5. unitate didaktikoa - · pdf fileera honetan, unitate didaktikoa kokatua geratzen da, hortik...

GORPUTZALDIAK3. Unitate didaktikoa

INTEGRAZIOAAUTOKONTZIENTZIA

5. Unitate didaktikoaGORPUTZALDIAK

EdukiakAmaia Navascues Alberdi, Ana Remiro Esnoz

Ikuskapen pedagogikoaJune Kortazar Zabala

Ikuskapen teorikoa eta sarrera-itxiera testuaHeidrun Panhofer

IlustrazioakQim Castillo

BabesleakGipuzkoako Dantzagunea, Lasarte-Oriako Berritzegunea, Kutxa Fundazioa, Eusko Jaurlaritza

3

AURKIBIDEA

Aurkezpena ................................................................................ 4Metodologia ..................................................................... 5Sarrera eta itxierak ....................................................... 7-11Laburpen didaktikoa .................... ............................... 12

SaioakAtarikoa ............................................................................ 13Hasi baino lehen... ............................................................ 141. SaioaSaioaren sarrera .............................................................. 15Beroketa: Arnasketa ........................................................ 15Garapena I: Oinatzak ....................................................... 16Garapena II: Gorputzaren atalak .................................... 17Saioaren itxiera ............................................................... 17

2. SaioaSaioaren sarrera ............................................................... 18Beroketa: Pilota batek nire gorputza arakatzen du ...... 18Garapena I: Birika bidaiariak ............................................ 19Garapena II: Gelditu eta sentitu ...................................... 21Saioaren itxiera ................................................................ 22

3. SaioaSaioaren sarrera ............................................................... 23Beroketa: Arnasketa ........................................................ 23Garapena I: Tentsio gorabeherak ................................... 24Garapena II: Bihurtuko naiz ............................................. 25Saioaren itxiera ................................................................ 26

4. SaioaSaioaren sarrera ............................................................... 27Beroketa: Pilota batek nire gorputza arakatzen du ...... 27Garapena: Gure dantza ................................................... 28Saioaren itxiera ................................................................ 30

Baliabide bereziak ...................................................................... 31

4

Aurkezpena

Aurkezten den materiala, Unitate Didaktiko bat da, eta ordu beteko lau saioz osatuta dago. Unitate honen helburu nagusia gaitasun sozio afektiboa den autokontzientzia garatzea da. Horretarako, tresna pedagogiko hau erabiliko da: Dantza. Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. zikloko ikasleei dago zuzenduta, 6-12 urte bitar-tean. Proposatzen diren ekintzek etapa horren garapen psikologiko, kogniti-bo, sozial, afektibo eta fisikoa aintzat hartzen dituzte.

Proposatzen den planteamendu didaktikoaren garapenerako, ardatz erre-ferentetzat Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak proposatutako Heziberri 2020 plana hartu da , zeinak EAErako Oinarrizko Hezkuntzarako cu-rriculuma garatuko duen. Era honetan, Unitate Didaktikoa kokatua geratzen da, hortik konpetentziak, helburu didaktikoak, lorpen adierazleak eta edu-kiak hartzen direlarik. Unitate Didaktiko honek pertsonen gaitasun fisiko, motor, kognitibo, sozial eta afektiboen garapen integrala bermatzeko printzipio orokorrei jarraitzen die. Honela, Hezkuntza konpetentzia orokorrak garatzen lagunduko dute; zehatzago, izaten ikasteko konpetentzia, hau da, norberaren gorputz-itxu-ra eta gorputz-funtzioak autoerregulatzea, norberaren emozioak autoe-rregulatzea, autoestimu errealista izatea eta nork bere erabakiak hartu eta erantzukizunak onartzea.

Gaitasun sozio afektiboen garapenaren bitartez, ikasleek norberaren eta bes-tearen ulermenean, eta besteekiko erlazioan sakondu ahal izango dute. Ho-nela, autokontzientziaren garapena gorputz-praktika desberdinen bitartez gauzatuko da eta gorputza behatoki bilakatuko da, aldi berean hausnarketa gunea ere izango delarik.

5

Gaitasun sozio afektiboak lantzeko tresna pedagogikoa Dantza izango da. Dantza, mugimendu libre eta jolasaren erabileraren bitartez, espresio-bide eta besteekiko topaleku bihurtuko da. Mugimendu librea adierazpen gaita-sun eta auto-ezagutza gisa erabiliko dugun moduan, bere alderdi integratzai-lea ere agertuko da. Recak (2005) dioen bezala, dantza librea da, ez bakarrik adierazteko, baizik eta mugimenduak jasotzeko, beroriei erantzuteko eta besteen mugimendua eta zentzua islatzeko ere. Bestalde, Capellok (1980) azpimarratzen duen bezala, edozein keinu edo adierazpen ez berbal zilegi da. Eta hori bat dator gure proposamenarekin; izan ere, ez baitiegu onargarria edo ederra zer den esaten diguten kanon estilistikoei men egingo. Unitate Didaktikoan, eta Oinarrizko Konpetentzien (OOKK) lanketaren ondo-ren, ikasleek ikasketak barneratuko dituzte, beste egoera eta testuingurue-tan erabili ahal izango dituzten edukiekin erlazioan jarriz. Irakaskuntza-ikas-kuntza prozesuan, ikaskuntza esanguratsuaren teoria hartuko da oinarritzat eta ikasleak aurretik dituen ezagutzak erreferentzia izango dira, horrela, eza-gutzak egokitzeko edo berreraikitzeko, edota ikaskuntza berri bat sortzeko aukera emanago zaielarik ikasleei.Bestalde, ikaskuntza kooperatiboak garrantzia dauka Unitate honetan, ikas-leen artean informazioa elkar trukatuz eta interakzio horretatik ikasiz.

Metodologia

Unitate Didaktiko bakoitza autokontzientzia ideiari buruzko aurre-ebalua-zio batekin hasiko da. Honela, irakasleak gaitasun sozio afektiboei dago-kienez ikasleek zer ezagutza maila duten jakingo du; ondoren, jasotako informazio berria erabili ahal izango du ezagutzak berreraiki ahal izan de-zaten.

Unitate Didaktikoa gaitasun sozio afektibo baten inguruko lau saioz osa-tua dago. Aldi berean, saioek hiru fase izango dituzte: beroketa, mugi-mendurako prestaketa gisa, motrizitate nahiz jarrera mailan; garapena, non helburu diren kontzeptuetan sakonduko den jolas esperimentalen bitartez.; eta itxiera, non lasaitasunera itzuli eta bizipenen inguruko kon-tzientzia hartuko den. Aldi berean, Unitate Didaktiko bakoitzaren amaieran espazio bat emango zaie, eta espazio honetan taldekako dantzak eraiki ahal izango dituzte, aurretik landutako jarduerak oinarritzat hartuz; honela, beraien bizipen

6

eta jasotako ezagupenetan sakondu ahal izango dute.Irakaskuntza modu nagusiak hauek izango dira: aurkikuntza gidatua, mu-gimendu arazoen ebazpena eta zereginen banaketa. Eta ondorioz, Unita-te Didaktikoaren helburuetan azaldutako gaitasun sozio afektiboen alde-ko giroa eratuko da. Saio hauetan, jolas eta sormen espazio bat sortzea da helburu, bakoitza-ren berezko mugimendutik abiatuta. Honela, auto-ezagutza eta besteeki-ko harremanaren bitartez, ume bakoitzak, libre mugitu eta erabakiak har-tu ahal izango ditu, egiten zaizkion iradokizunen barruan. Jolasa, sormen eta askatasun tresna izango da. Colasen (1998) arabera, jolasaren bitartez, haurrak bizipenak pasiboki jaso beharrean, prozesu aktiboagoak garatuko ditu. Era honetan, erdibi-deko espazio bat sortu ahal izango da kanpo (kanpo errealitatea) eta ba-rruaren artean (premia pertsonalak, desioak, sentimenduak...).

