ebible.org · 2020. 12. 5. · contents matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....

553

Upload: others

Post on 24-Jan-2021

9 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 2: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

iiIPILI NUTESAMENE

The New Testament in the Ipili Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Ipili long Niugini

Copyright © 2008 Bible Society of Papua New Guinea℗ Faith Comes by HearingLanguage: IpiliTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with thoseScriptures and documents. For other uses, please contact the respective copyright owners.2013-12-11PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Feb 2021 from source files dated 10 Feb 20215864307b-f60d-5b59-a38f-2ddd464ca545

Page 3: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Contents

Matiyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Luku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113Jone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184Aposolo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235Lomo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3041 Kotini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3362 Kotini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367Galesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387Epesasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400Pilipai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410Kolosi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4171 Tesalonaika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4242 Tesalonaika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4301 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4342 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443Taitasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450Pilimone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454Iputu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456Jemesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4791 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4872 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4961 Jone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5022 Jone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5103 Jone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511Jutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513Lapana Yane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516

iii

Page 4: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 1:1 1 Matiyu 1:21

MATIYUGotena Pii Layene EpeneMatiyuto Pepa Peleane OkoJisasa Yumbane Yamena Gene TupaLuku 3:23-38

1 Jisasa Kataisana yumbane yame atamaepeaini tupana gene tupa pepa okona pey-atane eya. Jisasa bala Dapiti yame okonamandiyene mindi ateaipia. Dapiti balaApatakame yame okona mandiyene mindiateaipia.*

2 Wamba Apatakameto Aisake man-deaipia. Aisaketo Jekopo mandeaipia.Jekopoto Jutapi, Jutana amene tupapi,utupane mandeaipia. 3 Juta-la, wandaTema-la, okonelapo-mane Petesa, Seto-la, okonelapo mandeapele-pia. Pete-sato Esotone mandeaipia. EsotonetoLamo mandeaipia.* 4 Lamoto Aminat-ape mandeaipia. Aminatapeto Nasonemandeaipia. Nasoneto Salamone man-deaipia. 5 Salamone-la, wanda Leapa-la,okonelapo-mane Boasa mandeapele-pia.Boasa-la, wanda Luta-la, okonelapo-maneOpeta mandeapele-pia. Opetato Jesi man-deaipia. 6a Jesito kiŋi Dapiti mandeaipia.

6b Dapitito Solomone mandeaipia.Wamba Solomone okona angini okobala akali Yutaya okona wetene okopeteaipia.* 7 Solomoneto Leapomemandeaipia. Leapometo Apiya man-deaipia. Apiyato Asa mandeaipia.8 Asato Josapata mandeaipia. Josap-atato Jotama mandeaipia. JotamatoUsaya mandeaipia. 9 Usayato Jotamamandeaipia. Jotamato Easa mandeaipia.Easato Esakaya mandeaipia. 10 EsakayatoManasa mandeaipia. Manasato Emonemandeaipia. Emoneto Josaya mandeaipia.11 Josayato Jekonayapi, balana amenetupapi, utupane mandeaipia. Okoneangi, Bapilone yuu okona tane tupamaneIsatale tane wandakali tupa andi lo awuapeainipia.*

12 Bapilone yuu okona tane tupamaneIsatale tane tupa andi lo awua peai-kola,Jekonayato Siatele mandeaipia. SiateletoSetapa-pele mandeaipia.* 13 Setapa-peleto Apiata mandeaipia. Apiatato

Elaya-kimi mandeaipia. Elaya-kimito Esomandeaipia. 14 Esoto Setoko mandeaipia.Setokoto Ekimi mandeaipia. EkimitoEliyutu mandeaipia. 15 Eliyututo Eliasamandeaipia. Eliasato Matane mandeaipia.Mataneto Jekopo mandeaipia. 16 JekopotoJosepe mandeaipia. Josepe bala wandaMatiya okona akalini. Matiyato Jisasamandeaipia. Wandakali-mane Jisasanagene mindi Kataisa lalaini.

17 Wamba wetete Apatakame atea-angiipapo wato, Dapiti atea-angi giau loto,yumbane yame atama epeaini utupaneyame ingasa ateainipia. Dapiti ateaneokone angi atama ipapo wato, Bapilonetane tupamane Isatale tane tupa andilo awua peaini-angi giau loto, yumbaneyame atama epeaini tupa yame ingasateke ateainipia. Bapilone tane tupamaneIsatale tane tupa andi lo awua peainiokone angi atoto, ipapo wato, MatiyatoKataisa mandeane-angi giau loto, yum-bane yame atama epeaini tupa yame in-gasa teke ateainipia. Jisasana yumbaneyame ingasa tepo tupa pitaka wuane puaatama epeainipia.

Matiyato Jisasa Mandeane OkoLuku 2:1-7

18 Matiyato Jisasa Kataisa mandeanepii temane okomane wua leya: WambaMatiya yame tupamane bala Josepenapeakale leaini tekeko, liyamba minamindiki naleapi wete, Oli Sipitisa okomaneandopane mindi Matiyana ininga petelea-kola, wandakali-mane Matiya balaandopane mindi mandulu-peya ya loandeaini-pia.* 19 Bala bakale lene Josepeoko bala akali epene tika-pene mindiatoto, Matiya mo yala aya na-wakale loto,wanda oko kee nalene, mee tenga-manetepa wakale nembo tatawa paleaipia.

20 Josepeto wuane nembo tatawapalea wete, kombeya-mane Akali Andaneokona enjole mindi epoto, Dapiti yamenamandiyene Josepe nimbato Matiyanimbana bakale lene oko lamoyale yukunaene, lamiape leaipia. Andopane mindibalana ininga peteya oko Oli Sipitisaokomane pete laya apiane mindi peteya.21 Balato iwana okone mandula-kola,matili iwana okonemane bala yame

* 1:1: 1Tem 17:11; Jen 22:18 * 1:3: Jen 38:29-30 * 1:6b: 2Sa 12:24 * 1:11: 2Ki 24:14-15; 2Tem 36:10; Jet27:20 * 1:12: Esa 3:2 * 1:18: Lk 1:26-27,35-37 * 1:21: Lk 1:31; 2:21

Page 5: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 1:22-23 2 Matiyu 2:11tupana koo tupa apoto, utupane molo-peke lolopeya-ko. Nimbato balana geneJisasa lape. Enjole okonemane wuaneleaipia.*

22-23Wamba potopesa akali mindimaneAkali Andane okona pii mindi leaneoko loto, ale alapape, wana mapokaeakali mindi towa mina mindiki nalenemindina ininga andopane mindi pitulu-peya leaipia. Wana okonemane iwanamindi mandula-kola, wandakali-manebalana gene oko Emanuale lolopeyai. GeneEmanuale okonena tene oko Gote nanimatowa atu ateyama leaipia. Potopesaakali okonemane pii leane okone eneneguleakale loto, Goteto mangene utupanepitaka wuane piya yaepia.*

24 Josepe bala limu paliyu, ika loto,Akali Andane okona enjole okonemanebala lamaiyane pua, wandaMatiya oko keeleaipia. 25 Balato bala kee leane tekeko,Matiya bala Josepe towa mina mindiki na-lene teke pitima pulu, iwana oko man-deaipia. Mandea-kola, Josepeto iwanaokonena gene oko Jisasa leaipia.*

2Mana Andene Akali Minditupa-mane

Jisasa Andolo Epeaini Oko1 Etote bala kiŋi atea-angi, Matiya bala

Jutiya disitiki tano Beselekeme okonapituto, Jisasa mandeaipia. Mandea-kola, kaiyanda tupana mana andeneakali minditupa nai epelanesa-tole yuumindina ato Jutusaleme epeainipia.2 Epoto, utupane-mane pii mindi loto,nanimato andaima-kola, Juta yame kiŋiokona kaiyanda oko nai epalanesa-toleepo atapia leainipia. Kaiyanda okoneandalu, iwana mindi matili Juta yamenakiŋi atolopeya okone bala mandiyeneeya nembo teyama. Wuane nembototo, nanimato iwana okone lo lotu loloepeyama-ko. Bala aninga mandiyeneeyape lo tipa peainipia. *

3 Jutusaleme tane wandakali tupamanepii okone ale wato, utupane pitaka-manenembo kambua teainipia. Kiŋi Etote bal-atopi pii okone ale wato, anu puape lonembo kambua teke teaipia. 4 Nembokambua toto, balato pitisa akali kawanetupapi, loo tupana mana andene akali tu-papi, utupane pitaka epeakale loto, mo

amunguli peaipia. Amunguli peai-kola,balato utupane tipa puato, angini-maneMesaya oko yuu andokona mandulu-peyalayene eyape leaipia.

5-6 Wuane lea-kola, utupane-mane balalamawuato, wamba potopesa akali mindi-mane Gotena pii mindi pepa peyoto,wanda mindimane Jutiya disitiki tano Be-selekeme okona pituto, ando atolane akalimindi mandulu-peya. Mandula-kola, akaliokonemane Isatale tane wandakali nam-bana yame ateakale lata ewane tupa moyoando atolopeya leane leainipia. Akaliokonemane wuane pua atala-kola, Bese-lekeme tano nimba Jutiya disitiki okonatano kambua tupa sia minuto, nimba tanogene yenewetemindi yolopele lo pepa pe-lene eya. Nanimato pepa okone dii lo an-doto, angini-mane Mesaya oko bala Jutiyadisitiki tano Beselekeme okona mandulu-peya layene eya lo andeyama leainipia. *

7Wuane leai-kola, Etoteto kaiyanda tu-pana mana andene akali utupane anguepeakale loto, utupane tenga-mane toopua tipa puato, andoko angi kaiyandaokone epo atapiape leaipia. 8 Utupane-mane balana pii okone yano peleai-kola,balato utupane lamawuato, nambatopi an-dopane okone lo lotu lokale-ko. Yakam-ato Beselekeme yuu okona poto, balaaninga eyape lo wayumane aiya piyapape.Yakamato bala aiya pua andolai-angi,namba langima peke lalapape leaipia.

9-10 Wuane lea-kola, utupane-manekiŋi okona pii okone ale alu, Beselekemetano okona poyale asini peainipia. Asinipeai-kola, wamba nai epalanesa-toleatoto epeane kaiyanda andeaini okoneingane peaipia. Ingane pea-kola, kaiyandatupana mana andene akali utupane-mane kaiyanda okone andoto, epele wetewato, kaiyanda okone watama peainipia.Watama peai-kola, kaiyanda okone inganepoto, andopane yane anda okona tokongaateaipia.

11 Atea-kola, akali utupane yakamaanda okonena kolandaka loto, andopaneokola, balana angini Matiya-la, okonelapoandeaini-pia. Andoto, akali utupane-mane aiki leka wato, andopane okone lolotu leainipia. Lotu lo koyo piyu, utupane-mane yakamana nuu tupa tanguto,golopi, tua tunduma-pene pautapi, ita

* 1:22-23: Ais 7:14 * 1:25: Lk 2:21 * 2:2: Nam 24:17 * 2:5-6: Mai 5:2; Jo 7:41-42

Page 6: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 2:12 3 Matiyu 3:1-4tongone tunduma-pene yole andane-mane kambene minditupapi, utupanemoto, andopane okone bala petesenemayainipia. * 12 Maiyu, utulu paleai-kola, Goteto akali utupane kombeyapimawuato, yakama kiŋi Etote ateyaokona peke lolaini leaipia. Wuane lea-kola, akali utupane-mane ika loto, asiniwaka mindina yakama yuunga pekeleainipia.

Isipi Yuu Okona Palaka Peaini Oko13 Akali utupane peke leai-kola, Goteto

Josepe kombeya mindi pimaya-kola,Akali Andane okona enjole mindimanepanakame epoto, Josepe lamawuato,Etoteto andopane oko peyo ome lokalenembo toto, bala aninga eyape lo aiyapuyale mandeke peya leaipia. Balatoandopane okone peyo ome lolane. Nimbaika loto, andopane angini-la atu aiyu, Isipiyuu okona palaka poto atalapape. Matilinambato yakama peke lalapa lolowa-angi,yakama peke lalapale leaipia.

14Enjole okomanewuane lea-kola, utuluokone angi teke Josepe bala ika loto, an-dopane angini-la atu aiyu, Isipi yuu okonapeainipia. 15Poto, utupane Isipi yuu okonaateai wete, Etote bala omeaipia. Wambapotopesa akali mindimane Akali Andaneokona pii mindi leane oko loto, nambanaiwanane oko bala Isipi yuu oko tepa alu,epeakale lewa leaipia. Pii okone eneneguleakale loto, matili Etote omenenga,Goteto Jisasapi, balana angini ayianepi,utupane Isipi yuu oko tepa alu epeakaleleaipia. *

Iwana Kambua Peyo Ome Leaini Oko16-18 Wamba potopesa akali Jetemayato

pii mindi loto, wanda Lesolo okonaandopane tupa omolai-kola, bala yali eelo ai andane lo pitulu-peya leaipia. Ailo pitula-kola, Lama tano okona tanewandakali tupamane ale wato, balanayamapane mo epele piya amakale nembotolopeyai tekeko, balana andopane tupaata napulai-kola, Lesolo bala mini epenepali napene, mini kendawa pitulu-peyaleaipia. Kaiyanda tupana mana andeneakali tupamane Etote minakasa wato,asia waka mindina peke leai-kola, Etotetoutupanena mana okone andoto, yatakawete yaepia. Yataka wete wato, kaiyanda

tupana mana andene akali tupamanekaiyanda okone ole oko angi epo atapialo bala lamai-yaini okone nembo tolo-peke leaipia. Okone nembo tolo-pekeloto, balato akali minditupa lamawuato,yakama Beselekeme tano okonapi,Beselekeme ongane mandaka yuu yalanetupanapi, yuu utupane pitakana poto,iwanaŋa mali lapo penepi, mali laponapenepi, utupane pitaka peyo omelalapape leaipia. Wuane lea-kola, akaliutupane-mane iwana utupane pitakapeyo ome leaini okomane pii wambapotopesa akali Jetemayato leane okoneenene guleaipia. *

Nasatesa Tano Okona Peaini Oko19-20 Kiŋi Etote omea-kola, Josepe bala

Isipi yuu okona atoto, kombeya mindi peawete, Akali Andane okona enjole mindiepoto, andopane oko peyo ome loyalemakande pua atapiai akali tupa omapiai-ko. Nimba ika lalu, andopane angini-la atuaiyu, Isatale yuu okona peke laa leaipia.21Balato wuane leane oko ale wato, Josepebala ika loto, andopane angini-la atu aiyu,Isatale yuu okona peke leainipia.

22 Josepe bala peke loto, ale ya-kola,Etote iwanane Akele-yasa lene oko balaayianena panda moto, Jutiya disitiki okoando ateya lene oko ale yaepia. Alewato, Josepe bala yuu okonena poyaleyukuwa atea-kola, Goteto Josepe kombeyamindi pimawuato, Josepe nimba Jutiyadisitiki okona polene leaipia. Wuanelea-kola, Josepe bala ika loto, andopaneangini-la atu aiyu, Galili disitiki okonapeaipia. 23 Poto, utupane Nasatesa tanookona ateainipia. Wamba potopesa akalitupamane pii mindi loto, wandakali tu-pamane Mesaya oko bala Nasatesa tanemindi ateya lolopeyai leainipia. Jisasabala Nasatesa tano okona poto atea-kola,potopesa akali utupanena pii okone eneneguleaipia. *

3Ipa Peya-maiyane Akali Joneto Gotena Pii

Leane OkoMaki 1:2-8; Luku 3:1-22; Jone 1:19-28

1-4 Okone angi, ipa peya-maiyane akaliJone oko bala Jutiya disitiki okona epoto,wandakali napalene yuumindina ateaipia.

* 2:11: Sam 72:10-15; Ais 60:6 * 2:15: Ose 11:1 * 2:16-18: Jet 31:15; Jen 35:19 * 2:23: Lk 2:39; Ais 11:1;53:2; Jo 1:45

Page 7: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 3:5 4 Matiyu 3:17

Balana tona yia kamele itini-mane waa-pene mindi umbaininga piyu, matipu bu-lumako umbaini-mane waa-pene mindipua atalaepia. Balato neme ipane-manewaa-pene tomo oni lene siapusa lialanetupapi, palai tupapi, utupane no ata-laepia. Wamba potopesa akali AisayatoJone andayo, Gotena pii mindi loto, akalimindimane wandakali napalene yuu min-dina atoto, pii taimane loto, yakamatoAkali Andane oko epolane asini mindimandeke pua yata mawuato, balana asiniaŋako tupa mo tika piyapape lo atolopeyaleaipia. Potopesa akali Aisayato pii okoneleane pua teke, Jone bala wandakali na-palene yuu okonena atoto, Gotena piioko wandakali tupa lamaiki puato, atikenga yuu epene okona atalane akali oko-mane yakama moyo ando atoyale man-daka gulo epeya-ko. Yakamato yamapanepeke lalapa lamaiki peaipia. *

5 Joneto wuane loto, pii lamaiki pea-kola, Jutusaleme tanepi, Jutiya tanepi,ipa Jotane mandaka atalaini wandakalitupapi, utupane pitaka bala ateangaipuku peainipia. 6 Ipuku puato, utupane-mane yakamana koo piyaini tupa lopana aka peai-kola, Joneto ipa Jotaneokona atoto, utupane ipa peya-maikipeaipia. 7 Joneto utupane ipa peya maikipea-kola, Patasai tupapi, Satusi tupapi,utupanena kambua minditupa ipa mia-makale lama epeainipia. Epeai-kola,Joneto utupa andoto, yakama etulu gepo-mane mandiyene yame ateyai leaipia.Goteto yakama towa yataka wato, kenda-pene minditupa yakama gulupeya-ko.Apito wuane lo yakama langipia-kola,Goteto kenda-pene utupane yakamangaepeakale lolane lo yuku wato, yakamapalaka epoto, ipa mia-makale leyaipe. *

8-10Goteto ana oo eya utupa Apatakameyame gulalapa leando, ana utupa-manekatulo Apatakame yamena mandiyenewandakali tupa gulolo-peyai. Wuaneko,yakama teke-teke pii lalawapuato, nanimaApatakame yame wandakali ateyama-ko. Goteto nanima towa yataka wato,kenda-pene mindi nanima gii napulu-peya lolaini, ando atalapape. Goteto itakoo tupa yokoyale, uu mindi ita tenengayata yane eya. Dini epene lia napiyane ita

tupa pitaka balato yokowato, ita too ateneokona yangolo-peyako. Ita epene tupangadini epene lialaini pua, yakama mini pekeloto, mana epene tupa wato minalapape.*

11 Akali mindi epolopeya okonena tai-lene okomane nambana tai-lene oko siaminulu-peyako. Nambato balana sukeepula oko aimaipe-pene namba akali epenemindi jia. Yakama yamapane peke leyai-kola, nambato ipa-mane yakama ipa peya-geyo tekeko, akali matili epolopeya oko-mane Oli Sipitisa okola, ita kaiyapianeokola, okonelapo-mane yakama ipa peya-gulupeya. * 12 Balato sapolo mindi awuaateya okomane witi dini epene tupa bal-ana tomo yalane anda okona yata wato,witi imbuni tupa aki puato, ita too koyonapiyane mindina yangolo-peya. Wuanepiyu, balato utupanena minditupa balanapiape piyane ama okonena mee yakale loando konda napulu-peya. Jia. Jonetowuane leaipia.

Joneto Jisasa Ipa Peya-maiyane OkoMaki 1:9-11; Luku 3:18-22

13 Okone angi, Joneto bala ipa peya-geakale nembo toto, Jisasa bala Galilidisitiki oko tepa alu, ipa Jotane okonaepeaipia. 14 Jisasa ipa molo epeane tekeko,Joneto bala lamawuato, nimbato nambaipa peya gipi-yale, okone kuai lapia-yaleko. Anu peakale nambato nimba ipapeya-gii lama epelepe leaipia. 15 Wuanelea-kola, Jisasato balana pii okone yanopeyoto, nimbato namba ipa peya-geendo,mana okonemane Gotena mana epenetika-pene oko nalipato wato minulupa-kola pulu-peyako. Andipa nambato leyopua nimbato nambanga pii leaipia. Wuanelea-kola, Joneto balana pii okone watominuto, bala ipa peya-maiyaepia.

16 Jisasa bala ipa mialu, ipa oko tepawato, andea-kola, ati iyu oko yapu lotoko lea-kola, Gotena Sipitisa oko ekauya gulo balanga epo peteanga andeaipia.* 17 Okone angi, pii layene mindi atikenga atala epeane okomane Jisasa andayopii mindi loto, akali oo ateya oko balanambana iwanane yamapane yene oko.Nambato balana mana tupa andoto, epelewetete eyo leaipia. *

* 3:1-4: 2Ki 1:8; Ais 40:3; Mt 4:17 * 3:7: Mt 12:34-35; 23:33-36 * 3:8-10: Mt 7:15-20; Lk 13:6-9; Jo 8:33,39;Lom 4:12 * 3:11: Jo 1:26-27,33; Ap 1:4-5 * 3:16: Jo 1:32-33 * 3:17: Sam 2:7; Ais 42:1; Mt 12:15-21; 17:5;Lk 9:35

Page 8: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 4:1 5 Matiyu 4:204

Sataneto Jisasa MinuMandeke Peane OkoMaki 1:12-13; Luku 4:1-13

1Okone angi, Sataneto Jisasaminuman-deke peakale loto, Oli Sipitisa okomaneJisasa atu aiyu wandakali napalene yuumindina peaipia. * 2 Yuu okonenaatoto, ole paiyasa tukumindi utulu oton-gapi, Jisasa bala ulia nanene atea-kola,matili bala ulia nono wete yaepia. *3Ulia nono wete ya-kola, mandeke piyaneakali koo Satane oko bala Jisasa ateangaepoto, enene, nimba Gotena iwananeateendo, nimbato ana oo eya utupa betesaguleakale laa leaipia. 4 Wuane lea-kola,Jisasato balana pii okone yano peyoto,tomo-mane angu wandakali mindi sakaateakale lo ataya na-alane. Jia. Gotena piilayene epene tupa pitaka-mane wandakalimindi saka ateakale lo ataya alane lo pepapelene eya leaipia. *

5 Wuane lea-kola, Sataneto bala atuaiyu Gotena tano epene wete Jutusalemeokona poto, lotu anda andane okona kengawete ate leaipia. 6 Ate lalu, balato Jisasalamawuato, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, ana-mane nimbana keenolane nembo toto, Goteto balana en-jole tupa lamawuato, yakamato kii wangalatawa atalapape lolopeya layene eya-ko.Enene, nimba Gotena Iwanane ateendo,anda kenga wete okona atoto, peaka nenalaa leaipia. * 7 Wuane lea-kola, Jisasatobalana pii okone yano peyoto, nimbanaAkali Andane Gote oko minu mandekenapipe lo pepa pelene eya teke leaipia. *

8 Wuane lea-kola, Sataneto Jisasa atuaiyu yuu wangiane kenga wete mindinapoto, kanditi yane tupa pitakapi, kanditiutupanena minditaka epene wete yanetupapi, utupane pitaka balanga andawaleaipia. 9 Andawa loto, balato Jisasalamawuato, nimbato tombawua loto,namba lo lotu leendo, nambato utupapitaka nimba gukale leaipia. 10Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawuato, nimbanaAkali Andane Gote oko angu lotu lo atoto,balana piape oko angu pimawua atapelo pepa pelene eya-ko. Satane nimbatonamba tepa alu puu leaipia. * 11 Wuanelea-kola, Sataneto Jisasa tepa alu pea-kola,

enjole minditupa epoto, Jisasa moyaini-pia.

Jisasato Gotena Piape Bulupane TewaPeane Oko

Maki 1:14-15; Luku 4:14-1512-16 Wamba Galili disitiki okona wan-

dakali yame waka minditupa ipa Jotaneamo yangi ateai-kola, potopesa akaliAisayato pii mindi utupane lamawuato,Sepulane, Napatali-la, yame okone-lapona yuu mindi ipa angini Galili okonamatenenga mandaka atalaini wandakaliyame waka tupa yakamato ale alapape.Wamba wandakali minditupa undupipangosa atoto, omene gulo ateaini tekeko,matili tii-pene andane mindi epea-kola,utupane-mane tii-pene okone andeainileaipia. Matili Etoteto Jone andi lea-angi,Jisasato pii temane okone ale wato, Galilidisitiki okona peke leaipia. Peke loto,balato pii wamba Aisayato leane okoneenene guleakale nembo toto, Nasatesatano oko tepa alu, Sepulane, Napatali-la,yame okone-lapona yuu okonena peaipia.Poto, ipa angini Galili okona matenengaKapaneame tano okona ateaipia. *

17Kapaneame tano okonena atoto, Jisas-ato balana piape tupa bulupane tewapuato, Gotena pii oko wandakali tupalamawuato, ati kenga yuu epene okonaatalane akali okomane yakamamoyo andoatoyale mandaka epeya-ko. Yakamatoyamapane peke lalapa laka peaipia. *

Jisasato Akali Tukumindi Bala WatamaEpeakale Leane Oko

Maki 1:16-20; Luku 5:1-1118 Saimone balana gene mindi Pita

lene okola, balana amene Endutu okola,okonelapo-mane pisa moto, bisanisapiape pua atalapele-pia. Alu mindiokonelapo-mane pisa mialapele umbenenuu andane wete mindi ipa angini okonaaindaka lo ateapi-kola, Jisasa bala ipaangini Galili okona ayatenenga epopoto, okonelapo andeaipia. 19 Andoto,balato okonelapo lamawuato, liyambatowandakali mialapale lo nambato manalangukalenga, namba watama ipulupaleaipia. 20 Wuane lea-kola, okone angiteke akali okonelapo-mane pisa mialapeleumbene nuu tupa yakale tepa alu, balawatama peapelepia.

* 4:1: Ip 2:17-18; 4:15 * 4:2: Ek 34:28 * 4:4: Lo 8:3 * 4:6: Sam 91:11-12 * 4:7: Lo 6:16 * 4:10:Lo 6:13 * 4:12-16: Ais 9:1-2; Mt 14:3-5; Mk 6:17-20; Lk 3:18-22 * 4:17: Mt 3:1-4; 19:27

Page 9: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 4:21 6 Matiyu 5:11-1221 Bala aŋa amonga-yale poto, akali

Sepiti iwanane Jemesa, balana ameneJone-la, okonelapo andeaipia. Akaliokonelapo liyambana ayiane Sepiti okotowa sipi mindina pituto, yakamanapisa mialaini umbene nuu tupa tambulo peteai-kola, Jisasato akali okonelapoipulupa leaipia. 22 Ipulupa lea-kola, okoneangi teke, akali okonelapo-mane sipiokola, liyamba ayiane okola, okonelapoawua tepa alu, Jisasa watama peapelepia.

Wandakali Kambua JisasaWatamaPeainiOko

Luku 6:17-1923 Jisasa bala Galili disitiki okona yuu

tupa pitakana epoko pua atoto, Jutayamena lotu anda tupana poto, Gotetowandakali tupa moyo ando atalane lo,Gotena pii layene epene oko lamawuaateaipia. Pii lamawua atoto, balatowandakali siki waka-waka pelene tupapitaka mo atu yaka pua ateaipia. *24 Wuane pua atea-kola, wandakaliminditupa Sitiya potopinjia okona yuutupa pitakana poto, balato wuane peyaloto, pii lo tawe yainipia. Pii okone lotawe yai-kola, wandakali-mane yangonesiki pelene tupa pitaka Jisasa ateanga atuaiyu ipuku peainipia. Tandaka andaneno atalaini wandakali tupapi, sipitisa kooatene wandakali tupapi, yuunga lomba-pene yoto, putiti peyalaini wandakalitupapi, kulini manda-tene wandakalitupapi, wandakali okonepene tupa atuipuku peai-kola, Jisasato wandakaliutupane pitaka mo atu yaka peaipia. *25 Mo atu yaka pea-kola, Galili tanepi,Dekapolisa tanepi, Jutusaleme tanepi, ipaJotane amo yangi tanepi, Jutiya disitikiokona tanepi, yuu utupane pitakana tanewandakali kambua-mane bala watamapeainipia. *

5Jisasa Bala YuuWangianeMindina Atoto,

Mana Lamaiyane OkoLuku 6:20-23

1 Wandakali yame kambua-mane balawatama epeaini tupa andalu, Jisasa yuuwangiane mindina poto, petea-kola,utupane-mane bala peteanga epeainipia.2-3 Epeai-kola, balato utupane mana

lamawuato, wandakali minditupa-maneGotena wenonga tipia ateyama nemboteaindo, Goteto utupane moyo andoatolopeya leaipia. Balato utupane moyoando atolopeya nembo toto, wandakaliutupane-mane epelewa atape-pene. *

4 Goteto wandakali ai lo atalaini tu-pana yamapane mo epene pale lolopeya-ko. Utupane-mane epelewa atape-pene. *5Matili Goteto yuu tupa pitaka wandakalitambo lo atalaini tupanga maulu-peyako.Utupane-mane epelewa atape-pene. *6 Wandakali tomo ipapi nauwa lakae lonemboto talaini pua teke, Gotena manaepene tika-pene tupa wato minauwa lakaelo nemboto ateaindo, Goteto utupanemoyolo-peya. Moyola-kola, utupane-mane katulo mana epene tika-pene utu-pane wato minulu-peyako. Utupane-mane epelewa atape-pene. *

7 Wandakali yangone ondo watomoyalaini wandakali tupa Goteto ondowato moyolo-peya-ko. Utupane-maneepelewa atape-pene. 8Goteto andola-kola,wandakaliminditupana yamapanenga kootene mindi nayando, utupane-mane Goteandolo-peyaiko. Utupane-mane epelewaatape-pene. 9Wandakali minditupa-maneyanda pua atolai-kola, wandakali wakaminditupa-mane yanda kondalapa loto,yanda pua atolaini okone minu koyo piyayaindo, Goteto wandakali utupane balanaandopane ateyai lolopeya-ko. Utupane-mane epelewa atape-pene. 10 Wandakaliminditupa-mane Gotena mana epenetika-pene tupa wato minu atolai-kola,wandakali waka minditupa-mane kenda-pene andane tupa utupane mai-yaindo,Goteto wandakali epene utupane moyoando atolo-peyako. Utupane-maneepelewa atape-pene. *

11-12 Wamba yakama ata napenenga,wandakali minditupa-mane potopesaakali ateaini tupa andayo owato piikambua loto, utupane koo ya loto, kenda-pene andane minditupa utupanengamayainipia. Wuane pua teke, andipaateyai wandakali yakama nambana yameateyai lo andoto, wandakali minditupa-mane kenda-pene andane okonepenetupa yakamanga gulupeyai tekeko, nambayamena yole andane mindi ati kenga yuu

* 4:23: Mt 9:35; Mk 1:39; Ap 10:37-38 * 4:24: Mk 6:55-56 * 4:25: Mk 3:7-8 * 5:2-3: Ais 57:15 * 5:4:Ais 61:2-3; Lap 7:16-17 * 5:5: Sam 37:11 * 5:6: Ais 55:1-2 * 5:10: 1Pi 3:14

Page 10: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 5:13 7 Matiyu 5:22

epene okona yolopeya. Tene okonena,wandakali minditupa-mane kenda-peneandane okonepene tupa yakamanga gulai-angi, namba yamewandakali yakamato atikenga poto, yole andane oko molopeyamanembo toto, epelewa atape-pene. Jisasatowuane leaipia. *

Yakama Sole Gulo Ateyai Leane OkoMaki 9:50

13 Okone angi, Jisasato pii mindi takopua loto, yakama wandakali pitakana solegulo ateyai tekeko, sole minditupa tendenapene guleando, nanimato anu puato,sole okone dee lapone mo tende piyaolo-peyamape leaipia. Sole koo okone-mane wandakali mindi moya napulu-peyanembo toto, wandakali-mane apeyai-kola,wandakali waka tupamane asininga epopoto, kee-mane ango alaini leaipia.

YakamaLamuGuloAtoto, Tii PiyawaAta-lapape Leane Oko

Luku 14:34-3514 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, tano mindi yuu wangianemindinga yando, tano okone katulo toopua nayalane leaipia. Ale tii peya-kola,wandakali-mane asia katulo andalaini puateke, yakamato Gotena pii lamai-yaikola,wandakali pitaka-mane balana asia epeneoko katulo andalaini. * 15 Wandakali-mane lamu mindi kayuto, sisopenemindimane lamu okone ombowa yata na-alaini. Jia. Utupane-mane lamu mindikayuto, tepolo tokonga yata eyai-kola,wandakali andaka pitulai tupa pitakangatii pikoyo piyane. * 16 Wuane piyanepua teke, wandakali-mane yakamanamana epene tupa andoto, yakamanaayiane ati kenga atalane okona gene okolaiyu leakale nembo toto, yakama lamugulo atoto, wandakali tupa tii piyawaatalapape. Jisasato wuane leaipia. *

Goteto Leane Pua Jisasato Peane Oko17 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, nambato Gotena loo tupapi, po-topesa akali tupana pii tupapi, utupanemo mee gulaya olo epeae-ya lo yakamatonembo na-talapape leaipia. Pii utupaneenene guleakale nembo toto, nambatoGotena loo tupapi, potopesa akali tupanapii tupapi, utupane-mane leaini pua pulu

epewane. * 18 Nambato pii enene mindiyakama langeyo. Gotena loo okomaneleya pua mindimane piyiake lola-kola, loookona piape oko koyo pulupeya tekeko,yuu ati-la alu napula-kola, Goteto bal-ana loo utupanena pii aŋako wete mindiyandopi, pepa maki aŋako mindi yan-dopi, utupanena mindikipi mindi mo apianapulu-peya. *

19-20 Tene okonena, yakamana manaepene tika-pene tupamane loo tupanamana andene akali tupapi, Patasai tupapi,utupanena mana epene tika-pene tupasia minape-pene. Yakamana mana tupa-mane akali utupanenamana tupa sia minanapeaindo, Goteto yakama moyo andoateakale nembo toto, yakama tane andokonda napulai-kola pulupeya lo nambatoyakama langeyo. Tene okonena, wan-dakali mindimane Gotena loo aŋako wetemindi kalo puato, wandakali waka tupa-mane wuane teke peakale lo mana lamai-yando, Goteto wandakali okone balanawandakaliwaka tupananapinga yale ateyalolopeya. Balato wuane lolopeya tekeko,wandakalimindimaneGotena loo utupanewato minuto, wandakali waka tupamanewuane teke peakale lo mana lamai-yando,Goteto wandakali okone bala gene andanemindi mawuato, bala wandakali waka tu-pana lipinga-yale ateya lolopeya. Jisasatowuane leaipia. *

Yangone Tupa Towa Pii Lo Tika PiyapapeLeane Oko

21 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, loo tupana mana andene akalitupamane nanimana yumbane tupa manalamawuato, nimbato wandakali peyo omenalape leainipia. Wandakali mindimanebalana yangone mindi peyo ome leando,bala kote lape-pene leainipia. Yakam-ato pii okonelapo wamba ale yai okoni.* 22 Yakamato pii okone ale yai tekeko,andipa nambato pii mindi tako pua loto,wandakali mindimane balana yangonemindi towa yataka yando, bala kote lape-pene leyo. Dee, wandakali mindimanebalana yangonemindi ando nimba kee eneya leando, Juta yamena kanjole okomanebalana pii okone lo tika pipe-pene. Wan-dakali mindimane balana yangone mindiando lamba loto, pii koo mindi leando,

* 5:11-12: 2Tem 36:16; Ap 7:52-53; 1Pi 4:14 * 5:14: Jo 8:12; 9:4-5 * 5:15: Mk 4:21-22; Lk 8:16; 11:33 * 5:16:Ep 5:8-9; 1Pi 2:12 * 5:17: Lom 3:31 * 5:18: Lk 16:17; 21:33 * 5:19-20: Jem 2:9-11 * 5:21: Ek 20:13;Lo 5:17

Page 11: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 5:23-24 8 Matiyu 5:33bala yuu koo ita too atapowa atene okonapupe-pene. *

23-24 Tene okonena, nimbato minditakaGote opamauyale balana alata toko yalaneokona mandaka gulo pole-angi, nimbatonembo tolo-peke lape. Nembo tolo-peke lole-kola, wandakali yangone mindi-mane nimba towa yatakawa ateando, nim-bato minditaka opa mauyale awua poleneokone ongane yakale lape. Yakale lalu,nimba poto, wandakali yangone okonetowa pii ini lo tika puato, liyamba yama-pane mindiki paliyapape. Wuane piyu,nimba peke loto, minditaka Gote opamauyale awua polene okone opa maipe. *

Wandakali Waka Tupa Towa Pii Lo TikaPiyapape Leane Oko

Luku 12:57-5925-26 Wandakali mindimane nimba

kosimi leando, balato nimba atu poto,pii lo tika piyane jasa okonga malupeya.Jasa okomane nimbana kote ale wato,nimba yanda yene tupanga malua-kola,utupane-mane nimba andi loto, katapusapua aindaka lolopeyai. Aindaka lolai-kola,nimbato akali okonena yano nimbangayola tupa pitaka wete yano peya napenekonda eendo, nimba katapusa anda okonetepa alu, takita naepolo-pele lo nambatopii enene mindi nimba langeyo. Teneokonena, wandakali mindimane nimbakosimi loyale peando, kenda-pene laloutupane nimbanga epolane nembo toto,liyamba kote loyale asininga polapi-angi,nimbato akali okone towa wamba ini piilo tika puato, liyamba yamapane mindikipaliyapape. Jisasato wuane leaipia.

Nimbato Mana Koo Mindi Minulene, TikaAndo Atape Leane Oko

27 Okone angi, Jisasato pii mindi takopua loto, loo tupana mana andene akalitupamane yakama mana languato, wandaakali-la, liyambato pamuku na-piyapapelalaini leaipia. Yakamato pii okone wambaale yai okoni. * 28 Yakamato pii okoneale yaini tekeko, nambato yakama manalanguato, akali mindimane wanda mindiandoto, okone towa pamuku piwa lakaelo nembo teando, nembo-mane wandaokone pamuku pula-kola pulupeya leyo.

29 Wuaneko, nimbato mana koookonepene mindi minula loto, nimbana

lene tika-mane mo piya yando, Gotetonimbana umbaini utumane ata-pata yuukoo wetete okona awua aindaka lola-kola,nimba kopeta wetete atolopele. Nimbalene mindiki tene atole-kola, Gotetonimbayuukoowetete okona awua aindakanalene konda yando, katu lolopeya-ko.Nimbana lene tika okonemane nimbatokoo mindi pula lo mo piya oyale peando,lene okone luku apiape. *

30 Wuane pua teke, nimbato koo mindipula loto, nimbana kii tika okomane mopiya yando, Goteto nimbana umbaini utu-mane ata-pata yuu koowetete okona awuaaindaka lola-kola, nimba kopeta weteteatolopele. Nimba kini mundu atole-kola, Goteto nimba yuu koo wetete okonaawua aindaka nalene konda yando, katulolopeya-ko. Nimbato koomindi pula loto,nimbana kii tika okomane mo piya oyalepeando, nimbana kini tika okone kando loapiape. Jisasato wuane leaipia. *

Wetene Peyo Wata-Alaini Mana OkoMatiyu 19:9; Maki 10:11-12; Luku 16:18

31 Wuane lalu, Jisasato pii minditako pua loto, loo tupana mana andeneakali tupamane yakama mana languato,akali mindimane balana wetene okopeyo wateando, wanda peyo watolanepepa mindi moto maipe-pene lalainileaipia. * 32 Utupane-mane wuanelalaini tekeko, nambato yakama manalanguato, akali mindina wetene okomanepamuku napula-kola, akali okonemanebala peyowateando, akalimambelewandaokonemane akali waka mindi pola okotowa pamuku pula-kola pulupeya leyo.Dee, akali mindimane wanda peyo watenemindi kee leando, akali okonemanewandaokone pake mola-kola pulupeya. Jisasatowuane leaipia. *

Weno Minuto, Enene Wete Leyo NalapeLeane Oko

33 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, wamba loo tupana mana andeneakali tupamane nanimana yumbane tupamana lamawua ateaini leaipia. Utupane-mane mana lamawua atoto, nimbanaweno minuto, nimbato mangene mindienene wete pukale lo Akali Andane okolamaindo, nimbato konda naene, pukale

* 5:22: 1Jo 3:14-15 * 5:23-24: Mk 11:25-26 * 5:27: Ek 20:14; Lo 5:18 * 5:29: Mt 18:9; Mk 9:43-48* 5:30: Mt 18:8; Mk 9:43-48 * 5:31: Lo 24:1-4; Mk 10:4 * 5:32: 1Ko 7:10-11

Page 12: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 5:34 9 Matiyu 5:46lolene pua pipe leainipia. Yakamato piiokone wamba ale yai okoni. *

34 Utupane-mane wuane leaini tekeko,yakamana weno minuto, yakamato enenewete leyo oko Goteto andeya, laa na-piyapape lo nambato yakama langeyo. Atikenga oko Gotena pitulane toko eya-kola,balato pitaka taka bosa lo ando pitiyane-ko. Yakamana pii lolai tupa lo tai layaoyale yakamato ati kenga okona geneoko na-lalapape. * 35 Yuu oko Gotenakene yata olane toko mindi eya okonena,yakamana pii lolai tupa lo tai laya oyaleyakamato yuu okona gene oko laa na-piyapape. Jutusaleme oko kiŋi andanewete okona tano eya okonena, yakamanapii lolai mindi lo tai laya oyale, yakam-ato Jutusaleme okona gene oko laa na-piyapape. *

36 Dee, nimbana kawa itini tupanamindikipi mindi nimbato mo kamaatayawapi, pombo tayawapi, mindi katulonapulu-peleko. Nimbato nimbana piilole mindi lo tai laya oyale, nimbanaweno oko minuto, enene wete leyo okoGoteto andeya nalape. Jia. 37 Wandakalimindimane bala tanena pii lolane mindilo tai laya oyale, mangene mindi peando,Sataneto bala minu mandeke pula-kola pulu-peyako. Yakamato wandakalimindina pii okone yano peyoto, atuyalua leaindo, atu yalua angu lalapape.Yakamato jia leaindo, jia angu loto, balanapii okone yano peyalapape. Jisasatowuane leaipia.

Nimbanga Koo Peakale Lo Ando KondapeLeane Oko

Luku 6:29-3038 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, loo tupana mana andene akalitupamane yakama mana languato, wan-dakali mindimane balana yangone mind-ina lene peyo lukeando, yakamato painibalana lene peyo luku ape. Dee, wandakalimindimane balana yangonemindina nenepeyo longeando, yakamato paini balananene mindi peyo longape lalaini. Loo tu-pana mana andene akali tupamane wuaneleai-kola, yakamato pii okonelapo wambaale yai okoni. *

39 Yakamato pii okone ale yainitekeko, nambato yakama mana languato,wandakali mindimane nimbanga koomindi peando, wuane peakale lo andokondape leyo. Wandakali mindimanenimbana wakenane tikasa-tole kii apene-mane peleando, yangisa-tolepi wetetepeleakale loto, nimbana kawane okomopeke lape. 40 Wandakali mindimanenimbana singilisa mokale nembo toto,nimba kosimi leando, balato nimbanasakesa okopi wetete meakale lo andokondape.

41 Dee, wandakali mindimane piimindi nimba langeyo nayu languato,nimbato nambana pinju oko awuamandaka ambinga kilomita mindiki angupuu leando, nimbato bala wayumanemoyoto, balana pinju okone amonga yalekilomita lapo auwa apeyape. 42Wandakalimindimane yano mindi gii lo tee leando,nimbato bala masia mawuato, jia nalape.Wandakali mindimane minditaka mindigii lo tee leando, okone maipe. Jisasatowuane leaipia.

Yanda-pene Tupa Towa Epelewa Yama-pane Yo Atalapape Leane Oko

Luku 6:27-28,32-3643 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, loo tupanamana andene akali tu-pamane yakama mana languato, nimbanayame tupa towa epelewa yamapane yoato, nimbana yanda-pene tupa towa embowete wa atape lalaini leaipa. Yakamato piiokone wamba ale yai okoni. *

44-45 Yakamato pii okone ale yainitekeko, andipa nambato yakama manalanguato, yakamana ayiane ati kengaateya okomane wandakali tika-penepi,tika napenepi, utupane pitakanga nai okoteakale lalane leyo. Dee, wandakali tika-penepi, tika napenepi, utupane pitakangabalato kingi epeakale lalane. Yakamaayiane okonena andopane tupa atamakalenembo toto, yakama towa yanda-penewandakali tupa towa epelewa yamapaneyo atalapape. Utupane-mane kenda-peneandane tupa yakama giki peaindo, Gotetoutupanena mana koo utupane apeakale loyakamato pote lalapape. *

46 Wandakali minditupa-mane takisamuni mialaini akali tupa towa epelewa

* 5:33: Ek 20:7; Pit 19:12; Nam 30:2; Lo 23:21 * 5:34: Ais 66:1; Jem 5:12; Mt 23:22 * 5:35: Sam 48:2; Ais 66:1* 5:38: Ek 21:24; Pit 24:20; Lo 19:21 * 5:43: Pit 19:18 * 5:44-45: Ek 23:4-5; Lk 23:34; Ap 7:60; Lom 12:14,20-21

Page 13: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 5:47 10 Matiyu 6:10yamapane yo ateyai-kola, takisa muni mi-alaini akali utupane-mane wandakali utu-pane towa epelewa yamapane yo atalainiteke. Yakamatowuane teke puato, yakamatowa epelewa yamapane yo atalaini wan-dakali tupa towa angu epelewa yama-pane yo ateaindo, yakamato yole epeneandoko molo-peyaipe. 47 Dee, Gote lobilipi nalene wandakali tupamane yaka-mana yame tupa angu epele wato, utu-pane towa pii lalawa pua atalaini. Wuanepua teke, yakamato yakamana yame tupaangu epele wato, utupane towa pii lalawapua ateaindo, yakamato mana epene weteandoko wato minuto, Gote lo bilipi na-lene wandakali tupa sia minulu-peyaipe.48 Yakamana ayiane ati kenga ateya okobala tika-penewetete ateya pua, yakamapitika wetete pua atalapape. Jisasato wuaneleaipia. *

6Wandakali Tipia TupaMoyalapape Leane

Oko1-2 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, wandakali minditupa-manemana koo mindi minuto, wandakali wakatupa minakasa wato, wandakali epenetika-pene gulo atalaini leaipia. Wandakali-mane utupanena gene tupa laiyu leakalenembo toto, utupane-mane lotu andakapi,asiningapi, utupanena poto, biakulumindi peyoto, wandakali tipia tupamoyo minditaka mayaini. Mayai-kola,wandakali waka tupamane utupanenamana okone andoto, utupanena genetupa laiyu lalaini okone angu utupanenayole yalane lo, nambato pii enene mindiyakama langeyo. Yakamato minakasaalaini wandakali utupanena mana okonewato mina na-piyapape. Jia. Wandakaliwaka tupamane yakamana mana epenetupa andeakale nembo toto, yakamatomana epene utupane wandakali wakatupana wenonga mineaindo, yakamanaayiane ati kenga ateya okomane yakamanamana epene minulai utupanena yolemindi yakama gii napulu-peyako.Wandakali-mane yakama epene ya loandeakale nembo toto, yakamana manaepene tupa wandakalina wenonga minana-piyape. *

3-4 Nimbato too pua moyo minditakamaindo, nimbana ayiane okomane nim-bana mana epene okone andoto, yolemindi nimba gulupeya-ko. Nimbato wan-dakali tipia tupa moyo minditaka mindimaule-angi, nimbana mana epene okonetoo pitane ateakale nembo tape. Wuanenembo toto, nimbana kii tika okomanewandakali tipia tupa moyo minditakamaule okone nimbana kii koya okomaneanda napeakale lo too pua moyo maipe.Jisasato wuane leaipia.

Yakamato Pote Loto, Wua Lalapape LeaneOko

Luku 11:2-45 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, minakasa alaini wandakali tupa-mane pote leyai-angi, wandakali waka tu-pamane utupane andapiai lakae lo nembototo, utupane-mane lotu anda tupanapi,asia kembo tupanapi, utupanena atoto,pote lo atalaini leaipia. Wandakali wakatupamane utupanena mana okone an-dalaini okone angu minakasa alaini wan-dakali utupanena yole gulo yalane loto,nambato pii enenemindi yakama langeyo.* 6 Nimbato pote lole-angi, wandakaliutupane-mane piyaini pua napipe. Jia.Nimba palilini lumu okona kolandaka loto,asia tuma puato, Ayiane Gote oko andopote lape. Nimbato too pua pote lole-kola,balato nimbana mana okone andoto, yolemindi nimba gulupeya.

7Wandakali yame waka tupamane poteloto, pii kambua leyama mambele, Gotetoale olopeya nembo toto, pii tene an-dane napalene kambua lalaini. Yakam-ato pote lolai-angi, wandakali utupane-mane piyaini pua na-piyapape. Jia. *8 Yakamato minditaka gii lo tee nalolai-kola teke, yakamana ayiane Goteto yaka-manga minditaka jia eya tupa wamba ininembo talane-ko. Yakamato wandakaliyame waka tupana mana tupa wato minana-piyapape. Jia. *

9 Yakamato pote lolai-angi, wua lala-pape: Nanimana ayiane ati kenga ateneoko, nimbana gene oko tika pua yakale.10 Nimbato nanima moyo ando atape. Atikenga ateyai tupamane nimbato nembotele pua piyaini. Wuane pua teke, yuuokona wandakali-mane piyapa lape. *

* 5:48: Pit 19:2; Lo 18:13 * 6:1-2: Mt 23:5 * 6:5: Mt 23:5; Lk 18:10-14 * 6:7: 1Ki 18:26-29 * 6:8: Mt6:31-32 * 6:10: Lk 22:41-42

Page 14: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 6:11 11 Matiyu 6:2411 Nanima tomo andipa namakale gipe.12 Nanimato wandakali wakana koo tupaapialamane pua teke, nimbato nanimanakoo piyamane tupa apia-gipe. * 13 Koo tu-pamane nanima minu makande pulu epo-laini. Nimbato ando atape. Koo tupamanenanima minu koyoyale peaindo, nimbatonanima moyape. Yakamato wuane loto,pote lalapape leaipia. *

14 Wandakali-mane yakamanga koopulai-kola, yakamato utupanena kootupa apia-maiyaindo, yakamana ayianeokomane yakamana koo pulaini tupaapia-gulupeya teke. * 15 Balato wuanepulupeya tekeko, yakamato wandakaliwaka tupana koo pulaini tupa apia-mainapeaindo, yakamana ayiane ati kengaateya okomane yakamana koo pulainitupa apia-gii napulu-peyako. Yakamatowandakali waka tupana koo tupa apia-maiyapape. Jisasato wuane leaipia.

Tomo Nanene Konda Alaini Mana Oko16 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, minakasa alaini wandakalitupamane pote kambua lamakale nembototo, ole ukupini mindilapo tomo nanenekonda olai-angi, tomo nanene ateyai lowandakali waka tupamane andeakalenembo toto, utupane-mane wenongayo epoko piyaini leaipia. Wandakaliwaka tupamane utupanena mana okoneandalaini okone angu utupanena yole guloyalane lonambatopii enenemindi yakamalangeyo. Utupane-mane wuane piyainitekeko, yakamato pote kambua lamakalenembo toto, ole ukupini mindilapotomo nanene kondolai-angi, wandakaliutupane-mane piyaini pua na-piyapape.Jia. *

17-18 Nimbato pote kambua lokalenembo toto, oto ukupini mindi tomonanene kondalu atole-angi, nimbatowuane pule oko wandakali waka tu-pamane anda napeakale nembo toto,nimbana lee-inga wasa-wasa peyalu,nimbana kawa itininga wele epene mindigae lo aiya wato, mo kuai laya ape. Oleukupini mindilapo nimbato pote kambualokale nembo toto, tomo nanene kondaluatole-angi, wandakali-mane anda na-piyaini ayiane okomane angu nimbana

mana okone andoto, yole mindi nimbagulupeya. Jisasato wuane leaipia.

Ati Kenga Tawe Minditaka Epene TupaMo Yomowa Atalapape Leane Oko

Luku 12:32-3419-21 Wuane lalu, Jisasato pii mindi

tako pua loto, yakamato yuu okonatawe minditaka epene tupa mo yomowaateaindo, puya-puya tupamaneminditupanalu, minditupa ipakula tolopeya leaipia.Pake mialane akali tupamane yakamanaanda tupa keao loto, minditupa pakemolopeyai tekeko, yakamato ati kengatawe minditaka epene tupa mo yomowaateaindo, mindimane pake mia napulu-peyai. Puyapuya-mane nanolo-peyai.Ipakula taa napulu-peyako. Yakamatoyuu okona tawe minditaka epene tupa moyomowa ata na-piyapape. Jia. Yakamatoati kenga tawe minditaka epene tupamo yomowa atalapape. Jisasato wuaneleaipia. *

Lene Oko Umbaini Okona Lamu Yale GuloAtalane Oko

Luku 11:34-3622 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, lene oko umbaini pitakana lamugulene. Lamu mindimane kuai lo tii pe-ando, minditaka yola tupa nimbato kuailo andolopele. Wuane pua teke, nimbanalene kuai lo teando, nimbato pitaka takakuai lo andolopele. 23 Wuane tekeko,nimba lee koo ateendo, nimbana umbainiutumane undupi pangosa wete atene guloatolopele. Goteto tii-pene oko nimbagula-kola, nimbato anda napeendo, nimbaundupi-lene andanewete okona atolopele.Jisasato wuane leaipia.

Nembo Kambua Tolaini Leane OkoLuku 12:22-31; 16:9-13

24 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, wandakali mindimane akali an-dane lapona piape pimawua ateando, bal-ato akali andanemindi epelewa yamapaneyoto, balana piape kuai lo pimaulu-peyaleaipia. Akali okonena piape kuai lo pi-mawuato, akali andane mindoko koo yalo embo wete wato, masia malu-peyako.Mindimane akali andane lapona piapeakali ata napepe-pene. Tene okonena,yakamato Gote-la, muni-la, okonelapo

* 6:12: Mt 6:14-15; 18:21-35 * 6:13: Lk 22:40; Jem 1:13; Jo 17:15; 2Tes 3:3; 2Ti 4:18 * 6:14: Mk 11:25-26* 6:16: Ais 58:5-9 * 6:19-21: Mt 19:21; Lk 18:22; Jem 5:1-3

Page 15: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 6:25-27 12 Matiyu 7:5

lapotakana piape akali guleaindo, manaokone kuai nalolo-peya.

25-27 Yakamato eka tupa andalapape.Eka utupane-mane ee mindi na-piyaini.Dee, utupane-mane tomo minditupamatili namakale loto, mandu epoto,yakamana anda tupana yata aa na-piyaini tekeko, yakamana ayiane ati kengaateya okomane utupane tomo neakalemaiyane. Wandakali yakamato eka tupasia minu, utupanena lipinga yale ateyai.Goteto yakamana umbaini oko waa puato,yakama saka ataya yaepia. Piape pitete-pene okone wamba ini puato, andipabalato pitete wato, tomopi, tonapi yakamagii napene kondolo-peyape. Jia. Gotetomali ana atola lo giyane tupa atalu,wandakali mindi bala tanena tai-leneokomane ana mindikipi mindi katulokimbu pua ata napulu-peyako. Yakamatoumbaininga tona pulane tupapi, tomoipa nolane tupapi, utupane ani tawemia-makalepe lo nembo kambua tatawaatolaini. *

28 Anu peakale yakamato tona ani tawemia-makalepe lo nembo kambua teyaipe.Yakamato palawadini epene yati-pene sia-pusa liya tupa nembo talapape. Utupaneyakama tane piape pii, yati pii, mindina-piyaini. Jia. Goteto utupane kuai lowete yati piya maiyane. 29 Utupane meelialaini tekeko, palawa dini utupanena yatiepenewetete okomane kiŋi Solomone bal-ana tona yati-pene epene wete wambapua ateane tupa sia miniya lo nambatoyakama langeyo. * 30 Palawa dini utupaneangini mindi jia. Palawa dini utupaneandipa angu epene lialaini. Anate-lenewandakali-mane palawa utupane yokowaapoto, yangalaini. Goteto palawa diniutupanena yati wayumane piya maiyu,wandakali yakamana yati tona tupa giinapene kondolo-peyape. Jia. Gotetoyakamana tona gii napene kondolo-peyanembo teaindo, yakamato balanga wayu-mane tungi peyo bilipi lo ata napulai-kolapulupeya.

31-32 Gotena pii ale naene aitene wan-dakali tupamane tomo ipa nolane tupapi,umbaininga pulane tona tupapi, utupaneani tawe mia-makalepe lo nembo kambuatoo atalaini. Utupane-mane wuane nem-

boto atalaini tekeko, Gotena wandakaliyakamato okonetaka pitaka miape-penelo yakamana ayiane ati kenga ateya oko-mane nembo teya-ko. Yakamato tomoipa nolane tupapi, tona pulane tupapi,utupane ani tawe mia-makalepe lo nembokambua tatawa ata na-piyapape. Jia. *

33Wuanenembonatene, Goteto yakamamoyo ando ateakale nembo toto, balanamana tika-pene tupa wato minuyalemandeke pua atalapape. Yakamato wuanepua ateaindo, balato yakamana tomoipa nolane tupapi, tona pulane tupapi,utupane pitaka yakama gulupeya. *34 Ole dindi lo kenda-pene waka-wakatupa epalane tekeko, kenda-pene anatiepolopeya tupa anati teke nembo tapa-peneko. Anati kenda-pene mindi epolanenembo toto, andipa yakamato nembokambua tatawa ata na-piyapape. Jisasatowuane leaipia.

7Wandakali Waka Tupa Yapa Lo Tale Na-

piyapape Leane OkoLuku 6:37-38,41-42

1-2 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, yakamato wandakali yangonetupanga mana minulai pua, Goteto manaokone teke yakamanga minulu-peyaleaipia. Yakamato wandakali waka tupakoo ya lo yapa leaindo, Goteto yakamapikoo ya lo yapa lolopeya-ko. Goteto yakamakooya lo yapa lolane. Yakamatowandakaliwaka tupa koo ya lo yapa na-lalapape. *

3 Nimba amene mindina lenenga leekunu aŋako mindi eya-kola, nimbatookone andoto, mo apokale lalene tekeko,nimba tanena lenenga ita palaŋa andanemindi eya-kola, nimbato okone moapokale nembo natalene. Anu peakalenimbato wuane pilinipe. 4 Nimba tanenalenenga ita palaŋa andane mindi eya-kola, nimbato kuai lo anda napilini-ko. Anu peakale nimbato amene okonelamawuato, nimbana lenenga lee kunueya oko nambato mo apia-gua lalenepe.5 Wandakali yangone tupamane nimbanapii okone ale wato, nimbanga koo mindinaeya nembo teakale nayuto, nimbatowuane lalene-ko. Nimba tanena lenengaita palaŋa andane mindi eya oko nimba

* 6:25-27: Mt 10:28-31; Lk 12:4-7; Pl 4:6; 1Ti 6:6-8; 1Pi 5:5-7 * 6:29: 1Ki 10:4-7; 2Tem 9:3-6 * 6:31-32: Mt 6:8* 6:33: 1Ki 3:13-14; Sam 37:4,25; Lom 14:16-17 * 7:1-2: Mk 4:24-25; Lom 2:1; 1Ko 4:5; Jem 4:11-12

Page 16: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 7:6 13 Matiyu 7:15-20tane wamba ini mo apiape. Apialu,nimbana lene epene toto, nimba ameneokona lee kunu yola oko katulo moapolopele. Jisasa wuane leaipia.

6 Yakamato mamaku epene wete tupayia kapua tupa ateyainga peyamo leaindo,utupane-mane minditaka epene weteutupane mee kee-mane ango manguaalu, mopeke loto, yakama nolopeyai-ko. Yakamato wuane na-piyapape. Dee,yakamato Gotena minditaka epene wetetupa piango anatope gulene wandakalitupa mai na-piyapape.

Pote Lalapape Lo Mana Lamai-yane OkoLuku 11:9-13

7-8 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, wua leaipia: Wandakali-manepote loto, Gote nimbato mangene mindipipe leyai-kola, Goteto mangene okonepiyane. Yakamato pote loto, Gote nim-bato mangene mindi pipe leaindo, Gotetomangene okone pulupeya-ko. Gote nim-bato mangene mindi pipe lo pote lala-pape. Minditaka ayia pua atalaini wan-dakali tupa pitaka-mane minditaka andomialaini. Yakamato aiya pua ateaindo,yakamato minditaka ando molopeyai-ko.Yakamato minditaka ayia pua atalapape.Wandakali-mane anda asia lomba peyageao-geao lo atalaini tupa pitakana asiaGoteto lumba maiyane. Yakamato asialomba peya geao-geao lo ateaindo, Gotetoasia lumbulu-peyako. Yakamato asialomba peya geao-geao lo atalapape. *

9 Akali mindina iwanane okomane bal-ana ayiane oko tee loto, ulia nokale giileando, balana ayiane okonemane anamindi malupeyape. 10 Dee, iwananeokonemane pisa mindi nokale gii le-ando, balana ayiane okomane etelu koonanimato naa na-piyamane mindi malu-peyape. Jia. 11 Yuu okona ateyai Ayianekoo tupa yakamato minditaka epene tupayakamana andopane tupanga mayaini.Wuane pua teke, yakamana minditupa-mane ayiane ati kenga ateya oko tee loto,minditaka epene tupa nanima gii leaindo,balato yuu okona ayiane ateyai tupa siaminuto, minditaka epene utupane yakamagulupeya. *

12 Yakamana yangone tupamaneyakamamoyoyale, mana epeneminditupamineakale nembo teaindo, yakamato

wandakali yangone utupane moyoyale,mana epene utupane pitaka minalapape.Gotena loo tupapi, potopesa akali tupanapii pepa pelene eya tupapi, utupanepitaka-mane pii mindiki okone tekelangiyaini. Jisasato wuane leaipia. *

Geta Aŋako Okona Kolandaka LalapapeLeane Oko

Luku 13:23-2813-14 Wuane lalu, Jisasato pii mindi

tako pua loto, yuu koo okona polaneasini oko andane wete eya leaipia. Yuukoo okonena kolandaka lolane getaokopi andane teke eya. Okonelapoandane eya-kola, wandakali kambua-mane polane asini andane okone watamapoto, kolandaka lolane geta andaneokonena poto, koyalaini. Wandakalisaka atapowa atolane yuu okona polaneasini oko aŋako eya. Gotena yuu epeneokonena kolandaka lolane geta okopiaŋako teke eya. Aŋako eya-kola, wandakaliaŋalapo minditupa-mane angu polaneasini aŋako okone andalaini. Yakamatosaka atapowa atene yuu okona polaneasini aŋako okone watama poto, yuuokonena kolandaka lolane geta aŋakookona pulupape. Jisasato wuane leaipia.

Yakamato Waiwa Ando Atalapape LeaneOko

Luku 6:43-44; 13:23-2815-20 Wuane lalu, Jisasato wandakali

tupa tipa puato, eyaka ikilimbu ani atenemindina butusa dini epene tupa lialaepeleaipia. Pee, taweyame itane mindinaapate dini epene tupa lialaepe. Jia. Itakoo mindina dini epene mindi katulo lianapene, dini koo teke lialane. Dini epenelia napiyane ita tupa pitaka wandakali-mane yoko wato yangalaini. Dee, itaepene mindinga dini koo mindi katulolia napiyane. Jia. Ita epene mindingadini epene teke lialane. Tene okonena,yakamato ita tupana dini tupa andoto,ita mindi epene ya, ita mindoko koo yaloto, ita tupa katulo yapa lo tale piyaini.Wuane pua teke, potopesa akali tupanamanaminulai tupa andoto, yakamato akalimindi bala potopesa akali enene mindi ya,akali mindoko bala owato potopesa akalimindi ya lo potopesa akali tupa katuloyapa lo tale pulupeyai. Owato potopesaakali tupamane yakama minakasa oyale,

* 7:7-8: Mk 11:24; Jo 14:12-14; 15:7-8; 16:23-24; 1Jo 3:22; 5:14-15 * 7:11: Jem 1:17-18 * 7:12: Mt 22:39-40; Lk6:31; Lom 13:8-10

Page 17: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 7:21-22 14 Matiyu 8:6yia sipisipi gulene epolopeyai tekeko, utu-panena yamapane anda-pangosa peangoanatope gulo epolopeyai. Akali utupane-mane yakama minu koyolaini. Waiwaando atalapape. *

21-22 Wandakali yapa lo tale pulane otooko epola-angi, wandakali kambua-manenamba languato, Akali Andane, Akali An-dane, nanimato nimbana gene oko loto,potopesa akali atoto, piape pua atema.Nanimato nimbana gene oko loto, wan-dakali tupanga yama koo atene tupa peyowatoto, metekolo piape tai-lene kam-bua tupa pemane lolopeyai. Wandakalikambua-mane wuane lolopeyai tekeko,wandakali utupanena minditupa Gotenayuu epene okona napolo-peyai. Jia. Nam-bana ayiane ati kenga ateya okona nembo-tene oko wato minalaini wandakali tupaangu balana yuu epene okona polopeyai.*

23Ayiane ati kenga ateya okona nembo-tene oko wato mina na-piyaini wandakaliminditupa-mane Akali Andane, Akali An-dane lolopeyai tekeko, nambato utupanepanakame lamawuato, Gotena loo angowaatalaini wandakali yakama nambato andana-peyawaneko. Yakama namba tepa alu,pulupa lokale. Jisasato wuane leaipia. *

Anda Pulane Mana Lapo Okona Pii KokoliOko

Luku 6:46-4924-25Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, wamba akali wai-enemindimanebalana anda oko yuu tai ana tokongapeaneleaipia. Matili popo taimane lea-kola,kingi andane epeaipia. Epea-kola, ipalii andane mindi lua awua epoto, andaokonepeyo keao loyale peane tekeko, andaokone yuu tai ana tokonga pitane ateaneokomane tai duli lo atea-kola, peyo keaonaleaipia. Wandakali mindimane nam-bana pii oko ale wato, wato minu ate-ando, bala akali wai-ene wamba ateaneokonepene teke atolopeya.

26-27 Wuane tekeko, wamba akali wainaene kuati minene mindimane balanaanda oko yuu kayiki ipa mau mindingapeaipia. Matili, popo taimane lea-kola,kingi andane epeane okomane ipa lii an-danemindi lua awua epeaipia. Epoto, andaokone taimane pelea-kola, anda okone lai

loto, yuunga kapoyale tepa yaepia. Wan-dakali mindimane nambana pii oko alewato, tailo wato minu ata napeando, balaakali wai naene wamba ateane okonepeneteke atolopeya. Jisasato wuane leaipia.

28-29 Loo tupana mana andene akalitupamane mana lamai-yaini pua, Jisas-ato mana lamai napeaipia. Jia. Manalamaulane tai-lene tupa balanga ya-kola,balato utupane siaminuto, piimanapi utu-pane lamai-yaepia. Tene okonena, balatopii utupane pitaka lo koyo pea-angi, wan-dakali kambua peteaini tupamane manabalato lamaiyane utupane nembo toto,moko andane leainipia. *

8Jisasato Akali Tapa-mane Koyene Mindi

Mo Atu Yane OkoMaki 1:40-44; Luku 5:12-14

1 Jisasa bala yuu wangiane okonetepa alu, puu nena lea-angi, wandakalikambua-mane bala watama peainipia.2Watama peai-kola, akali tapa-penemindibala Jisasa ateane ongane mandaka epoto,aikini leka wato, Akali Andane, nimbatonamba mo atu yokale nembo teendo,nimbato katulo wuane pulupele leaipia.3Wuane lea-kola, Jisasato balana kini okoakali okonenga yatawato, nambatowuanepukale. Nimba atu yaa lea-kola, okoneangi teke akali okonena tapa peane okoatu yaepia.

4 Atu ya-kola, Jisasato akali okonelamawuato, nambato nimba mo atueyo oko nimbato wandakali mindikipimindi lamaulene andape leaipia. NimbaGotena pitisa piape piyane akali okoateyanga poto, nimbana umbaini okobalanga andawa lape. Andawa lalu,Goteto nimbana tapa tupa mo atu yalalo wandakali tupamane andeakalenga,Mosesato opa maipe leane pua nimbatomaipe. Jisasato wuane leaipia. *

Jisasato Ami Opisa Mindina Piape AkaliMo Atu Yane Oko

Luku 7:1-105 Jisasa bala Kapaneame tano okona

peakaiyu lea-angi, Lomo tane ami yandayene andete mindiki ando atalane opisamindimane epoto, pii mindi bala lamai-yaepia. 6Balato pii okone bala lamawuato,

* 7:15-20: Mt 3:8-10; 24:23-24; Lk 3:8-9; Jo 15:4-6; Ap 20:28-29; 2Pi 2:1; Ga 5:19-23; Jem 3:9-12; Mt 12:33 * 7:21-22:Lk 6:46-49; Jem 1:25 * 7:23: Sam 6:8; 2Ti 2:19 * 7:28-29: Mk 1:22; Lk 4:32 * 8:4: Pit 14:1-32; Mt 9:30; Lk17:14

Page 18: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 8:7 15 Matiyu 8:22Akali Andane, nambana piape akali okobala kusuku pituto, tandaka andane weteno andaka peteane okomee peteya leaipia.7 Wuane lea-kola, Jisasato namba epoto,bala mo atu yokale leaipia.

8-9 Wuane lea-kola, ami opisa okone-mane balana pii okone yano peyoto,namba akali epene mindi jia leaipa.Nimba akali epene oko nambana andakaepeendo, mana okone katu nalolo-peya.Akali mindimane namba ando atalanepua teke, nambatopi ami yanda yeneminditupa ando atalawane. Nambatoami yanda yene mindi peakale leyo-kola, bala palane. Nambato ami yandayene mindi epeakale leyo-kola, balaepalane. Nambato nambana piape akalioko lamawuato, nimbato piape oko piileyo-kola, balato piape okone piyane.Wuane pua teke, nimbato mee nambanapiape akali oko atu yakale lole-kola, balaatu yolopeya leaipia.

10 Wuane lea-kola, Jisasato moko loto,wandakali bala watama epeaini tupalamawuato, nambato pii enene mindiyakama langeyo leaipia. Ami opisaoko bala Isatale tane mindi jia tekeko,balato nambanga tungi peyoto, bilipi leyapua, Isatale tane wandakali mindikipimindimane nambanga tungi peyoto,bilipi leyainga nambato anda napewane.11 Matili Goteto wandakali pitaka yapa lotale pula-angi, nai epalanesa tanepi, naiandaka palanesa tanepi, wandakali yamewaka kambua epoto, Gotena yuu epeneati kenga eya okona poto, Apatakamepi,Aisakepi, Jekopopi, utupane towa atutomo kambua no pitulu-peyai. *

12 Utupane-mane wuane pulupeyaitekeko, Isatale tane minditupa ati kengayuu epene okona polo-peyama nembotoatolai-kola teke, Goteto utupane yuu kooundupi-lene okona pulupa loto, wata nenalolopeya. Wata nena lola-kola, wandakaliutupane yuu koo okonena atoto, yamatakalo nene geleto laka pua atolopeyai leaipia.* 13 Wuane lalu, Jisasato ami opisa okolamawuato, nimbato nambanga tungipeyoto, bilipi lele pua, nimbana piapeakali oko atu yolopeya-ko. Nimba andakapuu leaipia. Wuane lea-kola, okone angiteke ami opisa okonena piape akali oko atuyaepia.

Jisasato Wandakali KambuaMo Atu YaneOko

Maki 1:29-34; Luku 4:38-4114 Jisasa bala Pita andaka kolandaka

loto andea-kola, Pitana wanda imaneoko siki omoto, umbaini toto andanepea-kola, tokonga palu yanga andeaipia.15Andoto, Jisasatowanda okonena kiningaminea-kola, balana umbaini toto andanepeane okone atu yaepia. Atu ya-kola,wanda okone ika loto, Jisasana tomo yangamayaepia.

16-17 Matili, nai andaka pea-kola, wan-dakali minditupa-mane sipitisa koo atenewandakali yangone kambua Jisasa ateangaatu aiyu epeainipia. Wamba potopesaakali Aisayato pii mindi pepa peyoto,nanima siki omoto, tandaka no atema-kola, balato nanimana siki mindipene-mindipene tupa mo atu yane leaipia.Gotena pii layene okone enene guleakalenembo toto, Jisasatowandakali utupanenasipitisa koo ateaini tupa peakale lo peyowataka piyu, wandakali siki pelene tupapitaka mo atu yaka peaipia. *

Jisasato Nimba Namba Watama IpuLeane Oko

Luku 9:57-6018 Wandakali kambua-mane Jisasa bala

ato mapu peainga andoto, balato balanadisaipolo tupa lamawuato, nanima ipaangini okona amo yangi maa leaipia.19 Wuane lea-kola, loo tupana manaandene akali mindimane Jisasa ateangaepoto, tisa, namba nimbana disaipoloatoto, yuu nimba pole tupa pitakananamba atu bakale leaipia. 20 Bakale lea-kola, Jisasato bala lamawuato, peangoanatope tupana pangulane yuli tomba-yene yalane. Dee, eka tupana paliyainianda atalane tekeko, Akalina Iwanane okooto mo kawane yata olane kawa kandamindi nayalane leaipia. *

21 Wuane lea-kola, Jisasa watamaepoko pua atalane akali waka mindimanebala lamawuato, Akali Andane, nambawamba ini poto, nambana ayiane okomali pukale. Mali piyu, matili nambanimbana disaipolo atoto, yuu nimba poletupa pitakana atu pepando, okone katulolo-peyape leaipia. * 22 Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawuato, omene guloatalaini wandakali tupamane yakamana

* 8:11: Lk 13:29-30 * 8:12: Mt 22:13; 25:30; Lk 13:23-28 * 8:16-17: Ais 53:4 * 8:20: 2Ko 8:7-9 * 8:21:1Ki 19:20

Page 19: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 8:23 16 Matiyu 9:2yangone omene tupa mali peakale lo andokondalu, nimbato namba watama ipuleaipia.

Jisasato Popo Andane Lo Auwa EpeaneMindi Tepa Yakale Leane Oko

Maki 4:36-41; Luku 8:22-2523 Wuane lalu, Jisasa bala sipi mindina

peakaiyu lea-kola, balana disaipolo tupabala towa atu peainipia. 24 Ipa anginiokona tombenenga peai-kola, popo an-dane wete mindi lo awua epeane okomaneipa andanewetemindi taimane ika leaipia.Ipa ika leane okonemane sipi oko angomangua yane tekeko, Jisasa bala sipi oko-nena limu paleaipia. * 25 Limu palu ya-kola, balana disaipolo tupamane bala peyaika loto, Akali Andane, nanima omoyalepeyama-ko. Nimbato nanima molo-pekelaa leainipia.

26Wuane leai-kola, balato utupane tipapuato, anu peakale yakamato Gote lo bilipileyama nayu nalene, yukuwa ateyaipeleaipia. Wuane lalu, bala ika loto, popoandane leane okola, ipa taimane ika leaneokola, lapotaka laiya loto, tepa alapa lea-kola, popo andane leane oko tepa yaepia.Tepa ya-kola, ipa taimane ika leane okopitepa alu, ema aŋakopi mindi napeaipia.* 27 Wuane pea-kola, sipi okona peteainiakali tupamane nembo kambua toto, piimindi leaini oko loto, Jisasato popo an-dane lala okola, ipa taimane ika lala okola,okonelapo laiya loto, tepa alapa leya-kola,lapotaka-mane balana pii ale eyapi-ko.Bala akali anu-pene mindi ya andeyamapeleainipia.

Jisasato Akali Lapona Sipitisa Koo AteainiTupa Peyo Wateane Oko

Maki 5:1-17; Luku 8:26-3928 Jisasa bala ipa angini Galili okona

amo yangi poto, Gatata yamena yuu okonapeakaiyu leaipia. Sipitisa koo atene akalilapo yuu okonena atoto, wandakali omenetupa mali pitane ateaini ongane man-daka atalapele-pia. Ole dindi lo akaliokonelapo-mane wandakali tupa taimanepeyoyale peyapi-kola, wandakali tupa kat-ulo ongane mandaka gulo na-palainipia.Jisasa bala Gatata yuu okonena peakaiyulea-kola, akali okonelapo-mane wandakalimali tupana atalu epoto, bala malandayapelepia. 29 Jisasa malanda wato, akaliokonelapo-mane pii taimane loto, Gote

Iwanane nimbato nalipanga aki pulape.Nimbato tandaka andane nalipanga gu-lane oto oko naepeya-kola teke, nim-bato nalipa tandaka andane gulu epelepeleapelepia. *

30Amonga-yale yia yomo andane minditani no ateainipia. 31 Ateai-kola, sipitisakoo utupane-mane pii taimane loto,Jisasa nimbato nanima akali okolapo tepaalu pulupa lo peyo wateendo, nanimayia ateyai utupana ini anda-pangosakolandaka lalapa lape leainipia. 32Wuaneleai-kola, Jisasato yakama pulupa leaipia.Pulupa lea-kola, sipitisa koo utupane-mane akali okonelapo tepa alu poto,yia utupanena ini pangosa kolandakaleainipia. Kolandaka leai-kola, yiautupane pitaka yuu wangiane mindinaatoto, taimane puu nena loto, ipa anginimindi peteane okona peakoto, ipa nalu,omeainipia.

33 Omeai-kola, yia yatawa atalaini akalitupamane okone andoto, tano okonataimane peainipia. Poto, utupane-manewandakali tupa lamawuato, Jisasatosipitisa koo atene akali okone-laponasipitisa koo ateaini tupa peyo wateaneokopi, mangene waka peane tupapi,utupane pitaka wua piya leainipia.34 Wuane leai-kola, tano okonena tanewandakali tupa pitaka-mane Jisasamalanda olo epoto, bala andeaini-pia.Andoto, utupane-mane bala taimanelamawuato, nimba nanimana yuu oko tepaalu puu leainipia.

9Jisasato Akali KusukuMindi Mo Atu Yane

OkoMaki 2:1-12; Luku 5:17-26

1 Wandakali tupamane Jisasa nimbapuu leai-kola, bala sipi mindina peakaiyulo pitiyu, ipa angini okona amo maitabala atalane Kapaneame tano okona pekeleaipia. * 2Peke lea wete, akali minditupa-mane akali kusuku mindi takeanga awuaJisasa ateanga epeainipia. Jisasato andea-kola, akali utupane-mane bilipi loto, akaliokone awua epeyai lo andoto, balato akaliokone lamawuato, iwana, nambato nim-bana koo pilini tupa apeyo-ko. Nimbaminiepene pali leaipia.

* 8:24: Sam 4:8 * 8:26: Mt 14:31; Sam 89:9 * 8:29: Mk 1:24; Lk 4:41 * 9:1: Mt 4:12-16

Page 20: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 9:3 17 Matiyu 9:173 Jisasato wuane lea-kola, loo tupana

mana andene akali ongane ateaini tupanaminditupa-mane yakama tane teke-tekepii lalawa puato, Goteto angu wandakalitupana koo tupa apialane-ko. Jisasatoakali kusuku oko lamawuato, nimbana kootupa apeyo leya okomaneGote ando lambaleya leainipia.

4Wuane leai-kola, Jisasato utupane tipapuato, anu peakale yakamato nembo koopalu ateyaipe leaipia. * 5 Nambato akalikusuku oko lamawuato, nimbana koo tupaapeyo leyo oko piape pitete-pene mindijia. Nambato bala lamawuato, nimba ikalalu, andaka puu loto, balana siki okomo atu yewando, piape okone pitete-peneyolopeya. 6Wuane tekeko, Goteto yuungawandakalina koo tupa apolane tai-leneoko Akalina Iwanane nambanga geane okoyakamato andalapale nembo teyo leaipia.Wuane lalu, balato akali kusuku okonelamawuato, nimba ika lalu, nimbana takeatoko mo awua andaka puu, leaipia. *

7 Wuane lea-kola, akali okone balaika lalu, andaka peaipia. 8 Jisasato akalikusuku okone mo atu yane oko andoto,wandakali kambua ateaini tupamanemoko andane wete leainipia. Moko loto,mo atu yolane tai-lene okonepene tupaGoteto yuu okona akali mindinga mayae-ya nembo toto, utupane-mane Gotenagene oko laiyu leainipia.

Jisasato Matiyu Andoto, Namba WatamaIpu Leane Oko

Maki 2:13-17; Luku 5:27-329 Jisasa poto andea-kola, akali Matiyu

lenemindi takisamunimialaini andamin-dina peteanga andoto, namba watama ipulea. Wuane lea-kola, Matiyu ika lalu,Jisasa watama pea. 10 Jisasapi, balanadisaipolo tupapi, utupane Matiyu towaatu balana andaka peai-kola, takisa munimialaini akalipi, koo piyaini wandakalipi,wandakali okonepene kambua epoto, utu-pane towa atu tomo no peteai. 11 Jisasatoutupane towa atu tomo no peteai-kola,Patasai tupamane andoto, Jisasana dis-aipolo tupa tipa puato, anu peakale yaka-mana tisa oko bala takisa muni mialainiakalipi, koo piyaini wandakalipi, utupanetowa atu tomo no peteyaipe leai. *

12 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, dokosa-mane wan-dakali siki napalene tupa mo atu yolanetene mindi ata napeya lea. Dokosa-manewandakali siki pelene tupa angu mo atuyalaini. 13 Wuane pua teke, namba epe-wane oko wandakali epene tika-pene tupaee lo molo na-epewane. Jia. Koo piyainiwandakali tupa ee lo molo namba epe-wane. Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, wandakali-manemee opa angunamba giyaini mana oko nambato epeleaa na-piyawane. Jia. Wandakali-maneyakamana yangone tupa ondo wato moy-alaini mana oko nambato epele alawanelayene eya. Pii okonena tene oko andokopaleyape lo yakamato mana molo pulupa.Jisasato wuane lea. *

Pote Kambua Loyale, Tomo Nanene Ata-laini Mana Oko

Maki 2:18-22; Luku 5:33-3914 Okone angi, Jonena disaipolo tupa

Jisasa ateanga epoto, alu minditupa Pata-sai tupamane pote kambua loyale, oleukupini mindilapo tomo nanene atalainileai. Nanimatopi wuane teke piyamane-ko. Anu peakale nimbana disaipolo tupa-mane wuane na-piyainipe leai. * 15Wuaneleai-kola, Jisasato utupane tipa puato,akali mindimane wanda mindi kee loto,balana amene tupa towa atu ateyai-kola,balana amene utupane-mane mini kendaalainipe lea. Jia. Okone angi utupane-mane mini kenda aa na-piyaini tekeko,matili akali minditupa-mane bala andi loawua polai-angi, balana amene tupamanepote kambua loyale, ole ukupinimindilapotomo nanene atolopeyai lea.

16 Wandakali mindimane lapa-lapapalai-lene wenene mindi moto, tonawambane asia titi yene mindina ataengelo tambu leando, balato tona okone wasa-wasa peyola-angi, lapa-lapa palai-lenewenene oko kingi tupi loto, tonawambaneokone lapone lete laya ola-kola, asia titiwamba yane okone andane gulolo-peya.Wuane pulane nembo toto, wandakalimindikipi mindimane wuane napiyane.Jia.

17 Dee, wandakali-mane ipa waenewenene tupa ipa pene wambane memeumbaini-mane waa-pene tupana ambupete leaindo, ipa waene wenene okonena

* 9:4: Mt 12:25; Lk 9:47; Jo 2:24-25 * 9:6: Jo 17:1-3 * 9:11: Lk 15:2 * 9:13: Mt 12:6-8; Ose 6:6 * 9:14:Lk 18:12

Page 21: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 9:18 18 Matiyu 9:34

popone-mane anda yoto, pene wambaneutupane tula lolai-kola, ipa waene oko alupulupeya. Wuane pulane nembo toto,wandakali mindikipi mindimane wuanenapiyane. Jia. Wandakali-mane ipa waenewenene tupa pene wenene tupana ambupete leyai-kola, ipawaene tupapi, ipa penetupapi, utupane pitaka kuai lo yalane.Jisasato wuane lea.

JisasatoWandaMindi Mo Atu Yalu, WanaOmene Mindi Mina Ika Leane Oko

Maki 5:22-43; Luku 8:41-5618 Jisasato pii utupane Jonena disaipolo

tupa lamawua atea-kola, Juta yamena lotuanda ando atalane akali Jaitusa lene okoepea. Epoto, bala Jisasa ateanga aiki lekawato, nambana wanane oko epapu omalatekeko, nimba epoto, balanga kini yataeendo, bala dee lapone saka atolo-pekelolopeya lea. 19 Wuane lea-kola, Jisasaika lalu, akali okone towa atu peapi-kola,Jisasana disaipolo tupapi atu peai.

20-21Okone angi, mali alesa pitakana oledindi lo kii kalo teke pitiyanewandaminditano okonena peteaipia. Wanda okone-mane Jisasa epo peanga andoto, nambatobalana tonanga wata ewando, nambanasiki oko koyo pulupeya nembo toto, Jisas-ana masianesa epoto, balana tona okonaduninga wata ya. * 22Wata ya-kola, Jisasabala mopeke loto, wanda okone andoto,wana nimbato namba lo bilipi lele mam-bele, nambato nimbana siki oko mo atueyo-ko. Nimba mini epene palu puu lea.Wuane lea-kola, okone angi teke wandaokone atu ya.

