۱۳۹۲/ نهمشماره / سوم سال / وري محصوالت زراعي و باغيآتوليد و فر مجله

۱۵

لوبيا-جذب و کارايي مصرف نور در کشت مخلوط افزايشي ذرت

زنجانمنطقه در

*۱اهللا مراديروح و۱مهدي راستگو، ۲خليل جمشيدي، ۲ليال منصوري، ۱حامد منصوري

)۱۹/۴/۱۳۹۱: ؛ تاريخ پذيرش ۱۷/۲/۱۳۹۱:تاريخ دريافت(

دهيكچ

هاي کشت مخلوط بـا استفاده از سيستم. باشد اساسي براي رسيدن به کشاورزي پايدار مي بهبود کارايي استفاده از منابع يکي از راهکارهاي

منظور ارزيابي جذب و کارايي مـصرف نـور در کـشت به. باشدغذايي يکي از اين راهکارها مي گيري بهينه از منابع آب، نور و عناصر بهره

هـاي کامـل صورت طـرح بلـوک در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زنجان به ۱۳۸۸-۸۹مخلوط افزايشي ذرت و لوبيا، آزمايشي در سال زراعي

درصـد ۸۰ و ۶۰، ۴۰، ۲۰ افـزايش (هاي مختلف کشت مخلوط افزايـشي ذرت و لوبيـا تيمارهاي آزمايشي شامل نسبت .دشتصادفي اجرا

ماده خشک و سطح برگ هر دو گيـاه در .دو گونه بود چنين كشت خالص هر و هم )تراكم بهينه لوبيا در كشت خالص به تراكم بهينه ذرت

لوبيـا در کليـه تيمارهـاي کـشت -انداز مخلوط ذرتنتايج نشان داد که ميزان جذب تشعشع توسط سايه . گيري شد طول فصل رشد اندازه

نـسبت . بـد يامي براي جذب تشعشع افزايش اندازسايه سطح ، زيرا در کشت مخلوط،مخلوط نسبت به کشت خالص ذرت و لوبيا بيشتر بود

تر از يک بود که بيانگر سودمندي کشت مخلـوط نـسبت بـه يشدر تمام تيمارهاي کشت مخلوط ب برابري زمين براي جذب فعال فتوسنتزي

کشتي دو تر بودن کارايي مصرف نور ذرت و لوبيا در سيستم کشت مخلوط در مقايسه با تک يشب. باشدکشتي از لحاظ جذب تشعشع مي تک

،با توجه به کارايي مصرف نور در بين تيمارهاي مختلـف کـشت مخلـوط . استفاده بهينه از منبع نوري در کشت مخلوط بودگونه نيز بيانگر