Schilderrek (1983) dioenez, jolasa desio baten azaleratzea izan daiteke askotan. Forma, mugimendu eta egitura ezberdinak probatuz bere au-tokontzeptua garatzea ahalbidetu dezakeen espazioa dela dio. Honela, jolasak umearen garapenean egokitzapen eta integraziorako bitartekari moduan funtzionatzen du. Saio hauetan, irakaslearen egitekoa gidariarena izango da; segurtasun eta konfiantza giroa eskainiko du. Ikasleekiko gertutasun-jarrera erakustea-rekin batera, erabakiko du aktiboki parte hartu edo behatzaile moduan kokatzea. Halaber, arreta jarriko dio denborari, hau da, taldekako nahiz bakarkako egoeretan dinamikak zenbat denbora behar duten neurtzeko. Guzti honetaz hausnartuko du eta, behar izanez gero, ekintzak egokitu egingo ditu.

7

Sarrera eta itxierak

Eskola bakoitzaren hasieran eta bukaeran norberak adieraztea hitzez eta hitzik gabe.

Jarduera hasi aurretik, denbora bat uzten dugu taldeko partaideekin ha-rremanetan jartzeko 1. Psikofisikoki bakoitza nola dagoen konturatzeko aukera da, kontzientzia hartze hau mugimendurako lehen prestaketa be-zala garrantzitsua izan daitekeelarik. Gorputza entzutera gonbidatzen da -ez bakarrik gorputza makina bezala, baizik eta sentitzen duen gorputza,

zeinak adierazteko medio bezala balio duen-. Era honetan, irakasleak tal-dearen egoera eta beraien beharrei buruzko lehen ideia bat jasotzen du, eta beharrezkoa baldin bada, aurretik planifikatutako jarduerak egokitu eta berrantolatu ditzake, eta aldi berean, eguneko gaiari sarrera eman. Era berean, klasea bukatu aurretik ixteko espazio bat gordetzen da, psi-kofisikoki zer aldatu den konturatzeko eta taldearen nahiz norberaren egoera nola garatu den nabaritzeko beste momentu bat delarik.

Testu honek sarrera eta itxieretan kontzientzia hartze horretarako hain-bat jarduera proposatzen ditu. Momentu horiek konpartitzeko hainbat bide deskribatzen dira: hitzez, idazketaren bitartez, marrazkien bitartez, edota gorputz beraren bitartez, honako helburu hauek kontuan izanik:

• Partaide bakoitzaren egoera fisiko eta emozionalaren lehen kontzientzia hartzea.

• Egoeraren adierazpena hitza, marrazkia edo mugimenduaren bideak erabiliz.

• Taldearekin komunikazioa; talde-egoeraz konturatzea (zeina taldea-rentzako eta bai irakaslearentzako garrantzitsua den)

1 Formatu honek Dantza Mugimendu Terapian du oinarria, non adierazpen-mugimendua modu psikoterapeutikoan erabiltzen den. Saioaren hasieran, check-in deritzon sarrera espa-zioari denbora bat uzten zaio. Aireportu batean bezala, check-ina literalki pazienteak bere zamak uzteko eta beste batek-terapeutak-hartzeko erabiltzen da. Momentu hau partaideen kezka eta zamei buruz kontzientzia hartzeko eta nola dauden konpartitzeko erabiltzen da. Hortik aurrera terapeutak saioa moldatzen du, momentuko beharretaz arduratuz.

8

Hitzezkoa

• Partaide guztiak biribilean jartzen dira.• Modu irekian edo txandaka zera galdetu daiteke:• Nola joan da eguna orain arte? Zer egin duzu orain arte? Nola iritsi zara?• Eguneko gaiari sarrera ere eman dakioke, eta galdera irekien bitartez esplortu:

Gaur emozio desberdinetan murgilduko gara. Nola sentitzen zara orain? Hunkiga-rria edo emoziozko momenturen baten oroimena ba al daukazu? Saiatu gustatzen zaizun eta ez zaizun beste emozio batekin konektatzen.

• Partaideak bikoteka jartzen dira eta nola sentitzen diren adierazten dute, ea gorputzeko atalen bat minduta duten, zerk kezkatzen dituzten…

• Bukatzeko, bietako batek laburki taldearekin partekatuko du.

• Eguneko gaiari sarrera ematen zaio: partaideak talde txikietan zer iradokitzen dieten komentatzen dute, zerekin erlazionatzen duten, zer ideia dakarkien.

• Bukatzeko, talde txikietako batek talde handiarekin laburki konpartitzen du.

Idazketa

• Paper-biribilki handia eta errotuladoreak erdian ipintzen dira partaide guztiek erabiltzeko. • Partaide bakoitzak zera idatzi dezake:

ǧ nola sentitzen den ǧ nola dagoen bere gorputza momentu horretan ǧ Eguneko gaiarekin zer erlazionatzen duen ǧ etab.

• Taldeko partaide bakoitzari papertxo batean gaur nola sentitzen den idazteko gonbitea egiten zaio.

• Esaldiak honela irakur daitezke: ǧ Irakasleak bakarrik ǧ Partaide bakoitzak ozenean ǧ Telefonoaren jolasean bezala, alboan daukaten pertsonari

• Esaldi hauek ere nahastu daitezke eta gero beste kide batek ozenean irakurri ditzake (kontuz, dinamika honek adierazkortasun eta intimitate handia dakar, egilea ezagutu gabe irekitze handiagoa dakarrelako)

Sarrera

9

Mugimendua

• Taldekide bakoitza keinu baten bidez nola sentitzen den adieraztera gonbidatzen da, keinu horrekin batera hitz batek laguntzen diolarik, adibidez “amorratua”hitza hankak astinduz, “pozik” besoak irekiz, “ez dakit” sorbaldak igoz, etab.

• Taldekide bakoitza bere gorputzarekin kontaktuan jartzera eta hau entzutera gonbidatzen da. Zer nabaritzen du barrutik? Nola sentitzen da bere gorputza? Zer sentsazio fisiko nabaritzen ditu?

• Norberaren arnasketa entzutera gonbidatzen da, bihotzaren taupadak, hesteen soinuak edota gorputzaren beste soinu batzuk.

• Egon daitezkeen inurridura, beroa, hotza, tentsioa, mina, ongizatea, eta abarri atentzioa jartzera gonbidatzen da. Jarduera hau egiteko taldearekiko konfiantza minimo bat behar da.

• Hitzak erabili gabe, partaideak biribilean ipini daitezke, eta jarraian adierazten diren pa-rametroen arabera kokatu:

• Adibidez: zoriontsu edo pozik daudenak haien gorputza oso altu kokatzen dute, eta tris-te sentitzen direnak lurrean kokatzen dute.

• Bertan egoteko gogo handiak dituztenak biribilaren barnealdean ezartzen dira eta bes-te leku batean sentitzen badira kanpoalderago. Urduri sentitzen badira asko mugitu dai-tezke eta geldi egon lasai sentitzen badira...