23 Atu ya-kola, Jisasa bala Jaitusa okonaandaka poto, anda-pango kolandaka lotoandea-kola, akali minditupa-mane wanaomene okomali puyale pupe tupa lo ateai-kola, wandakali waka tupamane ai lo yayapeyo yamataka lo ateai. 24 Wuane puaateai-kola, Jisasato utupane lamawuato,wana oko oma napene, mee limu paleya-ko. Yakama pulupa lea. Wuane lea-kola, balato kopeta leya nayuto, wan-dakali utupane-mane bala andayo giwayai. 25 Giwa yai-kola, balato utupanepitaka kamaka peakale lo peyo watalu,wana omene yane lumu okona kolandakaloto, balana kininga minia-kola, wanaomene yane oko saka pitulu-peke lalu, ika

leaipia. 26 Jisasatowana okone saka pitulu-peke laya ya-kola, wuanepiya lowandakalitupamane pii temane okone yuu ukusaneyene tupa pitakana lo tawe yainipia.

Jisasato Lee Koo Akali Lapo Mo Atu YaneOko

27 Jisasa bala yuu okone tepa alu pea-angi, lee koo lapo akali-mane bala watamaepoto, Dapiti yame akali nimbato nalipaondo aa lo pii taimane leapi. * 28 Jisasabala andaka kolandaka lea-angi, akali leekoo okonelapo bala ateanga epeapi-kola,balato okonelapo tipa puato, nambato kat-ulo liyambana lene mo tee laya olopeya loliyambato bilipi leyapipe lea. Wuane lea-kola, okonelapo-mane balana pii okoneyano peyoto, enene, Akali Andane, nim-bato katulo wuane pulupele lo nalipatobilipi leyapa leapi.

29 Wuane leapi-kola, Jisasato balanakini oko akali okone-lapona lenenga yatawato, nambato katulo liyambana lene okomo tee laya olopeya lo liyambato bilipileyapi pua teke, nambato liyambana leneoko mo tee laya eyo lea. 30 Wuanelea wete, akali okone-lapona lene teapi-kola, Jisasato akali okonelapo pii lamaiyonayu lamawuato, nambato liyambana leemo tee laya eyo oko liyambato wan-dakali mindikipi mindi lamaulapele lea.* 31 Jisasato wuane leane tekeko, akaliokonelapo liyamba poto, Jisasato liyam-bana lee mo tee laya apiane lo pii temaneokone yuu ukusane yene tupa pitakana lotawe yapelepia.

Jisasato Akali Pii Na-lalane Mindi Mo AtuYane Oko

32Akali okonelapo Jisasa tepa alu, peapi-angi, wandakali minditupa-mane yangonemindi atu aiyu Jisasa ateanga epeai. Sipi-tisa koo mindi akali okonenga atea-kola,balato katulo pii na-lalaepia. 33 Jisasatoakali okonenga sipitisa koo ateane okonepeyo watea-kola, akali okonemane piilea. Pii lea-kola, wandakali amunguli puaateaini tupamanemoko wete loto, nanimaIsatale tane tupamane andema-kola, alumindikipi mindi akali mindimane pii na-lalane akali mindi pii laya yanga andanapema leai. * 34 Wandakali utupane-mane wuane leaini tekeko, akali Patasaitupamane loto, sipitisa koo yame ando

* 9:20-21: Mt 14:36 * 9:27: Mt 20:29-34 * 9:30: Mt 8:4 * 9:33: Mk 2:12 * 9:34: Mt 12:24; Mk 3:22;Lk 11:15

Page 22: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 9:35 19 Matiyu 10:11-13atalane sipitisa kawane Belesa-pulu balatoJisasa minu tai laya eya-kola, Jisasato sipi-tisa koo tupa katulo peyo wata alane leai.*

Jisasato Wandakali Tupa Ondo Yane Oko35 Okone angi, Jisasa bala tano an-

danepi, aŋakopi, utupane pitakana epokopuato, Juta yamena lotu anda tupana poto,Gotena pii layene epene oko wandakalitupa mana lamawuato, Goteto wandakalitupa moyo ando atalane lea. Wuaneloto, balato wandakali siki pelene tupapitaka mo atu yaka pea. * 36 Okoneangi, balato andea-kola, wandakali kam-bua ateaini tupa yakama sipisipi yatawaatalane akali mindi ata napene manyanigulo atoto, anu pimape lo tatake aka puaateaininga andoto, balato utupane ondoya. * 37 Ondo wato, balato balana dis-aipolo tupa lamawuato, eenga tomo kam-bua mandipe-pene eya tekeko, tomoman-dulane wandakali aŋalapo angu ateyai-ko.* 38 Ee anduane okomane bala eenga tomomandulane wandakali minditupa mo takopeakalenga, yakamato bala lo pote lala-pape lea.

10Jisasato Balana Disaipolo Alesa Tupa Pi-

ape Pulu Pulupape Leane OkoMaki 3:13-19; 6:7-13; Luku 6:12-16; 9:1-5

1-4 Aposolo akali bulupane oko Sai-mone balana gene mindi Pita lene oko.Balana amene Endutupi, Sepiti iwananeJemesapi, balana amene Jonepi, utupaneaposolo akali ateaini teke. Dee, Pilip-ipi, Batolo-miyupi, Tomasapi, Tatiyusapi,takisa muni mialane akali Matiyu okopi,Alipusa iwanane Jemesapi, Selote yamenaakali Saimone okopi, Jutasa gene mindiIsaka-tiyote lene matili Jisasa ene peteaneokopi, akali alesa utupane pitaka aposoloakali ateai. Jisasato utupane bala ateaneongane mandaka ipulupa loto, yakamatosipitisa koo tupa peyo watoto, wandakalitupana siki mindipene-mindipene tupapitaka mo atu yaka pua atalapape lea.Wuane loto, balato piape okonelapo pu-lane tai-lene oko akali utupanenga maya.*

5-6 Jisasato akali alesa utupane piapepulu pulupa loto, yakamato Samatiya tanewandakali tupana tano mindi yandopi,wandakali yame waka tupana yuu mindiyandopi, utupanena puu napene kondala-pape. Yakamato Isatale tane wandakalisipisipi alu pene gulo ateyai tupanga angupulupa lea. *

7-10 Wandakali mindimane wandakaliwaka mindina piape pimai-yando, pi-ape anduane okomane bala yole maipe-peneko. Yakamato muni yandopi, anepausa mindi yandopi, nuu mindi yan-dopi, singilisa lapo yandopi, sukee laponeyandopi, utupanena mindi mandi napene,kalango mindi ai napene, mee pulupape.Yakamato Isatale tane wandakali tupaateyainga poto, Gote ati kenga ateya oko-mane pitaka taka ando atolane gii okowamba mandaka guleya lo lamai-yapape.Lamaiyu, yakamato wandakali siki pelenetupa mo atu yalu, wandakali omene tupaika laya alu, wandakali tapa-pene tupa moatu yalu, sipitisa koo tupa peyo watalu,piyapape. Yakamato piape utupane piya-pale loto, nambato tai-lene yakamangageyo okonena yolemindi yakamato nambagiyapa naleyo. Wuane pua teke, yakam-ato wandakali tupa moyo piape utupanepulai-angi, yakamato yole mindi giyapanalene, utupane mee moyo piape utupanepua atalapape. *

11-13 Yakama tano mindina polai-angi,wandakali epene tika-pene mindi aiyapiyapape. Wandakali mindimane yakamaandaka ipulupa lola-kola, yakamato bal-ana andaka kolandaka leaindo, yakam-ato wandakali anda okonena pitulai tupalamawuato, yakama mini epene palu ata-lapa lalapape. Wandakali utupane-maneyakama wayu epalai ya leaindo, yakamanayamapane tambo laya olane pii epene okoutupanenga yolopeya oko yakale lalapape.Yakale lalu, yakama anda waka mindinapali-pali napene, anda mindiki okonenaangu palu atoto, tano okonena epoko puaatalapape. Matili yakamato piape pikoyopulai-angi, tano okone tepa alu pulupape.Yakama anda mindina kolandaka lolai-angi, wandakali anda okonena pitulai tu-pamane yakama wayu epalaiya lo lamianapeaindo, yakamana yamapane tambo

* 9:35: Mt 4:23; Mk 1:39 * 9:36: Mt 14:14; Nam 27:17; 1Ki 22:17; Sak 10:2; Mk 6:34 * 9:37: Lk 10:2 * 10:1-4:Mk 6:7; Lk 9:1 * 10:5-6: Jet 50:6 * 10:7-10: Mt 3:1-4; 4:17; Lk 10:4,6-9,11; 1Ko 9:14 * 10:11-13: Lk 10:5-7

Page 23: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 10:14 20 Matiyu 10:24-25laya alane pii okone yakama tanenga pekeleakale lo ando kondalapape. *

14 Tano mindina wandakali mindikipimindimane yakamana pii lolai tupa alenaene, yakama yatawa pali napeaindo,yakamato tano okone tepa alu poyaleatolai-angi, yakamana sukee okona yuukangalamu atolane tupa tanda lo tepaalu, yakama yuu waka mindinga pulu-pape. * 15 Nambato pii enene mindiyakama langeyo. Matili Goteto wan-dakali tupa yapa lo tale pulu epola-angi,Goteto Sotomo, Gomota-la, tano okone-lapona tane wandakali tupa malinga ikalaya wato, kenda-pene mindi utupanengamalupeya. Wuane tekeko, yakamato piimindi lolai-kola, tano mindina wandakalitupamane yakamana pii okone ale naene,yakama yatawa pali napeaindo, matiliGoteto kenda-pene andane wete mindiwandakali utupanenga maulupeya. Jisas-ato wuane lea. *

Kenda-pene Kambua Epolopeya LeaneOko

Maki 13:9-13; Luku 21:12-1716Wuane lalu, Jisasato balana disaipolo

tupa lamawuato, sipisipi gulene akali tupayakama peango anatope gulene wandakalitupana tombenenga poto, piape pua ata-lapape leyo-ko. Etelu tupamane tenga-mane waiwa yalaini pua teke, yakamatopiwaiwa atalapape. Dee, eka iti pulumatupamane mana koo mindi paini mina na-piyaini pua, yakamatopi mana koo mindipaini mina na-piyapape. Jia. *

17-18 Yakamato namba lo bilipi leyaioko awua tepa alapale nembo toto,Juta yame-mane yakama andi lo awuapoto, yakamana kanjole tupana wenongakosimi loto, yakamana lotu anda tupanaatoto, yakama kunju-mane peyolo-peyai. Utupane-mane wuane pulaini.Yakama waiwa ando atalapape. Yakamatonambana pii layene epene oko gapomaneakali andanepi, kiŋipi, wandakali yamewaka tupapi, utupane pitaka lamai-yapalenembo toto, alu minditupa Goteto andokonda ola-kola, wandakali minditupa-mane yakama andi lo awua poto, yakamakosimi loyale, akali utupanena wenongaataya olopeyai. *

19-20 Yakama akali utupanena wenongaatolai-angi, yakamato pii lolai tupayakama tane nembo toto, laa napulu-peyai. Jia. Ayiane Gotena Sipitisayakamanga ateya okomane yakamananembo-tene tupa mina ika laya wato,yakamato wua lalapa lolopeya-ko.Wandakali-mane yakama kosimi lolai-angi, yakamato aki loto, wandakaliutupanena pii lolai utupane yano peya-makalepe lo nembo kambua na-talapape.*

21 Okone angi, akali mindimane nambalo bilipi lola-kola, balana amene oko-mane bala kosimi loto, gapomane oko-mane bala peyo ome leakale lo malu-peya. Ayiane mindimane balana an-dopane oko kosimi loto, wuane teke pulu-peya. Andopane minditupana angini,ayiane-la, okonelapo liyamba nambanayame atolapi-kola, andopane utupane-mane okonelapo masia mawuato, kosimiloto, gapomane okomane okonelapo peyoome leakale lolopeyai. *

22 Yakama nambana yame atolai-kola,wandakali kambua longo-mane yakamatowa embo wetete olopeyai tekeko,wandakali-mane namba awua tepa naene,nambanga tungi peyo bilipi lo atapowaatolai-kola, Goteto utupane molo-pekelolopeya. 23 Nambato pii enene mindiyakama langeyo. Yakamato Isatale yuuokona tano tupa pitakana poto, piapepikoyo napulai-kola, Akalina Iwananeoko peke lolopeya-ko. Tano mindinawandakali tupamane kenda-pene andanetupa yakama giki peaindo, yakama tanowaka mindina palaka pulupape.

24-25 Mana kambua tisa tupanga eya-kola, mana aŋalapo angu sukulu pai tu-panga yalane. Wuaneko, mana menewandakali mindimane balana tisa oko siaminuto, bala lipinga yale ata napiyane.Jia. Mana mene mindimane mana moto,balana tisa ateya okopene teke guleando,okone katu. Wuane pua teke, piapeakali mindimane balana piape ando ata-lane akali ateya okopene teke guleando,okone katu. Namba anda anduane ateyo-kola, wandakali minditupa-mane nam-bana gene Belesa-pulu geyai-ko. Wuanepua teke, yakama nambana yame ateyai

* 10:14: Lk 10:10-12; Ap 13:51 * 10:15: Mt 11:24; Ju 7 * 10:16: Lk 10:3; Lom 16:17-19 * 10:17-18: Mk13:9-10; Lk 21:12-13 * 10:19-20: Jo 14:26; Lk 12:11-12 * 10:21: Mai 7:6; Mt 10:34-36; Mk 13:12; Lk 21:16

Page 24: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 10:26 21 Matiyu 10:39lo andoto, utupane-mane gene koo weteminditupa yakama gulupeyai. Jisasatowuane lea. *

Yakamato Gote Angu Yukuwa AtalapapeLeane Oko

Luku 12:1-726 Wuane lalu, Jisasato pii mindi

tako pua loto, andipa wandakali-manemana too pua miniyai tupa pitaka matilipanakame yolopeya lea. Pii andipa toopene eya tupa pitaka matili wandakali-mane ale wato, nembo tolo-peyaiko.Yakamato wandakali mindikipi mindiando yuku olaini. * 27 Andipa undupipangosa nambato pii minditupa yakamalangeyo tekeko, matili nai tola-angi,yakamato pii utupane panakame lamai-yapape. Andipa nambato pii minditupaakatete-mane yakama langeyo tekeko,matili wandakali pitaka-mane ale yakalenembo toto, yakamato anda tokongaatoto, pii utupane taimane lalapape.

28-31 Wandakali-mane katulo eka pilip-imbi lapo ana mindiki-mane kambalainitekeko, yakamana Ayiane Goteto ekaaŋako utupanena mindi oma napeakalenembo teando, eka okone oma napulu-peya. Wandakali yakamato eka pilipimbikambua tupa sia minuto, lipinga-yaleateyai-kola, Goteto yakamana kawaitini ateya tupa dii lo andalane-ko.Wandakali-mane yakama peyo ome lolainiloto, yakamato yuku aa na-piyapape.Enene, wandakali-mane katulo yakamanaumbaini oko peyo ome lolopeyai tekeko,utupane-mane yakamana tandini okokatulo peyo ome nalolo-peyai. Gotetokatulo yakamana umbaini, tandini-la,lapotaka yuu koo wetete okona awuaaindaka loto, minu koyolo-peyako.Wandakali-mane yakama peyo ome lolainilo yuku naene, yakamato Gote anguyukuwa atalapape. Jisasato wuane lea.*

Namba Jisasana Yame Ateyo Lo LapanaApe-pene Leane Oko

Luku 12:8-1032-33 Wandakali tupana wenonga atoto,

wandakali mindimane namba Jisasa yameata napeyo leando, matili nambana ayianeati kenga ateya okona wenonga atoto,

nambato wandakali okone bala nambayame ata napeya lolo-peyawa. Wuanetekeko, wandakali tupana wenonga atoto,wandakali mindimane namba Jisasa yameateyo leando, matili nambana ayiane atikenga ateya okona wenonga atoto, nam-bato wandakali oko bala namba yameateya lolo-peyawa teke. *

34-36 Yuu okona wandakali tupamaneyanda napene atoto, yame mindikiateakale nayuto, namba epeane loyakamato nembo na-talapape. Jia.Ayiane mindimane nambana yame atola-kola, balana iwanane okomane balayanda pimalu-peya. Angini mindimanenambana yame pitula-kola, balanawanane okomane bala yanda pimalu-peya.Akali mindina angini okomane nambanayame pitula-kola, akali okonena weteneokomane balana wanda imane okoneyanda pimalu-peya. Akali mindimanenambana yame atola-kola, balana yameanda mindikina paliyaini tupamane balayanda pimalu-peyai. Wandakali yamepalu pula tupa pitaka yapu lo lapo peakalenembo toto, namba epewane. Wandakaliminditupa-mane yanda pimakale nembototo, kandepa luu tupa awua epalainipua teke, nambana pii oko kandepa luumindi guleya-kola, nambato okone awuaepewane. *

37Wandakali mindimane balana ayianeyandopi, angini yandopi, okone-laponamindi wayumane epelewa yamapane yoatalane wuane pua teke, balato nambatowa epelewa yamapane yo ata napeando,wandakali okone bala katulo nambanayame ata napulu-peya. Mindimane bal-ana iwanane yandopi, wanane yandopi,okone-lapona mindi wayumane epelewayamapane yo atalane wuane pua teke, bal-ato namba towa epelewa yamapane atanapeando, wandakali okone bala katulonambana yame ata napulu-peya teke.

38Wandakali mindi bala nambana yameatola mambele, kenda-pene minditupabalanga epoto, balana ita malamandaoko gulo yolopeya. Balato kenda-peneutupane mo awua, namba watama na-epeando, bala nambana yame atolanewandakali epene mindi jia. * 39Wandakalimindi bala nambana yame ateando,

* 10:24-25: Mt 9:34; 12:24; Mk 3:22; Lk 6:39-40; 11:15; Jo 13:14-16; 15:20 * 10:26: Mk 4:21-22; Lk 8:17 * 10:28-31:Jem 4:11-12; Mt 6:25-27 * 10:32-33: Mk 8:34-38; Lk 9:23-26; 2Ti 2:11-12 * 10:34-36: Mai 7:6 * 10:38: Mt16:24-26; Mk 8:34-35; Lk 9:23-26; 17:33; Jo 12:25

Page 25: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 10:40 22 Matiyu 11:11

namba towa yanda piyaini akali tupamanekatulo bala peyo ome lolopeya. Wandakalimindi bala omolowane nembo toto,nambana yame ata napeando, bala epenesaka atapowa ata napulu-peya. Wandakalimindi bala nambana yame atola mambele,wandakali mindimane bala peyo omeleando, wandakali okone bala epene sakaatapowa atolane tene oko ando molopeya.

40 Wandakali mindimane yakama wayuepalai ya loto, yakama yatawa paleando,balato namba wayu epeleya loto, yatawapalula-kola pulupeya. Wandakali mindi-mane namba wayu epeleya loto, nambayatawa paleando, balato namba ati kengaatala yuunga puu leane Gote oko wayuepeleya loto, yatawapalula-kola teke pulu-peya. *

41 Mindimane potopesa akali mindimoyokale nembo toto, bala wayu epeleyaloto, yatawa paleando, Goteto balana po-topesa akali tupa yole epenemindi maulu-peya mindiki okonepene teke wandakaliokone maulupeya. Dee, wandakali mindi-mane Gotena wandakali epene tika-penemindi moyokale nembo toto, bala wayuepeleya loto, yatawa paleando, Gotetowandakali epene tika-pene mindi yoleepene mindi maulupeya mindiki okoneteke wandakali okone maulupeya.

42 Nambato pii enene mindi yakamalangeyo. Wandakali mindimane nambanayame wandakali tupana mindi moyokalenembo toto, ipa kaka-ene ambuto,nambana yame wandakali gene nayenewete mindi neakale mayando, Goteto yoleepene mindi wandakali okone maulupeya.Jisasato wuane lea.

11Jonena Disaipolo Lapo Akali Jisasa

Ateanga Epeapele OkoLuku 7:18-35

1 Yakamato wua piyapape loto, Jisasatobalana disaipolo alesa akali tupa manalamai koyo piyu, bala yuu okone tepa alu,yuu ongane mandaka tano yane tupanapoto, Gotena pii mana tupa lamawua atea.2-3 Okone angi, ipa peya-maiyane akaliJone oko bala andi latane atoto, JisasaKataisato piape pua ateya lene oko aleyaepia. Ale wato, balana disaipolo lapoakali lamawuato, liyamba Jisasa ateyangapoto, bala tipa puato, nimba akali mindi

epolopeya layene pia okope. Pee, matiliakali waka mindi epolopeya lo nani-matomaliyo atamakalepe lo tipa piyapapeleaipia.

4-6 Wuane lea-kola, akali okonelapoJisasa ateanga epoto, bala tipa peapi-kola,Jisasato okone-lapona pii okone yano pey-oto, nambato piape pua ateyo-kola, wan-dakali lee koo tupamane kuai lo andeyailea. Wandakali kee koo tupa asini peyai.Wandakali tapa-pene tupa umbaini epeneateyai. Wandakali ale tuma tupamane piiale eyai. Wandakali omene tupa malingaika loto, saka ateyai. Wandakali koo tipiatupamane Gotena pii layene oko ale eyai.Wandakali mindimane nembo lapo palinapene, namba Mesaya oko ateya lo bilipileando, matili bala epele wete olopeya-ko. Liyamba Jone ateyanga peke loto,nambana piape lee-mane andeyapi tupapi,nambana pii ale-mane ale eyapi tupapi,utupane pitaka bala lamai-yapape. Jisas-ato wuane lea. *

7 Wuane lea-kola, Jonena disaipolookonelapo Jone ateanga peke leapi-kola,Jisasato wandakali kambua ateaini tupatipa puato, wamba Jone bala wandakalinapalene yuu okona atea-angi, bala akalianu-pene mindi atea-kola, yakamato balaandolo peaipe lea. Popo leya-kola, kambetundupalina dini tupa pua amo nenapiyane pua, Jone bala akali nembo lapopalu atea-kola, yakamato bala andolopeaipe. Jia. Bala nembo mindiki paluatoto, piape pua atea. 8 Balato tona epenewete minditupa pua atea-kola, yakamatobala andolo peaipe. Jia. Tona epene wetepiyaini akali tupa kiŋi tupana andakapitiyaini.

9-10 Jone bala potopesa akali mindiatea-kola, yakamato bala andolo peaipe.Enene. Jone balato potopesa piape puaatolopeya nembo toto, Gotena pii pepapelene eya mindimane loto, Ale alapape.Nambana pii wai lo awua epolane akalioko bala wamba ingane epeakale lolowa-kola, balato nimbana asini oko mandekepua yata olopeya layene eya. Jonetopotopesa piape okone puato, potopesaakali wamba ateaini tupa pitaka sia minea.* 11 Nambato pii enene mindi yakamalangeyo. Ipa peya-maiyane akali Jone okobalato yuu okona wandakali tupa pitaka

* 10:40: Mk 9:37; Lk 10:13-16; Jo 13:18-20 * 11:4-6: Ais 35:5-6; 61:1 * 11:9-10: Mal 3:1; Lk 1:76-79

Page 26: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 11:12-13 23 Matiyu 11:23sia minu ateya tekeko, Goteto wandakaligene nayene wetete tupa moyo andoatola-kola, utupane-mane Jone siaminuto,kuai lo wetete atolopeyai.

12-13 Wamba Mosesapi, potopesaakali tupa pitakapi, utupane-manepii minditupa pepa peleai-kola, akaliminditupa-mane pii utupane wandakalitupa lamawua atama ipulu, ipa peya-maiyane akali Jone oko bala ateane giiokona giau leainipia. Jone bala epoto,Goteto pitaka taka ando atalane lo piilamawua ateane okone angi tewa atoto,wandakali pitaka-mane balana pii okoneale wato, Goteto utupane moyo andoateakale lo taimane atete pima epeainioko epoto, oto andipa ateyama okonagiau leya. * 14 Wamba potopesa akalitupamane pii mindi loto, matili potopesaakali Ilainja bala peke lolopeya leainipia.Yakamato utupanena pii okone enene yalo nembo teaindo, ipa peya-maiyane akaliJone bala Ilainja peke lene gulo ateanenembo talapape. * 15 Wandakali ale asiayene tupa yakamato pii okone ale alapape.

16-19 Ipa peya-maiyane akali Jone balaipa waene naa napene atea. Ole ukupinimindilapo balato pote angu lokale nembototo, ulia nanene kondea. Kondea-kola,wandakali tupamane bala lamba loto, sipi-tisa koo mindi balanga ateya-kola, bal-ato ipa waene ulia ima nanene kon-dalane leainipia. Andipa Akalina Iwananeoko epo atoto, ipa waenepi, uliapi neya-kola, wandakali andipa ateyai tupamanebalapi lamba loto, akali okomane ipawaenepi, uliapi kambua wete no atoto,takisa muni mialaini akali tupapi, koopiyaini wandakali tupapi, utupane towayandeke ando atalane leyai. Wuane leyai-kola, nambato andipa ateyai wandakaliyakama andopane yame towa makandepeyo. Andopane tupamane makesa amatupana pituto, andopane yangone tupalamawuato, yakamato nanima towa kindipua mali lialapale loto, nanimato yakamamina kindi pua musiki lalama tekeko,yakamato nanima towa kindi pua malilia napiyai lalaini. Nanimato kindi pu-ato, wandakali mali puyale wee lalainimindi lalama tekeko, yakamato nanimatowa kindi pua ai lama na-lalai. Wandakaliandipa ateyai tupa yakama andopane

okonepene gulo atoto, pii okonepeneleyai tekeko, wandakali wai-ene tupamaneGotena pii layene oko tika-pene ya lonembo toto, Goteto leya pua piape piyaini.Jisasato wuane lea. *

Yamapane Peke Nalene Wandakali TupaKoyolo-peyai Leane Oko

Luku 10:13-1620-21Wamba Jisasa bala Kotasinipi, Bete-

saitapi, Kapaneamepi, tano utupanenaatoto, metekolo piape tai-lene andanekambua wete peane tekeko, tano utu-panena tane wandakali tupamane yama-pane peke naleai. Yamapane peke naleai-kola, balato wandakali utupane laiya loto,Kotasini, Betesaita-la, tano okone-laponatane wandakali yakamato ale alapape lea.Wamba namba yakamana yuu okone-lapona atoto, metekolo piape andaneminditupa pewa tekeko, yakamato utu-pane andoto teke, yamapane peke naleai.Akali mindimane Taya, Saitone-la, tanokoo okone-lapona poto, metekolo piapeandane utupane pea-yale, tano okone-lapona tane wandakali tupamane manakoo minu atalamae-ya nayu, mini kendawato, yakamana angati itini pundi loto,wamba wete yamapane peke leai-yale.Yali, ae, Kotasini, Betesaita-la, tano okone-lapona tane wandakali yakama yamapanepeke naleyai okonena, yakama koyolo-peyai nembo toto, nambato yakama ondoeyo. * 22 Goteto wandakali tupa yapalo tale pula-angi, balato Taya, Saitone-la,tano okone-lapona tane wandakali tupakenda-peneminditupamaulupeya tekeko,balato kenda-pene andane wete mindi-tupa Kotasini, Betesaita-la, tano okone-lapona tane wandakali yakamanga gulu-peya.

23 Okone angi, Goteto Kapaneametano okona tane wandakali yakamanagene tupa ati kenga laiyu lolo-peyape.Jia. Yakamapi yamapane peke naleyaiokonena, balato yakamapi yuu koowetete okona wata ai nena lolopeya.Wamba namba yakamana tano okonaatoto, metekolo piape andane minditupapewa okoni. Wandakali mindimaneSotomo tano okona atoto, metekolo piapeandane utupane pea-yale, wandakaliutupane yakamapi yamapane peke leai-yale. Wuane peai-yale, Goteto Sotomo

* 11:12-13: Lk 16:16 * 11:14: Mal 4:5; Mt 17:10-13; Mk 9:11-13 * 11:16-19: Mt 9:14 * 11:20-21: Ais 23;Ese 26:1–28:26; Jol 3:4-8; Emo 1:9-10; Sak 9:2-4

Page 27: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 11:24 24 Matiyu 12:5tano oko minu koya napea-kola, tanookone mee yapia-yale. * 24 Gotetowandakali yapa lo tale pula-angi, balatoSotomo tano okona tane wandakalitupa malinga ika laya alu, utupanengakenda-peneminditupamaulupeya tekeko,balato kenda-pene andane wete mindiKapaneame tano okona tane wandakaliyakamanga gulupeya. Jisasato wuane lea.*

Jisasato Yakama Mana Mo AtalapapeLeane Oko

Luku 10:21-2225-27 Okone angi, Jisasato pii mindi tako

pua loto, minditaka eya tupa pitaka nam-bato ando atola loto, Ayiane Goteto utu-pane pitaka nambanga geane lea. Wan-dakali mindikipi mindimane bala tanenatai-lene okomane Ayiane Gote oko balaokopene lo anda napiyane. Jia. GoteIwanane oko balana tai-lene okomaneAyiane Gote oko bala okopene ateya loandalane. Andoto, balana ayiane okobala okopene ateya lo wandakali mindingaandawa leando, wandakali okonemaneAyiane Gote oko bala okopene ateya lo an-dolopeya teke. Wuanepua teke, wandakalimindikipi mindi bala tanena tai-lene oko-mane Gote Iwanane oko bala okopeneateya lo anda napiyane. Jia. AyianeGotena tai-lene okomane bala Iwananeokopene ateya lo andalane. Andoto,balana Iwanane oko bala okopene ateyalo wandakali mindinga andawa leando,wandakali okonemane Iwanane oko balaokopene ateya lo andolopeya teke. Wuanelalu, Jisasato pote loto, Ayiane Gote, nim-bato yuu ati-la, lapotaka ando atelenelea. Wandakali wai-enepi, mana kambuaandenepi, utupane-mane pii lalo utupaneanda napeakale nembo toto, wamba nim-bato pii utupane mo too pee. Andipaandopane aŋako yale gulo ateyai wan-dakali tupamane nimbana pii utupane an-deakale nembo toto, nimbato pii utu-pane wandakali utupanenga andawa lele.Enene, ayiane, nimbato kuai lo nembototo, wuane pele okonena, nambato nim-bana gene oko laiyu leyo. Jisasato poteloto, wuane lea. *

28 Pote lalu, Jisasato wandakali tupalamawuato, kenda-pene andane awua ata-laini wandakali yakama oto mialapalelokalenga, yakama namba ateyonga ip-ulupa lea. * 29-30 Nambato wandakalitupana napinga yale gulo atoto, utupanetowa tenga-mane tambo lo atene manaoko minu atalawane. Yakama nambanapangosa ateaindo, piape nambato yakamaguluwa oko kenda napene, yambo-yambogulola-kola, yakama oto mo atene guloatolo-peyaiko. Yakama nambana pangosaatoto, piape nambato yakamanga guluwaokone puato, mana nambato yakama lan-guluwa tupamo atalapape. Jisasatowuanelea. *

12Sambasa Angi Piape Na-piyaini Mana

OkoMaki 2:23-28; Luku 6:1-5

1 Sambasa mindina, Jisasa bala witi eetupana tombenenga asia epo pea-kola,balana disaipolo tupamane bala watamaepoto, ulia nono wato, witi dini tupa yoto,naka pima peai. * 2 Yoto naka pima peai-kola, Patasai tupamane andoto, Gotena loookomane loto, Sambasa angi wandakali-mane piape napipe-pene leya tekeko, nim-bana disaipolo tupamane witi dini tupayoto, naka pima peyai okonde leai. *

3-4Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, Gotena loo oko-mane loto, Gotena lotu anda okona betesaGote maiyene yalaini tupa pitisa akali tu-pamane angu nape-pene layene eya lea.Wandakali waka mindimane betesa utu-pane naa na-piyapape layene eya tekeko,wambaDapitipi, akali bala towa atu ateainitupapi, utupane yakama ulia nono yai-kola, balato Gotena lotu anda okonenakolandaka loto, betesa utupane noto, balatowa atu ateaini akali tupapi neakalemayane lo pepa pelene eya. Yakamatopii okone wamba dii lo anda napeaipe. *5 Dee, Mosesato pii mindi pepa peyoto,Sambasa angi pitisa akali tupamane lotuanda andane okona atoto, piape piyainitekeko, Goteto koo tenemindi utupanengayata na-alane leaipia. Yakamato pepaokone wamba dii lo anda napeaipe. *

* 11:23: Ais 14:13-15; Jen 19:24-28 * 11:24: Mt 10:15; Lk 10:12 * 11:25-27: Mt 28:18; Jo 3:33-35; 17:1-3;Pl 2:9-11; Jo 1:15-18; 10:14-15; 1Ko 1:26-29 * 11:28: Jet 31:25 * 11:29-30: 1Jo 5:1-5 * 12:1: Lo 23:25* 12:2: Ek 20:10 * 12:3-4: Pit 24:5-9; 1Sa 21:1-6 * 12:5: Nam 28:9-10

Page 28: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 12:6-8 25 Matiyu 12:226-8 Yakamato lotu anda andane oko

angini wete mindi ateya nembo teyaitekeko, namba epo atoto, lotu andaandane oko sia minuto, piape andanewete tupa piyawane lo nambato yakamalangeyo. Akalina Iwanane nambatoSambasa oko ando atalawane. Gotenapii pepa pelene eya mindimane loto,wandakali-mane namba opa gipia lakae lonambato nembo nateyo. Jia. Wandakali-mane yakamana yangone tupa ondo watomoyapiai lakae lo nambato nembo teyolayene eya. Yakamato pii okonena teneoko nembo tapiai-yale, koo tene mindinambana disaipolo tupanga yaa napeya loandapia-yale. Andoto, yakamato koo tenemindi utupanenga mee yata aa napiyiai-yale. Jisasato wuane lea. *

Sambasa Angi Jisasato Akali Kii KooMindi Mo Atu Yane Oko

Maki 3:1-6; Luku 6:6-119Wuane lalu, Jisasa bala yuu okone tepa

alu poto, Juta yamena lotu anda okonakolandaka lea. 10 Kolandaka loto andea-kola, kini yangisa angu manda-tene akalimindi petea. Petea-kola, akali peteainitupamane Jisasa kosimi lamakale nembototo, bala tipa puato, Gotena loo okomaneaki leyape. Sambasa angi akali mindimanewandakali siki pelene tupa mo atu yando,mana okone katupe, nakatupe leai. *

11 Wuane leai-kola, Jisasato utupanetipa puato, Sambasa angi yakamanasipisipi mindi kundu mindina peakeando,yakamato sipisipi okone mia napene,kundu okonena yakale lo ando kondolo-peyaipe. Jia. Yakamato sipisipi okoneyo lo molopeyai okoni. * 12 Wandakali-mane yia sipisipi tupa sia minu, lipingawete ateyai. Tene okonena, Gotena lootupamane nanima languato, Sambasaangi, wandakali mindimane mana epenemindi minuto, yangone mindi mo atuyando, mana okone katu lolopeya leya.

13 Jisasato wuane lalu, akali kii koookone lamawuato, nimbana kii koo okotiyongo laa lea-kola, akali okonemane bal-ana kii tiyongo lea. Balato balana kii okonetiyongo lea wete, balana kii koo okone atuyoto, yangisa epene ateane okopene tekegulea. 14 Sambasa angi Jisasato akali oko-nena kini mo atu ya-kola, Patasai utupane

lotu anda oko tepa alu poto, nanimato anupuato, Jisasa peyo ome lamakalepe lo asiamindi aiya peainipia. *

Goteto Jisasa Balana Piape Akali AteakaleLeane Oko

15-21 Patasai tupamane Jisasa peyoome lamakale lo asia aiya pua ateaioko Jisasato andoto, yuu okone tepaalu pea. Pea-kola, wandakali kambua-mane bala watama epeyai oko andoto,Jisasato pii mindi Goteto bala andayoleane oko nembo tolo-peke lea. Pii okonenembo tolo-peke loto, balato Patasaiutupane lamawuato, wamba potopesaakali Aisayato pii mindi pepa peyoto,nambato akali oo ateya oko towa epelewayamapane yo atoto, balana mana tupaepele wete alawane leaipia. Nambato balanambana piape akali ateakale lata ewane.Matili nambana sipitisa oko balangaepeakale lolowa-kola, balato nambanamana tika-pene tupawandakali yame tupapitaka lamaulu-peya. Balato utupane towapii yanda pimawua, taimane nalolo-peya.Kambaiya mindi aŋa leka-getane atola-kola, balato okone minu leka wete na-olopeya. Ita lengane mindi tee puyalepula-kola, balato okone minu tee wetepiya na-olopeya. Balato mana epenetika-pene tupa wato minu atama pulu,mana koo tupa sia minula gii okona giaulolopeya. Wuane pula-kola, wandakaliyame tupa pitaka-mane balanga tungipeyoto, balato utupane moyolo-peya lomaliyo atolopeyai. Wamba potopesaakali Aisayato wuane loto, pepa okonepeleane nembo tolo-peke loto, JisasatoGotena pii okone enene guleakale nembototo, wandakali siki pelene tupa pitakamo atu yaka pea. Utupane mo atu yakapiyu, balato utupane lamawuato, nambatoyakama mo atu eyo oko yakamato mindiwandakali lamaulaini. Jia wete lea. *

Jisasa, Belesapulu-la, OkonelapoMaki 3:20-30; Luku 11:14-23; 12:8-10

22 Okone angi wandakali minditupa-mane akali sipitisa koo atene mindi Jisasaateanga atu aiyu epeai. Sipitisa koo mindiakali okonenga atea-kola, akali okone balakatulo pii na-lalaepia. Jisasato sipitisa koookone peyo watalu, akali okonemo atu ya-kola, akali okone bala lee talu, pii lalu, pea.

* 12:6-8: Mt 9:13; 12:41-42; Ose 6:6 * 12:10: Lk 14:3 * 12:11: Lk 14:5 * 12:14: Jo 5:16 * 12:15-21:Ais 42:1-4; Mt 3:17; 8:4; Mk 3:12

Page 29: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 12:23 26 Matiyu 12:36-3723Okone andoto, wandakali amunguli puaateaini tupa pitaka-mane moko leai. Wan-dakali minditupa-mane akali oko bala kiŋiDapiti yame mindi epolopeya layene yenepia okope lo tipa peainipia. 24 Tipa peai-kola, Patasai tupamane ale wato, Belesa-pulu bala sipitisa koo tupana akali kawaneatoto, Jisasa minu tai laya eya-kola, balatosipitisa koo tupa peyo wata alane leai. *

25 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, kiŋi mindikina yame okoyapu lo lapo puato, yakama teke-tekeyanda peapindo, yame okone koyolo-peyalea. Dee, tano mindikina yandopi, andamindikina yandopi, wandakali paliyainitupa yapu lo lapo puato, yanda peapindo,utupane tai ata napulu-peyai. 26 Belesa-puluto namba minu tai laya apia-kola,nambato sipitisa koo yame oko peyowatauwa-yale, Satane yame okone yapu lolapo puato, yanda-pene gulapia-yale, anupuato balana yame oko tai atapia-yalepe.27 Belesa-pulu balato namba minu tai layaeya-kola, nambato sipitisa koo tupa peyowatauwa-yale, Belesa-puluto Patasai yameyakamana disaipolo tupa minu tai layaeya-kola, utupane-mane sipitisa koo tupapeyo watapiai-yale. Yakama tanena dis-aipolo tupamane yakamana pii okone yapalo tale puato, yakamato pii kopeta leyailolopeyai.

28-29 Anu puato, wandakali mindimaneakali tai mindina andaka kolandaka loto,minditaka yola tupa katulo mo awua polo-peyape. Balato akali tai oko wambaini eyaka-mane andi lata yando, bal-ato akali okonena andaka kolandaka loto,minditaka yolane tupa katulo mo awuapolopeya. Wuanepua teke, Gotena Sipitisaokomane namba minu tai laya eya-kola,nambato akali tai Belesa-pulu oko wambaini andi lata wato, balana andaka kolan-daka loto, balana sipitisa koo tupa peyowata alawane-ko. Goteto yakama moyoando atolo ipupia lo yakamato nembo ta-lapape. *

30 Nambana yame ata na-piyaini wan-dakali tupamane namba yanda pingiyaini.Nambana sipisipi tupa mo amunguli na-piyainiwandakali tupamane nambana sip-isipi tupa puu toko leakale loto, wataapialaini. * 31 Wandakali mindimane

mana koo okonepene mindi miniandopi,yangone mindi lamba leandopi, manakoo waka minditupa mineandopi, Gotetobalana mana koo utupane pitaka apia-malupeya tekeko, wandakali mindimaneOli Sipitisa oko lamba leando, Goteto bal-ana koo okone apia-mai napulu-peya lonambato yakama langeyo. *

32 Dee, wandakali mindimane AkalinaIwanane oko andayo pii koo mindi leando,Goteto balana koo okone apia-malupeyatekeko, wandakali mindimane Oli Sipitisaoko andayo pii koo mindi leando, andi-papi, matili-matilipi, Goteto balana manakoo okone apia-mai napulu-peya. Oli Sipi-tisa okomane namba minu tai laya eya-kola, nambato sipitisa koo tupa peyo wataalawane. Wuane tekeko, yakama Pata-sai tupamane loto, sipitisa koo Belesa-puluto namba minu tai laya eya-kola,nambato sipitisa koo tupa peyo wato api-alane leyai. Yakamato wuane leyai oko-mane Oli Sipitisa gene koo Belesa-pulumawuato, bala lamba leyai okonde. Jisas-ato wuane leaipia.

Wandakali Epene Koo-la, Okolapo AndoPii Leane Oko

Luku 6:43-4533 Ita epene tupanga dini epene teke

lialane. Ita koo tupanga dini koo tekelialane. Ita utupanena dini lula tupa an-doto, wandakali-mane ita tupa yapa lo talepuato, ita oko epene ya, ita oko koo yalalaini. *

34-35 Wuane pua teke, wandakali epenetupana nembo-tene epene kambuapaleya-kola, utupane-mane mana epenekambua minuto, pii epene teke lalaini.Wandakali koo tupana nembo-tene kookambua paleya-kola, utupane-mane manakoo kambua minuto, pii koo teke lalaini.Tene okonena, Patasai yame yakama etelukoo gepo-mane mandiyene gulene atoto,pii epene mindi katulo na-lalaini. *

36-37 Nimbato pii lolene tupa Goteto alewato, nimba yapa lo tale pulupeya. Nim-bato pii epene tupa lalene yando, Gotetonimba wandakali epene ya lolopeya. Nim-bato pii koo tupa lalene yando, bal-ato nimba wandakali koo ya lolopeya.Tene okonena, matili Goteto wandakali

* 12:24: Mt 9:34; 10:24-25 * 12:28-29: Ap 10:37-38; 1Jo 3:7-8 * 12:30: Mk 9:39-40; Lk 9:50 * 12:31: Ip6:4-6 * 12:33: Mt 7:15-20 * 12:34-35: Mt 3:7; 15:18; Lk 3:7; 6:45

Page 30: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 12:38 27 Matiyu 12:48tupa yapa lo tale pula-angi, balato wan-dakali mindiki-mindiki lo tipa puato, anupeakale nimbato pii koo tupa wuane leepelolopeya. Balato wuane lo tipa pula-angi, wandakali mindiki-mindiki lo balanapii okone yano peyoto, tene mindi wuapea-kola, nambato wuane lewa lape-penegulolo-peya. Jisasato wuane lea.

Metekolo Piape Mindi Pula Leaini OkoMaki 8:11-12; Luku 11:29-32

38Okone angi, loo tupana mana andeneakalipi, Patasaipi, utupanena minditupa-mane Jisasa lamawuato, tisa, Goteto nimbamoyo ateya-kola, nimbato piape pilini okoandamakale-ko. Nimbato metekolo piapemindi pula leai. * 39 Wuane leai-kola,balato utupanena pii okone yano peyoto,wandakali yame koo andipa ateyai tupayakamato Gote enene oko awua tepa alu,gotewaka tupanga tungi peyo bilipi lalainiokomane yakama pamuku piyaini wan-dakali gulo atalaini lea. Yakamato nambalanguato, Goteto nimba moyo ateya-kola,nimbato piape pilini oko andawa loyale,metekolo piape mindi pula lalaini tekeko,nambato metekolo piape mindi andipanapukale. Jia. Wamba Goteto po-topesa akali Jona balanga metekolo piapepeane okonepene mindiki nambato matilipukale. * 40 Wamba Goteto metekolopiape andane okone pea-angi, Potopesaakali Jona bala utulu otongapi oto tepopisa andane mindina ini anda-pangosapaliyu, kamaka epeaipia. Wuane pua teke,matili Akalina Iwanane oko bala utuluotongapi ole tepo yuu pangosa paliyu, ka-maka epolopeya. *

41 Wamba Jona balato Gotena pii okoNinipa tane wandakali tupa lamaiya-kola, utupane-mane ale wato, yamapanepeke leainipia. Andipa Jona sia mineneakali mindi epoto, Gotena pii lamawuaateya tekeko, wandakali andipa ateyaitupa yakamato ale wato, yamapanepeke naleyai. Tene okonena, matiliGoteto wandakali tupa yapa lo tale pula-angi, Ninipa tane wandakali tupamanewandakali andipa ateyai tupa yakamangakoo tene minditupa yata olopeyai. *

42 Wamba kuwini wanda mindimaneSimba yuu oko ando peteane-angi,wandakali-mane kiŋi Solomone bala

akali mana andene mindi ateya leainipia.Wuane leai-kola, kuwini wanda okone-mane balana pii ale wakale nembo toto,Simba yuu oko tepa alu, asia luu wetemindina pea-kola, Solomoneto Gotenapii oko bala lamai-yaepia. Andipa kiŋiSolomone sia minene akali mindi epoateya tekeko, wandakali andipa ateyaitupa yakamato balana pii ale naeyai. Teneokonena, matili Goteto wandakali tupapitaka malinga ika laya wato, utupaneyapa lo tale pula-angi, kuwini wandaokonemanekoo teneminditupawandakaliandipa ateyai tupanga yata olopeya.Jisasato wuane lea. *

Sipitisa Koo Mindi Pulu, Peke Leane OkoLuku 11:24-26

43 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, sipitisa koo mindi wandakalimindi balanga atolane oko awua tepa alupeya-angi, bala wandakali napalene yuutupana epokopuato, otomo atolane pandamindi aiya piyane lea. 44 Aiya pitetewato, anda nambato wamba awua tepa aluepewa okonena namba peke loto atokalelalane. Wuane lalu, bala anda okonenapeke loto andeya-kola, anda ukuna oko-nena kangalamu yane tupa mindimaneaki pua apea-kola, anda okone yati pitaneepene ateyanga andalane.

45 Andalu, balato sipitisa koo weteyanasa bala sia minene tupa lamoto, utu-pane towa atu anda okonena peke lotoatalaini. Wamba sipitisa koo mindiki akaliokonenga atea-angi, bala kopeta ateanetekeko, andipa sipitisa koo kitupasa utu-pane balanga ateyai-kola, bala kopetawete atalane. Wuane pua teke, wandakaliyame koo andipa ateyai tupamatili kopetawete atolopeyai. Jisasato wuane lea. *

Jisasana Yame Enene OkoMaki 3:31-35; Luku 8:19-21

46 Jisasato wandakali kambua ateainitupanga pii lamawua atea-kola, balanaangini amene ima epoto, bala towa piilamakale lo kamaka maliyo ateainipia.47 Maliyo ateai-kola, mindimane Jisasalamawuato, nimbana angini, amene,utupane-mane nimba towa pii lamakaleloto, kamaka maliyo ateyai lea. 48 Wuanelea-kola, Jisasato balana pii okone yano

* 12:38: Mt 16:1; Lk 11:16; Jo 6:30-31 * 12:39: Mt 16:4; Mk 8:12 * 12:40: Jon 1:17 * 12:41: Jon 3:5* 12:42: 1Ki 10:1-10 * 12:45: 2Pi 2:20-21

Page 31: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 12:49-50 28 Matiyu 13:13-15peyoto, nambana angini amene ima tupaapi tupape lea.

49-50 Nambana Ayiane ati kenga ateyaokona nembo-tene wato minalaini wan-dakali tupa nambana angini, amene, ima-lini, ima ateyai-ko. Yakamato nambanaangini amene ima andalapa loto, Jisas-ato balana disaipolo tupa balana kii-manewaiyataka pea. *

13Tomo Waini Papaka Leane Okona Pii

Kokoli OkoMaki 4:1-9; Luku 8:4-8

1 Ole okone angi teke, Jisasa balaandaka atalu, kamaka poto, ipa anginiokona matenenga petea. 2 Petea-kola,wandakali kambua wetete bala peteangaepo amunguli puato, ipa matene okonenaateai-kola, Jisasa bala sipi mindinapeakaiyu lo petea. * 3 Bala pituto,pii kokoli kambua utupane lamaiya.Bulupanebalato pii kokolimindi loto, akalimindimane tomo waini minditupa balanaee okona papaka lolo peane lea.

4 Papaka lea-kola, tomo waini mindi-tupa ambe asininga tepa ya-kola, eka min-ditupa epoto, utupane neainipia. 5 Tomowaini minditupa ambe ana tokonga yuuaŋako yane ongane tepa wato, wambakapoyale poka lo ika leainipia. 6 Wainiutupane poka lo ika leaini tekeko, pini anaokona pea-kola, nai-mane ana oko totopeane okomane utupane kapu tamanguayaepia.

7 Tomo waini minditupa ambe tani kooani atene tupa ika lalane yuu mindinatepa wato, poka lo ika leaini tekeko,tani koo ani atene tupa kapoyale andayoto, utupane peyayo neaipia. 8 Tomowainiminditupa yuu epenemindinga tepayaepia. Waini utupanena minditupangadini paiyasa tepo liaepia. Minditupangadini paiyasa wataka liaepia. Minditupangadini wane andete liaepia. 9 Ale asia yenewandakali yakamato pii okone pai lo alewato, pii okonena tene oko nembo tala-pape. Jisasato wuane lea.

Pii Kokoli Leane Okona Tene OkoMaki 4:10-12; Luku 8:9-10

10 Jisasato pii kokoli okone lea-kola,balana disaipolo tupamane bala ateanga

epoto, anu peakale nimbato pii kokoliangu loto, wandakali tupa lamailini lo tipapeai.

11-12 Tipa peai-kola, balato utupanenapii okone yano peyoto, wandakali mindi-mane Gotena pii oko bilipi leyo nayuleando, Goteto balana bilipi oko minutai laya ola-kola, wandakali okonemaneGotena pii oko bilipi leyo nayu lolopeyalea. Disaipolo tupa yakamato Gotenapii oko bilipi leyama nayu leyai oko-nena, Goteto pitaka taka ando atalaneloto, nambato pii mana wamba too peneyane tupa yakamanga andawa lalawane.Wuane tekeko, wandakali waka tupamaneGotena pii oko bilipi leyama nayu naleyaiokonena, Sataneto akali utupanena bilipioko mo alu piya olopeya. Tene okonena,Goteto pitaka taka ando atalane lo piimana wamba too pene yane tupa nambatowandakali utupanenga panakame lamainapene, pii kokoli lo angu lamai-yawane.*

13-15 Wamba Goteto wandakaliokonepene tupa nembo toto, pii mindipotopesa akali Aisayanga lamaiya-kola,Aisayato pii okone pepa peleaipia. BalatoGotena pii okone loto, wandakali utupane-mane nambana piape tupa lee-maneandalu, nambana pii oko ale-mane alealu, nambana pii okona tene tupa kuai lonembo toto, yamapane peke lapiai-yale,nambato utupane mo kuai lauwa-yalelea. Nambato utupane mo atu yauwa-yaletekeko, nambato wuane pulane nembototo, utupane-mane nambana pii ale ape-pene kepa alu, lenemungu lalu, yakamananembo-tene tupa ana yale gulo ateaini.Tene okonena, wandakali utupane-manenambana pii oko ole kambuanga alewato teke, pii okonena tene oko matili-matilipi nembo natolo-peyai. Utupane-mane piape nambato piyawane tupaole kambuanga andoto teke, namba apiateyape lo matili-matilipi anda napulu-peyai layene eya. Andipa nambato piapepeyo-kola, wandakali minditupa-maneandoto teke, namba api ateyape lo andanapeyai. Utupane-mane nambana pii okoale wato teke, pii okonena tene oko nembonateyai. Utupane-mane wuane peyaiokomane pii Aisayato wamba leane okoneenene guleya-kola, nambato pii kokoli lo

* 12:49-50: Lom 8:28-30 * 13:2: Lk 5:1-3 * 13:11-12: Mt 25:28-29; Mk 4:24-25; Lk 8:18; 19:26 * 13:13-15:Ais 6:9-10; Jo 12:37-41; Ap 28:26-27

Page 32: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 13:16-17 29 Matiyu 13:30angu lamai-yawane. *

16-17 Wamba potopesa akali tupapi,wandakali epene tika-pene tupapi,utupanena wandakali kambua-manepii andipa yakamato ale eyai tupa aleaima lakae lo nembo teaini tekeko,utupane-mane ale nayainipia. Andipanambato mangene minditupa peyo-kola,yakamato lee-mane andeyai. Wambapotopesa akali tupapi, wandakali tika-pene tupapi, utupane-mane mangeneutupane andaima lakae lo nembo teainitekeko, utupane-mane anda napeaini.Nambato pii enene mindi yakamalangeyo-kola, yakamato minditaka lee-mane andeyai oko andoto, minditakaalene-mane ale eyai oko ale wato, yakamakuai lo ateyai. Jisasato wuane lea. *

Tomo Waini Papaka Leane Kokoli OkonaTene Oko

Maki 4:13-20; Luku 8:11-1518 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, akali mindimane tomo wainipapaka leane lo kokoli pii lalo okonenatene oko wua yalua lo yakamato ale ala-pape lea. 19 Akali mindimane tomo wainipapaka lea-kola, minditupa ambe asiningatepa ya-kola, eka minditupa epoto, utu-pane neainipia. Wuane pua teke, akalimindimane Gotena pii oko loto, Gotetopitaka taka ando atalane leya-kola, wan-dakali minditupa-mane ale wato, pii oko-nena tene tupawayumanenembonateyai-kola, Satane epoto, Gotena pii utupanenanembo-tenenga eya okomo alu piya alane.

20 Tomo waini minditupa ambe anatokonga yuu aŋako yane mindina tepawato, poka lo anda yane tekeko, ana totopeane okomane pini tupa kapu teaipia.Wuane pua teke, wandakali minditupa-mane Gotena pii oko wamba ini bulu-pane epelewa ale wato, bilipi lalaini.21 Wuane tekeko, utupane-mane Gotenapii oko bilipi lo ateyai-kola, wandakaliwaka minditupa-mane kenda-pene an-dane tupa utupane maiki piyaini. Wuanepeyai-kola, Gotena pii bilipi leyama nayunalenewandakali utupanewayumane pinipeya napene gulo atoto, ole ukupiniaŋalapo angu bilipi lalu, wamba kapoyalebala awua tepa alaini.

22Tomo waini minditupa ambe tani kooani atene tupa ika lalane yuu mindinatepa wato, poka lo ika leane tekeko, tani

koo ani atene tupa kapoyale anda yoto,utupane peyayo neaipia. Wuane pua teke,wandakali minditupa-mane Gotena pii alewato, bulupane bilipi lalaini tekeko, matilimunipi, waka minditaka tupapi, utupanekambua miaima lakae lo nembo talainimana okomane wandakali utupane mi-nakasa wato, Gotena pii oko ombo alane.Tene okonena, wandakali utupane-maneyuu okona minditaka eya tupa anu puamia-makalepe lo nembo kambua teyai-kola, Gotena pii yakamanga eya okomanedini lia napiyane. *

23 Tomo waini minditupa yuu epenemindinga tepa wato, dini kambua lialanepua teke, wandakali minditupa-maneGotena pii oko ale wato, pii okonenatene oko pailo nembo toto, bilipi leyamanayu lalaini. Wandakali utupanenaminditupanga dini paiyasa tepo lialane.Minditupanga dini paiyasa wataka lialane.Minditupanga dini wane andete lialane.Jisasato wuane lea.

Tani Koo Ika Leane Okona Pii Kokoli Oko24 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli waka

mindi wandakali tupa lamawuato, Gotetowandakali tupa wua pua ando atalane lonambato pii kokoli mindi leyo. Akalimindimane witi waini epene tupa bal-ana ee okona papaka leaipia. 25 Papakalalu palea-kola, utulu okona akali okonetowa yanda-pene akali mindi epoto, tanikoo waini tupa ee mindiki okonena tekepapaka lo tako piyu, peaipia. 26 Matiliwiti oko poka lalu, anda yoto, dini luyalepea-kola, tani koo tupa towa atu andayoateanga andeaini-pia. 27 Andoto, piapeakali tupa poto, ee anduane oko lamawu-ato, akali andane, wamba nimbana eeokona nimbato tomo waini epene tupaangu papaka lee-kola, nanimato andema-ko. Tani koo ateya tupa apito papaka leapeleainipia.

28 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, yanda-pene mindimane tanikoo waini utupane papaka lo tako pipiaeyalua leaipia. Wuane lea-kola, balanapiape akali tupamane bala tipa puato,nanimato tani koo utupane lopolo pupiailakae lo nembo telepe leainipia. 29Wuaneleai-kola, balato utupane lamawuato,yakamato tani koo tupa angu lopoapeyama nayuto, witi minditupa towaambe lopo apolaini leaipia. 30 Lopo

* 13:16-17: Lk 10:23-24 * 13:22: Lk 12:16-21; 1Ti 6:9-10,17-19

Page 33: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 13:31-32 30 Matiyu 13:43apolomane. Andipa lapotaka ateakalelo ando kondalapa. Matili tomo manduyolane oto oko epola-angi, nambato tomomandulai akali tupa lamawuato, wambaini bulupane yakamato tani koo tupalopoto, utupane yangoyale puta piyapape.Puta piyu, witi dini tupa mo yomo wato,nambana tomo waini yalawane andaokona yata alapape lokale. Ee anduaneokomanewuane leane lo Jisasato pii kokoliokone lea.

Maseta Waini Okona Pii Kokoli OkoMaki 4:30-32; Luku 13:18-19

31-32Wuane lalu, Jisasato pii kokoli wakamindi wandakali tupa lamawuato, masetawaini tupamane tomo waini waka yalanetupa pitaka sia minuto, aŋako wetete eyalea. Aŋako wete eya tekeko, wandakali-mane maseta waini tupa balana eenga pa-paka leyai-kola, utupane anda yoto, eengatomo waka tupa pitaka sia minuto, an-dane ita yale guleya-kola, eka tupa epoto,maseta kembone tupana anda piyaini.Wuane pua teke, Goteto wamba ini bulu-pane wandakali aŋalapo minditupa anguando atoto, piape pua ateya-kola, matilibalana yame tupa andanewetete gulalaini.Jisasato wuane lea.

PalawaYangalaini Pauta Okona Pii KokoliOko

Luku 13:20-2133 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli waka

mindi wandakali tupa lamawuato, wandamindimane palawa yangoyale, palawakambua disa andane mindina gae lalanelea. Gae lalu, balato palawa yangalainipauta yisa lene okona aŋako mindi palawautupanena tombenesa tepa wato, palawaipa minu yata eya-kola, matili pautaaŋako okonemane palawa okone mo andayalane. Wuane pua teke, wamba ini Gotetowandakali aŋalapo minditupa angu andoateya-kola, matili balato piape pua ateya-kola, balana yame andanewetete gulalane.Jisasato wuane leaipia.

Jisasato Pii Kokoli Tupa Angu LamaiyaneOko

Maki 4:33-3434-35Wamba potopesa akali mindimane

Gotena pii mindi loto, Goteto yuu okoyakale lea-angi, pii minditupa too pitaneateane oko atama ipapo wato, andipaateyama okona giau leya leaipia. Andipa

nambato pii kokoli loto, pii too pitaneutupane wandakali tupa lamauwakale lea.Gotena pii okonemane wuane leane pua,Jisasato wandakali kambua epo ateainitupa mana lamawuato, Goteto wandakalitupa ando atoto, wua piyane lo pii meemindi wandakali tupa mana lamai napea.Jia. Balato pii kokoli angu loto, manalamawua ateane okomane potopesa akaliokonena pii leane okone enene gulea. *

Pii Kokoli Leane Okona Tene Oko36 Wandakali kambua amunguli pua

ateaini tupa yakama andaka pulupa lalu,Jisasa bala andaka kolandaka lea. Kolan-daka lea-kola, balana disaipolo tupa balapeteanga epoto, tani koo eenga ateaneokona pii kokoli lale okonena tene okonimbato nanima langi leai. 37Wuane leai-kola, balato utupanena pii okone yanopeyoto, tomo waini epene papaka leaneakali lalo okone bala Akalina Iwanane okolea. 38 Ee lalo okone yuu eya tupa pitakamakande pua lalo. Tomo waini epene lalotupa wandakali Goteto moyo ando atalanetupa makande pua lalo. Dee, tani koolalo tupa wandakali Sataneto ando atalanetupa makande pua lalo. 39 Tani koo wainipapaka leane akali yanda-pene lalo okonebala Satane. Tomo mandulane gii lalookone yuu koyo pulane gii oko makandepua lalo. Dee, tomo mandulaini akali laloutupane enjole tupa makande pua lalo.

40-41 Wandakali-mane tani koo tupalopoto, yangalaini pua, oto andipa eya okokoyo pula-angi, Akalina Iwanane okomanebalana enjole tupa lamawuato, yakam-ato piape pulu pulupa lolopeya. Pulupalola-kola, utupane-mane yuu balato andoatalane tupa pitakana poto, yangone-mane koo peakale lo mo piya alaini wan-dakali ateyai tupapi, Gotena loo angoalaini wandakali tupapi, utupane pitakamo amunguli pulupeyai. *

42 Enjole utupane-mane wandakali utu-pane mo amunguli puato, ita too at-apowa atene yuu koo okona wato aindakalolopeyai. Aindaka lolai-kola, wandakaliutupane ita too atapowa atene okonenaatoto, yamataka lo nene geleto laka puaatolopeyai. * 43 Okone angi, nai tiipiyane pua, Ayiane Goteto ando atalaneyuu okona atoto, wandakali epene tika-pene tupa tii pua atolopeyai. Ale asia yene

* 13:34-35: Sam 78:2 * 13:40-41: Mt 24:31; 25:31; Mk 13:27; Jo 15:4-6 * 13:42: Mt 8:12 * 13:43: Dan12:3

Page 34: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 13:44 31 Matiyu 13:57wandakali yakamato ale alapape. Jisasatowuane lea. *

Minditaka Epene Wetete Okona Pii KokoliOko

44 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli minditako pua loto, Goteto pitaka taka ando ata-lane mana oko epene wete eya loto, nam-batowua leyo lea. Minditaka epenewetetemindi ee mindina too pitane ya-kola, akalimindimane okone ando moto, ee okonenateke too pulu-peke leaipia. Too piyu, balaepele ama poto, balana minditaka wambayatawa ateane tupa pitakawandakali wakatupamane kambeakale leaipia. Kambeai-kola, balato muni meane okonemane eeokone kambeaipia. Wuane pua teke,wandakalimindimane andola-kola, Gotetowandakali tupa kuai lo moyo ando ata-lane lo andolopeya. Andalu, balato epelewato, balana minditaka yuu okona eyatupa pitaka masia mawuato, Goteto balamoyo ando ateakale lo atolopeya. Jisasatowuane lea.

Mamaku Epene Wetete Okona Pii KokoliOko

45 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli wakamindi loto, Goteto pitaka taka ando ata-lane mana oko epene wete eya loto, nam-bato wua leyo lea. Bisanisa piape piyaneakali mindimane mamaku epene paiyawete mindi aiya pua ateaipia. 46Mamakuepene wete mindi aiya pua andalu, balapoto, balana minditaka yane tupa pitakawandakali waka tupamane kambeakaleleaipia. Kambeai-kola, balato muni meaneokonemane mamaku epene wete okonekambo meaipia. Jisasato wuane lea.

Pisa Mialane Umbene Nuu Okona PiiKokoli Oko

47 Wuane lalu, Jisasato pii kokoliwaka mindi loto, Goteto wandakali tupawua pua ando atalane lo nambato piikokoli mindi leyo lea. Wamba akaliminditupa-mane pisa mialaini umbenenuumindi ipa angininga aindaka loto, pisayame mindipene-mindipene tupa pitakameainipia. 48 Pisa mialane umbene nuuokone tumbi lea-kola, utupane-mane nuuokone kilau lo ipa matenenga mo yatayainipia. Mo yata alu, utupane-mane,pisa epene yame tupa yakamana penetupana aindaka lalu, pisa koo yame tupaapeainipia.

49Wuane pua teke, yuu oko koyo puyalepula-angi, koo piyaini wandakali atolaitupa wandakali tika-pene tupa towa atuatolai-kola, enjole tupa epoto, utupaneyapa lo tale pulupeyai. 50 Tale piyu,enjole tupamane wandakali koo tupa itatoo atapowa atalane yuu koo okona watoaindaka lolai-kola, wandakali utupane-mane yamataka lo nene geleto laka puaatolopeyai. Jisasato wuane lea. *

51Wuane lalu, Jisasato balana disaipolotupa tipa puato, yakamato pii kokoliutupane pitakana tene tupa nemboteyaipe lea. Wuane lea-kola, utupane-mane bala lamawuato, nanimato nemboteyama leai. 52 Wuane leai-kola, balatoutupane lamawuato, anda anduanemindimane balana minditaka epeneyalane lumu okona poto, minditakawambanepi, wenenepi, lapotaka mo awuaepalane. Wuane pua teke, loo tupanamana andene akali mindimane manamoto, Goteto wua pua wandakali moyoando atalane lo mana mola-angi, balatomana wambanepi, wenenepi, lapotakawandakali tupa mana lamaiyane. Jisasatowuane lea.

Nasatesa Tane Tupamane Jisasa MasiaMayaini Oko

Maki 6:1-6; Luku 4:16-3053 Jisasato pii kokoli utupane lamai koyo

piyu, yuu okone tepa alu pea. 54-56 Yuuokone tepa alu, balana yuu tene okonapoto, yakamana lotu anda okona pea.Poto, mana lamawua atea-kola, wandakalitupamane moko wete loto, pii lalawapuato, akali oko bala kamanda okonaiwanane pia oko andeyama leai. Balaangini oko Matiya. Jemesapi, Josepi, Sai-monepi, Jutasapi, utupane balana amenetupa ateyai. Balana imalini tupa pitakananima towa atu wali pitiyamae pia okoyako. Akali okomane pii mana utupa anitawe meae-yape. Balato tai-lene andaneoko ani tawemoto,metekolo piape andanetupa piyanepe leai. *

57Wuane loto, utupane-mane bala towayamapane koo paleai-kola, Jisasato utu-pane lamawuato, potopesa akali mindi-mane piape peya-kola, balana yuu teneokona atalaini wandakali tupapi, balanaanda okona atalaini wandakali tupapi,utupane-mane balana gene oko na-lalaini

* 13:50: Mt 13:42; Lk 13:23-28 * 13:54-56: Jo 6:42; 7:15 * 13:57: Jo 4:43-44

Page 35: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 13:58 32 Matiyu 14:18tekeko, yuu waka pitakana wandakali tu-pamane balana gene oko laiyu lalaini lea.* 58Balana yuu tene okona tane wandakalitupamane bala lo bilipi naleai-kola, Jisasabala yuu okonena atoto, metekolo piapetai-lene kambua pii napene, konda ya.

14Etoteto Jone Maa Pai Leane OkoMaki 6:14-29; Luku 3:18-22; 9:7-9

1 Okone angi, wandakali minditupa-mane pii temane loto, Jisasato metekolopiape tupa pua ateya leai-kola, gapomaneakali andane Etoteto pii okone ale yaepia.2 Ale wato, balato balana piape akali tupalamawuato, metekolo piape pua ateyaakali okone bala ipa peya-maiyane akaliJone yalua. Goteto bala malinga ika layawato, minu tai laya ya-kola, balato kat-ulo metekolo piape utupane pua atalualeaipia.

3-5 Etoteto Jone peyo ome leane okonatene oko andipa nambato yakama langeyo.Wamba Etoteto bala amene Pilipinawetene Etoti-yasa lene oko tondo moto,kee lea-kola, Joneto Etote lamawuato,nimbato wanda oko tondo moto, kee laluatele okomane Gotena loo oko angowaatele okonde lo lamaiki peaipia. Wuane lolamaiki pea-kola, Etoteto Jone peyo omelokale nembo teane tekeko, wandakalikambua-mane Jone bala potopesa akalimindi ateya nemboto ateainipia. Teneokonena, Etoteto utupane ando yukuwato, Jone peyo ome nalene, mee andiloto, katapusa anda okona aindaka leaipia.*

6 Matili alu mindi Etote angini-manebala mandeane oto oko epea-kola,wandakali kambua epoto, bala towa atutomo no peteaini-pia. Tomo no peteai-kola, Etoti-yasa wanane oko bala epoto,wandakali utupanena tombenenga atoto,danisa lea-kola, Etote bala epele-maneomeaipia. 7 Epele-mane omoto, balanaweno minuto, potomisa pii mindi wanaokone lamawuato, nimbato minditakamindi gii leendo, enene wete nambatookone gukale leaipia. 8 Wuane lea-kola, Etoti-yasato balana wanane okonelamawuato, nimbato Etote lamawuato,ipa peya-maiyane akali Jonena kawaneoko pelesa andane mindina yata wato,onga awua epoto, namba gii lo bala lamai

leaipia. Wuane lea-kola, wana okonemaneEtote lamai-yaepia.

9-10 Lamaiya-kola, kiŋi Etote bala yama-pane kenda yane tekeko, wamba wan-dakali kambua alewa peteai-kola, balanaweno minuto, nimbato minditaka mindigii leendo, enene wete nambato okonegukale leane oko nembo teaipia. Wuanenembo toto, balato akali mindi lamawu-ato, nimba katapusa andaka poto, amiyanda yene mindi ando, nimbato Jonenamaa pai loto, balana kawane mo awuaipu lape leaipia. 11 Wuane lea-kola, akalimindimane Jonena kawane pelesa andanemindina yata wato, awua epoto, wana okomayaepia. Maya-kola, wana okonemaneJonena kawane oko awua poto, balanaangini oko mayaepia. 12 Wuane pea-kola,Jonena disaipolo tupa epoto, balana um-baini oko mo mali piyu, Jisasa ateangapoto, bala lamai-yainipia.

Jisasato Akali Tausene Yau Tupa TomoNeakale Mayane Oko

Maki 6:31-44; Luku 9:10-17; Jone 6:1-1313 Jonena disaipolo tupamane Jone

omapia leai-kola, Jisasato ale alu, sipimindina pitiyu, yuu okone tepa alu,wandakali napalene yuu mindina balaangu pokale nembo toto, peane. Wuanetekeko, wandakali tupamane bala yuuokonena poyale peya ale wato, tano tupatepa alu, asini poto, yuu bala poyale peaneokonena peainipia. 14 Jisasa bala sipioko tepa alu, ipa matenenga pea-angi,wandakali kambua wete epo ateaingaandoto, ondo wato, utupanena siki tupamo atu ya.

15 Ole lea-kola, balana disaipolo tupa-mane bala ateanga poto, bala lamawuato,wandakali napalene yuu okona ateyama-kola, andipa ole leya-ko. Wandakali utupatano aŋako tupana poto, yakamana ulianolane tupa kambolo peakalenga, nim-bato utupane peakale laa leai. 16 Wuaneleai-kola, Jisasato utupane lamawuato,wandakali utupane-mane tomo kambolopolane tene mindi ata napeya-ko. Yakam-ato utupane tomo neakale mayapa lea.17 Wuane lea-kola, utupane-mane balalamawuato, nanimanga betesa yau, pisalapo angu eyama okonde leai. 18 Wuaneleai-kola, balato tomo utupane mo awuaipulupa lea.

* 14:3-5: Mt 21:25-26; Pit 18:16; 20:21; Lk 13:19-20

Page 36: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 14:19 33 Matiyu 15:319 Tomo utupane awua epeai-kola, bal-

ato wandakali tupa lamawuato, yakamatani tupana pitiyapa lea. Peteai-kola, bal-ato betesa yau tupapi, pisa lapo okolapopi,utupane moto, ati kenga andaiyu loto,Gote wayu pele loto, betesa tupa kondelea. Konde loto, balana disaipolo tupamaya-kola, utupane-mane tomo tupa talepuato, wandakali tupa neakale mayai. *20-21 Mayai-kola, wanda andopane ima diinalene, akali angu tausene yaupi minditomo utupane neai. Wandakali utupanepitaka-mane no embo yai-kola, balanadisaipolo tupamane akenane yane tupamoto, basaketa nuu alesa mandu tumbilaya wato, yata yai.

Jisasa Bala Ipa Angini Okona Tokonga KeeAtama Peane Oko

Maki 6:45-52; Jone 6:16-2122 Okone angi teke, Jisasato balana di-

saipolo tupa lamawuato, nambato wan-dakali tupa peakale lokalenga, yakama sipiokona peakaiyu lo pitiyu, ipa angini okonaamo-yangi ingane pulupa lea. 23 Wuanelalu, balato wandakali kambua ateainitupa pulupa lalu, bala angu yuu wan-giane mindina pote lolo peaipia. Undupilea-kola, bala angu wangiane okonenaateaipia. * 24 Balana disaipolo tupa sipiokona pitiyu, ipa matene oko tepa alu,ipa angini okona tombenenga peai wete,utupane poyale peaini ukusane ato popoandane mindi lo awua epeane okonemaneipa taimane awua ika laka puato, sipiokone mo mindisa aimo laka piki peaipia.

25 Matili yuu waa loyale muna pea-angi, Jisasato utupane peteaini sipi okonaepoyale, ipa angini okonena tokonga keeatama epea. 26 Bala utupane mandakaepea-kola, balana disaipolo tupamanebala ipa angini okona tokonga kee atamaepeanga andoto, yama mindi epeya loto,yuku-mane omoto, taimane kalae leai.* 27 Kalae leai-kola, Jisasato utupanewamba kapoyale lamawuato, namba Jisasaepeyo-ko. Yakama yuku naene, mini palupitiyapa lea.

28 Wuane lea-kola, Pitato bala lamawu-ato, Akali Andane nimba teke epeendo,nimbato namba ipa okona tokongakee atama nimba atelenga ipu laa lea.29 Wuane lea-kola, Jisasato nimba ipu lea

wete, Pita bala sipi okone tepa alu, ipaokona tokonga kee atama Jisasa ateangapoyale pea. 30Balato poyale peane tekeko,popo andane leane oko andoto, bala yukuwato, ipa pangosa poyale poto, AkaliAndane nimbato namba moya pii taimanelea.

31 Wuane lea-kola, Jisasato Pita wambaini kapoyale minata wato, anu peakalenimbato namba lo bilipi leyo nayu nalene,nembo lapo palelepe lea. * 32 Liyamba sipiokona peakaiyu leapi-kola, popo andaneleane oko tepa ya. 33Tepa ya lo andoto, sipiokona peteaini akali tupamane bala lo lotuloto, enenewetete, nimbaGotena iwananeatele leai.

Jisasato Genesa-leta Tane Tupana SikiTupa Mo Atu Yane Oko

Maki 6:53-5634 Jisasapi, balana disaipolo tupapi, utu-

pane yakama ipa angini okona amo-yangipoto, Genesa-leta yuu okona peakaiyu leai.35 Peakaiyu leai-kola, yuu okonena tanewandakali tupamane akali epeya oko balaJisasa ya lo andeai. Andoto, Utupane-mane Jisasa epo ateya lo yuu mandakayane tupa pitakana wai laka peai-kola,wandakali-mane utupanena yangone sikipelene tupa pitaka awua epeai. 36 Awuaipulu, utupane-mane Jisasa lamawuato,wandakali siki pelene tupamane nimbanatona duningawata yakale lo nimbato andokondape leai. Jisasato katu yalua lea-kola, bala wataka peaini wandakali tupapitakana siki tupa atu yaka pea. *

15Gotena Loo Tupamane YumbanenaMana

Tupa Sia Minalane Leane OkoMaki 7:1-13

1-2 Okone angi, loo tupana mana an-dene akali tupapi, Patasai tupapi, utu-panena minditupa Jutusaleme tepa alu,Jisasa ateanga epeai. Utupane-mane balalamawuato, Gotena wenonga nanimanayumbane tupana kii kalato atene guunaleakale nembo toto, utupane-mane kiniwasa-wasa ini peyoto, tomo nalaini manamindi yata yaini-ko. Anu peakale nimbanadisaipolo tupamane mana okone watomina napene kondeyaipe leai. 3 Wuaneleai-kola, Jisasato utupanena pii okone

* 14:19: Mt 15:35-39; Mk 8:6-10 * 14:23: Lk 6:12; 9:28-32 * 14:26: Lk 24:37 * 14:31: Mt 8:26; Mk 4:39* 14:36: Mt 9:20-21

Page 37: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 15:4 34 Matiyu 15:18-20yano peyoto, anu peakale yakamato yum-bane tupana mana mindi wato minuyale,Gotena loo mindi kalo piyainipe lea.

4 Wamba Goteto loo okone yata wato,nimbana angini, ayiane-la, okone-laponapangosa atoto, nimbato okone-lapona piiale amawua atape leaipia. Dee, wandakalimindimane balana angini yandopi, ayianeyandopi, okone-lapona mindi ando piikoo mindi leando, yakamato bala peyoome lalapape leaipia. * 5-6 Goteto wuaneleane tekeko, yakamato wuane na-piyaini.Jia. Yakamato loto, wandakali mindimanebalana angini yandopi, ayiane yandopi,okone-lapona mindi moyo minditakamaipe-pene guleya-kola teke, okonelapolamawuato, nambato liyamba moyominditaka gipe-pene tupa Gote mauyalemandeke pua yata ewa lalu, balatookonelapo moya napene konda yando,okone katu lalaini. Yakamato wuanelalaini okonemane yumbane tupana manatupawatominuyale, Gotena pii layene okomo mee gulaya alaini.

7 Yakamato wuane piyaini manaokonemane yakamana yangone tupaminakasa alaini wandakali gulo atalaini.Wamba potopesa akali Aisayato yakamanamana okone wayumane nembo toto, wualeaipia: 8 Wandakali utupane yakamanaambulini-mane nambana gene oko laiyulalaini tekeko, yakamana nembo-tene,yamapane-la, okonelapo nambanga yaanapene, amonga waka gulo atalaini.9Wamba yakamana yumbane-mane manaminditupa yata yai-kola, yakamato manautupane wandakali tupa lamawuato,Gotena loo tupa mana langeyama lalaini.Wuaneko, utupane-mane namba lo lotulalaini mana okonemane dini angini mindiliya napiyane. Wamba potopesa akaliAisayato wuane leane lo Jisasato pii okonelea.*

Gotena Wenonga Minditaka-mane Wan-dakali Mo Kalato Ataya Alane Oko

Maki 7:14-2310 Wandakali kambua amunguli

peai-kola, Jisasato utupane mandakaipulupa lea. Epeai-kola, balato utupanelamawuato, yakamato nambana pii alewato, wayumane nembo talapape lea.11 Wandakali-mane minditaka mindi neeasianga mo aindaka loto, nalaini okomane

wandakali okone Gotena wenonga mokalato ataya na-alane. Jia. Minditakamindi wandakalina nee asianga atokamaka epalane tupamane Gotenawenonga bala mo kalato ataya alanelea. * 12 Jisasato wuane lea-kola, balanadisaipolo tupa epoto, Patasai tupamanenimbana pii okone ale wato, nimbatowa yamapane koo paleyai oko nimbatoandelepe leai.

13 Wuane leai-kola, balato utupanenapii okone yano peyoto, nambana ayianeoko bala ati kenga atoto, balana ee okoando atalane lea. Balato minditakayanda napeya-kola, mee ika leando,balato utupane pitaka pini towa lopalane.14Patasai tupa lee koo gulo atoto teke, asiaepene tupa wandakali waka tupa andawalamakale nembo talaini tekeko, wandakalilee koo mindimane lee koo yangonemindi asia andawa loyale, atu peapindo,wandakali okonelapo lapotaka kundumindina aiya peyolo-peyapiko. Patasaiutupane-mane namba towa yamapane koopaleakale lo yakamato ando kondalapa.Jisasato wuane lea. * 15 Wuane lea-kola,Pitato bala lamawuato, nimbato pii kokoliwamba lale okonena tene oko nanimalangi lea.

16 Wuane lea-kola, Jisasato balana di-saipolo tupa tipa puato, yakamapi wainaene atoto, pii kokoli okonena tene okonembo nateyaipe lea. 17 Minditaka wan-dakalina nee asia okona aindaka leyai tupapitaka ini anda-pango okona poto paleya-kola, ii too apialaini oko yakamato nembonateyaipe.

18-20 Wandakali mindimane kii wasa-wasa napelene, tomo nalu, matili balatotomo okone ii too apialane. Tene okonena,kii wasa-wasa peya napene tomo nalanemana okonemane Gotena wenonga balamo kalato ataya na-alane. Wuane tekeko,minditaka wandakalina ambuliningaato kamaka epalane tupamane Gotenawenonga wandakali tupa mo kalato atayaalane. Anu peakale nambato wuaneleyope. Wandakali-mane nembo koototo, wandakali mindi peyo ome lokale,yangone mindi ando owato pii lokale,yangone mindi layangokale, minditakapake nokale, pamuku pukale nembotalaini. Nembo-tene koo utupane pitaka

* 15:4: Ek 20:12; 21:17; Lo 5:16 * 15:9: Ais 29:13 * 15:11: Mt 12:34-35 * 15:14: Lk 6:39-40; Lom 2:19-20

Page 38: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 15:21 35 Matiyu 15:37-38wandakalina yamapanenga paleya-kola,balato nembo-tene koo utupane watominukale nembo talaini mana okomaneGotena wenonga bala mo kalato atayaalane. Jisasato wuane lea.

Kenane Yame Wanda Mindimane JisasaLo Bilipi Leane Oko

Maki 7:24-3021 Jisasa bala yuu okone tepa alu, Taya,

Saitone-la, tano okonelapo mandaka yuumindina pea. 22 Yuu okonena pitiyaneKenane tane wanda mindi Jisasa ateangaepoto, pii taimane loto, sipitisa koomindimane nambana wanane oko weteminu koyalane-ko. Kiŋi Dapiti yameAkali Andane, nimbato namba ondowato, moyape lea. 23 Wanda okonemanewuane laka pima epea-kola teke, Jisasatobalana pii okone yano peyo, pii mindikipimindi lamai napene konda ya. Konda ya-kola, Jisasana disaipolo tupamane Jisasalamawuato, wanda okomane nanimawatama epoto, pii taimane laka peya-ko.Bala nanima tepa alu peakale. Nimbatobala lamai leai.

24Wuane leai-kola, Jisasato wanda oko-nena pii okone yano peyoto, Goteto nambalanguato, yia sipisipi alu pene gulo Isataletane wandakali ateyai tupa angu moyolopuu leane lea. * 25 Jisasato wuane leanetekeko, wanda okone bala Jisasa ateaneongane epoto, aikini leka wato, Akali An-dane, nimbato namba moya lea. 26Nambamoya lea-kola, Jisasato lapeke loto, nam-bato andopane tupana tomo tupa moto,peango tupamane neakale lo peya-amolewando, kuai nalolo-peya lea.

27 Wuane lea-kola, wanda okonemanelapeke loto, Akali Andane, nimbato enenelele tekeko, akali andane mindimanetepolo tokonga tomo no peteya-kola,balana peango tupa toko pangosa atoto,tomo pulu-lene tepa eya tupa nalainilea. 28 Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, wanda nimbato namba lobilipi leyo nayu lele-ko. Nambato nimbamoyo pingipia lakae lo nembo tele puapingeyo lea. Wuane lea-kola, okone angitekewanda okonenawanane okone atu ya.

Jisasato Wandakali Siki Pelene KambuaMo Atu Yane Oko

29 Jisasa bala yuu okone tepa alu, Galiliipa angini okona mandaka ongane poto,

yuu wangiane mindina puu iyu lalu, pe-tea. 30 Petea-kola, wandakali siki pe-lene tupa atu aiyu epoto, wandakali kam-bua longo bala peteanga epo amungulipeai. Utupane-mane wandakali kee koopi,kulini wuanga-penepi, lee koopi, pii na-lalainipi, dee wandakali siki waka-wakapelene kambua atu aiyu epoto, Jisasanakee yane ongane yata aka peai-kola, balatoutupane pitaka mo atu yaka pea. 31 Moatu yaka pea-kola, pii na-lalaini wandakalitupamane pii lalu, kulini wuanga-penetupa mo tika piyu, kee koo tupa asia pulu,lee koo tupa lee talu, peai-kola, wandakalikambua ateaini tupamane andeai. An-doto, utupanemokowete loto, Isatale tanetupana Gote okona gene oko laiyu leai. *

Jisasato Akali Tausene Tukumindi TupaTomo Mayane Oko

Maki 8:1-1032 Okone angi Jisasato balana disaipolo

tupa ipulupa loto, pii mindi utupanelamawuato, wandakali utupa namba towaole tepoai atalai-kola, utupane ulia nolanenaeya lea. Nambato utupane ulia naanapene, mee andaka peakale lewando,utupane asininga ulia nono wato, lemowamalawai lo lomba-pene yolaini lo ondopiyua-ko. Nambato utupane ulia nanenemee peakale na-lokale lea. * 33 Wuanelea-kola, balana disaipolo tupamane balatipa puato, wandakali napalene yuu okonaateyama-ko. Nanimato betesa kambuawete ani tawe moto, wandakali kam-buawetete utupa neakalemalu-peyamapeleai.

34 Wuane leai-kola, balato utupanetipa puato, yakamanga betesa aki-tupieyape lea. Wuane lea-kola, utupane-manebetesa yanasa tupa towa pisa aŋalaponanimanga eya leai. 35 Wuane leai-kola,balatowandakali tupa lamawuato, yakamayuunga pitiyapa lea. 36 Peteai-kola, balatobetesa yanasa tupapi, pisa tupapi, utupanemoto, Gote wayu lalu, utupane konde lea.Konde loto, balana disaipolo tupa maya-kola, utupane-mane tomo utupane talepuato, wandakali tupa neakale mayai.