.عنوان بهترين الگوي کشت مخلوط شناخته شد لوبيا به% ۶۰ کشت افزايشي

، نسبت برابري زمينکشتيتک الگوي کاشت، : يديلك يها واژه

دانشگاه فردوسي مشهد،کده کشاورزیدانش ،زراعتگروه .۱

زنجان دانشگاه ، دانشکده کشاورزی،زراعتگروه .۲

roholla18@gmail.com: يكيترونكاتبات، پست الكمسئول م : *

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

۱۳۹۲/ نهمشماره / سومسال / وري محصوالت زراعي و باغيآتوليد و فر مجله

۱۶

مقدمه

گرايش جديد جامعه جهـاني بـه سـمت کـشاورزي پايـدار در

هـاي مختلـف، خـصوصاً ن اسـتفاده از نهـاده کـم کـرد راستاي

چنين فراهم آوردن سيستمي که باشد و هم ميييهاي شيميا نهاده

بيشتر بر نيروي انساني متکي بوده تـا بتوانـد در ايـن راسـتا بـه

نظـر قـرار ي نيـز مـد ياي دست يابد که در آن فقر روستا سامانه

گرفتـه و در نهايـت بـا رســيدن بـه کـشاورزي داراي ثبــات در

وضـع محيطي، قادر به بهبودسوء زيستآثار عملكرد و کمترين

هـا، يكـي از ايـن سيـستم ). ۱۶( ي باشد يمعيشتي جوامع روستا

هـاي دور ابـداع سيستمي که در گذشته ؛باشدکشت مخلوط مي

امروزه دوباره ،دليل مسائل و مشكالت کشاورزي رايج شده و به

کشت مخلوط يا زراعت همزمان دو يـا چنـد . مطرح شده است

ـ از جمله قـديمي ،محصول در يک قطعه زمين هـاي رين نظـام ت

شود که از نظر تاريخي در مناطق گرم زراعي جهان محسوب مي

افـزايش کـارايي ).۱۵(و مرطوب پيدايش و تکامل يافته اسـت

تـرين ويژگـي مهـم ) نور، آب و عناصـر غـذايي (مصرف منابع

هـاي کنترل علـف ،عالوه هب). ۳۷ و ۲۴ (باشد ميکشت مخلوط

و افـزايش ) ۳۵(هـا ي، کاهش خسارت آفات و بيمار )۱۳(هرز

، خصوصيات کارکردي منحصر به فردي را )۹ و ۷(تنوع زيستي

هـا در هاي زراعي قرن سازد که باعث شده اين سيستم فراهم مي

مين مواد غذايي بشر داشـته أکشاورزي معيشتي نقش مهمي در ت

و در حال حاضر نيز جايگاه خاصي را در طراحـي ) ۳۵(باشند

).۱۲(يدار به خود اختصاص دهند هاي زراعي پانظامبوم

قـات ي مقـاالت منتـشر شـده و تحق )۱۱( و همکاران يکانول

۲۰ يک دوره زمـان يـ ينه کشت مخلوط، طـ يانجام گرفته در زم

قرار داده و نشان دادند کـه بخـش اعظـم يابيساله، را مورد ارز

يکشت مخلوط با تکسه عملکرد کشتيقات تنها به مقا ين تحق يا

ـ اکولوژيايـ ر مزايجـه سـا ي در نت اند و پرداخته ستم يـ ن سيـ ک اي

رسـد کـه توجـه بـه يبـه نظـر مـ . انـد از نظر دور مانده يزراع

از آنهــا يريــگي کــشت مخلـوط و بهــره ات کــارکرديخـصوص

منـابع در منـاطق يور بهبـود بهـره ي را بـرا ي مناسب يراهکارها

نشان داده هاشيج اغلب آزما ينتا. ران فراهم سازد ير ا يخشک نظ

ييهايق شاخص مخلوط که از طرهاي کشتت ين مز يتر مهمکه

ـ نظ ) Land equivalent ratio, LER(ن ي زمـ ير نـسبت برابـر ي

ـ ، اسـتفاده از منـابع يي، باالتر بودن کارآشود ميده يسنج ژه يـ وه ب

باشـد مـي خـالص هاي کشتسه با يتروژن، در مقا ينور، آب و ن

ط، جامعـه ان شـده کـه در کـشت مخلـو يـ گونه بنيا). ۱۳ و ۹(

نـور ييتر، جذب و کـارا ين در زمان کوتاه با پوشاندن زم ياهيگ

اه در کشت ي حضور چند گ ي،طورکل به). ۱۰(دهد يش م يرا افزا

در صورت تواند مياه در کشت خالص يک گ يمخلوط نسبت به

ده بـه سـطح ي از نور رسـ يشتريزان ب ي م ،اهانيانتخاب درست گ

د ماده خشک در واحد سطح يش تولي افزاتان را جذب کرده يزم

).۱۸( را به دنبال داشته باشد

دليـل دهد که برتري زراعت مخلـوط بـه تحقيقات نشان مي

تفاوت اجزاي مخلوط در .باشداستفاده بهينه از منابع موجود مي

استفاده از منـابع موجـب بـاال رفـتن کـارايي اسـتفاده از منـابع

اع در اجـزاي کـشت عنوان مثال، اختالف ارتف هب). ۲۱(گردد مي

گردد که سـطح کـانوپي از حالـت مـسطح بـه مخلوط سبب مي

در نتيجه سطح جذب نور افـزايش پيـدا ،حالت موجي در آمده

هاي مخلوط به واسطه افزايش جذب نـور، از كشت ).۷(کند مي

يـا در نتيجـه ) برتـري زمـاني (طريق افزايش طول دوره جذب

ب افــزايش سـب ) برتـري مكـاني (پوشـش بيـشتر سـطح خــاك

) ۱(آبراهام و سينگ ). ۶(شوند هاي زراعي مي وري سيستم بهره

گيري ميزان جذب نور در کشت خالص سـورگوم پس از اندازه

و مخلوط آن با لوبيا، ماش، بادام زميني و سويا دريافتند کـه در

.هاي مخلوط جذب نور بيشتر از کشت خالص بود تمامي کشت

دي در زمينـه بررسـي کـارايي هـاي متعـد در ايران نيز آزمـايش

مصرف نور در کشت مخلوط انجام شده و بهبود کارايي مصرف

هـاي نور در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص در آزمـايش

.گزارش شده است) ۲۸ و ۲۰، ۱۷، ۳(مختلف

هـاي ترين گياهاني اسـت کـه در سيـستم ذرت يکي از مهم

سـان و شناکشت مخلوط نواحي مختلف دنيا مـورد عالقـه بـوم

،در کـشت مخلـوط ). ۲۸(است متخصصين زراعت قرار گرفته

عنــوان عنـوان محــصول اصــلي و بقـوالت بــه بــهذرت معمـوالً

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

... لوبيا-زايشي ذرتجذب و کارايي مصرف نور در کشت مخلوط اف

۱۷

دليـل داشـتن ويژگـي به ،بقوالت. شودمحصول ثانويه کشت مي

از جمله گياهان مناسب بـراي کـشت بـا سـاير ،تثبيت نيتروژن

