ทรั�พยากรัสารัสนเทศเพ� อการัอ�างอ�ง

แผนการัจั�ดการัเรั�ยนรั��  

ความหมายและลกษณะ

ของทรัพยากรัสารัสนเทศเพ��อ

การัเรั�ยนรั� �

เครั��องม�อช่�วยค�นคว�า

ปรัะเภทของทรัพยากรั

สารัสนเทศเพ��อการัอ�างอ!ง

สารัะการัเรั�ยนรั��เรั� องทรั�พยากรัสารัสนเทศเพ� อการัอ�างอ�ง

อ�างอ!งท��ให�ค#าตอบอบโดยตรัง

อ�างอ!งท��แนะน#าแหล�ง

ค#าตอบ

ความหมาย หน�งส�ออ�างอ�งค�ออะไรั ?

ทรั�พยากรัสารัสนเทศเพ� อการัอ�างอ�ง (Reference books) เป(นหนงส�อท��แตกต�างไปจากหนงส�อท�วไป จดท#า

ข+,นเพ��อใช่�ตอบป-ญหาเฉพาะเรั��อง ไม�จ#าเป(นต�องอ�านท,งเล�มเน�,อหาแต�ละตอนจะม�ความสมบ�รัณ0ในตวเองส!�งต�พ!มพ0

วตถุ2ปรัะสงค0ให�ผู้��อ�านได�ความรั� �และข�อเท4จจรั!งท��ถุ�กต�องเช่��อถุ�อได�

เข�ยนโดยผู้��ทรังค2ณว2ฒิ! หรั�อผู้��เช่��ยวช่าญในสาขาน,นๆ ลั�กษณะพ�เศษ ค�อ จัะม� ส�ญลั�กษณ" อ หรั�อ R

หรั�อRef

ทรั�พยากรัสารัสนเทศอ�างอ�งค�ออะไรั?

เครั� องม�อช่$วยค�นสารัสนเทศ

เพ��อความสะดวกในการัค�นหาข�อม�ล ทรัพยากรัสารัสนเทศ เพ��อการัอ�างอ!ง จะม�

เครั��องม�อช่�วยค�นคว�าสารัสนเทศท��ต�องการัได� รัวดเรั4วหลายลกษณะ ได�แก�

อ�กษรัน%าเลั$ม (volume guide) จะปรัากฏท��สนหนงส�อ

ด�ช่น�รั�มหน�ากรัะดาษ(Thumb index)

เป(นการัตดกรัะดาษรั!มขวาของ หนงส�ออ�างอ!งให�เป(นรั�ปครั+�งวงกลมแล�ว ก#ากบด�วยตวอกษรัเพ��อช่�วยค�นหา ค#าต�างๆท��ต�องการัได�อย�างรัวดเรั4ว

ค%าน%าทาง (Guide word )

• ค�อค#าท��ปรัากฏอย��ท��ม2มบนของ หน�ากรัะดาษท2กหน�า เพ��อแนะน#า ว�าเรั��องท��จะค�นได�อย��ในหน�าน,นๆ

ด�ช่น� หรั�อ ดรัรัช่น� (Index)

• ค�อ ค#าส#าคญหรั�อ หวข�อส#าคญ ท��ปรัากฏบนหนงส�อน#ามาเรั�ยง ตามล#าดบอกษรั ม�เลขหน�าก#ากบไว� บอกให�ทรัาบว�า ค#าน�,จะพบท��หน�าใด บ�างในเล�ม

ปรัะเภทหน�งส�ออ�างอ�ง

หน�งส�ออ�างอ�ง แบ่$งเป)น 2  ปรัะเภทได�แก$

              1.  หน�งส�ออ�างอ�งท� ให�ค%าตอบ่ได�โดยตรัง สามารัถตอบ่ค%าถามได�ท�นท� ได�แก$

                 

พจันาน.กรัม (Dictionary)

