ค ำน ำodpc9.ddc.moph.go.th/silicosis/silicosis.pdf2 สำรบ ญ หน า ส ำน...

1

ค�ำน�ำ โรคปอดฝนหน เปนโรคปอดอกเสบทเกดขนจากการสดละออง Silica เขาไปในปอดตดตอกนเปนเวลานาน

Silica ทสดเขาไปจะท�าใหปอดอกเสบและมพงผดเกดขน โดยเรมมอาการเหนอยงายเวลาออกแรง อาการไอแหง ๆ

และบางครงอาจมอาการไอเปนโลหตบางรายจะมวณโรคปอดแทรกซอนดวยและบางรายจะพฒนากลายเปนโรคมะเรง

ปอดอาการส�าคญในพวกเฉยบพลนไดแกหอบเหนอยอาการเขยวคล�าไอไขออนเพลยน�าหนกลดและเสยชวตใน

เวลาตอมา

ดงนนเพอเปนการตอบสนองตามยทธศาสตรกรมควบคมโรคขอท2การพฒนานวตกรรมมาตรการมาตรฐาน

และวชาการการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศเพอเปนการแกไขปญหาในพนทบคลากร

ทางการแพทยและสาธารณสขทปฏบตงานในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝนหนสามารถน�าไปใชเปนแนวทาง

ในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝนหนในพนทในความดแลและรบผดชอบ

คณะท�างานไดตระหนกถงความส�าคญไดพฒนาแนวทางการปองกนควบคมโรคปอดฝนหนเพอเปนประโยชน

ตอการใหความรแกบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขผประกอบอาชพทเปนแรงงานในระบบและแรงงานนอก

ระบบรวมทงประชาชนทสนใจตอไป

อนง หากทานมขอเสนอแนะใดๆตอคมอแนวทางการปองกนควบคมโรคปอดฝนหนฉบบนโปรดแจงคณะ

ท�างานแนวทางการปองกนควบคมโรคปอดฝนหนเพอเปนประโยชนตอการปรบปรงแนวทางการสอบสวนโรคฯตอไป

คณะท�างานแนวทางการปองกนควบคมโรคปอดฝนหน

มถนายน2560

2

สำรบญ หนา

ส�ำนกโรคจำกกำรประกอบอำชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค

บทท 1 สถานการณนโยบายและกฎหมายทเกยวของทงในประเทศไทยและตางประเทศ 3-14

บทท 2 โรคปอดฝนหน(Silicosis) 15-22

บทท 3 การเกบตวอยางซลกาการวเคราะหและการรายงานผล 23-30

บทท 4 โรคจากสงแวดลอมทเกดจากฝนหนและการบรหารจดการ 31-40

บทท 5 มาตรการควบคมปองกนโรคปอดฝนหน(Silicosis) 41-45

บทท 6 การสอบสวนโรคปอดฝนหน(Silicosis) 46-51

บทท 7 บทบาทหนาทของหนวยงานทางสาธารณสขและหนวยงานทเกยวของ52-54

ในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝนหน

ภำคผนวก

คณะท�ำงำน 55

โรงพยำบำลมหำรำชนครรำชสมำ

1.ค�าแนะน�าส�าหรบการปองกนและเฝาระวงโรคปอดฝนหนทราย 56-58

2.ขนตอนการคดกรองคนหาผปวยซลโคซส 59-60

3.แบบซกประวตส�าหรบการเยยมบานผปวยซลโคซส 61-65

4.แบบสอบถามคดกรองโรคฝนหนทราย 66-67

โรงพยำบำลสคว อ.สคว จ.นครรำชสมำ

1.แนวทางการคดกรองเฝาระวงSilicosisเชงรก 68

2.การจดระบบClinicSilicosisโรงพยาบาลสคว 69

3.ขนตอนการคดกรองคนหาผปวยซลโคซส 70-71

4.ขนตอนการรบสงตอเพอการวนจฉย 72-73

5.แบบสอบถามคดกรองโรคฝนหนทราย 74-75


กลมเครอขาย 76

3

แนวทำงกำรเฝำระวง ปองกน ควบคมโรคปอดฝนหน

(Silicosis)

ส�ำหรบเจำหนำทสำธำรณสข

ส�ำนกโรคจำกกำรประกอบอำชพและสงแวดลอม

กรมควบคมโรค กระทรวงสำธำรณสข

ปงบประมำณ 2559

4

ค�ำน�ำ ผใชแรงงานในอตสาหกรรมขนาดกลางขนาดยอม(SMEs)และกลมแรงงานนอกระบบทรบงานไปท�าทบาน

นบเปนกลมแรงงานผดอยโอกาสทจะไดรบการดแลทางดานสขภาพจากการท�างานในอดตโรคปอดฝนหนชงสวนใหญ

พบในแรงงานทอยในโรงงานโมบดยอยหน แตปจจบนพบมากในกลมแรงงานนอกระบบทท�าตกตาหน และพบไดใน

ประชาชนทวไปทอาศยอยในพนทใกลเคยง

โรคปอดฝนหน เปนโรคปอดอกเสบทเกดขนจากการสดละออง Silica เขาไปในปอดตดตอกนเปนเวลานาน

Silica ทสดเขาไปจะท�าใหปอดอกเสบและมพงผดเกดขน โดยเรมมอาการเหนอยงายเวลาออกแรง อาการไอแหง ๆ

และบางครงอาจมอาการไอเปนโลหตบางรายจะมวณโรคปอดแทรกซอนดวยและบางรายจะพฒนากลายเปนโรคมะเรง

ปอดอาการส�าคญในพวกเฉยบพลนไดแกหอบเหนอยอาการเขยวคล�าไอไขออนเพลยน�าหนกลดและเสยชวตใน

เวลาตอมา

เมอพจารณาขอมลผปวยโรคปอดฝนหนทรายซงเปนการรวบรวมขอมลจากส�านกนโยบายและแผนยทธศาสตร

โรงพยาบาลสควส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขและส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเมอเดอนพฤศจกายน

2558พบวามผทไดรบการวนจฉยและรกษาโรคปอดจากฝนหนมจ�านวน234รายเสยชวตจ�านวน30ราย

ดงนนเพอเปนการตอบสนองตามยทธศาสตรกรมควบคมโรคขอท2การพฒนานวตกรรมมาตรการมาตรฐาน

และวชาการการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศเพอเปนการแกไขปญหาในพนทบคลากร

ทางการแพทยและสาธารณสขทปฏบตงานในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝนหนสามารถน�าไปใชเปนแนวทาง

ในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝนหนในพนทในความดแลและรบผดชอบ

ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมไดตระหนกถงความส�าคญ ไดพฒนาแนวทางการเฝาระวง

โรคปอดฝนหนเพอเปนประโยชนตอการใหความรแกบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขผประกอบอาชพทเปน

แรงงานในระบบและแรงงานนอกระบบรวมทงประชาชนทสนใจตอไป

ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

มถนายน2559

5

สำรบญหนา

บทท 1 สถานการณนโยบายและกฎหมายทเกยวของทงในประเทศไทยและตางประเทศ 1

- นโยบาย 1

- สถานการณโรคปอดฝนหนทราย 1

- ประเภทกจการโรงงาน 1

- ขนตอนหรอกระบวนการผลตทท�าใหผปฏบตงานรบสมผสฝนหน 3

- กฎหมายทเกยวของกบความปลอดภย 5

- นโยบายและกฎหมายทเกยวของจากตางประเทศ 8

บทท 2 โรคปอดฝนหน(Silicosis) 15

- ความหมาย 15

- ประวตความเปนมา 15

- กลไกการเกดโรคและพยาธสภาพ 16

- การวนจฉยโรค 17

- ลกษณะทางรงสวทยา 17

- การตรวจสมรรถภาพการท�างานของปอด 18

- การตรวจวนจฉยอนๆ 18

- การตรวจสขภาพเพอการเฝาระวง 19

- โรคแทรกซอน(Complications) 21

- การรกษา(Treatment) 21

บทท 3 การเกบตวอยางซลกาการวเคราะหและการรายงานผล 23

- การเกบตวอยางซลกาภายในสถานประกอบการ 23

- การวเคราะหตวอยาง/การค�านวณหาน�าหนกฝน26

- กฎหมายทเกยวของ 27

บทท 4 โรคจากสงแวดลอมทเกดจากฝนหนและการบรหารจดการ 31

- การเฝาระวงทางระบาดวทยา(EpidemiologicalSurveillance) 31

- บทบาทหนาทของแตละหนวยงานในการเฝาระวงปองกนโรคปอดฝนหน 35

- แผนผงแสดงขนตอนการเฝาระวงและดแลสขภาพประชาชนทสมผสกบฝนหน 37

- แบบสอบถามการคดกรองสขภาพเพอเฝาระวงโรคปอดฝนหนในชมชน 38

บทท 5 มาตรการควบคมปองกนโรคปอดฝนหน(Silicosis) 41

- มาตรการทางดานวศวกรรม 41

- มาตรการควบคมทางการบรหารจดการ 42

- มาตรการสวมใสอปกรณปองกนคมครองสวนบคคล 43

6

สำรบญ(ตอ)

บทท 6 การสอบสวนโรคปอดฝนหน(Silicosis) 46

- วตถประสงค 46

- บทบาทหนาทของเจาหนาทผเกยวของกบการสอบสวนโรคปอดฝนหน 46

- วธการด�าเนนงาน 47

- นยามผปวย 48

- การเขยนรายงานการสอบสวนโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 48

- การรายงานขอมลผปวยเพอการเฝาระวง 50

บทท 7 บทบาทหนาทของหนวยงานทางสาธารณสขและหนวยงานทเกยวของ 52

ในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝนหน

- ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 52

- ส�านกงานปองกนควบคมโรค 52

- ส�านกงานสาธารณสขจงหวด 53

- โรงพยาบาล/คลนกโรคจากการท�างาน 53

- สถาบนโรคทรวงอก 54

- สถานประกอบการ 54


คณะท�างาน 55

7

บทท 1สถำนกำรณ นโยบำย และกฎหมำยทเกยวของทงในประเทศไทย และตำงประเทศ

การปฏบตงานหรอรบสมผสฝนทมทรายหรอมซลกาเปนองคประกอบเปนเวลาตอเนองและยาวนานมโอกาสและเกดอาการทางสขภาพซงไดแกการเกดโรคปอดฝนหน(Silicosis)โรคดงกลาวเปนโรคเรอรงไมสามารถรกษาหายขาดเมอเกดโรคแลวยอมมคาใชจายในการรกษาเปนจ�านวนมาก

นโยบำยในประเทศไทยมการด�าเนนการเฝาระวงควบคมปองกนโรคปอดฝนหน(Silicosis)ตงแตปพ.ศ.2544โดยกองอาชวอนามยกรมอนามย(ปจจบนคอส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมกรมควบคมโรค)จนถงปจจบนน

สถำนกำรณโรคปอดฝนหนทรำย สถานการณโรคปอดฝนหนทราย ซงเปนการรวบรวมขอมลจากส�านกนโยบายและแผนยทธศาสตร โรงพยาบาลสควส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขและส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเมอเดอนพฤศจกายน2558พบวามผทไดรบการวนจฉยและรกษาโรคปอดฝนหนมจ�านวน234คนเสยชวตจ�านวน30คนโดยจงหวดทมผปวยเปนโรคปอดฝนหนทรายสงสด5อนดบแรกประกอบดวย 1.นครศรธรรมราช35ราย 2.นครราชสมา28ราย 3.มหาสารคาม17ราย 4.ลพบร15ราย 5.สงขลาและกรงเทพมหานคร13ราย

ประเภทกจกำรโรงงำนผทปวยเปนโรคปอดฝนหนทรายสวนใหญมาจากผประกอบอาชพทมการรบสมผสฝนหนทรายเปนเวลายาวนานและตอเนองผประกอบอาชพมทงแรงงานในระบบ และนอกระบบ ซงปฏบตงานในสถานประกอบการ ไดรบสทธจากประกนสงคม โดยแรงงานในระบบทปฏบตงานในโรงงานหรออตสาหกรรมตอไปนซงอางตามประเภทกจการโรงงานของกรมโรงงานอตสาหกรรมกระทรวงอตสาหกรรมและในแตละประเภทกจการมจ�านวนผปฏบตงานแยกตามรายปดงตารางท1.1ตำรำงท 1.1แสดงจ�านวนพนกงานทปฏบตงานเกยวของกบฝนหนทราย(Silica)แยกตามประเภทกจการโรงงาน

ประเภทกจการโรงงาน จ�านวนพนกงาน(ราย)ปพ.ศ.2555 ปพ.ศ.2556 ปพ.ศ.2557

3(1)–3(5) 30,261 31,498 33,15854–56 79,057 78,886 78,24558(1) 64,705 67,820 72,83958(3) 6,356 6,327 6,38658(4) 1,386 1,692 1,70359 35,634 36,170 37,116ประเภท61 11,017 10,773 11,214ประเภท65 23,250 23,592 23,208ประเภท67(5) 602 610 610

รวม 252,268 257,368 264,479

ประเภทกจการโรงงานอางองจากกลมสถตและเผยแพรสารสนเทศอตสาหกรรม

8

กรมโรงงานอตสาหกรรมกระทรวงอตสาหกรรมและมค�าอธบายของแตละประเภทกจการโรงงานดงน 1.ประเภท3(1)การโมบดหรอยอยหน 2.ประเภท3(2)การขดลอกกรวดทรายดน 3.ประเภท3(3)การรอนหรอคดกรวดทราย 4.ประเภท3(4)การดดทราย 5.ประเภท3(5)การล�าเลยงหนกรวดทรายหรอดนดวยระบบสายพานล�าเลยง 6.ประเภท54โรงงานผลตแกวเสนใยแกวหรอผลตภณฑแกว 7.ประเภท55โรงงานผลตภณฑเครองกระเบองเคลอบเครองปนดนเผาและรวมถงการเตรยมวสดเพอการดงกลาว 8.ประเภท 56 โรงงานผลตอฐ กระเบองหรอทอส�าหรบใชในการกอสราง เบาหลอมโลหะ กระเบองประดบ (Architecturalterracotta)รองในเตาไฟทอหรอยอดปลองไฟหรอวตถทนไฟจากดนเหนยว 9.ประเภท58(1)การท�าผลตภณฑคอนกรตผลตภณฑคอนกรตผสมผลตภณฑยปซมหรอผลตภณฑปนปลาสเตอร 10.ประเภท58(3)การท�าผลตภณฑจากหน 11.ประเภท58(4)การท�าผลตภณฑส�าหรบขดถ 12.ประเภท 59 โรงงานประกอบกจการเกยวกบการถลง หลอม หลอ รด ดง หรอผลตเหลก หรอเหลกกลาขนตน (IronandSteelBasicIndustries) 13.ประเภท61โรงงานผลตตบแตงดดแปลงหรอซอมแซมเครองมอหรอเครองใชทท�าดวยเหลกหรอเหลกกลาและรวมถงสวนประกอบหรออปกรณเครองมอหรอเครองใชดงกลาว 14.ประเภท65โรงงานผลตประกอบหรอดดแปลงหรอซอมแซมเครองยนตเครองกงหนและรวมถงสวนประกอบหรออปกรณของเครองยนตหรอเครองกงหนดงกลาว 15.ประเภท67(3)ท�าดดแปลงหรอซอมแซมเครองเลอยตดโลหะดวยเครองยนตหรอเครองขดในสวนแรงงานนอกระบบสวนใหญเปนกลมทท�างานอสระเปนนายจางตวเองไมไดรบสทธจากการประกนสงคมและใชสทธประกนสขภาพถวนหนาเปนหลก กลมแรงงานนอกระบบปจจบนถอวามความส�าคญมากกวา แรงงานในระบบ เนองจากผปฏบตงานขาดความตระหนกถงอนตรายตอสขภาพหากรบสมผสฝนหนทรายเปนเวลายาวนานและตอเนองอาจเปนโรคปอดฝนหนไดอาชพทเกยวของกบการรบสมผสฝนหนทมซลกาเปนองคประกอบไดแกการท�าครกหนการแกะสลกพระพทธรปประตมากรรมหนโตะและเกาอหนซงพบมากในจงหวดนครราชสมาชลบรเปนตนนอกจากนนยงมฝนทกระจายสประชาชน

ในชมชนเนองจากการขนสงหนทผานการบดโมไปยงโรงงานผลตปนซเมนตหรอวสดกอสราง

ขนตอน หรอกระบวนกำรผลตทท�ำใหผปฏบตงำนรบสมผสฝนหน ขนตอนหรอกระบวนการผลตทท�าใหผปฏบตงานรบสมผสฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบภายในอตสาหกรรมหรอการประกอบกจการประเภทตางๆประกอบดวย 1)การสงหนเขาเครองโมบดหนใหมขนาดเลกลงและสงตามสายพานไปยงตะแกงรอนเพอคดแยกใหไดขนาดตามตองการในโรงโมหนกอนสงไปยงโรงงานผลตปนซเมนตโรงผลตอฐหรอโรงงานผลตคอนกรตส�าเรจรปในพนทตางๆ 2)ในโรงงานผลตคอนกรตส�าเรจรปจะพบฝนหนตงแตบรเวณลานกองวตถดบซงมทรายและหนทใชเปนวตถดบในการผลตวตถดบเหลานจะสงเขาเครองบดเครองผสมเตมน�าผงอะลมเนยมเพอเพมความแขงแรงของวสดกอนทจะสงตอนกรตผสมเสรจผานรถบรรทกเพอน�าไปใชเปนคอนกรตส�าหรบกอสรางอาคารถนนตอไป 3)โรงงานผลตทออฐมวลเบาอฐทวไปเรมตนจากใสแกนเหลกไวตรงกลางทออฐมวลเบาอฐทวไปและใสไวในแบบทเตรยมเอาไวหลงจากนน เททรายน�าหนบดละเอยดผสมเขาดวยกน เพอผลตเปนสนคาตางๆอฐและทอทมขนาดใหญเมอตองการท�าเปนชนเลกๆตองสงเขาเครองตดและวางกองไวในบรเวณลานโลงกลางแจงเพอใหวสดแขงตวไมมความชน

อยภายในกอนน�าสงจ�าหนายตอไป 4)โรงซอมอปกรณเครองจกรทท�าดวยเหลกยกตวอยางเชนเครองยนตกงหนเครองผลตไฟฟาหรอใบพดเหลกจะตองใชเมดทรายพนชนงานเพอใหชนงานมความเรยบสม�าเสมอขจดชนสวนสนมทตดกบใบพดหรอเครองยนตออกไปการท�างานจะตองท�าในหองพนทรายหรอตพนทราย

9

5)โรงงานผลตแกว กระบวนการเรมตนจากการน�าทราย ผสมกบอะลมเนยม และวตถดบอนๆ เขาดวยกน ภายใตอณหภมสงกวา1,500องศาเซลเซยสวตถดบทงหมดจะหลอมละลายรวมเปนเนอเดยวกนและถกฉดออกมาเปนแกวรปรางแตกตางกนกอนสงเขาเครองอบใหแกวมความแขงแรงแกวทอบจะถกลดอณหภมลงอยางชาๆกอนสงออกไปเครองตดและตอทจบแกวใหไดตามขนาดและความตองการของลกคาและท�าการตรวจสอบคณภาพของสนคากอนบรรจและสงจ�าหนายตอไป 6)กระบวนการแกะสลกพระพทธรปตกตาหนหรอโตะหนมกระบวนการคลายคลงกนเรมจากใชเครองตดตดหนจากภเขาไดกอนหนขนาดใหญจากนนน�ามาตดใหมขนาดเลกลงหลงจากการตดชนงานใหมขนาดเลกลงขนตอนการสรางชนงานจะแตกตางกนไปเชนการท�าพระพทธรปตกตาหนจะน�าหนทตดใหเลกลงมาท�ากระเทาะแกะสลกใหเปนพระพทธรป ท�าการขดตกแตงเพอลดคมของหนใหเรยบรอย กระบวนการผลตตางๆเหลานจะตองพจารณาถงระยะเวลาการรบสมผสในแตละวนทงนการรบสมผสตองไมเกน40ชวโมงตอสปดาห(ไมเกน8ชวโมงตลอดการท�างาน5วน)และพจารณาถงปรมาณความเขมขนของฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบวาเกนมาตรฐานทผปฏบตงานสวนใหญรบสมผสไดอยางปลอดภย(ตองไมเกนคาTLVs,PELs,OEL,WEL)

ซงจะไดน�าเสนอตอไป

รปกจกรรม หรอกจกำรทผปฏบตงำนกบฝนหน หรอฝนทมซลกำเปนองคประกอบ

ผลตกระเบองปพน กระเบองลอนมงหลงคา

เกาอและโตะหน

การตกทรายรอนทราย

การกอสรางอโมงครถไฟฟาใตดน

การพนทรายเพอขจดสนมจากโลหะท�าใหงานเรยบ

10

กฎหมำยทเกยวของกบควำมปลอดภย

การท�างานใหเกดความปลอดภยและรบสมผสฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบจะตองท�างานโดยทรบสมผส

เกนคามาตรฐานความปลอดภยและสขภาพอนามยซงปจจบนประเทศไทยมกฎหมายทเกยวของกบความปลอดภยเนนการ

ควบคมทแหลงก�าเนดสงเสรมความปลอดภยเปนหลกซงไดแก

1)พระราชบญญตความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท�างานพ.ศ.2554

2)ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงานเรองแนวปฏบตดานความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอม

ในการท�างานส�าหรบแรงงานนอกระบบพ.ศ.2556

ส�ำหรบกฎหมำยทเกยวของกบกำรดแลผทไดรบผลกระทบตอสขภำพทส�ำคญ ไดแก

1)พระราชบญญตสาธารณสขพ.ศ.2535

2)พระราชบญญตประกนสงคมพ.ศ.2533

3)พระราชบญญตเงนทดแทนพ.ศ.2537

4)กฎกระทรวงก�าหนดหลกเกณฑและวธการตรวจสขภาพของลกจางและสงผลการตรวจแกพนกงานตรวจแรงงาน

พ.ศ.2547

5)ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรองกจการทเปนอนตรายตอสขภาพพ.ศ.2558 ประกาศลงในราชกจจานเบกษา

เลม132ตอนพเศษ165งวนท17กรกฎาคม2558

6)ประกาศกระทรวงแรงงาน เรองก�าหนดชนดของโรคซงเกดขนตามลกษณะหรอสภาพของงานหรอเนองจากการ

ท�างานประกาศลงในราชกจจานเบกษาเลน124ตอนพเศษ97งวนท15สงหาคม2550

7)ประกาศกระทรวงแรงงานเรองก�าหนดสารเคมอนตรายทใหนายจางจดใหมการตรวจสขภาพของลกจางพ.ศ.2552

ประกาศลงในราชกจจานเบกษาเลม126ตอนพเศษ50งวนท7เมษายน2552

รำยละเอยดกฎหมำยทเกยวของของประเทศไทย และกำรน�ำไปปรบใช เพอพจำรณำและใหค�ำแนะน�ำแรงงำนทก

คนทเปนแรงงำนในระบบและแรงงำนนอกระบบได ดงตอไปน

1)พระราชบญญตความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท�างานพ.ศ.2554มสาระส�าคญซงบคลากร

สาธารณสขสามารถน�ามาปรบใชเพอการด�าเนนการเฝาระวงควบคมปองกนโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมได

ไดแก

1.1) สถานประกอบการโดยนายจางตองแจงใหผปฏบตงานทราบถงผลกระทบตอ

สขภาพกอนการยายงานเปลยนงานหรองานทมอนตรายทราบ

1.2) ผปฏบตงานกบฝนหนหรอฝนทมซลกาตองสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลซงไดแกแวนตานรภย

ปองกนฝนหรอเศษหนจากการตดขดชนงานกระเดนเขาตาและการสวมใสหนากากปองกนฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองค

ประกอบทงนหนากากทใชและสามารถปองกนฝนทเขาถงทางเดนหายใจสวนปลาย(ปอดและถงลม)ไดจะตองเปนหนากาก

ปองกนฝนทมประสทธภาพสงมรระบายอากาศไดแกหนากากN95,N99,P95หรอP99ไดรบมาตรฐานสากลเชนจาก

สถาบนความปลอดภยอาชวอนามยและสขภาพแหงชาต(NIOSH)ทงนการสวมใสอปกรณใหเกดความปลอดภยตองไดรบ

การฝกอบรมกอนการใชงานตลอดจนถงมหนาทในการดแลรกษาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลใหสามารถใชงานไดตอเนอง

1.3) กรณทมการด�าเนนการรวมกนดานความปลอดภย เปนหนาทของบคคลทเกยวของทกคน ยกตวอยาง เชน

การกอสรางระบบสาธารณปโภค อาคารส�านกงาน จะตองมการจางผรบเหมาชวง ซงมหนาทรบเหมาตดตงระบบไฟฟา

รวมทงสงอ�านวยความสะดวกตางๆดงนนผรบเหมาทด�าเนนการกอสรางตองก�าหนดรายละเอยดขอก�าหนดขอปฏบตตางๆ

เพอใหลกจางของผรบเหมาและผรบเหมาชวงเกดความปลอดภยในการท�างานไมเกดการบาดเจบและอบตเหตซงสงผลก

ระทบตอสขภาพของผประกอบอาชพได

11

2)ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงานเรองแนวปฏบตดานความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท�างาน ส�าหรบแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2556 ไดใหค�าจ�ากดความของแรงงานนอกระบบ ซงหมายถง ผทมงานท�า โดยไมอยในบงคบของพ.ร.บ.ความปลอดภยและพ.ร.บ.คมครองแรงงานในประกาศดงกลาวมรายละเอยดทส�าคญซงสามารถใหค�าแนะน�าแกผประกอบการไดดงน ลกจางตองตรวจสขภาพอยางนอยปละ1ครงทงนการท�างานใหปลอดภยตองมการตรวจสอบเครองจกรอปกรณกอนการใชงานทกครงตดตงระบบดดอากาศเฉพาะพนททมการท�างานกบฝนจ�านวนมากเพอปองกนการฟงกระจายของฝนในพนทการท�างานตลอดจนถงการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลเชนหนากากในการท�างานกบงานทฝนจ�านวนมากซงสงเหลานจะชวยใหประเทศไทยสามารถด�าเนนการลดควบคมปองกนโรคปอดฝนหนใหหมดไปหรออยในระดบทต�าได 3)ส�าหรบแรงงานในระบบซงไดแกลกจางทท�างานในสถานประกอบการนายจางตองปฏบตตามกฎกระทรวงก�าหนดหลกเกณฑและวธการตรวจสขภาพของลกจางและสงผลการตรวจแกพนกงานตรวจแรงงานพ.ศ.2547ซงก�าหนดไววาลกจางตองตรวจสขภาพหลงเขาท�างานภายใน30วนเหตผลในการตรวจสขภาพภายใน30วนเนองจากเพอเปนขอมลพนฐานส�าหรบการเฝาระวงควบคมปองกนโรคจากการประกอบอาชพไดนอกจากนเปนการปองกนกดกนไมรบลกจางเขาท�างานหากตรวจพบวาสขภาพของลกจางทจะเขามาท�างานนนไมสมบรณ ทงนการตรวจสขภาพใหแพทยอาชวเวชศาสตรเปนผท�าการตรวจการท�างานกบฝนหน หรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบ ถอวาเปนงานตามปจจยเสยง ตามประกาศกระทรวงแรงงานเรองก�าหนดชนดของโรคซงเกดขนตามลกษณะหรอสภาพของงานหรอเนองจากการท�างานพ.ศ.2550ขอ3(6)สารเคมอนตรายในกลมอนๆล�าดบยอย(ข)ซลกา(Silica)นอกจากนหากผปฏบตงานเกดอาการหายใจล�าบากและตรวจเอกซเรยปอดไดรบการวนจฉยวาเปนโรคปอดฝนหนหรอโรคซลโคสสเนองจากการท�างานจะถอวาเขาขายเปนโรคจาการท�างานตามประกาศกระทรวงแรงงานเรองก�าหนดสารเคมอนตรายทใหนายจางจดใหมการตรวจสขภาพของลกจางพ.ศ.2552ซงก�าหนดไวในขอ3(4)โรคระบบหายใจทเกดขนเนองจากการท�างาน(โรคกลมนวโมโคนโอสสเชนซลโคสสแอสเบสโทสสฯลฯ)ซงเมอไดรบการวนจฉยวาเปนโรคจากการท�างานจะเขาไปสกฎหมายทวาดวยเงนทดแทนหรอพระราชบญญตเงนทดแทนพ.ศ.2537ซงก�าหนดใหมกองทนหนงทเรยกวา กองทนเงนทดแทนท�าหนาทจายเงนทดแทนใหกบผปฏบตงานทเปนแรงงานในระบบตามความเหนของคณะกรรมการการแพทยไดพจารณาแลวกรณทเปนโรคปอดฝนหนเนองจากการรบสมผสฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบในสถานประกอบการซงมหลกฐานและพสจนไดชดเจนวาเปนโรคจาการท�างานสญเสยการท�างานของอวยวะถาวรปอดไมสามารถฟนใหกลบมาท�างานไดเปนปกตดงเดมดงนนเมอไดรบการวนจฉยผปฏบตงานจะไดรบสทธคาจางไมเกนรอยละ60ของเงนเดอนและไดรบเงนทกองทนเงนทดแทนจายใหกบผปวยโรคจากการประกอบอาชพไมเกน10ป นอกจากนเมอพจารณาถงแรงงานทปฏบตงานขดเจาะและน�าหนทรายจากภเขาในจงหวดนครราชสมาเพอน�ามาแกะสลกเปนพระพทธรปตกตาหรอโตะหน ใหไดรปรางทสวยงามกอนสงจ�าหนายถอวาเปนกจการทเปนอนตรายตอสขภาพตามพระราชบญญตสาธารณสข มาตรา 5 และมาตรา 31 ซงก�าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข สามารถออกประกาศกจการทเปนอนตรายตอสขภาพได โดยการแกะสลกพระพทธรปหรอตกตาหน โตะหน ถอวาเปนการน�าหน มาสรางเปนสงของเปนกจการทเปนอนตรายตอสขภาพตามประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองกจการทเปนอนตรายตอสขภาพพ.ศ.2558ขอ3กจการล�าดบท11(6)คอการเลอยตดหรอประดษฐหนเปนสงของเครองใชหรอผลตภณฑตางๆ ส�าหรบแรงงานในระบบทปฏบตงานโรงงานผลตปนซเมนต หรอโรงโมหน ในจงหวดสระบร หรอจงหวดอนๆ ตองมการระเบดหนปนจากภเขาน�าหนทไดมาเปนสวนผสมในการผลตปนหรอคอนกรตส�าเรจรปจดเปนกจการทเปนอนตรายตอสขภาพตามประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองกจการทเปนอนตรายตอสขภาพพ.ศ.2558ขอ3กจการล�าดบท11(2)คอการระเบดโมบดหรอยอยหนดวยเครองจกร กจการโรงงานทเปนโรงท�าทอคอนกรตส�าเรจรปอฐทนไฟกระเบองกอสรางจดเปนกจการทเปนอนตรายตอสขภาพตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง กจการทเปนอนตรายตอสขภาพ พ.ศ. 2558 ขอ3 กจการล�าดบท 11 (4) คอ การผสมซเมนตหนดนทรายวสดกอสราง รวมทงการขดตกดด โมบดหรอยอยดวยเครองจกรยกเวนกจการทไดรบ

อนญาตในล�าดบท11(2)

12

ส�าหรบโรงงานผลตแกวจดเปนกจการทเปนอนตรายตอสขภาพตามประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองกจการทเปน

อนตรายตอสขภาพพ.ศ.2558ขอ3กจการล�าดบท11(9)การผลตตดบดกระจกหรอผลตภณฑแกว

การปฏบตงานโดยรบสมผสฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบตอเนองยาวนานสปดาหละ5วนหรอไมเกน

40ชวโมงตอสปดาหเพอใหเกดความปลอดภยและคนสวนใหญเมอท�างานตอเนองตลอดชวตการท�างานไมเกดผลกระทบ

ตอสขภาพอาจมคนบางสวนเปนโรคจากการท�างานไดไดมการก�าหนดคามาตรฐานซงแตละประเทศทวโลกเรยกแตกตางกน

ไปทงนจะกลาวถงมาตรฐานและหนวยงานทเกยวของรวมถงวธการด�าเนนการตางๆเพอเฝาระวงควบคมปองกนโรคปอด

ฝนหน(Silicosis)และเพอมผปวยจากโรคดงกลาวใหนอยทสดหรอไมใหมผปวยใหมเกดขนมา(EliminationofSilicosis)

นโยบำย และกฎหมำยทเกยวของจำกตำงประเทศ องคการแรงงานระหวางประเทศ (International LaborOrganization: ILO) และ องคการอนามยโลก (World

HealthOrganization:WHO)มนโยบายใหทวโลกดแลไมใหเกดผปวยโรคซลโคสสรายใหมขนโดยก�าหนดใหด�าเนนการให

บรรลเปาหมายดงกลาวในปค.ศ.2030(พ.ศ.2572)

โรคซลโคสสเปนโรคทรจกกนมายาวนานซลกาถกประกาศใหเปนสารกอมะเรงในมนษยเมอปค.ศ.1997(พ.ศ.2540)

โดยองคการวจยดานโรคมะเรง(IARC)ทงนมคนท�างานทวโลกมากกวา1ลานคนทเปนโรคดงกลาวองคการแรงงานระหวาง

ประเทศและองคการอนามยโลกไดมการประชมรวมกนและประกาศใชนโยบายการขจดโรคปอดฝนหน(ซลโคสส)ตงแตป

ค.ศ.1995(พ.ศ.2538)และไดมการทบทวนนโยบายดงกลาวในปค.ศ.2003(พ.ศ.2006)ซงเนนใหมการปองกนตงแตการ

เลอกการควบคมทางวศวกรรมเชนใชวสดททดแทนทรายใชระบบมานน�าในการดดซบฝนการตดตงระบบระบายอากาศเพอ

ดดฝนออกจากพนทการท�างานปรบปรงกระบวนการผลตการบรหารจดการเชนการใหความรฝกสอนปฏบตการปกปอง

เพอไมใหเกดโรคปอดฝนหนทตวบคคลไดแกการสวมใสอปกรณคมรองความปลอดภยสวนบคคล

นโยบายดงกลาวสงผลใหมประเทศตางๆสนใจเขารวม22ประเทศเรมตนจากประเทศผทมความเชยวชาญดานโรค

ปอดฝนหน(ซลโคสส)กอนไดแกสหรฐอเมรกาแคนาดาสหราชอาณาจกรฝรงเศสเยอรมนและญปนไดจดท�าแผนปฏบต

การกอนทจะถายทอดองคความรใหประเทศอนๆทสนใจ ประกอบดวย ประเทศบราซล อนเดย เมกซโก โมรอกโค ตนเซย

ยเครนเปรตรกเวเนซเอลาเวยดนามไทยและอนโดนเซยและมประเทศทด�าเนนการจดท�าแผนขจดโรคปอดฝนหนระดบ

ชาตประกอบดวยประเทศบราซลจนอนเดยชลเวยดนามไทยและแอฟรกาใตซงตวอยางของประเทศทมการด�าเนนการ

ขจดโรคปอดฝนหนทจะน�าเสนอประกอบดวยรายละเอยดดงน

1.ประเทศสหราชอาณาจกรมหนวยงานทรบผดชอบหลกคอHealthandSafetyCommission(HSC)และHealth

SafetyExecutive(HSE)ตงขนตามพระราชบญญตความปลอดภยและสขภาพอนามยในสถานทปฏบตงานในปค.ศ.1974

(พ.ศ.2517) โดยหนวยงานทสนบสนนการศกษาการวจยและจดหาขอมลตางๆ เพอเสนอตอคณะรฐมนตรคอHSCสวน

HSE ท�าหนาทบงคบใชกฎหมาย รวมกบหนวยงานทองถนซลกาพบไดในวสดตางๆ หลายชนด แยกตาม%ทพบ เชน ใน

หนทรายหนกรวดหนเหลกไฟ(Flint)มากกวา70%หนดนดาน(Shale)มสดสวน60%หนท�าครก/หนอคน(Granite)ม

สดสวนมากกวา30%หนจนซงมกมสวนประกอบของแรเฟลดสปาร(หนฟนมา)มสดสวนของซลกามากกวา50%คอนกรต

มสดสวนตงแต25%ถง70%การท�างานในงานทท�าใหเกดฝนซลกาไดแกตดโม(Grind)แกะสลก(Chisel)พน(Blast)ขด

(Polish)ผสมและยกขนแซะขณะทวตถดบแหง(Shovelingdrymaterial)นอกจากทราบประเภทงานทท�าใหเกดฝนหน

อตสาหกรรมทรบสมผสฝนหนทส�าคญไดแกงานบดโมท�าเซรามกท�ากระดานชนวนงานหลองานกอสรางนอกจากนน

ฝนซลกาสามารถพบในถานหนไดท�าใหเกดปอดจากฝนถานหนไดซงการปฏบตงานทกครงตองมการประเมนความเสยงโดย

พจารณาถงระยะเวลาการท�างานซงตองพจารณาทงการรบสมผสฝนหนในชวงเวลาท�างานปกตและชวงหลงเลกงานรวมดวย

ตลอดจนถงปรมาณความเขมขนทใหรบสมผสในแตละวน โดยประเทศสหราชอาณาจกร มการประกาศใชพระราชบญญต

ควบคมสารอนตรายทสงผลตอสขภาพค.ศ.2002(ControlofSubstancesHazardoustoHealth:COSHH)และก�าหนด

คามาตรฐานทก�าหนดใหผปฏบตงานโดยสวนใหญซงรบสมผสฝนหน หรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบในสภาพแวดลอมใน

13

การท�างานตลอดการท�างานวนละ8ชวโมง (40ชวโมงตอสปดาห) ไมเกดผลกระทบตอสขภาพ (WorkplaceExposure

Limit)หรอคาWELsมคาเทากบ0.1มลลกรมตอ1ลกบาศกเมตรอากาศ

การตรวจสภาพแวดลอมในการท�างานการตรวจสขภาพซงประกอบดวยการตอบแบบสอบถามพฤตกรรมและประวต

สขภาพสวนบคคลการตรวจสมรรถภาพปอดการเอกซเรยปอดเพอเปนขอมลส�าหรบการเฝาระวงควบคมปองกนการเกดโรค

ปอดฝนหนส�าหรบผปฏบตงานทกคนขอมลทส�าคญทมการสรปโดยHSEคอขอมลการเกดโรคจาการท�างานโรคปอดฝนหน

จะมความรนแรงเพมขนเมอพบวาบคคลนนสบบหรเปนโรควณโรคมากอนหรอกลาวไดวาผทเปนวณโรคยอมแสดงอาการ

เกดโรคปอดฝนหน(ซลโคสส)ไดเรวและอนตรายกวา

โรคปอดฝนหน หรอซลโคสส ถอวาเปนโรคระบบทางเดนหายใจทเกดขนจากการท�างาน ขอมลสถตตงแต ป ค.ศ.

2004(พ.ศ.2547)ถงปค.ศ.2014(พ.ศ.2557)มผทเสยชวตจากโรคปอดฝนหนทกปไมเกน100คนโดยในปค.ศ.2013

(พ.ศ.2556)มจ�านวนผเสยชวตโรคปอดฝนหน(ซลโคสส)จ�านวน18คนนอกจากนผทรบสมผสฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองค

ประกอบเกดโรคมะเรงปอดซงขอมลประมาณทางระบาดวทยาพบวาผทรบสมผสซลกาแลวเกดมะเรงปอดมจ�านวน800คน

ขอมลตำงๆ สำมำรถสบคนไดจำก

1.มาตรฐานก�าหนดการรบสมผสปรมาณฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบไมเกนมาตรฐานสบคนได

จากhttp://www.hse.gov.uk/pUbns/priced/eh40.pdf

2.อตสาหกรรม และงานทมสวนประกอบของฝนหน หรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบจ�านวนมาก ตลอด

จนถงวธการควบคมฝนซลกาสบคนไดจากhttp://www.hse.gov.uk/pubns/indg463.pdf

3.การเฝาระวง ควบคม ปองกนโรคซลโคสส สบคนไดจาก http://www.hse.gov.uk/pubns/priced/

healthsurveillance.pdf

2. ประเทศแอฟรกาใตเปนประเทศทเนนการพฒนาอตสาหกรรมดานเหมองแร เปนเวลายาวนานกวา 100 ป โดย

เหมองแรทส�าคญไดแกเหมองถานหนทองค�าอญมณทองค�าขาว(Platinum)จ�านวน1,699แหงปญหาทางดานสขภาพ

ทส�าคญเนองมาจากการพฒนาอตสาหกรรมและผลตสนคาจากเหมองแรไดแกโรคปอดฝนหน(Silicosis),โรควณโรคปอด

(Tuberculosis),โรคเอดส(HIV)ซงเกดขนเนองจากสขภาพของผปฏบตงานไมแขงแรงและมเพศสมพนธโดยการปองกนทถก

วธผทปฏบตงานในเหมองมทงคนแอฟรกาใตและประชาชนทมาจากประเทศเพอนบานซงไดแกเลโซโทสวาซแลนดบอส

วานาและโมซมบก

หนวยงานหลกทท�าหนาทรบผดชอบในการด�าเนนการเพอขจดโรคซลโคสสในประเทศแอฟรกาใตไดแกกรมแรงงาน

กรมสงแวดลอมและการทองเทยวกรมทรพยากรธรณและการพลงงานสถาบนอาชวอนามยแหงชาตกรมอนามย(National

InstituteforOccupationalHealth,DepartmentofHealth)สภาเหมองแรสหภาพแรงงานดานเหมองแรสภาหอการคา

แหงชาตซงการด�าเนนการในปจจบนของแอฟรกาใตไดรบการสนบสนนจากประเทศทด�าเนนการขจดโรคปอดฝนหนไดส�าเรจ

ไดแกสวสเซอรแลนดฟนแลนด

โรคปอดฝนหน เปนปญหำสำธำรณสขทส�ำคญ เนองจำก

- การควบคมปองกนยงไมดเพยงพอปรมาณความเขมขนของฝนสงเกนมาตรฐาน

- โรคปอดฝนหน (ซลโคสส)มความสมพนธกบการเกดวณโรค เมอเกดโรคปอดฝนหนเพมจะมผทมความเสยงและ

ปวยเปนวณโรคเพมขน

- ไมสามารถตรวจพบผทเปนโรคปอดจากการรบสมผสฝนซลกากอนการเกดโรคจ�านวนมากมผทปฏบตงานทสมผส

ฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบจ�านวนมากโดยฝนหนนนมาจากแหลงตางๆดงตอไปน

- การเกษตรเนองจากการไถดนเกบเกยวผลผลตโดยใชเครองจกรการรบสมผสดนซงโดยธรรมชาตมองคประกอบ

ของซลกาอยแลวบดผลผลตท�าใหเกดฝนฟงกระจายและอาจมผงของหนทตดมากบวตถดบดวย

- การผสมการบดหนการเจาะหนในชนใตดนกากหนกากดนจากการท�าเหมองแร

14

- การหลอมหลอการท�าแมพมพการซอมบ�ารงเตาเผาตองใชทรายเปนวตถดบทงสน - การท�าเซรามกรวมถงอฐ(Brick)โถสขภณฑถวยและชามกระเบอง(Porcelain)การหลอมแกว - การผลตชอลกการน�าดนเหนยวจากพนดนมาปนการผลตดนเบา(Diatomaceousearth) - การกอสรางอโมงคอาคารถนนซงตองมการขดเจาะโดยใชเครองเจาะหรอสวานการท�าความสะอาดพนทแหง และมฝน - การท�าเครองประดบจากการตดโมขดแกะสลก(Etch)การลดคม

วธกำรด�ำเนนกำรปองกนโรคปอดฝนหน. ประเทศแอฟรกำใต หลกๆ แบงออกเปน 4 ระดบ 1)ระยะเรมตน(ระดบท1)คอหยดการท�าเหมองทมฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบหรอใชวสดอนแทนการใชซลกาหรอใชวธการขดวสดอนแทนทราย 2)การปองกนปฐมภม(Primaryprevention)มความส�าคญทสดเนองจากเปนการปองกนโรคปอดฝนหนอยางแทจรงการปองกนโรคปฐมภมทส�าคญไดแกควบคมทางดานวศวกรรมเชนการตดตงระบบดดฝนเฉพาะท(LocalExhaustVentilation) กระบวนการผลตแบบปดซงรวมถงการใชเครองจกรมานน�าพนปองกนฝนการใชสารทดแทนซลกาเพอปองกนความเขมขนของฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบสงเกนมาตรฐานตลอดการท�างาน8ชวโมงตอวนในประเทศแอฟรกาใตก�าหนดไวท0.1มลลกรมตอ1ลกบาศกเมตรอากาศอยางไรกดเพอใหการด�าเนนการขจดโรคปอดฝนหน(ซลโคสส)สามารถด�าเนนการไดมประสทธผล ขณะนก�าลงพจารณาทจะปรบคามาตรฐานซงมการพจารณาวาจะใชคามาตรฐานตลอดการท�างาน ใหเหลอ 0.5มลลกรมตอ1ลกบาศกเมตรอากาศและก�าหนดใหการรบสมผสตอเนอง15นาทไมเกน4ครงตอวน(Shortterm)เทากบ0.025มลลกรมตอ1ลกบาศกเมตรอากาศโดยการปรบคามาตรฐานใหมประเทศแอฟรกาใตไดศกษาและพจารณาขอมลจากองคการบรหารการจดการดานความปลอดภยอาชวอนามยแหงชาตสหรฐอเมรกา(OSHA)ซงก�าหนดคามาตรฐานPermissibleExposureLimit (PELs)ซงเปนมาตรฐานใชบงคบสถานประกอบการทกแหงในสหรฐอเมรกาสถาบนความปลอดภยอาชวอนามยแหงชาตสหรฐอเมรกา(NIOSH)ก�าหนดคามาตรฐานRecommendedExposureLimit(RELs)และสมาคมสขศาสตรอตสาหกรรมแหงชาตสหรฐอเมรกา(ACGIH)ก�าหนดมาตรฐานThresholdLimitValue(TLVs)ซงมการปรบเปลยนมาตรฐานสารเคมทกปมาตรฐานของNIOSHและACGIHถอวาเปนมาตรฐานขอเสนอแนะสถานประกอบการสามารถน�าไปปรบใชไดเพอความปลอดภยตอสขภาพ สงทส�าคญนอกจากการควบคมปองกนทางวศวกรรมไดแก - การใหความรในการท�างาน - การใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลทถกตองตลอดจนถงการบ�ารงรกษาอปกรณทผปฏบตงานมหนาทรบผดชอบ - มขอความและสญลกษณเตอนเพอสอสารใหผปฏบตงานเกดความตระหนกเขาใจถงอนตรายขณะปฏบตงาน - มการประเมนความเสยงและจดท�ารายงานโรคจากการประกอบอาชพซงไดแกโรคปอดฝนหนรวมถงตองรายงาน ผปวยโรควณโรคดวย เนองจากทงสองโรคมความสมพนธกน และใหมการรายงานไปยงคณะกรรมการดานความปลอดภยระดบชาตใหรบทราบดวย 3)การปองกนระดบทตยภม(Secondaryprevention)ไดแกการตรวจคกรองเพอเฝาระวงโรคปอดฝนหนซงไดแกการตรวจสมรรถภาพปอด การเอกซเรยปอด โดยใชฟลมทเปนไปตามมาตรฐานขององคการแรงงานระหวางประเทศ (ILOInternationalClassificationofRadiographsofPneumoconiosis)ผลการตรวจสขภาพชวยใหพจารณาไดวามาตรการการปองกนทางวศวกรรมหรอมาตรการปองกนระดบปฐมภมด�าเนนการไดมประสทธผลและใชเปนแนวทางในการควบคมความเสยงตอสขภาพใหกบผปฏบตงานทกคน 4)การปองกนระดบตตยภม(Tertiaryprevention)ไดแกการดแลผทปวยเปนโรคปอดฝนหนซงตองด�าเนนการรกษาตามอาการตลอดจนถงการรบเงนคาทดแทนเนองจากปวยจากการท�างานและการฟนฟทางดานกายและใจ การด�าเนนการเพอใหผปฏบตงานเกดความปลอดภยในประเทศแอฟรกาใตนายจางจะตองปฏบตตามพระราชบญญตอาชวอนามยและความปลอดภย(OH&SAct)ปค.ศ.1993(พ.ศ.2536)ของกรมแรงงานการควบคมฝนมใหเกดผลกระทบ

