6-1

หนวยท6สทธเสรภาพทสำคญตามรฐธรรมนญ

ผชวยศาสตราจารยสรรตนประจนปจจนก

ชอ ผชวยศาสตราจารยสรรตนประจนปจจนก

วฒ น.บ.,D.E.A.(droit-public)UnivdersitèdeStrasboungIII

ตำแหนง ผชวยศาสตราจารยประจำสาขาวชานตศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

หนวยทเขยน หนวยท6

6-2

แผนผงแนวคดหนวยท6

สทธเสรภาพ

ทสำคญตาม

รฐธรรมนญ

6.1สทธเสรภาพ

สวนบคคล

6.2สทธเสรภาพในทาง

ความคดและการ

แสดงออกซงความคด

6.3สทธเสรภาพทาง

สงคมและเศรษฐกจ

6.4สทธเสรภาพในการม

สวนรวมทางการเมอง

และการตรวจสอบ

การใชอำนาจรฐ

6.1.1สทธเสรภาพในชวตรางกายและสทธ

เสรภาพในกระบวนการยตธรรม

6.1.2สทธเสรภาพในเคหสถาน

6.1.3สทธเสรภาพในการสอสาร

6.2.1สทธเสรภาพในการนบถอศาสนา

6.2.2สทธเสรภาพในการศกษา

6.2.3สทธเสรภาพในการพดการเขยน

การโฆษณา

6.3.1สทธเสรภาพในทางสงคม

6.3.2สทธเสรภาพในทางเศรษฐกจ

6.4.1สทธในการมสวนรวมทางการเมอง

6.4.2สทธในการตรวจสอบการใชอำนาจรฐ

6-3

หนวยท6

สทธเสรภาพทสำคญตามรฐธรรมนญ

เคาโครงเนอหาตอนท6.1 สทธเสรภาพสวนบคคล

6.1.1สทธเสรภาพในชวตรางกายและสทธเสรภาพในกระบวนการยตธรรม

6.1.2สทธเสรภาพในเคหสถาน

6.1.3สทธเสรภาพในการสอสาร

ตอนท6.2 สทธเสรภาพในทางความคดและการแสดงออกซงความคด

6.2.1 สทธเสรภาพในการนบถอศาสนา

6.2.2สทธเสรภาพในการศกษา

6.2.3สทธเสรภาพในการพดการเขยนการโฆษณา

ตอนท6.3 สทธเสรภาพทางสงคมและเศรษฐกจ

6.3.1สทธเสรภาพในทางสงคม

6.3.2 สทธเสรภาพในทางเศรษฐกจ

ตอนท6.4 สทธเสรภาพในการมสวนรวมทางการเมองและการตรวจสอบการใชอำนาจรฐ

6.4.1สทธในการมสวนรวมทางการเมอง

6.4.2สทธในการตรวจสอบการใชอำนาจรฐ

แนวคด1.สทธเสรภาพสวนบคคลเปนสทธเสรภาพทเปนพนฐานทสำคญของบคคลและไดรบการ

รบรองไวในรฐธรรมนญทกฉบบทผานมา

2.สทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนนนไดรบรองไวในรฐธรรมนญ เพอใหประชาชน

สามารถทจะแสดงออกทางความคดไดตามบคลกภาพของตน

3.สทธเสรภาพทางสงคมและเศรษฐกจเปนสทธเสรภาพทรฐจะตองกระทำการตางๆ เพอ

เปนหลกประกนใหประชาชนอยดกนด

4.ตามระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยในปจจบนไดเนนใหประชาชนเขามามสวนรวม

ในทางการเมองมากขน จงไดมการรบรองสทธเสรภาพในการมสวนรวมทางการเมองไว

ดวย

6-4

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท6จบแลวนกศกษาสามารถ

1.อธบายและวเคราะหเกยวกบสทธเสรภาพสวนบคคลได

2.อธบายและวเคราะหเกยวกนสทธเสรภาพในทางความคดและการแสดงออกซงความคดได

3. อธบายและวเคราะหเกยวกบสทธเสรภาพทางสงคมและเศรษฐกจได

4. อธบายและวเคราะหเกยวกบสทธเสรภาพในการมสวนรวมทางการเมองได

กจกรรม1.กจกรรมระหวางเรยน

1)ศกษาแผนผงแนวคดหนวยท6

2)อานแผนการสอนประจำหนวยท6

3)ทำแบบประเมนตนเองกอนเรยนหนวยท6

4)ศกษาเนอหาสาระจาก

4.1) แนวการศกษาหนวยท6

4.2)หนงสอประกอบการสอนชดวชากฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง

ชนสง

5)ปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

6)ตรวจสอบคำตอบของกจกรรมแตละกจกรรมจากแนวตอบ

7)ทำแบบประเมนตนเองหลงเรยนหนวยท6

2. งานทกำหนดใหทำ

1)ทำแบบฝกหดทกขอทกำหนดใหทำ

2)อานเอกสารเพมเตมจากบรรณานกรม

แหลงวทยาการ1.สอการศกษา

1)แนวการศกษาหนวยท6

2)หนงสออานประกอบการสอนชดวชากฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมองชนสง

6-5

2.1)คณตณนคร(2537)กฎหมายวธพจารณาคดอาญาพมพครงท3กรงเทพฯ

2.2)บรรเจดสงคะเนต(2543)หลกพนฐานของสทธเสรภาพและศกดศรความ

เปนมนษยตามรฐธรรมนญพ.ศ.2540พมพครงท1กรงเทพฯสำนกพมพ

วญญชน

2.3)มานตย จมปา (2553) ความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราช-

อาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) พมพครงท 2 กรงเทพฯ สำนกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2.4)JacquesRobert.(1982).Libertès.3rdpubliquesprécisDomat,Paris

2.หนงสอทอางไวในบรรณานกรม

การประเมนผลการเรยน1.การประเมนผลจากการสมมนาเสรมและงานทกำหนดใหทำในแผนกจกรรม

2. ประเมนผลจากการสอบไลประจำภาคการศกษา

6-6

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบ“สทธเสรภาพทสำคญตามรฐธรรมนญ”

คำแนะนำ อานคำถามตอไปน แลวเขยนคำตอบลงในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ

ประเมนผลตนเองชดน30นาท

1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) ไดบญญตรบรองสทธเสรภาพของประชาชนในดานใด

ไวบางจงยกตวอยาง

2. ประชาชนมสทธมสวนรวมในทางการเมองการปกครองตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)

อยางไรบาง

6-7

ตอนท6.1

สทธเสรภาพสวนบคคล

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท6.1แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท6.1.1สทธเสรภาพในชวตรางกายและสทธเสรภาพในกระบวนการยตธรรม

เรองท6.1.2สทธเสรภาพในเคหสถาน

เรองท6.1.3สทธเสรภาพในการสอสาร

แนวคด1. สทธเสรภาพในชวตเปนสทธทสำคญและเปนพนฐานของสทธเสรภาพอนๆดวยเนองจาก

หากไมมสทธเสรภาพในชวตสทธเสรภาพอยางอนกไมอาจมได

2. สทธเสรภาพในเคหสถานเปนการคมครองการอยอาศยของบคคลอยางสงบสข

3. สทธ เสรภาพในการสอสารเปนการคมครองการแสดงความคดเหนของบคคลทออกมา

ในรปของการสอสารดวยวธการตางๆ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท6.1จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายความสำคญของสทธ เสรภาพในชวต รางกาย และสทธ เสรภาพในกระบวนการ