• เป(นหนงส�อรัวบรัวมค#า ความหมายของค#า การัอ�านออกเส�ยง

การัสะกดค#าและท��มาของค#าและอ��นๆ ม�การัเรั�ยบเรั�ยงค#าตามล#าดบอกษรัและ สรัะเพ��อความสะดวกในการัค�นหา ท��ม�ใช่�ในภาษาไทย

ต�วอย$างการัใช่�พจันาน.กรัมค#า ช่น!ดของค#าเส�ยงอ�าน ช่นก, ช่นก-[ช่ะนก, ช่ะนะกะ-]น. ช่ายผู้��ให�เก!ด,ปรัะวต!ของค#า พ�อ. (ป.;ส.) ช่นกกรัรัม [ช่ะนะกะกม] น. ค#าท��

ปรัะกอบ กรัรัมอนน#าให�เก!ดหรั�อกรัรัมอนเป(น ข+,นใหม�

ต�นเค�าท,งข�างด�หรั�อข�างช่�ว ตวอย�างการัใช่�ค#า เช่�นกรัรัมอนท#าให�เก!ดเป(นคนช่,นส�ง หนงส�อท��อ�าง

เป(นช่นกกรัรัมฝ่:ายก2ศล. (อรัรัศาสน0). ช่นน� [ช่นนะน�] น. หญ!งผู้��ให�เก!ด, แม�. (ป.; ส.)

ความหมาย

ปรัะเภทของพจนาน2กรัมแบ�ง

เป(น 2 ปรัะเภท ใหญ�ๆ

พจนาน2กรัมเฉพาะว!ช่า

(Subject dictionary )

พจนาน2กรัมภาษา

(General Language

dictionary )

พจนาน2กรัมสองภาษา

พจนาน2กรัมหลายภาษา

พจนาน2กรัมภาษา

เด�ยว

สารัาน.กรัม(Encyclopedia)

ค�อหนงส�อท��รัวบรัวมความรั� �ในแขนงว!ช่าต�างๆ ไว� ในเล�มเด�ยวกนหรั�อช่2ดเด�ยวกน ให�ค#าอธิ!บาย

เรั��องรัาวของส!�งต�างๆ อย�าง ละเอ�ยดจดเรั�ยงเน�,อหา ตามล#าดบอกษรั ม�ดช่น� ช่�วยค�น สารัาน2กรัมอาจม� เล�มเด�ยวจบหรั�อ หลายเล�มจบ เรั�ยกว�า หน�งส�อช่.ด

ปรัะเภทสารัาน.กรัมปรัะเภทของสารัาน.กรัมแบ่$ง

เป)น 2 ปรัะเภทใหญ$ๆ

สารัาน.กรัมท� วไป เช่$น สารัาน.กรัมไทยฉบ่�บ่

รัาช่บ่�ณฑิ�ตยสถาน

สารัาน.กรัม เฉพาะว�ช่า เช่$น

สารัาน.กรัมว�ทยาศาสตรั"

• เป(นส!�งพ!มพ0ท��ออกโดยหน�วยงานของรัฐ อาจเป(นรัะดบ กรัะทรัวง กรัม กอง หรั�อรัฐว!สาหก!จ เพ��อเผู้ยแพรั�ผู้ล การัปฏ!บต!งานความเคล��อนไหวของ หน�วยงาน หรั�อความก�าวหน�าทาง ว!ช่าการั เป(นแหล�งท��ให�ข�อเท4จจรั!ง ปฐมภ�ม! (primary Source )

ส!�งพ!มพ0รัฐบาล (Government Publication )