• Hauek bezalako hainbat eskala integratu daitezke egunean jorratuko den gaia kontuan hartuta.

Marrazketa

• Paper-biribilki handia eta errotuladoreak erdian ipintzen dira partaide guztiek erabiltzeko. • Partaide bakoitzak modu librean zera marraztu dezake:

ǧ nola sentitzen den ǧ nola dagoen bere gorputza momentu horretan ǧ Eguneko gaiarekin zer erlazionatzen duen ǧ etab.

• Honela, formen, koloreen, ehunduren bitartez beste adierazpen bide bat baimentzen da, eguneko taldearen marrazkia begietsiko delarik.

• Taldekide bakoitzak papera eta errotuladoreak jasotzen ditu, aretoan leku bilatuz. • Modu libre batean bakoitzaren momentuko egoera marraztu daiteke, edota eguneko

gaiari buruz hausnartzeko galdera batzuk iradoki:• Adibidez:

ǧ Gaur autokontzientziari buruz jardungo gara. ǧ Zer ulertzen duzu autokontzientziari buruz? ǧ Nola marraztu zenezake? ǧ Zer litzateke aurkakoa?

10

Beraz, sarrera honek taldekide bakoitza kokatu eta bere egoera adieraz-tea baimentzen du, norbera nola sentitzen den hautematen lagunduz. Aldi berean, egoera fisiko eta emozionalak adierazteko hitzak ikasteko espazioa eskaintzen du (gaixorik, amorratua, nekatua, mindua, etab), as-korentzako erronka handia suposatuz. Besteekin konpartitzeak giro en-patikoagoa sortzen laguntzen du, eta besteen beharrak entzuteko lehen bidea irekitzen du.

Itxiera

Itxierak1 espazioaren azkeneko atala suposatzen du, eta mugimenduaren bitartez adierazi den guztia jasotzeko erabiltzen da, hobeto ulertu eta nolabait integratu ahal izateko. Gertatutakoari buruz hausnartzen sa-iatzen da, prozesatu, izendatu edo aztarna utziz. Aldi berean, irakasleak gertatutakoari buruzko inpresioak itzultzeko erabil dezake, eta egindako lanaren ebaluazio bat gauzatu. Lehenik, irakasleak itxiera nola bideratuko duen erabakiko du: Batzue-tan, mugimenduan gertatuarekiko hitz egitea eta hitzak aurkitzea beha-rrezkoa da. Besteetan, hitzezkoak ez diren bideak erabilgarriak izan daitezke, ma-rrazketa edo mugimenduaren bitartez, adibidez. Galdera irekien bitartez, taldekako edo binakako hausnarketa batera gon-bidatzen da. Zer gertatu da? Gaurko dantza zeri buruz zijoan? Nola sen-titzen zara orain? Beste batzuetan galdera zehatzagoak egitea komeni da: Zer sentitzen du orain zure gorputzak? Zer gertatu da hasierako jardueran? Zergatik auke-ratu duzu tela hori? Zein izan da momenturik esanguratsuena zuretzat? etab.Idazketa, marrazketa edo argazkigintza bezalako teknikak mugimendua-ren momentu iragankorretan nolabaiteko iraunkortasuna uztea baimen-tzen dute. Poema, kontakizun, marrazki edota argazkiak eskolak eta gero gorde daitezke eta korporalki bizitakoaren testigantza izan daitezke. Honelako aztarna bat uztea gomendagarria da, batez ere trantsizio edo itxiera momentuetan, adibidez oporraldien aurretik edota agurretan. Agian partaideek zerbait fisikoa eraman dezakete eskolatik, horretarako produktu artistiko guztiak kurtso edo urtea amaitu arte gordetzea go-mendatuz.

1 Espazio terapeutikoetan atal honi chck-out deitzen zaio, non norberaren zamak jasotzen diren, integratzen eta ulertzen saiatuz

11

Egunean gertatutako dantzari izenburu bat aukeratzea, saioaren momen-tu esanguratsu bat aipatzea edo galdera bat egitea eskatu dakieke par-taideei. Jarduera hauek paper indibidual batean edo poster handi batean konpartituta gauzatu daitezke. Partaideek euren gorputzekin eguneko eskolari buruz estatua bat egitera ere gonbida daitezke, argazki batean betiko gogoan geratu daitekeen momentua jasoz. Izan ere, hausnartzeko eta espazioa ixteko aukera asko daude.

Bi espazioak, sarrera eta itxierak, egindako lanean sakontzeko balio dute. Modu honetan mugimenduan ez da sortze hutsa bilakatzen, baizik eta gertatutakoa jasotzen saiatzen da, jarduera honen arrazoi, barne-prozesu eta emaitzak ulertzen saiatuz.

Bibliografia: Curtis, S. (2006). Group movement psychotherapy with children in a mainstream school. In V. Karkou & P. Sanderson (Eds), Arts therapies – A Research based Map of the Field. London: Elsevier Churchill Livingston.Meekums, B. (2002). Creative Therapies in Practice: Dance Movement Therapy. London: Sage Publications.Panhofer, H. (Ed) (2005). El cuerpo en psicoterapia. La teoría y práctica de la Danza Movimiento Terapia. Barcelona: Gedisa.

13

SAIOAK

Atarikoa

Autokontzientzia, norberaren inguruko ezagutza eskuratzen duen prozesua bezala ulertu daiteke, eta gure sentitzeko, pentsatzeko, jokatzeko eta erla-zionatzeko moduak baldintzatzen ditu.

Golemanen arabera (1996), autokontzientziak norberaren barne egoera, le-hentasun, sendotasun, baliabide eta intuizioen ezagutzan datza.

Gaitasun sozio afektibo honen prozesuak, norberaren behaketa egoera da-rama bere baitan, bai barne adierazpenak eta bai kanporuntz egiten diren adierazpenak identifikatzea, interpretatzea, ebaluatzea, eta aldatzea ahalbi-detzeko.

Izan ere, norberaren pentsamenduak, emozioak eta jokabideak antzema-tean oinarrituko gara.

Proposatzen diren saioekin, gorputzaren alderdi desberdinak izango dira behatoki. Era honetan, hainbat dinamikaren bitartez, autokontzientzia ga-ratzen lagun dezaketen egoera desberdinak proposatzen dira, norberaren gorputzaren obserbazio eta esplorazioan oinarrituz.

Honela, proposatzen ditugun gorputz praktiketan, arnasketa, barne sentsa-zioak, zentzu propiozeptiboa, mugimenduaren nolakotasunak eta adieraz-penen identifikazioak landuko dira, hausnarketa erraztuz.

14

Hasi baino lehen, kontuan hartu beharreko gauzak

Umeen arreta eta isiltasuna

Unitate didaktiko hauetan proposatzen diren gorputz-dinamika guztiak modu egokian bideratzeko, isilik egotea oso beharrezkoa da, beste arra-zoien artean, bereziki gorputzari hitz egiteko lekua uzteko helburua delako. Beste adierazpen mota bat martxan jartzen da, non komunikazioa ez den hitzen bitartez ematen, baizik eta keinuz eta mugimenduz.

Hemen proposatzen ditugun dinamikak dantzatik ekarritakoak dira eta ko-munikazio ez berbal planoan gertatzen eta garatzen dira. Dinamika horietan parte hartzen dutenak (ikasleak) hitzetara pasatzen badira, dinamikaren mekanismoek ez dute modu egokian funtzionatzen, zentzua galtzen baitu-te, eta erdietsi nahi diren helburuak ez baitira lortzen.

