บทท 3 งานไม ( Wood Work)

ค าวา ชางไม มไดหมายความแตเพยงวา ท าการเลอยไม ไสกบ หรอตอกตะปเปน หากกนความลกซงถงผทมความถนด ความสามารถ และมทกษะในการท างานชางไม มความรเกยวกบชนด คณสมบตของไม ใชเครองมอชางไมไดอยางถกตอง ปลอดภย และท างานมประสทธภาพ นอกจากนควรตองมความรเกยวกบ อปกรณ เครองใชและวสดอนๆทจะตองใชรวมกบไมอกดวย เชน กระจก บานพบ กญแจ ฯลฯ ลกษณะของงานอาชพนคอ การปฏบตเกยวกบงานชางไมทวๆไป เชน การตด เล อย ไส ปรบ ตอกตะป ทากาว ท าโครง ท ารปรางการกอสราง ตดตง ประกอบโครงสราง ท าโครงไมชวคราว ซอมแซมและดดแปลงสวนตางๆทเปนไม บฝา มงหลงคา ท าเครองเรอน เครองใช เฟอรนเจอร ฯลฯ การท างานของชางไม ถาพจารณาตามลกษณะงานขางตนแลว จะเหนวาตองท างานในสถานทและลกษณะตางๆกน เชน ท าบนทสง ท าในอาคารและนอกอาคาร ดงนน ผทจะท างานประเภทน จงควรอาศยคณสมบตหลายๆประการ เชน เปนคนอดทน แขงแรง สขภาพด ท างานปราณต และแมนย า

3.1 ประเภทของงานชางไม พอจะจ าแนกตามลกษณะงานไดดงน ก. ชางไมปลกสราง เรยนหนกไปทางการกอสรางอาคาร การอานแบบ การแยกวสดรายการ และอปกรณ ตลอดจนขนในการด าเนนงาน งานประเภทนไมปราณตเรยบรอยนก แตตองมความเขาใจลกษณะของงาน ข. ชางไมครภณฑ เรยนเกยวกบการเขยนแบบและอานแบบครภณฑ แบบเครองเรอน เฟอรนเจอร การแตงไม เขาเดอย การตอไม เพลาะไม เจาะไม การใชและเลอกใชอปกรณทเหมาะสมซงใชรวมกบไม เชน กญแจ บานพบ บานเลอน บานกระจก ค. ชางไมแบบ เรยนเกยวกบการท าแบบหลอโลหะ ชนสวนของเครองยนต ชางไมประเภทนตองเปนคนละเอยด และท างานปรา ณตเรยบรอย เขาใจเรองการหดตวขยายตวของวสดแตละชนด เขาใจแบบอยางถองแทจงจะท างานไดด ง. ชางไมแกะสลก ท าลวดลายตางๆบนไม เรยนการวาดเขยน วาดลวดลายตางๆได รจกใชเครองมอในการแกะสลก

3.2 ลกษณะและธรรมชาตของไม ตนไมทกชนดทเราพบเหนล าตนใหญโต มกงกานสาขามากมายนน เมอเกดขนใหมๆเปน

งานไม 74

เพยงตนเลกๆทออนนม กอนจะเจรญงอกงามแตกกงกานสาขาออกไป เปนล าตนใหญๆกใชเวลา หลายสบป การเตบโตของตนไมจะเตบโตขนโดยมเนองอกเพมขนโดยรอบล าตนออนทเกดมาแต เดมเปนชนๆ หรองอกเปนวงซอนกนออกไปเรอยๆ ในปหนงๆตนไมจะมโอกาสโตขนไดชวฤดหนง เทานน สนฤดแลวไมจะไมเจรญเตบโตตอไปอก ดงนน เมอเราตดตนไมออกเปนแวน จะเหนรอยเปนวงๆซอนกนอยมากมาย ช ดกนบาง หางกนบาง วงเหลานคอรอยทแสดงการขยายตวโตขนในฤดหนงๆ ดงแสดงในรป

ภาพท 3.1 แสดงวงปของตนไม ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

ในปหนงๆ ไมจะโตมากนอยเพยงใด สงเกตไดจากวงป คอถาโตเรววงจะซอนกนหางๆ แตถาโตชา

วงจะซอนกนชดมาก ไมทมการเจรญเตบโตสม าเสมอนน จะมความแขงแรงดกวาไมทโตเรวกวาธรรมดา เพราะไมทโตเรวกวานนเนอจะออน ไมแขงแรง แตถาไมโตชา เนอไมมกแขงแรงมาก เปราะ และหกงาย บางครงเราสามารถคาดคะเนอายของตนไมไดจากการนบวงเหลาน คอ ถอวาใน ปหนงตนไมจะงอกออกไปไดเพยงวงเดยวเทานน แตกไมสม าเสมอและแนนอนนก เพยงแตเปนการคาดคะเนคราวๆเทานน

งานไม 75

3.3 วธกานตนไมหรอโคนไม วธกาน คอการเอาขวานถากเปลอกบรเวณโคนตนออก ถาถากลกจนถงเนอไมทเปนสวนสงอาหารเลยงล าตน ตนไมนนกตายลงเอง ซงเราเรยกวา ยนตาย โดยมากจะกานทงไว 1 ป เพอใหตนไมแหงสนทกอนโคน การโคนลงทนทในเวลาทตองการนน จะไดไมทไมแหงดเหมอนไมกาน ถาจ าเปนตองโคนไมสดหรอไมดบ เมอโคนแลวตองรบจดการปอกเปลอกออกทนทเพอใหไมแหงเรว และควรทงไวในทแจงเพอใหไดรบลม หรอรบเอาจมน าเสยกอนทยางไมจะแขงตว การโคนไมเปนงานทส าคญมาก ตองพจารณาดท าเลใหด การทไมฟาดลงโดยแรง จะท าใหไมนนเสย เชน แตกราว ฉก หรอถกไมอนๆขางเคยงพลอยเสยไปดวย หรออาจเกดอนตรายแกผท าการโคน การโคนตองพจารณาดวาจะใหไมลมไปทางใดจงจะเหมาะ เพอชวยลดความแรงในการฟาดลง เชน ลมไปทางเนนหรอเขา การโคนไมใชขวานฟนทางดานทจะใหลมประมาณครงตน แลวใชเลอยๆลดหลง การทท าเชนนกเพอตองการใหไมลมไปทางรอยขวาน สวนตอทเหลอไมควรเกน 2 ศอกไมควรเหลอไวมากเพราะจะท าใหเสยเนอไม

ภาพท 3.2 แสดงการโคนตนไมและการเปดปกซง ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

3.4 การจกไมและการผงไม ส าหรบวธจกซงออกเปนตวไม ท าไดโดยการเลอยออกเปนแผนๆ ซงเปนวธทใช กนโดยมาก ไมวาเลอยเครองจกรหรอเลอยมอกตาม การเลอยโดยวธน ขนแรกใหเลอยตดสวนโคงของไมออกเสยกอนใหเปนทอนซงสเหลยม มขนาดหวซงและปลายซงเทากน เรยกวา การลอกปกซง แลวจงท าการโกรกออกเปนแผนๆขนานไปตามความยาวของซง เมอเลอยออกเปนแผนใหญๆแลวจงน ามาเลอยออกเปนไมขนาดตางๆตามความตองการ หลงจากท าการแปรรปไมแลว ตองน ามาผงใหแหง การผงไมเปนการท าใหยางในเนอไม

งานไม 76

แหง หรอหมดไป เปนการปองกนไมไมใหหดตว และปองกนการแตกราว การผงไมเปนความประ สงคทจะไดไมทมประสทธภาพในการใชงาน หรอไดไมทมคณสมบตทดเทาทควรเปน เมอตนไมถกโคนลง ยางไมซงเปนโลหตหลอเลยงความเจรญจะคอยๆแหงลงพรอมกบการยบตวลงทละนอย ซงจะเหนไดวา ไมจะหดตวและมน าหนกเบาลง การหดตวของไมแตละชนดย อมไมเหมอนกน เชน ไมสกมการหดตวนอย ไมยางหดตวมาก วธผงไมตามธรรมดาทใชกนอยทวๆไปนน ไดแก การผงลม วธนนยมท ากนมาก เพราะท าไดงาย และไมเปนการสนเปลองมากนก การผงชนดนเปนการท าใหไมคอยๆแหงลงทละนอย ไมจงไมเปราะ หรอแตกราว บด งอ

ภาพท 3.3 แสดงการผงหรอตากไม

ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

3.5 การจ าแนกประเภทของไม

ไมจ าแนกแบงเปนไมเนอออน (softwood) ซงปกตจะเปนไมใบแคบและไมเนอแขง (hardwood) ซงเปนไมจากตนไมใบกวางอยางไรกตามในปจจบน เพอใหเปนมาตรฐานเดยวกน จงแยกประเภทของไมตามหนงสอของกรมปาไมท กส.0702/6679 ลงวนท 3 พฤษภาคม 2517 ดงนคอ ใหแบงไมออกเปน 3 ประเภท โดยถอเอาคาความแขงแรงในการดดของไมแขงและความทนทานตามธรรมชาตของไม นนๆ เปนเกณฑตามตาราง ดงน

งานไม 77

ความแขงแรงของไมและความตานทานของไม

ประเภทไม ความแขงแรง (kg.cm 2 ) ความทนทาน ( ป ) ไมเนอแขง > 1000 > 10

ไมเนอแขงปานกลาง 600 – 1000 2 – 10

ไมเนอออน < 600 < 2

3.5.1 ไมเนอแขง ไมเตง เปนตนไมขนาดกลางถงขนาดใหญ ขนเปนหมตามปาแดดทวไปยกเวนภาคใตลกษณะเนอไมเปนสน าตาลออน เมอแรกตดทงไวนานจะเปนสน าตาลแกแกมแดง เสยนสบสน เนอหยาบแตสม าเสมอแขงเหนยวแขงแรงและทนทานมากแหงแลวเลอยไสกบตกแตง ไดยาก น าหนกโดยเฉลยประมาณ 1,040 กโลกรม ตอลกบาศกเมตร ใชท าหมอนรางรถไฟเครองมอกสกรรมโครงสรางอาคาร เชน ตง คาน วงกบ ประตหนาตาง โครงหลงคา เสา

ไมรง เปนตนไมขนาดกลางถงขนาดใหญ ขนเปนหมตามในปาแดดทวไป ลกษณะเนอไมมสน าตาลอมเหลอง เสยนสบสน เนอหยาบแตสม าเสมอ แขง หนก แขงแรง และทนทานมาก เลอยไสกบตกแตงคอนขางยากเมอแหงจะมลกษณะคณสมบตคลายไมเตงจงใน บางครงเรยกวาไมเตงรงน าหนกโดยเฉลยประมาณ 800 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชท าเสาและโครงสรางอาคารตางๆ ท าหมอนรางรถไฟ ท าเครองมอกสกรรม

