21 ivlisi, xutsabati, 2011 w. n¹10 sayoveltao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11....

12
www.tsu.ge newspaper @ tsu.ge 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. ¹10 `qarTul saqarTveloze~ meocnebe mecnieri me-9 gverdze gamocxadebuli konkursebi akademiuri Tanamdebobebis dasakaveblad me-2 gverdze axlad Seqmnil internet- televizias ukve direqtori hyavs me-10 gverdze qseluri teqnologiebis ganviTareba Tsu-Si me-9 gverdze Tsu-is saxeli amerikis erT-erTi yvelaze maRali tribunidan gaJRerda me-10 gverdze pirveli samecniero naSromi studenturi TviTmmar- Tvelobebis samarTlebriv statusze me-10 gverdze sayovelTao privilegiebi saxelmwifo enis swavlebisTvis CanarTi qimiis samyaro ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis gazeTi gamodis 1927 wlidan me-3 gverdze gza, romelic sworia * * * 1926 wlis 5 ivliss TbilisSi, xelmok- le ojaxSi davibade. mZime periodi iyo da dalxinebuli cxovreba arc me mqonia. de- daCemis mama sasazRvro jarebis polkovni- ki iyo da aSxabadSi msaxurobda. 1916 wels, misi sikvdilis Semdeg, deda da bebia ba- TumSi Camovidnen sacxovreblad. mamaCemic samxedro piri iyo da petergurgSi msaxu- robda, bolSevikebisgan Seviwroebis gamo gamoemgzavra baTumSi. swored aq gaicnes Cemma mSoblebma erTmaneTi. TbilisSi Ca- movidnen da `imelis~ mopirdapire mxares erTi oTaxi iqiraves da iq dasaxldnen. im saxlSi gaiara Cemma bavSvobam. dediserTa viyavi, magram aravin manebivrebda, sakmaod mkacrad mzrdidnen. 57-e rusuli skola da- vamTavre, omSi mindoda wasvla, magram mSob- lebma ar gamiSves da samxedro sahaero Za- lebis specskolaSi mimabares, sadac kargi ganaTleba da cxovrebiseuli gamocdileba SeviZine. Semdeg TelavSi praqtikebze gag- vagzavnes, sadac malaria mZvinvarebda, ro- melsac verc me gadavurCi. iqidan Camosvlis Semdeg gadavwyvite universitetSi swavlis gagrZeleba. Tavdapirvelad TbilisSi, mos- kovis institutis filialSi iuridiul fa- kultetze Cavabare, erTi wlis Semdeg ki Tbilisis saxelmwifo universitetSi gad- movedi. Cemi mizani iyo swavla moskovSi, umaRles diplomatiur saswavlebelSi game- grZelebina. gamocdebi warmatebiT Cavabare kidec, magram ar mimiRes, radgan 1937 wels ori biZa dapatimrebuli myavda. universitetSi swavlis wlebs dResac siamovnebiT vixseneb. niko kecxoveli brwy- invale reqtori iyo, misi xelSewyobiT sergo jorbenaZe, sergo mamulia da me 1947 wels moskovSi samarTlis institutSi aspi- ranturaSi saswavleblad gavemgzavreT. am dargSi Cven pirveli mercxlebi viyaviT saqarTvelodan. sxvaTaSoris, universite- ti gvixdida stipendias, magram moskovSi urTules pirobebSi gvixdeboda cxovreba, praqtikulad vSimSilobdiT. Tavdapirve- lad saerTo sacxovrebelSi davbinavdiT, ma- gram iqidan male gamogvyares, radgan fuli iyo dasamatebeli. aqac bedma gamiRima: er- TerTma moskovSi momuSave qarTvelma pro- fesorma, gvarad polumardinovma, romelic TbilisSi dabrunda, Tavisi bina damiTmo. is ki ara, SemdgomSi, yvela qarTveli, vinc Ca- modioda, CemTan Cerdeboda. is periodi ax- lac mZimed maxsendeba, magram dabrunebaze arc mifiqria. Cemi sakandidato disertacia _ `gaeros uSiSroebis sabWoSi moqmedi erT- mxrivobis principi, rogorc saerTaSoriso samarTlis instituti~ 6 TviT adre warvad- me-4 gverdze nino kakulia manana jurxaZe swored am sakiTxebs mieZRvna 14-15 ivliss ba- TumSi, sastumro `Seraton baTumi palasSi~ gamar- Tuli saerTaSoriso samecniero konferencia Te- maze _ `saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi: pro- blemebi da gamowvevebi~, romlis organizatoric gaxldaT ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti. sakonferencio sxdomas, romelic sakmaod warmomadgenlobiTi iyo, Tsu-is reqtori aleqsandre kvitaSvili uZRveboda. `qarTulis, rogorc saxelmwifo enis swavlebis 20 wliani gamocdileba mudam Segvaxsenebs im pro- blemas (Tumca sasurvelia problema ar iyos), rome- lic Cvennair mravaleTnikur da mravalkonfesiur qveyanaSia. Cveni survilia, qveyana yvelasTvis iyos Tanasworuflebiani da, aqedan gamomdinare, enis codna aris garantia im warmatebisa, rasac saqarT- veloSi nebismierma adamianma SeiZleba miaRwios. bevri ram marTlac gakeTda, swori nabijebi ga- daidga da mixaria, rom universitetSi 200-mde som- xuri da azerbaijanuli warmomavlobis studenti gvyavs, romlebic qarTul enas swavloben. minda gansakuTrebiT aRvniSno is saintereso programa, romelic ganaTlebis saministros mier amJamad xorcieldeba. vgulisxmob regionebSi araqarTu- lenovani mozardebisTvis qarTuli enis swavlis programas, romelSi CarTvac privilegiebis garan- tiiT bakalavrebsa da magistrantebs SesTavazes~, _ aRniSna Tsu-is reqtorma, romelmac qarTuli enis swavlebis politikis gamyarebaze orientirebul qarTvel Tu ucxoel mkvlevrebs madloba gadauxada am Temis irgvliv SemuSavebuli rekomendaciebisT- vis da gamocdilebis gaziarebisTvis. rac Seexeba im aqcentebs, rac konferenciaze daisva, Cven sxdomeb- sa da seqciur muSaobaSi Cabmul respondentebTan blic-interviuebis saxiT SemogTavazebT. saqarTvelos mravaleTnikuri mosaxleobis sazogadoebriv cxovrebaSi aqtiuri CarTulobisa da demokratiis pirobebSi sociumis wevrTa samarTlebrivi Tanacxovrebis erT-erTi mniSvnelovani faqtori araqarTuli warmoSobis sazogadoebisTvis meore, anu saxelmwifo, qarTuli enis codnaa. bolo wlebSi, am mxriv, araerTi warmatebuli nabiji gadaidga, amoqmedda enis swavlebis specialuri programebi, gamoica saxelmZRvaneloebi, gaumjobesda araqarTvelTaTvis meore enis swavlebis meTodika da praqtika. Tumca, kv- lav araerTi problemaa mosagvarebeli, romelTa gadaWra praqtikosi profesor-maswav- leblebisTvisa da am problemiT dainteresebuli mecnier-mkvlevrebis winaSe dgas. naTqvamia, `cxovreba is dReebi rodia, romelic wavida, aramed, romelic dagvamaxs- ovrda...~. akademikos levan aleqsiZis cxovrebaSi aseTi dasamaxsovrebeli dReebi da wle- bi Zalian bevria... man es Tavisi mravalwliani moRvaweobiT daamtkica. 85 wlis gadasaxe- didan bevri ram gadafasda, magram mTavari Tviseba _ bednierebis gancda, ar daukargavs. `CemTvis mcire mizezic ki sakmarisia, Tavi bednierad vigrZno. yvelaze mniSvnelovani ki sxvisTvis sikeTis keTebaa... sxvaTaSoris, rusTavelis cnobili fraza: `rasaca gascem Senia, rac ara, dakargulia~, Cemi azriT, swored am mniSvnelobiT unda gavigoT~, _ ambobs mecnieri. mdidari biografia aqvs, amitom megobrebi da kolegebi memuarebis daweras urCevd- nen, magram ar moisurva. ufro sworad, droc ara aqvs _ igi ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis proreqtoricaa. `sad mcalia memuarebis dasawerad~, _ ambobs RimiliT, Tumca ganvlil wlebs siamovnebiT ixsenebs.

Upload: others

Post on 03-Nov-2019

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

www.tsu.ge [email protected]

21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10

`qarTul saqarTveloze~ meocnebe mecnieri

me-9 gverdze

gamocxadebuli konkursebi akademiuri Tanamdebobebis dasakaveblad

me-2 gverdze

axlad Seqmnil internet-televiziasukve direqtori hyavs

me-10 gverdze

qseluri teqnologiebis ganviTareba Tsu-Si

me-9 gverdze

Tsu-is saxeli amerikiserT-erTi yvelaze maRali tribunidan gaJRerda

me-10 gverdze

pirveli samecniero naSromi studenturi TviTmmar-Tvelobebis samarTlebriv statusze

me-10 gverdze

sayovelTao privilegiebisaxelmwifo enis swavlebisTvis

CanarTi

qimiis samyaro

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis gazeTi gamodis 1927 wlidan

me-3 gverdze

gza, romelic sworia

* * *1926 wlis 5 ivliss TbilisSi, xelmok-

le ojaxSi davibade. mZime periodi iyo da dalxinebuli cxovreba arc me mqonia. de-daCemis mama sasazRvro jarebis polkovni-ki iyo da aSxabadSi msaxurobda. 1916 wels, misi sikvdilis Semdeg, deda da bebia ba-TumSi Camovidnen sacxovreblad. mamaCemic samxedro piri iyo da petergurgSi msaxu-robda, bolSevikebisgan Seviwroebis gamo gamoemgzavra baTumSi. swored aq gaicnes Cemma mSoblebma erTmaneTi. TbilisSi Ca-movidnen da `imelis~ mopirdapire mxares erTi oTaxi iqiraves da iq dasaxldnen. im saxlSi gaiara Cemma bavSvobam. dediserTa viyavi, magram aravin manebivrebda, sakmaod

mkacrad mzrdidnen. 57-e rusuli skola da-vamTavre, omSi mindoda wasvla, magram mSob-lebma ar gamiSves da samxedro sahaero Za-lebis specskolaSi mimabares, sadac kargi ganaTleba da cxovrebiseuli gamocdileba SeviZine. Semdeg TelavSi praqtikebze gag-vagzavnes, sadac malaria mZvinvarebda, ro-melsac verc me gadavurCi. iqidan Camosvlis Semdeg gadavwyvite universitetSi swavlis gagrZeleba. Tavdapirvelad TbilisSi, mos-kovis institutis filialSi iuridiul fa-kultetze Cavabare, erTi wlis Semdeg ki Tbilisis saxelmwifo universitetSi gad-movedi. Cemi mizani iyo swavla moskovSi, umaRles diplomatiur saswavlebelSi game-grZelebina. gamocdebi warmatebiT Cavabare

kidec, magram ar mimiRes, radgan 1937 wels ori biZa dapatimrebuli myavda.

universitetSi swavlis wlebs dResac siamovnebiT vixseneb. niko kecxoveli brwy-invale reqtori iyo, misi xelSewyobiT sergo jorbenaZe, sergo mamulia da me 1947 wels moskovSi samarTlis institutSi aspi-ranturaSi saswavleblad gavemgzavreT. Aam dargSi Cven pirveli mercxlebi viyaviT saqarTvelodan. sxvaTaSoris, universite-ti gvixdida stipendias, magram moskovSi urTules pirobebSi gvixdeboda cxovreba, praqtikulad vSimSilobdiT. Tavdapirve-lad saerTo sacxovrebelSi davbinavdiT, ma-gram iqidan male gamogvyares, radgan fuli iyo dasamatebeli. aqac bedma gamiRima: er-TerTma moskovSi momuSave qarTvelma pro-fesorma, gvarad polumardinovma, romelic TbilisSi dabrunda, Tavisi bina damiTmo. is ki ara, SemdgomSi, yvela qarTveli, vinc Ca-modioda, CemTan Cerdeboda. is periodi ax-lac mZimed maxsendeba, magram dabrunebaze arc mifiqria. Cemi sakandidato disertacia _ ̀ gaeros uSiSroebis sabWoSi moqmedi erT-mxrivobis principi, rogorc saerTaSoriso samarTlis instituti~ 6 TviT adre warvad-

me-4 gverdze

nino kakulia

manana jurxaZe

swored am sakiTxebs mieZRvna 14-15 ivliss ba-TumSi, sastumro `Seraton baTumi palasSi~ gamar-Tuli saerTaSoriso samecniero konferencia Te-maze _ `saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi: pro-blemebi da gamowvevebi~, romlis organizatoric gaxldaT ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis

saxelmwifo universiteti. sakonferencio sxdomas, romelic sakmaod warmomadgenlobiTi iyo, Tsu-is reqtori aleqsandre kvitaSvili uZRveboda.

`qarTulis, rogorc saxelmwifo enis swavlebis 20 wliani gamocdileba mudam Segvaxsenebs im pro-blemas (Tumca sasurvelia problema ar iyos), rome-lic Cvennair mravaleTnikur da mravalkonfesiur qveyanaSia. Cveni survilia, qveyana yvelasTvis iyos Tanasworuflebiani da, aqedan gamomdinare, enis codna aris garantia im warmatebisa, rasac saqarT-veloSi nebismierma adamianma SeiZleba miaRwios.

bevri ram marTlac gakeTda, swori nabijebi ga-daidga da mixaria, rom universitetSi 200-mde som-xuri da azerbaijanuli warmomavlobis studenti gvyavs, romlebic qarTul enas swavloben. minda gansakuTrebiT aRvniSno is saintereso programa, romelic ganaTlebis saministros mier amJamad xorcieldeba. vgulisxmob regionebSi araqarTu-lenovani mozardebisTvis qarTuli enis swavlis programas, romelSi CarTvac privilegiebis garan-tiiT bakalavrebsa da magistrantebs SesTavazes~, _ aRniSna Tsu-is reqtorma, romelmac qarTuli enis swavlebis politikis gamyarebaze orientirebul qarTvel Tu ucxoel mkvlevrebs madloba gadauxada am Temis irgvliv SemuSavebuli rekomendaciebisT-vis da gamocdilebis gaziarebisTvis. rac Seexeba im aqcentebs, rac konferenciaze daisva, Cven sxdomeb-sa da seqciur muSaobaSi Cabmul respondentebTan blic-interviuebis saxiT SemogTavazebT.

saqarTvelos mravaleTnikuri mosaxleobis sazogadoebriv cxovrebaSi aqtiuri CarTulobisa da demokratiis pirobebSi sociumis wevrTa samarTlebrivi Tanacxovrebis erT-erTi mniSvnelovani faqtori araqarTuli warmoSobis sazogadoebisTvis meore, anu saxelmwifo, qarTuli enis codnaa. bolo wlebSi, am mxriv, araerTi warmatebuli nabiji gadaidga, amoqmedda enis swavlebis specialuri programebi, gamoica saxelmZRvaneloebi, gaumjobesda araqarTvelTaTvis meore enis swavlebis meTodika da praqtika. Tumca, kv-lav araerTi problemaa mosagvarebeli, romelTa gadaWra praqtikosi profesor-maswav-leblebisTvisa da am problemiT dainteresebuli mecnier-mkvlevrebis winaSe dgas.

naTqvamia, `cxovreba is dReebi rodia, romelic wavida, aramed, romelic dagvamaxs-ovrda...~. akademikos levan aleqsiZis cxovrebaSi aseTi dasamaxsovrebeli dReebi da wle-bi Zalian bevria... man es Tavisi mravalwliani moRvaweobiT daamtkica. 85 wlis gadasaxe-didan bevri ram gadafasda, magram mTavari Tviseba _ bednierebis gancda, ar daukargavs. `CemTvis mcire mizezic ki sakmarisia, Tavi bednierad vigrZno. yvelaze mniSvnelovani ki sxvisTvis sikeTis keTebaa... sxvaTaSoris, rusTavelis cnobili fraza: `rasaca gascem Senia, rac ara, dakargulia~, Cemi azriT, swored am mniSvnelobiT unda gavigoT~, _ ambobs mecnieri.

mdidari biografia aqvs, amitom megobrebi da kolegebi memuarebis daweras urCevd-nen, magram ar moisurva. Uufro sworad, droc ara aqvs _ igi ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis proreqtoricaa. `sad mcalia memuarebis dasawerad~, _ ambobs RimiliT, Tumca ganvlil wlebs siamovnebiT ixsenebs.

Page 2: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge2

v b r Z a n e b:

1. gamocxaddes konkursi ssip - ivane ja-vaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fakultetis srul, asocire-bul da asistent profesorTa vakanturi akademiuri Tanamdebobebis dasakaveblad;

2. sruli an asocirebuli profesoris Tanamdebobaze 6 wlis vadiT SeiZleba ar-Ceul iqnes doqtoris akademiuri xarisxis mqone piri. sruli profesoris Tanamde-bobis dasakaveblad saWiroa aranakleb 6 wlis pedagogiuri da samecniero moRva-weobis gamocdileba. asocirebuli profe-soris Tanamdebobis dasakaveblad saWiroa aranakleb 3 wlis pedagogiuri da samecnie-ro moRvaweobis gamocdileba;

3. asistent profesoris Tanamdebobaze 4 wlis vadiT SeiZleba arCeul iqnes do-qtoris akademiuri xarisxis mqone piri an doqtoranturis studenti;

4. konkursi cxaddeba sruli profes-oris 1 saStato, asocirebuli profesoris 2 saStato da asistent profesoris 15 sa-Stato erTeulze;

5. konkursi gamocxaddes 2011 wlis 29 ivniss, dokumentaciis warmodgenis vada ganisazRvros 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde, konkursi tardeba sa-buTebis miRebis dasrulebidan aranakleb 1 da araugvianes 2 Tvis vadaSi;

6. konkursi gamocxaddes zust da sabu-nebismetyvelo mecnierebaTa fakultetis srul, asocirebul da asistent profesor-

Ta vakanturi akademiuri Tanamdebobebis dasakaveblad Semdegi mimarTulebebiT:

a) maTematikis mimarTulebaa. a) qvemimarTuleba: maTematikuri

analiziasistent-profesori _ 1 saStato erT-

eulia. b) qvemimarTuleba: albaTobis Teo-

ria da maTematikuri statistikaasistent-profesori _ 2 saStato erT-

eulib) kompiuteruli mecnierebebis mi-

marTulebab. a) qvemimarTuleba: Teoriuli in-

formatikasruli profesori _ 1 saStato erTeulib. b) qvemimarTuleba: teqnikuri in-

formatikaasocirebuli profesori _ 1 saStato

erTeuliasistent-profesori – 1 saStato erT-

euli b. g) qvemimarTuleba: gamoyenebiTi in-

formatikaasistent-profesori _ 1 saStato erT-

eulig) interdisciplinuri (maTematika,

kompiuteruli mecnierebebi)qvemimarTuleba: maTematikuri logi-

ka da diskretuli struqturebiasistent-profesori – 1 saStato erT-

eulid) geografiis mimarTulebad. a) qvemimarTuleba: hidrologia,

okeanologia, meteorologia

asistent-profesori _ 1 saStato erT-euli

d. b) qvemimarTuleba: geomorfologia da kartografia

asistent-profesori – 1 saStato erT-euli

e) biologiis mimarTulebae. a) qvemimarTuleba: morfologiaasistent-profesori – 2 saStato erT-

eulie. b) qvemimarTuleba: imunologia da

mikrobiologiaasistent-profesori – 2 saStato erT-

eulie. g) qvemimarTuleba: adamianis da

cxovelTa fiziologiaasocirebuli profesori – 1 saStato

erTeulie. d) qvemimarTuleba: genetikaasistent-profesori – 1 saStato erT-

euliv) eleqtronikis mimarTulebaqvemimarTuleba: eleqtruli da ele-

qtronuli inJineriaasistent-profesori – 2 saStato erT-

euli7. sruli profesoris Tanamdebobrivi

sargo ganisazRvreba TveSi 900 (cxraasi) lariT;

asocirebuli profesoris Tanamde-bobrivi sargo ganisazRvreba TveSi 720 (Svidas oci) lariT;

asistent profesoris Tanamdebobrivi sargo ganisazRvreba 540 (xuTasormoci) lariT;

8. sruli da asocirebuli profesoris Tanamdebobaze asarCevi kandidati valde-bulia warmoadginos:

a) gancxadeba sakonkurso komisiis sa-xelze;

b) piradobis mowmobis asli;g) avtobiografia (CV);d) Sesabamisi akademiuri xarisxis damada-

sturebeli dokumentis (dokumentebi) aslie) saleqcio kursebis CamonaTvali _ si-

labusebiT;v) samecniero kvlevebis koncefcia;z) bolo 5 wlis ganmavlobaSi Sesrule-

buli erTi samecniero naSromi, romelic

yvelaze ukeT warmoaCens konkursantis kv-leviT potencials;

T) sruli profesoris akademiuri Ta-namdebobis dasakaveblad aranakleb 6 wlis pedagogiuri da samecniero moRvaweobis gamocdilebis damadasturebeli dokumen-ti;

T) asocirebuli profesoris Tanam-debobis dasakaveblad aranakleb 3 wlis pedagogiuri da samecniero moRvaweobis gamocdilebis damadasturebeli dokumen-ti;

9. kandidatma sasurvelia warmoadgi-nos:

informacia bolo 5 wlis ganmavlobaSi sagranto proeqtebis xelmZRvanelobisa an proeqtebSi monawileobis Sesaxeb;

misi xelmZRvanelobiT Sedgenili da ganxorcielebuli sabakalavro da samagi-stro programebi;

10. asistent-profesoris Tanamdebo-baze asarCevi kandidati valdebulia war-moadginos:

a) gancxadeba sakonkurso komisiis sa-xelze;

b) piradobis mowmobis asli; g) avtobiografia (CV);d) Sesabamisi akademiuri xarisxis dama-

dasturebeli dokumentis (dokumentebis) asli an doqtoranturaSi swavlis damada-sturebeli dokumentis asli;

e) samotivacio werili.11. sakonkurso dokumentebis miReba

iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde Tsu-is zust da sabunebis-metyvelo mecnierebaTa fakultetze, Tbi-lisi i. WavWavaZis gamz. #3 (II korpusi) me-2 sarTuli, oTaxi #234;

12. brZaneba gamoqveyndes gazeT ̀ Tbili-sis universitetSi~ da ganTavsdes Tsu-is oficialur veb-gverdze;

13. daevalos kancelarias brZanebis dagzavnis furcelSi miTiTebuli stru-qturuli erTeulebisaTvis gadacema.

reqtorialeqsandre kvitaSvili

v b r Z a n e b:

1. gamocxaddes konkursi ssip-ivane ja-vaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwi-fo universitetis socialur da politi-kur mecnierebaTa fakultetis srul da asocirebul profesorTa vakanturi aka-demiuri Tanamdebobebis dasakaveblad;

2. sruli an asocirebuli profes-oris Tanamdebobaze 6 wlis vadiT SeiZ-leba arCeul iqnes doqtoris akademiuri xarisxis mqone piri. sruli profesoris Tanamdebobis dasakaveblad saWiroa aranakleb 6 wlis pedagogiuri da samec-niero moRvaweobis gamocdileba. aso-cirebuli profesoris Tanamdebobis dasakaveblad saWiroa aranakleb 3 wlis pedagogiuri da samecniero moRvaweobis gamocdileba;