37-38 Mayai-kola, wanda andopane imadii nalene, akali angu tausene tukumindi-mane tomo neai. Wandakali utupanepitaka-mane no embo yai-kola, Jisasanadisaipolo tupamane tomo akenane yane

* 15:24: Mt 10:5-6 * 15:31: Mk 7:37 * 15:32: Mt 14:14

Page 39: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 15:39 36 Matiyu 16:14

tupa mo yomo wato, basaketa nuu an-dane yanasa tumbi laya wato yata yai.39 Yata yai-kola, Jisasato wandakali utu-pane pitaka pulupa lalu, bala sipi mindinapeakaiyu lo pitiyu, Makatana yuu okonapea.

16Metekolo Piape Mindi Pula Leaini OkoMaki 8:11-13; Luku 12:54-56

1 Matili Patasai tupapi, Satusi tupapi,utupane-mane Jisasa ateanga epeai.Bala minu mandeke puyale, utupane-mane bala lamawuato, Goteto nimbamoyo ateya-kola, nimbato piape pilinioko andawa loyale, nimbato ati kengatawe metekolo piape mindi pula leai. *2 [Utupane-mane wuane leaini tekeko,balato utupanena pii okone yano peyoto,ole-lene nai oko andaka peya-kola, ati atepele peya-kola, yakamato utupane yapa loandoto, anati panyu pulupeya ya lalainilea. 3 Dee, upa pitane, mole yoto, yuuundupi leando, yakamato mole utupaneyapa lo andoto, andipa popo loto, kingiepolopeya ya lalaini. Yakamato moleokonepene eya oko andoto, wua pulupeyaya lo kuai lo yapa lalaini-ko. Anu peakaleyakamato mangene nambato pua ateyotupa andoto, wua pulupeya ya lo katuloyapa naleyaipe.]

4 Wandakali yame koo andipa ateyaitupa yakamato Gote enene oko awua tepaalu, gote waka tupanga tungi peyo bilipilalaini okomane yakama pamuku piyainiwandakali gulo ateyai. Yakamato nambalanguato, Goteto nimba moyo ateya-kola,nimbato piape pilini oko andawa loyale,metekolo piape mindi pula lalaini tekeko,nambato metekolo piape mindi andipanapukale. Jia. Wamba Goteto potopesaakali Jona balanga metekolo piape peaneokonepene mindiki angu nambato matilipukale. Wuane lalu, Jisasa bala utupanetepa alu pea. *

Waiwa Ando Atalapape Leane OkoMaki 8:14-21

5 Jisasana disaipolo tupa bala towa ipaangini okona amo-yangi poyale peai-angi,utupane-mane betesa mo mandi napene,embesa yai. 6 Embasa yai-kola, Jisasatoutupane lamawuato, Patasai tupapi, Sat-usi tupapi, utupanena palawa yangalaini

pauta okomane yakama mo lawa piyaolane. Waiwa ando atalapape lea. *7 Wuane lea-kola, balana disaipolo tu-pamane ale apulu, yakama teke-teke piilalawa puato, nanimato betesa mo mandinapene, mee epalama okonena, balatowuane leya leai.

8Wuane leyai nembo toto, Jisasato utu-pane tipa puato, anu peakale yakamatobetesa mandi na-piyama loto, yakamateke-teke pii lalawa pua ateyaipe lea.Nambato katulo betesa yakamagii napulu-peya nayuto, yakamato nambanga wayu-mane tungi peyo ata napeyaipe.

9-10 Wamba nambato betesa yau angutale puato, akali tausene yau tupamane noembo yakale maewa-kola, yakamato ake-nane yane tupa basaketa nuu alesa tumbilaya wato, yata yai oko embesa eyaipe.Dee, nambato betesa yanasa angu talepuato, akali tausene tukumindi tupamaneno embo yakale maewa-kola, yakamatoakenane yane tupa basaketa nuu watakatumbi laya wato, yata yai oko embesaeyaipe. Pii nambato leyo oko yakamatotatake eyaipe. *

11 Nambato betesa enene andayo piinaleyo-ko. Anu peakale yakamato wuanenembo nateyaipe. Nambato pii kokolimindi yakama languato, Patasai tupapi,Satusi tupapi, utupane-mane mana lan-gulai tupa palawa yangalaini pauta guloyoto, yakama mo lawa piya olane. Waiwaando atalapape leyo okoni. Jisasato wuanelea. 12 Wuane lea-kola, balana disaipolotupamane palawa yangalaini pauta oko-mane nanima mo lawa piya olane Jisasatonaleya nembo teai. Patasai tupapi, Satusitupapi, utupane-mane nanima mana lan-gulai okone palawa yangalaini pauta guloyoto, nanima mo lawa piya olane. Waiwaando atalapape leya nembo teai.

Pitato Nimba Mesaya Atele Leane OkoMaki 8:27-30; Luku 9:18-22

13 Jisasa bala Sisatiya Pilipai tano okonamandaka poto, balana disaipolo tupa tipapuato, wandakali-mane Akalina Iwananenamba andayo api ateya lalainipe lea.14 Wuane lea-kola, utupane-mane balalamawuato, wandakali minditupa-manenimba ipa peya-maiyane akali Jone atelelalaini leai. Minditupa-mane nimba Ilainjaatele lalaini. Minditupa-mane nimba

* 16:1: Mt 12:38; Lk 11:16 * 16:4: Mt 12:39; Lk 11:29 * 16:6: Lk 12:1-3 * 16:9-10: Mt 14:17-21; 15:34-38

Page 40: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 16:15 37 Matiyu 16:28Jetemaya yandopi, potopesa akali wakamindi yandopi, utupanena mindi atelelalaini leai. *

15 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, utupane-mane wuane lalainitekeko, yakamato namba andayo api ateyalalainipe lea. 16 Wuane lea-kola, Sai-mone Pitato balana pii okone yano peyoto,nimba Gote saka atapowa atalane okonaIwanane Mesaya oko atele lea. *

17 Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, Jone iwanane Saimone, yuuokona wandakali mindimane namba GoteIwanane Mesaya oko ateya lo nimbaandawa naleya lea. Nambana Ayianeati kenga ateya okomane namba GoteIwanane Mesaya oko ateya lo nimbaandawa langeya-ko. Nimbato epelewaatape-pene. * 18 Andipa nambato piimindi nimba langeyo. Akali mindimaneanda mindi ana tokonga peando, andaokone tai atolopeya. Wuane pua teke,nambana yame tupa tai ateakale, nimbatoando atola loto, nambato nimbana genemindi Pita geyo. Nambana yame utupanetai gulolai-kola, wandakali omalaini manaokona tai-lene okomane katulo nambanayame oko minu koya wete napulu-peya. *

19 Nambato wandakali moyo ando ata-lawane kii tupa nimba gukale. Nimbayuu okona atoto, kii utupane-mane asinimindi loko peleendo, ati kenga ateyaGote okomane asini okone loko peyola-kola teke pulupeya. Dee, nimbato yuuokona atoto, kii utupane-mane asinimindilumbu tepa eendo, ati kenga ateya Goteokomane asini okone lumbu tepa olo-kolateke pulupeya lea. * 20Wuane lalu, Jisasatobalana disaipolo tupa pii mindi lamaiyonayu lamawuato, nambaMesaya oko ateyalo yakamato wandakali mindikipi mindilamai na-piyapape. Jia wete lea.

Namba Omalu, Malinga Ika Lolo-peyawaLeane Oko

Maki 8:31–9:1; Luku 9:21-2721 Okone angi, Jisasato pii wenene

mindi balana disaipolo tupa bulupanetewa lamawuato, namba Jutusaleme pupe-pene guleya lea. Polowa-kola, Juta yameando atalaini akali tupapi, pitisa akalikawane tupapi, loo tupana mana andene

akali tupapi, utupane-mane namba kosimilolai-kola, namba tandaka kambua nape-pene guleya. Akali-mane namba peyoome lolai-kola, ole tepo penenga, Gotetonamba malinga ika laya olopeya lea.

22Wuane lea-kola, Pitato Jisasa atu aiyuamonga yale poto, bala laiya loto, AkaliAndane, Goteto nimba ondo wato moyola-kola, matili-matilipi kenda-pene okonenimbanga na-epeakale lea. 23 Wuane lea-kola, Jisasato mopeke loto, Pita andatawato, nimbato Gotena nembo-tene okowato minuto nalele lea. Nimbato wan-dakalina nembo-tene wato minuto, nam-bana polane asini oko kando lokale nembototo, Satane gulo pii okone lele-ko. Nimbanambana masianesa puu lea.

24-26 Wuane lalu, Jisasato balana dis-aipolo tupa tipa puato, wandakali mindi-mane yuu okona minditaka eya tupapitaka mialu, bala saka atapowa ata na-peando, matili balana minditaka utu-pane pitaka-mane anu puato bala moyolo-peyape lea. Balato aki mindi mawu-ato, balana saka atapowa atolane okokambo molo-peyape. Wandakali mindibala omolowane lo yuku wato, nambanayame ata napeando, bala saka atapowa atanapulu-peya. Wuane tekeko, wandakalimindi bala namba yame atola oko andoto,wandakali-mane bala peyo ome leaindo,bala saka atapowa atolo-peyako. Wan-dakali mindimane namba polowa okonaepokale nembo teando, bala tane nembonatene, kenda-pene balanga epola tupabalana ita malamanda gulo yola oko moawua, namba watama ipupe-pene. *

27 Anu peakale nambato wuane leyope.Matili Ayiane Gotena tai-lene andane okoAkalina Iwanane okonga yola-kola, balanaenjole tupa towa atu epolopeya. Epoto,balatowandakali pitakanamanaminalainitupa nembo toto, utupane mindiki-mindiki lo yole epene yandopi, yole kooyandopi, mindi malupeya. * 28 Nambatopii enene mindi yakama langeyo. Matiliwandakali oo ateyai utupanenaminditupawamba ini oma napene andolai-kola,Akalina Iwanane oko bala akali andanekiŋi mindi gulalu epola-kola, utupane-mane andolopeyai. Jisasato wuane lea.

* 16:14: Mt 14:1-2; Mk 6:14-16; Lk 9:7-9 * 16:16: Jo 6:68-69 * 16:17: Ga 1:15-16 * 16:18: Jo 1:42; Ep2:20-22 * 16:19: Mt 18:18; Jo 20:23 * 16:24-26: Mt 4:8-9; 10:38-39; Lk 14:27; 17:33; Jo 12:25 * 16:27: Mt25:31; Sam 62:12; Man 24:12; Lom 2:6; Lap 22:12

Page 41: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 17:1 38 Matiyu 17:1717

Jisasa Bala Waka Guleane OkoMaki 9:2-13; Luku 9:28-36

1 Ole wataka pea-kola, Jisasato Pitapi,Jemesapi, Jemesa amene Jonepi, utupaneatu aiyu yuu wangiane kenga wetemindina iyu poto, yakama angu ateainipia.2 Utupane yakama angu ateai-kola,Jisasana tona peane tupa ake wete puato,tii pikoyo peaipia. Dee, nai-lene tii wetepiyane pua, balana lee-ingapi tii wetepea-kola, bala waka guleaipia. * 3 Wakagulea-kola, Mosesa Ilainja-la, okonelapopanakame epoto, Jisasa towa atu piilalawa pua ateai-kola, Jisasana disaipolotepo tupamane okonelapo andeaini-pia.4 Andoto, Pitato Jisasa lamawuato, AkaliAndane, nanima yuu okona ateyama-kola, kuai leya-ko. Nambato andaaiyakame tepo pipia lakae lo nimbatonembo teendo, aiyakame tepo utupanenamindi nimbana, mindi Mosesana, mindiIlainjana pingukale leaipia.

5 Pitato pii okone lo atea-kola, moletii-pene wete mindi epoto, akali utupaneyame peyo, ombo yaepia. Ombo ya-kola,mole okonena tombenesa ato pii leanemindimane loto, akali oo ateya oko balanambana iwanane yamapane yene okoateya leaipia. Nambato balana mana tupaandoto, epele wete alawane. Yakamatobalana pii oko ale amai-yapape leaipia. *6 Wuane lea-kola, balana disaipolo tupa-mane pii okone ale wato, yakama yukuwete wato, yuunga tombawua leainipia.7 Tombawua lo yai-kola, Jisasa epoto,balana kini-mane utupane wata wato,yakama yuku naene, ika lalapa leaipia.8 Jisasato wuane lea-kola, disaipolo tepoutupane-mane andeai-kola, akali wakamindi Jisasa towa ata napeaipia. Jia. Balaangu yakama towa atu ateanga andeaini-pia.

9 Jisasa balana disaipolo tepo utupanetowa atu yuu wangiane okone tepa oyale,asini puu nena loto, balato utupane piilamaiyo nayu lamawuato, yakamato min-ditaka andalai oko wandakali mindikipimindi lamai napene atama pulu, matiliAkalina Iwanane oko malinga ika lola-angi, yakamato wandakali tupa lamai-yapape leaipia. 10 Wuane lea-kola, di-saipolo utupane-mane Jisasa tipa puato,

Akalina Iwanane oko malinga ika lalu,wamba ini epolopeya yando, anu peakaleloo tupana mana andene akali tupamaneloto, potopesa akali Ilainja wamba iniingane yuunga peke lola-kola, AkalinaIwanane oko matili ipupe-pene lalainipeleainipia. *

11 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, enene, Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, matiliIlainja bala epoto, Akalina Iwanane okoepeakale lo minditaka kambua mo tikapulupeya layene eya leaipia. 12 Gotenapii okonemane wuane leya tekeko, Ilainjabala wamba epea-kola, wandakali-maneakali okone bala Ilainja ya lo anda na-peaini lo nambato yakama langeyo. BalaIlainja ya lo anda napene, utupane-manebalanga mana koo mina-makale nemboteaini tupa pitaka balanga miniaini-pia.Wuane pua teke, wandakali-mane AkalinaIwanane oko balanga mana koo mindi-tupa minulai-kola, bala tandaka nolopeya.Jisasato wuane leaipia. * 13 Wuane lea-kola, balana disaipolo tupamane ale wato,balato ipa peya-maiyane akali Jone okoandayo wuane leya nembo teainipia. *

Jisasato Sipitisa Koo Atene Iwana MindiMo Atu Yane Oko

Maki 9:14-29; Luku 9:37-4214 Wandakali kambua amunguli pua

ateai-kola, Jisasapi, balana disaipolotepo tupapi, utupane epo peakaiyuleai. Peakaiyu leai-kola, akali mindibala Jisasa ateanga epoto, aiki leka ya.15-16 Akali okonemane Jisasa lamawuato,Akali Andane, ole kambuanga nambanaiwanane oko peango-ngo puato, aiyapeyoto, ipanga pulu, itanga talu, peya-kola, balana umbaini oko koyalane lea.Nambato bala nimbana disaipolo tupaatalainga atu polo tekeko, utupane-manebala katulo mo atu nayalai-ko. Nimbatobala ondo wato, mo atu yaa lea.

17 Wuane lea-kola, Jisasato pii mindiloto, wandakali yame koo andipa ateyaitupamane kuai lo nembo natene, manakoo tupa minuto, Gote lo bilipi na-lalainilea. Ole aki-tupinga namba yakama towaatokale yape. Dee, ole aki-tupi nam-bato yakamana kenda-pene tupa awua atagukalepe. Iwana okone atu aiyu namba

* 17:2: 2Pi 1:16-18 * 17:5: Sam 2:7; Ais 42:1; Mt 3:17; Mk 1:11; Lk 3:18-22; Lo 18:15 * 17:10: Mal 4:5* 17:12: Mt 11:14 * 17:13: Lk 1:14-17

Page 42: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 17:18 39 Matiyu 18:3-4ateyonga ipulupa lea. 18 Utupane-maneiwana okone atu aiyu Jisasa ateanga epeai-kola, Jisasato iwana okonenga sipitisa kooateane oko laiya loto, puu lea-kola, sipi-tisa koo okonemane iwana okone tepa alu,peaipia. Pea-kola, okone angi teke iwanaokonena siki okone atu ya.

19 Atu ya-kola, matili disaipolo tupayakama angu Jisasa ateanga epoto, balatipa puato, anu peakale nanimato sipitisakoo okone katulo peyo wata na-piyamapeleai. * 20Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, yakamato Gote bilipi leyamanayu naleyai mambele, yakamato katulosipitisa koo okone peyo wata napiyai lea.Nambato pii enenemindi yakama langeyo.Yakamana bilipi oko aŋako mee kombadini okopene angu yando, okone katuteke. Yakamato Gote mee teke bilipileaindo, yakamatomangeneminditupa pi-makale nembo tolai tupa pitaka katulopulupeyai. Yakamato yuu wangiane ooeya oko lamawuato, nimba lopalu, amongapeyolo puu leaindo, yuu wangiane okonekatulo lopalu, amonga peyolo polopeya. *21 [Yakamato Gote angu nembo tamakaleloto, ole ukupini mindi tomo naneneatoto, Gote lo pote lapiai-yale, yakamatosipitisa koo okonepene tupa katulo peyowatapiai-yale. Sipitisa koo okonepenepeyo watolane asia waka mindi naeya lea.]

Akalina Iwanane Bala Omalu, Ika Lolo-peya Ole Lapone Leane Oko

Maki 9:30-32; Luku 9:43-4522 Alu mindi Jisasana disaipolo tupa

Galili disitiki okona amunguli peai-kola, balato utupane lamawuato, akalimindimane Akalina Iwanane oko enepituto, bala towa yanda-pene akali tupanakininga maulupeya lea. * 23 Maula-kola, akali utupane-mane bala peyo omelolopeyai. Bala omalu, ole lapo malipitane atola-kola, ole teponena, Gotetobala malinga ika laya olopeya lea. Wuanelea-kola, balana disaipolo tupamane minikenda wete yai.

Lotu Anda Andane Okona Takisa MuniMayane Oko

24 Matili Jisasa balana disaipolo tupatowa Kapaneame tano okona peakaiyuleai-angi, lotu anda andane okona tak-isa muni mialaini akali tupa Pita ateanga

peainipia. Poto, utupane-mane Pita tipapuato, yakamana tisa okomane lotu andaandane okona takisa muni peyalanepe,peya na-piyanepe leainipia. * 25 Wuaneleai-kola, Pitato utupane lamawuato, uli,balato takisamuni okone peyalane leaipia.Wuane lalu, Pita bala anda Jisasa ateaneokona kolandaka loto, pii mindi lata naya-kola teke, Jisasato pii mindi Pita tipa pu-ato, Saimone, nimbato aki nembo telepelea. Yuu okona kiŋi tupamane apingatakisa muni mialainipe. Utupane-maneyakamana iwanane tupa lamawuato, tak-isa muni giyapa lalainipe. Pee, utupane-mane wandakali yame waka tupa lamawu-ato, takisa muni giyapa lalainipe lea.

26 Jisasato wuane lea-kola, Pitato balanapii okone yano peyoto, yuu okona kiŋitupamane wandakali yame waka tupalamawuato, takisa muni giyapa lalainitekeko, yakamana iwanane tupamanetakisa muni geakale na-lalaini lea. Wuanelea-kola, Jisasato utupane lamawuato,kiŋi tupana andopane tupamane takisamuni bala mai na-piyaini okonena, nambaGotena iwanane okomane namba ayianeokona lotu anda andane okona takisamunimai napipe-pene.

27 Mai napipe-pene tekeko, nanimatoakali utupane mo yataka olomane. Nimbaipa angini okona poto, pisa mialaini ukumindi aindaka lape. Pisa bulupane moleokonenaneneminu angatawapuato,munimindi pangula oko ando molopele. Moto,nalipana takisa peyoto, akali utupanengamaipe. Jisasato wuane lea.

18Akali Gene Andane Wete Yene Api

Ateyamape Leaini OkoMaki 9:33-37; Luku 9:46-48

1Okone angi teke, Jisasana disaipolo tu-pamanebala ateangapoto, bala tipa puato,Goteto balana wandakali tupa moyo andoateya tupana gene andane wetete apinaeyape leai. * 2 Wuane leai-kola, Jisasatoandopanemindi epeakale loto, balana dis-aipolo tupana tombenenga ata lea.

3-4Andopane okone epo atea-kola, Jisas-ato balana disaipolo tupa lamawuato, an-dopane oo ateya oko bala tane wandakaliwaka tupana napinga ateyo nembo teya.Wuane pua teke, Gotena wandakali mindi

* 17:19: Mt 10:1-4 * 17:20: Mt 21:21; Mk 11:23; Lk 17:6; 1Ko 13:2 * 17:22: Mt 16:21 * 17:24: Ek 30:13;38:26 * 18:1: Lk 22:24

Page 43: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 18:5 40 Matiyu 18:15bala tane Gotena wandakali waka tupananapinga ateyo nembo teando, Gote atikenga ateya okomane wandakali okonenagene andane wete eya lolopeya. Wuaneko,yakama gene yene ateyama nembo ta-laini mana oko lawa puato, andopane tu-pamane wandakali waka tupana napingaateyama nembo talaini pua yakamatonembo tape-pene. Nambato pii enenemindi yakama langeyo. Yakama tane wan-dakali waka tupana napinga eyama nembonateaindo, matili-matilipi Gote ati kengaateya okomane yakama moyo ando atanapulu-peya. Jia wete. * 5 Wandakalimindimane namba lo nembo toto, an-dopane oo ateyo okopenemindimoyando,balato namba moyola-kola teke pulupeya.Jisasato wuane lea. *

Koo Peakale Lo Mo Piya Alaini Mana OkoMaki 9:42-48; Luku 17:1-2

6-7Wuane lalu, Jisasato balana disaipolotupa lamawuato, wandakali minditupa-mane utupanena yangone tupamane koopeakale lo mo piya eyai-kola, utupane-mane mana koo tupa wato minalainilea. Utupane-mane wuane piyainiokonena, wandakali pitaka ondo ape-pene tekeko, koo peakale lo mo piyaalaini wandakali tupamane yole koowetete mindi molopeyai nembo toto,utupane ondo wete ape-pene. Teneokonena, andopane oo ateyai utupanamindimane nambanga tungi peyo ateya-kola, andopane okonemane koo peakale lowandakali mindimane bala mo piya oyalepeando, wandakali okonemane wuanenapeakale nembo toto, akali minditupa-mane ana andane mindi wandakaliokonena manenga andi loto, ipa solewataangini okona tombenenga wete awuaaindaka leaindo, andopane okonemanekoo peakale lo balato katulo mo piya na-olopeya. Wuane napula-kola, Goteto yolekoo wetete yuku-pene mindi wandakaliokone mai napulu-peya.

8 Nimbana kinipi, kenepi, lapotakaatene atole-kola, Goteto nimba ita tooatapowa atene yuu koo okona awuaaindaka leando, nimba kopeta wete atolo-peleko. Nimbana kini yandopi, keneyandopi, utupanena mindimane nimbatokoo pula lomopiya oyale peando, nimbatookone pai lo apiape. Pai lo apialu, nimbana

kini yandopi, kene yandopi, mindiki anguatene atoto, nimba saka atapowa kuai lowete atolopele. * 9 Dee, nimbana lenelapotaka tene atole-kola, Goteto nimbaita too atapowa atene yuu koo weteteokona awua aindaka leando, nimba kopetawete atolopele-ko. Nimbato koo pula lonimbana lene okomane mo piya oyalepeando, nimbato lene okone luku apiape.Luku apialu, nimbana lene mindiki angutene atoto, nimba saka atapowa kuai lowete atolopele.

10-11 [Akalina Iwanane okomane wan-dakali alu pitane ateyai tupa molo-pekelolo epea.] Wuaneko, nambato pii kokolimindi yakama langeyo. Enjole mindi-tupa ati kenga atoto, ole dindi lo nam-bana ayiane ati kenga ateya oko towa atuatoto, andopane oo ateyai utupa moyoatalaini-ko. Yakamato andopane utupa-nenamindikipimindi bala anginimindi jiaya, bala mee ya lo nembo tolaini. Waiwaando atalapape. Jisasato wuane lea. *

Sipisipi Mindiki Alu Peane Okona PiiKokoli Oko

Luku 15:3-712 Wuane lalu, Jisasato pii mindi loto,

akali mindimane sipisipi (100) waneandete yatawa atola-kola, utupanenamindiki angu alu peando, balato anupulu-peyape. Balato sipisipi (99) paiyasapilisanga pilisa tupa yuu wangianemindina ateakale lalu, sipisipi mindikialu pulane okone aiya pulu polopeya.13 Nambato pii enene mindi yakamalangeyo. Balana sipisipi (99) paiyasapilisanga pilisa tupa alu napulai-kola,balato epele olopeya tekeko, balato sipisipimindiki alu pulane okone aiya puato,ando meando, bala epele wete olopeya.14 Wuane pua teke, yakamana ayiane atikenga ateya okomane andopane ateyaiutupanamindikipimindi alu napipia lakaelo nembo talane. Jisasato wuane lea.

Wandakali Yangone Mo Tika PulaneMana Oko

15 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, Kitisene wandakali mindimanenimbanga koo mindi peando, nimbatobala atolanga pupe lea. Poto, liyambaangumindinga pituto, nimbato nambangakoo mindi wua pipini lo bala lamaipe.

* 18:3-4: Mt 19:14; Mk 10:15; Lk 18:16-17 * 18:5: Mt 10:40; Lk 10:13-16; Jo 13:18-20 * 18:8: Mt 5:29-30* 18:10-11: Lk 19:9-10; Ip 1:14

Page 44: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 18:16 41 Matiyu 18:28Lamaule-kola, balato nimbana pii loleneokone ale yando, nimbato bala molo-peke lole-kola, bala nimbana amene guloatolopeya. * 16 Wuane pulupeya tekeko,balato nimbana pii okone ale nayando,matili nimbana wisanisa tupamane nim-bana pii tupa pitaka lo tai laya yakalenembo toto, nimbato wandakali mindikiyandopi, lapo yandopi, mindi lamialu,wandakali okone atolanga atu peke lala-pape. *

17 Nimbana wisanisa tupamane nim-bana pii okone bala towa atu mo tikapuyale makande pulai-kola, balato ale na-wakale nembo teando, nimbato sosa okolamaipe. Amunguli pitane okomane balatowa atu pii okone lo tika puyale makandepulai-kola, balato ale na-wakale nemboteando, nimbato bala aitene wandakalimindi yandopi, takisa muni mialane akalimindi yandopi, okonepene mindi ateyanembo tape. 18 Nambato pii enene mindiyakama langeyo. Yakamato yuu okonaatapuluto, asini mindi loko peleaindo, atikenga ateya Gote okomane asini okoneloko peyola-kola teke pulupeya. Yakam-ato yuu okona atoto, asini mindi lumbutepa yaindo, ati kenga ateyaGote okomaneasini okone lumbu tepa olo-kola teke pulu-peya. *

19-20Dee, nambato pii mindi tako puato,wandakali lapo yandopi, tepo yandopi,namba nembo toto, mindinga amungulipulai ongane namba tane wandakali utu-panena tombenenga atolo-peyawa leyo.Tene okonena, yuu okona wandakali lapoliyambato namba nembo toto, nembomindiki paluto, nambana ayiane ati kengaateya okomane mangene mindi peakaleloto, liyambato tee lo pote leapindo, balatomangene okone pulupeya. Jisasato wuanelea. *

Ondo Aa Napiyane Akali Okona Pii KokoliOko

21 Okone angi, Pita bala Jisasa ateangapoto, bala tipa puato, Akali Andane,wandakali yangone mindimane ole kam-buanga nambanga koo piki peando, oleaki-tupinga nambato balana koo utupaneapia-maiki pukalepe. Ole kambuanga bal-ato nambanga koo piki peando, nam-bato balana koo utupane ole yanasanga

angu apia-maiki piyu, konda wakalepelea. 22 Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, wandakali yangone mindi-mane ole kambuanga koo nimbanga pikipeando, ole yanasanga angu nimbato bal-ana koo utupane apia-maiki piyu, kon-dape lo nambato nimba langi napeyo.Jia. Balato ole kambuanga koo nimbangapiki pua atapowa ateando, ole paiyasayanasanga balana koo pulane tupa apia-maiki piyu, balana koo pulane okone tumateke ole yanasanga apia-maiki pua atape-pene leyo. *

23Anu peakale nimbato wuane pipe ley-ope. Wamba akali andane kiŋi mindi-mane balana piape akali tupa ando ateanepua teke, ati kenga ateya Gote okomaneyuu okona wandakali tupa ando atalane.Wamba kiŋi okonemane yano minditupabalana piape akali tupa maiyu, matili bal-ana muni mia-peke lokale nembo teaipia.24 Kiŋi okonemane piape okone tewa puaatea-angi, akali mindimane kiŋi okonenapiape akali mindi lamo atu epeaipia. Pi-ape akali epeane okone balanga yano an-dane kambua longo wetete kina miliyonepaiyasa yaepia.

25 Piape akali okone balana yano an-dane okone peyolanemuni naya-kola, kiŋiokonemane balana piape akali yangonetupa lamawuato, akali waka mindimanepiape akali okonepi, balana wetene an-dopanepi, utupane pitaka kambola-kola,utupane-mane akali okonena katapusa pi-ape pua ateakale leaipia. Dee, akali mindi-mane piape akali okonena andapi, pinjupi,minditaka eya tupa pitaka kambeakaleteke. Kambola-kola, muni epola okomanepiape akali okonena yano oko peleakaleleaipia.

26 Wuane lea-kola, piape akali okone-mane kiŋi oko peteane ongane poto,aiki lekawa, bala tee lamawuato, matilinambato yano okone pitaka peyokalenga,nimbato namba towa wamba ini kapoyaleyataka naene, maliyo ata-kae leaipia.27 Wuane lea-kola, kiŋi okomane balanapiape akali okone ondo wato, balana yanooko peleakale nalene kondalu, bala meepeakale tepa yaepia.

28Kiŋi okonemanewuane peane tekeko,balana piape akali okone kamaka poto, pi-ape akali yangone balana yano yenemindi

* 18:15: Lk 17:3; Ga 6:1 * 18:16: Lo 19:15; Jo 8:16-17 * 18:18: Mt 16:19; Jo 20:23 * 18:19-20: Mk 11:24;Jo 15:7-8 * 18:22: Lk 17:4

Page 45: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 18:29 42 Matiyu 19:8andeaipia. Yangone okonenga yano tenekina angu yane tekeko, piape akali okone-mane piape akali yangone okonena pen-dokone mina pai loto, nimbato nambanayano tupa pitaka gii leaipia. 29Wuane lea-kola, balana yangone okonemane aikinileka wato, matili nambato nimbana yanookone peyokalenga, nimbato namba towawamba ini kapoyale yataka naene, maliyoata-kae leaipia.

30 Wuane lea-kola, piape akali okone-mane maliyo ata napukale nembo toto,balana piape akali yangone okone kat-apusa pua aindaka lalu, balana yanopeyo koyo pula-angi, bala takita epeakaleleaipia. 31 Piape akali okonemane wuanepea-kola, balana piape akali yangonewakatupamane balana mana okone andoto,mini kenda wete yainipia. Mini kendawete wato, utupane-mane poto, piapeakali okomane wuane piya lo yakamanaakali andane kiŋi oko lamai-yainipia.

32-33Lamai-yaikola, akali andane okone-mane balana piape akali okone epeakaleleaipia. Epea-kola, akali andane okomanebala lamawuato, wamba nimbato nambaondo aa lale-kola, nambato nambana yanoandane nimbanga yapia tupa pitaka mianapene yakale kondalo-ko leaipia. Nam-bato nimba ondo alo pua teke, nimbatopinimbana piape akali yangone okone ondoape-pene tekeko, nimbato wuane napenekondele-ko. Nimba piape akali koo wetemindi ya leaipia.

34 Wuane lalu, akali andane okone-mane yataka wato, balana piape akaliokomane balana yano peleakale nembototo, akali minditupa-mane bala tandakamawua ateakale leaipia. Akali okonemanebalana yano pitaka peyo koyo pula-angi,utupane-mane tandaka mawua ateainiokone kondeakale leaipia. * 35Kiŋi okone-mane wuane leane loto, Jisasato pii kokolileane okone lo koyo piyu, pii mindi takopua loto, wandakali yangone mindimaneyakamanga koo mindi pula-kola, yakam-ato mindiki-mindiki lo balana koo okoneapia-mai napeaindo, nambana ayiane atikenga ateya okomanepi wuane pua teke,yakamana koo tupa apia-gii napulu-peyalea. *

19Wetene Peyo Wata Alaini Mana OkoMaki 10:1-12; Luku 16:18

1 Jisasato pii utupane lo koyo piyu, Galilidisitiki oko tepa alu, ipa Jotane amo-yangiJutiya disitiki okona pea. 2 Poto, bal-ato wandakali kambua bala watama peainiutupanena siki tupa mo atu yaka pea.3 Okone angi, Patasai minditupa-maneJisasa minu makande pimakale nembototo, bala ateanga epeai. Utupane-manebala tipa puato, tene mindi ata napula-kola, akali mindimane balana wetene okomee peyo wateando, loo Goteto yata yaneokomane akali okonena mana okone yapalo tale puato, katu lolo-peyape leai.

4 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, Gotena pii pepapelene eya mindimane loto, wambawete Goteto pitaka taka yakale leane-angi, balato wanda, akali-la, lapotakawaa peane layene eya lea. Yakamatopii temane okone dii lo anda napeaipe.* 5 Okonelapo waa piyu, Goteto piimindi loto, akali mindimane balanaangini, ayiane-la, okonelapo tepa alu,balana wetene oko towa mina mindikilolapi-angi, liyamba umbaini mindikigulo pitulu-peyapi leaipia. * 6 WambaGoteto wuane leane oko nembo toto,andipa wanda, akali-la, liyamba lapo gulonapeteyapi. Liyamba umbaini mindikigulo peteyapi-ko. Goteto wanda, akali-la, okonelapo mina mindiki leane nembototo, wandakali-mane okonelapo mo tokonalape-pene. Jisasato wuane lea.

7 Wuane lea-kola, Patasai tupamanebala lamawuato, wamba Mosesato loomindi yata wato, akali mindimane wetenepeyo watolane pepa mindi mo maiyu,bala puu leando, mana okone katu leaneleainipia. Wanda, akali-la, okonelapo tokonalapa-pene yando, anu peakale Mosesatomana okone katu loto, loo okone yatayaepiape leai. * 8Wuane leai-kola, Jisasatoutupane lamawuato, yakamato tuu puaGotena pii tanga loto, yakamana wetenetupa peyo wata alaini. Wuaneko, akalitupamane yakamana wetene tupa peyowateakale lo Mosesato ando konda yanetekeko, Goteto wandakali tupa wambaini bulupane waa peane-angi, akali-mane

* 18:34: Mt 5:25-26 * 18:35: Mt 6:15; Mk 11:25-26; Ep 4:32; Kol 3:13 * 19:4: Jen 1:27; 5:2 * 19:5: Jen2:24; Ep 5:31 * 19:7: Lo 24:1-4; Mt 5:31

Page 46: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 19:9 43 Matiyu 19:23wanda peyo wateakale loto, mana mindiyata nayaepia. Jia. 9 Tene okonena, nam-bato yakama languato, wanda mindimanepamuku napula-kola teke, balana akaliniokomane bala mee peyo watalu, wandawaka mindi kee leando, akali okone balatane pamuku pula-kola pulupeya leyo.Jisasato wuane lea. *

10 Wuane lea-kola, balana disaipolo tu-pamane bala lamawuato, wanda peyo wa-tolane asini mindi nayando, akali-manewanda kee nalene, kondeaindo, utupanekuai lo atolopeyai leai. 11 Wuane leai-kola, Jisasato utupane lamawuato, akaliminditupa-mane katulo wanda kee na-lene, mee ata na-piyaini. Jia. Gotetomana okone akali minditupanga maya-kola, utupane-mane angu katulo wandamindi kee nalene, mee atalaini.

12 Wanda mindimane iwanaŋa umbainikoyene mindi mandeando, matili iwanaokone andayola-angi, balato wanda kat-ulo mia napepe-pene gulola-kola, wandakee nalene, bala mee atolopeya. Akalimindina wangali tolo apene yando, balawanda kee nalene, mee atolopeya teke.Dee, Gote ati kenga ateya okomane wan-dakali tupa moyo ando ateakale nembototo, akali minditupa-mane balana piapeoko pua atamakale loto, wanda kee nalene,mee atalaini. Mana okone katulo watominula akali okomane mana okone watominape-pene. Jisasato wuane lea.

Andopane Tupa Epeakale Lo Ando Kon-dalapa Leane Oko

Maki 10:13-16; Luku 18:15-1713 Okone angi, Jisasato andopane aŋako

tupanga kii yata wato, pote leakale nembototo, wandakali-mane andopane tupa atuaiyu bala ateanga epeai-kola, balana dis-aipolo tupamane wandakali utupane laiyaloto, yakamato andopane tupa atu aiyunaepene kondalapa leai. 14 Kondalapaleai-kola, Jisasato utupane lamawuato,ati kenga ateya Gote okomane andopaneaŋako okopene gulo atalaini wandakalitupa moyo ando atalane-ko. Yakamatoandopane utupa minandi nalene, nambaateyonga epeakale lo ando kondalapa lea.* 15Wuane lalu, Jisasato andopane aŋakoutupanena kawanenga kii yata wato, potelalu, bala yuu okone tepa alu, pea.

Jisasato Akali Amango Mindina Pii YanoPeleane Oko

Maki 10:17-31; Luku 18:18-3016 Alu mindi akali amango mindi bala

Jisasa ateanga epoto, bala tipa puato, tisa,namba saka atapowa atokalenga, nambatomana epene andoko minu atokalepe lea.17Wuane lea-kola, Jisasato akali okone tipapuato, anu peakale nimbato mana epeneandoko minu atokalepe lo namba tipapelepe lea. Gote bala angu epene. Nimbasaka atapowa atokale nembo teendo, nim-bato balana loo tupa pitaka wato minuatape lea. *

18 Wuane lea-kola, akali okonemanebala tipa puato, nimbato loo andutupaandayo lelepe lea. Wuane lea-kola, Jisas-ato bala lamawuato, nimbato wandakaliyangonemindi peyo ome nalape lea. Nim-bato pamuku napipe. Nimbato pakemia napipe. Nimbato wandakali yangonemindi kosimi loto, owato pii nalape. *19 Nimbana angini, ayiane-lana pangosaatoto, nimbato okone-lapona pii lolapitupa wato minu atape. Dee, nimba taneepelewa atalene pua teke, nimbato wan-dakali yangone tupa towa epelewa yama-pane yo atape layene eya lea. *

20 Wuane lea-kola, akali okonemanebala lamawuato, nambato loo utupanepitaka wato minu atalawane. Nambatomana epene andoko tako pua watominape-penepe lea. 21 Wuane lea-kola,Jisasato bala lamawuato, nimba akaliepene tika-pene wete mindi atokalenembo teendo, nimba poto, wandakaliwaka tupamane nimbana minditakaeya tupa pitaka kambeakale lape lea.Kambolai-kola, nimbato muni moletupa wandakali koo tipia tupa maipe.Wuane peendo, matili nimbana minditakaepene wetete tupa ati kenga yolopeya-ko.Nimbato namba watama ipupe lea.

22Wuane lea-kola, akali amango okone-mane balana pii okone ale alu, balanamin-ditaka kambua wetete yane tupa pitakaawua tepa na-wakale nembo toto, balamini kenda wato, Jisasa tepa alu, pea.23 Pea-kola, Jisasato balana disaipolo tupalamawuato, nambato pii enene mindiyakama langeyo. Goteto utupane moyoando ateakale lo akali amango tupamaneando kondape-pene oko pitete alaini.

* 19:9: Mt 5:32; 1Ko 7:10-11 * 19:14: Mt 18:2-4 * 19:17: Pit 18:5; Lk 10:28 * 19:18: Ek 20:12-16; Lo5:16-20 * 19:19: Ek 20:12-16; Pit 19:18

Page 47: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 19:24 44 Matiyu 20:824 Dee, nambato pii mindi tako puato,

yia kamele mindi bala yana asia titi aŋakomindina kolandaka loyale makande pipia-yale, pitete apia-yale tekeko, Goteto utu-pane moyo ando ateakale lo akali amangotupamane ando kondape-pene oko pitetewete alaini lea. 25 Wuane lea-kola, bal-ana disaipolo tupamane balana pii okoneale wato, moko wete loto, Jisasa tipa pu-ato, wuane yando, api katulo saka at-apowa atolo-peyape leai. 26 Wuane leai-kola, Jisasato utupane andapeyo yoto, piimindi loto, wandakali yakama tane kat-ulo saka atapowa atamakale lo saka atayana-olopeyai tekeko, Goteto katulo pitakataka piyane. Tene okonena, akali amangomindimane Gotenga tungi peyo bilipi le-ando, Goteto katulo bala saka atapowaateakale lo ataya olopeya lea. *

27 Wuane lea-kola, Pitato bala tipa pu-ato, nanimana minditaka yemane tupapitaka awua tepa alu, nanimato nimbawatama epeyama okone nimbato andeeoko yako. Matili nanimato akimindimolo-peyamape lea. 28Wuane lea-kola, Jisasatobalana disaipolo tupa lamawuato, nam-bato pii enene mindi yakama langeyo lea.Matili minditaka eya tupa pitaka wenenegulola-angi, Akalina Iwanane oko balagene andane wetete mialu, kiŋi pitiyanetoko epene wetete mindina pitulu-peya.Okone angi, namba watama epeyai akalialesa tupa yakamato kiŋi pitiyaini tokoalesa tupanga pituto, Isatale tane alesatupa ando atolopeyai. *

29 Dee, wandakali minditupa-manenambana piape oko pukale nembo toto,yakamana ee anda yandopi, amene imaliniyandopi, angini ayiane yandopi, andopaneyandopi, utupanena mindi tepa alaini.Wuane piyaini wandakali utupane pitaka-mane matili okonetaka kambua longowete konda pua moto, saka atapowaatolopeyai. 30 Utupane-mane wuanepulupeyai tekeko, wandakali andipa geneandane wetete yene ateyai utupanenakambua minditupa matili gene nayenewetete atolai-kola, wandakali andipa genenayene wetete ateyai utupanena kambuaminditupa matili gene andane weteteyene atolopeyai. Jisasato wuane lea. *

20Piape Akali Tupana Pii Kokoli Oko

1Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako pualoto, wamba getepe ee anduane mindi-mane balana piape akali tupa ando ateanepua teke, ati kenga ateya Gote oko-mane yuu okona wandakali tupa andoatalane lea. Wamba upa pitane weteee anduane okone bala ika loto, akaliminditupa-mane balana ee okona piapepingeakale lo utupane lamolo peaipia.2 Poto, akali mee ateaini tupa lamawu-ato, yakamato ole mindiki nambana piapepingeaindo, nambato yakama mindiki-mindiki lo wandakali-mane ole mindikinayole mialiani pua, Lomo tane wandakalimuni silipa-mane waa-pene mindi gukaleleaipia. Akali utupane-mane yole okoneatu yalua leai-kola, ee anduane okone-mane akali utupane lamawuato, yakam-ato nambana ee okona piape pulu pulupaleaipia.

3Matili upa pitane naini kilokopi mindilea-kola, ee anduane okonemane wan-dakali epo amunguli piyaini ama okonapoto andea-kola, akali waka minditupamee ateainga andeaipia. 4 Balato utu-pane lamawuato, yakamato nambana pi-ape pingeaindo, nambato yole tika puagukale-ko. Nambana ee okona piape pulupulupa leaipia. 5Wuane lea-kola, utupane-mane balana piape pulu peainipia. Matiliotonga tualo kiloko lea-kolapi, ole-lene sitikiloko lea-kolapi, ee anduane okonemanepai pua wuane teke peaipia.

6 Wuane piyu, ole-lene taeme paepekilokopi mindi lea-kola, bala poto andea-kola, akali waka minditupa mee ateaingaandeaipia. Andoto, balato utupane tipapuato, anu peakale yakama ole luu okopitaka mee atalaipe leaipia. 7 Wuane lea-kola, utupane-mane balana pii okone yanopeyoto, akalimindimane piapemindi nan-ima gii napiya-kola, nanima mee ata-lama leainipia. Wuane leai-kola, balatoyakamapi nambana ee okona piape pulupulupa leaipia.

8Sikisa kiloko lea-angi, ee anduane oko-mane balana ee ando atalane akali okolamawuato, nimbato piape akali tupa ip-ulupa loto, yole maipe. Akali matili ole-lene wete piape pulu epalai tupa wambaini bulupane yolemaiyu, yolemaima pulu,

* 19:26: Jop 42:2 * 19:28: Mt 25:31; Lk 22:28-30; Lap 3:21 * 19:30: Mt 20:16; Lk 13:29-30 * 20:8: Pit19:13; Lo 24:15

Page 48: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 20:9 45 Matiyu 20:22

akali wamba ini bulupane wete piape puluepalai utupane yole mai-koyo pipe leaipia.* 9 Wuane lea-kola, matili ole lene wetepaepe kilokopi mindi tewa piape pulupeaini akali tupa mindiki-mindiki lo yolemuni silipa-mane waa-pene mindi miakapeainipia.

10 Akali utupane yakama muni silipa-mane waa-pene mindi yole meaingaandoto, akali wamba ini bulupane weteepoto, piape pua ateaini tupamaneyakama yole minditupa tako puamolopeyama ya lo nembo teaini tekeko,utupane pitaka mindiki-mindiki lo munisilipa-mane waa-pene mindiki teke yolemiaka peainipia. 11 Yole mindiki wuanepua teke meaini okone andoto, akaliutupane-mane ee anduane okona manaokone andoto, mulu-mulu leainipia.12 Mulu-mulu loto, akali utupanenamindimane ee anduane oko lamawuato,nai popo piya-kola teke, nanima wambaupa pitane wete tewa, ole luu oko pitakapiape ayawa wete pua atalama-ko. Akalimatili wete epalai utupane yakama awamindiki angu piape piyai tekeko, nimbatoyole nanima gelemindiki okone tuma tekeakali utupane yole maele okonde leaipia.

13-15 Wuane lea-kola, ee anduane oko-mane piape akali okonena pii okone yanopeyoto, amene, namba tanena muni talepukale nembo teyo pua tale peyo-kola,Gotena loo okomane jia leyape. Akaliokomane ole-lene wete epoto, piape piyai-kola, nambato bala moyo yole nimba geyookone tuma teke bala mauwakale nembototo, maeyo. Nambato wuane peyo-kola,anu peakale nimbato akali okone towa api-angu pimailepe. Wamba nambato munisilipa-mane waa-pene mindi gukale lalo-kola, nimbato yole okone atu yalua laleokoni. Tene okonena, andipa nambatomuni silipa-mane waa-pene mindi nimbayole geyo okomane nimbanga koo mindinapeyo-ko. Nimbana yole oko mialu,puu leaipia. Ee anduane okomane wuaneleaipia. 16 Ee anduane okonemane balanapiape akali tupa yole mayane pua teke,ati kenga ateya Gote okomane balana pi-ape akali tupa yole malupeya. Maula-angi, wandakali wamba bulupane balanapiape pua ateaini tupana minditupa genenayene wete atolai-kola, wandakali matilimasianenga balana piape pimaulaini tu-

pana minditupa gene andane wete yeneatolopeyai. Jisasato wuane lea. *

Akalina Iwanane Bala Omalu, IkaLolopeya Ole Tepone Leane Oko

Maki 10:32-34; Luku 18:31-3317-18Wandakali kambua Jisasa towa atu

Jutusaleme poyale asini peai-kola, balatowandakali waka tupa tepa alu, balana di-saipolo alesa akali tupa angu atu aiyuamonga-yale poto, utupane lamawuato,ale alapape. Andipa nanima Jutusalemepoyale asini peyama lea. Poloma-kola,akali mindimane Akalina Iwanane oko enepituto, pitisa akali kawane tupapi, lootupana mana andene akali tupapi, utu-panena kininga malupeya. Maula-kola,utupane-mane bala kosimi loto, omeakalelolopeyai. *

19Omeakale lalu, akali yame waka tupa-mane bala lamba loto, kunju-mane peyalu,ita malamanda okona peyo yuka yakalenembo toto, utupane-mane bala akaliyame waka tupana kininga maulu-peyai.Bala omola-kola, ole teponena, Goteto balamalinga ika laya olopeya. Jisasato wuanelea.

Jemesa, Jone-lamane Akali Gene Yene At-apakale Leapele Oko

Maki 10:35-4520Okone angi, Sepiti okona wetene oko-

mane balana iwanane lapo lamo atu Jisasaateanga epoto, aiki leka wato, nimbatomangene mindi pipi lakae lo nembo teyoleaipia. 21 Wuane lea-kola, Jisasato balatipa puato, nimbato mangene aki mindinambato pipia lakae lo nembo telepeleaipia. Wuane lea-kola, wanda okone-mane bala lamawuato, nimba akali an-dane kiŋi gulole-angi, nimbato nambanaiwanane okolapona mindi nimbana kiitikasa-tole peteakale lalu, mindoko nim-bana kii koyasa-tole peteakale lapi lakae lonembo teyo leaipia. *

22 Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, nambato wuane pipialakae lo yakamato nembo teyai tekeko,matili mangene anu-pene tupa pulu-peyape lo yakamato wayumane nembonatene, mee tee leyai leaipia. Wuanelalu, balato Sepiti iwanane okolapo tipapuato, minditaka mindi kapo penengapetene nambato nolowa oko liyambato

* 20:16: Mt 19:30; Mk 10:31; Lk 13:29-30 * 20:17-18: Mt 16:21; 17:22-23 * 20:21: Mt 19:28; Lk 22:28-30

Page 49: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 20:23 46 Matiyu 21:1-5katulo nolo-peyapipe leaipia. Wuane lea-kola, okonelapo-mane Jisasa lamawuato,nalipato okonetaka katulo nolo-peyapaleapelepia. *

23 Wuane leapi-kola, Jisasato akaliokonelapo lamawuato, enene, minditakamindi kapo penenga petene gulola okonambato nolowa-kola, liyambatopi nolo-peyapi tekeko, nambana kii tikasa-tole yandopi, nambana kii koyasa-toleyandopi, akali mindi bala peteakale lolanepiape oko nambana jia. Wamba nambanaayiane okomane akali lapo toko okone-lapona peteakale lata yane leaipia.

24Amene okonelapo-mane akali andaneatapakale leapi-kola, matili Jisasana di-saipolo waka paiyasa tupamane pii te-mane okone ale wato, disaipolo okonelapotowa yataka yai. 25 Yataka yai-kola, Jisas-ato balana disaipolo tupa pitaka ipulupaloto, wua leaipia: Wandakali yame wakatupamane akali kawane tupana pii watomineakale loto, akali kawane tupamanewandakali utupanena lipinga atoto, utu-pane taimane ando atalaini lo yakamatonembo teyai. * 26 Utupane-mane wuanepiyaini tekeko, yakamato mana okonewato mina na-piyapape. Jia. Yakamanamindimane akali andane mindi atauwalakae lo nembo teando, bala yakamanapiape akali gulo atape-pene. *

27-28 Akalina Iwanane oko epoto,wandakali-mane balana piape pingeakalenembo nateaipia. Jia. Balato utupanenapiape pimawuato, wandakali kambuakambo molo-peke lokale nembo toto, balaomolo epea. Wuane pua teke, yakamanamindimane akali andane wetete mindiatauwa lakae lo nembo teando, balatoyole mia napene, yakamana piape tupamee wetete pingua atape-pene. Jisasatowuane lea. *

Jisasato Akali Lee Koo Lapo Mo Atu YaneOko

Maki 10:46-52; Luku 18:35-4329 Matili Jisasa balana disaipolo tupa

towa atu Jetiko tano oko tepa alu peai-kola, wandakali kambua longo-mane balawatama peai. 30 Okone angi, wandakali-mane Jisasa epeya leai-kola, lene koo akalilapo-mane asini okona mandaka gulopituto, pii okone ale wato, Dapiti yame

Akali Andane nimbato nalipa ondo apelo pii taimane laka peapelepia. 31 Wuanelaka peapi-kola, asini epeaini wandakalikambua tupamane okonelapo laiya loto,liyamba pii nalene kondalapa leainitekeko, okonelapo-mane pii taimane weteloto, Dapiti yame Akali Andane nimbatonalipa ondo ape leapi.

32 Wuane leapi-kola, Jisasa bala asinipuapo naene, ongane atoto, akali lee koookonelapo lamawuato, liyamba ipulupalea. Epeapi-kola, balato akali okonelapotipa puato, nambato liyamba moyo, anupipi lakae lo nembo teyapipe lea. 33Wuanelea-kola, akali okonelapo-mane bala bilipiloto, Akali Andane, nimbato nalipana lenemo tee laya api lakae lo nembo teyapaleapi. 34 Wuane leapi-kola, Jisasato akaliokonelapo ondo wato, balana kini oko-mane liyambana lenenga yata ya-kola,wamba kapoyale okone angi teke, liyambalene toto, Jisasa watama peapi.

21Kiŋi Tupamane Palaini Pua Jisasa Bala

Jutusaleme Peane OkoMaki 11:1-11; Luku 19:28-40; Jone 12:12-19

1-5 Wamba potopesa akali mindimanepii mindi loto, yakamato Sayone tanookona tane tupa lamawuato, yakamanakiŋi oko bala akali gene nayene gulo atoto,bala yia dongi mindina masianenga pitiyuepeya. Bala dongi talua okona masia-nenga pitiyu epeya oko andalapa lo lamai-yapape leaipia. Potopesa akali okone-mane pii leane okone enene guleakalenembo toto, Jisasa balana disaipolo tupatowa Jutusaleme poyale Olipi wangianeokona puu iyu loto, Betepasi tano okonapeakaiyu leai-angi, balato balana disaipololapo akali lamawuato, liyamba tano aŋakoamo eya okona pulupa lea. Poto andolapi-kola, dongi mindi balana andopane okotowa atu andi latane atolapinga liyambatowamba kapoyale andolo-peyapi. Liyam-bato dongi okone-lapona ende tita lolapi-angi, akali mindimane liyamba tipa puato,anu peakale liyambato wuane peyapipeleando, liyambato bala lamawuato, AkaliAndane okomane dongi mindina pituto,mangene mindi pukale nembo teya lala-pape. Wuane lolapi-kola, akali okonemanedongi okonelapo wamba ini atu pulupa

* 20:22: Mt 26:39; Jo 18:11 * 20:25: Lk 22:25-27 * 20:26: Mt 23:11; Mk 9:35 * 20:27-28: Lk 22:25-27; Pl2:7 * 21:1-5: Sak 9:9

Page 50: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 21:6 47 Matiyu 21:20lolopeya. Wuane lola-kola, liyambatookonelapo atu namba ateyonga ipulupape.Jisasato wuane lea. *

6 Wuane lea-kola, disaipolo okonelapo-mane poto, balato piyapape leane puapeapilipia. 7 Liyambato dongi angini,andopane-la, okonelapo atu epoto,Jisasa dongi talua okonena masianengapeteakale nembo toto, akali okonelapo-mane liyambana tona luu kenga peapiliokolapo yokoto, dongi okonena masia-nenga yata yapili. Yata yapi-kola, Jisasabala dongi okona masianenga pitiyu,Jutusaleme poyale pea.

8 Bala Jutusaleme poyale pea-angi,wandakali kambua longo-mane yakamanatona luu kenga peaini tupa yokoto,Jisasa poyale peane asininga pandapima peai. Dee, wandakali minditupa-mane ita kembone aŋako tupa yandomoto, asininga panda pua yatama peai.9 Wandakali bala poyale peane okonaasininga ingane peaini tupapi, balamasianenga watama epeaini tupapi,utupane-mane pii taimane lama poto,yakamato kiŋi Dapiti yumbane oko laiyulalapa leai. Akali Andane Goteto balaepeakale leya-kola, bala epeya-ko. Gotetobala wayumane moyo ateakalenga, atikenga wetete ateya Gote okona gene okolaiyu lalapa lama peai. *

10 Wuane lama poto, utupane yakamaJisasa towa atu Jutusaleme peakaiyu leai-kola, Jutusaleme tane wandakali pitakananembo-tene ika lea-kola, akali epeya okoapipe lo tipa peai. 11 Tipa peai-kola,Jisasa towa atu epeaini wandakali tupa-mane utupane lamawuato, akali oko balaGalili disitiki tano Nasatesa tane potopesaakali Jisasa oko ateya leai.

Jisasa Bala Lotu Anda Andane OkonaPeane Oko

Maki 11:15-19; Luku 19:45-48; Jone 2:13-2212 Okone angi, Jisasa bala lotu anda

andane okona ende anda-pangosakolandaka loto andea-kola, minditakamakesa yo peteaini wandakali tupapi,minditaka kambo ateaini wandakalitupapi, utupane pitaka peyo watea.Utupane peyo watoto, muni lawa puapeteaini akali tupana tepolo toko tupapi,eka uya salimi lo peteaini akali tupanapitiyaini toko tupapi, utupane kulembo

lo apea. 13 Apialu, balato wandakaliutupane lamawuato, Gotena pii pepapelene eya mindimane loto, wandakali-mane nambana anda oko bala pote lopitulane anda mindi ateya lolopeyailayene eya tekeko, yakamato nambanaanda oko pake nene wandakali tupa epopitiyaini anda mindi gulaya eyai lea. *

14 Wuane lalu, Jisasa bala lotu andaandane okonena atea-kola, wandakali leekoopi, kee koopi, utupane bala ateangaepeai. Epeai-kola, balato utupane moatu ya. 15 Jisasato metekolo piape an-dane utupane pea-kola, andopane min-ditupa lotu anda andane okonena endeanda-pangosa atoto, balana gene oko laiyuloto, Dapitina yumbane oko laiyu lalapa,laka peai. Wuane laka peai-kola, pitisaakali kawane tupapi, loo tupana mana an-dene akali tupapi, utupane-mane andoto,yataka-mane omeai.

16 Yataka-mane omoto, utupane-maneJisasa tipa puato, andopane tupamanepii leyai okone nimbato ale naelepeleai. Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, nambato utupanena pii okoneale eyo tekeko, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, Gote nimbato andopaneandanepi, kambolopi, utupane-manenimbana gene oko laiyu leakale laya alenelayene eya lea. Yakamato pii layene okonealu mindikipi mindi wamba dii lo andanapeaipe lea. * 17Wuane lalu, balato pitisaakali kawanepi, loo tupana mana andeneakalipi, utupane ateakale loto, Jutusalemetepa alu, Betani tano okona poto, palea.

Yakamato Pote Lolai Pua Goteto PulupeyaLeane Oko

Maki 11:12-14,20-2418 Upa pitane wete Jisasa bala

Jutusaleme peke loyale asini poto, ulianono ya. 19 Ulia nono wato, balato itapiki mindi asia ayatenenga ateane okoandoto, dini liyape lo andolo mandakapea-kola, ita okonena dinimindikipimindilia napene, yokone angu ateanga andea.Andoto, balato ita piki okone lamawuato,matili-matilipi nimbato dini mindikipimindi lia napula lea-kola, ita piki okonewamba ini kapoyale okone angi teke kuulo kapu tea. 20Kuu lo kapu tea-kola, balanadisaipolo tupamane andoto, yakamamokowete loto, anu puato ita piki oko wamba

* 21:9: Sam 118:25-26 * 21:13: Ais 56:7; Jet 7:11 * 21:16: Sam 8:2

Page 51: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 21:21 48 Matiyu 21:31-32ini andipa teke kapoyale wete kuu lo kaputeyape lo bala tipa peai.

21Tipa peai-kola, Jisasato utupanena piiokone yano peyoto, nambato pii enenemindi yakama langeyo lea. Yakamatominilapo palu ata napene, Gote lo bilipi leyamanayu leaindo, nambato ita piki okongamangene mindi piyo okopene yakam-atopi katulo pulupeyai. Dee, yakamatoyuu wangiane oo eya oko lamawuato,nimba lopalu poto, ipa solewata anginiandane okona tombenenga peaka nena laaleaindo, Goteto yuu wangiane oko lopalu,ipa solewata andane okona tombenengaaindaka lolopeya. * 22 Yakamato potelolai pua Goteto pulupeya lo bilipi leyamanayu loto, Gote nimbato mangene mindipula lo pote laka peaindo, Gotetomangeneutupane pitaka piki pulupeya. Jisasatowuane lea. *

Piape Utupane Pipe Lo Apito NimbaLangeape Leaini Oko

Maki 11:27-33; Luku 20:1-823 Jisasa bala lotu anda andane okonena

ende anda-pangosa poto, wandakali tupamana lamawua atea-kola, pitisa akalikawane tupapi, Juta yame ando atalainiakali tupapi, utupane yakama Jisasaateanga epeai. Epoto, utupane-manebala tipa puato, nimbato apina pii watominuto, wandakali utupa mana lamawuaatelepe. Apito nimba languato, piapeutupa pipe lapia-kola, nimbato piapeutupa pua atelepe leai. 24Wuane leai-kola,Jisasato utupane lamawuato, nambato piimindiki yakama tipa peyo lea. Yakamatonambana pii okone kuai lo yano peleaindo,piape utupane pipe lo namba langeaneakali okona gene oko langukale.

25-26 Wamba Goteto Jone lamawuato,nimbato wandakali tupa ipa peya-maipelea-kola, balato wandakali tupa ipa peya-mauwa ateape. Pee, wandakali-manebala lamawuato, ipa peya-maipe leai-kola, balato wuane peape lea. Wuanelea-kola, akali utupane yakama teke-tekepii lalawa puato, wandakali pitaka-maneJone bala potopesa akali mindi ateanenembo talaini-ko. Nanimato Jisasanapii okone yano peyoto, wandakali-maneJone lamawuato, nimbato wandakali tupa

ipa peya-maipe leai-kola, balato wan-dakali tupa ipa peya-mawua ateane le-mando, wandakali pitaka-mane nanimatowa yataka olopeyai lo yuku eyama.Wuane tekeko, nanimato balana pii okoneyanopeyoto, Goteto Jone lamawuato, nim-bato wandakali tupa ipa peya-maipe lea-kola, balato wandakali tupa ipa peya-mawua ateane lemando, Jisasato nanimatipa puato, wuane yando, anu peakaleyakamato Jonena pii oko bilipi naleaipelolopeya leai. *

27Wuane lo yakama teke-teke pii lalawapiyu, utupane-mane Jisasana pii okoneyano peyoto, nanima nembo nateyamaleai. Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, wuane yando, piape utupapipe lo namba langeane akali okona geneoko nambato yakama langi napukale tekelea.

Iwanane Lapona Pii Kokoli Oko28-30 Jisasato pitisa akali kawane tupapi,

Isatale tanena akali kawane waka tupapi,utupane pii mindi tako pua lamawuato,wamba akali mindina iwana lapo ateapelelea. Balato balana iwanane mindi ateangapoto, iwana, andipa nimbato getepe eeokona piape pulu puu leaipia. Wuanelea-kola, iwana okonemane balana ayianelamawuato, akali andane, nambato pi-ape pulu pokale leane tekeko, bala puunapene, konda yaepia. Balato piapepulu napea-kola, ayiane okomane balanaiwanane mindoko ateanga poto, iwana,nimbato getepe ee okona piape pulu puuleaipia. Wuane lea-kola, iwanane okone-mane balana ayiane lamawuato, nambatopiape okone pulu napokale leane tekeko,matili balana nembo lawa piyu, piape pulupeaipia.

31-32 Iwanane okone-lapona andoko-mane ayiane-mane nembo teane puapeaipiape. Yakamato aki nembo teyaipe.Jisasato akali utupane tipa puato, wuanelea-kola, utupane-mane bala lamawuato,iwana piape pulu peane okomane balaayiane okomane nembo teane pua peaipialeai. Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, nambato pii enene mindiyakama langeyo lea. Wamba Joneto manatika-pene tupa yakama langulu epea-kola,yakamato pii balato leane tupa bilipinaleaini tekeko, takisa muni mialaini

* 21:21: Mt 17:20; Lk 17:6; 1Ko 13:2; Jo 14:12-14 * 21:22: Mt 7:7-11; 18:19-20 * 21:25-26: Mt 14:3-5

Page 52: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 21:33 49 Matiyu 21:43akalipi, pamuku wandapi, utupane-maneJonena pii leane oko ale wato, bilipi leai.Utupane-mane bilipi leaini okone andoto,Pitisa akali kawanepi, Isatale tanenaakali kawanepi, yakamato yamapane lawapuato, pii balato leane tupa bilipi naleai.Tene okonena, takisa muni mialainiakalipi, pamuku wandapi, utupane-maneGotena yuu epene okona makale nembototo, yakama sia minuto, Gote nimbatonanima moyo ando atape ini kapoyalelalaini. Jisasato wuane lea. *

Getepe Ee Ando Ateaini Akali Koo TupanaPii Kokoli Oko

Maki 12:1-12; Luku 20:9-1933 Wuane lalu, Jisasato pitisa akali

kawane tupapi, Isatale tanena akalikawane tupapi, utupane pii mindi takopua lamawuato, yakamato pii kokoliwaka mindi ale alapa lea. Yuu anduanemindimane getepe ee mindi yandoto,ende pua wata aindaka leaipia. Wuanepiyu, matili dini tupana ipane penge lomokale nembo toto, balato ana andanemindi kua peaipia. Kua piyu, akalimindimane ee okone ando ateakale loto,balato anda kenga luu wete mindi peaipia.Wuane piyu, balato akali minditupalamawuato, yakamato nambana ee okoando atalapape lalu, bala yuu tepandawaka mindinga poto ateaipia. *

34 Matili getepe dini tupa mandulaneoto oko epea-angi, ee anduane okomanebalana piape akali minditupa lamawu-ato, nambana getepe ee ando atalainiakali tupamane getepe dini minditupayo geakalenga, yakamato molo pulupaleaipia. 35 Balato wuane leane tekeko, eeando atalaini akali tupamane balana piapeakali utupane minuto, mindi kunju-manepeyalu, mindi peyo ome lalu, mindi ana-mane peyalu, peainipia.

36 Wamba ee anduane okomane piapeakali aŋalapo angu pulupa lea-kola, bal-ana ee ando atalaini akali utupane-maneakali utupane minu koyainipia. Tene oko-nena, ee anduane okomane balana piapeakali kambua tako pua lamawuato, akaliutupane-mane getepe dini minditupa yogeakalenga, yakamato molo pulupa leanetekeko, balana ee ando atalaini akali

utupane-mane wamba peaini pua teke pu-ato, balana piape akali utupane minu koy-aini tekepia.

37 Wuane peai-kola, matili ee anduaneokomane pii mindi loto, nambana ee andoatalaini akali utupane-mane nambanaiwanane okona pii ale olopeyai lea.Wuane loto, balato balana iwanane okolamawuato, akali utupane-mane getepedindi minditupa yo geakalenga, nimbatomolo puu leaipia. 38 Balato wuaneleane tekeko, balana ee ando atalainiakali utupane-mane balana iwananeoko epeanga andoto, yakama teke-tekepii lalawa puato, matili iwana epeyaokomane bala ayiane okona minditakaeya tupa pitaka paluni tane molopeya-ko. Nanimato bala peyo ome lalu, ee okonanima wetete mia-makale leainipia. *39Wuane lalu, utupane-mane bala minatawato, ee okonena ende kamaka awua poto,bala peyo ome leainipia. *

40 Pii kokoli okone lalu, Jisasato pitisaakali kawane tupapi, Isatale tanena akalikawane waka tupapi, utupane tipa puato,balana ee ando atalaini akali utupane-mane wuane peaini okonena, matili eeanduane oko epola-angi, balato akali utu-pane towa anu pulu-peyape lea. 41Wuanelea-kola, utupane-mane bala lamawuato,balato akali koo utupane tandaka an-dane mawuato, peyo ome lalu, akali wakaminditupa-mane balana getepe ee okoneando ateakale lolopeya. Wuane lola-kola,getepedinimandulane oto oko epola-angi,akali utupane-mane getepe dini tupa yoto,minditupa bala malupeyai leai.

42 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, anda piyaini akali tupa-mane anda mindi puato, ita mindi andoto,oko koo ya loto, mo apeaini mindiki okoneteke, Goteto moto, anda okonena pinginagulaya yane. Nanimato andeyama-kola,Gotena mana okone kuai-lene wete eyaandeyama layene eya. Yakamato Gotenapii layene okone wamba alu mindikipimindi dii lo anda napeaipe. * 43 Piapeakali utupane-mane piape kopeta peainipua teke, yakamato Gotena piape oko kuailo ando ata na-piyaini. Tene okonena,yakamato balana ee oko ando atalapale lo

* 21:31-32: Lk 3:12; 7:29-30 * 21:33: Ais 5:1-2 * 21:38: Mt 27:16-19 * 21:39: Ip 13:12 * 21:42: Sam118:22-23; Lom 9:32-33; 1Pi 2:6-8

Page 53: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 21:44 50 Matiyu 22:11balato ando konda napulu-peya. Jia. Wan-dakali yame waka mindimane balana eeoko ando ateakale lomaula-kola, utupane-mane balana ee okona dini tupa yoto, balamaulupeya.

44 [Wandakali mindi aiya peyoto, andapingina okona tokonga lomba-peneyando, wandakali okone bala tele lo tokololopeya tekeko, anda pingina okone tepawato, wandakali mindi peyo tele lola-kola, wandakali okonebala yuukangalamugulolo-peya lea].

45 Jisasato wuane lea-kola, pitisa akalikawane tupapi, Patasai tupapi, utupane-mane ale wato, balato pii kokoli utupanenanima andayo leya nembo teai. 46Wuanenembo toto, utupane-mane bala andilaima lakae lo nembo teaini tekeko, wan-dakali kambua ateaini tupamane Jisasabala potopesa akali mindi ateya nemboteai-kola, Juta yamena akali kawane tupa-mane bala andi loyale yuku wato, kondayai.

22Wandakali Ipulupa Leane Tupana Pii

Kokoli OkoLuku 14:16-24

1-2 Okone angi, Jisasato pii kokoli wakamindi Juta yamena akali andane tupalamawuato, wamba kiŋi mindina iwananeokomane wanda mindi kee loyale pea-kola, kiŋi okonemane tomo kambuayangeane lea. Tomo yangalu, balatowandakali tupa lamawuato, yakama tomonolo ipulupa leaipia. Wuane leane puateke, ati kenga ateya Gote okomanewandakali tupamoyo ando atokale nembototo, utupane lamawuato, yakama ipulupalalane.

3 Kiŋi okonemane tomo yangoyaleatoto, wandakali yame mindi wambaini lamawuato, matili nambato tomoyandolo-wakola, yakama tomo noloipulupale leaipia. Wuane lalu, matiliwandakali utupane-mane balana tomookone nolo epeakale nembo toto, kiŋiokonemane balana piape akali tupalamawuato, yakamato wandakali utupaneipulupa lolo pulupa leaipia. Wuane lea-kola, akali utupane-mane poto, yakamaipulupa leaini tekeko, wandakali utupane-mane na-ipumakale leainipia.

4 Na-ipumakale leai-kola, kiŋi okone-mane balana piape akali waka minditupa

lamawuato, yakama poto, wandakaliwamba nambato epeakale lauwa tupalamawuato, kiŋi okomane pii mindiyakama langiya oko yakamato ale alapapelala lalapape leaipia. Nambana iwananeokomane wanda mindi kee loyale peya-kola, nambana yia bulumako maipatupapi, sipisipi kataiya atene tupapi,utupane peyoto, nambato tomo kambuamakande piyo. Pitaka taka wambamakande pitane eya-ko. Yakamato tomonolo ipulupape. Kiŋi okomane wuanelala lo yakamato utupane lamai-yapapeleaipia.

5 Wuane lea-kola, balana piape akalitupa poto, wandakali utupane wuane lolamaiyai tekeko, wandakali utupane-manepii okone ale oyale embo alu, waka-wakapuku peainipia. Wandakali mindi balaeenga peaipia. Wandakali mindi balanabisanisa piape pulu peaipia. 6 Dee, wan-dakali waka tupa pitaka-mane kiŋi okonapiape akali utupane minu koyalu, peyoome leainipia. * 7 Tene okonena, kiŋiokonemane yataka wete wato, balana amiyanda yene tupa lamawuato, yakamatowandakali utupane minu koyolo pulupaleaipia. Pulupa lea-kola, utupane-manepoto, balana piape akali peyo leaini wan-dakali utupane paini peyo ome loto, utu-panena tano oko yango apeainipia.

8Wuane peai-kola, kiŋi okomane balanapiape akali waka tupa lamawuato, nam-bana iwanane okomane wanda kee loyalepeya-kola, tomo kambua makande piyenemee eya tekeko, wandakali tomo noloepeakale lauwa utupane yakama wan-dakali koo wete atalaini ya leaipia. Wan-dakali koo okonepene tupamane nambanatomo tupa naneakale. Jia. 9Tene okonena,yakamato asia kembo tupana poto, wan-dakali yame waka yakamato andolai tupapitaka lamawuato, nambato tomo kambuayangeyo-ko. Yakamato nolo ipulupa lala lolamai-yapape leaipia. 10 Wuane lea-kola,balana piape akali utupane-mane asinitupana poto, wandakali koo epenepi an-deaini tupa pitakamo amunguli peainipia.Amunguli peai-kola, kiŋi okona iwananeokomane wanda kee lea-angi, tomo nopeteaini anda oko tumbi wete leaipia.

11 Akali mindimane wanda mindikee leya-angi, akali waka tupamanetona epene mindi piyainipia. Utupane-

* 22:6: Mt 21:35

Page 54: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 22:12 51 Matiyu 22:26mane wuane piyaini tekeko, wandakalitomo no peteaini tupa andokale nembototo, kiŋi okomane anda okona anda-pango kolandaka loto andea-kola, akalimindimane tona epene okonepene mindipii napene, mee peteaipia. 12 Tona epeneokonepene napea-kola, kiŋi okomaneakali okone tipa puato, amene, anupeakale nimbato tona epene mindinapene, tona koo wambane mindi puato,anda okona kolandaka lalepe leaipia.Wuane lea-kola, akali okonemane balanapii okone yano peyolane asia mindinayaepia.

13 Asia naya-kola, kiŋi okomane balanapiape akali tupa lamawuato, akali okonebala yuu koo undupi-lene okonena atoto,bala yamataka lo nene geleto laka puaateakale. Yakamato balana kini kene tupayake puato, bala takita awua apialapape.Kiŋi okomane wuane leane lo Jisasato lea.* 14 Pii kokoli okone lalu, Jisasato wan-dakali tupa lamawuato, Goteto wandakalikambua ee lalane tekeko, balatowandakaliaŋalapo angu balana anda okona anda-pango epeakale lalane lea.

TakisaMuniMaipe-penepe Lo Tipa PeainiOko

Maki 12:13-17; Luku 20:20-2615 Okone angi, akali Patasai tupa poto,

pii mindi lo yake puato, nanimato Jisasalanga-langa pimawua pii mindi loloma-kola, balato gapomane oko andayo piikoo mindi lolopeya. Pii koo mindi lola-kola, balana pii lolane okonemane tekenanimato bala kosimi lamakale leainipia.* 16 Wuane lalu, Patasai utupane-maneyakamana disaipolo minditupa kiŋi Etoteyame akali minditupa towa atu Jisasaateanga peakale leainipia. Akali utupaneyakama epoto, Jisasa lamawuato, tisa,wandakali mindi bala gene yene yandopi,nayene yandopi, okonena tene mindi atanapeya nembo toto, nimbato wandakalimindikipi mindi ando yuku aa napilinileai. Yuku naene atoto, nimbato pii eneneangu loto, Goteto nanima wua pipiailakae lo nembo talane loto, mana kuai lolamailini nembo teyama. 17Tene okonena,nimbato aki nembo telepe lo nanimatonimba tipa peyama. Juta yame wandakalinanimato takisa muni tupa Lomo tane

gapomane akali kawane Sisa oko maipe-penepe, mai napipe-penepe leai.

18Akali utupane-mane nembo-tene koopalu, bala tipa peai lo andoto, Jisasatoutupane lamawuato, yakama minakasaalaini akali ateyai lea. Anu peakaleyakamato namba langa-langa pinguyaleminu makande peyaipe. 19 Yakamato tak-isa peyalaini muni mindi namba andawalalapa lea. Wuane lea-kola, akali utupane-mane muni mindi awua epoto, bala an-dawa leai.

20 Andawa leai-kola, Jisasato utupanetipa puato, apina lee-inga waa pitaneokola, gene peyatane okola, okonelapomuni okona ateyape lea. 21 Wuanelea-kola, utupane-mane bala lamawuato,Lomo tane gapomane akali kawane Sisaokona lee-inga waa pitane okola, balanagene peyatane okola, okonelapo muniokona eya leai. Wuane leai-kola, Jisas-ato utupane lamawuato, wuane yando,yakamato Sisanaminditaka yolai tupa balamaiyu, Gotena minditaka yolai tupa Gotemaiyapape leai. * 22Wuane lea-kola, akaliutupane-mane ale wato, nembo kambuawete toto, bala tepa alu peai.

Wandakali Malinga Ika Lolopeyai LeaneOko

Maki 12:18-27; Luku 20:27-4023-25Ole okone angi teke, Satusi yamena

akali minditupa Jisasa ateanga epeai.Utupane-mane wandakali omene tupamalinga ika nalolo-peyai lalainipia. Akaliutupane epoto, Jisasa tipa puato, tisa,wamba akali mindina iwanane yanasananima towa wali atema leai. Amenebulupane okomane wanda mindi keelalu, andopane mandi napene, omea-kola,balana wetene oko yalo petea. WambaMosesato pii mindi loto, akali mindimanewanda mindi kee lalu, andopane mindimandi napene omeando, andopanemindimane akali omolane okonena pandameakale nembo toto, balana amenemindimane wanda yalo oko kee loto,andopane mindi mandi maiyakale lea. Piiokone nembo toto, akali omeane okonenaamene okomane wanda yalo okone keelea. *

26 Kee leane tekeko, wuane pua tekebalato andopane mandi napene omea-kola, amene tepone-mane wuane teke

* 22:13: Mt 8:12; 25:30; Lk 13:23-28 * 22:15: Mk 3:6 * 22:21: Lom 13:7 * 22:23-25: Ap 23:6-8; Lo 25:5

Page 55: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 22:27 52 Matiyu 22:46pea. Wuane teke pima pulu, ameneyanasa tupa pitaka-mane wanda mindikiokone teke kee lama pulu, oma yiakeleai. 27 Matili wanda yalo okone balapiomea. 28 Amene yanasa utupane pitaka-mane wanda mindiki okone teke kee leai-ko. Matili wandakali omene tupa ma-linga ika lolai-angi, wanda okone balaamene yanasa utupanenamindi andokonawetene pitulu-peyape leai.

29 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, yakamato Gotenapii pepa pelene eya tupapi, balana tai-lene okopi, okonelapo nembo natene ato,kopeta nembo toto, pii okone nambangatipa peyai. 30 Matili wandakali omenetupa malinga ika lolai-angi, wanda-maneakali napulu, akali-mane wanda kee na-lalu, utupane-mane ati kenga enjole ata-laini pua teke atolopeyai.

31-32Gote bala wandakali omene tupanaGote jia. Bala wandakali saka ateyai tu-pana Gote oko ateya. Tene okonena,wamba Goteto yakama languato, nambaApatakame, Aisake, Jekopo ima utupanenaGote oko ateyo lea. Gotena pii okone pepapelene eya-kola teke, yakamato pii okonewamba dii lo anda napeaipe. Akali tepoomeaini utupanena tandini tupa saka atanapea-yale, Goteto bala akali utupanenaGote ateyo nalene, bala akali utupanenaGote atewa lea-yale. Tene okonena, nan-imato balana pii pepa pelene eya okonedii loto, matili wandakali tupa malinga ikalolopeyai nembo teyama lea. * 33 Jisasatowuane lea-kola, wandakali amunguli puapeteaini tupamane balana pii okone alewato, moko wete leai.

Loo Andoko LipingaWetete Eyape Lo TipaPeane Oko

Maki 12:28-31; Luku 10:25-2834 Jisasato pii lala okonemane Satusi

yamena nee asia tambu lala lo wandakali-mane pii lo tawe yai-kola, Patasai yameokomane pii okone ale wato, Jisasaateanga epo amunguli peai. 35 Akaliutupanena mindi bala loo tupana manakambua andene akali loya mindi ateaipia.Balato Jisasa minu makande puyale piimindi bala tipa pea. 36 Balato Jisasa tipapuato, tisa, Gotena loo tupana andoko-mane loo waka tupa pitaka sia minuto,lipinga wete eyape lea.

37 Wuane lea-kola, Jisasato balanapii okone yano peyoto, nimbana AkaliAndane Gote oko towa wayumane weteteepelewa yamapane yo atoto, nimbanayamapanepi, tandinipi, nembo-tenepi,utupane pitaka bala angu mawua atapelea. * 38 Loo bulupane okonemane loowaka tupa pitaka sia minuto, lipingawetete eya. 39 Gotena loo laponeoko mindiki okopene teke eya. Loookonemane loto, nimba tane wayumaneepelewa yamapane yo atalene pua teke,nimbato wandakali yangone tupa towaepelewa yamapane yo atape leya. *40 Gotena loo okonelapo balana loo wakatupapi, potopesa akali tupana pii tupapi,utupane pitakana tene oko eya. Jisasatowuane lea. *

Mesaya Bala Dapiti Yamena MandiyeneAngu Jia Leane Oko

Maki 12:35-37; Luku 20:41-4441-42 Patasai yame tupa amunguli piyu,

ongane ateai-kola, Jisasato utupane tipapuato, Mesaya oko bala apina mandi-yenepe. Yakamato aki nembo teyaipe lea-kola, utupane-mane balana pii okone yanopeyoto, Mesaya oko bala Dapitina yamenamandiyene mindi ateya leai. *

43-44 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, wamba Oli Sipitisa okomaneDapitina nembo-tene mina ika laya ya-kola, balato pii mindi loto, Akali AndaneGote okomane nambana Akali AndaneMesaya oko lamawuato, nambato nimbatowa yanda-penewandakali tupa nimbanakene pangosa ateakale lokalenga, nim-bato nambana kii tikasa-tole pitipe leaipia.Matili Dapitina yame okomane Mesayaoko mandula-kola, bala mee Dapiti ya-mena mandiyene mindi atolopeya yando,anu peakale Oli Sipitisa okomane Dapitinanembo-tene mina ika laya ya-kola, Dapi-tito Mesaya oko balana Akali Andane okoateya leaipiape. *

45 Dapitito Mesaya oko andayo, balanambana Akali Andane ateya leaipia-ko.Anu pua, Mesaya oko bala katulo meeDapiti yamena mandiyene mindi atolo-peyape. Jisasato wuane lea. 46 Wuanelea-kola, akali mindikipi mindimane kat-ulo balana pii okone yano napeleai-kola,

* 22:31-32: Ek 3:6; Mt 8:11 * 22:37: Lo 6:5 * 22:39: Pit 19:18; Mt 7:12 * 22:40: Lom 13:8-10; Ga 5:13-14* 22:41-42: Jo 7:41-42 * 22:43-44: Sam 110:1; Mt 26:64

Page 56: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 23:1-2 53 Matiyu 23:14

ole okone angi ato tewa, Juta yame wan-dakali pitaka-mane pii mindi Jisasangatipa puyale yuku yai.

23Yakamato Mana Koo Utupa Wato Mina

Na-piyapape Leane OkoMaki 12:38-40; Luku 11:43,46; 20:45-47

1-2Okone angi, wandakali kambua Jisas-ana disaipolo tupa towa atu amungulipeai-kola, balato utupane lamawuato, lootupana mana andene akali tupapi, Patasaitupapi, utupane-mane Mosesana pandamoto, Gotena loo tupamane wua leya lomana langiyaini lea.

3-4 Utupane-mane mana epene tupayakama langeyai-kola, yakamato utupa-nena pii pitaka ale wato, wato minape-pene tekeko, yakamato utupanena manakoo tupa wato mina na-piyapape. Jia.Akali utupane-mane wandakali tupamana lamawuato, loo kambua wetetewayumane wato minalapape loto, kenda-pene andane tupa utupanena paiyanengayata-maiyaini tekeko, yakama tane-manekenda-pene okonepene tupana aŋakopimindi aimakale lo makande pua ai na-piyaini. Jia. *

5 Akali utupane-mane Gotena pii pepapelene eya minditupa puta andane-yale lapo puato, mindi yakama tanenawenonga yake pua ate lata alu, mindokoyakama tanena kininga kitambu ayu,piyaini. Dee, utupane-mane yakamanatona luu piyaini okona duninga eyakaluu minditupa andi lo tepa aka piyaini.Wandakali waka tupamane utupanenamana okonelapo andolai-kola, loo tupanamana andene akalipi, Patasaipi, utupane-mane Gotena pii wayumane watominalaini ya lo andeakale nembo toto,utupane-mane mangene okonepene tupapitaka piyaini. *

6 Wandakali kambua-mane tomo an-dane mindi no peteyai-angi, akali utu-pane yakama akali kawane pitiyaini tokotupana pitima lakae lo nembo talaini.Utupane yakama Juta yamena lotu an-daka poto, toko bulupane tupana pituyaleepele wete alaini. 7 Wandakali waka tu-pamane utupane andoto, akali andane,nimba ani pelepe lapiai lakae lo nembo

toto, akali utupane-mane wandakali kam-bua amunguli piyaini ama tupana palaini.Dee, akali utupane yakama gene yeneataima lakae lo nembo toto, wandakali-mane yakama andayo tisa lapiai lakae lonembo talaini teke.