Proposatutako lan honekin beste egoteko modu desberdin bat bilatzen da, beste atentzio mota bat, non hitzak ez duen protagonismorik.

Postura 0

Irakasleak arreta berezia jarri behar dio zutikako posturari. Izan ere, horrek garrantzia handia du gorputz-disponibilitaterako, hau da, mugimendu sorta zabalagoarekin jolasean aritu ahal izateko. Postura honek baldintza hauek behar ditu: Zutik, oinak paraleloan, aldaken zabaleraren distantzia manten-duz, bizkarrezurra luze, besoak erlaxatuta eta zintzilik, burua bizkarrezurra-ren ardatzean edo, beste modu batean esanda, bizkarrezurrarekin lerroka-tuta, eta begirada aurrera.

Oinarrizko mugak

Edozein jarduera didaktikoan bezala, talde-dinamika hauetan umeek ez dute mugimenduak edo egoerak erabiliko besteari mina emateko edo gaizki sen-tiarazteko. Horrelako jarrerak ez dira onartuko.

15

1. SAIOA

Saioaren sarrera

Saioaren hasieran ikasleekin borobil bat egingo da, autokontzientziari buruz galdetzeko, eta horrekin erlazionaturiko esperientziaren bat partekatzeko.Autokontzientzia zer den badakiten edo zer esan nahi duen galdetuko zaie. Gaiaren harira datozen galdera edo egoera desberdinak planteatuko dira. Segidan, adibide konkretu batzuen bidez solasalditxoa bideratuko da lehe-nengo hurbilketa moduan.

Iraupena: 10 minutu inguru.

Beroketa: Arnasketa

Ideia gakoak: arnasketaren mugimenduaren kontzientzian sakontzea, gor-putzaren behaketarako egoera sortzea.

Hasierako kokapena

Borobil batean eseriko gara, gure artean espazio tarte txiki bat dugularik.

Deskribapena

Jolas honek hiru atal dauzka:

1. atala: Esku bat sabelean eta bestea bularrean jarriko dituzte, begiak itxi eta momentu batzuetan zehar euren arnasketa sentitzean jarriko dute arre-ta. Eskuen bitartez mugimendurik sumatu duten galdetuko diegu, eta hala izanez gero, zein esku mugitzen den gehien pentsatzera gonbidatuko ditu-gu, auto behaketa errazteko (ez dituzte hitzetan jarri behar). Arnasketaren kontzientzian sakontzeko, beste galdera batzuk ere gehitu ditzakegu.

2. atala: Arnasketaren bi mugimenduekin konektatuko dute. Honela, begiak itxita, arnasa hartzean besoak goruntz mugituko dituzte eta arnasa botatzean besoak jaitsi egingo dituzte. Ekintza hau hainbat alditan errepikatuko dute.

3. atala. Zutik jarriko dira. Puztuki bat izango balira bezala, arnasa hartzean gorputz guztia puzten dutela imaginatuko dute, besoen laguntzaz sentsa-

16

zioa areagotuz. Arnasa botatzean, puztukia lotu gabe askatzen denean be-zalako mugimenduak egingo dituzte, lurrean bukatu arte.

Kontuan hartu beharreko gauzak

Puztukiaren mugimenduak egiterako garaian, arnasa botatzean, atentzio berezia ipiniko dute lurraren aurka talkarik ez egiteko.


Musika: Rose, Ludovico Einaudi 4:16/ Fil de Verre, René Aubry. 3:07

Garapena I: Oinatzak

Ideia Gakoak: Gorputzaren kontzientzian areagotzea.

Hasierako kokapena

Bikoteka jarriko gara, bata lurrean buruz behera etzanda eta begiak itxita, eta bestea ondoan belauniko. Deskribapena

Belauniko dagoen pertsonaren eskuak animalia baten hankak edo atza-parrak izango balira bezala, etzanda dagoen pertsonaren gorputzean ibilbide desberdinak egingo ditu. Honela, gorputza modu desberdinetan zeharkatuko du, animalia desberdinen oinatzak erabiliz laguntzeko, adibi-dez txingurria, barraskiloa edo katua.Animalien oinatzak egiten ari den pertsonak, arreta berezia jarriko du az-tarnak uzteko sentsazioan.


Manipulazioak agertzen diren jolasetan, garrantzitsua da gogoratzea bai jasotzen ari denari eta baita ematen ari denari ere, momenturen batean minik izaten badute edota deseroso sentitzen badira, bikoteari jakinarazi behar zaiola.


Musika: D´un Pas Si Facile, René Aubry. 2:27 / Paul´s Dance, Penguin Cafe Orchestra. 1:46

17

Garapena II: Gorputzaren atalak Ideia gakoak: Gorputz atal desberdinak identifikatzea. Gorputz atalen auke-ra desberdinak behatzea eta esploratzea. Hasierako kokapena Umeak espazio osoa erabiliz aretoan sakabanatuko dira. Deskribapena Musikaz baliatuz gure gorputza dantzan jarriko dugu mugimendu libre eta espontaneoaren bitartez. Tarteka, musika geldituko dugu eta gorputzaren atal bat aipatuko dugu. Horren ondorioz umeek dantza aipatutako gorputz atal hori erabiliz soilik egin dezakete. Eskema bera errepikatuko dugu gor-putz atal ezberdinak erabiliz, gorputzeko atal guztietatik pasa arte. Kontuan hartu beharreko gauzak Dinamika honetarako oso garrantzitsua da espazioaren kudeaketa egokia izatea, talde kide guztien desplazamenduak kontuan hartuz. Bariazioak Dinamika hau menperatzen denean, bi gorputz atal batera erabiltzea propo-satu daiteke (hiru, lau…) konbinazio bitxiak lortuz. Ez badu funtzionatzen... aurretiko urratsak Espazioaren erabilpenarekin arazoak baldin badaude, aldez aurretik IBILI ETA STOP, edota ITSASONTZIA jolasak erabili daitezke. Iraupena: 10 minutu inguru. Musika: Invocation, Bobby MCFerrin 7:10 Saioaren itxiera Saioa amaitzean, izandako esperientzia desberdinei buruz hitz egiteko tarte bat emango zaie. Era honetan, zein egoeratan eroso sentitu diren eta zeine-tan ez adierazi ahal izango dute adibidez, hausnarketari bidea emanez. Iraupena: 15 minutu inguru.

18

2. SAIOA

Saioaren sarrera

Saioaren hasieran ikasleekin borobil bat egingo da, autokontzientziari buruzko elkarrizketarekin jarraitzeko. Denon artean 1. saioan hitz egin-dakoaz, edo jolasen inguruan izandako esperientziak gogoratuko ditugu eta hortik ikasitakoaz mintzatuko gara.Hezitzaileak galdetu dezake, adibidez, ea gelatik kanpo gorputz egoera ze-hatzak antzeman dituzten. 1. saioa egin eta gero, bakoitzaren bizitzan eman diren autokontzientziari loturiko egoerei buruz eta nola bizi izan dituzten ere galde egin dezaketelarik.


Beroketa: Pilota batek nire gorputza arakatzen du

Ideia gakoak: Gorputzeko atal desberdinak integratzea. Gorputzaren aukera motorrak behatzea. Norberaren gorputzarekiko entzumena areagotzea.

Hasierako kokapena

Umeak espazio zabalean sakabanatuta egongo dira modu librean.