3. konkursi cxaddeba sruli profes-oris 13 saStato da asocirebuli profe-soris 30 saStato erTeulze;

4. konkursi gamocxaddes 2011 wlis 29 ivniss, dokumentaciis warmodgenis vada ganisazRvros 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde, konkursi tar-

deba sabuTebis miRebis dasrulebidan aranakleb 1 da araugvianes 2 Tvis vadaSi;

5. konkursi gamocxaddes socialur da politikur mecnierebaTa fakulte-tis srul da asocirebul profesorTa vakanturi akademiuri Tanamdebobebis dasakaveblad Semdegi mimarTulebebiT:

a) saerTaSoriso urTierTobebis mi-marTuleba

sruli profesori _ 2 saStato erT-euli

asocirebuli profesori _ 1 saSta-to erTeuli

b) sazogadoebrivi geografiis mi-marTuleba

sruli profesori _ 2 saStato erT-euli

asocirebuli profesori _ 4 saSta-to erTeuli

g) politikis mecnierebebis mimar-Tuleba

sruli profesori _ 1 saStato erT-euli

asocirebuli profesori _ 3 saSta-to erTeuli.

d) Jurnalistikis mimarTuleba

sruli profesori _ 1 saStato erT-euli

asocirebuli profesori _ 6 saSta-to erTeuli

e) sociologiis mimarTulebasruli profesori _ 1 saStato erT-

euliasocirebuli profesori _ 4 saSta-

to erTeuliv) fsiqologiis mimarTulebasruli profesori _ 6 saStato erT-

euliasocirebuli profesori _ 12 saSta-

to erTeuli6. sruli profesoris Tanamdebobri-

vi sargo ganisazRvreba TveSi 900 (cxraa-si) lariT;

asocirebuli profesoris Tanamde-bobrivi sargo ganisazRvreba TveSi 720 (Svidas oci) lariT;

7. sruli da asocirebuli profes-oris Tanamdebobaze asarCevi kandidati valdebulia warmoadginos:

a) gancxadeba sakonkurso komisiis sa-xelze;

b) piradobis mowmobis asli;g) avtobiografia (CV);d) Sesabamisi akademiuri xarisxis da-

madasturebeli dokumentis (dokumente-bi) asli;

e) saleqcio kursebis CamonaTvali _ silabusebiT;

v) samecniero kvlevebis koncefcia;z) bolo 5 wlis ganmavlobaSi Sesru-

lebuli erTi samecniero naSromi, rome-lic yvelaze ukeT warmoaCens konkursan-tis kvleviT potencials;

T) sruli profesoris akademiuri Tanamdebobis dasakaveblad aranakleb 6

wlis pedagogiuri da samecniero moRva-weobis gamocdilebis damadasturebeli dokumenti;

i) asocirebuli profesoris Tanam-debobis dasakaveblad aranakleb 3 wlis pedagogiuri da samecniero moRvaweobis gamocdilebis damadasturebeli doku-menti;

8. kandidatma sasurvelia warmoadgi-nos:

a) informacia bolo 5 wlis ganmav-lobaSi sagranto proeqtebis xelmZRva-nelobisa an proeqtebSi monawileobis Sesaxeb;

b) misi xelmZRvanelobiT Sedgenili da ganxorcielebuli sabakalavro da sa-magistro programebi;

9. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde Tsu-is socialur da politikur mecnierebaTa fakultet-ze, Tbilisi i. WavWavaZis gamz. ##8 (VI kor-pusi) oTaxi #202;

10. brZaneba gamoqveyndes gazeTSi `Tbilisis universiteti~ da ganTavsdes Tsu-is oficialur veb-gverdze;

11. brZanebis universitetis ofi-cialur veb-gverdze ganTavseba daeva-los universitetis sainformacio te-qnologiebis momsaxurebis centrs;

12. daevalos kancelarias brZanebis dagzavnis furcelSi miTiTebuli stru-qturuli erTeulebisaTvis gadacema.

reqtorialeqsandre kvitaSvili

`umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 22-e muxlis pirveli punqtis, 34-e muxlis pirveli da me-2 punqtebis, 35-e muxlis pirveli, me-2 da me-3 punqtebis, saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministris 2008 wlis 29 maisis #490 brZanebiT damtkicebuli `sajaro samarTlis iuridiuli piris – ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis wesdebis~ 16-e muxlis me-2 punqtis, 44-e muxlis pirveli da me-2 punqtebis, 45-e muxlis, `ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi sruli, asocirebuli da asistent-profesoris akademiuri Tanamdebobis dakavebis wesis Sesaxeb~ akademiuri sabWos 2008 wlis 28 maisis #91 dadgenilebisa da warmomadgenlobiTi sabWos 2008 wlis 30 maisis #13 sxdomis gadawyvetilebis, `ivane javaxiSvilis saxelobis Tbili-sis saxelmwifo universitetis akademiuri personalis saStato ganrigisa da saxelfaso fondis damtkicebis Sesaxeb~ administraciis xelmZRvanelis 2011 wlis 15 ivnisis #107/02-01 brZanebis, zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fakultetis dekanis movaleobis Semsruleblis ramaz boWoriSvilis 2011 wlis 28 ivnisis #16685/02 werilis safuZvelze,

`umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 22-e muxlis pirveli punqtis, 34-e muxlis pirveli da me-2 punqtebis, 35-e muxlis pirveli da me-2 punqtebis, saqarTvelos ga-naTlebisa da mecnierebis ministris 2008 wlis 29 maisis #490 brZanebiT damtkicebuli ̀ sa-jaro samarTlis iuridiuli piris – ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis wesdebis~ 16-e muxlis me-2 punqtis, 44-e muxlis pirveli da me-2 punqtebis, 45-e muxlis pirveli da me-2 punqtebis, `ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwi-fo universitetSi sruli, asocirebuli da asistent-profesoris akademiuri Tanamdebo-bis dakavebis wesis Sesaxeb~ akademiuri sabWos 2008 wlis 28 maisis #91 dadgenilebisa da warmomadgenlobiTi sabWos 2008 wlis 30 maisis #13 sxdomis gadawyvetilebis, `ivane java-xiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis akademiuri personalis saStato ganrigisa da saxelfaso fondis damtkicebis Sesaxeb~ administraciis xelmZRvanelis 2011 wlis 15 ivnisis #107/02-01 brZanebis, socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis dekanis n. belqanias 2011 wlis 27 ivnisis #16634/02 werilis safuZvelze,

ssip ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis zust da sabunebismetyvelomecnierebaTa fakultetze srul, asocirebul da asistent profesorTa akademiuri Tanamdebobebis

dasakaveblad konkursis gamocxadebis Sesaxeb

ssip ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis socialur da politikurmecnierebaTa fakultetze srul da asocirebul profesorTa akademiuri Tanamdebobebis

dasakaveblad konkursis gamocxadebis Sesaxeb

b r Z a n e b a 63/01- 01

b r Z a n e b a 64/01- 01

29.06.2011

29.06.2011

Page 3: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

Tbilisisuniversiteti

[email protected] 3

pirvelad saqarTvelos istoriaSi Seiqmna

eleqtronulimeTodologia

dimitri SaSkini, saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministri:

_ ra keTdeba imisTvis, rom qarTuli ena, rogorc saxelmwifo ena, iyos dacu-li?

_ Cven ori Tvis win gamovaqveyneT kon-kretuli Sedegi im muSaobisa, romelic iyo gaweuli bolo erTi wlis ganmavlobaSi. be-vri ram gakeTda, magram Zalian bevri kidev gasakeTebelia.

ganaTlebis saministroSi arsebobs sam-marTvelo, romelic mudmivad muSaobs im mimarTulebiT, Tu ra SeiZleba gakeTdes da rogor SeiZleba gaZlierdes qarTuli enis Seswavlis procesi rogorc qarTulenovan sajaro skolebSi, aseve, somxur da azerbai-janul skolebSi. pirvelad saqarTvelos istoriaSi Seiqmna eleqtronuli meTodo-logia, rac iTvaliswinebs daxmarebas yvela qarTuli enis pedagogisTvis maTTvis qar-Tul enaze naTargmni teqstebis miwodebis TvalsazrisiT.

azerbaijanTan da somxeTTan bolo wlebis ganmavlobaSi Camoyalibda Zalian amxanaguri urTierToba da yvelas Zali-an kargad esmis, ramdenad mniSvnelovania, rom qarTuli enis Seswavla wavaxalisoT samcxeT-javaxeTsa da qvemo qarTlSi. sa-qarTvelos prezidentis davalebiT Seiqmna srulyofili strategia, Tu ra unda gakeT-des momavali sami wlis ganmavlobaSi imisT-vis, rom, rogorc samcxe-javaxeTSi, aseve, qvemo qarTlSi moswavleebs qarTuli enis gaZlierebulad swavlis saSualeba mieceT. programas hqvia `qarTuli ena warmatebisT-vis~, rac realoba gaxlavT. Tu moswavles unda swavlis gagrZeleba umaRles saswav-lebelSi, man unda icodes qarTuli ena.

pirvelad saqarTvelos istoriaSi, axla, am wuTisTvis iwereba qarTuli enis saxelmZRvaneloebi rogorc somxuri sko-lebisTvis, aseve, azerbaijanuli skole-bisTvisac. es iqneba erTiani saxelmZRva-nelo axali meTodologiiT, rogorc aqvT oqsfordis an kembrijis universitetebSi inglisuri enis Sesaswavli saxelmZRvane-los saxiT _ Tanamedrove dizainiT, meTo-dologiebiT, audio da video masalebiT... Cven, samwuxarod, unda vaRiaroT, rom ase-Ti tipis saxelmZRvaneloebi qarTuli enis Sesaswavlad doneebis mixedviT ar gvaqvs. meore komponenti am strategiisa aris bi-lingvuri swavleba, rodesac yvela sagnis 70% iswavleba somxurad an azerbaijanu-lad, 30% ki qarTulad. aRsaniSnavia, rom pirveli 4 klasis saxelmZRvaneloebi ukve gveqneba seqtembrisTvis, wlis bolosT-vis igegmeba I-VI klasis CaTvliT saxelmZ-Rvaneloebis gamocema, romlebic iwereba yvelaze Tanamedrove meTodologiebiT da iTvaliswinebs yvela im miRwevas, romelic arsebobs msoflioSi imisaTvis, rom bavSvma advilad iswavlos ena.

momaval wels Seicvleba yvela saxelmZ-Rvanelo sajaro skolebSi VII-XII klasis CaTvliT da yvela saxelmZRvanelo iqneba gadaTargmnili somxurad da azerbaijanu-lad, raSic somexi da azerbaijaneli spe-cialistebi dagvexmarebian.

15 seqtembridan samcxe-javaxeTsa da qvemo qarTlSi ukve gaemgzavrebian moxali-se pedagogebi, romlebic arian magistran-tebi an magistrantobis kandidatebi. Tu isini erTi wlis ganmavlobaSi adgilobriv maswavleblebTan erTad bavSvebs aswavlian qarTul enas da maT Soris qarTulad sxva sagnebsac, saxelmwifo maT magistraturaSi swavlebis safasurs daufinansebs da xel-fassac miscems.

Tsu-is roli am programaSi Zalian mniS-vnelovani iqneba.

regionebSi `kadrebis SimSili” enis swavlis

motivacias zrdis

nodar surgulaZe, ganaTlebisa da mecnierebis ministris moadgile

_ bilingvuri ganaTlebis reformis popularizaciis mizniT ras gegmavs ga-naTlebisa da mecnierebis saministro da ra SeiZleba gakeTdes am reformis Sesaxeb sazogadoebis informirebisTvis?

_ araqarTulenovani mosaxleobisTvis enis politikis gatarebis mxriv ganaTle-bisa da mecnierebis saministros SemuSa-

vebuli aqvs rigi reformebisa. es inicia-tivebi, pirobiTad, SeiZleba or nawilad davyoT: reformebi umaRlesi ganaTlebis sferoSi da reformebi skolis sferoSi.

daviwyoT umaRlesi ganaTlebis TemiT, ra kuTxiTac xSirad gvsayvedurobdnen, rom TiTqos araqarTulenovani mosaxleo-bisTvis umaRlesi ganaTlebis gza daketi-li iyo. es kritika nawilobriv samarTliani gaxldaT maSin, roca 2005 wlidan erTiani erovnuli gamocdebi SemoviReT. mogex-senebaT, rom umaRlesSi moxvedra iTxov-da 4 gamocdis (zogadi unarebi, qarTuli ena, ucxo ena da erT-erTi arCeviTi sagani) Cabarebas. miuxedavad imisa, rom erTian erovnul gamocdebze araqarTulenovani abiturientebi zogadi unarebis gamocdas TavianT mSobliur enaze, somxurad an azer-baijanulad abarebdnen, mainc mniSvnelova-ni barieri gaxldaT qarTuli da ucxou-ri enebisa da im sagnis daZleva, romelic maTTvis aramSobliur enaze, anu qarTulad, bardeboda. amitomac statistikis mixedviT umaRles saswavleblebSi Caricxuli eTni-kuri somxebisa da azerbaijanelebis rao-denoba Zalian mcire iyo. magaliTad, 2005 wels umaRles saganmanaTleblo dawesebu-lebebSi Cairicxa 15 000-mde studenti, 2010 wels es ricxvi 25 000-mde gaizarda, xolo 2009 wlisTvis umaRles saswavleblebSi

Caricxul araqarTulenovan studentTa raodenoba, pirdapiri gagebiT, TiTze Ca-mosaTvleli iyo. aRsaniSnavia isic, rom eTnikuri umciresobebiT dasaxlebul re-gionebSi Cven avamuSaveT socialurad dau-cveli studentebis daxmarebis programa, romelic erTiani erovnuli gamocdebis Cabarebis SemTxvevaSi maTi swavlis srulad dafinansebas iTvaliswinebs. kvotis Tanax-mad finansdeboda 30 somexi da 30 azerbai-janeli studenti, magram dasaxmareblad mogvmarTa mxolod orma azerbaijanelma da erTma somexma axalgazrdam, anu mets arc Caubarebia. am realobis gaTvaliswinebiT SevitaneT cvlileba „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonSi da daviwyeT miReba im araqarTulenovani abituriente-bisa, romlebic zogad unarebSi gamocdas mSobliur enaze Caabarebdnen. isini erTi wlis ganmavlobaSi mxolod da mxolod qar-Tul enas swavloben da 60-kredi tiani qar-Tuli enis kursis warmatebiT dasrulebis Semdeg SeuZliaT gamocdis gareSe gaagrZe-lon swavla imave universitetSi nebismier fakultetze. am iniciativis gatarebidan erTi wlis Tavze aseTi suraTi miviReT: Ca-abara da am erTi gamocdiT studenti gaxda 187 azerbaijaneli da 124 somexi axalgazr-da, xolo sul axali monacemebiT, 2011 wlis erTiani erovnuli gamocdebis Casabareb-lad daregistrirebulia daaxloebiT 411 azerbaijaneli da 352 somexi abiturienti.

garda xsenebuli RonisZiebebisa, sa-xelmwifo valdebulebas iRebs, rom 5 wlis manZilze saukeTeso moswrebis 100 azerbai-janeli da 100 somexi studenti 100%-iani saxelmwifo grantiT daafinansos. es iyo Cveni didi warmateba, rasac evropis qvey-nebSi gamarTuli konferenciebis Sefasebi-sas mudam aRniSnaven da gamogzavnil Setyo-binebebSic gvweren, rom saqarTvelom eTni-

kuri umciresobebis integraciis sferoSi Zalian mniSvnelovani nabiji gadadga.

meore saxis RonisZiebebi, romlebic prezidentis iniciativiT ganxorcielda da ukve 2011 wlidan amoqmeddeba, exeba sko-lebSi qarTuli enis swavlebis sakiTxebs. programam ,,aswavle da iswavle saqarT-velosTan erTad”, romlis farglebSic 1000 ucxoenovan pedagogTan erTad adgi-lobrivi inglisuri enis maswavleblebic aswavlian inglisurs, gaamarTla. swored am programis msgavsia axali proeqti, rome-lic ukve qarTuli enis swavlebas iTvalis-winebs da romelSic monawileobas miiReben Cveni moxalise pedagogebi, aseve umaRlesi saswavleblebis humanitaruli mimarTu-lebis bakalavrebi da magistrantebi. isini regionebSi araqarTulenovan mosaxleo-bas saxelmwifo enas aswavlian da iqve ic-xovreben. Sesabamisad ki maT daufinansde-baT magistraturaSi swavla da amasTanave miiReben 500-la ri a n xelfass, rac karg Se-mosavlad iTvleba, Tuki gaviTvaliswinebT imasac, rom Tsu-Si asistent-profesoris xelfasi 450 laria. vfiqrobT, am nabijebiT saqarTveloSi qarTuli enis flobis done sakmaod maRla aiwevs.

_ tendencia marTlac sagulisxmoa, magram, sainteresoa ra zrdis qarTuli enis swavlis motivacias?

_ vfiqrobT, rom es adamianebi iqnebian warmatebulni TavianT regionebSi, sadac ganaTlebis miRebis Semdgom dabrundebian. maT ecodinebaT saxelmwifo ena, rac aris imis winapiroba, rom isini dasaqmdnen saja-ro samsaxurSi, adgilobriv xelisufleba-Si, policiaSi, saavadmyofoebSi, anu nebis-mier adgilze, sadac undaT.

maT motivacias isic zrdis, rom Tu ena ici, ufro advilia Tanamdebobis dakaveba, radgan regionebSi ,,kadrebis SimSilia”, anu cotaa iseTi kvalificiuri speciali-sti, romelic, ubralod, gancxadebas mainc dawers qarTulad. araqarTulenovani sko-lebis direqtorebidan, romelTa ricxvic saqarTveloSi 100-ze metia, umravlesoba qarTul enaze gamarTulad ver metyvelebs, arada saqarTveloSi skolis direqtori saministrosTan urTierTobis enas, Tund-ac moxsenebis dasawerad, unda flobdes.

_ qarTuli enis swavlebis probleme-bisadmi miZRvnil konferenciaze pro-fesorTa mxridan moxsenebis saxiT gake-Tebuli eqspertuli daskvnebi ramdenad iqneba gaTvaliswinebuli?

_ yvela is sakiTxi, rac konferenciaze warmodgenili iyo, exeboda arsebuli pro-blematikis ganxilvas. mowveuli gvyavda stumrebi sxvadasxva qveynidan, Camovida somxeTis ganaTlebis ministris pirveli moadgile, romelmac somxeTSi saxelmwifo enis swavlebis kuTxiT arsebuli viTareba warmoaCina. aseve, movismineT baltiispi-reTis qveynebis magaliTebi da, rac mTava-ria, qarTvel mkvlevarTa rekomendaciebi. vfiqrob, rom konferenciam am mxriv metad sainteresod Caiara da es yovelive, ra Tqma unda, aisaxeba proceszec. gansakuTrebiT didi madloba minda gadavuxado baTu-mis universitetsa da mis reqtors, baton alioSa bakuriZes, romlis universitetSi

seqciuri muSaobis fonze siRrmiseulad warimarTa problemebis ganxilva. vfiqrob, rom xsenebuli konferencia warmatebulad Catarda.

mecnieruli mxardaWera saxelmwifo enis swavlebis

politikisTvis

darejan TvalTvaZe, Tsu-is humanitarul mecnierebaTafakultetis dekani

_ ra iyo konferenciis mizani da amo-cana?

_ saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi, problemebi da gamowvevebi gansakuTrebiT aqtualuri Temaa saqarTvelosTvis, sadac calkeul regionebSi mWidrod aris dasax-lebuli araqarTulenovani mosaxleoba. maTi srulyofili CarTva qveynis kultu-rul, socialur, ekonomikur, politikur da saganmanaTleblo procesebSi saxelmwi-fos mier erT-erT prioritetul amocanad aris dasaxuli. gansakuTrebiT bolo wleb-Si saxelmwifos mier gatarebuli politi-kis kvaldakval saWiro gaxda dasavluri gamocdilebis gaziareba enebis swavlebis sakiTxSi, ucxoeli kolegebis miRwevebis gacnoba, xolo, meore mxriv, saqarTveloSi am kuTxiT dagrovili gamocdilebis ur-TierTgaziareba. aRniSnuli konferenciac swored am mizniT daigegma. konferenciis amocana isic gaxldaT, rom arsebobdes mec-nieruli mxardaWera qveyanaSi mimdinare sa-xelmwifo enis swavlebis politikisTvis.

ukanasknel wlebSi saxelmwifom araer-Ti nabiji gadadga eTnikur umciresobaTa sazogadoebaSi integraciis mizniT, maT So-ris, gansakuTrebiT aRsaniSnavia umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb kanonSi 2009 wels Seta-nili cvlilebebi, romlis Tanaxmad umaR-les saswavleblebSi eTnikuri umciresobe-bis warmomadgenlebi iricxebian mxolod zogadi unarebis testis mSobliur enaze Cabarebis safuZvelze maTTvis miznobrivad gamoyofil adgilebze.

saxelmwifos mier miRebulma amgvarma gadawyvetilebam, e.w. `saSeRavaTo poli-tikam~, saqarTvelos moqalaqe erovnuli umciresobebis warmomadgeneli axalgazr-debisTvis realurad xelmisawvdomi gaxada umaRlesi ganaTlebis miReba, radgan aRniS-nuli wesiT saqarTvelos universitetebSi Caricxuli eTnikurad azerbaijaneli da somexi studentebi, romelTac zogadi ga-naTleba TavianT mSobliur enebze aqvT miRebuli da qarTuls cudad floben, xdebian specialurad maTTvis Sedgenili, qarTul enaSi momzadebis erTwliani (60 kreditiani) saganmanaTleblo programis studentebi. am programis gavla warmoad-gens saqarTvelos umaRles saganmanaT-leblo dawesebulebebSi swavlis gagrZe-lebis winapirobas. programis warmatebiT dasrulebis Semdeg komunikaciis ZiriTadi instrumentis, saxelmwifo enis daufle-bis Sedegad kursdamTavrebulebi SeZle-ben srulfasovnad CaerTon umaRlesi ga-naTlebis pirveli safexuris programebSi. isini swavlas agrZeleben saxelmwifo enaze maT mier arCeuli universitetis maTTvis sasurvel fakultetze.

ra aris am programis mizani? upirveles yovlisa qarTulis, rogorc meore enis Ses-wavla im doneze, rom studentebma saqarT-velos universitetebSi SeZlon ganaTlebis miReba qarTul enaze, am programam unda uzrunvelyos araqarTulenovani studen-tebis sakomunikacio unarebis im donemde ganviTareba, rom misi dasrulebis Semdeg saswavleblebis kursdamTavrebulebma Se-Zlon gansxvavebul sxvadasxva sivrceSi qarTul enaze komunikacia. am savaldebu-lo programis dasrulebis Semdeg maT SeuZ-liaT universitetSi kidev 4 wlis manZilze qarTuli enis srulyofilad Sesaswavlad damatebiTi saleqcio kursebi moisminon.

ar SemiZlia ar aRvniSno am programis xelmZRvanelis gansakuTrebuli rolis Se-saxeb _ es gaxlavT kaxa gabunia, romelmac irgvliv Semoikriba jgufi specialiste-bisa da Seiqmna programa, romelmac namd-vilad imuSava. Tumca Cven vxedavT, rom am programas sWirdeba daxvewac. momavali saswavlo wlisTvis modernizebuli sa-xiT Cven ukve gvaqvs es programa, romelic Tsu-is akademiuri sabWos sxdomaze ukve daamtkices.