8 Akali utupane-mane wuane piyainitekeko, yakamana tisa mindiki anguateya-kola, yakama pitaka amene teke-teke ateyai-ko. Wandakali-mane yakamaandayo tisa leakale lo yakamato andokonda na-piyapape. Jia. 9 Yakamanaayiane mindiki angu bala ati kengaateya-ko. Yakamato yuu okona akalimindina gene oko laiyu loyale, ayianena-lalapape. Jia. 10 Dee, Kataisa balayakamana akali andane mindiki anguateya-ko. Wandakali-mane yakama andoakali andane leakale lo yakamato andokonda na-piyapape. Jia. 11Yakamana akaliandane wete atola oko bala yakamanapiape akali atape-pene. * 12 Wandakalimindimane bala tanena gene oko laiyuleando, Goteto balana gene oko meegulaya olopeya tekeko, wandakali mindibala gene nayene gulo ateando, Gotetobalana gene oko andane gulaya olopeya.Jisasato wuane lea. *

Goteto Yakama Minu Koyolane, WaiwaAndo Atalapape Leane Oko

Maki 12:38-40; Luku 11:39-52; 20:45-4713 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, loo tupana mana andene akalitupapi, Patasai tupapi, yakamato ale ala-pape lea. Ati kenga ateya Gote okomaneyakama moyo ando ateakale lo yakamatane ando konda na-piyaini. Wandakaliwaka minditupa-mane Gotena pangosaatamakale nembo talaini tekeko, Gotetoutupane moyo ando ateakale lo yakamatoando konda na-piyaini. Jia. Yakamato utu-panemana kopeta lamawuato, Goteto utu-pane moyo ando atolane asini oko tumapiyaini. Yakamatowuanepiyaini okonena,Goteto yakama minu koyolane. Waiwaando atalapape. 14 [Loo tupana mana an-dene akali tupapi, Patasai tupapi, yakam-ato wanda yalo tupana anda tupa pakemoyale utupane minakasa alaini. Yakam-ato utupaneminakasa eyai-kola teke, wan-dakali waka tupamane yakama akali epeneateyai lo andapiai lakae lo nembo toto,

* 23:3-4: Mal 2:7-8 * 23:5: Mt 6:1-2; Ek 13:9; Lo 6:8; Nam 15:38-39 * 23:11: Mt 20:26; Mk 9:35; Lk 22:25-27* 23:12: Jop 22:29; Man 29:23; Lk 14:8-11; 18:14

Page 57: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 23:15 54 Matiyu 23:23-24yakamato pote andane luu tupa lalaini.Tene okonena, Goteto kenda-pene andanewete mindi yakamanga gulupeya-ko. Bal-ato yakama minu koyolane. Waiwa andoatalapape.]

15 Wandakali mindi bala yakamana di-saipolo guleakale nembo toto, yakamatoipa solewata angini andane tupa kalo piyu,yuu tepanda tupana palaini. Poto, yakamaasini luu tupana epoko pua atoto, yamewaka tupanawandakalimindiki yakamanadisaipolo gulaya alaini. Bala yakamanadisaipolo guleya-kola, yakamato bala molawa puato, wandakali koo wete mindi gu-laya alaini. Loo tupana mana andene akalitupapi, Patasai tupapi, yakamato wan-dakali tupa minakasa wato, epene guloatalaini. Tene okonena, yakama tane yuukoo wete okona pupe-pene tekeko, yaka-mana disaipolo okomane yakama sia weteminuto, yuu koo wete okonena wambakapoyale wete pupe-pene gulo atalane.Yakamato wandakali tupa wuane puaminu koyalaini okonena, Goteto yakamaminu koyolane. Waiwa ando atalapape.

16-17 Minditaka golo-mane waa-penemindi lotu anda andane okona yalaneyando, okone Gotena gulalane. Teneokonena, lotu anda andane okomaneminditaka golo-mane waa-pene tupa siaminuto, angini wete eya. Gotena lotu andaandane oko angini wete eya tekeko, lootupana mana andene akali tupapi, Patasaitupapi, yakama lee koo gulo atoto, keewato, wandakali tupa mana lamai-yaini.Yakamato mana lamawuato, wandakalimindimane mangene mindi pukale loto,pii okone mo tai laya wakale nembototo, balato lotu anda andane oko mawualeyo loto, nambato pii enene wete leyolapulu, mangene okone napene kondayando, yakamato okone katu lalaini.Wuane tekeko, balato minditaka golo-mane waa-pene lotu anda andane okonayalane tupa mawua leyo loto, nambatopii enene wete leyo leando, wandakaliokonemane mangene okone pipe-penelalaini. Wuane loto, wandakali lee kootupamane wandakali yangone tupa asinikopeta andawa lalaini pua teke, yakamatomana kopeta lamawuato, yangone tupaasini kopeta andawa lalaini okonena,Goteto yakama minu koyolane. Waiwaando atalapape. *

18-19 Dee, wandakali-mane opa mindiGotena alata toko okona yata yando, opaokone Gotena gulalane. Tene okonena,alata toko okomane opa okone sia min-uto, angini wete eya. Alata toko okoangini wete yalane tekeko, loo tupanamana andene akali tupapi, Patasai tu-papi, yakamato wandakali tupa manalamawuato, wandakali mindimane man-gene mindi pukale loto, balana pii okonemo tai laya wakale nembo toto, balatoalata toko oko mawua leyo loto, nam-bato pii enene wete leyo leando, balatomangene okone pii napene konda yando,yakamato okone katu lalaini. Wuanetekeko, balato alata toko okonena opayolane oko mawua leyo loto, nambato piienene wete leyo leando, balato mangeneokone pipe-pene. Yakamato wuane lalaininembo toto, nambato yakama lee koo guloateyai leyo.

20Wandakali mindimane balana pii motai laya wakale nembo toto, alata tokooko mawua leyo loto, nambato pii enenewete leyo leando, alata toko okopi, pitakataka alata toko okona tokonga yola tupapi,utupane pitaka mawua leyo loto, nambatopii enene wete leyo lola-kola pulupeya.21 Dee, wandakali mindimane lotu andaandane oko mawua leyo loto, nambato piienene wete leyo leando, balato lotu andaandane okola, anda okonena atalane Goteokola, okonelapo lapotaka mawua leyoloto, nambato pii enene wete leyo lola-kola pulupeya. 22 Ati kenga yuu iyu okobala Gotena pitiyane toko mindi eya. Teneokonena, wandakali mindimane ati kengayuu iyu oko mawua leyo loto, nambatopii enene wete leyo leando, balato Gotenapitiyane toko okola, toko okonena pitiyaneGote okola, okonelapo lapotaka mawualeyo loto, nambato enene wete leyo lola-kola pulupeya. *

23-24 Lee koo wandakali tupamane wan-dakali yangone tupa asia kopeta andawalalaini pua teke, loo tupana mana andeneakali tupapi, Patasai tupapi, yakamatowandakali yangone tupa minakasa wato,asia kopeta andawa lalaini. Oyo aŋakomindi yakamana ipa nolane kapo okonaepo peteya-kola, yakamato okone anginimindi ya lo nembo toto, mo apialainitekeko, yia kamele andane mindi yaka-mana ipa nolane kapo okona epo peteya-

* 23:16-17: Mt 15:14 * 23:22: Ais 66:1; Mt 5:34

Page 58: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 23:25-26 55 Matiyu 23:33-36kola, yakamato okone angini mindi jiaya lo nembo toto, ipa towa mee goaelalaini. Anu peakale nambato wuaneleyope. Yakamato Gotena loo andanetupa mee ya lo nembo toto, wandakaliyangone tupa ondo naene atoto, utu-pane wayumane yapa lo tale na-piyaini.Yakamato Gote lo bilipi leyama nayu na-lalaini teke. Yakamato mana utupanewato mina napene, Gotena loo andanetupa awua tepa alaini tekeko, wandakaliwaka tupamane andolai-kola, yakamatoGotena loo kuai lo wato minalaini ya loandeakale nembo talaini. Wuane nembototo, yakamana eenga tomo aŋako weteyalane tupa yomo paiyasanga tale puayata wato, yakamato yomo mindi Gotemayaini. Yakamato wuane puato, Gotenaloo andane tupawatominapiai-yale, yaka-mana mana okone kuai lapia-yale tekeko,yakamato wuane na-piyainiko. Gotetoyakama minu koyolane. Yakamato andoatalapape. *

25-26 Loo tupana mana andene akalitupapi, Patasai tupapi, yakama tane angunembo toto, tomopi, ipa tende-penepi,kambua pake gulo moto, yakamana kapopelesa tupana tumbi laya alaini. Yakamatowuane piyaini tekeko, wandakali-maneyakamana mana andolai-kola, yakamaakali epene ateyai lo andeakale nembototo, yakamato utupane andakasa oyale,kapo pelesapi, kengasa wayumane wasa-wasa peyalaini. Patasai yame yakama leekoo gulo atoto, yakamana mana okonekoo ya lo anda na-piyaini. Loo tupanamana andene akalipi, Patasaipi, yakamatowuane na-piyaini okonena, Gotetoyakama minu koyolane. Waiwa andoatalapape. Yakamana kapo tupa kengasakalato ata napene guleakale nembo toto,utupanena anda-pangosa wamba iniwayumane wasa-wasa peyalapape. *

27-28 Wandakali omene mindina malianda-pangosa balana umbaini tamenepi,kulinipi, minditaka kalato atene utupanepitaka tumbi latane yalane. Wuanetekeko, wandakali-mane yangone mind-ina mali kenga oko ake wete peakale lopende ake-pene mindimane pende leyai-kola, wandakali waka tupamane mali oko-nena kengasa angu andoto, mali paiyawete ateya lo andalaini. Wuane pua

teke, loo tupana mana andene akali tu-papi, Patasai tupapi, yakamato wandakalitupa minakasa eyai-kola, utupane-maneyakamana umbaini kenga angu andoto,yakama wandakali epene tika-pene ateyainembo talaini. Utupane-mane wuanenembo talaini tekeko, yakamato Gotenaloo tupa ango alaini okonemaneyakamanaini anda-pangosa mana koo tupa tumbilatane atalane-ko. Goteto yakama minukoyolane. Waiwa ando atalapape. *

29-30 Wandakali waka tupamaneandolai-kola, yakama akali epene ateyailo andeakale nembo toto, loo tupanamana andene akali tupapi, Patasai tupapi,yakamato potopesa akali wamba omeainitupana mali anda epene tupa piyaini.Dee, yakamato wandakali epene tika-pene wamba omeaini tupana mali tupayati pimai-yaini teke. Wuane puato,yakamato wandakali tupa minakasa oyale,pii mindi loto, wamba nanimana yumbanetupa ateai-angi, nanima utupane towaatu atema-yale, utupane-mane potopesaakali tupa peyo ome leakale lo, nanimatoutupane moya napema-yale lalainiokonena, Goteto yakama minu koyolane.Waiwa ando atalapape. 31 Yakamatowuane lalaini okonemane yakama tanepotopesa akali tupa peyo ome leaini akaliutupanena mandiyene yame ateyamaloto, mo pana alaini-ko. * 32 Yakamanayumbane tupamane koo pua ateaini puateke, yakamatopi koo puato, utupanenapiape koo tupa pikoyo piyapape.

33-36 Wamba bulupane tewa, yakamanayumbane mindimane akali epene tika-pene Epolo lene oko peyo ome leaipia.Okone angi tewa, yakamana yumbanetupamane akali epene tika-pene kambuapeyo ome laka peainipia. Koyonga,akali Betekayana iwanane Sakataya balalotu anda andane okola, Gotena alatatoko okola, okone-lapona tombenengaatea-kola, utupane-mane bala peyoome leainipia. Yuu pitakana wandakaliepene tika-pene tupa omeaini okonatene oko Juta yame akali andipa ateyaitupa yakamanga yakale nembo toto,nambato potopesa akalipi, akali wai-enepi, loo tupana mana andene akalipi,utupanena minditupa yakama atolaingaepeakale lolo-peyawa. Utupane epolai-

* 23:23-24: Pit 27:30; Mai 6:8 * 23:25-26: Mk 7:1-4 * 23:27-28: Lk 16:15; Ap 23:3 * 23:31: Ap 7:52-53

Page 59: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 23:37 56 Matiyu 24:6-7kola, yakamato utupanena minditupa itamalamanda okona peyo yuka alu, wakaminditupa mee peyo ome lolopeyai. Dee,akali utupanena minditupa yakamanalotu anda tupana atolai-kola, yakamatoutupane kunju-mane peyolo-peyai.Wandakali utupane tano waka tupanapalaka polai-kola, yakamato utupanewatama poto, kenda-pene andane tupamaiki pulupeyai. Mana koo utupanepitakana yole koo oko Goteto wandakaliandipa ateyai tupa yakamanga gulupeyalo nambato pii enene oko yakama langeyo.Yakama puya koo tupana mandiyenetupa gulo ateyai okonena, Goteto yakamakosimi loto, yakama yuu koo weteteokona pulupa lo wata ainena lolopeya.Balato wuane pula-angi, yakamato kenda-pene okone peya wanju olane asia mindinayolopeya. Jisasato wuane lea. *

Jisasato Jutusaleme Tane WandakaliTupa Ondo Yane Oko

Luku 13:34-35; 19:41-4437 Okone angi, Jisasato pii mindi tako

pua loto, Jutusaleme tane wandakaliyakamato potopesa akali tupa peyoome lalaini leaipia. Dee, Goteto balanapiape akali minditupa yakama ateyaingaepeakale laka peya-kola, yakamatoutupane ana-mane peyo ome lalaini.Eka angini mindimane balana andopanetupa papakane pangosa paleakale loto,mo amunguli piyane pua teke, olekambuanga nambato Jutusaleme tanewandakali yakama namba atewanga moamunguli piwa lakae lo nembo tewatekeko, yakamato embo yai.

38 Tene okonena, nambato yakama tepaalu polowa-kola, yakamana anda oko meeukuna atolopeya leyo okone yakamato alealapape. * 39 Andipa oko angi tewa, nam-bato yakama tepa alu polowa-kola, yakam-ato namba anda napene atamapulu,matiliyakamato pii mindi loto, Goteto akaliepeya oko bala epeakale loto, wayumanemoyapia lolopeyai. Yakamato wuanelolai-angi, namba dee lapone andolopeyai.Jisasato wuane lea. *

24Lotu Anda Andane Oko Keao Lo Minu

Koyolo-peyai Leane OkoMaki 13:1-2; Luku 21:5-6

1 Jisasa bala lotu anda andane endeokona kamaka poto, mindisa poyale pea-kola, balana disaipolo tupamane epoto,lotu anda andane ateya okona anda wakapua kimbu pitane ateyai tupa anda-kaeleai. 2 Wuane leai-kola, Jisasato utu-pane lamawuato, andipa yakamato andaepene wete ana-mane pitane ateya utupapitaka andeyai tekeko, nambato pii enenemindi yakama langeyo. Matili akali min-ditupa epoto, anda utupana ana mindikipimindi balana ana yangone tokonga yakalelo ando konda na-olopeyai. Jia wete.Utupane-mane ana utupa pitaka keao loto,yuunga tepa ayiake laya olopeyai lea. *

Kenda-pene Kambua Epolopeya LeaneOko

Maki 13:3-13; Luku 21:7-193Matili, Jisasa bala angu Olipi wangiane

okona petea-kola, balana disaipolo tupayakama angu bala peteanga epeai. Epoto,utupane-mane bala tipa puato, andokoangi akali minditupa-mane lotu anda an-dane oko minu koyolo-peyaipe leai. Man-gene anu-pene mindi wamba ini bulupanepula-kola, nanimato andoto, nimba deelapone epoyale pele lo andolo-peyamape.Dee, mangene anu-pene tupa pula-kola,nanimato andoto, andipa yuu oko koyopuyale peya lo andolo-peyamape. Nim-bato nanima langi leai.

4-5Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, matili akali kam-bua mindiki-mindiki lo yale-yale ipukupuato, namba Mesaya oko epeyo loto,wandakali kambua minakasa olopeyai-ko. Akali mindimane namba Mesayaoko epeyo loto, yakama minakasa olaini.Waiwa ando atalapape. *

6-7 Matili wandakali yame mindimanewandakali yame waka mindi yandapimaulai-kola, tili-tula lo atola tupayakamato ale olopeyai. Dee, yuu andanewete mindina tane wandakali tupamaneyuu andane wete waka mindina tanewandakali tupa yanda pimaulai-kola,wandakali utupane-mane yanda andanemindi pua ateyai lene oko yakamatoale olopeyai. Wandakali utupane-manewuane pipe-pene guleya tekeko, okone

* 23:33-36: Jen 4:8; 2Tem 24:20-21; Mt 3:7; 12:34; Lk 3:7 * 23:38: 1Ki 9:7-8; Jet 22:5 * 23:39: Sam 118:26* 24:2: Lk 19:42-44 * 24:4-5: Mt 24:23-24; 1Jo 2:18

Page 60: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 24:8 57 Matiyu 24:22angi teke yuu oko wamba kapoyale koyonapulu-peyako. Wandakali-mane yandapua atolai-angi, yakamato okone ale wato,nembo kambua toto, yuku aa na-piyapape.Jia. Okone angi, yuu minditupana ulianono andane tupa yolopeya. Dee, yuuminditupana yuu titiwali tupa lolopeyateke. 8Kenda-pene utupane pitakawanda-mane andopane manduyale wamba inimasia peyalane okonepene gulolo-peya.

9 Okone angi, yakama nambana yameatolai mambele, wandakali yame palupeyai tupa pitaka-mane yakama towaminikoo wete palu atoto, kenda-pene an-dane tupa yakama gulupeyai. Akali wakaminditupa-mane yakama tandaka andaneguato, yakama peyo ome leakale nembototo, wandakali minditupa-mane yakamaene pitulu-peyai. * 10 Wuane pulai-kola,wandakali kambua-mane namba lo bilipilalaini mana oko awua tepa alu, namba lobilipi lene wandakali yangone tupa towamini koo wete paluto, utupane ene pituto,utupane towa yanda-pene akali tupangamalupeyai.

11 Owato potopesa akali kambua epoto,wandakali kambua minakasa olopeyai. *12 Wandakali kambua-mane Gotena lootupa ango olai-kola, wandakali kambua-mane wandakali yangone towa epelewayamapane yo atalaini mana okone awuatepa olopeyai. 13 Utupane-mane wuanepulupeyai tekeko, wandakali mindimanekenda-pene utupane awua atoto teke,namba lo bilipi lalaini mana oko awuatepa nayando, Goteto bala molo-pekelolopeya. * 14 Wandakali pitaka-maneGotena pii epene okone ale yakale nembototo, wandakali minditupa yuu eya tupapitakana atoto, ati kenga ateya Gote oko-mane pitaka taka ando atalane lolopeya.Matili utupane-mane pii okone wandakalitupa pitaka lamai-koyo pulai-angi, yuuoko koyo pulupeya. Jisasato wuane lea. *

Kenda-pene Andane Wete MindiEpolopeya Leane Oko

Maki 13:14-23; Luku 21:20-2415 Pii oko dii lo andolai wandakali

yakamato pii nambato andipa pepa pe-leyo oko wayumane nembo tape-pene.Jisasato pii mindi wamba potopesa akaliDaniyele okomane leane okonena tako pua

loto, matili wandakali yame waka tupa-mane owato gotemindi waa puato, Gotenalotu anda andane epene wete okona atelolopeyai lea. Goteto andola-kola, owatogote okonemane lotu anda andane epenewete okone balana wenonga mo kalatoataya ola-kola pulupeya. Pepa oko diilo andolai wandakali yakamato andolai-kola, minditaka koo wete okone lotu andaandane okona atolanga andolopeyai. *

16 Yakamato okone andolai-angi, Jutiyadisitiki okona atolai wandakali yakamayuu wangiane tupana palaka pupe-penegulolo-peya. 17 Palaka pupe-pene gulola-angi, wandakali mindi balana anda okonatakita ateando, balana minditaka andakayolane tupa mokale nembo toto, anda-pango kolandaka nalene, mee palakapupe-pene gulolo-peya. * 18 Dee,wandakali mindi bala eenga ateando,balana tona kenga piyane oko moyale,andaka peke nalene, mee palaka pupe-pene teke. 19Okone angi, wanda andopaneininga piti-pata tupapi, wanda andopaneandu no atene tupapi, utupane palakapupe-pene pitete wato, ondo wete ape-pene gulo pitulu-peyai.

20-21 Wamba wetete Goteto yuu ati-layakale lea-angi tewa, kenda-pene waka-waka kambua yama ipulu, andipa ateyamaoto okona giau leya tekeko, kenda-peneepola okonemane utupane pitaka siaminuto, andane wete mindi epolopeya.Kenda-pene andane okonepene mindimatili-matilipi lapone naepolo-peya. Upawete puato, pipiya peleando, palaka pupe-pene pitete pulupeya. Sambasa-angi, asialuu pupe-pene jia lene eya-ko. Pipiyapeyola-kola yandopi, Sambasa oko epola-kola yandopi, kenda-pene andane okoneepolane. Yakamato pote lo atalapape.* 22 Goteto kenda-pene utupane ee anakambua tupana epeakale lo ando kondayando, wandakali pitaka omolo-peyatekeko, balana yame ateakale lata atanewandakali tupa pitaka omolaini nembototo, Goteto kenda-pene utupane anaukupini mindilapo angu epeakale lo andokondolo-peya.

Akalina Iwanane Bala PanakameEpolopeya Leane Oko

Luku 17:20-25* 24:9: Mt 10:22 * 24:11: Mt 24:4-5,23-24; 1Jo 4:1-3 * 24:13: Mt 10:22 * 24:14: Mt 28:19 * 24:15:Dan 9:27; 11:31; 12:11 * 24:17: Lk 17:31-32 * 24:20-21: Dan 12:1

Page 61: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 24:23-24 58 Matiyu 24:36

23-24 Matili owato Mesayapi, owatopotopesa akalipi, utupanena minditupa-mane wandakali tupa minakasa amakalenembo toto, mindiki-mindiki lo yale-yale ipuku pulupeyai. Epoto, Mesayaoko namba epeyo leandopi, potopesaakali enene mindi namba epeyo leandopi,okone-lapona mindi epeyo lo andawaloyale, utupane-mane metekolo piapeandane minditupa pulupeyai. Wuanepuato, utupane-mane katulo Gotena yameateakale lata atane wandakali tupapiminakasa olopeyai pia-yale, utupane-mane wuane pulupeyai. Tene okonena,wandakali mindimane yakama languato,Mesaya oko bala onga ateya oko andalapaleandopi, dee bala amokusa ateya okoandalapa leandopi, akali okonemaneenene leya lo yakamato nembo na-talapape. Jia. * 25 Ale alapape.Matili wandakali minditupa-mane wuanepulupeyai lo nambato yakama wamba inilangeyo okoni.

26-27 Ati tapale oko nai epalanesa atotewa, tii pima pulu, nai andaka palaneukusane puapo peya-kola, wandakalipitaka-mane katulo ati tapale okoneandalaini pua teke,matili Akalina Iwananeoko panakame epola-kola, wandakalipitaka-mane katulo bala epola okoandolopeya. Tene okonena, wandakali-mane yakama languato, Akalina Iwananeoko bala wandakali napalene yuu okonaepo ateya leaindo, yakamato balaandamakale nembo toto, yuu okonenapuu na-piyapape. Dee, utupane-manebala anda mindina epo peteya leaindo,utupane-mane enene leyai lo yakamatonembo na-talapape. * 28 Minditakaomene mindi yolanga, eka aiyawetupa amunguli pulai-kola, yakamatoandolopeyai. Jisasato wuane lea. *

Akalina Iwanane BalanaWandakali TupaLamolo Epolopeya Leane Oko

Maki 13:24-27; Luku 21:25-2829 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, kenda-pene andane utupane epokoyo pula-kola, Goteto iyu okona mindi-taka tai ateya tupa mo ema-ema piya ola-kola, nai, ana-la, lapotaka undupi lalu,atinga kaiyanda ateya tupa yuunga ondo

tepa aka pulupeya. * 30 Wuane pula-angi, Akalina Iwanane oko epeyo lo an-dawa loyale ati kenga iyu okonaminditakamo pana ola-kola, yuu okona wandakalipalu pula tupa pitaka-mane okone andoto,ai lolopeyai. Utupane-mane andolai-kola,Akalina Iwanane oko bala ati kenga tawemole tupana tokonga atoto, balana tai-lene andane okopi, tii-pene andane okopi,okonelapo towa epolopeya. *

31 Okone angi, biakulu mindi taimanewete peyola-kola, Akalina Iwananeokomane balana enjole tupa lamawuato,yakamato nambana yame ateakale lataatane wandakali tupa lamolo pulupalolopeya. Wuane lola-kola, enjoleutupane-mane yuu tupa pitakana poto,Gotena wandakali utupane pitaka lamoatu epolopeyai. Jisasato wuane lea. *

Ita Piki Tupa Andoto, Mana MialapapeLeane Oko

Maki 13:28-31; Luku 21:29-3332 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli

mindi loto, yakamato ita piki tupaandoto, mana mialapape lea. Ita pikitupana kembonenga ipane epo peteya-kola, yokone wenene tupa kome piyane.Yakamato yokone utupane andoto, panyupuyale peya lo andalaini. 33 Wuanepua teke, matili mangene minditupawamba ini pulupeya leyo tupa pula-angi, yakamato mangene utupane pitakaandoto, Akalina Iwanane oko balamandaka epoto, asia lombanga ataluanembo talapape. 34 Nambato pii enenemindi yakama langeyo. Wandakali yameandipa ateyai tupa pitaka oma yiakenalolai-kola, mangene utupane pitakapulupeya. * 35 Matili yuu ati-la alupulupeya tekeko, matili-matilipi nambanapii oko alu napulu-peya. Jisasato wuanelea. *

Makande Pitawa Atalapape Leane OkoMaki 13:32-37; Luku 17:26-30,34-36

36 Wuane lalu, Jisasato pii minditako pua loto, mangene minditupapulupeya lalo utupane oto andokona pulu-peyape, taeme andokona pulu-peyape lowandakali mindikipi mindimane nembonateya lea. Ati kenga enjole ateyai tupapi,

* 24:23-24: Lo 13:1-3; 2Tes 2:8-10; Lap 13:13-14; Mt 24:4-5 * 24:26-27: Mt 24:37-39; Lk 17:23-24 * 24:28: Lk17:37 * 24:29: Ais 13:10; 34:4; Ese 32:7; Jol 2:10,31; 2Pi 3:10; Lap 6:12-13 * 24:30: Sak 12:10; Lap 1:7; Dan 7:13* 24:31: 1Ko 15:51-53; 1Tes 4:15-16 * 24:34: Mt 16:28 * 24:35: Mt 5:18

Page 62: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 24:37 59 Matiyu 25:2-4Akalina Iwanane okopi, utupane-manenembo nateyai teke. Jia. Ayiane okomaneangu nembo teya. *

37Wamba akali Nowa atea-angi, Gotetomangene andane mindi peane pua teke,matili Akalina Iwanane oko epola-angi,Goteto mangene andane mindi pulupeya.* 38 Nowa ateane okone angi, ipa andanewetete oko wamba ika laa napenenga,wandakali-mane Gote masia mawuaateainipia. Gote masia mawua atoto,akali-mane wanda kee laka, wanda-maneakali puku, wandakali-mane tomo ipapinaka, piki pua atama pulu, Nowa bala sipiandane wete okona kolandaka leane otookona giau leainipia.

39 Nowa bala sipi andane wete okonakolandaka leane-angi, Goteto mangeneandane mindi pulupeya lo wandakaliutupane-mane nembo nateaini tekeko, ipaandane wetete mindi yuungapi, atingapi,lapotakanga ika loto, utupane pitaka peyopulu peaipia. Wuane pua teke, matiliGoteto mangene andane mindi pulupeyanembo natene, wandakali-mane ole dindilo mana minalaini tupa minu atolai-kola,Akalina Iwanane oko bala epolopeya.* 40 Bala epola-angi, akali lapo eengaatolapi-kola, balana enjole tupamanemindi lamialu, mindoko ateakale kondolo-peya. 41 Dee, wanda lapo palawa waapuyale witi dini taki lo pitulapi-kola,balana enjole tupamane mindi lamialu,mindoko peteakale kondolo-peya.

42 Yakamana Akali Andane okoneandoko angi epoto, wuane pulupeya loyakamato nembo nateyai-ko. Yakamatolee too ando atalapape. * 43 Andaanduane mindimane andola-kola, pakenene akali mindi utulu oko angi epolopeyalo wamba ini andapia-yale, pake neneakali okonemane balana anda okone keaololane lo bala tane andatawa atapia-yale lo yakamato nembo talapape. *44 Wuane pua teke, yakamato AkalinaIwanane oko naepolo-peya nembo tolai-angi, bala epolo-peyako. Bala epolopeyanembo toto, yakamato makande pitawaatalapape. Jisasato wuane lea.

Piape Akali Koo, Epene-la Okone-lapona

Pii Kokoli OkoLuku 12:42-46

45 Wuane lalu, Jisasato pii minditupatako pua loto, piape akali mindimane wai-ene atoto, ole dindi lo piape kuai lo piyaneyando, balana akali andane okomane balalamawuato, nimbana piape akali yangonetupa ando atoto, ole dindi lo tomo nolanetaeme oko epola-angi, utupanena tomotale pua maipe lolopeya. 46 Piape akaliokonemane piape kuai lo pua ateando,matili balana akali andane oko peke loto,minditaka epene tupa bala maula-kola, pi-ape akali okone bala epele wete olopeya.

47 Akali andane okonemane piape akaliepene okone lamawuato, nimbato nam-bana minditaka eya tupa pitaka ando at-ape lolopeya lo nambato pii enene mindiyakama langeyo. * 48 Wuane pulu-peya tekeko, piape akali okone bala akalikoo mindi ateando, balato akali andaneoko wamba ini peke nalolo-peya nembotolopeya. 49 Wuane nembo toto, balanapiape akali yangone tupa minu peyakapuato, bia ipa tai no kewa atalaini akalitupa towa atu tomo ipa ima nolopeya.

50-51 Oto mindina balana akali andaneoko naepolo-peya nembo toto, piape akaliokonemane mandeke napene atolopeya.Okone angi teke, balana akali andane okoepoto, piape akali okone wete minu koy-oto, minakasa alaini wandakali tupa towaateakale lolopeya. Wuane lola-kola, piapeakali koo okone bala yuu koo okonenaatoto, yamataka lo nene geleto laka puaatolopeya. Jisasato wuane lea.

25Wana Mapokae Paiyasa Tupa

1 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli minditako pua loto, wana mapokae paiyasa-mane wanda kee lolane akali mindiasininga malanda olo makale nembototo, yakamana lamu tupa kaiyu awuapoto, bala epeakale lo maliyo peteaini-pia. Wuane pua teke, matili AkalinaIwanane okomane wandakali tupa moyoando atokale nembo toto, bala dee laponeepolopeya oto oko wandakali minditupa-mane maliyo atolopeyai. *

2-4 Wana mapokae paiyasa utupanenayau yangisa tupa yakama wai-ene pituto,

* 24:36: Ap 1:7; 1Tes 5:1-2 * 24:37: Jen 6:5-8 * 24:39: Jen 7:21-23 * 24:42: Mt 25:13 * 24:43: Lk12:39-40; Lap 16:15-16 * 24:47: Mt 25:21,23 * 25:1: Lap 19:7-8; Lk 12:35-38

Page 63: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 25:5 60 Matiyu 25:21katasini minditupa pene mindina ambupete loto, lamu tupa towa awua peainipia.Utupane-manewuanepeaini tekeko, wanamapokae yau yangisa tupa yakama wainaene pituto, katasini minditupa penemindina ambu pete lo awua naepene,yakamana lamu tupana angu peteakaleloto, awua peainipia. 5 Wana mapokaepaiyasa tupamane wanda kee lolane akaliokone epeakale lo maliyo peteaini tekeko,bala ini naepea-kola, utupane pitaka limuwato, palu ateainipia.

6 Limu palu ateai-kola, utulu tombewete okonamindimane ee loto, wanda keelolane akali oko bala epeya-ko. Yakamabala malanda olo pulupa leaipia. 7Wuanelea-kola, wana mapokae utupane pitakaika loto, yakamana lamu tupamomandekepeainipia. 8 Yakamana lamu tupa man-deke puato, wana wai naene tupamanewana wai-ene tupa lamawuato, nanimanalamu tupana katasini koyo puyale peya-ko. Yakamato katasini minditupa nanimagiyapa leainipia.

9 Wuane leai-kola, wana wai-enetupamane utupanena pii okone yanopeyoto, katasini utupa-mane nanimanalamu tupapi, yakamana lamu tupapi,pitaka katulo tumbi nalolo-peya yako.Yakama tane sisoa anda tupana poto,katasini minditupa kambalapa leainipia.10 Wuane leai-kola, wanda wai naeneutupane yakama katasini kambolopeainipia. Peai-kola, wanda kee lolaneakali okone bala epoto, wanamapokae yauyangisa makande pitawa peteaini utupanetowa atu peainipia. Poto, wanda kee lolanetomo andane yango yaini anda okonaanda-pango kolandaka leai-kola, wandakee lolane akali okomane anda okonenaasia pii leaipia.

11 Matili wana mapokae yau wambamandeke napene peteaini utupane epoto,wanda kee lolane akali okone lamawuato,akali andane, akali andane, nanimaandaka ipumakale, nimbato asia lumbaleainipia. * 12 Utupane-mane wuaneleaini tekeko, balato utupanena pii okoneyano peyoto, nambato pii enene mindiyakama langeyo. Nambato yakama andana-peyawane leaipia. * 13 Wuane puateke, Akalina Iwanane oko bala deelapone epolane oto okopi, taeme okopi,okonelapo yakamato nembo nateyai-ko.

Bala epolopeya nembo toto, yakamatomakande pitawa atalapape. Jisasatowuane lea. *

Muni Ando Ateakale Leane Okona PiiKokoli Oko

Luku 19:11-2714 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindi

tako puato, akali mindimane yuu tepandamindisa pokale nembo toto, balana pi-ape akali tupa epeakale leane leaipia.Balato utupane epeakale loto, utupane-mane balana minditaka yane tupana min-ditupa ando ateakale lo tale puamayaepia.Wuane pua teke, Akalina Iwanane oko-mane wandakali tupa moyo ando atokalenembo toto, utupane-mane balana mindi-taka yane tupa ando ateakale lo tale puamayane.

15 Yuu tepanda mindisa poyale peaneakali okonemane balana piape akalimindiki-mindiki lo katulo piape oko-tuma pulupeya nembo toto, piape akalimindi (5,000) paepe tausene kina maiyu,akali mindi (2,000) tu tausene kinamaiyu, akali mindi (1,000) wane tausenekina maiyu, bala yuu tepanda okonenapeaipia. * 16 Pea-kola, (5,000) paepetausene kinameane akali okomanewambakapoyale bisanisa piape puato, (5,000)paepe tausene kina teke tako pua meaipia.17 Wuane pua teke, (2,000) tu tausenekina meane akali okomane bisanisapiape puato, (2,000) tu tausene kina teketako pua meaipia. 18 Akali okonelapo-mane wuane peapele tekeko, (1,000)wane tausene kina angu meane akaliokonemane poto, yuli mindi tomboto,balana akali andane okona muni meanetupa mali peaipia.

19 Matili ana kambua pea-kola, piapeakali utupanena akali andane oko balapeke loto, utupanemindiki-mindiki lo tipapuato, nimbato potopisa muni aki-tupimeepe leaipia. 20 Wuane lea-kola, (5,000)paepe tausene kina meane akali okomanepotopisa muni (5,000) paepe tausene kinateke tako puameane oko awua epoto, akaliandane, nimbato (5,000) paepe tausenekina namba gee okonemane nambatobisanisa piape puato, (5,000) paepetausene kina teke tako pua mewane okoanda leaipia. 21 Wuane lea-kola, balanaakali andane okomane bala lamawuato,

* 25:11: Lk 13:23-28 * 25:12: Mt 7:23 * 25:13: Mt 24:42 * 25:15: Lom 12:6

Page 64: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 25:22 61 Matiyu 25:34-36nimba piape akali epene atoto, nambanapiape kuai lo wete pingeene ya leaipia.Nimbato nambana minditaka aŋalapotupa kuai lo ando atapini okonena,nimbatonambanaminditaka kambua tupaando atola lokale. Nimba namba towa atuepelewa atapakale ipu leaipia. *

22 Wuane pua teke, (2,000) tu tausenekina meane akali oko epoto, akali andane,nimbato (2,000) tu tausene kina nambagee okonemane nambato bisanisa piapepuato, 2,000 kina teke tako pua mewaneoko anda leaipia. 23 Wuane lea-kola, bal-ana akali andane okomane bala lamawu-ato, nimba piape akali epene atoto, nam-bana piape kuai lo wete pingeene yaleaipia. Nimbato nambana minditakaaŋalapo tupa kuai lo ando atapini oko-nena, nimbato nambana minditaka kam-bua tupa ando atola lokale. Nimba nambatowa atu epelewa atapakale ipu leaipia.

24Wuane lea-kola, (1,000) wane tausenekina meane akali oko balapi epoto, balalamawuato, akali andane, wandakali wakatupamane ee mindi yandeyai-kola, nim-bato utupanena tomo tikayu mandalinileaipia. Dee, wandakali waka tupamanetomo waini papaka leyai-kola, nimbatoutupanena tomo tikayu mandalini. Nim-bato wuane pilini okonena, nimba taneangu nembo toto, nimbato kenda-penetupa wandakali waka tupa mailini lo nam-bato andeyawane.

25 Tene okonena, namba yuku wato,nimbana muni tupa too puato, yuli minditombalu, mali pewa. Nimbana muni tupaoo eya oko anda leaipia. 26 Wuane lea-kola, balana akali andane okomane bal-ana pii okone yano peyoto, nimba pi-ape akali koo kepa-ene ya leaipia. Wan-dakali waka tupamane ee mindi yandeyai-kola, nambato utupanena tomo tikayumandiyane lo nimbato andalenepe. Wan-dakali waka tupamane tomo waini papakaleyai-kola, nambato utupanena tomo tupatikayu mandiyane lo nimbato andalenepe.27 Wuane yando, nimbato nambana munitupa potopisa mandeakale loto, beŋe min-dina yata ee-yale, namba peke loto, nam-bana muni utupana potopisa minditupatowa miauwa-yale leaipia.

28-29 Wuane lalu, akali andane okone-mane balana piape akali waka tupa

lamawuato, minditaka kambua nayenewandakali okona minditaka aŋalapoyolane tupa nambato molo-peke lokaletekeko,minditaka kambua yenewandakalitupanga nambato minditupa konda puamaluwa-kola, utupanenga minditakakambua wete yolopeya leaipia. Nambanapiape akali koo okomane piape kuai lonapipia-ko. (1,000) wane tausene meanebalato awua ateya oko yakamato moto,(10,000) tene tausene kina awua ateyaakali okonenga mayapa. * 30 Maiyu,yakamato piape akali koo oko bala yuu kooundupi-lene okona awua aindaka lalapa.Bala yuu koo okonena atoto, yamatakalo nene geleto laka pua atolopeya. Akaliandane okonemane wuane leane loJisasato lea. *

Wandakali Pitaka Yapa Lo Tale PulupeyaLeane Oko

31 Wuane lalu, Jisasato pii minditupatako pua loto, matili Akalina Iwananeoko balana tai-lene oko towa epoto, balaakali andane kiŋi atolopeya lea. Balanaenjole tupa pitaka towa atu epoto, balakiŋi pitiyane toko epene wete mindinapitulu-peya. * 32 Pitula-kola, balana en-jole tupamane wandakali yame palu peyaitupa pitaka balana wenonga mo amungulipulupeyai. Amunguli pulai-kola, sipisipi,meme-la, okonelapo lapotaka yatawa ata-laini akali tupamane utupane yame lapoateakale loto, utupane yapa lo tale piyainipua teke, Akalina Iwanane okomane wan-dakali tupa pitaka yame lapo ateakale loto,yapa lo tale pulupeya. * 33 Utupaneyapa lo tale puato, balato sipisipi gulenewandakali epene tika-pene atolaini tupabalana kii tikasa-tole ateakale loto, memegulene wandakali atolaini tupa balana kiikoyasa-tole ateakale lolopeya.

34-36 Balato wandakali tupa pitaka yapalo tale pikoyo pula-angi, kiŋi okomanebalana kii tikasa-tole wandakali atolainitupa lamawuato, namba tomo ipapinonowa atewa-kola, yakamato tomo ipapinamba geai lolopeya. Namba akali openegulo epewa-kola, yakamato namba yatawapaleai. Namba tona jia yo atewa-kola,yakamato tona geai. Namba siki omewa-kola, yakamato namba moyai. Nambakatapusa atewa-kola, yakamato namba

* 25:21: Mt 24:45-47; Lk 16:9-13 * 25:28-29: Mt 13:11-12; Mk 4:24-25; Lk 8:18 * 25:30: Mt 8:12; Lk 13:23-28* 25:31: Mt 16:27; 19:28 * 25:32: Ese 34:17; Lap 20:11-13

Page 65: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 25:37 62 Matiyu 26:5andolo epeai. Yakamato wuane pulupeyainembo toto, wamba nambana ayianeokomane yuu ati-la yakale lea-angi, atikenga yuu epene wetete atolane pandamindi yakamana paluni yakale leane.Andipa yakamato yakamana paluni okonemolo ipulupa. Kiŋi okonemane wuanelolopeya. *

37 Wuane lola-kola, wandakali epenetika-pene tupamane balana pii okoneyano peyoto, akali andane, andoko anginimba tomo ipapi nonowa atee-kola,nanimato andoto, tomo ipapi gemapelolopeyai. 38 Andoko angi nimba akaliopene gulo epee-kola, nanimato andoto,nimba yatawa palemape. Andoko anginimba tona jia yo atee-kola, nanimatotona gemape. 39 Dee, andoko anginimba siki omee-kolapi, katapusa atee-kolapi, nanimato nimba andolo epemapelolopeyai. 40 Wuane lolai-kola, kiŋiokonemane utupane lamawuato, nambatopii enene mindi yakama langeyo. Wambayakamato nambana wandakali yangonegene nayenewete utupanenamindimoyaiokomane yakamato namba moyai-kolapeai lolopeya. *

41-43 Wuane lalu, kiŋi okomane bal-ana kii koyasa atolaini wandakali utupanelamawuato, wamba namba tomo ipapinonowa atewa-kola, yakamato tomo ipapigii napeai lolopeya. Namba akali openegulo epewa-kola, yakamato namba yatawanapaleai. Namba tona jia yo atewa-kola,yakamato tona gii napeai. Namba sikiomewa-kola, yakamato namba moya na-peai. Dee, namba katapusa atewa-kola,yakamato namba andolo naepeai. WambaGoteto Satanepi, balana enjole koo tupapi,utupane ita too atapowa atene yuu koookona peakale lo makande pua yata yane.Wandakali nambana kii koyasa ateyai tupayakamato namba moya napeaini okonena,Goteto kenda-pene andane wete mindiyakamanga epeakale leya-ko. Yakamanamba tepa alu, yuu koo wete okonenapulupa. Kiŋi okonemane wuane lolopeya.*

44 Wuane lola-kola, utupane-mane bal-ana pii okone yano peyoto, Akali an-dane, andoko angi nimba opene guloepee-kola, nanimato nimba yatawa palinapemape lolopeyai. Andoko angi nimba

tomo ipapi, tonapi, utupane jia yo atee-kola, nanimato gii napemape. Andokoangi nimba siki omee-kolapi, katapusaatee-kolapi, nanimato nimba andolo na-epemape lolopeyai.

45 Wuane lolai-kola, kiŋi okonemaneutupane lamawuato, yakamato wandakaligene nayene wete tupa moya napeaiokonemane yakamato namba moyanapeai-kola teke pea lo nambato piienene mindi yakama langeyo lolopeya.46 Wuane lalu, Goteto wandakali utupaneyole koo wetete mindi maula-kola,wandakali utupane yakama yuu koo okonapoto, tandaka andane wete no atapowaatolopeyai tekeko, wandakali epene tika-pene tupa saka atapowa atolopeyai.Jisasato wuane lea. *

26Jisasa Peyo Ome Lamakale Leaini OkoMaki 14:1-2; Luku 22:1-2; Jone 11:45-53

1-2 Jisasato pii manapi utupane pitakalamai koyo piyu, balana disaipolo tupalamawuato, ole lapo angu pola-kola,Pasopa tomo nolane oto andane okoepolopeya lo yakamato nembo teyai. Oleokone angi, gapomane okomane AkalinaIwanane oko ita malamanda okona peyoyuka yakale loto, bala towa yanda-peneakali tupamane bala gapomane okonapiape akali tupana kininga malupeya lea.*

3 Balato pii okone balana disaipolo tupalamawua atea-angi, pitisa akali kawanetupapi, Juta yame ando atalaini akali tu-papi, utupane yakama pitisa akali kawaneKayapasa lene okona andaka amungulipeainipia. 4 Amunguli piyu, utupane-mane pii mindi lo puta puato, nanimatolanga-langa puato, Jisasa andi lalu, peyoome lamakale leainipia. 5 Utupane-manewuane lalu, piimindi tako pua loto, Pasopatomo nolane oto andane okona nanimatoJisasa andi loto, peyo ome lemando, wan-dakali tupamane andoto, nanima towayataka wato, yanda pingulaini. Ole wakamindina, nanimato bala andi loto, peyoome lamakale leainipia.

WandaMindimaneWele Minditupa Jisas-ana Kawanenga Gae Leane Oko

Maki 14:3-9; Jone 12:1-8* 25:34-36: Ais 58:7 * 25:40: Man 19:17; Mt 10:42; Mk 9:41 * 25:41-43: Mt 7:23 * 25:46: Dan 12:2; Jo5:29 * 26:1-2: Ek 12:1-27; Mt 20:18

Page 66: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 26:6 63 Matiyu 26:256 Matili Jisasa bala Betani tano okona

atoto, akali wamba tapa peane Saimoneokona andakapetea. 7 Jisasa bala akali oko-nena andaka tomo no petea-kola, wandamindimane wele tunduma-pene muni an-dane wete-mane kambalaini mindi awuaepea. Wele okone botolo epene wete min-dina piti-pata Jisasa peteanga awua epoto,balato wele okone Jisasana kawanenga gaeloto, aiya maya. *

8-9 Wuane pea-kola, Jisasana disaipolotupamane andoto, yataka wato, wandakalimindimane wele okone kambapia-yale,wanda okonemane muni kambua mipia-yale. Moto, balato katulo wandakali kootipia tupa moyapia-yaleko. Anu peakalebalato wele okone Jisasana kawanenga gaelo apeyape leai.

10-12 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, wandakali tipia tupa ole dindilo yakama towa atu atolopeyai tekeko,namba ole dindi lo yakama towa atuata napulu-peyama. Matili wandakali-mane namba mali pulai-angi, wele nam-bana umbaininga gae loto, mali pulu-peyai oko makande pua, wanda okomanemana epene wete oko nambanga miniya-ko. Anu peakale yakamato balanga kenda-pene mindi mayaipe. * 13 Matili-matilipi, wandakali minditupa yuu eyatupa pitakana atoto, Gotena pii layeneepene oko lamawuato, wanda okonamanaokonenembo tolo-peke loto, balatowuanepeane lolopeyai lo nambato pii enenemindi yakama langeyo. Jisasato wuanelea.

Jutasato Jisasa Ene Pitukale Leane OkoMaki 14:10-11; Luku 22:3-6

14 Okone angi, Jisasana disaipolo alesaakali tupana Jutasa Isaka-tiyote lene okobala pitisa akali kawane tupa ateaingapeaipia. 15 Poto, balato utupane tipapuato, nambato Jisasa ene petewando,yakamato aki minditaka namba gulu-peyaipe lea-kola, utupane-mane munisilipa-mane waa-pene paiyasa tepomayainipia. * 16 Mayai-kola, okone angiato tewa, Jutasato Jisasa ene pituyale asinimindi aiya peaipia.

Pasopa Tomo Nolane Tupa MandekePeapele Oko

Maki 14:16-21; Luku 22:7-13,21-23

17 Betesanga yisa napalene nalaini otobulupane oko epea-kola, disaipolo tupa-mane Jisasa ateanga epoto, nimba Pa-sopa tomo tupa nola nanimato aningamakande pipiai lakae lo nembo telepeleai. * 18 Wuane leai-kola, balato utu-pane lamawuato, yakamato Jutusalemepoto andolai-kola, akali mindi atolopeya.Yakamato akali okone lamawuato, nani-mana tisa okomane pii mindi loto, nam-bato mangene mindi pula nayuto, otoGoteto yata yane oko mandaka epeya-kola, nambato Pasopa tomo tupa nam-bana disaipolo tupa towa nimbana an-daka namakale lala lo lamai-yapape lea.19 Wuane lea-kola, balato leane pua pu-ato, utupane-mane Pasopa tomo tupamakande peainipia.

Jisasato Yakamana Mindimane NambaEne Pitulu-peya Leane Oko

Maki 14:17-21; Jone 13:21-3020 Matili nai andaka pea-kola, Jisas-

ato balana disaipolo alesa tupa towa atutomo no peteai. 21 Tomo no pituto,balato utupane lamawuato, nambato piienene mindi yakama langeyo. Yakamanamindimane namba ene pitulu-peyai lea.22Wuane lea-kola, disaipolo tupa yakamayamapane kenda wete wato, mindiki-mindiki lo Akali Andane, nimbato nambaandayo nalolo-pele yalua laka peai.

23-24 Wuane leai-kola, Jisasato utupa-nena pii okone yano peyoto, Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, AkalinaIwanane oko bala wua pua omolo-peyalayene eya pua omolo-peya tekeko, enepitula akali oko bala ondo wete ape-pene.Angini-mane akali okone mandi napea-yale, katu lapia-yale layene eya. Nambatowa disa mindiki okona betesa tanda pu-ato, neyapa akali okomane namba enepitulu-peya lea. * 25Wuane lea-kola, balaene peteane akali Jutasato bala lamawu-ato, tisa, nimbato namba andayo nalolo-pele yalua lea. Wuane lea-kola, Jisasatobalana pii okone yano peyoto, nambatonimba andayo leyo lea.

Betesa, Waene-la, Okonelapo NeakaleMayane Oko

Maki 14:22-26; Luku 22:15-20; 1 Kotini11:23-25

* 26:7: Lk 7:37-38 * 26:10-12: Lo 15:11 * 26:15: Sak 11:12; Jo 11:56-57 * 26:17: Ek 12:14-20 * 26:23-24:Sam 41:9

Page 67: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 26:26 64 Matiyu 26:4226 Jisasato balana disaipolo tupa towa

atu tomo no pituto, betesa mindi moto,Gote wayu pele loto, betesa okone kondelea. Konde loto, balana disaipolo tupamawuato, oko nambana umbaini oko.Yakamato mo nalapa lea.

27-28Wuane lalu, balato kapo waene pe-tene mindi moto, Gote wayu pele loto,balana disaipolo tupa mawuato, nambanatundupa gae lolowa okomane wandakalikambua tupana koo tupa apolopeya lonambato pii wenene mindi lo yata eyo-ko lea. Yakama pitaka-mane mo nalapa.* 29 Andipa ato tewa, nambato waeneoko nanene atama pulu, matili nambanaAyiane okomane wandakali tupa pitakamoyo ando atola-angi, nambato yakamatowa atu waene waka mindi nolo-peyamalo nambato yakama langeyo lea. 30Wuanelalu, Jisasato utupane towa soŋo mindilalu, Jutusaleme tepa alu, Olipi wangianeokona peai. *

Pita Nimbato Namba Anda Na-peyawaneLolopele Leane Oko

Maki 14:27-31; Luku 22:31-34; Jone 13:36-38

31 Okone angi, Jisasato balana disaipolotupa lamawuato, wamba Goteto pii mindiloto, nambato sipisipi yatawa atalane akalioko peyo ome lolowa-kola, sipisipi tupapalaka puu toko lolopeyai lea. Potopesaakali mindimane pii okone pepa peleanepua teke, andipa utulu yakama pitaka-mane nambanga tungi peleyai oko awuatepa alu, palaka puu toko lolopeyai. *32 Yakamato wuane pulupeyai tekeko,Goteto namba malinga ika laya ola-angi, namba wamba ini ingane Galilidisitiki okona polowa-kola, yakama matiliepolopeyai lea. *

33 Wuane lea-kola, Pitato balana piiokone yano peyoto, akali waka tupapitaka-mane nimbanga tungi peleyai okoauwu tepa alu, palaka peaindopi, matili-matilipi nambato wuane napulu-peyawa.Jia wete lea. 34 Wuane lea-kola, Jisasatobala lamawuato, nambato pii enene mindinimba langeyo. Andipa utulu oko angiteke eka pauli maipa mindimane piiwene lola-kola, ole tepoainga nimbatowandakali minditupana wenonga atoto,Jisasa anda na-peyawane lolopele lea.

* 35 Wuane lea-kola, Pitato balanapii okone yano peyoto, namba nimbatowa atu omape-pene guleandopi, okoneatu tekeko, nambato nimba anda na-peyawane nalolo-peyawa. Jia wete lea.Wuane lea-kola, disaipolo waka tupapitaka-mane wuane teke leai.

Jisasa Bala Gesemani Olipi WangianeOkona Poto, Pote Leane Oko

Maki 14:32-34; Luku 22:39-4636 Okone angi, Jisasa balana disaipolo

tupa towa atu yuu Gesemani lene okonapeai. Pulu, balato utupane lamawuato,namba amonga pote lolo peyo-ko. Yakamaonga pitiyapa lea. 37 Wuane lalu, balatoPitapi, Sepiti iwanane lapo okolapopi, utu-panebala atu aiyu amonga-yale peai. Pulu,okone angi ato tewa, bala yamapane kendaandane wete wato, anu puape lo nembokambua teaipia.

38Nembo kambua toto, balato balana di-saipolo tupa lamawuato, nambana yama-pane oko kenda andane wetete peya oko-manenambaomape-pene gulalua-ko. Anupulu-peyape lo andamakalenga, yakamaonga atalapa leaipia. * 39Wuane lalu, balaambinga-yale poto, yuunga tombawua lopote loto, nambana Ayiane Gote, kapopenenga petene gulo tandaka nambatonape-pene oko peya wanju olane asinimindi yando, nimbato asini okone lum-bape. Nimbato wuane pula lo nambatonembo teyo tekeko, nambato nembo teyopua napene, nimba tane nembo tele puapipe leaipia.

40 Wuane lalu, bala peke loto andea-kola, balana disaipolo tepo akali utupanelimu palu yainga andoto, balato Pitatipa puato, namba pote lo ateyo-kola,yakamato katulo awa mindiki ando atanapeyaipe leaipia. 41 Enene, yakamatoando ataima lakae lo nembo teyaitekeko, yakamana umbaini tai naleya-kola, yakamato ando ata napene, limupaleyai. Sataneto yakama minu makandepula-kola, yakama yuunga peakolaini.Yakamato pote lo atalapa leaipia.42Wuane lalu, balato dee lapone ambinga-yale poto, pote loto, nambana Ayiane,kapo penenga petene gulo tandakanambato nape-pene oko peya wanju olaneasini mindi nayola-kola, nambato tandaka

* 26:27-28: Ek 24:8; Jet 31:31-34; Sak 9:11; 1Ko 10:14-18 * 26:30: Lk 22:39; Jo 18:1 * 26:31: Jo 16:32; Sak 13:7* 26:32: Mt 28:7,16 * 26:34: Mt 26:69-75 * 26:38: Jo 12:27

Page 68: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 26:43 65 Matiyu 26:59okone nape-pene guleando, nimbatonembo tele pua pipe leaipia. 43 Wuanelalu, Jisasa balana disaipolo tepo akali tupaateainga peke loto andea-kola, utupaneyakama dee lapone limu wete wato, paluyainga andeaipia. 44 Andoto, bala pai puautupane tepa alu poto, pote wamba leanewuane pua teke pote lolo-peke leaipia.

45 Pote lokoyo piyu, balana disaipolotupa ateainga peke loto, balato utupanetipa puato, yakama mee oto mo limuteke palu ateyaipe leaipia. Akali mindi-mane Akalina Iwanane ene pitulane otooko ipupia-kola, koo piyaini akali tupa-mane namba andi leakale loto, utupanenakininga malupeya. 46 Namba ene pitipiaakali oko bala wamba mandaka epeya okoandalapa. Nanimato bala malanda olomakale-ko. Ika lalapa leaipia. *

Jutasato Jisasa Ene Peteane OkoMaki 14:43-50; Luku 22:47-53; Jone 18:3-12

47 Jisasato wuane lo atea-kola teke,balana disaipolo alesa tupana akali Jutasalene oko bala akali kambuawete tupa towaatu epea. Pitisa akali kawane tupapi, Jutayame ando atalaini akalipi, utupane-maneakali utupane epeakale leai-kola, utupane-mane kandepa luupi, mulipi, utupaneawua epeai. 48 Jisasa ene pitukale nembototo, wamba Jutasato akali utupanelamawuato, nambato akali mindi nunulolowa oko Jisasa yolopeya-ko. Yakamatobala minalapape leaipia. 49 Wuane lalu,Jutasa bala Jisasa ateangawamba kapoyaleepoto, tisa, utulu wete lalu, bala nunulea. 50 Balato Jisasa nunu leane tekeko,Jisasato bala lamawuato, amene, nimbatomangene mindi pulu epele oko kapoyalepipe lea. Wuane lea-kola, Jutasa towaatu epeaini akali tupamane epoto, Jisasaminuto, andi leai.

51Andi leai-kola, Jisasa towa atu ateainiakali utupanena mindimane balana kan-depa luu mandeane oko kilau lo moto,pitisa akali kawane okona piape akalimindina alene yoko taka lo tepa yaa.* 52 Wuane pea-kola, Jisasato bala layaloto, kandepa moto, yanda pulai akalitupa pitaka kandepa-mane teke omolo-peyai lea. Nimbana kandepa okonepaliyane andanenga pale lolo-peke laa. *53Nambato nambana ayiane oko lamawu-ato, enjole yame andane wetete alesa

tupamane namba moyolo epeakale laalauwa-yale, oko angi teke balato enjoleutupanepi, dee waka minditupa wete takopuato, yakamato Jisasa moyolo pulupalapia-yale oko nimbato nembo natelepe.54 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, akali utupa-mane mangenekoo utupa nambanga pulupeyai layene eyatekeko, enjole kambua-mane namba moy-olo epeaindo, Gotena pii okone anu puato,enene gulolo-peyape lea.

55 Wuane lalu, Jisasato akali kambuaepeaini tupa lamawuato, ole dindi lonambato lotu anda andane okona endeanda-pangosa pituto, wandakali tupamana lamawua atauwa tekeko, okoneangi, yakamato namba andi na-lapiai lea.Andipa nambato minditaka pake neyanembo toto, yakamato kandepa luupi,mulipi, utupane awua, namba andi loloepeyaipe. * 56 Yakamato okonetaka awuanaepene, mee ipupiai-yale, yakamatokatulo namba andi lapia-yale tekeko,wamba potopesa akali tupamane Gotenapii oko pepa peyoto, yakamato wuanepulupeyai leainipia. Utupanena pii eneneguleakale nembo toto, yakamatomangeneutupa pitaka piyapale lo Goteto andokondeya lea. Akali epeaini tupamaneJisasa andi leai-kola, balana disaipolo tupapitaka-mane bala awua tepa alu, palakapeai.

Juta Yamena Kanjole Okomane JisasaKosimi Leaini Oko

Maki 14:53-56; Luku 22:54-55,63-71; Jone8:13-14,19-24

57 Loo tupana mana andene akali tu-papi, Juta yame ando atalaini akali tu-papi, utupane pitisa akali kawane Kaya-pasa okona andaka epo amunguli peai-kola, Jisasa andi leaini akali tupamanebala atu aiyu anda okonena peainipia.58Utupane-mane Jisasa atu aiyu peai-kola,Pita bala amonga-yale ata iki lamawatamapeaipia. Akali utupane pitisa akali kawaneokona anda ende pitane okona kolan-daka leai-kola, akali utupane-mane Jisas-anga anu pulu-peyaipe lo andokale nembototo, Pita balapi kolandaka loto, piapewandakali minditupa towa atu peteaipia.59 Pitisa akali kawane tupapi, Juta yameokona kanjole akali waka tupapi, utupanepitaka-mane Jisasa peyo ome lamakale

* 26:46: Jo 14:31 * 26:51: Jo 18:26 * 26:52: Jen 9:6; Lap 13:9-10 * 26:55: Lk 19:47; 21:37-38

Page 69: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 26:60-61 66 Matiyu 26:75nembo toto, owato wisanisa minditupaaiya peainipia.

60-61 Ayia peai-kola, owato wisanisakambua epoto, owato pii loto, Jisasakosimi leaini tekeko, kanjole akaliutupane-mane bala peyo ome lolane tenemindi ando mia napeainipia. Matili owatowisanisa lapo akali epoto, bala kosimi loto,wamba Jisasato pii mindi loto, nambatokatulo Gotena lotu anda andane ateyaoko wamba ini lai lalu, ole tepo angupiape puato, pulu-peke lolo-peyawa leaneleapilipia. *

62Wuane leapi-kola, pitisa akali kawaneoko bala ika loto, Jisasa tipa puato, akaliokolapo-mane nimba kosimi loto, kootene mindi nimbanga yata eyapi tekeko,nimbato utupanena pii okone yano pey-oyale, pii mindikipi mindi laa napeleokonde leaipia. 63 Balato wuane leanetekeko, Jisasato balana pii okone yanopeyo, pii mindikipi mindi laa napea-kola,pitisa akali kawane okomane bala lamawu-ato, nimba Gotena Iwanane Mesaya okoatelepe lo nambato nimba tipa peyo-ko.Nimbana weno minuto, enene wete, Gotesaka ateya okomane andeya loto, nimbatonanima langi leaipia. *

64Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, nimbato wuane lele tekeko, matiliyakamato andolai-kola, Akalina Iwananeoko bala Gote tai wetete okona kii tikasa-tole pitiyu, ati kenga tawe mole tupanatokonga epolanga yakamato andolopeyailo nambato yakama langeyo leaipia. *65 Wuane lea-kola, pitisa akali kawaneokomane yataka wato, bala tanena tonapeane oko minu liti loto, Juta yamenakanjole akali tupa lamawuato, balato Gotelamba leya-kola, andipa yakamato aleeyai okoni leaipia. Anu peakale wan-dakali waka mindimane wisanisa atoto,bala tane Mesaya oko ateyo lalane lo nan-ima langeakale maliyo atamakalepe. *66 Balato Gote lamba leya-ko. Yakamatoaki nembo teyaipe leaipia. Wuane lea-kola, Juta yamena akali kanjole tupamanebalana pii okone yano peyoto, koo tene an-dane mindi balanga eya-ko. Bala omape-pene leainipia. *

Jisasa Ando Lamba Leaini OkoMaki 14:65; Luku 22:63-65

67 Wuane lalu, utupane-mane Jisasanalee-inganga apesango soo lo peyalu, kiimomanga-mane peyalu, kii apene-manebala peyalu teke, peainipia. * 68 Wuanepiyu, utupane-mane bala lamawuato,nimbato Gotena piape pula lo Gotetonimba Mesaya oko atola lata yane yando,nimbato potopesa pii mindi loto, akaliokomane namba peleya lo nimbatonanima langi leainipia.

Pitato Jisasa Anda Na-peyawane LeaneOko

Maki 14:66-72; Luku 22:56-62; Jone 18:15-18,25-27

69 Pita bala takita atoto, anda ende pi-tane okona anda-pangosa petea-kola, pi-ape wanda mindi Pita peteanga epoto,nimbapi Galili disitiki tane Jisasa oko towaatu atalapele leaipia. 70Wandaokonemanewuane leane tekeko, wandakali onganepeteaini tupa pitakana wenonga atoto, Pi-tato balana pii okone tanga loto, nimbatoaki nembo toto, wuane lelepe lo nambatonembo nateyo leaipia. 71 Wuane lalu,bala ende pitane asia lomba okona man-daka poto atea-kola, piape wanda wakamindimane bala andoto, wandakali on-gane ateaini tupa lamawuato, akali okobala Nasatesa tano okona tane Jisasa okotowa atu atapia leaipia. 72Wuane lea-kola,Pitato balana pii okonepi tanga lapekeloto, balana weno minuto, nambato akaliokone anda na-peyawane leaipia.

73 Aŋa matili yale akali ongane ateainitupamane epoto, Pita lamawuato, enene,nanimato nimbana pii ale eyama-kola,nimbana pii okomane nimba Nasatesatane Jisasana yame mindi atele lo panaalua leainipia. 74 Wuane leai-kola, Pi-tato weno minuto, utupane lamawuato,enene wete, nambato akali okone andana-peyawane. Goteto andeya. Pii leyooko owato pii mindi lewae yando, balatonamba minu koyakale leaipia. Wuane lea-kola, okone angi teke eka pauli maipamindimane pii leaipia. 75Pauli okonemanepii lea-kola, wamba Jisasato pii mindiloto, matili eka pauli maipa mindimanepii wene loyale pula-kola, ole tepoainganimbatowandakaliminditupanawenonga

* 26:60-61: Jo 2:19-21 * 26:63: Ais 53:7; Mt 27:12 * 26:64: Sam 110:1; Dan 7:13; Mt 24:30 * 26:65: Mt9:3; Jo 10:33 * 26:66: Pit 24:16; Jo 19:7 * 26:67: Ais 50:6; 53:5 * 26:75: Mt 26:34

Page 70: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 27:1 67 Matiyu 27:15atoto, nambato Jisasa anda na-peyawanelolopele leane okone Pitato nembo tolo-peke loto, bala ende kamaka poto, ai loyamataka leaipia. *

27Pailate Ateanga Jisasa Atu Aiyu Peaini

OkoMaki 15:1; Luku 23:1-2; Jone 18:28-32

1 Yuu waa lea-kola, upa pitane wetepitisa akali kawane tupapi, Juta yameando atalaini akali tupapi, utupane pitaka-mane Jisasa omeakale loto, pii lo putapeainipia. 2 Pii okone lo puta piyu,utupane-mane bala eyaka-mane andilo awua, Lomo gapomane akali andanePailate oko ateanga atu aiyu poto, balangamayainipia.

Jutasa Omeane OkoAposolo 1:15-19

3-4 Juta yame-mane Jisasa omeakale leai-kola, Jisasa ene peteane akali Jutasa oko-mane ale wato, mini kenda wete yaepia.Mini kenda wato, balato muni paiyasatepo silipa-mane waa-pene wamba meanetupa mandu poto, pitisa akali kawane tu-papi, Juta yame ando atalaini akali tupapi,utupane ateainga peaipia. Poto, balatoutupane lamawuato, wamba Jisasato koomindikipimindi napeane tekeko, nambatomana koo wete mindi minuto, bala enepitiwa-kola, bala omolo-peya leaipia. Bal-ato wuane leane tekeko, utupane-maneokone nanimana piape jia. Okone nim-bana piape leainipia. 5 Wuane leai-kola,Jutasato muni silipa-mane waa-pene tupalotu anda andane okona anda-pangosapeya andaka lalu, akali utupane tepa alupoto, bala tane nongo nalu, omeaipia. *

6 Jutasa omea-kola, pitisa akali kawanetupamane muni silipa-mane waa-peneutupane moto, akali mindi peyo omelamakale loto, nanimato muni utupabala maima-ko leainipia. Nanimanaloo okomane loto, muni okopene tupalotu anda andane okona muni wakatupa towa mina mindiki lolaini leyaleainipia. 7 Wuane lalu, akali utupane-mane wandakali opene omolai tupa malipulane yuu mindi yakale nembo toto,pii mindi lo puta puato, sisopene yuu-mane waa piyane akali mindina yuumindimuni utupane-mane kambeainipia. 8Akali

mindi peyo ome lamakale loto, munimayaini okonemane yuu oko kambeainiokonena, utupane-mane yuu okonenagene tundupa yuu leai-kola, andipapiwandakali-mane yuu okonena genemindiki okone teke leyai.

9-10 Wamba potopesa akali Jetemay-ato pii mindi loto, Isatale tane tupa-mane pii mindi lo puta puato, akalimindimane akali oko peyo ome leando,nanimato muni paiyasa tepo silipa-manewaa-pene maimakale leainipia. Wuanelalu, Akali Andane okomane yuu mindikambape lo namba langeane pua, matiliutupane-mane muni utupane moto, yuu-mane sisopene waa piyane akali okonayuu oko kambeaini layene eya. Pitisaakali kawane tupamane muni silipa-manewaa-pene utupane moto, yuu mindi kam-beaini okonemane pii wamba potopesaakali Jetemayato leane okone enene gu-laya yaepia. *

Pailate Wenonga Juta Yame-mane JisasaKosimi Leaini Oko

Maki 15:2-5; Luku 23:3-5; Jone 18:33-3811 Jisasa bala Lomo gapomane akali an-

dane Pailate okona wenonga atea-kola,Pailateto bala tipa puato, nimba Juta ya-mena kiŋi okope leaipia. Wuane lea-kola, Jisasato balana pii okone yano pey-oto, nimba tane wuane lele okoni leaipia.12Wuane lea-kola, pitisa akali kawane tu-papi, Juta yame ando atalaini akali tu-papi, utupane-mane bala kosimi loto, piikambua leaini tekeko, balato utupanenapii utupane yano peyoyale, pii mindikipimindi lapeke naleaipia. * 13 Lapeke nalea-kola, Pailateto bala tipa puato, utupane-mane nimba kosimi loto, pii kambualeyai utupane nimbato ale naelepe leaipia.14 Balato wuane leane tekeko, Jisasato bal-ana pii okone yano peyoyale, pii mindikipimindi nalea-kola, Pailateto moko weteloto, nembo kambua teaipia.

Pailateto Jisasa Ita Malamanda OkonaPeyo Yuka Alapa Leane Oko

Maki 15:6-15; Luku 23:13-25; Jone 18:38–19:17

15 Mali dindi lo Pasopa tomo nalainioto oko epeya-angi, Juta yame-mane akalikatapusa atalaini tupana mindiki makimiloto, Pailate nimbato akali oko tita lo tepa

* 27:5: Ap 1:15-19; Mt 26:14-15 * 27:9-10: Sak 11:12-13 * 27:12: Ais 53:7

Page 71: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 27:16-19 68 Matiyu 27:31

ape leyai-kola, balato akali okone tita lotepa alaepia.

16-19 Balato pai pua akali mindi tita lotepa olane oto okone epea-angi, wan-dakali tupa bala ateanga amunguli peai-kola, Pailate bala kote alewa pitiyane siatoko okona peteaipia. Petea-kola, balanawetene okomane pepa mindi peyo epeloto, kombeya-mane nambato akali tika-pene Jisasa oko andalo leaipia. Andipanambato bala ondo wato, mini kendawete eyo-ko. Nimbato kenda-pene mindibala mai napene, tita lo tepa ape leaipia.Dee, Pailateto andea-kola, pitisa akalikawanepi, Juta yame ando atalaini akalitupapi, utupane-mane Jisasa towa api-angu puato, bala mee kosimi leai. Teneokone-lapona, Pailateto Jisasa tita lo tepawakale nembo teaipia. Mana koo wete mi-nalane akali Batapasa lene mindi andi la-tane palea-kola, wandakali tupamane balatita lo tepa ape nalolo-peyai nembo toto,Pailateto wandakali amunguli pua ateainitupa tipa puato, nambato Batapasa titalo tepa wape. Pee, nambato Jisasa genemindi Kataisa lalaini oko tita lo tepa wapeleaipia. *

20 Wuane lea-kola, pitisa akali kawanetupapi, Juta yame ando atalaini akali tu-papi, utupane-mane wandakali amungulipua ateaini utupanena nembo-tenemo lawa pimai-pulu, yakamato Pailatelamawuato, nimbato Batapasa tita lotepa alu, Jisasa peyo ome laa lalapaleainipia. 21 Wuane leai-kola, gapomaneakali andane Pailateto utupane tipa puato,nambato akali okolapona andoko tita lapialakae lo nembo teyaipe leaipia. Wuane lea-kola, utupane-mane balana pii okone yanopeyoto, Batapasa tita lo tepa aa leainipia.

22 Wuane leai-kola, Pailateto utupanetipa puato, Batapasa tita lo tepa ewando,nambato akali Jisasa gene mindi Kataisalalaini okonga anu pipia lakae lo nemboteyaipe leaipia. Wuane lea-kola, wan-dakali ateaini utupane pitaka-mane loto,nimbato bala ita malamanda okona peyoyuka aa leainipia. 23 Wuane leai-kola,Pailateto utupane tipa puato, anu peakalenambato bala ita malamanda okona peyoyuka wape. Balato mana koo wete andokowato minapiape leaipia. Balato wuaneleane tekeko, utupane-mane pii taimane

wete loto, bala ita malamanda okona peyoyuka aa laka peainipia.

24 Wuane laka puato, wandakali utupa-mane Pailatena pii ale naene, bala towayanda puyale peyai-kola, balato disaipa piti-pata mindi moto, wandakaliutupanena wenonga atoto, bala tanenakini wasa-wasa pelea. Wasa-wasa peyoto,balato wandakali utupane lamawuato,akali oko omola-kola, koo tene okonambanga nayolopeya. Yakamangayolopeya leaipia. * 25 Wuane lea-kola,wandakali utupane pitaka-mane loto,andipa koo tene okone nanimanga yalu,matili nanimana andopane mandiyenetupangapi yalu, peakale teke leainipia. *26Wuane leai-kola, Pailateto Batapasa titalo tepa amaiyu, ami yanda yeneminditupalamawuato, yakamato Jisasa kunju-manepeyalu, ita malamanda okona peyo yukaalapa loto, bala utupanenga mayaepia.

Ami Yanda Yene Tupamane Jisasa AndoLamba Leaini Oko

Maki 15:16-20; Jone 19:2-327 Okone angi, gapomane akali kawane

Pailate okona ami yanda yene minditupa-mane Jisasa atu aiyu gapomane andamindina kolandaka loto, utupanenaami yanda yene yangone tupa ipulupaloto, pitaka Jisasana wenonga amungulipeainipia. 28 Amunguli piyu, utupane-mane balana tona peane tupa yokomoto, tona kala pepolo kiŋi tupamanepiyaini okonepene mindi balanga piyamayainipia. *

29 Piya maiyu, utupane-mane eyaka aniatene mindi mo umange pua kiŋi tupa-mane piyaini tangi gulene mindi waa pu-ato, balana kawanenga tangi gulo aiyamayainipia. Ayia maiyu, kelewa kandamindi balana kii tikasa aiyakale lo maiyu,utupane-mane aiki leka wato, bala lambaloto, Juta yamena kiŋi nimba wayu epe-leya. Nimba kuai lo atape leainipia.30 Wuane loto, utupane-mane bala ape-sango soo lo peyoto, kelewa kanda bal-ato aiyane okonemoto, balana kawanengapeleaini-pia. * 31 Utupane-mane balalamba lo koyo piyu, tona balanga piyamayaini okone yoko moto, balana tona

* 27:16-19: Jo 11:47-48; 12:19 * 27:24: Lo 21:6-9 * 27:25: Ap 5:28 * 27:28: Lk 23:11 * 27:30: Ais50:6

Page 72: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 27:32 69 Matiyu 27:52piyane oko mo piya maiyu, bala ita mala-manda okona peyo yuka oyale atu aiyupeainipia.

Jisasa Bala Ita Malamanda Okona PeyoYuka Yaini Oko

Maki 15:21-32; Luku 23:26-43; Jone 19:16-27

32 Ami yanda yene tupamane Jisasaatu aiyu Jutusaleme tepa alu poto, Sai-tini tano okona tane akali Saimone lenemindi andoto, balato Jisasana ita mala-manda oko aiyakale lomo aiyamayainipia.33 Aiya mayai-kola, aiyu utupane towayuu Golokota lene mindina peakaiyu leai.Gene Golokota okonena tene oko kawanekulini wangiane. 34Golokota yuu okonenapeakaiyu lalu, utupane-mane matasinikaa-pene wete mindi waene minditupatowa mina mindiki loto, Jisasa neakalemayaini tekeko, balato okone no makandepiyu, naa napene, konda ya. * 35 Amiyanda yene tupamane Jisasa ita mala-manda okona peyo yuka alu, laki loto, winileaini akali tupamindiki-mindiki lo balanatona mindi miaka peai. *

36-37 Wamba Lomo gapomane okomaneJisasa kosimi loto, bala tane Juta yamenakiŋi oko ateyo leya leainipia. Wuane leainioko nembo tolo-peke loto, ami yandayene tupamane akali Jisasa oko bala Jutayamena kiŋi oko ateya lo pepa peyoto,pepa okone Jisasana ita malamanda okonakawanenga ate lalu, Jisasa andapeyo pe-teai. 38 Okone angi, ami yanda yenewaka minditupa-mane pake nene akalilapo atu aiyu epoto, akali okone-laponamindi Jisasana kii tikasa-tole peyo yukaalu, mindoko balana kii koyasa-tole yukayai. *

39-40 Jisasa peyo yuka atane ateane on-gane mandaka epo peaini wandakali tu-pamane yakamana kawane taimane emapuato, bala lamba loto, nimbato lotu andaandane oko keao loto, ole tepo angu piapepuato, pulu-peke lolo-peyawa lalene pi-ako. Nimba Gotena iwanane yando, nimbatane taputi pua, ita malamanda oko tepaalu, yuunga ipu leai. *

41-42 Wuane pua teke, pitisa akalikawane tupapi, loo tupana mana andeneakali tupapi, Juta yame ando atalaini akalitupapi, utupane-mane Jisasa lamba loto,

balato wandakali waka tupa moyalanetekeko, bala tane katulo moya napeyaokonde leai. Epapu bala ita malanda okotepa alu, yuunga epeando, nanimato balaIsatale tanena kiŋi oko ateya lo bilipilolo-peyama. 43 Balato Gote bilipi loto,bala tane Gotena iwanane ateyo lalane-ko. Goteto bala epelewa yamapane yoateando, andipa bala molo-peke lape-pene leai. * 44Utupane-mane wuane loto,Jisasa lamba leai-kola, ongane mandakaita malamanda laponga peyo yuka ataneateapili pake nene akali okolapo-manebala lamba leapi teke.

Jisasa Omeane OkoMaki 15:33-41; Luku 23:44-49; Jone 19:28-

3045-50 Otonga oto kulini okona yuu

undupi lamangua atane angu atama pea-kola, ole-lene siti kilokopi mindi lea-angi, Jisasato pii taimane wete loto,Eli, Eli lama sapa-katani lea. Pii okonenanimato mopeke loto, nambana Gote,nambana Gote, anu peakale nimbatonamba tepa elepe lea. Wuane lea-kola, wandakali ongane mandaka ateainiutupanena minditupa-mane ale wato,akali okomane potopesa akali Ilainjaee leya leai. Wandakali utupanenamindimane taimane poto, sapanjia mindimoto, waene kaa-pene pinika lene okonatanda pua pete loto, ita kaimindina tutukupuato, Jisasa bala duu lo neakale maulupeane tekeko, wandakali waka tupamanebala lamawuato, Ilainjato bala moyoloepeyape lo andamakale. Mali yo ata leai.Okone angi, Jisasato lapone taimane wetekalae lalu, omoto, balana tandini okopeakale lo tepa ya wete, yuu tii pulu-pekelea. *

51 Okone angi teke, lotu anda andaneokona lumu oko tombo peyoto, lapa-lapaandane yuka atane ateane oko kawanengaato tewa, atutu kao lo lapo peaipia. Dee,yuu titiyawi andane wete mindi lea-kola,ana andane tupa longo paiya pea. *52 Yuu titiyawi andane okonemane wan-dakali mali pitane asini kambua lumbutepa ya-kola, Goteto balana wandakaliwamba omeaini tupana kambua malingaika laya yaepia.

* 27:34: Sam 69:21 * 27:35: Sam 22:18 * 27:38: Ais 53:12 * 27:39-40: Sam 22:7; 109:25; Mt 26:60-61; Jo2:19 * 27:43: Sam 22:8 * 27:45-50: Sam 22:1; 69:21 * 27:51: Ek 26:31-33; Ip 10:19-20

Page 73: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 27:53 70 Matiyu 28:453 Ika loto, utupane-mane yakamana

mali tupa tepa alu peainipia. Matili Jisasamalinga ika lea-angi, wandakali utupaneyakama Gotena tano Jutusaleme okonapeai-kola, wandakali kambua-mane utu-pane andeaini-pia. 54Mindimane Jisasanaumbaini oko pakemo awua polaini lo andoateaini ami yanda yene tupapi, utupanenaakali kawane okopi, utupane-mane yuutitiyawi leane okopi, mangene waka peanetupapi, utupane andeaini-pia. Andoto,yakama yukuwete wato, enene wete, akalioko Gotena Iwanane ya leainipia.

55-56Wambawanda kambua-mane Jisasamoya-makale nembo toto, Galili disitikiokona atalu, bala towa atu epeai. Wandautupanena mindi Makatala tano okonatane Matiya okopi, mindi Jemesa, Josepe-la, okone-lapona angini Matiya okopi,mindi Sepiti iwanane okolapona anginiokopi, wanda tepo utupane yakamawandawaka tupa towa atu amonga-yale atoto,anu peyaipe lo andatawa peteaini-pia. *

Josepeto Jisasa Mali Peane OkoMaki 15:42-47; Luku 23:50-55; Jone 19:38-

4257-58 Atimatiya tano okona tane akali

amango Josepe lene oko balapi Jisasa bilipilo atalaepia. Ole-lene akali okone balaPailate ateanga poto, Jisasana umbaini okonamba gulape lo tee lea-kola, Pailatetoami yanda yene tupa lamawuato, Jisasanaumbaini oko Josepenga maiyapa leaipia.* 59 Wuane lea-kola, Josepeto Jisasanaumbaini oko moto, lapa-lapa epene wetekalato naene mindimane yake pua omboyaepia.

60 Wamba Josepeto akali minditupalamawuato, yakamato namba mali pulanepanda mindi mandeke pingiyapape lea-kola, utupane-mane bala mali pulanepanda mindi ana ati mindina kua puamandeke pima-yainipia. Josepeto Jisasanaumbaini oko awua poto, bala tanena malipulane panda wenene okonena yata alu,ana pata andane mindi minu pendeke loawua epoto,mali okonena asini tumapiyu,bala peaipia. * 61 Josepeto wuane pea-angi, Makatala tano okona tane Matiyaokola, Matiya mindi okola, okonelapoliyamba Jisasana mali okonena mandakapeteapele-pia.

Ami Yanda Yene Tupamane JisasanaMaliOko Andapeyo Ateaini Oko

62 Sambasa pitimakale lo minditakamakande pulane oto oko koyo pea-kola,anate-lene pitisa akali kawane tupapi,Patasai yamepi, utupane Pailate peteangaepo amunguli peainipia. 63Amunguli piyu,utupane-mane Pailate lamawuato, akaliandane, wambawandakali minakasa alaneakali Jisasa oko saka atea-angi, balato piimindi loto, ole tepo pola-kola, namba ma-linga ika lolo-peyawa leane oko nanimatonembo tolo-peke lalama leainipia. *

64 Andipa balana disaipolo tupamanebala pake mo too pipulu, wandakali tupalamawuato, balamalinga ika lapia leaindo,wandakali minakasa olai okonemanewamba balato wandakali tupa minakasayane oko sia minulu-peyako. Balanadisaipolo tupamane bala pake molaini.Akali minditupa-mane balana mali okoole tepo tupana wayumane andapeyoangu atapowa ateakale lape leainipia.65 Wuane leai-kola, Pailateto utupanelamawuato, balana mali asia lomba okolumbalu, balana umbaini pake molaini.Yakamato mangene mindi piyu, amiyanda yene tupamane balana mali okoneandapeyo ateakale lalapape leaipia.66 Wuane lea-kola, utupane-mane poto,wakaiya minditupa mali okonena asialombanga pata mangua alu, ami yandayene tupamane mali okone andapeyoateakale leainipia.

28Jisasa Bala Malinga Ika Leane OkoMaki 16:1-11; Luku 24:1-10; Jone 20:1-18

1 Sambasa oto oko koyo pea-kola,Sande angi upa pitane nai epoyale peai-angi, Makatala tano okona tane Matiyaokola, Matiya mindoko-la, okonelapoliyamba Jisasana mali oko andoyale asinipeapelepia. 2 Asini peapi wete, yuutitiyawi andane mindi lea-kola, Gotenaenjole mindi ati kenga atala epoto,Jisasana mali asia lomba tuma peaneana andane wete oko minu pendeke lomo aiyangi loto, ana okonena tokongapeteaipia. 3 Ati tapale piyane pua,balana lee-inga tii wetete pikoyo pea-kola, balana tona peane tupa ake wetepeaipia. 4 Jisasana umbaini pake molaini

* 27:55-56: Lk 8:1-3 * 27:57-58: Lo 21:22-23 * 27:60: Ais 53:9 * 27:63: Mt 12:40; 16:21; Mk 9:30-31;10:33-34; Lk 9:21-22; 18:31-33 Jo 2:19-21

Page 74: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Matiyu 28:5 71 Matiyu 28:20ando ateaini ami yanda yene tupamaneenjole okone andoto, yuku wete wato,putu-putu peyoto, omene gulo yainipia.

5Ami yanda yene utupane-mane wuanepeaini tekeko, enjole okonemane wandaokolapo lamawuato, liyamba yuku olapeleleaipia. Ita malamanda okona peyo yukaapiai akali Jisasa okone liyambato aiyapulu epeyapi lo nambato andeyo. 6Wambabalato malinga ika lolo-peyawa leane pua,bala malinga ika lalu, pala. Bala onga yaanapeya-ko. Liyambato bala yala panda okoandolo ipulupa. * 7 Andalu, liyambatowamba kapoyale poto, balana disaipolotupa lamawuato, Jisasa bala malinga ikalalu, wamba ingane Galili disitiki okonapala. Yakamato yuu okonena poto, balaandolo-peyaiko. Liyambato pii okone bal-ana disaipolo tupa lamai-yapape lo nam-bato liyamba langeyo okoni leaipia.