15

ตอสงแวดลอมใหปฏบตตามพระราชบญญตการจดการสงแวดลอม(TheNationalEnvironmentalManagementAct) ปค.ศ.1998(พ.ศ.2541)และกจการเหมองแรตองปฏบตตามพระราชบญญตสขภาพและความปลอดภยส�าหรบการท�าเหมองแร (MineHealthandSafetyAct)ค.ศ.1993(พ.ศ.2536)ส�าหรบผทไดรบบาดเจบโรคจากการประกอบอาชพใหเปนไปตามพระราชบญญตโรคจากการประกอบอาชพเนองจากการท�าเหมองแรและการท�างานทวไป(TheOccupationalDiseasesinMinesandWorkAct:ODMW)ปค.ศ.1993(พ.ศ.2536)และพระราชบญญตเงนทดแทนจากการบาดเจบและเปนโรคจากการประกอบอาชพปค.ศ.1993(พ.ศ.2536)(TheCompensationforOccupationalInjuriesandDiseasesAct:COIDA) ตงแตปพ.ศ.2516–2536ประเทศแอฟรกาใตมผทไดเสยชวตเนองจากโรคจากการท�างานมากกวา800คนและมผไดรบบาดเจบมากกวา18,000คน ในปค.ศ.1993(พ.ศ.2536)มจ�านวนผเสยชวต615คนและในปค.ศ.2014(พ.ศ.2557)มผเสยชวตลดลงเทากบ84คน ส�าหรบผปวยโรคปอดฝนหน ในปค.ศ.2012 (พ.ศ.2555)มจ�านวนผปวยเทากบ1,420คนและเพมจ�านวนขนในปค.ศ.2013ซงมจ�านวนผปวยเทากบ1,430คนสอดคลองกบจ�านวนผปวยโรควณโรคซงในปค.ศ.2012(พ.ศ.2555)มจ�านวนผปวยเทากบ2,838คนและเพมจ�านวนขนเปน2,355คนในปค.ศ.2013(พ.ศ.2556)และโรคจากการท�างานมแนวโนมลดลงโดยในปค.ศ.2003(พ.ศ.2546)มจ�านวนผปวยโรคจากการท�างานเทากบ18,371คนและในปค.ศ.2013(พ.ศ.2556)มผปวยโรคจากการท�างานจ�านวน6,810คน

ขอมลตำงๆ สำมำรถสบคนไดจำก 1.ขอมลนโยบายการขจดโรคปอดฝนหนระดบชาตของประเทศแอฟรกาใตสบคนจากเวบไซด http://www.ilo.org/safework/info/public/WCMS_118112/lang--en/index.htm 2.ขอมลกฎหมายทเกยวของhttp://www.dmr.gov.za/mine-health-a-safety.html 3.ขอมลดานสขภาพประกอบดวย http://www.gov.za/statement-minister-mineral-resources-advocate-ngoako-ramatlhodi-announcement- 2014-health-and-safety http://www.gov.za/speeches/policy-debate-health-budget-vote-17-jun-2015-0000 http://www.actsa.org/newsroom/2016/05/silicosis-statement-from-legal-resources-centre- in-south-africa/ http://mg.co.za/article/2015-10-12-mining-houses-embroiled-in-potentially-massive-tb-and-silicosis-case 3.ประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศทมการพฒนาอตสาหกรรมตอเนองยาวนานมากกวา100ปมการผลตสนคาใชทงในประเทศและสงออกเปนจ�านวนมากเมอมการพฒนาวทยาศาสตรเทคโนโลยท�าใหประชาชนมความสะดวกสบายเพมขนการควบคมมาตรฐานดานความปลอดภยในการท�างานตองเกดขนในประเทศสหรฐอเมรกามหนวยงานรฐบาลหลกสองแหงไดแกองคการบรหารจดการความปลอดภยอาชวอนามยและสขภาพแหงชาต(OccupationalSafetyandHealthAdministration:OSHA)สงกดกระทรวงแรงงานท�าหนาทตรวจสอบบงคบการใชกฎหมายดานความปลอดภยอาชวอนามยและสถาบนความปลอดภยอาชวอนามยและสขภาพแหงชาต(TheNationalInstituteforOccupationalSafetyandHealth:NIOSH)ท�าหนาทมหนาทในการศกษาวจยดานอาชวอนามยและความปลอดภยตรวจสอบอนตรายและใหค�าแนะน�าในการออกขอก�าหนดกฎหมายใหแกOSHAจดฝกอบรมใหกบแพทยเจาหนาทความปลอดภยนกสขศาสตรอตสาหกรรมตลอดจนถงทดสอบและออกใบรบรองอปกรณปองกนระบบทางเดนหายใจประเภทตางๆ (Respiratory Protective Equipment)รบทนสนบสนนจากองคกรภาครฐสามารถสอบสวนโรคจากการประกอบอาชพไดหนวยงานรฐบาลทง2หนวยงาน ตงขนโดยพระราชบญญตความปลอดภยอาชวอนามยตงแตปค.ศ.1970(พ.ศ.2513)มการแกไขและบงคบใชฉบบใหมเมอปค.ศ.2004(พ.ศ.2547)หนวยงานอสระทส�าคญไดแกสมาคมสขศาสตรอตสาหกรรมแหงชาต(TheAmericanGovernmentalIndustrialHygienists:ACGIH)ซงท�าหนาทออกมาตรฐานขอเสนอแนะดานอาชวอนามยทงดานกายภาพเชนความรอน

16

เสยงทางเคมไดแกมาตรฐานการรบสมผสสารเคมในบรรยากาศในการท�างาน(ThresholdLimitValue:TLVs)และมาตรฐานดชนตวชวดทางชวภาพซงสามารถตรวจพบในรางกายมนษย(BiologicalExposureIncidies:BEIs)หนวยงานตางๆทกลาวมานนเปนหนวยงานหลกของประเทศนอกจากนมหนวยงานทดแลระดบมลรฐซงสามารถออกกฎระเบยบมาตรฐานตางๆใชในมลรฐของตนเองไดไดแกมาตรฐานของกรมอตสาหกรรมแหงรฐแคลฟอรเนยประกาศมาตรฐานทเรยกวาCal.OSHAและทางOSHAใหการยอมรบและสามารถใชบงคบในมลรฐแคลฟอรเนยหรอหนวยงานของมลรฐสามารถน�าไปประกาศใชไดมำตรฐำนปรมำณควำมเขมขนของกำรรบสมผสฝนซลกำก�าหนดไวดงน 1. องคการบรหารจดการ ความปลอดภย อาชวอนามย และสขภาพแหงชาต (OSHA) และมาตรฐานของกรมอตสาหกรรมแหงรฐแคลฟอรเนยดงตารางท1.2ตำรำงท 1.2 มาตรฐานปรมาณความเขมขนของฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบของOSHAและCaliforniaOSHA

ชอสารเคม ChemicalAbstractsRegistryNumber(CASNumber)

มาตรฐาน(PEL) มาตรฐานรฐแคลฟอรเนย(Cal/OSHA)

CrystallineSilicaQuartz(Totaldust)

14808–60–7 =30mg/m3

%SiO2+2

0.3mg/m3

CrystallineSilicaQuartz(Respirabledust)

14808–60–7 =10mg/m3

%SiO2+2

0.1mg/m3

CristobaliteSilica 14464–46–1 =1/2ของการค�านวณCrystallineSilica

0.05mg/m3

(Respirabledust)

TridymiteSilica 15468–32–3 =1/2ของการค�านวณCrystallineSilica

0.05mg/m3

(Respirabledust)

2.มาตรฐานขอเสนอแนะของสถาบนอาชวอนามย ความปลอดภยและสขภาพแหงชาตสหรฐอเมรกา ก�าหนดให ผปฏบตงานรบสมผสซลกาตอเนองวนละไมเกน10ชวโมงและท�างานไมเกน40ชวโมงตอสปดาหโดยคามาตรฐานทก�าหนดไว คอคาRELsเทากบ50µg/m3(0.05mg/m3) 3.มาตรฐานขอเสนอแนะของสมาคมสขศาสตรอตสาหรรมสหรฐอเมรกา (ACGIH) ค.ศ.2016 ก�าหนดคามาตรฐานคาเฉลยความเขมขนของสารเคมในบรรยากาศการท�างานและปฏบตงานวนละ8ชวโมง 5 วนตอสปดาห (สปดาหละ 40ชวโมง)ซงแตละบคคลรบสมผสซ�าๆตอเนองยาวนานตลอดการท�างานโดยไมเกดอนตรายตอรางกายเรยกวาTLV–TWA(Threshold Limit Value – TimeWeightedAverage)และก�าหนดคาปรมาณความเขมขนของฝนหนหรอฝนซลกาในบรรยากาศเฉลยตลอดการท�างานเทากบ0.025มลลกรมตอ1ลกบาศกเมตรอากาศทงนมาตรฐานของACGIHควรมการตรวจสอบทกปเนองจากจะมการปรบมาตรฐานของความเขมขนของสารเคมทกป ส�าหรบขอมลสถตผเจบปวยโรคจากการท�างาน(โรคปอดฝนหน)ซงมการเกบขอมลตงแตค.ศ.1999(พ.ศ.2542)ถงค.ศ.2013(พ.ศ.2556)พบวามผมเสยชวตทงหมด2,065คนในจ�านวนดงกลาวไดรบการวนจฉยวาเสยชวตจากการรบสมผสฝนหนเทานนมจ�านวนทงหมด1,122คนในจ�านวนดงกลาวแยกตามเพศประกอบดวยเพศชายเสยชวตมากกวาเพศหญงและคนผวขาวเสยชวตมากกวาคนผวด�า นอกจากนยงมพบวาผเสยชวตแบงตามอายออกเปน2กลมคอผทมอาย15–44ปและอายตงแต45ปขนไปทงนมผทเสยชวตอาย15–44ปจ�านวนทงสน47คนทงนปค.ศ.2011เปนปทมผเสยชวตนอยทสดคอ88คนและมแนวโนมเพมขนในปค.ศ.2012(พ.ศ.2555)และค.ศ.2013(พ.ศ.2556)โดยอตสาหกรรมทมความเสยงไดแกอตสาหกรรมการผลตหมอน�าการกอสรางเชนการท�าอฐการกออฐอตสาหกรรมทเกยวของกบหนไดแกการตดหนการโมหนผปฏบตงานหนาเครองขดหนสบคนขอมลไดจากwww.osha.govwww.cdc.gov/niosh

17

เมอมการทบทวนศกษาขอมลสถานการณนโยบายกฎหมายจากตางประเทศสงทมความแตกตางจากประเทศไทยคอมหนวยงานและอ�านาจตามกฎหมายเพอการด�าเนนการสอบสวนโรคเฝาระวงควบคมปองกนโรคจากการประกอบอาชพทชดเจนมระบบบรหารการจดการเฝาระวงควบคมปองกนโรคทชดเจนกลาวคอมการจดท�าฐานขอมลการเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมตอเนองสามารถใชเปนแนวทางในการปรบปรงแกไขพฒนาเพอควบคมขจดโรคปอดฝนหนใหหมดไปไดส�าหรบประเทศไทยขอมลทจดเกบนนกระจดกระจายและปจจบนกฎหมายตางๆเนนการควบคมทแหลงก�าเนดอยางไรกตามบคคลทวไปอาจไมทราบถงสทธประโยชนหรอวธการรบสทธหลงจากเกดการประสบอนตรายจากการท�างาน การรบสทธตามกฎหมาย หากเกดโรคจากการท�างาน สงเหลานบคลากรสาธารณสขควรมความร ความเขาใจ เพอสามารถใหค�าแนะน�าแกสถานประกอบการทงในเรองของการใหทกคนทปฏบตงานอยางถกตองตามกฎหมายและมาตรฐานสากลใหความรเพอใหผปฏบตงานทมความเสยงในการปฏบตงานกบงานทมฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบปฏบตงานไดถกตองเกดความปลอดภยตอการท�างานและมสขภาพอนามยทด ใหค�าแนะน�าเพอใหสถานประกอบการมการจดบรการดานอาชวอนามยในสถานประกอบการเชนการเอกซเรยปอดทไดมาตรฐานการตรวจสมรรถภาพปอดใหกบผปฏบตงานเพอเปนขอมลพนฐานในการเฝาระวงควบคมปองกนโรคปอดฝนหนในสถานประกอบการชวยลดคาใชจายในการรกษาสขภาพของผปฏบตงานเพมความผกพนการท�างานในองคกรในระยะยาวแสดงความถงความรบผดชอบของสถานประกอบการทมตอผปฏบตงานผปฏบตงานมก�าลงใจในการปฏบตงานชวยเพมประสทธผลมผลตอบแทนและก�าไรจากการประกอบการเพมขนชาวตางประเทศยอมรบสนคาจากประเทศไทยเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางสถานประกอบการ และบคลากรดานสาธารณสข ชวยใหเกดการยอมรบและสรางความรวมมอระหวางกนสงผลใหเกดความมนคงยงยน

18

บทท2โรคปอดฝนหน (Silicosis)

2.1 ควำมหมำย โรคปอดฝนหน(Silicosis)หมายถงโรคปอดจากการท�างานซงมสาเหตมาจากการสดหายใจเอาฝนซลกอนไดออกไซด(sio

2)หรอททราบกนในนามวาซลกา(Silica)ในรปผลกซลกาหรอควอทซ(Quartz)เขาไปในปอดนอกจากนยงมซลกาในรป

ของCristobaliteและtridymiteทเปนสาเหตของโรคนไดซลกาเปนองคประกอบทส�าคญของเปลอกโลกปรมาณซลกาทรวมตวอยในหนตางชนดกนเชนหนทรายหนแกรนตหรอหนกระดานชนวนจะมคาแตกตางกนไปตงแต20%จนถงเกอบ100%

2.2 ประวตควำมเปนมำ ซลโคสสเปนโรคปอดจากการประกอบอาชพทส�าคญโรคหนงในประเทศไทยใรคนเปนทรจกดนดในตางประเทศนานกวา 300 - 400 ปมาแลวอากรโคลาเปนคนแรกทกลาวถงโรคปอดทเกดจากฝนละอองในหนงสอTreatise onMining ในปพ.ศ.2099ดเมอบลอค(พ.ศ.2215)และรามาสน(พ.ศ.2256)รายงานเกยวกบโรคปอดทพบในผปวยทมอาชพเกยวกบการตดหนในสมยกอนโรคนพบไดในผปวยทไดรบฝนละอองจากอาชพท�าเหมองในบรเวณทท�าการขดหรอระเบดหนและท�างานเกยวกบเครองใชทท�าจากหนตอมาเมอมความกาวหนาทางเทคนควทยาโดยการน�าเอาพลงงานจากเครองจกรไอน�ามาใชในอตสาหกรรมเหมองแรท�าใหคนงานมโอกาสไดรบฝนละอองมากขนเซลเกอร(พ.ศ.2409)เปนผตงชอกลมโรคทเกดจากฝนละอองตางๆวา“นวโมโคนโอสส”คสสมอล(พ.ศ.2409)เปนผรายงานวาพบซลกาในปอดผปวยและวสโคนส(พ.ศ.2413)เปนผน�าชอซลโคสสมาใชในระยะตอมาไดมการปรบปรงการท�าเหมองแรโดยวธเจาะดวยเครองอดลมและโดยวธการใชพลงงานททนสมยตางๆท�าใหคนงานมอาชพเหลานไดดบอนตรายจากฝนละอองมากขนอกคอลลส(พ.ศ.2458)เปนผเรมทฤษฎวาโรคปอดจากฝนละอองทกลาวถงนเกดขนเนองจากผลกของซลกาและกลาวถงการเกดวณโรครวมดวย ในประเทศไทยมรายงานเกยวกบโรคปอดจากฝนละอองสารอนนทรยเพมขนเรอยๆ โรคซลโคสสรายงานครงแรกในประเทศไทยโดยนายแพทยนนาทชนะโชต(2497)ในผปวยชายอาย27ปเปนกรรมกรเหมองแรวลแฟรมต�าบลปลอคจงหวดกาญจนบรนายแพทยสงครามทรพยเจรญไดศกษาผปวยซลโคสสจ�านวนหนงจากคนงานสรางเขอนเจาพระยาจงหวดชยนาทและเขอนภมพล จงหวดตาก นายแพทยธาดา ชาคร และคณะไดรายงานผปวยซลโคสสซงเปนกรรมกรเหมองแรวลแฟรมทต�าบลเขาศนย อ�าเภอฉวางจงหวดนครศรธรรมราช ในระยะหลงมรายงานเกยวกบผปวยซลโคสสในผใชแรงงานของโรงงานอตสาหกรรมขนาดเลกเชนโรงยอยหนโรงงานท�าครกหนการท�าตกตาหนและโรงงานท�ากระดาษทรายเปนตน

2.3 กลไกกำรเกดโรคและพยำธสภำพ การหายใจเอาฝนทมเสนผาศนยกลาง0.5-5µจะท�าใหฝนสามารถเขาไปอยทถงลมของปอดไดซงจะถกเมดเลอดขาวในปอดจบกนและมผลท�าใหเกดปฏกรยาตอเนอปอดกอใหเกดจดแผลเปนตอเนอปอดเมอมการหายใจเอาฝนซลกาเขาไปมากขนกจะมการท�าลายเนอปอดมากขนเรอยๆเชนกนจนในทสดปอดจะไมสามารถท�าหนาทไดตามปกต 2.3.1 พยำธก�ำเนด การกระจายของผงซลกาในเนอปอดและการเกดพยาธสภาพในเนอปอดในขนแรกจะเหมอนกนทงในชลโคสสและนวโมโคนโอสสของคนงานเหมองถานหนการเปลยนแปลงของโรคในระยะเวลาตอมาจะพบวาปฏกรยาของปอดตอฝนซลกาจะท�าใหเกดพงผดขนเปนจ�านวนมากและม Collagen Fiber เรยงตวกนเปนวงหนาแนนมากกวาการเปลยนแปลงทพบในรายทเปนนวโมโคนโอสสจากถานหนผปวยนวโมโคนโอสสบางรายอาจจะมผงถานหนอยในเนอปอดถง 3o กรมทงๆทสขภาพยงดอยแตในรายทมผงควอตซเพยง3กรมในเนอปอดอาจเปนอนตรายถงชวตได การท�าใหเกดพงผด(Fibrasis)ในเนอปอดของฝนซลกามค�าอธบายหลายทางดวยกนในปจจบนนทเชอกนมากม2ทฤษฎ ทฤษฎแรกหรอPhospholipid theory ซงอธบายปฏกรยาของรางกายตอฝนซลกาเปนแบบปฏกรยาภมคมกนขอสนบสนนทฤษฎนไดแกการทพบพลาสมาเซลลเพมขนและระดบของโกลบวลนในชรมสงขนในผปวยซลโคสสนอกจากนนยง

19

พบวาเนอพงผดในปอดของผปวยซลโคสสมแอลฟาและบตาโกลบลนรวมทงไลปอยดอยมากกาดเกดเนอพงผดในปอดของ ซลโคสสมลกษณะคลายกบการเกด amyloidในต�าแหนงทมการอกเสบเรอรงอนทจรงแลวลกษณะทางเคมของซลโคสสกม ลกษณะamyloidเชนเดยวกน ทฤษฎทสองหรอPhospholipidtheoryเชอวาการเกดพงผดเกยวของกบphagocyteโดยเชอวาการเกดพงผดเนองจากสารบางอยางทออกจากmacrophage (เมดเลอดขาวชนดกน cell แบคทเรยทตาย) มรายงานเกยวกบการทดลองกลาววาmacrophageมากนผงชลกาเขาไปท�าใหmacrophageนนตายและปลอยสารบางอยางเปนพวกphospholipidออกมาซงเปนตนเหตท�าใหเกดพงผดวธการเกดพงผดแบบนอาจเกดซ�าๆกนเนองจากmacrophage มากนผงซลกา และปลอยสารทเปนตนเหตของการเกดพงผดออกมาอก 2.3.2 พยำธสภำพ ปอดผปวยทเปนโรคซลโคสสมลกษณะทางพยาธวทยาโดยทวไปคลายกบปอดของผปวยนวโมโคนโอสสของคนงานเหมองถานหนนอกจากทมพยาธสภาพมากมพงผดเกดขนมากและมสเทาปนด�าแทนทจะมสด�าสนทเหมอนผปวยนวโมโคนโอสสของคนงานเหมองถานหนลกษณะทางพยาธสภาพทแตกตางกนเหลานกเปนเชนเดยวกนในรายทมในผปวยซลโคสสเมอตรวจทางกลองจลทรรศนจะเหนวาพยาธสภาพแบบซลโคสสมลกษณะเปนวงๆชนๆของเนอคอลลาเจนและมผงซลกาและคารบอนอยดวยในรายทมการเกดพงผดจ�านวนมากอยางทพบในนวโมโคนโอสสของคนงานเหมองถานหนจะมพยาธสภาพเกดกบหลอดลมหลอดเลอดและหลอดน�าเหลองดวย ผปวยซลโคสสจะพบการเกดมวณโรครวมดวยมากกวาปกตทงนเนองจากโรคซลโคสสท�าใหมความตานทานตอวณโรคนอยลงอาจพบเชอวณโรคไดในบรเวณเนอตายภายในกอนซลโคตกขนาดใหญนอกจากการเปลยนแปลงของเนอปอดดงกลาวแลวอาจพบเยอหมปอดหนาและเยอหมปอดตดกนในผปวยซลโคลสดวย 2.3.3 ลกษณะของโรคทำงคลนค (ClinicaI Features) โรคซลโคสสแบงตามปรมาณการสมผสตอซลกาออกเปน3แบบคอแบบเรอรง(Chronic)แบบเรง(Accelerated)และแบบเฉยบพลน(Acute)ความผดปกตของปอดทพบจากภาพรงสปอดในโรคซลโคสสแบบเรอรงจะพบในระยะเวลามากกวา15ปตงแตเรมสมผสตอฝนชลกาแบบเรงนนความผดปกตจะเกดภายในระยะเวลา5-15ปโดยมกจะมประวตการสมผสกบฝนทมปรมาณคอนขางมากและแบบเฉยบพลนนนจะเกดขนภายในเวลาอนรวดเรวไมกเดอนซงเปนกลมทมการสมผสกบฝนซลกาเปนจ�านวนมากๆพวกนมกพบในอาชพบางอยางทมการไดรบฝนละอองของซลกาขนาดมากโดยไมมการปองกนอาการส�าคญในพวกเฉยบพลนไดแกหอบเหนอยอาการเขยวคล�าอาการไขออนเพลยน�าหนกลดและเสยชวตในเวลาไมนานตอมา ในรายทเปนซลโคสสแบบเรอรงจะมอาการเกดขนชาๆเรมมอาการเหนอยงายเวลาออกแรงมอาการไอแหงๆอาการของหลอดลมอกเสบและบางครงอาจมอาการไอเปนโลหตรางกายโดยทวไปไมคอยเปลยนแปลงมากนอกจากในรายทมวณโรคปอดแทรกซอนดวยในรายเชนนจะท�าใหมอาการไขออนเพลยเบออาหารหอบเหนอยและน�าหนกตวลดอาจตรวจพบเชอวณโรคในเสมหะพยาธสภาพของวณโรคปอดทเกดรวมกบชลโคสสมกจะเปนแบบเรอรงและจะบอกการวนจฉยโรคไดตอเมอตรวจพบเชอวณโรคไมมรายงานชดเจนเกยวกบอตราการพบมะเรงของปอดเพมขนในผปวยซลโคสส

2.4 กำรวนจฉยโรค การวนจฉยโรคสวนใหญจะอาศยจากประวตของผปวยโดยเฉพาะประวตเกยวกบอาชพตางๆทไดรบฝนละอองของซลการวมทงอาการและการเปลยนแปลงในภาพรงสทรวงอกจะชวยในการวนจฉยโรคซลโคสสการตรวจรางกายขนอยกบระยะของโรคในระยะแรกการตรวจไมพบสงผดปกตเลยในระยะหลงอาจพบสงผดปกตเกยวกบภาวะแทรกซอนเชนหลอดลมอกเสบถงลมโปงพองภาวะลมรวเขาชองเยอหมปอดหรอเยอหมปอดหนาและอนๆเปนตนในระยะทายๆของโรคอาจพบลกษณะ Corpulmonale,Congestivecardiacfailureและrespiratoryfailure

2.5 ลกษณะทำงรงสวทยำ ในรายทเปนsimple silicosis จะเหนเงาผดปกตภาพรงสทรวงอกเปนแบบdiffusemiliaryหรอnodularในปอด ทงสองขางมกจะพบมการเปลยนแปลงทบรเวณสวนบนหรอสวนกลางของปอดในรายทเปนcomplicated silicosisจะเหน

