202912886 strategjia per mbrotjtjen e konsumatorit.9 34

Draft i Strategjise Ndersektoriale per mbrojtjen e konsumatoreve dhe mbikeqyrjes se tregut.

9

PJESA II Siguria e Produkteve Ushqimore

Tabela e Prmbajtjes

(1) Hyrja, qllimi, sfidat dhe parimet udhzuese t zhvillimit t strategjis

(2) Vshtrimi i prgjithshm, situate aktuale, dhe SWOT-i

(3) Vizioni, Prioritetet strategjike dhe objektivat strategjik

(4) Politikat / veprimet dhe masat e planifikuara

(5) Implementimi, monitorimi dhe vlersimi

(6) Perspektivat

(7) Referencat

(8) Anekset


10

(1) Hyrja, qllimi, sfidat dhe parimet udhzuese t zhvillimit t strategjis

1.1 Hyrja Konsumatort dhe Siguria ushqimore jan shtje t lidhura ngusht dhe tepr t ndjeshme. Hapat e rndsishm q duhen ndrmarr nga qeveria Shqiptare n kuadrin e reformave social ekonomike n lidhje me fushat e rndsishme t mbrojtjes s konsumatorit dhe t siguris ushqimore jan implementimi i ligjit pr mbrojtjen e konsumatorve i vitit 2003 dhe ligjit t Ushqimit t vitit 2007. Ligji Shqiptar Nr 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve ofron rregullime t qarta mbi:

o Sigurin e mallrave dhe shrbimeve, o Obligimeve t prodhuesve, tregtarve dhe ofruesve t shrbimeve, o Kushtet jo korrekte n kontratat, o Tregtia elektronike.

Ai organizon organizmat shtetrore n fushn e mbrojtjes s konsumatorit. Ligji i ri Shqiptar i ushqimit aktualisht ka hyr n stadin final t diskutimit dhe pritet q s shpejti t miratohet nga parlamenti shqiptar. Ky ligj ofron kuadrin pr sigurin ushqimore dhe mbrojtjen e konsumatorve. Temat kryesore q trajton ky ligj prfshijn:

o Trajtimin e risqeve, o shtje t importit dhe t eksportit, veanrisht kontrollin e ushqimit t importuar, o Miratimin dhe rregjistrimin e ndrmarrjeve, o Obligimet e operatorve t bizneseve t ushqimit, o shtjen e produkteve te reja ushqimore dhe te ushqimit pr blegtorin, o Etiketimin dhe promovimin e ushqimit, o Kontrollin e ushqimit dhe autorizimin e laboratorve t kontrollit, o Menaxhimin e krizave dhe t situatave t emergjencs dhe o organizon organizmat shtetrore pr mbrojtjen e konsumatorve.

Ky dokument i strategjis prshkruan situatn aktuale t Sektorit Shqiptar t bujqsis dhe t ushqimit, tregon ant e forta, dobsit, mundsit dhe krcnimet (SWOT) e ktyre sektorve dhe nga prioritetet dhe objektivat e tyre strategjike jan zhvilluar dhe politikat specifike prkatse. Pohime mbi implementimin dhe aplikimin, alokimin e buxhetit gjat tr periudhs dhe politikat, mbi monitorimin dhe vlersimin dhe s fundi paraqiten perspektivat.


11

1.2 Qllimi Kjo strategji pr mbrojtjen e konsumatorit dhe sigurin ushqimore e Ministris s Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit mbulon objektivat, prioritetet dhe politikat q lidhen me mbrojtjen e konsumatorit dhe sigurin ushqimore. Konsumator, sipas ligjit t mbrojtjes s konsumatorve t vitit 2003, sht prcaktuar si nj individ, i cili ble ose prdor mallra dhe shrbime pr prmbushjen e nevojave t tij personale, pr qllime q nuk lidhen me tregtin, biznesin apo ushtrimin e profesionit t tij. N kuptimin e ktij ligji edhe organizatat jo fitimiprurse (OJF) konsiderohen si konsumator. Ushqim, sipas ligjit t Ushqimit t vitit 2007, sht prcaktuar do mall, substanc ose produkt i prpunuar, pjesrisht I prpunuar ose I paprpunuar, q synohet t prdoret pr konsum nga njerzit. Termi ushqim duhet gjithashtu t prfshij pijet, amakzat, shtesat ushqimore dhe do substance tjetr q me dashje inkorporohet n ushqim gjat proesit t prodhimit, prgatitjes apo trajtimit t tij. Termi ushqim duhet gjithashtu t prfshij ujin (ujin e pijshm, ujin e prfshir n ushqim, ujin e paketuar si uj mineral tavoline dhe ujin e burimit). Termi ushqim nuk duhet t prfshij ushqimin pr blegtorin, kafsht e gjalla, dhe zogjt, bimt dhe frutat para korrjes/vjeljes produktet mjeksore, produktet kozmetike, duhanin dhe produktet e tij, narkotikt ose substancat psikotrope, mbetjet q jan t rrezikshme pr shndetin e njerzve. Siguria ushqimore sht nj pjes thelbsore e politiks s mbrojtjes s konsumatorve dhe temat e siguris ushqimore dhe t asaj t mbrojtjes s konsumatorve jan t lidhura t lidhura ngusht. Pr shkak t niveleve t larta t ndjeshmris dhe rndsis pr shndetin human, kto tema kan nevoj pr nj politik dhe strategji t veant n prputhje me proedurat n BE dhe n politikn kombtare. 1.3 Sfidat Shqipria prballet me sfidat q vijojn n realizimin e mbrojtjes s konsumatorve n kuptimin e standardeve t siguris ushqimore:

o Tregjet ushqimore jan tregje shum t mdha t shitjes me pakic. o Nuk sht arritur akoma nj nivel i lart i siguris ushqimore. o Aktualisht nuk ka kshillim shkencor t pavarur n disa aspekte q lidhen me sigurin

ushqimore.

o Munges besimi nga ana e konsumatorve. o Komunikimi dhe dialogu me konsumatort mbi sigurin ushqimore dhe shtjet e

shndetit akoma nuk sht konsoliduar.


12

o Duhet ngritur e br funksional networku me autoritetet kombtare, OJF-t, institutet shkencore.

o Nivele t ulta t arsimimit dhe t trainimit n kuptimin e temave t cilsis dhe t siguris ushqimore t stafit n t gjitha nivelet n kt sektor si dhe konsumatorve.

o Duhen ngritur sisteme kontrolli q garantojn q standarde t pranueshme nga BE p sigurin ushqimore jan arritur.

o Aktualisht nuk ka marrveshje t qarta pr pergjegjsi t qarta primare mbi prodhimin e ushqimit t sigurt pr industrin, prodhuesit e lndve t para dhe furnitort.

o Nuk sht ngritur akoma sistemi i gjurmueshmeris n t gjith zinxhirin ushqimor. o N perputhje me ligjin e ushqimit t vitit 2007, akoma jan pr tu implementuar masa t

shpejta dhe efektive t sigurta dhe t vlersimit t riskut n lidhje me sigurin e ushqimeve dhe t ushqimeve pr blegtorin.

o Shrbimet aktuale t kontrollit dhe t inspektimit nuk jan eficient aq sa duhet. 1.4 Parimet udhzuese t zhvillimit t strategjis Hartimi i nj strategjie duhet t marr n konsiderat hapat e njpasnjshm q vijojn:

o Grumbullimin e informacionit / analizn dhe prshkrimin e situats aktuale. o Brjen e SWOT-it = ant e forta, dobsit, mundsit dhe krcnimet / prcakton

barrierat dhe identifikon shkaqet / zhvillon dhe przgjedh zgjidhjet e mundshme.

o Hartimin e draftit t strategjis dhe konsultimin e saj t gjer / prfshirjen e stakeholderave.

o Kryerjen e vlersimit t impaktit potencial t strategjis / vlersimin paraprak. o Modifikimin dhe publikimin e strategjis. o Implementimin e strategjis (kufizimet buxhetore, prioritetet, etj.). o Rishikimin sipas nevojs / vleresim afatmesm dhe Ex post.

Si hap i par paraqitet dhe vlersohet informacioni dhe t dhnat disponibl me qllim pr t siguruar nj baz t qndrueshme pr nj prshkrim bashkkohor t situates aktuale t sektorit t bujqsis dhe t ushqimit. Analiza e anve t forta, dobsive, mundsive dhe krcnimeve (SWOT-i) garanton informacion t cilit mund ti referohen objektivat dhe prioritetet dhe m tej politikat dhe masat. Versionet draft t dokumentit t strategjis duhet tu komunikohen stakeholderave respective pr ti involvuar ata n nj stad t hershm, pr t perfshir komentet e ofruara nga kta t fundit dhe q on n nj pranueshmri dhe adaptim m t gjr. Pr vlersimin e arritjeve t strategjis s mbrojtjes s konsumatorve dhe t siguris ushqimore duhet ngritur sistemi i monitorimit dhe t vlersimit t strategjis. N perputhje me rezultatet dhe rekomandimet e ofruara nga monitorimi dhe vlersimi, strategjia modifikohet dhe publikohet.


13

Implementimi i politikave dhe masave kryhet n prputhje me prioritetet dhe kufizimet e buxhetit. Monitorimi dhe vlersimi duhet vrejtur si nj process i prhershm q shoqron strategjin prgjat gjith periods. Rishikime dhe prshtatje duhet t jet i mundur n do koh q krkohet.