ยตธรรมได

2. อธบายความสำคญของสทธเสรภาพในเคหสถานได

3. อธบายความสำคญของสทธเสรภาพในการสอสารได

6-8

เรองท6.1.1สทธเสรภาพในชวตรางกายและสทธเสรภาพ

ในกระบวนการยตธรรม

สาระสงเขป1. สทธเสรภาพในชวต

เปนสทธ เสรภาพทรฐธรรมนญรบรองและคมครองประชาชนใหพนจากการคกคามทำรายโดย

อำนาจรฐโดยเฉพาะการปองกนการอาศยอำนาจรฐในการฆาทำรายหรอทำการทดลองในมนษยรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) ไดรบรองสทธในชวตและรางกายของประชาชนทกคนไวในมาตรา 32

วรรค1ซงบญญตวา“บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย”และถอวาเปนสทธทสำคญและเปน

พนฐานทประชาชนทกคนตองมหากไมมสทธนสทธอนๆยอมไมมความหมายการฆาคนตายหรอการทำราย

รางกายบคคลอนถงแกความตายไมวาจะโดยเจตนาหรอไมเปนความผดกฎหมายทงสน รวมทงการทำราย

รางกายบคคลอนใหไดรบบาดเจบกเปนความผดกฎหมายทงนสทธในชวต รางกายเกยวพนกบกฎหมาย

อาญาและกฎหมายวธพจารณาความอาญาอยางยง

ปญหาทตามมาคอ สทธ เสรภาพในชวตนนจะครอบคลมถงทารกในครรภมารดาดวยหรอไม ใน

กรณทหญงตงครรภโดยไมไดตงใจหรอไมเตมใจ เชน เกดการผดพลาดเนองจากการคมกำเนด กฎหมาย

ไทยในปจจบนคอประมวลกฎหมายอาญามไดใหสทธแกหญงนนในการทำแทงหรอกรณหญงนนเปนโรคราย

และทารกทจะเกดมานนจะตดโรครายนนหรอแพทยตรวจพบวาทารกนนมความพการบางประการกฎหมาย

มไดใหสทธในการทำแทงทำใหหญงหลายคนตองไปทำแทงโดยไมชอบดวยกฎหมายซงบางคนไดรบอนตราย

ถงแกชวตกม จงมขอถกเถยงวาควรทจะตองมการขยายขอยกเวนตามกฎหมายเพอใหสทธแกหญงในการ

ทำแทงมากขนหรอไมเพยงใด

นอกจากนนยงมประเดนเกยวกบสทธทจะเลอกตาย(righttodie)หรอสทธทจะปฏเสธการรกษา

(thepatient’srighttorefusetreatment)ซงสมพนธกบเรองการทำใหผปวยสนหวงไดตายอยางสงบซง

ตามกฎหมายไทยจะทำไดเพยงใดยงเปนขอทถกเถยงอย

ประเดนตอมาคอเรองโทษประหารชวตซงตามประมวลกฎหมายอาญาของไทยยงถอวาโทษประหาร

ชวตเปนโทษทมอยสำหรบความผดอาญาทรายแรงบางประการ เชน ความผดเกยวกบความมนคงใน

ราชอาณาจกรการปลงพระชนมพระมหากษตรยการวางเพลงเปนเหตใหผอนถงแกความตายการจำหนาย

ยาเสพตดจำนวนมากเปนตนมประเดนปญหาวาโทษประหารชวตสมควรจะยกเลกหรอไมตามรฐธรรมนญ

ไทยการลงโทษดวยการประหารชวตตามทกฎหมายบญญตไมถอเปนการลงโทษดวยวธโหดรายหรอ

ไรมนษยธรรม

6-9

2. สทธเสรภาพในรางกาย

บคคลยอมมสทธเสรภาพในรางกายของตนการกระทำใดๆทกอใหเกดอนตรายแกกายหรอจตใจ

ของบคคลนนไมวาจะกระทำโดยเจตนาหรอประมาทเปนความผดตามกฎหมาย เพยงแตโทษทผกระทำจะ

ไดรบอาจจะแตกตางกนโดยคำนงถงพฤตการณและระดบความรายแรงหรอผลแหงการกระทำ กฎหมาย

อาญาไดใหความคมครองสทธเสรภาพในรางกายของบคคลไวหลายประการ เชน กฎหมายหามมใหกระทำ

การตางๆใหบคคลเสยเสรภาพในรางกายการขมขใหผอนกระทำการใดทผนนไมประสงคจะทำเชนใหรอง

เพลงใหแกผาเปนความผดกฎหมายอาญาการขมขนกระทำชำเราการจบตวบคคลไปเรยกคาไถการจบกม

คมขงบคคลโดยไมมอำนาจกเปนความผดตามกฎหมายนอกจากนนรฐธรรมนญยงหามการกระทำทเปนการ

ทรมานการทารณกรรมการลงโทษทกระทำโดยโหดรายหรอไรมนษยธรรมอยางไรกตามรฐธรรมนญยอม

ใหมการจำกดสทธเสรภาพในรางกายของบคคลไดเฉพาะการจบกมคมขงตรวจคนเทานนแตทงนจะตองม

บทบญญตแหงกฎหมายใหอำนาจไวเทานนหรอมคำสงศาลหรอหมายของศาลเทานนนนหมายความวานอก

จากการจำกดสทธเสรภาพในรางกายของบคคลดวยการจบกมคมขงตรวจคนสามประการนแลวรฐธรรมนญ

ไมเปดชองใหรฐตรากฎหมายใดๆมาจำกดสทธเสรภาพในรางกายของบคคลไดสทธเสรภาพในรางกายทได

รบการคมครองตามรฐธรรมนญคอภาวะอนมอสระในการกระทำดวยการเคลอนไหวรางกายทงปวงรวมไป

ถงบรณภาพแหงรางกายทงเนอตวรางกายอนามยและจตใจของบคคลทงนเปนไปตามมาตรฐานแหงความ

รสกนกคดของวญญชน การทบคคลมเสรภาพในรางกายหมายความวา บคคลนนมอำนาจในการตดสน

ใจในเรองชวตรางกายอยางเปนอสระ เปนเรองเฉพาะตวของบคคลไมใชเรองทอำนาจรฐจะเขามากาวกาย

นอกจากนหากรฐจะดำเนนการใดๆ ทใหเกดความเสยหายแกรางกาย อนามยหรอจตใจกเปนการจำกด

เสรภาพดวยเชนการสอบสวนดวยการทรมานทำใหเกดความหวาดกลวหรอรบกวนจตใจจงเปนการตอง

หามตามรฐธรรมนญนเชนกนอยางไรกตามเสรภาพในรางกายของบคคลยอมมขอจำกดโดยรฐธรรมนญเอง

คอบคคลจะใชเสรภาพในรางกายกระทำการอนขดตอหลกการของรฐธรรมนญหรอลวงละเมดสทธเสรภาพ

ของบคคลอนไมไดทงนตามทรบรองไวในมาตรา28แหงรฐธรรมนญ

3. สทธเสรภาพในกระบวนการยตธรรม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ.2550) ไดใหหลกประกนสทธเสรภาพดงกลาวประมวล

กฎหมายอาญาและประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาและพระราชบญญตอนกมการใหหลกประกน

ความยตธรรมดงกลาวเปนตนและไมเพยงเปนหลกประกนในความเปนธรรมแกผถกกลาวหาเทานนแตยง

มหลกประกนแกผเสยหายพยานดวย

ตวอยางของหลกประกนความยตธรรมทกฎหมายใหไวเชน

- โทษทางอาญาตองเปนไปตามทกฎหมายกำหนดหรอการลงโทษทางอาญาตองมกฎหมาย

บทบญญตเปนความผดทงนเพอไมใหการลงโทษอาญากระทำตามใจ

-หลกกฎหมายอาญาไมมผลยอนหลง

-ในคดอาญาตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจำเลยไมมความผด

6-10

-จะมศาลขนมาเพอพจารณาลงโทษบคคลใดเปนการเฉพาะไมได

-หลกประกนการใหโอกาสผถกกลาวหาตอสอยางเปนธรรมเปนตน

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอคำอธบายประมวลกฎหมายอาญาโดยคณตณนคร)