20

เงาผดปกตแบบพงผดขนาดมากเกดหนาขนมเงาลกษณะเปนกอนหรอในบางรายอาจพบลกษณะเปนโพรงเกดขนไดนอกจากนนจะมการเปลยนแปลงในต�าแหนงและรปรางของอวยวะใกลเคยงเชนเยอหมปอดและหลอดลมไดโรคแทรกซอนเชนหลอดลมอกเสบถงลมโปงพองวณโรคและCorpulmonaleอาจชวยท�าใหภาพรงสทรวงอกมลกษณะผดปกตเงาทขวปอดอาจมขนาดโตขนและอาจพบมหนปนมาเกาะทตอมน�าเหลองบรเวณขวปอด(“Eggshell”Calcification)ซงเปนลกษณะทางรงสของโรคนในรายทเปนแบบเรอรงซงทพบกนทวไปนนสวนใหญจะพบเงารอยโรคปรากฎในภาพรงสทรวงอกตอเมอไดสมผสกบซลกาอยเปนเวลานานมากมกไมนอยกวา 20 ปภาพรงสทรวงอกในระยะเรมแรกจะแสดงเงาทบกลมขนาดเลกขอบชดกระจายอยในปอดแตมกหนาแนนหรอชดเจนในสนามปอดสวนบนและในปอดขวารายทรอยโรคยงมนอยและไมทบมากการถายภาพทาเฉยง 15 องศาชวยใหเหนเงางายขนในบางรายจะพบเงาเมดน�าเหลองขวปอดและหรอเมดแอสตนมโตขนทงสองขางซงอาจโตมากจนกดสพเรยรวนาคาวาหรอหลอดอาหารได ตอมาเมอเนอ พงผดเกดขนอยางมากหรอมการตดเชอส�าทบดวยมยโคแบคทเรยมแลวจะพบวาเงากลมเลกจะรวมเขาเปนกระจก หรอบรเวณปนทบขนาดใหญในสวนของปอดทงสองขาง (โปรเกรสสฟวแมสสฟวไฟโบรสส)ท�าใหมลกษณะ“ปกทางเขา”ซงมกพบรวมกบการหดดงของเนอปอดสวนนนท�าใหเงาขวปอดยกสงขนพรอมกบมเงาอากาศปรมาณมากกวาปกตในเนอปอด(พลโมนารยเอมฟยสมา)สวนลางและเงาเยอหมปอดหนาโพรงเยอหมปอดมอากาศกพบไดในรายเหลานการเปลยนแปลงจากระยะแรกทมเงากอนเลกๆจนเปนเงารวมเปนกระจกหรอบรเวณใหญเกดขนภายในระยะเวลา5ปผปวยโรคขออกเสบรหมาตอยดทเปนโรคซลโคสสจะมการด�าเนนโรคจากระยะรอยโรคเมดขนาดเลกกระจายทวไปสระยะรวมตวเปนกระจกใหญเรวกวาและพบบอยกวารายอนๆซงในบางรายจะเหนการขยายโตขนของเงาทบกลมเลกๆทกระจายทวไปอยางรวดเรวและชดเจนสวนใหญไมคอยพบเงาหนปนทรอยโรคในเนอปอดแตอาจพบในเมดน�าเหลองขวปอดลกษณะเงาเปลอกไขไดบอยๆ

2.6 กำรตรวจสมรรถภำพกำรท�ำงำนของปอด โดยทวไปอาจพบวาสมรรถภาพของการหายใจอยในระดบปกตไดประมาณรอยละ15-20ในผปวยซลโคสสระยะเรมแรก ความผดปกตทอาจพบไดในระยะแรกไดแกdiffusingcapacityเมอใหผปวยออกแรงเมอผปวยซลโคสสมพยาธสภาพในปอดมากแลวจะพบความผดปกตเกยวกบสมรรถภาพการหายใจทงแบบrestrictive(เนองจากพงผด)และobstructive(เนองจากภาวะถงลมโปงพอง)แลวแตแบบใดจะมากกวาดงนนอาจจะพบวาFVCลดลงโดยทairflowปกตหรออาจพบวาairflow ลดนอยลงแบบเดยวกบรายทเปนโรคทางเดนหายใจอดกนเรอรงในรายทเกดภาวะProgressiveMassiveFibrosis(PMF)เชอวาคงจะมความผดปกตเกยวกบdistributionมากขนในระยะสดทายของโรคจะพบวามchronichypoxemiaและhypercapmia

2.7 กำรตรวจวนจฉยอนๆ ในรายทตดตรวจเนอเยอปอดจะพบลกษณะทางพยาธวทยาของโรคนไดแกcellularreactionและhyalinenoduleและการตรวจดวยpolarizeslightจะเหนdoublerefractileparticleของซลกา การตดตรวจเนอปอดโดยทวไปแนะน�าใหใชวธผาตดเปดทรวงอกเพราะจะไดชนเนอมากและท�าใหบอกการวนจฉยไดแนนอนหรออาจจะท�า pefcutaneous needle lung biopsy (air drill)ดวยความระมดระวงกอาจไดชนเนอทพอจะชวยใหการวนจฉยโรคไดถงแมจะพบภาวะแทรกซอนเกดลมรวเขาชองเยอหมปอดไดบอยแตถาระมดระวงใหดกไดมอนตรายอยางใดสวนมากใหผปวยนอนพกกจะท�าใหเกดภาวะแทรกซอนนหายไปไดมเพยงนอยรายทจ�าเปนตองใสทอระบายทรวงอก ดงนนในโรงพยาบาลทไมสะดวกทจะตดตรวจเนอปอดโดยวธเปดทรวงอกกอาจจะใชpercutaneousneedlelungbiopsy แทนได นอกจากการตดตรวจเนอปอดเพอชวยในการวนจฉยโรคแลวยงมวธการตรวจพเศษอยางอนเชนในรายทมผลควอตซทละเอยดมากอาจจะตรวจไดโดยวธ scanning electronmicroscopy หรอโดยการใช X-Ray energy spectrome-tryตรวจหาซลกาเปนตน การบ�าบดรกษาโดยเฉพาะส�าหรบโรคนโดยทวไปเมอพบผปวยซลโคสสกตองพยายามแยกผปวยออกจากงานทเขาตองสมผสฝนละอองเพอใหแกงานในสถานทมฝนละอองนอยทสดเชนการจดใหมการถายเทอากาศใหเพยงพอหรอการใชหนากากปองกน

21

2.8 กำรตรวจสขภำพเพอกำรเฝำระวง การตรวจสขภาพเพอการเฝาระวงส�าหรบโรคปอดฝนหน(Silicosis)อยางนอยตองไดรบการตรวจดงน 2.8.1 กำรตรวจกอนเขำท�ำงำน (Pre-placement examination) 1)การซกประวตตรวจรางกายโดยเฉพาะระบบทางเดนหายใจ 2)เอกซเรยทรวงอกฟลมปกต(Full-sizechestx-ray)และวนจฉยคดกรองวณโรคปอดดวย 3)ตรวจสมรรถภาพปอค(Spirometry) 2.8.2 กำรตรวจระหวำงท�ำงำน (Periodic examination) 1)ด�าเนนการตรวจเหมอนกอนท�างาน 2)ความถของการตรวจสขภาพขนอยกบระดบฝนถาไมเกนมาตรฐานควรตรวจซ�าทกๆ3ปและถาคนงานมอาการของระบบทางเดนหายใจหรอความผดปกตอนๆทเขาไดกบโรคจะตองท�าการตรวจทนท 2.8.3 กำรตรวจกอนออกจำกงำนหรอกอนเกษยณ (Exit examination) คอการตรวจกอนออกจากงานหรอกอนเกษยณวาคนนนหลงจากท�างานมานานมากกวาสบถงยสบปแลวเขาเจบปวยดวยโรคปอดจากฝนหนแฝงตว/อยในระยะฟกตวหรอไมการตรวจนบางหนวยงานกจดเขาอยในการตรวจประจ�าปของปหมำยเหต 1)ผลการตรวจทแสดงวาอาจจะปวยดวยโรคซลโคสสเชนผลการอานฟลมเขาไดกบโรค(ตงแตCategory1/0ขนไป) 2)การด�าเนนการในผทปวยหรอสงสยวาจะปวย (1)สงตรวจเพอยนยนการวนจฉย (2)การตรวจตดตามอยางใกลชดอยางนอยปละครง (3) เพอคนงานมอาการแสดงโรคซลโคสสหรอมอาการของโรคแทรกซอนหรอมวณโรค คนงานควรจะหยดรบการ สมผสฝนทนท

2.9 กำรเฝำระวงเชงรบในโรงพยำบำล กำรเฝำระวงเชงรบในโรงพยำบำล ประกอบดวยขนตอนกำรเฝำระวงเชงรบ ดงน 1)เมอพบผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคปอดฝนหน (Silicosis) ใหท�าการสงตอไปยง คลนกโรคจาก การท�างาน 2)คลนกโรคจากการท�างาน โดยแพทยอาชวเวชศาสตร ท�าการซกประวตและการตรวจรางกายวาเขาไดกบ โรคทเกดจากฝนหน(Silica)โดยอาศยประวตการท�างานเปนหลก 3)หากพบวาเปนโรคจากการท�างานกบฝนหน(Silica)ท�าการรายงานไปยงฐานขอมลกลางICD10และ รายงาน506/2 4)กรณทไมแนใจผลการตรวจพเศษการอานฟลมเอกซเรยปอดสามารถสงตอเพอรบค�าปรกษาทสถาบนโรค ทรวงอกได ๕)กรณผปวยท�างานในสถานประกอบการแนะน�าผปวยเพอเขารบเงนทดแทนจากกองทนเงนทดแทน ๖)หากไมพบวาเขาไดกบโรคทเกดจากฝนหนใหท�าการสงกลบเพอเขารบการรกษาตอเนองทแผนกอายรกรรม

22

2.10 โรคแทรกซอน (Complications) ผปวยซลโคสสมความเสยงสงตอการเกดโรควณโรคปอดแทรกชอนโดยเฉพาะควรระวงในผปวยทพบมการท�าลายของปอดขางใดขางหนงมากผดปกตหรอมโพรงในเนอปอดขางใดขางหนงเพยงขางเดยวในผปวยซลโคสสระยะสดทายผปวยจะมอาการของระบบการหายใจลมเหลวและระบบหวใจผดปกตจากปอดนอกจากนผปวยทไดรบฝนซลกาอาจมโอกาสเปนมะเรงปอดสงดวย

2.11 กำรรกษำ (Treatment) ปจจบนยงไมมการรกษาทมประสทธภาพนอกจากการรกษาตามอาการในรายทมการตดเชอวณโรคปอดแทรกซอนจะตองใหการรกษาเหมอนผปวยวณโรคปอดจนหายขาด การพยากรณโรคขนอยกบการสญเสยของเนอปอดผปวยซลโคสสระยะสดทายสวนใหญจะตาย

Flowchartแนวทางเฝาระวงเชงรบในโรงพยาบาลทมคลนกโรคจากการท�างาน

เปนโรคจากการท�างาน ไมเปนโรคจากการท�างาน

สงเขาคลนกโรคจากการท�างานเพอซกประวตอาชพเสยงทมการและพจารณาตามเกณฑการวนจฉยโรคปอดฝนหนสมผสแรใยหน

สงกลบคลนกอายรกรรมเพอรกษาตามนด

ผปวยทสงสยโรคปอดฝนหน (Silicosis)

ไดรบกำรวนจฉยโรค จำกแพทยอำยรกรรม

-รายงานocc01ของส�านกโรคจากการประกอบอาชพสงแวดลอม-รายงานICD๑๐,๕๐๖/๒-รายงานกองทนเงนทดแทน

23

เอกสำรอำงอง 1. กองอาชวอนามย 2544“คมอการด�าเนนงานโครงการควบคมปองกนโรคซลโคสส (Silicosis Elimination) “กรมอนามยกระทรวงสาธารณสขจงหวดนนทบร 2.ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม2558“แนวทางการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝนหน” กรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสขจงหวดนนทบร

24

บทท 3กำรเกบตวอยำงซลกำ และกำรวเครำะหตวอยำง

กำรเกบตวอยำงซลกำภำยในสถำนประกอบกำร 1. กำรเลอกใช Method กอนการเกบตวอยางแตละครง ตองศกษาวธการเกบตวอยางทถกตองสามารถสบคนและดาวนโหลดไดทเวบไซดของกรมควบคมโรคสหรฐwww.cdc.govซงวธการเกบและการวเคราะหซลกามหลายวธและมความแตกตางกนหากเลอกวธการเกบตวอยางตามMethodใดวธการวเคราะหกตองใชMethodนนเชนกนซงในทนจะใชตามNIOSHMethodsNo.7601

2. เครองมอ-อปกรณ และวธกำรประกอบ มดงน 1) ตวกรอง (Filter)ชนดPolyVinylChloride(PVC)ขนาดเสนผาศนยกลาง37mmขนาดรพรน5.0µm หรอMixedCelluloseEster(MCE)ขนาดเสนผาศนยกลาง37mmขนาดรพรน0.8µmน�าตวกรองไปดดความชนในโถดดความชนอยางนอย1วนน�าไปชงน�าหนกและจดบนทกคา(หนวยเปนกรม)น�าตวกรองทชงน�าหนกแลวประกอบเขากบ 2) ตลบกรอง (Filter holder)ขนาด37mmโดยน�าแผนรองวางบนตลบกรองชนท1(Bottom)ตามดวยกระดาษกรองจากนนวางตลบกรองชนท2(Top)ประกบลงบนกระดาษกรองและกดใหแนน(ดงภาพท1)น�าตลบกรองทไดมาประกอบเขากบ

ภาพท1แสดงการประกอบตลบกรองเกบตวอยางซลกา

ภาพท2แสดงการประกอบอกรณเกบตวอยางซลกา

3) ไซโคลน(Cyclone)ชนด10-mmNylonหรอHiggins-Dewell(HD)จากนนน�าไปเชอมตอกบ 4) สำยยำงน�ำอำกำศ (Tubing)และปลายสายยางอกดานเชอมตอกบ 5) ปมดดอำกำศ (Personal Sample Pump)(ดงภาพท2)

25

3. กำรสอบเทยบควำมถกตอง การสอบเทยบความถกตองเปนวธมาตรฐานตามNIOSH MethodsNo.7601เครองมอและอปกรณเกบ ตวอยางซลกา จะตองไดรบการสอบเทยบทงกอนและหลงการใชงานเสมอ ซงอปกรณทใชสอบเทยบในทน คอ DefenderPumpCalibratorsและCalibrationJarเปนอปกรณทสามารถวดอตราการไหลของอากาศไดอยางแมนย�าโดยสามารถบนทกอตราการไหลของอากาศและค�านวณคาเฉลยไดการสอบเทยบเครองมอดวยอปกรณดงกลาวมขนตอนดงน 1)เปดปมเกบตวอยางอากาศอยางนอย5นาทกอนท�าการสอบเทยบเพอใหระดบแรงดนไฟฟาของปมคงท 2)ประกอบอปกรณชดเกบตวอยางซลกา โดยประกอบตลบยดตวกรองเขากบไซโคลนในลกษณะเดยวกบการเกบตวอยางจรง 3)น�าไซโคลนบรรจภายในCalibrationJarตอสายยางน�าอากาศเขากบจกทางผานอากาศของไซโคลนเชอมกบปมดดอากาศและสายยางน�าอากาศอกเสนตอจากDefenderPumpCalibratorsไปยงCalibrationJarระวงจดเชอมตอตางๆไมใหมรอยรวลกษณะดงภาพท3

ภาพท3แสดงการสอบเทยบอปกรณ(Calibration)

4)เปดปมเกบตวอยางอากาศปรบคาRotameterเพอใหไดชวงของอตราการดดอากาศทตองการกดปมCalทเครอง DefenderPumpCalibratorsเพอสอบเทยบอตราการไหลของอากาศโดยถาใชไซโคลนNylonใหปรบอตราการไหลท1.7L/min และถาใชไซโคลนHiggins-Dewell(HD)ใหปรบอตราการไหลท2.2L/min 5)ท�าซ�าหลายๆครงจนกวาจะไดคาทแตกตางกนไมเกน±5%เมอคาเรมนงท�าซ�าอก3ครงจดบนทกผลและหาคาเฉลย 6)ในการเกบตวอยางอากาศทกครง ตองมแบลงค(blank) ซงหมายถงอปกรณเกบตวอยางอากาศทเตรยมไว แตแบลงคจะไมถกน�าไปเกบตวอยางอากาศและจะถกสมออกมาจากอปกรณเกบตวอยางอากาศทเตรยมไวอยางนอย2ตวอยางหรอ10%ของตวอยางทเกบในครงนน

4. กำรเกบตวอยำงซลกำ การเกบตวอยางทเหมาะสมทสดคอการตดอปกรณเกบตวอยางทตวบคคล(Personalsampling)เพอใหไดตวอยางทเปนตวแทนของสภาพแวดลอมทแทจรงควรเลอกคนหรอกลมคนทมความเสยงมากทสด หรอคนทเชอวามโอกาสสมผสกบอนภาคซลกามากทสดและควรเกบตวอยางอากาศใหครอบคลมกบระยะเวลาการปฏบตงานจรงของผปฏบตงานเทคนคกำรตดอปกรณเกบตวอยำงทตวบคคล มวธดงน 1)ตอสายน�าอากาศเขากบปมดดอากาศและไซโคลนเกบตวอยาง 2) ตดปมดดอากาศกบตวผปฏบตงาน และหนบไซโคลนเกบตวอยางใหอยใกลกบจมกของผปฏบตงานหรอในบรเวณรศม30เซนตเมตร(Breathingzone)ซงโดยทวไปมกหนบตดกบปกเสอของผปฏบตงานใหชองอากาศเขา(inlet) ของไซโคลนหอยลงในแนวดง 3)เปดปมดดอากาศเพอเชคอตราการไหลอากาศของปมอยางนอย5นาทแลวปดปม 4)เปดปมดดอากาศเพอเรมเกบตวอยางอากาศและจดบนทกเวลาทเรมเปดเครอง 5)สงเกตการท�างานของปมเกบตวอยางอากาศภายหลงการเปดเครองไประยะหนงเพอใหแนใจวาเครองท�างานไดอยางปกต

26

6)จดบนทกขอมลเบองตนเชนจดตรวจวดสภาพแวดลอมโดยรอบการสวมใสอปกรณPPEเปนตน 7)ระยะเวลาการเกบตวอยางหาไดจากสตร

ระยะเวลำในกำรเกบตวอยำง (min)= ปรมำตรอำกำศ(L)

อตรำกำรไหลของอำกำศ (L/min)

โดยอตราการไหล(Flowrate)และปรมาตรอากาศ(Volumemin-max)ก�าหนดไวในNIOSHMethodsNo.7601 น�ามาค�านวณระยะเวลาการเกบตวอยางดงน

ตำรำงท 3.1แสดงชนดอตราการไหลของอากาศปรมาตรอากาศและระยะเวลาเกบตวอยาง

ชนด Cycloneอตรำกำรไหลของอำกำศ

(L/min)

ปรมำตรอำกำศ (L) ระยะเวลำเกบตวอยำง (min)

ต�ำสด สงสด ต�ำสด สงสด

Nylon 1.7 400 800 235 470

Higgins-Dewell(HD) 2.2 400 800 181 363

8)เมอไดปรมาตรอากาศตามระยะเวลาทค�านวณไวขางตนปดปมถอดตลบกรองออกจากไซโคลนและหงายตลบกรองตลบกรองขนทนท ระวงอยาใหกระทบกระเทอน เพราะจะท�าใหปรมาณฝนฟงกระจายและหลดออกจากตวกรองและเพอปองกนการสบสนระหวางตลบกรองทใชแลวและยงไมใชปดตลบกรองใหอดจกสแดงไวดานบนและใหจกสน�าเงนอยดานลางบรรจลงในกลองทปองกนการกระทบกระเทอนไดบนทกระยะเวลาการเกบและอตราการไหลค�านวณปรมาตรอากาศและน�าสงตวอยางเพอวเคราะหผลตอไป 9)น�าตวกรอง(กระดาษกรอง)มาชงน�าหนกหลงเกบตวอยางอากาศเพอค�านวณหาน�าหนกของฝนและน�าสงตวอยางเพอวเคราะหผลทางหองปฏบตการตอไป

กำรวเครำะหตวอยำง/กำรค�ำนวณหำน�ำหนกฝน น�าคาทไดจากการชงน�าหนกไปค�านวณหาปรมารความเขมขนของฝนในอากาศหนวยเปนมลลกรมตอลกบาศกเมตรอากาศโดยใชสตร

C=ความเขมขนของฝน W

1=น�าหนกกระดาษกรองกอนการเกบตวอยางอากาศ

W2=น�าหนกกระดาษกรองหลงการเกบตวอยางอากาศ

B1=น�าหนกกระดาษกรองของการควบคมคณภาพ(Fieldblank)กอนการเกบตวอยางอากาศ

B2=น�าหนกกระดาษกรองของการควบคมคณภาพ(Fieldblank)หลงการเกบตวอยางอากาศ

5. เกณฑมำตรฐำนในกำรตรวจวด คำมำตรฐำนของ OSHA (ส�านกบรหารความปลอดภยและอาชวอนามยสหรฐอเมรกา)ก�าหนดคาทางดานสขภาพอนามยและความปลอดภยเรยกวาPermissibleexposurelimits(PELs)ส�าหรบSilicaไวไมเกนมาตรฐานตามสตรทใชในการค�านวณ 10mg/m3

%SiO2+2

27

คำมำตรฐำนของ NIOSH (สถาบนความปลอดภยและอาชวอนามยแหงชาต สหรฐอเมรกา)ก�าหนดคาแนะน�า

ระดบของสารเคมทปลอดภยตอผปฏบตงาน เรยกวา Recommended Exposure Limits (RELs) ส�าหรบสารSilicaไวไม

เกน0.05mg/m3

คำแนะน�ำของสถำบน ACGIH(TheAmericanConferenceofGovernmental IndustrialHygienists:

2015)ก�าหนดคาความปลอดภยในการท�างานเกยวกบ(สารเคม)เพอการเฝาระวงทางสขภาพและอางองทางวชาการโดยได

ก�าหนดคาเฉลยความเขมขนของสารเคมส�าหรบการท�างานปกต8ชวโมงตอวนโดยททกคนสมผสสารซ�าๆหลายวนตอเนองกน

โดยไมเกดอนตรายตอรางกาย(ThresholdLimitValue–TimeWeightedAverage)หรอคาTLV-TWAของสารSilica

ไวไมเกน0.05mg/m3

กำรเกบตวอยำงอำกำศจำกบรรยำกำศรอบๆ สถำนประกอบกจกำร/ โรงงำนอตสำหกรรม (Ambient air sampling)

มรำยละเอยดกฎหมำย และมำตรฐำนทเกยวของ ดงน

กฎหมำยทเกยวของ

กฎหมายของไทยไดก�าหนดใหมการเกบตวอยางอากาศ/ตรวจตรวจวดปรมาณความเขมขนของสารปนเปอนหรอมลพษ

จากบรรยากาศบรเวณชมชน สวนมากโรงงาน/สถานประกอบการบางประเภททเขาขายตองจดท�ารายงานการวเคราะหผลก

ระทบสงแวดลอม (EIA) ในมาตรการการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอมมกถกระบใหมการเกบตวอยางอากาศ/ตรวจ

ตรวจวดปรมาณความเขมขนของสารปนเปอนหรอมลพษจากบรรยากาศโดยทวไปหรอบรเวณชมชนรวมทงมการก�าหนดคา

มาตรฐานของสารปนเปอนหรอมลพษในบรรยากาศโดยทวไปซงหมายรวมถงบรเวณชมชนไวดวย

การเกบตวอยางอากาศจากบรรยากาศบรเวณชมชนจดเปนมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม(EnvironmentalQuality/

AmbientStandard)กฏหมายประเทศไทยทเกยวของกบการเกบตวอยางอากาศจากบรรยากาศบรเวณชมชนมอยหลายฉบบ

ภายใตการก�ากบดแลของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมม8ฉบบคอ

1)ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2538) เรองก�าหนดมาตรฐานคณภาพอากาศใน

บรรยากาศโดยทวไป





4)ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 33 (พ.ศ. 2552) เรองก�าหนดมาตรฐานคากาซไนโตรเจนได

ออกไซดในบรรยากาศโดยทวไป

5)ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตฉบบท36(พ.ศ.2553)เรองก�าหนดมาตรฐานฝนละอองขนาดไมเกน

2.5ไมครอนในบรรยากาศโดยทวไป

6)ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตฉบบท12(พ.ศ.2538)เรองก�าหนดมาตรฐานคากาซซลเฟอรไดออกไซด

ในบรรยากาศโดยทวไปในเวลา1ชวโมง

7)ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตฉบบท21(พ.ศ.2544)เรองก�าหนดมาตรฐานคากาซซลเฟอรไดออกไซด

ในบรรยากาศโดยทวไปในเวลา1ชวโมง

8)ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตฉบบท 30 (พ.ศ.2550) เรองก�าหนดมาตรฐานคาสารอนทรยระเหย

งายในบรรยากาศโดยทวไปในเวลา1ปโดยมรายละเอยดแสดงดงตอไปน

28

ตำรำงท 3.2แสดงมาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวไป

สำรมลพษ คำเฉลยควำมเขมขนในเวลำ คำมำตรฐำน

1.กาซคารบอนมอนอกไซด(CO) 1ชม. ไมเกน30ppm.(34.2มก./ลบ.ม.)