_ ra problemebs awydebiT programis ganxorcielebis procesSi?

_ problemebTagan gamovyofdi ara uSualod swavlebis procesTan dakavSire-bul sakiTxebs, aramed imas, rac Cven saku-

me-11 gverdze

sayovelTao privilegiebisaxelmwifo enis swavlebisTvis

pirveli gverdidan

Page 4: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge4

gine. dacvis dros erTerTma oponentma seriozuli problema Semiqmna, magram ukan ar davixie da maSindel sagareo sa-qmeTa ministrs viSinskis werili mivwere, romelsac saqmis garemoeba gavacani. Mman werilobiTve macnoba, rom Cems mosaz-rebas iziarebda. swored misi dasturis Semdeg SevZeli sakandidatos dacva. sx-vaTaSoris, viSinski ukve icnobda Cems naSroms, romelic suverenitetis Tema-ze davwere da werilis miwera amanac ga-mabedina.

1950 wels universitetSi davbrundi da iuridiul fakultetze asistentad daviwye muSaoba.

warmatebebi samecniero da sazogadoebriv asparezze

gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas, rom levan aleqsiZe `saerTaSoriso samarT-lis~ pirveli qarTveli mecnieria. man pirvelma daiwyo saqarTvelos saerTa-Soriso samarTlebrivi praqtikis isto-riuli aspeqtebis Seswavla. Mmisi Sromebi exeba saqarTvelos romis imperiasTan urTierTobas, saqarTvelos damoukide-blobisaTvis brZolas XI–XIII saukuneebSi da suverenitetis qarTuli koncefciis Camoyalibebas, ucxoelTa uflebriv md-gomareobas saqarTveloSi XII saukuneSi, XV–XVIII saukuneebSi saqarTvelo-ruseTis urTierTobis samarTlebriv aspeqtebs. mecnieri samarTlianad iTvleba erT-er-Ti urTulesi problemis _ `imperatiuli normebi (jus cogens) saerTaSoriso samar-TalSi” saerTaSoriso eqspertad.

levan aleqsiZes xSirad iwveven saz-RvargareT am Temaze leqciebis wasa-kiTxad, konsultaciebis misaRebad Tbi-lisSi Camodian sxvadasxva qveynis mec-nierebi, gzavnian werilobiT SekiTxvebs.

aRsaniSnavia, rom 1981 wels levan aleqsiZe miiwvies leqciebis wasakiTxad saerTaSoriso samarTlis haagis akade-miaSi, sadac moewyo jus cogens-is proble-mis kompleqsuri Seswavla. profesor levan aleqsiZis leqciebi inglisur en-aze daibeWda haagaSi. misma monografi-am (`saerTaSoriso samarTlis Teoriis sakiTxebi: imperatiuli normebi~ _ jus cogens) didi gamoxmaureba hpova saerTa-Soriso samarTlis msoflio doqtrina-Si. 1985 wels mas mieniWa saqarTvelos sa-xelmwifo premia mecnierebis dargSi.

1964 wlis aprilSi levan aleqsiZem daicva sadoqtoro disertacia Temaze _ `saqarTvelo-ruseTis urTierToba XV-XVIII saukuneebSi~ (saerTaSoriso, sa-marTleblivi gamokvleva).

1970-1977 wlebSi levan aleqsiZe mivlinebuli iyo sazRvargareT _ niu-iorksa da JenevaSi, gaerTianebuli ere-bis organizaciis samdivnos adamianis uflebaTa departamentis maRali rangis Tanamdebobis pirad; 1971-1975 wlebSi igi diskriminaciis dauSveblobisa da erov-nuli umciresobaTa dacvis qvekomisiis mdivnad muSaobda; 1975-1976 wlebSi sa-konsultacio samsaxurisa da specialu-ri davalebebis seqciis gamged dainiSna, sadac droebiT asrulebda adamianis uf-lebaTa departamentis direqtoris mo-valeobas, agreTve, gaeros generaluri asambleis mesame komitetisa da adamianis uflebaTa komisiis mdivnis movaleobas, gaeros generaluri mdivnis oficialu-ri warmomadgenlis funqcias mis mier organizebul gaeros seminarebze. am pe-riodSi man moamzada da Caatara mTeli rigi saerTaSoriso seminarebisa adamia-nis uflebaTa sxvadasxva saerTaSoriso samarTlebrivi aspeqtis Taobaze (Jene-va, vena, tunisi, kanbera). ganagebda gae-ros `adamianis uflebaTa biuletinisa~ da `adamianis uflebaTa yovelwliuris~ momzadebas da gamocemas.

1977-1978 wlebSi levan aleqsiZe kv-lav Tsu-is iuridiuli fakultetis pro-fesoria, xolo 1978 wlidan _ samarTlis safuZvlebisa da saerTaSoriso samarT-lis kaTedris gamgea. 1985 -1992 wlebSi igi Tsu-is proreqtoria saswavlo mu-Saobis dargSi.

1988 wels profesor levan aleqsiZes

irCeven saqarTvelos mecnierebaTa akade-miis wevr-korespondentad, xolo 2001 wli-dan igi amave akademiis namdvili wevria.

Pprofesori levan aleqsiZe avtoria 150-mde Sromisa, romelic gamoqveynebu-lia qarTul, rusul, inglisur, germa-nul da espanur enebze.

Mmecnierma Tavisi wvlili saqarTve-los damoukidebeli saxelmwifoebrio-bis aRdgenisaTvis brZolis procesSic Seitana, man am procesisaTvis samarT-lebrivi bazis momzadebasa da axali sa-qarTvelos saerTaSoriso samarTlebri-vi poziciis gansazRvraSi aqtiuri mona-wileoba miiRo.

saqarTvelos saxelmwifoebrivi da-moukideblobis aRdgenis pirvelsa-ve wlebSi akademikos levan aleqsiZis TaosnobiT, Tbilisis saxelmwifo uni-versitetSi Camoyalibda saerTaSoriso samarTlisa da saerTaSoriso urTier-Tobebis fakulteti, romelic saerTaSo-riso samarTlis sferoSi samecniero da maRalkvalificiuri praqtikos specia-listebs amzadebda da es tradicia dRem-de grZeldeba iuridiuli fakultetis saerTaSoriso samarTlis institutis bazaze.

wlebis manZilze levan aleqsiZe xe-lmZRvanelobda saxelmwifo komisias, romelsac davalebuli hqonda afxazeT-Si qarTvelTa mimarT genocidis, eTni-kuri wmendis faqtebis gamovlenisa da masalebis saerTaSoriso tribunalisaT-vis gadacemis saqme. levan aleqsiZis mier momzadebuli moxsenebebi gamocemuli iyo gaeros uSiSroebis sabWosa da adami-anis uflebaTa komisiis dokumentebis saxiT. swored levan aleqsiZis codnis Teoriuli baza da istoriuli faqtebis moSvelieba iqca sawindrad agresiuli separatizmis ideologiisa da praqtikis saerTaSoriso doneze warmatebuli mxi-lebisaTvis.

gansakuTrebiT aRsaniSnavia akade-mikos levan aleqsiZis naSromebi, rom-lebic gamoqveynda rusulad moskovis saerTaSoriso samarTlis JurnalSi da inglisur enaze Tsu-is saerTaSoriso samarTlis fakultetis `saerTaSoriso samarTlis~ JurnalSi.

jer kidev 1968 wels qarTul enaze gamoqveynda pirveli originaluri sa-xelmZRvanelo `Tanamedrove saerTaSo-riso samarTali.~

mecnieri aqtiurad monawileobs saerTaSoriso organizaciebisa da maTi erovnuli ganyofilebebis muSaobaSi. 1958 wlidan igi iyo saerTaSoriso sa-marTlis sabWoTa asociaciis wevri; 1960-1991 wlebSi saerTaSoriso samarTlis msoflio asociaciis wevri; 1970-1974 wlebSi _ saerTaSoriso samarTlis ame-rikuli sazogadoebis wevri. Mmas xSirad iwveven sazRvargareTis qveynebis umaR-les saswavlo dawesebulebebSi, saerTa-Soriso konferenciebze, simpoziumebze leqciebisa da moxsenebebis wasakiTxad.

igi bevrs akeTebs axalgazrda mec-nierTa aRzrdis mizniT, misi xeldasxmiT mravali iuridiul mecnierebaTa kandi-dati da doqtori aRizarda.

1999 wels misi TaosnobiT Seiqmna arasamTavrobo organizacia _ evropu-li samarTlisa da adamianis uflebebis saerTaSoriso samarTlis instituti.

dRes akademikosi levan aleqsiZe ra-sizmisa da Seuwynareblobis evropuli komisiis wevria.

mrwamsi

_ batono levan, Tqveni univer-sitetSi mravalwliani moRvaweobis manZilze rTuli periodebic gqoniaT. cnobilia Tqveni SemarTeba da Tavdade-ba, romelsac studentebis dasacavad iCendiT. dRes rogor gaixsenebdiT im wlebs?

_ sadac ar unda vyofiliyavi, CemTvis mTavari iyo Cemi qveynisTvis sasargeblo saqme mekeTebina da principebisTvis ar meRalata. radikalizmi advilia, magram me yovelTvis optimalur gzas veZebdi. arc simarTlis Tqmis SemSinebia aras-dros da arc ukan damixevia, rodesac vxedavdi, rom usamarTloba xdeboda. mogexsenebaT, 1970 wels sazRvargareT, gaeroSi samuSaod gavemgzavre, sadac Mma-Rali rangis Cinovniki viyavi. 1977 wels davbrundi, 1985 wels ki daviniSne pro-reqtorad, 1992 wels universitetSi fa-kulteti davaarse.

yvelasTvis cnobilia, raoden mZime iyo 80-90-iani wlebi saqarTvelosTvis. yovelTvis vcdilobdi, axalgazrdebi politikuri TamaSebisgan damecva. Mmax-sovs, rodesac zviad gamsaxurdia, merab kostava, zurab WavWavaZe, irakli wereTe-li daiWires, universitets saprotesto talRam gadauara, maSin kinaRam sisxlic daiRvara da vamayob imiT, rom universi-tetma es safrTxe aicila. iyo periodi, rodesac universitetSi ori aTasi kaci ikribeboda, mec gamovdiodi da Cem azrs vafiqsirebdi. yovelTvis vafrTxileb-di politikur Zalebs, rom universite-ti akademiuri dawesebulebaa da aq po-litikuri peripetiebis adgili ar iyo. studentebs arc 9 aprils movSorebivar gverdidan. 10 aprils universitets ru-seTis jarma alya Semoartya. universi-tetSi kako baqraZe atarebda mitings. Cemda bedad, meore mxares Tvali movkari Cems yofil students, romelic kapitnis rangSi iyo mosuli da vTxove naxevari saaTi moeca, raTa xalxi auditoriebSi Semeyvana. CemTan erTad iyo vaxtang go-guaZec. Cveni TxovniT studentebi audi-toriaSi Sevidnen. safrTxe realuri iyo da am gadasaxedidan vamayob, rom erTi wveTi sisxlic ar daiRvara.

_ sakmaod saintereso biografia gaqvT, aranakleb mniSvnelovania Tqve-ni politikuri moRvaweoba, radgan yovelTvis aqtiurad TanamSromlob-diT sxvadasxva xelisuflebasTan da yovelTvis movlenebis epicentrSi iya-viT...

_ zviad gamsaxurdias mmarTvelo-bis periodSi parlamentSi komunisturi partiis siiT movxvdi. Tavidan ar min-doda, magram mere davTanxmdi. Mmagram rodesac maT mier gazeTSi cru infor-macia daiwera universitetze, TiTqos iq maSindeli reqtori nodar amaRlobeli marmarilos kabinets akeTebda, Zalian gavbrazdi da mivugde maT komunistu-ri partiis bileTi. imave dRes davwere gancxadeba parlamentis Tavmjdomaris, zviadis saxelzec, sadac parlamentSi uflebamosilebis Sewyvetas viTxovdi. Ggulwrfelad vfiqrobdi, rom moraluri ufleba ar mqonda parlamentSi davrCe-niliyavi. zviadma Cemi sakiTxi parlamen-tis sxdomaze gaitana, sadac miiRes ga-dawyvetileba Cemi datovebis Sesaxeb. im periodSi Seiqmna axali saarCevno kanoni, romlis daweraSi aqtiuri monawileoba miviRe. swored am kanonis miRebis Semdeg movida zviad gamsaxurdias xelisufle-ba saTaveSi. Mmoskovis `putCis~ Semdeg zviadma komunistebis gagdeba moindo-ma parlamentidan, mec davapire wasvla, magram zviadi arc maSin damTanxmda. igi xedavda, rom gulwrfeli viyavi da amas afasebda. MTumca maSin gamovedi parla-mentidan. M1991 wls 31 marts saqarTve-loSi referendumi Catarda, 9 aprils ki saxelmwifoebrioba aRdga. Mvamayob, rom am istoriul dokuments xeli mec mova-were. maSin moskovSi mivfrinavdi da Cemi gulisTvis zviadma TviTmfrinavi gaaCe-ra. es didi zeimi iyo TiToeuli qarTve-lisTvis.

_ amis Semdeg ki SevardnaZis mrCeve-li iyaviT...

_ rodesac SevardnaZe saqarTveloSi

Camovida, me universitetSi vagrZelebdi Cems moRvaweobas. Tan saxelmwifo sabWos wevri viyavi.

parlamentis wevroba SevardnaZemac SemomTavaza, magram uari vuTxari, Tum-ca man Tavis mrCevlad damniSna saerTa-Soriso samarTlis sferoSi. masTan mu-Saobis periodSi, ZiriTadad, afxazeTis sakiTxebze vmuSaobdi.

_ Tumca, SevardnaZe arCevnebis gay-albebaSi erT-erTma pirvelma amxileT.

_ Cemi xasiaTidan gamomdinare, Cemi principebi maqvs da arc arafris meSinia. mTeli moRvaweobis manZilze sul maRa-li postebi mekava da iyo periodi, fulis Sovnac SemeZlo, magram ukadrebeli ar mikadria, Cemi sindisisTvis ar miRala-tia, amas afasebda yvela xelisufleba. rodesac SevardnaZis xelisuflebam ar-Cevnebi gaayalba, mas me da Tedo jafa-riZem vurCieT, rom baTilad ecno Sede-gebi _ Tumca ar dagvijera. aAmis Semdeg gamovaqveyne Cemi werili _ `Cemi arCeva-ni~, sadac mas amis Sesaxeb braldeba wa-vuyene. es kidev erTi safexuri iyo Cems cxovrebaSi.

_ batono levan, Tqven saqarTvelo-Si saerTaSoriso samarTalis fuZemde-blad iTvlebiT. rogor gaiareT es gza da ganviTarebis ra etapzea amJamad es dargi?

_ sabWoTa kavSiris dros erovnul enaze saxelmZRvanelos dawera ar SeiZ-leboda, Tumca Aam dargSi pirveli sa-xelmZRvanelo qarTul enaze jer kidev 1968 wels davwere. amis Semdeg gamovida sxva saxelmZRvaneloebic. Cemi prore-qtoroba, garkveulwilad, damexmara imaSi, rom Camovayalibe calke fakul-teti, romelic sul mokle xanSi sauke-Teso gaxda, Tumca, reformebis Sede-gad, rogorc mimarTuleba, iuridiul fakultets SeuerTda. msoflioSi ukve yvelasTvis cnobilia, rom arsebobs qar-Tuli saerTaSoriso samarTlis skola. Cveni fakultetis dekanis, irakli bur-dulis xelSewyobiT dRes mimarTuleba-ze maRal doneze mimdinareobs saswavlo procesi. Cemi moswavleebi Rirseulad agrZeleben am mimarTulebiT muSaobas. Cveni instituti sxva saxelmZRvaneloe-bis gamocemazec muSaobs. Cemi naSrome-bic unda gamovce wignad. 26 maiss saqarT-veloSi saerTaSoriso samarTlis ganvi-TarebisaTvis saqarTvelos prezidentma `brwyinvalebis ordeniT~ damajildova.

_ batono levan, samecniero moR-vaweobis garda sxva ra gataceba gaqvT?

_ axalgazrdobaSi vZerwavdi, vxatav-di, erTi periodi samxatvro akademiaSic vswavlobdi da megobrebis portretebs vaqandakebdi. gitaraze dakvra da sim-Rerac SemeZlo, vwerdi scenarebs. sx-vaTa Soris, Cemi ori scenaris mixedviT filmebic aris gadaRebuli. Ggaregnulad SeiZleba mSvidi adamianis STabeWdile-bas vtoveb, magram emociuri da mRelva-re adamiani var.

_ am gadasaxedidan rogor Sea-fasebT Tqvens mier ganvlil gzas?

_ amdeni, albaT, arasdros misaubria sakuTar cxovrebaze. Uukan moxedvisa ar meSinia. Cemi dReebi ileva, ar vici, ki-dev ramdeni weli damrCa, magram erTi ram zustad vici, kvlav Cemi mrwamsis Sesabamisad vicxovre. mSvidi cxovreba arasdros mqonia, magram beds ar vem-duri. aAmas winaT batonma aleqsandre kvitaSvilma miTxra, bednieri adamiani xarT, rom Tqven moswavleebs ase uyvar-xaro. Ees marTlac asea. Ggarda amisa, mi-xaria, rom kvlav universitetSi var da Cems gamocdilebas vuziareb axal Tao-bas. sasixarulo da mniSvnelovania is fa-qti, rom universitets marTlac Rirseu-li xelmZRvaneloba hyavs, maTTan erTad muSaoba sasiamovnoa. Bbevri gegmebi gvaqvs da vici, rom mravali maTgani warmatebiT ganxorcieldeba.

Cineli filosofosi ambobda: `gza mi-zania da mizani gzaa...~ levan aleqsiZis cxovrebas es fraza Seefereba.

moamzada SurTxia beroSvilma

gza, romelic sworiapirveli gverdidan

Page 5: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

[email protected]

wyali Cveni planetis erT-erTi um-niSvnelovanesi, Seucvleli resur-sia. dadamiwis zedapiris 70%-s wyali Seadgens. miuxedavad bunebaSi farTod gavrcelebisa, mTel msoflioSi mwvaved dgas sasmeli wylis problema.

teqnikur progress Tan axlavs gare-mos dabinZurebis mateba da pirvel rigSi - wylis gaWuWyianeba. xSirad mdinareebSi, zRvebsa da okeaneebSi mravali sxvadasxva sicocxlisaTvis saSiSi nivTiereba Caedi-neba. dabinZurebisgan wylebis dacvis Zi-riTadi RonisZieba im meTodebis danerg-vaa, romlebic mTlianad an nawilobriv ga-moricxavs Camdinare wylebis warmoqmnas...

mTeli msoflio CarTulia proeqt-Si „usafrTxo wyali“, rac qimiis welTan dakavSirebiT ufro aqtiurad gamoixata moswavleebisa da studentebis CarTviT wylis eqsperimentebSi.

qimiis saerTaSoriso welTan dakavSi-rebiT Tbilisis saxelmwifo universite-tic CaerTo wylis eqsperimentSi da qi-miis mimarTulebis daxmarebiT 2011 wlis sazafxulo samecniero akademiis moswav-leebma Caatares sxvadasxva regionidan Camotanili wylis nimuSebis analizi. maT Soris iyo mdinareebis, Savi zRvis, tbebis, wyaroebis da Widan aRebuli wyali. maT daadgines wylebis pH, mJavianoba, fuZia-noba. aRniSnuli eqsperimentis Sedegebi dafiqsirebulia internetSi Semdeg mi-samarTze IYC - http://water.chemistry2011.org/web/iyc/experiment1-results, sadac msoflio rukaze saqarTvelos aqtivobac moiniSna aRniSnuli kuTxiT. miRebuli monaceme-biT moswavleebma mcire wvlili Seitanes saqarTvelos saxeliT globaluri wylis eqsperimentSi.

q i m i i s s a m y a r oglobaluri mizani _ usafrTxo wyali

xanZrebi msoflio civilizaciis gadauwyveteli problemaa. metad sagang-aSoa xanZrebisagan miyenebuli zaralis katastrofuli zrdac. xanZrebi azian-ebs mcenareTa safars da abinZurebs nia-dags. xSiria xanZrebis Sedegad gamoyo-fili toqsikuri airebiT mosaxleobisa da cxovelebis mowamvlisa da xuTvis SemTxvevebi. amitomac mTeli msoflios winaSe mwvaved dgas problema xanZrebis lokalizaciis, likvidaciisa da iseTi profilaqtikuri RonisZiebebis SemuSa-vebisa, romlebic uzrunvelyofen wvis procesebis Sedegad gamoyofili toqsi-kuri airebis Semcirebas, ekologiurad sufTa da iafi cecxlmaqri produqtis Seqmnas. aseTi RonisZiebebidan metad aqtualuria efeqturi cecxlmaqri saSu-alebebis gamoyeneba.

am problemaze muSaobdnen Tsu-is Ta-namSromlebi: profesori g. bezaraSvili, qimiis doqtori d. fetviaSvili da qimiis doqtori k. sulaberiZe. gr. wulukiZis saxelobis samTo institutis TanamSrom-lebTan erTad (samuSao jgufis menejeri _ qimiis doqtori lali RurWumelia, samecniero xelmZRvaneli – profesori

guram abaSiZe) miRebuli Sedegebis sa-fuZvelze SemuSavebulia axali, ekolo-giurad sufTa, aratoqsikuri cecxlma-qri fxvnilebi adgilobrivi mineraluri nedleulis bazaze.

aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT vesaubreT Tsu-is profesors, baton giorgi bezaraSvils:

_ sadReisod erT-erT yvelaze efe-qtur cecxlmaqr saSualebebs warmoad-genen cecxlmaqri fxvnilebi. Tanamedro-ve seriuli warmoebis aseTi fxvnilebi mcired gansxvavdebian erTmaneTisagan, saTanadod ver akmayofileben moTxov-nebs, upirveles yovlisa, efeqturi da universaluri gamoyenebis Tvalsazri-siT, radgan maTi umetesoba halogenSem-cvelia. erTmniSvnelovnad dadgenilia, rom halogenis moxvedra atmosferoSi iwvevs ozonis Sris garRvevas. dReisaT-vis erT-erT umniSvnelovanes amocanas warmoadgens uhalogeno, aratoqsikuri, ekologiurad sufTa cecxlmaqri fxvni-lebis SemuSaveba. unda aRiniSnos isic, rom sazRvargareT damzadebuli cecx-lmaqri fxvnilebi gamoirCevian maRali TviTRirebulebiT.

samuSao jgufma Seamowma saqarT-velos bunebrivi mineraluri nedleu-lebi _ Tixafiqalebi, ceoliTebi da perlitebi. ganisazRvra maTi fxvnile-bis efeqturoba, cecxlmqrobi unari da eqsploataciuri maxasiaTeblebi.