ไมแดง เปนตนไมขนาดใหญ ขนทวไปในปาเบญจพรรณแลงและชน ลกษณะของเนอไมมสแดงเรอๆ หรอ สน าตาลอมแดง เสยนเปนลกคลนหรอสบสน เนอละเอยดพอประมาณ แขง เหนยวแขงแรงและทนทาน เลอยใสกบแตงไดเรยบรอยขดชกเงาไดดน าหนกโดยเฉลยประมาณ 960 กโลกรมตอลกบาศกเมตรไมนนยมในการกอสรางในสวนทไมใชโครงสราง เชน พน วงกบประตหนาตาง ท าเกวยน ท าเรอหนอนรางรถไฟ เครองเรอน เครองมอกสกรรม ดานเครองมอ คนชง ไมแดงนปลวกหรอเพรยงจะไมคอยรบกวน และเปนไมทตานทานไฟในตวดวย ไม แดง เปนไมทมความแขงมาก ท าใหเวลาเกดความชนหรอรอน และขยายตว จะดนจนก าแพงแตกได (กรณเปนพน) หรอ หากไปตชด ท าฝาเพดาน (ชายคา) ดานนอกบาน กจะดนจน เครองหลงคา มปญหางาย ตางกบไมสกหรอมะคา ทออน/แขง แตยดหดตวนอยกวาครบ ยงถาเปน ตะเคยนทองแท (ตองมรอยมอดปา) การยดหดคอนขางนอยมาก ครบ เอาไปท าวงกบละก ดมากเลย

ไมตะเคยนทอง เปนตนไมใหญและสงมากขนเปนหมตามปาดบชนทวไป ลกษณะเนอไมมส เหลองหมนสน าตาลอมเหลองมกมเสนสขาวหรอเทาขาวผานเสมอ สทผานนเปนทอน ามนหรอยาง เสยนมกสบสนเนอละเอยดปานกลางแขง เหนยว ทนทาน ทนปลวกไดด เมอน าไปเลอย ใสกบตกแตงและชกเงาไดดมาก

งานไม 78

น าหนกโดยเฉลย 750 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชในการกอสรางอาคาร ไมหมอนรางรถไฟ ไมชนดนนยมใชท าเรอมาก และยงใชการไดดทกอยางทตองการความแขงแรง เหนยวและทนทาน

ไมตะแบก เปนตนไมสงใหญตอนโคนมลกษณะเปนพ ขนในปาเบญจพรรณชนและแลงทวไป ลกษณะเนอไมสเทาจนถงสน าตาลอมเทา เสยนตรงหรอเกอบตรง เนอละเอยดปานกลาง เปนมน แขงเหนยว แขงแรงทนทานดถาใชในรมไมตากแดดตกฝนใชท าเสาบาน ท าเรอ แพ เกวยน เครองกสกรรม ไมตะแบกชนดลายใชท าเครองเรอนไดสวยงามมาก ใชท าดามมด ไมถอ กรอบรป ดามปน เปนตน

ไมสก เปนไมทขนอยในปาเบญจพรรณ ลกษณะเนอไม เนอไมมสเหลองทอง นานเขากลายเปนสน าตาลหรอน าตาลแก มกลนหอม มน ามนในตว และมเสนสแกแทรก เสยนตรง เนอหยาบไมสม าเสมอ แขงแรงทนทานพอประมาณ กร าแดดกร าฝน ไมผงาย หดตวนอย ไมมการบดตวหรอแตกราว มอด ปลวกและตวโรคไมคอยรบกวน เมอเลอยออกจะเหนตวไมชดเจน เลอยผาไสกบตกแตงไดงาย เปนไมทผงไดแหงเรว

เปนทนยมมากในการท าเครองเรอนท าบานประตหนาตาง ท าเรอ แกะสลกตางๆ ไมสกเปนไมทเปนสนคาขาออกและเปนทนยมของชาวตางประเทศมาก ไมสกทใหญทสดในโลกปจจบนนขนอยทบานปางเกลอ ต าบลน าไคร อ าเภอน าปาด จงหวดอตรดตถ มความสง 51 เมตร วดรอบตนได 10.58 เมตร ใชคนกางแขนโอบรอบตนไดไมนอยกวา 8 คน กรมปาไมไดประมาณอายตนสกนไวไมนอยกวา 1,500 ป

ไมชก เปนตนไมขนาดใหญขนตามปาดบและปาเบญจพรรณขนทวประเทศเวนแตทางภาค เหนอ ลกษณะเนอไมสน าตาลออนถงแกเสยนตรงพอประมาณเนอหยาบและสบสน แขงพอประมาณเหนยวทนทานน าไปเลอย ไสกบตบแตงไดยาก บางครงเรยกวา เตงดง น าหนกโดยเฉลยประมาณ 961 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชท าหมอนรองรถไฟ ใชกอสราง เชน ท าโครงสราง ตง คาน โครงหลงคา พน

ไมเคยม เปนตนไมขนาดกลางถงขนาดใหญ สงตรง ขนชกชมในปาดบชนทางภาคใตบางแหงใหญ วดเสนผาศนยกลางไดถง 3 เมตร ลกษณะเนอไมสน าตาลหรอสน าตาลออน ทงไวนานเปนสน าตาลแกหรอเกอบด า เสยนคอนขางสน เนอละเอยดแขง เหนยว หนก แขงแรงมาก ใชในน าไดทนทานด น าไปเลอยไสกบตบแตงไดคอนขางงายน าหนกโดยเฉลยประมาณ 800 – 990 กโลกรมตอลกบาศกเมตรใชท าหมอนรางรถไฟโครงสรางทตองการความแขงแรงมากสะพาน แพ พน ใชในทแจงทนแดดทนฝนดมาก

ไมมะคาแต เปน ตนไมขนาดกลางถงขนาดสงใหญขนประปรายในปาแดงและปาเบญจพรรณแลวทวไป ลกษณะเนอไมสน าตาลออนถงสน าตาลแก เลอยทงไวนานสจะเขมขน มเสนเสยน ผานซงมสแกกวาสพนเสยนสบสนเนอคอนขางหยาบแตสม าเสมอเปนมน เลอม แขงและทนทานมากทนมอดปลวกไดด เลอยใสกบตกแตงไดยาก ถาตอกตะปลงในแกนไมจะตอกไมยากและตะปมกคดงอเพราะความแขงแรงของไม

งานไม 79

น าหนกโดยเฉลยประมาณ 1,090 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชในการกอสรางตาง ๆ ท าไมหมอนรางรถไฟท าเครองเกวยน เครองไถนา เครองเรยน เปนตน

ไมประด เปนไมตนสงใหญ ขนในเบญจพรรณชนและ แลงทวไปเวนแตทางภาคใต มชกชมทางภาคเหนอและภาคอสาน ลกษณะเนอไมสแดงอมเหลองถงสแดงอยางส อฐแก สเสนเสยนแกกวาสพนบางทมลวดลาย สวยงามมาก เสยนสบสนเปนรว เนอละเอยดปานกลาง แขงและทนทาน ไสกบตบแตงไดดและชกเงาไดดน าหนกโดยเฉลย 800 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชในการกอสราง ท าเกวยนเรองเรอนทสวยงามท าจากปมประดท าดามเครองมอและสงอนๆ ทตองการความแขงแรงทนทาน ในประเทศจนและญปนนยมใชท าเครองเรอนกนมาก ไม ประด สวนใหญคอ ประดแดง หรอ ประดเหลอง ความแขงใกลเคยงกบไมแดง แตยดหดนอยกวา (ถามจากชางไม และชางท าวงกบมาหลายราย) แตคนไมคอยชอบ เพราะ สบางครงออกเปนจ าๆ (ไมสวยเหมอนมะคา) แตกไมเรยบรอย เหมอน ไมแดง ตอนแรกๆ กเลยไมเปนทนยมกน

3.5.2 ไมเนอแขงปานกลาง

ไมยาง เปน ตนไมสงใหญ สงชลด ไมมกงทล าตน มกขนเปนหมในปาดบชน และทต าชมชนตามบรเวณใกลเคยงแมน าล าธารในปาดบและปาอนๆ ทวไป บางชนดสามารถเผาเอาน ามนยางได (แตเปนคนละชนดกบตนยางพารา) ลกษณะเนอไมสแดงเรอหรอสน าตาลหมนเสยนมกตรง เนอหยาบ แขงปานกลางใชในรมทนทานดเลอยไสกบตกแตงไดดน าหนกโดยเฉลยประมาณ 650 – 720 กโลเมตรตอลกบาศกเมตร ใชในงานกอสรางทวไป ท าหบ ทนยมใชกนมากคอใชเปนไมฝา ไมคราว ฝาเพดาน คราวฝา

ไมกระบากหรอไมกะบาก เปนตนไมสงใหญขนปะปรายในปาดบชนและปาเบญจพรรณชนทวประเทศ ทางพฤกษศาสตรจะมอยหลายชนด แตในสวนเนอไมและการใชมลกษณะคลายคลงมากใชรวมกนไดดลกษณะเนอ ไมโดยรวมมสตงแตนวลเหลองถงน าตาลออนแกมแดงเรอๆ เสยนมกตรงเนอหยาบแตสม าเสมอ แขง เหนยว เดงพอประมาณ เลอยไสกบตกแตงไดไมยาก แตมขอเสยคอเนอเปนทรายท าใหกดคมเครองมอ ผงแหงงายและไมคอยเสอมเสย น าหนกโดยเฉลยประมาณ 600 กโลเมตรตอลกบาศกเมตร ใชท าแบบหลอคอนกรตไดดเพราะถกน าแลวไมบดงอหรอโคง ท าเครองเรอนราคาถก ท ากลองใสของเกาอ

ไมซมแพรก เปนตนไมขนาดใหญขนประปรายตามปาดบชนทางภาคตะวนออก เชนทางอ าเภอศรราชา จงหวด ชลบร และในภาคกลางบางแหง ลกษณะเนอไมเมอเลอยหรอตดใหมๆ จะเปนสแดงเขมเมอทงไวถกอากาศจะเปนสน าตาลอมแดงเปนมนเลอม เสยนมกตรงและสม าเสมอ เปนรวหางๆ เหนยวแขง ใชในรมทนทานด เลอยใสกบตกแตงไดงาย ชกเงาไดด น าหนกโดยเฉลยประมาณ 640 กโลเมตรตอลกบาศกเมตร ใชกอสราง เชน ท าฟน ฝา

งานไม 80

ไมนนทร เปน ตนไมขนาดกลาง ขนในปาดบชนและปาโปรงชน ลกษณะไมสชมพออน ถงน าตาลแกมชมพ เปนมนเลอม เสยนตรงหรอเปนลกคลน หรอสบสนบางเลกนอย เนอหยาบปานกลาง เลอนผาไสกบตกแตงไดงายๆ น าหนกโดยเฉลยประมาณ 575 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชท าไมพนเพดานและฝา ท าเครองเรอน หบใสของตางๆ

ไมมะมวงปา เปนตนไมใหญ ขนหางๆกนในปาดบชนและปาเบญจพรรณ หรอตามทชมชนทวไป ลกษณะเนอไมไมมแกนมากนก สน าตาลไหม เสยนคอนขางตรง เนอเปนมนเลกนอย แขงเหนยว ใชในรมทนทานดเลอมใสกบงายน าหนกโดยเฉลยประมาณ 600 กโลเมตรตอลกบาศกเมตร ใชท าเครองเรอน หบใสของ ไมบรรทด ปอกออกมาเปนแผนบางๆ ใชท าไมอด