(2) Vshtrimi i prgjithshm, situate aktuale, dhe SWOT-i 2.1 Vshtrimi i prgjithshm, situate aktuale n sektorin e bujqsis dhe t industris t prpunimit t ushqimit Toka bujqsore n Shqipri perllogaritet t zr 24% t siprfaqes totale t toks, pyjet zen 36%, kullotat dhe livadhet 15% dhe t tjerat 25%. Bujqsia dominohet nga ferma t vogla (mestarisht 1.2 ha), e fragmentuar n 3 der 4 parcela. Ky fragmentim sht nj barrier e rndsishme pr zhvillimin afatgjat t bujqsis Shqiptare derisa t ekzistoj mundsia e kufizuar pr t prshtatur teknologjit bashkkohore (Republika e Shqipris MBUMK (2007): Vjetari Statistikor 2006). Prodhimi i prgjithshm bruto sht rritur me rreth 3% n vit, n terma reale. Sidoqoft, edhe me rritje m t madhe t ekonomis n trsi, pjesa e bujqsis n PPB sht ulur lehtsisht. N zonat rurale, bujqsia perbn rreth 80 % t punsimit (sipas SEED, 2005), megjithse shumica e punsimit n bujqsi sht jo me koh t plot. Blegtoria prllogaritet t zer 46% t totalit t vlers s shtuar n bujqsi, drithrat 42%, dhe pemtaria 12% (Republika e Shqipris MBUMK (2007): Vjetari Statistikor 2006). Gjat 6 vjetve t fundit, pemtaria ka treguar rritjen m t madhe (me rreth 9% n vit), me vreshtarin me rritje veanrisht t madhe. Pemt frutore dhe vreshtat kan nj potencial t madh pr rritje t mtejshme. Blegtoria sht rritur me rreth 3,5% (Republika e Shqipris MBUMK (2007): Vjetari Statistikor 2006). M shum se 60% e popullsis jan t prfshir n nj fare mnyre n mbarshtimin e blegtoris (sipas SEED, 2005), shumica n nj shkall t ult. Blegtoria luan nj rol t rndsishm n sistemet e fermave t vogla e me koh t pjesshme te mbarshtimit t blegtoris, si dhe duke ofruar nj funksion sigurie shoqrore t rndsishm. Shumica e blegtoris mbahet per prodhim qumeshti, kryesisht pr konsum vetjak. Prodhimi i qumshtit vuan nga problem i nivelit t ult t garantimit t cilsis. Blegtoria gjithashtu shrben si nj mjet transporti dhe disa here kafsht perdoren si mjete pune pr prgatitjen e toks. Prodhimet bimore kryesore jan ushqimet e njoma pr blegtorin dhe drithrat dhe prodhimi ka treguar rritje t vogl n pes vitet e fundit.. Agroprpunimi prllogaritet t zer rreth 40% t agro-industris (sipas SEED, 2005). Ai prbhet nga ndrmarrje t vogla private, ish ndrmarrje shtetrore t privatizuara tashm, (kryesisht aktive n miell / buk, qumsht dhe pije), dhe inisiativa private me investime t reja. Shprndarja territorial e ktyre ndrmarrjeve tregon q kjo industry sht m shume e zhvilluar n zonn perndimore dhe veanrisht n zonn qendrore dhe jug-perndimore t vndit. Tashm ka 2,053 ndrmarrje t ushqimit (nga t cilat 60% jan n sektorin e miellit dhe t buks) duke punsuar rreth 10,000 njerz (Republika e Shqipris MBUMK (2007): Vjetari Statistikor 2006). Burimet njerzore t ndrmarrjeve jan t kufizuar n numr: 90% e ndrmarrjeve kan 1 5 t punesuar, 6% kan 6 10 t punesuar, 2% kan 11 20 t punsuar, dhe 2% kan mbi 20


14

t punsuar (Republika e Shqipris MBUMK (2007): Vjetari Statistikor 2006). Ndrmarrjet me prqindjen m t lart jan ato q kan m pak se 5 t punsuar, dhe ky sht nj indicator vlersues pr SME-t. Prpunimi i ushqimeve sht rritur shpejt, me rreth 10 % n vit dhe tani sht i barabart me mbi 20 % t vlers s shtuar bujqsore (sipas SEED, 2005). Prpunimi i qumshtit dhe i mishit kan treguar rritje veanrisht t fuqishme. Disa aktivitete t prpunimit bashkkohor t prpunimit (psh perime t ngrira) po bhen me lnd t para t importuara. Eksporti i produkteve ushqimore t perpunuara vazhdon t jet nj tem sfid pr industrin. Eksportet e produkteve ushqimore t perpunuara kap vlern e rreth 10 % t vlers s importeve t produkteve ushqimore t perpunuara (sipas SEED, 2005). Investmet n agrobiznes jan rritur shm n vitet e fundit, si n teknologjin e prodhimit ashtu dhe n ndrtesat. Nj pjes e madhe e rritjes sht financuar nga nj rritje e madhe e kreditimit nga sistemi banker, i cili tani perllogaritet sa gjysma e investimit total ne agro-industri. Sidoqoft, krahas ktyre prmirsimeve, ndrmarrjet e ushqimit akoma jan shum t vogla. Shum prej tyre nuk jan akoma te aft ate permbushin standardet e BE-s n fushn e siguris ushqimore. Si rezultat, ato nuk jan t afta t eksportojn n tregjet e BE-s. Sipas SEED (2005) prqindja e ndrmarrjeve q kan rinovuar teknologjin sht rritur vit pas viti: n 2003 rinovimi i teknologjis s prodhimit ka ndodhur n 64 % t ndrmarrjeve. Rinovimi i teknologjis prgjithsisht sht shoqruar me rinovimin e produkteve: rreth 70 % e ndrmarrjeve kan rinovuar produktet e tyre kryesore, ndrsa 13 % e tyre nuk e kan br kt gj. T punsuarit kan ndjekur trainime t ndryshme; shumica n fushn e cilesis dhe siguris ushqimore dhe n fushn e teknologjis s prodhimit. Prsa i prket Cilsis dhe siguris s produkteve ushqimore Shqipria ka prgatitur / po prgatit nj kuadr ligjor t kompletuar n perputhje me legjislacionin respektiv Europian. Rezulton q 59% e ndrmarrjeve t vzhguara (SEED, 2005) ishin t informuara rreth ktyre direktivave. MBUMK luan nj rol t rndsishm n shprndarjen e ktij lloj informacioni. Gjithashtu, sipas t njjtit vzhgim t SEED 2005, 94% e ndrmarrjeve e konsiderojn tregun si nj vend ku ata kan nj ekperienc komunikimi me konsumatort n lidhje me cilesine dhe sigurine e produkteve t tyre. Vetm nj prqindje shume e ult e ndrmarrjeve (rreth 13%) drgojn ushqime n tregjet ndrkombtare. 93% e ndrmarrjeve q u perfshine n vrojtim mendojn q teknologjia q ata perdorin prmbush kerkesat e cilesis dhe t siguris s produktit. Sidoqoft, 83% e ndrmarrjeve planifikojn t rinovojn teknologjine e prodhimit n t ardhmen. Sipas mendimit t tyre 62% e ndrmarrjeve kan tekonolog shum t kualifikuar dhe 30 % jan t kualifikimit t mesm. Pr me tepr, 75% e ndrmarrjeve planifikojn t kryejn trainime t brendshme n fushn e teknologjis s prodhimit. Investimet e ndrmarrjeve n kushtet higjeno sanitare jan rritur dukshm n vitet e fundit (SEED 2005). Prsa i prket kontrollit t cilsis 56% e ndrmarrjeve pohojn q ato kan ngritur laboratoret e kontrollit. Sidoqoft vetm 33% e ndrmarrjeve prdorin instrumenta matse t kalibruara, 70 % e ndrmarrjeve tregojn dshirn e tyre pr t investuarn prmirsimin e situates n laboratort e tyre. Niveli i kualifikimit t stafit t laboratoreve shkallzohet n nivelin e mesm. Megjithat, 97% e t punesuarve t cilt punojn n pikat kye kan pagesa relativisht m t larta. 80% e ndrmarrjeve, dshrojn t investojn n aktivitete trainuese t personelit t tyre n ket fush.Pjesa e ndrmarrjeve t cilat jan eretifikuar sipas sistemeve ISO 9001 ose HACCP aktualisht sht shume e ult (SEED, 2005).


15

Shqipria ka nj deficit t madh n tregtin e produkteve bujqsore, me eksporte m pak se 15% t importeve. Importi i produkteve bujqsore dhe ushqimore sht rritur nga 34,856 milion Lek n vitin 2000 n sasin e 53,190 milion Lek. Sidoqoft eksportet e produkteve bujqsore dhe ushqimore jan rritur shpejt, nga 3,827 milion Lek n 7,154 milion Lek gjat s njjts periudh (Republika e Shqipris MBUMK (2007): Vjetari Statistikor 2006). Pozicioni i dobt tregtar reflekton nj numr problemesh specifike, duke prfshir mungesn e organizimit t tregtarve eksportues, nj gjndje e dobt e zinxhirit t tregut dhe probleme me kontrollin e cilsis. Marrveshjet e tregtis s lir (Brenda rajonit dhe me BE-n) inkurajojn importet bujqsore, por gjithashtu ofrojn mundsi pr eksporte, veanrisht pr produkte si perimet, vajin e ullirit, peshkun dhe ato blegtorale. Shqipria duhet t bhet konkuruese n sezonin e hershm t frutave dhe perimeve, veanrisht pr tregun e BE-s, meqense kufizimet tregtare vazhdojn t liberalizohen. Qeveria Shqiptare synon prshpejtimin e modernizimit dhe t ristrukturimit t bujqsis dhe t agroprpunimit. Strategjia e zhvillimit rural (2007) parashikon q shumica e buxhetit pr zhvillimin rural do t adresohet n modernizimin e objekteve dhe stallave pr blegtorin n ferma si n ndrmarrjet e industris prpunuese ushqimore. Grupi kryesor i synuar pr mbshtetje do t jen fermert e mesm dhe t vegjl si dhe ndrmarrjet prpunuese t vogla dhe t mesme. Sektort e qumshtit dhe t mishit do t marrin prioritet. Qeveria ka shprehur qart objektivin e saj pr t forcuar prmirsimin teknologjik t fermave dhe t agroprpunimit n Shqipri pr t arritur standardet e BE-s. Shqipria, ashtu si shum vnde t tjera n rajon, lufton t prmbush dhe t demonstroj prputhshmrin me kuadrin rrgullator ndrkombtar pr sigurin ushqimore dhe me krkesat e marrveshjes sanitare fitosanitare (SPS) t OBT-s. Megjithse antarsimi n OBT ka hapur mundsi t reja pr t promovuar zhvillimin ekonomik nprmjet tregtis me produkte bujqsore dhe ushqimore t prpunuara, dobsit e brendshme n sistemin e kontrollit t ushqimit e kufizojn seriozisht kt potencial. Kunkurenca n tregjet e brendshme nga importet nga BE-ja u rrit m tej pasi aspektet e marrveshjes s stabilizim asociimit t Shqipris me BE-n t lidhura me tregtin, q u bn efektive m 1 dhjetor 2006, prmbajn nj reduktim t taksave t importit. Shqipria ka potencialin t eksportoj molusqe dhe peshk drejt BE-s, por aktualisht sht e ndaluar pasi nuk jan prmbushur akoma n thelbin e tyre standardet dhe kerkesat e kontrollit t cilsis. Kuadri institucional dhe rregullator pr sigurin ushqimore Q nga fillimi I viteve 90, Shqipria ka miratuar legjislacionin pr kontrollin veterinar, sanitar dhe t higjens n sektorin e ushqimit. Legjislacioni baz sht shoqruar me legjislacionin sekondar (aktet nnligjore dhe rregulloret). Drafti m i ri i ligjit Pr Ushqimin po pason proedurat pr miratimin final nga parlamenti. Shrbimi veterinar operon me kontrollin dhe eradikimin e smundjeve t kafshve. MBUMK synon t vazhdoj t ofroj shrbimin veterinar pasi smundjet paraqesin nj rrezik pr shndetin e popullates, megjithse sht e mundur q t kontraktohet dhe sektori privat pr disa lloje shrbimesh, aty ku sht e prshtatshme. MBUMK parashikon q shrbimi veterinar dhe ai i mbrojtjes s bimve do t jen institucionet m t rndsishme pr krijimin dhe implementimin e politiks kombtare t siguris ushqimore (Strategjia e Zhvillimit Rural, 2007).


