97 - thaiscience · ลการวิจัยพบว่า 1)...

97

SDU Res. J. 8 (3): Sep-Dec 2015 The Effect of Low Calorie Diet Eating Behavioral Change Guidelines for a Weight Reduction Program among Overweight and Obese Students

ผลของการใชคมอปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงาน สำหรบโปรแกรมลดนำหนกของนกศกษาทมภาวะนำหนกเกนและอวน**

The Effect of Low Calorie Diet Eating Behavioral Change Guidelines for a Weight Reduction Program among Overweight and Obese Students**

สมาล เกยรตชนก* คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

Sumalee Kiatchanog* Faculty of Science, Phranakhon Rajabhat University

บทคดยอ

การวจยครงนมจดมงหมาย 1) เพอพฒนาสตรอาหารลดพลงงานแคลอรตำ 1,200 กโลแคลอร

ตอวนเปนเวลา 4 สปดาห 2) เพอสรางคมอปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผทม

ภาวะนำหนกเกนและอวน 3) ศกษาผลการนำคมอไปใชในโปรแกรมลดนำหนก โดยการประเมนภาวะ

โภชนาการและพฤตกรรมการกน การออกกำลงกายและอารมณกอนและหลงการทดลองเปนเวลา 4 สปดาห

กลมตวอยางเปนนกศกษาสาขาวชาคหกรรมศาสตรจำนวน 25 คนทมภาวะนำหนกเกนและอวนโดยใช

เกณฑคดกรองภาวะโภชนาการจากคาดชนมวลกาย (Body Mass Index : BMI) มากกวาหรอเทากบ

23 กโลกรมตอตารางเมตร นกศกษาชายมเสนรอบเอว (Waist circumference) มากกวาหรอเทากบ

90 เซนตเมตร นกศกษาหญงมเสนรอบเอวมากกวาหรอเทากบ 80 เซนตเมตร โดยนกศกษาไมไดกนยา

ลดนำหนกและไมเคยเขารวมโปรแกรมการลดนำหนกมากอน นกศกษายนดเขารวมโปรแกรมลดนำหนกดวย

ตนเองเปนเวลา 4 สปดาห เกบขอมลโดยใชแบบสอบถามแลวนำมาวเคราะหขอมลทางสถตดวยคารอยละ

คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐานและการทดสอบทางสถตดวยคาท (Paired t-test)

ผลการวจยพบวา 1) ผลการพฒนาสตรอาหารลดนำหนกทมแคลอรตำ 1,200 กโลแคลอรตอวน

4 สปดาห ไดสตรอาหารทเหมาะสมกบนกศกษากลมตวอยางทงผทบรโภคนมและไมบรโภคนม 2) ไดคมอ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบทมภาวะนำหนกเกนและอวน ผลจากการประเมน

คณภาพคมอจากผเชยวชาญจำนวน 3 คนพบวา คมอมคณภาพเหมาะสมอยในเกณฑดมาก (4.54+0.07)

* ผประสานงานหลก (Corresponding Author)e-mail: [email protected]

**งานวจยเรองนไดรบการสนบสนนทนวจยจากมหาวทยาลยราชภฏพระนคร

PUBLISHED

98

The Effect of Low Calorie Diet Eating Behavioral Change Guidelines for a SDU Res. J. 8 (3): Sep-Dec 2015 Weight Reduction Program among Overweight and Obese Students

ผลการประเมนจากผใชคมอคอนกศกษากลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมลดนำหนก ในดานเนอหาวชาการ

และการนำไปใชประโยชนและความเหมาะสมดานเทคนคการผลต พบวาคมอมระดบความเหมาะสมอยใน

เกณฑดมาก (4.52+0.14) 3) กลมนกศกษาทยนดเขารวมโปรแกรมลดนำหนกดวยตนเองมการปรบเปลยน

พฤตกรรมการกน การออกกำลงกายและอารมณโดยมคะแนนพฤตกรรมสขภาพเพมขนหลงการทดลอง

4 สปดาหจากคะแนนเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน 61.44+9.21 เปน 71.84+8.52 คะแนน อยางม

นยสำคญ (P-value <0.05) สวนการเปลยนแปลงดานนำหนก คาดชนมวลกายและเสนรอบเอว มแนวโนม

ลดลงอยางไมมนยสำคญทางสถต ดงน นำหนกกอนและหลงการทดลองจากมคาเฉลย 89.94+21.73 เปน

88.80+21.76 กโลกรม คาดชนมวลกาย (BMI) ลดลงจาก 32.50+6.57 เปน 32.08+6.57 กโลกรมตอ

ตารางเมตรและเสนรอบเอวลดลงจาก 98.48+16.25 เปน 96.06+17.07 เซนตเมตร การศกษาครงน

สอดคลองกบหลกการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดนำหนกซงตองใชเวลา 4-6 สปดาห สำหรบการสราง

พฤตกรรมใหมทจะกลายเปนนสยการกนทถกตองตามหลกโภชนาการและการมสขภาพทด

คำสำคญ: ภาวะนำหนกเกนและโรคอวน คมอการปรบเปลยนพฤตกรรมการกน การประเมนภาวะ

โภชนาการ

Abstract

The objectives of this research were to 1) develop the Low Calorie Diet Behavioral

Change Guidelines for Weight Reduction Program 2) develop a 1200 kilocalories weight

reduction meal plans for four weeks and 3) study the effect of the Low Calorie Diet

Behavioral Change Guidelines for Weight Reduction Program among overweight and obese

students before and after the weight reduction program for four weeks. The research

sample was 25 undergraduate students from the Home Economics discipline who were

identified as overweight and or obese. They were classified by body mass index greater

than or equal to 23 kg/m2 and waist circumference greater than or equal to 90 cm. for

males and 80 cm. for females. Data was collected through questionnaires and analyzed

using the statistics of percentage, means, standard deviation and paired t-test.

The research findings demonstrate the followings: 1) low calorie meal plans

containing 1,200 kcal/day for four weeks, was appropriated for students who consumed

milk and as well as those who elected not to because of lactose intolerance or other

reasons. 2) The Low Calorie Diet Behavioral Change Guidelines was assessed by three

technical experts and who rated the program at the excellent level with a mean and

standard deviation of 4.54+ 0.07. Participants, the students attending this weight reduction PUBLISHED

99


program, rated the benefits, in the high level, mean and standard deviation equal to

4.52+0.14. 3) The Food Consumption Exercise and Emotion Behavior Assessment among

the students was higher than before attending the weight reduction program. The health

behavior scores were Significantly increased from 61.44+9.21 to 71.84+8.52 (p<0.05).

Meanwhile weight, body mass index (BMI) and waist circumference were reduced relative

to starting the program, 89.94+21.73 to 88.80+21.76 kilograms, 32.50+6.57 to 32.08+6.57

kg/m2 and 98.48+16.25 to 96.06+17.07 cm. respectively. Therefore the intervention of this

study aligned with principle of weight reduction based upon behavioral change. It

demonstrated that the duration of the transition from old to new behaviors occurred

gradually over 4-6 weeks. Furthermore this new healthy eating behavioral pattern will

become a consistent habit leading to appropriate weight control and healthy nutritional

status.