ไมกระทอน เปนตนไมขนาดใหญ ขนตามปาดบชนทวประเทศ ลกษณะเนอไมสแดงเรอๆ ปนเทา เสยนไมตรง เนอคอนขางหยาบ แขงแรงปานกลาง ใชในรมทนทานพอสมควร เลอนไสกบตบแตงไดงายขดและชกเงาได ผงใหแหงไดงาย แตหดตวมาก ใชท าพน เพดาน เครองเรอน

3.5.3 ไมเนอออน

ไมสยาขาว เปน ตนไมขนาดใหญ ขนตามไหลเขา และบนเขาในปาดบทางภาคใตบางจงหวด เชน ยะลา นราธวาส ลกษณะเนอไมสชมพออนแกมขาวถงน าตาลออนแกมแดง มรวสแกกวาสพนเปนมนเลอมเสยนสบสนเนอหยาบออน คอนขางเหนยว ทนทานในรม เลอย ไส ผาไดงาย น าหนกโดยเฉลยประมาณ 480 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชท าเครองเรอนและสวนของอาคารทอยในรม เปลอกใชท าไมอดได

ไมกานเหลอง เปนตนไมขนาดกลางถงขนาดใหญ ขนตามรมน าแมน าล าธารหรอในทชมชนทวไป ลกษณะเนอไมสเหลอง เขมถงสเหลองปนแสด เสยนตรงละเอยดพอประมาณ และออน น าไปเลอยไสกบไดงายชกเงาไดด น าหนกโดยเฉลยประมาณ 540 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชท าพน ฝา เครองเรอน หบใสของ

ไมมะยมปา เปน ไมขนาดกลางถงขนาดใหญขนประปรายในปาดบชนหรอปาเบญจพรรณชนทวไป ลกษณะเนอไมไมมแกนสจางถาถกอากาศนานๆ สจะนวลขน เสยนตรง เนอหยาบ แตสม าเสมอและออนไสกบไดงาย น าหนกโดยเฉลยประมาณ 400 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใชท ากานไมขดไฟ กลกไม ขดไฟ หบใสของ ปจจบนใชท าเครองเรอนตางๆ

ไมตนมะพราว เนอมความหนาแนนใชเปนโครงสรางได ความหนาแนนตรงรมมมากกวาตรงกลางตนตอนกลางๆ มความหนาแนน 400 กโลกรมตอลกบาศกเมตร แตตอนรมมความหนาแนนถง 600 กโลกรมตอลกบาศกเมตร

งานไม 81

3.6 ต าหนของไม (Defects in wood) ต าหนของเนอไมเกดจากสาเหต 4 ประการ คอ 1. ต าหนเกดจากธรรมชาต 2. ต าหนเกดจากตาไม 3. ต าหนเกดจากการสญเสยความชน 4. ต าหนเกดจากการใชเครองมอกล

3.6.1 ต าหนเกดจากธรรมชาต(Natural defects) ต าหนเกดจากธรรมชาต มหลายลกษณะดวยกน พอจะแบงไดดงน 3.6.1.1 เสยนขวาง (Cross Grain) เปนต าหนเนองจากมเสยนบดเปนเกลยว เมอปอกเปลอกออกจะเหนไดอยางชดเจน รอยบดเปนเกลยวจะแตกเปนแนวขนานกบเสยนไม เมอแปรรปไมจะพบวา อาการบดเชนนนท าใหเกดเสยนขวางได 3.6.1.2 เสยนทะแยง (Diagonal Grain) เปนต าหนเกดจากการเลอยไมซงใหเปนแผนผาใหขนานกบไสไม หรอขนานกบเปลอก เมอแปรรปออกเปนแผน ไมบางแผนซงอยตรงกบการเรยงของเสยนกจะเกดเสยนขวางขน ส าหรบไมทมเสยนสน เสยนบด เปนลกษณะประจ าของไมอยแลว หากมการแปรรปออกเปนแผน ไมแผนกจะมเสยนบดและเสยนขวาง

3.6.2 ต าหนเกดจากตาไม (Knost defect) เกดจากสวนกงทเจรญเตบโตทางสวนสงพรอมๆกบล าตนในระยะกงยงมชวตอย เมอกงตายกจะ หลดรวง แตบางสวนทยงตดอยกบตนไม นานหลายปเขา เนอไมจะหมสวนทตายไปแลว แตไมประสานเปนเนอเดยวกนได เมอแปรรปไมออกเปนแผนจะเหนไดชดเจน

3.6.3 ต าหนเกดจากการสญเสยความชน(Seasoning or Drying defects) ต าหนเกดจากการสญเสยความชนในเนอไมทถกโคนลง ไมทถกตดลงในทแจงถกแดดเผา เนอไม

จะแหงและเกดจดแหงขน เมอไมถกแปรรปออกเปนแผนจะเ หนรอยผไดชดเจน ต าหนทเกดจากการสญเสยความชนน ยงท าใหเกดต าหนในลกษณะตางๆกน เชน รอยราว รอยปร รอยแตก เปนตน

งานไม 82

ภาพท 3.4 แสดงต าหนของไมแบบตางๆ ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

3.6.4 ต าหนทเกดจากการใชเครองมอกล (Machine defects) ต าหนเกดจากการใชเครองมอกล ไดแก การแปรรป การไสกบ ตกแตง กอนทจะน าไปใช ประโยชน บางครงท าใหเกดต าหนขนได คอ 3.6.4.1 Raised Grain คอลกษณะของเสยนไมโผลขน เมอน าไปไสโดยทไมนนมความชน ท าใหผวไมเกดเปนขยเสยนโผลขนมา 3.6.4.2 Loosened Grain คอลกษณะเสยนหลดออกไปเนองจากเครองมอกล เชน กบทมใบมดทอ ท าใหผวบางตอนเกดเสยนหลดออก หรอฉกขาดออกไป 3.6.4.3 Fuzzy Grain ลกษณะทเกดจากการไสดวยกบ เครองมอทมใบมดทอ ท าใหกลมเสยนหลดออกมา

งานไม 83

3.6.4.4 Trow Grain คอลกษณะต าหนอนเนองมาจาการไสดวยเครองและไมมความชน จงท าใหผวของไมเกดเปนเสยนหนามขน

3.7 การวดและการออกแบบ

3.7.1 การวดความยาว หนวยการวดความยาวทนยมใชกนในประเทศไทย หนวยการวดความยาวในระบบองกฤษ 12 นว เทากบ 1 ฟต 3 ฟต เทากบ 1 หลา 1,760 หลา เทากบ 1 ไมล หนวยการวดความยาวในระบบเมตรก

10 มลลเมตร เทากบ 1 เซนตเมตร 100 เซนตเมตร เทากบ 1 เมตร 1,000 เมตร เทากบ 1 กโลเมตร หนวยการวดความยาวในมาตรไทย

12 นว เทากบ 1 คบ 2 คบ เทากบ 1 ศอก 4 ศอก เทากบ 1 วา 20 วา เทากบ 1 เสน 400 เสน เทากบ 1 โยชน ก าหนดการเทยบ 1 วา เทากบ 2 เมตร

การศกษาระบบการวด ไมวาจะเปนการวดความยาว น าหนก ปรมาตร หรออณหภม จงควรศกษาเปรยบเทยบกน เชน - เมตร (Metre) เปนหนวยของความยาว ทยาวกวา 1 หลา (Yard) เลกนอย (ประมาณ 39.37 นว) - กโลกรม (Kilogram) เปนหนวยวดน าหนก (Mass) มากกวา 2 ปอนดเลกนอย (คาจรง 2.2 ปอนด) - ลตร (Litre) เปนหนวยทใชวดความจของเหลว หรอปรมาตรมากกวา 1 ควอท (Quart) เลกนอย (ประมาณ 1,06 ควอท) - องศาเซลเซยส (Degree celsius) เปนหนวยวดอณหภม บนมาตราสวนน มจดเยอกแขงอยท 0 C และจดเดอดอยท 100 C สวนองศาฟาเรนไฮต (Degree fahrenheit) ท าเปนองศาเซลเซยสไดโดยลบออก 32F และหารดวย 1.8

งานไม 84

3.7.2 การออกแบบ

การออกแบบ (Design) ในงานไม คอการตดสนใจทจะเลอกส าหรบชนงาน เพอใหเปนไปตามจดประสงคของผผลตทไดตงไว การออกแบบกเพอ ใหชนงานทออกมาสวยงาม มประโยชน และมประสทธภาพในการท างานอยางเตมท การออกแบบงานไมไมใชเรองงายและควรอาศยดจากนตยสาร หรอหนงสอตางๆ ทจะชวยไดมากขน จนมความช านาญในการตดสนใจตวอยางเชน การออกแบบตเครองเสยง เปนการออกแบบจากการใชความแตกตางของชองวางใหเหมาะสม ซงจะไดทงความสวยงามและประโยชนอยางเตมท

องคประกอบในการออกแบบ

การออกแบบเปนการสรางสวนประกอบท แนนอน โดยน ามาประกอบกนจนเกดเปนรปรางหรอชนงานขนมา การสรางสวนประกอบตองอาศยสงตอไปน

เสน (Line) เสนสามารถบอกความรสกได เชนเสนตามแนวขวางดสงบเงยบ เสนตงใหความรสกมอ านาจ และเสนเอยงดเหมอนกบความกาวราว เสนแบบคลนสรางความเคลอนไหวและมจงหวะ

รปราง (Shape) เปนชองลอมรอบดวยเสน อาจเปนสเหลยมจตรส วงกลม สามเหลยม สเหลยมผนผา รปหกเหลยม และรปแปดเหลยม

แบบ (Form) เปนสวนประกอบทน ามาใชท าแบบ เชน สเหลยมลกบาศก ปรามด หรอวงร ซงสามารถมองเหนเปน 3 มต (Three-dimensional) หมายถง ความสง ความกวาง และความลก

ส (Color) มความส าคญในการใหความรสก สทใหความรสกอบอนคอ สแดง เหลอง และสม สทใหความรสกเยน เชน สเขยวและสน าเงน สของไมถอวาเปนสธรรมชาตทใหความสวยงาม ซงอาจไมตองใชสชวย แตไมบางชนดสไมสวยงามกจะใชสยอมส หรอทาเคลอบ นอกจากนการท าสใหเกดความเงางามจะชวยท าใหชนงานดมคาและสวยงามมากขน

3.8 วสดในงานไม

การไดเรยนรเกยวกบวสดทใช จะชวยใหไดงานออกมาสวยงาม มคณภาพ การซอวสดดๆ จากโรงงานจะชวยใหประหยดคาใชจาย วสดทไดกไมดอยคณภาพ วสดของงานไมทนยมใชกนไดแก

3.8.1 ไมแปรรป (Lumber)

ไมแปรรป ไดจากการตดตนไมแลวน ามาแปรรปเพอน าไปใชงาน แผนไมแปรรป คอสวนทตดจากไมซงตามยาวจากดานหนงไปยงอกดานหนง เมอตนไมถกตด เนอไมจะเตมไปดวยความชน จะตองท าการ

งานไม 85

ตากจนแหงเสยกอน ลกษณะเชนนเรยกวาไมแปรรปตากแหง (Air-Dried :AD) การจ าหนายไมแปรรป สวนใหญจะตองมคาความชนของไมไมเกน 19% ถาเกน 19% ตองถกท าใหแหงดวยการอบแบบพเศษ เรยกวา คนน (Kilns) ไมแปรรปโดยทวไปจะตองแหงกอนน าไปใช