16

Inspektorati shtetror Sanitar pas miratimit t ligjit t ri sht riorganizuar, duke u br struktur vertikale, nga kryeinspektori i Republiks deri tek inspektort shtetror sanitar n do qark. Nj nen i veant n ligj prcakton q personeli i inspektoratit sanitar shtetror duhet t specializohet. (Republika e Shqipris Ministria e Shndetsis, Drejtoria e Kujdesit t Shndetit Parsor, 2005). Shum tregtar dhe dyqane t vegjl ofrojn produkte t mbrojtjes s bimve, megjithse prdorimi i tyre n vnd sht akoma i ult. Shrbimi i mbrojtjes s bimve sht prgjegjs pr funksionet rrgullatore dhe t kontrollit, duke prfshir karantinn e bimve, rregjistrimin e pesticideve, liensimin e shitjes, inspektimin e kushteve t njsive t shitjes dhe t magazinimit dhe diagnozn dhe monitorimin e shperthimeve t infeksioneve dhe t smundjeve. Ministria e trajton ne menyr t mjaftueshme rregullimin por synon t prmirsoj implementimin, kryesisht nprmjet prmirsimit t informacionit pr shitsit, fuqizimin e rregullimeve pr magazinimin dhe ekspozimin ndaj ketyre lndve, testimin e produkteve t importuara apo t prodhuara n vnd dhe analizimit t produkteve bujqsore dhe t ujrave pr prmbajtje pesticidesh dhe mbetje t tjera. Kjo gj krkon trainim, racionalizim dhe standardizim t laboratoreve dhe bashkepunim me ekstensionin dhe krkimin shkencor (Strategjia e Zhvillimit Rural, 2007) 2.2 Ant e forta, dobsit, mundsit dhe krcnimet (SWOT) Analiza SWOT siguron informacion t cilit mund ti referohen objektivat dhe prioritetet dhe m von hartimi i politikave dhe i masave. Tabela 1 jep nj vshtrim t prgjithshm dhe m tej shtjet jan trajtuar n detaje.


17

Tabela 1: Vshtrim i prgjitshm mbi ant e forta, dobsit, mundsit dhe krcnimet (SWOT) n sektorin e ushqimit n Shqipri

ant e forta dobsit o avantazhe krahasuese prsa i perket

disa komoditeteve. o Ligji i ri Pr Ushqimin s shpejti do

t jet aktiv. o Autoriteti Kombtar i Ushqimit do t

ngrihet sipas ligjit t ri. o Sistemi i informimit t shpejt pr

ushqimin dhe ushqimin pr blegtorin sipas ligjit t ri (RASFF).

o Adaptim i kuadrit ligjor t BE-s. o Teknologji bashkkohore n saj t

investimeve n industri.

o Informacioni / arsimimi / ndrgjegjsimi i Konsumatorve mbi t drejtat e tyre.

o Roli dhe influenca e dobt e OJF-ve. o Kufizimet e buxhetit. o Aplikim i kufizuar i sistemeve t

garantimit t cilesis. o Menaxhim dhe komunikim i dobt i

riskut. o Munges e arsimimit dhe trainimit t

stafit (t gjitha nivelet). o Situat e dobt prsa i prket cilsis dhe

siguris s ushqimeve. o Akoma n fuqi stadardi Shqiptar i vitit

1987. o Defiite n tregtin bujqsore o Pa prputhshmri me rregulloret

ndrkombtare mbi ushqimin. o Etiketim jo i plot n gjuhn shqipe. o Monitorim i dobt i produkteve t

importuara n lidhje me sigurin. mundsit krcnimet

o Rritje e ndrgjegjsimit prsa i prket cilsis dhe siguris n t gjitha nivelet.

o Potenciali i inovacionit n industrin ushqimore.

o Implementim i ligjit bashkkohor Pr Ushqimin dhe permirsim i mtejshm.

o Rritje e influencs s Autoritetit t Ushqimit pas ngritjes.

o Interesi pr ertifikime tek stakeholderat.

o Sistemet e garantimit t cilsis si katalizator pr trainimin e stafit.

o Potenciale prmirsimi n laboratort me trainimin e stafit.

o Mbshtetje e shtetit pr OJF-t. o Projeket e BE-s dhe t tjer n vijim. o Mbshtetja ndrkombtare. o Adoptimi i standardeve t BE-s pr

ushqimin. o Aksesi tek tregjet ndrkombtare

(prmirson standardizimin).

o Performanca e kufizuar ekonomike/fuqia e limituar e konsumatorve.

o Nivelet e ulta t arsimimit specifik t konsumatorve.

o Arsimimi dhe trainimi i pamjaftueshm i stafit n t gjith nivelet.

o Oferta t qndrueshme dhe adekuate t trainimeve (krahas projekteve).

o Institucione t ndryshme te perfshira me mbivendosje t kompetencave.

o Prfarim i pamjaftueshm i dokumentave t BE-s n gjuhn shqipe.

o Pranim i kufizuar i strategjive te reja nga palet e interesuara.


18

o Prpjekjet ndrsektoriale nga Ministrit e linjs

o Strategjia e Zhvillimit Rural 2007 Ant e forta Avantazhe krahasuese prsa i perket disa mallrave Produktet bujqsore me avantazhe krahasuese n Shqipri jan psh ullinjt, frutat dhe perimet e hershme, bimt mjeksore dhe peshku. Pemt frutore dhe vreshtat kan demonstruar shkalln m t lart t rritjes n vitet e fundit dhe vazhdojn dhe m tej t shfaqin potencial rritjeje. Sidoqoft mosplotsim i nevojave pr shkak t prdhimit cilsor dhe / ose konkurueshmris s ult sht vrejtur veanrisht tek mishi pr qllime prpunimi, tek qumshti dhe produktet e tij dhe n shumicn e drithrave. Prodhimi blegtoral realizohet n mnyr t spikatur n ferma t madhsis s vogl. Megjithat ka rritje n vitet e fundit dhe n kt sektor. Ligji i ri Pr Ushqimin s shpejti do t jet aktiv Ligji i ri Pr Ushqimin ka shum mundsi do t jet efektiv n fund t vitit 2007 dhe do t siguroj kuadrin pr sigurin ushqimore dhe mbrotjen e konsumatorit. Temat kryesore q trajton ky ligj jan;

o shtjet e importit dhe eksportit, veanrisht kontrolli i ushqimeve t importuar, o miratimi dhe rregjistrimi i ndrmarrjeve, o obligimet e operatorve t bizneseve, o temat e novel food si dhe t ushqimit pr blegtorin, o etiketimi dhe promovimi i ushqimeve, o Kontrollin e ushqimit dhe autorizimin e laboratorve t kontrollit, o Vlersimin dhe menaxhimin e riskut, o Menaxhimin e krizave dhe t situatave t emergjencs dhe o organizon organizmat shtetrore pr mbrojtjen e konsumatorve.

Edhe ligji Nr 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve ofron rregullime t qarta mbi:

o Sigurin e mallrave dhe shrbimeve, o Obligimeve t prodhuesve, tregtarve dhe ofruesve t shrbimeve, o Kushtet jo korrekte n kontratat, o Tregtin elektronike

dhe organizon organizmat shtetrore pr mbrojtjen e konsumatorve.