Keywords: Overweight and Obesity, Eating Behavioral Change Guidelines, Nutritional

Assessment

บทนำ

ปจจบนการเจบปวยและเสยชวตกอนวยอนควรของคนไทย มสาเหตจากโรคไมตดตอเรอรง

(Non-Communicable Diseases: NCDs) ไดแก โรคเบาหวานชนดท 2 โรคหวใจและหลอดเลอดตบ

โรคความดนโลหตสง โรคขอเสอม โรคมะเรงเตานม มะเรงมดลกและมะเรงลำไสใหญ ซงโรคเรอรงเหลาน

เกดจากพฤตกรรมการกนไมเหมาะสม จากการศกษาภาวะโรคจากปจจยเสยงของประชากรไทย พ.ศ. 2552

พบวาภาวะนำหนกเกนและโรคอวนเปนปจจยเสยงและภยเงยบ สำคญอนดบ 1 และอนดบ 6 ของการ

สญเสยปสขภาวะในผหญงและผชายตามลำดบ

องคการอนามยโลก ไดแสดงขอมลความชกของภาวะนำหนกเกนและโรคอวนใน 90 ประเทศ

พบวาความชกของภาวะนำหนกเกนมตงแตรอยละ 5 ในประเทศเวยดนามและอนเดย จนถงรอยละ 50 ใน

ประเทศสหรฐอเมรกา นวซแลนดและออสเตรเลย (Aekplakorn, 2011) ประเทศไทยเผชญกบการเพมขน

ของปญหาภาวะโภชนาการเกนซงทำใหเกดภาวะนำหนกเกน อวนและอวนลงพง ในระยะ 2 ทศวรรษ

(พ.ศ. 2534-2552) คนไทยอาย 15 ปขนไป มอตราของภาวะนำหนกเกนเพมขน 2 เทาจากรอยละ 17.2

เปนรอยละ 34.7 ความชกของภาวะนำหนกเกนและอวนของคนไทยเมอเปรยบเทยบในระดบภมภาค

ปจจบนคนไทยอวนเปนอนดบ 2 ใน 10 ประเทศอาเซยนรองจากมาเลเซย ผชายไทยอวนเปนอนดบ 4

ขณะทผหญงไทยอวนเปนอนดบท 2 (Health report in Thai people, 2014) ความอวนไมไดกอใหเกด

ปญหาทางดานสรระและเพยงความสวยงามเทานน แตความอวนยงสงผลกระทบตอภาวะสขภาพของบคคลPUBLISHED

100


ทงดานรางกายและจตใจโดยเฉพาะในวยรนและวยผใหญ จากการสำรวจภาวะอาหารและโภชนาการ

แหงชาต ป 2546-2547 ของกรมอนามย พบวาคนไทยอาย 19-74 ป มเสนรอบเอวเกนมาตรฐานสงถง

รอยละ 28.3 และขอมลจากการสำรวจสขภาพประชากรไทย พ.ศ. 2547 พบวาประชากรไทยทมอาย

มากกวา 35 ป มเสนรอบพงเกนประมาณ 9.3 ลานคนชงพบในผหญงมากกวาผชายคอ ผหญงอวนลงพง

รอยละ 52 ผชายรอยละ 22 และคนไทยเปนโรคอวนลงพงเพมเปน 1.3 เทาในเขตเมองเพมถง 3-5 เทา

(Ministry of Public Health, 2009) จากการสำรวจสขภาพประชากรอาย 15 ป ขนไป โดยการตรวจ

รางกายครงท 4 พ.ศ. 2551-2552 พบความชกของภาวะอวน (BMI ≥ 25 kg/m2) ในผชายรอยละ 28.3

และผหญงรอยละ 40.7 สำหรบภาวะอวนลงพงพบในผชายรอยละ 18.6 และรอยละ 45 ในผหญงไทยอาย

15 ป ขนไป (Royal Thai Government Gazette, 2013)

สาเหตหลกของการมภาวะนำหนกเกนและโรคอวน คอวถการดำเนนชวตทไมสมดลจากการกน

อาหารมากเกนความตองการของรางกายและออกกำลงกายนอย ตามยทธศาสตรโลกดานอาหาร กจกรรม

ทางกายและสขภาพ (Nutrition Division, 2007) ไดกลาวถงปจจยเสยงทสำคญทสดตอโรคไมตดตอ ไดแก

ภาวะนำหนกเกนและอวน ความดนโลหตสง ไขมนและโคเลสเตอรอลในเลอดสง การกนผกและผลไม

ไมเพยงพอ การขาดกจกรรมทางกาย (Physical inactivity) และการสบบหร ชงปจจยเสยงเหลานสมพนธ

ใกลชดกบอาหารและกจกรรมทางกาย ดงนนการกนอาหารทไมมประโยชนตอสขภาพและการขาดกจกรรม

ทางกายจงจดอยในกลมสาเหตนำของโรคไมตดตอ ไดแก โรคหลอดเลอดหวใจ เบาหวานประเภทท 2

โรคมะเรงบางชนดซงสงผลใหภาระโรครวมทงการตายและความพการเพมขน วตถประสงคหลกของ

ยทธศาสตรโลก คอ กำหนดใหมการลดปจจยเสยงตอโรคไมตดตอทมสาเหตมาจากการบรโภคอาหารทไมม

ประโยชนตอสขภาพและการขาดกจกรรมทางกายโดยกำหนดเปนมาตรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค

ในระบบสาธารณสขของประเทศ กระตนใหรฐบาลของทกประเทศใหขอมลความรความเขาใจแกสาธารณะ

โดยเฉพาะเรองความสมพนธระหวางอาหารกบกจกรรมทางกายและสขภาพ พลงงานทไดรบและใชออกไป

และรายการอาหารทเปนทางเลอกเพอสขภาพ ควรเตรยมเนอหาขอมลทชดเจน เขาใจงาย เรยบงายและ

สอดคลองกบประชากรเปาหมาย ถายทอดความรและนวตกรรมโดยผเชยวชาญของรฐ องคกรเอกชน

องคกรในระดบทองถนและภาคอตสาหกรรม ขอมลเหลานควรมชองทางในการเผยแพรผานพนธมตร ภาค

เครอขาย เชนโรงเรยน สถานประกอบการ สถาบนการศกษาและศาสนา องคกรเอกชน ผนำทองถนและ

สอมวลชน เพอใหสงผลตอการพฒนาพฤตกรรมทางสขภาพทดในการบรโภคและมวถชวตทดตอไป

การวจยเชงสำรวจภาวะโภชนาการและศกษาพฤตกรรม 3 อ. ประกอบดวยการบรโภคอาหาร

การออกกำลงกาย และอารมณรวมทงศกษาความสมพนธของพฤตกรรม 3 อ.กบภาวะโภชนาการของ

นกศกษาชนปท 1 มหาวทยาลย หวเฉยวเฉลมพระเกยรตปการศกษา 2552 จำนวน 350 คน ผลการวจย

พบวานกศกษาชนปท 1 มภาวะโภชนาการตามเกณฑคาดชนมวลกายอยในภาวะนำหนกเกนรอยละ 9.7

ภาวะอวนรอยละ 10.3 ภาวะอวนลงพงรอยละ 11.1 พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกกำลงกายและ

อารมณมคาเฉลยโดยรวมอยในระดบปานกลางทงหมด (Katunyutanon, 2011) และผลจากการประเมนPUBLISHED

101


ภาวะโภชนาการโดยใชคาดชนมวลกายนกศกษาสาขาวชาคหกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

จำนวน 142 คน พบวา นกศกษามภาวะโภชนาการอยในเกณฑปกต มรปรางสมสวน รอยละ 47.55 มภาวะ

อวนระดบ 2 (BMI 30-39.99 กก./เมตร2) รอยละ 11.26 มภาวะนำหนกเกนรอยละ 9.85 มภาวะอวน

ระดบ 1 รอยละ 8.45 อวนระดบ 3 รอยละ 2.11 (Boonsopon & Kiatchanog, 2012) และสอดคลองกบ