Deskribapena

Pilota txiki bat eskuaren gainean edukiko dugula imaginatuko dugu. Gure ze-regina pilota hori gorputzetik zehar mugitzea izango da, horretarako pilota nun dagoen irudikatzen, zirkoko artistak izango bagina bezala. Pilota gure gorputzean modu oso desberdinetan zeharkatzen saiatuko gara. Pilotak gorputz osoa zeharkatzen duela ziurtatuko gara, behar izanez gero propo-samen hauek erabili daitezkelarik:

1. Goiko zirkuitoa: eskutik eskura, ibilbide desberdinak eginez.2. Beheko zirkuitoa: oinetik oinera, aldaketatik pasatuz.3. Aurreko zirkuitoa: burutik oinetara, goputzaren aurrealdea erabiliz.4. Atzeko zirkuitoa: burutik oinetara, gorputzaren atzekaldea erabiliz.

19


Umeak proposamenetik urruntzen badira, abiadura mantsotzea proposa-tuko diegu, pilota nondik nora mugitzen den benetan irudikatu ahal izateko, eta horren bitartez gorputzaren kontzientzia areagotzeko.

Bariazioak

Binaka jarriko gara. Batek behatzarekin ibilbide oso motelak egingo ditu bes-tearen gorputzean zehar, eta azkeneko honek, kontaktu puntu hori mobili-zatu egingo du.

Ez badu funtzionatzen...aurretiko urratsak

Irudikatzea oso zaila egiten bada, dinamika benetako pilota batekin egingo dugu. Honen bitartez sentsazio errealak lortu eta gero, errazagoa izango da materialik gabe aritzea.


Musika: The Big Ship, Brian Eno 2:59. / On Y Va, Pascal Gaigne 1:59.

Garapena I: Birika bidaiariak

Ideia gakoak: Arnasketaren bidez autokontzientzian sakontzea; gorputza-ren artikulazioak sentitzea; barneko sentsazioetan arreta jartzea.

Hasierako kokapena

Lurrean etzanda buruzgora eta begiak itxita.

Deskribapena

Dinamika hau irudikatze gidatua izango da. Irakasleak, kontakizun moduan, etzanda dauden ikasleei arnasketarekin gorputz bidaia bat proposatuko die. Kontaketaren bitartez, bere gorputzaren atal guztietan, bereziki artikulazioetan, arnasketa sentitzen lagunduko die. Etzanda dagoen ikasleak bere arnasketa gorputzaren atal desberdinetara eramaten saiatuko da, irakasleak egindako kontaketari jarraituz.

20

Ondoren kontaketa adibide bat eskaintzen dugu: “Begiak itxita, gure ar-nasketan kontzentratuko gara, eta gure gorputza puztukia balitz bezala puztu eta hustu egiten dela konturatuko gara, airea gorputzetik sartu eta ateratzen denean. Esku bat sabelaren gainean jarriko dugu, eta ai-rean hartzean eskua nola igotzen eta jaisten den sentituko dugu.. Sent-sazio honetan denbora tartetxo bat egongo gara, ondoren eskua lurre-ra bueltatuz. Hau egin eta gero, gure birikak irudikatuko ditugu., nun dauden eta nolakoak diren imajinatzen saiatuko gara. Bide batez, airea nola sartzen den eta nola ateratzen den birika horitatik ere irudikatuko dugu. Sentsazio honetan denbora tartetxo bat egongo gara. Hemen-dik aurrera gure birikekin bidaiatzen hasiko gara. Mentalki gure birikak sorbaldetara eramango ditugu, eta han geratuko gara. Bertan, sorbal-dekin arnastu genezakela imajinatuko dugu. Bizpahiru arnasketa egin ondoren, gure bidaia jarraituko dugu, eta birikak aldaketara eramango ditugu. Hemen gauza bera egingo dugu, aldakekin arnastu genezakela irudikatuz. Arnasketa batzuren ostean, bidaia jarraituko dugu, gorputz atal desberdinetan geldialdiak eginez eta bertan arnastuz, hala nola, belaunak, orkatilak, oinak, eskuak, lepoa… Bidaia osatzea irakaslearen imajinazioaren esku gera daiteke.Bukaera posible bat gorputz osoko arnasketa globala sentitzea izan daiteke.


Irudikatzeak egiterako garaian, oso lagungarria izaten da begiak itxita edukitzea, arreta guztia barne sentsazioetan eduki ahal izateko. Ume batzuei kosta egiten zaie begiak itxita mantentzea, beraz tarteka egoe-ra horretan egotera gonbidatuko diegu.

Bariazioak

Dinamika bera egin daiteke bikoteka, bat lurrean etzanda buruzgora begiak itxita, eta bestea ondoan belauniko. Bere ondoan belauniko dagoen ikasleak, bere eskuak erabiliz, arnasketaren mugimendua sen-titzen lagunduko dio kideari.


Musika: Giorni, Ludovico Eunaudi 6:19

21

Garapena II: Gelditu eta sentitu

Ideia Gakoak: zentzu propiozeptiboa garatzea; gorputzaren zentzu espa-zialaren kontzientzia lantzea. gorputzaren barne egoera desberdinak iden-tifikatzea..

Hasierako kokapena

Umeak espazio osoa erabiliz aretoan sakabanatuko dira.

Deskribapena

Musikaz baliatuz gure gorputza dantzan jarriko dugu mugimendu libre eta espontaneoaren bitartez. Tarteka, musika geldituko dugu eta umeak esta-tuak bezala geldituko dira bakoitzak pausak harrapatu zaion posizioa gor-detzen.

Umeak pausa honetan dauden bitartean, irakasleak galderak egingo dizkie autokontzientzia handitzeko asmoz.

Adibidez: “Zenbat distantzia dago zure hanken artean?; Zer nolako inklina-zio dauka zure bizkarrak?; Zein posiziotan daude zure besoak?; Zein posizio-tan daude zure eskuko behatzak?; Zein gorputz atal daude lurrarekin kon-taktuan?” eta abar.”Eskema bera errepikatuko dugu hainbat aldiz.


Dinamika honetarako oso garrantzitsua da espazioa ondo erabiltzea, talde kide guztien desplazamenduak (lekualdatzeak) kontuan hartuz.

Bariazioak

Behin jolasaren dinamika barneratuta, eta gorputza sentitzeko egoerak zabaltzeko, espazioaren mailak gehitu dakizkioke proposamenari. Honela, espazioaren hiru mailak erabiliko ditugu: maila baxua (lurretik hurbil), maila altua (zutik) eta erdiko maila (beste bi mailen arteko espazioa). Espazio mai-la hauek banan-banan esploratuko ditugu dinamika egiten dugun bitartean.

22


Mugimendu librearen aurrean blokeatzen badira eta ez badakite zer egin, ondorengo oinarrizko dinamikak proposatuko dizkiegu mugimendu espon-taneo horiek lortzeko: AIREAN MARGOTU eta MUGIMENDU AKZIOAK.


Musika: Ding Dong Thing, Felix Laband 10:00

Itxiera

Saioa amaitzean, ikasleek tarte bat edukiko dute, izandako esperientzia des-berdinei buruz mintzatzeko. Honela, zein egoeretan eroso sentitu diren eta zeinetan ez adierazi ahal izango dute, edota zer gauza berriez ohartu diren. Hausnarketari bidea emanez.