Autoriteti Kombtar i Ushqimit do t ngrihet n baz t ligjit t ri


19

Nj nga elementt kryesor t ligjit Pr Ushqimin sht implementimi i Autoritetit Kombtar t Ushqimit nn vartsin e MBUMK-s. Organizmat e ktij autoriteti q do t menaxhohen nga bordi drejtues ( me prfaqsues nga t gjitha ministrit respektive t linjs) jan; drejtori dhe stafi i tij, nj bord kshillimor (me prfaqsues nga t gjitha ministrit respektive t linjs dhe nga organizata t tjera), komiteti shkencor dhe panelet shkencore si dhe inspektoratet dhe laboratort respektive. Ndermjet detyrave t tjera t ktij autoriteti perfshihen edhe koordinimi it gjitha llojeve t inspektorateve dhe kontributi n shmangien e mbivendosjes s aktiviteteve. N perputhje me antart dhe strukturn e detyrave sht e pritshme q do t zhvillohet nj potencial pr monitorim intensive t sektorit t ushqimit dhe keshilla t qarta pr operatort brenda ktij sektori. Sistemi i informimit t shpejt pr ushqimin dhe ushqimin pr blegtorin n prputhje me ligjin e ri (RASFF) Ky aspekt i ligjit t ri Pr Ushqimin kur t implementohet do t siguroj mundsi t gjurmimit t hershm t risqeve ushqimoredhe pr kt arsye mund t trajtohet si nj elementt m t fuqishm n kuptimin e garantimit t siguris ushqimore. Miratimi i rregulloreve t prshtatura t BE-s Sipas marrveshjes s stabilizim asociimit (SAA) Shqipria sht e detyruar t prshtas rregulloret dhe direktivat e BE-s n kushtet shqiptare, duke filluar me Rregulloren No. 178/2002. Kto rregullore kan vrtetuar t jen t suksesshme n vndet antare t BE-s. Kjo sht vrtetuar me an t analizave t vlersimit t impaktit. Nj nevoj urgjente n kuptimin e diseminimit do t jet prgatitje e sa m shum t jet e mundur e rregulloreve n gjuhn shqipe. Teknologji bashkkohore n saj t investimeve n industri Industria ushqimore n Shqipri sht e re dhe sht ringritur n t vitet 90 pas prmbysjes s sistemit socialist. Aktualisht investimet n kt industri mundsojn aplikimin e teknologjive bashkkohore. Sidoqoft ka nj munges t stafit t mir arsimuar dhe t mir trainuar i cili lehtson avantazhet e sistemve t rinj. Pavarsisht nga investimet ndrmarrjet ushqimore n mesataren e tyre jan akoma t vogla krahasuar me ato jasht vndit dhe akoma t paafta pr t prmbushur standardet e cilesis dhe t siguris ushqimore gj qe kufizon sasit e eksporteve t ushqimeve. Ant e dobta Informacioni / arsimimi / ndrgjegjsimi i Konsumatorve mbi t drejtat e tyre Niveli i arsimiit dhe informimit t konsumaorve prsa i prket cilsis dhe siguris ushqimore sht akoma i ult ashtu si edhe ndrgjegjsimi i konsumatorve persa i prket t drejtave t tyre respektive. Arsyet kryesore pr kt situate jan nj shkall e ult e vetvendosjes s konsumatorve dhe oferta te kufizara t arsimimit dhe trainimit respektiv. Nenet 8-11 dhe 12-15 t ligjit Shqiptar Nr. 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve evidenton pikat e dobta dhe ofron nj baz solide pr hartimin e politikave dhe masave respektive pr t tejkaluar kt mangsi. Ligji i ri Pr Ushqimin ofron gjithashtu rregullime pr nj etiketim t qart dhe promovim t mire t ushqimeve t cilat do t ndihmojn n prmirsimin e nivelit t informimit t konsumatorve.


20

Roli dhe influenca e dobt e OJF-ve Deri tani nuk ekzistojn OJF t fokusuara n mnyr t veant n shtjet e siguris ushqimore n Shqipri. Kjo vjen veanrisht pr shkak t mungess s ekspertizs specifike n kt fush. Megjithat disa jan fokusuar n mbrijtjen e konsumatorve n prgjithsi. OJF-t kryesore n fushn e mbrojtjes s konsumatorve n Shqipri jan Shoqata Shqiptare e Konsumatorve dhe Zyra e mbrojtjes s konsumatorve Shqiptar. Kto organizata dhe fokusi i tyre n shtjet e ushqimit jan n zhvillim e sipr. Ato kan nevoj pr mbshtetje pr t prshpejtuar kt process dhe q t bhen fuqi rreguluese t forta n misionin e tyre pr mbrojtjen e konsumatorve. Nenet 52 dhe 53 t ligjit Shqiptar Nr. 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve mbshtesin statusin dhe rndsin e shoqatave t tilla dhe prcaktojn t drejtat e tyre. Kufizimet e buxhetit Buxheti pr Ministrin e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit, n Shqipri, pr qllimin e siguris ushqimore dhe mbrojtjen e konsumatorve sht i ult n krahasim me nevojat. Ky buxhet nuk sht i mjaftueshm pr t mbshtetur plotsisht politikat e nevojshme pr prmirsimin e siguris ushqimore dhe mbrojtjen e konsumatorve. Madje sht edhe m e pamjaftueshme n lidhje me numrin n rritje t masave dhe t politikave t nevojshme t sygjeruara n kt dokument strategjie. Aplikim i kufizuar i sistemeve t garantimit t cilsis Sipas nj vzhgimi t SEED (2005) vetm nj pjes shum e vogl e ndrmarrjeve n kt sektor i njeh sistemet e garantimit t cilsis ndrsa madje nj pjes edhe m e vogl i aplikon kto sisteme. Vetm 14% e sipermarrjeve te pijeve dhe ushqimeve kan ertifikim t prodhimit, vetm 6% jan t ertifikuara n perputhje me sistemet e menaxhimit t cilsis si jan ISO 9001 ose HACCP. Nga ana tjetr ekziston n thelb nj interes pr ertifikimin dhe nj dshir pr implementimin e kurseve respektive t trainimit pr stafin. Menaxhim dhe komunikim i dobt i riskut Menaxhimi dhe komunikimi i riskut jan pika t dobta n proedurat Shqiptare t siguris ushqimore dhe mbrojtjes s konsumatorve. Pjesa V ( nenet 30 31, 32 36, 37 38 and 39 43) t ligjit Shqiptar Nr. 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve rregullon raportin ndrmjet konsumatorve dhe tregtarve ose ofruesve t shrbimeve. N veanti n lidhje me format kontraktuale, uljen e potencialit t risqeve dhe rritjen e komunikimit. Ve ksaj ligji i ri Pr Ushqimin do t siguroj nj baz solide pr nj menaxhim bashkkohor t riskut. Munges e arsimimit dhe trainimit t stafit (t gjitha nivelet) Studimet (SEED, 2005) prshkruajn nj munges te arsimimit dhe trainimit t stafit n t gjitha nivelet e sektorit t bujqsis dhe ushqimit. Shkalla e ndrgjegjsimit sht e ult apo inekzistente n lidhje me garantimin e cilsis si dhe mbi shtjet dhe sistemet e siguris ushqimore. Aktualisht vetm nj sasi e kufizuar informacioni n gjuhn Shqipe sht disponibl. Projekteve, shtetit dhe OJF-ve iu krkohet t ofrojn kurse dhe materiale trainuese pr t prmirsuar kt situat. Pra rritja e shkalls s ndrgjegjsimit t vet konsumatorve i nxit stafet t prmirsojn arsimimin e tyre respektiv dhe nivelin e trainimit. Siprmarrjet duhet t informohen mbi kurset respective t trainimit dhe duhet t sigurojn nxitje pr stafet e tyre q t ndjekin kto kurse.


21

Situat e dobt prsa i prket cilsis dhe siguris s ushqimeve N Shqipri konstatohet n prgjithsi nj situate e dobt prsa i prket cilsis dhe siguris ushqimore. Cilsia akoma e pamjaftueshme plotsisht e produkteve ushqimore, dobsit n matjen e vlerave ushqyese dhe parametrat fiziko-kimik nuk lejojn akoma pr t qen n prputhje me standardet ndrkombtare dhe dobsojn marketingun. Paktim i paprshtatshm apo inekzistent si dhe etiketi jo i besueshm n gjuhn Shqiptare, veanrisht pr produktet e importit, besueshmri e kufizuar n datn e skadencs s produkteve, mungesa e bar kodit dhe mime q nuk prputhen me vlern e produktit. Problemet q vijojn mund t evidentohen prgjat gjith zinxhirit ushqimor:

o Shumica e prodhimit primar nuk sht n perputhje me praktikat m t mira t prodhimit (GAP).

o Prpunimi i ushqimeve n prgjithsi kryehet ne kushte higjenike jo optimale (munges frigorifersh, magazine t hapura insektet, zogjt etj) dhe me staf pamjaftushmrisht t kualifikuar; kjo veanrisht sht e vrtet pr stafin e laboratorve (t cilt jan t paisur relativisht mir).

o Nj pjes e vogl por q po rritet n vitet e fundit e ertifikimit mund t evidentohet n siprmarrjet prgjat gjith zinxhirit ushqimor.

o Marketingu sht i pamjaftueshm. o Krkesat dhe knaqsia e konsumatorve merren n konsiderat vetm n nj shkall t

ult.

Akoma n fuqi stadardi Shqiptar i vitit 1987 Standardet Shqiptare n sektorin e ushqimit t vitit 1987 aplikohen akoma dhe nevojitet urgjentisht aktuaizimi i tyre meqense dhe rrethanat politike, kushtet ligjore dhe struktura e sktorit t bujqsis dhe t ushqimit kan ndryshuar dukshm. Aktualisht ka zhvillime t reja n drejtim t kaudrit ligjor me ligjin Shqiptar Nr. 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve dhe me ligjin e ri Pr Ushqimin i cili sht akoma n form drafti. Defiite n tregtin bujqsore Shqipria paraqet nj deficit t madh n tregtin e produkteve bujqsore e ushqimore, me eksporte t prllogaritur n 15% t importeve. Megjithat ka produkte q kan avantazhe krahasuese si jan frutat dhe perimet e hershme, vaji i ullirit dhe peshku. Pozita e dobt tregtare reflekton nj numr problemesh specifike si mungesa e organizimit t tregtarve q eksportojn, kushte t dobta t zinxhirit t tregut, problemet me kontrollin e cilsi. Pa prputhshmri me rregulloret ndrkombtare mbi ushqimin Aktualisht ka diferenca ndrmjet standardeve Shqiptare dhe atyre ndrkombtare. Megjithat, meqense tregtia ndrkombtare po bhet gjithnj e m e rndsishme pr produktet Shqiptare me avantazhe krahasuese, kto standard duhen harmonizuar. Kjo do t thot q gjithnj e m shum standard ndrkombtare duhet t aplikohen mbi produktet Shqiptare. Etiketim jo i plot n gjuhn Shqipe