paralelurad Tsu-is fizikuri qi-miis saswavlo-kvleviT laboratoria-Si gamoikvlies amave zedapirebze wvis procesis erT-erTi wamyvani aqtiuri centrebis _ Jangbadis atomebis hete-rogenuli rekombinacia eleqtronuli paramagnituri rezonansis meTodis ga-moyenebiT. rogorc cnobilia, rekombi-naciis koeficienti warmoadgens fxvni-lebis efeqturobis erT-erT (magram ara erTaderT) maCvenebels. aRmoCnda, rom am koeficientis ricxviTi mniSvnelobe-bi sakmaod maRalia da uaxlovdeba tute metalTa halogenidebis Sesabamis maCve-nebels, romlebic cnobilia, rogorc aqtiuri, magram sakmaod Zviri cecxlma-qri naerTebi.

samTo qimiis institutSi Catarebul-ma kvlevebma aCvena, rom jgufis mier ga-mokvleuli iafi mineraluri masalebi da maTi narevebi gamoirCevian maRali aqti-urobiT, kargi eqsploataciuri Tvise-

bebiT… da SesaZlebelia fxvnilebis sxva-dasxva TanafardobiT aReba.…

Cveni erToblivi kvlevebis Sedegad adgilobrivi, iafi mineraluri nedleu-lis bazaze SemuSavebuli iqna axali maRa-lefeqturi, universaluri cecxlmaqri fxvnilebis recepturebi, romlebic ar moiTxoven damatebiT qimiur gadamuSa-vebasa da ZviradRirebuli halogenSem-cveli hidrofobizatorebis Seyvanas. MmaTi gamoyeneba SesaZlebelia rogorc miwiszeda, aseve, miwisqveSa nagebobebSi, rogorc Ria, ise daxSul sivrceSi. aRniS-nuli samuSao dapatentebulia…saqarTve-los inteleqtualuri sakuTrebis erov-nuli centris mier (patenti # 11528/01).…

Cvenma samuSao jgufma SeimuSava saTanado xelsawyo, romliTac SesaZ-lebelia laboratoriul pirobebSi Se-mowmdes fxvnilebis cecxlmaqri unari. samomavlod igegmeba iseTi cecxlmaqri saSualebebis recepturaTa SemuSaveba, romlebic fxvnilebTan erTad Seicaven qafebsac.

moamzadaqimiis doqtorma

manana kekenaZem

cecxlis likvidacia SesaZlebelia iafi da ekologiurad sufTa adgilobrivi nedleuliT...

kvleviT laboratoriaSi _ d. fetviaSvili da g. bezaraSvili

Page 6: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

sasursaTo produqtebis bazarze dafa-soebuli produqtis asortimen tis mocu-lobis zrdasTan erTad, mkveTrad gaizarda SesafuTi masalebis ga mo ye nebac.

tradiciul SesafuT masalebTan erTad (qaRaldi, xe, muyao) kvebis mrew velobaSi sul ufro xSirad gamoiyeneba sxva da sxva saxis polimeruli ma sa la, romelic zrdis produqtis Senaxvis vadas, aumjobesebs warmoe bi sa da vaWrobis sanitarul-higien-ur pirobebs, amcirebs bunebriv danakar-gebs. Tana medrove SesafuTi da nad garebis gamoyeneba uzrunvelyofs pro duqtis SefuTvis did siCqares, hermetizacias da saWiroebis SemTxvevaSi ste ri li za-cias, rac ganisazRvreba Sesa fuTi masalis teqnologiu ri Tvisebe biT.

polimeruli masala SesaZlebelia iyos: sinTezuri an naturaluri. natur-

aluri polimeruli masala xSir SemTxveva-Si modificirdeba specifikuri qimiuri me-TodebiT;

erTgvarovani an araerTgvarova-ni, anu kom bi ni rebuli. polime rul kom-poziciebSi Sedis plastifikatorebi, ka-talizatorebi, Se mav seb lebi, saRebavebi, firwarmomqmnelebi da sxva komponentebi, rom lebic polimerebs aniWeben gansaz-Rvrul Tvisebebs.

rbili, naxevrad magari da magari. sas-ursaTo produq tebis Se sa fuTi masala unda iyos meqanikurad mtkice, magari an piri qiT elas tiuri, unda uZlebdes Termul damu-Savebas mtkice nakeris war mo q m niT.

SesafuTi masalebis mravalferovne-ba gamowveulia sakvebi pro duq tebis didi asortimentiT da am masalebisadmi wayene-buli moTxovne bis far To di a pa zoniT. es moTxovnebi damoki de bulia mTel rig fa-qtorebze, maT Soris, produqtis gvaroba-ze, Senaxvis drosa da pirobeb ze, Semaval komponentebze.

zogadi moTxovnebi, romlebic waeye-neba yve la SesafuT masalas, Semdegia: sa-nitarul-higienuri Tvisebebis Sesaba mi si

done, aucilebeli saeqspluatacio Tvise-bebi, teqnologiuroba, mdgra doba mikro-organizmebis moqmedebis mimarT da lamazi dizaini.

kvebis mrewvelobaSi gamoiyeneba mxo-lod gan sazRv ruli po li meruli ma salebi, romlebic ar cvlis produqtis gareg-nul saxes, fers, gam Wvir va lo bas, kon sis-tencias, ar aZlevs mas sxva gemosa da suns, ar Sedis reaq ciaSi produqtTan, ar iwvevs produq tis kvebiTi Rirebu le bis Sem ci-rebas da Tvi To nac ar ganicdis cvlilebas produqtis moqmedebiT.

moT xovnebi, romelsac unda akmayo fi-lebdes kvebis mrewvelobaSi gamo ye nebuli SesafuTi po li me ruli masa la , gani saz-Rvreba SesafuTi produqtis qimiuri bune-biT (cxi mia noba, mJavianoba, tenianoba, sicxare), fizikuri mdgo mareobiT (siTxe, sacxisebri konsistencia, myari nawilake-bi, granulebi, fxvni li), mgrZno belobiT tenis, Jangbadis, sinaT lis mimarT. auci-lebelia imis cod nac, saWiroebs Tu ara produqti ga remosagan srul izolacias Se nax vis dros. zogierT SemTxvevaSi am ma-salebisaTvis aucilebelia airis mkac rad regu li re badi mimoqceva (axali xili, nayo-fi, bostneuli), gaum Wvir valoba. damatebi-

Ti specifikuri moT xov nebi po li merul Se-safuT masa lebs waeyeneba im SemTxvevaSic, ro desac war moebs sakve bi produqtebis kon servireba an teqnologiuri damuSaveba SefuTvis Semdeg.

amJamad sakvebi produqtebis SesafuTad gansakuTrebiT xSirad gamoiye ne ba celo-fani, poliolefinebisa da poli vinil-qloridis firebi.

mizanSewonilia SesafuTi masala Seir-Ces produqtis jgufis mixedviT (pro duq-tis jgu febad dayofa piro biTia): mSrali sakvebi pro duq te bi, pur-fun Tu Seuli da sakonditro na war mi; Rvino da sasmelebi; axa li xi li da bost ne uli; xorcis produ-qtebi; Tevzis produq tebi; rZis produq-te bi; mya ri da Txevadi cximebi; sakvebi pro-duqtebi, romlebic SefuTvaSi sa Wi roebs teqno lo giur, Termul damuSavebas da ra-diaciul dasxi vebas.

SesafuTi masalebis mimarT mzardi moT-xovnebis Sesabamisad qimikosebis mravalw-liani kvlevebisa da eqspertizis safuZvel-ze SesaZlebeli gaxda nebismieri SesafuTi masalis saerTaSoriso standartis mier wayenebuli moTxovna dakmayofilebul iqnas.

gagrZeleba

praqtika efeqturia im SemTxvevaSi, Tu misi miznebi da mosalodneli swavlis Sedegebi mkafiodaa gansazRvruli da ga-sagebi yvela dainteresebuli mxarisaT-vis (studenti, damsaqmebeli, praqtikis xelmZRvaneli da mentori). praqtikis mniSvneloba studentebisTvis aris: CarTva im procesebSi, romlebic

araa iolad misaRwevi universitetSi (Tanamedrove teqnologiebi, samuSao ga-remo da saqmiani urTierTobebi); praqtikuli unarebis ganviTarebis

gziT ukeT momzadeba momavali profe-siuli saqmianobisTvis; kursdamTavrebulTa samomavlo da-

saqmebis xelSewyoba;studentebis ganawileba sawarmoebSi

tardeba Sesabamisi sawarmos mxardaWe-riTa da masTan TanamSromlobiT.

vsaubrobT ra sawarmoo praqtikaze, misi SemecnebiTi mxaris garda, aRsaniSna-via is zogadi profesiuli unar-Cvevebi, rasac praqtikis mimdinareobisas iZens studenti. is eCveva koleqtivs, swavlobs ama Tu im sawarmos specifikas da, bolos, universitetSi dagrovebul codnas amyarebs praqtikuli saqmianobiT.

2011 wels sawarmoo-profesiuli pra-qtika qimiis fakultetis studentebma gaiares or obieqtze: „koka-kola boT-lers jorjia“-sa da „jorjian eko“-Si.

zust da sabunebismetyvelo mecniere-

baTa fakultetze, kerZod, qimiis mimar-Tulebaze, aRniSnul sakiTxebs xelmZR-vanelobs makromolekuluri qimiis la-boratoriis gamge, qimiis doqtori eliza marqaraSvili.

ramodenime students vTxoveT sawar-moo praqtikis Sesaxeb Tavisi STabeWdi-leba gaeziarebinaT:

darejan balaxaZe(2010 wlis praqtikanti):

_ sawarmoo praqtika gaviare meven-axeobis, meRvineobis da mebaReobis kv-leviT institutSi. Cemi xelmZRvaneli gaxldaT qalbatoni marina beJuaSvili. CemTvis praqtika iyo rogorc Semecne-biTi, aseve, saxaliso. vnaxe Rvinis sxva-dasxva saxeobebi, gavecani maTi damzade-bis teqnologiebs. gavige, Tu ra gansxva-veba iyo Rvinis tipebs Soris, ramac Za-lian damainteresa. xelmZRvanelis dax-marebiT vcade aRmdgeneli Saqrebis gan-sazRvra sxvadasxva tipis RvinoebSi. es gaxldaT praqtikis SemecnebiTi mxare. didi STabeWdileba moaxdina saswavlo praqtikis dros dagegmilma eqskursiam. gansakuTrebiT damamaxsovrda maranSi Cveni viziti. es yvelaferi sanaxaobrivad araCveulebrivi iyo. iq misuli stum-risTvis sasiamovno garemoa Seqmnili. darbazi gaformebuli iyo RvinosTan asocirebuli sxvadasxva elementebiT.

vinaxuleT qvevrebi, sadac kaxuri Rvino mzaddeba, aseve evropuli Rvinis damz-adebisTvis saWiro rezervuarebi. vnaxeT sadegustacio darbazi.

piradad me mizidavs Zveli, tradi-ciuli nivTebi. maranSi ki vnaxe is nivTe-bi, romlebsac Cveni winaprebi uZvelesi droidan gamoiyenebodnen Rvinis damz-adebaSi. aqvea gamofenili Rvinis sxva-dasxvagvari sasmisebi. qalbatonma mari-nam dagvagemovnebina ramodenime tipis Rvino, aseve, misive damzadebuli liqio-ri, romlis receptic gasaidumloebu-lia aqvs. kmayofili var im yuradRebiT, codnis gaRrmavebiT da siTboTi, rac praqtikidan da uSualod xelmZRvane-lisgan miviRe.

nino beriZe, (2010 wlis praqtikanti):_ praqtika gaviare samecniero-kv-

leviT firma „gamaSi“ 2010 wels. firma akreditirebulia sasmeli da mineralu-ri wylebis kvlevis sferoSi, aqve funq-cionirebs niadagebis, gazebis da mikro-biologiuri kvlevis laboratoriebi. praqtikis xelmZRvaneli iyo qalbatoni JuJuna gurjia, romelTanac muSaoba sa-siamovno da Zalzed saintereso iyo.

laboratoriaSi moqmedebs saerTaSo-risod aRiarebuli meTodebi: ISO da ame-rikis garemos dacvis mier mowodebuli EPA-s meTodebi. firmaSi aris sasurveli garemo, rac qmnis normalur samuSao pi-robebs. firma aRWurvilia Tanamedrove aparaturiT da maRalkvalificiuri sa-mecniero personaliT, maTTan urTier-Toba saswavlo praqtikis dros iyo Zal-ze sasargeblo profesiuli Tvalsazri-siT.

Cemi daintereseba da mowoneba daim-

saxura atomur-absorbciometrma, rome-lic Seesabameba Tanamedrove standar-tebs, aris mravalfunqciuri, asrulebs mraval operacias damoukideblad, rac mis winamorbed aparaturebSi SeuZlebe-li iyo da moiTxovda damatebiT xeliT Carevas analizis msvlelobisas. sain-tereso iyo, agreTve, qromatografiul ganyofilebaSi muSaoba, sadac uSualod Cavatare haeris analizi gazur-qroma-tografiuli meTodiT.

ganvlili praqtikebis Sedegad kidev ufro gaRrmavda Cemi interesi momavali profesiisadmi, raSic didi wvlili miuZ-Rvis praqtikis xelmZRvanels da firma „gamas“ personals.

saswavlo praqtikis SemecnebiTi arsi

studentebi „jorjian eko“-Si:iulia miliukova da mariam kobiaSvili

studentebi „koka kola boTlers jorjia“-Si:roman gigauri, salome WiTanava, grigol qurcikiZe Sps „ jorjian eko“-Si: aidoRan iasini da Caqar beTul nihali

studentTa profesiuli daostatebis mizniT gaTvaliswinebulia saswavlo da sawarmoo praqtikis gavla, rac iTvaliswinebs SeZenili Teoriuli codnis gaR-rmavebas da kvlevis unar-Cvevebis Camoyalibebas praqtikul saqmianobaSi. ivane java-xiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi didi yuradReba eqceva studentTa Teoriuli codnis gaRrmavebas praqtikuli mecadineobebis un-ar-CvevebiT. swavlebis es forma mTliani procesis ganuyofeli nawilia. praqtikis ZiriTadi daniSnulebaa profesiuli Cvevebis gamomuSavebisa da maRalkvalifici-uri specialistebis momzadebis mizniT warmoebis pirobebSi swavlis gagrZeleba.

sasursaTo produqtebis SefuTvaaratoqsikuri masaliT

Page 7: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

Tbilisisuniversiteti

[email protected]

sasursaTo produqtebis SefuTvaaratoqsikuri masaliT

polimeruli SesafuTi masalebis higienuri

Sefaseba

sakvebi produqtebis SesafuTi masale-bis sanitarul-higienuri Sefaseba iTva-liswineben Semdeg moTxovnebs:

SesafuTi masala ar unda cvlides produqtis fiziologiur Tvi sebebs da or-ganoleptikur maCveneblebs _ gemos, suns, fers, kon sis tencias da a.S.;

SesafuTi masala ar unda Seicavdes toksikur nivTierebebs, rom leb sac aqvs akumulirebisa da organizmze specifikuri moqmede bis unari;

SesafuTi masala ar unda Seicavdes ucxo qimiur nivTierebebs, romelTa migra-ciis done sasursaTo produqtSi aRemateba sani ta rul-higienur maCveneblebs;

SesafuTi masala an misi komponentebi

ar unda axdendnen pro duqt Si mikroflo-ris ganviTarebis stimulirebas;

SesafuT masalasa da produqts So-ris ar unda arsebobdes qimi u ri an sxva sa-xis urTierTqmedeba.

sakveb produqtebTan uSualod kon-taqtSi myofi polimeruli SesafuTi ma sa-lebis higienuri Sefa se bisas, unda gaviT-valiswinoT, rom zogierTi qimiuri niv-Tiereba, organizmSi didi doziT moxved-ri sas, mcire xnis gan mav lo baSi ar iwvevs mkveTrad gamoxatul toqsi ko lo gi ur efeqts. didi xnis ganmav lobaSi ki am niv-Tierebebis mcire do zis toqsikuri efeqti sru lad gan sx vavebulia. es nivTi e rebebi organiz mSi xvdeba saWmlis momne le be li sis temis sa SualebiT. zogierT SemTxvevaSi qimiuri niv Tierebis gar daqmna kuW-nawlav-Si adamianis fermen tebisa da nawlavebis mikro floris fer men te bis moqmedebiT, mniSvnelovnad zrdis maT toqsikologiur

moqme debas.poli meruli SesafuTi masala, ro melic

sakvebis SesafuTad aris gan kuTvnili, Sem-deg higienur normebs unda akmayofileb-des:

kvebis mrewvelobaSi gamoyenebuli

firebi unda mzad de bodes ma Ra li da pir-veli xarisxis polimeruli masalebidan da ara war mo ebis narCe nebisagan.

polimeruli masalebis mosamzadeb-lad saWiro kompo nentebad unda gamoiyene-bodes is nivTierebebi, rom lebic daSvebu-lia sani ta ruli samsaxuris mier.

sakvebi produqtebis SesafuTad da Sesanaxad sa Wiro polimeruli masalebi unda mzaddebodes speci alurad calke gamo yo fil mow yo bi lobaSi.

rogorc zemoT aris aRniSnuli, Tavda-pirvelad xdeba polimeruli ma sa lebis orga nolep ti kuri, Semdeg sanitarul-qimiuri, bo los ki toqsi ko lo giuri gamo-kvleva.

eliza marqaraSviliqimiis doqtori,

makromolekulebis qimiislaboratoriis gamge

profesori viqtor kokoCaSvili im ga-morCeul swavlulTa ricxvs miekuTvneba, romlebmac mniSvnelovani roli Seasru-les qarTuli mecnierebis Camoyalibebasa da ganviTarebaSi.

viqtor kokoCaSvilis samecniero memkvidreoba marTlac Zalze Rirebulia. man Rirseulad gaagrZela Tavisi didi maswavleblis, nobelis premiis laurea-tis akademikos nikolai semionovis samec-niero gza da saqarTveloSi qimiuri azro-vneba axal mwvervalebze aiyvana. Tqmulis dasturad gamodgeba mis mier Camoyalibe-buli alis frontis aramdgradobis Teo-ria.

gansakuTrebuli aRniSvnis Rirsia ba-toni viqtoris pedagogiuri moRvaweoba. misi, rogorc leqtoris, qmedebas wiTeli zoliviT gasdevda mkveTrad gamoxatuli individualizmi da daxvewili oratoru-li xelovneba. batoni viqtoris saocari leqciebis suli metyvelebda maRal inte-leqtze da mis erudiciaze, gansakuTre-biT qimiis dargSi. misi sayvareli mwerlis – anatol fransisis sityvebiT rom vT-qvaT: „swavlebis xelovneba warmoadgens xelovnebas axalgazrdis sulSi cnobis-moyvareobis gaRviZebisa da Semdgomi misi dakmayofilebisa“.

studentebTan urTierTobisas bato-ni viqtori maTTvis mxolod mecnieruli codnis miwodebas rodi sjerdeboda. igi aranakleb yuradRebas uTmobda axalgazr-dis moralur-zneobriv, moqalaqeobriv Camoyalibebas. albaT amitom uyvarda mas sinkler luisis sityvebis xSirad gameo-reba: „codnas fasi ar gaaCnia, Tu igi ar eyrdnoba siyvaruls“.

swored momavali Taobebis karg spe-cialistebad aRzrdisaTvis zrunva iqca im faqtorad, romlis gavleniTac baton-ma viqtorma Cvens moswavleebsa da stu-dentebs araerTi saxelmZRvanelo dau-tova. am saSviliSvilo saqmeSi profesor viqtor kokoCaSvils badali ar hyolia – misi avtorobiT gamocemuli sxvadasxva daniSnulebis wignebis saerTo moculoba 9000 gverds aRemateba.

rafinirebuli inteligenti, enciklo-pediuri codnis swavluli, WeSmariti pedagogi, didi kulturtregeri – aseTi axsovT batoni viqtori mis kolegebsa da aRzrdilebs.

* * *viqtor kokoCaSvili daibada 1904 wlis

12 noembers q. quTaisSi, cnobili provi-zoris ojaxSi. aRsaniSnavia, rom kokoCaS-vilebis sagvareulos (dReisaTvis cno-bili) genealogiuri xe iwyeba qaixosro qoCeCaSviliT, romelic moRvaweobda diplomatiur sarbielze imereTis mefis solomonis karze da XVII saukuneSi miiRo kaTolikoba.

v. kokoCaSvilis mama _ ivane kokoCaS-vili qalaqSi gamorCeuli pirovneba iyo. man umaRlesi ganaTleba sankt-peterbur-gis universitetSi miiRo _ provizoris specialobiT da quTaisSi sakuTari af-Tiaqi hqonda. samwuxarod, araerTi qarT-veli inteligentis msgavsad, igi qveyanaSi mZvinvare wiTel diqtaturas Seewira.

deda _ mariam mamulaSvili gorSi Ta-visi ganaTlebiT cnobili kaTolikeebis ojaxis qaliSvili gaxldaT. mas damTavre-buli hqonda goris gimnazia da maswavleb-lad muSaobda.

viqtor kokoCaSvils oTxi da–Zma hya-vda: mixeili, iosebi, leonardo da ana. ana da iosebi bavSvobis asakSi daiRupnen. leonardo kokoCaSvili quTaisis mTavari arqiteqtori gaxldaT. saubedurod, ma-sac mamis xvedri ergo –1937 wlis repre-siebs Seewira. mixeil kokoCaSvili saqarT-veloSi saxelganTqmuli bavSvTa qirurgi, saavadmyofos mTavari eqimi, profesori iyo. igi 1963 wels gardaicvala. ar Seg-viZlia gulistkiviliT ar aRvniSnoT, rom gangebam batoni viqtoris dedas umZimesi xvedri arguna – igi oTxi Svilis sikvdils moeswro.

am mcire eqskursis Semdeg, vubrunde-biT batoni viqtoris cxovrebis mniSvne-lovan TariRebs.

v. kokoCaSvilma 1922 wels daamTavra quTaisis klasikuri gimnazia da Cairicxa Tbilisis saxelmwifo universitetis qi-mio-farmacevtul fakultetze, romelic daamTavra 1928 wels farmakoqimikosis diplomiT. swavlis periodSi misi leqto-rebi iyvnen cnobili mecnierebi: petre meliqiSvili, ivane beritaSvili, iason mo-seSvili, simon yauxCiSvili da sxvebi.

1927-1928 ww. viqtor kokoCaSvili mu-Saobda Tsu araorganuli qimiis kaTedris asistentad, xolo 1929-1930 ww. fizikuri qimiis kaTedris asistentad. paralelu-rad, _1930 wels _ igi xdeba samecniero kvleviTi institutis mecnier TanamSro-meli. imave wels mas irCeven akademiis qi-mio-teqnologiuri institutis fizikuri qimiis kaTedris asistentad. sxvadasxva dros igi iniSneba dnepropetrovskis qi-mio-teqnologiuri institutis araorga-nuli qimiis kaTedris docentad; paral-elurad _ ukrainis fizikuri qimiis kvle-viTi institutis mecnier-TanamSromlad.

1932 wels v. kokoCaSvili muSaobda marqsizm-leninizmis institutis mec-nier-TanamSromlad, mogvianebiT ki - ima-ve institutis aspirantebis xelmZRva-nelad araorganul da fizikur qimiaSi. imave wels v. kokoCaSvili gaxda qimio-te-qnologiuri institutis fizikuri qimiis kaTedris docenti, gamoyenebiTi qimiis institutis mecnier-TanamSromeli da

leningradis qimiuri fizikis institutis mecnier TanamSromeli. maleve 1933 wels mas eniWeba Tsu-is docentis wodeba; Se-TavsebiT muSaobs gamoyenebiTi qimiis in-stitutis mecnier-TanamSromlad.