ในการซอขายไมแปรรปในปจจบนนน ราคาทก าหนดจะมทงลกบาศกฟต (ลบ.ฟต-ควบทฟต-F3) และลกบาศกเมตร(ลบ.ม - ควบทเมตร- M3)

-การซอขายไมแปรรป(ไมสก) จะขายโดยใชหนวยเปน ลบ.ฟต และมการก าหนดขนาดไมเปน นว(หนา)xนว(กวาง)xฟต (ยาว)

-การซอขายไมเนอแขงทวไป จะใชหนวยซอขายเปน ลบ.ม และมการก าหนาดเปน นว(หนา)xนว(กวาง)xเมตร(ยาว)

แตในปจจบนนน ราคาไมเรมมราคาสงขน การก าหนดปรมาตรไมจงหนมาใชเปน ลบ .ฟตกนมากขน แทบจะทกชนดไมกวาได

ตวอยางการหาปรมาตรไมสก เปน ลบ.ฟต (หนาไม นวxนวxฟต)

หมายเหต : นว มกเขยนแทนดวย " :ฟต มกเขยนแทนดวย '

12" = 1' หรอ 1" = 1/12' นนเอง

ก าหนด จงหาราคาไมสก ขนาด 1นว x 4นว x 3ฟต ก าหนดใหราคาไม 2500 บาท ตอ ลบ.ฟต(ควฟต)

วธคด หลกคดคอท าใหทกดานมหนวยเปน ฟตxฟตxฟต=ฟต3 (ควฟต) เสยกอน

= 1/12(แปลงเปนฟตโดยหาร12) x 4/12(แปลงเปนฟตโดยหาร12) x 3 (ไมตองแปลง)

= 0.0833 ลบ.ฟต (ควฟต) x 2500บาท(ราคาตอควฟต)

= 208.25 บาท (ราคาไมทอนน)

หากมจ านวนทอนเทาใดกคณหาราคารวมไดเลย ไมสกนนการก าหนดราคาจะดทหนาไมและความยาวเปนหลก ยงหนาไมกวางและยาวจะยงมราคาแพงขน

ตวอยางการหาปรมาตรไมเบญจพรรณ เปน ลบ.ฟต(หนาไม นวxนวxเมตร)

วธคด หลกคดคอท าใหทกดานมหนวยเปน ฟตxฟตxฟต=ฟต3 (ควฟต) เสยกอน

งานไม 86

หมายเหต 1ม.=100ซม. : 2.54ซม.=1นว : 12นว = 1ฟต

ก าหนด จงหาราคาไมเตง ขนาด 1นวx4นวx3.5 เมตร เมอไมราคา 750 บาทตอ ลบ.ฟต(ควฟต)

= 1/12(แปลงเปนฟตโดยหาร12) x 4/12(แปลงเปนฟตโดยหาร12) x 350ซม/2.54(เปนนว)/12(เปนฟต)

= 0.319 ลบ.ฟต (ควฟต) x 750บาท(ราคาตอควฟต)

= 239.28 บาท (ราคาไมทอนน)

และเมอไดอธบายใหเขาใจถงทมาของการหาคาแลว สวนใหญกจะน าคาคงททหาไดมาคณหรอหารขนาดไมไดทนทเลย เชน

· ถาก าหนดหนาไมเปน นวxนวxฟต สามารถคณดวย ดวยคาคงท = 1/144 (หรอหาร144 นนเอง)

· ถาก าหนดหนาไมเปน นวxนวxเมตร สามารถคณดวย ดวยคาคงท = 0.0228

เชน ขอ1 ไมสก ขนาด 1นวx4นวx3ฟต = 1x4x3 / 144 = 0.0833 ลบ.ฟต (ควฟต)

ขอ2 ไมเตง ขนาด 1นวx4นวx3.5 เมตร = 1x4x3.5x0.0228 = 0.319 ลบ.ฟต (ควฟต)

3.8.2 ไมอด (Plywood)

ไมอด เกดจากการรวมไมหลาย ๆ ชนดเขาดวยกนหรอท าจากไมชนดเดยวกน โดยการตดทอนซงใหมความยาวตามทตองการ แลวกลงปอกทอนซง หรอฝานใหไดแผนไมเปนแผนบาง ๆ มความหนาตงแต 1 ถง 4 มลลเมตร แลวน ามาอดตดกนโดยใชกาวเปนตวประสานโดยใหแตละแผนมแนวเสยน ตงฉากกน แผนไมจะถกอบแหงในเตาอบ ไมอดมขนาด กวาง 4 ฟต ยาว 8 ฟต หนา 4,6,8,10,15 และ 20 มลลเมตร

3.8.3 ไมอดแผนแขง (Hard board)

ไมอดแผนแขง ท ามาจากการอดแผนไมเขาไปในใยไมโดยวทยากรสมยใหม ภายใตความรอนและความดน แบงออกเปน 2 ชนดคอ ชนดมาตรฐาน และชนดใชอณหภม โดยจะถกจมลงในน ามนและอบแหง ไมอดแผนแขงบางชนดผวดานหนงจะมนลน สวนอกดานหนงจะหยาบ ชนดทวไปจะมหนาทง 2 ดานเปนมนลน นยมน าไมอดแผนแขงมาเจาะรตดผนง เพอใชแขวนเครองมออปกรณงานไมและงานทตองการอน ๆ ขนาดมาตรฐานของไมอดแผนแขงคอ ขนาด 4 x 6 ฟต (หนา 1/8 นว) และขนาด 2 x 12 ฟต (หนา ¼ นว)

3.8.4 พาตเกลบอรด (Particle board ) (Particle board) เปน แผนไมส าหรบการตกแตงอกชนดหนง ท ามากจากเศษไมโดยการอดและบบภายใตความรอนสง จากากยดตดแนนของไมชนดน จงม

งานไม 87

บางสวนทคลายคลงกบไมอด เชน ความหนา และการใชงาน ดงนนไมพาตเกลบอรดจงมขนาดมาตรฐานเชนเดยวกนไมอด คอ 4 x 8 ฟตสวนความหนามตงแต 3/8, ½, และ ¾ นว การใชงานสามารถท าไดงายและสะดวกตอการใชงานทงเครองมองานไมและเครองจกรกล

3.8.5 กระเบองแผนเรยบ ผลตจากใยหน (asbestos) และปนซเมนต มลกษณะเปนแผนสเหลยม ผวเรยบสม าเสมอ ทนตอความรอน ไมตดไฟ ไมผ ไมเปอยหรอยย คงอยในสภาพเดมตลอดเวลา คงถาวรทนตอแดดฝน น าหนกเบา ไมเสยหายเมอถกน า กนปลวกและแมลงได เลอยเจาะ ตตะป และตดตงไดงาย ลางท าความสะอาดได

3.8.6 ชปบอรด ผนงกนหองชปบอรดมลกษณะเปนแผนประกบไส 3 ชน ผวหนาเปนไมบาง ไสกลางเปนชปบอรดหรอชนไมเลกทอดกนแนนประกบดวยกาว เรซนสงเคาระห มรองรางลนทขอบทงสองขางตลอดความยาวของแผน ไมบางทใชประกบผวหนาทงสองขาง สวนใหญเปนไมสกหรอไมยางชปบอรด มคณสมบตไมบดงอยอนกลบวสดเรยบแผนใหญ

3.8.7 แผนยปซม ผลตจากแรยปซมซงเปนแรอโลหะชนดหนง โดยการยอยกอนหนยปซมบรสทธใหมขนาดเมดเลก ๆ ประมาณ 2 ถง 3 นวแลวน ามายอยอกครง จนเหลอเมดเลกประมาณ 1/2 นว แลวเขาเตาเผาไลน าออก เกดปฏกรยาเปลยนสภาพเปนปนพลาสเตอรหลงจากนนจะน าไปผสมกบสารเคมและ เยอ ตาง ๆ เพอประกอบกนเขาเปนแผนยปซมทมคณสมบตทนไฟทนตอความรอนมความ ยดหยน ปลอดภยจากเชอราและแมลงแผนยปซมจะมปน พลาสเตอร เปนแกนกลางประกบดวยกระดาษกาวเหนยวทงสองดานและในขนสดทายแผนยปซม จะตองผานการอบดวยอณหภมคอนขางสงเพอใหแผน แหงสนท เหมาะทจะใชเปนผนงกนหองและเพดาน

3.8.8 แผนพลาสตก ท าจากโพลสไตรนหรอโพลยรเทน มความแขงแรงตอแรงอดสงและมคณสมบตเปนฉนวนไดด

3.8.9 แผนเซลโลกรต แผนเซลโลกรต ม 3 ชนดไดแก ชนดธรรมดา เปนเสนใยไมผสมกบซเมนตทงแผน ชนดโฟม 1 เปนเสนใยไมผสมซเมนต 1 หนา และบดวยแผนโฟม 1 หนา ชนดโฟม 2 เปนเสนใยไมผสมซเมนต 2 หนา และมแผนโฟมเปนไสกลาง 1 หนา

3.8.10 ไมอดเคลอบลาย

งานไม 88

เปนแผนไมอดและกระดาษอดน ามาเคลอบลายโพลดวยเครองจกรมสสนและลวด ลายใหเลอกทงชนดมนเงาและชนดผวดานเหมาะส าหรบ ตกแตง เฟอรนเจอร กนหอง ท าฝาเพดาน

3.9 เครองมอ-อปกรณในงานไม

งานไมเปนงานทท าใหเกดรปรางความสวยงามได ขนอยกบการปฏบตงานอยางถกตองเปนวชาหนงททกคนสามารถศกษาเรยนรได ไมเปนวสดทสามารถเปลยนแปลงไดงายตามทตองการ ดงนนการปฏบตงานไดอยางถกวธ ถกทกษะ กยอมท าใหเกดประโยชนไดมาก หลกปฏบตงานไมประการหนงกคอ ตองเขาใจเรองเกยวกบเครองมอ-อปกรณตาง ๆ ในงานไม ไมวาจะเปนวธการใชการบ ารงรกษา ในบทนจะอธบายถงเครองมอและอปกรณทเกยวของกบงานไม ดงน

3.9.1 เครองมอวดและก าหนดขนาด

1) ไมบรรทด (Rules) คอ ไมบรรทดทมทองเหลองเคลอบปลาย ทองเหลองจะท าหนาทปองกนความเสยหายทอาจเกดกบไมบรรทด ไมบรรทดโดยทวไปจะมความยาว 1 ฟต (12”)

2) ไมบรรทดพบ (Zigzag rule) ใชวดเครองมอทมความยาวมาก ๆ เพอใหเกดความแนนอนและไมผดพลาด ไมบรรทดประเภทนมทงทบอกหนวยเปนนว และบอกหนวยเปนเมตร

3) ตลบเมตร (Push-pull) คอ แผนเหลกทมวนอยในกลองสามารถดงออกได มขอทปลายไวส าหรบเกยวขอบของชนงาน สามารถวดโคงหรอคดไดตามอปกรณทจะวด ใชในการวดเพยงอยางเดยว

4) ไมฉาก (Squares) ใชทดสอบและวดเครองมออปกรณ ใบ และดามทจบจะท ามมชนกน (90 องศา) หนาทของไมฉาก คอ . ใชทดสอบผวหนาของไม .ใชตรวจสอบผวหนากบขอบชนไมวาไดฉากหรอไม