การสำรวจภาวะโภชนาการและพฤตกรรมการกน การออกกำลงกายและอารมณของนกศกษาสาขาวชา

คหกรรมศาสตร ปท 1-4 จำนวน 166 คน (Ninkhamhaeng et al., 2014) พบวานกศกษามภาวะ

โภชนาการปกตรอยละ 37.35 ภาวะอวนระดบ 2 รอยละ 19.28 ภาวะอวนระดบ 1รอยละ 16.24 ภาวะ

นำหนกเกนรอยละ 9.63 และภาวะนำหนกนอยกวาปกต รอยละ 17.5 และจากผลการสำรวจพฤตกรรม

3 อ. พบวานกศกษาสวนใหญมคะแนนพฤตกรรมสขภาพในระดบดปานกลาง จำนวน 87 คน คดเปนรอยละ

52.41รองลงมานกศกษามคะแนนสขภาพทควรปรบปรง 26 คนคดเปนรอยละ 15.66 นกศกษามพฤตกรรม

ดานสขภาพในระดบดมเพยงรอยละ 1.81 เทานน

การปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดนำหนก

เทคนคทใชในการเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและพฤตกรรมการออกกำลงกาย (Institute

of Medical Research and Technology Assessment, 2010) กำหนดแนวทางเวชปฏบตการปองกน

และดแลรกษาโรคอวน ประกอบดวยการประเมนตนเอง (Self monitoring) การควบคมสงกระตน

(Stimulus control) การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร (Changing eating behavior) การเสรม

แรงดานบวกสำหรบพฤตกรรมสขภาพ (Reinforcement) การปรบความคดและพฤตกรรม (Cognitive

behavioral techniques) การคนหาแรงสนบสนนจากสงคม (Social support) การทำสญญาปรบเปลยน

พฤตกรรมสขภาพ (Behavioral contracting) และการจดการอารมณ (Stress management) การปรบ

เปลยนพฤตกรรมเพอลดนำหนกเปนสงทตองทำในผทภาวะอวนทกคน ซงจะนำไปสการลดนำหนกและลด

ปจจยเสยงตอภาวะแทรกซอนตางๆ การปรบเปลยนพฤตกรรมประกอบดวยการตงเปาหมายใหเหมาะสม

โดยเปาหมายของการลดนำหนกคอการลดลงรอยละ 5-10จากนำหนกตวตงตนภายในระยะเวลา 6 เดอน

ดวยความเรว 0.5-1 กโลกรม/สปดาหและคงนำหนกทลดลงนนไวในระยะยาวโดยการควบคมอาหาร

การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ การเพมกจกรรมทางกายและออกกำลงกาย ในการลดนำหนกบางครง

อาจใชยาลดนำหนกรวมดวยไดถาจำเปนหรอการผาตดเพอลดนำหนก โดยมหลกฐานวานำหนกทลดลง

รอยละ 5-10 หรอเฉลยรอยละ 7 จะทำใหสขภาพดขนชวยลดความดนโลหต ลดระดบนำตาลในเลอดและ

ชวยรกษาภาวะไขมนผดปกตในเลอดได (Buranapin, 2012) การตดตามนำหนกตวและพฤตกรรมของ

ตนเอง การสนบสนนจากคนรอบขางและการควบคมสงกระตนทนำไปสปจจยททำใหนำหนกเพมจงเปน

สงสำคญสำหรบการลดนำหนกอยางปลอดภย

PUBLISHED

102


เปาหมายของการลดนำหนก

ปกตการตงเปาหมายการลดนำหนกรอยละ 10 ของนำหนกตวมความเปนไปได ถาทำอยางจรงจง

และตอเนอง อตราการลดนำหนกไมควรเกน 0.5 กโลกรมตอสปดาห ถาใชเวลา 6 เดอน 0.5 กโลกรม

ตอสปดาห โดยทมสมมตฐานวาปรมาณแคลอรในการเผาผลาญไขมน 7,700 กโลแคลอรตอกโลกรม ดงนน

ในเวลา 6 เดอน การเผาผลาญไขมนจะทำใหนำหนกลด 2-3 กโลกรม หลงจากนนมกจะไมคอยมการ

เปลยนแปลงนำหนกมากนก เนองจากการใชพลงงานรางกายลดลงเมอนำหนกลดปองกนการเพมและรกษา

นำหนกตว การลดนำหนกจะทำใหสขภาพดขน ลดภาวะแทรกซอนจากโรคไมตดตอเรอรง (NCDs) โดยม

หลกฐานเชงประจกษวา นำหนกทลดลงรอยละ 5-10 มสวนชวยในการควบคมความดนโลหต ระดบนำตาล

ในเลอดและรกษาภาวะไขมนในเลอดผดปกตได (Pisprasert, 2013) การลดนำหนกสามารถทำไดหลายวธ

ไดแก การปรบเปลยนพฤตกรรมซงรวมทงการควบคมอาหารและการเพมกจกรรมทางกาย การใชยาลด

นำหนกและการผาตด การทจะลดนำหนกรอยละ 10 ในชวง 6 เดอน มขอแนะนำวาคนทนำหนกเกนควร

ลดพลงงานจากอาหาร 300-500 กโลแคลอรตอวน สวนคนทมภาวะอวนควรลดพลงงาน 500-1,000

กโลแคลอรตอวน การลดนำหนกสามารถทำได 2 ลกษณะคอลดการบรโภคอาหารและเพมการใชพลงงาน

ดวยการเคลอนไหวรางกายหรอการออกกำลงกาย

อาหารทเหมาะสมสำหรบการลดนำหนกคออาหารพลงงานตำ (Low calorie diet; LCD) ซงม

พลงงานลดลงจากอาหารปกตหรอโดยทวไปหมายถงอาหารทใหพลงงาน 1,200 กโลแคลอรตอวน ในบางราย

ทจำเปนตองลดนำหนกอยางรวดเรวในชวงแรกอาจพจารณาใชอาหารพลงงานตำมาก (Very low calorie

diet; VLCD) ซงมพลงงาน 800 กโลแคลอรตอวน แตอยางไรกตามอาหารพลงงานตำมากอาจกอใหเกด

ผลขางเคยงไดมาก เชน รางกายเสยสมดลกรดดางและแรธาต จงควรอยในความดแลของแพทยอยางใกลชด

นอกจากนอาหารพลงงานตำและพลงงานตำมาก ใหผลในการลดนำหนกระยะยาวไมแตกตางกน (Wadden,

Foster & Letizia, 1994) ซงลกษณะของอาหารทใหพลงงานตำจะดดแปลงใหเปนอาหารทมโปรตนสง

ไขมนตำ คารโบไฮเดรตเชงซอน (Complex carbohydrate) โดยทวไปปรมาณอาหารจะนอยลงกวาปกต

ทำใหรบประทานไมอมจงควรเพมอาหารประเภทผกและอาหารทมกากใยสง เพอเพมปรมาณอาหารและ

ทำใหอมนาน การลดนำหนกสามารถทำโดยการปรบเปลยนพฤตกรรมซงรวมทงการควบคมอาหารและเพม

กจกรรมทางกาย ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะสรางคมอการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลด

พลงงาน 1,200 กโลแคลอร เพอใชเปนคมอในการลดนำหนกดวยตนเองสำหรบผทมภาวะนำหนกเกนและ

อวน สงเสรมการมกจกรรมทางกายเพมขนการจดการอารมณและความเครยดในการลดปรมาณอาหารท

รบประทานตอวน

PUBLISHED

103


วตถประสงค

1. เพอพฒนาสตรอาหารลดนำหนกทมพลงงานตำ 1,200 กโลแคลอรตอวนเปนเวลา 4 สปดาห

2. เพอสรางคมอปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผทมภาวะนำหนกเกน

และอวน

3. ศกษาผลการนำคมอไปใชในโปรแกรมลดนำหนกโดยการประเมนภาวะโภชนาการและ

พฤตกรรมการกน การออกกำลงกายและอารมณกอนและหลงการทดลองเปนเวลา 4 สปดาห

วธการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi Experimental Reseach) เพอศกษาผลของการใช

คมอปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผทมภาวะนำหนกเกนและอวน ผวจยไดดำเนน