ـ لوبيـا . اشـد ب مـي آنهـا مين نيازهـاي غـذايي أگياهان به منظور ت

باشـد کـه ترين گياهان خانواده بقوالت مـي عنوان يکي از مهم به

ــرد در ــزايش عملک ــورد اف ــز در م ــادي ني ــي زي ــواهد زراع ش

).۳۶(هاي مخلوط ذرت و لوبيا گزارش شده است سيستم

هاي انجام گرفتـه در خـصوص برتـري عملکـرد در بررسي

سيستم کشت مخلوط نسبت به کشت خالص نـشان داده اسـت

دليـل که افزايش عملکرد در کـشت مخلـوط ممکـن اسـت بـه

يـا ،افزايش جذب و تسخير منابع، افزايش کارايي مصرف منابع

هدف از انجـام ،بنابراين). ۳۴(م باشد أصورت تو ههر دو مورد ب

اين تحقيق ارزيـابي جـذب و کـارايي مـصرف نـور در کـشت

جـان و لوبيا در شرايط آب و هوايي زن ومخلوط افزايشي ذرت

.باشدکشتي اين دو گياه ميمقايسه آن با تک

ها مواد و روش

در مزرعـه ۱۳۸۹ زراعـي سـال و تابـستان اين پژوهش در بهـار

ـ هـاي كامـل بلـوك طـرح صـورت هتحقيقاتي دانشگاه زنجان ب

تيمارهاي آزمايشي شـامل . آمد تصادفي در سه تكرار به اجرا در

رقـم سـينگل (هاي مختلف کشت مخلوط افزايشي ذرت نسبت

سطح ششدر ) رقم درخشان(و لوبيا قرمز ايستاده ) ۷۰۴کراس

درصـد تـراكم ۸۰ و ۶۰، ۴۰، ۲۰ شامل کشت مخلوط افزايشي

چنـين بهينه لوبيا در كشت خالص بـه تـراكم بهينـه ذرت و هـم

هـايي بـه کرت ،براي اين منظور . دو گونه بود كشت خالص هر

رديف ۴ر کرت شامل متر ايجاد شد و ه۳ متر و عرض ۶طول

و بـود متر سانتي ۷۵به فاصله ) عنوان حاشيه رديف کناري به ۲(

عمليـات . شـد نظـر گرفتـه متـر در سانتي۷۵ها کرتفاصله بين

تـا ۲كشت (اي صورت كپه کاشت در تاريخ چهارم خردادماه به

۸ذرت با عمق کاشـت . و با دست انجام شد ) کپه بذر در هر ۳

متر و فاصله بين رديـف سانتي ۲۰وي رديف متر، فاصله ر سانتي

بوتـه در ۱۰آوردن تـراکم بهينـه دسـت متـر بـراي بـه سانتي ۷۵

متر و متناسـب سانتي ۴چنين لوبيا با عمق کاشت مترمربع و هم

مخلوط افزايشي بـا ذرت در با تيمارهاي مختلف الگوي کشت

ــف ــانتي۲۵ و ۵/۱۲، ۳۳/۸، ۲۵/۶، ۵فواصــل روي ردي ــر س مت

ـ ترت به %۲۰و % ۴۰، %۶۰، %۸۰ا، يـب بـراي کـشت خـالص لوبي

.کشت شد

عمليات داشت متناسب بـا نيازهـاي ارقـام مـورد مطالعـه و

هـا بـه فاصـله آبيـاري کـرت . گرفت هاي محققين انجام توصيه

گرفت تا هيچگونه تـنش روز و به صورت نشتي انجام ۷زماني

ـ کيلـوگرم ۱۰۰مقـدار . خشکي به گياهان اعمال نگردد روژن نيت

و ) نيتــروژن% ۴۶(خــالص در هکتــار بــا اســتفاده از کــود اوره

مرحلـه . بـه زمـين اضـافه شـد صورت نواري در دو مرحلـه به

روز پس از کاشت و مرحله دوم در ۱۰حدود کوددهي نخست

. اعمال شـد ) روز پس از کاشت ۷۰حدود (دهي ذرت گلزمان

، جهت حصول تـراكم مـورد نظـر ،کاشت از ماه پس حدود يک

برداري نمونه. گرفت عمليات تنک براي گياه ذرت و لوبيا انجام

هاي مختلف با حـذف اثـر حاشـيه از سـطحي معـادل در زمان

بــرداري، شــد و در هــر بــار نمونــه مترمربــع انجــام۵/۱ × ۵/۰

گيـري و شاخص سطح برگ و وزن خشک ذرت و لوبيا انـدازه

.ثبت شد

عملکرد دانـه و ،يا نيز با حذف اثر حاشيه در زمان برداشت

اجزاي عملکرد ذرت شامل تعـداد بـالل در بوتـه، ک و يولوژيب

در ارتباط با . شدگيري اندازه دانههزارتعداد دانه در بالل و وزن

عملکرد شامل تعداد ي اجزاک ويولوژي عملکرد دانه و ب لوبيا نيز

ــالف ــه در غ ــداد دان ــه، تع ــالف در بوت ــزار وزن وغ ــهه دان

.د شگيري اندازه

نور مصرف كارآيي و جذب ميزان محاسبه

روزانه از طريق بـرازش )LAI(شاخص سطح برگ ابتدا مقادير

:دش برآورد ۱معادله

]۱[

(x c)

de(x c)

d

a by

( e )

2

4

1

زمان رسيدن به حـداكثر LAI ،c حداكثر b، أ عرض از مبد aکه

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

۱۳۹۲/ نهمشماره / سومسال / وري محصوالت زراعي و باغيآتوليد و فر مجله

۱۸

LAI و d كه در آن رشد سطح برگ از است نقطه عطف منحني

.شود خطي وارد مرحله نمايي ميمرحله

جغرافيـايي عـرض بـراي خورشـيدي روزانـه تشعشع ميزان

بـا ) ۱۵(گودريـان و وان الر توسـط شـده ارائه به روش زنجان

هـاي داده شـده از اسـتخراج (احتساب ساعات آفتـابي هـر روز

بـرآورد گرديـد و ) زنجان اقليم شناسي مركز هواشناسي ايستگاه

ــوان تشهآن بــ% ۵۰ در نظــر ) PAR(عــشع فعــال فتوســنتزي عن

دو هـر ده بـراي ش جذب سپس ميزان تشعشع روزانه.گرفته شد

):۳۴(شد محاسبه ۴ تا ۲ معادالت براساس گونه

]۲[ m m(( K LAI ) (K LA ))absI I ( e 0 1

]۳[ m mm

m m

( k LAI )I

( k LAI ) ( k LAI )

]۴[ Ib= Iabs – Im

نـور جـذب شـده Iabs ،انـداز ميزان تشعشع در باالي سايه I0که

، نور جذب شده توسط گيـاه ذرت Im ،انداز مخلوط توسط سايه

Ib نور جذب شده توسط گيـاه لوبيـا ، LAIm و LAIb ترتيـب بـه

ترتيـب ضـريب به Kb و Kmشاخص سطح برگ ذرت و لوبيا و

.باشد مي) ۶/۰(خاموشي نور ذرت و لوبيا

دست آوردن ميزان نور جذب شده توسـط هـر گيـاه و با به

سم معادله رگرسيوني ساده بين نور جذب شده و ماده خشک، ر

.آمد دست به) باشد که شيب اين معادله مي(کارايي مصرف نور

جـذب شـده PAR نـسبت برابـري زمـين بـراي ،چنين هم

)LERPAR ( دست آمد به۵از طريق معادله:

]۵[ i mPAR

i m

PARLER

PAR

شـده ب تشعشع جـذب يترت ه بPARi,s و PARi,mن معادله، يدر ا

.باشديها در کشت مخلوط و خالص متوسط گونه

ها شامل تجزيه واريانس و مقايسه ميـانگين بـا آناليز آماري داده

مقايسه ميانگين بـين تيمارهـا . انجام گرفتSASافزاز استفاده از نرم

.صـورت گرفـت % ۵با استفاده از آزمون دانکن و در سطح احتمال

. استفاده شدSigma Plot 10افزار ها از نرمبراي رسم شکل

نتايج و بحث

عملکرد و اجزاي عملکرد ذرت و لوبيا

بيشترين تعداد دانه در بالل و رديـف در بـالل ذرت در کـشت

دسـت آمـد و بـا افـزايش لوبيا با ذرت به % ۲۰مخلوط افزايشي

ميزان تراکم لوبيا در مخلوط با ذرت اين صـفات کـاهش نـشان

بيشترين ميزان عملکرد بيولوژيک و دانه ذرت . )۱جدول (دادند

لوبيا با ذرت حاصل شـد و % ۲۰نيز در کشت مخلوط افزايشي

به ). ۱جدول (با افزايش تراکم لوبيا عملکرد ذرت کاهش يافت

هـاي زيـاد، ويژه در تراکم رسد که افزايش تراکم لوبيا، به نظر مي

و کـاهش عملکـرد باعث افزايش رقابت بين ذرت و لوبيا شده

تعداد غـالف در بوتـه و تعـداد دانـه در . شود ذرت را باعث مي

غالف لوبيا تحت تأثير تيمارهاي مختلف کـشت مخلـوط قـرار

که عملکرد بيولوژيک و دانه لوبيا تحت تأثير نگرفت؛ در صورتي

کـه بيـشترين طـوري بـه . تيمارهاي مختلف مخلوط قرار گرفتند

و کمتـرين عملکـرد در کـشت عملکرد در کشت خالص لوبيـا

کـه با توجه بـه ايـن . لوبيا با ذرت مشاهده گرديد % ۲۰افزايشي

اجزاي عملکرد لوبيا تحت تأثير کـشت مخلـوط قـرار نگرفتنـد

هـاي توان بيان کرد که دليل زياد بودن عملکرد لوبيـا، تـراکم مي

.مختلف آن در کشت افزايشي با ذرت بوده است

شاخص سطح برگ

رات شاخص سطح برگ ذرت و لوبيا در طـول فـصل روند تغيي

سپس ثابـت شـده و بود، يرشد در تمام تيمارها در ابتدا افزايش

بـا ،بـه عبـارت ديگـر . در مراحل آخر رشد کاهش يافته اسـت

افزايش روزهاي پس از سـبز شـدن، شـاخص سـطح بـرگ بـا

بيـشينه روز پس از سبز شدن به ۱۱۰روندي افزايشي در فاصله

د رسيد و پس از آن تـا انتهـاي فـصل رشـد در تمـام مقدار خو

هـاي پـائين دليـل زرد شـدن، پيـري و ريـزش بـرگ تيمارها به

انداز و نزديک شـدن بـه مرحلـه رسـيدگي کـاهش يافـت سايه

ــکل ( ــوط . )۱ش ــشت مخل ــرگ ذرت در ک ــطح ب ــاخص س ش

لوبيا نـسبت بـه سـاير تيمارهـاي مختلـف کـشت % ۶۰افزايشي

تيمارهـاي کـشت ،طورکليهب. داشت مخلوط بيشترين مقدار را

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

... لوبيا-زايشي ذرتجذب و کارايي مصرف نور در کشت مخلوط اف

۱۹

هاي مختلف اختالط در کشت مخلوط افزايشي ذرت و لوبيا عملکرد و اجزاي عملکرد ذرت و لوبيا تحت تأثير نسبت.۱جدول

ذرت لوبيا

دانه عملکرد

)kg/ha(

عملکرد

بيولوژيک

)kg/ha(

تعداد دانه

در غالف

تعداد

غالف در

بوته

عملکرد

دانه

)kg/ha(

لکرد عم

بيولوژيک

)kg/ha(

وزن

۱۰۰

)g(دانه

تعداد

رديف

در بالل

تعداد

دانه در

بالل

نسبت اختالط

d۷۶۴ d۱۵۲۶ a۰۰/۴ a۲۷/۲۷ a۹۱۰۷ a۲۰۹۳۹ a۰۱/۲۵ a۰۳/۱۸ a۷/۷۱۹ %۲۰+ذرت ۱۰۰%

لوبيا

c۱۵۶۱ c۳۱۹۷ a۰۰/۴ a۵۳/۲۶ ab۸۸۵۰ a۲۰۱۳۱ a۷۵/۲۸ ab۱۰/۱۷ a۵/۶۹۴ %۴۰+ذرت ۱۰۰%

لوبيا

b۲۴۱۶ b۴۸۲۲ a۵۳/۳ a۷۳/۳۱ b۸۳۰۷ a۱۹۸۲۶ a۹۵/۲۵ b۲۰/۱۶ b۰/۶۶۱ %۶۰+ذرت ۱۰۰%

لوبيا

b۲۸۲۹ b۵۶۷۶ a۷۰/۳ a۰۷/۲۹ b۸۲۲۸ a۱۹۴۹۷ a۱۳/۲۷ b۰۰/۱۶ b۵/۶۵۵ %۸۰+ذرت ۱۰۰%

لوبيا

a۳۵۴۷ a۷۰۸۳ a۸۱/۳ a۱۳/۲۹ ab۸۸۶۰ a۱۹۹۴۴ a۱۰/۲۹ ab۲۳/۱۷ a۹/۶۹۰ خالص

.باشنددار نميداراي تفاوت معني% ۵ احتمال در سطحدانکن حرف مشترک بر مبناي آزمون هاي داراي حداقل يک ميانگين،در هر ستون

لوبيا در طول فصل رشد براي دو گياه ذرت -روند تغييرات شاخص سطح برگ در تيمارهاي مختلف کشت مخلوط افزايشي ذرت. ۱شکل