8ชม. ไมเกน9ppm.(10.26มก./ลบ.ม.)

2.กาซไนโตรเจนออกไซด(NO2) 1ชม. ไมเกน0.17ppm.(0.32มก./ลบ.ม.)

1ป ไมเกน0.03ppm.(0.057มก./ลบ.ม.)

3.กาซโอโซน(O3) 1ชม. ไมเกน0.10ppm.(0.20มก./ลบ.ม.)

8ชม. ไมเกน0.07ppm.(0.14มก./ลบ.ม.)

4.กาซซลเฟอรไดออกไซด(SO2) 1ป ไมเกน0.04ppm.(0.10มก./ลบ.ม.)

24ชม. ไมเกน0.12ppm.(0.30มก./ลบ.ม.)

1ชม. ไมเกน0.3ppm.(780มคก./ลบ.ม.)

5.ตะกว(Pb) 1เดอน ไมเกน1.5มคก./ลบ.ม.

6.ฝนละอองขนาดไมเกน100ไมครอน 24ชม. ไมเกน0.33มก./ลบ.ม.

1ป ไมเกน0.10มก./ลบ.ม.

7.ฝนละอองขนาดไมเกน10ไมครอน 24ชม. ไมเกน0.12มก./ลบ.ม.


8.ฝนละอองขนาดไมเกน2.5ไมครอน 24ชม. ไมเกน0.05มก./ลบ.ม.


หมายเหต: 1. มาตรฐานคาเฉลยระยะสน (1,8 และ 24 ซม.) ก�าหนดขนเพอปองกนผลกระทบตอสขภาพอนามยอยางเฉยบพลน(acuteeffect) 2. มาตรฐานคาเฉลยระยะยาว(1เดอนและ1ป)ก�าหนดเพอปองกนผลกระทบยาวหรอผลกระทบเรอรงทอาจเกดขนตอสขภาพอนามย(chroniceffect) 3. ทมา:http://www.pcd.go.th/info_serv/reg_std_airsndol.html

29

เครองมอ/อปกรณในกำรเกบตวอยำงฝนในอำกำศจำกบรรยำกำศโดยทวไป เครองมอ/อปกรณทใชเกบฝนในอากาศจากบรรยากาศโดยทวไปมดงน 1)เครองมอ/อปกรณทใชในการเกบตวอยางฝนรวมTSP(TotalSuspendedParticulate)ซงมขนาดไมเกน100ไมครอน

2)ฝนละอองทมขนาดไมเกน10ไมครอน(PM10)เครองมอในการเกบตวอยางอากาศมขนาดใหญสามารถดดอากาศในปรมาณหรออตราการไหลสง(HighVolume-AirSampler)ดานบนจะมอปกรณเพมเตมเพอคดแยกขนาดของฝนละออง

30

เอกสำรอำงอง

สบคนจากhttp://www.epa.govสบคนจากhttp://www.diw.go.thสบคนจากhttp://www.pcd.go.thสบคนจากhttp://www.industrysearch.com.au/Products/High-Volume-Air-Sampler-20542 สบคนจากhttp://cleanairengineering.com/page.php?u=produit&idprod=235&lang=usสบคนจากhttp://www.esuppliersindia.com/vayubodhan-upkaran-pvt-ltd-/handy-stack-sampler-pr197334-sFP-swf.htmlสบคนจากhttp://www.hi-q.net/images/Products/Hvp-3500X(ge2cx2).jpgสบคนจากhttp://www.allfield.com.tw/products/pm-10-high-volume-air-samplerสบคนจากhttp://www.stou.ac.th/Schools/Shs/booklet/book544/sanitation.html

1. พรพมลกองทพย.สขศาสตรอตสาหกรรม(2555).วธการเกบตวอยางอากาศ.(265-269).2. สวชรบวแยม.การเกบตวอยางและวเคราะหมลพษทางอากาศทเปนอนภาค.3. สราวธสธรรมมาสา.การเกบตวอยางและการวเคราะหสารเคม.4. ศนยฝกและสาธตบรการอาชวอนามยจงหวดสมทรปราการส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข.(2552).คมอการใชเครองมออาชวสขศาสตรพนฐาน.นนทบร:นโอเวนเจอรแอคทฟ.5. WesternSafetyProducts,Inc.2559.(ออนไลน).แหลงทมา: http://www.westernsafety.com/products/zefon/zefonpg2.html.25กมภาพนธ25596. ZefonInternational,Inc.2559.(ออนไลน).แหลงทมา: http://www.zefon.com/store/cyclone-assembly-dorr-oliver-design.html.25กมภาพนธ25597. วกพเดยสารานกรมเสร.2559.(ออนไลน).แหลงทมา: https://th.wikipedia.org/wiki/ซลกอนไดออกไซด.25กมภาพนธ25598. 2559.(ออนไลน).แหลงทมา:https://vula.uct.ac.za/access/content/group.25กมภาพนธ25599. EnvironmentalMonitoringSystems.2559.(ออนไลน).แหลงทมา: http://www.emssales.net/store/cart.php?m=product_detail&slug=sensidyne-cyclone- assembly-kit-10mm-dorr-oliver-nylon.29กมภาพนธ2559

31

บทท 4 โรคจำกสงแวดลอมทเกดจำกฝนหนและกำรบรหำรจดกำร

โรคปอดฝนหน (Silicosis) นอกจากจะเปนปญหาของผประกอบอาชพในโรงงานอตสาหกรรมทมความเสยงตอการสมผสฝนหนแลว ยงเปนปญหาของคนในชมชนทอาศยอยใกลกบพนทท�าเหมองหนและโรงโมหนการแกะสลกหนในชมชนรวมถงการขนสงหนผานชมชน หากกจกรรมเหลานไมมการบรหารจดการทด ปลอยใหเกดปญหามลพษฝนละอองปนเปอนในสงแวดลอมจะท�าใหคนในชมชนไดรบสมผสฝนหนโดยเฉพาะอยางยงในชมชนมกลมเปราะบางไดแกเดกผสงอายผทมโรคประจ�าตวและสตรมครรภ ซงจะท�าใหเกดผลกระทบตอสขภาพมากกวาคนทวไป และหากคนในชมชนมการรบสมผสฝนหนเปนเวลานานโดยไมมการแกไขปองกนจะท�าใหมความเสยงตอการเปนโรคปอดฝนหนจากการรบสมผสในสงแวดลอมดงนนจงจ�าเปนอยางยงทจะตองใหความส�าคญในการเฝาระวงโรคปอดฝนหนในชมชนทมความเสยงตอการรบสมผสฝนหนโดยการเฝาระวงทางดานสงแวดลอม เชน การตรวจวดฝนละอองในชมชนหากพบวาเกนคามาตรฐานจะตองหามาตรการแกไขปรบปรงทแหลงก�าเนดเพอปองกนการรบสมผสของคนในชมชน

กำรเฝำระวงปองกนโรคปอดฝนหน การเฝาระวงโรคปอดฝนหน(Silicosis)หมายถงการคนหาโรคตดตามสงเกตการเกดและการกระจายของโรคอยางตอเนองเพราะโรคปอดฝนหนเปนโรคทอาศยระยะเวลาการสมผสเปนเวลานานและเมอเกดขนแลวไมสามารถจะรกษาไดอกทงการเกดของโรคน มกจะเกดในกลมเสยงทท�างาน หรอกลมทอาศยอยในสงแวดลอมทมฝนละอองทเปนฝนหน ฝนแรทมsilicaและมไดมการปองกนทเหมาะสมท�าใหโรคปอดฝนหนเกดไดในกลมใหญๆมการกระจายของโรคนสงเพอเปนการปองกนและควบคมโรคนจ�าเปนจะตองมการเฝาระวงอยางเปนระบบและมประสทธภาพ

กำรเฝำระวงทำงระบำดวทยำ (Epidemiological Surveillance) การเฝาระวงทางระบาดวทยาเพอปองกนและควบคมโรคจากมลพษสงแวดลอมสามารถท�าไดใน2รปแบบคอการเฝาระวงเชงรบ(PassiveSurveillance)เปนการใชขอมลจากระบบรายงานปกตของผทมารบบรการในสถานพยาบาลเพอดจ�านวนผปวยหรอผทสงสยและการเฝาระวงเชงรก(ActiveSurveillance)เปนการคนหาผปวยหรอประชาชนกลมเสยงทอาจไดรบผลกระทบจากมลพษสงแวดลอมโดยการเฝาระวงทางสขภาพจ�าเปนตองท�าการเฝาระวงทงเชงรกและเชงรบควบคกนไปเพอใหไดขอมลทครบถวนท�าใหสามารถน�าขอมลไปใชในการวางแผนปองกนควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพ

ขนตอนกำรในกำรเฝำระวงทำงระบำดวทยำ 1) เกบรวบรวมขอมลท�าการเกบรวบรวมขอมลทางสขภาพและสงแวดลอมเพอใชในการก�าหนดพนทและกลมเสยงทจะด�าเนนการเฝาระวงสขภาพ โดยขอมลทส�าคญประกอบดวย 2 สวน คอ 1) ขอมลดานสงแวดลอม เชน จ�านวนสถานประกอบการกลมเสยงในพนท ชมชน หรอพนทเสยงทอาจไดรบผลกระทบตอสขภาพ ผลการวเคราะหฝนละอองจ�านวนประชากรทอาศยในพนทโดยในการเกบรวบรวมขอมลสามารถประสานงานเพอขอขอมลรายงานผลการตรวจวดคณภาพสงแวดลอมจากหนวยงานทเกยวของเชนส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดส�านกงานอตสากรรมพนฐานและการเหมองแร เปนตนและนอกจากนหนวยงานยงสามารถท�าการส�ารวจขอมลเบองตนเองได2)ขอมลดานสขภาพของประชาชนในพนท เชน จ�านวนผปวยหรอผทสงสยหรอมลกษณะอาการทส�าคญทอาจเกดขนจากการสมผสฝนหนsilicaเชนโรคหอบหดหลอดลมอกเสบไอเปนเลอดและวณโรคโดยเฉพาะผทไมพบเชอวณโรคหรอไดรบการวนจฉยวาเปนโรคปอดฝนหน โดยการเกบขอมลการเฝาระวงเชงรบ สามารถใชฐานขอมลการรายงานโรคจากระบบรายงานICD10ทงนควรด�าเนนการดงน 1.1) เกบขอมลเปนรายคน(ผปวยรายคนทมารบบรการ) 1.2) ขอมลอายเพศอาชพ(จ�าแนกราย) 1.3) ขอมลระดบต�าบลหรอหมบาน

32

1.4) วเคราะหขอมลยอนหลงอยางนอย3ป 1.5) วเคราะหขอมลแยกรายต�าบลและหมบานเปรยบเทยบกบคาเฉลยของจงหวดและประเทศ 1.6) ศกษาแนวโนมการเกดโรคและวเคราะหตามกลมอาย

ตำรำงท 4.1รหสโรคในICD-10เพอการเฝาระวงผลกระทบตอสขภาพโรคปอดจากฝนในหนพนทเสยง

ล�ำดบ โรค ICD10 ค�ำอธบำยตำม ICD -10 THAI

1 กลมหลอดลมอกเสบและหอบหดเนนJ43,J44และJ45

J40-J47 โรคเรอรงของทางเดนหายใจสวนลาง

J43 หลอดลมอกเสบ

J44 โรคปอดอดกนเรอรง

J45 หอบหด

2 โรคปอดฝนหน(Silicosis) J62.8 โรคปอดฝนหน

3 PneumoconiosisassociatedwithTuberculosis J65 โรคฝนจบปอดรวมกบวณโรค

4 systemicsclerosis M34 โรคเนอเยอแขงทวรางกาย

5 ไอเปนเลอด R04.2 ไอเปนเลอด

2.) วเครำะหขอมลในขนตอนนเปนการน�าขอมลทางสขภาพและสงแวดลอมทไดจากการรวบรวมขอมลทตยภมและจากการส�ารวจมาวเคราะหขอมลเพอเชอมโยงความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบปญหาสขภาพเพอก�าหนดแผนการด�าเนนงานเฝาระวงปองกนเฝาคมโรคดงน 2.1) กรณทปรมาณฝนในพนทไมเกนมาตรฐานและไมมผปวย ผทมอาการหรอผสงสยทเขาไดกบโรคซลโคสส ในพนท ใหท�าการเฝาระวงฝนละอองในสงแวดลอมอยางตอเนอง อยางนอยปละ1ครง และตดตามและวเคราะหขอมลเชงรบอยางตอเนองพรอมทงใหความรและค�าแนะน�าในการปองกนตนเองใหกบประชาชน 2.2) กรณทปรมาณฝนละอองเกนคามาตรฐานหรอพบปญหาสขภาพเชนมผปวยผทมอาการหรอผสงสยทเขาไดกบโรคซลโคสสในพนทใหท�าการคดกรองสขภาพเพอเฝาระวงสขภาพตอไปรวมทงหาแนวทางมาตรการปองกนฝนละอองเพอลดการสมผสฝนละอองของประชาชนในพน 3) กำรคดกรองสขภำพ การคดกรองสขภาพประชาชนในพนทเสยงควรมการบรณาการกบหนวยงานทเกยวของเชนอบต.,อปท.,รพช,สสอ.สสจ.เพอใหเกดการมสวนรวมในการเฝาระวงและดแลสขภาพประชาชนและกอนวนทจะด�าเนนการตรวจคดกรองสขภาพควรมการประชาสมพนธหรอแจงใหประชาชนทราบวนเวลาสถานททจะด�าเนนการคดกรองผานชองทางตางๆเชนเสยงตามสายในชมชนหนงสอเชญตรวจสขภาพหรอใบนดเปนตนเพอใหประชาชนในพนทเสยงเขารวมตรวจคดกรองสขภาพไดตามเปาหมายทตองการ ในการคดกรองสขภาพมขนตอนการด�าเนนการดงน 3.1.1) ลงทะเบยนเจาหนาทท�าการลงทะเบยนรายชอผมารบบรการโดยคนOPDCardออกบตรควและท�าการ ชงน�าหนกวดสวนสงและวดความดน 3.1.2) ท�าการซกประวตขอมลทวไปขอมลเกยวกบสขภาพประวตการท�างานโดยใชแบบสอบถาม(รายละเอยด ในภาคผนวก ยงไมมแบบฟอรม) เพอประเมนวาเสยงตอการเกดโรคซลโคสส โดยคนทประเมนแลวพบวา ไมเสยงใหท�าการตรวจรางกายโดยแพทยตามปกตสวนคนทประเมนแลวมความเสยงจะตองท�าการเอกซเรย ปอดดวย3.1.3) ตรวจรางกายทวไปโดยแพทยหรอพยาบาลเวชปฏบตหรอพยาบาลวชาชพโดยใชแบบฟอรม(รายละเอยด ในภาคผนวกยงไมมแบบฟอรม)

33

3.1.4) ตรวจสมรรถภาพปอด(Pulmonaryfunctiontest)เปนการประเมนความรนแรงของโรคโดยการตรวจสมรรถภาพปอดใหขนอยกบดลพนจของแพทย 3.1.5) เอกซเรยปอดดวยฟลมมาตรฐานขององคการแรงงานระหวางประเทศ(ILO) 3.1.6) กรณมอาการหรอสงสยวณโรคใหเกบเสมหะเพอตรวจเพอตรวจหาเชอวณโรค 3.1.7) จายยารกษาตามอาการนดฟงผลการตรวจและใหค�าปรกษาการเพอลดสมผสฝนละอองในสงแวดลอม 4) กำรวเครำะหฟลมเอกซเรยปอดใหหนวยงานทตรวจคดกรองสขภาพรวบรวมฟลมเอกซเรยปอดสงใหแพทยในโรงพยาบาลชมชนหรอโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไปในพนททผานการอบรมตามRecommen-dationของILO1980ท�าการอานผลฟลมเอกซเรยปอดหากพบฟลมเอกซเรยปอดทยงสงสยหรอไมแนใจสามารถประสานงานสงฟลมเอกซเรยปอดไปทสถาบนโรคทรวงอกเพอใหแพทยผเชยวชาญท�าการวนจฉยตอไปและส�าหรบรายทแพทยสงสยควรเกบเสมหะเพอตรวจหาเชอวณโรคดวยรายชอหนวยงานทอานฟลมเอกซเรยปอดSilicosisไดสามารถดรายละเอยดในภาคผนวก 5) กำรตดตำมเฝำระวงหลงจากท�าการตรวจคดกรองสขภาพและทราบผลการตรวจวเคราะหฟลมเอกซเรยปอดรายบคคลใหเจาหนาทจดท�าทะเบยนกลมเสยงเพอตดตามเฝาระวงรกษาอยางตอเนองโดยมแนวทางดงน 5.1) กลมทมผลวเคราะหฟลมเอกซเรยปอดปกต(Category0/0-0/1)ใหสอสารความเสยงและใหค�าแนะน�าในการ ปองกนตนเองเพอปองกนหรอลดการสมผสฝนและท�าการเฝาระวงสงแวดลอมอยางตอเนองรวมทงตดตาม ภาวะสขภาพถามอาการผดปกต 5.2) กลมทมผลวเคราะหฟลมเอกซเรยปอดเฝาระวง(ตงแตCategory1/0)ใหสอสารความเสยงและใหค�าแนะน�า ในการปองกนตนเองเพอปองกน หรอลดการสมผสฝน รวมทงจดท�าทะเบยนกลมเสยงเพอตดตามเฝาระวง ตรวจซ�าทก...ก.3.ป 5.3) กลมทผลการตรวจแสดงวาปวยดวยโรคซลโคสส (ตงแต Category 1/1 ขนไป) จะตองท�าการสงตรวจเพอ ยนยนการวนจฉยและสงตอเพอรกษารวมทงตองมการจดท�าทะเบยนเพอตดตามเยยมบานและมการตรวจซ�า อยางนอยทกก1ป 6) สอสำรควำมเสยงท�าการคนขอมลผลการตรวจสขภาพใหกบชาวบานพรอมใหค�าแนะน�าในการปองกนตนเองโดยการสอสารความเสยงควรมรปแบบและชองทางทเหมาะสมกบกลมเสยงเชนการแจงผลรายบคคลการแจงผลรายกลมและการจดเวทประชมแลกเปลยนเรยนรในชมชนรวมทงสรางเครอขายและการมสวนรวมในการเฝาระวงปญหามลพษสงแวดลอมและสขภาพและสงขอมลใหหนวยบรการสขภาพในพนทเพอตดตามเยยมบาน 7) สรปผลกำรด�ำเนนงำนเจาหนาทสาธารณสขท�าการสรปขอมลและรายงานผลการด�าเนนงานการเฝาระวงและดแลสขภาพประชาชนใหกบหนวยงานทเกยวของ เชน สถานประกอบการ ผน�าชมชน หนวยงานสวนทองถน (อบต./เทศบาล)ส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอส�านกงานสาธารณสขจงหวดและหนวยงานอนๆเพอเปนขอมลในการวางแผนก�าหนดมาตรการแกไขปญหาสขภาพของประชาชนและเพอใหมการรวบรวมจดท�าเปนขอมลสถานการรเสนอผบรหารระดบสงและผลกดนใหมการแกไขปญหาเชงนโยบายตอไป

บทบำทหนำทของแตละหนวยงำนในกำรเฝำระวง ปองกนโรคปอดฝนหน ในการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคปอดฝนหน จ�าเปนตองมการด�าเนนงานรวมกนของหนวยงานทเกยวของ ทงหนวยงานภาครฐองคกรปกครองสวนทองถนสถานประกอบการและประชาชนทอยในพนทเสยงเพอใหการด�าเนนงานเฝาระวงปองกนควบคมโรคเปนไปอยางประสทธภาพดงนนแตละหนวยงานจงควรมบทบาทหนาทดงตอไปน 1. โรงพยำบำลสงเสรมสขภำพต�ำบล (รพ.สต.) 1.1 คนหาและประเมนความเสยงดานสขภาพ ในพนททรบผดชอบ และส�ารวจกลมประชากรในพนทเสยงเพอ ก�าหนดกลมเปาหมายทจะท�าการเฝาระวงสขภาพ 1.2 คดกรองสขภาพประชาชนในพนทเสยงจดท�าทะเบยนกลมเสยงเพอตดตามเฝาระวงสขภาพอยางตอเนองรวมทง ใหการรกษาพยาบาลเบองตนและท�าการสงตอผปวยไปยงโรงพยาบาลชมชนเพอตรวจวนจฉยยนยนหรอ ใหการรกษาเพมเตม

34

1.3 สอสารความเสยง และใหความร ค�าแนะน�า ในการดแลสขภาพและการปองกนตนเองเพอลดการสมผสฝน ละออง 1.4 สรปผลการด�าเนนงานรายงานใหหนวยงานทเกยวของทราบ 2. โรงพยำบำลชมชน (รพช.) 2.1 คนหาและประเมนความเสยงดานสขภาพ ในพนททรบผดชอบ และส�ารวจกลมประชากรในพนทเสยงเพอก�าหนดกลมเปาหมายทจะท�าการเฝาระวงสขภาพ 2.2 คดกรองสขภาพประชาชนในพนทเสยงรวมทงจดท�าทะเบยนกลมเสยงเพอตดตามเฝาระวงสขภาพอยางตอเนอง 2.3 ตรวจวนจฉยโรคเบองตนรกษาพยาบาลและสงตอกรณตองการแพทยเฉพาะทางในการตรวจวนจฉยโรคหรอ เพอการรกษาตอทเหมาะสมรวมทงจดระบบเพอรองรบการสงตอจากรพ.สต. 2.4 สอสารความเสยง และใหความร ค�าแนะน�า ในการดแลสขภาพและการปองกนตนเองเพอลดการสมผสฝน ละออง 2.5 สรปผลการด�าเนนงานรายงานใหหนวยงานทเกยวของทราบ 3. โรงพยำบำลศนย (รพศ.)/โรงพยำบำลทวไป (รพท.) มบทบาทหนาทดงน 3.1 คนหาและประเมนความเสยง(ในพนทรบผดชอบ)และส�ารวจกลมประชากรในพนทเสยงเพอก�าหนดกลมเปาหมาย ทจะท�าการเฝาระวงสขภาพ 3.2 ใหค�าแนะน�าสนบสนนและรวมในการตรวจประเมนสขภาพผไดรบผลกระทบ 3.3 จดเตรยมระบบรบและสงตอผปวยและสนบสนนการรบและสงตอผปวยเพอการฟนฟสขภาพและดแลอยาง ตอเนอง 3.4 สรปผลการด�าเนนงานและสอสารความเสยงผลกระทบทเกดขนไปยงหนวยงานทเกยวของ เชน ส�านกงาน สาธารณสขจงหวดโรงพยาบาลชมชนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลสถานประกอบการองคกรปกครอง สวนทองถนเพอรบทราบและรวมกนหาแนวทางแกไขปญหาทเกดขน 4. ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวด(สสจ.) 4.1 รวบรวมและจดท�าฐานขอมลดานสขภาพและสงแวดลอมในภาพรวมของจงหวด 4.2 สนบสนนพนทใหมการด�าเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพจากสงแวดลอม 4.3 สอสารท�าความเขาใจกบหนวยงานทเกยวของ เพอใหเกดการด�าเนนปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจาก สงแวดลอม 4.4 ท�าการศกษาวจย/รวมศกษาวจยในเรองการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพจากฝนหน 4.5 สรปผลการด�าเนนงานรายงานใหหนวยงานทเกยวของทราบ 5. ส�ำนกงำนปองกนควบคมโรค (สคร.) 5.1 รวบรวมจดท�าสถานการณและฐานขอมลดานโรคและภยสขภาพจากสงแวดลอมในพนทรบผดชอบ 5.2 พฒนาศกยภาพสาธารณสขจงหวดใหมองคความรในด�าเนนงานปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจาก สงแวดลอม 5.3 ท�าการศกษาวจย/รวมศกษาวจยในเรองการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพจากสงแวดลอมรวมทงสนบสนนวชาการดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพจากสงแวดลอม 5.4 สรปผลการด�าเนนงานรายงานใหหนวยงานทเกยวของทราบ

35

แผนผงแสดงขนตอนกำรเฝำระวงและดแลสขภำพประชำชนทสมผสกบฝนหน

ส�ำรวจและรวบรวมขอมลสขภำพและสงแวดลอม

วเครำะหขอมลสขภำพและสงแวดลอม

ไมเสยง เสยง

ตรวจสขภำพโดยแพทย ตรวจสขภำพโดยแพทย

เอกซเรยปอด

จดท�ำทะเบยนกลมเสยง

ตดตำม เฝำระวงตำมเกณฑทก�ำหนด

รำยงำนผลกำรด�ำเนนงำน

ตดตำมผลกำรรกษำ

สอสำรควำมเสยง / ใหค�ำแนะท�ำในกำรปองกนตนเอง

เฝำระวง(1/0)

วเครำะหผลฟลมเอกซเรยปอด

คดกรองสขภำพดวยแบบสอบถำม

ผลปกต(0/0)

ปวย(1/1)

ใหกำรรกษำตำมอำกำร

สงตอเพอยนยน/รกษำ

36

แบบสอบถำมกำรคดกรองสขภำพเพอเฝำระวงโรคปอดฝนหนในชมชน

ค�ำชแจง : เตมค�าลงในชองวางและท�าเครองหมายลงในค�าตอบทถกตองและเปนขอเทจจรงมากทสด

ค�าถามประกอบดวยขอมล4สวน(1)ขอมลทวไป(2)ประวตการท�างาน(3)ขอมลสขภาพ

(4)การประเมนของเจาหนาท

สวนท 1 ขอมลทวไป 1 ชอ–สกล.............................................................................อาย.............ปเพศ[]ชาย[]หญง

2)ทอยบานเลขท...................หม.................ต�าบล................อ�าเภอ......................จงหวด

3)ระยะเวลาทอาศยอยในชมชนน.............ประยะหางจากแหลงก�าเนดฝน(เหมองหน,โรงโมหน)..........กม.