22

Nj nga problemet m madhore n garantimin e cilsis dhe t siguris ushqimore sht mungesa e informacionit pr konsumatort, veanrisht informacioni i plot n gjuhn Shqipe. Kjo sht nj pasoj e etiketimit dhe komunikimit t pamjaftueshm me konsumatort n gjuhn Shqipe, veanrisht n rastin e produkteve t importuara. Sidoqoft, mungesa e informacionit n gjuhn Shqipe nuk mund t konsiderohet si nj tregues i cilsis. Ligji i ri Pr Ushqimin paraqet rregullime pr etiketimin dhe promovimin adekuat t ushqimeve t cilat duhet t ndihmojn pr t prmirsuar nivelin e informimit t konsumatorve. Monitorim i dobt i produkteve t importuara n lidhje me sigurin Autoriteti kombtar i ushqimit nn juridiksionin e MBUMK-s pritet t shrbej si nj institucion potencial i monitorimit intensiv pr sektorin e ushqimit dhe duhet t ofroj kshillim pr operatort n kt sektor. Mundsit Rritje e ndrgjegjsimit prsa i prket cilsis dhe siguris n t gjitha nivelet Studimet e fundit (SEED, 2005) tregojn q ka nj rritje t ndrgjegjsimit t operatorve Shqiptar t bizneseve ushqimore prsa i prket shtjeve t siguris dhe cilsis ushqimore. Kjo duket se vjen pr shkak t prmirsimit n arsimimin dhe trainimin e stafeve. Nse kjo tem vazhdon t prparoj n menaxhimin e prditshm t siprmarrjeve ushqimore sht tepr e mundshme t jap frute t dukshme. Potenciali i rinovimit n industrin ushqimore Industria ushqimore Shqiptare sht e re dhe prdor pak a shum makineri t kohs. Megjithat, nivelet e arsimimit dhe t trainimit t stafeve jan akoma pika t dobta. Pavarsisht nga investimet, ndrmarrjet e prodhimit t ushqimeve jan mesatarisht t vogla krahasuar me ato jasht vndit dhe nuk jan akoma t afta t prmbushin standardet e BE-s pr sigurin ushqimore, gj q kufizon sasit e eksporteve t ushqimeve por nga ana tjetr tregon potencial pr inovim, veanrisht n kuptimin e garantimit t cilesis dhe t siguris ushqimore. Implementimi i ligjit bashkkohor Pr Ushqimin dhe permirsimi i mtejshm Ligji i ri Pr Ushqimin ndoshta do t bhet efektiv n fund t vitit 2007 dhe do t ofroj kuadrin pr sigurin ushqimore dhe mbrojtjen e konsumatorve. shtjet kryesore q trajton ky ligj jan prmendur m lart. Rritja e influencs s Autoritetit t Ushqimit pas ngritjes Pas ngritjes s ktij autoriteti nn vartsin e MBUMK-s, ai do t jet nj instrument pr monitorimin intensiv t sektorit t ushqimit dhe do t ofroj udhzimet dhe rregullimet relevante pr operatort e ktij sektori. Ky organizm duhet shfrytzuar intensivisht me potencialin e tij dhe ai duhet t zgjeroj influencn e tij n institucionet shtetrore n shtjet q lidhen me kontrollin dhe inspektimin e ushqimeve. Ai do t et gjithashtu nj influence t madhe mbi OJF-t prsa i prket prmirsimit t puns s tyre pr mbrojtjen e konsmatorve. Interesi tek stakeholderat pr ertifikime Studimet (SEED, 2005) tregojn q n thleb ekziston nj interes i organeve menaxhuese t ksaj industrie pr sitemet e garantimit t cilsis dhe t siguris ushqimore. Ata jan t interesuar edhe n ngritjen e sistemeve t trainimit n kto fusha.


23

Sistemet e garantimit t cilsis si katalizator pr trainimin e stafit Studimet m t fundit (SEED, 2005) tregojn q rreth 90% e siprmarrjeve n sektorin e ushqimit prgjithsisht krkojn ertifikimin pr cilsin e produktit, 70% pr sistemet e menaxhimit t cilsis; 25% - 35% tregojn gatishmri pr kto proedura. Kjo situate duhet t prdoret intensivisht dhe implementimi i sistemeve respektive duhet t jet katalizator pr t tejkaluar pikat e dobta t arsimimit dhe t trainimit t stafit. Potenciale prmirsimi n laboratort me trainimin e stafit Gatishmria e lartprmendur e ndrmarrjeve pr t aplikuar masat e garantimit t cilsis dhe t siguris ushqimore dhe laboratort e mirpaisur duhet t nxisin arsimimin dhe trainimin e stafeve. Suksesi i masave t tilla sht provuar n projekte dhe masa t tilla duhet t bhen pjes e prhershme dhe me baz t rregullt n ndrmarrjet ushqimore, t paktn kjo pr aq koh sa vlen kjo strategji. Mbshtetje e shtetit pr OJF-t OJF-t n Shqipri duhet t mbshteten pr t prshpejtuar proesin e fokusimit m t forte n shtjet e ushqimit dhe q ato t bhen forca t vrteta rregulluese n shrbim t mbrojtjes s konsumatorve. Nenet 52 dhe 53 t ligjit Shqiptar Nr. 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve mbshtesin statusin dhe rndsin e shoqatave t tilla dhe prcaktojn t drejtat e tyre. Duhen vn n dispozicion burime financiare pr prmirsimin e mtejshm t puns dhe influences s institucioneve t tilla. Projeket e BE-s dhe t tjer n vijim Ka shum projekte disponibl q mbshtesin prmirsimin e proesit n fushn e garantimit t clesis dhe t siguris ushqimore. Megjithat, pr shkak t kohs s kufizuar t projekteve t tilla, masat duhen implementuar n at form q rezultatet t bhen t qndrueshme. Prfshirja intensive e stekaholderave locale n projektet do t ishte nj mas e rndsishme pr t garantuar kt qndrueshmri. Mbshtetja ndrkombtare Mbshteja ndrombtare ofrohet nga organiza si Banka Botrore, FAO, BE, dhe t tjer dhe duhet t shfrytzohet n mnyr intensive. Megjithat ashtu si u prmend dhe m lart, kjo mbshtetje duhet t shndrrohet n masa t cilat prmirsojn n menyr t qndrueshme kt sector n prpuyhje me garantimin e cilsis dhe t siguris ushqimore duke prfshir intensivisht stakeholderat locale n proeset dhe n projektet. Adoptimi i standardeve t BE-s pr ushqimin Rregulloret e BE-e dhe standardet e ushqimit dhet t bhen disponibl n gjuhn Shqipe n nj mas m t madhe. Kjo sht nj nga parakushtet m madhore pr ti transferuar kto standarde tek operatort Shqiptar t ushqimit dhe pr ti arsimuar dhe trainuar stafet e tyre n menyr adekuate. Projektet mund t ndihmojn pr t nisur dhe pershpejtuar kt proes. Megjithat institucionet locale duhet t prfshihen intensivisht n garantimin e qndrueshmris t ketyre masave. Aksesi tek tregjet ndrkombtare (prmirson standardizimin) Mbshtetja e rritjes s metejshme dhe prmirsimit t konkurueshmris t operatorve t biznesit t ushqimit dhe forcimi i arsimimit dhe trainimit t stafeve t tyre do t jen dy


24

parakushtet madhore pr prmbushjen e standardeve ndrkombtare t ushqimit dhe per kt paraqesin potencial pr t rritur deprtimin n tregjet ndrkombtare. Masat respektive q duhet t merren n konsiderat jan pershkruar me lart dhe prfshijn mbshtetje pr investime, prshtatje t sistemeve t garantimit t cilsis dhe inisiativave t arsimimit dhe t trainimit. Prpjekjet ndrsektoriale nga Ministrit e linjs Duhet t hartohet nj strategji ndrsektoriale nga tre Ministrit Shqiptare pjesmarrse METE, MBUMK dhe MSH dhe t miratohet nga t gjitha ministrit e tjera t perfshira pr t shmangur mbivendosjen e kompetencave dhe pr t thjeshtuar prpjekjet prsa i perket siguris ushqimore dhe mbrojtjes s konsumatorve dhe per t garantuar nj prdorim efektiv dhe t orientuar drejt t burimeve financiare t kufizuara. Strategjia e Zhvillimit Rural 2007 Draft ii startegjis t zhvillimit rural parashikon q pjesa m e madhe e buxhetit do t orientohet n modernizimin e ndrtesave dhe stallave t fermave dhe t ndrmarrjeve t industris ushqimore. Industria e qumshtit dhe e mishit do t marrin prioritet. Krcnimet Performanca e kufizuar ekonomike/fuqia e kufizuar e konsumatorve Performanca e kufizuar ekonomike / fuqia e kufizuar e konsumatorve i shtyn ata t blejn produkte me mime t ulta far shpesh on n neglizhimin e temave t cilsis dhe t siguris ushqimore. Autoritetet duhet t garantojn q n kt segment t tregut t permbushen standardet e siguris ushqimore. Prandaj duhen adresuar prpjekje respective pr t prmirsuar standardet e siguris ushqimore n segmented e tregut ku tregtohen mallra me mime t ulta Brenda tregjeve respective. Eksperiencat nga vnde t tjera tregojn q kjo mund t realizohet me sukses. Nivelet e ulta t arsimimit specifik t konsumatorve Prmirsimi i niveleve t arsimimit nuk mund t jet nj tem vetm e momentit. Duhet nj koh e gjat per t pershtatur kto nivele. Nj nga masat m t rndsishme prsa i perket ksaj mangsie sht prfshirja n kurrikulat e shkollave dhe n programet edukuese t temave respective dhe nxitja e bindjes s OJF-ve t ofrojn informacion dhe trainim t prshtatshm pr konsumatort adult. Arsimimi dhe trainimi i pamjaftueshm i stafit n t gjith nivelet Meqense sht detyr e stafeve n t gjitha nivelet t marrin n dor dhe t implementojn pjesn m t madhe t masave dhe t politikave, nevoitet nj arsimim dhe nj trainim adekuat per antart e ketyre stafeve. Megjithat nevoitet koh dhe oferta t mjaftueshme si n kuadrin e projekteve edhe t inisiativave t Shtqtit dhe t OJF-ve pr t ofruar kurse trainimi specifik pr t permirsuar situatn. Gjithashtu dhe rritja e shkalls s ndrgjegjsimit t konsumatorve n vetvehte i shtyn kto stafe t prmirsojn nivelin e arsimimit dhe trainimit specifik respektiv. Ndrmarrjet duhet t informohen mbi kurset respektive dhe duhet t ofrojn nxitje pr stafet e tyre q ata t ndjekin kto kurse.