)ب(و لوبيا ) الف(

ح برگ خالص ذرت داراي شاخص سطکشت مخلوط نسبت به

بعد از کشت مخلـوط افزايـشي . ) الف -۱شکل (تري بودند يشب

درصدي ۲۳لوبيا که نسبت به کشت خالص ذرت افزايش % ۶۰

در حداکثر شاخص سطح برگ ذرت نسبت بـه کـشت خـالص

% ۸۰ ،%۴۰ مخلوط افزايشي هايترتيب کشت ذرت را داشت، به

لوبيا داراي شاخص سطح بـرگ بيـشتري در گيـاه ذرت %۲۰ و

که نسبت به کشت خالص ذرت باعـث افـزايش طوري به .بودند

حداکثر شاخص سطح بـرگ شـدند درصدي در ۴ و ۱۰، ۶/۱۸

شاخص سطح برگ بيشتر تا حد معين باعـث ). الف -۱ شکل(

جذب بيشتر نور و در نتيجه فتوسنتز بيـشتر شـده و در نهايـت

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

۱۳۹۲/ نهمشماره / سومسال / وري محصوالت زراعي و باغيآتوليد و فر مجله

۲۰

يي که در تيمارها طوريه ب.شودباعث توليد ماده خشک بيشتر مي

تري داشتند، داراي ماده خشک يشکه ميزان شاخص سطح برگ ب

).۲۷ و ۵ (بيشتري نيز بودند

در زيـاد گـزارش کردنـد کـه تـراکم ) ۲(آدنيان و همکاران

شود که بـه گيـاه گياهان باعث بيشتر شدن رقابت بر سر نور مي

. کنـد کمک مـي اندازسايهدر جهت رشد و سطح برگ بيشتر در

دليل رقابـت بـر سـر نـور و ر کشت مخلوط به ذرت د ،از اينرو

هاي هرز در مقايسه با کشت خالص داراي چنين کنترل علف هم

نيـز ) ۳۶(والکر و اگيندو . باشدگسترش سطح برگ بيشتري مي

از کـشت يگزارش کردند که سيستم مخلوط سطح برگ بيشتر

ترين شـاخص يـش ب. خالص ذرت و لوبيا در همه فصول داشـت

در طول فصل رشد، مربوط بـه کـشت خـالص سطح برگ لوبيا

هاي مختلف کشت لوبيا در نسبت زياددليل تراکم لوبيا بود که به

سـطح بـرگ در حـداکثر شـاخص ). ب -۱ شـکل (مخلوط بود

بود که بيشترين مقدار را در بـين ۷۱/۲کشت خالص لوبيا برابر با

در تحقيـق خـود در کـشت مخلـوط ) ۲۴(مني ؤم. تيمارها داشت

لوبيا اظهار داشت که هر دو گياه در کشت خـالص سـطح ذرت و

افـزايش تـراکم بـا . برگ بيشتري نسبت به کشت مخلوط داشـتند

لوبيا در کشت مخلوط افزايشي، شاخص سطح برگ لوبيا افـزايش

کـه حـداکثر شـاخص سـطح بـرگ ايـن گيـاه در طـوري ه ب .يافت

ــشت ــاي ک ــشي ه ــوط افزاي ــا % ۸۰و % ۶۰، %۴۰، %۲۰ مخل لوبي

). ب-۱ شکل( بود ۲۳/۲ و ۸۷/۱، ۲۵/۱، ۵۹/۰رتيب برابر با ت به

جذب تشعشع

چنـين ميـزان انـداز و هـم ميزان تشعشع باالي سـايه ۲ شکلدر

انداز کشت مخلوط و سـهم تشعشع جذب شده توسط کل سايه

هر کدام از دو گيـاه ذرت و لوبيـا از تشعـشع جـذب شـده در

ر دو گونـه تيمارهاي مختلف کشت مخلوط و کشت خالص هـ

الگـوي تغييـرات زمـاني جـذب نـور در . نشان داده شده است

تمــامي تيمارهــا از الگــوي رشــد ســطح بــرگ تبعيــت داشــت

شود که بعد از ه مي ديد، ۲ با توجه به شکل . )۲ و ۱هاي شکل(

تمـام تشعـشع رسـيده بـه سـطح ، تقريبـاً انـداز سايهبسته شدن

ويــژه در ه بــانــداز در تمــامي تيمارهــاي کــشت مخلــوط، سـايه

در .هاي باالي لوبيا در مخلوط با ذرت، جذب شده اسـت تراکم

که در کشت خالص دو گونه، مقداري از تشعشع رسيده صورتي

استفاده ،عبارتيهب. انداز از دسترس گياه خارج شده است به سايه

از منبع نور در تيمارهاي مختلف کشت مخلوط نسبت به کشت

مترين تلفـات نـوري صـورت گرفتـه طور بهينه و با ک خالص به

گـردد اختالف ارتفاع در اجزاي کشت مخلوط سبب مـي . است

آمـده و انداز از حالت مسطح به حالت مـوجي در که سطح سايه

).۱۲(کند در نتيجه سطح جذب نور افزايش پيدا مي

با افزايش تراکم لوبيا به ذرت، ميزان جذب تشعشع توسـط

انـداز انداز مخلوط از کل تشعـشع رسـيده بـه بـاالي سـايه سايه

هاي خـالي توسـط گيـاه دليل پر شدن نيچ يابد که به افزايش مي

کـه طوري به.باشدعبارتي پوشش بيشتر سطح خاک مي هلوبيا و ب

رين تشعـشع توسـط لوبيا به ذرت، بيشت % ۸۰در کشت افزايشي

بـا ،چنـين هـم ). ۲شـکل (انداز مخلوط جـذب شـده بـود سايه

افزايش تراکم لوبيا به ذرت، سهم تشعشع جـذب شـده توسـط

لوبيا افزايش و سهم گياه ذرت از کل تشعشع جذب شده توسط

آوال و همکـاران ). ۲شـکل (يابـد انداز مخلوط کاهش مي سايه

ر کشت مخلـوط نـسبت بيان کردند که افزايش جذب نور د ) ۶(

برتـري (دليـل افـزايش طـول دوره جـذب به کشت خالص بـه

در ) برتري مكاني(يا در نتيجه پوشش بيشتر سطح خاك ) زماني

.باشدکشت مخلوط مي

ميـزان کـل تشعــشع جـذب شــده توسـط ذرت و لوبيــا در

ارائـه شـده ۲جـدول هاي مخلوط و خالص دو گونه در کشت

وسط ذرت در کشت خـالص ميزان تشعشع جذب شده ت . است

کـه دليـل ايـن امـر ،هاي مخلوط بيشتر بـود آن نسبت به کشت

خاطر رقابت نوري ايجاد شـده بـين ذرت و لوبيـا در ه ب احتماالً

ميزان تشعشع ،چنين هم). ۲جدول (باشد هاي مخلوط مي کشت

نـسبت )MJ/m2۵۰۴ (جذب شده توسط لوبيا در کشت خالص

که دليل اصـلي ، بيشتر بود )MJ/m2 ۲۳۴-۸۹ (به کشت مخلوط

لوبيا در کشت خـالص زياد تراکم و اين اختالف در جذب نور

هر چند با در نظر گرفتن تراکم .هاي مخلوط بودنسبت به کشت

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

... لوبيا-زايشي ذرتجذب و کارايي مصرف نور در کشت مخلوط اف

۲۱

ط ، ميزان تشعشع فعال فتوسنتزي جذب شده توس)PAR0(انداز روند تغييرات ميزان تشعشع فعال فتوسنتزي رسيده به باالي سايه. ۲شکل

صورت جداگانه در کشت به) Bean(و لوبيا ) Maize ( چنين سهم هر دو گياه ذرت و هم) Intercropping(لوبيا -انداز مخلوط ذرتسايه

مخلوط و خالص هر دو گونه

تـوان نتيجـه يکسان لوبيا در کشت خالص و مخلوط نيز مي

تـر از کمگرفت که جذب نور توسط لوبيا در کشت مخلوط

زيرا با در نظر گرفتن رقابت نـوري ،استن کشت خالص آ

چنـين کشت مخلوط و هـم ايجاد شده بين لوبيا و ذرت در

توان بيان کرد که جذب ارتفاع بلندتر ذرت نسبت به لوبيا، مي

نور توسط لوبيا در کشت خالص، در تراکم يکسان نيز بيشتر

.باشداز کشت مخلوط مي

تيمارهـاي جذب نسبي تشعـشع بـراي گيـاه ذرت در تمـام

کشت مخلوط بيشتر از لوبيا بـود و بـا افـزايش تـراکم لوبيـا در

هاي مخلوط، جذب نسبي تشعـشع در ذرت کـاهش و در کشت

۹۹/۰که جذب نـسبي در ذرت از طوري به .بايدلوبيا افزايش مي

۴۶/۰ بـه ۱۸/۰کـه در لوبيـا از در حـالي . کاهش يافت ۸۶/۰به

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

۱۳۹۲/ نهمشماره / سومسال / وري محصوالت زراعي و باغيآتوليد و فر مجله

۲۲

توسنتزي جذب شده توسط ذرت و لوبيا در تيمارهاي مختلف کشت مخلوط و خالص هر دو گونه، ميزان کل تشعشع فعال ف. ۲جدول