4)ทตงบาน[]ไมตดถนน[]ตดถนนแนวรถวงระบถนน/ซอย

สวนท 2 ประวตกำรท�ำงำน

1)ทานเคยท�างานในโรงโมหน/เหมองหนหรอไม []ไมเคย []เคยนาน........ป

[]ปจจบนท�าอยนาน.........ป

2)ทานเคยท�างานทตองสมผสฝน,ควน,ไอสารเคม(นอกเหนอจากโรงโมหน)หรอไม[]ไมเคย

[]เคยระบลกษณะงาน.....................................................................................................นาน..........ป

3)การปองกนฝน []ปดประตหนาตางบาน []ใชหนากากผาธรรมดา

[]ใชหนากากใยสงเคราะห []อนๆ...................................................................

สวนท 3 ขอมลสขภำพ/ประวตกำรเจบปวย

1)สวนสง.........................ซม.น�าหนก.........................กก.ความดนโลหตสง....................มม.ปรอท

2)ทานสบบหรหรอไม []ไมสบ []เคยสบ(เลกแลว)สบมานาน.............ป

[]สบบหร..................มวน/วนสบมานาน............ป

3)ทานมโรคประจ�าตวหรอไม[]ไมม[]มระบทานเคยเปนวณโรคหรอไม[]ไมเคย[]เคยเปน(รกษาหายแลว)

[]ก�าลงเปนอย

สวนท 4 กำรประเมนของเจำหนำท

- ความจ�าเปนตองX-rayปอดหรอมย

- เกณฑการตดสนใจ

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………................................................…………………………………..

ลงชอผสมภาษณ...................................................หนวยงาน...............................................วนท.....................

ล�าดบท..............

37

แบบฟอรมกำรตรวจรำงกำยประชำชนกลมเสยงตอกำรสมผสฝนหน

1) ชอ–สกล...........................................................................อาย.............ปเพศ[]ชาย[]หญง

2) สวนสง.....................ซม.น�าหนก.....................กก.ความดนโลหตสง..........................มม.ปรอท

ประวตการผาตด..................................................................................................................................................................

............................…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ประวตการแพยา...................................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………...........................……………………………………

3) การตรวจรางกายทวไป

HEENT:…………………………………………………………………………………………...............…………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………...........................…………………………

Heart:…………………………………………………………………………………………………………………………………................…………….

Lungs:……………………………………………………………………………………………………………………………………………...............…

Abdomen:……………………………………………………………………………………………………………………………………….................

4) การตรวจเฉพาะ…………………………………………………………………………………….....................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

5) ความผดปกตอนๆระบ........................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

6) สรปผลการตรวจ………….......................................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………......................................................

ลงชอแพทยผตรวจ..................................................หนวยงาน.............................................วนท.....................

ล�าดบท..............

38


1. กองอาชวอนามย 2544“คมอการด�าเนนงานโครงการควบคมปองกนโรคซลโคสส (SilicosisElimination)“กรมอนามยกระทรวงสาธารณสขจงหวดนนทบร 2.กฤตณศลานนท2559“การพฒนาระบบเฝาระวงโรคปอดฝนหนเเละโรคทางเดนหายใจในกลมคนงานเเกะสลกหนทสมผสผสฝนอนนทรยในพนทอ.สควจ.นครราชสมา” 3.แบบสอบถามการคดกรองสขภาพเพอเฝาระวงโรคปอดฝนหนในชมชน(ขอมลณปงบประมาณ2559)

39

บทท 5มำตรกำรควบคม ปองกนโรคปอดฝนหน

มาตรการการควบคม ปองกนโรคปอดฝนหน (ซลโคสส) ส�าหรบสถานประกอบการทกแหง ตองด�าเนนการทบทวนอนตรายและประเมนโอกาสการรบสมผสฝนหนพรอมทงผลกระทบตอสขภาพนนหมายถงการประเมนความเสยงตอสขภาพจากการปฏบตงานทงนตองมการตดตามพฒนาอยางสม�าเสมอเพอใหผปฏบตงานท�างานไดปลอดภยมคณภาพและสขภาพทด มาตรการควบคมปองกนโรคปอดฝนหนแบงไดเปน3ลกษณะดงน 1. มำตรกำรทำงดำนวศวกรรม เปนการควบคมอนตรายทพนฐาน สามารถชวยใหผปฏบตงานปลอดภยจากฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบมากทสดวธการด�าเนนการทส�าคญประกอบดวย - ปดคลมระบบสายพานส�าหรบขนสงหนทรายทใชเปนวตถดบในการผลตเปนอฐปนซเมนตหรอในโรงงานโมหนและมการท�าความสะอาด - ตดตงมานน�าฉดพนออกมาทเครองตดหนตดอฐและเปดน�าใหท�างานพรอมกบเครองตดหนตดอฐเพอลดการฟงกระจายของฝนหนและลดเสยงดงของเครองตด - ใชระบบระบายอากาศเฉพาะท(LocalExhaustVentilation)เพอดดฝนจากพนทปฏบตงานลดความเขมขนของฝนหนใหอยในระดบทปลอดภยซงในปจจบนกระทรวงแรงงานยงไมมการประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงานในสวนของมาตรฐานความปลอดภยในการท�างานเกยวกบสารเคม (มาตรฐานฝนซลกา) อยางไรกตามระหวางน ประกาศทกรมสวสดการและคมครองแรงงานจดท�าขน ยงไมประกาศใช ใหน�ามาตรฐานขององคการบรหารดานความปลอดภย อาชวอนามยแหงชาตสหรฐอเมรกา(OSHA)หรอมาตรฐานขอเสนอแนะของสมาคมสขศาสตรอตสาหกรรมแหงชาตสหรฐอเมรกา(ACGIH)มาใชไปพลางๆกอนระบบดดอากาศเฉพาะทตองมความเรวในการดดฝนมากพอมากกวา6.0เมตรตอวนาทและฝนทผานออกไปควรไปผานระบบมานน�าหรอระบบมานน�าและผากรอง(Bagfilter)กอนปลอยออกสบรรยากาศน�าทดดซบฝนควรน�าไปบ�าบดหรอก�าจดใหถกตองตามหลกวชาการหรอสงใหหนวยงานทมความเชยวชาญในการจดการตอไป - ไมเปดพดลมเมอท�าความสะอาดเพอปองกนการฝนกระจายของฝนหนและใชเครองดดฝนในการดดฝนแทนการใชไมกวาดปดกวาดพนทเตมไปดวยฝน - จดใหมหองควบคมซงตดตงอปกรณการควบคมเครองจกรและสามารถใหผทท�าหนาทดแลสามารถนงปฏบตงานไดชวยใหผปฏบตงานรบสมผสปรมาณฝนลดนอยลงมความปลอดภยในการท�างานเพมขน - การลางลอรถบรรทกดนหนทรายรถบรรทกปนขณะรถวงเขา–ออกจากสถานประกอบการไปยงพนทถนนทางหลวงชมชนเพอลดการฟงกระจายของฝนหนไปสประชาชนเปนการลดผลกระทบตอสขภาพและสงแวดลอมดวย - ปลกตนไมปกคลมบรเวณรอบสถานประกอบการเพอปองกนฝนฟงกระจายอยสชมชน 2. มำตรกำรควบคมทำงกำรบรหำรจดกำร(AdministrativeControl)เปนวธการควบคมอนตรายทจะลดการไดรบการสมผสฝนหนวธการด�าเนนการทส�าคญประกอบดวย - สถานประกอบการมนโยบายในเรองของความปลอดภยอาชวอนามยและสงแวดลอมซงไดรบการรบรอง หรอประกาศโดยผบรหารสงสดขององคกร ซงจะชวยใหทกคนในองคกร ใหความรวมมอและใหความส�าคญในเรองความปลอดภยเพมขน - มการตรวจสอบประวตสขภาพกอนเขาท�างานหากผปฏบตงานมโรคประจ�าตวทเกยวของควรงดปฏบตงานในแผนกทมฝนซลกา - ลดระยะเวลาการสมผสของผปฏบตงานทสมผสกบฝนหนหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบสงในสภาพแวดลอมในการท�างาน - จดใหมการตรวจสภาพแวดลอมในการท�างานเพอตรวจสอบประสทธผลการใชมาตรการทางวศวกรรมภายในสถานประกอบการนนๆและเพอปฏบตใหเปนไปตามมาตรฐานดานความปลอดภยอาชวอนามยสากลเชนPELsOSHA,TLVsACGIH,HSEU.K.อยางสม�าเสมอ - ปรบเปลยนงานใหเหมาะสมกบงานเชนผทไมช�านาญการตดชนงานดวยเครองเจยรควรยายใหไปท�างานอนเชนงานบนทกขอมลหรองานตรวจสอบคณภาพสนคา

40

- ตดปายเตอนอนตรายในการท�างาน จดท�าคมอวธการปฏบตงาน การสอนท�างานโดยหวหนางาน หรอ หวหนาแผนก - ท�าปายแสดงวธการแตงกายและวธการใสอปกรณปองกนคมครองสวนบคคลทจ�าเปนในการปฏบตงานซงไดแกเสอสะทอนแสงหมวกนรภย(Safetyhat)หนากากปองกนฝนแวนตาปองกนฝนซงมรระบายรองเทานรภย(Safetyshoes) โดยอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลตองไดมาตรฐานสากลทไดรบการยอมรบ เชนANSI,NIOSH, JIS,AS/NZ,ISOStandardsหรอมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(มอก.) - การใหความรกอนการท�างานระหวางการท�างานเปนสงจ�าเปนเนองจากเมอเวลาปฏบตงานผานไปการท�างาน กบเครองจกรซงมการพฒนาและเปลยนแปลงเทคโนโลยมองคความรใหมเกดขนทกคนตองไดรบการพฒนาเพอใหท�างานไดปลอดภยเพมขนและตองสรางจตส�านกดานความปลอดภยกลาวคอใหผปฏบตงานเกดความรสกวาหากท�างานโดยขาดความรดานความปลอดภยผปฏบตงานสามารถเกดโรคปอดฝนหน(ซลโคสส)เมอปฏบตงานตอเนองเปนระยะเวลายาวนานและโรคดงกลาว เมอแสดงอาการ ผปฏบตงานนน ไมสามารถรกษาโรคดงกลาวใหหายขาดได การรกษาเนนการรกษาแบบประคบประคอง - จดท�าตารางการซอมบ�ารง จดท�ารายงานการซอมบ�ารง เสนอเขาทประชมคณะกรรมการความปลอดภยอาชวอนามยในสถานประกอบการในเดอนนนคณะกรรมการจะเดนส�ารวจและตรวจสอบวามการด�าเนนการแลวหรอไมกรณทไมมคณะกรรมการเนองจากมบคลากรนอยกวา50คนใหผจดการหรอเจาของกจการเดนส�ารวจโรงงานพรอมทงตรวจสอบการซอมบ�ารงเบองตนดวยตนเองไดซงการตรวจสอบดงกลาวจะชวยใหอปกรณดดฝนเชนระบบระบายอากาศเฉพาะทระบบมานน�ารวมถงการจดการของเสยตางๆซงตองก�าจดใหถกหลกวชาการและหลกปฏบตทถกตองเพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมและแสดงถงความรบผดชอบตอสงคม - เปลยนเครองแตงกายทใสมาจากทพกและสวมใสเครองแตงกายทสถานทท�างานจดเตรยมใหอาบน�าหลงปฏบตงานเสรจสนเชดตวใหสะอาดผาทสวมใสในสถานทท�างานใหใสถงภาชนะทไดจดเตรยมไวใชงานเฉพาะกอนออกจากสถานทท�างานและเดนทางกลบเขาทพก - จดหองเปลยนชดแตงกายลนขกใสสงของจากทพกมาเชนเสอผากางเกงรองเทาวางในพนททก�าหนด - ลางมอท�าความสะอาดและเชดมอใหแหงกอนรบประทานอาหารทกครงเพอปองกนทรายหรอฝนทมซลกาเปนองคประกอบตกลงไปในอาหารและลางมอใหสะอาดกอนใชส�าลทไมมสนขอบคมชบน�าสะอาดและเชดฝนทเกาะทขางตาหนาและจมกเพอลดปรมาณฝนทอาจสะสมแลวกอใหอาการระคายเคองได 3. มำตรกำรสวมใสอปกรณปองกนคมครองสวนบคคล - เปนวธการสดทายทจะน�ามาด�าเนนการใชและเปนวธการทตองใชรวมกบมาตรการบรหารจดการการสวมใสอปกรณปองกนคมครองสวนบคคลทส�าคญไดแกแวนตาหนากากปองกนฝนซงตองมมาตรฐานแบงเปนออกมาตรฐานของสหรฐอเมรกาและมาตรฐานยโรป มาตรฐานของสหรฐอเมรกาก�าหนดและรบผดชอบโดยสถาบนความปลอดภย อาชวอนามย และสขภาพแหงชาต(U.S.CDC NIOSH) และมาตรฐานของสหภาพยโรป ซงมาตรฐานของสหภาพยโรปมการน�าเผยแพร และใชในประเทศออสเตรเลยนวซแลนดเกาหลใตอารเจนตนาเปนตน ประเทศสหรฐอเมรกาแบงมาตรฐานตามประสทธภาพการกรองและวธการทดสอบ การทดสอบโดยอนภาคทไมใชน�ามนทดสอบดวยโซเดยมคลอไรด(เกลอแกง)เรยกหนากากประเภทนวาประเภทNซงไมสามารถใชปองกนงานทสมผสกบละอองน�ามนใชส�าหรบปองกนฝนทรายได การทดสอบโดยอนภาคน�ามนและไมใชน�ามน ทดสอบดวยละอองของ DOP (Dioctyl phthalate) เรยกหนากากประเภทนวาประเภทPสามารถปองกนทงละอองน�ามนใชส�าหรบปองกนฝนทรายไดอายการใชงานสน การทดสอบการทดสอบโดยอนภาคน�ามนและไมใชน�ามน อายการใชนานยาวนาน การทดสอบเหมอนกบหนากากประเภทPอายการใชงานสนเรยกหนากากประเภทนวาหนากากประเภทR ประสทธภาพการกรองฝนแบงออกเปน3ระดบประกอบดวยประสทธภาพ95%99%และประสทธภาพ99.97% ดงนนหนากากทจ�าหนายหากแบงตามมาตรฐานของสหรฐอเมรกาจะแบงออกเปน9ชนคณภาพตามประเภทการใชงานและประสทธผลการปองกนในสหภำพยโรป แบงออกเปน 3 ชนคณภำพ ดงน ชนท1ประสทธภาพ80%กรองไดเฉพาะกระบวนการกลไดแกฝนละออง

41

ชนท2ประสทธภาพ94%กรองไดเฉพาะกระบวนการทางกลและความรอน(ฝนละอองฟมโลหะ) ชนท3ประสทธภาพ99.95%กรองไดกบอนภาคทกประเภททมพษมาก

กรณทปฏบตงานกบฝนหน หรอฝนทมซลกาสง ควรใหผปฏบตงานสวมใสปองกนฝนเตมตว มการใชสายอากาศตออากาศเขามาใหผปฏบตงานใชแทนพรอมทงดแลรกษาสม�าเสมอ อปกรณเหลานเมอใชเสรจสนแลวควรจดทงไวในถงขยะเฉพาะหรอท�าความสะอาดอปกรณผงใหแหงกอนน�ามาใชในการท�างานครงถดไปตองใสใจในการใสเพอใหใชงานไดยาวนาน

รปภำพกำรบรหำรจดกำรดำนวศวกรรม บรหำรจดกำร และกำรสวมใสอปกรณคมครองสวนบคคล

ตดตงแผนกนฝนปลกตนไมรอบพนททมฝนจ�านวนมากมการลางลอรถและพนทเตมไปดวยฝนตลอดเวลาทมการปฏบตงานลดการรบสมผสฝนตอผปฏบตงานและผทอยรอบสถานประกอบการการเขาพนทตางๆควรใสอปกรณคมครองสวนบคคลหรอปฏบตตามปายเตอนดานความปลอดภยและสขภาพ

ปฏบตงานในหองควบคมเครองจกร แทนการยนท�างานกบเครองจกร จดท�าตารางการซอมบ�ารงรกษาเครองจกร ใหใชงานไดสม�าเสมอ ลดการรบสมผสฝน เปนทางเลอกหนงส�าหรบการควบคมปองกนโรคปอดฝนหน

42

ขณะทพนทรายชนงานโดยใชเครองเปาลมใหเปาลมพนทรายไปทางดานมานน�า เพอใหทานน�าดกจบฝนทราย และใหฝนทรายตกลงสพนน�า รอบขางมานน�า ควรท�าเปนหองปด เพอปองกนฝนฟงกระจาย

- เพอความปลอดภยควรสวมใสหนากากขณะปฏบตงานเสอผา กางเกงทปฏบตงานใหกระชบระบายอากาศไดดซกไดงาย- เครองพนอยในระบบปด ใชฮดดดฝนออกไปชนงานทท�าการ พนทราย ถกใสเขาเครองพนทราย ใขมอสอดเขาถงมอ หมนชนงานตามตองการเมอท�าเสรจปดเครอง- ฝกและเรยนรการท�างานทถกตองจากหวหนางาน

- หนากากทเลอกใชตองถกประเภท และมรระบายอากาศ เพอสวมใสสบาย-การลางมอหลงท�างานเสรจ กอนรบประทานอาหาร และ ท�าความสะอาดจมกตาเปนสงส�าคญชวยควบคมปองกนหรอ โรคปอดจากการท�างานหรอโรคทางเดนหายใจได

43

บทท 6กำรสอบสวนโรคปอดฝนหน (Silicosis)

การสอบสวนโรคปอดฝนหนเปนการด�าเนนงานเพอคนหาสาเหตหรอค�าตอบของสมมตฐานการเจบปวย

1.วตถประสงค 1.1 เพอทราบสาเหตลกษณะการเกดโรคขนาดและความรนแรงของโรค 1.2 เพอใหผทเกยวของไดแกแพทยพยาบาลและนกวชาการสาธารณสขและผทเกยวของของหนวยงานสาธารณสขทกระดบรวมทงโรงพยาบาลศนย/ทวไปโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลและทราบวธปฏบตการสอบสวนโรคไดอยางถกตองและสามารถด�าเนนการออกปฏบตจดการปญหาทเหมาะสมกบสภาพผปวย

2. บทบำทหนำทของเจำหนำทผเกยวของกบกำรสอบสวนโรคปอดฝนหน การสอบสวนโรคปอดฝนหนจะตองด�าเนนการอยางเปนระบบและถกหลกวชาการซงควรก�าหนดผรบผดชอบงานหรอมอบหมายงานทชดเจนทมงานสอบสวนควรประกอบดวยแพทยและนกวชาการสาธารณสขเพอรวมกนรวบรวมขอมลและสรปสาเหตการปวยอยางมคณภาพส�าหรบเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลเจาหนาทสาธารณสขอ�าเภอเมอพบผปวยรายทสงสยใหแจงขอมลแกส�านกงานสาธารณสขจงหวดเพอด�าเนนการสอบสวนโรครวมกบทมงานของส�านกงานสาธารณสขจงหวดส�าหรบหนวยงานระดบจงหวดไดแกส�านกงานสาธารณสขจงหวดโรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลทวไปหากพบผปวยรายทสงสยใหวางแผนการออกปฏบตการสอบสวนโรครวมกน 3. กำรสอบสวนโรคปอดฝนหนการสอบสวนโรคปอดฝนหนสามารถพจารณาได2กรณไดแก 3.1การสอบสวนเฉพาะรายกรณพบผปวยหรอผทสงสยวาจะปวยมาดวยอาการเหนอยงายเวลาออกแรงมอาการไอแหงอาการของหลอดลมอกเสบอาการของถงลมโปงพองอาการไอเปนโลหตหรออาการไอเรอรงและผทสงสยใหขอมลวามประวตการท�างานสมผสกบฝนเขามารบการรกษาทโรงพยาบาลโรงพยาบาลควรประสานงานและแจงใหกบทมงานงานอาชวอนามยของส�านกงานสาธารณสขจงหวดเพอด�าเนนงานสอบสวนโรคและควรประสานกบสวสดการและคมครองแรงงานจงหวดเพอหาขอมลประวตการท�างานของผทสงสยวาจะปวยเพมเตมทงนแพยอาชวเวชศาสตรของโรงพยาบาลจะตดตามซกประวตตรวจสขภาพและยนยนการวนจฉย 3.2 การสอบสวนในสถานประกอบการกรณพบผปวยหรอผทสงสยวาจะปวยเปนโรคปอดฝนหนในสถานประกอบการแพทยอาชวเวชศาสตรจะ ซกประวต ตรวจสขภาพและยนยนการวนจฉยโรค ทงนควรประสานงานกบผรบผดชอบงานอาชวอนามยของส�านกงานสาธารณสขจงหวดทราบเพอด�าเนนการสอบสวนโรครวมกบทมงานของจงหวด

4. วธกำรด�ำเนนงำน 4.1 การรบแจงขาวจากแหลงตางๆไดแกผทมประวตสมผสกบปจจยกอโรคทมารบการรกษาทโรงพยาบาลขาวจากสอมวลชนหรอผปวยรายทสงสยทจากชมชนเปนตน 4.2 การตรวจสอบผปวย 4.3 การสอบสวนโรคใหขนกบนยามผปวย การสมผสปจจยเสยงทสงผลกระทบและเปนสาเหตของการปวย รวมทงการพจารณาขนาดและความรนแรงของโรค 4.4 การทบทวนองคความรและการเตรยมการเพอปฏบตการสอบสวนโรคเชนการก�าหนดรปแบบการสอบสวนโรคการจดเตรยมเครองมอเกบขอมล ไดแกแบบสอบสวนโรคปอดฝนหนภาคสนาม เครองมอและอปกรณการเกบตวอยางฝนเปนตน