การตามรปแบบการวจยเชงทดลองเปรยบเทยบกอนและหลง (Before-After Study) แบบกลมทดลองกลม

เดยว (One-Group Pretest-Posttest Design) โดยทดสอบกอนและหลงการทดลองดงกรอบแนวคดการ

วจยภาพท 1 (Thaipanich, 2009)

1. ประชากรและกลมตวอยาง

1.1 ประชากรทใชในการศกษาวจยครงนเปนนกศกษาสาขาวชาคหกรรมศาสตร ปท 2, 3, 4

ทสมครเขารวมโปรแกรมลดนำหนกดวยตนเองจำนวน 36 คน

1.2 กลมตวอยางใชการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) จากนกศกษาท

สมครเขารวมโปรแกรมลดนำหนกจำนวน 36 คนทผานการคดกรองนกศกษาทมนำหนกเกน (Overweight)

โดยการประเมนภาวะโภชนาการจากคาดชนมวลกาย 23-24.9 กโลกรมตอตารางเมตร นกศกษาทมภาวะ

อวน (Obesity) มคาดชนมวลกาย มากกวา 25 กโลกรมตอตารางเมตรและมเสนรอบเอวเกนมาตรฐาน ได

นกศกษากลมตวอยางจำนวน 25 คน

2. ตวแปรทศกษา

2.1 ตวแปรอสระ (Independent variables)

1. โปรแกรมลดนำหนกดวยตนเองตามหลกการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 อ. โดยใชคมอ

การปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผทมภาวะนำหนกเกนและอวน

2. การฝกอบรมปฏบตการสรางเสรมสขภาพลดพงลดโรค โดยความรวมมอระหวาง

เครอขายคนไทยไรพง ราชวทยาลยอายรแพทยแหงประเทศไทยและสาขาวชาคหกรรมศาสตร คณะ

วทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

3. การฝกปฏบตประกอบอาหารลดพลงงานโดยแบงกลมนกศกษาทำอาหารลดพลงงาน

ตามรายการอาหารพลงงานตำ 1,200 กโลแคลอรตอวน ตามคมอการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหาร

ลดพลงงานสาหรบผมภาวะนำหนกเกนและอวน PUBLISHED

104


2.2 ตวแปรตาม (Dependent variables)

1. ผลการประเมนพฤตกรรมการกนอาหาร การออกกำลงกายและอารมณกอนและหลง

การทดลอง

2. ผลการประเมนคาดชนมวลกายและเสนรอบเอว กอนและหลงการทดลอง

3. ผลการประเมนความคดเหนของนกศกษาทมตอการใชคมอการปรบเปลยนพฤตกรรม

การกนอาหารลดพลงงานสำหรบผมภาวะนำหนกเกนและอวน

3. นยามเชงปฏบตการของตวแปร

3.1 โปรแกรมการลดนำหนก หมายถง การจดกจกรรมปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหาร

ออกกำลงกายและอารมณ ประกอบดวยการทดสอบสมรรถภาพทางกาย การปรบซวต Fit and Firm

การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค การแบงกลมเขาฐานการเรยนรโภชนาการและการฝกปฏบตทำอาหาร

พลงงานตำ 1,200 กโลแคลอรตอวน

3.2 คมอการลดนำหนก หมายถง สอสงพมพทจดทำเปนรปเลมมภาพสประกอบเนอหา เพอ

ใหนกศกษากลมตวอยางใชเปนแนวทางปฏบตลดนำหนกตามหลกการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 อ. คอ

การปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานตามรายการอาหารแลกเปลยน สงเสรมการออกกำลงกาย

และการจดการอารมณความเครยด

3.3 อาหารลดพลงงาน (Low calorie diet) หมายถงอาหารทมพลงงาน 1,200 กโลแคลอร

ตอวนโดยมสดสวนของสารอาหารโปรตนรอยละ 20 คารโบไฮเดรตรอยละ 50 ไขมนรอยละ 30 และจด

รายการอาหารวนละ 3 มอ เปนเวลา 4 สปดาห

3.4 การประเมนพฤตกรรมการกนอาหาร การออกกำลงกายและอารมณ หมายถงการ

ประเมนตนเองโดยใชแบบประเมนพฤตกรรมสขภาพของสำนกโภชนาการ กระทรวงสาธารณสข

3.5 การประเมนภาวะโภชนาการหมายถง การชงนำหนก วดสวนสงโดยการหาคาดชน

มวลกาย Body Mass Index (BMI) นกศกษาภาวะนำหนกเกนมคาดชนมวลกาย 23 - 24.9 กโลกรมตอ

ตารางเมตร นกศกษาทภาวะอวนมดชนมวลกายมากกวา 25 กโลกรมตอตารางเมตร การวดความยาว

เสนรอบเอวตามเกณฑขนาดเสนรอบเอวหรอเสนรอบพงของคนเอเชย ในการตดสนภาวะอวนลงพงในผชาย

มเสนรอบเอวไมควรเกน 90 เซนตเมตรหรอ 36 นว ผหญงมเสนรอบเอวไมควรเกน 80 เซนตเมตรหรอ

32 นว (Aekplakorn, 2011)

4. เครองมอ

เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย

4.1 เครองมอประเมนภาวะโภชนาการประกอบดวย เครองชงนำหนกพรอมทวดสวนสงและ

คำนวณคา BMI แบบดจตอล (NAGATA รน BW-1110H) ชงนำหนกไดสงสด 200 กโลกรม ความละเอยด

0.1 กโลกรม วดสวนสงตงแต 80-200 เซนตเมตร สายวดรอบเอวแบบพลาสตก มความยาว 150 เซนตเมตรPUBLISHED

105


หรอ 60 นว การประเมนภาวะโภชนาการโดยการชงนำหนก วดสวนสงและเสนรอบเอว โดยผวจยและ

บคลากรจากเครอขายคนไทยไรพงเปนผประเมนภาวะโภชนาการของนกศกษากลมตวอยาง กอนและหลง

การทดลองในวนท 18 กรกฎาคม และวนท 22 สงหาคม พ.ศ. 2558 ณ มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

4.2 เครองมอรวบรวมขอมล ประกอบดวยแบบสอบถาม 5 ชด คอ

- แบบสอบถาม ชดท 1 แบบสอบถามขอมลสถานภาพสวนบคคลของนกศกษา ไดแก

ชอ-นามสกล เพศ อาย นำหนก สวนสง คาดชนมวลกายและเสนรอบเอว

- แบบสอบถาม ชดท 2 แบบประเมนเจตคตในการลดนำหนกดวยตนเอง จำนวน 10 ขอ

- แบบประเมนพฤตกรรมการกนอาหารออกกำลงกายและอารมณ จำนวน 20 ขอ

- แบบประเมนความพงพอใจการจดอบรมปฏบตการสรางเสรมสขภาพลดพงลดโรค

- แบบประเมนความคดเหนของนกศกษาทเขารวมโปรแกรมลดนำหนกทมตอคมอการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงาน

5. การสรางเครองมอ

5.1 การพฒนาสตรและรายการอาหารพลงงานตำ 1,200 กโลแคลอรตอวน มพลงงานจาก

โปรตนรอยละ20 ไขมนรอยละ 30และคารโบไฮเดรตรอยละ 50 โดยใชหลกการคำนวณปรมาณสารอาหาร

และพลงงานจากรายการอาหารแลกเปลยน แลวกำหนดรายการอาหารวนละ 3 มอโดยจดทำรายการอาหาร

ทมหมวดนำนมเปนสวนประกอบ 2 สปดาห (14 วน) และรายการอาหารไมมหมวดนำนม 2 สปดาห (14 วน)

5.2 การสรางคมอการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผมภาวะนำหนก

