การซ่อมแซมเน้ือเยือ่

(Repir or Healing)

คือ การซ่อมแซมเนือ้เยื่อที่เกิดขึน้ใหมเ่ป็นเซลลช์นดิเดยีวกบัชนดิ

เดมิ (parenchymal cells) โดยยงัตอ้งอาศัยเนือ้เยื่อ

ฐานรอง(basement membrane )ของเซลลด์งัเดมิ

เป็นโครงสรา้งเร่ิมตน้ เมือ่เสร็จสิ้นขบวนการรีเจเนอเรชัน่แลว้อาจไม่

พบร่องรอยของความเสียหายอยูเ่ลย

1.เซลลช์นดิไมค่งตวั(labile cells ) ความสามารถแบง่ตวัสงู

เกิดใหมไ่ดต้ลอดเวลา (proliferation) ตลอดชวีิตสตัว ์ ที่มี

อายสุัน้ เกิดใหมห่มนุเวียนตลอดเวลา ไดแ้ก ่เซลลบ์ผุวิของผวิหนงั

ระบบหายใจ ระบบทอ่ทางเดนิอาหาร และระบบสืบพนัธุ ์ เซลลเ์ม็ด

เลือด (hematopoietic cells and lymphoid

cells)

2. เซลลช์นดิคงตวั (stable cells) ความสามารถแบง่ตวัปาน

กลางและเพิ่มใหมไ่ดจ้ ากดัเฉพาะกรณีไดร้ับความเสียหายหรือตาย

ปกตจิะอายยุืน ไดแ้ก ่เซลลต์บั เซลลต์บัออ่น เซลลข์องตอ่มไรทอ่

เซลลบ์ทุอ่หนว่ยไต fibroblast osteoblastและ chondroblast เป็นตน้3. เซลลถ์าวร(permanent cells) ไมม่คีวามสามารถในการ

แบง่ตวัเพิ่มจ านวนขึน้หลงัจากกอ่ก าเนดิของชวีิต เมือ่ตายแลว้จะ

หมดไป ไดแ้ก ่เซลลป์ระสาท(neuron)และเซลลก์ลา้มเนือ้หัวใจ เซลลท์ี่เป็นสว่นประกอบของอวยัวะรับความรูส้ึกตา่งๆ

(Sensory organs) เชน่ตา ห ูเป็นตน้

1.) Removal of contact inhibition = การเจริญ

เคลื่อนออกจากต าแหนง่ที่เซลลไ์มอ่ดัแนน่

2.)Presence of chemical factors promoting proliferation เชน่ plat-derived

growth factor (PDGF), จาก epidermal cells

(EGF) และเซลล ์ macrophage (MDGF)

3.) Removal of chemical action inhibiting mitosis ปัจจยัเหลา่นี ้เรียกวา่ ชาโลนส์ (chalones)

คือการซ่อมแซมเนือ้เยื่อที่ไดร้ับบาดเจ็บรนุแรงจนร่างกายไม่

สามารถซ่อมแซมโดยขบวนการรีเจนเนอเรชัน่อยา่งเดยีวได ้ ภาวะ

เชน่นีจ้ะมกีารซ่อมแซมโดยแทนที่เนือ้เยื่อเสียหายสว่นที่ไมใ่ชเ่ซลล์

ดัง้เดมิ (non-regenerated parenchymal

cells)

1. การก าเนดิหลอดเลือดใหม่ (angiogenesis)

- แตกตวัของเย่ือฐานเซลลเ์กิดการสรา้งต ุม่ของหลอดเลือดฝอย

- เคลื่อนตวัของเซลลผ์นงัหลอดเลือดเขา้สูส่ิ่งกระตุน้การก่อก าเนดิ

- งอกขยายของผนงัหลอดเลือดจากหลงัผลกัเซลลด์า้นหนา้เคล่ือนไป

- เจริญเต็มที่ของเซลลผ์นงัหลอดเลือดพรอ้มสรา้งหลอดเลือดขึน้

ปัจจยัที่กอ่ใหเ้กิดการสรา้งหลอดเลือดใหม ่เชน่ basic

fibroblast growth factor(b-FGF)และ vascular

endothelial growth factors (VEGF)

2. การก าเนดิผงัผดื (fibrosis or fibroplasia)