25

Oferta t qndrueshme e adekuate t trainimeve (krahas projekteve) Deri tani pjesa m e madhe e arsimimit dhe e trainimit pr stafet e t gjitha niveleve t sektorit t bujqsis dhe t ushqimit iniciohen nga projekte dhe pr kt arsye jan disponibl vetm pr nj periudh kohore t kufizuar, sa sht edhe kohzgjatje e projekteve. Prgjegjsit pr kto lloj masash duhen marr persipr nga institucione dhe shoqata e jan disponibl n menyr permenente si psh departamenti pr mbrojtjen e konsumatorve ( nenet 48 51 t ligjit Shqiptar Nr. 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve) dhe OJF-t (nenet 52 dhe 53) t ligjit Shqiptar Nr. 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve. Institucione t ndryshme te perfshire me mbivendosje t kompetencave. Aktualisht mund t evidentohen mbivendosje t kompetencave prsa i prket shtjeve t siguris ushqimore dhe t mbrojtjes s konsumatorve kryesisht n Ministrit si METE, MBUMK, MSH. Kjo mbivendosje e kompetencave duhet t korrigjohet dhe duhet hartuar dhe miratuar nj strategji ndrsektoriale e thjesht nn lidrshipin e ktyre tre Ministrive respektive. Prafrim i pamjaftueshm i dokumentave t BE-s n gjuhn Shqipe Disponibiliteti i t gjitha dokumentave t nevojshm n lidhje me temat ligjore t siguris ushqimore dhe mbrojtjen e konsumatorve, veanrsisht ato t ofruara nga BE, por edhe e t gjith informacionit tjetr mbi sistemet e garantimit t cilsis dhe t standardeve n gjuhn Shqipe, nevoitet pr t garantuar nivele t larta t deprtimit t ktij informacioni respektiv dhe pr t ofruar linja t qarta pr insisiativat pr trainime. Pranim i kufizuar i strategjive te reja nga palet e interesuara. Mungesa e disponibilitetit t informacionit specifik t strategjive innovative pr stakeholderat mund t tejkalohet nprmjet ofrimit t nj informacioni t till n t gjitha nivelet. Pra rritja e presionit nga ana e konsumatorve, organizmave administrative dhe OJF-ve mbi stakeholderat mund ta prshpejtoj procesin e akceptimit t strategjive inovative. Meqense kto vshtirsi po prmirsohen vazhdimisht edhe ky nivel i akceptimit duhet t rritet.

(3) Vizioni, prioritetet dhe objektivat strategjik Bazuar n SWOT-in e prmendur m sipr, jan evidentuar vizioni, prioritetet dhe objektivat strategjik q vijojn: 3.1 Vizioni Vizioni i ksaj strategjie mbi Mbrojtjen e Konsumatorit dhe Sigurin Ushqimore pr Shqiprin 2007-2013 sht q konsumatort Shqiptar t bhen individ m mir t informuar dhe me vetvendoss dhe t ken nj sjellje m t sigurt n treg prsa i perket ushqimit. Ata do t kene nj aftsi m t mire n vlersimin e situates ne treg (prsa i perket cilesis, mimeve etj.) q vjen si rrjedhoj e nj transparence bashkekohore te tregut. Ata gjithashtu do t ken nj besim m t madhe q rrjedh nga mbrojtja efektive dhe kontrolli i bazuar n nj baz ligjore dhe autoritete administrative t konsoliduara me pergjegjesi t qarta pr politikat e kontrollit dhe t mbrojtjes s konsumatorve. Ky kuadr ligjor dhe administrativ vazhdimisht do t perafrohet me at t BE-s, do t rris kapacitetet administrative n Shqipri dhe do t inicioj aktivitete t


26

koordinuara ligjbrse. Konsumatort Shqiptar t ushqimit do t mbrohen efektivisht nga risqet dhe krcnimet serioze t cilat ata smund ti prballojn si individ. Sektori ushqimor i shitjes me pakic dhe niveli i mbrojtjes s konsumatorve do t bhen m t prgatitur pr proesin e integrimit n BE me implementimin e ksaj strategjie. Tregjet do t hapen m shum dhe do t garantohet lvizja e lire e mallrave. Kuadri strategjik do t prgatis zinxhirin Shqiptar t ushqimit pr gjurmueshmerin e plot t gjith mallrave ushqimore dhe ushqimeve pr blegtorin dhe perbrsve t tyre respektiv. Sektort, veanrisht pjesa e eksportit t ushqimeve do t jet plotsisht n prputhje me rregulloret e OBT-s dhe eksporti do t rritet dukshm. 3.2 Prioritetet strategjik Objektivat orientues strategjik t ksaj strategjie jan:

(5) Fuqizimi i konsumatorve Shqiptar (zgjedhje reale bazuar n informacionin e kujdesshm, transparenca e tregut, vetvendosje e forte, besim q rrjedh nga mbrojtja efektive).

(6) Mbrojtja e interesave ekonomike t konsumatorve Shqiptar n kutpimin e mimit, zgjedhjes q i ofrohet, cilsis, llojshmris, disponibilitetit dhe siguris.

(7) T mbroj konsumatort Shqiptar n mnyr efektive nga risqet dhe krcnimet t cilat ata nuk mund ti trajtojn e zgjidhin n mnyr individuale.

(5) T fuqizoj konsumatort Shqiptar (zgjedhje reale e bazuar mbi nj

informacion t sakt, vetvendosje e fort, besim q rrjedh nga mbrojtja efektive). Objektivi sht t furnizoj konsumatort me informacionin e prshtatshm dhe t sakt mbi cilsin e ushqimit dhe t ushqimit pr blegtorin. Pra konsumatort duhet t kene transparenc bashkkohore t tregut dhe mundsin e zgjedhjes reale; kjo dmth q ka nj konkurenc t mjaftueshme dhe partner n treg, veanrisht tregtart jan t detyruar t japin informacion mbi mimet dhe cilesit prkatse. Informacioni dhe komunikimi i mjaftueshm i mbshtetur nga kuadri ligjor jan kyi pr t mbshtetur vetvendosjen e konsumatorve n przgjedhje. Ata duhet t vendosen n pozitn n t ciln ata t jen n gjndje pr t vlersuar mallrat si dhe cilsit pkatse dhe mimet respektive pr kto mallra. Konsumatort gjithashtu duhet t ken besim i cili rrjedh nga mbrojtja efektive dhe t jen t aft t vetvendosin n lidhje me qndrimin e tyre ndaj mallrave n treg. Duhet t konsolidohet nj kuadr ligjor solid pr t forcuar t drejtat e konsumatorve. Ky kuadr ligjor duhet t prmbaj veorit e trajtimit t risqeve, t kontrollit t mallrave t importuar, t obligimeve t operatorve t biznesit, etiketimit dhe promovimit t mallrave, kontrollin e ushqimeve dhe autorizimin e laboratorve t kontrollit, menaxhimit t krizave dhe situatave t emergjencs, duhet t mbroj nga kushtet jo korrekte t kontratave dhe gjithashtu duhet t organizoj organizmat qeveritare pr mbrojtjen e konsumatorve.

(6) T mbroj interesat ekonomike t konsumatorve Shqiptar n shtjet e mimit, zgjedhjes, cilsis, llojshmris, disponibilitetit dhe siguris.


27

Duhet t garantohet q rregullat e vendosur jan implementuar efektivisht, dukshm nprmjet forcimit t bashkpunimit, informimit, edukimit dhe dmshprblimit. Parakushte pr kt jan; nj kuadr ligjor i thjesht, evidentim i prmirsuar, konsultim m i mir dhe prfaqsim m i mir i interesave t konsumatorve. Nj parakusht tjetr pr kt sht nj konkurenc e mjaftueshme n tregjet e mallrave ushqimore. Konsumatort gjithashtu duhet t jen t mbrojtur nga praktikat jo t ndershme kontraktuale.

(3) T mbroj konsumatort Shqiptar n mnyr efektive nga risqet dhe krcnimet t cilat ata nuk mund ti trajtojn e zgjidhin n mnyr individuale.

Nj nivel i lart mbrojtje ndaj kyure krcnimeve sht thelbsore pr besueshmrin e konsumatorve. Konsumatort bhen gjitnj e m tepr individ pr t cilt si vlersimet ashtu dhe gjykimet bhen gjithnj e m t vshtira. Nj struktur organizative q prfshin standardet, paisjet e matjes dhe instrumentat duhet t ofrohen qoft si sisteme kontrolli ashtu edhe si proedura t menaxhimit t riskut dhe t informacionit. OJF aktive duhet t ndihen t detyruara pr t mbshtetur konsumatort n kuptimin e prfaqsuesit t konsumatorve q kujdeset pr t drejtat e tij respektive. 3.3 Prioritetet Prioritet i lart duhet tu jepet q t tre ktyre objektivave.