วารัสารั หนงส�อ

รัายงานการัส#ารัวจว!จย

แผู้�นปล!ว

ภาพโฆษณา

หนงส�อพ!มพ0

หนงส�อรัายป>

อ��นๆ

เอกสารัอดส#าเนาปรัะเภทส!�ง

พ!มพ0รัฐบาล

อกขรัาน2กรัมช่�วปรัะวต! อ�กขรัาน.กรัมช่�วปรัะว�ต� (Biographical

dictionary) เป(นหนงส�อท��รัวบรัวมช่�วปรัะวต! ของบ2คคลบ2คคลส#าคญ จดเรั�ยงช่�วปรัะวต!ตามล#าดบอกษรั ส#าหรับช่าวต�างปรัะเทศเรั�ยงตามล#าดบ นามสก2ล ให�รัายละเอ�ยดเก��ยวกบ ป>เก!ด ป>ตาย ภ�ม!ล#าเนา การัศ+กษา สถุานภาพ ครัอบครัว อาช่�พ หน�าท��การังาน และผู้ลงาน

ปรัะเภทของอ�กขรัาน.กรัมช่�วปรัะว�ต�

อกขรัาน2กรัมช่�วปรัะวต!แบ�งออก

เป(น 2 ปรัะเภทอกขรัาน2

กรัมช่�วปรัะวต!

บ2คคลท�วไป

อกขรัาน2กรัมช่�วปรัะวต!

บ2คคลกล2�มใดกล2�มหน+�ง

บ2คคลท��ยงม�ช่�ว!ต

บ2คคลท��เส�ยช่�ว!ต

แล�ว

หน�งส�ออ�างอ�งทางภ�ม�ศาสตรั" หน�งส�ออ�างอ�งทางภ�ม�ศาสตรั" (Geographical source ) เป(นหนงส�อท��รัวบรัวมความรั� � ข�อเท4จจรั!ง และรัายละเอ�ยด เก��ยวกบช่��อ สถุานท��ทางภ�ม!ศาสตรั0 ได�แก� ช่��อปรัะเทศ เม�อง แม�น#,า ภ�เขา มหาสม2ทรั เป(นต�น

ปรัะเภทของหนงส�ออ�างอ!งทางภ�ม!ศาสตรั0

อ�างอ!งทาง

ภ�ม!ศาสตรั0แบ�งเป(น 3

ปรัะเภท

แผู้นท��และ หนงส�อแผู้นท��

( Map, Atlases )

อกขรัาน2กรัม

ภ�ม!ศาสตรั0(ให�ข�อม�ลท��

ต,ง จ#านวน ปรัะช่ากรั

พ�,นท�� รัะยะ)

หนงส�อน#าเท��ยว(Guideb

ooks)

รัายป3( Yearbooks)

• หนงส�อปรัะเภทน�,จดพ!มพ0รัายป> รัวบรัวม ความรั� �เก��ยวกบเหต2การัณ0 บ2คคลส#าคญ และความก�าวหน�าของว!ทยาการั สาขาต�างๆ ในรัอบป>ท��ผู้�านมา เสนอข�อความส,นๆ ในรั�ปของตารัาง สถุ!ต!และปฏ!ท!นเหต2การัณ0 หรั�ออ��นๆ

ปรัะเภทของหน�งส�อรัายป3 แบ�งออกเป(น 2 ปรัะเภท

หนงส�อรัายงานปรัะจ#าป>(Subject

records of progress)

หนงส�อรัายป> สารัาน2กรัม

( Encyclopedia yearbook)

สมพตสรั (Almanac)

หนงส�อรัายป>ท�วไป

( General

yearbook )หนงส�อรัายป>

สรั2ปข�าวป-จจ2บน( News

Summary )

หนงส�อค��ม�อ(Hand Books )• เป(นหนงส�อท��รัวบรัวมความรั� �เบ4ดเตล4ด โดยให�ข�อเท4จจรั!งอย�างส,นๆ เพ��อใช่�เป(นค��ม�อส#าหรับค�นหาค#าตอบในเรั��องใดเรั��องหน+�งได�อย�าง

สะดวกและรัวดเรั4ว แบ�งเป(น 2 ปรัะเภท ☺ หนงส�อค��ม�อท�วไป รัวบรัวมความรั� � ข�อเท4จจรั!งเรั��องส,นๆ