8 Wuane lea-kola, wanda okonelapoliyamba yuku yapele tekeko, pii okoneale wato, liyamba epele wete yapelepia.Epele wete wato, liyamba mali okonewamba kapoyale tepa alu taimane poto,balana disaipolo tupa lamaulu peapelepia.9 Lamaulu peapi-kola, Jisasato okonelapoasininga malamanda wato, upa pitanewete leaipia. Wuane lea-kola, wandaokonelapo liyambato bala mandaka gulopoto, aiki leka wato, balana kene minatawato, bala lo lotu leapelepia. 10Bala lo lotuleapi-kola, balato okonelapo lamawuato,liyamba yuku naene, nambana disaipolotupa atolainga poto, utupane Galili disitikiokona epeakale lamai-yapape. Namba yuuokonena poto atolowa-kola, matili utu-pane epoto, namba andolopeyai leaipia. *

Ami Yanda Yene Tupamane Pii MindiLeaini Oko

11 Wanda okonelapo asini peapi-kola,Jisasana mali oko andatawa ateaini amiyanda yene tupana minditupa-maneJutusaleme tano okona poto, mangenepeane utupane pitaka pitisa akali kawanetupa lamai-yainipia. 12 Lamai-yaikola,pitisa akali kawane tupa yakamato Jutayame ando atalaini akali tupa towaamunguli puato, pii mindi lo puta piyu,muni kambua minditupa yanda yeneutupane mayainipia. 13 Maiyu, utupane-mane yanda yene tupa lamawuato,yakamato loto, utulu nanima limu

paliyama-kola, Jisasana disaipolo tupaepoto, balana umbaini oko mo awua palaiyala lalapape.

14 Yakamato wuane lolai-kola, gapo-mane akali kawane okomane pii okoneale yando, nanimato bala towa pii loloma-kola, kenda-pene mindi yakamanganaepolo-peya leainipia. 15 Wuane leai-kola, ami yanda yene utupane-manemuni utupane mialu, Juta yamena akalikawane tupamane utupane lamai-yainipua, owato pii mindi loto, utulu nanimalimu paliyama-kola, Jisasana disaipolotupa epoto, balana umbaini oko mo awuapalai yala leainipia. Wuane leai-kola, Jutayame tupamane pii okone lo tawe yainioko lo tawe yama teke ipulu, andipapiwuane teke lalaini.

Jisasato BalanaDisaipolo Tupa Piape PuluPulupape Leane Oko

Maki 16:14-18; Luku 24:36-49; Jone 20:19-23

16Wamba Jisasato balana disaipolo ma-sia tupa lamawuato, yakama Galili disitikiokona yuu wangiane mindina pulupapeleane wangiane okonena peai. * 17 Pulu,utupane-mane Jisasa andoto, bala lo lotuleaini tekeko, minditupa-mane mini lapopaleai. 18 Mini lapo paleai-kola, Jisasatoutupane ateaini mandaka ongane epoto,pii mindi utupane lamawuato, yuu ati-la,okolaponaminditaka eya tupa pitaka andoatolane tai-lene tupa pitaka Goteto nambagipia lea. *

19 Tene okonena, yakama poto, wan-dakali palu pula tupa pitaka nambana di-saipolo tupa ateakale lo piape pua ata-lapape. Piape okone pua atoto, Aiyaneokopi, Ini okopi, Oli Sipitisa okopi, utupa-nena gene oko loto, wandakali ipa peya-maiyapape. * 20 Peya-maiyu, pii manapiwato minu atalapape lo nambato yakamalangewa tupa pitaka wandakali utupane-mane wato minu ateakale lo yakamatomana lamai-yapape. Yakamato wuanepua atolai-kola, namba yakama towa atuatama pulu, yuu koyo pula oto oko andomolopeyama nemboto atalapape. Jisasatowuane lea.

* 28:6: Mt 12:40; 16:21 * 28:10: Mt 26:32 * 28:16: Mt 26:32 * 28:18: Jo 13:1-3; Ep 1:20-22 * 28:19:Mk 16:15-16; Ap 1:8

Page 75: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 1:1 72 Maki 1:16

MAKIGotena Pii Layene EpeneMakito Pepa Peleane Oko

Ipa Peya-maiyane Akali Joneto Gotena PiiLeane Oko

Matiyu 3:1-12; Luku 3:1-9,15-17; Jone 1:19-28

1 Gotena pii layene epene oko balaiwanane Jisasa Kataisa andayo layene eya.Nambato pii oko bulupane tewa yakamalangeyo.

2-4Wamba Goteto balana iwanane JisasaKataisanga pii mindi lamaiya-kola, po-topesa akali Aisayato pii okone pepa pey-oto, wua leaipia: Ale ape. Nambato nam-bana wai lo awua epeakale lolane akalioko wamba ingane ini epeakale lolowa-kola, balato nimbana asini oko makandepua yata olopeya. Bala wandakali na-palene yuu mindina atoto, pii taimaneloto, yakamato Akali Andane oko epolaneasini mindi mandeke pimawuato, balaepolane asini aŋako tupa mo tika piya-pape lolopeya layene eya. Wamba Aisay-ato pii okone pepa peleane pua teke, ipapeya-maiyane akali Jone oko bala wan-dakali napalene yuu okona epo atoto,Gotena pii oko wandakali tupa lamaikipeaipia. Lamaiki puato, Goteto yakamanakoo piyaini tupa apia-geakalenga, yakam-ato yamapane peke loto, ipa mialapa lolamaiki peaipia.*

5Pii okone lamaiki pea-kola, Jutusalemetano okona tanepi, Jutiya disitiki yuutupa pitakana tanepi, utupane pitaka balaateanga poto, yakamana koo tupa lapanayai-kola, Joneto ipa Jotane okona atoto,utupane ipa peya-maiyaepia. 6 Balato yiakamele itini-mane waa-pene tona tupapiyu, bulumako umbaini-mane waa-penematipu mindi pua atalaepia. One nemetupamane palawa dini tupana ipanemoto,tomo gene ani lene mindi waa piyane okomoto, Joneto palai tupa towa naka puaateaipia.*

7 Balato Gotena pii oko wandakali tupalamawuato, akali matili epolopeya oko-nena tai-lene okomane nambana tai-lene

oko sia minulu-peya laka peaipia. Nam-bato aiki leka wato, sukee balana pulaokona eyaka tita lolane namba akali epenemindi jia.* 8 Nambato ipa-mane yakamaipa peya-geyo tekeko, balato Oli Sipi-tisa okomane yakama ipa peya-gulupeya.Joneto wuane lo pii lamaiki pua ateaipia.

Joneto Jisasa Ipa Peya-Maiyane OkoMatiyu 3:13-17; Luku 3:18-22

9Alumindi Jisasa bala Galili disitiki tanoNasatesa oko tepa alu epea-kola, Jonetoipa Jotane okona atoto, bala ipa peya-maiyaepia. 10 Okone angi, Goteto ati iyuoko yapu lo toko laya ya-kola, Jisasatoipa oko tepa alu, andea-kola, Oli Sipi-tisa oko eka uya gulo balanga epo tepayanga andeaipia. 11 Okone angi teke,pii mindi ati kenga atala epoto, Jisasaando, nimba nambana iwanane yamapaneyalawane oko. Nambato nimbana manatupa andoto, epele wetete eyo leaipia.*

Sataneto Jisasa MinuMandeke Peane OkoMatiyu 4:1-11; Luku 4:1-13

12 Okone angi teke, Oli Sipitisa oko-mane Jisasa bala wandakali napalene yuumindisa atu aiyu peaipia. 13 Jisasa balawandakali napalene yuu okonena poto,ole paiyasa tukumindi piango anatope tu-papi, yia kapua tupapi, utupane towa atuateaipia. Bala yuu okonena atea wete,Sataneto bala minu makande pea-kola,matili enjole tupamane balamoyaini-pia.*

Jisasato Gotena Piape Bulupane TewaPeane Oko

Matiyu 4:12-17; Luku 4:14-1514 Matili Jone andi latane atea-kola,

Jisasa bala Galili disitiki okona poto,Gotena pii layene epene oko lamaikipeaipia.* 15 Pii lamaiki pua atoto,oto Goteto yata yane oko ipupia-kola,balato pitaka taka ando atolane oto okowamba mandaka epo eya-ko. Yakamatoyamapane peke loto, Gotena pii layeneepene oko bilipi lalapa leaipia.*

Jisasato Disaipolo Minditupa IpulupaLeane Oko

Matiyu 4:18-22; Luku 5:1-1116 Saimone, balana amene Endutu-

la, okonelapo pisa moto, bisanisa piapepua ateapele-pia. Alu mindi Jisasa bala

* 1:2-4: Mal 3:1; Ais 40:3; Ap 13:24; 19:4 * 1:6: 2Ki 1:8; Mt 11:8 * 1:7: Ap 13:25 * 1:11: Sam 2:7; Ais42:1; Mt 12:15-21; Mk 9:7 * 1:13: Sam 91:11-13 * 1:14: Mk 6:17-20 * 1:15: Mt 3:1-4

Page 76: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 1:17 73 Maki 1:34Galili ipa angini okona matenenga epopoto andea-kola, akali okonelapo-manepisa mialapele umbene nuu andanewete mindi ipa angini okona aindakaleapinga andeaipia. 17 Andoto, balatoakali okonelapo lamawuato, liyambatowandakali mialapale, nambato manalangukalenga, liyamba namba watamaipulupa leaipia. 18Wuane lea-kola, okoneangi teke akali okonelapo-mane pisamialapele umbene nuu tupa yakale tepaalu, bala watama peapelepia.

19 Watama peapi-kola, Jisasa balaamonga-yale poto andea wete, Sepitiiwanane Jemesa, bala amene Jone-la,okonelapo sipi mindina pitiyu, pisamialapele umbene nuu tupa tambu lopeapinga andeaipia. 20 Andoto, ipulupalea-kola, okonelapo liyamba ayiane Sepitioko balana piape akali tupa towa sipiokona peteakale tepa alu, Jisasa watamapeapelepia.

Jisasato Sipitisa Koo Mindi Peyo WateaneOko

Luku 4:31-3721 Matili Jisasa balana disaipolo tupa

towa Kapaneame tano okona peainipia.Sambasa oko epea-angi, bala Juta yamenalotu anda okona kolandaka loto, pii man-api lamawua ateaipia. 22 Loo tupanamana andene akali tupamane pii manalamai-yaini pua, balato mana lamai na-peaipia. Jia. Wamba Goteto bala ando,nimbato nambana pii mana lamawua at-ape lea-kola, balato mana kuai lo lamawuaateaipia. Tene okonena, wandakali tupa-mane pii balato leane tupa ale wato, mokowete loto, nembo kambua teainipia.*

23 Okone angi, sipitisa koo atene akalimindi yakamana lotu anda okonenapeteane okomane pii taimane leaipia.24 Pii okone loto, balato Nasatesa taneJisasa, nambato nimba andeyawaneleaipia. Nimba Gotena akali epene tika-pene wetete atele. Nimbato nanimangaanu pulu epelepe. Nimbato nanima minukoyolo epelepe leaipia.* 25 Wuane lea-kola, Jisasato sipitisa koo okone laiya loto,nimbato pii nalene, kondalu, akali okotepa alu puu leaipia.

26 Wuane lea-kola, sipitisa koo okone-mane akali okone taimane mo malawailoto, kalae andane lalu, bala tepa alu,

peaipia.* 27 Pea-kola, wandakali tupapitaka-mane moko wete loto, yakamateke-teke pii lalawa puato, anu puato,Jisasatowuane piyape leainipia. Okomanawenene waka mindi ya. Sipitisa koo tupabosa lo ando atolane tai-lene oko balangaeya-kola, balato sipitisa koo tupa pulupaleya-kola, utupane-mane balana pii okonewato minalaini ya leainipia. 28 Wuaneloto, wandakali utupane-mane Galili disi-tiki yuu tupa pitakana poto, pii okone lotawe yainipia.*

Jisasato SaimonenaWanda Imane OkoMoAtu Yane Oko

Matiyu 8:14-15; Luku 4:38-3929 Utupane yakama Juta yamena lotu

anda oko tepa alu, takita peai-angi, Jisasabala Jemesa, Jone-la, okonelapo towa atuSaimone, Endutu-la, okone-lapona andakapeainipia. 30 Peai-kola, Saimonena wandaimane oko siki omoto, umbuaini toto an-dane pea-kola, tokonga palu ya-kola, wan-dakali tupamane Jisasa kapoyale lamai-yainipia. 31 Lamai-yaikola, Jisasa poto,wanda okonena kininga minuto, mina ikalaya ya-kola, balana umbuaini toto andanewete peane oko atu yaepia. Atu ya-kola,wanda okonemane akali utupanena tomomandeke pima-yaepia.

Jisasato Wandakali KambuaMo Atu YaneOko

Matiyu 8:16-17; Luku 4:40-4132-33 Nai andaka pea-kola, Kapaneame

tano okona tane wandakali tupa pitaka-mane wandakali siki pelene tupapi,sipitisa koo atene tupapi, utupane pitakaatu aiyu epoto, anda Jisasa peteaneokona asia lombanga epo amungulipeainipia. 34 Amunguli peai-kola, Jisasatosiki waka-waka pelene wandakali tupamo atu yaepia. Balato sipitisa koo atenewandakali kambua tupana sipitisa kooateaini tupa peyo watea-kola, sipitisakoo utupane-mane bala Gotena iwananeateya lo andeaini-pia Andeai-kola, balatoutupane lamawuato, namba Gotenaiwanane ateya lo yakamato wandakalitupa lamaulaini leaipia.*

Jisasato Tano Minditupana Piape PuaMangeane Oko

Luku 4:42-44* 1:22: Mt 7:28-29 * 1:24: Mk 5:7-8 * 1:26: Mk 9:26 * 1:28: Mt 4:24 * 1:34: Mk 3:9-12 * 1:35:Mt 14:23; Mk 6:46

Page 77: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 1:35 74 Maki 2:935 Waa loyale pea-kola, Jisasa bala ika

lalu, kamaka poto, wandakali napaleneyuu mindina pote lo ateaipia.* 36-37MatiliSaimonepi, akali bala towa ateaini tu-papi, utupane-mane Jisasa aiya pima poto,andeaini-pia. Andoto, wandakali tupapitaka-mane nimba aiya peyai lo lamai-yainipia. 38 Lamai-yaikola, balato utupanelamawuato, namba tano waka mandakaeya tupana poto, Gotena pii lamauwakalenembo toto ipuwa-ko. Nanimato Ka-paneame tano oko tepa alu, maa leaipia.39 Wuane lalu, balato Galili disitiki okonayuu tupa pitakana poto, Juta yamena lotuanda tupana kolandaka loto, Gotena piioko wandakali tupa lamaiki puato, sipitisakoo tupa peyo wataka peaipia.*

Jisasato Akali Tapa-mane Koyene MindiMo Atu Yane Oko

Matiyu 8:1-4; Luku 5:12-1640 Akali tapa mindimane Jisasa ateanga

epoto, aiki leka wato, nimbato namba moatu yokale nembo teendo, nimbato kat-ulo wuane pulupele leaipia. 41 Wuanelea-kola, Jisasato akali okone ondo wetewato, wuane pukale loto, balana kinioko balanga yata wato, nimba atu yaleaipia. 42Wuane lea-kola, okone angi tekeakali okonena tapa peane oko atu ya-kola,Gotena wenonga bala kalato ata napeneguleaipia.

43-44 Wuane pea-kola, Jisasato pii keatomindi bala lamawuato, nimba Gotenapitisa piape piyane akali oko ateyangakapoyale poto, nimbana umbaini okobalanga andawa lape leaipia. Andawa lalu,Goteto nimbana tapa peane oko mo atuyapia lo wandakali tupamane andeakalenembo toto, Mosesato opa mindi maiya-pape leane pua teke maipe. Nimbatowuane pipe-pene tekeko, nambato nimbamo atu eyo okowandakalimindikipimindilamaulene andape leaipia.*

45 Jisasato wuane leane tekeko, akaliokonemane poto, Jisasato bala mo atuyane oko lo tawe yaepia. Tene okonena,Jisasa bala tano mindina panakame pupe-pene guu nalea-kola, bala wandakalinapalene yuu tupana atea-kola, yuupitakana tanewandakali tupa bala ateangaepeainipia.

2Jisasato Akali KusukuMindi Mo Atu Yane

OkoMatiyu 9:1-8; Luku 5:17-26

1 Ole minditupa pea-kola, Jisasa balaKapaneame tano okona peke leaipia.Peke lea-kola, wandakali-mane Jisasabala andaka ateya lene oko ale yainipia.2 Ale wato, wandakali kambua wete epoamunguli peai-kola, anda okone tumbiwete leaipia. Takita atoto, anda asialombanga mandaka gulo atolane pandamindi mee nayaepia. Wandakali utupanepitaka amunguli peai-kola, Jisasato Gotenapii layene epene oko utupanenga lamawuaateaipia.

3 Pii lamawua atea-kola, akalitukumindi-mane akali kusuku mindiawua epeainipia. 4 Wandakali kambuawete ateai-kola, akali utupane-mane balaJisasa ateanga awua epolane asia mindinayaepia. Naya wete, akali utupane-mane akali kusuku okone awua poto,anda tokonga peakaiyu loto, anda yamepeyatane ateane minditupa lai lo yatayainipia. Wuane piyu, takea toko okonaeyaka tukumindi andi lo tepa wato, akaliokone takea tokonga pali-pata Jisasaateanga tengamane tepa yainipia.

5 Jisasato andea-kola, akali utupane-mane bala lo bilipi loto, akali okoneawua epeai lo andoto, akali kusuku okonelamawuato, iwana, nambato nimbana koopilini tupa apia-geyo leaipia. 6 Wuanelea-kola, loo tupana mana andene akaliongane peteaini tupamane wua lo nemboteainipia: 7 Anu peakale Jisasato wuaneleyape. Akali-mane katulo wandakali yan-gone tupana koo tupa apia-mai na-piyaini.Jia. Goteto angu katulo wuane piyane-ko. Nambato nimbana koo tupa apia-geyoloto, Jisasato Gote lamba leya. Loo tu-pana mana andene akali tupamane wuanenembo teainipia.

8Wuane nembo teyai lo andoto, Jisasatoutupane tipa puato, anu peakale yakamatowuane nembo teyaipe leaipia. 9 Nambatoakali kusuku oko lamawuato, nimbana koopilini tupa apia-geyo leyo okopiapepitete-pene mindi jia. Nambato bala lamawuato,nimba ika lalu, nimbana takea toko okomo aiyu puu loto, balana siki oko mo atuyewando, piape okone pitete-pene.

* 1:39: Mt 4:23; 9:35 * 1:43-44: Pit 14:1-32

Page 78: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 2:10-11 75 Maki 2:2310-11 Wuane tekeko, Goteto yuunga

wandakalina koo piyaini tupa apia-maulane tai-lene oko Akalina Iwananeokonga mayane oko yakamato andalapalenembo teyo leaipia. Wuane lalu, balatoakali kusuku oko lamawuato, nimba ikalalu, nimbana takea toko oko mo awuaandaka puu leyo leaipia. 12 Wuane lea-kola, wandakali peteaini tupa pitakanawenonga akali kusuku oko kapoyale ikalalu, balana takea toko oko mo awuapea-kola, wandakali utupane pitaka-mane moko wete leainipia. Moko loto,utupane-mane Gotena gene oko laiyu loto,nanimato mana okonepene mindi wambaanda napemane leainipia.

Jisasato Matiyu Andoto, Namba WatamaIpu Leane Oko

Matiyu 9:9-13; Luku 5:27-3213 Jisasa bala ipa angini okona mate-

nenga lapone pea-kola, wandakali kambuabala ateanga epeainipia. Epeai-kola, bal-ato utupane mana lamai-yaepia. 14 Manalamaiyu, matili Jisasa poto andea-kola,Alipusa iwanane Lipai oko takisa munimialaini anda okona peteanga andeaipia.Andoto, nimba namba watama ipu lea-kola, Lipai ika lalu, bala watama peaipia.15Takisa mialaini akalipi, koo piyaini wan-dakali waka tupapi, utupanena kambua-mane Jisasa towa atu epoko pua ata-lainipia. Alu mindi wandakali utupanepi,Jisasana disaipolo tupapi, utupane Jisasatowa Lipai andaka tomo no peteaini-pia.

16 Tomo no peteai-kola, Patasai tupapi,loo tupana mana andene akali tupapi,utupane-mane andoto, Jisasana disaipolotupa tipa puato, anu peakale Jisasa balatakisa muni mialaini akalipi, koo piyainiwandakali waka tupapi, utupane towa atutomo no peteyaipe leainipia. * 17 Wuaneleai-kola, Jisasato utupanena pii okoneyano peyoto, dokosa-mane wandakali sikinapelene tupa mo atu yolane tene mindiata napeya. Jia. Dokosa-mane wandakalisiki pelene tupa mo atu yalane. Wuanepua teke, namba epewane oko wandakaliepene tika-pene tupa ee lo molo na-epewane. Jia. Koo piyaini wandakali tupaee lo molo namba epewane leaipia.

Pote Kambua Loyale, Tomo Nanene Ata-laini Mana Oko

Matiyu 9:14-17; Luku 5:33-39

18 Alu mindi Jonena disaipolo tupapi,Patasai tupapi, utupane-mane potekambua loyale, ole ukupini mindilapotomo nanene ateainipia. Tomo naneneateai-kola, wandakali minditupa epoto,Jisasa tipa puato, Jonena disaipolo tupapi,Patasai tupana disaipolo tupapi, utupane-mane pote kambua loyale, ole ukupinimindilapo tomo nanene atalaini-ko. Anupeakale nimbana disaipolo tupamanewuane na-piyainipe leainipia.

19 Wuane leai-kola, Jisasato utupanetipa puato, akali mindimane wanda mindikee loto, balana yangone tupa towa atuatolai-kola, yangone utupane-mane potekambua lamakale nembo toto, katuloole ukupini mindilapo tomo naneneatolo-peyaipe. Jia. Akali okone balanayangone utupane towa atu atolai-angi,utupane-mane katulo wuane napulu-peyai. 20 Wuane tekeko, matili akaliminditupa-mane wanda kee lolane akalioko bala andi lo awua polai-kola, oleokone angi balana amene tupamane potekambua loyale, ole ukupini mindilapotomo nanene atolopeyai.

21 Wandakali mindimane lapa-lapapalai-lene wenene mindi moto, tonawambane asia titi yene mindina ataengelo tambu leando, balato tona okone wasa-wasa peyola-angi, lapa-lapa palai-lenewenene okomane kingi tupi loto, tonawambane okone lapone lete laya ola-kola, asia titi wamba yolane okone andanegulolo-peya. Tene okonena, wandakalimindikipi mindimane wuane na-piyaini.Jia.

22Dee, wandakali mindimane ipa waenewenene tupa ipa pene wambane memeumbaini-mane waa-pene tupana pete le-ando, ipa waene wenene okonena po-pone okomane ipa pene wambane tupatula laya ola-kola, ipa waene oko alupulupeya. Tene okonena, wandakalimindikipi mindimane wuane na-piyaini.Jia. Wandakali-mane ipa waene wenenetupa ipa pene wenene tupana pete lalaini.

Sambasa Angi Piape Na-piyaini ManaOko

Matiyu 12:1-8; Luku 6:1-523 Sambasa mindina, Jisasa bala witi ee

tupana tombenenga asini epo pea-kola,balana disaipolo tupamane bala watamaepoto, witi dini minditupa yo miaka

* 2:16: Mt 11:16-19

Page 79: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 2:24 76 Maki 3:12pima peainipia. 24 Yo miaka pima peai-kola, Patasai tupamane Jisasa lamawuato,Gotena loo okomane loto, Sambasa angiwandakali-mane piape napipe-pene leya-ko. Anu peakale nimbana disaipolo tupa-mane loo okone ango wato, witi dini tupayo miaka pima peyaipe leainipia. *

25-26 Wuane leai-kola, Jisasato utupa-nena pii okone yano peyoto, Gotena loookomane loto, Gote wenonga yata alainibetesa tupa pitisa akali tupamane angunape-pene layene eya leaipia. Wandakaliwaka mindikipi mindimane betesa utu-pane mo naa na-piyapape layene eyatekeko, wamba Apayata bala Gotena pitisaakali kawane atea-angi, Dapitipi, akali balatowa atu ateaini tupapi, utupane-maneulia nono yainipia. Nono wato, DapititoGotena lotu anda okona kolandaka loto,betesa utupane nalu, bala towa atu ateainiakali tupapi neakale maya lo pepa peleneeya. Yakamato pii okone alu mindikipimindi wamba dii lo anda napeaipe leaipia.*

27 Wuane lalu, Jisasato utupanelamawuato, Akalina Iwanane nambatoSambasa oko moyokale nembo toto,wandakali waa napewa. Jia. Nambatowandakali tupa moyokale nembo toto,Sambasa oko yata ewa. * 28Tene okonena,namba tane Sambasa oko bosa lo andoatalawane teke leaipia.

3Sambasa Angi Jisasato Akali Kii Koo

Mindi Mo Atu Yane OkoMatiyu 12:9-14; Luku 6:6-11

1Alu mindi Jisasa bala Juta yamena lotuanda mindina kolandaka lea-kola, akali kiikoo mindi peteaipia. 2 Petea-kola, akaliminditupa-mane Jisasa kosimi lamakalenembo toto, Sambasa angi balato akaliokone mo atu eyape lo andatawa peteaini-pia. 3 Andatawa peteai-kola, Jisasatoakali kii koo oko lamawuato, nimba wan-dakali peteyai utupana wenonga ika lo ataleaipia.

4 Ika lo atea-kola, Jisasato wandakalitupa tipa puato, Gotena loo okomane akileyape leaipia. Sambasa angi mana epenetupa minalapape leyape. Pee, Sambasaangi, mana koo tupa minalapape leyape.

Sambasa angi yakamato wandakali tupamolo-peke lalapape leyape. Pee, Sam-basa angi wandakali tupa peyo ome lala-pape leyape leaipia. Jisasato wuane leanetekeko, wandakali utupane-mane balanapii utupane yano napeleaini-pia. *

5 Utupane-mane akali okone ondonaene atoto, balana pii okone yanonapeleai-kola, Jisasa bala mini kendayaepia. Balato utupane towa yataka wato,lee-mane anda peyoto, akali kii koo okonelamawuato, nimbana kini yo laa leaipia.Akali okomane balana kini yo lea-kola,atu yaepia. 6 Sambasa angi Jisasato akaliokonena kini mo atu ya-kola, Patasaitupamane takita poto, okone angi tekekiŋi Etotena yame akali tupa towa piilalawa puato, nanimato anu puato, balapeyo ome lamakalepe leainipia. *

Wandakali Kambua Wete Jisasa WatamaPeaini Oko

Luku 6:17-197 Jisasa balana disaipolo tupa towa yuu

okone tepa alu, ipa angini okona mate-nenga peai-kola, Galili disitiki okona tanewandakali kambua longo waka-mane balawatama peainipia. 8 Okone angi, wan-dakali minditupa-mane pii lo tawe yoto,Jisasato siki pelene wandakali kambua moatu yalane leai-kola, Jutiya tanepi, Ju-tusaleme tanepi, Itumia tanepi, ipa Jotaneamo-yangi tanepi, Taya tanepi, Saitonetanepi, yuu utupane pitakana tane wan-dakali kambua tupamane ale wato, balaateanga epeainipia.

9-10 Wamba Jisasato wandakali kambuamo atu yane oko nembo toto, wandakalisiki pelene tupamane bala wata oyale atopitu-pitu peainipia. Wandakali kambua-mane mandaka gulo epeai-kola, balatobalana disaipolo tupa lamawuato, wan-dakali utupane-mane namba ango oyalepeyai-ko. Namba sipi mindina peakaiyuloto atokalenga, sipi mindi namba atey-onga mandaka epoto, mali yo yakalenga,epeakale lalapa leaipia. * 11Sipitisa koo tu-pamane Jisasa andoto, tombawua lo yoto,pii taimane loto, nimba Gote iwanane okoatele laka peainipia. * 12Wuane laka peai-kola, Jisasato utupane laiya loto, pii keatomindi utupane lamawuato, namba Gotena

* 2:24: Lo 23:25 * 2:25-26: Pit 24:5-9; 1Sa 21:1-6 * 2:27: Lo 5:14 * 3:4: Lk 14:3 * 3:6: Mt 22:15-16* 3:9-10: Mt 14:36 * 3:11: Lk 4:41 * 3:12: Mk 1:34

Page 80: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 3:13 77 Maki 3:34-35

Iwanane ateya lo yakamato lapana olainileaipia. *

Aposolo Akali Alesa TupaMatiyu 10:1-4; Luku 6:12-16

13 Akali minditupa balana disaipoloateakale nembo toto, Jisasa bala yuuwangiane mindina iyu poto, utupaneipulupa lea-kola, utupane-mane balaateanga epeainipia.

14-15Alesa akali tupa bala towa atu atoto,sipitisa koo tupa peyo watolane tai-leneoko moto, Gotena pii layene oko wan-dakali tupa lamaulu peakale lokale nembototo, balato utupane yapa lo meaipia.16 Alesa akali utupane yapa lo mialu, bal-ato akali Saimone lene oko gene mindiPita leaipia. * 17 Balato Sepiti iwananeJemesa, bala amene Jone-la, okone-laponagene mindi Bonengesa leaipia. Gene oko-nena tene oko, ati kulu lalane pua, akaliokonelapo-mane kapoyale yataka alapele.* 18-19 Endutupi, Pilipipi, Batolo-miyupi,Matiyupi, Tomasapi, Tatiyusapi, Alipusaiwanane Jemesapi, Lomo gapomane okotowa yanda piyaini Selote yame akali Sai-mone okopi, Jutasa gene mindi Isaka-tiyote lenematili Jisasa ene peteane okopi,akali alesa utupane pitaka Jisasato balanadisaipolo ateakale leaipia.

Belesa-pulu, Jisasa-la, OkonelapoMatiyu 12:24-32; Luku 11:14-23; 12:8-10

20 Jisasa bala andamindina pea-kola, paipua teke, wandakali kambua epo amungulipeai-kola, balapi, balana disaipolo tupapi,utupane-mane tomo nolane oto mindinayaepia. 21Bala tomonanene, piape angupua ateya-kola, balana yame tupamane alewato, bala keewa atalua loto, bala lamolopeainipia. 22Okone angi, loo tupana manaandene akali minditupa Jutusaleme atalaepoto, pii mindi loto, sipitisa koo yametupa ando atalane akali kawane Belesa-pulu bala Jisasanga ateya. Balato Jisasaminu tai laya eya-kola, Jisasato sipitisa koowaka tupa peyo wata alane leainipia. *

23 Wuane leai-kola, Jisasato akaliutupane ipulupa loto, pii kokoli minditupautupane lamawuato, Sataneto anu pua,bala tane katulo peyo watolo-peyapeleaipia. 24 Kanjiti mindina tane wandakalitupa yapu lo lapo puato, yakama teke-teke yanda peaindo, kanjiti okone katulo

tai ata napulu-peya. 25 Wandakali yameandamindikina paliyaini tupa yapu lo lapopuato, yakama teke-teke yanda peaindo,yame okonelapo katulo tai ata napulu-peya.

26 Dee, Satane yame oko yapu lo lapopuato, yakama teke-teke yanda peapindo,balana yame okone tai ata napene,koyo pulupeya. 27 Wandakali mindikipimindimane katulo akali tai mindinaandaka kolandaka loto, akali okonenapinju tupamee tikayomoto, awua napolo-peya. Wuane tekeko, balato akali tai okonewamba ini andi lata yando, balato katulominditaka akali okonena andaka yolanetupa mee tikayo moto, awua polopeya.Wuane pua teke, nambato akali tai Sataneoko sia minuto, wandakali balato andilalane tupa tita lo mialawane.

28 Nambato pii enene mindi yakamalangeyo. Wandakali mindimane AyianeGote ando lamba leandopi, mana koowakamindi mineandopi, Goteto balana manakoo utupane pitaka apia-maulupeya.29 Wuane tekeko, wandakali mindimaneOli Sipitisa oko lamba leando, andipapi,matilipi, Goteto balana koo okone apia-mai napulu-peya. Jia. Balana koo okonebalanga yapowa yolopeya. 30 Oli Sipitisaoko Jisasanga atea-kola teke, loo tupanamana andene akali tupamane akali kooyame tupa ando atalane akali kawaneBelesa-pulu bala Jisasanga ateya loto,Oli Sipitisa oko lamba leyai nembo toto,Jisasato pii okone leaipia.

Jisasana Yame Enene OkoMatiyu 12:46-50; Luku 8:19-21

31 Jisasana angini amene ima takita epoatoto, bala epeakale lamaiyapa leainipia.* 32 Wuane leai-kola, wandakali kam-bua Jisasa ateanga pitu mapu peaini tu-pana mindimane bala lamawuato, nim-bana angini, amene, imalini ima, utu-pane takita epo atoto, nimba ipu leyaileaipia. 33 Wuane lea-kola, balato lapekeloto, nambana angini, amene ima, utu-pane apipe leaipia. 34-35 Wuane lalu, bal-ato wandakali bala pitu mapu peaini tupaandamo-nena puato, Gotena nembo-teneoko wato minalaini wandakali yakamanambana angini, amene, imalini ima oopeteyai utupa andalapa leaipia.

* 3:16: Jo 1:42 * 3:17: Lk 9:54 * 3:22: Mt 9:34; 10:24-25 * 3:31: Mk 6:2-3; Jo 2:12; Ap 1:14

Page 81: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 4:1 78 Maki 4:18-194

Tomo Waini Papaka Leane Okona PiiKokoli Oko

Matiyu 13:1-9; Luku 8:4-81 Jisasa bala ipa angini okonamatenenga

atoto, pai pua teke pii mana lamaiya-kola,wandakali kambuamoke-ene bala ateangaepo amunguli peainipia. Amungulipeai-kola, wandakali utupane pitaka ipamatene okona ateakale lalu, bala sipimindina peakaiyu loto, peteaipia. *

2-3 Pituto, balato pii kokoli minditupaloto, mana kambua utupane lamawu-ato, ale alapape leaipia. Akali mindi-mane tomo waini papaka lolo peaipia. *4 Papaka lea-kola, tomo waini minditupaambe asininga tepa ya-kola, eka mindi-tupa epoto, utupane neainipia. 5 Tomowaini minditupa ambe ana tokonga yuuaŋako yane okona tepa yaepia. Yuu aŋakoya-kola, waini utupane kapoyale poka loto,ika leainipia.

6 Utupane kapoyale ika leaini tekeko,pini tupa ana tokonga poto, yuu pangosawayumane puu napea-kola, matili anautupane nai-mane toto pea-angi, wainiutupane kapu tamangua yaepia.

7 Tomo waini minditupa ambe tani kooani atene ika lalane yuu mindina tepayaepia. Utupane poka loto, ika leainitekeko, tani koo ani atene tupa anda yoto,utupane peyayo neai-kola, waini utupane-mane dini lia napeainipia.

8Tomowainiminditupa yuu epenemin-dina tepa wato, poka lo anda yoto, diniliaepia. Waini utupanena minditupangadini paiyasa tepo liaepia. Minditupangadini paiyasa liaepia. Minditupanga diniandete mindiki liaepia. 9 Wuane lalu,Jisasato utupane lamawuato, ale asia yenewandakali yakamato pii okone pai lo alewato, pii okonena tene oko wayumanenembo talapape leaipia.

Pii Kokoli Leane Okona Tene OkoMatiyu 13:10-23; Luku 8:9-15

10 Matili Jisasana disaipolo alesa akalitupapi, bala towa atu atalaini wandakaliwaka tupapi, utupane yakama angu balatowa atu pituto, pii kokoli lale tupana teneoko akipe lo bala tipa peainipia.

11-12 Tipa peai-kola, balato utupanenapii okone yano peyoto, takita atalaini wan-dakali tupamane yamapane peke leaindo,

Goteto utupanena koo tupa apolopeyaleaipia. Tene okonena, utupane-maneyamapane peke naleakale nembo toto,nambato pii kokoli tupa angu utupanelamalu-wakola, ole kambuanga utupane-mane nambana pii okone ale wato teke, piiokonena tene tupa katulo nembo natolo-peyai. Ole kambuanga utupane-manenambana piape andoto teke, Goteto pitakataka ando atalane lo katulo anda napulu-peyai. Wuane tekeko, Goteto pitaka takaando atalane lo pii wamba too pene yaneoko nambana disaipolo tupa yakamangalapana yane leaipia. *

13 Wuane lalu, Jisasato utupanelamawuato, yakamato pii kokoli okonenatene oko nembo nateaindo, anu puato,yakamato pii kokoli waka tupa pitakanatene tupa nembo tolopeyaipe leaipia.14 Akali mindimane tomo waini papakalalane pua teke, akali mindimaneGotena pii layene oko lalane. 15 Akalimindimane tomo waini papaka lea-kola,minditupa ambe asininga tepa ya-kola,eka minditupa epoto, utupane neaini.Wuane pua teke, akali mindimane Gotenapii oko leya-kola, wandakali minditupa-mane pii okone ale wato, bilipi lalainitekeko, okone angi teke Satane epoto,Gotena pii utupanena nembo-tenenga eyaokone mo alu piya alane.

16 Tomo waini minditupa ambe anatokonga yuu aŋako yane mindina tepawato, poka loto, anda yane tekeko, anatupa nai-mane toto pea-kola, waini utu-pane kapu tamangua yaepia. Wuane puateke, wandakali minditupa-mane Gotenapii oko ale wato, wamba ini bulupaneepele wato, bilipi lalaini. 17Wuane tekeko,utupane-mane Gotena pii oko bilipi loateyai-kola, wandakali waka minditupa-mane kenda-pene andane tupa wandakaliutupanenga maiki piyaini. Maiki peyai-kola, Gotena pii oko bilipi leyama nayunalene wandakali utupane yakama piniwayumane peya napene gulo atoto, oleukupini aŋalapo angu bilipi lo atalu, Gotewamba ini kapoyale awua tepa alaini.

18-19 Tomo waini minditupa ambe tanikoo ani atene tupa ika lalane yuu mind-ina tepa wato, poka lo ika leaini tekeko,tani koo ani atene tupa andayoto, utupanepeyayo neaipia. Wuane pua teke, wan-dakali minditupa-mane Gotena pii oko

* 4:1: Mk 3:7-10; Lk 5:1-3 * 4:2-3: Mt 13:34-35; Mk 4:33-34 * 4:11-12: Ais 6:9-10; Ap 28:26-27

Page 82: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 4:20 79 Maki 4:33ale wato, wamba bulupane bilipi lalainitekeko, matili kenda-pene minditupa utu-panenga epeya-kola, utupane-mane anupimape lo nembo kambua talaini. Mindi-taka kambuamo yatawa atalaini mana okoepele wete wato, utupane-mane munipi,waka minditakapi, utupane kambua mi-aima lakae lo nembo talaini mana okone-mane Gotena pii oko ombo alane. Teneokonena, wandakali utupane-mane yuuokona minditaka eya tupa anu pua mia-makalepe lo nembo kambua teyai-kola,Gotena pii yakamanga eya okomane dinilia napiyane. *

20 Tomo waini minditupa yuu epenemindinga tepa wato, dini kambua lialanepua teke, wandakali minditupa-maneGotena pii oko ale wato, bilipi leyamanayu leyai-kola, utupanenga dini kambualialane. Minditupanga dini paiyasa tepolialane. Minditupanga dini paiyasawatakalialane. Minditupanga dini andetemindikilialane. Jisasato wuane leaipia.

Lamu Okona Pii Kokoli OkoLuku 8:16-18

21-22 Wuane lalu, Jisasato wandakaliutupane tipa puato, sisopene mindimanelamu mindi ombo yakale nembo toto,wandakali-mane lamu okone kayuto,awua epalaepe leaipia. Pee, lamu okoneyalane toko mindina pangosa yata wakalenembo toto, balato lamu awua epalaepe.Jia. Wandakali-mane lamu okone tepolotokonga yata wakale nembo toto, kayuawua epalane. Wuane pua teke, andipaminditaka mindi too pitane yando, Gotetookone too pitane atapowa ateakale lo andokonda napulu-peya. Jia. Minditaka andipatoo pua, ombo atane eya tupa pitakamatilipanakame yolopeya-ko. * 23 Wandakaliale asia yene tupa yakamato pii okonewayumane ale alapape. Jisasato wuaneleaipia.

24-25 Wuane lalu, balato utupanelamawuato, yakamato wandakali yangonemindinga mana minulai pua teke, Gotetomana okone teke yakamanga wayumanewete minulu-peya. Wandakali mindimaneGotena pii oko wayumane bilipi leando,Goteto balana bilipi oko minu tai layaola-kola, wandakali okonemane Gotenapii oko bilipi leyo nayu lolopeya. Wuanetekeko, wandakali mindimane Gotena pii

oko bilipi leyo nayu naleando, Satanetowandakali okonena bilipi oko mo alupiya yakale lo Goteto ando kondolo-peyako. Yakamato Gotena pii oko alewato, wayumanenembo talapape. Jisasatowuane leaipia. *

TomoWaini Andayalane Okona Pii KokoliOko

26 Wuane lalu, Jisasato pii kokoliwaka mindi utupane lamawuato, akalimindimane tomo waini papaka lalane puateke, Goteto nanima ando atalane leaipia.27 Akali mindimane tomo waini papakalalu, ole dindi lo bala utulu paliki, upapitane ika laka, peya-kola, tomo wainiutupa poka loto, anda yalane tekeko,anu puato, poka lo anda eyape lo akaliokonemane anda napiyane. 28 Bulupaneyuu-mane dini tupa poka laya wato, andaeya-kola, papula peyalane. Papula peyalu,dini lialane. 29 Dini nape yola-angi, tomomandipe-pene guleya oko andoto, akaliokonemane napia awua poto, wambakapoyale yalane. Jisasato wuane leaipia. *

Maseta Waini Okona Pii Kokoli OkoMatiyu 13:31-32; Luku 13:18-19

30 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli wakamindi utupane lamawuato, Goteto wan-dakali ando atalane piape oko aki minditowa makande pimape leaipia. Nani-mato pii kokoli andoko loto, Goteto wuapua, wandakali tupa ando atalane lamape.31 Maseta waini oko yuu okona tomowaini waka yalane tupa pitaka sia min-uto, aŋakowete eya-kola, wandakali-maneyandalaini.

32 Yandeyai-kola, maseta waini okonepoka lo anda yoto, eenga tomo wakatupa pitaka sia minalane. Kembone tupaandane peleya-kola, eka tupa kembonetupana anda puato, tambosa pitiyaini.Wuane pua teke, ini bulupane Gotetowan-dakali aŋalapo angu ando atoto, piape puaateya-kola, matili balana yame tupa an-dane kambua wete atalaini pua atolopeya.Jisasato wuane leaipia.

Jisasato Pii Kokoli Tupa Angu LamaiyaneOko

Matiyu 13:34-3533 Wandakali-mane pii kokoli

okonepene tupa ale wato, katulo piiutupanena tene oko nembo tolopeyai

* 4:18-19: Mt 19:23-24 * 4:21-22: Mt 5:15; 10:26; Lk 11:33; 12:1-3 * 4:24-25: Mt 7:1-2; 13:11-12; 25:28-29; Lk19:26 * 4:29: Jol 3:13; Lap 14:15

Page 83: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 4:34 80 Maki 5:13nayuto, Jisasato pii kokoli okonepenekambua loto, Gotena pii layene okoutupane lamai-yaepia. 34 Balato piimindikipi mindi panakame nalene, piikokoli angu lamaiki peane tekeko, matilibalana disaipolo tupa bala towa angu atakapeai-angi, balato pii kokoli utupanenatene tupa lapana aka peaipia.

Jisasato Popo Andane Lo Awua EpeaneMindi Tepa Yakale Leane Oko

Matiyu 8:23-27; Luku 8:22-2535 Ole okone angi teke, nai andaka

pea-kola, Jisasato balana disaipolo tupalamawuato, nanima ipa angini okona amoyangi maa leaipia. 36 Maa lea-kola, wan-dakali amunguli peaini tupa ateakale lalu,balana disaipolo tupa sipi bala peteaneokona peakaiyu lalu, bala towa atu peai-kola, sipi waka minditupa utupane towaatu teke peainipia.

37 Ipa angini okona tombenenga peai-kola, popo andane wete mindi lo awuaepeane okomane ipa andane wete minditaimanemina ika laya yaepia. Ipa ika leaneokonemane sipi oko ango mangua wato,ipa pangosa mo landa peyoyale peaipia.38 Okone angi, Jisasa bala sipi okona tip-inisa kanda yane okona palea-kola, balanadisaipolo tupamane bala peya ika loto,tisa, nanima omoyale peyama oko nim-bato mee ya nembo telepe lo bala tipapeainipia.

39 Tipa peai-kola, bala ika loto, popoleane oko laiya lalu, ipa okone lamawuato,ema napene, mee yaa leaipia. Wuanelea-kola, popo leane oko tepa ya-kola,ipa taimane ika leane oko tepa alu, emaaŋakopi mindi napeaipia. 40 Wuane pea-kola, balato akali utupane tipa puato, anupeakale yakama yuku eyaipe. YakamatoGote lo bilipi naleyaipe leaipia. 41 Wuanelea-kola, utupane-mane yuku wete wato,yakama teke-teke pii lalawa puato, popoandane lala okola, ipa taimane ika lalaokola, okonelapo lapotaka-mane balanapii ale eyapi-ko. Akali oko api weteateyape leainipia.

5Jisasato Akali Mindina Sipitisa Koo

Ateaini Tupa Peyo Wateane OkoMatiyu 8:28-34; Luku 8:26-39

1 Jisasa balana disaipolo tupa towaipa angini Galili okona amo-yangi poto,

Getasa tano okona tane wandakali tupanayuu okona peakaiyu leainipia.

2-5 Sipitisa koo mindi yuu okonenatane akali mindinga ateya-kola, balatowandakali mali tupana tombenga atakapiyaepia. Wamba ole kambuanga akaliminditupa-mane anangapupi, sene en-depi, utupane-mane akali okone andileaini tekeko, balato sene tupa minu toaelo apiaka piyu, anangapu tupa minu koy-oto, apiaka piki piya ya-kola, wandakali-mane dee lapone sene ende-mane akaliokone katulo andi nalape-pene guleaipia.Utulupi, otongapi, ole dindi lo bala wan-dakali mali tupana tombenga atoto yan-dopi, yuu wangiane tupana atoto yandopi,bala kalae loto, bala tane ana-mane katikipua atalaepia. Jisasa bala sipi oko tepaalu, ipa matenenga epea-kola, sipitisa kooatene akali okonemane wandakali malipiyaini ama okone tepa alu, bala malandaolo epeaipia. 6 Bala amonga wete atoto,Jisasa andalu, taimane epoto, bala ateangaaiki leka yaepia.

7-8Aiki leka ya-kola, Jisasato sipitisa koomindi akali okonenga atene oko lamawu-ato, nimbato akali oko tepa alu, puuleaipia. Wuane lea-kola, sipitisa koookonemane pii taimane wete loto, Goteandane wetete okona Iwanane Jisasa nim-batonambanga aki pulape. Nimbanawenominuto, nambato tandaka andane nimbagii napulu-peyawa. Goteto andeya laaleaipia. *

9Wuane lea-kola, Jisasato bala tipa pu-ato, nimba gene apipe leaipia. Wuane lea-kola, akali okonemane balana pii okoneyano peyoto, sipitisa koo kambua nam-banga ateya-kola, nambana gene oko amilalaini leaipia. 10 Akali okonemane Jisasa-o-o, sipitisa koo tupa yuu oko tepa yakaleloto, nimbato utupane peyo watoleneleaipia. 11 Okone angi, yia yomo andanemindi amonga-yale atoto, yuu wangianemindina tani no ateainipia.

12Ateai-kola, sipitisa kooutupane-maneJisasa lamawuato, nanima yia utupanengakolandaka lamakale nembo teyama-ko.Nimbato nanima utupanenga kolandakalalapa laa leainipia. 13 Wuane leai-kola,utupane-mane wuane peakale lo balatoando konda ya-kola, sipitisa koo utupane-mane akali okone tepa alu, yia utupa-nenga kolandaka leainipia. Kolandaka

* 5:7-8: Mk 1:24

Page 84: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 5:14 81 Maki 5:35leai-kola, yia tausene lapo utupane pitakawangiane okona taimane nena pulu, ipaangini peteane okona peakoto, ipa nalu,omeainipia.

14 Omeai-kola, yia yatawa atalaini akalitupamane tano okonapi, yuu waka tu-panapi, utupanena taimane poto, man-gene Jisasato peane tupa lo tawe yai-kola,anu piyape lo tatake wato, wandakali tu-pamane andolo epeainipia. 15 Utupane-mane Jisasa ateanga epoto andeai-kola,akali wamba sipitisa koo kambua weteatene ateane oko bala mini palu, tona pu-ato, peteanga andoto, utupane-mane yukuyainipia.

16 Yuku yai-kola, mangene wambapeane oko andeaini wandakali tupamanewandakali epeaini tupa lamawuato,Jisasato akali wamba sipitisa koo ateneateane okomo atu yala-kola, yia tupa ipasapoto, omalai lo lamai-yainipia. 17 lamaiya-kola, wandakali utupane-mane Jisasataimane lamawuato, nimba nanimana yuuoko tepa alu puu leainipia. 18Puu leai-kola,Jisasa bala sipi okona peakaiyu lea-kola,akali wamba sipitisa koo atene atu yaneokomane Jisasa tee loto, namba nimbatowa atu baape leaipia.

19Baape lea-kola, Jisasato jia lalu, nimbaandaka poto, Akali Andane okomanenimba ondo wato, nimba moyo wuapiya lo nimbana yame tupa lamaiki puaatape leaipia. 20 Wuane lea-kola, akaliokone bala poto, Dekapolisa disitiki okonatane wandakali tupa lamawuato, Jisasatonambamoyo wua piya lea-kola, wandakalipitaka-mane ale wato, epele wato, nembokambua teainipia.

JisasatoWandaMindi Mo Atu Yalu, WanaOmene Mindi Mina Ika Leane Oko

Matiyu 9:18-26; Luku 8:40-5621 Jisasa bala sipi mindina pitiyu, lapone

ipa angini okona amo-yangi poto, mate-nenga atea-kola, wandakali kambua weteepo amunguli peainipia. 22Amunguli peai-kola, Juta yamena lotu anda oko ando ata-lane akali gene Jaitusa lene mindi epoto,Jisasa andoto, bala ateanga aiki lekawatombawua leaipia. 23 Tombawua loto,balato Jisasa taimane lamawuato, nambawanane oko omoyale peya-ko. Nimbatobala mo atu yole-kola, bala saka pe-teakalenga, nimba epoto, nimbana kinibalanga yata ola leaipia.

24 Wuane lea-kola, Jisasa bala akaliokone towa peapi-kola, wandakali kambualongo waka-mane bala ata tongope lama-lama atu peainipia. 25 Peai-kola, ee anaalesa kii kalo teke pitiyane wanda mindibala wandakali utupane atu peainipia.26 Wamba balato dokosa waka-wakakambua andolo puku puato, balanamunipi, waka minditaka yane tupapi,utupane pitaka maya-kola, utupane-maneole kambuanga tandaka andane balamayaini tekeko, balana siki okone atunayene, andane teke guleaipia.

27-28 Wandakali-mane bala lamawuato,Jisasato wandakali tupa mo atu yalaneleai-kola, wanda okonemane ale wato,nambato balana tonanga wata ewando,nambana siki oko atu yolopeya nemboteaipia. Wuane nembo toto, balato wan-dakali kambua asini peaini tupana tombe-nenga Jisasana masianenga epoto, balanatonanga wata yaepia. 29 Wata ya-kola,okone angi teke wanda okonena siki okoatu ya-kola, balana umbaininga siki okoneatu yala nembo teaipia.

30 Jisasana tai-lene minditupa wandaokonenga pea-kola, balato wandakalikambua tupana tombenenga atoto,mopeke loto, apito nambana tonangawata alape lo tipa peaipia. * 31 Tipa pea-kola, balana disaipolo tupamane balana piiokone yano peyoto, wandakali kambua-mane nimba ata tongope lama peyai okonimbato andele-ko. Anu peakale nimbatowandakali tupa tipa puato, apito nambawata alape lelepe leainipia.

32 Utupane-mane wuane leaini tekeko,apito bala wata alape lo andoyale, balatoandamo nena pua ateaipia. 33 Jisasanatai-lene minditupa nambanga epala-kola,balato namba ani ateyape lo andamonena pua ateya lo andoto, wanda okone-mane yuku wato, putu-putu peyoto, Jisasaateanga epeaipia. Epoto, aiki lekawa,tombawua loto, mangene enene peanetupa pitaka bala lamai-yaepia.

34 lamaiya-kola, Jisasato bala lamawu-ato, wanane, nimbato nambanga tungipeyoto, bilipi lele okonena, nambato nim-bana siki oko mo atu yalo-ko. Nimba miniepene palu puu leaipia. * 35 Balato piiokone lo atea-kola, akali minditupa-maneJaitusa okona andaka atala epoto, bala

* 5:30: Lk 6:17-19 * 5:34: Mk 10:52; Lk 7:50; 17:19

Page 85: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 5:36 82 Maki 6:10lamawuato, nimba wanane oko omala-ko. Tisa oko nimba towa atu masia-peneepolane konda yakale leainipia.

36 Wuane leai-kola, Jisasato Jaitusanimbato nembo kambua natene, meenambanga tungi peyoto, bilipi lo atapeleaipia. 37 Wuane lalu, balato Pitapi,Jemesapi, balana amene Jonepi, utupaneangumakale ipulupa loto, wandakali wakamindikipi mindi bala watama epeakale loando konda nayaepia. 38 Bala utupanetowa atu Jaitusa okona andaka peakaiyuloto andeai-kola, wandakali tupamaneyamataka lo ai taimane leainga andeaipia.39 Andoto, bala anda-pango kolandakaloto, wandakali utupane lamawuato,andopane oko oma napene, mee limupaleya-ko. Anu peakale yakamatoyamataka lo ai taimane leyaipe leaipia.

40 Wuane lea-kola, utupane-mane balalamba loto, giwa yai-kola, balato utupanepitaka kamaka peakale lo peyowatalu, bal-ana disaipolo tepo tupapi, wana okonenaangini, ayianepi, utupane angu atu poto,wana omene yane lumu okona peainipia.41 Jisasato wana okonena kininga min-uto, talita kumi leaipia. Nanimana piilo mopeke loto, wana nimba ika laa leyoleaipia. * 42 Wana okone bala mali anaalesa angu pene petea-kola, Jisasato wanalea. Ika laa lea-kola, okone angi teke wanaokone bala ika loto, epoko pea-kola, balanaangini, ayiane-la, liyamba moko andanewete leapelepia.

43 Wana okone ika lea-kola, Jisasatobalana angini, ayiane-la, okonelapolamawuato, nambato wana omene okomina ika leyo oko liyambato wandakalimindikipi mindi lamaulapele. Jia weteleaipia. Wuane lalu, wana oko ulia neakalemaiyapa leaipia.

6Nasatesa Tane Tupamane Jisasa Masia

Mayaini OkoMatiyu 13:53-58; Luku 4:16-30

1 Jisasa bala yuu okone tepa alu, balanayuu tene okona pea-kola, balana disaipolotupamane bala watama peainipia.

2-3 Sambasa angi, balato Juta yamenalotu anda okona poto, pii mana lamaiya-kola, wandakali kambua-mane ale wato,moko wete loto, pii lalawa puato, akali okobala kamanda pia oko andeyama leainipia.

Bala Matiya iwanane. Bala Jemesapi,Josepepi, Jutasapi, Saimonepi, utupanenaamene. Bala imalini tupa nanima towawali atu pitiyamane. Pii mana balanga eyatupawakamindi-pene yalua-ko. Balato piimana utupane ani tawemeae-yape. Balatoanu puato, metekolo piape tupa piyanepe.Wuane loto, utupane-mane balana pii okoale oyale embo yainipia. *

4 Balana pii ale oyale embo yai-kola,balato utupane lamawuato, potopesa akalimindimane pii leya-kola, balana yuu teneokona tane wandakali tupapi, balana andaokona atalaini wandakali tupapi, balatanena yame tupapi, utupane-mane bal-ana gene oko laiyu na-lalaini tekeko, yuuwaka tupa pitakana tane wandakali tupa-mane balana gene oko laiyu lalaini leaipia.*

5-6a Balana yuu tene okona tanewandakali kambua-mane bala lo bilipinaleai-kola, bala moko loto, nembokambua teaipia. Wandakali kambua-manebala lo bilipi naleai-kola, balato balanakini oko wandakali siki pelene aŋalapominditupanga angu yata wato, mo atuyalu, metekolo piape waka mindi katulonapene, konda yaepia.

Jisasato BalanaDisaipolo Tupa Piape PuluPulupa Leane Oko

Matiyu 10:5-15; Luku 9:1-66b Jisasa balana yuu tene oko tepa alu,

tano aŋako waka tupana puku puato,Gotena pii mana lamaiki peaipia. 7Wuanepuato, balana disaipolo alesa tupa ipulupaloto, sipitisa koo tupa peyo watolane tai-lene oko utupane maiyu, yakama lapo-lapo lo piape pulu pulupa leaipia. 8Pulupaloto, balato utupane lamawuato, yakam-ato asia polai tupana ulia yandopi, nuuyandopi, muni yandopi, waka minditakayandopi, utupane mandi napene, kalangoangu aiyu pulupape leaipia. * 9 Yakamatosukee piyapale tekeko, singilisa lapo na-piyapape leaipia.

10 Wuane lalu, balato pii mindi takopua loto, yakama yuu mindina polai-angi,anda anduane mindimane yakama yatawapaleando, yakama anda waka mindinapali-pali napene, anda mindiki okonenaangu palu atoto, yuu okonena epoko pu-ato, piape pua atalapape leaipia. Yakama

* 5:41: Lk 7:14 * 6:2-3: Jo 7:15 * 6:4: Jo 4:43-44 * 6:8: Lk 10:4-11

Page 86: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 6:11 83 Maki 6:29

yuuokone tepa alu, polai-angi, anda okonetepa alu, pulupape.

11 Yuu mindina tane wandakali tu-pamane Gotena pii yakamato lamaulaitupa ale naene, yakama yatawa pali na-peaindo, utupane yakama tane mana koomineyama lo andeakalenga, yakamana ke-nenga yuu kangalamu atolane tupa tandalo tepa alu, yuu okone tepa alu, pulupape.Jisasato wuane leaipia. *

12 Wuane lea-kola, balana disaipoloalesa akali tupamane poto, wandakali tupalamawuato, yakamayamapane peke lalapaleainipia. 13 Wuane loto, utupane-manesipitisa koo kambuapeyowataka, olipi diniipane tupa wandakali siki pelene kambuatupanga aiya amawuato, utupanena sikitupa mo atu yaka peainipia. *

Etoteto Jone Maa Pai Leane OkoMatiyu 14:1-12; Luku 3:18-22; 9:7-9

14-16 Jisasato metekolo piape kambuapiki pua atea-kola, wandakali kambua-mane balana gene oko laiyu leainipia.Yangi-mane akali okone bala Ilainja ateyaleainipia. Yangi-mane bala potopesa akaliwamba ateaini okonepene mindi ateyaleainipia. Yangi-mane pii wakamindi loto,Goteto ipa peya-maiyane akali Jone ma-linga ika laya wato, bala minu tai laya eya-kola, balato katulo metekolo piape utu-pane pua atalua leainipia. Wuane leai-kola, kiŋi Etoteto ale wato, wamba nam-bato Jone maa pai lewa oko bala malingaika lapia yalua leaipia. *

17-20 Anu peakale Etoteto Jone maa paileaipiape. Wamba Etoteto balana amenePilipi okona wetene Etoti-yasa oko tondomoto, kee lea-kola, Joneto Etote lamawu-ato, nimbato wanda oko tondo moto, keelalu atele okomane Gotena loo oko an-gowa atele okonde lo lamaiki peaipia.Wuane lo lamaiki pea-kola, Etoti-yasatoJone towa yataka wato, bala peyo omelokale nembo teane tekeko, Etoteto Jonebala Gotena akali epene tika-pene mindiya lo nembo teaipia. Wuane nembo toto,bala ando yukuwa atoto, balana pii alewato, nembo kambua teane tekeko, balanapii epelewa ale aka peaipia. Tene oko-nena, Etoti-yasato Jone peyo ome lolanelo yuku wato, Etoteto ami yanda yeneminditupa lamawuato, mindimane Jonepeyo ome lolane. Yakamato bala katapusa

pua aindaka loto, bala ando atalapape lea-kola, Etoti-yasato katulo Jone peyo omenaleaipia. *

21-24 Matili Etote bala angini-manemandeane oto oko epea-kola, Etotetotomo kambua yangalapa loto, gapomanepiape akali gene yene tupapi, ami andoatalaini akali tupapi, Galili disitiki okonaakali kawane tupapi, utupane bala towaatu tomo nolo epeakale leaipia. Utupaneepoto, tomo no peteai-kola, Etoti-yasawanane oko epoto, danisa lea-kola,Etotepi, bala towa atu tomo no peteainitupapi, utupane-mane andoto, epeleyainipia. Epele wato, kiŋi Etoteto balanaweno minuto, wana okone lamawuato,nimbato minditaka mindi mokale giileendo, enene wete, nambato okonegukale. Yuu nambato ando atalawaneoko tombo peyoto, yangisa gii leendo,nambato yangisa gukale leaipia. Wuanelea-kola, wana okone bala takita poto,balana angini tipa puato, nambato akimindi gii loape leaipia. Wuane lea-kola,Etoti-yasato Jone peyo ome lolane asiamindi eya ya lo andoto, nimbato ipa peya-maiyane akali Jone okona kawane gii lapeleaipia.

25 Wuane lea-kola, wana okonemanekiŋi oko peteanga kapoyale peke loto,epapu oko angi teke, ipa peya-maiyaneakali Jone okona kawane oko pelesa an-dane mindina yata wato, namba gulaleaipia. 26 Wuane lea-kola, kiŋi oko balamini kenda wete yane tekeko, akali utu-pane pitaka towa pituto, weno minuto,nimbato minditaka mokale gii leendo,enene wete nambato okone gukale lalooko nembo toto, wana okona pii tanga na-lokale nembo teaipia.

27Wuane nembo toto, okone angi teke,kiŋi okomane ami yanda yene mindilamawuato, nimbato Jonena maa oko pailoto, balana kawane oko mo awua ipuleaipia. Wuane lea-kola, ami yanda yeneokone bala katapusa andaka poto, Jo-nena maa pai leaipia. 28 Pai loto, balanakawane oko pelesa mindina yata wato,awua epoto, wana oko maya-kola, wanaokomane kawane oko balana angini okomayaepia. 29 Etoteto Jone peyo ome lea-kola, Jonena disaipolo tupamane ale wato,balana umbuaini oko mo awua poto, malipeainipia.

* 6:11: Ap 13:51 * 6:13: Jem 5:14 * 6:14-16: Mt 16:14-16; Mk 8:28; Lk 3:18-22 * 6:17-20: Pit 18:16

Page 87: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 6:30 84 Maki 6:48

Jisasato Akali Tausene Yau Tomo NeakaleMayane Oko

Matiyu 14:13-21; Luku 9:10-17; Jone 6:1-1330 Matili Jisasana aposolo akali alesa

tupa peke loto, bala ateanga epo amungulipuato, utupane-mane piape waka-wakapeaini tupapi, pii mana lamai-yaini tu-papi, utupane pitaka bala lamai-yainipia.* 31 Okone angi, wandakali kambuawete Jisasa ateanga po ipu pua ateai-kola,Jisasapi, balana disaipolo tupapi, utupaneyakama tomo nolane oto mindi yaa na-peaipia. Yaa napea-kola, Jisasato balanadisaipolo tupa lamawuato, nanima anguwandakali napalene yuu mindina poto, giiukupini mindi oto mo atamakale ipulupaleaipia. 32 Ipulupa lea-kola, utupane angusipi mindina pitiyu, wandakali napaleneyuu mindina makale loto, peainipia.

33 Utupane yakama angu sipi mindinapitiyu peaini tekeko, wandakali kambua-mane Jisasapi, balana disaipolo tupapi,utupane ukusane poyale peyai loandeaini-pia. Andoto, tano tupa pitakanatane wandakali kambua asini tai loto,Jisasa poyale peane yuu okonena yakamawamba ini ingane poto ateai-kola, Jisasapi,balana disaipolo tupapi, utupane matiliepeainipia. 34 Epoto, Jisasa bala sipi okotepa alu, ipa matene okona poto andea-kola, wandakali kambua wete ateainitupa sipisipi yatawa atalane akali mindiata napene gulo ateainga andoto, balatoutupane ondo wato, pii mana kambualamai-yaepia. *

35 Matili nai andaka poyale pea-kola,balana disaipolo tupamane bala ateangapoto, wua leainipia: Wandakali napa-lene yuu mindina ateyama-kola, andipaole leya-ko. * 36 Wandakali utupa tanoaŋako mindina yandopi, wandakali min-dina eenga yandopi, okonelapo mindinapoto, yakamana ulia nolane tupa kambea-kalenga, nimbato utupane peakale laaleainipia.

37 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, yakama tanewandakali utupa tomo neakale maiyapaleaipia. Wuane lea-kola, balana dis-aipolo tupamane akali angu tausene yaupimindi ongane ateainga andoto, nanimatomindisa poto, muni kambua wete-mane

betesa kamboto, wandakali utupa pitaka-mane neakale maipe-penepe lo bala tipapeainipia.

38 Tipa peai-kola, balato utupanelamawuato, yakamanga betesa aki-tupieyape lo andolo pulupa leaipia. Wuanelea-kola, utupane-mane andolo poto,nanimanga betesa yau, pisa lapo eyaleainipia. 39 Wuane leai-kola, balatoutupane lamawuato, wandakali tupa yomowaka-waka gulo tani kaka-ene okonapeteakale lalapa leaipia. 40 Wuane lea-kola, wandakali minditupa wane andete,wane andete lo yomowa peteaini-pia.Minditupa paiyasa yau, paiyasa yau loyomowa peteaini-pia.

41 Peteai-kola, balato betesa yau tu-papi, pisa lapo okolapi, utupane moto, atikenga andaiyu loto, Gote wayu pele lalu,betesa tupa konde leaipia. Konde loto,balana disaipolo tupa mawuato, betesautupa tale puato, wandakali tupa neakalemaiyapa leaipia. Wuane lalu, balatopisa okonelapo konde loto, balana dis-aipolo tupa mayaepia. Mawuato, bal-ato utupane lamawuato, yakamato pisaokonelapo tale puato, wandakali tupapitaka-mane neakale maiyapa leaipia.

42-44 Akali tupa angu dii loto, tauseneyau tupa tomo neainipia. Wandakali utu-pane pitaka-mane tomo no embo yai-kola,balana disaipolo tupamane betesapi, pis-api, mee akenane yane tupa mo yomowato, basaketa nuu andane alesa tumbilaya wato, yata yainipia.

Jisasa Bala Ipa Angini Okona Tokonga KeeAtama Peane Oko

Matiyu 14:22-33; Jone 6:16-2145 Okone angi, Jisasato balana disaipolo

tupa lamawuato, nambato wandakaliutupa peakale lokalenga, yakamato sipiokona pitiyu, ipa angini okona amo-yangipoto, Betesaita tano okona ingane pulupaleaipia. 46 Pulupa lalu, bala yuu wangianemindina pote lolo peaipia. * 47Nai andakapea-kola, disaipolo tupa sipi okona pitiyu,ipa angini okona tombenenga peai-kola,Jisasa bala angu yuu wangiane okonenaateaipia.

48 Yuu wangiane okonena ato andea-kola, balana disaipolo tupa poyale peainiukusane ato popo andane mindi lo awuaepea-kola, utupane-mane sipi okone pulu

* 6:30: Lk 10:17 * 6:34: Nam 27:17; Mt 9:36 * 6:35: Mk 8:1-9 * 6:46: Lk 5:16

Page 88: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 6:49-50 85 Maki 7:6-8lama poyale pitete wete yainga andeaipia.Matili yuu waa loyale muna pea-kola,balato akali utupane peteaini sipi okonapoyale, ipa tokonga kee atama poto, utu-pane peaini mandaka gulo poto, utupanewata ai-peke lokale nembo teaipia.

49-50 Balana disaipolo tupa pitaka-maneandeai-kola, bala ipa angini okona tokongakee atama epeanga andoto, yama mindiepeya nembo toto, yuku wete wato, kalaeleainipia. Kalae leai-kola, balato utupanekapoyale lamawuato, namba Jisasa epeyo-ko. Yakama yuku naene, yamapane tuupua pitiyapa leaipia. * 51Wuane lalu, balasipi okona peakaiyu lalu, utupane towa atupeteai-kola, popo andane leane oko tepayaepia. Tepa ya-kola, balana disaipolotupa moko wete loto, nembo kambuateainipia. * 52 Wamba balato wandakalikambua wete tupa betesa mayane-angi,balana disaipolo tupamane bala GotenaIwanane ya lo nembo natene, piape okoneanu pua peyape lo tatake yainipia. Teneokonena, bala epea-kola, popo andaneleane oko tepa ya-angi, utupane-manemoko wete loto, nembo kambua teainipia.

Jisasato Genesa-leta Tane Tupana SikiTupa Mo Atu Yane Oko

Matiyu 14:34-3653 Jisasapi, balana disaipolo tupapi,

utupane sipi okona pitiyu, Genesa-letayuu okona peai-kola, ipa okomane sipiokone mindisa awua polane nembototo, utupane-mane sipi okone endemindimane andi leainipia. 54 Jisasa balanadisaipolo utupane towa sipi okone tepayai-kola, yuu okonena tane wandakalitupamane akali epeya oko bala Jisasa yalo andeaini-pia.

55-56 Andalu, wandakali utupaneyakamana yuu tene tupana peke loto,Jisasa wali epoyale peya lo wandakalitupa lamaiki peainipia. Lamaiki peai-kola,matili Jisasa bala tano andane tupapi, tanoaŋako tupapi, yuuwaka tupapi, utupanenapuku pea-kola, wandakali-mane bala yuumindina epo ateya laka peainipia. Wuanelaka peai-kola, wandakali waka tupamaneale wato, wandakali siki pelene tupa takeatokonga paleakale laka puato, awua epoto,yuu utupanena wandakali epo amungulipiyaini ama tupana yata aka peainipia.Yata alu, utupane-mane Jisasa lamawuato,

wandakali siki pelene tupamane nimbanatona duninga wata yakale lo nimbatoando kondape leainipia. Jisasato atu yalualea-kola, bala wata yaini wandakali tupapitakana siki tupa atu yaka peainipia.

7Gotena Loo Tupamane YumbanenaMana

Tupa Sia Minalane Leane OkoMatiyu 15:1-9

1-4 Patasai tupapi, Juta yame wandakaliwaka tupapi, utupane pitaka-maneyakama yumbanena mana kambua tupawato minalaini. Mana utupane watominuto, utupanena kapopi, siso-penepi,pene aene botonja-mane waa-penepi,utupane Gotena wenonga kalato atanapeakale nembo toto, utupane pai lowete wasa-wasa peyalaini. Dee, utupane-mane yakama yumbanena mana watominuto, makesanga atalu, peke loto,Gotena wenonga utupanena kii kalato atanapeakale nembo toto, utupanena kii pailo wete wasa-wasa peyoto, tomo nalaini.Yakamana kii pai lo wete wasa-wasanapelene, tomo naa na-piyaini. Alu mindiloo tupana mana andene akali minditupaJutusaleme atala epoto, Patasai minditupatowa Jisasa ateanga epeainipia. Epotoandeai-kola, balana disaipolo tupamanekii pai lo wete wasa-wasa peya napene,Gotena wenonga yakamana kii kalatoate peta atene gulo atoto teke, tomono ateainga andeaini-pia. * 5 Andoto,utupane-mane Jisasa tipa puato, anupeakale nimbana disaipolo tupamanenanima yumbanena mana yata-ene tupawato mina napene, Gotena wenongayakamana kii kalato ate peta atoto teke,tomo nalainipe leainipia.

6-8 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, wamba potopesa akaliAisayato andakasa alaini wandakaliyakama andayo pii enene wete mindilo pepa peyoto, wandakali utupane-mane yakamana ambulini-mane nambanagene oko laiyu lalaini tekeko, utupanenamini, yamapane-la, okonelapo nambangayaa napene, amonga yakale atalainileaipia. Wamba utupanena yumbane-mane mana minditupa yata yai-kola,yakamato mana utupane wandakaliwaka tupa lamawuato, Gotena loo tupamana langeyama lalaini. Tene okonena,

* 6:49-50: Lk 24:37 * 6:51: Mk 4:39 * 7:1-4: Lk 11:38; Mt 23:25-26

Page 89: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 7:9 86 Maki 7:23utupane-mane namba lo lotu lalainimana okomane dini angini mindi lianapiyane. Aisayato wuane lo pepa okonepeleane pua teke, yakamato Gotenaloo tupa masia mawuato, yakamanayumbane tupana mana yata ene tupawato minu atalaini. * 9 Yakamato manaepene tupa wato mineyama nembo toto,yakama yumbanena mana utupane watominuyale, Gotena loo tupamasiamaiyaini.

10 Wamba Mosesato Gotena looutupanena mindi yata wato, nimbanaangini, ayiane-la, okone-lapona pangosaatoto, okone-lapona pii ale amawua atapeleaipia. Wandakali mindimane bala anginiyandopi, ayiane yandopi, okone-laponamindi andayo pii koo mindi leando,yakamato bala peyo ome lalapape leaipia.*

11-12 Goteto wuane leane tekeko,yakamato wuane na-lalaini. Jia. Yakamatoloto, wandakali mindimane balanaangini yandopi, ayiane yandopi, okone-lapona mindi moyo maulane minditakayatawa ateya-kola teke, balato okonelapolamawuato, nambato liyamba moyo min-ditaka gipe-pene tupa Gote mauwakalelo mandeke pua yata auwa lape-pene.Wuane leando, balato balana angini,ayiane-la, okonelapo mee aŋakopi mindimoya napeakale lalaini. 13 Yakamatoyakamana yumbane tupana mana okonewandakali tupa lamai-yaini okomaneGotena pii layene oko mee gulaya alaini.Yakamato mana okonepene kambua watominalaini. Jisasato wuane leaipia.

Gotena Wenonga Minditaka-mane Wan-dakali Mo Kalato Ataya Alane Oko

Matiyu 15:10-2014 Wuane lalu, Jisasato wandakali tupa

bala ateanga pai pua teke ipulupa loto,utupane andayo, yakama pitaka-manenambana pii oko ale wato, pii okonenatene oko wayumane nembo talapapeleaipia. 15 Wandakali-mane minditakamoto, yakamana nee asianga aindakaloto, nalaini okomane Gotena wenongautupane mo kalato ataya aa napiyane.Jia. Minditaka wandakalina nee asiangaato kamaka epalane tupamane Gotenawenonga wandakali utupane mo kalatoataya alane. * 16 [Wandakali ale asia yene

tupamane pii oko ale wato, wayumanenembo talapape.] Jisasato wuane leaipia.

17 Wuane lalu, Jisasa bala wandakaliamunguli pua ateaini utupane tepa alu,anda mindina kolandaka lea-kola, bal-ana disaipolo tupamane bala tipa puato,pii kokoli lale okonena tene oko akipeleainipia.

18-19 Wuane leai-kola, balato utupanetipa puato, yakamatopi pii kokoli oko-nena tene oko nembo nateyaipe leaipia.Wandakali-mane tomo neyai-kola, tomookone utupanena yamapane okona anda-pango napalane. Jia. Minditakamoto, utu-panena nee asia okona aindaka leyai tupapitaka utupanena ini anda-pangosa peya-kola, ii too apialaini-ko. Wandakali-manetomo mindi neya-kola, tomo okonemaneGotena wenonga utupane mo kalato atayana-alane. Jisasato wuane leane okomanetomo yame tupa pitaka Gotena wenongakalato ata napene teke-teke eya leaipia.

20 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, minditaka wandakalina anda-pangosa ato kamaka epalane tupamaneGotena wenonga utupane mo kalato atayaalane leaipia. 21 Wandakali-mane nembokoo toto, pamuku pimakale, minditakapake namakale, wandakali mindi peyoome lamakale, wandakali waka mindinawetene yandopi, akalini yandopi, balatowa pamuku pimakale nembo talaini.

22Dee, wandakaliminditupa-manemin-ditaka kambua wete tupa mia-makalenembo talaini. Minditupa-mane yangonetupa minu koyamakale nembo talaini.Minditupa-mane yangone tupa andakasaamakale nembo talaini. Minditupa-manemana yala-pene tupamina-makale nembotalaini. Minditupa-mane wandakali wakatupa towa apiangu piyaini. Minditupa-mane wandakali waka tupa sia mineyamanembo talaini. Minditupa-mane wan-dakali waka tupa layangoto, lamba lalaini.Minditupa-mane kee aka pua atamakalenembo talaini. 23 Nembo-tene koo utu-pane pitaka wandakalina anda-pangosapaleya-kola, wandakali-mane mana kooutupane wato minalaini. Wato miniyai-kola, Gotena wenonga mana koo utupane-mane wandakali utupane mo kalato atayaalane. Jisasato wuane leaipia.

* 7:6-8: Ais 29:13 * 7:10: Ek 20:12; 21:17; Lo 5:16 * 7:15: Ap 10:14-15

Page 90: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 7:24 87 Maki 8:4Pinisia Tane Wanda Mindimane Jisasa Lo

Bilipi Leane OkoMatiyu 15:21-28

24 Jisasa bala yuu okone tepa alu, Tayatano okona peaipia. Wandakali-manebala epo ateya lo anda napeakale nembototo, bala anda mindina kolandaka leanetekeko, wandakali mindimane bala an-deaipia.

25-26 Andoto, Jisasa epo ateya lea-kola,wanda mindimane ale yaepia. Bala Pinisiayamewandamindi pituto, Sitiya potopinjaokona peteane tekeko, balato Gitiki ya-mena mana tupa wato minalaepia. Sipi-tisa koo mindi wanda okonena wananeokonga atea-kola, wanda okone bala Jisasaateanga poto, aiki leka wato, nambawanane okonga sipitisa koo ateya okonim-bato peyo watola leaipia.

27 Bala Juta yame wanda mindi jia ya loandoto, Jisasato bala lamawuato, nambatoandopane tupana tomo tupamoto, peangotupamane neakale lo peya-amo lewando,kuai nalolo-peyako. Andopane tupamanetomo wamba ini no embo yakale lo nim-bato ando kondaa leaipia. 28 Wuanelea-kola, wanda okonemane balana piiokone yano peyoto, Akali Andane, nim-bato enene lele tekeko, andopane tupa-mane tomo no peteyai-kola, peango tupatoko pangosa atoto, tomo pulu-lene tepaolane tupa nalaini leaipia.

29Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, nimbato wuane lele okonena, nam-bato sipitisa koo nimbana wanane okongaateya oko peyo wateyo-ko. Nimba andakapeke laa leaipia. 30Wuane lea-kola, wandaokone andaka peke loto andea-kola, sipi-tisa koo okomane bala wanane oko tepaalu pea-kola, wana oko atu yoto, tokookona palu yanga andeaipia.

Jisasato Akali Ale Tuma Mindi Mo AtuYane Oko

31 Okone angi, Jisasa bala Taya yuu okotepa alu, Saitone tano okona puapo wato,Dekapolisa disitiki okona tombenengapoto, Galili ipa angini okona peakaiyuleaipia. 32 Peakaiyu lea-kola, wandakaliminditupa-mane akali ale tuma mindiatu epeainipia. Akali okone bala katulopii kuai lo na-lalaepia. Bala atu epeainiwandakali tupamane Jisasa tee loto,nimbana kii oko akali okonga yata olapeleainipia.

33 Wuane leai-kola, amunguli puaateaini wandakali tupa ateakale tepa alu,Jisasato akali okone atu aiyu poto, liyambaangu amonga-yale peapelepia. Amonganeatoto, Jisasato balana kii ondene okoakali okonena ale asia okolapona peelalu, apesango soo loto, akali okonenaekenenga wata yaepia. 34 Wata alu,Jisasato ati kenga andaiyu loto, angamaiminuto, epata leaipia. Pii okonena teneoko ale lumba leaipia. 35 Ale lumbalea-kola, akali okonena ale lumbea-kola,okone angi teke balana ambuli asia tumapitane ateane oko lumbu tepa ya-kola,balato pii kuai lo leaipia.

36 Wuane pea-kola, Jisasato wandakalitupa lamawuato, yakamato mangenenambato piyo oko wandakali mindikipimindi lamai na-piyapape leane tekeko,utupane-mane wandakali minditupalamai-yainipia. Lamai-yaikola, balato jiawete leane tekeko, utupane-mane balanapii okone tanga loto, wandakali kambualamai-yainipia. * 37 Lamai-yaikola, piiokone ale yaini wandakali tupa mokowete loto, Jisasato wandakali ale tumatupa pii ale yakale leya-kola, ale alaini.Balato wandakali pii na-lalaini tupamanepii leakale leya-kola, pii ale alaini. Balatopiape pitaka kuai lo piyane leainipia. *

8Jisasato Akali Tausene Tukumindi Tupa

Tomo Neakale Mayane OkoMatiyu 15:32-39

1-3 Okone angi, wandakali kambuawete pai pua teke epo amunguli peai-kola, utupane-mane tomo nolane mindinayaepia. Naya-kola, Jisasato balanadisaipolo tupa ipulupa loto, utupanelamawuato, wandakali utupa nambatowa ole tepoai ataima leaipia. Utupaulia nolane yaa napeya-ko. Wandakaliyuu tepanda ato ipupiai tupa tomonanene, andaka peakale lewando, utupaneasininga ulia nono wato, lemowa lomba-pene yolaini. Nambato utupa ondo eyoleaipia. *

4 Wuane lea-kola, balana disaipolo tu-pamane bala tipa puato, wandakali na-palene yuu okona atoto, akali mindi-mane betesa kambua wete ani tawe moto,

* 7:36: Mk 1:43-45 * 7:37: Ais 35:5 * 8:1-3: Mk 6:34-44

Page 91: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 8:5 88 Maki 8:22wandakali utupa no embo yakale malu-peyape leainipia. 5 Wuane leai-kola, bal-ato utupane tipa puato, yakamanga betesaaki-tupi eyape leaipia. Wuane lea-kola,utupane-mane nanimanga betesa yanasaeya leainipia.

6 Wuane leai-kola, balato wandakalitupa lamawuato, yakama yuunga pitiyapaleaipia. Peteai-kola, balato betesa yanasatupa moto, Gote wayu pele lalu, utu-pane konde leaipia. Konde loto, balanadisaipolo tupa mawuato, utupa neakalemaiyapa lea-kola, utupane-mane betesatupa tale puato, wandakali tupa neakalemayainipia. 7 Balana disaipolo tupangapisa aŋakomindilapo ya-kola, Jisasato utu-pane moto, Gote wayu pele lalu, kondeleaipia. Konde loto, balana disaipolo tupamawuato, utupaneakalemaiyapa lea-kola,utupane-mane pisa utupane tale puato,neakale mayainipia.

8-9 Mayai-kola, akali angu tausenetukumindipi mindi ateaini tupamane noembo yai-kola, balana disaipolo tupamanetomo akenane yane tupa mo yomo wato,basaketa nuu andane yanasa tumbi layayainipia. Wuane peai-kola, Jisasatowandakali tupa pulupa lo lamai-yaepia.10 Pulupa lalu, Jisasa balana disaipolotupa towa sipi mindina peakaiyu lo pitiyu,Dalamanusa disitiki okona peainipia.

Metekolo Piape Mindi Pula Leaini OkoMatiyu 16:1-4

11 Dalamanusa disitiki okona peai-kola,Patasai minditupa epoto, Jisasa towa piiyanda peainipia. Utupane-mane balaminu mandeke puato, Goteto nimba moyoateya-kola, nimbato piape pilini oko an-dawa loto, metekolo piape mindi pulaleainipia. 12 Wuane leai-kola, bala yama-pane kenda wato, utupane tipa puato,anu peakale wandakali andipa ateyai tupayakamato namba languato, Goteto nimbamoyo ateya-kola, nimbato piape pilini okoandawa loto, metekolo piape mindi pulalalainipe leaipia. Nambato pii enenemindiyakama langeyo. Goteto namba moyoateya-kola, nambato piape piyawane tupawandakali andipa ateyai tupa yakama an-dawa loto, nambato metekolo piape mindinapulu-peyawa leaipia. * 13 Wuane lalu,bala Patasai tupa tepa alu, pai pua teke

sipi mindina peakaiyu lo pitiyu, ipa anginiokona amo-yangi peaipia.

Waiwa Ando Atalapape Leane OkoMatiyu 16:5-12

14 Jisasana disaipolo tupamane betesaembesa wato, sipi okona peakaiyu leai-kola, betesa mindiki sipi okonena yaepia.15 Okone angi, Jisasato balana disaipolotupa taimane lamawuato, Patasai tupapi,Etotepi, utupanena palawa yangalainipauta okomane yakama mo lawa pulane.Waiwa ando atalapape leaipia. * 16Wuanelea-kola, balana disaipolo tupa yakamateke-teke pii lalawa puato, nanimangabetesa naeya-kola, balato wuane leyaleainipia.