กจกรรม6.1.1

จงยกตวอยางสทธ ในกระบวนยตธรรมทรฐธรรมนญแหงราชอาญาจกรไทย (พ.ศ. 2550)

ไดบญญตไว

บนทกคำตอบกจกรรม6.1.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.1กจกรรม6.1.1)

6-11

เรองท6.1.2สทธเสรภาพในเคหสถาน

สาระสงเขปรฐธรรมนญใหความคมครองสทธในความเปนอยสวนตวของบคคลซงรบรองสทธทงบคคลจะอย

อาศยครอบครองเคหสถานโดยปกตสขสทธเสรภาพในเคหสถานมความหมายสองนยคอ (1) ไดรบความ

คมครองจากการบกรกเขาไปโดยมชอบและ(2)สทธทจะเลอกทอยอาศยดดแปลงและใชสอยภายในทอย

ไดอยางเสร

แตสทธเสรภาพกมขอจำกดโดยเพอประโยชนในการคมครองประโยชนสาธารณะแตการเขาไปใน

เคหสถานตองมคำสงหรอหมายของศาลหรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราช-

อาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา)

กจกรรม6.1.2

ตามทพระราชบญญตกำหนดราคาสนคาและปองกนการผกขาดพ.ศ.2522มาตรา17ไดให

อำนาจแกพนกงานเจาหนาทคนโดยไมมหมายคนนน บทบญญตดงกลาวขดตอรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)หรอไม

บนทกคำตอบกจกรรม6.1.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.1กจกรรม6.1.2)

6-12

เรองท6.1.3สทธเสรภาพในการสอสาร

สาระสงเขปสทธ เสรภาพในการสอสารไดรบการรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550)

เปนสทธเสรภาพซงรบรองใหบคคลในการแสดงออกซงความคดเหนในรปของการสอสารดวยวธการตางๆ

ไมวาโดยการพดการเขยนการพมพโฆษณาหรอวธการอนใดอนเปนการสอความหมายเปนสทธดงกลาว

ถอวาเปนสทธขนพนฐานทจดไดวาเปนองคประกอบทสำคญของการปกครองในระบอบประชาธปไตยการ

แสดงความคดเหนอาจกระทำในรปของหมคณะทมการกอตงถาวร เชน สมาคม สหภาพ สหกรณ กลม

เกษตรกรองคกรเอกชนรวมถงพรรคการเมองดวยเปนตนหรอกระทำโดยหมคณะทไมถาวรกไดเชนการ

เดนขบวนเปนตน

อยางไรกตามรฐกมความจำเปนตองควบคมหรอสอดสองเรองสวนบคคลเพอประโยชนในการระงบ

เหตราย รวมทงความจำเปนในการใชเปนพยานหลกฐานในการจบกมดำเนนคดกบผกระทำผด แตอยางไร

กตามการใชอำนาจรฐดงกลาวยอมตองมขอบเขต เพราะในสงคมประชาธปไตยนน สทธในความเปนสวน

ตว(rightofprivacy)ถอเปนสทธทบคคลอนๆรวมทงรฐตองใหการเคารพการตรวจการกกเปดเผยสง

สอสารหรอการกระทำใดๆเพอลวงรขอความในสงสอสารของประชาชนจะทำไดตอเมอมกฎหมายอนญาตไว

เทานนและกฎหมายนนตองมวตถประสงคเพอรกษาความมนคงของรฐหรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรม

อนดของประชาชน โดยประมวลกฎหมายอาญามาตรา 105 ไดใหอำนาจแกเจาหนาทเพอประโยชนในการ

สอบสวนหรอการพจารณาคดโดยใหขอคำสงจากศาลถงเจาหนาทไปรษณยโทรเลขใหสงเอกสารซงบทบญญต

ดงกลาวไมวาการดกฟงทางโทรศพทและการเขาถงขอความทสงทางอเลกทรอนกสตามพระราชบญญตขาว

กรองแหงชาตพ.ศ.2528ไดใหอำนาจแกสำนกงานขาวกรองแหงชาตในการปฏบตงานเกยวกบการขาวกรอง

ทางการสอสารดกรบการตดตอสอสารทางสญญาณวทยเพอใหไดมาซงขาวเกยวกบความเคลอนไหวของ

ตางชาตหรอองคการกอการรายอนอาจมผลกระทบกระเทอนตอความมนคงแหงชาตแตบทบญญตดงกลาว

กไมรวมถงการดกฟงทางโทรศพทและการเขาถงขอความทสงทางสออเลกทรอนกส ตามพระราชบญญต

ปองกนและปราบปรามยาเสพตดพ.ศ. 2519 ใหอำนาจแกเจาหนาทในการแสวงหาขอมล ขาวสารอยาง

กวางขวางโดยรวมถงขอมลทสงโดยสอทกชนด แตกมมาตราควบคมการใชอำนาจหนาทอยางเครงครด

โดยนอกจากกำหนดใหอธบดผพพากษาศาลอาญามบทบาทในการกลนกรองและตรวจสอบแลวยงกำหนด

รายละเอยดในการจดการอนเปนหลกประกนทดในการคมครองสทธ เสรภาพของประชาชนทชดเจนขน

ดวยนอกจากนยงมพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษพ.ศ. 2547 ซงกำหนดหลกเกณฑไวคลายกบ

พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตดเพยงแตใชกบคดพเศษตามทพระราชบญญตนระบไว

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราช-

อาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา)

6-13

กจกรรม6.1.3

รฐสามารถจำกดสทธเสรภาพในการสอสารของประชาชนไดในกรณใดบาง

บนทกคำตอบกจกรรม6.1.3

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.1กจกรรม6.1.3)

6-14

ตอนท6.2

สทธเสรภาพในทางความคดและการแสดงออกซงความคด

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท6.2แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท6.2.1สทธเสรภาพในการนบถอศาสนา

เรองท6.2.2สทธเสรภาพในการศกษา

เรองท6.2.3สทธเสรภาพในการพดการเขยนการโฆษณา

แนวคด1. บคคลยอมมเสรภาพในการนบถอศาสนาซงเปนสทธในความเชอ

2. สทธเสรภาพในการศกษาเปนสทธขนพนฐานนนมวตถประสงคเพอใหประชาชนไดพฒนา

บคลกภาพและเคารพกฎเกณฑในการอยรวมกนอยางเขาใจและสงบสข

3. เปนสทธในการแสดงความคดเหนในเรองทบคคลนนเหนวาถกตอง ซงเปนสทธพนฐาน

ทสำคญในระบอบประชาธปไตย

วตถประสงคเมอศกษาตอนท6.2จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหแนวคดเกยวกบสทธเสรภาพในการนบถอศาสนาได

2. อธบายและวเคราะหแนวคดเกยวกบสทธเสรภาพในการศกษาได

3. อธบายและวเคราะหแนวคดเกยวกบสทธเสรภาพในการพดการเขยนการโฆษณาได

6-15

เรองท6.2.1สทธเสรภาพในการนบถอศาสนา

สาระสงเขปสทธเสรภาพในการนบถอศาสนาไดรบการรบรองไวโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.