หลายสาขาว!ช่า หรั�อเบ4ดเตล4ด ☺ หนงส�อค��ม�อเฉพาะว!ช่า เป(นหนงส�อรัวบรัวมความรั� �เฉพาะ

สาขาว!ช่า ไม$รัวมถ4งหน�งส�อปรัะเภทต%ารัาเรั�ยน เช่�น ค��ม�อการัใช่�คอมพ!วเตอรั0

ค��ม�อการัท#าอาหารั ฯลฯ

นามาน.กรัมหรั�อ ท%าเน�ยบ่นาม(Directory)

• เป(นหนงส�อรัวบรัวมรัายช่��อบ2คคลหรั�อ องค0กรั โดยม�การัจดเรั�ยงช่��ออย�างม�รัะบบ . บ2คคลจะใช่�ช่��อ นามสก2ล ท��อย�� ต#าแหน�ง หน�าท��การังาน หมายเลขโทรัศพท0 . องค0กรัหรั�อสถุาบน จะใช่�ช่��อ ท��ต,ง หมายเลขโทรัศพท0 หน�าท�� ความรับผู้!ดช่อบบ2คลากรั และ อ��นๆ

ปรัะเภทของท#าเน�ยบนามแบ�งได� 6 ปรัะเภท

นามาน2กรัมอ��นๆ

ท#าเน�ยบนามส!นค�าและบรั!การั( รัายช่��อห�างรั�าน

บรั!ษท)

ท#าเน�ยบนามท�องถุ!�น(สม2ดรัายนามผู้��ใช่�

โทรัศพท0 โรังเรั�ยนเขตการัศ+กษา)

ท#าเน�ยบนามรัฐบาล(หน�วยงาน

รัฐบาลในรัะดบ กรัะทรัวง ทบวง กรัม

และส#านกงาน) ท#าเน�ยบนามสถุาบน( โรังเรั�ยน

ว!ทยาลย และมหาว!ทยาลย)

ท#าเน�ยบสมาช่!กสมาคม

ว!ช่าช่�พ(สมาคม แพทย0 สมาคม

ห�องสม2ดฯลฯ)

2. หน�งส�ออ�างอ�งท� แนะน%าแหลั$งค%าตอบ่ได�แก$

                                                  

บ่รัรัณาน.กรัม(Bibiography )

• เป(นหนงส�อท��รัวบรัวมรัายช่��อส!�งพ!มพ0 เรั�ยบเรั�ยงไว�อย�าง

เป(นรัะบบ ให�รัายละเอ�ยดเก��ยวกบช่��อผู้��แต�ง ช่��อหนงส�อครั,งท��พ!มพ0 สถุานท��พ!มพ0 ผู้��จดพ!มพ0 ป>พ!มพ0 หรั�อ จ#านวนหน�า จ#านวนเล�ม รัาคา บรัรัณาน2กรัม บางเล�มเรั�ยกว�า บรัรัณน!ทศน0 การัจดเรั�ยงล#าดบม�หลายว!ธิ�

การัจดเรั�ยงล#าดบ บรัรัณาน2กรัม• การัจดเรั�ยงล#าดบ ม�หลายว!ธิ� ค�อ ☻จดเรั�ยงล#าดบอกษรัแบบพจนาน2กรัม ☻ จดเรั�ยงล#าดบปรัะเภทของช่��อผู้��แต�ง หรั�อ

ตามอกษรัหวเรั��อง ☻จดเรั�ยงล#าดบตามรัะบบการัแบ�งหมวด

หม��

ปรัะเภทของบรัรัณาน2กรัม ▪ บรัรัณาน2กรัมท�วไป (Universal Bibliographies) เป(น

หนงส�อรัวมรัายช่��อส!�งพ!มพ0ไม�จ#ากดป>พ!มพ0 สาขา ว!ช่า ภาษา หรั�อปรัะเทศท��จดพ!มพ0