(4) Politikat / veprimet dhe masat e planifikuara Programi qeveritar i jep nj prioritet t lart mbrojtjes s konsumatorve dhe siguris ushqimore si nj objektiv eksplicit n t drejtn e tij. Strategjia e mbrojtjes s konsumatorve dhe t siguris ushqimore e zhvillon m tej kt objektiv dhe fuqizon bazn pr marrjen e masave n favot t konsumatorve. Si tregohet dhe m posht, kjo strategji i pranon si ndrushimet ekonomike ashtu edhe ato shoqrore q kan ndodhur si dhe natyrn e pandryshuar t drejtave t konsumatorve. Ajo i prgjigjet pritshmrive n rritje t konsumatorve. Duke iu referuar objektivave t lart prmendura parashikohen t implementohen n periudhn 2008 2013 politikat dhe masat q vijojn: T fuqizoj konsumatort Shqiptar: (1) zgjedhje reale e bazuar mbi nj informacion t sakt, (2) transparenc e tregut, (3) vetvendosje e fort, (4) besim q rrjedh nga mbrojtja efektive. (1) Qeveria do t ndjek fushatat informative pr konsumatort, bizneset, grupet e interest etj. Elementt ky t ktyre fushatave jan: fokusimi n nj shtje t vetme prioritare; prfshirje m e madhe e shoqatave t konsumatorve, agjencive kombtare, bizneseve dhe palve t tjera t interesuara n prgatitjen dhe zhvillimin e fushatave; nprmjet vlersimit; dhe me fushata q normalisht zgajsin m shum se nj vit. Projektet ndrkombtare mund t mbshtes nisjen e ktyre aktiviteteve. Prmirsime cilsore n arsimim dhe parashikimin e informacionit nevoiten gjithashtu. Bashkpunim ndrmjet ministrive dhe organizmave t tjera shtetrore do t luajn nj rol n rritje n t gjitha veprimet e propozuara. Pr t kontribuar n promovimin e edukimit t konsumatorve, qeveria n bashkpunim me autoritetet locale dhe kombtare do t mbshtes


28

shkmbimin e praktikave m t mira n integrimin e edukimit t konsumatorve n sektorin e edukimit shkollor. Qeveria do t fokusohet n veanti n prodhimin e materialeve msimore, n trainimin e msuesve dhe n ndrveprimin ndrmjet shkollave dhe mjediseve lokale, prfshir ndrmarrjet locale dhe prfaqsue t bizneseve. Masat specifike q do t merren prfshijn;

o Fushata t rritjes s ndrgjegjsimit pr konsumatort, bizneset dhe grupet e tjera t interesit.

o Publikime n temat me interes pr ushqim t cilsis t lart dhe t sigurt. o Ofrimin e informacionit online. o Konferenca, seminare, takime me ekspert dhe stakeholderat. o Fillimin e prfshirjes s temave t mbrojtjes s konsumatorve n kurrikulat shkollore. o Prodhimin e materialeve shkollore, trainimin e msuesve dhe ndrveprimin ndrmjet

shkollave dhe mjediseve lokale.

o Krijimin e networkut t OJF-v t konsumatorve dhe t shndetit dhe stakeholderave t tjer n nivel kombtar dhe ndrkombtar, prfshir agjencin kombtare t ushqimit.

(2) Konsultimet sistematike me konsumatort, nprmjet shoqatave t tyre do t vazhdoj t ket prioritet t lart n fuqizimin e zrit t konsumatorve. Qeveria do t studioj se si t prfshij konsumatort dhe bizneset n process konsultimi t perbashkt dhe do t marr ne considerate dhe bizneset n process konsultimi t perbashkt dhe do t marr ne considerate shtjen nse duhet nj forum permanent konsultimi konsumator-biznes. Nje koordinim m i mir i konsultimeve sektoriale ekzistuese t konsumatorve do t jet i rndsishm. Aty ku sht e mundur, qeveria synon t mbshtes dailogun m professional q on n marrveshje vetrregulluese ndrmjet konsumatorve dhe bizneseve, prfshir dhe sektorin e shitjes me pakic. Sistemet e monitorimit t tregjeve konsumatore dhe t politikave konsumatore do t ngrihen. Masat specifike q do t merren prmbajn;

o Sistemet e monitorimit t tregjeve, o Prmirsimin e komunikimit me konsumatort, o Promovimin e dialogut biznes-konsumator, o Kurse trainimi pr stafet e organizatave t konsumatorve, o Masa bashkepunimi me organizatat kombtare dhe ndrkombtare.

(3) Konsumatort kan prgjegjsin t zhvillojn interesat e tyre. Pra, t ndihmosh konsumatort pr t ndihmuar vetvehten sht nj pjes thelbsore e politikbrjes. Mbshtetja e t drejts pr informin, vetorganizim dhe arsimim e konsumatorve sht thelbi i ksaj strategjie. Gama dhe kompleksiteti i produkteve dhe teknikave t marketingut, zhvillimi i shrbimeve gjithnj e m komplekse dhe liberalizimi t gjitha s bashku nnkupton nj rol m t


29

madh t organizatave t konsumatorve. S pari, ato duhet t mbrojn konsumatort t krijojn iden e informacionit tepr t gjr q sht disponibl dhe s dyti ato do t ken nj rol vital n fuqizimin e zrit t konsumatorve n vendimarrje. Masat specifike q do t merren prfshijn;

o Ngritjen dhe brjen funksionale t pikave t informacionit, o T ofruarit e informacionit respektiv, o Identifikimi i ushqimeve t sigurta, o Etiketimi dhe ertifikimi n gjuhn Shqipe n prputhje me ligjin pr Mbrojtjen e

konsumatorve dhe at Pr Ushqimin,

o Prmirsimin e kumunikimit me konsumatort, o Mbshtetje dhe fuqizim i shoqatave t konsumatorve.

(4) Qeveria do t implementoj dhe kontrolloj nj kuadr ligjor t konsoliduar n lidhje me sigurin ushqimore dhe mbrojtjen e konsumatorve. Ajo gjithashtu do t mbshtes shoqatat kombtare t konsumatorve dhe organizmat e tjera konsumatore pr projekte specifike (prfshir trainimet) t cilat prmirsojn kapacitetet e tyre pr t prfaqsuar, informuar dhe kshilluar konsumatort. Mbshtetja financiare e qeveris pr shoqatat e konsumatorve do t synoj edhe rritjen e kapaciteteve t tyre pr t ndrmarr veprime kolektive ligjore dhe pr t garantuar q ato zotrojn ekspertizn e nevojshme. Masat specifike q do t merren prfshijn;

o Implementimin e ligjit Pr Ushqimin, o Prmirsimin e rregullimeve ligjore pr hgjenn e ushqimeve dhe t tjera, o Promovim i mirqnies s kafshve, o Mbshtes fermert / prpunuesit e ushqimit / tregtart e ushqimeve per t ndjekur

praktikat m t mira bujqsore / praktikat m t mira t prodhimit / praktikat m t mira higjenike, veanrisht pr komoditetet me avantazhe krahasuese dhe potenciale eksporti,

o Prdorimi i burimeve financiare t planit t zhvillimit rural per investime respektive, o Promovim i produkteve bujqsore Shqiptare n panairet ndrkombtare, o Promovim dhe fuqizim i shoqatave t konsumatorve.

T rris mirqnien e konsumatorve Shqiptar n kuptimin e mimit, zgjedhjes, cilsis, llojshmris, disponibilitetit dhe siguris. Qeveria duhet t adoptoj rregullime t cilat rrisin mirqnien e konsumatorve. Kujdesi pr nj transparence t mjaftueshme mbi mimet, etiketat, pr t garantuar standardet e cilsis dhe t


30

siguris. Prve t tjerave monitorimi i zhvillimit t mirqnies s konsumatorve duhet t bazohet mbi nj kuadr statistikor t qart. Masat specifike q do t merren prfshijn;

o Sistemet e monitorimit pr tregjet konsumatore, o Etiketim dhe ertifikim n gjuhn, o Ofrimi i informacionit online, o Fushata t rritjes t shkalls s ndrgjegjsimit dhe promocion prsa i prket standardeve

ndrkombtare pr garantimin e cilsis s ushqimeve, veanrisht n prputhje me krkesat e BE-s,

o Mbrojtje nga praktikat jo korrekte tregtare n prputhje me ligjin pr Mbrojtjen e konsumatorve.

o Mbledhja e statistikave specifike pr t hartuar politika pr konsumatorin t bazuara njohurit duhen,

o Kryerja e vrojtimeve dhe matjes s indikatorve t knaqsis s konsumatorve. T mbroj konsumatort Shqiptar n mnyr efektive nga risqet dhe krcnimet t cilat ata nuk mund ti trajtojn e zgjidhin n mnyr individuale. Prve nj kuadri ligjor solid dhe mekanizmave shtetrore t kontrollit, shoqatat e konsumatorve kan nj rol t rndsishm n promovimin e interesave t konsumatorve dhe n mbrojtjen e tyre efektive nga risqet dhe krcnimet serioze t cilat ata nuk mund ti trajtojn e zgjidhin n mnyr individuale, sepse shoqatat mund t prqndrohen mbi shtjen n nj mnyr q konsumatori i zakonshm nuk mund ta bj. Mekanizmat shtetrore t kontrollit duhen forcuar dhe t mirmbahen n mnyr t vazhdueshme dhe ndihma financiare nevoitet pr ti mundsuar shoqatave t prfaqsojn konsumatort n mnyr efektive, ndrsa ruajn pavarsin e tyre nga autoritetet shtetrore. Meqense shtjet me t cilat prballen konsumatort bhen gjithnj e m t ndrlikuara nga pikpamja teknike, sht thelbsore t garantohet q shoqatat zotrojne ekspertizn e pershtatshme. Pra ato duhet t prfshihen vazhdimisht n konsultime gjat proesit t vendimmarrjes. Ndihma financiare nga qeveria do t lidhet me nj angazhim t shoqatave pr t bashkepunuar ngusht me njra tjetrn, por dhe me organizmat shtetrore. Mbshtetja do t fokusohet n ekspertizn teknike nga pecialistt e shoqatave. Krahas ksaj nga ana e saj qeveria duhet t ofroj kuadrin metodologjik dhe strukturn organizative pr t garantuar gjurmimin e hershm, menaxhimin dhe komunikimin e riskut. Qeveria gjithashtu do t prpiqet t garantoj q komitetet e saj kshillimore t luajn mj rol aktiv n promovimin e dialogut ndrmjet stakeholderave. Masat specifike q do t merren prfshijn;

o Fuqizimin dhe mirmbajtjen e vazhdueshme t inspektorateve shtetrore dhe laboratorve, me theks t veant tek produktet e importit,

o Kontroll i siguris ushqimore pr t shmangur prbrsit e padshruar t ushqimit, o Promovim dhe fuqizim i shoqatave t konsumatorve,


31

o Thjeshtim i proedurave institucionale pr kontrollin dhe sigurin ushqimore n nivel kombtar,

o Sistemi i monitorimit dhe trajtimit t ankesave t konsumatorve, o Promovim i zhvillimit dhe harmonizim i metodologjive t vlersimit dhe menaxhimit t

riskut,

o Ngritja e mekanizmave q kan t bjn me gjurmimin e hershm t risqeve dhe veprimet ndaj risqeve t identifikuar rishtas (RASFF pr ushqimin dhe ushqimin pr blegtorin; RAPEX pr produktet jo ushqimore),

o Strategji pr t prmirsuar komunikimin e riskut, o Trainim n menaxhimin e riskut, o Mbshtetje pr kshillimin shkencor dhe vlersimin e riskut, prfshir detyrat e

komiteteve shkencore t pavarura.

o Akreditimi i laboratoreve.