44

4.5 การด�าเนนการสอบสวนโรคไดแกการซกประวตผปวยอาการและอาการแสดงการรวบรวมขอมลการสมผสกบปจจยเสยงผลการตรวจทางหองปฏบตการและผลการฉายภาพรงสทรวงอก 4.6 การวเคราะหสาเหตการวเคราะหความสมพนธของตวแปรและสรปผลการสอบสวนโรค 4.7 ใหแจงผลการยนยนการวนจฉยโรคกบผปวยและกลมเสยงผทสงสยรายอนๆเพอปองกนโรค

ภำพท 1 ขนตอนกำรสอบสวนโรค

ใช/การรายงานขอมลผปวย

ฐานขอมล43แฟมมาตรฐาน

กรณพบผ ป วยหรอผ ทสงสยจะปวยเปนซลโคสส1 รายเขามารบบรการทโรงพยาบาล

กรณพบผ ป วยหรอผ ทสงสยจะปวยเปนซลโคสสมากกวา 1 รายในสถานประกอบการ

การรบแจงขาวจากแหลงขาวตางๆ

ยนยนและสรปผลการวนฉยโรค

แพทยอาชวเวชศาสตรตดตามตรวจสขภาพซกประวตการท�างาน

จดท�ารายงานการสอบสวนโรคและด�าเนนการเฝาระวงตามมาตรการเฝาระวง

ประสานงานทมงานสอบสวนโรคของจงหวดและสวสตการคมครองแรงงานจงหวดลงพนทสอบสวนโรคและหาขอมลประวตการท�างานสมผสฝนเพมเตม

5. นยำมผปวย โรคปอดจากฝนหน(Silicosis)หมายถงโรคปอดจากการประกอบอาชพทมสาเหตจากการสมผสฝนซลกาหรอควอรซในขณะปฏบตงานท�าใหเกดการอกเสบเรอรงหรอเกดการตายของเซลลและเกดพงผดของเนอเยอทบรเวณปอด ท�าใหปอดสญเสยหนาทแลกเปลยนกาซและความสามารถในการยดตว ซงผปวยจะมอาการไอเรอรงและหอบเหนอยเวลาออกแรงและอาการมกรนแรงมากขนซงผปวยทแพทยสรปยนยนการวนจฉยโรควาปวยเปนโรคโรคปอดจากฝนหนตองประกอบดวยขอมลส�าคญไดแก 5.1 ขอมลประวตการท�างานสมผสกบฝนซลกาโดยรปแบบการสมผสมกจะเปนเเบบขณะปฏบตงานชวงใดชวงหนง นอย2ป 5.2 ขอมลผลการตรวจวดระดบความเขมขนของฝนในสงแวดลอมการท�างานของผปวย

45

5.3 อาการแสดงและพยาธสภาพทผดปกตทปอดแบบเปนพงผด ซงเปนลกษณะเฉพาะของโรคปอดจากการท�างาน สมผสฝนหน 5.5 ผลการวนจฉยภาพถายรงสทรวงอกจากรงสแพทยตามมาตรฐานของ ILO International Classificationof RadiographofPneumoconiosis19806. กำรเขยนรำยงำนสอบสวนโรคจำกกำรประกอบอำชพและสงแวดลอม วตถประสงคเพอน�าเสนอผลการคนหาสาเหตของการปวยประกอบการสอบสวนโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมสามารถเขยนรายงานได3รปแบบคอรายงานการสอบสวนโรคเบองตนรายงานการสอบสวนโรคสรปเสนอผบรหารและรายงานการสอบสวนโรคฉบบสมบรณซงมรายละเอยดและองคประกอบดงน

รำยงำนเบองตน(Preliminary report)

รำยงำนสรปเสนอผบรหำร(Final Report)

รำยงำนฉบบสมบรณ(Full report)

1.ชอเรอง 1.ชอเรอง 1.ชอเรอง2.ความส�าคญ/ความเปนมา 2.ผรายงานและทมสอบสวนโรค 2.ผรายงานและทมสอบสวนโรค3.ผลการด�าเนนงาน/ผลการสอบสวนโรค-ขอมลลกษณะบคคลลกษณะงานอาการทางสขภาพ สภาแวดลอมและขอมลการตรวจทางสงแวดลอมเบองตน(ถาม)

3.บทสรปผบรหาร 3.บทสรปผบรหาร/บทคดยอ

4.กจกรรมควบคมโรคทด�าเนนการแลว

4.บทน�าหรอความเปนมา 4.บทน�าหรอความเปนมา

5.แนวโนมของการเกดโรค 5.วตถประสงคการสอบสวน 5.วตถประสงคการสอบสวน6. สรปความส�าคญทางสาธารณสขและความเรงดวน

6.ทบทวนวรรณกรรม 6.ทบทวนวรรณกรรม

7.ขอเสนอเพอพจารณาด�าเนนการตอไป

7.วธการศกษา 7.วธการศกษา

8.ผลการสอบสวน1)ขอมลบคคลและสขภาพ(ทางการแพทย)2)ขอมลลกษณะงานการท�างาน/ขนตอนการท�างาน3)ขอมลดานสงแวดลอมในการท�างาน,การตรวจวดทางสงแวดลอม4)ขอมลอนๆเชนลกษณะทางสงคมวฒนธรรมชมชน

8.ผลการสอบสวน1)ขอมลบรบทชมชน2)ขอมลผปวย/บคคล3)ขอมลอาชพ/ลกษณะงานการท�างาน/ขนตอนการท�างาน/ประวตการท�างาน4)พฤตกรรมสขภาพ5)ประวตการรกษา6)ขอมลดานสงแวดลอมในการท�างาน/ทบาน,การตรวจวดทางสงแวดลอมขอมลอนๆ เชน ลกษณะทางสงคมวฒนธรรมชมชน

9.มาตรการควบคมปองกนโรค 9.มาตรการควบคมปองกนโรค10.สรปวจารณผลการสอบสวน 10.สรปวจารณผลการสอบสวน

11.ปญหาและขอจ�ากดในการสอบสวน12.ขอเสนอแนะ13.กตตกรรมประกาศ(ถาม)14.เอกสารอางอง

46

เมอจดท�ารายงานสอบสวนโรคแลวใหส�านกงานสาธารณสขจงหวดจดสงรายงานใหกบส�านกงานปองกนควบคมโรคสวนส�านกงานปองกนควบคมโรคใหจดสงรายงานใหกบส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

7. กำรรำยงำนขอมลผปวย สามารถรายงานได2ชองทางไดแก 7.1 การรายงานขอมลในระบบการรายงานโครงสรางมาตรฐานขอมลดานสขภาพกระทรวงสาธารณสขโดยเมอแพทยด�าเนนการตรวจคดกรองโรคและใหการวนจฉยโรคปอดจากฝนหนตามรหสโรคมาตรฐาน(ICD10)โรคจากการประกอบอาชพรหส J62.8 แลวโรงพยาบาลจะรวบรวมและสงขอมลผปวยโรคปอดจากฝนหน J62.8 ทอยในฐานขอมลของโรงพยาบาลสงไปยงส�านกงานสาธารณสขจงหวด จากนนส�านกงานสาธารณสขจงหวด จะสงตอขอมลไปยงฐานขอมลของศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารภายใตส�านกงานปลดกระทรวงไดแกฐานขอมล “คลงขอมลดานการแพทยและสขภาพ (HealthDataCenter,HDC)”จดเกบไวทงนการสงขอมลจากจงหวดไปคลงขอมลจะด�าเนนการสงขอมลเปนประจ�าทกวนซงขอมลผปวยทถกจดเกบไวนสามารถน�าออกมาวเคราะหและจดท�าเปนสถานการณโรคได 7.2 การรายงานขอมลผปวยเขาระบบ“ฐานขอมลการรายงานเฝาระวงโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม (แบบออนไลน) ของส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม โดยเมอผปวยทไดรบการวนจฉยโรคปอดจากฝนหนตามรหสโรคมาตรฐาน(ICD10)โรคจากการประกอบอาชพรหสJ62.8แลวโรงพยาบาลจะบนทกขอมลลงในฐานขอมลหนาแบบฟอรม“แบบรายงานสรปโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพ(OCC01)”ทงนโรงพยาบาลจะสรปจ�านวนผปวยบนทกในฐานขอมลและสงใหกบส�านกนอกจากนในกรณทโรงพยาบาลไดด�าเนนการใหบรการตรวจคดกรองสขภาพใหกบพนกงานในสถานประกอบการทเสยงตอการปวยเปนโรคปอดจากฝนหนหรอส�านกงานปองกนควบคมโรคไดด�าเนนการใหบรการตรวจวดฝนในสถานประกอบการทสภาพแวดลอมการท�างานปนเปอนดวยฝนหนโรงพยาบาลและส�านกงานปองกนควบคมโรคจะบนทกขอมลลงในฐานขอมลในสวนแบบฟอรม“แบบรายงานการเฝาระวงโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพ(OCC02)”ซงเปนการสรปผลการด�าเนนงานจะสงขอมลผลการด�าเนนงานนใหกบส�านกทกๆ 4เดอนเชนเดยวกบแบบรายงานOCC01ซงส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมจะด�าเนนการเกบรวบรวมและจดท�าเปนสถานการณการเจบปวย

47


1.นายแพทยโยธน เบญจวง, แพทยหญงวลาวณย จงประเสรฐ มาตรฐานการวนจฉยโรคจากการท�างาน ฉบบเฉลมพระเกยรตเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา80ธนวาคม2550; 2.ส�านกงานกองทนเงนทดแทนส�านกงานประกนสงคมกระทรวงแรงงาน 3.ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม. แนวทางการสอบสวนโรคและผลกระทบตอสขภาพจาก การประกอบอาชพและสงแวดลอม;2558. 4.วรญญสตยวงศทพย.การสอบสวนกรณผปวยเสยชวตดวยโรคSilicosisบานน�าเมาหมท6ต�าบลลาดบวขาวอ�าเภอสควจงหวดนครราชสมา,รายงานการเฝาระวงทางระบาดวทยาประจ�าสปดาห;๒๕๕๑:๓๙(๓S). 5.http://www.cdc.gov/niosh/topics/pneumoconioses/ 6.file:///C:/Users/User/Downloads/Robalo-C_03.pdf

48

บทท 7บทบำทหนำทของหนวยงำนทำงสำธำรณสขและหนวยงำนทเกยวของ

ในกำรเฝำระวง ปองกนควบคมโรคปอดฝนหน

บทบาทหนาทของหนวยงานทางสาธารณสขและหนวยงานทเกยวของในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝน

หนมรายละเอยดดงน

1. ส�ำนกโรคจำกกำรประกอบอำชพและสงแวดลอม

มหนาทดงน

- ผลกดนและขบเคลอนนโยบายทเกยวของ

- ใหการสนบสนนพฒนากลไกการประสานงานเฝาระวงและความรวมมอระหวางหนวยงานทงภายในและภายนอก

กระทรวงสาธารณสขโดยการสนบสนนและสงเสรมในการพฒนาเจาหนาททเกยวของในภมภาคเพอใหมความร

ความสามารถในการด�าเนนการอยางเปนระบบ

- สนบสนนองคความรเชงวชาการเชนวารสารแผนพบRolllupคลป,พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขและ

ทรพยากรตางๆทมความจ�าเปนในการเฝาระวงโรคปอดฝนหน

- พฒนาระบบขอมลขาวสารดานการเฝาระวงโรคปอดฝนหนใหมประสทธภาพมากขน

- สอสารประชาสมพนธและสอสารความเสยงใหกบทกสวนทเกยวของ

- สนบสนนการตรวจวเคราะหทางสงแวดลอมและหองปฏบตการในสวนทเกยวของกบระบบเฝาระวงโรคปอดฝนหน

2. ส�ำนกงำนปองกนควบคมโรค

มบทบาทส�าคญอยางมากตอการขยายงานเฝาระวงโรคปอดฝนหนลงสภมภาค

- ประสานงานระหวางจงหวดกบส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมส�านกงานประกนสงคมจงหวด

และหนวยงานทเกยวของ

- จดท�าขอมลและพฒนาระบบขอมลสถานการณของโรคปอดฝนหนจ�าแนกกลมเสยงของสถานประกอบการและ

คนงานในระดบเขตทงแรงงานในระบบและนอกระบบรวมถงแรงงานตางดาว

- สนบสนนวชาการ/ผเชยวชาญ/เครองมอ/งบประมาณเพอใหการด�าเนนการเฝาระวงโรคปอดฝนหนในจงหวดท

มสถานประกอบการกลมเสยง

- ด�าเนนการเฝาระวงโรคปอดฝนหนกบหนวยงานทเกยวของเชนแรงงานจงหวดโรงพยาบาลศนยโรงพยาบาล

ทวไปคลนกโรคจากการท�างานและส�านกงานประกนสงคมจงหวดฯลฯโดยการด�าเนนงานภายใตรปแบบการ

ด�าเนนงานของส�านกโรคจากการประกอบอาชพฯ

- ตดตามและนเทศงาน

3. ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวด

- จดท�าขอมลและพฒนาระบบขอมลสถานการณของโรคปอดฝนหนจ�าแนกกลมเสยงของสถานประกอบการและ

คนงานในระดบจงหวดทงแรงงานในระบบประกนสงคมและแรงงานนอกระบบรวมถงแรงงานตางดาว

- ระบกลมเสยงและประสานงานไปยงสถานประกอบการและหนวยงานทมความเกยวของไดแกคลนกโรคจาก

การท�างานในเขตจงหวดรบผดชอบแรงงานจงหวดและส�านกงานประกนสงคมจงหวด

- วางแผนด�าเนนการเฝาระวงโรคปอดฝนหนรวมกบ ส�านกงานปองกนควบคมโรคและสนบสนนทางวชาการ

ฝกอบรม เผยแพรประชาสมพนธและใหสขศกษา เชนการสมมนาเจาของสถานประกอบการ อบรมเจาหนาท

ความปลอดภยของโรงงาน ตลอดจนอบรมใหความรเจาหนาทในระดบอ�าเภอ และต�าบล ใหรจกและมความ

เขาใจเรองโรคปอดฝนหน

49

- สรางภาคเครอขายรวมทงมการบรณาการด�าเนนงานในระดบอ�าเภอเพอด�าเนนการเฝาระวงโรคปอดฝนหน

- สนบสนนงบประมาณใหกบพนท

- ตดตามและนเทศงาน

4. โรงพยำบำล/คลนกโรคจำกกำรท�ำงำน

- รวมวางแผนด�าเนนการเฝาระวงเชงรบและเชงรกเพอเฝาระวงโรคปอดฝนหน

- ประสานกบพนท/หนวยงานสาธารณสข/ผรบผดชอบดแลพนกงานกลมเสยงในสถานประกอบการและในชมชน

- ใหการตรวจคดกรองสขภาพ/ตดตาม/ประเมนสขภาพของพนกงานกลมเสยงทมความเสยงตอโรคปอดฝนหน

- รวมใหความรและค�าแนะน�าเกยวกบการปองกนและสงเสรมสขภาพผประกอบอาชพเสยงสมผสใยหน

- ผปวยเอกเรยทโรงพยาบาลชมชนทไมมแพทยซงผานการอบรมตามหลกของTheInternationalLaborOffice(ILO)

classificationใหสงตอผลเอกเรยไปยงโรงพยาบาลทมแพทยทผานการอบรม

- จดท�าทะเบยนรายงานและรวบรวมสรปเพอรายงานตามระบบรายงานICD๑๐,รง๕๐๖/๒,และรายงานออนไลน

ในระบบรายงานการเฝาระวงโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมของส�านกโรคจากการ

ประกอบอาชพฯ

- สงตอผปวยระหวางหนวยงานภายในโรงพยาบาลเชนแผนกอายรกรรม

- ReturntoWork

- สอบสวนโรครวมกบทมงานจากส�านกงานปองกนควบคมโรคและส�านกงานสาธารณสขจงหวด

- สงคนขอมลสขภาพ

๕. สถำบนโรคทรวงอก

- มบทบาทหลกในการรบตอและวนจฉยโรคทตองอาศยความสามารถของผเชยวชาญ

- รบปรกษาในเรองของการอานฟลมฉายรงสทรวงอกเพอยนยนความผดปกตตามหลกมาตรฐานILO

- พฒนาแพทยผเชยวชาญในการอานฟลมฉายรงสทรวงอกตามหลกมาตรฐานILO

๖. สถำนประกอบกำร

- จดใหมการเฝาระวงสขภาพโดยการตรวจสขภาพกอนเขาท�างานระหวางท�างานและกอนออกจากงาน

- จดตงหองพยาบาลอาชวอนามยในสถานประกอบการเพอเตรยมรบและชวยแกปญหาสขภาพทเดนชดของผ

ประกอบอาชพทงนควรด�าเนนการโดยมผทมความเขาใจหรอไดรบการอบรมดานอาชวอนามยโดยเฉพาะ

- มการเกบขอมลทางสงแวดลอมและดานสขภาพของพนกงาน

- ปรบปรงสงแวดลอมการท�างานใหเหมาะสม

- จดตงคณะกรรมการความปลอดภยในสถานประกอบการ เพอเปนแกนกลางในการด�าเนนการประสานงานกบ

ทกฝายในสถานประกอบการ ในการเฝาคมโรคใหงายตอการสอบสวนโรค การจดหาเครองปองกนอนตราย

สวนบคคลใหแกพนกงานใหสขศกษาและการปองกนอนตรายจากโรคปอดฝนหนรวมไปถงโรคจากการประกอบ

อาชพอนๆ

50


คณะท�ำงำนแนวทำงกำรเฝำระวง ปองกน ควบคมโรคปอดฝนหน (Silicosis)

ส�ำหรบเจำหนำทสำธำรณสข

ทปรกษำ 1.ดร.นพ.สมเกยรต ศรรตนพฤกษ นายแพทยทรงคณวฒกรมควบคมโรค 2.พญ.พงษลดา สพรรณชาต นายแพทยทรงคณวฒสถาบนโรคทรวงอก 3.ดร.นพ.ปรขา เปรมปร ผอ�านวยการส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม (ต�าแหนงในขณะนน) 4.พญ.เปยมลาภแสงสายณห นายแพทยเชยวชาญสถาบนโรคทรวงอก

คณะท�ำงำน 1.นพ.พบล อสสระพนธ รองผอ�านวยการส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม (ต�าแหนงในขณะนน)ประธำนคณะท�ำงำน 2.ดร.นลน ศรพวง รองผอ�านวยการส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 3.นางสาวเพญศร อนนตกลนธ หวหนากลมอาชวอนามยส�านกโรคจากการประกอบอาชพ 4.นางสาวจไรรตน ศรมณ ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 5.นายวงศกร องคะค�ามล ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 6.นางสาวกาญจนา เชอค�า ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 7.นายจรพงศ เหมะพกกะ ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 8.นางสาวเฌอมาวร ขมเงน ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 9.นางสาววภาดา แชมชอย ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 10.นายชวาลภพ บรณะ ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 11.พญ.แสงดาว อประ แพทยอาชวเวชศาสตรหวหนากลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลศนยสระบร 12.ร.อ.หญงวชชดา โลจนานนท คณะท�างานและเลขานการ ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม13.นางสาวจไรรตน ชวงไชยยะ คณะท�างานและผชวยเลขานการ ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม14.นายทศพล เธยรวภาสวงศ คณะท�างานและผชวยเลขานการ ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

51

แนวทำงกำรเฝำระวง ปองกน ควบคมโรคปอดฝนหน (Silicosis)

จงหวดนครรำชสมำ

52

ชอ–สกล(นาย,นาง,นางสาว).....................................................................วน/เดอน/ปเกด......../.........../...........อาย............ปหมายเลขโทรศพท(ทสามารถตดตอได)...............................................................................ทอยปจจบน หนองน�าใสหมท.......... คลองไผหมท.......... ลาดบวขาวหมท.......... บานหนหมท.......... หนองบวนอยหมท.......... ดอนเมองหมท..........อนๆ..............อาศยในทอยปจจบนนาน(ป)...............................ประวตกำรท�ำงำน 1.ประเภทและระยะเวลาการท�างาน(เรยงล�าดบปพศ.)

ล�ำดบ ลกษณะงำนระยะเวลำท�ำงำนจนถงปปจจบน

ป60 ป61 ป62 ป63 ป24

1. ลงบอหน(ตดหน)

2. ตดหรอสกดหน(บนบอ)

3. ตอกหน

4. แกะสลกหน

5. พกอยในบรเวณทมการแกะสลกหนหรอท�าหน

6. อนๆ.................................................................................... 2.ระยะเวลาท�างานเฉลยตอวน...................ชวโมง/วนระยะเวลาท�างานเฉลยตอสปดาห..............วน/สปดาห 3.กอนเขาท�างานในพนทอ.สคว(ตามขอ1)ทานเคยท�างานทตองสมผสฝนหรอไม ไมเคย เคยลกษณะงานหรอประเภทการท�างาน................................................ระยะเวลา..............ป 4.ปจจบนทานยงท�างานเกยวกบฝนหนทรายหรอไม ไมท�า ยงท�าอย 5.ทานเคยเอกซเรยปอดหรอไม ไมทราบ ไมเคย เคยครงสดทายเมอพ.ศ............................ Perfusion………………………………………… 6.ทานเคยมอาการเหลานหรอไม(ภายใน1เดอนทผานมา)

ล�ำดบ อำกำรพบอำกำร ()

ป60 ป61 ป62 ป63 ป64

1. ไอเรอรงตดตอกน>2สปดาห

2. ไขเรอรง>1สปดาห

3. ไอมเลอดปน

4. เบออาหารน�าหนกลดโดยไมทราบสาเหตใน1เดอน

แบบประเมนตดตามกลมผสมผสฝนหนทราย HN..........................................

53

7.ใหทานเลอกค�าตอบทตรงกบอาการของทานทสดเพยงค�าตอบเดยวโดยกา√หนาขอททานเลอก(อำกำรหำยใจล�ำบำก ภำยใน 1 เดอน)

ล�ำดบ อำกำรระยะเวลำมอำกำรจนถงปปจจบน

ป59 ป60 ป61 ป62 ป63

1. คณไมมความรสกเหนอยเลยแมตองออกก�าลงกายอยางหนก

2. คณรสกเหนอยเฉพาะเมอตองเดนรบๆหรอขนทสงเลกนอยเทานน

3. คณเดนไดชากวาคนทอายใกลเคยงกนเนองจากเหนอยหรอตองหยดเดนเพอพกหายใจเมอเดนอยในบาน

4. คณตองพกหายใจหลงเดนไดระยะทาง 90 เมตร (100หลา) หรอหลงเดนราบเพยง2-3นาท

5. คณเหนอยเกนกวาทจะออกจากบานไดหรอเหนอยเมอตองใสเสอหรอถอดเสอ

8.การด�าเนนการ ถามตงแตขอ1–5ใชแบบประเมนตดตามอาการกลมสงสยโรคฝนหนทกป ถามขอ6หรอ7ขอใดขอหนงควรพบแพทย ถามขอ6+ขอ7และขอ7ตงแตล�าดบ3เปนตนไปใหพบแพทยทคลนกโรคปอดรพ.สคว 9.สถานะผปวย วนจฉยโรคปอดฝนหนเมอ..................................................................................... กลมสงสยโรคปอดฝนเมอ..................................................................................... กลมเสยง(กลมFilmปกตและยงExpose)

โรงพยาบาลสคว : จดท�าเมอ 9 มนาคม 2560

ลงชอ(ผสมภาษณ)..............................(............................................................)

วนท..../................/................

ภาพถายรงสทรวงอก

วนท ผลอำนฟลมผลอำนฟลมโดย B reader

Profusion Large opacity

54

กำรจดระบบ Clinic Silicosis โรงพยำบำลสคว

ผปวยทไดรบกำรวนจฉยขนทะเบยน

คดกรอง V/S, ซกประวต

ตรวจวด V/S

ตรวจวดกำรไดยน

ตรวจวด 6-minute walk test

exÔR

- ตรวจพบแพทย รกษำตำมอำกำร นดหมำย, สงคนขอมล รพ.สต.- รบสมดประจ�ำตว

หมำยเหต - จดบรการClinicผปวยSilicosisทอาคารผปวยนอกเกาทกวนองคารสดทายของเดอน - ผรบผดชอบClinic 1.นายแพทยวรวฒพฒนวรพงศ 2.นางสปรานอมพรหมพนธใจ

55

แนวทำงกำรคดกรองเฝำระวง Silicosis เชงรก อ.สคว จ.นครรำชสมำ(Active Surveillance)

- อสม.