▪ บรัรัณาน2กรัมแห�งช่าต! (National Bibliographies)เป(นหนงส�อรัวมรัายช่��อส!�งพ!มพ0ท��จดพ!มพ0ข+,นใน

ปรัะเทศใดปรัะเทศหน+�ง หรั�อม�เน�,อหาเก��ยวกบปรัะเทศใดปรัะเทศหน+�งหรั�อเข�ยนเป(นภาษาของ

ช่าต!น,น โดยไม�จ#ากดสาขาว!ช่า ▪ บรัรัณาน2กรัมเฉพาะว!ช่า (Subject Bibliographies )

เป(นหนงส�อรัวมรัายช่��อส!�งพ!มพ0ในสาขาว!ช่าใดว!ช่าหน+�งโดยเฉพาะ

(ต�อ)

▪บรัรัณาน2กรัมเฉพาะบ2คคล(lndividual Bibliographies ) เป(นหนงส�อรัวมรัายช่��องานเข�ยน

ของบ2คคลใดบ2คคลหน+�ง และงานเข�ยน ของผู้��อ��น ท��เข�ยนเก��ยวกบบ2คคลน,น จดท#าข+,นเพ��อให�ความ

สะดวก ในการัศ+กษาเก��ยวกบช่�ว!ต แนวค!ดและผู้ลงานของบ2คคลน,น▪บรัรัณาน2กรัมเพ��อการัค�า(Trade Bibliographies )

เป(นหนงส�อรัวมรัายช่��อส!�งพ!มพ0ใหม�ซึ่+�งจดท#าโดยส#านกพ!มพ0เพ��อเผู้ยแพรั�ให�ผู้��ซึ่�,อทรัาบ▪ บรัรัณาน2กรัมของบรัรัณาน2กรัม (Bibliographies )

เป(นหนงส�อ รัวมรัายช่��อหนงส�อบรัรัรัาน2กรัมในสาขาว!ช่าใดว!ช่าหน+�งโดยเฉพาะ

ดรัรัช่น�(Index)

• เป(นส!�งพ!มพ0ท��รัวบรัวมช่��อบทความทางว!ช่าการัท��จะเป(นปรัะโยช่น0ในการัศ+กษา

ค�นคว�าว!จย ซึ่+�งต�พ!มพ0ในวารัสารั ต�างๆ สามารัถุใช่�ส�บค�นเพ��อ

เข�าถุ+งบทความท��ต�องการัได� ได�แก� ช่��อผู้��แต�ง ช่��อบทความ

ช่��อวารัสารัท��ลงเรั��องน,นๆ ป>ท�� ฉบบท�� วนเด�อนป>ของวารัสารั

และเลขหน�าท��ลงบทความ

ปรัะเภทของดรัรัช่น�วารัสารั

ดรัรัช่น�วารัสารัท�วไป

ปรัะเภทของดรัรัช่น� วารัสารั แบ�งเป(น 4

ปรัะเภท

ดรัรัช่น�วารัสารั

เฉพาะว!ช่า

ดรัรัช่น�วารัสารัเฉพาะ

ช่��อ

ดรัรัช่น�วารัสารัท��ห�องสม2ดจด

ท#าข+,นเอง

สารัสนเทศเพ� อการัอ�างอ�งออนไลัน"

• ทรัพยากรัสารัสนเทศเพ��อการัอ�างอ!งออนไลน0ป-จจ2บนม�เป(นจ#านวนมาก

เพ��อความเข�าใจและสะดวกในการัส�บค�น ขอยก ตวอย�างเพ��อความเข�าใจดงน�,

♦ พจนาน2กรัมhttp://dictionary.cammbridgc.org/

♦ สารัาน2กรัมhttp://www.encyclopedia.com

♦ หนงส�อรัายป>http://siamaregives.com/index.