2550)มาตรา37ถอเปนสทธเสรภาพขนพนฐานของมนษยทสำคญประการหนงสทธเสรภาพในการนบถอ

ศาสนานถอเปนสทธเดดขาดรฐไมสามารถตรากฎหมายจำกดสทธนไดหลกการนยงสอดคลองกบปฏญญา

สากลวาดวยสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตดวยแตอยางไรกตามการปฏบตตามศาสนธรรมศาสนบญญต

หรอปฏบตพธกรรมตามความเชอถอของตนมขอจำกดอยทจะตองไมเปนปฏปกษตอหนาทของพลเมองและ

ไมเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนบคคลมสทธทจะนบถอศาสนาใดกได

หรอไมนบถอศาสนาใดกได อยางไรกตามประเทศไทยใหการสนบสนน อปถมภและคมครองศาสนาอนๆ

ดวยโดยพระมหากษตรยทรงเปนพทธมามกะและทรงเปนอครศานปถมภกและยงกำหนดในแนวนโยบาย

พนฐานแหงรฐมาตรา79ทรฐตองใหการอปถมภและคมครองทงพทธศาสนาและศาสนาอนทงตองสงเสรม

ความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา

อยางไรกดในระหวางการรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)มาตรานไดมการเรยก

รองใหมการเพมใหพทธศาสนาเปนศาสนาประจำชาตซงในประเดนนไดมการถกเถยงอยางกวางขวางและใน

ทสดกยงคงหลกการเชนเดม

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราช-

อาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา)

กจกรรม6.2.1

สทธเสรภาพในการนบถอศาสนาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมขอจำกดอยางไรบาง

บนทกคำตอบกจกรรม6.2.1

6-16

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.2กจกรรม6.2.1)

6-17

เรองท6.2.2สทธเสรภาพในการศกษา

สาระสงเขปรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมเจตนารมณเพอใหบคคลมความเสมอภาคในการไดรบการ

ศกษาโดยการศกษานนถอเปนสงทสำคญทจะทำใหประชาชนเปนทรพยากรทมคณภาพการทประเทศชาต

จะเจรญรงเรองไดนนประชาชนจะตองมคณภาพและสงทจะทำใหประชาชนมคณภาพกคอการศกษารฐบาล

ทกรฐบาลทผานมาไดมความพยายามทจะใหประชาชนมการศกษาทสงขนและทวถงยงขนสทธในการไดรบ

การศกษานรฐธรรมนญไดรบรองไวมากกวาการศกษาภาคบงคบ

รฐธรรมนญฉบบปจจบนไดกำหนดบทบาทของรฐทจะตองจดใหมการศกษา และใหหลกประกน

ดานคณภาพการศกษา โดยรฐมหนาทตองใหการสนบสนน และจดสรรทรพยากร และพฒนาคณภาพการ

ศกษารวมทงทำใหผยากไรผพการหรอทพพลภาพหรอผอยในสภาวะยากลำบากสามารถเขาถงการศกษา

ไดอยางเทาเทยมผอน

สทธทางการศกษามหลกสำคญอย 2 ประการคอ (1) การไดรบการศกษาไมนอยกวา 12ป โดย

ไมเกบคาใชจายและ(2)ตองมความเสมอภาคแกทกคนทจะเขารบการศกษาและมอสระในการเลอกรบการ

ศกษาไดทกรปแบบ

ในเรองการทรฐจะตองจดการศกษาใหทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย ตามมาตรา 43

ของรฐธรรมนญฉบบปจจบนนนในชวงแรกของการบงคบใชรฐธรรมนญมปญหาวาจะมการจดเกบคาใชจาย

ในการศกษาไมไดในทกกรณหรอไม หรอหากสถานศกษาเกบคาใชจายทเพมเตมในกรณจดการศกษาเพม

เตมจากเกณฑมาตรฐานทวไปของหลกสตรการศกษาขนพนฐานเปนกรณพเศษจะทำไดหรอไมซงในเรองน

ไดมความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกาเรองเสรจท463/2551ใหความเหนวาสถาบนศกษาสามารถเกบ

คาใชจายทอยนอกเหนอหลกสตรขนพนฐานไดแตสถานศกษาจะตองไดรบการเหนชอบจากคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐานซงมหนาทกำกบและสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษาขนพนฐานตามมาตรา40

แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542และประกาศใหนกเรยนและผปกครองทราบลวงหนาวา

รายการทเกยวกบการจดการศกษาของนกเรยนทเพมเตมจากเกณฑมาตรฐานทวไปของหลกสตรการมเกณฑ

ขนพนฐานทกระทรวงศกษาธการกำหนดเปนรายการทตองเสยคาใชจายเพอใหนกเรยนและผปกครองแสดง

ความสมครใจวาประสงคจะเขารวมในการพฒนานอกหลกสตรโดยเรยกเกบคาใชจายนนดวย

อยางไรกตามมขอสงเกตวาการจดการศกษาและการควบคมการศกษาเปนหนาทของรฐ องคกร

ปกครองสวนทองถนมสทธจดการศกษาและเขารวมในการจดการศกษาดวย

สทธเสรภาพในดานการศกษายงครอบคลมถงสทธเสรภาพในทางวชาการตามมาตรา50รฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทยดวยซงมาตรานมวตถประสงคเพอคมครองเสรภาพทางวชาการทงนเสรภาพดงกลาว

จะตองไมขดตอหนาทพลเมองหรอศลธรรมอนดของประชาชนดวย

6-18

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราช-

อาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา)

กจกรรม6.2.2

สทธเสรภาพในการศกษามหลกการทสำคญอยางไรบาง

บนทกคำตอบกจกรรม6.2.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.2กจกรรม6.2.2)

6-19

เรองท6.2.3สทธเสรภาพในการพดการเขยนการโฆษณา

สาระสงเขปเปนสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนเปนการสอสารถงกนและกนโดยชอบดวยกฎหมายซง

เปนเสรภาพในการทจะเลอกหรอแสดงความคดเหนตอเรองทเขาเหนวาถกตอง เสรภาพในการแสดงความ

คดเหนนนถอเปนเรองสำคญของการปกครองในระบอบประชาธปไตยทใหสทธแกประชาชนในการมสวน

รวมในการปกครอง

เสรภาพในการแสดงความคดเหนนอาจถกจำกดได แตตองเปนไปเพอรกษาความมนคงของรฐ

เพอคมครองสทธเสรภาพเกยรตยศชอเสยงสทธในครอบครวหรอความเปนอยสวนตวของบคคลอนเพอ

รกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอเพอปองกนหรอระงบความเสอมทรามทาง

จตใจหรอสขภาพของประชาชน

นอกจากรฐธรรมนญฉบบนยงบญญตคมครองถงการนำเสนอขาวสารของหนงสอพมพหรอ

สอมวลชนตางๆมไดรฐเขาแทรกแซงหรอครอบงำซงจะทำใหการเสนอขาวสารเปนไปโดยอสระและสามารถ

ตรวจสอบอำนาจรฐไดคำวาสอมวลชนนนหมายถงสอมวลชนทกประเภท

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ ความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา)

กจกรรม6.2.3

รฐสามารถจำกดเสรภาพในการแสดงความคดเหนการพดการเขยนการพมพและโฆษณา

ไดอยางไร

บนทกคำตอบกจกรรม6.2.3

6-20

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.2กจกรรม6.2.3)

6-21

ตอนท6.3

สทธเสรภาพทางสงคมและเศรษฐกจ

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท6.3แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท6.3.1สทธเสรภาพทางสงคม

เรองท6.3.2สทธเสรภาพทางเศรษฐกจ

แนวคด1. สทธเสรภาพทางสงคมเปนสทธใหมเปนสทธเสรภาพทมลกษณะใหรฐตองกระทำเพอ

เปนหลกประกนใหแกประชาชนมความเปนอยทดและถอเปนสทธขนพนฐานสำหรบความ

เปนมนษย

2. สทธในทางเศรษฐกจประกอบดวยสทธทสำคญคอสทธของบคคลในทรพยสนและสทธ

เสรภาพในการประกอบอาชพ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท6.3จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหสทธเสรภาพทางสงคมได

2. อธบายและวเคราะหสทธเสรภาพทางเศรษฐกจได

6-22

เรองท6.3.1สทธเสรภาพในทางสงคม

สาระสงเขปสทธเสรภาพทางสงคมถอเปนสทธเสรภาพชนดใหมมทมาจากหลกสทธมนษยชนโดยกตการะหวาง

ประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมอาจเรยกไดวาเปนสทธเสรภาพทมลกษณะใหรฐ

ตองกระทำหรออาจเรยกวาเปนสทธในเชงบวก เพราะเปนการกำหนด“หนาท” ให “รฐ” ตองใหบรการแก

ประชาชนดวยวธการตางๆ เพอสงเสรมใหประชาชนมความเปนอยทด มความเปนคนอยางแทจรง คอเปน

สทธขนพนฐานสำหรบความเปนอยทเปนมาตรฐานขนตำสดสำหรบความเปนมนษยเชนสทธทจะมงานทำ

สทธทจะมทอยอาศยทเหมาะสมมอาหารและเครองนงหมทพอเพยงสทธทจะไดรบการรกษาพยาบาลเมอ

เจบปวยและมสวสดการเมอสงอายเปนตน

สวนสทธเสรภาพทางการเมองเปนสทธเสรภาพทรจกกนมาแตดงเดมมทมาจากหลกสทธมนษยชน

สากลโดยกตการะหวางประเทศวาดวยสทธของพลเมองและสทธทางการเมอง ซงอาจเรยกไดวาเปนสทธ

เสรภาพทมลกษณะใหรฐตองไมกระทำการหรอสทธในเชงลบเพราะเปนการจำกด“อำนาจ”ของรฐมใหม

อำนาจจนเปนการกาวลวงหรอละเมดสทธเสรภาพของประชาชนตามอำเภอใจ

ตวอยางสทธเสรภาพทางสงคม ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พทธศกราช 2550)

มบญญตไว คอสทธเสรภาพในการศกษา ซงกำหนดใหประชาชนมความเสมอภาคกนในการศกษาอยาง

ทวถงและมคณภาพผยากไรผพการหรอทพพลภาพหรอผอยในภาวะยากลำบากตองไดรบการสนบสนน

จากรฐใหไดรบการศกษาเชนเดยวกน

-สทธทจะไดรบบรการสาธารณสขและสวสดการจากรฐ

- สทธไดรบความชวยเหลอของผสงอาย มขอสงเกตวาสทธเสรภาพในทางสงคมในแตละ

ประเทศอาจมขอบเขตทแตกตางกน บางประเทศเชน สหรฐอเมรกา องกฤษ แมจะมไดบญญตไวใน

รฐธรรมนญหรอไมมรฐธรรมนญเปนลายลกษณอกษรแตศาลกไดตความและตดสนคดตางๆ ไดเปนการ

รบรองวาสทธทางสงคมเปนสทธขนพนฐานตามรฐธรรมนญ

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ ความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา)

กจกรรม6.3.1

จงยกตวอยางสทธทางสงคมทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) ไดบญญต

รบรองไว

6-23

บนทกคำตอบกจกรรม6.3.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.3กจกรรม6.3.1)

6-24

เรองท6.3.2สทธเสรภาพในทางเศรษฐกจ

สาระสงเขปสทธ เสรภาพในทางเศรษฐกจถอเปนสทธทสำคญประการหนงในอดตทผานมาสงคมไมรจกสทธ

เสรภาพทางเศรษฐกจ ดงจะเหนไดจากการประกอบการทผกขาดโดยสมาคมพอคา หรอมดานเกบอากร

ซงทำใหการขนสงสนคาไมเปนไปอยางเสรจนกระทงในศตวรรษท19เกดแนวคดเศรษฐกจเสรของอดมสมท

(AdamSmith)(lassesfair,laiss&passez)ขนการเคลอนไหวทางการคาเสรจงเรมขนอยางไรกตาม

รฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษรในระยะแรกๆกมไดมการกลาวถงสทธ เสรภาพทางเศรษฐกจมากนก

หรออาจกลาวเพยงสนๆตอมาจงมการยอมรบและบญญตไวในรฐธรรมนญในระยะหลงแตสทธเสรภาพทาง

เศรษฐกจนนเปนทยอมรบวาเปนสทธทสามารถถกจำกดไดโดยกฎหมายของฝายนตบญญตซงมวตถประสงค

ในการคมครองปองกนมใหเกดการผกขาดหรอเปนการปองกนอนตรายแกสงคมสทธเสรภาพทางเศรษฐกจ

กยงมความหมายรวมไปถงการหามรฐ เขาไปดำเนนการแขงขนกบกจการของเอกชนดวยเวนแตถาการนน

เปนไปเพอจดใหมบรการสาธารณะใหมหรอเปนการเพมเตมซงตามปกตซงเอกชนยงไมสามารถดำเนนการ

เองได และเปนไปเพอประโยชนสาธารณะกไมเปนการตองหามสทธเสรภาพทางเศรษฐกจทสำคญไดแก

1. สทธของบคคลในทรพยสน

สทธของบคคลในทรพยสน มไดเปนสทธทตดตวมนษยมาแตเกด แตเปนสทธทเกดจากความ

สามารถของมนษยในการแสวงหาสรางหรอทำขนผมความสามารถในการประกอบอาชพมากยอมมทรพยสน

มากดงนนการรบรองสทธของบคคลในทรพยจงเปนการรกษาความชอบธรรมของบคคลทจะใชทรพยสนท

ตนหามาไดตราบเทาทไมลวงสทธบคคลอนประเทศเสรประชาธปไตยทงหลายรวมทงประเทศไทยจงไดม

การรบรองสทธในทรพยสนของบคคล

สทธในทรพยสนเปนแนวคดปจเจกชนนยม(laconceptionindividualist)และมความเปนมาใน

ทางประวตศาสตรกฎหมายของสงคมตะวนตกอยางยาวนานซงมหลกการ3ประการคอ

(1)รฐยอมรบและเคารพสทธในการถอครองทรพยสนของเอกชน

(2)รฐมอำนาจจะกำหนดขอบเขตการใชสทธในทรพยสนไดแตเพอประโยชนสาธารณะ หรอ

ประโยชนสวนรวมเทานนซงเปนประโยชนของสงคมทสงกวาและตองกระทำโดยกฎหมาย

(3)รฐไมสามารถเวนคนทดนของเอกชนไดโดยไมใชคาทดแทน

ในระบบกฎหมายไทยในเรองทรพยสนของบคคลนนไดบญญตรบรองสทธของบคคลในทรพยสน

ไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบทบญญตวาดวยทรพย แตมขอสงเกตวาบทบญญตดงกลาวเปน

บทบญญตเกยวกบความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชนในการถอครองทรพยสนในลกษณะตางๆแตความ

สมพนธของรฐทมตอเอกชนในการทจะเคารพสทธในทรพยสนของบคคลจะอยในเรองของการรบรองสทธใน

ทรพยสทธตามรฐธรรมนญและกฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย

6-25

อยางไรกตามรฐธรรมนญไมไดรบรองสทธในทรพยสนอยางเดดขาดแตเปนการรบรองอยางมขอ

จำกดคอรฐสามารถตรากฎหมายเพอจำกดสทธดงกลาวได

2. สทธและเสรภาพในการประกอบอาชพ

โดยทรฐธรรมนญรบรองและเหนวาบคคลทกคนมความสามารถเทาเทยมกน(legalitybeforethe

law)โดยทกฎหมายจะไมเลอกปฏบตระหวางบคคลโดยเฉพาะผประกอบการดงนนตามแนวคดของรฐเสร

ประชาธปไตย จงเหนวาไมใชหนาทของรฐทจะเขาไปแทรกแซงเสรภาพในการทำสญญา และการประกอบ

การของเอกชนแตรฐมหนาทเขาไปดแลกตกาสงอนๆทเกยวของเพอไมใหมการใชเสรภาพจนลดรอนสทธ

เสรภาพของบคคลอน

แตอยางไรกตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มไดรบรองเสรภาพในการประกอบกจการ