เกนและอวน โดยมขนตอนการสรางคมอตามกระบวนการผลตสอสงพมพ (The Secretariat of Senate,

2012) มดงน

5.2.1 กระบวนการกอนพมพประกอบดวย การเตรยมตนฉบบเนอหาในคมอซงม 5 บท

ไดแก

บทท 1 ภาวะนำหนกเกนและภาวะอวน

บทท 2 การปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการลดนำหนก

บทท 3 การนบพลงงาน

บทท 4 การกำหนดอาหารพลงงานตำ

บทท 5 หลกการออกกำลงกายและคลายความเครยด เพอการลดนำหนก

5.2.2 กระบวนการพมพ ใชชดอปกรณคอมพวเตอร (Desktop Publishing) และ

โปรแกรมจดหนา โปรแกรมการแกไขปรบปรงคณภาพ การสรางตวอกษรและกราฟฟก ในการถายทอด

ขอมลวชาการและรปภาพสประกอบเนอหาทมการนำเสนอตามลำดบขนตอน

5.2.3 กระบวนการผลตคมอหลงการพมพ เรมจากการ Print out ดวยระบบดจตอลแลว

นำไปเขาเลม เขาปก ตดเจยนและอาบมน PUBLISHED

106


5.2.4 การตรวจสอบคณภาพความเหมาะสมของคมอ โดยประเมนความคดเหนทมตอ

คมอของผเชยวชาญ จำนวน 3 คน ประกอบดวยผเชยวชาญดานเนอหาวชาการ 2 คน ผเชยวชาญดานการ

ผลตสอและเทคโนโลย 1 คน โดยประเมนในดานความเหมาะสมของเนอหา 6 ขอและความเหมาะสมดาน

เทคนคการผลตคมอ 8 ขอ

5.3 การนำคมอไปใชทดลองกบนกศกษาทยนดเขารวมโปรแกรมลดนำหนก 4 สปดาห

หลงจากสนสดการทดลองแลวประเมนผลการใชคมอโดยนกศกษากลมตวอยางตามแบบประเมนคณภาพใน

ดานเนอหาวชาการและการนำไปใชประโยชน จำนวน 10 ขอ ความเหมาะสมดานเทคนคการผลตคมอ

6 ขอ โดยผานการประเมนจากผเชยวชาญ 3 คน เพอหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอคำถามกบเนอหา

และเทคนคการผลตของคมอการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผทมภาวะนำหนก

เกนและอวน

5.4 จดโปรแกรมลดนำหนกดวยตนเอง ระยะเวลา 4 สปดาห

วนท 1 ปฏบตการสรางเสรมสขภาพ ลดพง ลดโรคในวนท 18 สงหาคม พ.ศ. 2558 โดย

ความรวมมอระหวางสาขาวชาคหกรรมศาสตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏ

พระนครและเครอขายคนไทยไรพง ราชวทยาลยอายรแพทยแหงประเทศไทย เกบขอมลสถานภาพสวน

บคคลและประเมนภาวะโภชนาการโดยผวจยและบคลากรของเครอขายคนไทยไรพง ดวยการชงนำหนก

วดสวนสงและเสนรอบเอวในตอนเชา กอนเรมตนฝกอบรมปฏบตการสรางเสรมสขภาพ

วนท 2 ฝกปฏบตการทำอาหารพลงงานตำ (Low calories Diet) 1,200 กโลแคลอร

แบงกลมนกศกษาตามความสมครใจและใหนกศกษาเลอกรายการอาหารตามคมอการปรบเปลยนพฤตกรรม

การกนอาหารมา 1 วน โดยแตละกลมเลอกรายการอาหารไมซำกน เมอนกศกษาฝกปฏบตแลวนำเสนอ

ผลงานการทำอาหาร 1 วน พรอมกบอภปรายลกษณะของอาหารลดพลงงานรวมกนระหวางผวจยและ

นกศกษา

สปดาหท 1-4 นกศกษานำความรและทกษะในการปฏบตตนเพอลดการกนอาหารทม

พลงงานสง ออกกำลงกาย เพมกจกรรมทางกายและจดการความเครยดดวยตนเอง ตามคมอทแนะนำไว

เปนเวลา 4 สปดาห

สปดาหท 5 เมอสนสดการทดลองแลว ผวจยประเมนผลการใชคมอการปรบเปลยน

พฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผมภาวะนำหนกเกนและอวน ประเมนภาวะโภชนาการโดยการ

ชงนำหนก วดสวนสงและวดเสนรอบเอวโดยผวจยและบคลากรของเครอขายคนไทยไรพง ในวนท 22

สงหาคม พ.ศ. 2558

PUBLISHED

107


การพทกษสทธของกลมตวอยาง

การศกษาวจยครงนเปนการวจยเชงทดลองในกลมตวอยางทมนำหนกเกนและภาวะอวน ผวจย

คำนงถงจรยธรรมในการวจย เคารพตอศกดศรของความเปนมนษย ความถกตองและความยตธรรมจงได

ดำเนนการดงน คอ

1. สทธในการตดสนใจเขารวมโครงการวจยกอนเขารวมโครงการวจยของนกศกษากลมตวอยางได

รบทราบรายละเอยดในขนตอนตางๆ โดยผวจยชแจงจดประสงคของการวจย การเกบรวบรวมขอมล

การประเมนภาวะโภชนาการ เชน การชงนำหนก วดเสนรอบเอว การประเมนเจตคต การประเมนพฤตกรรม

การกนอาหาร การออกกำลงกายและอารมณ

2. หลงจากนกศกษากลมตวอยางไดรบทราบขอมลทเปนจรงจากการอธบายอยางชดเจนแลว

ผวจยเปดโอกาสใหกลมตวอยางซกถามจนหมดขอสงสย กอนลงลายมอชอยนดเขารวมโปรแกรมการลดนำ

หนกตลอดระยะเวลา 4 สปดาห โดยไมมการบงคบแตอยางใด

3. ผวจยชแจงกลมตวอยางใหทราบสทธประโยชน ในการเขารวมโครงการวจย นกศกษาจะไดรบ

การฝกอบรมปฏบตการสรางเสรมสขภาพลดพงลดโรค โดยความรวมมอระหวางสาขาวชาคหกรรมศาสตร

และเครอขายคนไทยไรพง ราชวทยาลยอายรแพทยแหงประเทศไทยเปนเวลา 2 วน คอ

วนท 1 จดกจกรรมสรางแรงบนดาลใจในการลดพงลดโรคจากทมวทยากรเครอขายคนไทย

ไรพง (สสส.)

วนท 2 นกศกษาจะไดฝกปฏบตทำอาหารพลงงานตำ 1,200 กโลแคลอรตามคมอการปรบ

เปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผมภาวะนำหนกเกนและอวน โดยไมเสยคาใชจายแต

อยางใด หลงจากนนนกศกษานำความรและทกษะไปปฏบตเพอลดนำหนกตามคมอการปรบเปลยน

พฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงาน ออกกำลงกายและผอนคลายอารมณความเครยดดวยตนเองตงแต

สปดาหท 1-4 สนสดการทดลองแลวสปดาหท 5 นกศกษาทมความตงใจสามารถลดนำหนกและรอบเอวได

ดวยตนเองมากทสดจะไดรางวลจากผวจย

PUBLISHED

108


กรอบแนวคดการวจย

ภาพท 1 กรอบแนวความคดการดำเนนการวจย

การวเคราะหขอมลและสถตทใช

หลงจากผวจยรวบรวมขอมลแลว ตรวจสอบความถกตองของขอมลและความสมบรณของ

แบบสอบถาม แบบประเมนภาวะโภชนาการ เสนรอบเอว แบบประเมนเจตคตในการลดนำหนก แบบ

ประเมนพฤตกรรมการกนอาหาร การออกกำลงกายและอารมณ แบบประเมนความคดเหนทมตอคมอแลว

กำหนดระดบความเชอมนในการทดลองทางสถตทระดบนยสำคญทางสถต 0.05 เปนเกณฑทยอมรบ

สมมตฐานโดยใชสถตในการวเคราะหขอมลดงน

1. ขอมลลกษณะประชากร วเคราะหโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน

2. แบบประเมนความคดเหนใชมาตรฐานสวนการประมาณคา (Rating scales) ของลเครท

(Likert scales) PUBLISHED

109


3. เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการกนอาหาร การออกกำลงกายและ

อารมณ (3 อ.) กอนและหลงการทดลองเมอสนสดการทดลอง 4 สปดาห

4. ประเมนภาวะโภชนาการโดยการชงนำหนก คาดชนมวลกายและเสนรอบเอว โดยใชสถต

Paired t-test เปรยบเทยบกอนหลงการทดลอง

ผลการวจย

1. ผลการประเมนภาวะโภชนาการของนกศกษาทมภาวะนำหนกเกนและอวน ของนกศกษากลม

ตวอยาง ดงตารางท 1

ตารางท 1 แสดงระดบภาวะโภชนาการของนกศกษาทมภาวะนำหนกเกนและอวน จำแนกตามเพศ

จากตารางท 1 จำแนกระดบภาวะโภชนาการของนกศกษาทมภาวะนำหนกเกนและอวนตาม

เพศ พบวาเพศชาย จำนวน 2 คน มภาวะโภชนาการอวนระดบ 2 จำนวน 1 คน (รอยละ 4) และอวนระดบ

3 จำนวน 1 คน (รอยละ 4) เพศหญง จำนวน 21 คน (รอยละ 84) พบภาวะนำหนกเกนมาตรฐาน จำนวน

3 คน (รอยละ 12) อวนระดบ 1 จำนวน 6 คน (รอยละ 24) อวนระดบ 2 จำนวน 11 คน (รอยละ 44) และ

อวนระดบ 3 จำนวน 1 คน (รอยละ 4)

ภาวะโภชนาการของนกศกษา ชาย (รอยละ) หญง (รอยละ) จำนวนรวม คน (รอยละ)

PUBLISHED

110


ตารางท 2 แสดงอาหารแลกเปลยนทใหพลงงาน 1,200 กโลแคลอรตอวน

2. ผลการพฒนาสตรอาหารพลงงานตำ 1,200 กโลแคลอรตอวน จากตารางท 2 แสดงใหเหนถง

สวนของอาหารในแตละหมวด โดยแบงรายการอาหารออกเปน 2 ประเภท คอสวนของรายการอาหารทม

หมวดนมวนละ 3 มอ 14 วนและรายการอาหารทไมมหมวดนมวนละ 3 มอ 14 วน พลงงานทไดรบจะ

แตกตางกน 15 กโลแคลอร แตในการจดรายการอาหารในแตละมอควรมอาหารหลากหลาย ถาเปนเนอสตว

ไขมนตำจะเปน เนอไกลวน เนอเปด เพอความหลากหลายของเนอสตวโดยนำเนอสตวไขมนตำมาก เชน กง

ปลาหมก ลกชน ปลาท เนอปลา มาจดในรายการอาหารไดแตเนอสตวจำพวกนจะใหพลงงานตำมาก

เราสามารถเพมพลงงานจากหมวดขาว-แปงไดอก เพอใหพลงงานครบ 1,200 กแคลอรตอวน จากการพฒนา

สตรอาหารพลงงานตำจะเหนไดวารายการอาหารทมหมวดนมเปนสวนประกอบกบรายการอาหารทไมม

หมวดนมเปนสวนประกอบ จะไดรบสารอาหารจากโปรตนและคารโบไฮเดรตตางกน คอ รายการอาหารทม

นมประกอบดวยหมวดนม 1 สวน เนอสตว 5 สวน ขาวแปง 4 สวน ผก 5 สวน ผลไม 3 สวน แตรายการ

อาหารทไมมหมวดนม สามารถเพมสารอาหารโปรตนจากหมวดเนอสตวไขมนตำ 5 สวนและไขมนปานกลาง

1 สวน คารโบไฮเดรตจากหมวดขาว–แปงได 4.5 สวนจากนนนำสวนของอาหารมาจดรายการอาหารโดย

คำนงถงหลกโภชนาการวนละ 3 มอโดยใชรายการอาหารแลกเปลยน 4 สปดาหสำหรบผทดมนมและสำหรบ

ผทไมดมนม

3. ผลของการใชคมอปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผทมภาวะนำหนก

เกนและอวน พบวาผลการประเมนคณภาพคมอ จากผเชยวชาญจำนวน 3 คนพบวาคมอมความเหมาะสมใน

เกณฑดมาก (4.54+0.07) การมภาพประกอบเนอหาทชดเจน ชวยใหผใชคมอมความรและนำไปใชในชวตPUBLISHED

111


ประจำวนได หลงจากการทดลอง 4 สปดาห พบวานกศกษากลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมลดนำหนก

และนำคมอนไปใช ผลจากการประเมนคณภาพคมอ พบวามระดบความเหมาะสมในดานเนอหาวชาการและ

การนำไปใชประโยชนและความเหมาะสมดานเทคนคการผลตอยในเกณฑดมาก ดวยคะแนนเฉลย

4.52+0.14 ดงตารางท 3

ตารางท 3 แสดงผลการประเมนความคดเหนของนกศกษาทเขาโปรแกรมการลดนำหนกดวยตนเองทมตอ

คมอการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงาน สำหรบผทมภาวะนำหนกเกนและอวน

PUBLISHED

112


4. การประเมนตนเองในเรองพฤตกรรมการกน ออกกำลงกาย และอารมณ รวมทงขอมลแบบ

ประเมนความพงพอใจในการจดอบรมปฏบตการเสรางเสรมสขภาพลดพงลดโรค และการประเมนสอฯ

การศกษาครงนเกบขอมล 2 ครง ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม 2558 (กอนทดลองและหลงทดลอง)

โดยเกบขอมลครงท 1 วนท 18 กรกฏาคม 2558 และครงท 2 วนท 22 สงหาคม 2558 นกศกษาทผาน

การคดกรองภาวะโภชนาการอยในระดบภาวะนำหนกเกนและอวนจำนวน 25 คน ผลการศกษาในครงน

จำแนกเปนขอมลดานตางๆ ดงน

ตารางท 4 เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมสขภาพ นำหนก ดชนมวลกายและเสนรอบเอว ของ

นกศกษากลมตวอยาง กอนและหลงการทดลอง เปนเวลา 4 สปดาห

จากตารางท 4 พบวาการเปรยบเทยบคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนการ

ประเมนตนเองในเรองพฤตกรรมการกน ออกกำลงกายและอารมณ ของนกศกษาทเขารวมกจกรรม 25 คน

กอนและหลงการทดลอง พบวาคะแนนเพมขนจาก 61.44±9.21 เปน 71.84±8.52 คะแนน โดยมนยสำคญ

ทางสถตทระดบ 0.05 (t=4.17, P-value=0.00013, df=48) ดงแสดงเปนกราฟเปรยบเทยบในภาพท 2

ตวแปรตาม (n=25 คน) กอนทดลอง หลงทดลอง Paired P-value χ ±S.D. χ ±S.D. t-test

PUBLISHED

113


ภาพท 2 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนการประเมนตนเองในเรองพฤตกรรมการกน

ออกกำลงกายและอารมณ กอนและหลงการทดลอง

ตารางท 5 แสดงระดบพฤตกรรมสขภาพของนกศกษา

จากตารางท 5 แสดงการเปรยบเทยบระดบพฤตกรรมสขภาพของนกศกษากลมตวอยางพบวา

กอนทดลอง นกศกษามพฤตกรรมสขภาพระดบปานกลางจำนวน 13 คน (รอยละ 52) ควรปรบเปลยน

พฤตกรรมใหดขน 12 คน (รอยละ 48) หลงการทดลองปรากฏวานกศกษากลมตวอยางมการพฒนาระดบ

พฤตกรรมสขภาพของตนเองในระดบดเพมจาก 0คนเปน 6คน (รอยละ 24) นกศกษามพฤตกรรมสขภาพ

ระดบปานกลางเพมจาก 13 คน (รอยละ 52) เปน 15 คน (รอยละ 60)