23

3. SAIOA

Sarrera

Saioaren hasieran ikasleekin borobil bat egingo da, autokontzientziari buruzko elkarrizketarekin jarraitzeko. 2. saioan gertatutakoa gogoraraziko dugu, jarraian gela barruan nahiz gela kanpoan izandako esperientziei buruz elkarrizketa bideratuz. Irakasleak autokontzientziaren inguruan ikasleek aurkitutako alderdi berriak azpimarratuko ditu. Hezitzaileak galderak proposatu eta komentarioak egingo ditu, bizipenak eta ideiak konpartitzea errazteko asmoz. Adibidez, 1. eta 2. saioa burutu eta gero, bakoitzaren bizitzan, autokontzientziaren inguruan eman diren egoe-rak komentatu daitezke, nola bizi izan diren partekatuz.


Beroketa: Arnasketa

Ideia gakoak: arnasketaren mugimenduaren kontzientzian sakontzea, gor-putzaren behaketarako egoera sortzea.

Hasierako kokapena

Borobil batean eseriko gara, gure artean espazio tarte txiki bat dugularik.

Deskribapena

Jolas honek hiru atal dauzka:

1. Atala: Esku bat sabelean eta bestea bularrean jarriko dituzte, begiak itxi eta momentu batzuetan zehar euren arnasketa sentitzean jarriko dute arreta. Eskuen bitartez mugimendurik sumatu duten galdetuko diegu, eta hala izanez gero, zein esku mugitzen den gehien pentsatzea gonbi-datuko ditugu, auto behaketa errazteko (ez dute hitzetan jarri behar). Arnasketaren kontzientzian sakontzeko hauetaz aparte galderak egin ditzakegu.

24

2. Atala: Arnasketaren bi mugimenduekin konektatuko dute. Honela, be-giak itxita, arnasa hartzean besoak goruntz mugituko dituzte eta arnasa botatzean besoak jaitsi egingo dituzte. Ekintzak hau aldi batzuetan ze-har errepikatuko dute.

3. Atala: Zutik jarriko gara. Puztuki bat izango bagina bezala, arnasa har-tzean gorputz guztia puzten dugula imaginatuko dugu, besoen lagun-tzaz sentsazioa areagotuz. Arnasa botatzean, puztukia lotu gabe as-katzen denean bezalako mugimenduak egingo ditugu, lurrean bukatu arte.


Puztukiaren mugimenduak egiterako garaian, arnasa botatzen dugunean, atentzio berezia ipiniko dugu lurraren aurka talkarik ez egiteko.


Musika: Rose, Ludovico Einaudi. 4:16. / Fil de Verre, René Aubry. 3:07.

Garapena I: Tentsio gorabeherak

Ideia gakoak: tentsio-erlaxazio binomioaren kontzientzia hartzea; gor-putzean tentsio gradu desberdinak sentitzea eta identifikatzea; gorputzean tentsioa erregulatzen ikastea..

Hasierako kokapena


Deskribapena

Ikasleei gorputza tentsionatzeko eskatuko diegu, zati bat ere ahaztu gabe. Gero tentsioa gradualki igotzeko eskatuko diegu maximora iritsi arte. On-doren, erlaxatuko gara. Sekuentzia hau bizpahiru aldiz errepikatuko dugu.Hori egin eta gero, tentsioa maximora eramateko jarraibidea emango die-gu eta tentsio horrekin mugitzeko eskatuko diegu. Tentsio hori mantenduta nola mugitu bilatu beharko dute eta gero erlaxatuko dira.Horren ondoren, mugimendu desberdinak proposatuko dizkiegu (mugimen-du mantso eta luze bat, salto bat, lurrean izarra...) eta mugimendu hauek

25

Garapena II: Bihurtuko naiz

Ideia gakoak: Gorputz egoera desberdinetan nire burua antzematea, esplo-razioaren bitartez egiteko modu desberdinak probatzea.

Hasierako kokapena


Deskribapena

Dinamika honetan gorputz mota desberdinetan bihurtuko gara, mugitzeko era desberdinak bizituz. Ikasle bakoitza, irakasleak emandako jarraibideekin libreki mugituko da. Honela, musikaren laguntzaz, proposatutako modu bakoitzari denbora tarte bat emango diogu. Musikaren geldiunetaz balia-tuko gara hurrengo elementua proposatzeko.Adibidez: bihurtuko naiz… zuhaitza, haizea, elefantea, itsasoa, harria, ba-

probatuko dituzte bi muturretan,tentsio maximoan eta tentsio minimoan. Ondoren, proposatutako mugimenduak erdiko tentsioan egingo dituzte.Bukatzeko, mugimendu librean aritzeko gonbidatuko ditugu irakaslearen jarraibideetara adi daudelarik. Jarraibide hauek tentsio gradu desberdinen ingurukoak izanago dira: tentsio maximoa, tarteko tentsio edota tentsio mi-nimoa.


Indarrarekin jolasten ari garenez, garrantzitsua da espazioaren kudeaketa egokia izatea, euren arteko kolpeak sahiesteko.

Ez badu funtzionatzen… aurretiko urratsak

Mugimendu librearen aurrean blokeatzen badira eta ez badakite zer egin, ondorengo oinarrizko dinamikak proposatuko dizkiegu mugimendu espon-taneo horiek lortzeko: AIREAN MARGOTU eta MUGIMENDU AKZIOAK.


Musika: Dare-Dare, René Aubry 20:01 / Sept Guitarres, René Aubry 4:42

26

rraskiloa, txoria, lurrikara, ibaia, karramarroa, lehoia, hostoa, olatua, katua, tximista, ura, sugea, oiloa, itsas, izarra, hodeia, zaldia…

Bariazioak

Baita ere “bihurtuko naiz”en elementuak taldeak erabaki ditzake galdera hauen arabera:Zer da oso azkarra? (adib. lehoia) Zer da mantsoa? (adib. barraskiloa) Zer da pisutsua? (adib. harria) Zer da arina? (adib. katua) Zer da espazialki zuzena? (adib. tximista) Zer da espazialki ez-zuzena? (adib. olatuak).

Ez badu funtzionatzen.... aurretiko urratsak

Kosta egiten bazaie mugimenduak beraiek sortzea, MUGIMENDU AKZIOAK jolasa egiten daiteke aurretik.Espazioaren kudeaketarekin arazoak agertzen badira, IBILI ETA STOP eta ITSASONTZIA jolasak egin daitezke.


Musika: Whistling In Tongues, Felix Laband 7:52 6:33 Itxiera

Saioa amaitzean, izandako esperientzia desberdinei buruz mintzatzeko tar-te bat edukiko dute ikasleek. Era honetan, zein egoeratan eroso sentitu di-ren eta zeinetan ez adierazi ahalko dute, edo zer gauza berri ikasi dituzten, hausnarketari bidea irekiz.


27

4. SAIOA

Sarrera

Azken saio honetan, borobil batean eseriko gara eta autokontzientziari buruzko elkarrizketari ekingo diogu. Aurreko hiru saioetan aurkitutako ideietan oinarrituta, taldeko partaideen artean autokontzientziaren inguruko esanahiak partekatuko ditugu eta de-nen artean eraikuntza kontzeptuala egingo dugu.

Beroketa: Pilota batek nire gorputza arakatzen du

Ideia gakoak: Gorputzeko atal desberdinak integratzea. Gorputzaren aukera motorrak behatzea. Norberaren gorputzarekiko entzumena areagotzea.

Hasierako kokapena

Umeak espazio zabalean sakabanatuta egongo dira modu librean.