หรอประกอบอาชพอยางเดดขาด รฐสามารถจำกดเสรภาพนไดโดยการบญญตกฎหมายซงมจดมงหมาย

เพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ หรอเศรษฐกจของประเทศ การคมครองประชาชนในดาน

สาธารณปโภคการรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การจดระเบยบการประกอบ

การคมครองผบรโภคการผงเมองการรกษาทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอมสวสดภาพของประชาชน

หรอเพอปองกนการผกขาดหรอขจดความไมเปนธรรมในการแขงขน

แมรฐธรรมนญจะบญญตรบรองเสรภาพในการประกอบอาชพแตโดยแทจรงแลวกเปนบทบาททง

ของฝายนตบญญตและฝายบรหารทมหนาทตรวจสอบและสรางความเปนธรรมใหกบสงคม

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา)

กจกรรม6.3.2

จงยกตวอยางกฎหมายไทยทจำกดเสรภาพในการประกอบกจการหรอประกอบอาชพ

บนทกคำตอบกจกรรม6.3.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.3กจกรรม6.3.2)

6-26

ตอนท6.4

สทธเสรภาพในการมสวนรวมทางการเมองและการตรวจสอบ

การใชอำนาจรฐ

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท6.4แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท6.4.1สทธในการมสวนรวมทางการเมอง

เรองท6.4.2สทธในการตรวจสอบการใชอำนาจรฐ

แนวคด1. ตามระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยอำนาจอธปไตยเปนของประชาชนประชาชน

จงสามารถเขามามสวนรวมในการใชอำนาจอธปไตยได โดยอาจเขารวมตดสนใจในเรอง

สำคญๆบางเรองเชนการรเรมกฎหมายการถอดถอนและการออกเสยงประชามต

2. สทธตรวจสอบการใชอำนาจรฐ เปนสทธทสำคญประการหนงทประชาชนมตามระบอบ

ประชาธปไตยเพอใหการใชอำนาจของรฐโปรงใส

วตถประสงคเมอศกษาตอนท6.4จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหถงสทธการมสวนรวมทางการเมองได

2. อธบายและวเคราะหถงสทธการตรวจสอบทางการเมองได

6-27

เรองท6.4.1สทธในการมสวนรวมทางการเมอง

สาระสงเขปตามแนวคดเกยวกบระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยนนถอวาอำนาจอธปไตยเปนของประชาชน

แตการทประชาชนจะเขาไปใชอำนาจอธปไตยโดยตรงในการปกครองประเทศอาจยงยากหลายประการ

ประชาชนจงจำเปนตองเลอกผแทนของประชาชนเขาไปใชอำนาจปกครองแทนจงเกดมประชาธปไตยแบบ

ผแทนขนมาแตอยางไรกตามเมอประชาชนเปนเจาของอำนาจอธปไตยรฐธรรมนญของหลายๆประเทศใน

ปจจบนรวมทงของประเทศไทยจงไดบญญตชองทางใหประชาชนเจาของอำนาจอธปไตยไดมโอกาสเขามาม

สวนรวมในการตดสนเรองตางๆมากขนกวาเดมทใหประชาชนมสทธเพยงเลอกผแทนเทานนการมสวนรวม

ทางการเมองของประชาชนทสำคญไดแก

1. สทธเลอกตง

ถอเปนสทธทสำคญ เนองจากในการปกครองระบอบประชาธปไตยนนอำนาจอธปไตยเปนของ

ประชาชนแตเปนไปไมไดทจะใหประชาชนทกคนเปนผปกครองดวยตนเอง เวนแตในรฐทมขนาดเลกมาก

หรอในการปกครองทองถนขนาดเลกในทางปฏบตจงจำเปนตองใชระบบผแทนคอใหประชาชนเลอกผแทน

เขาไปใชอำนาจอธปไตยแทนซงเรยกการปกครองแบบนวาประชาธปไตยแบบผแทนรวมไปถงสทธลงสมคร

รบเลอกตงและเสรภาพในการจดตงพรรคการเมองเพอเสนอนโยบายและดำเนนกจการทางการเมองเพอนำ

นโยบายนนไปสภาคปฏบต

ในประเทศเสรประชาธปไตยหลายประเทศ ไดมระบบใหประชาชนสามารถใชอำนาจอธปไตยได

โดยตรงหรอรวมใชอำนาจอธปไตยกบผแทนซงมอย3วธคอการเสนอรางกฎหมายการทำประชามตและ

การถอดถอนผทมาจากการเลอกตง

2. เสรภาพในการจดตงพรรคการเมอง

ในการปกครองระบบประชาธปไตยแบบผแทนนนถอวาพรรคการเมองเปนสงจำเปนในกระบวนการ

สรางเจตนารมณทางการเมองของประชาชนโดยการเสนอนโยบายและตวบคคลดงนนเพอใหประชาชนมทาง

เลอกมากทสดและเพอใหประชาชนสามารถรวมกลมกนเพอเสนอนโยบายหรอแนวทางทตนเหนวาเหมาะสม

ตอการแกไขปญหาหรอตอการพฒนาประเทศจงตองมการรบรองเสรภาพในการตงพรรคการเมอง

3. สทธในการเสนอรางกฎหมาย

ในประเทศทปกครองในระบอบประชาธปไตยถอวากฎหมายเปนเครองมอสำคญในการปกครอง

ประเทศรฐจะดำเนนการใดๆทกระทบตอสทธของประชาชนกจะตองมกฎหมายบญญตใหอำนาจไวกฎหมาย

นนถอเปนเจตนารมณรวมกนของประชาชน เพราะกฎหมายมกระบวนบญญตทกระทำโดยสภานตบญญต

ซงประกอบดวยสมาชกทถอเปนผแทนของประชาชน แตอยางไรกตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

(พทธศกราช 2550) นนไดกำหนดใหผมสทธเลอกตงสามารถรเรมแกไขรฐธรรมนญได โดยผมสทธเลอก

6-28

ตงจำนวนไมนอยกวาหาหมนคนสามารถจดทำญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยการจดทำรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตมเพอเสนอรฐสภาพจารณาตามทรฐธรรมนญกำหนดนอกจากนนผมสทธเลอกตงไมนอยกวา

หนงหมนคนมสทธเขาชอรองขอตอประธานรฐสภาเพอใหพจารณารางพระราชบญญตตามทกำหนดในหมวด

3คอสทธและเสรภาพของชนชาวไทยและหมวด5แนวนโยบายพนฐานแหงรฐอยางไรกตามรฐธรรมนญ

ใหสทธเพยงเสนอรางกฎหมายเทานน แตรฐสภาจะลงมตรบรางกฎหมายนนหรอไมกได อยางไรกตามใน

ตางประเทศทเปนประชาธปไตยสวนใหญทประชาชนมสทธเสนอรางกฎหมาย รฐธรรมนญจะกำหนดไววา

ถารฐสภาไมรบรางกฎหมายจะตองมการทำประชามตใหประชาชนทงประเทศชขาดหรอเมอรบแลวและผาน

การแกไขจากรฐสภาแลวกอนการประกาศใชจะตองมการทำประชามต

อยางไรกตามในระดบทองถนประชาชนผมสทธเลอกตงกมสทธเสนอกฎหมายในระดบทองถนท

เรยกวาขอบญญตทองถนไดดวย

4. การออกเสยงประชามต(référendum)