1934-1935 wlebSi doc. v. kokoCaSvili muSaobs Tsu-is aspirantebis xelmZRva-nelad fizikur qimiaSi da mecnierebaTa akademiis saqarTvelos filialis qimi-uri institutis swavlul specialistad. 1935 wels irCeven quTaisis pedagogiuri institutis fizikuri qimiis kaTedris docentad da imave wels Tsu-is fizikuri qimiis kaTedris gamged, sadac igi moRva-weobda TiTqmis 40 weli, 1973 wlamde.

1943 wels v. kokoCaSvilma daicva sa-doqtoro disertacia Temaze: „wyalba-disa da bromis narevebis wvis movlenis Seswavla“ . mas 1944w. mieniWa profesoris wodeba – am Tanamdebobaze igi gardacva-lebamde muSaobda.

batoni viqtoris xelmZRvanelobiT aspiranturis kursi gaiares profeso-rebma: zurab ZoweniZem, qsenia labaZem, Tea cecxlaZem, rusudan marRiTma, lili sefiaSvilma, moris museriZem, dimitri qitiaSvilma, SoTa boWoriSvilma, guram TevdoraZem, Jora kikvaZem, aleqsand-re xuskivaZem, aleqsi tivaZem, valerian bregvaZem.

batoni viqtori wlebis ganmavlobaSi iyo Tsu-is qimiis fakultetis xarisxebis mimniWebeli samecniero sabWos Tavmjdo-mare. 1961 wels mas mieniWa saqarTvelos ssr. mecnierebis damsaxurebuli moRvawis wodeba. xangrZlivi da nayofieri muSaobi-sa da dabadebidan 75 wlisTavTan dakavSi-rebiT 1980 wels dajildoebuli iyo ivane javaxiSvilis saxelobis medliT.

1986 wlis 17 aprils, xanmokle avad-myofobis Sedegad, prof. v. kokoCaSvili gardaicvala.

profesor v. kokoCaSvils TiTqmis mTe-li misi moRvaweobis manZilze mxarSi edga meuRle – anastasia zubalaSvili – cnobi-li qarTveli mrewvelebisa da did qvel-moqmedTa ojaxis Rirseuli warmomadgene-li. batoni viqtoris qaliSvili – TinaTin kokoCaSvili qimiis doqtori, fizikuri qimiis kaTedris docenti wlebis manZil-ze, keTilSobilebiTa da saTnoebiT sav-se inteligenti qalbatonia. gamorCeul siyvarulsa da pativiscemas imsaxurebs TanamSromlebsa da studentebSi. Tavisi moRvaweobiT Rirseulad agrZelebs saxe-lovani mamis tradiciebs.

samecniero moRvaweoba

profesor v. kokoCaSvilis samecnie-ro–kvleviTi muSaoba ZiriTadad qimiuri kinetikis dargSi mimdinareobda. misi gamokvlevebis erTi cikli miznad isa-xavda fotoqimiur reaqciaTa kinetikis Seswavlas. kvlevebi eyrdnoboda Semdeg debulebas: radgan aqtiuri centrebis raodenoba sinaTlis intensiurobis pro-porciulia, reaqciis siCqarec aqtiuri centrebis koncentraciis proporciuli unda iyos. magram sinaTlis didi intensi-urobis dros, roca SesaZlebelia sareaq-

cio jaWvebis urTierTqmedeba, mosalod-nelia am martivi Tanafardobis darRveva. wyalbadisa da qloris fotoqimiuri reaq-ciis magaliTze v. kokoCaSvilma daadgina, rom sinaTlis maRali intensiurobis dros reaqciis siCqare anomalurad izrdeba da amiT daamtkica sareaqcio jaWvebis ur-TierTqmedeba. es movlena, mTel rig sxva obieqtebze, SemdgomSi Seiswavles: n. se-mionovma, l. voronovma, a. nalbandianma da sxva gamoCenilma qimikosebma.

v. kokoCaSvilma Sromebis cikli miuZ-Rvna gogirdis anhidridis fotoqimias. man Seiswavla gogirdis anhidridis fo-toqimiuri warmoqmnis reaqcia, gogirdis anhidridis optikuri daSla da daadgina reaqciis meqanizmi, romlis Tanaxmad aqti-ur centrs warmoadgens gogirdis monoo-qsidi. gogirdovani anhidridis qvanturi gamosavlianobis Seswavlam daadastura mis mier dadgenili meqanizmi.

wyalbadis da bromis magaliTze, v. ko-koCaSvilma dawvrilebiT Seiswavla aale-bis movlenebi da alis frontis gavrce-lebis siCqare. am gamokvlevebis ZiriTadi mizani iyo aalebisa da alis gavrcelebis arsebuli Teoriebis eqsperimentuli dasabuTeba. am mizniT gamokvleuli iqna wyalbadisa da bromis narevebis TviTaa-lebis zRvrebi, inertuli da aqtiuri mi-narevebis gavlena zRvrebis mdebareoba-ze, alis gavrcelebis siCqare da sxva.

profesor v. kokoCaSvilis fundamen-turma gamokvlevebma naTelhyo, rom – aa-lebis zRvrebis damokidebuleba gazebis narevis Semadgenlobaze, temperaturaze, minarevebze, alis xasiaTi zRvrebze, alis gavrcelebis siCqare da aalebis zRvris absoluturi mniSvneloba srul Tanxmo-baSia n. semionovis TeoriasTan. xazgasmiT aRvniSnavT, rom v. kokoCaSvilis gamokv-levebs TviT akad. n. semionovi miiCnevda misi Teoriis pirvel eqsperimentul da-dasturebad. amasTanave, v. kokoCaSvilma daamtkica, rom araganStoebuli jaWvuri reaqcia siTbur aalebas iZleva.

profesor v. kokoCaSvilis metad mra-valmxrivi da originaluri samecniero kv-levebidan gansakuTrebiT Rirebulia is, rom man aRmoaCina alis gavrcelebis axali forma – nacvlad alis erTiani frontisa, miiReba ramdenime sferuli fronti. alis gavrcelebis aseTi aratradiciuli forma aixsneba wyalbadis Termodifuziis mov-leniT. es Sromebi emsaxureba alis gavrce-lebis Teoriis Semdgom ganviTarebas da am koncefciebis Suqze SesaZlebeli gaxda araerTi gaugebari Tu bundovani sakiTxis axsna. SemdgomSi es kvlevebi safuZvlad daedo v. kokoCaSvilis mier Camoyalibe-bul alis frontis aramdgradobis zogad Teorias. aRsaniSnavia rom, batoni viqto-ri, qimiuri kinetikis dargSi, erT–erTi yvelaze ufro „citirebadi“ mecnieri iyo.

zurab ZoweniZe qimiis mecnierebaTa

doqtori, profesorimixeil gverdwiTeli

qimiis mecnierebaTadoqtori, profesori

„codnas fasi ar gaaCnia, Tu igiar eyrdnoba siyvaruls“...

„aseTi pirovnebebi bunebas ki ar Seuqmnia, aramed maT TviTon Seqmnes Tavisi Tavi... isini gaxdnen imad,rac undodaT yofiliyvnen da darCnen am ltolvis erTgulni sicocxlis bolomde“.

hegeli

Page 8: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

aristotele

(daaxl. 384-322 w. Cv. w-mde)

didi berZenis portretis qveS miwe-

rili TariRi gvamcnobs, rom aristote-

le ori aTas weliwadze meti xnis winaT

cxovrobda. nuTu ukve arsebobda qimia im Soreul droSi? da ratom maincda-mainc aristotele davasaxeleT pirve-lad Cvens did qimikosebSi?

ra Tqma unda, 2300 wlis winaT cal-ke mecniereba _ qimia, rogorc axla, ar arsebobda, magram adamianebs imJamadac ainteresebdaT madnis gamodnoba, tyavis damuSaveba Tu Rvinis da Zmris damzadeba, maSinac afiqrebdaT, risgan iyo Seqmnili adamiani, miwa, samyaro.

im Soreul droSi mcxovrebi aristo-tele ar iyo qimikosi am sityvis Cveu-lebrivi mniSvnelobiT. magram mecnie-reba, romelsac is qadagebda, mravali saukunis ganmavlobaSi edo safuZvlad alqimias.

aristoteles ar Seuqmnia qimiuri laboratoria, ar Cautarebia cdebi. igi filosofosi iyo da rogorc im drois yvela mecnieri, upirveles yovlisa, lo-gikuri msjelobis Sedegad gamotanil daskvnebs eyrdnoboda.

aristoteles yvelaferi aintereseb-da _ eTika, astronomia, politika, poe-zia, buneba.

am mecnierma Tavisi sibrZnisa da mWer-metyvelebis wyalobiT male sayovelTao aRiareba moipova. mis garSemo Semokre-bili didZali msmeneli iwerda maswav-

leblis sityvebs. droTa ganmavlobaSi am Canawerebidan Seadgines wignebi, rom-lebSic bevri mosazreba WeSmaritad wi-naswarmetyveluri gamodga.

Tu qimiis Sesaxeb vilaparakebT, maSin aristotele _ mamamTavaria mecniere-bisa oTxi elementis (stiqiis) Sesaxeb.

misi azriT yvelaferi, rac Cvens gar-Semoa, erTi da igive materiisaganaa age-buli. magaliTad, qva da liToni imitom gansxvavdeba garegnulad erTmaneTisa-gan, rom isini sxvadasxva raodenobiT Seicaven siTbos, sicives, simSrales da tens. garkveuli raodenobiT mimatebu-li an moklebuli, swored es oTxi Tvi-sobrioba warmoqmnis Cvens irgvliv bu-nebaSi arsebul yvela sxeuls. amrigad aristotele Tvlida, rom:

siTbo + simSrale = cecxlisiTbo + teni = haerisicive + simSrale = miwasicive + teni = wyaliaristoteles mixedviT calkeuli

elementebis mimatebiT an gamoklebiT SeiZleba erTi sxeuli meore sxeulad

gardaiqmnas. maSasadame, Tu sicivisa da tenisgan Sedgenil wyals gaaTbobT, igi haerad gardaiqmneba, radganac haeri siTbosa da tens Seicavs.

aristoteles miaCnda, rom wyals li-Tonebic Seicaven _ sakmarisia maTi gaT-boba da isinic denadobis unars iZenen. misi swavlebis mixedviT miwis siRrmeSi arsebuli yvela minerali oTx stiqiisa-gan warmoiqmneba da amis Semdeg didxans mwifdeba.

aristoteles moZRvrebas erTi sxeu-li meore sxeulad gardaiqmnis Sesaxeb mogvianebiT mxari dauWires alqimiko-sebma, romlebic mravali saukunis gan-mavlobaSi amaod eZebdnen iaffasiani liTonebis Zvirfas oqrod gadaqcevis xerxebs.

miuxedavad imisa, rom bevri ram ari-stoteles moZRvrebaSi mcdari iyo, igi qimikosTa Soris pirveli davasaxeleT, radganac mis mier wamoyenebuli idea mravali saukunis ganmavlobaSi gzis ma-naTobeli iyo alqimikosebis mTeli rigi TaobebisTvis.

ÒÄÃÊÏËÄÂÉÉÓßÄÅÒÄÁÉ:nino qoqiaSvili, manana kekenaZe,maia TaTariSvili, maia nucubiZe

ÌÉÓÀÌÀÒÈÉ: ÉËÉÀ àÀÅàÀÅÀÞÉÓ ÂÀÌÆ. 3

(Tsu-is me-2 korpusi)

5 93 24 52 12

q i m i i s s a m y a r oSvedi inJiner-qimikosi, dinamitis ga-

momgonebeli, SemdgomSi misive saxelobis samecniero premiis damaarsebeli alfred nobeli meCvidmete saukuneSi moRvawe cno-bili mecnieris olos radbekis STamomava-li iyo.

alfred nobeli daibada stokholmSi 1833 wels. 1843-1850 wlebSi maTi ojaxi sac-xovreblad sankt-peterburgSi gadavida. alfredis mama, imanuil nobeli, erT-erT navsadgurSi wyalqveSa naRmebis damzade-baze muSaobda. alfredma saSiSi feTqebadi nivTierebebiT Casatarebeli cdebisadmi interesi memkvidreobiT mamisagan miiRo. adreuli asakidanve igi mamas exmareboda kldeebis asafeTqebel da arxebis gasaRr-mavebel naRmebze muSaobisas. 16 wlis alf-redi, mamam rusi mecnieris, zininis reko-mendaciiT qimiis Sesaswavlad sazRvarga-reT gaagzavna. ori wlis ganmavlobaSi man moiara dania, germania, italia, amerika.

ruseTSi dabrunebisTanave alfred no-belma Caibara saojaxo fabrika, romelic asrulebda samxedro SekveTebs ruseTis armiisaTvis. 1859 wels ki man es saqme ufros Zmas gadaabara da TviTon SvedeTSi dabrun-da. alfred nobelma gadawyvita feTqeba-di nivTierebebis warmoebis Seswavla. man mamisgan memkvidreobiT miRebuli patara fabrika nitroglicerinis mwarmoebel msx-vil sawarmod gadaakeTa. qarxanam ramden-jerme afeTqeba ganicada, rac gamowveuli iyo imiT, rom nitroglicerinis afeTqe-bisaTvis sakmarisi iyo Zlieri biZgi an tem-peraturis odnavi momatebac ki. erT-erTi aseTi afeTqebis dros daiRupa misi Zma da saukeTeso megobari. am faqtma sagrZnob-lad Searyia nobelis mamis janmrTeloba da igi male gardaicvala. miuxedavad imisa, rom alfred nobeli am faqts mZimed ganic-dida, mas ar Seuwyvetia Tavisi saqmianoba da amasTanave ganuwyvetliv fiqrobda ise-Ti meTodis SemuSavebaze, romelic ubedu-ri SemTxvevis SesaZleblobas minimumamde Seamcirebda. am mizniT, man qarxana Sua tba-Si boranze gadaitana.

dinamitis gamogoneba. dinamitis gamo-

gonebas ukavSireben erT saintereso SemTx-veviTobas: warmoebuli nitroglicerinis gadazidva daniSnulebis adgilamde liTo-nis WurWliT xdeboda. usafrTxoebis miz-niT am WurWels e.w. infuzoruli miwiT sav-se xis yuTebSi dgamdnen. erTxel erT-erTi aseTi WurWeli mWidrod Tavdaxuruli ar aRmoCnda. SigTavsi miwaze daiqca, sabednie-rod amas afeTqeba ar mohyolia. Semdgom ni-trogliceriniT gaJRenTili infuzoruli miwis Seswavlisas, nobelma aRmoaCina, rom es narevi afeTqebis siZlieriT sufTa ni-troglicerins ar Camouvardeboda, xolo misi transportireba bevrad ufro uxifa-To iyo. Tavis aRmoCenas mecnierma dinamiti uwoda. alfred nobeli iTvleba agreTve ukvamlo denTis – balistitisa da kordi-tis gamomgoneblad.

1888 wels erT-erT frangul gazeTSi SecdomiT gamoqveynda cnoba nobelis gar-dacvalebis Sesaxeb, sadac igi moixsenies, rogorc `feTqebadi sikvdiliT movaWre”, `dinamitis mefe~ da a.S. am faqtma masze didi gavlena iqonia da imisaTvis, rom kacobrio-bis mexsierebaSi ar darCeniliyo marTlac `msoflio mniSvnelobis borotmoqmedad~, sicocxlis bolo wlebSi man daiwyo zrunva msoflioSi mSvidobis ganmtkicebisaTvis, is yovelwliurad afinansebda mSvidobi-an sakiTxebze Catarebul yrilobebs, 1989 wels monawileoba miiRo msoflios mSvido-bis kongresSi.

1895 wels nobelma parizSi xeli moa-wera anderZs, romlis Tanaxmadac misi memkvidreobis didi nawili unda moxmare-boda misive saxelobis premiis daarsebas; 31 mln Sveduri marka nobelma gamoyo saer-TaSoriso premiis fondisaTvis, romelic dawesda fizikis, qimiis, fiziologiis da medicinis dargSi Sesrulebuli samuSaoe-bisaTvis da agreTve mSvidobis ganmtkice-bis saqmeSi Setanili wvlilisaTvis.

nobelis premia ar gaicema maTematikis dargSi. gadmocemis mixedviT, amis mizezia is, rom qalma romelsac igi etrfoda, mas maTematikosi, magnus gustaf mitag-lef-leri amjobina. aravin uwyis am faqtis WeS-

mariteba, Tumca is ki cnobilia, rom nobeli arasdros yofila daqorwinebuli.

nobeli gardaicvala 1896 wlis 10 dekem-bers stenokardiuli SeteviT. igi dakrZa-lulia stokhilmSi.

SvedeTis bankis iniciativiT 1969 wli-dan gaicema nobelis xsovnisadmi miZRvni-li premia ekonomikaSi, romelsac araofi-cialurad uwodeben `nobelis premias eko-nomikaSi~.

nobelis saxels atarebs mravali samec-niero instituti. nobelis saxelis ukvdav-sayofad perioduli sistemis 102-e ele-ments ewoda nobeliumi.

nobelis premia

nobelis premia qimiis dargSi gaicema yovelwliurad 1901 wlidan da Seadgens 10 milion Svedur krons, rac daaxloebiT 1,1 mln evros Seesabameba. Tuki erT wels pre-mias ramdenime qimikosi miiRebs, premia Ta-natol nawilebad gaiyofa laureatebs So-ris. laureatebis SerCeva SvedeTis samefos mecnierebaTa akademiis prerogativaa. 1895 wlis 27 noembriT daTariRebul anderZSi, romelic jildos miniWebis wess gansazRv-ravda, premiis damwesebeli, alfred nobe-li, aRniSnavda, rom nobelis premia qimiis dargSi unda mieniWos mas, „visac ekuTvnis yvelaze mniSvnelovani qimiuri aRmoCena an

gaumjobeseba“. yovel wels nobelis premia laureats alfred nobelis gardacvalebis dRes, 10 dekembers, gadaecema SvedeTis me-fis mier.

jildos dawesebidan dRemde sul 153 qimikosma miiRo nobelis premia. maTgan 150 mamakacia (98%) da sami qali (2%).

2010 wels SvedeTis mecnierebaTa same-fo akademiam `yvelaze mniSvnelovan qi-miuri aRmoCenad~ miiCnia sami mecnieris, riCard f. hekis, ei-iCi negiSis da akira suzukis, naSromebi organul sinTezSi. maT SeimuSaves paladiumiT katalizirebadi reaqciebi, romlis drosac xdeba jvaredini SeuRleba.

naxSirbad-naxSirbad bmis formirebis Seswavlas akademiur kvlevebSi erT-erTi mniSvnelovani adgili ukavia, radgan es ukanaskneli aucilebeli winapirobaa deda-miwaze sicocxlis arsebobisaTvis. labo-ratoriuli eqsperimentebis dros atomebi martivi organuli nivTierebebis ConCxs ki qmnidnen, magram rTul struqturebad maTi Camoyalibeba ar xerxdeboda. mecnierebma naxSirbadovani atomebis erTgvari inertu-lobis problema gadaWres. martivad rom vTqvaT, paladiumis `daxmarebiT~ maT nax-Sirbadis atomebi grZel jaWvebad Camoaya-libes, xolo calkeulma msxvilma orga-nulma molekulebma ki erTmaneTTan daiwy-es reagireba. aseTi sinTezebi ki adre mxo-lod bunebaSi iyo SesaZlebeli. aranakleb mniSvnelovania isic, rom am dros, Tanamde produqti mcire raodenobiT warmoiqmneba. Sedegad, sinTezi ufro xarisxiania, misi ma-sobrivad gamoyeneba iolia da iafi.

es aRmoCena mniSvnelovania ara marto Teoriuli, aramed praqtikuli Tvalsazri-siTac. am reaqciebis wyalobiT SesaZlebelia axali medikamentebis, adre warmoudgeneli Tvisebebis mqone plastikuri masalebis, rTu-li eleqtronuli mowyobilobebis Seqmna.

nino nikoleiSvili,qimiis doqtorielene kacaZe,

qimiis doqtori

alfred nobeli _ `dinamitis mefe~

didi qimikosebinu Tu uk v e a r s e b o b d a q i m i a i m S o r eu l d r oS i?

Page 9: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

Tbilisisuniversiteti

[email protected] 9

_ batono griver, rogorc amboben, `Cven yvelani Cveni bavSvobidan movdi-varT~ da iseTebi varT, rogoric Cveni bavSvoba iyo... Tqven saidan daiwyeT cx-ovreba, rodis daiwyo TqvenSi pirovnebis Camoyalibeba?

_ Cven yvelani ki movdivarT Cveni bavSvobidan, magram vai, rom ara varT iseTni, rogoric viyaviT bavSvobaSi. es ar aris WaRara kacis primitiuli buzRuni... trivialuri SinaarsiT nu gaigebT naT-qvams. Cemi bavSvoba (iseve, rogorc Zalian bevrisa) Cemi sicocxlis ubednieresi Jami iyo _ didi sinaTliT, siwrfoebiT, sila-maziT gaCaxCaxebuli. magram am sinaTles bavSvisaTvis Znelad Sesacnobi Sinaarsis Savi Rrublebi gadaxazavdnen (`xalxis mtrebis~ Svilad, SviliSvilad da dis-Svilad viTvlebodi). bavSvuri silaRis ZaliT isini male fermkrTaldebodnen da TiTqos gvaviwydebodnen. rom davkacdiT, mereRa SevamCnieT naWrilobevTa kvali. poeti ambobs: `rasac kargavs xsovna, Rr-mad inaxavs Cveni gulio~, magram mainc, bavSvobis dros mze iseTi cxovelmyofeli iyo, rom igi gzas dResac minaTebs. Tumca oficialuri ideologiuri klimati mZime iyo, mamapapuri tradiciebi mainc rigia-nad SerCenoda sofels (guriis WiSkrad wodebul sajavaxos); mezoblobisa da Ta-nadgomis (nadi), lxinisa da Wiris ritu-alebis erTguleba Senaxuliyo; miwasTan glexuri Widili da Sroma, ojaxiSviloba da wigniereba fasobda. cota rom movizar-deT, barva-ToxnaSic vexmarebodiT ojaxs, rionis atexil WalebSi da mTa-gorebze oTxfexs vmwyemsavdiT; mdinareSi curva da Tevzaobac bevrs ar uSlida xels, raTa kargad eswavla.

simpaTiisa da antipaTiis maSindeli ga-geba da Sinaarsi TiTqmis SemomrCa dResac. xolo axla Tu iseTi sizmari mecxadeba, rom vacnobiereb sad var, mxolod im geografi-ul sivrceSi vimyofebi, sadac bavSvoba ga-vatare da arsad sxvagan...

pirovnuli Segnebis gancda, mgoni, 18-19 wlis asakidan momdevs. erTi brZeni gvmoZ-Rvravs: pirovneba aris adamianis dauyvan-loba bunebaze da ara raRac dauyvaneli (igulisxmeba miwier, bunebriv survilebze dauyvanloba).

_ qarTuli filologia is mecniere-baa, romelsac xSirad irCevdnen mxolod imitom, rom zusti mecnierebebi ar ain-teresebdaT. Tqven ratom airCieT es pro-fesia? rodis miiReT gadawyvetileba, rom filologi yofiliyaviT?