เกิดบนโครงสรา้งของหลอดเลือดใหมแ่ละโครงสรา้งนอกเซลลท์ี่

หลวมของเนือ้เยื่อแกรนเูรชัน่ ซ่ึงเจริญขึน้ในระยะเร่ิมแรก

ขบวนการของไฟโบรซิส มี 2 ขัน้ตอนคือ

2.1. การเคลื่อนยา้ยและงอกขยายของไฟโบรบลาสท์

2.2. การเกาะพอกเพิ่มของไฟโบรบลาสบ์ริเวณโครงสรา้งนอกเซลล์

ปัจจยัที่มผีล เชน่ PDGF , b-FGF และ

transforming growth factor-β (TGF-β)

3. การแปรรปูเป็นแผลเป็น (scar remodeling)

คอลลาเจนจะถกูปรับระดบั (degrade) โดยเอนไซม์

ตา่งๆ เชน่metalloproteinases, interstitial

collagenase,gelatinases เป็นตน้ ซ่ึงเอนไซมเ์หลา่นี้

ถกูสรา้งโดย เชน่ ไฟโบรพลาสท์ มาโครฟาจ นวิโตรฟิล เซลลเ์ยื่อหุม้

ขอ้และเซลลบ์ผุวิบางชนดิ

1. Healing by frist intention

คือการหายของบาดแผลที่สะอาดหรือแผลผา่ตดัที่ไมม่ปัีญหา

แทรกซอ้น บาดแผลเหลา่นีถ้กูเย็บปิดทนัทีและอยา่งถกูตอ้ง

-wound contraction เกิดขึน้นอ้ยมาก

-epithelization เกิดขึน้รวดเร็ว

-ยงัไมม่ ีgranulation tissue

2. Healing by second intention

คือการหายของแผลที่เกิดในบาดแผลใหญแ่ละลึกมกีารสญูเสีย

ชิน้เนือ้ตลอดจนมกีารท าลายของเนือ้เยื่อมาก

- บาดแผลรักษาแบบบาดแผลเปิดและปลอ่ยใหห้ายโดยการ

สรา้ง granulation tissue แผลที่หายจะมปีรากฎการณ์

ของ wound contraction, epithelization และ

scar formation

- แผลที่ตดิเชือ้และไฟไหมจ้ะหายโดยวิธีนี้

- เกิดขึน้ทนัทีภายหลงัเกิดบาดแผล

- สรา้ง kinin ไปกระตุน้การอกัเสบ

- เมตาบอลิสมของคอลลาเจนและground substance

- เมตาบอลิสมคอลลาเจน เร่ิมพบคอลลาเจนวนัที่ ๔ และเพิ่มขึน้

อยา่งรวดเร็วใน ๑๗ วนัแรก และคงที่ภายหลงั ๔๒ วนั การวดั

คอลลาเจน วดัจากไฮดรอ๊กซีโปรลีน (hydroxyproline)

๑. Acid mucopolysaccharide ไดแ้ก ่

chondroitin sulfate A, B, C, chondroitin,

keratosulfate, heparitin sulfate.๒. สารอื่น ๆ เชน่กลยัโคโปรตนี เอ็นซัยม์ เมตาบอไลท์ ไอออน น า้

วิตามนิ สารอิมมนูและคอลลาเจนที่ละลายน า้ได ้

- Wound contraction: เกิดหลงัวนัที่ ๔ เกิดขึน้มากใน ๒

สปัดาหแ์รก ตวัการส าคัญ เชือ่วา่เป็น myofibroblast

- Epithelization: ปรากฎการณน์ีจ้ะมเีซลลเ์ยื่อบผุวิเคลื่อนที่

เขา้หากนั งอกขยายตวัและปรับเรียงตวัโดยเกิดขึน้ภายในไม่กี่ชัว่โมง

หลงัจากเกิดบาดแผล

- แรงดงึ คือแรงหรือน า้หนกัตอ่หนึง่หนว่ยพื้นที่หนา้ตดัของ

บาดแผลที่พอดแียกขอบแผลออกจากกนั

- แรงประลยั คือแรงหรือน า้หนกัตอ่ความกวา้งยาวของบาดแผลที่

พอดแียกขอบแผลออกจากกนั

- แรงปริแยก คือแรงที่ท าใหอ้วยัวะภายในแตกแยกออก