Deskribapena

Pilota txiki bat eskuaren gainean edukiko dugula imaginatuko dugu. Gure ze-regina pilota hori gorputzetik zehar mugitzea izango da, horretarako pilota nun dagoen irudikatzen, zirkoko artistak izango bagina bezala. Pilota gure gorputzean modu oso desberdinetan zeharkatzen saiatuko gara.Pilota gorputz osoa zeharkatzen duela ziurtatuko gara, behar izanez gero proposamen hauek erabili daitezke:

1. Goiko zirkuitoa: eskutik eskura, ibilbidea desberdinak eginez.2. Beheko zirkuitoa: oinetik oinera aldaketatik pasatuz.3. Aurreko zirkuitoa: burutik oinetara, goputzaren aurrekaldea erabiliz.4. Atzeko zirkuitoa: burutik oinetara, gorputzaren atzekaldea erabiliz.


Umeak proposamenetik urruntzen badira, abiadura mantsotzea proposa-tuko diegu, pilota nondik nora mugitzen den benetan irudikatu ahal izateko,

28

eta horren bitartez gorputzaren kontzientzia areagotzeko.

Bariazioak

Binaka jarriko gara. Batek behatzarekin ibilbide oso motelak egingo ditu bes-tearen gorputzean zehar, eta azkeneko honek, kontaktu puntu hori mobili-zatu egingo du.Gero rolak aldatuko ditugu.


Irudikatzea oso zaila egiten bada, dinamika benetako pilota batekin egingo dugu. Honen bitartez sentsazio errealak lortu eta gero, errazagoa izango da materialik gabe aritzea.


Musika: The Big Ship, Brian Eno 2:59. / On Y Va, Pascal Gaigne 1:59

Gure dantza

Ideia gakoak: sormena suspertzea; talde kooperatiboetan aritzea; proposa-menak egitea; besteen proposamenak kontuan hartzea.

Hasierako kokapena

Irakasleak lauko taldeetan antolatuko ditu ikasleak. Kopurua ez bada laurde-na, bosteko edo hiruko taldeak ere egon daitezke.Talde hauek osatzeko orduan, ikaskuntza kooperatiboa metodologia lantzen duten eskolen kasuan, beraien antolaketan erabiltzen dituzten talde berberetaz baliatuko gara. Eta hau talde kooperatiboak erabiltzen ez baditu-gu, aldez aurretik egituratuko ditugu (“Talde horiek heterogeneoak izango dira alderdi guztietatik begiratuta, autonomia edo beregaintasun maila bar-ne dela. Hala, pertsona bat egongo da beregaintasun handikoa, bi ertaine-koak eta bat autonomia gutxiagokoa.” IK/KI programa).Hauexek izango dira talde hauetako karguak, dinamikak eskatzen dituen baldintzetan oinarrituak daudelarik:Koordinatzailea: jarduera moderatuko du, dinamikaren urratsak jarraitzen direla egiaztatuko du.

29

Idazkaria: ahotsaren tonua kontrolatuko du.Denbora arduraduna: irakasleak emandako denbora kudeatuko du.Bozeramailea: talde prozesuaren berri emango du.

Deskribapena

Dinamika hau sormenean oinarritzen da. Umeek gaiari buruzko sorkuntza txikia eta propioa egingo dute. Horretarako, talde bakoitzak aukeratuko ditu bat edo bi dinamika unitate didaktiko osotik, eta horrekin sorkuntza ko-lektibo bat egingo dute.

Beraien zeregina aukeratutako dinamika/k modu batean edo gehiagotan eraldatzea izango da. Aldi berean, dantza osatzeko, non eta zein eratan ha-siera eta bukaera emango dioten pentsatu beharko dute.

Prozesua aurrera eramateko, taldeko karguak erabiliko dira denon artean sorkuntza eraikitzeko. Irakaslea bitartean taldez talde ibiliko da prozesuak gainbegiratzen eta laguntzen, beharra izanez gero.

Baliabideak

Dinamika hauetan ikaskuntza kooperatiboan erabiltzen diren baliabideak erabili daitezke, besteak beste:

*Folio birakaria: dinamika foliorik gabe egingo dugun arren, helburu berdina mantenduko da: sorkuntza prozesuan taldekide guztiek proposatuko dute zerbait. Era honetan, sorkuntzan denon ekarpena egotea ziurtatzen da.

*Hiru minutuko geldialdia: dinamikaren inguruan azaldu diren zalantzak ar-gitzeko edo egiten ari direnari buruzko ulermenaz mintzatzeko taldekideen artean, hiru minutuko geldialdia egingo dugu (edo irakasleari egokia iru-ditzen zaion denbora). Etenaldi hau egin daiteke, bai irakasleak azalpenak eman ondoren, bai sorkuntza egiten ari diren bitartean. Denbora horren os-tean, talde bakoitzeko bozeramaileak dudak dauden edo ez adieraziko du, edota horren inguruko komentario bat egingo du.Gure dantza antolatzean ikasleak zailtasunekin topo egiten badute, honako aldagaiak proposatuz lagundu diezaiekegu: • Espazioa: espazioa erabiltzeko modu oso desberdinak esperimentatu

ditzakete. Adibide batzuk: denok multzo batean eta erdian jartzea has-teko, denok sakabanatuta espazioan, bi ilara antolatu, bikoteka, hiruko-

30

teka, laukoteka, taldetxotan; triangelutan, karratutan, borobilean eta abar…. Espazio erabakiak hartu behar dira denbora guztian: hasieran, garapenean eta bukaeran. Erabaki horiek ezinbestekoak dira.

• Gorputza eta mugimendua: garapenerako, umeek erabaki dezakete gorputzen arteko zein dinamika edota posturak adierazgarriak izango diren landutako gaiarekin lotzeko.

• Iraupena: pentsa dezakegu zer iraupen izatea gustatuko litzaigukeen, baita bere barruko faseak ere.

• Abiadura: dantza zati bakoitzean erabakiko dute nola egin: mantso, azkar, abiadura ertaina, eta abar.

• Musika: musika era askotara erabili daiteke. Adibideak: atmosfera gisa erabilita, erritmoa jarraituz, melodiarekin erlazionatuz, eta abar.


Ezin da ahaztu, dinamika hau sormenean oinarritzen dela eta horretarako saiatuko gara jarduera hau egindakoaren laburpen soila bihurtu ez dadin eta, batez ere, errepikatzea errepikapenagatik saihesten. Haurrei euren dantza propioa bilatzen eta finkatzen lagunduko die irakasleak, beti ere eu-ren proposamenetatik abiatuta.


Musika: La Grande Cascade, René Aubry. 4:48

Itxiera

Unitate hau amaitzeko, partaideek, eginiko dantzak erakutsi eta parteka-tuko dituzte beste taldeekin. Hala, bakoitzaren bizipen, nahi, ideia eta mugi-menduak jasoko dituen espazioan amaituko dugu.


BALIABIDE BEREZIAK: OINARRIZKO DINAMIKAK

32

BALIABIDE BEREZIAK: OINARRIZKO DINAMIKAK.

IBILI ETA STOP

Zertarako: espazioaren kontzientzia hartzeko.

Hasierako kokapena: aretoan sakabanatuta

Deskribapena:

Jarraibide bakarra edozein norabide erabiliz espaziotik ibiltzea eta, stop hitza entzutean, gelditzea da. Behin geldituta, inguruan dauden lagunak be-hatuko dira hurbil edo oso urrun dauden egiaztatzeko. Hainbat aldiz errepi-katuko da. Hezitzaileak espazioaren eta distantzien behaketa gidatzeko galderak egin-go ditu eta hainbat aldiz errepikatu eta gero, beste jarraibide batzuk eman ditzake: juntu-juntu ibiltzeko, tarteko distantziaz ibiltzeko eta besteengan-dik distantzia handiaz ibiltzeko, adibidez.