_ zust mecnierebaTagan zogierTi (fi-zika, biologia, geografia) ki maintereseb-da, magram literatura da poezia mxiblav-da. unda `gamovtyde~, rom leqsebsac vwer-di da adridanve gadavwyvite filologi gavmxdariyavi.

_ universiteti da Tqven.... ra dagxv-daT universitetSi, vin iyvnen Tqveni megobrebi da ra gaxsovT studentobis wlebidan?

_ universitetSi damxvda Tanatolebis ormocdaaTkaciani ̀ krebuli~, romelTa um-etesoba kargad iyo ganswavluli, sulierad da zneobrivad jansaRni, arCeuli profesi-iT da erovnuli faseulobebiT gatacebul-ni (humanitaruli da erovnuli interese-biT STagonebuli ojaxebis absoluturi umravlesoba TavianT Svilebs universite-tis filologiis an istoriis fakulteteb-ze agzavnida). universitetSi yvelas erTi saerTo Crdili mogvyva Cvendauneburad _ qristianuli msoflgagebis sibeCave.

Cemi megobrebi iyvnen: revaz siraZe, laura grigolaSvili, Teimuraz maRla-feriZe, fiqria makalaTia, rezo WeiSvili, emzar kvitaiSvili, pavle Carkviani, akaki bregaZe, zaal Jvania, givi SeyilaZe, zurab cxvediani, anzor juReli, Tengiz CxaiZe, vaxuSti kotetiSvili, elizbar javeliZe. meore kursze SemogvierTdnen politikuri patimrobidan dabrunebulni _ otia paWko-ria da givi maRularia.

es iyo TanamoazreTa simpaTiuri krebu-li, romelic kargad `daapura~ universi-tetma, magram Cven Turme Zaldautaneblad, gulmarTlad vzardeT erTmaneTi imgvari sakvebiT, rasac erovnuli kultura, oja-xiSviloba da megobroba iZleva da rac arc erTi speckursiT ar SeiTviseba. amitom moxda, rom SemTxvevam ki Segvyara, magram saswavleblis damTavrebis SemTxvevam ver gagvyara.

_ universitetSi swavlis periodSi yvelaze metad visi leqciebi gxiblavdaT, riT iyo es leqciebi gansakuTrebuli da

ra meTodi gadmogyvaT Tqvens pedagogiur moRvaweobaSi?

_ universitetSi profesor-maswavle-belTa sanatreli pleada dagvxvda: korne-li kekeliZe, akaki SaniZe, arnold Ciqobava, aleqsandre baramiZe, grigol kiknaZe, simon yauxCiSvili, varlam Tofuria, giorgi axv-lediani, ivane gigineiSvili, jumber Wumbu-riZe, levan menabde, farnaoz erTeliSvili, nodar CxeiZe... maTi leqciebi gansakuTre-buli iyo ara mxolod akademiuri stiliT da mecnierul-inteleqtualuri siRrmiT, aramed, amave adamianebis zneobrivi sijan-saRiT, cxovrebis wesiT, yvela mecnierebas aRmatebuli faseulobebiT – samSoblosa da adamianebis siyvaruliT. swored es `me-Todi~ gadmomyva maTgan, rac yovelTvis mxiblavda.

_ ratom gadawyviteT mecnierebaSi moRvaweoba... ram an vin ganapiroba Tqveni arCevani?

_ Cemi mecnierebis gzaze Sedgoma am pe-dagogebis Rvawlis mimzidvelobam, qarTul enaSi daunjebuli sulieri energiis Zalmo-silebam, grigol xanZTelisa da aTonele-bis, rusTavelis, guramiSvilis, baraTaSvi-lis, iliasa da akakis, vaJasa da galaktio-nis didi memkvidreobis siRrmeSi SeRwevis xiblma ganapiroba.

_ Tqveni farTo samecniero moR-vaweobidan romel areals gamokveTdiT, romel naSroms miscemdiT upiratesobas da ratom?

_ Cemi mecnieruli saqmianobis arealia qarTuli mwerlobis istoria da poetika, adamianis problema qarTul literatura-Si, biblia da qarTuli kultura, qarTuli hagiografia. Cemi nawerebidan gamovarCev sams: `zecisa kaci da qveynisa angelozi~ (grigol xanZTeli); `universumis mTlia-nobisa da silamazis sadidebeli~ (avTandi-lis galoba SvidTa mnaTobTami); `poeti _ mxedari _ zvaraki~ (grigol megreliSili). maT gamovarCev imiT, rom nakvlevia _ Tu ragvari ZalisxmeviT xdeba is, rom samivegan `haerovnul ifineba zemiwieri qarTul mi-waze~ (vesesxebi grigol robaqiZes).

_ yvela Tqveni yofili studenti gan-sakuTrebiT aRniSnavs Tqvens leqciebs da ixsenebs, rom universitetidan yvelaze meti ram (erTi-or sxva leqtorTan er-Tad) Tqveni leqciebidan da TqvenTan urTierTobidan waiRes. rogor fiqrobT, ra iyo is xibli, riTac students ase amax-sovrdeboda Tqveni pirovneba?

_ uxerxulia da Znelia vupasuxo am kiTxvas... Tu waiRes mniSvnelovani da dasa-maxsovrebeli, imitom, rom me Suamdgomeli var studentsa da giorgi merCules Soris, studentsa da rusTavels Soris, student-sa da ilia WavWavaZes Soris da a.S. albaT, vaxerxeb im TvalSeudgami sinaTlidan, rac TiToeuli maTganis wignidan modis, ram-denime sxivi mainc movixelTo da mivmarTo studentis sulis sarkmels. didi sulieri sinaTlis mcire nawilic sakmarisia, raTa kargi studentis suli daipyros. erT rame-sac davsZen: did rus reJisors, stanislavs-kis uTqvams: TeatrSi mosul sazogadoebas kargi msaxiobebi namdvilad zrdian, magram kargi mayurebeli, Tavis mxriv, zrdis karg msaxiobso. risi Tqma minda? kargi studen-tis sulis sarkmlidan iseTi sinaTle da muxti modis, pedagogsac rom zrdis. karg leqtors, Cveulebriv, leqciis damTavre-bis Semdgom auditoriis gareT mohyvebian xolme da derefanSic SeiZleba gagrZeldes

saubari. aseTi saubari mravalwaxnagovani xdeba xolme, mkacri akademiuri Tematiki-dan advilad gadaizrdeba guliTadobis vi-TarebaSi, moZRvrisa da mowafis siaxlove-Si. aseT SemTxvevaSi ibadeba xibli.

kidev erTi wyaro hqonda im xibls, Tqven rom axseneT _ eqskursiebi... iyo dro, roca axalgazrdobas erTob izidavda Tavisi qveynis buneba da sivrce, erovnuli kultu-ris Zeglebi, eTnikurad Taviseburi ier-sa-xe Tu adaT-wesebi. ewyoboda folkloruli eqspediciebi. am dros farTovdeba Sinagani xedvis Tvalsawieri; izrdeba pirovneba; sinamdvilis racionalur-logikur Se-mecnebas amdidrebs ltolva iracionalu-risadmi; mizezT-mizezebisaken frTebs Slis intuicia da esTetikuris gancda; gamorCeuli xibliT imoseba da Rrmavdeba samSoblos fenomeni da sisxlxorceuli kavSiris SegrZneba winaprebTan. amis kval-obaze ityvis didi filosofosi nikoloz berdiaevi: `erovnuli cxovreba aris uwy-veti kavSiri winaprebTan da pativiscema maTi anderZisa. eris nebaSi monawileoben ara mxolod cocxalni, aramed gardacvli-lnic, monawileobs didi warsuli da jer gamoucnobi momavali. erSi Sedian ara mxo-lod adamianTa Taobebi, aramed taZarTa da kar-midamoTa qvebic, saflavis lodebi, Zve-li xelnawerebi da wignebi. da imisTvis, rom vwvdeT eris nebas, unda vusminoT am qvebs, wavikiTxoT gacrecili furclebi~.

saTuTad vinaxav mTel dastas Cemi yo-fili mowafeebis werilebisa, romlebSic isini axalgazrduli gatacebiT igoneben im dReebs, roca erTad davexetebodiT qarT-lisa da kaxeTis, raWis da svaneTis, leCxu-mis, aWaris, fSavisa da TuSeTis gza-bili-kebze; arxotidan (xevsureTi) mdinare asas xeobiT mivbobRavdiT inguSeTisken, sadac tyoba-erdis qarTuli bazilika gveloda; erTad vizrdebodiT yinwvisisa da ubisis freskebis WvretiT; vxarobdiT mzis sxi-vebSi gaxveuli uSbis myinvariTa Tu yelis tbis zedapiris cisfer sarkeze dasaSvebad moswrafe Tovlis cqeriT Sua oqtomber-Si. erTi sixaruliT vxarobdiT isini da me. oRond Cems sixaruls kidev erTi wyaro asazrdoebda _ mzesaviT gabrwyinebuli Tvalebi axalgazrdebisa.

_ bednierebis formulis Tqveneuli versia... am gadasaxedidan, SegiZliaT Tu ara TqvaT, rom bednieri adamiani xarT...

_ me araferi gamegeba bednierebis for-mulisa. is ki vici, rom adamiani bednieri maSinaa, roca kargad aris misi qveyana.

_ ras ityviT sakuTar Tavze _ vinaa da rogoria griver farulava?

_ rasac mekiTxebiT, is yvelaze nakleb vici. gamigonia, mkacriao. mxolod erTs vityvi: aseTi var, upirveles yovlisa, saku-Tari Tavis mimarT.

_ Tqveni ojaxi da Tqven... viciT rom giyvarT miwasTan urTierToba...

_ myavs meuRle da sami Svili. meuRle Rones ar iSurebs uRlis sazidavad. Svile-bi cdiloben, iyvnen ara mxolod Svilebi, aramed memkvidreni. visveneb sofelSi, diax, miwasTan urTierTobaSi. gamorCeulad vazs veaxlovebi, isic guluxvad majildoebs... dRemde mitacebs mTaSi xetiali, tyisa da wyaros miyuradeba.

_ raze ocnebobT?_ raze vocnebob? _ qarTul saqarTve-

loze.

moamzada maia toraZem

griver farulava is saxeli da gvaria, romlis xsenebac myisierad iwvevs ramdenime gancdis erTad dauflebas. igi aris akademiuri codnis, sidinjis, kristaluri pati-osnebisa da aseTive cxovrebis wesis matarebeli pirovneba, romelsac Zalian xmamaRla SeiZleba vuwodoT universitetis sindisi.

igi ukve aTeulobiT welia, rac Tbilisis saxelmwifo universitetis humanitarul mecnierebaTa fakultetis studentebs qarTuli filologiis saganZurSi daatarebs da amas akeTebs yovelive erovnulisadmi mowiwebis, sifrTxilis grZnobiT. amitomacaa, rom mis moRvaweobas ar uwodeben mxolod mecnierisa da leqtoris Sromas. igi WeSmariti moZR-varia da icavs imas, rasac qarTuli kultura, TviTmyofadoba, cnobiereba da sityva hqvia.

Cven SevecadeT mkacri, momTxovni, zemaRali Rirebulebebis mqone pirovneba _ griver farulava sakuTar fiqrebTan marto dagvetovebina. masTan interviu daganaxebT, rom qarTuli mwerlobis saTaveebTan mofusfuse didi mecnieris Sinagani buneba iseTive sufTaa, rogoric misi bavSvobis mogonebebSi Camarxuli soflis Tavankara nakaduli.

`qarTul saqarTveloze~ meocnebe mecnieri

`profilSi~

griver farulava

Tamar dadiani

satelekomunikacio teqnologiebis ganviTarebas, bunebrivia, rom gansa-kuTrebuli adgili ukavia samecniero–kvleviT da saswavlo dawesebulebebSic. swored aseTi tipis organizaciebs mie-kuTvneba ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti, sa-dac qseluri teqnologiebis ganviTare-bas prioritetuli adgili ukavia.

swored am mizniT, 5 ivliss Tbilisis saxelmwifo universitetis administra-cia Sexvda `Delta sistems~-is warmomadgen-lebs: biznesis ganviTarebis menejers karlo maTiTaiSvils da teqnikur di-reqtors oleg konovalovs, romlebmac Tbilisis saxelmwifo universitetSi Tsu-is qselis topologiis axali mode-li warmoadgines. es Sexvedra Tbilisis saxelmwifo universitetis sainforma-cio teqnologiebis centris inicirebiT moxda, romelic `Delta sistems~-Tan erT-ad sami Tvis ganmavlobaSi muSaobda am proeqtis dagegmarebaze.

Pproeqti, zogadad, exeboda sainfor-macio teqnologiebis ganaxlebas. Tsu-is yvela korpusi integrirebuli unda iyos

intranetSi. integrirebis ganxorciele-bisaTvis ki mniSvnelovania Tsu-is mT-liani qseluri infrastruqturis Secv-la, axali Tanamedrove servisis gamarT-va, rac yvela im uaryofiTi mxareebis aRmofxvris saSualebas mogvcems, rac dResdReobiT gvaqvs.

`Delta sistems~-is biznesis ganviTare-bis menejerma Kkarlo maTiTaiSvilma war-moadgina `Delta sistems~-is muSaobis mizne-bi, Sesrulebuli samuSaoebi, ganviTare-bis mimarTulebebi.

Beqspertma oleg konovalovma, Tsu-is infrastruqturis transformaciis proeqti: _ ` IT as a Servise ~ warmoadgina _ es servisi orientirebulia IT samsa-xurze, IT infrastruqturaze, romlis mizania swavlebis, swavlis da samecnie-ro kvlevebis mxardaWera. gvinda Tsu-Si arsebuli infrastruqturis, midgome-bisa da gegmebis Rrma analizi gavake-ToT. Cvens organizacias SeuZlia Tsu-is infrastruqtura ganaviTaros da Tana-medrove teqnologiebze orientirebu-li gaxados. NNCveni proeqtis idea mdgoma-reobs SemdegSi, rom axali resursebis, storijis, procesingis, kompiuteris, programebis dainstalireba gavxadoT advili, swrafi da xelmisawvdomi. Aaxali

qselis danergva rogorc students, ase-ve profesors saSualebas miscems ufro xarisxiani, swrafi da daculi servisebiT isargeblos. proeqtis danergvis SemTx-vevaSi IT departamentis muSaoba gaxdeba ufro moqnili da swrafi. studentisT-vis Zalian mniSvnelovania ra servisis moxmareba SeuZlia mas arCeul univer-sitetSi, iqneba TuU ara is komfortuli da swavlebis procesze optimalurad morgebuli. Aaseve mniSvnelovania Tsu-is IT infrastruqturis usafrTxoeba, ro-melic Cvens mier SemoTavazebuli servi-siT garantirebulad iqneba daculi. ~_ ganacxada oleg konovalovma.

sauniversiteto qselis moderniza-cia aucilebelia im realiebis gaTvalis-winebiT, ris winaSec dgas universiteti, kerZod xdeba infrastruqturis gafar-Toeba, izrdeba kompiuterebis raodeno-ba, rac, Tavis mxriv, ganapirobebs met datvirTvebs qselur mowyobilobebze da zrdis usafrTxoebis riskebs. aqedan gamomdinare, unda moxdes qselis reor-ganizacia Tanamedrove mowyobilobebis gamoyenebiT, raTa SevinarCunoT kompi-uteruli qselis stabiluri muSaoba da misi usafrTxoeba. am amocanebis gada-sawyvetad SevarCevT iseT aparaturas,

romelsac stabilurad uWiravs adgili Tanamedrove qseluri teqnologiebis bazarze da romelmac momxmarebelTa da profesionalTa aRiareba moipova.

`Delta sistems~-isa da Tsu-is sainfor-macio teqnologiebis momsaxurebis cen-tris mier SemoTavazebuli erToblivi proeqtis ganxorcieleba saSualebas mogvcems kidev ufro gavafarTooT da gavaumjobesoT is servisebi, romlebic rogorc wesi gamoiyeneba iseTi saswavlo da samecniero kvleviTi organizaciis mier, rogoric universitetebia. es in-ternet servisebia: Web, FTP, SMTP, IMAP, POP3.

Tsu-Si mimdinare reformebi xSirad iwvevs saswavlo da akademiuri struqtu-rebis cvlilebas, rac moiTxovs qselis mobilobas da masStaburobas. satele-komunikacio infrastruqturis gansavi-Tareblad `Delta sistems~-Tan erTad Sevi-muSaveT qselis topologia, romelic im problemebis aRmofxvris saSualebas mogvcems, rac dResdReobiT arsebobs~, _ ganacxada Tbilisis saxelmwifo uni-versitetis sainformacio teqnologie-bis centris xelmZRvanelma arCil eliz-baraSvilma.

qseluri teqnologiebis ganviTareba Tsu-Si

Page 10: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge10

maia toraZe

_ aqve davakonkretoT, ra giCvenaT kv-levam da ra daskvnamde mixvediT, ra iyo is mniSvnelovani elementebi, ramac konfer-enciis monawileTa interesi gamoiwvia?

_ samecniero moxsenebis daskvna, cxa-dia, ar scildeba sakvlev Temas. miuxedavad imisa, rom es gavleniani saerTaSoriso gamo-cema neitralurad aSuqebs ruseT-saqarT-velos oms da ar erideba arc saqarTvelos, arc ruseTis da arc aSS-s prezidentebis kritikas, aSkaraa patara demokratiuli qveynis mxardaWera, rac `Time~-is avtorTa mxridan xSirad pirdapiri SefasebebiT ga-moixateba.

_ ra gamoxmaureba hqonda moxsenebas konferenciis monawileTa Soris?

_ mTavari iyo, rom es Tema, romelic kon-ferenciaze Zneli gasatani gaxldaT, radgan amerikelebis winaSe amerikul media-gamoce-mas vaanalizebdi, monawileebma interesiT mo-ismines. gaCnda kiTxvebic. kerZod, rusi mec-nieri dainteresda, ratom gadavwyvite omis kvleva maincdamainc `Time~-Si da moaxdina Tu ara zbignev bJezinskis statiam gavlena ruseT-saqarTvelos urTierTobaze. me davasabuTe, rom swored `Time~ iyo am etapze saintereso

sakvlevi da daveTanxme politologTa mosaz-rebas, rom bJezinskis statiam garkveuli gav-lena namdvilad moaxdina ruseT-saqarTvelos omisSemdgom urTierTobaze.

_ sainteresoa ras gaakeTebs inter-net-televizia da ras ityviT axals sain-formacio internet-sivrceSi?

_ Tu rogori iqneba internet-tele-vizia, es kargad Caiwera debulebasa da im werilSic, romliTac reqtorTan, baton aleqsandre kvitaSvilTan Sevedi. pir-velyovlisa, es iqneba saswavlo-saganma-naTleblo internet-televizia, anu tele-vizia, romelic uSualod iqneba CarTuli universitetis saganmanaTleblo-samecnie-ro cxovrebaSi. televiziis aseTi forma mravlad arsebobs mTel msoflioSi saqarT-velos garda. mogexsenebaT, rom CvenTan sa-ganmanaTleblo-SemecnebiTi da kulturo-logiuri arxebi ar aris da am mimarTulebiT momzadebul gadacemebs sxvadasxva tele-kompania eTerSi mxolod periodulad aTav-sebs. universitetis internet-televizia ki swored am niSis dakavebas ecdeba.

Cven SegviZlia, teleproduqtad vaqci-oT universitetSi moRvawe arqeologebis, fizikosebis, qimikosebis, biologebis da sxva nebismieri sferos warmomadgenelTa samecniero-kvleviTi Sedegebi, aseve, pro-fesorTa leqciebic gadacemis, dokumen-turi filmis an mcire narkvevis formiT. es, pirvelyovlisa, waadgeba internetis sa-

SualebiT informaciis mudmivad maZiebel students, romelsac leqciis Sinaarsis aR-qmac gauadvildeba da, Sesabamisad, saswav-lo procesic momabezrebeli aRar iqneba.

_ Jurnalistikis mimarTulebis stu-dentebis mxridan xSirad gamoiTqmis pre-tenziebi saswavlo procesSi praqtikis gavlis nakleb Sansebze. miecemaT Tu ara maT internet-televiziaSi muSaobis saS-ualeba?

_ internet-televizia dasaqmebis yvelaze kargi saSualeba iqneba, pirvel yovlisa, socialur da politikur mecnie-rebaTa fakultetis Jurnalistikis mimar-Tulebis studentebisTvis. maT, visac mo-mavalSi televiziaSi muSaoba surT, 4 wlis ganmavlobaSi SeeZlebaT ara mxolod Teo-riuli codnis miReba, aramed praqtikuli momzadebac. es maT im vakuums SeuvsebT, rac dRes gaaCniaT.

me swored am fakultetze vaswavli stu-dentebs `samauwyeblo medias~ da kargad vxedav im problemas, rom studentebi ver-sad ver gadian praqtikas. universitetis internet-televiziis amuSavebis Sedegad ki maT, rogorc am televiziisTvis tele-produqtis mwarmoebelT, eqnebaT TviTrea-lizaciis da profesiuli zrdis saSualeba.

saswavlo-saganmanaTleblo gadacemebis garda, internet-televizias eqneba axa-li ambebis gamoSvebac, romelic univer-sitetis siaxleebs gadmoscems. swored am niusebis keTebisas miecemaT studentebs, rogorc wamyvanebs an reportiorebs, Tavi-anTi resursis gamoyenebisa da praqtikaSi Tavis mosinjvis saSualeba.

_ debulebaSi miTiTebulia, rom in-ternet-televizia warmoadgens sruli saredaqcio damoukideblobiT aRWurvil struqturul erTeuls. ra igulisxmeba saredaqcio damoukideblobaSi?

_ am punqtSi igulisxmeba damoukide-bloba yovelgvari politikuri partiebis zewolisgan da saxelisuflo organoebis-gan, radgan universiteti, wesdebis Tanax-mad, avtonomiuria.

_ anu internet-televiziis direq-tori saredaqcio politikas damoukide-blad warmarTavs?

_ televiziis xelmZRvaneloba Tavis strategiul mimarTulebebs universite-tis akademiur sabWosTan SeaTanxmebs, xolo ra tele-produqti unda Seiqmnas da ra ro-gor unda gaSuqdes _ amas gadawyvets is jgufi, romelic profesionalebiT dakom-pleqtdeba. rac Seexeba jgufis Semadgen-lobas, jer yvelaferi garkveuli ar aris. velodebi, rodis daamtkiceben televiziis struqturasa da SemoqmedebiT jgufs.

axla mimdinareobs molaparakeba, Tu sad unda ganTavsdes internet-televizia _ jerjerobiT es cnobili ar aris. arc is viciT, sad iqneba studia, ramdeni kamera gv-Wirdeba, anu Senobisa da televiziis mate-rialur-teqnikuri baziT aRWurvis sakiTxi damuSavebis procesSia.

rac Seexeba dafinansebis Temas, tele-viziis ZiriTad Semadgenlobas universi-tetis biujeti daafinansebs, xolo tele-viziis funqcionirebisTvis saWiro mate-rialur-teqnikuri bazis Seqmnasa da sxva damatebiTi saxsrebis moZiebaSi donori organizaciebi dagvexmarebian da am mizniT grantebsac moviSveliebT.

_ savaraudod rodis apirebT muSao-bis dawyebas?