)LERPAR(جذب نسبي هر دو گونه و نسبت برابري زمين براي تشعشع فعال فتوسنتزي

جذب نسبي )MJ/m2(تشعشع جذبي

نسبت اختالطذرت

مخلوط لوبيا ذرت لوبيا خالص ذرت خالص لوبيا مخلوط

LERPAR

- - - - ۶۳۱ - - ذرت% ۱۰۰

۱۷/۱ ۱۸/۰ ۹۹/۰ - - ۸۹ ۶۲۷ لوبيا %۲۰+ذرت ۱۰۰%

۲۵/۱ ۲۹/۰ ۹۶/۰ - - ۱۴۷ ۶۰۴ لوبيا %۴۰+ذرت ۱۰۰%

۳۱/۱ ۳۸/۰ ۹۳/۰ - - ۱۹۳ ۵۸۶ لوبيا %۶۰+ذرت ۱۰۰%

۳۲/۱ ۴۶/۰ ۸۶/۰ - - ۲۳۴ ۵۴۰ لوبيا %۸۰+ذرت ۱۰۰%

- - - ۵۰۴ - - - لوبيا% ۱۰۰

نسبت برابري زمين براي تشعـشع ). ۲جدول (داد افزايش نشان

يـک فعال فتوسنتزي در تمام تيمارهاي کشت مخلوط بيـشتر از

دهنده برتري کشت مخلوط نسبت به کشت خالص بود که نشان

نتايج نشان داد کـه ). ۲جدول (باشد از لحاظ جذب تشعشع مي

با افزايش تراکم لوبيا در کشت مخلـوط، نـسبت برابـري زمـين

زيرا با افزايش تراکم لوبيا، سـطح ،يابدي تشعشع افزايش مي برا

انـداز در مخلـوط افـزايش يافتـه و تلفـات نـوري کـاهش سايه

يابد و در نتيجه ميزان جذب نور افـزايش يافتـه و منجـر بـه مي

تر بودن نسبت برابري زمين براي تشعشع فعـال فتوسـنتزي زياد

.گرددمي

کارايي مصرف نور

و کـشت خـالص ا لوبي -هاي کشت مخلوط ذرت در تمام تيمار

هر دو گونه، تجمع ماده خشک در ذرت و لوبيا با ميزان تشعشع

فعال فتوسنتزي تجمعي رابطه خطي نشان داد و ضريب تبيين در

جز رابطه خطـي بـين تجمـع هب( بود ۹/۰تر از يشتمام تيمارها ب

ماده خشک ذرت و تشعشع فعـال فتوسـنتزي در تيمـار کـشت

شـيب . )۴ و ۳ هـاي شکل() لوبيا با ذرت % ۲۰ افزايشي مخلوط

اين رابطه بيانگر کارايي مصرف نور بوده که براي گياه ذرت بين

و براي گياه لوبيا بـين )۳شکل ( گرم بر مگاژول ۱۹/۳ تا ۳۳/۲

با توجه بـه . متغير بود )۴شکل ( گرم بر مگاژول ۷۸/۱ تا ۹۴/۰

ـ توان نتيجه گرفت کـه مي ۴ و ۳ هايشکل طـورکلي کـارايي ه ب

،باشـد تر مـي يـش مصرف نور در گياه ذرت نسبت به گياه لوبيـا ب

بـوده و چهـار کربنـه زيرا گياه ذرت داراي سيـستم فتوسـنتزي

سـه بيشتر از گياهـان چهار کربنه کارايي مصرف نور در گياهان

مطالعات مختلفـي کـارايي مـصرف نـور بـاالتر . باشدميکربنه

را ناشـي از انـد و آن گـزارش کـرده C3را نسبت به C4ان گياه

).۳۲ و۲۶ ،۲۴، ۲۲(دانند ميC4توان فتوسنتزي بهتر گياهان

کارايي مصرف نور براي هر دو گياه ذرت و لوبيـا در کليـه

در . تيمارهاي کشت مخلوط بيشتر از کشت خالص دو گونه بود

همـواره مقـاديري از تشعـشع ،كـشتي تـك هايواقع در زراعت

تلـف انـداز سـايه در خـالي فـضاهاي وجـود دليـل هب فتوسنتزي

پوشـش بيـشتر و دليـل بـه ،ولـي در کـشت مخلـوط . شـود مـي

ميـزان نتيجه در و يافته كاهش اين تلفات،خاك تر سطح مناسب

لهأمـس اين .شودمي بيشتر كشتيتك به كل نسبت تشعشع جذب

عملكـرد و در نتيجـه بهبـود افـزايش توانـد سـبب مي تنهايي به

).۲۳(يي مصرف نور گردد کارا

ــشب ــوط ي ــور ذرت در کــشت مخل ــارايي مــصرف ن ترين ک

و کمترين ميـزان آن ) گرم بر مگاژول ۱۹/۳(لوبيا % ۶۰افزايشي

حاصـل شـد ) گـرم بـر مگـاژول ۳۳/۲(در کشت خالص ذرت

هـاي در کـشت % ۸۰تـا % ۲۰افزايش تراکم لوبيـا از ). ۳شکل (

درصـدي در ۳۳ و ۳۷ ،۲۷ ،۵ترتيب باعـث افـزايش همخلوط ب

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

... لوبيا-زايشي ذرتجذب و کارايي مصرف نور در کشت مخلوط اف

۲۳

رابطه رگرسيوني بين تجمع ماده خشک و ميزان تشعشع فعال فتوسنتزي تجمعي براي گياه ذرت در تيمارهاي مختلف کشت مخلوط . ۳شکل

).باشد ذرت ميتوسط شيب اين رابطه خطي بيانگر کارايي مصرف نور ( لوبيا و کشت خالص ذرت -ذرت