การออกเสยงประชามต เปนการใหโอกาสประชาชนมสวนรวมในการปกครองประเทศโดยใหออก

เสยงเหนชอบหรอไมเหนชอบเกยวกบรางกฎหมายหรอนโยบายทสำคญของประเทศซงเปนการแสดงใหเหน

ถงการอำนาจอธปไตยโดยตรงของประชาชนทจะแสดงความคดเหนตอสงจะมากำหนดแนวทางของประเทศ

หรอตอกฎหมายทมผลใชบงคบตอประชาชน

ในอดตทผานมารฐธรรมนญของประเทศไทยไดเคยบญญตเกยวกบการออกเสยงประชามตไวใน

รฐธรรมนญซงไดแก

-รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2492)

-รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2511)

-รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2517)

-รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2534)แกไขเพมเตม(ฉบบท6)พ.ศ.2538

-รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2540)

ซงรฐธรรมนญสวนใหญจะกำหนดใหมการประชามตใหกรณทมการแกไขรฐธรรมนญและเหนวาราง

รฐธรรมนญนนกระทบถงผลประโยชนไดเสยสำคญของของประเทศหรอประชาชนแตกรณของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2540)ไดกำหนดเรองประชามตไวแตกตางจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย4ฉบบในอดตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ.2540)กำหนดใหเปนเพยงการขอคำปรกษา

จากประชาชนของคณะรฐมนตร ซงแมผลของการประชามตเปนอยางไรกไมผกพน คณะรฐมนตรจะตอง

ปฏบตตาม

สวนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)นนบญญตใหมการออกเสยงประชามตไดใน

2กรณคอ

(1)ในกรณกจการในเรองใดอาจกระทบถงผลประโยชนไดเสยของประเทศชาตหรอประชาชน

(2)ในกรณทมกฎหมายบญญตใหมการออกเสยงประชามตการออกเสยงประชามตตาม (1)

หรอ(2)อาจใหเปนการออกเสยงเพอมขอยตโดยเสยงขางมากของผมสทธออกเสยงประชามตในปญหานน

6-29

หรอเปนการออกเสยงเพอใหคำปรกษาแกคณะรฐมนตรกได เวนแตจะมกฎหมายกำหนดใหเปนการเฉพาะ

ในระดบทองถนกอาจจดใหมการออกเสยงประชามตเพอตดสนใจเรองทเปนการกระทำขององคกรปกครอง

ทองถนทจะมผลกระทบตอชวตความเปนอยของประชาชนในทองถนในสาระสำคญ

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในระบบการออกเสยงแสดงประชามต โดยนนทวฒน

บรมานนทรายงานวจยเพอจดทำขอเสนอการปฏรปการเมองไทยกรงเทพฯพ.ศ.2538,ความรเบองตน

เกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา,สำนกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย)

กจกรรม6.4.1

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) บญญตใหมการออกเสยงประชามตไดใน

กรณใดบาง

บนทกคำตอบกจกรรม6.4.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.4กจกรรม6.4.1)

6-30

เรองท6.4.2สทธในการตรวจสอบการใชอำนาจรฐ

สาระสงเขปในการบรหารราชการแผนดนนนรฐมอำนาจมากและกวางขวางอยางยง การใชอำนาจดงกลาวไม

วาจะโดยฝายการเมอง หรอฝายประจำ อาจจะมการใชอำนาจโดยมชอบหรอมการทจรตประพฤตมชอบ

ใชอำนาจแสวงหาประโยชนโดยมชอบดงนน จำเปนตองมระบบการตรวจการ และควบคมการใชอำนาจ

ดงกลาว นอกจากการตรวจสอบการใชอำนาจโดยองคกรตางๆ ทมอยตามรฐธรรมนญแลวประชาชนใน

ฐานะผเปนเจาของอำนาจอธปไตยกอาจใชสทธในการตรวจสอบการใชอำนาจรฐไดดวยโดยผานกระบวนการ

ตางๆเชน

1. สทธในการถอดถอนออกจากตำแหนง (Recall) มาตรการการถอดถอนนมกจะใชกบนกการ

เมองและขาราชการในระดบทองถนเชนนายกเทศบาลหรอผวาการรฐสำหรบการปกครองทองถนประชาชน

สามารถใชมาตรการนโดยผานการเขาชอ(Petition)เพอยนขอเสนอใหถอดถอนตอรฐสภาในบางประเทศอาจ

ใชระบบออกเสยงเพอถอดถอนเจาหนาทหรอเปนการถอดถอนผแทนซงอาจรวมถงประธานาธบดดวย

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) ไดบญญตใชสทธแกประชาชนผมสทธเลอก

ตงสามารถเขาชอกนจำนวนไมนอยกวาสองหมนคนยนเรองขอถอดถอนผดำรงตำแหนงทางการเมอง ซง

ไดแกนายกรฐมนตรรฐมนตรสมาชกสภาผแทนราษฎรสมาชกวฒสภาและเจาหนาทในระดบสงซงมได

มาจากการเลอกตงของประชาชน เชนประธานศาลรฐธรรมนญประธานศาลปกครองสงสด อยการสงสด

ตลาการศาลรฐธรรมนญกรรมการการเลอกตง ผตรวจการแผนดน และกรรมการตรวจเงนแผนดน รวม

ทงผพพากษาหรอตลาการพนกงานอยการหรอผดำรงตำแหนงระดบสงตามทกำหนดไวในพระราชบญญต

ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตหรอตลาการพนกงานอยการหรอผดำรง

ตำแหนงระดบสงตามทกำหนดไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม

การทจรตโดยบคคลดงกลาวจะตองมพฤตการณอยางใดอยางหนงคอ

(1)มพฤตการณรำรวยผดปกต

(2)สอไปในทางทจรตตอหนาท สอวาการกระทำผดตอตำแหนงหนาทราชการ หรอสอวา

กระทำผดตอตำแหนงหนาทในการยตธรรม

(3)สอวาจงใจใชอำนาจหนาทขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมายการยนถอดถอน

ในกรณเปนการรองขอใหวฒสภาเปนผถอดถอนผดำรงตำแหนงเนองจากมการใชอำนาจหนาทโดยมชอบ

ซงถอเปนการใหประชาชนมสวนรวมในการตรวจสอบการใชอำนาจรฐอยางหนง

อยางไรกตามในสวนทเกยวกบทองถนนนหากประชาชนผมสทธเลอกตงในองคกรปกครองทองถน

ใดเหนวาสมาชกสภาทองถนคณะผบรหารทองถนหรอผบรหารทองถนผใดขององคกรปกครองทองถนนน

ไมสมควรดำรงตำแหนงตอไปใหมสทธลงคะแนนเสยงถอดถอนสมาชกสภาทองถนคณะผบรหารทองถนหรอ

6-31

ผบรหารทองถนออกจากตำแหนงมขอสงเกตในเรองเหตในการถอดถอนในกรณนไมจำเปนตองมพฤตการณ

เชนกรณรำรวยผดปกตหรอประพฤตผดตอหนาทเหมอนเชนกรณขางตนเพยงแตหากประชาชนในทองถน

เหนวาผนนไมเหมาะสมทจะดำรงตำแหนงตอไปกสามารถรองขอใหมการดำเนนการลงคะแนนเสยงถอดถอนได

2. สทธในการรบรขอมลขาวสาร

สทธนเปนสทธทงทประเทศเสรประชาธปไตยหลายประเทศไดมการบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญ

ในการทประชาชนจะไดเขาถงขอมลขาวสารทอยในความครอบครองของทางราชการหรอหนวยงานของรฐ

โดยมจดมงหมายเพอใหการกระทำทางรฐตองเปดเผยตอสาธารณะได และประชาชนสามารถตรวจสอบ

การดำเนงานของภาครฐไดนน จำเปนทประชาชนตองสามารถเขาถงและรถงขอมลขาวสารตางๆประชาชน

จงจะสามารถตดตามและตรวจสอบการทำการงานของรฐได

ขอมลขาวสารทใหประชาชนรบรไดแกขอมลขาวสารหรอขาวสารสาธารณะในความครอบครองของ

ทางราชการซงไดแกหนวยราชการงานของรฐรฐวสาหกจหรอราชการสวนทองถนอยางไรกตามสทธในการ

รขอมลขาวสารนมขอยกเวนทจะไมเปดเผยถาการเปดเผยนนกระทบตอความมนคงของรฐความปลอดภย

ของประชาชนหรอสวนไดเสยอนพงไดรบความคมครองของบคคลอนหรอเปนขอมลสวนบคคล

นอกจากนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550)ยงบญญตใหประชาชนมสทธรบร

ขอมลคำชแจงและเหตผลจากหนวยราชการหนวยงานของรฐ รฐสาหกจหรอราชการสวนทองถน กอนการ

อนญาตหรอการดำเนนโครงการหรอกจการทอาจมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมสขภาพอนามยคณภาพ

ชวตหรอสวนไดเสยสำคญอนใดทเกดกบตนหรอชมชนทองถนและมสทธแสดงความคดเหนของตอหนวย

งานทเกยวของเพอนำไปประกอบการพจารณา

3. สทธในการเสนอเรองรองทกข

ประชาชนทไดรบความเสยหายจากรฐยอมมสทธรองทกขเพอมการพจารณาแกไขปญหาความทกข

ของประชาชนการรองทกขนอาจเปนการรองทกขตามลำดบชนบงคบบญชาทสงขนไปหรออาจจะเปนการรอง

ทกขตอองคกรอนๆทมหนาทรบผดชอบตามทกฎหมายบญญตไวกได

นอกจากนนหากประชาชนไดรบความเสยหายจากการกระทำของรฐกยอมมสทธฟองหนวยงานของ

รฐรฐวสาหกจราชการสวนทองถนหรอองคกรของรฐทเปนนตบคคลใหรบผดได

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

(พ.ศ.2550)โดยมานตยจมปา,สำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยกฎหมายรฐธรรมญโดยบญศร

มวงศอโฆษโครงการตำราและเอกสารประกอบการสอนคณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร)

กจกรรม6.4.2

ประชาชนจะสามารถถอดถอนผดำรงทางการเมองไดอยางไร

6-32

บนทกคำตอบกจกรรม6.4.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท6ตอนท6.4กจกรรม6.4.2)

6-33

แนวตอบกจกรรมหนวยท6

สทธเสรภาพทสำคญตามรฐธรรมนญ

ตอนท6.1สทธเสรภาพสวนบคคล

แนวตอบกจกรรม6.1.1

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)ไดบญญตรบรองสทธในกระบวนการยตธรรมของ

ทงผเสยหายผถกตองหาและพยานไวหลายประการเชนสทธทบคคลไมตองรบโทษอาญาเวนแตไดกระทำ

การอนกฎหมายทใชอยในเวลาทกระทำนนบญญตเปนความผดและกำหนดโทษไวและโทษทจะลงแตบคคล

นนจะหนกกวาโทษทกำหนดไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระทำความผดมไดสทธทจะเขาถงกระบวนการ

ยตธรรมโดยงายสะดวกรวดเรวและทวถงสทธทจะไดรบการพจารณาอยางเปนธรรมเปนตน

แนวตอบกจกรรม6.1.2

บทบญญตของพระราชบญญตกำหนดราคาสนคาและปองกนการผกขาดพ.ศ.2522ทกำหนดให

อำนาจแกพนกงานเจาหนาทคนโดยไมมหมายคนยอมขดกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)

แนวตอบกจกรรม6.1.3

รฐสามารถจำกดสทธเสรภาพในการสงการของประชาธปไตยวตถประสงคเพอการรกษาความมนคง

ของรฐความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

ตอนท6.2สทธเสรภาพในทางความคดและการแสดงออกซงความคด

แนวตอบกจกรรม6.2.1

รฐไมสามารถตรากฎหมายใดมาจำกดสทธได

แนวตอบกจกรรม6.2.2

สทธเสรภาพในการศกษามหลกการทสำคญอย2ประการคอ(1)การไดรบการศกษาไมนอยกวา

12ปโดยไมเสยคาใชจาย(2)ตองมความเสมอภาคกบทกคนทจะเขารบการศกษา

6-34

แนวตอบกจกรรม6.2.3

สามารถจำกดไดโดยมวตถประสงคเพอรกษาความมนคงของรฐเพอคมครองสทธเสรภาพเกยรตยศ

ชอเสยงสทธในครอบครวหรอความเปนอยสวนตวของบคคลอนเพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรม

อนดของประชาชนหรอเพอปองกนหรอระงบความเสอมทรามทางจตใจหรอสขภาพของประชาชน

ตอนท6.3สทธเสรภาพทางสงคมและเศรษฐกจ

แนวตอบกจกรรม6.3.1

สทธเสรภาพการศกษาสทธทจะไดรบบรการสาธารณสขและสวสดการจากรฐสทธไดรบความชวย

เหลอของผสงอายเปนตน

แนวตอบกจกรรม6.3.2

พระราชบญญตปองกนการผกขาดพระราชบญญตผงเมองเปนตน

ตอนท6.4สทธเสรภาพในการมสวนรวมทางการเมองและการตรวจสอบการใชอำนาจรฐ

แนวตอบกจกรรม6.4.1

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550) ไดบญญตใหมการออกเสยงประชามตไดใน 2

กรณคอ

(1)ในกรณกจการในเรองใดจะกระทบถงผลประโยชนไดเสยของประเทศชาตหรอประชาชน

(2)ในกรณทมกฎหมายบญญตใหมการออกเสยงประชามต

แนวตอบกจกรรม6.4.2

ประชาชนสามารถถอดถอนผดำรงตำแหนงทางการเมองไดโดยผมสทธเลอกตงใหนอยกวาสองหมน

รายชอเขาชอกนยนเรองถอดถอนผดำรงตำแหนงทางการเมองโดยบคคลดงกลาวตองมพฤตการณอยางใด

อยางหนงคอ

(1)มพฤตการณรำรวยผดปกต

(2)สอไปในทางทจรตตอหนาทสอวาการกระทำผดตอตำแหนงหนาทราชการหรอสอวากระทำผด

ตอตำแหนงหนาทในการยตธรรม

(3)สอวาจงใจใชอำนาจหนาทขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมายโดยยนเรองตอวฒสภา

6-35

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยน

วตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง“สทธ เสรภาพทสำคญ

ตามรฐธรรมนญ”

คำแนะนำ อานคำถามตอไปนแลวเขยนคำตอบลงในชองวาทกำหนดใหนกศกษามเวลาทำแบบประเมน

ผลตนเองชดน30นาท

1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)ไดบญญตรบรองสทธเสรภาพของประชาชนในดานใดไว

บางจงยกตวอยาง

2. ประชาชนมสทธมสวนรวมในทางการเมองการปกครองตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)

อยางไรบาง

6-36

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท6

กอนเรยนและหลงเรยน1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)ไดบญญตรบรองสทธ เสรภาพของประชาชน

ไวอยางกวางขวางเชนสทธเสรภาพสวนบคคลสทธเสรภาพในกระบวนการยตธรรมสทธในทรพยสนสทธ

เสรภาพในการประกอบอาชพเปนตน

2. ประชาชนไทยมสทธมสวนรวมในทางการเมองการปกครองหลายประการ เชน สทธในการเขา

ชอถอดถอนผดำรงตำแหนงทางการเมอง สทธในการเสนอรางกฎหมาย สทธในการออกเสยงประชามต

เปนตน