5. ปากกาโคง (Calipers) ลกษณะเปนขาโคงสองขาง ดานปลายจะหมนไปมาได ใชวดเสนผาศนยกลางภายนอก (Outside diameter) ของชนงาน

3.9.2 อปกรณส าหรบก าหนดขนาด

1. ดนสอ ใชก าหนดขนาดของชนงาน ดนสอทใชไมควรจะด ามากเพราะจะเขาไปในฝงในเนอไม ท าใหมองเหน และชนงานไมสวยงาม

2. ใบมดสน (Short bladed knife หรอ sloyd knife) ท าเครองหมายไดชดแนนอนแมนย า สามารถตดหรอเหลาไม หรอใชเลอยตามเสน

3. มดคตเตอร (Utility knife) มดามจบ การใชตองก าหนดเสนไวบนสวนของชนงาน แลวใชใบมดคตเตอรตดตามรอยทก าหนดนนเพอปองกนการลบหายบนชนงาน

งานไม 89

4. ขอขดไม (Marking gauge) ใชในการท าเสนขนานกบขอบชนงานหรอผวหนาชนงานโดยเฉพาะชนงานทยาว 6” หรอนอยกวา

5. เหลกขด (Scratch awl)ใชก าหนดจดกงกลางของรเจาะทเปนกระดานไมหรอกระดาษแขง หรอก าหนดจดน าเพอใสหวงแขวนภาพ โดยหมนเกลยวเขาไปในเนอไม

3.9.3 เครองมอในการตดไม

เครองมอในการตดไม (Cutting tools) หมายถง เลอย เพราะเลอยเปนเครองมอทใชตดไมมฟนเปนเหลกและมความคม เลอยมหลายชนดแลวแตการใชงาน งานทไมตองการความละเอยดมากจะใชเลอยทมฟนหยาบสวนงานทตองการความละเอยด จะใชเลอยฟนละเอยด การใชเลอยจงตองเลอกใชใหถกตอง การใชเลอยท างานไมในโรงงาน มสงประกอบการท างาน คอ

1. โตะท างาน (Workbench) ท าจากไมหรอเหลกประกอบกน โตะท างานจะออกแบบเพอท างานไดคนเดยวหรอสองคน แตบางทอาจดดแปลงเพอใชท างานไดถง 4 คน กม

2. ปากกาจบไม (Wood vise) มแคลมปส าหรบจบไมทตงประกอบตดกบโตะท างานไม ใชจบชนไมเพอเลอยหรอท างานอน ๆ การเลอยตดและเลอยโกรก (Crosscut and rip saw)

1. การเลอยตด เลอยชนดนจะใชตดไมตามขวางเสยนไม ฟนของเลอยมความคมสลบกนทงซายและขวา สามารถตดชนไมทมความกวางกวาตวเลอยได จ านวนฟนของเลอยจะม 8 ซตอความยาว 1 นว

2. การเลอยโกรก การโกรก หมายถง การผาหรอตดไมตามความยาวของเสยนได ฟนของเลอยจะหางและเอยงองศามากกวาเลอยตด ซงเมอตดลงไปในเนอไมแลวจะมลกษณะ จ านวนฟนของเลอยจะนบ 5 จดตอนว หรอ 5 ฟนตอนว

3. เลอยรอ (Back saw) เปนเลอยมลกษณะเสน (Back) แขง มฟนละเอยดจ านวน 14 ส ตอความยาว 1 นว ใบเลอยบาง ความยาวทนยมใชกนทวไปคอ ยาว 12 นว ใชกบงานทตองการ ความประณต เชน ต ผาเดอย หรอการเขามมไม เปนตน

วธการใชเลอยกบงานไม

1. การตดไม (Crossing wood) ท าเครองหมายทตองการจะตดบนไม น าไมยดตดกบแคลมปเพอใหปลอดภย ไมทยาวหรอกวางจนยดไมได ใหน าไปเลอยบนโตะมานง การเลอยใหวางฟนเลอยใกลกบเสนทลากไว (อยรมนอกของเสน) ใชหวแมมอซายกนใบเลอยใหอยตรงแนวลากใบเลอย เขาหาตวชา ๆสน ๆ

งานไม 90

หลายครง จนใบเลอยเกดเปนรอง ใชฉากเหลกมาวดฉาก หลงจากเรมตดแลวใหดงใบเลอยยาว ๆ โดยเอยงเลอยท ามม 45 องศา กบไม กอนไมจะขาดควรใชมอขางซายประคองไมไว เพอปองกนไมฉกขาด

2. การโกรกไม (Ripping wood) หรอเรยกอกอยางวา “การซอยไม” ปฏบตไดดงน หลงจากท าเสนก าหนดบนไมแลว ยดไมใหแนนกบแคลมปหรอวางบนโตะมานง ควรอยในลกษณะทชกใบเลอยไดสะดวกจนสดใบ เมอเรมโกรกไมใหท าเชนเดยวกบการตดไม แตใหใบเลอยเอยงท ามม 60 องศากบไม ถาใบเลอยตดขณะทซอยไมยาว ใหเสยบลมในรองทตด เพอจะท าใหตดไมไดงายขน

3. การใชเลอยรอเลอยไม มลกษณะการปฏบตงานคลายกบการตดไม เพยงแตงานทใชกบเลอยรอเปนงานประณต และมความถกตองแนนอน หมายเหต เมอปฏบตงานเสรจเรยบรอยแลว อยาวางเลอยบนพน ควรน าเลอยไปแขวนไว ไมควรตดไมหรอโกรกไมโดยไมไดตรวจสอบใหแนใจกอนวามตะปตดคางอยทไม เพราะจะเปนสาเหตหนงทท าใหใบเลอยเสยหาย

3.9.4 เครองมอทใชตอก เครองมอทใชตอก (Briving tools) จะแบงออกเปน 3 ลกษณะดงน

1. คอนหงอน (Claw hammer) คอนชนดนเหมาะกบชางไมโดยเฉพาะ เหลกหนาคอนทใชตอกตะปจะโคงนนออกมาเลกนอย เวลาตอกตะปหนาคอนจะไมฝงเขาเนอไมเปนรอยบบมหงอนอยทหวมรอง เพอถอนตะปไดสะดวก ทดามจะเปนไมและกลงเปนสวนเวาเพอสะดวกในการจบหรอปฏบตงาน ขนาดของคอนจะบอกเปนปอนดหรอออนซ คอนทดควรใหหนาคอนสะอาดปราศจากไขมน ยาง หรอกาว ไมเชนนนการตอกตะปจะท าใหตะปงอไดงาย

2. คอนไม (Mallet) เปนคอนทท าจากไมเนอแขง มความยดหยนดกวาเหลก ใชกบงานสวเจาะไม (ไมควรใชคอนเหลกตอกเพราะดามสวจะแตก) ลกษณะของคอนไมทสวนหวและดามจบจะเปนไมทกลงกลมเปนสเหลยม ขนาดโดยทวไปทเหมาะสมจะมเสนผาศนยกลางของหวคอน 3 นว และยาว 5 นว

3. ไขควง (Screw drivers) ไขควงมใบยาวขนาดตงแต 2 นวถง 18 นว ไขควรทดใบเชอมจะตดไปถงดามจบตอนใน เพอปองกนไมใหดามหมนตามในขณะทขนแรง ๆ ไขควงแบบใบยาวจะมก าลงดกวาใบสน ตอนปลายของใบควรจะแบนและไดฉาก และหนาไมเกนรองตะปควงทจะไข มฉะนนจะท าใหรองตะปเสย นอกจากนนยงมไขควงทชวยใหท างานงายขนอก เรยกวา ไขควงอตโนมต (Automatic screw driver) การท างานเพยงกดดามลง ใบไขควงจะท างานเอง จงไมตองออกแรงมาก

3.9.5 เครองมอไสไม เครองมอไสไม (Planer tool) ในงานชางไมไดแก กบ (Planers) กบถอเปนเครองมอส าคญและขาด

ไมไดส าหรบชางไม เนองจากกบเปนเครองมอทใชแตงผวไมใหเรยบไดขนาดตามความตองการ ตวกบอาจท าดวยไมหรอดวยเหลก ดงนนกบทใชกนแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

งานไม 91

- กบไม - กบเหลก

1. กบไม มสวนประกอบดงน - ตวกบ ท าจากไมเนอแขงทไมยดหรอหดตวเรว ไมทนยมใชกนคอ ไมชงชน หรอไมประด ไมแดง

หรอไมพยง ขนาดความยาว 16” หนาประมาณ 2 ½” มรองเจาะดานหลงเอยง 45 องศาเหลอเนอไมตอนรม ¼” ความกวางของรองจากรมหลงถงรมหนา 1 ¾” –2” และทดานหลงเจาะรเปนวงกลมหรอวงร ขนาดประมาณ ¾” ไวใสดามจบ

- ใบกบ ท าจากเหลกกวาง 1 ¾” หนาประมาณ 3/16” ยาวประมาณ 6 ½” มคมทสวนลางเพอใชขดไมใหเรยบ เปนสวนทส าคญทสดของกล

- เหลกประกบใบ หรอเหลกประกบกบ อยระหวางใบกบและลนตดกบใบกบ โดยมนอตสกรยดตดเหลกประกนใบน ขนาด 1/8” x 1 ¾” x 4” มหนาทเสรมก าลงตอนปลายของใบกบไมใหออนหรอบดในเวลาทท าการไส และควบคมการกนของไม เพอไมใหไมยอน

- ลม เปนแผนไมชนดเดยวกบไมทท าตวกบคลายหวขวานแตบางกวา ใชตอกอดเขารองเวลาใสในกบ เพอใหใบกบแนน

- กานหรอมอจบยาวประมาณ 9”-10” รปวงกลมหรอวงรชวยใหจบกบไดเหมาะมอ 2. กบเหลก โดยทวไปแตกตางกบกบไม การใชงานงายกวากบไม ผลงานทออกจากการใช พบวากบเหลกมประสทธภาพดกวา ใหผลทแนนอน และเรยบรอยกวากบไม การประกอบและการปรบกงายกวา แตในเมองไทยไมคอยนยมใช จงท าใหไมคนกบการใชกบเหลก ซงดจะซบซอน ยงยาก

ชนดของกบ 1. กบลางยาว ขนาดโดยทวไป 2” x 2 ½” x18” มมเอยงของใบกบประมาณ 45”-50” ใชส าหรบไสไมใหเรยบและตรงระยะยาว ๆ หรอใชลางแนวไสใหเรยบขน 2. กบลางกลางและสน มขนาดสนกวากบลางยาว คอมขนาด 12” (ส าหรบกบลางกลาง) และมขนาด 6” (ส าหรบกบลางสน) สวนประกอบอน ๆ คลายกบกบลางยาวทกอยาง ใชไสไมทมความยาวไมมากนกใหเปนเสนตรง 3. กบผว ลกษณะจะคลายกบกบลาง คอ มความยาวใกลเคยงกน แตทแตกตางกนคอมมของใบกบจะเอยงประมาณ 50 – 60 องศา และกบผวจะไมมฝาประกบกบ มแตลมไมเทานน กบผวใชตอจากการใชกบลาง เพอไสไมใหเรยบมากยงขน การไสกบไม สามารถปฏบตไดดงน