. شت خـالص ذرت گرديـد کارايي مصرف نور ذرت نسبت به ک

ترين يـش لوبيا، گياه لوبيـا داراي ب % ۶۰در کشت مخلوط افزايشي

و در کشت خـالص ) گرم بر مگاژول۷۸/۱(کارايي مصرف نور

) گرم بر مگـاژول ۹۴/۰(لوبيا داراي کمترين کارايي مصرف نور

).۴شکل (بود

،%۲۰هاي مخلوط افزايشي کارايي مصرف نور لوبيا در کشت

بيشتر % ۸۶و % ۸۹، %۵۸، %۳۳ترتيب لوبيا به % ۸۰ و% ۶۰ ،۴۰%

توان بيان کرد که با توجه به نتايج مي . از کشت خالص لوبيا بود

کشت مخلوط باعث بهبود کارايي مصرف نور براي هر دو گيـاه

چنـين ذرت و لوبيا نسبت به کشت خالص آنها شده است و هم

بـه گيـاه ذرت اين بهبود کارايي مصرف نور در گياه لوبيا نسبت

ميـزان افـزايش کـارايي ،عبـارتي ه ب .بيشتر نمود پيدا کرده است

مصرف نور در کشت مخلوط نسبت به کشت خـالص در گيـاه

از آنجـا کـه گيـاه لوبيـا در زيـر . لوبيا بيشتر از ذرت بوده است

انداز ذرت قرار داشت، سهم زيادي از نور رسيده بـه آن از سايه

بـا کـارايي بـود کـه معمـوالً ) Diffuse radiation(نور پخـشي

ک ش

خه

ادم

)عرب

رم مت

برم

گر(

ک ش

خه

ادم

)عرب

رم مت

برم

گر(

D )مگاژول بر مترمربع(تشعشع فعال فتوسنتزی تجمعی ow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

۱۳۹۲/ نهمشماره / سومسال / وري محصوالت زراعي و باغيآتوليد و فر مجله

۲۴

رابطه رگرسيوني بين تجمع ماده خشک و ميزان تشعشع فعال فتوسنتزي تجمعي براي گياه لوبيا در تيمارهاي مختلف کشت مخلوط . ۴شکل

).باشد لوبيا ميتوسط شيب اين رابطه خطي بيانگر کارايي مصرف نور ( لوبيا و کشت خالص لوبيا -ذرت

) ۲۷(نـصيري محالتـي و همکـاران . شـود مصرف مـي ترييشب

دوره همـراه هـاي گونه مخلوطي كههايبيان کردند که درکشت

يـك غالبيـت كننـد، تكميـل مـي همزمان صورت به را خود رشد

خواهـد امر موجـب اين و شده نوري رقابت افزايش باعث گونه

شـرايط محـدوديت در كـه ايگونـه نـور مصرف يياكار تا شد

کـه شـرايط بـراي لوبيـا بـه ايـن ،يابـد افزايش دارد قرار نوري

نيمـي از ،چنين، در بـسياري از گياهـان زراعـي هم. صورت بود

بيـشتر از نيـاز گيـاه بـراي اندازسايهشدت نور رسيده به باالي

رسـيدن بـه شـرايط اشـباع نـوري اسـت و هـر گونـه افـزايش

تزي در ايـن باعث بهبود توان فتوسـن اندازسايهتشعشع در باالي

کـاهش تشعـشع رسـيده بـه ). ۲۹(شود نمي اندازسايهبخش از

ممکن است باعث افـزايش کـارايي مـصرف نـور در اندازسايه

شود، که بـراي گيـاه لوبيـا در ايـن گياههاي واقع در پايين برگ

.آزمايش صادق بود

ک ش

خه

ادم

)عرب

رم مت

برم

گر(

ک ش

خه

ادم

)عرب

رم مت

برم

گر(

)مگاژول بر مترمربع(تشعشع فعال فتوسنتزی تجمعی

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

... لوبيا-زايشي ذرتجذب و کارايي مصرف نور در کشت مخلوط اف

۲۵

گيري نتيجه

برتـري سيـستم کـشت مخلـوط نـسبت بـه سيـستم ،طـورکلي هب

تفـاوت .باشـد دليل استفاده بهينه از منابع موجود مـي هکشتي ب تک

اجزاي مخلـوط در اسـتفاده از منـابع موجـب بـاال رفـتن کـارايي

بهبود کـارايي مـصرف نيتـروژن ). ۲۵(گردد مياستفاده از منابع

در سيـــستم کـــشت ) ۱۲ و ۱۱(و نـــور ) ۳۲ و ۲۷(، آب )۱۸(

رفـتن ترين داليـل بـاال يکي از مهم . مخلوط گزارش شده است

مثبـت بـين بـرهمکنش تـوان وري در کشت مخلوط را مي بهره

فراهمـي نيتـروژن توسـط ،عنـوان مثـال بـه ). ۶(گياهان دانست

توانـد کـارايي مـصرف نـور را در بقوالت در کشت مخلوط مي

نتايج اين آزمايش بـه خـوبي . گياه ديگر کشت مخلوط باال ببرد

هبــود جــذب بدر لوبيــا را -تــأثير مثبــت کــشت مخلــوط ذرت

. تشعشع و در نتيجه کارايي مصرف نور در هر دو گياه نشان داد

در بين تيمارهاي مختلف کـشت مخلـوط نيـز کـشت مخلـوط

تـرين الگـوي کـشت عنوان مناسب لوبيا با ذرت به % ۶۰افزايشي

افزايشي، با توجه به بهبود کارايي مصرف نـور، در نظـر گرفتـه

.شد

استفاده مورد منابع

1. Abraham, C. T. and S. P. Singh. 1984. Weed management in sorghum- legume intercropping system. Journal of Agriculture Science 103:356-360.

2. Adeniyan, O. N., S. R. Akande, M. O. Balogun and J. O. Saka. 2007. Evaluation of crop yield of African yam bean, maize and kenaf under intercropping systems. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environment Science 2(1): 99-102.

3. Alizadeh, Y., A. Koocheki and M. Nassiri Mahallati. 2010. Evaluation of radiation use efficiency of intercropping of bean (Phaseolus vulgaris L.) and herb sweet basil (Ocimum basilicum L.). Journal of Agroecology 1: 94-104. (In Farsi).

4. Altieri, M. A. and M. Liebman. 1986. Insect, weed and plant disease management in multiple cropping systems. PP. 182-218. In: Francis, C. A. (Ed.), Multiple Cropping Systems, MacMillan Pub., New York.

5. Acreche, M. M. and G. A. Slafer. 2009. Grain weight, radiation interception and use efficiency as affected by sink-strength in Mediterranean wheats released from 1940 to 2005. Field Crops Research 110: 98-105.