♦ อกขรัาน2กรัมช่�วปรัะวต!http://www.s9.com/

(ต�อ)

♦ นามาน2กรัม (สม2ดโทรัศพท0หน�าเหล�องฉบบภาษาไทย)

http://www.yellowpages.co.th/

♦ ส!�งพ!มพ0รัฐบาล http:thaigov.net/links.php

♦ บรัรัณาน2กรัม จดท#าโดยส#านกงานคณะกรัรัมการัการัอ2ดมศ+กษา

( สกอ .) http://ue.thailis.or.th/

♦ ดรัรัช่น�วารัสารัไทย ออนไลน0http://library2.nind.ac.th/index/top.htm

การัปรัะเม�นค.ณค$าสารัสนเทศเพ� อการัอ�างอ�ง

• การัปรัะเม�นค.ณค$าสารัสนเทศเพ� อการัอ�างอ�ง ม�หลั�กการัปรัะเม�นด�งน�5

☺ ความน$าเช่� อถ�อ ส� งส%าค�ญปรัะการัแรักค�อ ค.ณว.ฒิ� ความรั��ความสามารัถ

ปรัะสบ่การัณ" แลัะความเช่� ยวช่าญของผ��แต$งผ��รัวบ่รัวมหรั�อ

ผ��รั�บ่ผ�ดช่อบ่ ตลัอดจันถ4งความม�ช่� อเส�ยงของส%าน�กพ�มพ"หรั�อ

สถาบ่�นท� อ.ปถ�มภ"

(ต�อ)

☺ขอบ่เขต จัะต�องพ�จัารัณาว$า หน�งส�ออ�างอ�ง

น�5น ม�ขอบ่เขต ครัอบ่คลั.มเน�5อหาว�ช่าตามท� รัะบ่.ไว�

หรั�อไม$ เน�5อหา ม�ความท�นสม�ย แลัะม�บ่รัรัณาน.กรัมมาอ�างอ�ง

ปรัะกอบ่การัเข�ยน

(ต�อ)

• ☺การัเสนอเรั� องรัาวหรั�อเน�5อหาว�ช่า ต�องม�ข�อม�ลท��ถุ�กต�อง ช่ดเจน เช่��อ

ถุ�อได� ปรัาศจากอคต! ในการัแสดงความค!ดเห4น

(ต�อ)

☺แบ่บ่การัเข�ยน พ�จัารัณาด�ว$าเป)นหน�งส�อท� ผ��เข�ยน

เข�ยนข45นส%าหรั�บ่ผ��อ$าน ท� วไป ส%าหรั�บ่น�กศ4กษาว�ช่าเฉพาะท� ม�ความลั4กซึ้45งในว�ช่า

☺การัจั�ดลั%าด�บ่ของเน�5อหาว�ช่า พ�จัารัณาด�ว$าหน�งส�ออ�างอ�งช่� อน�5น

จั�ดเรั�ยงลั%าด�บ่เน�5อ เรั� องอย$างไรั เช่$น เรั�ยง ลั%าด�บ่อ�กษรั เรั�ยงตามลั%าด�บ่หมวดหม�$ว�ช่า

หรั�อเรั�ยงตามท� ต�5งทางภ�ม�ศาสตรั"

(ต�อ)

☺การัจั�ดรั�ปเลั$ม ต�องพ�จัารัณาถ4งลั�กษณะของต�วพ�มพ"

ช่น�ดของกรัะดาษ การัจั�ดคอลั�มน" การัเข�าเลั$ม ว$าม�ค.ณภาพเพ�ยงใด

☺ลั�กษณะพ�เศษ จัะต�องพ�จัารัณาส$วนปรัะกอบ่อ� นท� ช่$วย

ให�หน�งส�ออ�างอ�งช่� อน�5นม�ลั�กษณะเด$น แตกต$าง ไปจัากเลั$มอ� น เช่$น ม�ภาพปรัะกอบ่ แผนภ�ม�

ตารัาง กรัาฟ แลัะบ่รัรัณาน.กรัม

จับ่แลั�วนะคะ

จับ่แลั�วนะคะ