_ esec imazea damokidebuli, ramdenad

swrafad SevZlebT organizaciuli sakiT-xebis mogvarebas da teqnikuri bazisa Tu Senobis problemis gadaWras.

_ vin iqneba internet-televiziis momxmarebeli?

_ Cemma urTierTobam studentebTan damarwmuna, rom televizias yvelaze nakle-bad uyureben, ZiriTadad, isini internet-resursebis momxmarebelni arian. me amitom vTavazob maT internet-televizias, romlis produqciis naxvac internetSi saqmianobis Tu TamaSis drosac SeeZlebaT. es iqneba te-levizia mravali internet-gverdiT, sadac gaixsneba forumic, romelSi CarTvac ne-bismier students SeeZleba. mas eqneba Sansi, mudmivad Seafasos nebismieri gadacema, ro-melic internet-televiziis egidiT gadis. studentebis garda Cveni momxmareblebi, vfiqrob, iqnebian saqarTvelos farglebs gareT mcxovrebi adamianebi, romlebisTvi-sac rTulia qarTuli arxebis ,,daWera”. maT miecemaT saSualeba, rom internet-resur-sis saSualebiT aqtiurad CaerTon, zogadad, kulturul-saganmanaTleblo cxovrebaSi. Tu Cven mivaRwevT imas, rom ramdenime ga-dacema ucxo enazec gavuSvaT, es mogvcems sazRvargareTis universitetebTan, ucxo-el studentebTan da mecnierebTan mWidro urTierTobis saSualebas, radgan ucxo-el mecniersac SeeZlebaT naxon qarTveli mecnieris produqti _ gakeTebuli vizu-alurad. aseve, Cven SegviZlia, mayurebels SevTavazoT fizikis, astrologiis, astro-nomiis da a.S, sxvadasxva tradiciuli Tu aratradiciuli mecnierebis dargebis Tao-baze Zalian popularul enaze gakeTebuli tele-produqti. mTavaria xarisxi, rasac ganapirobebs resursi, resurss ganapiro-bebs Tanxa _ es yvelaferi erTmaneTzea mibmuli. Tu iqneba saTanado dafinanseba, kargi adamianuri resursi da gveqneba kargi materialur-teqnikuri baza, vfiqrob, rom es televizia erT-erTi saintereso tele-vizia iqneba internet momxmareblisTvis, romelTa ricxvic saqarTveloSi dRiTi dRe izrdeba.

moamzadanino kakuliam

axlad Seqmnil internet-televiziasukve direqtori hyavs

universitetis warmomadgenlobiTma sabWom, romelmac wina sxdomaze universitetis internet-televiziis Seqmnis Taobaze akademiuri sabWos dadgenileba daamtkica, tele-viziis direqtorad goga CarTolani airCia. uaxloes periodSi ki internet-televiziis struqturisa da misi Semadgenlobis damtkicebaa mosalodneli.

internet-televiziisTvis saWiro teqnikuri aRWurvilobis SesaZenad ukve mimarTes garkveul fondebs da teqnikis SeZena maTi daxmarebiT moxdeba, universiteti ki mxolod televiziis TanamSromelTa xelfasebs aanazRaurebs. rac Seexeba servers, misi gaum-jobeseba uaxloes momavalSi igegmeba. internet-televizias, IT teqnologiebis Tvalsaz-risiT, universitetis sainformacio teqnologiebis departamenti moemsaxureba.

internet-televizia _ Tsu.tv/TSU.TV sruli saredaqcio damoukideblobiT isarge-blebs. debulebaSi miTiTebulia, rom `Tsu.tv/TSU.TV” warmoadgens sauniversiteto mniSvnelobis saganmanaTleblo-samecniero struqturul erTeuls da sargeblobs uni-versitetis struqturuli erTeulisaTvis miniWebuli uflebamosilebebiT. televizia xels Seuwyobs mecnierebis popularizacias; saganmanaTleblo da samecniero resurse-bis CarTvas saswavlo procesSi; Jurnalistikis mimarTulebis studentTa praqtikul momzadebas telemauwyeblobebSi muSaobisTvis; aseve, televizia Seqmnis arqivs, gaa-Suqebs sauniversiteto cxovrebas, iTanamSromlebs rogorc saqarTvelos, aseve, msof-lios sxvadasxva qveynis mauwyeblebTan. televiziis funqciasa da rolze ufro dawvr-ilebiT misi axlad arCeuli direqtori goga CarTolani gvesaubreba:

Tsu-is saxeli amerikiserT-erTi yvelaze maRali

tribunidan gaJRerdaharvardis universiteti erT-erTi lideria msoflios yvelaze warmatebul umaRles

saganmanaTleblo dawesebulebaTa Soris. amitom am universitetis samecniero sazogadoe-basTan kontaqtis damyareba didi pativia nebismieri universitetisa da mecnierisTvis. swored es pativi xvda wilad Tbilisis saxelmwifo universitetis socialur da poli-tikur mecnierebaTa fakultetis Jurnalistikis mimarTulebis asocirebul profesors dali osefaSvils, romelmac saqarTvelosa da Tbilisis saxelmwifo universitetis saxeli amerikis erT-erTi yvelaze maRali tribunidan gaaJRera. saerTaSoriso samecnie-ro konferenciaze (IJAS, “International Journal of Arts & Sciences”), romelic mimdinare wlis 11-17 ivliss harvardis universitetSi gaimarTa, dali osefaSvilma waradgina moxseneba: `ru-seT-saqarTvelos 2008 wlis agvistos omi amerikul mediaSi (Jurnal `Time”-s mixedviT)~.

mecniereba is qvakuTxedia, romelic qveyanas, misi teritoriuli sididisa da ekono-mikuri ganviTarebis donis miuxedavad, ganviTarebul saxelmwifoTa Soris umkvidrebs adgils. mecnierebis ganviTareba ki is katalizatoria, romlis mixedviTac fasdeba eris kulturuli identoba, misi inteleqtualuri SesaZleblobebi da potenciali _ Seitanos wvlili Tanamedrove msoflios ganviTarebaSi. qarTveli mecnieris viziti harvardis uni-versitetSi imis dasturia, rom postsabWoTa mecniereba da nel-nela Slis im sazRvrebs, romelic sabWoTa wyobilebam, yvela sxva sferosTan erTad, mecnierebasacF Semoufargla.

dali osefaSvilis mier harvardSi wardgenilma moxsenebam `ruseT-saqarTvelos 2008 wlis agvistos omi amerikul mediaSi (Jurnal `Time”-is mixedviT)~ samecniero kon-ferenciis monawileTa interesi gamoiwvia, rac imis dasturia, rom ruseT-saqarTvelos urTierTobebi msoflios yuradRebis centrSia da agvistos omi jerac rCeba ara mxolod politikosTa, aramed mecnierTa kvlevisa da msjelobis sagnad.

ratom ruseT-saqarTvelos 2008 wlis agvistos omi da ratom Jurnali `Time”? ra Sede-gebi moitana am vizitma da ras unda velodeT kidev axalgazrda mecnierisgan? am kiTx-vebiT mivmarTeT dali osefaSvils, romelmac dawvrilebiT gagvianaliza amgvari samec-niero konferenciebis mniSvneloba da msoflio samecniero sazogadoebis gamoZaxili agvistos omis Taobaze.

nato obolaZe

naSromi `studenturi TviTmmarTve-lobebis samarTlebrivi mimoxilva~ popu-larul enazea dawerili da misi adresati nebismieri profesiiT dainteresebuli piri SeiZleba iyos. wignSi ganxilulia studen-turi TviTmmarTvelobebis samarTlebrivi statusi da, amisaTvis, saqarTvelos garda, evropis saxelmwifoebis gamocdilebacaa gamoyenebuli. naSromis saSualebiT mkiTx-vels studenturi TviTmmarTvelobebis Se-saxeb sakmaod vrceli informaciis miReba SeuZlia, magaliTad, Tu ra aris misi mTavari arsi, ra weria saqarTvelos kanonmdebloba-Si studentTa TviTmmarTvelobis Sesaxeb, ra sxvaobaa cnebebs ̀ studentTa TviTmmarT-velobasa~ da `studentur TviTmmarTvelo-bebs~ Soris, ra miznebi gaaCnia am organiza-cias, ra evaleba da rogor unda ganaxorcie-los Tavisi saqmianoba, riTi ganisazRvreba misi dafinanseba da a.S. wignSi, aseve, moce-mulia informacia, Tu rogor kompleqtdeba studenturi TviTmmarTveloba, rogoria misi struqtura da debuleba, rogor mona-wileobs igi umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis marTvaSi rogorc safakul-teto, aseve, centralur (sauniversiteto) doneze. dRes, rodesac Tbilisis saxelmwi-fo universitetis studenturi TviTmmarT-velobis funqcia da saqmianoba studente-bisa da profesor-maswavleblebis garda, zogadad, qarTuli sazogadoebis ganxilvis aqtualur sakiTxad iqca, maTTvis studen-turi TviTmmarTvelobis Sesaxeb damatebi-Ti informaciis miwodeba aucilebeli gaxda. dimitri gegenavas wigni `studenturi TviT-mmarTvelobebis samarTlebrivi mimoxil-va~ sazogadoebas saSualebas miscems ukeT gaerkves studenturi TviTmmarTvelobebis ufleba-movaleobebSi da maTi saqmianoba adekvaturad Seafasos. aRsaniSnavia, rom naSromi mcire tiraJiT (250 cali) gamoica da, Sesabamisad, jerjerobiT, mkiTxvelTa did raodenobas ver moicavs.

`es wigni, marTlac, gansakuTrebulia, radgan aRmosavleT evropaSi am Tematika-sTan dakavSirebiT arc naSromi Seqmnila da arc xarisxiani statia. saintereso iyo am Temaze wera da muSaoba imis gaTvalis-winebiTac, rom igi metad aqtualuri Te-maa qarTul sazogadoebasa Tu mTel post-sabWoTa qveynebSic. yvelanairad Sevecade, rom Seqmniliyo iseTi naSromi, romelic ara mxolod iuristebisTvis iqneboda sain-tereso, aramed nebismieri dainteresebuli pirisTvis,~ _ ganacxada dimitri gegenavam.

naSromis `studenturi TviTmmarTve-lobebis samarTlebrivi mimoxilva~ pre-zentacia Tbilisis saxelmwifo universi-tetSi 15 ivliss gaimarTa. rogorc Ronis-Ziebaze iTqva, wignis mimarT SeniSvnebi ukve arsebobs da es bunebrivicaa, radgan igi mTlianad studentebis ZalisxmeviT gamoi-ca, Tumca misi redaqtori profesori paata turava gaxlavT.

studenturi TviTmmarTvelobebis sa-marTlebriv mimoxilvaze muSaoba, gark-veulwilad, riskiani nabijic gaxlavT, Tum-ca darwmunebuli var, rom es riski gaamarT-lebs,~ _ aRniSna Tsu-is iuridiuli fakul-tetis dekanis moadgilem Tea juRelma.

wigni `studenturi TviTmmarTvelobe-bis samarTlebrivi mimoxilva~ dimitri ge-genavas pirveli naSromi ar gaxlavT. mas sx-vadasxva gamocemebSi ukve gamoqveynebuli aqvs samecniero publikaciebi. Semodgoma-ze, axali saswavlo wlis dawyebis Semdeg ki igi kidev erTi wignis prezentacias gegmavs, romelic saeklesio (kanonikuri) samarT-lis Tematikas Seexeba.

Tsu-is iuridiuli fakultetis ma-gistrantis dimitri gegenavas naSromi `studenturi TviTmmarTvelobebis sa-marTlebrivi mimoxilva~ saqarTvelos axalgazrda mecnierTa sazogadoebis xel-SewyobiTa da dafinansebiT daibeWda. aRsa-niSnavia, rom es pirveli wignia, romelic am sazogadoebis egidiT gamoica.

pirveli samecniero naSromi studenturi TviTmmarTvelobebis

samarTlebriv statuszepirvelad aRmosavleT evropaSi, konkretulad ki saqarTveloSi, ufro konkret-

ulad ki Tsu-Si, studenturi TviTmmarTvelobis samarTlebriv sakiTxebTan dakav-SirebiT pirveli damxmare saxelmZRvanelo _ `studenturi TviTmmarTvelobebis samarTlebrivi mimoxilva~ gamoica. aRsaniSnavia, rom wignis avtori Tsu-is iuridi-uli fakultetis magistranti, saqarTvelos axalgazrda mecnierTa sazogadoebis prezidenti dimitri gegenava gaxlavT.

Page 11: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

Tbilisisuniversiteti

[email protected] 11

Tari ZalebiT ver movagvareT. vxedavT da vgrZnobT, rom is 60 kreditiani programis gavlis miuxedavad, studentebi kvlav Ta-vis mSobliur enobriv garemoSi imyofebi-an, rac sakmaod arTulebs viTarebas. Cven vatarebT garkveul RonisZiebebs maTTvis, magram es sakmarisi ar aris. meore mniSvne-lovani faqtori, rasac Cveni ZalebiT aseve ver moverieT _ es aris sakmaod xangrZlivi periodi ardadegebisa. SesaZlebelia, rom am periodSi is, rac iswavles, nawilobriv daaviwydeT. es aris safrTxe. am mimarTu-lebiT aucileblad unda gaaqtiurdes ro-gorc universiteti, ise is organizaciebi, romlebsac surT, rom xeli Segviwyon am saqmianobaSi.

2011 wlis misaRebi kontingenti ukve gansazRvrulia, viciT abiturientTa rao-denobac: 192 adgili azerbaijanulenovani da 192 somxurenovani abiturientebisTvis gamoiyo. pirvel arCevanad Tsu daasaxela 347-ma azerbaijanelma da 202-ma somexma axalgazrdam.

swavlebis procesSi bevri ram viswav-leT, didi gamocdileba davagroveT. ase rom, momzadebulebi SevxvdebiT ukve 2011 wlis axal nakads, isini gacilebiT metni iq-nebian da Cvenc gaormagebuli ZalisxmeviT, ganaxlebuli programiTa da im gamocdile-biT, rac dagrovda, SevudgebiT swavlebas.

enis aTvisebis unars eTnikuri niSani ar

ganapirobebs

kaxa gabunia, Tsu-is humanitarulmecnierebaTa fakultetis profesori

_ sainteresoa, rogor mimdinareobs qarTuli enis swavlis procesi da ram-denad aqvT araqarTulenovan studentebs enis aTvisebis unari?

_ Cven didi xania, rac vaxorcielebT sxvadasxva tipis proeqts qarTuli enis swavlebis mimarTulebiT. winaT saxelmwi-fos mxridan ar Canda daintereseba, rad-gan, praqtikulad, saxelmwifo erT `tafaSi xarSavda~ qarTulenovan da araqarTule-novan abiturientebs Tu studentebs, rac, Cemi azriT, iwvevda usamarTlobis gancdas. Cven ar vaswavlidiT maT saxelmwifo enas im doneze, ra donezec vTxovdiT enis codnas. Cven qarTulenovan da araqarTulenovan studentebs Tanabar pirobebSi vayenebdiT da, Sesabamisad, isini ver laxavdnen am zR-vars. amitom midiodnen saswavleblad ba-qoSi, erevanSi, moskovSi, anu xdeboda inte-leqtis gadineba. am wlebis ganmavlobaSi es iyo Zalian cudi politika.

rac Seexeba qarTuli enis aTvisebis un-ars, mimaCnia, rom aranairi eTnikuri niSani ar ganapirobebs aTvisebis unaris qona-arqonas. azerbaijanelebSic da somxebSic aris raRac kategoria, romelsac uWirs enis swavla, magram aris iseTi xalxic, ro-melic yvelafers isrutavs. erTaderTi, rac SemiZlia vTqva, aris is, rom regionebSi Zalian mZime mdgomareobaa, zogadad, ganaT-lebis donis TvalsazrisiT da, bunebrivia, es aisaxeba am proceszec.

_ saqarTveloSi maTi dasaqmebis pro-blemac xom ar iyo?

_ ra sakvirvelia, dasaqmdeba is, visac aqvs saWiro ganaTleba, saWiro momzadeba da flobs saxelmwifo enas. araqarTulenovani abiturientebisTvis `saSeRavaTo politi-kis~ SemoReba iyo marTlac mniSvnelovani gadawyvetileba.

_ saerTod ras amboben, rTulia qar-Tuli enis swavla?

_ me Tavad lingvisti var, var filo-logiis mecnierebaTa doqtori da am sakiT-xebSi Zalian bevri mimuSavia. SemiZlia giTx-raT, rom ar arsebobs rTuli da martivi ena. Tu swori meTodologiiT aswavli, araferi rTuli ar aris.

_ ra problemas daayenebdiT saxelm-wifos winaSe, risi gadaWrac dagexmare-bodaT qarTuli enis swavlebis Tvalsaz-risiT?

_ Zalian kargi iqneboda, rom ufro qme-diTi RonisZiebebi gatardes im mimarTule-biT, razec Cven ZiriTad aqcents vakeTebT. roca vlaparakobT bilingvur ganaTlebaze, aq igulisxmeba ara is, rom Cven raRacas veS-makobT da sinamdvileSi gvinda, rom maT sa-xelmwifo ena vaswavloT. bilingvuri ganaT-leba ar unda gaigebodes, rogorc erT-erTi saxe qarTuli enis swavlebisa. rodesac vam-bobT, rom qarTuli unda iswavlo, (mTavar postulats Camovayalibeb) amave dros maT unda vuTxraT, rom Sen qarTuls somxuris, azerbaijanulis, osurisa an afxazuris xar-

jze ki ar gaswavli, aramed ginarCuneb mSob-liursac da gTavazob meore enis swavlasac. ase rom, midgoma sxvanairi unda iyos.

rogor davanaxoT qarTul saxelmwifoSi momavlis

perspeqtiva rusuli skolebis moswavleebs

Salva tabataZe, samoqalaqo integraciis centris xelmZRvaneli da Tsu-is mowveuli profesori:

_ ra aris gasakeTebeli im mimarTule-biT, ra moxsenebac Tqven waikiTxeT?

_ mTavaria is, rom bilingvuri ganaT-lebis reformaSi, rogorc saxelmwifo politikis, ise finansuri TvalsazrisiT, didi resursebi ideba. axla mTavaria, sko-lam sworad gansazRvros _ ra saWiroe-bebi da SesaZleblobebi aqvT bilingvuri ganaTlebis reformis gansaxorcieleblad da, Sesabamisad, unda amoqmeddes Zlieri bilingvuri ganaTlebis programa. es gu-lisxmobs kompetencias orive enaSi da ma-Ral akademiur moswrebas yvela saganSi, garda amisa, interkulturul ganaTlebasa da tolerantobis ganviTarebas yvela mos-wavleSi.

_ ras iTvaliswinebs bilingvuri ga-naTlebis reforma?

_ bilingvuri ganaTlebis reforma iT-valiswinebs, rom skolebSi swavlebis enad gamoyenebul iqnas ori ena _ moswavleTa mSobliuri ena da saxelmwifo ena. reforma iTvaliswinebs imas, rom sagnebi iswavle-bodes rogorc qarTul enaze, ise maTsave mSobliur enaze etapobrivad. sagnebis ga-danawileba rogor da ra procentiT mox-deba, amas unda akeTebdes skola. swored skolam unda gansazRvros, Tu ra sakadro resursi gaaCnia da ramdeni mowveuli spe-cialisti sWirdeba. Semdgom ki saministrom skolisTvis Sesabamisi adamianuri resursi unda gamoyos.

_ Tqven rekomendaciebs Tu miecema iseTi saxe, rom es skolebma gaiTvalis-winos?

_ vimedovneb, rom miecema, radgan 2001 wlidan am mimarTulebiT vsaqmianob da is rekomendaciebi, romelsac vamuSavebT xolme, aucileblad iqneba gaTvaliswine-buli. saqme imaSia, Tu rodis? araqarTu-lenovani abiturientebisTvis `saSeRavaTo politika~ misaReb gamocdebze adrec unda gatarebuliyo – amaze rekomendacia Cven 2005 welsac gvqonda. 5 weli dasWirda imas, rom gadawyvetileba mieRoT. es rom imave wels gaeTvaliswinebinaT, dRes ukve sxva realoba gveqneboda, anu Zalian bevri axal-gazrda gveyoleboda umaRlesdamTavrebu-li, romelTa gamoyeneba aqtiurad iqneboda SesaZlebeli regionSi.

_ qarTuli enis swavliT dainterese-buli moswavleebi Tu arian regionebis skolebSi?

_ sxvadasxva tipis dainteresebaa: qvemo qarTlSi mSoblisa da moswavlis mo-tivacia aris sxva, Tumca gzis arCeva aras-woria. bavSvebi mihyavT qarTul skolaSi da fiqroben, rom miiReben Sesabamis ganaTle-bas. samcxe-javaxeTSi aris odnav gansxva-vebuli viTareba: iq aris mSobelTa nawili, romelic fiqrobs, rom bavSvma SeiZleba or enaze (mSobliursa da qarTulze) miiRos ganaTleba, umetesoba Tvlis, rom mxolod mSobliur enaze unda iswavlos da darCa mSoblebis didi nawili (amaze statistikac miuTiTebs), rom bavSvebma ganaTleba unda miiRon rusul enaze, radgan perspeqtiva ufro didia. magaliTad, axalqalaqis rai-onSi aris ramdenime skola: 1 qarTuleno-vani, romelsac Zalian mcire kontingenti hyavs; 3 somxurenovani, sadac moswavleTa saerTo raodenoba, daaxloebiT, 900-mdea da 1 rusulenovani skola, sadac moswavle-Ta raodenoba 800-ia.

_ am fonze ra politikas atarebs ga-naTlebis saministro?

_ rusul skolaSic Semovida bilingvu-ri ganaTlebis programa, rac sagnebis na-wilis saxelmwifo enaze swavlas iTvalis-winebs. analogiuri situaciaa axalcixeSic, sadac swored rom rusulenovan skolebSi daiwyo bilingvuri ganaTleba.

_ vin unda imoqmedos imisTvis, rom saxelmwifo enis swavlebisadmi damoki-debuleba Seicvalos?

_ ra Tqma unda, saxelmwifom da ufro metad arasamTavrobo organizaciebma. war-moudgenelia, rom saministros warmomad-genlebi yvela sofelsa Tu raionSi Cavid-nen, amitom arasamTavrobo organizaciebma, romlebic adgilze funqcionireben, kar-gad unda auxsnan mSoblebs, ra sjobs maTi Svilebis momavali warmatebisTvis saqarT-veloSi. rac Seexeba rusulenovan skolaSi swavlas, aq problema sxva ramaa. mSoblebi xedaven perspeqtivas, rom maTi Svilebi icxovreben ruseTSi, Caabareben rusul um-

aRles saswavlebelSi da amitom aswavlian rusulenovan skolebSic. Cveni mizania, rom maT perspeqtiva davanaxoT qarTul saxelm-wifoSi. meorea, ramdenad unda xarjavdes qarTuli saxelmwifo fuls im moswavlee-bisTvis, romlebisTvisac apriori qveyni-dan wasvlaa. amitom SevTavazeT maTac bi-lingvuri programebi, anu rusul enaze Tu miiReben karg ganaTlebas da, amave dros, saxelmwifo enasac iswavlian, es iqneba ide-aluri varianti.

bilingvuri ganaTlebis principTa gasacnobad meti

muSaobaa saWiro

mzevinar mJavanaZe, Tsu-is doqtoranti:

_ samcxe-javaxeTSi ramdenad aris mo-saxleoba mzad _ `miiRos~ axali inicia-tivebi?