17Wuane leyai nembo toto, balato utu-pane tipa puato, anu peakale yakamateke-teke pii lalawa puato, nanimangabetesa naeya leyaipe leaipia. Yakamatonamba akali oko ateya nembo natene,tatake eyaipe. Yakamato kuai lo nembonateyaipe. * 18Yakama lee tene tupamaneanda napeyaipe. Yakama ale asia yenetupamane ale naeyaipe. Yakama embesaeyaipe.

19 Wamba nambato betesa yau tupakonde loto, akali tausene yau tupamaneneakale maewa-angi, yakamato akenaneyane tupa mo yomo wato, basaketa nuuandane aki-tupi tumbi laya yaipe leaipia.Wuane lea-kola, utupane-mane basaketanuu alesa tumbi laya ema leainipia. *20 Wuane leai-kola, balato utupane tipapuato, wamba nambato betesa yanasatupa konde loto, akali angu tausenetukumindi tupamane neakale maewa-angi, yakamato akenane yane tupa moyomo wato, basaketa nuu andane aki-tupi tumbi laya yaipe leaipia. Wuane lea-kola, utupane-mane basaketa nuu andaneyanasa tumbi laya ema leainipia. 21Wuaneleai-kola, balato utupane tipa puato,nambato metekolo piape okonelapopewa oko andoto teke, yakamato nambaMesaya epolopeya leaini oko ateya nembonateyaipe leaipia.

Jisasato Betesaita Tane Lee Koo Mindi LeeTaya Yane Oko

22 Jisasa balana disaipolo tupa towaBetesaita tano okona peai-kola, wandakaliminditupa-mane akali lee koo mindiJisasa ateanga atu aiyu epoto, nimbana

* 8:12: Mt 12:39; Lk 11:29 * 8:15: Lk 12:1-3 * 8:17: Mk 6:52 * 8:19: Mk 6:41-44

Page 92: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 8:23 89 Maki 8:34-38kini-mane akali oko wata ape leainipia.23 Wuane leai-kola, Jisasato akali leekoo okone kii minu atu aiyu poto, tanooko tepa alu, amonga-yale peapelepia.Poto, Jisasato akali lee koo okona leengaapesango soo loto, balana kii lapotaka-mane akali okonena lenenga wata yaepia.Wuane piyu, balato akali okone tipa puato,nimbato minditaka mindi andelepe, andanapelepe leaipia.

24 Wuane lea-kola, akali okomane bal-ana pii okone yano peyoto, nambatoakali minditupa andeyo tekeko, wayu-mane anda napeyo-kola, utupane ita gu-lene atoto, epoko peyai leaipia. 25Wuanelea-kola, Jisasato balana kii lapotaka-maneakali okona lee okolapo lapone teke wataya-kola, akali okonemane kuai lo an-deaipia. Balana lee kuai lo tea-kola,pitaka taka kuai lo andeaipia. 26 Andea-kola, Jisasato bala lamawuato, nimba tanookona peke nalene, andaka puu leaipia.

PitatoNimbaMesayaOkoAtele LeaneOkoMatiyu 16:13-20; Luku 9:18-22

27Okone angi, Jisasapi, balana disaipolotupapi, utupane Sisatiya Pilipai tano an-dane okona mandaka tano aŋako yane tu-pana epoko peainipia. Asininga poto, bal-ato utupane tipa puato, wandakali-manenamba andayo api ateya lalainipe leaipia.28 Wuane lea-kola, utupane-mane balalamawuato, wandakali minditupa-manenimba ipa peya-maiyane akali Jone okoatele lalaini leainipia. Minditupa-manenimba Ilainja atele lalaini. Minditupa-mane nimba akali potopisa wamba ateainitupana waka mindi atele lalaini leainipia.*

29 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, utupane-mane wuane lalainitekeko, yakamato namba api ateyalalainipe leaipia. Wuane lea-kola, Pitatobalana pii okone yano peyoto, nimbaMesaya oko atele leaipia. * 30 Wuanelea-kola, Jisasato pii tai mindi utupanelamawuato, namba Mesaya oko ateyalo yakamato wandakali mindikipi mindilamai na-piyapape leaipia.

Akalina Iwanane Bala Omalu, IkaLolopeya Leane Oko

Matiyu 16:21-28; Luku 9:21-2731 Okone angi, Jisasato pii wenene

mindi balana disaipolo tupa bulupane

tewa lamawuato, Juta yame ando atalainiakali tupapi, pitisa akali kawane tupapi,loo tupana mana andene akali tupapi,utupane-maneAkalina Iwanane okomasiamaulai-kola, bala tandaka kambua nape-pene guleya. Akali-mane bala peyo omelolai-kola, ole teponena, bala malinga ikalolopeya leaipia.

32 Wuane pulupeya lo panakame lea-kola, Pitato bala atu aiyu amonga-yalepoto, bala laiya loto, nimbato wuanenalape leaipia. 33 Wuane lea-kola, Jisasabala mopeke loto, balana disaipolo wakatupa andeaipia. Andoto, balato Pita laiyaloto, nimbato Gotena nembo-tene okowato mina napene, wuane lele leaipia.Nimbato wandakalina nembo-tene okowato minuto, Satane gulo wuane lele-ko.Nimba nambana masianesa puu leaipia.

34-38Wuane lalu, balato balana disaipolotupapi, wandakali waka amunguli peainitupapi, utupane pitaka ipulupa loto, piimindi utupane lamawuato, wandakaliyame koo andipa ateyai tupamane AiyaneGote angu lotu na-lalaini. Jia. Utupane-mane gote waka tupa lotu lalaini manaokomane pamuku pima epoko piyaneyame gulo atoto, mana koo kambua tupawato minu atalaini. Wuane pua ateyai okoandoto, wandakali waka minditupa-manenambapi, nambana pii okopi, okonelapobilipi leyama loyale yala wato, nanimaJisasana yame ata napeyama lolopeyai.Wuane lolai-kola, matili Ayiane Gotenatai-lene oko Akalina Iwanane okongayola-kola, balana enjole epene wetetupa towa epola-angi, balato wandakaliutupane nambana yame ateyai loyaleyala ola-kola, wandakali utupane katuloGote towa saka atapowa ata napulu-peyai. Jia. Wandakali mindimane yuuokona minditaka eya tupa pitaka mo yatawato teke, matili bala saka atapowa atanapeando, balana minditaka yola tupapitaka-mane anu puato bala moyolo-peyape. Balato aki mindimawuato, balanasaka atapowa atolane oko katulo kambomolo-peke lolo-peyape. Wandakali mindinambana yame atola-kola, namba yandapingiyaini akali tupamane bala peyoome lamakale lolopeyai. Wuane lolai-kola, wandakali mindi bala omolowanenembo toto, nambana yame ata napeando,Gote towa bala saka atapowa ata napulu-

* 8:28: Mk 6:14-16 * 8:29: Jo 6:68-69; Mk 9:9

Page 93: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 9:1 90 Maki 9:16peya. Wuane tekeko, wandakali mindibala Gotena pii layene epene oko bilipiloto, nambana yame ateya lo andoto,wandakali-mane bala peyo ome leaindo,bala Gote towa saka atapowa atolopeya.Tene okonena, wandakali mindimanenamba polowa okona epokale nemboteando, bala tane nembo natene, kenda-pene balanga epola tupa balana itamalamanda gulo aiyu, namba watamaepeakale. Jisasato wuane leaipia. *

91 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, nambato pii enene mindiyakama langeyo. Wandakali oo ateyatupana minditupa wamba ini oma napeneatoto andolai-kola, Goteto wandakalitupa taimane ando atolanga andolopeyaileaipia. *

Jisasa Bala Waka Guleane OkoMatiyu 17:1-13; Luku 9:28-36

2 Ole wataka pea-kola, Jisasato Pita,Jemesa, Jone ima utupane atu aiyu yuuwangiane kenga wete mindina iyu poto,yakama angu ateainipia. Okone angi,bala utupanena wenonga atoto, wakaguleaipia. * 3 Balana tona peane tupa akewete puato, tii pikoyo peaipia. Yuungawandakalimindimane lapa-lapamindi akeokonepene katulo gulaya aa napiyane.4 Jisasawaka gulea-kola, Ilainja, Mosesa-la,okonelapo epo pana wato, Jisasa towa piilalawa pua ateainipia.

5-6 Wuane pea-kola, balana disaipolotepo tupamane yuku-mane omeainipia.Yuku-mane omoto, aki loape tatakewato, Pitato Jisasa lamawuato, tisa,nanimato yuu okona ateyama-kola, kuaileya-ko. Nanima tepo akali tupamaneanda aiyakame tepo pimakale. Mindinimbana, mindi Mosesana, mindiIlainjana, pingimakale leaipia. 7 Wuanelea-kola, mole mindimane epoto, utupaneyamepeyoto, omboya-kola,mole okonenaato pii mindi leane okomane loto, akali ooateya oko bala namba iwanane yamapaneyene oko. Yakamato balana pii ale amai-yapape leaipia.

8 Wuane lea-kola, okone angi teke, di-saipolo tepo tupamane anda amo-nenapeai-kola, akali wakamindi Jisasa towa atuata napeaipia. Jia. Bala angu ateanga

andeaini-pia. 9 Jisasato balana disaipolotepo utupane towa atu yuu wangiane okotepa alu, puu nena loto, pii tai mindiutupane lamawuato, yakamato minditakaandalai oko wandakali mindikipi mindilamai napene atama pulu, matili AkalinaIwanane okomalinga ika lola-angi, yakam-ato wandakali tupa lamai-yapape leaipia.

10 Wuane lea-kola, disaipolo tepo tu-pamane ale wato, yakama teke-teke piilalawa puato, anu peakale balato AkalinaIwanane oko malinga ika lolopeya leyapeleainipia. 11 Wuane lalu, utupane-maneJisasa tipa puato, Akalina Iwanane okowamba ini epoto, omalu, malinga ikalolopeya yando, anu peakale loo tupanamana andene akali tupamane loto, po-topesa akali Ilainja bala ini ingane yuungapeke lola-kola, matili Akalina Iwanane okoepolopeya lalainipe leainipia.

12-13Wuane leai-kola, balato utupanenapii okone yano peyoto, enene, Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, AkalinaIwanane oko epeakale nembo toto, Ilainjabala ini ingane epoto, pitaka taka motika pulupeya layene eya tekeko, Ilainjabala epeane lo nambato yakama langeyoleaipia. Bala epea-kola, Gotena pii pepapelene eya okomane layene eya pua,akali minditupa-mane balanga mana koomina-makale nembo teaini tupa pitakamineaini-ko. Anu peakale Gotena pii pepapelene eya mindimane loto, wandakali-mane Akalina Iwanane oko minu koyolai-kola, bala tandaka nape-pene layeneeyape. Jisasato wuane leaipia. *

Jisasato Sipitisa Koo Atene Iwana MindiMo Atu Yane Oko

Matiyu 17:14-21; Luku 9:37-4314 Jisasa, Pita, Jemesa, Jone ima utupane

epoto andeai-kola, loo tupana manaandene akali tupamane Jisasana disaipolowaka tupa towa pii yanda pua ateai-kola, wandakali kambua longo waka-mane utupane ato mapu pua ateainipia.15 Jisasa epea-kola, wandakali utupane-mane bala andalu, moko wete loto,bala ateanga taimane poto, nimba wayuepeleya leainipia. 16 Wuane leai-kola,balato utupane tipa puato, yakamato akiloto, utupane towa pii yanda pua ateyaipeleaipia.

* 8:34-38: Mt 10:32-33,38-39; Lk 14:27 * 9:1: Mk 13:30 * 9:2: 2Pi 1:17-18; Ap 3:22 * 9:12-13: Mt 11:14;Mal 4:5; Sam 22:1-18; Ais 53:3

Page 94: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 9:17 91 Maki 9:3417 Wuane lea-kola, wandakali kambua

wete ateaini tupana mindimane balana piiokone yano peyoto, tisa, namba iwananeokomane pii laa napeakale loto, sipitisakoo mindimane balana ambulini minutambu leya-kola, nambato bala atu aiyunimba atelenga epeyo leaipia. 18 Sipitisakoo okonemane balaminuto,mo lombeya-kola, apesango namba iwanane oko ambu-lininga epalane. Epeya-kola, balana nenetupa giti gete loto, tiyongo latane yalane.Nambato nimbana disaipolo tupa lamawu-ato, sipitisa koo oko peyo wata alapa lalotekeko, utupane-mane katulo bala peyowata napiyai leaipia.

19 Wuane lea-kola, Jisasato wandakalitupa tipa puato, ole aki-tupinga nambalo bilipi nalene wandakali yakama towanamba atokale yape leaipia. Ole aki-tupinga nambato yakamana kenda-penetupa awua atokale yape. Iwana okonebala atu aiyu namba ateyonga ipulupaleaipia. 20 Utupane-mane iwana okoneJisasa ateanga atu aiyu epeai-kola, sipitisakoo okomane Jisasa andoto, iwana okonetaimane mo lombea-kola, iwana okonebala peango-ngo pua ya-kola, apesangobalana ambulininga epeaipia.

21Wuane pea-kola, Jisasato iwana okonaayiane oko tipa puato, andoko angi bulu-pane tewa bala wuane peape leaipia.Wuane lea-kola, ayiane okomane balanapii okone yano peyoto, wamba bulupanebala iwana aŋakonga ato, wuane peaneleaipia. 22 Sipitisa koo okomane bala peyoome loyale, ole kambuanga itanga peyoyangaka, ipanga peyo pee laka, piyane.Nimbato katulo bala moyeendo, nanimaondo wato, moyape leaipia.

23 Wuane lea-kola, Jisasato bala tipapuato, anu peakale nimbato namba teeloto, nimbato katulo balamoyeendo, moy-ape lelepe. Wandakali mindimane nambalo bilipi leando, bala moyoyale nambatokatulo pitaka taka piyawane leaipia. *24 Wuane lea-kola, iwana okona ayianeokomane pii taimane loto, nambato bilipileyo tekeko, bilipi leyo nayu naleyo. Nim-bato nambana bilipi oko minu tai layawato, namba moyape leaipia.

25 Wuane lea-kola, wandakali kambuataimane epo amunguli peainga andoto,Jisasato sipitisa koo oko laiya loto, sipitisa

koo, nimbato iwana okona ale tuma pi-maiyu, pii naleakale laya alene yako. Nam-bato nimba langeyo nayu leyo-ko. Nim-bato iwana oko tepa alu pulu, dee laponebalanga peke lolene leaipia. 26 Wuanelea-kola, sipitisa koo okomane kalae loto,iwana oko taimane mo malawai loto,bala tepa alu, peaipia. Pea-kola, iwanaoko omene gulene ya-kola, wandakalikambua-mane bala omala ya leainipia.* 27 Utupane-mane wuane leaini tekeko,Jisasato iwana okonena kii minuto, balamina ika lea-kola, iwana okone ika leaipia.

28Matili Jisasa bala andamindina kolan-daka lea-kola, balana disaipolo tupa angubala towa atu pituto, anu peakale nani-mato katulo sipitisa koo okone peyo watana-piyamape leainipia. 29Wuane leai-kola,balato utupanena pii okone yano peyoto,wandakali-mane pote leyai-kola, sipitisakoo okonepene tupamane wandakali tupatepa alu, palaini. Mangene waka mindipeyai-kola, na-palaini leaipia.

Akalina Iwanane Omalu, Ika Lolopeya OleLapone Leane Oko

Matiyu 17:22-23; Luku 9:43-4530-31 Okone angi, Jisasato balana

disaipolo tupa angu mana lamauwakalenayuto, bala asia okona peya lo wandakaliwaka mindimane anda napeakale nemboteaipia. Wuane nembo toto, balanadisaipolo tupa towa anda okone tepaalu, Galili disitiki okona tombengapeainipia. Asini poto, balato utupaneangu mana lamawuato, akali mindimaneAkalina Iwanane oko ene pitula-kola, akaliminditupa-mane bala peyo ome lolai-kola,ole teponena bala malinga ika lolopeyaleaipia. * 32 Wuane lea-kola, utupane-mane ale wato, balato aki nembo toto,wuane leyape lo tatake yaini tekeko,utupane-mane bala tipa puyale yukuyainipia. *

Akali Gene Andane Wete Yene ApiAteyamape Leaini Oko

Matiyu 18:1-5; Luku 9:46-4833 Jisasa balana disaipolo tupa towa Ka-

paneame tano okona poto, anda mindinakolandaka leainipia. Anda okonena atoto,balato utupane tipa puato, asini epalama-angi, yakamato aki loto, pii yanda pimaepalaipe leaipia. 34 Balato wuane leane

* 9:23: Mt 21:21; Mk 11:23 * 9:26: Mk 1:26 * 9:30-31: Mk 8:31; 10:32-34; Jo 7:1 * 9:32: Lk 9:45

Page 95: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 9:35 92 Maki 9:49tekeko, wamba utupane-mane nanima di-saipolo ateyama tupana akali gene andanewete yene api ateyamape lo pii yandapima epalama okona leya nembo toto,yala wato, yakama balana pii okone yanonapeleaini-pia.

35 Balana pii okone yano napeleai-kola,bala pituto, balana disaipolo alesa tupalamawuato, ipulupa leaipia. Epeai-kola,balato utupane lamawuato, akali mindi-mane gene andane wete yene atokalenembo teando, bala akali gene nayenegulo atoto, wandakali pitakana piape akaligulo atape-pene leaipia. *

36-37Wuane lalu, balato andopanemindikii minu atu aiyu epoto, balana dis-aipolo tupana tombenenga bala towa atuateapele-pia. Balato andopane okone opeloto, balana disaipolo tupa lamawuato,wandakali mindimane namba nembo toto,andopane okopene mindi moyando, bal-ato namba moyola-kola teke pulupeya.Namba moyando, balato namba ati kengaatala yuunga puu leane Gote oko moyola-kola teke pulupeya leaipia. *

Kenda-pene Gii Na-piyaini WandakaliTupamane Nanima Moyalaini Leane Oko

Luku 9:49-5038 Okone angi, Joneto Jisasa lamawu-

ato, tisa, nanimato andalama-kola, akalimindimane nimbana gene oko loto, sipi-tisa koo tupa peyo wato atala tekeko, balananima watama na-epalane. Tene oko-nena, nanimato bala lamawuato, nimbatoJisasana gene loto, sipitisa koo tupa peyowatolene lalama leaipia.

39-40Wuane lea-kola, Jisasato balana dis-aipolo tupa lamawuato, wandakali mindi-mane kenda-pene mindi nanima gii na-peando, balato nanima moyalane leaipia.Wuaneko, akali mindimane kenda-penemindi nanima gii napene, nambana geneoko loto, metekolo piape mindi peando,balato namba andayopii koomindiwambaini nalolo-peyako. Akali mindimane nam-bana gene oko loto, piape epene mindipua ateando, yakamato jia nalene, bal-ato wuane peakale lo ando kondalapape.* 41 Nambato pii enene mindi yakamalangeyo. Yakama Kataisana yame ateyaiokonena, wandakali mindimane ipa amb-uto, yakama nalapale geando, Goteto yole

epene mindi wandakali okone maulupeya.Jisasato wuane leaipia. *

Koo Peakale Lo Mo Piya Alaini Mana OkoMatiyu 18:6-9; Luku 17:1-2

42 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, andopane namba lo bilipi leyaitupana mindimane koo mindi peakaleloto, wandakali mindimane mo piyayando, Goteto kenda-pene andane wetemindi wandakali okonenga malupeyaleaipia. Andopane mindimane koopeakale loto, wandakali mindimane balamo piya oyale pula-kola, wandakaliokonemane wuane napeakale loto, akaliwaka mindimane ana andane wete mindiwandakali okonena mane okona andi loto,ipa solewata andane okona awua aindakaleando, wandakali okone omolo-peya.Omalu, mana koo okonemina napula-kola,kenda-pene andane wete okone balanganaepolo-peya.

43-48 Goteto wandakali mindi yuu koowetete okona awua aindaka leando, imi-mane wandakali okone no atapowa atola-kola, ita too atapowa atene mindimanebala yango atapowa atolopeya tekeko,bala oma napene, tandaka andane weteteno atapowa atolopeya. Tene okonena,nimbana kini lapotaka ateakale kondole-kola, Goteto nimba yuu koo wetete itatoo atapowa atene okonena awua aindakaleando, nimba koo wetete atolopele.Nimba kini mundu atene atoto, Gotenayuu epene okona saka atapowa ateendo,kuai lolopeya-ko. Nimbana kini-mane koopula lomo piya yando, kini okone kando loapiape. Kene lapotaka ateakale kondole-kola, Goteto nimba yuu koo okonaawua aindaka leando, nimba koo weteteatolopele. Nimba kene mundu ateneatoto, Gotena yuu epene okona atapowaateendo, kuai lolopeya-ko. Nimbana kene-mane koo pula lo mo piya yando, keneokone kando lo apiape. Lene lapotakateakale kondole-kola, Goteto nimba yuukoo wetete okona awua aindaka leando,koo wetete atolopele. Nimba lene mindikitene atoto, Gotena yuu epene okonasaka atapowa ateendo, kuai lolopeya-ko.Nimbana lene-mane koo pula lo mo piyayando, lene okone luku apiape. *

49 Juta yame-mane tomomindi Gote opamawua-yale atoto, Gotena wenonga koo

* 9:35: Lk 22:24; Mt 20:25-28; Mk 10:43-45 * 9:36-37: Mt 10:40 * 9:39-40: Mt 12:30; Lk 11:23 * 9:41: Mt10:42 * 9:43-48: Mt 5:29-30; Ais 66:24

Page 96: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 9:50 93 Maki 10:15tene mindi opa okonena nayakale nembototo, sole minditupa tomo okonena ateloto, Gote lo opa maiyaini. Wuane puateke, Gotena wenonga koo tene mindiwandakali tupanga nayakale nembo toto,ita tapeta gulene kenda-pene minditupautupane pitakanga ipupe-pene.

Sole KambuaYakamangaAtene Gulo Ata-lapape Leane Oko

Matiyu 5:13; Luku 14:3450 Sole-mane tomo mo tende piya alane

tekeko, sole minditupa tende napeneguleando, nanimato anu puato, sole okonelapone mo tende piya olo-peyamape.Minjuni minditupa kapoyale tamualanenembo toto, wandakali-mane sole kambuaminjuni okonena ate loto yata eyai-kola,minjuni okone kapoyale tamua napene,kuai lo yalane. Wuane pua teke, solekambua yakamanga atene gulo atoto,yakamato mindi akali towa yanda napene,kuai lo atalapape. Jisasato wuane leaipia.*

10Wetene Peyo Wata Alaini Mana OkoMatiyu 19:1-12; Luku 16:18

1 Jisasa bala yuu okone tepa alu,Jutiya disitiki okona poto, ipa Jotaneokona amo-yangi peaipia. Pea-kola,wandakali kambua pai pua epo amungulipeai-kola, balato wandakali tupa manalamaiyane pua teke utupane mana lamai-yaepia. 2Mana lamawua atea-kola, Patasaiminditupa-mane bala minu mandekepimakale nembo toto, bala ateangaepeainipia. Utupane-mane bala tipapuato, akali mindimane balana weteneoko mee puu leando, loo Goteto yata yaneokomane akali okonena mana okone yapalo tale puato, katu lolo-peyape leainipia.

3 Wuane leai-kola, balato utupane tipapuato, loo Mosesato yakama geane oko-mane aki leyape leaipia. 4 Wuane lea-kola, utupane-mane balana pii okone yanopeyoto, Mosesato loto, akali mindimanewetene peyo watolane pepa mindi peyoto,bala maiyu, puu leaindo, mana okone katuleane leainipia. *

5 Wuane leai wete, balato utupanelamawauto, yakamato tuu puato, balanapii tanga leainga andoto, Mosesato loookone pepa peyoto, yakamanga geane

leaipia. 6 Wuane tekeko, wamba weteteGoteto pitaka taka yakale loto, wanda,akali-la, okonelapo waa peaipia. *

7-8Wuaneko, akali mindi balana angini,ayiane-la, okonelapo tepa alu, balanawetene oko towa mina mindiki lalane.Wamba okonelapo waka-waka atalapeletekeko, mina mindiki leyapi-kola, liyambaumbuaini mindiki gulalane. * 9 Gotetowanda, akali-la, okonelapo mina mindikileya okonewandakali-maneokonelapomotoko laya napipe-pene layene eya. Jisasatowuane leaipia.

10Wuane lea-kola, matili anda mindinapituto, balana disaipolo tupamane Jisasalamawuato, pii wamba lale okona pii min-ditupa tako pua laa leainipia. 11 Wuaneleai-kola, balato utupane lamawuato, akalimindimane wetene peyo watolane pepamindi mo mawuato, puu lalu, wandawaka mindi kee leaindo, balana wetenewambane oko kenda-pene mindi maiyu,wanda mindoko towa pamuku pula-kolapulupeya. * 12 Dee, wanda mindimaneakalini tepa alu poyale pepa mindi moto,akalini oko maiyu, bala akali waka mindipeando, wanda okonemane akali mindokotowa pamuku pula-kola pulupeya leaipia.

Andopane Tupa Epeakale Lo Ando Kon-dalapa Leane Oko

Matiyu 19:13-15; Luku 18:15-1713Alu mindi Jisasato andopane tupanga

kii yata yakale nembo toto, wandakaliminditupa-mane andopane tupa atu aiyubala ateanga epeaini tekeko, balana dis-aipolo tupamane wandakali utupane laiyaloto, yakamato andopane tupa atu aiyunaepene, kondalapa leainipia.

14 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenamana okone embowato, utupane lamawu-ato, Goteto andopane okopene gulenewandakali tupa ando atalane leaipia.Yakamato andopane utupa minandinalene, namba ateyonga epeakale loando kondalapa. 15 Nambato pii enenemindi yakama langeyo. Goteto utupaneando ateakale lo andopane-mane andokonda alaini pua teke, Goteto bala andoateakale lo wandakali mindimane andokonda yaindo, Goteto bala moyo andoatolopeya. Wuane tekeko, Goteto balaando ateakale lo wandakali mindimaneando konda nayando, Goteto bala moyo

* 9:50: Mt 5:13; Lk 14:34 * 10:4: Lo 24:1-4; Mt 5:31 * 10:6: Jen 1:27; 5:2 * 10:7-8: Jen 2:24; Ep 5:31-33* 10:11: Mt 5:32

Page 97: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 10:16 94 Maki 10:31

ando atalane lo wandakali okonemaneanda napulu-peya. Jia wete leaipia. *16 Wuane lalu, balato andopane tupamindiki-mindiki ope lo miaka puato,balana kini utupanenga yata wato, Gotetonimba moyo ateakale loto, belesini maikipeaipia.

Jisasato Akali Amango Mindina Pii YanoPeleane Oko

Matiyu 19:16-30; Luku 18:18-3017 Matili Jisasa bala yuu waka mindina

poyale asini pea-kola, akali mindi taimaneepoto, Jisasa ateanga aiki leka wato, tisaepene, namba saka atapowa atokalenga,nambato anu puape lo tipa peaipia.

18 Tipa pea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, wandakali epene mindikipi mindi atanapeya leaipia. Gote bala angu epeneateya-ko. Anu peakale nimbato namba an-dayo, tisa epene lelepe leaipia. 19NimbatoGotena loo tupa andelene pia okoni. Nim-bato wandakali peyo ome nalape. Wanda,akali-la, liyambato pamuku na-piyapape.Nimbato pake namiape. Nimbato wan-dakali yangone mindi kosimi loto, owatopii nalape. Nimbato owato pii loto, min-ditaka namiape. Nimbato nimbana angini,ayiane-la, okone-lapona pangosa atoto,okone-lapona pii lolapi tupa wato minuatape leaipia. *

20 Wuane lea-kola, akali okonemanebala lamawuato, tisa, wamba nambaaŋakonga atoto, Gotena loo utupanepitakawatominu atama ipulu, andipa giaulo minu teke atalawane leaipia. 21Wuanelea-kola, Jisasato bala andatawa atoto, balatowa epelewa yamapane yoto, nimbatomana epene mindiki angu mina napeneatele leaipia. Nimba poto, wandakali wakatupamane nimbana minditaka eya tupapitaka kambeakale lape. Kambolai-kola,nimbato muni mole tupa wandakali tipiatupa maipe. Wuane peendo, nimbanaminditaka epene wetete tupa ati kengayolopeya-ko. Nimba namba watamaipupe leaipia. 22 Wuane lea-kola, akaliokonemane balana minditaka kambuawetete yane tupa awua tepa na-wakalenembo toto, bala mini kenda wato,wenongo yalu, Jisasa tepa alu, peaipia.

23 Pea-kola, Jisasato balana disaipolotupa anda amo-nena puato, Goteto utu-pane ando ateakale lo wandakali amango

tupamane ando kondape-pene oko pitetealaini leaipia. 24 Wuane leane oko alewato, balana disaipolo tupamane mokowete leaini tekeko, Jisasato pii okone lolo-peke loto, iwana yame, Goteto utupaneando ateakale lo wandakali-mane andokondape-pene oko pitete alaini. 25 Yiakamele mindimane yana asia titi mindinakolandaka loyalemakande pipia-yale, balapitete apia-yale tekeko, Goteto utupanemoyo ando ateakale lo akali amango tupa-mane ando kondape-pene oko pitete wetealaini leaipia.

26 Wuane lea-kola, balana disaipolotupamane moko wetete loto, yakamateke-teke pii lalawa puato, wuane yando,api katulo saka atapowa atolo-peyapeleainipia. 27 Wuane leai-kola, Jisasatoutupane andatawa yoto, wandakaliyakama tane katulo saka atapowaatamakale lo saka ataya na-olopeyaitekeko, Goteto katulo pitaka taka piyane.Tene okonena, wandakali mindimaneGotenga tungi peyo nayu bilipi leando,Goteto katulo bala saka atapowa ateakalelo ataya olopeya leaipia.

28 Wuane lea-kola, Pitato bala tipapuato, nanimana minditaka yalamanetupa pitaka awua tepa alu, nanimatonimba watama epeyama okoni leaipia.29 Wuane lea-kola, Jisasato balanadisaipolo tupa lamawuato, nambato piienene mindi yakama langeyo leaipia.Wandakali minditupa-mane Gotena piilayene epene oko nembo toto, nambanapiape oko puyale utupanena andayandopi, amene, imalini yandopi, angini,ayiane yandopi, andopane yandopi, eeyandopi, utupanena mindi tepa alaini.

30 Wuane piyaini wandakali tupa yuuokona atolai-kola, matili Goteto andapi,amene, imalinipi, anginipi, andopanepi,eepi, utupane andete lo wandakaliutupane pitakanga malupeya. Wandakaliminditupa-mane kenda-pene andaneminditupa wandakali utupane maikipulupeyai tekeko, matili Goteto balanayame wandakali utupane saka atapowaateakale lo ataya olopeya. 31 Okone angi,wandakali andipa gene andane weteteyene ateyai utupana kambua gene nayenewetete atolopeyai. Dee, wandakali andipagene nayenewetete ateyai tupana kambua

* 10:15: Mt 18:3-4 * 10:19: Ek 20:12-17; Lo 5:16-20 * 10:31: Mt 20:16; Lk 13:29-30

Page 98: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 10:32-33 95 Maki 10:43-45gene andane wetete yene atolopeyai.Jisasato wuane leaipia. *

Akalina Iwanane Bala Omalu, IkaLolopeya, Ole Tepone Leane Oko

Matiyu 20:17-19; Luku 18:31-3432-33 Matili Jisasapi, balana disaipolo

tupapi, wandakali waka minditupapi, utu-pane Jutusaleme poyale asini peainipia.Jutusaleme poloma-kola, kenda-peneminditupa yakamanga epolane nembototo, balana disaipolo tupamane yukuwato, asini peaini tekeko, Jisasa bala yukunaene atoto, ini ingane peaipia. Bala iniingane pea-kola, utupane-mane mokowete loto, yukuwa nembo kambua teai-kola, Jisasato wandakali waka tupa tepaalu, balana disaipolo tupa angu atu aiyuamonga-yale peaipia. Poto, kenda-peneminditupa balanga epolopeya loto, balatoutupane lamawuato, ale alapa, andipananima Jutusaleme poyale asini peyamaleaipia. Poloma-kola, akali mindimaneAkalina Iwanane oko ene pituto, pitisaakali kawane tupapi, loo tupana manaandene akali tupapi, utupanena kiningamaula-kola, utupane-mane namba kosimiloto, omeakale lalu, akali yame wakatupana kininga malupeyai. * 34 Maulai-kola, akali utupane-mane namba lambaloto, apesango nambanga soo lo peyalu,kunju-mane peyalu, peyo ome lolai-kola,ole teponena namba malinga ika lolo-peyawa. Jisasato wuane leaipia.

Disaipolo Lapo-mane Akali Gene Yene At-apakale Leapele Oko

Matiyu 20:20-2835 Jisasato wuane lea-kola, matili Sepiti

iwanane Jemesa, Jone-la, okonelapoepoto, tisa, nimbato nalipa moyo,mangene mindi pula lo tee leyapa okonimbato pipi lakae lo nembo teyapaleapelepia. 36 Wuane leapi-kola, balatookonelapo tipa puato, nambato liyambamoyoyale, aki mindi pipi lakae lo nemboteyapipe leaipia.

37 Wuane lea-kola, okonelapo-manebala lamawuato, matili nimba kiŋitai wetete atole-angi, nalipana mindinimbana kii tikasa piti lalu, mindokonimbana kii koyasa piti lapi lakae lonembo teyapa leapelepia. 38Wuane leapi-kola, balato okonelapo lamawuato, matilimangene anu-pene tupa pulu-peyape lo

liyambato nembo natene, mee nambatowuane pipia lakae lo nembo toto, teeleyapi leaipia. Minditaka mindi kapopenenga petene gulola oko nambatonolo-peyawa oko liyambato katulo nolo-peyapipe. Ipa nambato molowa okoliyambato katulo molo-peyapipe leaipia. *

39Wuane lea-kola, okonelapo-mane bal-ana pii okone yano peyoto, nalipato katulowuane pulu-peyapa leapelepia. Wuaneleapi-kola, balato okonelapo lamawuato,enene, minditaka mindi kapo penengapetene gulola oko nambato nolowa-kola,liyambatopi okone nolo-peyapi. Nambatoipa mindi molowa-kola, liyambatopi ipaokone molo-peyapi teke. * 40 Liyambatowuane pulu-peyapi tekeko, nambana kiitikasa yandopi, nambana kii koyasa yan-dopi, akali mindi bala peteakale lolanepiape oko nambana jia. Toko okone-lapona namba ayiane okomane akali lapopeteakale lata yane leaipia.

41 Jemesa, Jone-la, okonelapo-maneakali gene yene atapakale leapi-kola,matili Jisasana disaipolo waka tupamanepii temane okone ale wato, disaipolookonelapo towa yataka yainipia. 42Yatakayai-kola, Jisasato balana disaipolo tupapitaka ipulupa loto, wandakali yamewaka tupa ando atalane akali tupamanewandakali utupanena lipinga ateyamanembo toto, utupane taimane bosa loando atalaini lo yakamato nembo teyaiokoni leaipia. Dee, wandakali utupane-mane yakamana pii wato mineakaleloto, wandakali yame waka tupana akalikawane tupamane utupane taimanelamawuato, yakamato wua piyapa lalainilo yakamato nembo teyai teke. *

43-45 Utupane-mane wuane piyainitekeko, yakamato mana okone watomina na-piyapape. Jia. Akalina Iwananeepeane oko balana wandakali-mane piapepingeakale nembo toto na-epeane. Jia.Balato wandakali kambua tupa moyo,utupanena piape pimawuato, utupanekambo molo-peke loyale, omolo epeane-ko. Disaipolo yakamana mindimaneakali gene yene atauwa lakae lo nemboteando, bala yakamana piape akali guloatape-pene. Yakamana mindimaneakali gene andane wetete yene atauwalakae lo nembo teando, bala yole mia

* 10:32-33: Mk 8:31; 9:30-31 * 10:38: Mk 14:36; Lk 12:50 * 10:39: Ap 12:2; Lap 1:9 * 10:42: Lk 22:25-27

Page 99: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 10:46 96 Maki 11:9napene, wandakali tupa pitaka mee moyo,utupanena piape tupa pimawua atape-pene. Jisasato wuane leaipia. *

Jisasato Akali Lee Koo Mindi Lee TayaYane Oko

Matiyu 20:29-34; Luku 18:35-4346 Jisasa balana disaipolo tupa towa

Jetiko tano okona peainipia. Matiliutupane-mane wandakali kambua towaatu Jetiko tepa alu peai-kola, Timiasaiwanane Batimiasa bala asia ayatenengapeteaipia. Bala akali lee koo mindi pituto,wandakali tupa tee loto, muni giyapalaka piki pua piti-yaepia. 47 WandakalimindimaneNasatesa tane Jisasa oko epeyalea-kola, Batimiasato ale wato, pii taimaneloto, Dapiti yame Jisasa nimbato nambaondo aa laka peaipia. 48 Wuane laka pea-kola, wandakali kambua-mane bala laiyaloto, pii nalene, kondaa leaini tekeko,balato ole kambuanga pii taimane wetelaka puato, Dapiti yame akali nimbatonamba ondo aa leaipia.

49Wuane laka pea-kola, Jisasa bala asinipuu apo naene, ongane atoto, akali leekoo okone bala namba ateyonga epeakalelalapa leaipia. Wuane lea-kola, wandakalitupamane akali lee koo oko lamawuato,balato nimba ee leya-ko. Mini epene palu,ika laa leainipia. 50 Wuane leai-kola, bal-ana sakesa piyane oko yoko tepa alu, balataimane ika lalu, Jisasa ateanga epeaipia.

51 Epea-kola, Jisasato bala tipa puato,nambato nimba moyo, anu pipi lakae lonembo telepe leaipia. Wuane lea-kola,akali lee koo okomane bala lamawuato,tisa, nimbato nambana lene tee laya apilakae lo nembo teyo leaipia. 52 Wuanelea-kola, Jisasato bala lamawuato, nimbatonamba lo bilipi lele okonena, nambatonimbana lee mo tee laya eyo-ko. Nimbapuu leaipia. Wuane lea-kola, okone angiteke, akali okone lee toto, Jisasa watamapeaipia. *

11Kiŋi Tupamane Palaini Pua, Jisasa Bala

Jutusaleme Peane OkoMatiyu 21:1-11; Luku 19:28-40; Jone 12:12-

191-2 Jisasapi, balana disaipolo tupapi,

utupane yakama Jutusaleme poyale Olipiwangiane okona pulu, Betani tano aŋako

okona peakaiyu leainipia. Betepasi tanoaŋako oko mandaka ya-kola, Jisasato bal-ana disaipolo lapo akali wamba inganepulupa loto, wua leaipia: Liyambatotano aŋako amo eya okona peakaiyuloto andolapi-kola, yia dongi talua wan-dakali mindi masianenga napetene mindiandi latane atolanga liyambato kapoyaleandolo-peyapi. Andalu, liyambato okonetita loto, atu ipulupape.

3 Wandakali mindimane liyamba tipapuato, anu peakale liyambato dongi okotita leyapipe leaindo, liyambato balalamawuato, Akali Andane okomane dongimindina masianenga pituto, mangenemindi pukale nembo teya tekeko,nanimanga dongi mindi ata napeya-kola,balato dongi oko molo pulupa lala-kola,nalipato dongi oko tita lo meyapa. Balatomangene okone pikoyo pula-angi, balatonalipa languato, dongi oko nimba atelengaatu kapoyale peke lalapa lolopeya lo lamai-yapape. Jisasato wuane leaipia.

4 Wuane lea-kola, okonelapo-manetano okonena asininga poto andeapi-kola, dongi talua mindi anda mindinaasia lomba okona mandaka gulo andilatane ateanga andoto, tita leapelepia.5Tita leapi-kola, wandakali ongane ateainiminditupa-mane okonelapo tipa puato,anu peakale liyambato dongi talua okonetita leyapipe leainipia.

6 Wuane leai-kola, okonelapo-maneJisasato lalapape leanepua teke lamaiyapi-kola, wandakali utupane-mane atu yalua-ko. Atu pulupa leainipia. 7 Wuane leai-kola, akali okonelapo-mane dongi okoneJisasa ateanga atu peke loto, liyambanatona luu kenga peapili okolapo yokoto,dongi talua okonena masianenga yatayapi-kola, Jisasa bala dongi okonenamasianenga pitiyu, Jutusaleme poyale,asini peaipia.

8 Asini pea-kola, wandakali kambua-mane yakamana tona luu kenga peainitupa yokoto, bala poyale peane asiningapanda pima peainipia. Dee, wandakaliminditupa-mane wayu epeleya loto, itakembone aŋako yokone kambua atenetupa yando awua epoto, asininga pandapua yatama peainipia. 9Bala poyale peaneasini okona ingane peaini wandakalitupapi, bala masianenga watama epeainiwandakali tupapi, utupane-mane pii

* 10:43-45: Mt 23:11; Mk 9:35 * 10:52: Mk 5:34

Page 100: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 11:10 97 Maki 11:23

taimane lama poto, Akali Andane Gotetoakali oko epeakale leya-kola, bala epeyaleainipia. Goteto bala moyo ateakale.Balana gene oko laiyu lalapa. * 10Wambananimana yumbane Dapitito nanimanayame oko moyo ando ateane pua teke,andipa Jisasato nanima moyo andoatolopeya. Gote ati kenga wetete ateyaokomane bala moyo ateakale. Balana geneoko laiyu lalapa lama peainipia.

11 Wuane lama poto, utupane yakamaJisasa towa atu Jutusaleme peakaiyuleainipia. Peakaiyu lalu, bala Juta yamenalotu anda andane okona ende anda-pangosa kolandaka loto, minditaka yanetupa pitaka andamo-nena pua andeanetekeko, nai andaka poyale pea-kola,Jisasapi, balana disaipolo alesa tupapi,utupane Jutusaleme tepa alu, Betani tanookona peke leainipia.

Jisasato Ita Piki Mindi Dini Lia NapeakaleLeane Oko

Matiyu 21:18-1912 Anate-lene Jisasapi, balana disaipolo

tupapi, utupane Betani tano oko tepa alu,asininga peainipia. Poto, Jisasa bala ulianono yaepia. 13Nono wato, balato ita pikimindi amonga-yale ateanga andeapia. Itaokonena yokone kambua ateanga andoto,dini liyape lo andolo peaipia. Ita pikitupana dini lia napiyane oto okone angi,balato ita okone andolo pea-kola, yokoneangu ateanga andeaipia. * 14Dini naliangaandoto, balato ita piki okone lamawu-ato, matili-matilipi, nimbanga dini lianapule-kola, wandakali mindikipi mindi-mane nimbana dini tupa nanolo-peyai. Jiawete lea-kola, balana disaipolo tupamaneale yainipia.

Jisasa Bala Lotu Anda Andane OkonaPeane Oko

Matiyu 21:12-17; Luku 19:45-48; Jone 2:13-22

15 Matili Jisasapi, balana disaipolotupapi, utupane Jutusaleme peakaiyuleainipia. Peakaiyu lalu, Jisasa balalotu anda andane okona ende anda-pangosa kolandaka loto, andea-kola,wandakali minditupa-mane sipisipitupapi, bulamakao tupapi, eka uya tupapi,okonetaka tupa yatawa, makesa yoateainga andeaipia. Makesa yo ateai-kola,balato wandakali utupanepi, wandakali

minditaka kambo ateaini tupapi, utupanepitaka lotu anda okona ende kamakapeakale lo peyo wateaipia. Peyo watalu,balato muni lawa pua peteaini akalitupana tepolo toko tupapi, uya makesayo ateaini wandakali tupana pitiyaini tokotupapi, utupane minu kulembo leaipia.16 Wuane piyu, lotu anda andane okonaende anda-pango okona wandakali-maneminditaka awua epo peakale lo balatoando konda nayaepia. Jia.

17 Balato utupane mana lamawuato,Gotena pii pepa pelene eya mindimaneloto, nambana anda oko wandakali yamepitaka-mane pote lo pitulane anda mindiatolopeya layene eya tekeko, yakamatonambana anda oko pake nene epo pitiyainianda mindi gulaya eyai leaipia. *

18 Wuane lea-kola, pitisa akali kawanetupapi, loo tupana mana andene akali tu-papi, utupane-mane bala minu koyolaneasia mindi aiya peaini tekeko, wandakaliwaka tupa pitaka-mane balana pii alewato, balato kuai lo wete leya nemboteainipia. Tene okonena, pitisa akalikawane tupapi, loo tupana mana andeneakali tupapi, utupane-mane Jisasa andoyukuwato, bala peyoome lamakale nemboteainipia. * 19Matili nai andaka pea-kola,Jisasapi, balana disaipolo tupapi, utupaneJutusaleme tepa alu, peainipia.

Yakamato Pote Lolai Pua, Goteto Pulu-peya Leane Oko

Matiyu 21:20-2220Anate-lene upanda wete Jisasapi, bal-

ana disaipolo tupapi, utupane-mane Ju-tusaleme poyale asia poto andeai-kola, itapiki okona yokonepi, pinipi, pitaka kuuloto, kapu teanga andeaini-pia. 21 TuniJisasato ita okone koyakale lapia okonembo tolo-peke loto, Pitato bala lamawu-ato, tisa, tuni nimbato ita piki oko dini lianapeakale lapi-ko. Andipa kuu loto, kaputeya oko anda leaipia.

22 Wuane lea-kola, Jisasato balana di-saipolo tupa lamawuato, yakamato Gotelo bilipi lalapape leaipia. 23 Nambato piienene mindi yakama langeyo. Wandakaliminditupa-mane nembo lapo pali napene,utupane-mane pote lolai pua teke Gotetopulupeya nembo tatawa atalaini. Wan-dakali utupanena mindimane yuu wan-giane oo peleya oko lamawuato, nimba

* 11:9: Sam 118:25-26 * 11:13: Lk 13:6 * 11:17: Ais 56:7; Jet 7:11 * 11:18: Mk 14:1-2

Page 101: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 11:24 98 Maki 12:3lopalu, ipa solewata andane okona peakanena laa leaindo, Goteto yuu wangianeoko lopoto, ipa sole wata andane okonaaindaka lolopeya. *

24 Yakamatopi pote lolai pua, Gotetopulupeya nembo toto, Gote nimbatomangene minditupa pula lo pote lakapeaindo, balato mangene utupane pitakapiki pulupeya lo nambato yakamalangeyo-ko. Yakamato pote lolai pua tekebalato pulupeya nembo tatawa atalapape.*

25-26 Yakamato pote lolai-angi, nembotolo-peke loto, wamba wandakali mindi-mane mana koo mindi yakamanga mi-nalae yando, yakamana Ayiane Gote atikenga ateya okomane yakama tanena kootupa apia-geakale nembo toto, yakam-ato wandakali okonena koo okone apia-miayapape. Jisasato wuane leaipia. *

Piape Utupa Pipe Lo Apito NimbaLangeape Lo Tipa Peaini Oko

Matiyu 21:23-27; Luku 20:1-827 Jisasa balana disaipolo tupa towa pai

pua teke Jutusaleme peakaiyu leainipia.Peakaiyu loto, bala lotu anda andaneokona ende anda-pangosa epo pea-kola,pitisa akali kawane tupapi, loo tupanamana andene akali tupapi, Juta yame andoatalaini akali waka tupapi, utupane balaateanga epeainipia. 28 Epoto, utupane-mane bala tipa puato, nimbato apinapii wato minuto, wandakali utupa manalamawua atelepe. Apito nimba piapeutupa pipe langipia-kola, nimbato piapeutupa pua atelepe leainipia.

29 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, nambato pii mindiki yakamatipa peyo leaipia. Yakamato nambana piiokone kuai lo yano peleaindo, nambatoyakama languato, piape utupane pipe lonamba langeane akali okona gene okoyakama langukale. 30 Wamba GotetoJone lamawuato, nimbato wandakalitupa ipa peya-maipe lea-kola, balatowandakali tupa ipa peya-maiyaepiape.Pee, wandakali-mane bala lamawuato,nimbato wandakali tupa ipa peya-maipe leai-kola, balato wuane peaipiape.Yakamato namba langiyapa leaipia.

31-32 Wandakali tupa pitaka-mane Jonebala potopesa akali enene mindi ateanelo nemboto minu ateai-kola, Juta yamena

akali kawane tupa yakama yuku wato,yakama teke-teke pii lalawa peainipia.Nanimato Jisasana pii okone yano peyoto,wandakali-mane Jone lamawuato, nim-bato wandakali tupa ipa peya-maipe lea-kola, balato wuane peane lemando, wan-dakali tupamane nanima ana-mane peyoome lolopeyai. Nanimato balana pii okoneyanopeyoto, Goteto Jone lamawuato, nim-bato wandakali tupa ipa peya-maipe lea-kola, balato wuane peane lemando, bal-ato nanima tipa puato, wuane yando, anupeakale yakamato Jonena pii oko bilipinaleaipe lolopeya leainipia. 33 Wuanelalu, utupane-mane Jisasana pii okoneyano peyoto, nanima nembo nateyamaleainipia. Wuane leai-kola, balato utu-pane lamawuato, wuane yando, piapeutupa pipe lo langeane akali okona geneoko nambato yakama langi napukale tekeleaipia.

12Getepe Ee Ando Ateaini Akali Koo Tupana

Pii Kokoli OkoMatiyu 21:33-46; Luku 20:9-19

1 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindiJuta yamena akali kawane tupa lamawu-ato, akali mindimane getepe ee mindiyandoto, ende pua wata aindaka leaipia.Wuane piyu, matili dini tupana ipanepenge lo mokale nembo toto, balato anaandane mindi kua peaipia. Kua piyu,wandakali-mane epoto, getepe dinimindi-tupa pake yolaini nembo toto, akali mindi-mane anda luu kenga mindina atoto, eeokone ando ateakale loto, balato anda luumindi pita yaepia. Piyu, balato akali min-ditupa lamawuato, yakamato nambana eeoko ando ata-giyapape. Matili dini lula-angi, yakamato minditupa yoto, nambagiyu, akenane yolane tupa yakama tanemialapale leaipia. Wuane lalu, bala yuutepanda mindina atama peaipia. *

2 Pea-kola, matili getepe dini mandu-lane oto oko epea-angi, balana ee okoneando ateaini akali tupamane getepe diniminditupa yoo geakale nembo toto, ee an-duane okomane balana piape akali mindilamawuato, nimbato getepe dini mindi-tupa molo puu leaipia. 3 Wuane lea-kola, piape akali okonemane dini mindi-tupa molo peane tekeko, ee okone andoateaini akali tupamane diniminditupa yoo

* 11:23: Mt 17:20 * 11:24: Mt 7:7-8 * 11:25-26: Mt 6:14-15 * 12:1: Ais 5:1-2

Page 102: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 12:4 99 Maki 12:16mai napene, bala minu peyalu, mee pekeleakale leainipia.

4 Peke lea-kola, ee anduane okomanepiape akali waka mindi lamawuato, diniminditupa molo puu lea-kola, ee okoneando ateaini akali tupamane balanakawane peyo yangi puato, mana koo yala-pene minditupa balanga mineaini-pia.5 Wuane peai-kola, ee anduane okomanepiape akali waka mindi teke lamawuato,dini minditupa molo puu lea-kola, eeokone ando ateaini akali tupamane piapeakali okone peyo ome leainipia. Wuanepeai-kola, ee anduane okomane piapeakali mindiki-mindiki lo kambua peakalelaka peane tekeko, ee okone ando ateainiakali tupamane minditupa minu peyalu,minditupa peyo ome leainipia.

6Wuane peai-kola, matili akali mindikiangu ee anduane oko towa ateapele-pia.Akali okone balana iwanane yamapaneyene oko. Bala atea-kola, ee anduane oko-mane loto, nambana ee okone ando ateyaiakali tupamane namba iwanane okona piiale wato, dini minditupa yoo malupeyaileaipia. Wuane loto, koyonga bala peakaleleaipia.

7 Balana iwanane okonemane dini min-ditupa molo peane tekeko, ee okoneando ateaini akali tupa yakama teke-tekepii lalawa puato, akali epeya okomanebala ayiane okona minditaka eya tupapitaka paluni molopeya-ko. Nanimatobala peyo ome loloma-kola, ee oko nan-imana yolopeya leainipia. 8 Wuane lalu,utupane-mane bala minuto, peyo omelalu, bala awua poto, ee okonena takitaapeainipia. *

9 Utupane-mane wuane peai-kola, eeanduane okonemane utupane towa anupulu-peyape. Bala epoto, balana ee okoneando ateaini akali utupane peyo ome lalu,akali wakaminditupa-mane balana getepeee oko ando ateakale lo malupeya.

10-11 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, anda piyaini akali tupamane itaposa mindi andoto, oko koo ya loto, moapeaini okoGotetomoto, andapingina okoate laya yane. Nanimato andeyama-kola,Gotena mana okone kuai-lene wete eyaandeyama layene eya. Yakamato Gotenapii okone wamba alu mindikipi mindi diilo anda napeaipe. Jisasato wuane leaipia.*

12 Wuane lea-kola, Juta yamena akalikawane tupamane ale wato, balato nan-ima andayo pii kokoli okone leya nemboteainipia. Tene okonena, utupane-manebala andi laima lakae lo nembo teainitekeko, nanimato bala andi lemando, wan-dakali kambua ateyai tupamane kenda-pene mindi nanima gulupeyai nemboteainipia. Wuane nembo toto, Juta ya-mena akali kawane tupamane bala andiloyale yuku wato, bala tepa alu, peainipia.

Takisa Muni Maipe-penepe Lo Jisasa TipaPeaini Oko

Matiyu 22:15-22; Luku 20:20-2613 Matili Juta yamena akali kawane tu-

pamane pii lalawa puato, nanimato langa-langa puato, pii mindi Jisasanga tipa pi-makale. Tipa puluma-kola, balato nani-mana pii okone yano peyoto, Juta yamewandakali nanimato Lomo tane gapomaneakali kawane Sisa oko takisa muni mainapipe-pene lola-kola, bala tanena piilolane okomane tekenanimato bala kosimilamakale leainipia. Wuane loto, utupane-mane kiŋi Etote yame akali tupapi, Pata-sai tupapi, utupanena minditupa Jisasaateanga peakale leainipia. *

14 Akali utupane epoto, Jisasa lamawu-ato, tisa, wandakali mindi bala gene yeneyandopi, genenayene yandopi, okone tenemindi ata napeya nembo toto, nimbato piienene oko angu lalene. Nanimato wuapipiai lakae lo Goteto nembo talane tupanimbato mana kuai lo langilini nemboteyama. Wuane nembo toto, andipa nan-imato nimba tipa puato, Gotena loo oko-mane aki leyape leyama leainipia. Jutayame wandakali nanimato Lomo tanegapomane akali kawane Sisa oko takisamuni maipe-penepe, mai napipe-penepe.Mana andoko tika-penepe leainipia.

15Utupane-mane langa-langa puato, piiokone tipa peyai nembo toto, Jisasato utu-pane tipa puato, anu peakale yakamatonamba minu mandeke peyaipe. Nambatomuni ondene mindi andokalenga, mindiawua ipulupa leaipia. 16 Muni ondenemindi awua epeai-kola, balato utupanetipa puato, apina lee-inga waa pitaneokola, gene peyatane okola, okonelapomuni okona ateyape leaipia. Wuanelea-kola, utupane-mane balana pii okoneyano peyoto, Lomo tane gapomane akalikawane Sisa okona lee-inga waa pitane

* 12:8: Ip 13:12 * 12:10-11: Sam 118:22-23 * 12:13: Mk 3:6

Page 103: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 12:17 100 Maki 12:31okola, gene peyatane okola, okonelapomuni okona eya leainipia.

17 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, wuane yando, yakamatoSisana minditaka yolai tupa bala maiyu,Gotena minditaka yolai tupa Gotemaiyapape leaipia. Wuane lea-kola,utupane-mane balana pii okone ale wato,moko loto, nembo kambua teainipia. *

Wandakali Omene Tupa Malinga IkaLolopeyai Leane Oko

Matiyu 22:23-33; Luku 20:27-4018-20Okone angi, Satusi minditupa Jisasa

ateanga epeainipia. Satusi yame-manewandakali omene tupa katulo malinga ikanalolo-peyai lalainipia. Utupane-manebala lamawuato, tisa, amene yanasa ateai-kola, amene bulupane okomane wandamindi kee lalu, andopane mandi napeneomeane leainipia. Wamba Mosesato nan-imana pepa mindi peyoto, mana mindiyata wato, akali mindimane wanda mindikee loto, andopane mandi napene ome-ando, balana amene mindimane wandayalo oko kee loto, amene omeane okonenaandopane mindi mandi maiyakale leaipia.*

21 Wamba Mosesato wuane leane okonembo toto, akali omeane okonenaamene okomane wanda yalo okone keeleane tekeko, balatopi andopane mindimandi napene teke omeaipia. Omea-kola, amene tepone okomane wuane tekepeaipia. 22Amene yanasa utupane pitaka-mane wuane teke pima pulu, wandamindiki okone teke kee lalu, andopanemindi mandi napene oma yiake leainipia.Matili wanda yalo okone balapi omeaipia.23 Amene yanasa utupane pitaka-manewanda mindiki okone teke kee leai-ko.Matili wandakali omene tupa malingaika lolai-angi, wanda okone bala ameneyanasa utupane andokona wetene pitulu-peyape leainipia.

24 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, yakamato Gotenapii pepa pelene eya okola, balana tai-leneokola, okonelapo nembo natene, kopetanembo toto, namba tipa peyai leaipia.25 Matili wandakali omene tupa malingaika lolai-angi, wanda-mane akali napolo-peyai. Akali-manewanda kee nalolo-peyai

teke. Jia. Utupane ati kenga enjole tupaatalaini pua teke atolopeyai.

26-27 Gote bala wandakali omene tu-pana Gote jia. Bala wandakali sakaatene tupana Gote ateya. Tene okonena,Apatakame, Aisake, Jekopo ima wambaomeai-kola teke, matili ita saka aŋakomindi ita lungu-mane teane okone angi,Goteto Mosesa lamawuato, namba Ap-atakame, Aisake, Jekopo ima utupanenaGote ateyo leaipia. Mosesato Gotenapii okone pepa pelea-kola, yakamato piiokone wamba alu mindikipi mindi dii loanda napeaipe. Akali tepo utupane sakaata napeai-yale, Goteto namba utupanenaGote ateyo nalene, namba akali utupa-nena Gote atewa lea-yaleko. Goteto balaakali utupanena Gote ateyo leane oko-mane wandakali omene tupa malinga ikalalaini lo andawa leya. Tene okonena,yakamato wandakali omene tupa malingaika nalolo-peyai lalaini oko kopeta wetelalaini. Jisasato wuane leaipia. *

Gotena Loo Andoko Lipinga Wetete EyapeLo Tipa Peaini Oko

Matiyu 22:34-40; Luku 10:25-2828 Satusi utupane-mane Jisasa towa pii

yanda pua ateai-kola, loo tupanamana an-dene akali mindi epoto, ale yaepia. Jisas-ato Satusi utupanena pii tika pua yanopelea-kola, loo tupana mana andene akaliokonemane bala tipa puato, Gotena lootupana andoko-mane waka tupa pitaka siaminuto, lipinga wetete eyape leaipia. *

29 Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, Gotena loo bulupaneokomane Isatale tanewandakali yakamatoale alapape leya leaipia. Akali Andaneoko bala angu nanimana Gote enene okoateya. * 30 Nimbana Akali Andane Goteokone towa wayumane wetete epelewayamapane yoto, nimbana yamapanepi,tandinipi, nembo-tenepi, tai-lenepi, utu-pane pitaka bala angu mawua atape leya.31 Gotena loo lapone okomane loto, nim-bato nimba tane epelewa yamapane yoatalene wuane pua teke, nimbana wan-dakali yangone tupa towa epelewa yama-pane yo atape leya. Balana loo eya tupapitakana waka mindimane loo okonelaposia minuto, lipinga naeya. Jisasato wuaneleaipia. *

* 12:17: Lom 13:7 * 12:18-20: Ap 23:6-8; Lo 25:5 * 12:26-27: Ek 3:2,6 * 12:28: Lk 10:25-28 * 12:29:Lo 6:4-5 * 12:31: Pit 19:18

Page 104: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 12:32 101 Maki 12:43-4432 Wuane lea-kola, loo tupana mana

andene akali okomane bala lamawuato,tisa, nimbato kuai lo lele leaipia. Enene,nanimana Akali Andane Gote oko balaangu Gote enene oko ateya. Gote wakamindi ata napeya. 33 Nanimato bala towawayumane wetete epelewa yamapaneyoto, nanimana yamapanepi, nembo-tenepi, tai-lenepi, utupane pitaka balamawua atoto, nanima tane epelewayamapane yo atalamane pua teke,nanimana wandakali yangone tupatowa epelewa yamapane yo atape-pene.Gote wayu pele lo sipisipi maputaneyangalamane mana tupapi, Gote wayupele lo waka minditaka maiyamanemana tupapi, mana okonepene tupapitaka napinga-yale eyai-kola, Gotepi,wandakalipi, utupane towa epelewayamapane yo atalamane mana oko lipingawetete eya. Loo tupanamana andene akaliokomane wuane leaipia. *

34 Wuane lea-kola, akali okonemanepii okone kuai lo leanga andoto, Jisasatobala lamawuato, Goteto nimba moyo andoateakale lo nimbato ando konda oyalepele oko nambato andeyo leaipia. Jisas-ato akali utupane pitakana pii kuai loyano pelea-kola, wandakali pitaka-manepii waka mindi balanga tipa puyale yukuyainipia.

Mesaya Oko Bala Dapiti YamenaMandiyene Angu Jia Leane Oko

Matiyu 22:41-46; Luku 20:41-4435 Jisasa bala lotu anda andane okona

ende anda-pangosa atoto, pii manalamawuato, anu peakale loo tupanamana andene akali tupamane Mesayaoko bala kiŋi Dapitina mandiyene okoateya lalainipe leaipia. 36 Wamba OliSipitisa okomane Dapitina nembo-tenemina ika laya ya-kola, balato pii mindileaipia. Loto, Akali Andane Gote okomanenambana Akali Andane Mesaya okolamawuato, matili nambato nimba towayanda pingulaini wandakali tupa nimbanakee pangosa peteakale lokalenga, nimbanambana kii tikasa-tole pituto, maliyoatape leaipia. * 37 Dapitito Mesaya okoandayo, bala nambana Akali Andaneateya leaipia-ko. Anu pua, Mesaya okobala Dapiti yamena mandiyene ateyape.Jisasato wuane lea-kola, wandakali

kambua wete amunguli pua ateainitupamane balana pii okone ale wato, epeleyainipia.

Yakamato Mana Koo Utupa Mana WatoMina Na-piyapape Leane Oko

Matiyu 23:1-36; Luku 11:37-54; 20:45-4738-40 Jisasato wandakali tupa mana

lamawuato, loo tupana mana andeneakali tupamane tona epene kii kee puyokolene tupa piyu, epoko puyale epele wetealaini leaipia. Wandakali waka tupamaneutupane andoto, akali andane, nimba anipelepe lapiai lakae lo nembo toto, lootupanamana andene akali tupa wandakalikambua amunguli piyaini ama tupanapalaini. Utupane yakama Juta yamenalotu anda tupana poto, toko bulupanetupana pitima lakae lo nembo talaini. Dee,wandakali kambua-mane tomo andanemindi no peteyai-angipi, utupane yakamaakali kawane pitiyaini toko tupana pitimalakae lo nembo talaini. Wandakali wakatupamane utupanena mana utupaneandoto, yakama akali epene ateyai nemboteakale loto, akali utupane-mane pote luutupa lalaini tekeko, utupane-mane wandayalo tupa andakasa wato, utupanenaanda tupa mee mialaini. Tene okonena,matili Goteto wandakali tupa kosimi lola-angi, balato akali utupanenga kenda-pene andane wete mindi yata olopeya-ko. Yakamato loo tupana mana andeneakali utupanena mana koo tupa watominulaini. Tika ando atalapape. Jisasatowuane leaipia.

Wanda Yalo Mindimane Gote Wayu PeleLo Muni Mayane Oko

Luku 21:1-441 Wandakali kambua lotu anda an-

dane okona ipuku puato, Gote wayu pelelo muni aŋalapo minditupa aindaka lakapeai-kola, Jisasa bala ongane mandakaanda peyo peteaipia. Anda peyo atea-kola,akali amango kambua-manemuni kambuateke aindaka leainipia. 42 Utupane-manewuane peaini tekeko, Jisasato andea-kola,wanda yalo tipia wete mindi epoto, muniaŋako wete one-pene lapo angu aindakaleanga andeaipia.

43-44 Jisasato okone andoto, balana dis-aipolo tupa ipulupa loto, utupane lamawu-ato, nambato pii enene mindi yakamalangeyo leaipia. Akali amango tupa

* 12:33: Lo 4:35; 1Sa 15:22; Ose 6:6 * 12:36: Sam 110:1

Page 105: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 13:1 102 Maki 13:12pitaka-mane muni kambua wete yakamatanenga yakale loto, minditupa angu ain-daka lalai tekeko, wanda yalo okonga balatane tomo kambo nolane muni mindinayala-kola teke, muni aŋako one-penelapo angu balanga yapiane okonelapolapotaka aindaka lala. Wuane piya oko-mane balato wandakali waka tupa pitakasia minuto, muni kambua wetete aindakalala. Jisasato wuane leaipia. *

13Lotu Anda Andane Oko Keao Lo Minu

Koyolo-peyai Leane OkoMatiyu 24:1-2; Luku 21:5-6

1 Jisasa bala lotu anda andane okonaende kamaka pulu, mindisa poyale pea-kola, balana disaipolo tupana mindimanebala lamawuato, tisa, akali minditupa-mane ana andane wete tupa moto, andaepene wete utupa peaini oko anda leaipia.2Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawuato,andipa nimbato anda andane wete utupaandele tekeko, matili akali minditupa-mane anda utupanena ana mindikipimindi balana ana yangone mindi tokongayakale lo ando konda napulu-peyai. JiaWete. Utupane-mane ana utupa pitakakeao loto, yuunga tepa ayiake laya olopeyaleaipia. *

Kenda-pene Kambua Epolopeya LeaneOko

Matiyu 24:3-14; Luku 21:7-193-4 Matili Jisasa bala lotu anda andane

oko tepa alu, Olipi wangiane okona iyupoto petea-kola, Pita, Jemesa, Jone, En-dutu ima utupane angu bala peteangapeainipia. Poto, utupane-mane bala tipapuato, andoko angi akali minditupa-manelotu anda andane oko minu koyolai-kola,mangene waka minditupa pulu-peyaipeleainipia. Nanimato mangene anu-penemindi wamba ini bulupane andoto, andipamangene waka tupa pitaka puyale peya loandolo-peyamape. Nimbato nanima langileainipia.

5-6 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, akali kambua yale-yale ipukupuato, namba Mesaya oko epeyo loto,wandakali kambua minakasa olopeyai-ko. Wandakali mindimane Mesaya okonamba epeyo loto, yakama minakasaolaini. Waiwa ando atalapape leaipia.

7-8 Matili wandakali yame minditupa-mane wandakali yame waka minditupayanda pimaulai-kola, tili-tula lo atolatupa yakamato ale olopeyai. Kanjitimindina tane wandakali tupamane kan-jiti waka mindina tane tupa yanda an-dane pimawua ateyai lene pii popone okoyakamato ale olopeyai teke. Wandakali-mane mangene utupane wamba ini pulu-peyai tekeko, okone angi teke yuu okokoyo napulu-peyako. Wandakali-maneyanda pua atolai-angi, yakamato ale wato,andipa yuu oko koyo peya nembo toto,yakama yuku olaini. Jia. Yuu minditu-pana yuu yundukumi tupa minulu-peya.Yuu waka minditupana ulia nono an-dane tupa yolopeya. Kenda-pene utupanepitaka wanda-mane andopane manduyalepeya-kola, wamba ini masia peyalaneokonepene gulolo-peya.

9-10 Akali minditupa-mane wambaini poto, Gotena pii layene epeneoko wandakali yame palu peya tupapitaka lamaipe-pene guleya tekeko,yakama nambana yame ateyai okonena,Juta yame-mane yakama andi lo awuapolopeyai. Utupane-mane yakamanakanjole tupana wenonga yakama kosimiloto, yakamana lotu anda tupana atalapaloto, yakama kunju-mane peyolo-peyai.Utupane-mane wuane pulaini. Waiwaando atalapape. Yakamato nambanapii layene epene oko gapomane akalikawane tupapi, kiŋipi, utupanengalamai-yapale nembo toto, alu minditupaGoteto ando konda ola-kola, wandakaliminditupa-mane yakama andi lo awuapoto, gapomane akali kawane utupanenawenonga yakama kosimi lolopeyai. *

11Wandakali tupamane yakama andi loawua poto, yakama kosimi loyale pulai-angi, yakamato aki lamakalepe lo nembokambua tolaini. Jia. Yakama tane wualamakale nembo toto, pii nalolo-peyai. Jia.Oli Sipitisa okomane yakamana nembo-tene tupa mina ika loto, wua lalapa lola-kola, yakamato pii lolo-peyaiko. Wan-dakali utupane-mane yakama kosimi lolai-angi, Oli Sipitisa okomane pii yakama lan-gula tupa lalapape. *

12 Okone angi, akali mindi nambanayame atola-kola, balana amene okomanebala kosimi loto, gapomane okomane

* 12:43-44: 2Ko 8:11-12 * 13:2: Lk 19:42-44 * 13:9-10: Mt 10:17-20 * 13:11: Lk 12:11-12

Page 106: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 13:13 103 Maki 13:24-25bala peyo ome leakale lo malupeya.Andopane mindi nambana yame atola-kola, balana ayiane okomane andopaneokone kosimi loto, wuane teke pulupeya.Andopane minditupana angini, ayiane-la, okonelapo nambana yame atolapi-kola, liyambana andopane utupane-mane okonelapo yanda pimawua, kosimiloto, gapomane okomane okonelapopeyo ome leakale lolopeyai teke. *13 Yakama nambana yame atolai okoandoto, wandakali kambua-mane yakamaando yamapane koo wete palu atolopeyaitekeko, wandakali mindimane nambaawua tepa naene, kenda-pene epola tupaawua atoto, bala omolane oto okonagiau leando, matili bala saka atapowaatolopeya. Jisasato wuane leaipia. *

Kenda-pene Andane Wete MindiEpolopeya Leane Oko

Matiyu 24:15-28; Luku 21:20-2414 Pepa oko ando dii lolai wandakali

yakamato pii nambato andipa pepa peleyooko wayumane nembo talapape. WambaJisasato pii mindi tako pua loto, wan-dakali yame waka tupamane owato gotemindi waa puato, Gotena lotu anda an-dane okona ate lolopeyai leaipia. Wuanenapipe-pene tekeko, matili utupane-manewuane pulupeyai. Goteto andola-kola,balana wenonga owato gote okonemanebalana lotu anda epene wete okone mokalato ataya ola-kola pulupeya. Yakamatoandolai-kola, minditaka koo wetete okonelotu anda okona atolanga andolai-angi, Ju-tiya disitiki okona atolaini wandakali tupayuu wangiane tupana palaka pupe-penegulolo-peya. *

15 Palaka pupe-pene gulola-angi,wandakali mindi balana anda takita okonaateando, balana minditaka andaka yolanetupa mokale nembo toto, anda-pangosakolandaka nalene, mee palaka pupe-penegulolo-peya. * 16 Dee, wandakali mindibala eenga ateando, balana tona kengapiyane oko molo-peke nalene, mee palakapupe-pene gulolo-peya teke. 17 Okoneangi, wanda andopane ininga piti-patapitulai tupapi, wanda andopane anduno atene pitulai tupapi, utupane-manepalaka pupe-pene pitete olai-kola, ondowete ape-pene gulolo-peya. * 18 Upa

wete puato, pipiya peleando, yakamapalaka pupe-pene pitete olopeyai-ko.Pipiya peyola-kola, kenda-pene okoneyakamanga epolane lo loma yo atalapape.

19 Wamba wetete Goteto yuu ati-la,okonelapo yakale leane okone angi atotewa, kenda-pene waka-waka kambuayama ipulu, andipa ateyama oto okonagiau leya tekeko, kenda-pene epolaokonemane utupane pitaka sia minuandane mindi epolopeya. Kenda-peneandane wetete okonepene mindi matili-matilipi lapone naepolo-peya. * 20 AkaliAndane Goteto kenda-pene utupane eeana kambua tupana epeakale lo andokonda yando, wandakali pitaka omolo-peyai tekeko, balana wandakali ateakalelata yane tupa pitaka oma yiake lolaininembo toto, balato kenda-pene utupaneee ana aŋalapo angu epeakale lo andokondolo-peya.

21-22 Matili owato Mesayapi, owatopotopesa akalipi, utupanena minditupa-mane wandakali tupa minakasa amakalenembo toto, mindiki-mindiki lo yale-yaleipuku pulupeyai. Epoto, namba Mesayaoko epeyo leandopi, namba potopesaakali enene mindi epeyo leandopi, okone-lapona mindi epeyo lo andawa loyale,utupane-mane metekolo piape minditupapulupeyai. Wuane puato, utupane-mane katulo Gotena wandakali ateakalelata yane tupa minakasa olane asinimindi yando, utupane-mane wuane pulu-peyaiko. Wandakali mindimane yakamalanguato, Mesaya oko bala onga ateya okoandolo ipulupa leandopi, bala amokusaateya oko andolo pulupa leandopi, akaliokonemane enene leya lo yakamatonembo na-talapape. *

23 Matili wandakali minditupa-manewuane pulupeya lo nambato yakamawamba bulupane langeyo-ko. Utupane-mane yakama minakasa olaini. Waiwaando atalapape. Jisasato wuane leaipia.

Akalina Iwanane Okomane Balana Wan-dakali Tupa Lamolo Epolopeya Leane Oko

Matiyu 24:29-31; Luku 21:25-2824-25Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, kenda-pene andane utupanekoyo pula-angi, Goteto minditaka tai

* 13:12: Mt 10:21 * 13:13: Mt 10:22; Jo 15:21 * 13:14: Dan 9:27; 11:31; 12:11 * 13:15: Lk 17:31-32* 13:17: Lk 23:28-31 * 13:19: Dan 12:1; Lap 7:14 * 13:21-22: Lap 13:13

Page 107: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 13:26 104 Maki 14:3ati kenga okona ateya tupa mo ema-ema piya ola-kola, nai, ana-la, okolapolapotaka undupi lalu, atinga kaiyandaateyai tupa yuunga ondo tepa akapulupeya leaipia. * 26 Okone angi,wandakali-mane andolai-kola, AkalinaIwanane oko mole tupana tokongaatoto, balana tai-lene andane okola, tii-pene andane okola, okonelapo towa atuepolanga andolopeyai. * 27 Epoto, balatobalana enjole tupa lamawuato, yakamatonambana wandakali ateakale lata yanetupa lamolo pulupa lola-kola, utupane-mane yuu yoo peya tupa pitakana poto,balana wandakali utupane lamo atuepolopeyai. Jisasato wuane leaipia. *

Ita Piki Tupa Andoto, Mana MialapapeLeane Oko

Matiyu 24:32-35; Luku 21:29-3328 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindi

loto, yakamato ita piki tupa andoto, manamialapape leaipia. Ita piki tupana kem-bonenga ipane epo peteya-kola, yokonewenene tupa kome piyane. Yakamatoyokone utupane andoto, panyu puyalepeya lo andalaini. 29 Wuane pua teke,matili mangene minditupa wamba inipulupeya leyo tupa pula-angi, yakamatoutupane pitaka andoto, Akalina Iwananeoko bala mandaka epoto, asia lombangaatalua nembo talapape. 30 Nambato piienene mindi yakama langeyo. Wan-dakali yame andipa ateyai tupa oma yi-ake nalolai-kola, mangene utupane pitakapulupeya. 31 Matili yuu ati-la, okonelapoalu pulupeya tekeko, matili-matilipi nam-bana pii oko alu napulu-peya. Jisasatowuane leaipia.

Mandeke Pitawa Atalapape Leane OkoMatiyu 24:36-44

32 Wuane lalu, Jisasato pii minditako pua loto, mangene minditupapulupeya leyo tupa oto andokona pulu-peyape, taeme andokona pulu-peyape lo,wandakali mindikipi mindimane nembonateya leaipia. Enjole ati kenga ateyaitupapi, Gote iwanane nambapi, nanimatonembo nateyama teke. Jia. AyianeGote balato angu nembo teya. 33 Gotetomangene utupane andoko angi pulu-peyape lo yakamato nembo nateyai-ko.Yakamato lee too ando atalapape.

34 Anda anduane mindimane yuu wakamindina poyale atoto, balana piape talepuato, balana piape akali tupa mindiki-mindiki lo lamawuato, nimbato piape okoando atape lo lamaiki peaipia. Wuanepuato, balato balana anda asia lomba andoatalane akali oko lamawuato, nimbatonambana anda asia lomba oko pai lo andoatape lalu peaipia.

35-36 Pea-kola, bala andoko angipeke lolo-peyape lo, balana piape akalitupamane nembo nateainipia. Wuanepua teke, anda anduane okonemanebalana piape tale puato, minditupayakama mindiki-mindiki lo giyane.Matili bala peke lolopeya tekeko, naiandaka pola-kola yandopi, utulu tombeyandopi, muna pula-kola yandopi, upandayandopi, andoko angi bala epolo-peyapelo yakamato nembo nateyai. Yakamalimu palu yolai-kola, bala kapoyaleepoto andolane. Yakamato pai lo andoatalapape. * 37Wandakali pitaka-mane piioko ale yakale nembo toto, nambato piioko yakama langeyo-ko. Yakamato andoatalapape. Jisasato wuane leaipia.

14Jisasa Peyo Ome Lamakale Leaini OkoMatiyu 26:1-5; Luku 22:1-2; Jone 11:45-53

1-2 Okone angi, pitisa akali kawane tu-papi, loo tupana mana andene akali tu-papi, utupane-mane Jisasa langa-langapuato, bala minuto, peyo ome lolane asinimindi aiya peainipia. Oto lapo angupola-kola, Pasopa tomo nolane oto okoepola-kola, nanimato yisa napalene betesanolo-peyama nembo toto, utupane-manepii mindi loto, Pasopa oto okona nan-imato Jisasa minu peyo ome lemando,wandakali tupamane nanima towa yatakawato, yanda pingulaini. Ole waka mindiangi, nanimato bala andi lalu, peyo omelamakale leainipia.

WandaMindimaneWele Minditupa Jisas-ana Kawanenga Gae Leane Oko

Matiyu 26:6-13; Jone 12:1-83 Matili Jisasa bala Betani tano okona

atoto, akali Saimone wamba tapa peaneakali okona andaka tomo no peteaipia.Petea-kola, wanda mindimane weletunduma-pene muni andane-manewete kambalaini mindi awua epeaipia.

* 13:24-25: Ais 13:10; Jol 2:10,31; 3:15; Lap 6:12-13 * 13:26: Lap 1:7 * 13:27: Mt 13:40-41; Mk 13:32* 13:35-36: Lk 12:35-38

Page 108: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 14:4-5 105 Maki 14:18Wandakali-mane nata pini tupana ipanepenge lo moto, wele tunduma-peneokonepene tupa waa piyainipia. Weleokone botolo pene epene wete mindinapiti-pata yane. Botolo okone lumbolaneasia tuma ata napene ya-kola, wandaokomane botolo okonena ene luu okominu kundu loto, wele okone Jisasanakawanenga gae lo aiya mayaepia. *

4-5 Wuane pea-kola, wandakali onganepeteaini minditupa-mane yataka wato,yakama teke-teke pii lalawa puato, wan-dakali waka tupamane wele okone kam-beakale loto, wandaokomaneyole kambuawete moto, nanima gipia-yale, nanimatokatulo muni okone wandakali tipia tupamoyo tale puamaima-yaleko. Anu peakalewanda okomane wele oko mee mo olepeyape leainipia. Wuane loto, utupane-mane wanda okone laiya leainipia.

6-8 Laiya leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, wandakali tipia tupa oledindi lo yakama towa atolopeyai leaipia.Matili yakamato utupane moya-makalenembo toto, katulo moyolo-peyai. Nambayakama towa ole dindi lo yuu okonaata napulu-peyama. Wanda okomanenamba moyo, mana epene wete mindinambanga mineya-ko. Anu peakaleyakamato bala mini mo kenda piya eyaipe.Matili akali minditupa-mane namba malipulupeyai nembo toto, andipa balatonambana umbuaini oko mandeke puato,wele oko nambanga gae loto, aiya eya.Balato katulo wuane pukale nembo toto,peya oko peakale lo yakamato andokondalapa. * 9 Nambato pii enene mindiyakama langeyo. Gotena pii layene epeneoko yuu pitakana lo tawe yolai-angi,wanda okomane mangene oko peae-yanembo tolo-peke loto, wandakali-manepii temane oko lo tawe yolopeyai. Jisasatowuane leaipia.

Jutasato Jisasa Ene Pitukale Leane OkoMatiyu 26:14-16; Luku 22:3-6

10 Okone angi, disaipolo alesa akalitupana mindi Jutasa Isaka-tiyote leneokomane Jisasa ene pitukale nembototo, pitisa akali kawane tupa ateaingapeaipia. 11 Poto, Jisasa ene pitukale lea-kola, utupane-mane balana pii okone alewato, epele wete wato, nimbato Jisasaene peteendo, nanimato muni minditupa

gulupeyama leainipia. Wuane leai-kola,balato Jisasa ene pituyale asia mindi aiyapeaipia.

Pasopa Tomo Nolane Tupa MandekePeapele Oko

Matiyu 26:17-20; Luku 22:7-13; Jone 13:21-30

12 Yisa napalene betesa nalaini otobulupane oko epeya-kola, Juta yame-mane Pasopa tomo tupa namakale nembototo, sipisipi andopane mindi peyoyangoto, nalainipia. Oto okone epea-kola, Jisasana disaipolo tupamane balatipa puato, nimbato Pasopa tomo tupanola loto, nanimato aninga mandekepipiai lakae lo nembo telepe leainipia. *13Wuane leai-kola, balato balana disaipolotupana lapo akali lamawuato, liyambaJutusaleme pulupape leaipia. Polapi-kola, akali mindimane ipa pene andanemindina ipa piti-pata awua epoto, liyambamalanda olopeya. Liyambato bala watamapulupape.

14 Bala anda mindina kolandaka lola-kola, liyambato anda okonena anduaneoko lamawuato, tisa okomane pii mindiloto, nambana disaipolo tupa towa Pasopatomo tupa nolane lumu oko aninga eyapelala lalapape. 15Wuane lolapi-kola, balatoliyamba atu poto, dapolo anda kenga lumuandane mindi liyamba andawa lolopeya.Lumu okonena tepolo tokopi, pitulanetokopi, okonetaka tupa mandeke pitaneyolopeya-ko. Liyambato Pasopa tomonolane tupa mandeke piyapape. 16Wuanelea-kola, balana disaipolo okonelapo-mane Jutusaleme poto, andeapi-kola,Jisasato minditaka yolopeya leane tupapitaka ya-kola, akali okonelapo-manePasopa tomo nolane tupa mandeke piyu,peke leapelepia.

Jisasato Yakamana Mindimane NambaEne Pitulu-peya Leane Oko

Matiyu 26:20-2517Matili nai andaka pea-kola, Jisasa bal-

ana disaipolo alesa akali tupa towa andaokonena peakaiyu leainipia. 18 Peakaiyulalu, utupane-mane tomo no peteaini-pia. Tomo no pituto, balato utupanelamawuato, nambato pii enene mindiyakama langeyo. Namba towa atu tomono peteyama akali yakamana mindimane

* 14:3: Lk 7:37-38 * 14:6-8: Lo 15:11; Jo 19:40 * 14:12: Ek 12:6 * 14:18: Sam 41:9

Page 109: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 14:19 106 Maki 14:35namba towa yanda pene akali tupanganamba malupeya leaipia. *

19 Wuane lea-kola, utupane-maneyamapane kenda wato, mindiki-mindikilo bala lamawuato, nimbato nambaandayo nalolo-pele yalua laka peainipia.20-21 Wuane laka peai-kola, balatoutupanena pii okone yano peyoto, Gotenapii pepa pelene eya mindimane loto,Akalina Iwanane okomane wua puaomolo-peya layene eya pua bala omolo-peya tekeko, ene pitulane akali oko balaondo wete ape-pene leaipia. Angini-manebala mandi napea-yale, katu lapia-yale.Akali okone bala alesa akali yakamanamindi. Namba towa disa mindiki okonabetesa tanda peyapa akali okomanenambana yanda pene tupanga malupeya.Jisasato wuane leaipia.

Betesa, Waene-la, Okonelapo NeakaleMayane Oko

Matiyu 26:26-30; Luku 22:15-20; 1 Kotini11:23-25

22 Jisasa balana disaipolo tupa towatomo no pituto, betesa mindi moto,Gote wayu pele lalu, betesa okone kondeleaipia. Konde loto, balana disaipolo tupamawuato, oko nambana umbuaini oko.Yakamato mo nalapa leaipia.

23-24Wuane lalu, balato kapo waene pe-tenemindimoto, Gote wayu pele loto, bal-ana disaipolo tupa mai-yaepia. Mawuato,nambato pii wenene mindi lo yata wato,nambana tundupa oko gae lolowa oko-mane wandakali kambua moyolo-peyawaleaipia. Wuane lea-kola, utupane pitaka-mane waene okone neainipia. *

25 Neai-kola, balato utupane lamawu-ato, nambato pii enene mindi yakamalangeyo leaipia. Andipa ato tewa, nambatowaene nanene atama pulu, matili Gotetowandakali pitaka moyo ando atola-angi,nambato waene waka mindi nolo-peyawa.26 Wuane lalu, balato utupane towa soŋomindi lalu, Jutusaleme tepa alu, Olipi wan-giane okona peainipia.