Musika: La Chorée Armand Amar 3:42.

ITSASONTZIA

Zertarako: espazioaren kontzientzia hartzeko mugimenduan

Hasierako kokapena: gelan sakabanatuta

Deskribapena:

Musika batez lagunduta, espazio zabalean modu librean mugituko dira, gainontzeko taldekideak non kokatzen diren behatuz eta horren arabera kokatuz. Beste kideen mugimenduen arabera, norberak erabakiko du non kokatu, beti ere orekaren mesedetan. Izan ere, itsasontzi batean gaude eta denok itsasontziaren alde berberean jartzen bagara, itsasontzia hondora-tuko litzateke.

Musika: Les enfants de l’éclipse Armand Amar 3:06.

33

BIDETXOAK

Zertarako: espazioaren kontzientzia hartzeko.

Hasierako kokapena: espazioan sakabanatuta.

Deskribapena:

Aretoan ibiltzea da egitekoa “bideak margotzeko” ideia jarraituz. Bakoitzak nahi duen erara ibilbideak eraikiko ditu. Baldintza bakarra inorekin talka ez egitea izango da. Talkak gerta ez daitezen gelditzea onartuta dago, hauek saiesteko asmoz. Ondoren, norberaren ibilbidearen diseinuarekin jarraituko da.

Bariazioak:

Bi aukera ditugu: erritmo librean egitea proposatu dezakegu, hau da, ba-koitzak bere abiadura eta bere erritmoan, edota musika baten erritmoari jarraituz egin dezakegu.

Musika: Sinfonía en do mayor 101 zenbakia “erlojua” Haendel 6:57.

GORPUTZAREN ATALAK UKITZEN

Zertarako: norberaren gorputzaren kontzientzia hartu, gorputzen arteko kontaktuaren inguruko zailtasunak arintzeko.

Hasierako kokapena: Espazioan sakabanatuta

Deskribapena:

Musika batek lagunduta, mugituko-dantzatuko gara espazioan barrena. Mu-sika gelditzen denean, hezitzaileak gorputzaren atal bat izendatuko du eta taldekide guztiek atal hori ukitu beharko dute, baina ez bere gorputzean, besteen gorputzetan baizik.

Musika: Steady State Pinguin Cafe Orquestra 3:37

34

DUTXARA!

Zertarako: norberaren gorputzaren kontzientzia hartu, gorputzen arteko kontaktuaren inguruko zailtasunak arintzeko.


Deskribapena:

Dutxa imaginarioa hartuko dugu, xaboia gure azal guztitik pasaz, gorputza-ren atal eta txoko guztiak deskubrituz eta esnatuz.

Musika: From the Colonies Pinguin Cafe Orquestra 3:30

TXOTXONGILOAK

Zertarako: gorputzen arteko kontaktuaren zailtasunak arintzeko, gorputza ezagutzeko.

Hasierako kokapena: bikoteka

Deskribapena:

Pertsona bat txotxongiloa izango da eta bestea manipulatzailea. Jolasa manipulatzaileak txotxongiloaren gorputzeko atal ezberdinak mugitzean datza, posizio (estatiko) ezberdinetara eramanez eta nahi duen irudia sor-tuz. Ekintza hau bikote desberdinekin egingo dugu.

Musika: Summer 78 Yann Tiersen 3:41, I Giorni Ludovico Einaudi 6:19

35

AIREAN MARRAZTU

Zertarako: Mugimendu espontaneaoa errazteko.


Deskribapena:

Airean margotzeko ideiarekin mugitzera gonbidatuko ditugu haurrak. Has-teko modurik errazena, eskuarekin margotzea izan daiteke, dauden lekuan bertan. Behin jolasean sartuta, espazioan zabalean zehar mugitzeko jarraibi-dea gehituko dugu. Jolasa aberasateko, lurrean margotzeko aukera txerta-tu dezakegu.Ondoren, eskuaz gain, gorputzeko beste atalekin marraztuko dugu, hala nola buruarekin, ukondoarekin, oinarekin…

MUGIMENDU AKZIOAK

Zertarako: Mugimendu espontaneoa errazteko.


Deskribapena:

Mugimendu librea dinamizatzeko, akzioak hartuko ditugu oinarri bezala.Adibidez: ibili, irristatu, erori, bote egin, ireki, arrastaka joan, jaurti, luzatu, jaso, itxi, igo, laztandu, biratu, 4 hankatan ibili, bihurritu, jaitsi…Hauetako jarraibide bakoitzarekin umeak erlazionatutako mugimenduak es-ploratuko ditu. Esplorazio hau areagotzeko honako esaldiak erabili daitezke: zenbat modu desberdinetan ibili zaitezke? zenbat modu desberdinetan erori zaitezke? Pentsatu igo esanahia duten mugimendu gehiago...etab.

36

BIKOTEAK EGITEKO - BIKOTEAK ALDATZEKO OINARRIZKO DINAMIKAK

KONTRAKO GURPILAK

Zertarako: bikote aldaketa sistema erraza eta dibertigarria izateko.

Hasierako kokapena: bi borobil egingo ditugu, bat bestearen barruan. Boro-bil bakoitzak lagun-kopuru berdina izan behar du, bikoteak egiteko.

Deskribapena:

Bikotez aldatzeko, kanpoko borobilean dauden lagunak postu bat despla-zatzen dira.

KARRATU ZOROA Zertarako: talde handiekin bikote aldaketa sistema erraza eta antolatua iza-teko.

Hasierako kokapena: umeak bikoteka jarriko dira eta, karratuak osatuko di-tuzte bakoitza lau bikotez osatuta.

Deskribapena:

Karratu bakoitza osatzen duten lau bikoteen artean bikote trukea egingo da, azpiko koadroan azaltzen den bezala. Koadroa ulertzeko, zenbaki bakoitza lagun bat dela kontuan hartu behar da.

37

TALD

E H

AN

DIE

KIN

BIK

OTE

ALD

AKE

TA S

ISTE

MA

AN

TOLA

TUTA

5-6

7-

8

1-2

3-

4

5-7

6-

8

1-3

2-

4

5-2

3-

8

1-6

7-

4

5-3

2-

8

1-7

6-

4

5-6

7-

8

1-2

3-

4

Has

iera

ko

koka

pena

.

alda

keta

: ba

rruko

la-

guna

k, m

odu

para

lelo

- h

oriz

onta

-le

an, l

ekuz

al

datz

en d

ira.

2. k

okap

ena.

alda

keta

: ba

rruko

la-

guna

k, m

odu

guru

tzat

uan

(dia

gona

-le

an),

leku

z al

datz

en d

ira.

3. k

okap

ena.

alda

keta

: ba

rruko

la-

guna

k, m

odu

para

lelo

an

horiz

onta

-le

an, l

ekuz

al

datz

en d

ira.

4. k

okap

ena.

alda

keta

:ba

rruko

la-

guna

k, m

odu

guru

tzat

uan

(dia

gona

-le

an),

leku

z al

datz

en d

ira

Has

iera

ko

koka

pene

ra

buel

tatu

gar

a.

alda

keta

: au

rreko

al

dake

tak

erre

pika

tzen

di

ra.

5. unitate didaktikoa - · pdf fileera honetan, unitate didaktikoa kokatua geratzen da, hortik...

Documents