(5) Implementatimi, monitorimi dhe vleresimi 5.1 Implementimi 5.1.1 Autoritetet prgjegjse N perputhje me ligjin Shqiptar Nr. 9135, dat 11.9.2003 Mbi Mbrojtjen e Konsumatorve dhe ligjin e ri Pr Ushqimin organizmi organizativ prgjegjs pr kt strategji sht, Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit, Shqipri Sheshi Skndrbej, Nr. 2, Tiran 5.1.2 Detyrat Sektort prkats t MBUMK-s, jan prgjegjs pr implementimin cilsor t politikave dhe monitorimin e tyre. Njsit e ndrvarura nga MBUMK jan prgjegjse pr implementimin administrativ t politikave. Prgjegjsit dhe detyrat jan si vijon:

Njsit vartse Prgjegjsit / detyrat Baza ligjore

Inspektorati pr sigurin ushqimore

Kontroll (implementim i ligjit, gjurmueshmri dhe cilsi ushqimore, kushtet sanitare, kampionet e ushqimit, etiketimi, kushtet e magazinimit, kushtet teknike). Lejet / liensat pr prpunim ushqimi, prdorimin e aditiveve dhe t materialeve t paketimit. Inspektimi dhe kontrolli n PKK (kontroll fizik, sanitar dhe veterinar dhe rregjistrim i eksporteve, importeve dhe tranzitit t

Ligji Nr. 7941, dat 37.5.1995, Pr Ushqimin


32

12 Drejtorit rajonale

produkteve). Inspektorati pr shndetin e kafshve

Kontroll (performance pr mirqnien, shndetin dhe riprodhimin e kafshve, kushtet sanitare-veterinare, t kafshve, fermave t mbarshtimit t tyre, produkteve me origjin shtazore, materialet lnd e par, ushqimit pr blegtorin, ujit, t korrave, tregtis t medikamenteve veterinare, situate epizootike e smundjeve zooze,rregjistrime pr qndrat e prodhimit dhe t prpunimit). Inspektimi dhe kontrolli nPKK (kushtet sanitare-veterinare, kampionet e produkteve, rregjistrimin e import/eksporteve). Mbikqyrje (dizinfektim dhe kontroll pr masat higjeno-sanitare e kushtet e mjeteve t transportit).

Ligji Nr. 9308, dat 04-11-04 pr Shrbimin dhe inspektoratin Veterinar

Inspektorati pr mbrojtjen e bimve

Kontrolli (Implementimi i Ligjit Per mbrojtjen e bimeve, ne nivel rajonal, situata fitosanitare ne rajon, implementimi dhe monitorimi i programeve per parazitet karantinore ne rajon, mbledhja dhe analizimi i informacionit ne nivel rajonal per; a) probleme fitosanitare te bimeve dhe te produkteve te bimeve; b) probleme fitosanitare te bimeve dhe te produkteve te bimeve per eksport; c) shitja dhe perdorimi i PMB (Produktet te Mbrojtjes se Bimeve), kontroll i pastertise fitosanitare te materialeve mbjelles ne nivel rajonal). Leje/licensa (certifikate fitosanitare per bimet dhe produktet bimore te prodhuara ne rajon dhe te destinuara per eksport, ri-eksport dhe levizje te tjera brenda vendit. Regjistrim i te gjithe subjekteve qe operojne ne import, eksport, prodhim, grumbullim dhe shitje me shumice te bimeve, produkteve bimore dhe materialeve te tjera, per te cilat eshte i nevojshem inspektimi fitosanitar) Inspektimi dhe kontrolli ne PKK per cdo sasi malli qe hyn ne territorin e Republikes se Shqiperise, i kategorizuar si PMB, bime, produkt bimor ose te tjera qe mund te jene objekt i paraziteve karantinore, kontroll i dokumentacionit te mallit, origjina e mallit, inspektim vizual fitosanitar i mallit. Regjistrimi i mallrave te importuara, eksportuara ose tranzituara, pergatitje e raport-kontrolleve fitosanitare. Marrja e kampioneve per tu derguar ne laboratoret rajonale.

Ligji nr. 9362, dt.24.3.2005 Per sherbimin e mbrojtjes se bimeve

N perputhje me ligjin Pr Ushqimin dhe ligjin pr Mbrojtjen e Konsumatorve do t ngrihet Autoriteti Kombtar i Ushqimit nn vartsin e MBUMK-s. Organet e ktij autoriteti do t menaxhohen nga bordi drejtues (me perfaqsues nga t gjitha minsitrit prkatse t linjes), nga drejtori dhe stafi i tij, nga nj bord kshillimor (me perfaqsues nga t gjitha minsitrit prkatse


33

t linjes dhe nga organizata t tjera), nga nj komitet shkencor dhe panelet shkencore, inspektoratet dhe laboratoret respektive. Mbivendosje e kompetencave te ministrive te linjs prsa i prket shtjeve t siguris ushqimore dhe mbrojtjes s konsumatorve, kryesisht mund t evidentohen tek METE, MBUMK, MSH. Kjo mbivendosje kompetencash korrigjohet dhe thjeshtohet me an t strategjis ndrsektoriale nn leadershipin e ktyre tre ministrive. 5.2 Prcaktimi i buxhetit Buxheti i alokuar pr kto politika kap shumn rreth 4 milion uro. Shprndarja e ktij buxheti ndr vite (2008 deri 2013) dhe sipas politikave sht paraqitur ne aneksin perkates. Pjesa dominuese e ktij buxheti do ti alokohet politikave t transparences s tregut, veanrisht sistemeve t monitorimit t tregjeve konsumatore (rreth 2 milion uro) dhe pr prmirsimin e komunikimit me konsumatort (rreth 0.5 milion uro). Nj pjes tjetr e rndsishme e buxhetit (rreth 0.5 milion uro) do t shpenzohet pr fuqizimin e kapaciteteve t strukturave t kontrollit dhe inspektimit. 5.3 Monitorimi dhe vlersimi Pr vlersimin e arritjeve t strategjis s siguris ushqimore dhe mbrotjes s konsumatorit hartuar nga MBUMK duhet ngritur nj system monitorimi dhe vlersimi. Do t formulohen indikator t nivelit t lart pr rezultatet pr t mundsuar potenciale pr nj monitorim dhe vlersim sistematik. 5.3.1 Monitorimi Institucionet respective administrative jan pergjegjse pr mbikqyrjen e cilsis t implementimit t strategjis mbi bazn e indikatorve financiar dhe t impaktit. Pr kto detyra duhet t ngrihet nj sistemi i monitorimit. Raporte vjetore duhet ti paraqiten zyrs s Kryeministrit dhe duhet t miratohen paraprakisht nga kjo Ministri. 5.3.2 Vlersimi Vlersimi duhet t jet nj process i permanent gjat gjith kohs q parashikon kjo strategji. Ekspert t pavarur duhet q n mnyr permanente t vlersojne cilesin, efiiencn dhe impaktin e strategjis s implementuar. Duhen parashikuar rishikime afatmesme (Mid-term) dhe Ex-post. Indikatort duhet t lidhen ngusht me politikat, veprimet dhe masat dhe t prfshijn indikatort e outputit, rezultateve dhe t impaktit. Indikatort duhet t formulohen n lidhje me pjest e buxhetit q i prcaktohet do veprimi/mase. Kta lloj Indikatorsh jan sygjeruar dhe paraqitur n pjesn hyrse t strategjis ndrsektoriale. Prsa i prket shtjeve t mbrojtjes s konsumatorve dhe siguris ushqimore duhen marr n considerate indikatort si m posht:

o Numri i fushatave, kurseve t trainimit, seminareve etj si dhe numri i pjesmarrsve, o Numri i akseseve tek informacioni online mbi mbrojtjen e konsumatorve dhe sigurin

ushqimore,

o % e kurrikulave shkollore q trajtojn shtjet e mbrojtjes s konsumatorve dhe t siguris ushqimore,

o Zhvillimi i indeksit t mimit t onsumaorve pr ushqimin dhe ushqimet pr blegtorin,


34

o Zhvillimi i buxhetit / numrit t stafit t OJF-ve, o Numri i ankesave t konsumatorve prsa i prket siguris dhe cilsis ushqimore, o Pjesa n eksporte e produkteve ushqimore dhe ushqimeve pr blegtorin, o Numri i pikave t informimit, o Numri i ertifikatave t cilsis n prpunimin e ushqimeve dhe bizneset e sitjes me

pakic t produkteve ushqimore,

o Pjesmarrja e kompanive Shqiptare t ushqimit dhe ushqimit pr blegtorin ne panairet ndrkombetare.

(6) Perspektivat Perspektiva e kesaj strategjie brenda horizontit kohor t synuar dhe me tej n t ardhmen do t jet t bj sektorin Shqiptar t ushqimit dhe nivelin e mbrojtjes s konsumatorve t prgatitur mire pr antarsimin n BE. T prgatis tr zinxhirin agro-ushqimor n Shqipri pr gjurmueshmrine e plot t t gjitha llojeve t ushqimeve dhe atyre pr blegtorin. Sektori, veanrisht pjesa pr eksport e prodhimit duhet t jet ne perputhje t plot me rregullimet e OBT-s. E fundit por jo m pak e rndsishmja, pjesa e produkteve bujqsore dhe t prpunuara duhet t rritet vazhdimisht.

202912886 strategjia per mbrotjtjen e konsumatorit.9 34

Documents