Pita Nimbato Namba Anda Na-peyawaneLolopele Leane Oko

Matiyu 26:31-35; Luku 22:31-34; Jone13:36-38

27 Okone angi, Jisasato balana disaipolotupa lamawuato, Gotena pii pepa pelene

eya mindimane loto, nambato sipisipiando atalane akali oko peyo omelolowa-kola, sipisipi tupa palaka puutoko lolopeyai layene eya leaipia. Piiokonemane wuane leya okonena, yakamapitaka-mane nambanga tungi peleyai okoawua tepa alu, yakama palaka puu tokololopeyai nembo teyo. 28Yakamato wuanepulupeyai tekeko, matili Goteto nambamalinga ika laya ola-angi, namba wambaini ingane Galili disitiki okona polowa-kola, matili yakama epolopeyai leaipia. *

29 Wuane lea-kola, Pitato balalamawuato, akali waka tupa pitaka-mane nimbanga tungi peleyai oko awuatepa yaindopi, nambato wuane napulu-peyawa leaipia. 30 Wuane lea-kola,Jisasato bala lamawuato, nambato piienene mindi nimba langeyo. Andipautulu, eka pauli maipa mindimane piilapone gulo wene loyale pula-kola, oletepoainga nimbato wandakali minditupalamawuato, nambato Jisasa anda na-peyawane lolopele leaipia. 31 Wuane lea-kola, Pitato bala lamawuato, namba nimbatowa atu omape-pene guleando, okonekatu. Nambato nimba anda na-peyawanenalolo-peyawa. Jia wete leaipia. Wuanelea-kola, disaipolo waka tupa pitaka-manewuane teke leainipia. *

Jisasa Bala Gesemani Olipi WangianeOkona Poto, Pote Leane Oko

Matiyu 26:36-46; Luku 22:39-4632Okone angi, Jisasapi, balana disaipolo

tupapi, utupane yuu Gesemani lene okonapeainipia. Pulu, balato utupane lamawu-ato, namba pote lolo peyo-ko. Yakamaonga pitiyapa leaipia. * 33 Wuane lalu,balato Pita, Jemesa, Jone ima utupane atuaiyu amonga-yale poto, yamapane kendawetete wato, anu puape lo nembo kam-bua teaipia. 34 Nembo kambua toto, bal-ato utupane lamawuato, nambana yama-pane kenda wetete peya okonena, nambaomape-pene gulalua-ko. Anu peyape loandoyale, yakamato onga atoto, ando ata-lapa leaipia. *

35 Wuane lalu, bala ambinga-yalepeaipia. Bala tandaka nape-pene okopeyo wanju olane asini mindi yando,asini okonena pokale nembo toto, balatoyuunga tombawua loto, pote leaipia.

* 14:23-24: Ek 24:8; Sak 9:11; Jet 31:31-34; 1Ko 10:14-18; Ip 9:19-20 * 14:28: Mt 28:16; Mk 16:7 * 14:31: Jo11:16 * 14:32: Jo 18:1 * 14:34: Jo 12:27

Page 110: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 14:36 107 Maki 14:5436 Pote loto, Ayiane Gote, nimbatokatulo pitaka taka pilini-ko. Tandakanambato nape-pene oko peyo wanju olaneasini mindi yando, nimbato asini okonelumbape. Nimbatowuanepula lo nambatonembo teyo tekeko, nambato nembo teyopua napene, nimba tane nembo tele puapipe. Jisasato wuane leaipia. *

37 Wuane lalu, bala peke loto andea-kola, balana disaipolo tepo akali utupanelimu palu yainga andoto, balato Pita tipapuato, Saimone, nimbato katulo awamindiki angu ando ata napene, wambakapoyale pangelepe leaipia. 38 Enene,yakamato ando ataima lakae lo nemboteyai tekeko, yakamana umbaini tainaleya-kola, yakamato ando ata napene,limu paleyai. Sataneto yakama minumandeke pula-kola, yakama yuungapeakolaini. Pote lo ando atalapa leaipia.

39 Wuane lalu, bala lapone ambinga-yale poto, pote bulupane leane mindikiokone teke lolo-peke leaipia. 40 Pote lalu,bala peke loto andea-kola, utupane limuwete wato, lapone limu palu yainga an-deaipia. Andoto, balato utupane peya ikaleane tekeko, utupane-mane aki lamape lonembo nateainipia.

41Nembo nateai-kola, balato ole teponegulo pote lolo pulu, peke loto, utu-pane tipa puato, yakama mee oto molimu teke palu ateyaipe leaipia. Yakam-ato wuane pua ateyai oko kondalapa.Akali mindimane Akalina Iwanane nambayanda pene tupanga maulane oto okoepeya-kola, namba ene pitipia akali oko-mane koo piyaini akali tupamane nambaandi leakale loyale peya. 42 Namba enepitipia akali oko bala wamba mandakaepeya oko andalapa. Nanimato bala ma-landa olo makale. Ika lalapa leaipia.

Jutasato Jisasa Ene Peteane OkoMatiyu 26:47-56; Luku 22:47-53; Jone 18:3-

1243 Jisasato pii okone lo atea-kola teke,

balana disaipolo alesa tupana akaliJutasa bala akali kambua tupa towa atuepeainipia. Wamba pitisa akali kawanetupapi, loo tupana mana andene akalitupapi, Juta yame ando atalaini akalitupapi, utupane-mane akali utupanelamawuato, yakamato Jisasa andi lolopulupa leai-kola, utupane-mane kandepaluupi, mulipi, utupane awua epeainipia.

44 Jutasato utupane lamawuato, nam-bato akali mindi nunu lolowa oko Jisasayolopeya-ko. Bala palaka polane. Yakam-ato bala duli lo minuto, atu aiyu pulu-pape leaipia. Wuane lalu, bala utupanetowa Jisasa andi lolo poyale peainipia.45 Jutasato Jisasa ateanga epoto, bala ando,tisa loto, bala nunu leaipia. 46 Nunu lea-kola, akali utupane-mane Jisasa taimaneminuto, andi leainipia.

47 Andi leai-kola, Jisasa ateanga man-daka ateaini akali tupana mindimane kan-depa luu mandeane oko kilau lo moto,pitisa akali kawane okona piape akaliokona alene mindi yoko taka lo tepayaepia. 48 Akali utupane-mane Jisasa andileai-kola, balato akali epeaini utupane tipapuato, yakamato kandepa luupi, mulipi,utupane awua poto, pake nene akali mindiandi lalaini pua, namba andi lolo epeyaipeleaipia. 49 Ole dindi lo lotu anda an-dane okona ende anda-pangosa nambayakama towa atu atoto, wandakali tupamana lamawua atalawane tekeko, okoneangi yakamatonambaminu andi na-lapiai.Wuane tekeko, bala tanena pii pepa pe-lene eya mindi enene guleakale nembototo, Goteto ando kondeya-kola, yakamatomangene utupa peyai. Jisasato wuaneleaipia. *

50 Akali utupane-mane Jisasa andi leai-kola, balana disaipolo tupa pitaka balaawua tepa alu, palaka peainipia. 51 Okoneangi, akali mindimane iwana patane Jisasatowa atu ateane mindi andi lokale nembototo, iwana okonena tona peane oko mi-nata yaepia. 52 Minata ya-kola, iwanaokonemane balana tona peane okone yokotepa alu, bala papata palaka peaipia.

Juta Yamena Kanjole Okomane JisasaKosimi Leaini Oko

Matiyu 26:57-68; Luku 22:66-71; Jone18:13-14,19-24

53 Akali utupane-mane Jisasa andi loto,pitisa akali kawane oko ateanga atu aiyupeai-kola, pitisa akali kawane tupapi, Jutayame ando atalaini akali tupapi, loo tu-pana mana andene akali tupapi, utupanepitaka epo amunguli peainipia. 54Pita balaamonga-yale ata iki lama Jisasa watamapoto, pitisa akali kawane okona anda endepitane atene okona kolandaka leaipia.Piape akali minditupa-mane ongane ita

* 14:36: Mk 10:38; Jo 6:37-40 * 14:49: Lk 19:47; 21:37-38; Jo 18:20

Page 111: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 14:55-56 108 Maki 14:71yango peteai-kola, bala utupane towaendo yo peteaipia.

55-56 Pitisa akali kawane tupapi, kanjolewaka tupapi, utupane pitaka-mane Jisasapeyo ome lolane tenemindi aiya peainipia.Owato wisanisa kambua epoto, owato piiloto, Jisasa kosimi leaini tekeko, utupane-mane pii mindiki okone teke nalene, piiwaka-waka leai-kola, Juta yamena kan-jole tupamane bala peyo ome lolane tenemindi ale nayainipia.

57-58 Matili akali minditupa-mane ikaloto, Jisasa andayo owato pii mindi loto,wamba nanimato ale ema-kola, akali oko-mane pii mindi loto, nambato Gotenalotu anda andane wandakali-mane peneoko keao lalu, ole tepo angu piape puato,Gotena lotu anda andane waka wandakali-mane napene mindi pulu-peyawa leaneleainipia. * 59 Utupane-mane wuaneleaini tekeko, akali utupane pitaka-manepii mindiki okone teke naleai-kola, kan-jole tupamane Jisasa peyo ome lolane tenemindi anda napeainipia.

60 Okone angi, pitisa akali kawaneokomane akali peteaini tupana wenongaika loto, Jisasa tipa puato, akali utupa-mane nimba kosimi loto, koo tene mindinimbanga yata eyai tekeko, nimbatoutupanena pii okone yano peyoyale,pii mindikipi mindi laa napele okondeleaipia. 61 Balato wuane leane tekeko,Jisasato pii mindikipi mindi lapekenaleaipia. Balana pii okone yano napelea-kola, pitisa akali kawane okomane balatipa puato, nimba Gote nanimato laiyulalamane okona iwanane Mesaya okoatelepe leaipia. 62Wuane lea-kola, Jisasatobalana pii okone yano peyoto, uli. Matiliyakamato andolai-kola, Akalina Iwananenamba Gote tai wetete okona kii tikasa-tole pitiyu, atinga kenga tawe moletupana tokonga epolowanga yakamatoandolopeyai leaipia.

63-64Wuane lea-kola, pitisa akali kawaneokomane yataka wato, bala tanena tonapeane oko minu liti loto, Juta yamenakanjole akali tupa lamawuato, balato Gotelamba leya-kola, yakama tane ale eyai okoyako. Anu peakale wandakali waka mindi-manewisanisa atoto, bala taneMesaya okoateyo lalane lo nanima langeakale maliyoatamakalepe. Balato Gote lamba leya-ko. Yakamato aki nembo teyaipe leaipia.

Wuane lea-kola, akali kanjole tupa pitaka-mane balana pii okone yano peyoto, kootene andane balanga eya-ko. Bala omape-pene leainipia. *

Jisasa Ando Lamba Leaini OkoMatiyu 26:67-68

65 Wuane leai-kola, akali minditupa-mane Jisasa apesango soo lo peleaini-pia.Akali mindimane Jisasana lee-inga yakepua ombo ya-kola, akali waka tupamanebala kiimomanga-manepeyalu, nimbapo-topesa akali mindi gulo atoto, akali nimbapeleya okona gene laa leainipia. Wuanelalu, ami yanda yene tupamane bala minupeleaini-pia.

Pitato Jisasa Anda Na-peyawane LeaneOko

Matiyu 26:69-75; Luku 22:56-62; Jone18:15-18,25-27

66 Jisasa bala pitisa akali kawane okonadapolo anda kenga lumu mindina atea-kola, Pita bala napinga anda okonena endeanda-pangosa ateaipia. Atea-kola, pitisaakali kawane okona piape wanda tupanamindi epeaipia. 67 Epoto, balato Pitaendo yo peteanga andeaipia. Balato Pitapai lo andoto, bala lamawuato, nimbapi,Nasatesa tane Jisasa oko towa atu atapiapileaipia. 68 Wuane lea-kola, Pitato balanapii okone tanga loto, nambato akali okoneanda na-peyawane. Nimbato aki nembototo, wuane lelepe lo namba tatake eyoleaipia. Wuane lalu, bala ende pitaneokona asia lomba okona mandaka potoatea-kola, eka pauli maipa mindimane piileaipia.

69 Pita ongane atea-kola, piape wandaokonemane bala lapone teke andoto,wandakali mandaka ongane ateainitupa lamawuato, akali oko bala Jisasanadisaipolo tupana mindi ateya leaipia.70Wuane lea-kola, Pitato balana pii okonetanga loto, lapone teke nambato Jisasaanda na-peyawane leaipia. Aŋa matiliyale, wandakali ongane ateaini tupamanePita lamawuato, nimba Galili disitiki tanemindi ya lo andeyama. Enene wete, nimbaJisasana disaipolo tupana mindi ateleleainipia.

71 Wuane leai-kola, Pitato balana wenominuto, pii taimane loto, enene wete,yakamato akali mindi andayo pii leyaiokonenambato andana-peyawane leaipia.

* 14:57-58: Jo 2:19-21 * 14:63-64: Pit 24:16; Jo 19:7

Page 112: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 14:72 109 Maki 15:17

Goteto andeya. Nambato pii leyo okoowato pii lewando, balato namba minukoyakale leaipia. 72 Pitato wuane lea wete,okone angi teke eka pauli maipa mindi-mane lapone teke pii lea-angi, Pitato piiJisasato wamba leane oko nembo tolo-peke leaipia. Wamba Jisasato eka paulimaipa mindimane pii lapone gulo weneloyale pula-kola, ole tepoainga nimbatonamba anda na-peyawane lolopele leaneokone enene guleya nembo toto, Pita balaai leaipia.

15Pailate Wenonga Juta Yame-mane Jisasa

Kosimi Leaini OkoMatiyu 27:1-2,11-14; Luku 23:1-5; Jone

18:28-381 Upanda wete pitisa akali kawane tu-

papi, Juta yame ando atalaini akali tupapi,loo tupanamana andene akali tupapi, kan-jole waka tupapi, utupane pitaka-mane piimindiki lo yake puato, Jisasana kini eyaka-mane andi loto, bala atu aiyu poto, Pailatemayainipia. * 2 Mayai-kola, PailatetoJisasa tipa puato, nimba Juta yamena kiŋiokope leaipia. Wuane lea-kola, Jisasatobalana pii okone yano peyoto, nimba tanewuane lele okoni leaipia.

3 Wuane lea-kola, pitisa akali kawanetupamane koo tene kambua balanga yatayainipia. 4 Yata yai-kola, Pailateto balalapone tipa puato, akali utupane-manekoo tene kambua nimbanga yata eya okonimba tane ale ele okoni. Nimbato utupa-nena pii okone yano peyoto, pii mindikipimindi nalolape leaipia. 5 Balato wuaneleane tekeko, Jisasato balana pii okoneyano peyoto, pii mindikipi mindi nalea-kola, Pailate moko wete leaipia. *

Pailateto Jisasa Ita Malamanda OkonaPeyo Yuka Alapa Leane Oko

Matiyu 27:15-26; Luku 23:13-15; Jone18:38–19:16

6 Ee ana dindi lo Juta yame wandakalitupamane Pasopa tomo nalaini oto okoepeya-angi, utupane-mane akali katapusaatalaini tupana mindi makimi loto, Pailatenimbato akali okone tita lo tepa ape leai-kola, balato utupane moyoto, akali okonetita lo tepa alaepia.

7-10 Tene okonena, wandakali kambuaepo amunguli puato, balato akali mindi

tita lo tepa yakale leainipia. Pailatetoandea-kola, pitisa akali kawane tupamaneJisasa towa apiangu puato, mee kosimileainga andoto, wandakali utupane tipapuato, nambato Juta yamena kiŋi okotita lo tepa apia lakae lo nembo teyaipeleaipia. Balato wuane leane tekeko,wamba akali minditupa-mane Lomo gapo-mane oko yanda pimawuato, wandakaliminditupa peyo ome leai-kola, gapomaneokomane akali utupane pitaka andi loto,katapusa anda okona aindaka leainipia.Akali utupanena mindi gene Batapasalenepia.

11 Bala katapusa atea-kola, pitisa akalikawane tupamane wandakali tupananembo-tenemina ika laya wato, yakamatoPailate lamawuato, nimbato Batapasa titalo tepa aa lalapa leainipia. * 12Wandakalitupamane Batapasa tita lo tepa aa leai-kola, Pailateto utupane lamawuato,yakamato Jisasa bala Juta yamena kiŋi okoateya lalaini-ko. Nambato Batapasa tita lotepa ewando, nambato Jisasanga anu pipialakae lo nembo teyaipe leaipia. 13 Wuanelea-kola, utupane-mane pii taimane loto,bala ita malamanda okona peyo yuka aaleainipia.

14 Wuane leai-kola, Pailateto utupanetipa puato, anu peakale nambato balaita malamandanga peyo yuka ape-penepe.Balato mana koo wete andoko minapiapeleane tekeko, utupane-mane balana piiokone yano peya napene, mee pii taimanewete loto, bala ita malamanda okona peyoyuka aa laka peainipia. 15 Wuane lakapeai-kola, Pailateto utupane mo epeleaya wakale nembo toto, Batapasa tita lotepa amaiya. Wuane piyu, balato amiyanda yeneminditupa lamawuato, yakam-ato Jisasa kunju-mane peyalu, ita mala-manda okona peyo yuka alapa loto, utupa-nenga mayaepia.

Ami Yanda Yene Tupamane Jisasa AndoLamba Leaini Oko

Matiyu 27:27-31; Jone 19:2-316Ami yanda yene utupane-mane Jisasa

atu aiyu gapomane anda okona ende anda-pangosa poto, utupanena ami yanda yeneyangone tupa pitaka epeakale leainipia.17 Epeai-kola, tona kiŋi tupamane kalapepolo piyaini okonetaka nembo toto,utupane-mane tona okonepene mindibalanga piya mayainipia. Piya maiyu,

* 15:1: Lk 22:66 * 15:5: Ais 53:7 Mk 14:61 * 15:11: Ap 3:13-14

Page 113: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 15:18 110 Maki 15:33-37utupane-mane eyaka ani atene mindi moumange pua, kiŋina tangi gulene mindiwaa puato, balana kawanenga tangi guloanda aiya mayainipia.

18 Wuane piyu, utupane-mane balalamba loto, Juta yamena kiŋi nimba wayuepeleya. Nimba kuai lo atape leainipia.19 Wuane lalu, utupane-mane kelewakanda mindimane balana kawanengapeyaka, apesango soo lo peyaka peainipia.Wuane piyu, utupane-mane mee owatobalana gene oko laiyu lele pua, aikinileka aka peainipia. 20 Utupane-mane balalamba lo koyo piyu, tona pepolo balangapiya mayaini oko yoko moto, bala tanenatona piyane tupa piya maiyu, bala itamalamanda okona peyo yuka oyale atuaiyu peainipia.

Jisasa Bala Ita Malamanda Okona PeyoYuka Yaini Oko

Matiyu 27:32-44; Luku 23:26-43; Jone19:16-27

21 Okone angi, Saitini tano okona taneSaimone lene mindi bala Jutusalemepoyale asini epeaipia. Bala Aleke-sanda, Lupasa-la, okone-lapona ayianepia. Bala epea-kola, balato Jisasana itamalamanda oko aiyakale loto, ami yandayene tupamane okone balanga mo aiyamayainipia. * 22 Saimoneto Jisasanaita malamanda oko awuato, bala towaatu pea-kola, ami yanda yene tupamaneokonelapo atu aiyu poto, Golokota yuuokona peakaiyu leainipia. Gene Golokotaokona tene oko kawane kulini wangianeoko eya. 23 Golokota wangiane okonenapeakaiyu lalu, utupane-mane ipa waeneminditupa moto, matasini towa minamindiki loto, Jisasa neakale mayainitekeko, balato naa napeaipia.

24-26 Upanda taeme naini kiloko lea-kola, ami yanda yene tupamane Jisasaita malamanda okona peyo yuka yainipia.Wambapitisa akali tupamane Jisasa kosimiloto, Pailate lamawuato, Jisasato bala Jutayamena kiŋi ateyo lalane leainipia. Wuaneleaini oko nembo toto, ami yanda yenetupamane akali oko bala Juta yamena kiŋioko ateya lo pepa peyoto, pepa okoneJisasana ita malamanda okona kawanengaate leainipia. Ate lalu, utupane-manebala ita malamanda okona peyo yuka alu,tasu peyoto, wini leane akali tupamane

mindiki-mindiki lo balana tona mindi mi-aka peainipia. *

27 Wuane piyu, utupane-mane pakenene akali lapona mindi ita malamandaJisasana kii tikasa-tole ateane mindinapeyo yuka alu, mindoko ita malamandaJisasana kii koyasa-tole ateane mindinapeyo yuka yainipia. 28 [Wuane peai-kola, Gotena pii pepa pelene eya mindienene guleaipia. Pepa okonemane loto,wandakali-mane andeai-kola, bala koopiyane akali mindi gulo ateya lo andeainilayene eya.] *

29 Jisasa bala ita malamanda okonapeyo yuka atane ateane ongane mandakaepopeainiwandakali tupamaneyakamanakawane taimane ema puato, bala lambaloto, nimbato lotu anda andane oko keaolalu, ole tepo angu piape puato, pulu-pekelolo-peyawa lalene akali piako. * 30Nimbatane moyoto, ita malamanda oko tepa alu,yuunga ipu leainipia.

31 Wuane pua teke, pitisa akali kawanetupapi, loo tupana mana andene akalitupapi, utupane-mane pii lalawa puato,Jisasa lamba loto, balato wandakaliwaka tupa moyane tekeko, bala tanekatulo moya napeya. 32 Bala itamalamanda oko andipa tepa alu, yuungaepeando, nanimato okone andoto, balaIsatale tanena kiŋi atoto, Mesaya okoateya lo bilipi lolo-peyamako. Balayuunga epeakale leainipia. Wuane loto,bala lamba leai-kola, bala peyo yukaatane ateane ongane mandaka gulo itamalamandanga lapo akali peyo yuka ataneateapili akali okonelapo-manepi balalamba leapele tekepia.

Jisasa Omeane OkoMatiyu 27:45-56; Luku 23:44-49; Jone

19:28-3033-37 Otonga oto kulini okona ato tewa,

yuu tupa pitaka undupi latane angu atea-kola, matili ole lene taeme siti kilokopimindi lea-kola, Jisasato pii taimane weteloto, Eli, Eli, lama sapa-katani leaipia. Piiokone nanimato mopeke loto, nambanaGote, nambana Gote, anu peakale nim-bato namba tepa elepe leaipia. Wuanelea-kola, wandakali ongane ateaini tupanaminditupa-mane ale wato, balato Ilainjaee lalua-ko. Ale alapa leainipia. Okona

* 15:21: Lom 16:13 * 15:24-26: Sam 22:18 * 15:28: Ais 53:12 * 15:29: Sam 22:7; 109:25; Mk 14:58

Page 114: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 15:38-39 111 Maki 16:6angi, akali mindi taimane poto, sapan-jia mindi moto, waene kaa-pene pinikalene okona tanda pua moto, ita kai min-dina tutuku puato, Jisasa bala duu loneakale mayaepia. Maiyu, balato wan-dakali waka tupa lamawuato, pii kon-dalapa. Ilainjato bala ondo molo epeyapelo andamakalenga, maliyo atalapa leaipia.Balato wuane leane tekeko, Jisasa balataimane wete kalae lalu, omeaipia. Okoneangi, ole-lene taeme siti kiloko lea-kola,yuu waa lolo-peke leaipia. *

38-39 Jisasato pii minditupa lalu, omea-angi, ami yanda yene ando atalane akalioko bala Jisasana ita malamanda okonawenonga ateaipia. Ongane atoto andea-kola, enene wete, akali oko bala GoteIwanane yala leaipia. Okone angi teke,lotu anda andane okona asia lomba gulenelapa-lapa andane yuka atane ateane okoiyunga ato tewa, atutu lete lo lapo peaipia.

40-41 Wamba Jisasa bala Galili disitikiokona piape pua epoko pua atea-angi,wanda minditupa-mane bala watamapoto, bala moyalaini-pia. Bala Jutusalemetano okona peane-angi, wanda utupanenamindi bala Jose, balana amene aŋakoJemesa-la, okone-lapona angini Matiyaokopi, mindi Makatala tano okona taneMatiya okopi, mindi Salomepi, wandatepo utupane yakama wanda wakakambua tupa towa atu Jisasa watamaJutusaleme peainipia. Wanda utupanepitaka amonga-yale andapeyo atoto, balawua pua omeya ya lo andeaini-pia. *

Josepeto Jisasa Mali Peane OkoMatiyu 27:57-61; Luku 23:50-55; Jone

19:38-4242-43 Atimatiya tano okona tane Josepe

oko bala Juta yamena kanjole akali geneyene mindi ateaipia. Bala Gote lo bilipiloto, matili balato pitaka taka taimanewete ando atolopeya nayuto, maliyoateaipia. Ole lea-kola, anate-lene Sambasaatokale lo mandeke pipe-pene nembototo, bala yuku naene, Pailate ateangapoto, nambato Jisasana umbaini okoondo mokalenga, nimbato ando kondapeleaipia.

44 Wuane lea-kola, Jisasa wambakapoyale omeane oko nembo natene,Pailateto tatake wato, ami yanda yenekawane oko epeakale loto, bala tipa puato,

Jisasa wamba omalape leaipia. 45 Wuanelea-kola, ami yanda yene kawane okomanebalana pii okone yano peyoto, enene,Jisasa wamba omala leaipia. Wuane lea-kola, Pailateto Josepe lamawuato, nimbatobalana umbaini ondo miape leaipia.

46 Wuane lea-kola, Josepeto lapa-lapaepene wete ake-pene mindi kambalu,Jisasa ondo moto, yuunga awua epoto,lapa-lapa okonemane yake pua omboyaepia. Wamba akali minditupa-manewandakali mali pulane panda mindi anaati mindina kua pua yainipia. JosepetoJisasana umbaini oko mali okonena yatayaepia. Yata alu, balato ana andane wetemindi minu pendeke lo awua epoto, maliokonena asia lomba oko tuma peaipia.47 Josepeto Jisasa mali pea-angi, Joseangini Matiya okola, Makatala tano okonatane Matiya okola, okonelapo-manebalana mali okone andeapele-pia.

16Jisasa Bala Malinga Ika Leane OkoMatiyu 28:1-8; Luku 24:1-12; Jone 20:1-10

1 Sambasa oto oko koyo pea-kola,Salomepi, Jemesa angini Matiya okopi,Makatala tano okona tane Matiya okopi,utupane-mane wele tunduma-peneminditupa Jisasana umbuaini okona aiyaoyale minditupa kambeainipia.

2-4 Sande angi upa pitane wete, naipeakata ya-kola, wanda utupane Jisas-ana mali okona poyale asini peainipia.Ana andane wete mindimane mali okonaasia lomba oko tuma pitiyaini oko nembototo, utupane yakama teke-teke pii lalawapuato, apito nanima moyo, ana andaneokoneminu pendeke loto, mo aiyangi lolo-peyape leainipia. Utupane-mane wuaneleaini tekeko, mali okona peakaiyu lotoandeai-kola, mali okona asia lomba tumapua ana andane wete yane oko minu pen-deke lo aiyangi layene yanga andeaini-pia.5 Andalu, utupane-mane ana anda maliokona kolandaka loto andeai-kola, iwanapatane tona luu ake-pene mindi kii tikasa-tole peteanga andoto, moko wete loto,yuku yainipia.

6 Moko wete leai-kola, iwana okone-mane utupane lamawuato, yakama mokoloto, yuku olaini leaipia. Nasatesa taneJisasa bala ita malamanda okona peyoyuka apiai oko yakamato aiya pima epalai

* 15:33-37: Sam 22:1; 69:21 * 15:40-41: Lk 8:1-3

Page 115: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Maki 16:7 112 Maki 16:20ya tekeko, Goteto bala malinga ika layaala-kola, bala pala-ko. Bala onga naeya.Bala yata apiapi panda oko andalapa.7 Yakamato Pitapi, disaipolo waka tupapi,utupane ateyainga poto, Jisasa bala Galilidisitiki okona wamba ingane pala-ko. Bal-ato lapia pua teke, yakamato yuu okonenapoto, bala andolopeyai lo lamai-yapapeleaipia. *

8 Iwana patane okomane wuane lea-kola, anu piyape lo tatake wato, wandautupane yakama putu-putu peyoto, malioko tepa alu, palaka peainipia. Yukuwato, utupane-mane minditaka andeanitupa wandakali mindikipi mindi lamai na-peainipia.

[Makatala Tano Okona Tane MatiyatoJisasa Andeane Oko]

Matiyu 28:9-10; Jone 20:11-189 [Wamba Makatala tano okona tane

Matiya balanga sipitisa koo yanasa atea-kola, Jisasato utupane peyo wateaipia.Sande angi wamba upa pitane Jisasabala malinga ika lalu, wanda okonemanebala wamba ini andeakale lo panakameateaipia.

10-11 Jisasana disaipolo tupamane yama-pane kenda wato, ai lo ateai-kola, wandaokone poto, utupane lamawuato, Jisasabala saka ateyanga andalo leane tekeko,utupane-mane balana pii okone ale wato,bilipi naleainipia.]

[Lapo Akali-mane Jisasa Asininga An-deapele Oko]

12 [Matili Jisasa bala waka guloepea-kola, balana disaipolo lapo akaliJutusaleme tepa alu poto, bala asiningaandeapele-pia. 13 Andalu, okonelapo-mane poto, balana disaipolo waka tupalamaiyapi-kola, utupane-mane akaliokone-lapona pii okone bilipi naleainipia.]

[Jisasato Balana Disaipolo Tupa PiapePulu Pulupape Leane Oko]

Matiyu 24:16-21; Luku 24:36-49; Jone20:19-23

14 [Wamba Jisasa bala malinga ika lea-angi, wandakali minditupa-mane bala an-doto, Jisasana disaipolo masia tupa lamai-yaini tekeko, utupane-mane wandakaliutupanena pii okone bilipi naleainipia.Matili balana disaipolo utupane tomo nopeteai-kola, bala epoto, utupane laiya loto,

anu peakale yakama tuu puato, wandakaliutupanena pii okone bilipi na-lapiaipeleaipia. * 15 Yakamato yuu yoo peya tupapitakana poto, Gotena pii layene epeneoko wandakali tupa pitaka lamai-yapapeleaipia. * 16 Wandakali mindimane piiokone bilipi loto, ipa meando, Goteto balamolo-peke lolopeya tekeko, wandakalimindimane bilipi naleando, Goteto balakosimi lalu, yuu koo okona puu lolopeya.]*

17-18 [Namba lo bilipi lolai wandakalitupamane nambana gene oko loto, sipitisakoo tupa peyo watolo-peyai. Utupane-mane katulo wandakali yame wakatupana pii lalaini tupa mo lolopeyai.Utupane-mane etulu gepo mindi kini-mane miniaindopi, wandakali omayaalane ipa koo mindi neaindopi, okonetakatupamane utupane minu koya napulu-peya. Utupane-mane yakamana kinitupa wandakali siki pelene tupanga yataolai-kola, siki utupane atu yolopeyai.Wandakali-mane andolai-kola, wandakalimindimane mangene utupanena mindipeando, wandakali okonemane Gote lobilipi loto, mangene okone pula-kolapulupeyai.] *

[Jisasa Bala Ati Kenga Peane Oko]Luku 24:50-53; Aposolo 1:9-11

19 [Akali Andane Jisasato pii utupanebalana disaipolo tupa lamai koyo pea-angi,Goteto bala ati kenga iyu okona epeakalelea-kola, bala poto, Gotena kii tikasa pe-teaipia. * 20 Balana disaipolo tupa yuutupa pitakana poto, Gotena pii layeneepene oko wandakali tupa lamaiki peai-kola, Jisasa bala Gotena kii tikasa pituto,balana disaipolo tupa moyoto, metekolopiape pulane tai-lene oko utupane maikipeaipia. Maiki pea-kola, utupane-manemetekolo piape tupa piki peainimana oko-mane pii utupane-mane leaini tupa eneneya lo andawa leainipia.] *

* 16:7: Mt 26:32; Mk 14:28 * 16:14: 1Ko 15:5 * 16:15: Ap 1:8 * 16:16: Ap 2:38-39 * 16:17-18: Ap2:4; 8:6-7; 28:3-6; Lk 10:18-19 * 16:19: Ap 1:9-11; 2:33-35 * 16:20: Ap 14:3; Ip 2:3-4

Page 116: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 1:1-2 113 Luku 1:14-17

LUKUGotena Pii Layene EpeneLukuto Pepa Peleane OkoGotena Pii Layene Epene Lukuto Pepa Pe-

leane Oko1-2 Tiapolesa, andipa nambato pii

pepa peleyo tupa nimbato dii lo andoto,nembo tape. Wamba nanima tombenengaGoteto piape kambua mina ika lo peaipia.Piape bulupane peane tupapi, matilipeane tupapi, utupane pitaka wandakaliminditupa-mane lee-mane andeaini-pia.Andoto, akali utupanena minditupa-manepii akali atoto, Goteto wua peane lonanima langeai. Akali kambua-mane piitemane utupane ale wato, pepa peleaini-pia.*

3-4Wamba Goteto piape peane utupanepitaka anu pua peape lo nambato wayu-mane nembo tokale loto, balana piape lee-mane andeani wandakali tupa tipa pikipua atewa. Akali minditupa-mane piapeGoteto peane tupa nimba langeai-kola,Goteto piape utupane anu pua peape loTiapolesa nimbato wayumane nembo tolaloto, andipa nambato nimbana pepa okotika pua peyo epe leyo.

Elisambesato Jone Mandulu-peya LeaneOko

5Wamba Etote bala Jutiya disitiki okonakiŋi ateane okone angi, Gotena piapepiyane pitisa akali Sakataya lene mindiateaipia. Bala pitisa piape piyane Apaisayame okona mindi ateaipia. Bala weteneElisambesa oko bala Etone yame peteaipia.6 Elisambesa, Sakataya-la, okonelapo-mane Gotena loo tupapi, pii layene tupapi,utupane pitaka tika pua minu peteapele-pia. Liyambanga koo tene mindi naya-kola, Goteto okonelapo wandakali tika-pene peteyapi leaipia. 7Wanda Elisambesaoko ini tai lea-kola, bala akalini okola,liyambato andopane mindi mandi napenepitiyu mini yapelepia.

8 Alumindi Sakataya bala akali mindi-tupa towa pitisa piape piyaini oto okoepea-kola, Gote lo tama pua, pitisa pi-ape puyale epo ateainipia. 9 Ateai-kola,pitisa akali tupamane piape puyale talepiyaini pua tale puato, Sakataya, nimbato

Gotena lotu anda andane okona kolandakaloto, Gote tama pua, ita dini tunduma-pene tupa yango atape leainipia. Wuaneleai-kola, Sakataya bala Gotena lotu andaokona kolandaka leaipia.* 10 Okone angi,wandakali kambua wete epo amunguli pu-ato, takita pote lo ateainipa.

11 Sakatayato Gotena pitisa piape okopua atea-kola, enjole mindi epoto, itadini tunduma-pene yangalaini alata tokookona kii tikasa-tole epo ateaipia. 12Atea-kola, Sakatayato enjole okone andalu,moko loto, yuku yaepia. 13 Yuku ya-kola, enjole okonemane bala lamawuato,Sakataya, nimba yuku naene kondaaleaipia. Nimbato tee lo pote lapi okoGoteto ale apia. Tene okonena, nimbawetene Elisambesato nimbana iwanamindi mandulu-peyako. Nimbato iwanaokonena gene Jone lape leaipia.

14-17 Jone bala angini okona iningapitula-kola, Oli Sipitisa oko balanga epotumbi lolopeya. Wamba Oli Sipitisa oko-mane Ilainja minu tai laya yane puateke, balato Jonepi minu tai laya olopeya.Tai laya ola-kola, wamba Ilainjato pi-ape taimane peane pua teke, Jone bal-atopi piape taimane pulupeya. Bal-ato ipa taipi, waenepi, utupane nanenewete ateakale. Akali Andane okomaneGotena piape puyale atola-angi, Jonetopiape minditupa wamba ini pulupeya.Akali Andane oko epolopeya nembo toto,wandakali-mane mandeke pua ateakaleloto, Joneto Gotena piape puato, Gotenamana wato mina na-piyaini wandakalitupa mana lamaulu-peya. Mana lamawu-ato, Gotena mana tika pua wato mi-nalaini wandakali tupamane nembo ta-laini pua teke nembo talapa lolopeya. Bal-ato ayianepi, iwananepi, waka gulo ata-laini tupa lamawuato, yakama yamapanemindiki palu atalapa lolopeya. Wuaneloto, balato Isatale tane wandakali kam-bua tupana yamapane mina ika laya ola-kola, utupane-mane yakamana Akali An-dane Gote oko lo bilipi lolopeyai. Bilipilolai-kola, Akali Andane okomane Jonenagene oko laiyu lolopeya. Joneto Gotenapiape kuai lo pula-kola, Sakataya nimbatobala mandeene nembo toto, wandakali-mane epele olopeyai. Nimbato balana pi-ape utupane pitaka andoto, bala mandewalo epele-mane omolopele leaipia.*

* 1:1-2: Ap 1:1 * 1:9: Ek 30:7 * 1:14-17: Nam 6:3; Mal 3:1; 4:5-6; Mt 17:11-13

Page 117: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 1:18 114 Luku 1:3918 Enjole okomane wuane lea-kola,

Sakatayato namba mini eyo leaipia.Namba wetenepi, mini-yene teke peteya-ko. Nimbato andopane mindi mandulu-peyapi lele okone anu pua nambato eneneya lo andokalepe leaipia.

19 Wuane lea-kola, enjole okomaneSakatayana pii leane okone yano peyoto,namba Gapatele leaipia. Namba Gotenawenonga atalawane. Goteto pii okoneGapatele nimbato Sakataya lamaulu puulala-kola, nambato pii leyo tupa languluepeyo.* 20 Andipa nambato pii leyotupa nimbato enene ya lo bilipi naleleokonena, nimbana nee asia tuma pula-kola, nimbato pii katulo nalolo-pele.Pii leyo utupa enene gulola-angi, matilinimbato pii katulo lolo-peke lolopele.Enjole okonemane wuane leaipia.

21 Sakataya ini takita naepea-kola, wan-dakali takita pote lo ateaini tupamanenembo kambua toto, lotu anda andaneokona aki mindimane balaminandi leyapelo maliyo ateainipia. 22 Balana nee asiatuma pitane atea-kola, bala takita epoto,pii mindi katulo laa napeaipia. Balatomee kii-mane mandeke piki pea-kola, lotuanda anda-pango okona mangene mindiandalaya lo andeaini-pia. 23 Andeai-kola,Sakatayato balana pitisa piape pikoyopiyu, bala andaka peke leaipia.

24-25 Sakataya bala wetene Elisambesatowa paleapi-kola, ininga andopanepeteaipia. Petea-kola, Elisambesato piimindi loto, wamba namba andopanemindi mandi napene pituto, wandakaliwenonga yalawa pitiyawane-ko. Andipanamba yalawa teke pituluwane loto, AkaliAndane okomane namba ondo wato,andopane mindi geya leaipia. Wuane lalu,Elisambesa bala takita puu napene, anayau andaka peteaipia.

Enjole Mindimane Pii Mindi MatiyaLamaiyane Oko

26-27 Wana mapokae Matiya lene mindibala Galili disitiki okona tano aŋakoNasatesa lene okona peteaipia. Bala akaliJosepena bakale lene peteaipia. Josepebala kiŋi Dapiti yame mindi ateaipia.Elisambesa bala andopane tongotaka anawataka petea-kola, Goteto enjole Gapateleandayo, nimbato pii mindi Matiya lamalupuu leaipia.* 28 Lamalu puu lea-kola,

enjole okonemane Matiya peteanga poto,Akali Andane oko nimba towa atu atoto,mini epene pale laya eya leaipia. 29Wuanelea-kola, Matiya bala moko loto, balatopii anu-pene mindi namba langeyape lonembo kambua teaipia.

30 Nembo kambua tea-kola, enjole oko-mane bala lamawuato, Matiya, Gotetonimba towa mini epene paleya-ko. Nimbayuku olene. 31 Nimbana ininga an-dopane mindi pitula-kola, nimbato iwanamindi mandulu-pele. Mandule-angi, bal-ana gene oko Jisasa lape.* 32 Balanagene oko andane wete yolopeya. Wan-dakali tupamane bala Gote Ati KengaAteya okona iwanane lolopeyai. WambaGoteto iwana okona yumbane Dapiti balakiŋi ateakale leane pua teke, Goteto nim-bana iwanane okone bala kiŋi ateakalelolopeya.* 33 Bala kiŋi atoto, matili-matilipi Jekopo yame tupa ando atapowaatolopeya leaipia. 34 Wuane lea-kola,Matiyato enjole okone lamawuato, nambaakali mindi towa piti napeyo-ko. Nam-bato anu puato, iwana okone mandulu-peyawape leaipia.

35-37 Wuane lea-kola, enjole okomanebalana pii okone yano peyoto, Goteto pi-ape mindikipi mindi puyale pitete naenepiyane leaipia. Nimba aini Elisambesa balaandopane mindi mandi napene mee ki-nambuli petea-kola, wandakali tupamaneElisambesa bala andopane mindi mandinapulu-peya lalaini tekeko, andipa balamini-yene angi, iwana mindi manduyaletongotaka peteya-kola, ana wataka peya.Nimbatopi iwana mindi mandula loto, OliSipitisa oko nimbanga epola-kola, Gote atikenga wete ateya okona tai-lene okomanenimba ando atolopeya. Goteto iwanaepene wete okone nimbana ininga petelola-kola, wandakali tupamane bala Goteiwanane ateya lolopeyai leaipia.* 38 Enjoleokonemane wuane lea-kola, Matiyato balalamawuato, namba Akali Andane okonapiape wanda pitiyawane-ko. Nimbato piilele okone atu yalua leaipia. Wuane lea-kola, enjole okone bala Matiya tepa alupeaipia.

Matiyato Elisambesa Andolo Peane Oko39Okone angi, Matiya bala Galili disitiki

oko tepa alu, Jutiya disitiki okona yuuwangiane tano yene mindina wamba ini

* 1:19: Dan 8:16; 9:21 * 1:26-27: Mt 1:18 * 1:31: Ais 7:14; Mt 1:21-23 * 1:32: 2Sa 7:12,13,16; Ais 9:7* 1:35-37: Jen 18:14

Page 118: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 1:40 115 Luku 1:68-72peaipia. 40 Poto, bala Sakatayana andakakolandaka loto, Elisambesa andayo, nimbakuai lo petelepe leaipia. 41 Elisambesatopii okone ale ya-kola, iwana balana iningapeteane okomane ema taimane peaipia.Okone angi, Oli Sipitisa oko Elisambesabalanga epo tumbi leaipia.

42-44 Tumbi lea-kola, Elisambesatoepelewa pii taimane loto, nimbato nambaando pii lele oko ale eyo-angi, andopanenambana ininga peteya okomane epelewato, ema peya. Namba wanda epeneandoko peteyonga nambana Akali Andaneokona angini nimbato namba andoloepelepe. Goteto nimba moyola-kola,nimbato Gotena iwanane manduleokomane wanda waka tupa pitaka siaminulu-pele. Andopane nimbana iningapeteya okone Goteto wayumane moyoateya. 45Akali Andane okomane pii nimbalangipia tupa matili enene gulolo-peya lobilipi lele okonena, nimba epelewa peteleokoni leaipia.

46-50 Elisambesato wuane lea-kola,Matiyato pii mindi loto, namba genenayene mee balana piape wanda pitiwa-kola, Gote tai wetete ateya okomanenamba moyo piape andane minditupapeya leaipia. Piape peya utupanewandakali pitaka-mane nembo toto,Goteto wanda okone moyaepia lolopeyai.Goteto namba molo-peke leane nembototo, nambato bala epele wete wato,Akali Andane okona gene oko laiyu leyo.Bala ando yukuwa atalaini wandakalitupa pitaka balato ondo wato, moyalane.Balana gene epene wete eya.*

51 Balana kini-mane piape taimanepiyane. Wai-ene gulo, luawa atalainiwandakali tupa pitaka balato peyo wataalane.* 52 Balato kiŋi tai tupa mo tepawato, wandakali gene nayene tupa minutai laya alane.* 53 Tomo nonowa atalainiwandakali tupa pitaka balato minditakakambua maiyu, minditaka kambua yenewandakali tupa mee peakale lalane.*54-55 Wamba balato nanimana yumbaneApatakamenga pii mindi lamawuato,nambato nimbapi, nimbana mandiyenetupapi, moyo atapowa ando atokale leanepua teke, balana piape wandakali Isataletane tupa ondo wato moyo ando ateya

leaipia.* 56 Wuane lalu, Matiya balaElisambesa towa atu ana tepopi mindipitiyu, bala andaka peke leaipia.

Elisambesato Jone Mandeane Oko57 Elisambesa bala andopane man-

dulane ana oko epea-kola, balatoiwana mindi mandeaipia. 58 Mandea-kola, Elisambesana yamepi, wandakalimandaka atalaini tupapi, utupane-manealewato, Akali Andane okomanebala ondoapia ya lo, bala towa atu epele yainipia.

59 Ole kitupasa pea-kola, wandakaliutupane-mane iwana okonena yala-pene umbaini katulu epeainipia. Epoto,utupane-mane bala ayianena geneSakataya lalaini pua teke lamakaleleainipia.* 60 Wuane leai-kola, iwanaokona angini okomanewandakali utupanelamawuato, jia, balana gene Jone lamakaleleaipia. 61 Wuane lea-kola, utupane-mane bala lamawuato, nimba yame akaligene Jone lene mindi ata napeya okondeleainipia.

62Wuane loto, utupane-mane Sakatayaando kii-mane mandeke puato, iwanaokona gene api lolape lo tipa peainipia.63 Tipa peai-kola, balato kii-mane man-deke puato, pepa peyalaini selesa mindimogiyapa leaipia. Selesa okonemomayai-kola, balato iwana okona gene Jone lo pepapeleaipia. Pelea-kola, wandakali utupane-mane gene peleane oko andoto, nembokambua teainipia. 64 Okone angi teke,Sakatayana ambulini lumbea-kola, balatoGote epelewa tama peaipia. 65 Wuanepea-kola, wandakali yuu ongane ateainitupamane mangene okone andoto, yukuyainipia. Jutiya disitiki wangiane tu-pana wandakali atalaini tupa pitaka-manepii okone ale wato, lo tawe yainipia.66 Pii okone ale yaini wandakali pitaka-mane nembo kambua toto, Akali Andaneokomane iwana okone moyo atola-kola,matili iwana okonemane anu pulu-peyapeleainipia.

Sakatayato Potopisa Pii Mindi Leane Oko67 Oli Sipitisa oko iwana okonena

ayiane Sakatayanga epo tumbi lea-kola, balato potopesa pii mindi wualeaipia: 68-72 Wamba Gotena potopesaakali tupamane balana potomisa pii mindinanimana yumbane tupa lamawuato,

* 1:46-50: 1Sa 2:1-10; Sam 103:13,17 * 1:51: 2Sa 22:28 * 1:52: Jop 12:19; 5:11; Sam 147:6 * 1:53: Sam34:10 * 1:54-55: Mai 7:20; Jen 17:7; Sam 98:3 * 1:59: Jen 17:12; Pit 12:3; Lk 2:21

Page 119: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 1:73-75 116 Luku 2:12wandakali-mane yakama towa yamapanekoo wete palu atoto, yakama towa yanda-pene gulo atolai-kola, nambato yakamamolo-peke lolopeyo leane leainipia.Wamba Goteto wuane leane pua teke,andipa balato potomisa pii leane okonenembo tolo-peke loto, nanimana yumbanetupa ondo wato moyokale nembo teya-ko. Balato kiŋi Dapiti yame okona akalitai wete mindimane nanima molo-pekeleakale lapia. Akali okonemane balanawandakali andolo epoto, nanima kambomolo-peke lolo ipupia. Balato wuane pipiaokonena, nanimato Isatale tane wandakalitupana Akali Andane Gote oko lo tamapimakale.*

73-75 Nanima yuku naene atoto, oledindi lo balana mana epene tika-penetupa wato minuto, balana piape tupa pi-mawua atape-pene. Nanimato wuane puaatape-pene nembo toto, wamba Gotetonanimana yumbane Apatakame lamawu-ato, enene wetete nambato yakama towayanda pua atalaini wandakali tupa peyowatalu, yakama molo-peke lokale. WambaGoteto wuane leane loto, Sakatayato piiokone leaipia.*

76-79 Wuane lalu, Sakatayato balaiwanane Jone andayo, pii mindi loto,yuunga wandakali nanima undupipangosa atoto, omolomane lo yukuwaatalamane leaipia. Yukuwa atolomanenembo toto, Goteto nanima ondo wato,ati kenga tawe tii-pene okomane asiaepene oko nanima andawa lolo epeakalelolopeya. Goteto nanima ondo wato,nanimana koo tupa apialane. Gotenawandakali tupamane balana mana okoneandeakale loto, iwanaŋa Jone nimbatowandakali tupa mana lamawua atolopele.Akali Andane oko bala epeakale loto, asinimandeke puyale, nimba ingane ini poto,piape okone pulupele. Tene okonena,wandakali tupamane loto, nimba Gote atikenga ateya okona potopesa akali atelelolopeyai. Sakatayato bala iwanane Joneandayo wuane leaipia.* 80Matili iwananeokone anda ya-kola, balana nembo-tenetai leaipia. Isatale tane wandakali tupanawenonga balato piape pulane oto okonaepea-kola, bala wandakali napalene yuutupana poto ateaipia.

2Matiyato Jisasa Mandeane OkoMatiyu 1:18-25

1-3 Sisa Okasatasa bala Lomo tane gapo-mane akali kawane ateane-angi, balatomana mindi yata wato, yuu pitakana ata-laini wandakali tupa yakamana yuu tenetupana poto, gene yalapape leaipia. AkaliSaitiniasa lene oko bala Sitiya potopinjaokona gapomane akali kawane ateaneokone angi bulupane tewa, wandakalipitaka yakamana gene yoyale, yakamanayuu tene tupana puku peainipia.

4-5 Josepe bala kiŋi Dapiti yamenamandiyene mindi ateaipia. Jutiya disitikitano Beselekeme Dapitina yuu tene okoyaepia. Tene okonena, Josepe balabakale lene wana mapokae Matiya towaatu Galili disitiki tano Nasatesa okotepa alu, liyambana gene Beselekemetano okona yolo peapelepia. Matiyabala andopane mandipe-pene petea-kola, liyamba peapelepia. 6-7 Peapi-kola,wandakali opene epo paliyaini anda tupapitaka tumbi lea-kola, liyamba bulumakoanda mindina poto, peteapele-pia. Andaokonena peteapi-kola, Matiya balaandopane mandulane gii oko epea-kola,balana iwana bulupane oko mandeaipia.Manduto, Matiyato andopane okonelapalapa-mane kau puato, bulumako tomonalaini bokisa mindina yata yaepia.

Enjole Mindimane Akali Minditupa PiiLamaiyane Oko

8 Yuu ongane teke utulu okona yiasipisipi yatawa atalaini akali minditupa-mane yakamana yia sipisipi tupa yuumaliwa mindina yatawa ando ateainipia.9 Ateai-kola, Gotena enjole mindi akaliutupane ateainga epea-angi, Gotena tii-pene okomane akali utupanenga tii pikoyopea-kola, akali utupane-mane okone an-doto, yuku andane wete yainipia.

10-11Yuku yai-kola, enjole okomane utu-pane lamawuato, yakama yukunaene kon-dalapa leaipia. Andipa Dapitina tanookona pituto, wanda mindimane yakamamolo-peke lolane iwana oko mandiya.Iwana okonena gene oko Kataisa. Balananimana Akali Andane. Nambato piiepene oko yakama langulu epeyo oko-mane wandakali pitaka mo epele ayaolopeya. 12 Yakamato iwana okone ayia

* 1:68-72: Sam 18:2; 72:18; 105:8-9; 106:10; Jen 17:7 * 1:73-75: Jen 22:16-17; Tai 2:11-14 * 1:76-79: Ais 40:3;60:1-2; Jet 31:34

Page 120: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 2:13 117 Luku 2:32pima poto andolai-kola, bulumako tomonalaini bokisa mindina bala lapalapa-mane kau pitane pangulanga andolopeyai.Iwana okone andolai-angi, pii nambatoleyo okone enene ya lo yakamato nembotolopeyai leaipia.

13 Enjole okomane pii okone lo koyopea wete, enjole kambua wete ati kengaatala, kapoyale epoto, bala towa atu atoto,Gotena gene oko laiyu lo, tama peainipia.14 Tama puato, Gote ati kenga ateya oko-mane wandakali balana yame ateakale lolata yane tupa towa epele wato, yakamanayamapane mo epene pale leya-ko. Balanagene oko laiyu lo atalapape leainipia. *

Sipisipi Yatawa Atalaini Akali TupamaneJisasa Andolo Peaini Oko

15 Enjole utupane ati kenga peke leai-kola, sipisipi yatawa atalaini akali tupa-mane yakama teke-teke pii lalawa pu-ato, mangene mindi piya lo, Goteto nan-ima lapanawa langiya oko nanimato Bese-lekeme tano okona andolo maa leainipia.16 Wuane lalu, akali utupane taimanepoto andeai-kola, Josepe Matiya-lamaneiwanaŋa oko bulumako tomo nalaini bok-isa okona paleakale peteapinga andeaini-pia. 17 Andoto, enjole okomane matiliiwanaŋa okomane wua pulupeya lo piileane oko sipisipi yatawa atalaini akalitupamane lapana yainipia.

18 Lapana yai-kola, pii okone ale yainiwandakali tupa pitaka-mane nembo kam-bua teainipia. 19 Matiyato pii utupanepitaka ale wato, balana yamapanenga moyata wato, nemboto peteaipia. * 20Sipisipiyatawa atalaini akali tupamane minditakalee-mane andeaini tupapi, pii ale yaini tu-papi, utupane pitaka nembo toto, Gotenagene oko laiyu loto, tama pima yakamapeke leainipia.

JisasaMandiyu, Lotu Andaka Peapele Oko21Matiyato Jisasa mandu yatawa petea-

kola, ole kitupasa peaipia. Ole kitupanenaiwanaŋa oko bala Juta yameguleakale loto,balana yala-pene umbaini katu apolaneoto oko epeaipia. Epea-kola, wamba Jisasabala Matiya ininga piti napea-kola, en-jole okomane iwanaŋa okona gene lala-pape leane pua teke, balana gene Jisasaleainipia. *

22-24 Gotena loo pepa pelene eyaokomane pii mindi loto, wanda-maneandopane mindi mandula-angi, Gotenawenonga okonelapo kalato atalapelelayene eya. Okone-lapona kalato kunuapolane oto oko epola-angi, pitisa akaliokomane liyambana kalato atolane tupakunu apia-geakale lo eka itapuluma lapoyandopi, uya andopane lapo yandopi,mindi opa Gote maiyapape layeneeya. Gotena loo pepa pelene eyawaka mindimane loto, iwana bulupanemandulai oko manduto, Gote maipe-pene layene eya. Wuane layene eya pua,iwanane angini-lana kalato kunu apolaneoto oko epea-kola, Matiya Josepe-lamaneGotena mana Mosesato pepa peleaneoko wato minuto, Jisasa bala Gotenalapakale loto, bala mandiyu, Jutusalemepeapelepia. *

25-26 Okone angi, akali Simiyone lenemindi Jutusaleme tano okona ateaipia. OliSipitisa oko balanga atea-kola, Simiyonebala akali epene tika-pene mindi atoto,Gote lo pote lalaepia. Wamba Oli Sipitisaokomane Simiyone lamawuato, nimba inioma napulupele. Gotena iwanane Kataisaoko andalu, omolopele leaipia. Wuane lea-kola, Isatale tane wandakali mini kendawaateyai tupa Kataisato moyolo epolopeyalo, Simiyone bala maliyo ateaipia.

27 Maliyo ateaneko, alu mindi OliSipitisa okomane akali Simiyone balananembo-tene oko mina ika laya ya-kola,bala lotu anda andane okona kolandakaleaipia. Okone angi, Gotena loo okomanelayene yene pua pipakale nembo toto,Jisasana angini ayiane-lamane bala awua,lotu anda andane okona kolandakaleapelepia. 28 Kolandaka leapi-kola,Simiyoneto Jisasa ope lo moto, Gote lotama peaipia.

29-31 Tama puato, Ayiane Gote, wambanimbato molo-peke lolane akali mindiepeakale lokale lee leaipia. Andipanimbato akali okone wandakali pitakanawenonga epeakale lele oko nambanimbana piape akali okomane lee-maneandalu, mini epene paleyo-ko. Andipanamba omewando, okone katu. * 32 Alemindi awua peyama-kola, ale tii peyaokomane asia andawa lalane. Wuane puateke, Jisasato nimbana asia epene oko

* 2:14: Lk 19:38 * 2:19: Lk 2:51 * 2:21: Lk 1:31 * 2:22-24: Pit 12:1-8; Ek 13:2,12 * 2:29-31: Ais52:10; Lk 3:3-6; Tai 2:11-14

Page 121: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 2:33 118 Luku 2:47wandakali yame waka tupanga andawalolopeya. Bala Isatale tane ateya okonena,Isatale tane wandakali tupana geneandane yolopeya leaipia. * 33 SimiyonetoJisasa andayo pii utupane lea-kola, MatiyaJosepe-lamane nembo kambua teapelepia.

34-35 Nembo kambua teapi-kola, Simiy-oneto pote loto, Gote nimbato wandakaliokolapo moyape leaipia. Wuane lalu, bal-ato Jisasa angini Matiya lamawuato, matiliiwanaŋa oko anda yoto, Gotena piape puaatolopeya leaipia. Gotena piape pua atola-kola, Isatale tanewandakali kambua-manebala akali koo mindi ya lolai-kola, utu-panena nembo-tene koo tupa panakameyolopeya. Panakame yola-kola, nimbanayamapanenga yandate atene gulo tandakapulupeya. Matili Jisasato Gotena piapepua atoto, nembo-tene koo palene wan-dakali utupane yuunga peakeakale layawato, Isatale tane wandakali kambua min-ditupa ika laya olopeya. Wuane peakalenembo toto, Goteto bala epeakale lapia.Simiyoneto wuane leaipia. *

36Okone angi potopisa wanda gene Analene mindi lotu anda okonena peteaipia.Bala Asa yame Panule lene okona wananepeteaipia. Wamba bala mapokae pitiyu,akali poto, mali yanasa angu akalini towapeteapi wete, balana akalini oko omeaipia.37 Omea-kola, bala wanda yalo pituto,utulu otongapi, Gotena piape tupa pi-mawua piti-yaepia. Ole minditupa balatotomo nanene pitiki puato, ole dindi lolotu anda andane okona poto, pote lo piti-yaepia. Mali paiyasa kitupasanga tuku-mindi pea-kola, wanda okone bala mini-yene wete peteaipia.

38 Ee ana kambua wete Lomo tanegapomane okomane Jutusaleme tanewan-dakali tupa taimane bosa lo ando atea-kola, Jutusaleme tane wandakali tupa-mane utupane embo wato, Mesaya oko-mane yakama moyolo epeakale lo maliyo ateainipia. Jisasana angini ayiane-lamane bala awua epeapele-angi, po-topesa wanda Ana okomane bala andoto,Gote ando wayu pele leaipia. Wayupele lalu, potopesa pii mindi Mesaya okomaliyo ateaini wandakali tupa lamawuato,matili iwanaŋa oko anda yola-angi, balatoyakama molo-peke lolopeya leaipia.

39 Matiya, Josepe-lamane Gotena loookomane piyapape layene tupa pitakapikoyo piyu, Galili disitiki okona poto,liyambana Nasatesa tano okona peke lotopeteapele-pia. * 40 Peteapi-kola, Gotetoiwanaŋa okone epelewa moyo ando atea-kola, bala anda yoto, mana kambua mialu,iwana wai-ene tai mindi ateaipia.

Jisasa Bala Lotu Anda Andane OkonaAteane Oko

41 Wamba Isatale tane wandakali tupa-mane Pasopa tomo oko no ateai-kola, en-jole okomane Isipi tane wandakali tupanaiwanane bulupane tupa peyo ome loto,Isatale tane wandakali tupana iwana bulu-pane tupa peyo ome nalene konda yaepia.Wamba Goteto wuane peane nembo toto,mali dindi lo Pasopa tomo nalaini otookone epea-kola, Jisasana angini, ayiane-lamane atu Jutusaleme puku piyapele-pia.* 42 Matili Jisasa mali alesa penenga, Pa-sopa tomo nalaini oto okona mana yeneokone wato minuto, Jisasa bala angini,ayiane-la towa Jutusaleme peainipia.

43-44 Pasopa tomo nalaini gii koyo pea-angi, Jisasa angini ayiane-lamane liyam-bana amenepi, yamepi, wandakali kambuautupane towa Jutusaleme tepa alu, olemindiki asini peainipia. Okonelapo-maneJisasa atu andaka peyama nembo teainitekeko, bala wandakali utupane towa atuasini puu napene, Jutusaleme tano okonaateaipia. Atea-kola, matili ole lene bal-ana angini, ayiane-lamane bala liyam-bana yamepi, amenepi, utupane towa atuepalaipe lo ayia peapelepia.

45 Jisasa bala liyamba yame tupa towaatu ata napea-kola, angini ayiane-lamaneJutusaleme tano okona ayia pulu-pekeleapelepia. 46 Bala ayia pua ateapi-kola,ole lapo peaipia. Ole teponena angini,ayiane-lamane Jutusaleme lotu anda an-dane okona kolandaka loto andeapi-kola,Jisasa bala mana lalaini akali tisa tu-pana tombenenga peteanga andeapele-pia. 47 Andeapi-kola, balato akali utupa-nenapii leaini tupa alewato, piiminditupatipa pita piki pua peteaipia. Bala mana an-dene akali gulo atoto, pii kuai lo wete lea-kola, wandakali balana pii ale yaini tupapitaka-mane moko loto, nembo kambuateainipia.

* 2:32: Ais 42:6; 49:6; 52:10 * 2:34-35: Ais 8:14; Mt 21:42; 1Pi 2:8 * 2:39: Mt 2:23 * 2:41: Ek 12:24-27;23:14-17; Lo 16:1-8

Page 122: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 2:48 119 Luku 3:1148 Jisasa bala mana lamayaini tisa tupa

towa pii lo ateanga andoto, angini ayiane-lamane moko andane teke leapelepia.Moko loto, Jisasana angini-mane balalamawuato, iwana, nimba ayiane nalipayamapane kendawa, nimba ayia puaataipa-ko. Tene anu pipia-kola, nimbanalipa towa andaka atu makale ipunapene, wali mee atapipe leaipia.49 Wuane lea-kola, Jisasato okonelapolamawuato, anu peakale liyambato nambaayia pua atapiapipe. Namba ayiane okonaandaka namba atolopeya nembo na-tapiapipe leaipia. 50 Wuane lea-kola, balaangini ayiane-lamane pii balato leaneokonena tene oko nembo nateapele-pia.

51Okone angi, Jisasa bala angini, ayiane-la towa Nasatesa yuu okona peke loto,okonelapo-mane pii leapele tupa watominu atea-kola, Matiyato Jisasana piileane tupapi, mana mineane tupapi,utupane pitaka balana yamapanengayakale lo, nembo tatawa peteaipia. *52 Jisasa bala anda yama-yama, manamima-mima pea-kola, Gotepi, wandakalitupapi, utupane pitaka-mane bala epelewete yainipia. *

3Ipa Peya-maiyane Akali Joneto Gotena Pii

Leane OkoMatiyu 3:1-12; Maki 1:2-8; Jone 1:19-28

1-2 Wamba Pondiasa Pailateto Jutiyadisitiki oko ando ateane okone angi,Laisaniasa balato Apilini disitiki okoando ateaipia. Etoteto Galili disitiki okoando atea-kola, balana amene PilipitoTekonaitasa, Itulia-la, disitiki okonelapoando ateaipia. Anasa, Kayapasa-la,okonelapo liyamba Gotena pitisa akalikawane ateapele-pia. Sisa Taipi-tiasabala ee ana paiyasanga yau Lomo tanegapomane akali kawane oko atea wete,Sakataya iwanane Jone bala wandakalinapalene yuu tupana atea-kola, Gotetobala lamawuato, nimbato nambana pii okowandakali tupa lamawua atape leaipia.

3-6 Wamba potopesa akali AisayatoGotena pii mindi pepa peyoto, matiliakali mindi wandakali napalene yuuokona atoto, pii taimane lolopeya leaipia.Pii okone loto, yakamato Akali Andaneoko epolane asini mindi mandeke pua

yata mawuato, bala epolane asini aŋakotupa peya tika piyapa. Yuu wangianeaŋakopi, andanepi, utupane ayoto, yuuyuli-yene tupa pulu pua, momowa piapepiyapape. Asini liki leka-ene tupa pitakapeya tika piyapape. Asini kikua-penetupa pitaka waa piyapape. Yakamatowuane pulai-kola, Goteto wandakalitupa molo-peke loyale piape pula okowandakali pitaka-mane andolopeyaileaipia. Aisayato wuane leane pua teke,matili ipa peya-maiyane akali Jonetoipa Jotane matenenga yuu yane tupapitakana poto, wandakali tupa lamawuato,Goteto yakamana koo piyaini tupa apia-geakaleko. Yakama mini peke loto, ipamialapa lo lamaiki peaipia. *

7 Ipa mialapa lea-kola, wandakalikambua-mane nanima ipa peya-giilama epeainipia. Wandakali utupanenaminditupa-mane yamapane peke nalene,mee ipa peya-gii lama epeai-kola, Jonetoutupane laiya loto, yakama etelu gepo-mane mandiyene yame ateyai leaipia.Goteto yakama towa yataka wato, kenda-pene minditupa yakama gulupeya. Apitopii okone yakama langipia-kola, Gotetokenda-pene okone yakamanga epeakalelolane lo yuku wato, yakama palaka epoto,ipa mia-makale leyaipe. *

8-9 Goteto ana oo eya utupa Apatakameyame gulalapa leando, ana utupa-manekatulo Apatakame yame gulolo-peyai.Tene okonena, yakama teke-teke piilalawa puato, nanima Apatakame yameateyama-ko. Goteto nanima towa yatakawato, kenda-pene mindi gii napulu-peya lolaini andalapape. Goteto yatakawato, ita koo tupa yokowa apoyale, uumindi ita tenenga yata yane eya. Ita diniepene lia napene tupa pitaka balato yokowato, itanga yangolo-peyako. Ita epenetupamane dini epene lialaini pua, yakamamini peke loto, mana epene tupa watominalapape leaipia. *

10 Joneto wuane lea-kola, wandakalikambua epo amunguli peaini tupamaneJone tipa puato, wuane yando, nani-matomana epene andokowatominamapeleainipia. 11 Wuane leai-kola, Jonetoutupanena pii leaini okone yano peyoto,singilisa lapo yolane wandakali okomanesingilisa nayene atolane wandakali okone

* 2:51: Lk 2:19 * 2:52: 1Sa 2:26; Man 3:4 * 3:3-6: Ap 13:24; Ais 40:3-5 * 3:7: Mt 12:34-35; 23:33-36* 3:8-9: Jo 8:33,39; Mt 7:15-20

Page 123: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 3:12 120 Luku 3:23-38tale pua maipe-pene. Tomo no atolanewandakali okomane balana tomo tale pu-ato, minditupa tomo nanene nonowaatola wandakali oko maipe-pene leaipia.12 Wuane lea-kola, takisa muni mialaneakali ipa molo epeaini tupamane Jone tipapuato, tisa, nanima anu pimape leainipia.*

13 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, gapomane okomane takisamuni oko tuma mialapape lola pua,yakamato moto, minditupa kondapua molaini leaipia. 14 Wuane lea-kola, ami yanda yene minditupa-manebala tipa puato, nanima anu pimapeleainipia. Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, yakamato wandakali tupapeyoyale puato yandopi, owato kote lotoyandopi, utupanena minditaka tupa pakegulo mia na-piyapape. Yakamana piapepulai okona yole gulai tupa moto, okoneatu ya nembo talapape leaipia.

15 Joneto wuane lea-kola, wandakalipitaka-mane akali oko bala Kataisaepolopeya lo maliyo ataima okope,wakape, lo nembo kambua teainipia.16Wuane nembo teai-kola, Joneto utupanepitaka lamawuato, akali mindi epolopeyaokonena tai-lene okomane nambana tai-lene oko sia minulu-peya leaipia. Balanasukee pula okona eyaka tinga lolanenamba akali epene mindi jia. Nambatoipa-mane yakama ipa peya-geyo tekeko,akali matili epolopeya okonemane OliSipitisa okola, ita kaiyapiane okola,okonelapo-mane yakama ipa peya-gulupeya. * 17 Balato witi dini epenetupa balana andaka yatawakale nembototo, witi imbuni tupa aki pua apoyale,sapolo mindi awua epeya. Balato witidini epene tupa balana andaka yata wato,witi imbuni tupa ita too koyo napiyanemindina yangolo-peya. Joneto wuaneleaipia.

Joneto Jisasa Ipa Peya-Maiyane OkoMatiyu 3:13-17; Maki 1:9-11

18-22 Wandakali tupa pitaka ipa meai-kola, Jisasapi ipa mialu, pote lo atea wete,ati iyu oko yapu lo toko lea-kola, Oli Sipi-tisa oko eka uya gulo, balanga epo tepayaepia. Epo tepa ya-kola, pii layene mindiati kenga atala epeane okomane loto,nimba nambana iwanane yamapane yene

oko atele. Nambato nimbana mana tupaandoto, epele wetete eyo leaipia. Matili,ipa peya-maiyane akali Joneto Gotena piilayene epene okowandakali tupa lamawu-ato, pii mana kambua lamawua ateaipia.Okone angi, Gapomane akali andane Etoteokomane bala amene okona wetene Etoti-yasa oko tondo moto, kee lalu, mana koowaka-waka kambua minea-kola, JonetoEtote lamawuato, nimbatomana koo kam-bua minele tupa kondaa leaipia. Wuanelea-kola, Etoteto mana koo mindi tako puaminuto, Jone andi leaipia. *

Jisasa Yumbane Yamena Gene TupaMatiyu 1:1-17

23-38Wamba yuu ati-la ungi leane-angi,Goteto Atame waa peaipia. Waa pea-kola, Atameto Sete mandeaipia. SetetoInosa mandeaipia. Inosato Kenana man-deaipia. Kenanato Mala-lili mandeaipia.Mala-lilito Jateta mandeaipia. JatetatoInokomandeaipia. InokotoMetusalaman-deaipia. Metusalato Lameke mandeaipia.Lameketo Nowa mandeaipia. NowatoSema mandeaipia. Semato Apasata man-deaipia. Apasatato Kenana mandeaipia.Kenanato Sela mandeaipia. Selato Epamandeaipia. Epato Peleke mandeaipia.Peleketo Leyu mandeaipia. Leyuto Se-tuku mandeaipia. Setukuto Neto man-deaipia. Netoto Teta mandeaipia. TetatoApatakame mandeaipia.

Apatakameto Aisake mandeaipia.Aisaketo Jekopo mandeaipia. JekopotoJuta mandeaipia. Jutato Petesa man-deaipia. Petesato Esotone mandeaipia.Esotoneto Animandeaipia. Anito Ataminamandeaipia. Ataminato Aminatapemandeaipia. Aminatapeto Nasonemandeaipia. Nasoneto Salamone man-deaipia. Salamoneto Boasa mandeaipia.Boasato Opeta mandeaipia. Opetato Jesimandeaipia. Jesito Dapiti mandeaipia.

Dapitito Netane mandeaipia. NetanetoMatata mandeaipia. Matatato Menamandeaipia. Menato Melea mandeaipia.Meleato Elaya-kimi mandeaipia. Elaya-kimito Joname mandeaipia. JonametoJosepe mandeaipia. Josepeto Jutamandeaipia. Jutato Simiyone mandeaipia.Simiyoneto Lipai mandeaipia. LipaitoMatate mandeaipia. Matateto Jotimimandeaipia. Jotimito Eliyesa mandeaipia.

* 3:12: Lk 7:29 * 3:16: Ap 13:25 * 3:18-22: Mt 14:3-5; Mk 6:17-20; Jo 1:32-33

Page 124: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 4:1 121 Luku 4:17Eliyesato Jasua mandeaipia. JasuatoEta mandeaipia. Etato Elema-tamemandeaipia. Elema-tameto Kosamemandeaipia. Kosameto Atai mandeaipia.Ataito Melekai mandeaipia. MelekaitoNetai mandeaipia. Netaito Siatelemandeaipia. Siateleto Setapa-pele man-deaipia. Setapa-peleto Lesa mandeaipia.

Lesato Jonane mandeaipia. JonanetoJota mandeaipia. Jotato Joseke man-deaipia. Joseketo Semene mandeaipia.SemenetoMata-tayasamandeaipia. Mata-tayasato Meata mandeaipia. MeatatoNakai mandeaipia. Nakaito Esilimandeaipia. Esilito Neame mandeaipia.Neameto Emosa mandeaipia. EmosatoMata-tayasa mandeaipia. Mata-tayasatoJosepe mandeaipia. Josepeto Janaimandeaipia. Janaito Melekai mandeaipia.Melekaito Lipai mandeaipia. LipaitoMatate mandeaipia. Matateto Elimandeaipia. Elito Josepe mandeaipia.Wandakali minditupa-mane Jisasa balaJosepe iwanane ateya ya lo nemboteainipia. Jisasa bala mali paiyasa tepoatoto, piape bulupane tewa peaipia. *

4Sataneto Jisasa MinuMandeke Peane OkoMatiyu 4:1-11; Maki 1:12-13

1 Oli Sipitisa oko Jisasanga epo tumbilea-kola, bala ipa Jotane oko tepa alu,peke leaipia. Peke lea-kola, Oli Sipitisaokomane bala atu aiyu, wandakali na-palene yuu mindina peaipia. 2-3 Poto,ole paiyasa tukumindi Oli Sipitisa okobala towa atu epoko pua atea-kola, Jisasabala ulia nanene atoto, nono weteteyaepia. Ulia nonowetete ya-kola, Satanetobala minu mandeke puato, nimba Goteiwanane ateendo, ana oo eya oko betesaguleakale laa leaipia. 4 Wuane lea-kola,Jisasato balana pii okone yano peyoto,tomo-mane angu wandakali mindi sakaateakale lo ataya na-alane lo pepa peleneeya leaipia. *

5 Wuane lea-kola, Sataneto Jisasa atuaiyu ati andane iyu kenga wete mind-ina poto, okone angi teke yuu andaneyane tupa pitaka balanga andawa leaipia.6 Andawa loto, balato Jisasa lamawuato,wamba Goteto yuu eya tupa pitaka nambagiyu atoto, nimbato yuu utupa wandakali

mindi mauwakale nembo tole pua maipeleane-ko. 7Andipa nimbato namba lo lotuleendo, nambato yuu eya utupane pitakanimba gukale. Guluwa-kola, yuu utupanimbana yola-kola, nimbato utupane andoatolopele leaipia. 8Wuane lea-kola, Jisas-ato balana pii okone yano peyoto, nimbatonimbana Akali Andane Gote oko angu lotulo atoto, balana piape pimawua atape lo,pepa pelene eya leaipia. *

9-11 Jisasato wuane lea-kola, Satanetobala atu aiyu Jutusaleme poto, lotu andaandane okona kenga wete ate leaipia. Atelalu, balato Jisasa lamawuato, Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, ana-mane nimbana kee nolane nembo toto,Goteto balana enjole tupa lamawuato,yakama kii wanga latawa atalapa lolopeyalayene eya-ko. Enene, nimba GotenaIwanane ateendo, anda kenga wete okonaatoto, peaka nena laa leaipia. * 12Wuanelea-kola, Jisasato Satanena pii okone yanopeyoto, nimbato nimbana Akali AndaneGote okominumandeke napipe layene eyaleaipia. * 13 Wuane lea-kola, SatanetoJisasa minu mandeke pikoyo piyu, balatepa alu poto, alu mindi bala lapone man-deke pukale lo maliyo ateaipia. *

Jisasato Gotena Piape Bulupane TewaPeane Oko

Matiyu 4:12-17; Maki 1:14-1514-15 Oli Sipitisa okomane Jisasa minu

tai laya ya-kola, bala Galili disitiki okonapeke loto, Juta yamena lotu anda tupanapoto, pii mana lamawua ateaipia. Pii manalamawua atea-kola, balana pii ale yainiwandakali tupa pitaka-mane balana geneoko laiyu loto, Jisasato wua lapia leai-kola,Galili disitiki okonawandakali ateaini tupapitaka-mane ale yainipia.

Nasatesa Tane Wandakali TupamaneJisasa Masia Mayaini Oko

Matiyu 13:53-58; Maki 6:1-616 Matili Jisasa bala yuu okone tepa

alu, Nasatesa peke leaipia. Wamba Jisasabala aŋakonga tano okonena atoto, andayaepia. Sambasa dindi lo bala Juta ya-mena lotu anda okona palane pua poto,alu mindi balato Gotena pii mindi diiloyale ika leaipia. 17 Ika lea-kola, lotuanda ando atalane akali okomane po-topesa akali Aisayato pepa peleane buku

* 3:23-38: Jen 4:25-26; 11:10-26; Lk 4:22; Jo 6:42 * 4:4: Lo 8:3 * 4:8: Lo 6:13-14 * 4:9-11: Sam 91:11-12* 4:12: Lo 6:16; 1Ko 10:6-10 * 4:13: Ip 2:18; 4:15

Page 125: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 4:18-19 122 Luku 4:33-34yane oko bala mo mayaepia. Maya-kola,Jisasato buku okone opimi loto, pii mindiayia pua andoto, wandakali tupamane aleyakale dii loto, wua leaipia: *

18-19 Wamba Akali Andane Gote oko-mane namba languato, Akali Andane oko-mane balana wandakali tupa moyokalenembo toto, oto mindi wamba yata yaneoko andipa epeya loto, nimbato wandakalitupa pitaka lamalu puu leaipia. Nimbatonambana pii layene epene oko wandakalitipia tupa lamawua atape. Nimbato wan-dakali lee koo tupa lamawuato, Gotetoyakamana lee epene talapa leya lape. Nim-bato wandakali andi latane paleyai tupalamawuato, Goteto yakama tinga lo molo-peke leya loto, wandakali utupane tinga lomolo-peke lape. Goteto wuane lape lea-kola, balana Sipitisa oko nambanga eya.

20 Jisasato pii okone dii loto, buku okoneleka wato, ando atalane akali okongamalu-peke leaipia. Malu-peke lalu, balatopii dii leane okona dini tupa lamauwakalelo petea-kola, lotu anda okona wandakalipeteaini tupa pitaka-mane bala angu an-datawa peteaini-pia. 21 Andatawa peteai-kola, balato utupane lamawuato, Gotenapii layene, nambato dii lalo oko andipaenene guleya lalu, pii okonena tene okoutupane lamai-yaepia. 22 Pii okonena teneoko kuai lo lamaiya-kola, wandakali pe-teaini tupamanemoko andane loto, balanagene oko laiyu leaini tekeko, akali mindi-mane loto, akali oko bala Josepe iwananepiako. Balato pii epene utupa anu pualeyape leaipia. *

23 Wuane lea-kola, Jisasato utupanelamawuato, matili yakamato namba andopii kokoli mindi lolopeyai leaipia. Kokoliokone loto, yakamato nimba dokosa ata-lene piako lolopeyai. Nimba tanena sikioko mo atu yaa. Wamba nimba Ka-paneame tano okona atoto, piape andanepeene tupa nanimato ale aima. Andipanimbana yuu tene okona atele-angi, nim-bato piape andane peene utupane laponepulu-peke laa lolopeyai. 24 Nambato piienene mindi yakama langeyo. Potopesaakali mindimane balana yuu tene okonaatoto, Gotena pii lamaiya-kola, wandakaliutupane-mane balana pii ale wato, akalioko bala potopisa akali ya lo anda na-piyaini. *

25-26 Wamba potopesa akali IlainjatoIsatale yuu okona piape pua ateane-angi, mali teponga ana wataka kinginaepene, panyu angu pea-kola, ulia nonoandane mindi yaepia. Okone angi, Isataleyuu okona wanda yalo kambua peteainitekeko, wanda yalo utupanena mindipeteanga Goteto Ilainja bala peakalenaleaipia. Jia. Wanda yalo mindi Saitoneyuu okona tano aŋako Satepata leneokona petea-kola, Goteto Ilainja balawanda yalo okone peteanga peakaleleane lo nambato yakama enene langeyo.* 27 Wuane pua teke, potopesa akaliIlaisato piape pua ateane-angi, Isataletane wandakali tapa-pene kambua ateainitekeko, Goteto Isatale tane wandakalitapa-pene utupanena mindi mo kuainalene kondoto, Sitiya tane akali tapa-pene gene Nemane lene oko angu mo kuaileane leaipia. *

28 Jisasato wuane lea-kola, lotu andaokona wandakali peteaini tupa pitaka-mane balana pii leane tupa ale wato,bala towa yataka andane wete yainipia.29-30 Yataka wete wato, wandakaliutupane-mane ika loto, Jisasa nimbaNasatesa tano okona ata napene puulo wata takita leainipia. Tano oko yuuwangiane mindina ya-kola, wandakaliutupane-mane Jisasa ati okonena minupende lamakale nembo toto, bala atuaiyu peaini tekeko, bala utupanenatombenenga langatete piyu peaipia.

Jisasato Sipitisa Koo Mindi Peyo WateaneOko

Maki 1:21-2831 Okone angi, Jisasa bala Galili disitiki

tano Kapaneame okona puu nena leaipia.Sambasa-angi, balato Juta yamena lotuanda okona kolandaka loto, Gotena piimana tupa lamawua ateaipia. 32 WambaGoteto bala lamawuato, nimbato nam-bana pii mana lamawua atape leane puateke, balato mana kuai lo lamawua atea-kola, wandakali tupamanemokowete loto,nembo kambua teainipia. *

33-34Okone angi, akali sipitisa koo atenemindi lotu anda okonena peteane oko-mane pii taimane wete loto, ae, Nasatesatane Jisasa nimba Gotena akali epene tika-pene wete atelenga nambato andeyawane

* 4:17: Ais 61:1-2 * 4:22: Lk 3:23-38; Jo 6:42 * 4:24: Jo 4:43-44 * 4:25-26: 1Ki 17:1,7,8-16 * 4:27:2Ki 5:1-14 * 4:32: Mt 7:28-29

Page 126: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 4:35 123 Luku 5:5leaipia. Nimbato nanimanga anu puyaleepelepe. Nimbato nanima minu koyoloepelepe leaipia. 35Wuane lea-kola, Jisasatobala laiya loto, nimbato pii nalene, akalioko tepa alu puu leaipia. Wuane lea-kola,sipitisa koo okomane akali okone minukoya napene, mee mo patawa yatalu, balatepa alu, peaipia.

36 Pea-kola, wandakali tupa pitaka-mane moko wete loto, yakama teke-tekepii lalawa puato, Jisasa bala akali tai mindiatoto, sipitisa koo tupa pulupa leya-kola,palaini yako. Anu pua, balato wuanepiyape leainipia. 37Wuane loto, utupane-mane Kapaneame tano okona mandaka-yale yuu yane tupa pitakana poto, piiokone lo tawe yainipia.

Jisasato Wandakali KambuaMo Atu YaneOko

Matiyu 8:14-17; Maki 1:29-3438 Jisasa bala Juta yamena lotu anda

oko tepa alu, Saimone andaka peaipia.Saimonena wanda imane oko siki omoto,umbaini toto andane wete pea-kola,wandakali tupamane Jisasa tipa puato,nimbato wanda oko moyolape leainipia.39 Wuane leai-kola, Jisasato wanda okonemandaka poto, balana umbaini totoandane peane oko laiya lea-kola, umbainitoto andane peane okone atu yaepia. Atuya-kola, okone angi tekewanda okone balaika loto, utupanena tomo yangamayaepia.