1. เมอตงใบกบและปรบใบใหเรยบรอยแลว เตรยมชนงานทจะไสวางบนโตะท างานใหพรอม

งานไม 92

2. ใชมอ 2 ขางจบทดามจบ โดยใชหวแมมอทงสองกดทหลงตวกบ นวชเหยยดแนบขางตวกบ แลวออกแรงกดดวยฝามอทจบ เสอกกบตรงออกไปขางหนา และตองคอยควบคมตวกบใหเลอนตรงตามทศทางทตองการ

3. การยนไสจะใหแรงดทสด ขาทงสองตองเหยยดตรง เวลาพงกบออกไปกโนมตวและยอขาตาม ขณะทไสออกไป แขนทงสองตองเหยยดตรงเสมอกน จะท าใหกบไสผวไมไดคงท การไสไมใหไสตามแนวเสยนไม

4. เมอไสกบเกอบไดขนาดตามทตองการแลว จะตองใชกบผวไสเกบความเรยบรอยอกครงหนง

3.9.6 เครองมอส าหรบเจาะไม เครองมอเจาะไม (Boring tools) เปนเครองมอทส าคญอยางหนงในงานชางไม ซงจะขาดไมได

เชนกนในการปฏบตงานไม การประกอบไมเขาดวยกนเพอใหเกดเปนรปราง จะตองมการเจาะไม นกศกษาจงควรไดศกษาถงเครองมอทใชเจาะไม ดงนคอ - สว (Chisels) - สวาน (Drills) - ดอกสวาน (Bits)

1. สว (Chisels) คอเครองมอในงานไมทเปนเหลก มความคม จงตองระวงเปนพเศษ เมอไสไมไดขนาดแลว งานทจะท าตอไปคอการประกอบไมเขาดวยกนโดยการเจาะ สวจงเปนเครองมอทใชในงานเจาะมากทสด การแบงสวตามลกษณะทสรางมาในทองตลาด แบงไดเปน 2 ประเภท คอ - สวทโคนเรยวแหลมฝงเขาไปในดาม เรยกวา Tang - สวทดามฝงเขาในโคนสว เปนทอเรยวกลวงขางใน เรยกวา Socket แตถาแบงสวตามชนดและลกษณะของการใชงาน สามารถแบงไดดงน

ก. สวใบหนา (Firner chisel) สวชนดนจะมใบทหนาแขงแรง ใชงานไดทงหนกและเบาขนาดความกวางมตงแต 1/8” –1” (ขนาดสวเรยกตามความกวาง)

ข. สวปากบาง (Paring chisel) สวชนดนใบจะบางกวาชนดแรก โดยทวไปจะใชสวนเซาะไมดวยมอ ไมนยมใชตอก ตอนรมของใบสวจะเอยงลาดลงไปหาอกดานหนง เพอท างานละเอยด มขนาดตงแต 1/8” –2”

ค. สวเขาโครง (Framing chisel) ตวสวจะหนกและแขงแรงมาก ใชในงานหนก ๆ เชน การประกอบโครงเรอ สวชนดนจะมวงแหวนเหลกทดามเพอกนดามแตก

ง. สวเดอย (Mortisel chisel) ใชส าหรบเจาะรองรบเดอย ลกษณะพเศษคอ ตวสวตงแตดามลงมาทตวสวจะหนา เพราะเวลาเจาะตองใชสวงดเพอใหไมหลด ซงใชก าลงมากกวาสวธรรมดาทกลาวมาแลว

จ. สวท าบวหรอสวเซาะรอง เปนสวทใชท าบว เซาะรอง เจาะรกลม หรอแตงไมสวนทเปนโคง ใบสวมลกษณะรปโคงเวา ขนาดใบกวาง ¼” –2” มกเรยกสวชนดนวา สวเลบมอ

งานไม 93

2. สวาน (Drills) การเจาะรเลก ๆ เพอน านอต สกร หรอตะปยดตด อาจจะตองใชเครองมอเจาะรทเรยกวา “สวาน” สวานทใชเจาะมรปรางตาง ๆ กน แลวแตชนดของงานทใช ดงน - สวานขอเสอ - สวานมอ - เหลกหมาดและบดหลา

- สวานขอเสอ (Brace drills) ชางไมนยมใชสวานเจาะรปชวยในการท ารเดอย สวนประกอบของสวานชนดนม 3 สวนคอ สวนหว (Head) สวนมอจบ (Handle) และทปรบดอกสวาน (Chuck) การใชงานจะหมนตามเขมนาฬกา เพอยดใหแนน แตถาจะคลายตองหมนไปทางซาย สามารถใชงานไดทงแนวราบและแนวตง

- สวานมอ (Hand drill) หรอสวานเจาะน า การเจาะรชนงานจะเจาะใหเลกกวา ¼” สามารถเจาะไดทงงานเหลกและงานไม ลกษณะแตกตางกบสวานขอเสอ สวนทใชหมนดอกสวานเพอยดชนงานจะใชสวนทเรยกวา Crank ถาใสดอกสวานไมด ดอกสวานจะหกงาย สวานเมอสามารถเจาะไดทงแนวราบและแนวตง

- เหลกหมาด (Brad awl) รปรางคลายไขควงเลก ๆ ใชส าหรบเจาะในเวลาทจะตอกตะปหรอตะปเกลยว วธใชจะกดลงในเนอไมแลวบดซายขวา ไมควรใชกบไมบาง

- บดหลา (Gimlet bit) ใชเจาะรขนาดเลก ๆ ทตองการฝงตะปควงเขาไปในเนอไมแขงมขนาดตงแต 1/16” – 3/8” อปกรณทใชควบคกบกบเครองมอทเจาะรทกลาวมาแลว ถอวามความส าคญในการเจาะรทจะขาดเสยไมได

นนกคอ “ดอกสวาน” เพอความเขาใจในเรองการเจาะใหมากขนจะขออธบายถงดอกสวานดงน

1. ดอกสวานเจาะ (Drill bit) ใชกบงานทตองการควานเนอไมภายในวงกลมออก ม 2 สวน คอ สวนทเปนล าตว และสวนปลายทเปนเกลยว สวนทเปนเกลยวทปลายจะแหลมคม เกลยวเลก ๆ ทตอนปลายจะฝงและดดสวนอนใหเขาในเนอไม เกลยวจะมทงชนดหยาบและละเอยด ขนาดของดอกสวานเรยกเปนเศษสวน 16 ของนวเสมอ เชน ขนาด 3/16” (ขนาดทกลาวมานหมายถงขนาดของเสนผาศนยกลางรทจะเจาะ) ทตอนโคนเปนรปเรยวเหลยม ส าหรบจ าปายดแนน

2. ดอกสวานขยายหว (Expansive bit) ลกษณะหวสามารถขยายหรอลดลงไดโดยเลอนตอนปลายของดอกสวาน ใชเจาะรไดตงแต 1” ขนไป สามารถเจาะไดถง 4” เหมาะกบงานเจาะรกญแจ และงานทอน าผาน (บานทมฝาเปนไม)

งานไม 94

3. ดอกสวานรลก (Foerstner bit) ลกษณะทหวดอกสวานเปนสน มทงทเปนเกลยวและไมเปนเกลยว ซงจะเจาะไดลกเปนพเศษจนถงเจาะไมได ใชเจาะในงานตาง ๆ ไดด เชน รกญแจ หรอเจาะรชองล าโพงวทย เปนตน มขนาดเสนผาศนยกลางตงแต ¼” –2”

4. ดอกสวานเฉพาะงาน (Straight-shank drill) ใชเจาะรกลมเลก ๆ ลกษณะของดอกสวานมปก 2 ขาง เกสรเปนเกลยว ในแตละเกลยวมรองส าหรบเกบเศษไม ขนาดทมในทองตลาดตงแต 1/16” – ½” (ขนาดจะแบงยอยละเอยดกวาชนดอน ๆ เพอการใชงานเฉพาะ) ใชส าหรบเจาะรเพออดหวตะปในงานเขามมของโตะ เกาอ วงกบ เปนตน

5. ดอกสวานอตโนมต (Automatic drill bit) ใชส าหรบงานเจาะรเลก ๆ เชนเดยวกบขอ 4 แตการท างานจะสะดวกกวา เมอใชควบคกบไขควงอตโนมต คอสามารถใชมอเพยงขางเดยวท างานได

3.9.7 การแตงคมเครองมอ เครองมองานชางไมทดควรจะตองพรอมทจะใชงาน ไมวาจะเรองความคม การประกอบหรอการใช

สงหนงทตองใหความส าคญเปนอยางยงกคอ ความคมของเครองมอ ซงจะสงผลใหงานออกมาไดผลดตามไปดวย ดงนนนกศกษาจงควรไดศกษาและใหความสนใจในเรองการลบคมของเครองมอ และสามารถปฏบตไดเองพอสมควร เมอใดทน าเครองมองานไมไปใชงาน แตไมมการลบคมเครองมอทด งานทท าจะยงยากและไมสะดวก การแตงคมเครองมอในงานไมทส าคญ ๆ ไดแก การลบฟนเลอย ใบกบ สว และดอกสวาน ตอไปนจะอธบาย โดยละเอยดดงน

ก. การลบฟนเลอย แบงได 3 ขนตอน คอ 1. แตงระดบและรปรางของฟนเลอย 2. การคดคลองเลอย 3. การตะไบฟนเลอย การลบฟนเลอยทง 3 ขนตอน สามารถปฏบตไดดงนคอ ตรวจสอบฟนเลอยวาตงไวอยางไร (สงเกตจากการมองจากดามไปปลายเลอย) ถามระดบไมเทากนใหใชตะไบแบนรดตลอดฟนเลอย จนปลายฟนเลอยสมผสตะไบ (การยดเลอยเพอตะไบตองจบใบเลอยเขาระหวางแมแรงหรอแคลมปกบไมแลวยดใหแนน ) เมอปลายของฟนเลอยเสมอกนหมดแลว ท าฟนเลอยใหเบนออกสลบกน โดยใชเครองมอทเรยกวา คดคลองเลอย (saw set plier ) ตงจ านวนฟนตอความยาว 1 นว ใหตรงกบจ านวนฟนตอความยาว 1 นวของเลอยนน ซงจะไดมมถกตอง) การคดคลองเลอยใหเรมจากดามถอออกไปหาปลาเลอย การคดฟนใหคดฟนหนงเวนฟนหนงไปจนครบ เมอครบแลวใหกลบใบเลอยแลวคดคลองของฟนทเวนไวไปจนหมดเชนกน ตอจากนนใชตะไบสามเหลยม ตะไบฟนเลอย โดยใหมน าหนกกดสม าเสมอโดยดนไปขางหนา การตะไบใหเรมจากปลายเลอย