_ samcxe-javaxeTis saSualo skolebSi ukve 21 welia vaswavli da kargad vicnob ar-sebul viTarebas. iq qarTuli enis swavleba aris ufro problemuri im TvalsazrisiT, rom mosaxleobis umravlesoba rusul enas aniWebs upiratesobas, Tumca, bolo wlebSi, situacia mainc Seicvala. gamoikveTa is ten-denciac, rom erTi ukiduresobidan meore ukiduresobaSi gadavvardiT imis gamo, rom amJamad mimdinare bilingvuri ganaTlebis reformis arsi jer samcxe-javaxeTSi ar ician. aqamde rusul enas swavlobdnen im motiviT, rom perspeqtivas ruseTSi xedavd-nen, risi miRwevac dRes ukve qarTuli enis SeswavliTac SesaZlebelia. amitom zogma mSobelma arCia, yovelgvari bilingvuri programis gverdis avliT, qarTul skola-Si Seeyvana bavSvi. aqedan gamomdinare, vfi-qrob, rom bilingvuri ganaTlebis princip-Ta gasacnobad meti muSaobaa saWiro. roca qarTuli enis maswavleblebs araqarTul skolebSi amis Taobaze informacia ar aqvT, warmoidgineT, ra iqneba sazogadoebaSi. amitom sasurvelia, rom metad iyvnen in-formirebulni. qarTul skolebSi bavSvis Seyvanaze ufro ukeTesi varianti gaxlavT bilingvuri swavleba _ es Cemi piradi xe-dvaa. mimaCnia, rom yvelam unda iswavlos mSobliur enaze da, amave dros, icodes sa-xelmwifo ena, raTa im qveynis srulufle-bian moqalaqed igrZnos Tavi, romelSic cxovrobs.

fsiqologiuri barieris daZlevaze muSaoba

aucilebelia

mzia wereTeli, Tsu-is profesori:_ fsiqologiuri TvalsazrisiT ram-

denad problemuria qarTuli enis swavla araqarTulenovani studentebisTvis?

_ aq aris, ZiriTadad, ori mimarTule-ba: erTia fsiqologiuri barieri da meorea socialuri problemebi. amitom Zalian mka-fiod unda iTqvas, rom asimilaciis safrTxe araqarTulenovan mosaxleobas ar emuqre-ba, radgan, rogorc ki gauCndebaT sakuTari kulturis dakargvis SiSi, enis mimarTac Cndeba miuRebloba da garkveuli saxis ba-rieri. saministros mier ganxorcielebul proeqtebSi es aqcentebi ukve igrZnoba.

Cven gvWirdeba erTiani politika da midgomebi

alioSa bakuraZe, baTumis universite-tis reqtori:

_ rogorc konferenciis maspinZeli mxare, rogor SeafasebdiT qarTuli enis swavlebisadmi miZRvnili konferenciis mniSvnelobas?

_ Cveni universitetisaTvis didi pati-via _ umaspinZlos aseTi maRali donis kon-ferencias, romelic saxelmwifo enis swav-lebis sakiTxebs eZRvneba. mimaCnia, rom kon-ferenciaze warmodgenil rekomendaciebs gaiTvaliswineben saganmanaTleblo progra-mis Semdgomi danergvisa da ganxorcielebis procesSi. am rekomendaciebs pirvel rigSi Cven, umaRlesi saganmanaTleblo dawesebu-lebebi gaviziarebT, raTa gvqondes qarTu-li enis swavlebasTan dakavSirebiT erTiani politika da midgomebi. am konferenciis mu-SaobaSi monawileobas iRebdnen ara mxolod mecnierebisa da ganaTlebis sferos warmo-madgenlebi da ucxo qveynebidan Camosuli eqspertebi, aramed Cveni universitetis profesor-TanamSromlebi. mimaCnia, rom es rekomendaciebi ara mxolod somex da azer-baijanel studentebzea gaTvlili, aramed Turqi studentebisTvisac, romlebsac Cvens universitetSi qarTuli enis SeswavlisTvis erT wels vuTmobT. Tu SemuSavdeba erTiani midgomebi da Seiqmneba qarTuli enis swavle-bisTvis specialuri saxelmZRvaneloebi, es yvelasaTvis sasargeblo iqneba.

konferenciis Tematika

baTumSi gamarTuli saerTaSoriso konferenciis partniorebi iyvnen saqarT-velos ganaTlebisa da mecnierebis samini-stro, SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-versiteti da samoqalaqo integraciisa da erovnebaTSorisi urTierTobebis centri. finansuri mxardamWeri gaxldaT SoTa ru-sTavelis erovnuli samecniero fondi. konferenciaSi monawileobas iRebdnen sa-qarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministri dimitri SaSkini, misi moadgile nodar surgulaZe, somxeTis ganaTlebis ministris moadgile, SoTa rusTavelis erovnuli samecniero fondis generaluri direqtori sulxan sisauri, aWaris ganaT-lebis, kulturisa da sportis ministri gia abulaZe, samoqalaqo integraciisa da ero-vnebaTSorisi urTierTobebis centris war-momadgenlebi, saqarTvelos sxvadasxva um-aRlesi saswavleblebisa Tu institutebis profesor-maswavleblebi da maTi kolegebi Sveicariidan, TurqeTidan, estoneTidan, latviidan, germaniidan...

konferenciaze warmodgenili iyo Sem-degi moxsenebebi: saxelmwifo programa `qarTuli ena momavali warmatebisaTvis~ (ana qebaZe, Tamar kekeliZe _ saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro, zogadi da profesiuli ganaTlebis ganvi-Tarebis departamenti, zogadi ganaTlebis sammarTvelo); saxelmwifo programa: `kva-lificiuri maswavleblebi eTnikuri umci-resobebiT dasaxlebuli regionebis sko-lebSi~ (maia WilaSvili _ saqarTvelos ga-naTlebisa da mecnierebis saministro, ssip `maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centri~); bilingvuri ganaT-lebis programebis efeqturobis ganmsaz-Rvreli faqtorebi (Salva tabataZe _ samo-qalaqo integraciisa da erovnebaTSorisi urTierTobebis centri, Tsu); problemebi da gamowvevebi saxelmwifo enis swavlebi-sas multilingvuri ganaTlebis danerg-vis procesSi (ligita grigule _ latviis universiteti); multilingvizmis Sesaxeb fineTSi (ekaterina protasova _ helsin-kis universiteti); `enobrivi politika da moTxovnebi saxelmwifo enisadmi esto-neTSi: stabiluroba da cvlilebebi (katri raiki, tartus universitetTan arsebuli narvis koleji); `metakomunikaciis kon-cefciis roli da funqcia – araverbalu-ri komunikacia inglisuris, rogorc ucxo enis, swavlis procesSi~ (ugur demirei, ilknur istifiCi _ anadolus universite-ti); bavSvTa ufleba da enobrivi ganaTleba (beatrise Sulteri _ pestalocis bavSvTa fondi, saerTaSoriso programebis dire-qtori); `estonuri ena, rogorc swavlebisa da saxelmwifo ena, estoneTis rusulenovan skolebSi~ (irene kaosaari _ estoneTis ga-naTlebisa da mecnierebis saministro, zo-gadi ganaTlebis departamenti); `genderis gavlena gaazrebuli mosmenis strategiis gamoyenebis sixSireze~ (funda gerCeki _ anadolus universiteti); `eTnikuri um-ciresobebis warmomadgeneli moswavleebi latviis skolebSi: problemebi da maTi ga-daWris gzebi~ (zenta anspoka, dace dalbina _ latvia, LLVA); `epostlis gamoyenebis mniSv-neloba student-praqtikantTa profesiul ganviTarebaSi~ (ismail haki miriCi _ akde-nizis universiteti); `kavkasikumis~ korpu-sis mosamzadebeli RonisZiebebi~ (iost gi-perti _ mainis frankfurtis goeTes saxe-lobis universiteti); `zogadi ganaTlebis Sefasebis aspeqtebi latviis umciresobaTa skolebSi~ (karina brikmane _ (latvia) ga-naTlebis erovnuli centri da laima gei-kina _ latviis universiteti; `erToblivi swavleba meore enis Seswavlis procesSi internetis saSualebiT~ (zeki kaia _ (Tur-qeTi) gazis universiteti).

rac Seexeba SoTa rusTavelis saxelm-wifo universitetSi gamarTuli seqciuri muSaobisas warmodgenil moxsenebebs, Tema-tika aseTi gaxldaT: konceptisa da freimis urTierTdamokidebuleba (izolda CxobaZe _ akaki wereTlis saxelobis saxelmwifo universiteti); enobrivi situaciis mode-lireba terminTa da cnebaTa manipulire-bis meSveobiT (zaal kikviZe, irine CaCaniZe _ akaki wereTlis saxelobis saxelmwifo universiteti); moswavlis enobrivi ̀ me-kon-cefciis~ roli qarTulis, rogorc meore enis, aTvisebis procesSi (mzia wereTeli, ia afTaraSvili _ ivane javaxiSvilis saxelo-bis Tbilisis saxelmwifo universiteti); saxelmwifo ena _ mxatvruli Targmani _ politikuri ideologia qarTuli sabWoTa sinamdvilis magaliTze (nana gafrindaSvi-li _ ivane javaxiSvilis saxelobis Tbili-sis saxelmwifo universiteti); qarTulis, rogorc meore enis, flobis donis Sefa-sebis sakiTxisaTvis (kaxa gabunia _ samo-qalaqo integraciisa da erovnebaTSorisi urTierTobebis centri, Tsu) da sxv.

sayovelTao privilegiebisaxelmwifo enis swavlebisTvis

mesame gverdidan

Page 12: 21 ivlisi, xuTSabaTi, 2011 w. N¹10 sayovelTao privilegiebi ... · e) samotivacio werili. 11. sakonkurso dokumentebis miReba iwarmoebs 2011 wlis 29 ivlisidan 2011 wlis 12 agvistomde

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

levan zariZis ayvavebuli sityvebi

nato obolaZe

wels studentebis misaRebad mzad aris anakliis banaki, sadac erTdroulad 350 adamians SeuZlia dasveneba. bana-ki 15 ivnisidan amoqmedda da iq ukve Tbilisis saxelmwifo universitetis ara erTi studenti isvenebs. anakliaSi mo-saxvedrad axalgazrdebs saqarTvelos sportisa da axal-gazrdobis saqmeTa saministroSi unda waredginaT gancxa-deba, ris Sedegadac 10 dRis ganmavlobaSi sruliad ufasod SeZlebdnen dasvenebas.

sazafxulo dasvenebis saintereso proeqtebs sTava-zobs studentebs Tbilisis saxelmwifo universitetic. visac sasargeblosTan sasiamovnos SeTavseba surs, baTum-Si sazafxulo skolaSi SeeZleba dasveneba, romlis gaxsnac agvistoSia dagegmili. rogorc Tsu-is studenturi TviT-mmarTvelobis prezidentma daCi gubaZem gviTxra, amJamad organizatorebi sponsoris moZiebas cdiloben.

`dagegmili gvaqvs saerTaSoriso festivali `erTa xma~, romelic sakmaod did saxsrebs moiTxovs. wels gvinda Tsu-is studenturi TviTmmarTvelobis banakis gaxsnac, aRWur-viloba ukve SeZenili gvaqvs, Tumca es sakiTxi zustad fe-stival `erTa xmis~ dasrulebis Semdeg gadawydeba. gvsurs, rom banakma erTdroulad 50 studentis miReba SeZlos. vecdebiT, es proeqti welsve ganvaxorcieloT,~ _ ganacxa-da daCi gubaZem.

baTumSi ivlisis Sua ricxvebidan amoqmedda sazafxu-lo skola, romelic baTumis sakonstitucio sasamarTlos organizebiT gaixsna. zRvaze dasvenebis paralelurad stu-dentebs adamianis uflebebisa da konstituciuri samarT-lis mimarTulebiT SeeZlebaT leqciebis mosmena. sazafxu-lo skolis sponsori saqarTveloSi britaneTis sakonsulo gaxlavT.

`jer baTumSi davisveneb, Semdeg ki sairmeSi vapireb wasvlas. baTumSi sazafxulo skolaSi viqnebi, romelic ba-Tumis sakonstitucio sasamarTlosa da ilias saxelmwifo universitetis mier aris organizebuli. yvela msurvels SeeZlo monawileobis miReba, visac samarTlis mimarTule-biT raime sagani hqonda gavlili~, _ gviTxra Tsu-is iuri-diuli fakultetis II kursis studentma ana TavxeliZem.

Tbilisis saxelmwifo universitetis studenturi TviTmmarTvelobis organizebiT 2011 wlis zafxulSi studentebs saqarTveloSi tradiciuli xelovnebisa da folkloris pirvel saerTaSoriso festivalze _ `erTa xmaze~ daswrebac SeeZlebaT. festivalSi 10 qveynis – ita-liis, poloneTis, bulgareTis, makedoniis, kviprosis, be-lorusiis, TurqeTis, koreis, somxeTisa da saqarTvelos warmomadgenlebi miiReben monawileobas da, Sesabamisad, axalgazrdebi maT kulturasac gaecnobian. koncertebi baTumSi, anakliasa da quTaisSi gaimarTeba, anu iq, sadac zafxulis xibli yvelaze metad igrZnoba da sadac Tsu-is studentobis umravlesoba datvirTuli saswavlo wlis Semdeg apirebs dasvenebas.

sad SeiZleba sainteresod gaataro zafxuli?

nato obolaZe

`leqsebis wera 1993 wels daviwye, survili TavisiT movida, garemoc mZi-me iyo... ar iyo Suqi, gazi...~ _ ixsenebs levan zariZe. misi leqsebi periodulad ibeWdeboda JurnalSi `ciskari~. kar-gad axsovs omi afxazeTSi, Semdeg 2008 wlis agvistos omis monawilec gaxda da es movlenebi mis leqsebSic aisaxa. le-van zariZes am droisTvis erTi leqsebis krebuli aqvs gamocemuli, saxelwodebiT `kacis cremlSi Cateuli mTvare~. wignis redaqtori mwerali, mecnieri, Tsu-is profesori tristan maxauri gaxlavT. igi poetis omis Tematikaze Seqmnil erT-erT leqss, romelic mis megobars guram cixelaSvils eZRvneba, ase axasiaTebs: `es leqsi imis dasturia, Tu rogor Tavise-burad ganicdis avtori samSoblos siy-varuls. omis Temaze warsulSi uamravi leqsi Seqmnila, axlac iwereba da moma-valSic bevri daiwereba, magram es leqsi Tu oms eZRvneba, Znelad gaigebs omis Te-maze daweril xmaurian leqsebs SeCveuli mkiTxveli. am leqsSi zarbaznebis gria-li ar ismis, arc saomari SeZaxilebi da

daWrilTa kvnesa Tu wyevla-krulvaa. aq avtomatis nacvlad `fiqris sakakanoa~, xolo zurgs ukan _ `baRi edemis~, _ am-bobs tristan maxauri.

levan zariZe im poetTagan erT-er-Tia, romlis leqsebic somexma axalgazr-da poetebma eduard harencma da rozana moskanianma somxurad Targmnes da Tana-medrove qarTvel poetTa anTologiis orenovan krebulSi _ `ayvavebuli sity-vebi~ Seitanes.

`leqsebis garda 3 moTxrobac maqvs dawerili. Cems SemoqmedebaSi sxvadasx-va Tematikaa asaxuli, stiqiurad vwer... 2010 wlis dekemberSi Tbilisis meriam da saqarTvelos mweralTa kavSirma ni-koloz baraTaSvilis saxelobis poeziis saRamo gamarTa. amis Semdeg qarTvel Tanamedrove poetTa anTologia `mera-ni~ gamoica, sadac sakmaod bevri poetis leqsebi daibeWda. am wignidan amoar-Cies is poetebi, visi leqsebic somxurad Targmnes. es informacia mweralTa kav-Siris Tavmjdomarem mayvala gonaSvilma momawoda da me, ra Tqma unda, davTanxm-di, radgan vfiqrob, rodesac sxva qvey-nis mkiTxveli gaicnobs Sens leqsebs, es win gadadgmuli nabijia. somxeTSi maisSi

gavemgzavreT, Cvenma megobrebma kargi daxvedra mogviwyves. gaimarTa wignis prezentaciac da Sexvedrebi iranel da somex poetebTan~, _ ganacxada levan za-riZem.

wignis Tanamedrove qarTvel poetTa anTologiis prezentaciaze gaJRerda axali idea, ris mixedviTac igegmeba kav-kasiis poetTa anTologiis gamocemac. krebulSi qarTveli, somexi, azerbaija-

neli, Cerqezi, CeCeni axalgazrda poete-bis leqsebi Seva. savaraudod, erT-erTi poeti, romlis Semoqmedebac kavkasiis poetTa anTologiaSi daibeWdeba, levan zariZec iqneba.

mkiTxvelisTvis levan zariZis Semoq-medebis gacnobis mizniT gTavazobT erT-erT leqss, romelic Tanamedrove qarT-vel poetTa anTologiaSi _ `ayvavebuli sityvebi~ Sevida.

levan zariZe profesiiT stomatologia. am mimarTulebiT igi 10 wlis manZilze muSaobda, Tumca Semdeg samsaxuris datoveba mouwia da ivane javaxiSvilis saxelo-bis Tbilisis saxelmwifo universitetSi moxvda. axla Tsu-is iuridiuli fakulte-tis specialistia da, rogorc Tavad ambobs, garemo, romelic aq daxvda, misTvis, rogorc Semoqmedi adamianisTvis, bevrad ufro Sesaferisi da sainteresoa. mas me-ore profesiac aqvs, romelsac ver Seiswavli, radgan amisaTvis niWi unda gqondes... rogorc TviTon ambobs muza 16 wlisam `daiWira~ da mas Semdeg wers.

sagamocdo sesiebis cieb-cxelebis Semdeg studentebi dasvenebisTvis mzadebas iwyeben. zogi saiTac qari dauberavs, iqiT midis, zogs Tsu-is e.w. maRlivis korpusTan miaqvs `Sezlongi~, zogs ki maRlivisgan Sorsac ki unda gaqceva, zogi dasvenebas ar apirebs da biznesis gafarToeba surs, nawils saocrebaTa qveynisaken gauwevia, nawils ki jer nica elodeba win, Semdeg havais kunZulebi da bolo gaCereba gldanSi aqvs... ramdenime students ki reqtoris kabinetSic ki surs dasveneba _ es, ra Tqma unda, xumrobiT. socialur qselze `Facebook”-Si ganTavse-bul gazeT `Tbilisis universitetis~ profilze dasmulma kiTxvam – sad gsurT zafxulis gatareba? studentebs fantazia gauRviva, rac maT pasuxebSic aisaxa: `saxlidan Sors, sadme junglebSi~, `iq, sadac veravis ver vnaxav~ da a.S. mTavari ki yvelasTvis gamocdebis droulad da `mSvidobianad~ CamTavrebaa. rac Seexeba dasvenebas, amisTvis Tbilisis saxelmwifo universiteti da saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saqmeTa saministro student-ebs sxva saintereso siaxleebsac hpirdeba.

aw gardacvlili universitetis profesoris mixeil qurdianisa da humanitarul mecnierebaTa fakultetis profesoris eka vardoSvilis avtorobiT axlad gamo-cemulma monografiam `wminda andria pirvelwodebu-lisa da wminda ninos saxismetyvelebis paradigmuli da sintagmaturi aspeqtebi~ mecnierul wreebSi didi ga-moxmaureba gamoiwvia.

wignis avtorebs ainteresebdaT _ ramdenad tradi-ciulad aisaxeba qristianuli saxismetyvelebiTi para-digmebi akaki wereTlis naklebad cnobil or poemaSi: `wminda andria pirvelwodebuli~ da `wminda nino~.

profesor mixeil qurdians sicocxleSive hqonda varaudi, rom qarTlis moqcevis TariRia 326 weli. amis mecnierulad dasabuTeba sruli saxiT mecnierma ver moaswro. mas swored am wignSi undoda amis asaxva. igi fi-qrobda, rom meore vrcel gamocemaSi igi srulyofilad Seexeboda aRniSnul sakiTxs. rac Seexeba wigns `wmin-da andria pirvelwodebulisa da wminda ninos saxisme-tyvelebis paradigmuli da sintagmaturi aspeqtebi~, masSi avtorebma: eka vardoSvilma da mixeil qurdianma daasabuTes, rom rodesac akaki wereTeli wminda ninos cxovrebis poetur versias qmnida, sargeblobda wmin-da ninos cxovrebis maSin cnobili xuTive redaqciiT da rom poetma gaiTvaliswina is bibliur-qristianuli tradiciebi, riTac nasazrdoebia Zveli da axali qar-Tuli mwerloba. wignSi moTxrobilia, rogor iyenebda didi poeti aRniSnul wyaroebs.

monografia gankuTvnilia zogadi literaturaTm-codneobisa da lite-raturis istoriis spe-cialistTaTvis, sauni-versiteto ganaTlebis samive safexuris stu-dentTaTvis da mkiTx-velTa farTo wrisaT-vis. misi Sinaarsobrivi aspeqtebis gacnobis pirveli mcdeloba gxldaT wignis pre-zentacia, romelic sa-qarTvelos rusTavelis sazogadoebis ofisSi Sedga. wignis arssa da mniSvnelobaze vrcel statias axali saswavlo wlis dasaswisSi, gaze-Tis momdevno nomerSi SemogTavazebT.

axali wigni Taroze

* * * erTxel sizmarSi mainc SemiCndi,Cemi lamazi cremlis samcvrevad,gvian modian Cems sicocxleSi,magram maleve uyvarT gaqceva. martoobasac guls veRar vudeb,RmerTis Rimilsac matirebs cidanda am qveynidan Sens landTan erTadsizmrebis gavliT gaparva minda.

guram cixelaSvils

Cems ukan fiqris sakakanoa, Sens ukan, mgoni, baRi edemis. mogvitaceben aragvelebi,samSoblosaTvis Tu davecemiT.

gaxelebuli imedi wivis, ukve gavlili dRea advili,unda movnaTloT qarTuli mTvare _Rrublis akvnidan gadmovardnili.

12 www.tsu.ge

ÌÈÀÅÀÒÉÒÄÃÀØÔÏÒÉ

ÌÈÀÅÀÒÉÓÐÄÝÉÀËÉÓÔÉ

ÔÄØÍÉÊÖÒÉÒÄÃÀØÔÏÒÉ

fÏÔÏÊÏÒÄÓÐÏÍÃÄÍÔÉ

ÊÏÌÐÉÖÔ.ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À

nino kakulia

maia toraZe

manana jurxaZe

lika petriaSvili

zaza gulaSvili

ÌÉÓÀÌÀÒÈÉ: ÉËÉÀ àÀÅàÀÅÀÞÉÓ

ÂÀÌÆ. 11À

ÒÄÃÊÏËÄÂÉÉÓßÄÅÒÄÁÉ:rismag gordeziani, nodar belqania, iago kaWkaWiSvili, lado minaSvili, nino CixlaZe, Temur nadareiSvili,

nodar xaduri, marine CitaSvili, vaJa kiknaZe, diana ZiZiguri,

nana WiRlaZe, Tea juReli

(Tsu-is me-3

korpusi)

22 36 62

[email protected]