ระดบพฤตกรรมสขภาพของนกศกษา กอนทดลอง คน (รอยละ) หลงทดลอง คน (รอยละ)

PUBLISHED

114


อภปรายผลการวจย

จากการศกษาผลของการใชคมอปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบนกศกษาท

มภาวะนำหนกเกนและอวน ผวจยขออภปรายผลในสวนทมความสำคญดงน

1. ขอมลสถานภาพสวนบคคลของนกศกษากลมตวอยางซงเปนนกศกษาสาขาวชาคหกรรมศาสตร

ปท 2-4 ทสมครใจและยนดเขารวมโปรแกรมลดนำหนกจำนวน 25 คน เปนนกศกษาชาย 4 คน นกศกษา

หญง 21 คน จากผลการประเมนภาวะโภชนาการนกศกษากลมตวอยางมภาวะนำหนกเกน 5 คน (รอยละ

20) มภาวะอวน 20 คน (รอยละ 80) ดงนนจงจำเปนตองจดโปรแกรมลดนำหนกใหกบนกศกษาเพอการ

สงเสรมใหมสขภาพพลานามยทสมบรณ แขงแรงและมบคลกภาพทด มทกษะในวชาชพและมทกษะชวต

สามารถปรบปรงคณภาพชวต สามารถนำความรทางดานอาหารและโภชนาการไปใชในการทำงาน ในดาน

การประกอบอาหารในสถานประกอบการ งานดานการผลตและควบคมคณภาพอาหารโรงเรยน โรงพยาบาล

การเปนวทยากรฝกอบรมวชาชพ ดงนนการดแลภาวะโภชนาการของนกศกษาใหนำหนกทมเหมาะสมกบ

สวนสงจะทำใหนกศกษามภาวะโภชนาการปกต มสขภาพดและไมเปนอปสรรคตอการทำงาน (Royal Thai

Government Gazette, 2015) ซงสอดคลองกบยทธศาสตรโลกดานอาหาร กจกรรมทางกายและสขภาพ

(WHO, 2004) เพอลดความเสยงจากภาวะการเกดโรคไมตดตอเรอรง (NCDs) ทอาจจะเกดขนไดในอนาคต

2. ผลของการพฒนาสตรอาหารพลงงานตำ 1,200 กโลแคลอร โดยใชรายการอาหารแลกเปลยน

ในการคำนวณปรมาณอาหารและพลงงานและนำภาพสวนของอาหารในแตละมอไปใสคมอการปรบ

พฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานเพอใหนกศกษากลมตวอยางมรายการอาหารและแนวทางการบรโภค

อาหารลดพลงงานวนละ 1,200 กโลแคลอร ซงเปนอาหารพลงงานตำทใชในการลดนำหนกโดยไมกอใหเกด

อนตรายตอสขภาพ ไมตองงดอาหารมอใดมอหนงและมการกระจายพลงงานจากโปรตนรอยละ 20 ไขมน

รอยละ 30และคารโบไฮเดรตรอยละ 50 สำหรบอาหารพลงงานตำ 1,200 กโลแคลอร/วน สามารถนำไป

ใชไดทงผหญงและผชายซงในผหญงใชสตรอาหารพลงงานตำ (Low Calorie Diet) ในปรมาณ 1,000-1,200

กโลแคลอร/วนและผชาย 1,200-1,600 กโลแคลอร/วน (Urairoekkul, C., 2009)

3. ผลของการใชคมอปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหาร ลดพลงงานสำหรบผทมภาวะนำหนกเกนและ

อวน จากการประเมนคณภาพของคมอ โดยผเชยวชาญ 3 คน พบวาคมอมความเหมาะสมอยในเกณฑทดมาก

( χ ± S.D.=4.45±0.07) ทงนเพราะคมอมเนอหาและการนำเสนอภาพประกอบเนอหาทชดเจน จากการท

นกศกษากลมตวอยางนำคมอไปใชในการลดนำหนกดวยตนเองเปนเวลา 4 สปดาห ผลการประเมนความคดเหน

ของนกศกษาทมตอคมอ ในดานเนอหาวชาการและการนำไปใชประโยชนในระดบมากทสด คอ การนำเสนอ

เนอหา มลำดบขนตอนชดเจน เขาใจงายและมประโยชนในการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลด

พลงงาน (4.64±0.64) สามารถนำความรไปใชในชวตประจำวนได (4.6±0.71) มเนอหาครอบคลม

กระบวนการลดนำหนกตามหลก 3 อ. (4.56±0.51) สวนความเหมาะสมดานเทคนคการผลตนกศกษา

เหนวาการออกแบบและการนำเสนอเนอหา มความเหมาะสมมากทสด (4.68±0.63) ขนาดและความ

เหมาะสมของตวอกษร (4.68±0.56) และความคมชดของภาพและตวอกษร (4.56±0.65) การมภาพPUBLISHED

115


ประกอบเนอหาจะชวยใหผใชคมอมความรในหลกการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหาร การออกกำลงกาย

และนำไปใชในการลดนำหนกในชวตประจำวนได

4. ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรม3อ.กอนและหลงการทดลองพบวานกศกษาม

คะแนนเพมขนจาก 61.44±9.21 เปน 71.84±8.52 อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 แตเมอดคาเฉลย

ของนำหนกตว คาดชนมวลกายและเสนรอบเอวมการเปลยนแปลงลดลง การวจยแบบ Controlled trial

สำหรบแบบแผนการลดนำหนกพบวา ไมวาจะทำตามโปรแกรมแบบไหนกตามหรอโปรแกรมทอางวา ชวย

ใหลดนำหนกได 15 กโลกรมใน 30 วน นกวจยพบวาสงทสำคญทสดทจะชวยใหลดนำหนกไดคอ การลด

พลงงานทไดรบจากอาหาร Frank et.al. (2009) ศกษาวจยผทมนำหนกเกน 811 คน เปนเวลา 2 ป พบวา

ทกคนลดนำหนกไดเฉลย 4 กโลกรมและรอบเอวลดลง 2 นวไมวาจะใชโปรแกรมลดนำหนกชนดใดกตาม

ปญหาทพบในโปรแกรมลดนำหนกเหลานนคอ ทำคอนขางยากและการทจะรกษานำหนกตวในคนทนำหนก

ลดลง หลงจากทนำหนกลดลงไป 6 กโลกรมใน 6 เดอน นำหนกตวจะเพมคนมาแมวาคนเหลานนจะไดรบ

คำปรกษาดานโภชนาการกตาม อาสาสมครจำนวนมากหนกลบไปมนสยการบรโภคแบบเดมกอนลดนำหนก

นกวจยจาก Harvard และ Pennington Biomedical Research Center ใน Louisianna ทำการทดสอบ

อาหารลดนำหนกหลายๆ ประเภทตงแตระดบไขมน โปรตนและคารโบไฮเดรต รวมทงแบบแผนอาหารไขมน

ตำซงคลายกบ Ornish Diet หรออาหารโปรตนสงคารโบไฮเดรตตำซงคลายคลงกบ Atkins diet ผทลดนำ

หนกจะตองลดพลงงานลงวนละ 750 กโลแคลอร ออกกำลงกายวนละ 90 นาทและจดบนทกอาหารการกน

นำหนกทลดลงมตงแต 22.7 กโลกรมหรอเพม 2.3 กโลกรม นกวจยแนะวากญแจสำคญคอการลดปรมาณ

แคลอรในอาหารและทำอยางสมำเสมอ ไมใชชนดของอาหารททำใหนำหนกลดลง (Kongsomboonvech,

2009)

