Slide 1

8. kafli Jklar og vatnsfll Slide 2 trn fl Iju trnu aflanna er yfirleitt skipt : Verun: Bergi molnar ea grotnar niur. Rof:Flutningur efninu fr einum sta til annars. Setmyndun:Efni stvast um lengri ea skemmri tma. Slide 3 trnu flin vinna sleitulaust a v a rfa niur og sltta yfirbor urrlendisins. Ef innrnu flin hefu ekki komi til vri yfirbor jarar lngu rofi niur fyrir sjvarml Verkefni trnu aflanna Slide 4 vatn Grunnvatn Jklar hringrs vatns Haf Fordampning Elv jkull Sk Nedbr Slide 5 8.2 jklar Jklar vera til ar sem meiri snjr fellur a vetri til en nr a brna sumrin. Tilvera jkla er v h hitastigi (klnar me h og tt til planna) og rkomu. Strstu jklarnir eru Suurheimskautinu og Grnlandi. Slide 6 Jklar Jklar Norurlndum Flatarml 10 3 km 2 Grnland 1700 7 % af ferskvatnsfora jarar Svalbari - 36.6 sland - 11.2 Noregur - 2.7 Svj 0.3 Slide 7 Saga Vatnajkuls (Klofajkuls) tmabilinu fr 9000 rum og ar til fyrir 3.000 rum var veurfar hr landi mjg milt Fyrir um 2500 klnai hins vegar og fr Vatnajkullinn a myndast (sj mynd). Um landnm var Vatnajkull enn talsvert minni en hann er dag 13. ld klnai en hfst langur og nr slitinn kuldakafli sem str allt fram 20 ld og hefur verni nefnd litla sld. essu tmabili stkkai Vatnajkull og ni hmarki skmmu fyrir aldamtin 1900 egar litlu munai a Breiamerkurjkull ni til sjvar Breiamerkursandi. San hefur Vatnajkull dregist saman ef undan er skili tmabili fr 1970 til 1995. Slide 8 Jklar fyrir 2500 rum Slide 9 r fr Vatnajkli Slide 10 Innri ger jkla S hluti jkulsins ar sem vetrarsnjrinn nr ekki a brna sumrin nefnist snjfyrningasvi. Snjrinn safnast ar fyrir og mundi hkka jkulinn jafnt og tt ef ekki kmi til jkulskri Slide 11 Afkoma jkla og hreyfing leysingarsvi hjarnmrk safnsvi sfli Slide 12 Jkuls Jkulsinn myndast vi endurkristllun hjarnkornanna yfir strri kristalla. Breytingin r hjarni yfir jkuls er gengin um gar um 3050 m dpi. Ummyndun snjkorna yfir hjarn og san jkuls. Slide 13 Kelfing heimskautasvum ganga skrijklar t sj ar sem sagt er a jkullinn kelfi, en vi a myndast borgars sem a lokum brnar sjnum. Slide 14 Skrijklar Skrijklar skra undan halla fr snjfyrningasvunum og niur svokllu leysingasvi ar sem hann brnar. Skri jkla er hgast niur vi botn ar sem vinmi gegn skriinu er mest. Skrii hefur fr me sr a allar misfellur yfirbori jkla nlgt jkulmijunni jafnast t og jklarnir vera kptir Skrijklar eru afrennsli jkulhvelanna Slide 15 Jkulsporur Jkulsporur sem er a ganga fram er brattur og ykkur. Jkulsporur hrfandi jkuls er flatur og unnur. Framhlaup jkla Nokkrir jklar hreyfast mjg lti undirlaginu, en hlaupa ess sta fram me nokkurra ratuga millibili. Slide 16 Nokkur hugtk Snlna er markalnan milli leysingasva og snjfyrningasva jkli eins og hn kemur fram a hausti egar sumarleysingum lkur. Hjarnmrk eru mrk snlnu, en nean hennar er jkulsinn snjlaus egar fer a hausta. Ofan snlnu er hins vegar a finna snj fr sasta vetri. Jklunarmrk eru nnast essi smu harmrk, en jklunarmrk eru au harmrk tilteknu landsvi ar sem jklar n a myndast . Slide 17 Jklar slandi sustu 200 rin Jklar eru hmarki sustu 10.000 ra um sustu aldamt (1900). eir dregist hratt saman, fram eftir allri 20. ldinni. tmabili:19301950jklar hopa hratt -neikvur jklabskapur tmabili:19501970jklar hopa hgt-neikvur jklabskapur tmabili:19701995jklar skra fram-jkvur jklabskapur Fr 1995 hefur jklabskapur veri neikvur Vatnajkull hefur t.d. rrna um 4 km 3 a mealtali ri. Mikil rkoma veturinn 2002-2003 bendir hins vegar til ess a jklabskapur rsins 2003 veri jkvur rtt fyrir hltt veurfar Slide 18 Gerir jkla Hveljklar eru miklar jkulbreiur sem myndast hafa hlendi ea heimskautaslum. Skrijklar eru afrennsli hveljklanna. eim fer fram hgfara hreyfing jkulss. Slide 19 Flokkun jkla Hitastig slenskum jklum er vi frostmark og eir kallast v jklar. heimskautasvum eru hitastig jkla hins vegar undir frostmarki og eir kallast v gaddjklar. slenskir jklar skiptast hveljkla og skjaldjkla me tilheyrandi skrijklum, hlarjkla, daljkla og sklarjkla. Til vibtar koma urarjklar sem eru blanda af ur, aur og s sem skrur undan halla. Slide 20 Hofsjkull telst til hveljkla, en fimm strstu jklar slands tilheyra eim flokki Eirksjkull telst til skjaldjkla Slide 21 Vatnsrennsli um jkul Slide 22 Vatnsrennsli undir jkli Slide 23 Dagssveiflur rennslis jkulm Slide 24 Rennslissveiflur jkulvatna Slide 25 Ln undir jkli Slide 26 Rennsli jkulhlaups Slide 27 Jkulhlaup Slide 28 Slide 29 Slide 30 Ln Jarhiti Grunnvann Jkulelv Rennslisleiir leysingarvatns gegnum jkul og eftir botni Jkulhlaup Slide 31 Jkulelv Vatn sfarg Rennslisleiir vatns vi jkulbotn rast af botnh og vatnsrstingi fallh Slide 32 Kotager af jkulbotni me ssj Slide 33 010 km 1 km Landslag undir vestanverum Vatnajkli Slide 34 Slide 35 Samband rennslis og vatnsrstings undir jklum Slide 36 Framhlaup Vatnajkuls Slide 37 1500 500 1020 30 40 km haust/ autumn 1992 haust/ autumn 1994 eftir framhlaup/ after surge Avstand fra isskillet Horizontal distance from the ice divide Tungnarjkull Yfirborssni fyrir og eftir framhlaup H m