6. Awal, M. A., H. Koshi and T. Ikeda. 2006. Radiation interception and use by maize/peanut intercrop canopy. Agricultural and Forest Meteorology 139: 74-83.

7. Black, C. and C. Ong. 2000. Utilization of light and water in tropical agriculture. Agricultural and Forest Meteorology 104: 25-37.

8. Carruthers, K., B. Prithiviraj, Q. Fe, D. Cloutier, R. C. Martin and D. L. Smith. 2000. Intercropping corn with soybean, lupin and forages: Yield component responses. European Journal of Agronomy 12: 103-115.

9. Carruthers, K., Q. Fe, D. Cloutier and D. L. Smith. 1992. Intercropping corn with soybean, lupin and forages: Weed control by intercrops combined with inter row cultivation. European Journal of Agronomy 8: 225-238.

10. Clark, E. A. and C. A. Francis. 1985. Transgressive yielding in time and space. Field Crops Research 11: 37-53. 11. Connolly, J., H. C. Goma and K. Rahim. 2001. The information content of indicators in intercropping research.

Agriculture, Ecosystems and Environment 87: 191-207. 12. Fukai, S. and B. R. Trenbath. 1993. Processes determining intercrop productivity and yields of component crops.

Field Crops Research 34: 247-271. 13. Gao, Y., A. W. Duan, J. S. Sun, F. S. Li, Z. G. Liu, H. Liu and Z. D. Liu. 2009. Crop coefficient and water-use

efficiency of winter wheat/spring maize strip intercropping. Field Crops Research 111: 65-73. 14. Goudriaan, J. and H. H. Van Laar. 1993. Modeling Potential Crop Growth Processes. Kluwer Academic Press. 15. Hauggaard-Nielsen, H., M. K. Andersen, B. Jornsgaard and E. S. Jensen. 2006. Density and relative frequency

effects on competitive interactions and resource use in pea–barley intercrops. Field Crops Research 95: 256-267. 16. Hibberd, J. M., J. E. Sheehy and A. Langdale. 2008. Using C4 photosynthesis to increase the yield of rice-rationale

and feasibility. Current Opinion in Plant Biology 11: 228-231. 17. Hosseinpanahi, F., A. Koocheki, M. Nassiri Mahallati and R. Ghorbani. 2010. Evaluation of radiation absorption

and use efficiency in potato/corn intercropping. Journal of Agroecology 2: 50-60. (In Farsi). 18. Keating, B. A. and P. S. Carberry. 1993. Resource capture and use in intercropping: Solar radiation. Field Crops

Research 34: 273-301.

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020

۱۳۹۲/ نهمشماره / سومسال / وري محصوالت زراعي و باغيآتوليد و فر مجله

۲۶

19. Kiniry, J., C. Jones, J. O’Toole, R. Blanchet, M. Cabelguenne and D. Spanel. 1989. Radiation use efficiency in biomass accumulation prior to grain filling for five crop species. Field Crops Research 20: 51-64.

20. Koocheki, A., M. Nassiri Mahallati, F. Mondani, H. Feizi and S. Amirmoradi. 2009. Evaluation of radiation interception and use by maize and bean intercropping canopy. Journal of Agroecology 1: 13-23. (In Farsi).

21. Manna, M. C. and M. V. Singh. 2001. Long- term effects of intercropping and bio-litter recycling on soil biological activity and fertility status of subtropical soils. Bioresource Technology 76: 143-150.

22. Mazaheri, D. 1993. Intercropping. Tehran University Press, Tehran. (In Farsi). 23. Mitchell, P. L., J. E. Sheehy and F. I. Woodward. 1998. Potential yields and the efficiency of radiation use in rice.

IRRI Discussion Paper Series No. 32, International Rice Research Institute, Manila, Philippines. 24. Momeni, S. 2008. Assessing effect of different planting patterns of bean-maize intercropping on growth traits and

yield in duple cropping. MSc. Thesis, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Farsi). 25. Morris, R. A. and D. P. Carrity. 1993. Resource capture and utilization in intercropping: Water. Field Crops

Research 34: 303-317. 26. Nachigera, G. M., J. F. Led and X. Drye. 2010. Shoot and root competition in potato/maize intercropping: Effects on

growth and yield. Environmental and Experimental Botany 22: 118-129. 27. Nassiri Mahallati, M., A. Koocheki and M. Jahan. 2011. Radiation absorption and use efficiency in relay

intercropping and double cropping of winter wheat and maize. Iranian Journal of Field Crops Research 8: 878-890. (In Farsi).

28. Nassiri Mahallati, M., A. Koocheki, P. Rezvani Moghaddam and A. Beheshti. 2001. Agroecology. Ferdowsi University of Mashhad Press., Mashhad, Iran (In Farsi).

29. Pessarakli, M. 2005. Handbook of Photosynthesis. Taylor and Francis Pub., USA. 30. Rajulee, M. N., R. Montandon and J. E. Slosser. 1997. Relay intercropping to enhance abundance of insect predators

of cotton aphid (Aphis gossypii Glover) in Texas cotton. International Journal of Pest Management 43: 227-232. 31. Rangasamy, A., V. V. Krishnamurthi, B. Rajkannan, M. R. Iruthagaraj and M. Ajyaswamy. 1988. Intercropping of

rows of green gram in cotton. Seed and Farmers 14: 20-23. 32. Sage, R. F. and R. K. Monson. 1999. C4 Plant Biology. Academic Press., USA. 33. Tsubo, M., S. Walker and E. Mukhala. 2001. Comparisons of radiation use efficiency of mono-/inter-cropping

systems with different row orientations. Field Crops Research 71: 17-29. 34. Tsubo, M., S. Walker and H.O. Ogindo. 2005. A simulation model of cereal- legume intercropping systems for

semi-arid regions. I. Model development. Field Crops Research 93: 10-22. 35. Van der Meer, J. 1989. The Ecology of Intercropping. Cambridge University Press, New York, 237 p. 36. Walker, S. and H. O. Ogindo. 2003. The water budget of rainfed maize and bean intercrop. Physics and Chemistry

of the Earth 28: 919-926. 37. Willey, R. W. 1990. Resource use in intercropping systems. Agricultural Water Management 17: 215-231.

Dow

nloa

ded

from

jcpp

.iut.a

c.ir

at 1

0:43

IRS

T o

n F

riday

Mar

ch 6

th 2

020