สรปผลการวจย

นวตกรรมการผลตคมอการปรบเปลยนพฤตกรรมการลดพลงงานอาหารสำหรบผทมภาวะนำหนก

เกนและอวน ชดนเปนคมอทสามารถนำไปใชสอนดานคหกรรมศาสตรในรายวชาอาหารและโภชนาการ

อาหารบำบดโรคและสำหรบสงเสรมภาวะสขภาพของนกศกษาและบคคลทวไปไดเปนอยางด โดยเฉพาะ

อยางยงการนำคมอไปทดลองใชกบนกศกษากอนนำไปเผยแพรสสาธารณะในวงกวางระดบประเทศ เปนการ

แสดงใหเหนถงศกยภาพความเปนผนำทางคหกรรมศาสตร สาขาอาหารและโภชนาการทมความรบผดชอบ

ตอสงคมและปญหาภาวะโภชนาการของประเทศ อนทำใหเกดมาตรการควบคมภาวะนำหนกเกนและ

โรคอวน ซงเปนมาตรการทชดเจนในการลดนำหนก คอการเปลยนแปลงรปแบบการบรโภคอาหารและการ

สงเสรมใหมการออกกำลงกายหรอการเคลอนไหวออกแรง มาตรการทจำเปนตองดำเนนการควบคไดแก

การสรางความรความเขาใจ การปลกจตสำนกและการสรางกระแสสงคม เพอกระตนใหเปนสงคมของการม

สขภาพด นอกจากนยงควรขยายใหมมาตรการในการเพมแหลงจำหนายอาหารสขภาพเพอเพมการเขาถง

และจงใจใหบรโภคอาหารสขภาพ รวมทงการใชมาตรการทางกฎหมายในการควบคมการผลตและโฆษณาPUBLISHED

116


สนคาอาหารและเครองดมทมผลเสยตอสขภาพ การจดสถานทใหเออตอการออกกำลงกาย การปรบสถานท

ตางๆ เพอใหมชองทางในการเคลอนไหวออกแรงและควรเพมนโยบายเศรษฐกจทเกยวของกบการปองกน

หรอลดนำหนกเกนและโรคอวนในสถานศกษาของรฐทกแหงตอไป

ขอเสนอแนะ

จากการศกษาครงน มขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการสรางเสรมสขภาพนกศกษา โดย

1. นกศกษาทตงใจลดนำหนกควรไดรบการสงเสรมใหเปนนกศกษาตนแบบและควรไดรบการ

ควบคมนำหนกตวใหอยในเกณฑปกต โดยการประเมนจากคาดชนมวลกายและเสนรอบเอว

2. นกศกษาทมภาวะนำหนกเกนและอวน ควรนำสตรอาหารลดนำหนกพลงงานตำ 1200

กโลแคลอร ไปใชในการลดนำหนกซงอาจตองใชเวลานานกวา 4 สปดาห จงจะเหนผลอยางชดเจน

3. การเผยแพรคมอการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหารลดพลงงานสำหรบผทมภาวะนำหนก

เกนและอวน สวงกวาง เชน นกศกษาทวไปและประชาชนทสนใจการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนอาหาร

ลดพลงงานดวยตนเองตอไป

References

Aekplakorn, W. (2011). Prevalence of Obesity in Thailand. (pp : 9-15). Obesity and

Abdominal Obesity. Ltd. (in Thai). Bangkok : Sukhumvit media Marketting Ltd.

(in Thai)

Boonsopon, J. & Kiatchanog, S. (2012). Survey of food consumption behavior and

nutritional status among undergraduate students of Home Economics discipline.

Bangkok: Phranakhon Rajabhat University. (in Thai)

Buranapin, S. (2012). Obesity in practice. Nutrition Update. Society of Parenteral and

Enteral Nutrition of Thailand (SPENT). Bangkok: Proud Press. Company Limited.,

(pp. 200-218). (in Thai)

Division of Physical Activity Health, Department of Health, Ministry of Public Health. (2009).

Guiding principles for population-based approach to physical activity. Nonthaburi:

The War Veterans Organization office of Printing Mill. (in Thai)

Duangdee, B. (2011). Factors related behavior of weight reduction drug in female

adohsemts at beauty clinics, Bangkok. A Thesis submitted to Mahidol University.

(in Thai) PUBLISHED

117


Frank M. Sacks, et.al. (2009). Comparision of weight-loss diets with different compositions

of fat, protein, and carbohydrates. The New England Journal of Medicine. 360:

859-73.

Institute of Medical Research and Technology Assessment, Department of Medical

Services, Ministry of Public Health. (2010). Clinical practice guidelines for obesity

prevention and treatment: Bangkok: The Federation of Savings and Credit

Cooperatives of Thailand Limited. (in Thai)

Institute for Population and Social Research, Mahidol University. (2014). 11 Indicators in

obesity, Health report in Thai people. Bangkok: Amarin Printing&Publishing Public

Co.,Ltd. (in Thai)

Institute of Medical Research and Technology Assessment. (2010). Literature review:

current situation and service model in non communicable disease. Retrieved

August 31, 2015 from www.dms.moph.go.th/imrta. (in Thai)

Katunyutanon, T. (2011). Nutritional status and 3 E’s behavior of the first year Students at

Huachiew Chalermprakiet University. Journal.hcu.ac.th, 14(28), 67-84. (in Thai)

Kongsomboonvech, S. (2009). Weight reduction, reduced calorie diets is the most

significant in any weight reduction program, Cerebos Nutrition Update. 11(63)

(in Thai)

Ninkhamhaeng, T. et.al (2014). Survey of nutritional status and food exercise and

emotional behavior among undergraduate students of Home Economics

discipline. Bangkok: Phranakhon Rajabhat University. (in Thai)

Nutrition Division, Department of Health, Ministry of Public Health. (2007). The

Fifth national Nutrition Survey of Thailand. March, 15, 2015 from http://

nutrition.anamai.moph.go.th/temp/main/upbook/files/910.pdf (in Thai)

Pisprasert, W. (2013). Current Obesity Treatment. Srinagarind Med. J. 2013; 25 (suppl.)

(pp 86-89) (in Thai)

Royal Thai Government Gazette. (2013). Obese problem. Retrieved September 9, 2013

from www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2556/E/115/8.pdf (in Thai) PUBLISHED

118


Royal Thai Government Gazette. (2015). TQF Home Economics. Retrieved August 29, 2015

from www.mua.go.th/...Bachelor%20of%20science%20(Home%20Economics)

(in Thai)

Urairoekkul, C. (2009). Manual for Weight Control Program. Regional Health Promotion

Center 4, Ratchaburi (in thai)

Thai Health Promotion Foundation. (2009). Thai People Flat Belly. Retrieved June 18, 2009

from http://nutrition.anamai.moph.go.th/web/khonthairaipung.html.

Thaipanich, W. (2009). Introduction to Research Methodology in Home Economics.

Bangkok: Ramkamheang Publishing House. (in Thai)

Treenuntawan, S. (2009). Non-Communicable Diseases-NCDs. Retrieved September 4, 2015

from Edtech.ipst.ac.th/…/401-non-communicable. Diseases-ned.html. (in Thai)

The Secretariat of Senate. (2012). Printing Media Guideline. Retrieved September, 2011

from www.senate.go.th/W3C/senate/pictures/content/file-1348454395.pdf. (in Thai)

Wadden TA, Foster GD, & Letizia KA. (1994). One-year behabioral treatment of obesity:

comparison of moderate and severe caloric restriction and the effects of weight

maintenance therapy. J Consult Clin Psychol; 62: 165-71.

World Health Organization. (2004). Global strategy on diet physical activity and health.

ผเขยน

ผชวยศาสตราจารยสมาล เกยรตชนก

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

E-mail: [email protected]

PUBLISHED

97 - thaiscience · ลการวิจัยพบว่า 1)...

Documents