งานไม 95

มาหาดามเลอยตะไบทกซอยางถกตอง จนฟนแหลมคม (การตะไบฟนเลอยตด ใหถอตะไบเฉยงท ามม 60 องศา กบใบเลอย) ข. การลบใบกบ ใบสว เมอใบกบ ใบสว ไมคม หรอบน ตองแตงและลบใหไดรปรางเชนเดมเพอใหการท างานไดสะดวกและถกตอง ควรปฏบตการลบคมดงน - น าใบกบออกจากตวกบ เพอน าไปลบคม โดยยดตดกบทยดของเครองลบหรออาจใชมอ ใหด านมมเอยงของใบวางเขาหาหนลบ แลวลบไปจนไดแนวตรงและมมทเหมาะสม (ขณะลบใบและแตงแนวควรหยอดน าบนหนลบตลอดเพอปองกนเหลกไหม) ความยาวของสวนทเฉยงปลายประมาณ 2 เทาของความหนาของใบกบ หรอ 30 – 35 องศา ตอจากนนใหน าใบกบหรอสวมาลบบนหนน ามนอกครงหนง ขนตอนนควรใชน ามนไมควรใชน า เพราะจะท าใหเศษโลหะเลก ๆ ฝงเขาไปในผวของหน หลงจากนนใหกลบใบแลวถเบา ๆ ทางดานแบนบนหนน ามน 2-3 ครง ชนสดทายลากใบกบหรอสวไปมาบนแผนหนงหรอสะบดคมเหมอนการลบมดโกน - ตองการทดสอบความคมของใบกบหรอสวทลบโดยใชเลบหวแมมอพาดลงบนปลายกบหรอสว ถาใบคมจะรสกกนเลบ ถาไมคมจะลนไถล หรอใชในกบหรอสวกดลงบนกระดาษ ถาคมกดกดกระดาษแสดงวาคมใชได

ค. การลบคมดอกสวาน เพอใหดอกสวานทใชเจาะรไมมความคม และเจาะรไมเพอท างานไดงาย มวธการปฏบตดงนคอ ตองหาทมนคงแขงแรง เชน โตะท างาน แลววางดอกสวานบนโตะ จบยดใหแนน น าตะไบแตงคมมาแตงคมดอกสวานทละซ ไปเรอย ๆ โดยถาวางกบไมทแขงแรงใหกดตะไบลง แตถาวางบนโตะใหท ามมเงยกบโตะแลวจงใชตะไบแตงคม จนครบทกซ ตรวจสอบความคม เชนเดยวกบการตรวจสอบใบกบ สวกได

3.9.8 เครองมอประกอบในงานชางไม เครองมอทใชประกอบในงานตาง ๆ ของชางไมจะท าใหประสทธภาพของงานสงขน และเกดความถกตอง ซงประกอบดวยเครองมอชนดตาง ๆ ดงน 1. ระดบน า (Levels) ท าจากไมหรอโลหะ รปรางยาวประมาณ 1 ¾” x 3” x26” เปนตน ตรงกลางจะฝงหลอดแกวซงบรรจน าไวภายใน วธการตรวจสอบระดบคอ วางระดบน าบนชนงาน ถาฟองอากาศในหลอดแกวนอยตรงกลาง แสดงวาไดระดบทแทจรง 2. ลกดง (Plumb bob) ท าจากเหลกหรอทองเหลอง รปรางคลายลกขาง ตอนปลายเรยวแหลม ตอนลางมทรอยดายหลอด ลกดงใชส าหรบทดสอบแนวดงของอาคารกบสวนอน 3. ขอขดไม (Maring gauge) ไดอธบายรายละเอยดตาง ๆ ไวขางตนแลว

งานไม 96

4. เหลกสงหวตะป (Nail set) เปนแทงเหลกตนยาวประมาณ 4-5 นว ขนาดเสนผาศนยกลาง ¼ นว ปลายเรยว ขนาดของปลายไมแนนอน แลวแตขนาดตะปทใชสงหวลงในเนอไม เพอประโยชนในการเกบรอยตะปทเปนงานเคลอบเงาตาง ๆ 5. ตะไบและบง (Files and rasp) ตะไบและบงใชแทนเครองมออนทตดแตงไมสะดวก ตะไบทใชแตงคมเครองมอชางไมมหลายชนดแตกตางกน เชน ตะไบแบน ตะไบครงวงกลม ตะไบกลม และตะไบสามเหลยม ขนาดของตะไบจะยาวตงแต 4-14 นว ฟนของตะไบแบงเปน 2 ชนด คอฟนค (Double cut) และฟนเดยว (Single cut) สวนลกษณะของบงจะหยาบกวาตะไบ โดยจะมสวนทยนแหลมออกมาเปนปมๆ เรยกวาฟน สามารถจะท างานไดเรวกวาตะไบ แตงานจะหยาบกวา ดงนนการใชงานควรใชควบคกนโดยใชบงกอนแลวจงเกบงานดวยตะไบ

การประกอบไมวธตางๆ 3.9.9 การตอไม การตอไม คอการท าใหไมยาวขน หรอการเอาไมมาเชอมกน โดยวางไปในทางเดยวกน การเชอมนนจะตองไมท าใหบงเกดมมขน ดงนน เมอเราเอาไมมาวางตอกนเขาแลวใชตาปตอกกจะท าใหไมยาวขน

ภาพท 3.5 แสดงการตอไม ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527 การทเราเอาไมมาวางทาบกนเขาใหหนาขน เราเรยกวา เสรมไม หรอการทเราเอาไมมาวาง

เรยงกนเขาท าใหกวางออกไป เรยกวา เพลาะไม ดงแสดงในรป

งานไม 97

ภาพท 3.6 แสดงการเสรมและการเพลาะไม ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

ดงนน ประโยชนของการตอไมกคอ ถาไมยาวไมพอ เราอาจท าใหยาวออกไปไดอยางหนง ถาไมหนาไมพอเราอาจท าใหหนาขนได ถาไมนนกวางไมพอ เราอาจท าใหกวางออกไปไดดง กลาวมาแลว

การตอไมในงานกอสรางโดยทวไปนน จะเกยวของกบแรง 2 ชนด คอ แรงกด และแรงดง ดงนน การตอไมจงตองตอใหถกตองตามหนาททจะน าไปใช 1) การตอไมเพอใชรบแรงกด เชน การตอขาโตะ ต เสา และสวนทท าหนาทอยางเสา คอ การท าใหการถายน าหนกหรอแรงจากทอนหนงลงไปยงอกทอนหนง โดยไมเปลยนทศทางเดมของแรงหรอน าหนกนน หมายความวา พยายามท าใหศนยกลางของไมสองทอนอยในแนวแกนเดยวกน หรออยในเสนตรงอนเดยวกน ดงแสดงในรป ภาพท 3.7 การตอไมเพอรบแรงกด ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527 การตอไมดงกลาวแลวขางตน มวธการตอไดอก 3 ลกษณะ คอ

งานไม 98

ก. ตอมเดอย หรอมแกน เปนการตอทแขงแรงพอใชได โดยการถายน าหนกจากทอนบนลงมายงทอนลางโดยตรง แกนหรอเดอยเปนเครองยดเหนยวตรงไมทงสองทอนนนใหเชอมกนมนคงขน เพอปองกนแรงอนมาท าใหพลาดออกจากกน ข. การตอบาก โดยการใหตงซอนกนอย ซงม 2 วธ คอ บากครงตอครงเปนแนวตรง คอบากความหนาของไมทตอกนนนออกขางละครง และบากออกใหมสวนทวางซอนกนไดประมาณ 1-2 เทาของหนากวาง ถาไดบากใหมสวนซอนกนไดมาก กจะท าใหยดเหนยวกนไดมากยงขน ดงแสดงในรป

ภาพท 3.8 แสดงการตอแบบบากตรง

ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527 ค. การตอดาม เปนการตอทใหความแขงแรงทสด การตอดาม คอ การตงซอนกนเฉยๆ แตมไมดามขางๆเพมขน ไมดามท าหนาทปองกนไมใหเกดการพลกพลาด และการถายน าหนกจากทอนหนงลงทอนหนงนน เปนการถายทตรงทสด และเปนวธทแขงแรงทสด แตทางดานความงามนบวานอยมาก บางทการดามไม เราอาจใชเหลกดามกได แลวใชตาป หรอสลกเกลยวตรงใหมนคง ดงรป

งานไม 99

ภาพท 3.9 การดามไม

ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527 2) การตอเพอใชรบแรงดง ไดแก การตอไมทท าหนาทเปนเครองยดเหนยวระหวางไม

เชน การสรางโครงบาน ไมขอ ไมยดระหวางขาโตะ เกาอ หรอผนงต การตอแบบน แบงออกได 3 อยาง คอ

ก. บากใหเปนขอเกยวกนอยางงายๆ ลกษณะคลายกบการตอบากตงซอน แตมการบาก เปนขอใหเกาะกนแนนเพอใหดงออกจากกนได ยากนอกจากจะเกดการฉกขาดขน แตในทางทด แลวควรหาเหลกดามทางดานทองไมไวดวย ภาพท 3.10 แสดงการตอเพอรบแรงดง ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

ข. บากเปนลกษณะปากฉลามมขอเกยว การตอแบบนเปนวธเดยวกบขอ ก. แตตดเหลยมขอใหทะแยงเปนปากฉลาม ซงเหมาะส าหรบการรบแรง ดงอยางเดยว

งานไม 100

โดยเฉพาะ แตถาหากมแรงกดมากๆ การตอแบบนจะใชไมไดผลเลย เพราะไมทงสองจะเลอนไถลหลดออกจากกนไดงาย ค. การตอชนและดามฝง เปนการตอทคลายกบการตอส าหรบก าลงกด จากในรปจะเหนไดวา ไมทงสองทอนจะดงใหหลดออกจากกนไดยากนอกจากการฉกขาด

ภาพท 3.11 แสดงการตอชนใชไมดาม ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

3.9.10 การเขาไม การเขาไม คอการน าเอาไมมาชนกนเขา ท าใหเกดมมมในระหวางกนขน ซงเปนมม ฉาก หรอมมไมเปนฉาก ดงแสดงในรป

ภาพท 3.12 แสดงการเขาไม ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

งานไม 101

การเขาไมนน จะเปนการเขาเฉยๆหรอตดปากเขาชนกน หรอจะเปนการเขาเดอยเกาะเกยวกน หรอจะชนกนในวธใดๆกตาม นบวาเปนการเขาไมทงนน การเขาไมมอย 2 ลกษณะ คอ การเขาไมมมฉาก เราเรยกวา "เขาฉาก" การเขาไมไมเปนมมฉาก เรยกวา "การเขาเฉ"

1) การเขาไมท าโครง การเขาไมท าโครง ไดแกการเขาไมทประกอบขนเปนโครงในการรบน าหนก หรอยด เหนยว เชน การท าโครงบาน โครงหลงคา ซงสามารถแยกออกไดเปน 3 ลกษณะ ไดแก 1. การเขาชน 2. เขาบาก 3. การเขาเดอย

1.1) การเขาชน เปนการประกอบไมทงาย และประหยดทสด การเขาไมแบบนไมแขงแรงนก แบงออกได 2 วธ คอ ก. การเขาไมแบบชนฉาก การเขาไมแบบชนฉาก เรมจากการตกแตงไมใหเรยบและใหไดฉากทดเสยกอน แลวจงน าเขาฉากกนและตรงดวยไมชวคราว จงจะตอกตาป ขนตาปเกลยว หรอประกอบเหลกฉากใหยดแนน

ข. การเขาไมแบบชนเฉ การเขาไมแบบชนเฉ เปนวธการทยากกวา แบบ ก . โดยการตดไมใหเฉไปตามความตองการของเรา การเขาแบบนจะเหนวาไมแขงแรง นอกจากจะมการยดดวยเหลกฉากหรอปะอกท