- รพ.สต.

1. ท�ำหน > 2 ป

2. ผสมผสรวมบำน, ใกลเคยง 2 ปขนไป

ส�ารวจกลมเสยง/กลมเปาหมายทจะท�าการคดกรอง

X-rayปอด

ผลฟลมปกต

รพ.สต.ตดตามเฝาระวงโดยใชแบบประเมนการเฝาระวงปละ1ครง

ถามอาการตามเงอนไขสงพบแพทยเพอคดกรองexÔR ผลexÔRไมชดเจน

ผล1/0,0/1

ตดตามเฝาระวงX-rayปอดปละครง

ผลexÔRชดเจนวนจฉยSilicosis

- รพ.สควขนทะเบยนผปวย Silicosis,คนขอมลพนทรพ.สต.- ก�าหนดแนวทางการเขารบการ ตรวจรกษาในClinicSilicosis

ตดตามผ ป วยเข ารบการรกษาประเมนอาการเขาClinicSilicosis วนองคารสดทายของเดอน ตามแนวทางCPGSilicosis

งานระบาดซกประวตรายงานโรค506/2

สงฟลมใหB-Readerอานเพอวนจฉย

ผลฟลมผดปกต

-ใหความรการปรบเปลยนพฤตกรรมการใชPPE-คดกรองเพอexÔR

56

แนวทางการเฝาระวงปองกนควบคมโรคปอดฝนหน(Silicosis)

โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาโรงพยาบาลสคว

57

ค�ำแนะน�ำส�ำหรบกำรปองกนและเฝำระวงโรคปอดฝนหนทรำย

1. การควบคมความเสยงในทท�างาน

-มเครองดด/ระบายอากาศแบบเฉพาะท -ระบบเปยก/พนน�าขณะท�า

- การท�าในระบบปด

- การเกบกวาดไมใหฟงกระจายเชนเกบกวาดขณะพนเปยกหรอเกบใหมดชด/ใชเครองดดฝนเกบฝน

- เกบพนทท�างานใหสะอาดเปนระเบยบ

- มมานกนฝนบรเวณพนทท�างานแยกกบทอยอาศย

-สวมใสอปกรณปองกนอนตรายทกครงทท�างาน:หนากาก,ถงมอ,แวนครอบตา,ทอดห

58

2. การรกษาสขอนามยทด

- ทกนอาหารควรแยกจากพนทท�างาน

-ลางมอทกครงหลงท�างานและกอนกนอาหาร - เสอผาทสวมใสท�างานควรแยกซก

3. งดสบบหร ทานสามารถเขารบการปรกษาฟรจากศนยเลกบหรทางโทรศพทแหงชาต (Thailand NationalQuitline)ทเรยกวา“สายเลกบหร”หรอ“Quitline1600”สามารถโทร1600ฟรไดทกเครอขายไมเรยกเกบคาบรการ เปดบรการระหวาง07.30-20.00น.ตงแตวนจนทร–วนศกร หรอสามารถตดตอขอรบบรการผานเวบไซดwww.thailandquitline.or.th

4. หลกเลยงการสมผสใกลชดคนทเปนวณโรคปอด/มอาการไอเรอรงหรอไอเปนเลอด

5.หากทานมอาการเชนหายใจหอเหนอยไอเรอรงไอเปนเลอด

เจบหนาอกมไขเบออาหารน�าหนกลดควรมาพบแพทย

6.ควรท�ากายภาพบ�าบดทางเดนหายใจ

ทาท1ทาหายใจโดยใชกลามเนอหนานอง * วางมอบนหนาอกหรอหนาทอง *ฝกหายใจเขาโดยสดหายใจเขาลกๆทางจมก(หายใจเขาทองปอง)ฝกหายใจออก โดยผอนลมหายใจผานทางไรฟนในขณะทรมฝปากเผยออกเลกนอย(หายใจออกทองแฟบ)ใหระยะเวลาของการหายใจออกเปน3เทาของระยะเวลาหายใจเขา

ทาท2ทาหายใจโดยใชกลามเนอทรวงอกดานขาง * วางมอทงสองบนสขางของทรวงอก * หายใจเขาและหายใจออกโดยวธดงกลาวใหบรเวณทรวงอกและชายโครงสวนลางโปงออกในชวงหายใจเขาและยบลงใหมากทสดเมอชวงหายใจออกเมอช�านาญแลวใหใชมอกดเบาๆเพอใหกลามเนอไดออกแรงมากขนขณะหายใจเขาและเพอใหลมออกจากปอดสวนลางใหมากทสดขณะหายใจออก

นดมาเอกซเรยปอดเพอการเฝาระวงโรคครงตอไปวนท............................................

โดยมาตดตอท.............................................................................................................

59

ขนตอนกำรคดกรองคนหำผปวยซลโคซส

คดกรองผท�างานสมผสฝนหนทราย≥1ป -Occ-Env

ChestX-ray

คดแยกผลX-ray(จากการอานฟลมโดยรงสแพทย)

(ผลQN.+Filmผดปกต)

-Chronicsimplesilicosis-ProgressiveMassiveFibrosis


ปกต

เนอปอดผดปกต

พจารณารกษาตามสทธ

Cat1,Cat2,Cat3

DifferentialDx.Otherdisease

ขนทะเบยน

ยงexposeอย

ไมมอาการ มอาการ/ตองเขารบการรกษา

• Questionnaireทก1ป

• CXRทก1-2ป

• เยยมบาน/ทท�างาน

• เขารบการรกษา+ตดตาม

• CXRทก1-2ปหรอตามแพทยนด


ด�าเนนการตามแนวทางการรกษา(อ.ถรชาต)

หยดExposeแลว

ด�าเนนการรกษาและเฝาระวงตอเนอง

กกรณDx.ไมไดสงตอเพอDefiniteDx.(เขาFlowขนตอนการรบสงตอเพอการวนจฉย)

สงอานโดยBreaderแลวสงขอมลกลบพนท

Cat0(0/0,0/1)

ผดปกตอนๆ

พบแพทยรพ.สคว

ผดปกต

ด�าเนนการเฝาระวงตอ• Questionnaireทก1ป• CXRอยางนอยทก3ป

Definition

60

หมายเหต 1.การสงตอตองมขอมลดงน

-กรณสงตอเพอการวนจฉยหรอรกษา

*ประวตผปวย(ประวตการท�างาน/ประวตการรกษาตามแบบฟอรมการสงตอของโรงพยาบาลสคว)

*ผลฟลมเอกซเรย

*ผลSputumForAFB(ถาม)

-กรณสงตอเพอการอานฟลม

*ประวตการคดกรอง(ตามแบบคดกรอง)


(การอานฟลมรายกลมหมายถงจ�านวนฟลมมากกวา5คน)

โทรแจงศนยเชยวชาญโรคปอดเหตอาชพ(โทร.044-232026)

อานFilm(โดยBreader)

รายบคคล(อานฟลมโดยรงสแพทย)

รายกลม(อานฟลมโดยแพทยOccMed)

PrepareManagement&Treatment

OPDChestMed.(อ.ถรชาต)

ตตดตามผล/แจงขอมลกลบพนท

DefiniteDx.

ขนตอนกำรรบสงตอเพอกำรวนจฉย

61

แบบซกประวตส�ำหรบกำรเยยมบำนผปวยซลโคซส

ชอ-สกล ...................................................................................................................................................................................

สวนท 1 กำรท�ำงำนและสภำพแวดลอม

1.1 อำชพปจจบน

อาชพปจจบน...............................................................ลกษณะงาน.........................................................................................

อปกรณปองกนสวนบคคล............................................................. ใชประจ�า ใชบางครง

ระยะเวลาท�ามานาน..............ป ท�างาน.................ชวโมง/วน...................วน/สปดาห

สถานทท�างาน.................................................................................... หางจากตวบาน.............................เมตร

สมาชกในบาน.............คน ประกอบดวย...............................................................................................................................

สภาพแวดลอมการท�างานของผปวยแตเดม

...................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................

การแกไขสภาพแวดลอมการท�างานของผปวย(ทด�าเนนการไปแลว)ตงแตวนท......................................................

...................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

1.2 อำชพในอดต

อาชพในอดต........................................................ ลกษณะงาน...................................................................................

อปกรณปองกนสวนบคคล............................................................ ใชประจ�า ใชบางครง

ระยะเวลาท�ามานาน..............ป ท�างาน.................ชวโมง/วน...................วน/สปดาห

สวนท 2 อำกำรปจจบน / MMRC ( ภำยใน 1 เดอนทผำนมำ)

2.1 การสบบหร ไมสบ เคยสบแตเลกแลว ยงสบ.............มวน/วนสบมา..........ป

2.2 อาการปจจบน

ไมมอาการผดปกต

ไอเรอรงตดตอกน>2สปดาห ไขเรอรง2สปดาห ไอมเลอดปน

หอบเหนอย/หายใจล�าบาก เบออาหารน�าหนกลดโดยไมทราบสาเหตภายใน1เดอน

2.3 MMRCscore

คณไมมความรสกเหนอยแมตองออกก�าลงกายอยางหนก

คณรสกเหนอยเฉพาะเมอตองเดนรบๆหรอขนทสงเลกนอยเทานน

คณเดนชากวาคนอนทอายใกลเคยงกนเนองจากเหนอยหรอตองหยดเดนเพอพกหายใจเมอเดนอยในบาน

คณตองพกหายใจหลงเดนไดระยะทาง90เมตร(100หลา)หรอเดนทางราบเพยง2-3นาท

คณเหนอยเกนกวาทจะออกจากบานไดหรอเหนอยเมอตองใสเสอหรอถอดเสอ

62

สวนท 3 ประเมนภำวะทำงจตใจ

3.1 แบบประเมนควำมเครยด (ST – 5)

ขอ อำกำรพฤตกรรม หรอควำมรสกใน 2 -4 สปดำห

ระดบอำกำร

แทบไมม(0)

เปนบำงครง(1)

บอยครง(2)

เปนประจ�ำ(3)

รวมคะแนน

1. มปญหาการนอนนอนไมหลบหรอนอนมาก

2. มสมาธนอยลง

3. หงดหงด/กระวนกระวายใจ/วาวนใจ

4. รสกเบอเซง

5. ไมอยากพบปะผคน

หมายเหต:หากพบวาเครยดมากเครยดมากทสดคะแนนอยระหวาง8–15คะแนนใหประเมนตอดวย2Q

3.2 แบบคดกรองโรคซมเศรำ 2 ค�ำถำม (2Q)

ขอแนะน�ำ ควรถามใหไดค�าตอบทละขอ ถาไมเขาใจใหถามซ�า ไมควรอธบายขยายความเพมเตม และใหผประเมน กา

เครองหมาย“”ในชองทตรงกบค�าตอบผมารบบรการ

ล�ำดบท ใน 2 สปดำหทผำนมำรวมวนน ทำนรสก ม ไมม

1. หดหเศราหรอทอแทสนหวงหรอไม

2. เบอท�าอะไรไมเพลดเพลนหรอไม

กำรแปลผล และด�ำเนนกำรตอไป

ถามค�าตอบ“ไมม”ทง2ค�าถามถอวาปกตไมเปนโรคซมเศรา

ถาค�าตอบ“ม”ขอใดขอหนงหรอ2ขอ(มอาการใดๆในค�าถามท1และ2)หมายถงเปนผมความเสยงหรอมแนวโนม

ทจะเปนโรคซมเศราใหแจงผลและแนะน�าความรเรองโรคซมเศราแลวใหประเมนดวยแบบประเมนดวยแบบประเมนโรคซม

เศรา9Qเพอใหการดแลชวยเหลอตอไป

63

ค�ำแนะน�ำ / กำรด�ำเนนกำร (Intervention)

ค�าแนะน�า สภาพปจจบน ด�าเนนการ

1.การปองกนปฐมภม

1.1การควบคมความเสยง(Riskcontrol)

-มเครองดด/ระบายอากาศแบบเฉพาะท

(LocalExhaustventilation)

-ระบบเปยก/พนน�าขณะท�า(Wettechnique)

-การท�าในระบบปด(Processenclosure)

- การเกบกวาดไมใหฟงกระจาย เชนเกบกวาดขณะเปยก(wet sweep) หรอเกบใหมดชด/ใชเครองดดฝนเกบฝน(dustcollector)

-เกบพนทท�างานใหสะอาดเปนระเบยบ

-มมานกนฝนบรเวณพนทท�างานแยกกบทอยอาศย

-อปกรณปองกน:หนากาก,ถงมอ,Goggles,earplugs

1.2สขอนามย(Hygiene)

-ทกนอาหารควรแยกจากพนทท�างาน

-ลางมอทกครงหลงท�างานและกอนกนอาหาร

-เสอผาทท�างานควรแยกซก

1.3Healtheducation

-ใหความรเรองโรค/สอบถามความเขาใจ

-งดสบบหร

-หลกเลยงการสมผสใกลชดคนทเปนวณโรคปอด/มอาการไอเรอรงหรอไอเปนเลอด

2.การปองกนทตยภม(Healthsurveillance)

-นดมาเอกซเรยปอดครงตอไปวนท............................................(ประสานกบคลนกSilicosissรพ.สคว)

3.การปองกนตตยภม

-หากยงไมไดรบการวนจฉยแนะน�าใหเขารบการวนจฉย

-แนะน�าใหรบการรกษาและตดตามตอเนอง

-ควรท�ากายภาพบ�าบดทางเดนหายใจ

-หากมอาการเชนหายใจหอเหนอยไอเรอรงไอเปนเลอดเจบหนาอกมไขเบออาหารน�าหนกลดใหมาพบแพทย

-ในผทใชสทธประกนสงคมแนะน�าใหประเมนทพพลภาพ

64

แนวทำงกำรเยยมบำนในผปวย SilicosisTarget group:

-Longtermchronic

-Specialgroup

องคประกอบในกำรเยยมบำน

1. Health assessment

-Physical: -ChestX-ray

-MMRCscore

-Questionnaire(Clinical)

-BarthelADLscore(ใชรวมกบรพ.สต.)

-Mental: -ST-5

-Q2

2. Workplace & Environmental Assessment

-แบบส�ารวจSi01สวนท1

3. Health Education/Counselling/Intervention

4. Health Promotion & Complication prevention

กำรตดตำม: -ระยะเวลา6ครง/ป

-ผลเอกซเรยปอดตามเวลาทก�าหนด

Out put: -อตราความครอบคลม(%)

-จ�านวนชวโมงเยยมบาน

-อตราการเกดภาวะแทรกซอน(%)

-อตราการสงขอมลตอบกลบภายใน5วน(%)

-อตราการปรบเปลยนสภาพแวดลอมการท�างานและพฤตกรรมเสยง(%)

-อตราการมารบCXRเพอเฝาระวงตอเนอง(%)

Outcome: -ลดHighriskgroup

-ลดIncidenceของโรคSilicosisในพนท**

-ลดIncidenceของภาวะแทรกซอนของโรค

-ลดอตราความพการและการเสยชวต

Si01สวนท2

Si01สวนท2

Si01สวนท2

65



ป60 ป61 ป62 ป63 ป24



3. ตอกหน





ป60 ป61 ป62 ป63 ป64






66



ป59 ป60 ป61 ป62 ป63








ลงชอ(ผสมภาษณ)..............................(............................................................)

วนท..../................/................




67

แนวทำงกำรคดกรองเฝำระวง Silicosis เชงรก อ.สคว จ.นครรำชสมำ(Active Surveillance)

- อสม.

- รพ.สต.

1. ท�ำหน > 2 ป

2. ผสมผสรวมบำน, ใกลเคยง 2 ปขนไป

ส�ารวจกลมเสยง/กลมเปาหมายทจะท�าการคดกรอง

X-rayปอด

ผลฟลมปกต

รพ.สต.ตดตามเฝาระวงโดยใชแบบประเมนการเฝาระวงปละ1ครง

ถามอาการตามเงอนไขสงพบแพทยเพอคดกรองexÔR ผลexÔRไมชดเจน

ผล1/0,0/1

ตดตามเฝาระวงX-rayปอดปละครง

ผลexÔRชดเจนวนจฉยSilicosis

- รพ.สควขนทะเบยนผปวย Silicosis,คนขอมลพนทรพ.สต.- ก�าหนดแนวทางการเขารบการ ตรวจรกษาในClinicSilicosis

ตดตามผ ป วยเข ารบการรกษาประเมนอาการเขาClinicSilicosis วนองคารสดทายของเดอน ตามแนวทางCPGSilicosis

งานระบาดซกประวตรายงานโรค506/2

สงฟลมใหB-Readerอานเพอวนจฉย

ผลฟลมผดปกต

-ใหความรการปรบเปลยนพฤตกรรมการใชPPE-คดกรองเพอexÔR

68

กำรจดระบบ Clinic Silicosis โรงพยำบำลสคว

ผปวยทไดรบกำรวนจฉยขนทะเบยน

คดกรอง V/S, ซกประวต

ตรวจวด V/S

ตรวจวดกำรไดยน

ตรวจวด 6-minute walk test

exÔR

- ตรวจพบแพทย รกษำตำมอำกำร นดหมำย, สงคนขอมล รพ.สต.- รบสมดประจ�ำตว

หมำยเหต - จดบรการClinicผปวยSilicosisทอาคารผปวยนอกเกาทกวนองคารสดทายของเดอน - ผรบผดชอบClinic 1.นายแพทยวรวฒพฒนวรพงศ 2.นางสปรานอมพรหมพนธใจ

69


คดกรองผท�างานสมผสฝนหนทราย≥1ป -Occ-Env

ChestX-ray

คดแยกผลX-ray(จากการอานฟลมโดยรงสแพทย)

(ผลQN.+Filmผดปกต)



ปกต

เนอปอดผดปกต

พจารณารกษาตามสทธ

Cat1,Cat2,Cat3

DifferentialDx.Otherdisease

ขนทะเบยน

ยงexposeอย

ไมมอาการ มอาการ/ตองเขารบการรกษา

• Questionnaireทก1ป

• CXRทก1-2ป


• เขารบการรกษา+ตดตาม

• CXRทก1-2ปหรอตามแพทยนด


ด�าเนนการตามแนวทางการรกษา(อ.ถรชาต)

หยดExposeแลว

ด�าเนนการรกษาและเฝาระวงตอเนอง

กกรณDx.ไมไดสงตอเพอDefiniteDx.(เขาFlowขนตอนการรบสงตอเพอการวนจฉย)

สงอานโดยBreaderแลวสงขอมลกลบพนท

Cat0(0/0,0/1)

ผดปกตอนๆ

พบแพทยรพ.สคว

ผดปกต

ด�าเนนการเฝาระวงตอ• Questionnaireทก1ป• CXRอยางนอยทก3ป

Definition

70

หมายเหต 1.การสงตอตองมขอมลดงน

-กรณสงตอเพอการวนจฉยหรอรกษา

*ประวตผปวย(ประวตการท�างาน/ประวตการรกษาตามแบบฟอรมการสงตอของโรงพยาบาลสคว)


*ผลSputumForAFB(ถาม)

-กรณสงตอเพอการอานฟลม

*ประวตการคดกรอง(ตามแบบคดกรอง)


(การอานฟลมรายกลมหมายถงจ�านวนฟลมมากกวา5คน)

โทรแจงศนยเชยวชาญโรคปอดเหตอาชพ(โทร.044-232026)

อานFilm(โดยBreader)

รายบคคล(อานฟลมโดยรงสแพทย)

รายกลม(อานฟลมโดยแพทยOccMed)

PrepareManagement&Treatment

OPDChestMed.(อ.ถรชาต)

ตตดตามผล/แจงขอมลกลบพนท

DefiniteDx.

ขนตอนกำรรบสงตอเพอกำรวนจฉย

71

แนวทำงกำรเยยมบำนในผปวย Silicosis

โทรแจงศนยเชยวชาญโรคปอดเหตแหงอาชพTel.044-235244or089-7170652

กรณรายบคคลประวตผปวย(ประวตการท�างาน/ประวตการศกษา) ตามแบบฟอรมการสงตอของโรงพยาบาลสควผลFilmผลSputumForAFB(ถาม)Flimx-rayทผดปกตขอค�าปรกษาแพทยมหาราช(นพ..ถรชาต)พรอมประสานงานx-rayเพอLinkผลFlimกบรพฒ.นม

โทรแจงพนท วนทบรการ(วนศกร) สถานท ขอมลของผปวย(ประวตการสมผส/ประวตการศกษา/ผลFilm/ผลSputumForAFB) การขนเปนผปวยโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา

คลนกอาชวเวชกรรม ซกประวตตามฟอรม001 ลงทะเบยนในแฟมสงตอผปวยคลนกอาชวเวชกรรม ScanประวตลงRegister

คลนกอาชวเวชกรรม ตรวจ/รกษาโดยChestMed(อ.ถรชาต)

สงเขาหองตรวจOPD108(อ.ถรชาต)

ตดตามผลการรกษา

แจงผลการรกษากลบพนท

จดท�าเมอ1มนาคม2559:โรงพยาบาลสคว

ผประสานงาน:คณถมรตนกลางดเบอรโทรศพทตดตอ089-717-0652

กรณรายกลม แจงจ�านวนผปวย ประวตผปวย(ประวตการท�างาน/ประวตการรกษา)ตามแบบฟอรมการสงตอของโรงพยาบาลสคว ผลFilm ผลSputumForAFB(ถาม)

ศนยเชยวชาญโรคปอดเหตอาชพ โทรประสานChestMed(อ.ถรชาต) ก�าหนดวนรบผปวย SetFunctionClinic

72


คดกรองผท�างานสมผสฝนหนทราย>1ป

เอกซเรยปอด

คดแยกผลเอกซเรยปอด(รงสแพทยรพ.สคว)

ปกต

ผลCXRไมชดเจน ผลCXRชดเจน(วนจฉย/รกษา)รพ.สคว

สงขอมลรายชอมาทโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา

ขนทะเบยนรายชอผปวยSilicosis(รพ.มหาราชนครราชสมา)

คดแยกและแบงประเภทผปวยSilico-sis(รพ.มหาราชนครราชสมา)

สงConsultรพ.มหาราช(รงสแพทย)

ยนยนวนจฉยโดยBreader(FileDigital)

ด�าเนนการเฝาระวง ตดตามโดยใชแบบสอบถามทก1ป CXR ซ�า เมอมอาการหรอทก 5 ปจนกวาจะหมดความเสยง

มอาการ

พบแพทยทรพ.สควเพอตรวจวนจฉย

เพมเตม

ไมมอาการ

ไมใช2

ใช1

แจงผลขอมลกลบพนท

ก�าหนดแนวทางการตดตามรกษา Simplesilicosis3-ประเมนอาการผปวย(ตามแบบประเมน) ทก1ป-CXRทก3ปหรอไมมอาการจนกวาไมม ภาวะความเสยง-ComplicatedSilicosis/PMF4-ประเมนอาการทก1ป-CXRทก1ปหรอเมอมอาการจนกวาไมม ภาวะเสยง

1.แพทยBreaderอานผลprofusionเปนลกษณะ1/0,1/1,1/2,2/1,2/2,2/3,3/2,3/3,3/+(CAG1,CAG2หรอCAG3)2.แพทยBreaderอานผลprofusionเปนลกษณะ0/0,0/1(CAG0)อาจพบโรคอนไดใหตรวจวนจฉยโรคอนๆกอน3.แพทยBreaderอานผลprofusionเปนลกษณะ1/0,1/1,1/2(CAG1)เทานนไมมlargeopacitiesหรอรอยโรคของวณโรคปอดรวมดวย(TB)4.แพทยBreaderอานผลprofusionเปนลกษณะ2/1,2/2,2/3,3/2,3/3,3/+(CAG2หรอCAG3)หรอเปนลกษณะ1/0,1/1,1/2(CAG1)ทมlargeopacitiesหรอรอยโรคของวณโรคปอดรวมดวย(TB)

ด�าเนนการเฝาระวง ตดตามโดยใชแบบสอบถามทก1ป CXR ซ�า เมอมอาการหรอทก 5 ปจนกวาจะหมดความเสยง

ผดปกต

73



ป60 ป61 ป62 ป63 ป24



3. ตอกหน





ป60 ป61 ป62 ป63 ป64






74



ป59 ป60 ป61 ป62 ป63








ลงชอ(ผสมภาษณ)..............................(............................................................)

วนท..../................/................




ค ำน ำodpc9.ddc.moph.go.th/silicosis/silicosis.pdf2 สำรบ ญ หน า ส ำน...

Documents