ภาพท 3.13 แสดงการเขาไมแบบชนฉาก และชนเฉ ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

งานไม 102

1.2) เขาบาก หมายถง การเอาไมแผนหนงฝงเขาไปในไมอกแผนหนงประมาณ 1 / 3 หรอ 1 /4 ของความหนาของแผนไม (ดงรป) การเขาไมในลกษณะนจะเหนวา แผนทถกฝง จะถกบาก

ภาพท 3.14 แสดงการเขาไมแบบบากตรงและแบบหางเหยยว ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527 ออกเปนบาตงรบแผนทฝง ท าใหมสวนยนกนไดด เมอเราตรงตาปหรอเกลยว จะท าใหแนนหนาขน ดกวาการเขาชน ถายงใชเหลกฉากเขาชวย ยงท าใหแขงแรงขน

1.3) การเขาเดอย เปนวธการเขาไมโดยไมทอนหนงจะถกตดออกมาโดยรอบใหเหลอเพยงแกนกลางยนออกมาตามความตองการ ซงเราเรยกสวนนวา “เดอย” สวนอกทอนหนงจะถกเจาะใหเปนรลกลงไป ความกวางของรขนาดพอดกบเดอย ซงเราเรยกรนวา “รองเดอย”

งานไม 103

ภาพท 3.15 แสดงลกษณะตวเดอยและรองเดอย ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

2) การเขาไมส าหรบใชประกอบรปราง การเขาไมแบบน ไมไดท าขนเพอรบน าหนกมาก จดประสงคเพยงเพอตอไมใหมรปรางตามทตองการเทานน เชน เขามมหบ กรอบรป ฯลฯ

ภาพท 3.16 แสดงการเขาเดอยท ากรอบ ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

งานไม 104

2.1) การเขาแนวไมตรงมม 2.1.1) เขาชน หมายถงการน าเอาไมแผนหนงชนเขากบไมแผนหนง โดยไมมการฝงหรอยดเหนยวซงกนและกนเลย ทตดอยไดกโดยการยดดวยตะป หรอเกลยวเหลกยด การเขาไมแบบนท าไดงาย แตไมคอยแขงแรง 2.1.2) เขาบา หมายถงการน าเอาไมแผนหนงฝงเขาไปในไมอกแผนหนงประมาณ 1 ใน 3 หรอ 1 ใน 4 ของความหนาของแผนไม การเขาไมแบบนจะเหนว า แผนทถกบากออกเปนบาตงรบแผนทฝง ท าใหมสวนทยนกนไดด เมอมการตรงดวยตะปหรอเกลยว จะท าใหแนนหนาขน

ภาพท 3.17 แสดงการเขาชน ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527 2.1.3) การเขาลน หมายถงการเขาไมโดยโกรกไมแผนหนงท าเปนตวลน ฝงเขาไปในอกแผนหนง ซงท าเปนรางรบไว แผนทตงลงบนอกแผนหนงนน ตลอดความยาวของสวนทตงท าเปนตวลน ภาพท 3.18 แสดงการเขาลน ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527 รปสเหลยม คอตวลนอยกลางความหนาของไมพอด และมความหนาทยนออกมาเทากน มหนาตดเปนจตรส ซงมขนาดเปน 1 ใน 3 ของความหนาเดม สวนไมอกแผนหนงกท าเปนตวรางในลกษณะเดยวกนเตรยมไวใหลนเขาตงไดสนทตรงตามระยะทตองการ การเขาไมวธน มการยดเหนยวในระหวางตวเองไดดกวา 2 วธแรก และถาตองการเขาลนใหมแรงดงมากขน ควรท าลนใหเปนรปหางเหยยว (ดงแสดงในรป) 2.2.4) เขาราง คอการน าเอาไมแผนหนงฝงเขาไปในไมอกแผนหนง โดยแผนทฝงเขาไปนน ฝงลงไปเพยง 1 ใน 3 ของความหนาของไมแผนทถกฝง และมความหนาในสวนทฝงเพยง 1 ใน 3 หรอ 1 ใน 4

งานไม 105

ของความหนาเดม เนอไมทเหลอไวส าหรบฝงเขาไปนน ตองเปนเนอไมสวนใน สวนอกแผนหนงทถกฝงนน ท าเปนรางรองรบไว (ดงรป)

ภาพท 3.19 แสดงการเขาราง ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

2.2) การเขาแนวตรงมม

การเขาแนวตรงมม คอใหแนวเขานนอยตรงมมพอด ท าใหไมแลเหนหวไมเมอมองดภายนอก การเขาวธนนส าคญกคอ การเขาปากกบโดยตดปลายไมทงสองทอนใหเปนรปทะแยงท า

มม 45 องศา แตเมอประกอบกนเขาทงสองทอนกจะไดมมฉาก ( 90 องศา)พอด 2.2.1) เขาปากกบเรยบ หมายถง การเขาปากแบบตดไมทะแยง 45 องศาสองแผน เขาประกอบกนอยางเรยบๆ การเขาไมแบบนเหมาะจะน าไปใชกบงานทไมตองมความแขงแรงมากนก เชน การเขามมกรอบรปตางๆเปนตน

ภาพท 3.20 แสดงการเขาไมแบบปากกบ ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527 2.2.2) เขาปากกบมลน การเขาไมแบบปากกบมลน สอดลงไปตามความยาวตลอดแนว เพอชวยยดไมในระหวางไมสองแผนใหแขงแรงขนแบบน นบวาแขงแรงกวาการเขาแบบปากกบเรยบ

งานไม 106

2.2.3) การเขาปากกบบงใบ หมายถงการแบงความหนาของไมออกเปน 2 สวน สวนในใหฝงเขากนในลกษณะเปนบงใบ สวนนอกใหตดทะแยงออกแบบเขาปากกบเรยบ การเขาไม ชนดน นบวาเปนวธทดทสดแบบหนง มกนยมใชในการเขามมตตางๆเปนตน ภาพท 3.21 ปากกบบงใบ ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

2.2.4) การเขามมแบบหางเหยยว เปนการเขาไมระหวางสองทอน ปลายของทอนไมทอนหนงถกโกรกแบงเนอไมดานกวาง ใหเหลอยนออกเปนตวแกนรปหางเหยยวซอนกนหลายๆอน และปลายของอกแผนหนงโกรกออกเปนรองส าหรบใหเขาประสานกนไดพอด เมอน าไมสองแผนมาเขากน จะยดเหนยวกนแบบฟนเฟอง (ดงแสดงในรป)

ภาพท 3.22 แสดงการเขามม ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

3.9.11 การเพลาะไมเปนแผน การเพลาะไม คอการตอไมนนเอง แตเปนการตอไมทางดานกวาง เชนไมแผนเลกๆ เราเพลาะใหเปนแผนใหญ วธเพลาะไมโดยทวไป ม 3 วธ

งานไม 107

1 การเพลาะเปดหวไม เปนการเพลาะไมแบบเรยงเปนแผนๆจนกวาจะไดขนาดความ กวางตามตองการ โดยใชตาปหรอตาปเกลยวเปนตวยดเหนยวกบไมทอยขางหลง (ดงรป)

ภาพท 3.23 แสดงการเพลาะเปดหวไม ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

2 การเพลาะไมโดยมไมสกดหวทาย การเพลาะแบบนนบวาเปนแบบทแขงแรงและ ใหผลดทสดแบบหนง (ดงในรป) 3 การเพลาะโดยเขากรอบ เปนวธทนยมมากทสด คอไมแผนทเพลาะนนมไมเปน กรอบอดอยโดยรอบ นบเปนวธทมความแขงแรงมากทสด (ดงรป)

ภาพท 3.24 แสดงการเพลาะไมเขากรอบ ทมา : ชาล ลทธ และคณะ , 2527

งานไม 108

สรป งานไม เปนงานทตองใชทกษะ และมความรอบรเกยวกบ ชนด คณสมบตของไม ใชเครองมอชาง ไมไดอยางถกตอง ปลอดภย และท างานมประสทธภาพ นอกจากน จ าเปนตองมความร เกยวกบอปกรณเครองใชและวสดอนๆทจะตองใชรวมกบไมอกดวย เชน กระจก บานพบ กญแจ เปนตน งานชางไม สามารถแบงออกเปน ชางไมปลกสราง ชางไมครภณฑ ชางไมแบบ และชางไมแกะสลก ผทจะท างานเกยวกบชางไมจะตองรเกยวกบธรรมชาตของไมแตละชนด ลกษณะการเจรญเตบโต วธการในการโคนตนไม การแปรรปไม และการผงไมใหแหงเพอปองกนการหดตวหลงจากน าไปใช ไมทน ามาใชอาจมต าหน ซงอาจเกดจาก ธรรมชาต เชน เสยนตางๆ เกดจากตาไม การสญเสยความชน รวมทงการใชเครองมอกลในการตกแตงไม การวดและการออกแบบ เปนสงจ าเปนส าหรบงานไม เพราะชวยยลดการสญเสยทอาจเกดขนโดยไมจ าเปน วสดงานไมมหลายอยาง เชน ไมแปรรป ไมอด กระเบองแผนเรยบ เซลโลกรต เปนตน เครองมอทใชในงานชางไมมหลายประเภท เชน เครองมอตด เครองมอเจาะ เครองมอไสไม การตอไม คอการท าใหไมยาวขน หรอการเอาไมมาเชอมกน โดยวางไปในทางเดยวกน การเชอมนนจะตองไมท าใหบงเกดมมขน

การ เสรมไม คอ การเอาไมมาวางทาบกนเขาใหหนาขน การเพลาะไม คอ การเอาไมมาวางเรยงกนเขาท าใหกวางออกไป การเขาไม คอการน าเอาไมมาชนกนเขา ท าใหเกดมมมในระหวางกนขน ซงอาจเปนมม

ฉาก หรอไมเปนมมฉากกได

งานไม 109

ค าถามทบทวน

1. งานชางไมแบงเปนกชนด อะไรบาง อธบาย 2. วงปของตนไม บงบอกถงอะไร 3. วธกานตนไมมวตถประสงคเพออะไร 4. เราสามารถแบงประเภทของไมออกตามความแขงแรงไดกประเภท อะไรบาง อธบายพรอม

ยกตวอยางไมแตละประเภท 5. จงหาราคาไมสกขนาด 2 ฟต ยาว 12 ฟต หนา 4 นว เมอไมสกราคา 2,500 บาท ตอลกบาศกฟต 6. จงหาราคาไมยางขนาด 2 นวx6นวx4 เมตร เมอไมราคา 750 บาทตอ ลบ.ฟต(ควฟต) 7. ไมอด กบ พาตเคลบอรด ตางกนอยางไร 8. จงใหความหมายของค าวา การตอไม การเสรมไม และ การเพลาะไม 9. การเขาไมคออะไร ตางจากการตอไมอยางไร 10. การเพลาะไมมกแบบ อะไรบาง อธบาย

งานไม 110

เอกสารอางอง ชาล ลทธ,วรพงษ ลพรหมมา, ชวน เปาอารย และ สรเดช สทธาวาทน. 2527. ชางทวไป. กรม อาชวศกษา.

http://www.st.ac.th/engin/wood.html www.thaicarpenter.com