40 Ole lene nai andaka poyale pea-kola,wandakali minditupa-mane yakamanayangone siki waka-waka pelene tupaJisasa bala ateanga atu aiyu epeainipia.Wandakali siki pelene tupa mindiki-mindiki lo Jisasa ateanga atu aiyu epeai-kola, balato balana kini utupanenga yatawato, utupane mo atu yaka peaipia.41 Wandakali kambua tupanga sipitisakoo ateaini tupamane Jisasa bala Mesayaoko ateya lo andeai-kola, Jisasato sipitisakoo utupane peyo wateapia. Wato pelea-kola, utupane-mane wandakali utupanetepa wato, pii taimane loto, nimba Gotenaiwanane atele leainipia. Wuane leai-kola,utupane-mane bala Mesaya oko ateya lolapana olaini nembo toto, Jisasato sipitisakoo utupane laiya loto, yakamato piikondalapa leaipia. *

Jisasato Tano Minditupana Piape PuaMangeane Oko

Maki 1:35-3942Upa pitane nai peakata ya-kola, Jisasa

bala Kapaneame tano oko tepa alu, wan-dakali ata napene yuu mindina pea-kola,wandakali minditupa-mane bala ayia puaandoto, bala ateanga peainipia. Poto,Jisasato utupane tepa alu, yuu waka min-dina polane loto, utupane-mane bala mi-nandi leainipia. 43Minandi leai-kola, Jisas-ato utupane lamawuato, Goteto nambalanguato, nimba tano waka tupana poto,Goteto pitaka taka ando atalane oko wan-dakali tupa lamaipe lo namba langea-kola,nambato tano waka tupana poto, Gotenapii oko lamauwakale leaipia. 44 Wuanelalu, Jisasa bala Jutiya disitiki okona poto,Juta yamena lotu anda waka-waka tupanakolandaka laka puato, Gotena pii lamaikipeaipia. *

5Jisasato Disaipolo Minditupa Ipulupa

Leane OkoMatiyu 4:18-22; Maki 1:16-20

1-3 Alumindi pisa mialaini akaliminditupa-mane yakamana sipiokonelapo ipa angini Genesa-leta leneokona matenenga yakale tepa alu,yakamana pisa mialaini umbene nuutupana kangalamu pata yane tupa tandalo mo apo ateainipia. Okone angi, Jisasabala ipa matene ongane atoto, Gotena piilamawua atea-kola, wandakali kambuatupamane balana pii ale amakale lo,bala ateanga epoyale, mindi minu pitu-pitu pima epeainipia. Epeai-kola, pisamialaini akali tupana sipi okonelapo ipamatene okona yanga andoto, Jisasa balaSaimonena sipi yane okona peakaiyuloto, Saimone, nimbato sipi oko aŋa ipatombeka-yale pele pii leaipia. SaimonetoJisasana pii ale wato, wuane pea-kola,Jisasa bala sipi okonena pituto, wandakalitupa pii mana lamai-yaepia. *

4Matili pii mana lamai koyo piyu, Jisas-ato Saimone lamawuato, yakamato pisamialapale. Sipi okona pitiyu, ipa tombekapoto, umbene nuu tupa ipa okona tepaalapa leaipia. 5 Wuane lea-kola, Saimon-eto balana pii okone yano peyoto, AkaliAndane, andipa utulu nanima limu palinapene, ayiawa wete, pisa angu ayia pua

* 4:41: Mt 8:29; Mk 3:11-12 * 4:44: Mt 4:23 * 5:1-3: Mt 13:1-2; Mk 3:9-10

Page 127: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 5:6 124 Luku 5:20atalama tekeko, nanimato pisa mindikipimindi mia na-piyama leaipia. Pisa miapiyama tekeko, nambato nimbana pii okowato minuto, umbene nuu tupa tepa olopeyo leaipia. * 6 Jisasato leane pua Pitapi,bala towa atu peape peaini akali tupapi,utupane-mane umbene nuu tupa ipangatepa yai wete, pisa kambua wete um-bene nuu tupana epo paleai-kola, umbenenuu tupa tumbi loto, lete loyale peaipia.7 Wuane pea-kola, piape piyaini akali sipimindokona peteaini tupamane yakamamoyolo epeakale loto, utupane-mane kiipundi peainipia. Kii pundi peai-kola, akaliutupane epoto, sipi okonelapo lapotakanapisa mo mandeai-kola, sipi okonelapo ipapangosa landa peyoyale peaipia.

8-10 Okone angi, akali Sepiti iwananeJemesa, Jone-la, okonelapo Saimone Pitatowa atu piape pua ateainipia. Saimonepi,bala towa atu ateaini akali tupapi, utupanepitaka-mane pisa kambua meaini tupa an-doto, moko leainipia. Moko loto, Sai-mone bala Jisasa ateanga mandaka poto,aiki lekawa tombawua loto, Akali Andane,namba akali koo wete ateyo-ko. Nimbatonamba tepa alu puu leaipia. Wuane lea-kola, Jisasato Saimone lamawuato, andipaato tewa, nimbato wandakali tupa sakaatapowa ateakale lo mo amunguli pula-ko.Nimba yuku olene leaipia. 11 Wuane lea-kola, utupane-mane sipi okonelapo kilaulo moto, ipa matenenga yata alu, mindi-taka yakamana yaini tupa pitaka onganeyakale leainipia. Yakale lalu, Saimone,Jemesa, Jone ima, Jisasa watama peainipia.*

Jisasato Akali Tapa-mane Koyene MindiMo Atu Yane Oko

Matiyu 8:1-4; Maki 1:40-4512 Jisasa bala tano mindina atea-kola,

akali tapa-mane koyene mindimane balaandoto, aiki leka wato, tombawua leaipia.Wuane puato, balato Akali Andane, nim-bato namba mo atu yokale nembo teendo,nimbato katulo wuane pulupele leaipia.13 Wuane lea-kola, Jisasato balana kiniakali okonenga yatawato, nambatowuanepeyo-ko. Nimba atu yaa lea-kola, akaliokonena tapa peane oko atu yaepia.

14 Atu ya-kola, Jisasato akali okonelamawuato, nimbato Gotena pitisa piape

piyane akali oko ateyanga poto, nim-bana umbaini oko balanga andawa lapeleaipia. Andawa lalu, Goteto nimbanatapa peane oko mo atu yapia lo wan-dakali tupamane andeakale nembo toto,opa maipe lo Mosesato leane pua maipe.Nambato nimba mo atu eyo oko nimbatowandakali mindikipi mindi lamai napipe.Jisasato wuane leaipia. * 15 Balatowuane leane tekeko, akali okonemane bal-ana pii tanga loto, Jisasato bala mo atuyane lo pii lo tawe yaepia. Lo tawe ya-kola, Jisasato yakamana siki tupa mo atuyakale nembo toto, ole dindi lo wandakalikambua wetete balana pii ale olo ipukupeainipia. 16Utupane ipuku peaini tekeko,ole kambuanga balatowandakali napaleneyuu tupana pote lolo puku peaipia.

Jisasato Akali KusukuMindi Mo Atu YaneOko

Matiyu 9:1-8; Maki 2:1-1217 Alumindi Jisasato wandakali tupa

mana lamawua atea-kola, akali Patasaitupapi, loo tupana mana andene akalitupapi, utupanena minditupa Jutusalemetepa alu epoto, Jisasana pii alewa peteaini-pia. Dee, minditupa Galili, Jutiya-la,disitiki okone-lapona tano tupa pitakatepa alu epoto, Jisasana pii alewa pe-teaini tekepia. Alewa peteai-kola, GotetoJisasa minu tai laya ya-kola, balato wan-dakali siki pelene tupa mo atu yaka puaateaipia. 18 Jisasato utupane mo atuyaka pua atea-kola, akali minditupa-maneakali kusuku mindi takeanga awua epoto,Jisasa ateanga anda-pango awua epoyalemakande peainipia.

19 Makande peai-kola, wandakali kam-bua wete peteai-kola, akali okone anda-pango awua epolane asia mindi naya-kola, akali utupane-mane akali kusukuoko awua anda tokonga peakaiyu loto,anda yame pelene minditupa keao loyata yainipia. Wuane piyu, takea okonaeyaka atawa tepa wato, wandakali kam-bua ateaini tupa tombenenga bala takeaokona yapata Jisasa ateanga tepa yainipia.20 Jisasato andea-kola, akali utupane-manebalanga tungi peyoto, wuane peyai loandeaipia. Andoto, balato akali okonelamawuato, amene, nambato nimbana kootupa apeyo leaipia. *

* 5:5: Jo 21:1-8 * 5:11: Mt 19:27 * 5:14: Pit 14:1-32 * 5:20: Lk 7:48; Ais 43:25

Page 128: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 5:21 125 Luku 5:3621 Jisasato wuane lea-kola, loo tupana

mana andene akalipi, Patasaipi, utupane-mane wua nembo teainipia: Gotetoangu wandakali tupana koo piyaini tupaapialane-ko. Akali oko apito Gote andolamba leyape nembo teainipia. 22 Wuanenembo teyai lo andoto, Jisasato utupanetipa puato, anu peakale yakamato wuanenembo teyaipe leaipia. 23 Nambato akalikusuku oko lamawuato, nimbana koopilini tupa apeyo leyo oko piape pitete-pene mindi jia. Nambato bala lamawuato,nimba ika lalu, andaka puu loto, balanasiki oko mo atu yewando, piape okonepitete-pene yolopeya.

24 Wuane tekeko, Akalina Iwananenamba yuu okona atoto, wandakalinakoo piyaini tupa katulo apialawane-ko. Yakamato okone andalapale nemboteyo leaipia. Wuane lalu, balato akalikusuku okone lamawuato, nimba ika lalu,nimbana takea toko mo awua andaka puuleyo leaipia. * 25 Wuane lea-kola, okoneangi teke, wandakali peteaini tupanawenonga akali okone ika lalu, balanapanda mo aiyu, Gotena gene oko laiyulama, bala andaka peaipia. 26 Wuane peaoko andoto, wandakali pitaka-mane mokowete loto, Gotena gene oko laiyu loto,andipa nanimato mana epene waka wetemindi andeyama leainipia.

Jisasato Matiyu Andoto, Namba WatamaIpu Leane Oko

Matiyu 9:9-13; Maki 2:13-1727 Jisasa bala anda okone tepa alu

poto andea-kola, takisa muni mialaneakali Lipai lene oko bala takesa munimialaini anda okona peteanga andoto,namba watama ipu leaipia. 28Wuane lea-kola, Lipai ika lalu, balana minditaka yanetupa pitaka yakale lalu, Jisasa watamapeaipia. 29 Lipai bala andaka poto, Jisas-ana tomo andane mindi yanga maya-kola,takisamunimialaini akali kambuapi, wan-dakali wakapi, utupane Jisasa towa atutomo no peteaini-pia. 30 Jisasapi, bal-ana disaipolo tupapi, utupane-mane wan-dakali koo tupa towa atu tomo no peteai-kola, akali Patasaipi, loo tupana manaandene akalipi, utupane-mane mini koopaluto, Jisasana disaipolo tupa tipa pu-ato, anu peakale yakamato takisa muni

mialaini akalipi, koo piyaini akalipi, utu-pane towa atu tomo ipapi, no peteyaipeleainipia. *

31 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, dokosa-mane wan-dakali siki napalene tupa mo atu yolanetene mindi ata napeya. Jia. Dokosa-mane wandakali siki pelene tupa angu moatu yalaini leaipia. 32 Wuane pua teke,wandakali epene tika-pene tupa yama-pane peke leakale lo namba na-epewane.Jia. Koo piyaini wandakali tupa yamapanepeke leakale lo namba epewane leaipia.

Pote Kambua Loyale, Tomo Nanene Ata-laini Mana Oko

Matiyu 9:14-17; Maki 2:18-2233 Jisasato wuane lea-kola, Patasaipi, loo

tupana mana andene akalipi, utupane-mane bala lamawuato, ole kambuanga Jo-nena disaipolo tupapi, Patasai tupana di-saipolo tupapi, utupane-mane pote kam-bua loyale, ole ukupinimindi tomonaneneatalaini tekeko, nimbana disaipolo tupa-mane tomo ipapi naa teke-teke piyainiokonde leainipia.

34-35 Wuane leai-kola, Jisasato utupanetipa puato, akali mindimane wanda mindikee loto, balana amene tupamane balatowa atu atolopeyai. Atolai-kola, yakam-ato katulo balana amene utupane lamawu-ato, yakama pote kambua loyale, oleukupini mindilapo tomo nanene atalapalolo-peyaipe leaipia. Okone angi, yakam-ato katulo wuane nalolo-peyai tekeko,matili akali minditupa-mane wanda keelolane akali okone andi lo awua polopeyai.Okone angi, balana amene tupamane potekambua loyale, ole ukupini mindilapotomo nanene atolopeyai leaipia. *

36 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindiakali utupane lamawuato, wandakalimindina tona wambane okona asia titimindi yola-kola, balato okone tambulokale nembo toto, balana singilisawenene okona aŋako mindi lete lomeando, balato tona wenene okoneminu koyolo-peya. Dee, balato tonawenene okona aŋako mindi lete lomolane okone balana tona wambaneasia titi yolane okone ataenge lo tambuleando, tona wenene lete lo aŋako mindimolane okone-la, tona wambane okone-la, okonelapomindiki okonepene teke guu

* 5:24: Jo 5:8 * 5:30: Lk 15:1-2 * 5:34-35: Jo 3:29

Page 129: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 5:37 126 Luku 6:13-16nalolo-peya. Jia. Tene okonena, wandakalimindikipimindimane balana tonawenenelete lo aŋako mindi moto, balana tonawambane asia titi yene okonena ataengelo tambu laa napiyane.

37Dee, wandakali mindimane ipa waenewenene tupa ipa pene wambane memeumbaini-mane waa-pene tupana ambupete leando, ipa waene wenene okonenapopone-mane anda yoto, pene wambaneokone tula lola-kola, ipa waene oko alupulupeya. Wuane pulane nembo toto,wandakali mindikipi mindimane wuanenapiyane. Jia. 38 Wandakali-mane ipawaene wenene tupa ipa pene wenenetupana ambu pete lape-pene. 39 Ipawaene wambane nalaini wandakali tupa-mane waene wambane oko epene nembototo, waene wenene oko naima lakae lonembo natalaini leaipia.

6Sambasa Angi Piape Na-piyaini Mana

OkoMatiyu 12:1-8; Maki 2:23-28

1 Sambasa mindina, Jisasa bala witi eetupana tombenenga epo peai-kola, balanadisaipolo tupamane bala watama epoto,witi dini minditupa yo moto, imbuni kini-mane kokope lo apoto, angini tupa nakapima peainipia. * 2Wuane peai-kola, Pata-sai minditupa-mane andoto, Gotena loookomane loto, Sambasa angi wandakali-mane piape napipe-pene leya-ko. Anupeakale yakamato loo okone ango wato,witi dini tupa moto, imbuni kini-manekokope lo apeyaipe leainipia. *

3-4 Wuane leai-kola, Jisasato utupa-nena pii okone yano peyoto, Gotena loookomane loto, Gotena lotu anda okonabetesa Gote maiyene yalaini tupa pitisaakali tupamane angu nape-pene layeneeya leaipia. Wandakali waka mindimanebetesa utupane naa na-piyapape layeneeya tekeko, wamba Dapitipi, bala towa atuateaini akali tupapi, utupane yakama ulianono yai-kola, balato Gotena lotu andaokona kolandaka loto, betesa utupane monoto, bala towa atu ateaini akali tupapineakale mayane layene eya. Yakamato piiokone wamba dii lo anda napeaipe leaipia.

* 5Wuane lalu, Jisasato utupane lamawu-ato, Akalina Iwanane nambato Sambasaoko bosa lo ando atalawane leaipia.

Sambasa Angi Jisasato Akali Kii KooMindi Mo Atu Yane Oko

Matiyu 12:9-14; Maki 3:1-66 Sambasa waka mindina, Jisasa bala

Juta yamena lotu anda mindina kolan-daka loto, wandakali tupa mana lamawuaateaipia. Okone angi akali kii tikasa-tole koo kapu-tene mindi lotu anda oko-nena peteaipia. 7 Petea-kola, loo tu-pana mana andene akali tupapi, Pata-sai tupapi, utupane-mane Jisasa kosimilamakale nembo toto, Sambasa angi balatoakali okone mo atu eyape lo andatawapeteaini-pia.

8 Utupane-mane bala kosimi lamakalenembo teyai lo andoto, Jisasato akali kiikoo okone lamawuato, nimba wandakalipeteyai tupana tombenenga ika lo ata lea-kola, akali okone ika lo ateaipia. 9 Ikalo atea-kola, Jisasato wandakali peteainitupa tipa puato, Gotena loo okomane akileyape. Sambasa angi yakamato manaepene minalapape leyape. Pee, Sam-basa angi yakamato mana koominalapapeleyape. Sambasa angi yakamatowandakalimoyalapape leyape. Pee, Sambasa angiyakamato wandakali mindi minu koyala-pape leyape lo nambato yakama tipa peyoleaipia.

10 Wuane lalu, Jisasato wandakali pe-teaini tupa pitaka lee-mane anda amonena piyu, akali okone lamawuato, nim-bana kii oko yo laa leaipia. Akali okone-mane Jisasato leane pua pea-kola, balanakii oko atu wete yaepia. 11 Sambasa angi,Jisasato akali okone mo atu ya-kola, lootupana mana andene akali tupapi, Pata-sai tupapi, utupane-mane yataka-maneomoto, yakama teke-teke mindi lamai-lamai puato, nanimato bala towa anupimape leainipia.

Aposolo Akali Alesa TupaMatiyu 10:1-4; Maki 3:13-19

12Ole mindina Jisasa bala yuu wangianemindina pote lolo peaipia. Poto, utulu balalimu pali napene, pote angu lo atea-kola,waa leaipia. 13-16Waa lea-kola, balana atuatene tupa epeakale loto, balato akali alesayapa lo meaipia. Balato akali Saimone okogene mindi Pita leaipia. Jemesapi, Jonepi,

* 6:1: Lo 23:25 * 6:2: Jo 5:10 * 6:3-4: 1Sa 21:1-6; Pit 24:5-9

Page 130: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 6:17-19 127 Luku 6:30

Pilipipi, Batolo-miyupi, Matiyupi, Tomas-api, Saimone amene Endutu okopi, Alipusaiwanane Jemesa okopi, Jemesa waka min-dina iwanane Jutasa okopi, Selote yamenaakali Saimone okopi, Jutasa Isaka-tiyotelene matili Jisasa ene peteane okopi, akalialesa utupanepitaka Jisasato yapa lomoto,gene aposolo akali leaipia.

Jisasato Wandakali KambuaMo Atu YaneOko

Matiyu 4:24-25; Maki 3:7-1217-19 Jisasa balana disaipolo tupa towa

yuu wangiane okone tepa alu, puu nenaloto, yuu lama tika-penemindina ateaipia.Atea-kola, solewata matenenga Taya,Saitone-la, tano okone-lapona tanepi,Jutusaleme tanepi, Jutiya disitiki pitakanatanepi, bala towa atu atalaini wandakalikambua wete balana pii ale olo epeainipia.Wandakali siki palene tupamane Jisasawata yai-kola, Gotena tai-lene andanebalanga paleane okomane utupanena sikitupa mo atu yaka peaipia. Wamba sipitisakoo tupamane wandakali minditupa minukoyaini tekeko, wandakali utupane-maneJisasa wata yai-kola, sipitisa koo utupane-mane wandakali utupane tepa alu peai-kola, utupane atu yainipia. Tene okonena,utupanena siki tupa atu yakale nembototo, wandakali siki pelene tupa pitaka-mane balanga wata aka puyale epeainipia.

Epele Olane, Mini Kendawa Olane, Okone-lapona Pii Leane Oko

Matiyu 5:1-1220 Wandakali kambua epo ateai-kola,

Jisasato balana disaipolo tupa lamawu-ato, Goteto wandakali tipia yakama moyoando ateya-ko. Yakama epelewa atape-pene leaipia. 21 Ulia nonowa ateyai wan-dakali yakama matili ulia no embowaatolo-peyaiko. Yakama epelewa atape-pene. Ai lo ateyaiwandakali yakamamatiliepelewa giwawa atolo-peyaiko. Yakamaepelewa atape-pene. * 22 YakamatoAkalina Iwanane oko bilipi lo atolai-kola,wandakali minditupa-mane yakama towayataka andane wete wato, yakama andomeke pua, yakamana gene minu koyolo-peyai. Wuane puato, utupane-maneyakama nanima towa atu ata napimakalelo peyo watolo-peyai. *

23 Wamba wandakali utupanenayumbane tupamane potopesa akali tupa

minu koyainipia. Wuane pua teke andipawandakali utupane-mane yakamapi minukoyaindo, yakama epelewa atape-pene.Yakamato Akalina Iwanane oko bilipilo atolai-kola, wandakali-mane yakamaminu koyaindo, matili yakama ati kengayuu epene okona polai-angi, Goteto yoleandane mindi yakama gulupeya nembototo, yakama epelewa atalapape.

24 Yakama epelewa atolopeyai tekeko,minditaka kambua yatawa ateyai wan-dakali yakamamatili minditaka mindi mianapulu-peyama nembo toto, yakama minikendawa atape-pene. Tomo kambua ak-enane yo peakale lo no ateyai wandakaliyakama matili ulia nonowa atolo-peyamanembo toto, yakama mini kendawa atape-pene. 25 Epelewa, giwawa ateyai wan-dakali yakama matili mini kenda wato, ailo atolo-peyama nembo toto, yakamaminikendawa atape-pene. 26Wambawandakalipitaka-mane owato potopisa tupana genetupa laiyu lo ateaini pua, andipa wan-dakali pitaka-mane yakamana gene tupalaiyu lo ateaindo, yakamapi owato po-topesa akali ateyama lo mini kendawaatape-pene. Jisasato wuane leaipia.

Yanda-pene Akali Tupa Towa EpelewaYamapane Yo Atene Mana Oko

Matiyu 5:38-4827Wuane lalu, Jisasato balana pii alewa

ateaini wandakali tupa lamawuato, yaka-mana yanda-pene tupa towa epelewa,yamapane yo atalapape leaipia. Wan-dakali mindimane yakama towa yama-pane koo paleando, yakamatomana epenemindi wato minu, bala moyo atalapape.28 Wandakali-mane yakama ando pii koomindi leando, yakamato utupane moyopote lalapape. Wandakali-mane poto loto,Goteto yakama minu koyakale leaindo,Goteto utupane moyakale lo yakamatopote lalapape.

29 Akali mindimane nimbana wakena-nenga peleando, yangisa wetete peleakalelo, nimbato mopeke lape. Akali mindi-mane nimbana sakesa oko meando, nim-bana singilisa oko wetete meakale lo andokondape. 30 Wandakali mindimane min-ditaka mindi nimbanga gii lo tee leando,nimbato okone maipe. Wandakali mindi-mane nimbana minditaka mindi meando,nimbato ole kambuanga yano peyo gii laa

* 6:21: Lap 7:16-17; Sam 126:5-6; Ais 61:3 * 6:22: Jo 15:18-19; 16:1-4; 1Pi 4:14

Page 131: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 6:31 128 Luku 6:42apo naene kondape. 31 Wandakali tupa-mane yakamanga mana epene mineakalenembo tolai pua, yakamatopi utupanengamana epene teke minu atalapape. *

32-33 Wandakali mindimane koo piyainiwandakali tupa towa epelewa yamapaneyo ateando, koo piyaini wandakaliutupane-mane bala towa epelewayamapane yo atalaini teke. Wuane puateke, wandakali yakama towa epelewayamapane yo atalaini tupa towa anguyakamato epelewa yamapane yo ateaindo,apito yakama ando, kuai lo peyai lolo-peyape. Wandakali mindimane koopiyaini wandakali tupa moyoyale, manaepene mindi mineando, koo piyainiwandakali utupane-mane balapi moyo,mana epene teke minalaini. Wuanepua teke, yakamato wandakali yakamatowa mana epene minalaini tupa angumoyoyale, mana epene mineaindo, apitoyakama ando, kuai lo peyai lolo-peyaipe.

34 Koo piyaini wandakali tupanenayangone tupamane minditaka mindimatili yakama geakale nembo toto,utupane-mane yangone utupanenga yanomaiyaini. Wuane pua teke, yakamanayangone tupamane minditaka mindimatili yakama geakale nembo toto,yakamato yangone utupanenga yano mai-yaindo, apito yakama languato, yakamatokuai lo peyai lolo-peyaipe.

35-36 Gote ati kenga ateya okomanebala lo bilipi leyama nayu na-lalaini wan-dakali tupapi, koo piyaini wandakali tu-papi, utupane pitaka ondo wato moy-alane. Yakamana ayiane ati kenga ateyaokomane wandakali tupa ondo alane puateke, yakamato wandakali yangone tupaondo wato moyo atalapape. Wuane puato,yakama towa yanda-pene wandakali tupatowa epelewa yamapane yo atoto, utu-panenga mana epene tupa minalapape.Dee, matili wandakali mindimane yanopeya-geakale nembo toto, minditaka mainapene, mee moyo maiyapape. Yakam-ato Gotena ondo ene mana okone watomineaindo, yakama balana andopane guloatoto, matili yakamato yole andane wetemindi molopeyai. Jisasato wuane leaipia.

Wandakali Waka Tupa Yapa Lo Tale Na-piyapape Leane Oko

Matiyu 7:1-5

37-38Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, yakamato wandakali yangonemindinga mana minulai pua teke, Gotetomana okone teke yakamanga minulu-peya leaipia. Yakamato minditaka epenetupa nuu andane mindina tumbi layawato, wandakali mindi mayaindo, Gotetominditaka epene tupanuuokonepene tekemindina tumbi laya wetete wato, yakamagulupeya-ko. Yakamato minditakaepene kambua wandakali yangone tupamaiyapape. Yakamato kenda-pene mindiwandakali waka tupanga yata nayaindo,Goteto kenda-pene mindi yakamangayata naolo-peyako. Wandakali yangonetupamane mana koo mindi yakamangaminulai-kola, paini yakamato kenda-pene mindi utupanenga yata na-alapape.Yakamato wandakali yangone tupana kootupa apia-maiyaindo, Goteto yakamanakoo tupa apia-gulupeyako. Yakamatoutupana koo tupa apia-maiyapape.Yakamato wandakali yangone tupa kooya lo yapa lo tale napeaindo, Gotetoyakamapi koo ya lo yapa lo tale napulu-peyako. Yakamato utupane koo ya loyapa lo tale na-piyapape. Jisasato wuaneleaipia. *

39-40 Wuane lalu, Jisasato pii kokolimindi wandakali utupane lamawuato,mana kambua tisa tupanga eya-kola, manaaŋako teke sukulu-pai tupanga yalaneleaipia. Wuane tekeko, matili sukulu paimindimane mana kuai lo mia koyo puato,bala tisa yale teke atolopeya. Wandakalilee koo mindimane lee koo yangonemindi asia andawa lokale nembo toto, atupeapindo, balato katulo asia okone kuailo andawa lolo-peyape. Jia. Wandakaliokonelapo lapotaka kundu mindina ayiapeyolo-peyapi. *

41 Nimba amene mindina lenenga leekunu aŋako mindi eya-kola, nimbatookone andoto, mo apokale lalene tekeko,nimba tanena lenenga ita palaŋa andanemindi eya-kola, nimbato okone moapokale nembo natalene. Anu peakalenimbato wuane pilinipe. 42 Nimbanalenenga ita palaŋa andane eya-kola teke,anu peakale nimbato ita palaŋa okoneanda napene atoto, nimbana amene okolamawuato, amene, nimbana leenga leekunu eya oko nambato mo apia-gualalenepe. Wandakali-mane nimbana pii

* 6:31: Mt 7:12 * 6:37-38: Mt 6:14; Mk 4:24-25 * 6:39-40: Mt 10:24-25; 15:14

Page 132: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 6:43-44 129 Luku 7:6-8okone ale wato, nimbanga koo mindinaeya nembo teakale nayuto, nimbatowuane lele. Nimbana lenenga ita patepaneandane mindi eya oko nimba tane wambaini mo apiape. Apialu, nimba lee epeneatoto, nimba amene okona lee kunu yolaoko katulo mo apolopele. Jisasato wuaneleaipia.

Wandakali Epene, Koo-la, Okolapo AndoPii Leane Oko

Matiyu 7:15-20; 12:33-3543-44 Wuane lalu, Jisasato pii mindi

tako pua loto, ita gulu ani atene min-dina yomboto dini mindi lia napiyaneleaipia. Eyaka ikilimbu mindina butusadini mindi lia napiyane teke. Wandakali-mane ita dini lula tupa andoto, ita okoepene ya, ita oko koo ya lo yapa lalaini.Ita epene mindinga dini koo mindi liyanapiyane. Wuane pua teke, ita koomindinga dini epene mindi liya napiyane.Wandakali mindimane minditaka mindinembo tatawa atolane okone teke piikambua lalane. 45 Wandakali epene tu-pana nembo-tene epene kambua paleya-kola, utupane-mane pii epene teke kam-bua lalaini. Wandakali koo tupana nembo-tene koo kambua paleya-kola, utupane-mane pii koo kambua teke lalaini. Jisasatowuane leaipia.

Anda Pulane Mana Lapo Okona Pii KokoliOko

Matiyu 7:24-2746-49Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, akali mindimane namba atey-onga epoto, nambana pii oko alewa, watominalane wandakali okone bala wua peneatalane loto, nambato pii kokoli mindiyakama langeyo-ko. Yakamato ale alapaleaipia. Akali mindimane balana andapuyale ato, anda pingina tai ateakale loto,yuli tombama nenanga peaipia. Tombamapoto, anda pingina okone duli lo ate loto,anda okone pikoyo peaipia. Matili ipalii andane mindi lua awua epoto, andaokone peyo keao loyale peane tekeko,anda pingina tai ateane okonemane andaokone duli lo minea-kola, ipa lii epeaneokomane anda okone katulo lai naleaipia.Akali wakamindimane balana anda puyaleanda pingina mindi ate laa napene, bal-ana anda oko mee peaipia. Matili ipalii andane mindi lua awua epoto, ping-ina ata napene anda okone pelea-kola,

anda okone kapoyale lai leaipia. Andaokone koyane pua teke, nambana pii okoale wato, wato mina na-piyaini wandakalitupa koyolo-peyaiko. Anu peakale yakam-ato mee pii-mane angu, namba ando AkaliAndane, Akali Andane lo atoto, nambanapii leyo tupa wato mina na-piyainipe.Jisasato wuane leaipia. *

7Jisasato Ami Opisa Mindina Piape Akali

Mo Atu Yane OkoMatiyu 8:5-13

1 Pii utupane wandakali tupa lamaikoyo piyu, Jisasa bala Kapaneame tanookona peaipia. 2 Tano okonena ami opisamindimane akali andete mindiki andoateaipia. Balana piape akali yamapaneyalane mindi siki moto, omoyale peaipia.3Omoyale pea-kola, wandakali minditupa-mane Jisasa bala Kapaneame tano okonaepo ateya leainipia. Wuane leai-kola, amiopisa okomane pii okone ale wato, Jutayame akali kawane minditupa lamawu-ato, Jisasato nambana piape akali oko moatu yolo epeakale, yakamato bala lamalupulupa leaipia.

4-5Wuane lea-kola, akali utupane-maneJisasa ateanga poto, ami opisa okonemaneJuta yame wandakali nanima towa yama-pane yo atoto, balato nanimana lotu andamindi pingipiane leainipia. Bala akaliepenewetemindi. Teneokonena, nimbatobalana pii okone ale wato, balana piapeakali oko mo atu yeendo, nanima epeleolopeyama leainipia.

6-8 Wuane lalu, akali utupane-maneJisasa atu ami opisa okona andaka poyaleamonga-yale epeai wete, ami opisa oko-mane balana yamapane yene akali mindi-tupa lamawuato, yakamato Jisasamalandaolo poto, pii mindi bala lamai-yapapeleaipia. Ami opisa okomane pii mindinimba languato, Akali Andane, nambaakali koo okomane nimba andolo epe-wando, okone kuai nalolo-peya lala lolamai-yapape. Nimba akali epene weteoko namba andaka epeendo, okone kuainalolo-peya teke lala. Akali mindimanenamba ando atalane. Wuane pua tekenambato ami yanda yene minditupa andoatalawane. Nambato ami yanda yenemindi ando, puu leyo-kola, bala palane.Nambato ami yanda yene mindi epeakale

* 6:46-49: Mt 7:21-22

Page 133: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 7:9 130 Luku 7:22-23leyo-kola, bala epalane. Nambana piapeakali okomane piape mindi peakale leyo-kola, balato piape okone piyane. Wuanepua teke, nimbato nambana piape akalioko mee pii-mane atu yakale lole-kola,bala atu yolopeya-ko. Nimba masia-pene namba andaka epolene. Ami opisanambato wuane lala lo, yakamato Jisasalamalu pulupa lea-kola, bala towa yama-pane yene akali tupamane poto, Jisasalamai-yainipia.

9Lamai-yaikola, Jisasato nembo kambuatoto, wandakali kambua bala watamaepeaini tupa anda-peke loto, ami opisaokone bala Isatale tane mindi jia tekeko,balato namba bilipi leya pua, Isataletane wandakali mindimane namba bilipileainga nambato wamba anda napewanelo nambato yakama langeyo leaipia.10 Wuane lea-kola, Jisasa malanda oloepeaini akali tupa ami opisa okona andakapeke loto andeai-kola, balana piape akaliomoyale peane okone saka peteaipia.

Jisasato Naini Tane Iwana Patane OmeneMindi Ika Laya Yane Oko

11 Anate-lene Jisasapi, balana disaipolotupapi, wandakali kambua minditupatowa tano Naini lene okona peainipia.12 Bala tano okonena lome andane asinikolandaka lalaini geta okona peakaiyulea-angi, wandakali minditupa-maneiwana patane omene mindi mali puyaleawua epeainipia. Wamba iwana okonenaangini okomane iwana mindiki okoneangu mandu ya-kola, balana akalini okoomeaipia. Omea-kola, bala wanda yalopiti-yaepia. Iwana patane omeane okonemali puyale, tano okonena tane wandakalikambua wete iwana okonena angini okotowa epeainipia.

13 Epeai-kola, Akali Andane okomanewanda yalo okone ondo wato, nimba ainalene kondaa leaipia. 14 Wuane lalu,Jisasa bala iwana omene takeanga awuaepeaini ongane mandaka poto, takea okominea-kola, akali awua epeaini utupane-mane iwana omene oko mee aitawaateainipia. Aitawa ateai-kola, Jisasato loto,iwana patane, nimba ika laa leyo leaipia.15 Wuane lea-kola, iwana patane omeaneokone ika lo peteaipia. Ika lo pituto, piilea-kola, Jisasato iwana okone lamawuato,nimba angini towa puu leaipia. *

16 Jisasato iwana patane omene okoneika laya ya oko andoto, wandakali pitaka-mane yuku yainipia. Yuku wato, utupane-mane Gotena gene oko laiyu loto, Gotetobalana wandakali tupa ondo wato, moy-olo epeakale lapia-kola, potopesa akali an-dane mindi nanimana tombenenga epoateya leainipia. * 17 Wandakali-mane piiokone lo tawe yoto, Jisasato iwana omeneokone ika laya ala leai-kola, Jutiya disitikitanepi, yuu waka tanepi, wandakali utu-pane pitaka-mane pii okone ale yainipia.

Jonena Disaipolo Lapo Akali JisasaAteanga Epeapele Oko

Matiyu 11:2-1918 Jisasato piape utupane pua ateya-

kola, wandakali mindimane ipa peya-maiyane akali Jonena disaipolo tupalamai-yainipia. Jonena disaipolotupamane bala lamai-yaikola, balatobalana disaipolo lapo akali ipulupaleaipia. 19 Akali okonelapo bala ateangapeapi-kola, balato okonelapo lamawuato,liyamba Jisasa ateyanga poto, nimba akalimindi epolopeya layene pia okope. Pee,matili akali waka mindi epolopeya nembototo, nanimatomaliyo atamakalepe lo tipapiyapape leaipia. *

20 Wuane lea-kola, akali okonelapo-mane Jisasa ateanga poto, bala tipa puato,nimba akali mindi epolopeya layene yenepia okope. Pee, matili akali waka mindiepolopeya nembo toto, nanimato maliyoatamakalepe. Ipa peya-maiyane akali Jonepii okonelapo nimba tipa pulu pulupa lala-kola, nalipato nimba tipa pulu epeyapaleapelepia. 21 Wuane leapi-kola, okoneangi teke Jisasato akali okone-lapona piileapele okone yano peya napene, wan-dakali sipitisa koo atene tupana sipitisakoo tupa peyo watalu, wandakali lee kookambua tupana lee teakale lalu, wandakalisiki waka-waka palene tupa mo atu yakapiyu, peaipia.

22-23 Wuane piyu, Jisasato Jonena di-saipolo okonelapo lamawuato, nambatopiape pua ateyo-kola, wandakali lee kootupamane kuai lo andeyai. Wandakali keekoo tupa asini peyai. Wandakali tapa-penetupa umbaini epene ateyai. Wandakaliale tuma tupamane pii ale eyai. Wan-dakali omene tupa ika loto, saka ateyai.Wandakali koo tipia tupamane Gotena pii

* 7:15: 1Ki 17:23; 2Ki 4:36 * 7:16: Lk 1:68-72 * 7:19: Sam 40:7; Mal 3:1; Lap 1:8

Page 134: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 7:24 131 Luku 7:37layene oko ale eyai. Wandakali mindi-mane nembo lapo pali napene, nambaMesaya oko ateya lo bilipi leaindo, matilibala epele wetete olopeya. NambatoGotena piape peyo-kola, liyambato lee-mane andeyapi. Nambato Gotena piileyo-kola, liyambato ale-mane ale eyapi.Liyamba Jone ateyanga peke loto, lee-mane andeyapi tupapi, ale-mane ale eyapitupapi, utupane pitaka Jone lamai-yapape.Jisasato wuane leaipia. *

Jisasato Jone Bala Potopisa Akali AndaneWete Mindi Ateya Leane Oko

24 Jonena disaipolo okonelapo-manebala ateanga peke leapi-kola, Jisasatowandakali kambua ateaini tupa tipa puato,wamba Jone bala wandakali napaleneyuu okona atea-angi, bala akali anu-penemindi atea-kola, yakamato bala andolopeaipe leaipia. Popo leya-kola, kambetundupalina dini tupa puu amo nenapiyane pua, Jone bala akali mini lapo paluatea-kola, yakamato bala andolo peaipe.Jia. Bala nembo mindiki palu atoto, piapepua ateaipia. 25 Balato tona epene weteminditupa pua atea-kola, yakamato balaandolo peaipe. Jia. Tona epene paiya wetepiyaini akali tupamaneminditaka kambuawetete yatawa atoto, kiŋi tupana andakapitiyaini.

26-28 Jone bala potopesa akali mindiatea-kola, yakamato bala andolo peaipe.Enene. Joneto potopisa piape pulupeyanembo toto, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, ale alapape. Nambanapii wai lolane akali oko ingane epeakalelolowa-kola, balato nimbana asini okomakande pua yata olopeya layene eya.Joneto potopesa piape okone puato, piapewaka mindi tako pua pea. Joneto yuuokona wandakali pitaka sia minu ateyatekeko, Goteto wandakali gene nayenewetete mindi moyo ando atola-kola, wan-dakali okonemane Jone sia minuto, kuailo wetete atolopeya lo nambato yakamalangeyo. *

29 Takisa mialaini akali tupapi,wandakali waka tupapi, utupane pitaka-mane Jonena pii ale wato, Gotena manaoko tika-pene ya lo nembo toto, ipameainipia. * 30Wuane tekeko, loo tupanamana andene akali tupapi, Patasai tupapi,

utupane-mane Gotena pii tanga loto,Joneto yakama ipa peya-gii nalene, kondayainipia. * 31 Wandakali yame andipaateyai tupamane wuane peyai okonena,utupane yakama wandakali anu-peneateyaipe. Nambato utupane aki minditowa makande puape.

32-34 Nambato utupane andopane yametowa makande peyo. Andopane tupa-mane makesa ama tupana pituto, an-dopane yangone tupa lamawuato, yakam-ato nanima towa kindi pua lialapale loto,nanimato yakama mina kindi pua tinapene peyo gili galo lo mali lialama tekeko,yakamato nanima towa kindi pua maliliama na-lalai. Nanimato kindi puato,wandakali mali puyale wee lalaini mindimandeke pua lalama tekeko, yakamatonanima towa kindi pua ai lama na-lalailalaini. Wuane pua teke, wamba ipa peya-maiyane akali Jone bala epo atoto, ipawaenepi, uliapi, utupane nanene atea-angi, yakamato bala lamba loto, sipitisakoo mindi balanga ateya-kola, balato ipawaenepi, uliapi, utupane nanene kondeyaleainipia. Andipa Akalina Iwanane okoepo atoto, ipa waenepi, uliapi, utupaneno ateya-kola, yakamato balapi lambaloto, akali okomane ipa waenepi, uliapi,utupane kambua wete no atoto, takisamuni mialaini akali tupapi, koo piyainiwandakali tupapi, utupane towa yan-deke ando atalane leyai. Andopane tu-pamane yakamana yangone tupa yatakaamauwato, lalaini pua, yakamato Jonepi,Akalina Iwanane okopi, okonelapo yatakaamawuato, wuane lalaini mana okone-mane yakama andopane gulo ateyai. *35 Wandakali wai-ene tupa pitaka-maneGotena pii layene oko tika-pene ya lonembo toto, Goteto leya pua piyaini. Jisas-ato wuane leaipia.

WandaMindimaneWele Minditupa Jisas-ana Kawanenga Gae Leane Oko

36 Patasai mindimane Jisasa lamawu-ato, nimba namba towa tomo napakaleipu lea-kola, Jisasa bala Patasai okonaandaka kolandaka loto, tomo no pe-teaipia. 37 Okone angi, mana koo kambuaminalane wanda mindimane Jisasa balaPatasai okonena andaka tomo no peteyanembo toto, wele tunduma-pene mindi-tupa botolo epene wete mindina piti-pata

* 7:22-23: Ais 35:5-6; 61:1; Lk 4:18-19 * 7:26-28: Lk 1:76-79; Mal 3:1 * 7:29: Lk 3:12 * 7:30: Mt 21:31-32* 7:32-34: Lk 15:2

Page 135: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 7:38 132 Luku 8:1-3mindi awua epeaipia. * 38 Epoto, Jisas-ana kee yanenga pituto, wanda okone-mane bala tanena mana koo minalanetupa nembo toto, ai lea-kola, balanalee maiya epeane oko Jisasana kenengadopo lo tepa yaepia. Dopo lo tepa ya-kola, wanda okonemane balana kawa itiniluu wete atene okomane Jisasana ke-nenga lee maiya dopo lo tepa yane tupakunu apia-maiyaepia. Apia maiyu, balatoJisasa tama puato, ole kambuanga balanakene oko nunu lalu, balana kenenga weletunduma-pene awua epeane oko gae loayia mayaepia.

39Wanda okonemane wuane pua petea-kola, Patasai Saimone lene Jisasa tomonapakale ipu leane okomane wua lonembo teaipia: Jisasa bala potopesa akalienene mindi pia-yale, wanda okonemanemana koo tupa minalane nembo tapia-yale. Wuane nembo toto, balato wandanimbato namba minulene lapia-yalenembo teaipia. 40Wuane nembo tea-kola,Jisasato Saimone lamawuato, nambato piimindi nimba langukale leaipia. Wuanelea-kola, Saimoneto tisa, nimbato piiokone namba langi leaipia.

41 Wuane lea-kola, Jisasato pii kokolimindi bala lamawuato, akali lapo-maneakali mindikinga yano gii lo meapeleleaipia. Akali mindimane kina (50) paiyasayau gii lo meaipia. Akali mindoko-mane (10) tene kina angu gii lo meaipia.42 Akali okonelapo-mane balana yanopeyolane liyambanga minditaka nayapioko andoto, matili yano anduane okomaneakali okonelapo lamawuato, liyambatonambana yano gewa oko yano peyanapene kondalapape leaipia. Wuane lea-kola, akali okone-lapona andoko-manebala towa epelewa yamapane wete yaneyaluape lo tipa peaipia. 43 Tipa pea-kola,Saimoneto Jisasana pii okone yano peyoto,akali yano andane meane okomane balatowa epelewa yamapane wete yane yaluanembo teyo leaipia. Wuane lea-kola,Jisasato bala lamawuato, nimbato kuai lonembo toto, lele leaipia.

44 Wuane lalu, Jisasa bala wanda okonepeteanga mopeke loto, Saimone lamawu-ato, wanda okomane piape mindi peyaoko nimbato andelepe, anda napelepeleaipia. Namba nimba andaka kolandakalalo-angi, nambana kee wasa-wasa pey-

ola loto, nimbato namba ipa ambua giinapele tekeko, wandaokobalana leemaiyaipane okomane nambana keenga wasa-wasa peyoto, balana kawa itini okomanenambana kenenga ipati atala oko endopeakale lo kunu eya-kola, nimbato an-dele okoni. 45 Namba nimbana andakakolandaka lalo-angi, wayu epeleya lo, nim-bato namba nunu nalene kondele tekeko,wanda okomane namba tama puato, olekambuanga nambana kee oko nunu lo pe-teyanga nimbato andele okoni. 46Nimbatowele mee mindi nambana kawanenga gaena-lale tekeko, wanda okomane nambaepele wato, wele tunduma-pene oko nam-bana kenenga gae loto, aiya-geya andeleokoni leaipia.

47 Wandakali minditupa-mane manakoo aŋalapo angu minalamane nembotalaini. Nambato wandakali okonepenemindina koo piyane tupa apia-maiyokola,balato namba towa mee teke epelealane. Wanda okonemane mana kooole kambuanga minalawane nembo teya.Tene okonena, nambato balana mana kooutupane pitaka apia-maiyokola, balatonamba towa epelewa yamapane wete eyaleaipia. 48 Wuane lalu, Jisasato wandaokone lamawuato, nimbana koopilini tupapitaka apia-geyo leaipia. 49 Wuane lea-kola, akali bala towa atu tomo no peteainitupamane yakama teke-teke mindi lamai-lamai puato, akali oko apito nimbana kootupa apia-geyo leya andeyamape leainipia.50 Wuane leai-kola, Jisasato wanda okolamawuato, nimbato namba lo bilipi leleokomane nimba mo atu eya-ko. Nimbamini epene paliyu pupe leaipia. *

8Wanda Minditupa-mane Jisasa Moyaini

Oko1-3 Wamba akali Kusa lene mindimane

Etotena anda ando atalaepia. Balanawetene Jowana bala siki pelea-kola, Jisas-ato bala mo atu yaepia. WandaMatiya yuuMakatala tano okona tane balanga sipi-tisa koo yanasa ateai-kola, Jisasato sipitisakoo utupane peyo wateaipia. Wuane puateke, Jisasato wanda waka minditupangasipitisa koo ateane tupa peyo watalu,siki pelene wanda kambua mo atu yalu,Goteto pitaka taka ando atalane leaipia.Wuane loto, balato Gotena pii layene

* 7:37: Mt 26:7; Mk 14:3; Jo 12:3 * 7:50: Lk 8:48; 18:42

Page 136: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 8:4 133 Luku 8:16epene okowandakali tupa lamaima, epokopuato, balana disaipolo alesa akali tupatowa atu tano aŋakopi, andanepi, yuupitakana peainipia. Peai-kola, wandaJowana, Matiya, Susana ima, wanda kam-bua akali utupane towa atu poto, utupanemoyo, munipi, tomopi, okonetaka tupamaiki peainipia. *

Tomo Waini Papaka Leane Okona PiiKokoli Oko

Matiyu 13:1-9; Maki 4:1-94 Wandakali kambua tano pitakana

atoto, Jisasa ateanga epo amunguli peai-kola, Jisasato pii kokoli mindi utupanelamai-yaepia. 5 Pii kokoli okone loto, akalimindimane tomo waini mindi papaka lolopeane leaipia. Papaka lea-kola, tomowainiminditupa ambe asininga tepa ya-kola,wandakali-mane asini okonena epo poto,kee-mane ango yai-kola, eka minditupaepoto, waini utupane neainipia.

6 Tomo waini minditupa ambe anatokonga yuu aŋako yane mindina tepawato, poka lo ika leaini tekeko, anatokonga yuu aŋako yane okona ipa nape-tene ya-kola, tomo waini utupane kaputeaipia. 7Tomowainiminditupa ambe tanikoo ani atene tupa ika lalane yuu mindinatepa wato, poka lo ika leaini tekeko, tanikoo ani atene tupa kapoyale andayoto,tomo waini utupane peyayo neaipia.

8 Tomo waini minditupa yuu epenemindinga tepa wato, poka lo andayoto,dini (100) wane andete liaepia. Jisasato piikokoli okone lalu, ale asia yene wandakaliyakamato pii okone pailo ale wato, piiokonena tene oko nembo talapape leaipia.

Pii Kokoli Leane Okona Tene OkoMatiyu 13:10-23; Maki 4:10-20

9 Jisasato pii kokoli okone lea-kola, bal-ana disaipolo tupamane bala tipa pu-ato, nimbato pii kokoli lale okonena teneoko akipe leainipia. 10 Wuane leai-kola, Jisasato utupane lamawuato, Gotetopitaka taka ando atalane loto, nambatobalana pii mana wamba too-pene yanetupa yakamanga andawa lalawane tekeko,wandakali waka tupamane nambana pi-ape lee-mane angu andoto, Goteto pitakataka ando atalane lo anda napeakale.Dee, utupane-mane nambana pii oko ale-mane angu ale wato, Goteto anu puato,pitaka taka ando atalane nembo nateakale

nayuto, nambato pii kokoli tupa angulalawane. *

11 Tene okonena, andipa nambatopii kokoli lalo okona tene tupa yakamalangeyo. Tomo waini papaka leane okoGotena pii layene epene oko eya. 12 Akalimindimane tomo waini papaka lea-kola,minditupa ambe asinginga tepa ya-kola,eka minditupa epoto, utupane neainipia.Wuane pua teke, akali mindimane Gotenapii oko wandakali tupa lamaula-kola,utupane-mane pii okone bilipi lolai-kola,Goteto utupane molo-peke lolane nembototo, Satane epoto, yakamana nembo-tenenga Gotena pii okone mo alu piyaalane.

13 Tomo waini minditupa ambe anatokonga yuu aŋako yane mindina tepawato, poka lo ika leane tekeko, anatoto peane okomane pini tupa kaputeaipia. Wuane pua teke, wandakaliminditupa-mane Gotena pii oko wambaini epelewa ale wato, bilipi lalaini tekeko,matili kenda-pene minditupa utupanengaepeya-kola, Gotena pii bilipi leyama nayunalene wandakali utupane yakama piniwayumane peya napene gulo atoto, oleukupini angu bilipi lalu, Gote wambakapoyale awua tepa alaini.

14Tomo waini minditupa ambe tani kooani atene tupa ika lalane yuumindina tepawato, poka lo ika leane tekeko, tani kooani atene tupa kapoyale anda yoto, utu-pane peyayo neainipia. Wuane pua teke,wandakali minditupa-mane Gotena pii alewato, bilipi lalaini tekeko, matili utupane-mane epoko pua atoto, umbainina epele-ene tupa pitaka pimakale nayuto, mu-nipi, wakaminditaka tupapi, kambuaweteanu pua, mia-makale nembo kambua ta-laini. Mana okonemane wandakali tupaminakasa wato, Gotena pii oko oke eya-kola, Gotena pii yakamanga eya okomanedini lia napiyane.

15Tomo waini minditupa yuu epenengatepa wato, poka lo andayo atoto, dini (100)wane andete liaepia. Wuane pua teke,Gotena pii oko ale wato, mini epene palu,bilipi leyama nayu lalaini wandakali tu-panga dini kambua lialane.

Lamu Okona Pii Kokoli OkoMaki 4:21-25

16 Wandakali mindikipi mindimanelamu mindi kayuto, pene mindimane

* 8:1-3: Mt 27:55-56; Mk 15:40-41; Lk 23:49 * 8:10: Ais 6:9-10

Page 137: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 8:17 134 Luku 8:27-29lamu okone ombowa too na-piyaini. Dee,wandakali mindikipi mindimane lamumindi kayuto, pangiyane toko mindinapangosa yata aa napiyane teke. Jia.Lamu mindimane tii pula-kola, wandakaliandaka kolandaka lolai tupamane kuai loandeakale nembo toto, wandakali-manelamu okone kayuto, tokonga yata alaini. *

17 Anu peakale nambato wuane leyope.Minditaka andipa too pitane ateya tupapitaka matili Goteto mo pana olopeya.Minditaka andipa ombo atane eya tupapitaka matili Goteto mo pana ola-kola,wandakali pitaka-mane andolopeyai. *18 Wandakali mindimane Gotena pii okowayumanebilipi leando, Gotetowandakaliokonena bilipi oko minu tai laya ola-kola,wandakali okonemane Gotena pii okonebilipi leyo nayu lolopeya. Wandakalimindimane Gotena pii oko bilipi leyo nayunalene, mee owato bilipi lene gulo ate-ando, Sataneto akali okonena bilipi okomo alu piya olopeya-ko. Yakamato Gotenapii oko anu pua ale eyamape nembo toto,wayumane ale eyo nayu alewa atalapape.Jisasato wuane leaipia. *

Jisasana Yame Enene OkoMatiyu 12:46-50; Maki 3:31-35

19 Jisasa bala anda mindina petea-kola, wandakali kambua epo amungulipeainipia. Okone angi, balana angini,amene ima, bala andolo epeaini tekeko,wandakali kambua anda-pango peteai-kola, anda-pangosa epolane pandanaya-kola, Jisasana yame epeaini tupakamaka ateainipia. 20 Kamaka ateai-kola,wandakali mindimane Jisasa lamawuato,nimbana angini amene imautupane-manenimba andamakale nembo toto, kamakamaliyo ateyai leaipia. 21 Wuane lea-kola,Jisasato balana pii okone yano peyoto,Gotena pii layene okomane leya puapiyaini wandakali tupa nambana angini,amene ima ateyai leaipia.

Jisasato Popo Andane Lo Awua EpeaneMindi Tepa Yakale Leane Oko

Matiyu 8:23-27; Maki 4:35-4122 Ole mindi Jisasato balana disaipolo

tupa lamawuato, nanima ipa angini okonaamo yangi maa leaipia. Wuane lalu,Jisasapi, balana disaipolo tupapi, utupanesipi mindina peakaiyu lo pitiyu, peainipia.23 Ipa angini okona tombenga peai-kola,

Jisasa bala sipi okonena limu palea wete,popo andane wete mindi lo awua epeaneokomane ipa andane wete mindi taimaneika leaipia. Ipa ika leane okonemanesipi okone ipa pangosa mo landa pey-oyale pea-kola, akali utupane omape-peneguleainipia.

24 Omape-pene gulo atoto, Jisasana dis-aipolo tupamane bala paleanga poto, balapeya ika loto, Ando Atalene Akali, nan-ima omoyale peyama leainipia. Wuaneleai-kola, Jisasa ika loto, popo andaneleane okola, ipa taimane ika leane okola,lapotaka laya loto, tepa alapa lea-kola,lapotaka tepa wato, ema napeapele-pia.25Wuane pea-kola, Jisasato akali utupanelamawuato, anu peakale yakamato Gotelo bilipi leyama nayu naleyaipe leaipia.Wuane lea-kola, akali utupane-mane yukuwato, nembo kambua toto, yakama teke-teke pii mindi lamai-lamai puato, akaliokomane tepa alapa leya-kola, popo an-dane lala okola, ipa taimane ika lala okola,lapotaka-mane balana pii oko ale eyapi-ko.Akali oko bala api ateyape leainipia.

Jisasato Akali Mindina Sipitisa KooAteaini Tupa Peyo Wateane Oko

Matiyu 8:28-34; Maki 5:1-2026 Jisasapi, balana disaipolo tupapi, utu-

pane sipi okonena pitiyu, ipa angini Galiliokona amo yangi poto, Getasa yamena yuuokona peakaiyu leainipia.

27-29Wamba sipitisa koomindimane yuuokonena akali mindi mo kee ya-kola, olekambuanga akali waka tupamane balanakini kene lapotaka anangapu peyo, seneende-mane andi loto, bala wasa lo andoateainipia. Utupane-mane wuane peainitekeko, balato anangapupi, sene endepi,utupane pai lo apiaka piyu, tano okotepa alu, wandakali napalene yuu tupanapuku peaipia. Pulu, bala anda mind-ina ata napene, wandakali mali tupanaatoto, umbaininga tona mindi napene, pa-pata mee atalaepia. Jisasa bala sipi okotepa alu, ipa okona matenenga epea-kola,sipitisa koo atene akali okonemane Jisasaandoto, bala ateanga epeaipia. Epea-kola, Jisasato sipitisa koo akali okonengaateane oko lamawuato, nimba akali okotepa alu, puu lea-kola, akali okonemaneJisasa ateanga aiki leka wato, tombawualeaipia. Tombawua lea-kola, sipitisa koookomane pii taimane loto, Jisasa nimba

* 8:16: Mt 5:15; Lk 11:33 * 8:17: Mt 10:26; Lk 12:1-3 * 8:18: Mt 25:28-29; Lk 19:26

Page 138: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 8:30 135 Luku 8:47Gote ati kenga wete ateya okona Iwananeoko atele leaipia. Nimbato nambanga akipulape. Nimbato tandaka andane nambagii napene konda ola lo nambato nimbalangeyo leaipia.

30 Wuane lea-kola, Jisasato akali okonetipa puato, nimbana gene apipe leaipia.Sipitisa koo kambua akali okonengapaleai-kola, akali okonemane Jisasanapii okone yano peyoto, nambana geneoko ami leaipia. 31-32 Okone angi, yuuwangianemindina yia kambuaminditupa-mane tani no ateai-kola, sipitisa kooutupane-mane Jisasa taimane lamawuato,nimbato nanima yuu koo okona watoainena lolene. Nanima yia ateya utupanaini anda-pangosa makale lo nimbatoando kondaa leainipia. Wuane leai-kola, Jisasato sipitisa koo utupane-manewuane peakale lo ando konda yaepia.33 Wuane peakale lo ando konda ya-kola,sipitisa koo utupane-mane akali okonetepa alu, yia tupana ini anda-pangosakolandaka leai-kola, yia utupane pitakayuu wangiane okonena ato, taimane puunena loto, ipa angini okona peakoto, ipanalu, omeainipia.

34 Wuane peai oko andoto, yia yatawaatalaini akali tupamane tano tupanapi,yuu waka tupanapi, utupanena taimanepoto, wandakali tupa lamawuato, Jisas-ato wuane piya lo pii lo tawe yainipia.35 Pii lo tawe yai-kola, wandakali tupa-mane Jisasa ateanga poto andeaini-pia.Andeai-kola, sipitisa koo tupamane akaliokone tepa alu peai-kola, bala mini paliyu,tona puato, Jisasa ateanga mandaka pe-teainga andoto, wandakali utupane-maneyuku yainipia. 36 Yuku yai-kola, lee-maneandeaini akali utupane-mane wandakaliutupane lamawuato, Jisasato sipitisa kootupa pulupa loto, akali okone mo atu yala-kola, yia tupa ipa angini okona peakoto,ipa nalu, omalai leainipia.

37-39 Wuane leai-kola, Getasa tanewandakali tupa pitaka-mane yuku-maneomoto, Jisasa nimba nanima tepa alu, puuleainipia. Wuane leai-kola, Jisasa bala sipiokona peakaiyu lo pitiyu, poyale pea-kola,akali wamba sipitisa koo atene ateaneokomane Jisasa tee loto, namba towabaape leaipia. Baape lea-kola, Jisasatobala lamawuato, nimba peke loto, Gotetonimba moyo mangene piya tupa lo taweyaape leaipia. Wuane lalu, Jisasa balasipi okona pitiyu pea-kola, akali okone

bala tano okona peke loto, Jisasato balamoyo mangene peane tupa wandakalitupa pitaka lamai yiake leaipia.

JisasatoWandaMindi Mo Atu Yalu, WanaOmene Mindi Mina Ika Leane Oko

Matiyu 9:18-26; Maki 5:21-4340 Jisasa bala Galili ipa angini okona

amo yangi ato epolopeya nembo toto,wandakali kambua-mane bala maliyoateai-kola, bala peke lea-angi, wandakaliutupane pitaka-mane bala wayu epeleyaleainipia.

41-42Okone angi, Juta yamena lotu andaando atalane akali Jaitusa lene mindinawanane mindiki oko angu ee ana alesapene oko omoyale peaipia. Omoyale pea-kola, Jaitusa epoto, Jisasa ateanga aikilekawa tombawua loto, Jisasa-o-o, nimbanamba andaka bakale ipu leaipia. Bakaleipu lea-kola, Jisasa bala Jaitusana andakapoyale pea-kola, wandakali kambua-manebala wata awua poto, bala wata tombe puatongatete leainipia.

43 Ee ana alesa pitakana ole dindi lo kiikalo teke pitiyane wanda mindi tano oko-nena peteane tekeko, wandakali mindikipimindimane katulo balana siki oko mo atunayainipia. 44 Jisasa epo pea-kola, wandaokonemane Jisasana masianga epoto, bal-ana tona okona duninga wata ya-kola,okone angi teke, bala kii kalo pitiyanealu peaipia. 45 Atu ya-kola, Jisasato wan-dakali tupa tipa puato, apito nambangawata alape leaipia. Wuane lea-kola, wan-dakali bala watama epeaini tupa pitaka-mane namba jia laka peainipia. Jia lakapeai-kola, Pitato Jisasa tipa puato, AndoAtalene Akali, wandakali kambua-manenimba wata tombe pua, tongatete leyai-ko. Anu peakale nimbato wandakali tupatipa puato, apito nambanga wata alapelelepe leaipia.

46 Wuane lea-kola, Jisasato Pitanapii okone yano peyoto, wandakalimindimane nambanga wata ala-kola,nambana tai-leneminditupa balanga pala-kola, wandakali mindimane nambanasingilisanga wata ala nembo teyo leaipia.47 Wuane lea-kola, wanda okonemanekatulo mindinga piti too napulu-peyawanembo toto, putiti peyoto, Jisasa ateangaepoto, aiki lekawa tombawua leaipia.Wuane piyu, wandakali pitaka-manealewa ateai-kola, wanda okonemaneJisasa lamawuato, siki mindi nambanga

Page 139: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 8:48 136 Luku 9:7-9paliya-kola, nambato nimbana tonangawata alo okone angi teke, nambana sikiokone atu yala leaipia. 48 Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawuato, wana,nimbato nambanga tungi peyoto, bilipilele okonena, nambato nimba mo atu eyo-ko. Nimba mini epene palu puu leaipia.*

49 Jisasato wuane lo atea-kola teke, akalimindi Jaitusana andaka atala epoto, balalamawuato, nimba wanane wamba omala-ko. Tisa oko masia-pene epolane. Pekeleakale kondaa. 50Wuane lea-kola, Jisasatobalana pii okone ale wato, nambatonimbana wanane oko dee lapone sakaatolo-peke laya olo-peyawako. Nimbatonembo kambua natene, nambanga tungipeyo bilipi lo atape. 51 Wuane lalu,Jisasa bala wandakali utupane towa atupoto, Jaitusana andaka peakaiyu leainipia.Peakaiyu loto, Pitapi, Jonepi, Jemesapi,wana omeane okona angini ayianepi,utupane angu Jisasa towa atu anda-pango kolandaka loto, Jisasato wandakaliwaka tupa yakama pitaka kamaka atalapaleaipia.

52Anda pango kolandaka leai-kola, wan-dakali peteaini tupa pitaka-mane wanaomene okone ondowa ai lo yaya peyoyamataka lo peteaini-pia. Wuane peai-kola, Jisasato wandakali utupane lamawu-ato, wana oko bala oma napene, mee limupaleya-ko. Yakamato ai nalene kondalapaleaipia. 53 Wana okone omea oko andalu,wandakali peteaini tupamane Jisasana piiokone ale wato, balato kopeta leya nayuto,bala andayo giwa yainipia.

54 Giwa yai-kola, Jisasato wana okokininga minuto, wana nimba ika laa lopii taimane leaipia. 55 Ika laa lea-kola,wana omene oko bala lee talu, wambaini ika lea-kola, Jisasato wandakali pe-teaini tupa lamawuato, bala ulia neakalemaiyapa leaipia. 56 Jisasato wana omeneokone mina ika lea-kola, wana okonaangini, ayiane-lamane andoto, moko an-dane wete leapi. Moko wete leapi-kola,Jisasato okonelapo lamawuato, nambatowana omene yala oko mina ika leyooko liyambato wandakali mindikipi mindilamai na-piyapape leaipia.

9Jisasato Balana Disaipolo Alesa Tupa Pi-

ape Pulu Pulupa Leane OkoMatiyu 10:5-15; Maki 6:7-13

1 Jisasato balana disaipolo alesa tupaipulupa lea-kola, utupane epo amungulipeainipia. Amunguli peai-kola, Jisasatowandakali siki pelene tupa mo atu yolanetai-lene okola, sipitisa koo tupa peyo wataolane tai-lene okola, tai-lene okonelapoutupanenga mayaepia. 2Maiyu, utupane-mane wandakali siki pelene tupa moatu yoto, Goteto pitaka taka ando ata-lane leakale nembo toto, balato utupanepulupa leaipia. 3 Pulupa loto, balato utu-pane lamawuato, yakamato nuupi, mu-nipi, tomopi, okonetaka mindi mandinapene, kalangomindi ai napene, singilisamindiki angu piyu, pulupape leaipia. *

4 Yakamato tano mindina polai-angi,wandakali mindimane yakama yatawapaleaindo, yakamato anda mindina pali-pali napene, anda mindiki okonena angupalu atoto, epoko puato, piape puaatalapape. 5Yakamato tanomindina polai-kola, wandakali tupamane yakamanapii lolai tupa ale naene, yakama yatawapali napeaindo, yuu okonena atalainiwandakali yakama tane koo mindi piyamaya lo nembo teakalenga, yakamanasukeenga yuu kangalamu atolane tupatanda lo tepa alu, yakama yuu wakamindina pulupape. 6 Jisasato wuanelea-kola, alesa akali utupane-mane tanotupa pitakana puku puato, Gotena piilayene epene oko wandakali tupa lamaita,wandakali siki pelene tupa mo atu yakapua ateainipia.

Etoteto Nembo Kambua Teane OkoMatiyu 14:1-2; Maki 6:14-16

7-9 Jisasato metekolo piape tupa puaatea-kola, wandakali minditupa-mane an-doto, potopesa akali Ilainja bala ati kengaatala, yuunga peke loto, piape pua atalualeainipia. Wandakali minditupa-maneJisasa bala potopesa akali wamba ateainitupana waka mindi malinga ika loto, pi-ape pua atalua leainipia. Wandakaliminditupa-mane ipa peya-maiyane akaliJone bala malinga ika loto, metekolo pi-ape tupa pua atalua leainipia. Wuaneleai-kola, Galili disitiki oko ando atalaneakali Etoteto pii utupane ale wato, nembokambua toto, wamba nambato Jonenamaapai lewa-ko. Andipa apito metekolo piape

* 8:48: Lk 7:50 * 9:3: Lk 10:4-11

Page 140: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 9:10 137 Luku 9:23-26utupane pua ateya-kola, nambato pii te-mane utupane ale eyope leaipia. Wuanelalu, balato Jisasa andokale nembo teaipia.*

Jisasato Akali Tausene Yau Tupa TomoNeakale Mayane Oko

Matiyu 14:13-21; Maki 6:30-44; Jone 6:1-1310 Matili aposolo akali alesa tupa

epo peke loto, utupane-mane piapewaka-waka peaini tupa pitaka Jisasalamai-yainipia. Lamai-yaikola, Jisasatowandakali waka tupa ateakale lalu,balana disaipolo tupa angu bala towaatu tano Betesaita lene okona peainipia.11 Utupane angu peaini tekeko, matiliwandakali tupamane Jisasa bala Betesaitatano okona ateya lene ale wato, balawatama epeainipia. Epeai-kola, Jisasatoutupane ando wayu epelaiya lalu, Gotetowua puato, pitaka taka ando atalane lowandakali tupa mana lamaiyu, wandakalisiki pelene tupa mo atu yaepia.

12 Ole lea-kola, disaipolo alesa akalitupa Jisasa ateanga epoto, bala lamawu-ato, wandakali napalene yuu mindinaateyama-ko. Wandakali utupa tano aŋakomindina yandopi, wandakali mindina an-daka yandopi, utupanena poto, yakamaulia nolanepi, anda pangulanepi utu-pane ayia peakalenga, nimbato utupanepeakale laa leainipia.

13-14 Wuane leai-kola, Jisasato balanadisaipolo tupa lamawuato, yakamatowandakali utupa tomo neakale maiyapaleaipia. Wuane lea-kola, akali angu(5,000) tausene yaupi mindi ateai okoandoto, balana disaipolo tupamane Jisasalamawuato, nanimanga betesa yau, pisalapo angu eyama-ko. Wandakali utupapitaka-mane tomo neakale, nanimatomindisa poto, tomo kamboto, wandakaliutupane pitaka-mane neakale maipe-penepe leainipia. Wuane leai-kola,Jisasato balana disaipolo tupa lamawuato,yakamatowandakali utupane paiyasa yau-yau lo, amunguli pua peteakale lamaiyapaleaipia.

15 Balato leane pua, balana disaipolotupamane wandakali tupa lamai-yaikola,wandakali tupa pitaka yuunga peteaini-pia. 16 Peteai-kola, Jisasato betesa yau tu-papi, pisa lapo okolapopi, utupane moto,ati kenga andaiyu loto, Gote wayu pele

loto, tomo utupane konde leaipia. Kondeloto, betesa pisa ima utupane wandakalitupa maiyapa loto, balana disaipolo tu-panga mayaepia. 17 Balana disaipolotupamane tomo utupane wandakali pe-teaini tupa tale puamayai-kola, wandakalipitaka-mane no embo yainipia. No emboyai-kola, balana disaipolo tupamane ake-nane yane tupa moto, basaketa nuu alesatumbi laya yainipia.

PitatoNimbaMesayaOkoAtele LeaneOkoMatiyu 16:13-19; Maki 8:27-29

18 Alu mindi, Jisasa balana disaipolotupa towa atu atoto, bala angu potelo ateaipia. Pote lo koyo piyu, balatoutupane tipa puato, wandakali-manenamba andayo api ateya lalainipeleaipia. 19 Wuane lea-kola, utupane-mane balana pii okone yano peyoto,wandakali minditupa-mane nimba ipapeya-maiyane akali Jone atele lalainileainipia. Wandakali minditupa-manenimba potopesa akali Ilainja peke lotoatele lalaini. Minditupa-mane nimbapotopesa akali wamba ateaini tupanawaka malinga ika lene mindi atelelalaini leainipia. * 20 Wuane leai-kola,Jisasato balana disaipolo tupa lamawuato,utupane-mane wuane lalaini tekeko,yakamato namba api ateya lalainipeleaipia. Wuane lea-kola, Pitato balana piiokone yano peyoto, nimba Mesaya Gotetoepeakale leane oko atele okoni leaipia. *

Akalina Iwanane Bala Omalu, IkaLolopeya Leane Oko

Matiyu 16:21-28; Maki 8:31–9:121-22 Wuane lea-kola, Jisasato balana

disaipolo tupa lamawuato, matili, andoatalane akali tupapi, pitisa akali kawanetupapi, loo tupana mana andene akalitupapi, utupane pitaka-mane AkalinaIwanane oko bala masia maulai-kola, balatandaka andane nape-pene guleya leaipia.Akali-mane bala peyo ome lolai-kola, oletepo penenga Goteto bala malinga ika layaolopeya-ko. Namba Gotena Mesaya okoateya lo yakamato wandakali mindikipimindi lamaulaini. Jia wete. Jisasatowuaneleaipia. *

23-26 Wuane lalu, Jisasato wandakaliateaini tupa pitaka lamawuato, wandakalitupana wenonga atoto, wandakali

* 9:7-9: Mt 16:14; Mk 8:28; Lk 9:19; 23:8 * 9:19: Lk 9:7-9 * 9:20: Jo 6:68-69 * 9:21-22: Lk 9:44; 18:31-33

Page 141: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 9:27 138 Luku 9:40minditupa-mane nambapi, nambana piitupapi, utupane bilipi leyo lape-peneyala wato, namba Jisasana yame atanapeyo lolopeyai. Mindimane wuane lola-kola, matili Ayiane Gote okopi, balanaenjole epene wete tupapi, utupanenatai-lene oko Akalina Iwanane okongayola-kola, Akalina Iwanane oko balaepolopeya. Okone angi, balato wandakaliokone balana yame ateya lape-peneyala ola-kola, wandakali okone balakatulo Gote towa saka atapowa atanapulu-peyako. Wandakali mindimaneyuu okona minditaka eya tupa pitakamialu, saka atapowa ata napeando,matili balana minditaka utupane pitaka-mane anu puato, bala moyolo-peyape.Wandakali mindi bala nambana yameateando, namba towa yanda piyaini akalitupamane katulo bala peyo ome lolopeyai.Wandakali mindi bala omolowane nembototo, nambana yame ata napeando, balaepene saka atapowa ata napulu-peyatekeko, wandakali mindi bala nambanayame ateya nembo toto, wandakali-mane bala peyo ome leando, wandakaliokone bala saka atapowa atolopeya. Teneokonena, wandakali mindimane nambapolowa okona epokale nembo teando,bala tane nembo natene, ole dindi lokenda-pene balanga epola tupa balanaita malamanda gulo aiyu, namba watamaipupe-pene. * 27Nambato pii enene mindiyakama langeyo. Wandakali andipa ateyaitupana minditupa wamba ini oma napeneandolai-kola, Goteto pitaka taka moyoando atolanga andolopeyai leyo leaipia.

Jisasa Bala Waka Guleane OkoMatiyu 17:1-13; Maki 9:2-13

28-32 Jisasato pii utupane lo koyo pea-kola, ole kitupasapi mindi peaipia. Pea-kola, matili balato Pita, Jemesa, Jone imautupane atu aiyu yuu wangiane mindinapote lolo peaipia. Balato pote lo atea-kola, akali tepo utupane yakama limu paluateainipia. Limu palu ateai-kola, Jisas-ana lee-ingapi tii wete pea-kola, balanatona peane tupa ake wete pea-kola, balawaka guleaipia. Waka gulea wete, Mosesa,Ilainja-la okonelapo ati kenga tii-pene okotowa atu epoto, Jisasa towa atu pii lalawapuato, matili Jisasa bala Jutusaleme poto,omalu, ika lalu, ati kenga polane okona

pii lo ateainipia. Pii lalawa pua ateai-kola,Pita, Jemesa, Jone ima utupane yakama leetoto andeai-kola, Jisasana tii-pene okopi,lapo akali bala towa atu ateapele oko-lapopi, utupane andeaini-pia. *

33 Akali okonelapo liyamba Jisasa tepaalu, poyale ateapi wete, matili anu pulu-peya nembo natene, Pitato Jisasa lamawu-ato, Ando Atalene Akali, nanima yuuokona ateyama-kola, kuai leya-ko. Nan-ima tepo akali tupamane aiyakame mindinimbana, mindi Mosesana, mindi Ilain-jana, aiyakame tepo pingimakale leaipia.34Pitato pii okone lo atea-kola, molemindiepoto, akali utupane yame peyoto, omboya-kola, Pita, Jemesa, Jone ima utupane-mane yukuwa ateainipia.

35 Yukuwa ateai-kola, mole okonenatombenesa ato pii mindi leane okomaneloto, akali oo ateya oko bala nambanaiwanane oko leaipia. Balato nambanapiape pingeakale loto, nambato bala atalewaneko. Yakamato balana pii oko alealapape leaipia. * 36Wuane lea-kola, Pita,Jemesa, Jone ima utupane-mane Jisasabala angu ateanga andeaini-pia. Utupane-mane mangene utupane pitaka andeainitekeko, okone angi teke utupane-maneminditaka lee-mane andeaini tupa wan-dakali mindikipi mindi lamai napeainipia.

Jisasato Sipitisa Koo Atene Iwana MindiMo Atu Yane Oko

Matiyu 17:14-21; Maki 9:14-2937 Anate-lene Jisasa, Pita, Jemesa, Jone

ima, utupane yuu wangiane okone tepaalu, puu nena leai-kola, wandakali kambuaamunguli peaini tupamane Jisasamalandayainipia. 38Malanda wato, wandakali utu-pane towa atu ateane akali mindimanepii taimane loto, tisa, nimbato nambanaiwanane oko andola leaipia. Bala nam-bana andopane mindiki oko angu ateya.39 Sipitisa koo mindimane bala mina dulileya-kola, bala kalae lo apupu teke manduatalane. Sipitisa koo okonemane iwanaoko ini tepa naene, balana umbaini minukoyalu palane. 40 Balato wuane piyaneokonena, nambato nimbana disaipolo tu-pamane sipitisa koo okone peyo wata ala-pale lo tee lalo tekeko, utupane-mane sipi-tisa koo okone katulo peyo wata napiyaileaipia.

* 9:23-26: Mt 10:32-33,38-39; Lk 12:8-10; 14:27; 17:33; Jo 12:25 * 9:28-32: Lk 9:21-22; 2Pi 1:16-18 * 9:35: Lk3:18-22

Page 142: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 9:41 139 Luku 9:55

41 Wuane lea-kola, Jisasato utupanelamawuato, wandakali yame koo andipaateyai tupa yakamato kuai lo nembonatene, mana koo tupa minuto, Gote lobilipi leyama nayu na-lalaini lea. Ole aki-tupi namba yakama towa atokale yape.Dee, ole aki-tupinga namba yakama towaatu atoto, yakamana kenda-pene tupaawua ata gukale yape leaipia. Wuanelalu, balato akali okone lamawuato, nimbaiwanane oko atu aiyu ipu leaipia.

42 Iwana okone epoyale epea-kola,sipitisa koo okomane bala taimane momalawai loto, yuunga mo lomba tepa ya-kola, bala peango-ngo peya-yene yaepia.Wuane pea-kola, Jisasato sipitisa koookone laya loto, nimba iwana oko tepa alu,puu leaipia. Sipitisa koo okone pea-kola,Jisasato iwana okone mo atu yoto, nimbaayiane towa pulupa leaipia. 43a Jisasatoiwana okone mo atu ya-kola, wandakalipitaka-mane Gotena tai-lene andane okoandoto, moko wete leainipia.

Akalina Iwanane Bala Omalu, IkaLolopeya Lo, Ole Lapone Leane Oko

Matiyu 17:22-23; Maki 9:30-3243b-44 Jisasato piape kambua andane

pea-kola, wandakali pitaka-mane nembokambua teainipia. Nembo kambua teai-kola, Jisasato balana disaipolo tupalamawuato, pii nambato leyo utupayakamato pailo ale wato, wayumanenembo tatawa atalapape. Matili akalimindimane Akalina Iwanane oko enepituto, akali waka tupana kiingamalupeyaleaipia. * 45 Jisasato wuane leane tekeko,pii okonena tene oko too pene guleaipia.Tene okonena, utupane-mane tatakewato, balato aki nembo toto, wuane leyapenembo nateaini tekeko, utupane-manebala tipa puyale yuku yainipia. *

Akali Gene Andane Wete Yene ApiAteyamape Leaini Oko

Matiyu 18:1-5; Maki 9:33-3746 Alu mindi Jisasana disaipolo

tupamane nanima disaipolo ateyamatupana akali gene andane wete yene apiateyamape loto, yakama teke-teke piiyanda pua ateainipia. * 47 Pii yanda puaateai-kola, Jisasato utupanena nembo-tene okone andoto, andopane mindi kii

minu atu epoto, bala towa atu ateapele-pia. 48 Atu atoto, Jisasato balana disaipolotupa lamawuato, akali mindi bala yakamapitakana pangosa ateando, bala yakamanaakali andane wete oko atolopeya leaipia.Wandakali mindimane namba lo nembototo, andopane okopene mindi moyando,balato namba moyola-kola teke pulupeya.Wandakali mindimane namba moyando,balato namba puu leane Gote oko moyola-kola teke pulupeya leaipia. *

Yakama Towa Yanda Na-piyaini TupaYakamana Amene Atolopeya Leane Oko

Maki 9:38-4049Okone angi, Joneto Jisasa lamawuato,

Ando Atalene Akali, nanimato andalama-kola, akali mindimane nimbana gene okoloto, sipitisa koo tupa peyo wato atalatekeko, bala nanima towa atu ata na-piyamane. Tene okonena, nanimato balalamawuato, nimbato Jisasana gene okoloto, sipitisa koo tupa peyo watolenelalama leaipia. 50 Joneto wuane lea-kola, Jisasato bala lamawuato, akali mindi-mane yakama towa yanda pua ata nape-ando, balato yakama moyalane-ko. Akalimindimane piape epene mindi pua ate-ando, yakamato jia nalene, balato wuanepeakale lo ando kondalapa leaipia. *

Jisasa Yatawa Pali Napimakale Leaini Oko51-52 Jisasa bala ati kenga peke lolane

oto oko mandaka epea-kola, bala nembomindiki paliyu, Jutusaleme poyale ato,akaliminditupa-mane bala epeya lo lamai-yakale ingane pulupa leaipia. Wuane lea-kola, akali utupane-mane Jisasana tomonolanepi, anda pangulanepi, utupanemandeke puyale, Samatiya yame tupanatano mindina ingane peainipia. 53Wuanetekeko, Jisasa balana disaipolo tupatowa tano okonena peakaiyu leai-angi,Samatiya yame wandakali utupane-maneJisasa bala Jutusaleme poyale epeyanembo toto, bala yatawa pali napimakaleleainipia.

54 Wuane leai-kola, Jemesa, Jone-la okonelapo Jisasa ateanga poto, balatipa puato, Akali Andane, wandakaliutupane ita-mane teakalenga, nalipatoita tapeta mindi ati kenga ato epeakalelapape leapelepia. * 55 Wuane leapi-kola, Jisasa okonelapo anda-peke lo laiya

* 9:43b-44: Lk 9:21-22 * 9:45: Lk 18:34 * 9:46: Lk 22:24 * 9:48: Mt 10:40 * 9:50: Mt 12:30; Lk 11:23* 9:54: 2Ki 1:9-16

Page 143: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 9:56 140 Luku 10:11loto, liyambato wuane lolapele leaipia.56 Wuane lalu, Jisasa balana disaipolotupa towa yuu okone tepa alu, tano wakamindina peainipia.

Jisasa Wato Minulane Mana OkoMatiyu 8:19-22

57 Jisasa balana disaipolo tupa towa asinipeai-kola, akali mindimane bala lamawu-ato, namba nimbana disaipolo atoto, yuunimba pole tupa pitakana namba atubakale leaipia. 58Atu bakale lea-kola, Jisas-ato bala lamawuato, peango anatope tu-pana pangulane yuli tomba-yene yalane.Eka tupa paliyaini anda atalane tekeko,Akalina Iwanane oko oto mo, kawa yolanepanda mindi naeya leaipia.

59Wuane lalu, Jisasato akali waka mindilamawuato, nimba namba watama ipulea-kola, akali okonemane lapeke loto,Akali Andane, nambana ayiane okowambaini bulupane mali piyu, matili nambanimba watama epokale leaipia. 60 Wuanelea-kola, Jisasato akali okone lamawu-ato, wandakali omene gulo atalaini tu-pamane yakamana yangone omene tupamali peakale lo ando kondalu, Gotetopitaka taka ando atalane loto, nimbato piiokone lo tawe yolo puu leaipia.

61 Okone angi teke, akali waka mindi-mane Jisasa lamawuato, Akali Andane,matili nambato nimba pele okona watamaepokale tekeko, wamba ini nambana yametupa atalapape lolo pokale dee leaipia. *62 Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, wandakali mindimane Gotena piapeoko puape, kondowape lo, mini lapo paluateando, balato Gotena piape oko kuai lonapulu-peya leaipia.

10Jisasato Paiyasa Yanasanga Lapo Akali

Piape Pulu Pulupa Leane Oko1 Jisasa bala yuu waka minditupana

poyale atoto, yuu utupanena akali lapo-lapo lowamba ini piape pulu pulupa lokalenembo toto, akali paiyasa yanasanga lapoyapa lo meaipia. * 2 Moto, balatoutupane lamawuato, eenga tomo kambuamandipe-pene eya tekeko, tomo mandu-lane wandakali aŋalapo angu ateyai-ko.Ee anduane okomane balana eenga tomomandulane wandakali minditupa mo tako

peakale loto, yakamato bala lo pote lala-pape. *

3 Sipisipi andopane gulene piape akaliyame yakama poto, peango anatope gu-lene wandakali tupana tombenenga atoto,piape pua atalapape leyo. * 4 Yakamatopiape pulu polai-angi, wandakali asiningamalanda olai tupamane pii mindi loto,yakamaminandi leakale lo yakamato andokonda na-piyapape. Yakamato munipi,nuupi, sukeepi, mindi mandi napene,mee pulupape. * 5 Yakamato andamindina kolandaka lolai-angi, anda oko-nena paliyaini wandakali tupa lamawu-ato, yakamato nanima towa embo olaini.Yakama mini epene palu atalapa lalapape.

6-7 Anda okonena paliyaini wandakalitupamane yakamana pii lolai okone alewato, mini epene pali napeaindo, miniepene palene pii okone wandakali utu-panenga nayene, yakama tanenga pekelolopeya. Wuane tekeko, anda okonenapaliyaini wandakali tupamane yakamanapii lolai okone ale wato, mini epenepaleaindo, mini epene palene pii okonewandakali utupanenga yolopeya. Yola-kola, yakamato anda mindina pali-palinapene, anda okonena teke paluto, epokopua piape piyapape. Piape akali mindi-mane piape puato, katulo balana yolemialane-ko. Wandakali utupane-manetomo ipapi yakama gulai tupa yakamatonalapape. *

8-9 Yakama tano mindina polai-kola,tano okonena tane wandakali tupamaneyakama ipulupa leaindo, yakamato tanookonena wandakali siki pelene tupa moatu yalapape. Mo atu yalu, yakamatowandakali utupane lamawuato, Gotetoyakama moyolo ipupia lalapape. Yakam-ato Gotena piape utupane pua atolai-kola,tano okonena tane wandakali tupamanetomo ipapi yakama gulai tupa nalapape. *

10 Tano mindina tane wandakalitupamane yakama yatawa pali napimakaleleaindo, yakamato tano okonena asinitupana atoto, wua lalapape: 11 Gotetoyakama moyo ando atolane oto okoipupia-kola, wamba balato nanimalanguato, nambana pii oko wandakaliutupanga lamalu pulupa lapia nembotalapape. Yakamato wuane nembo

* 9:61: 1Ki 19:20 * 10:1: Mk 6:7 * 10:2: Mt 9:37-38; Jo 4:35-38 * 10:3: Mt 10:16 * 10:4: Mt 10:7-14;Mk 6:8-11; Lk 9:3-5 * 10:6-7: 1Ko 9:4-14; 1Ti 5:17-18 * 10:8-9: 1Ko 10:27

Page 144: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 10:12 141 Luku 10:21tape-pene tekeko, yakamato Gotenapii oko ale aa napimakale nembo toto,nanima yatawa pali napeyai. Teneokonena, koo tene mindi yakamangaeya lo andalapale loto, tano okona yuukangalamu nanimana kenenga ateya tupananimato tanda lo tepa alu, nanimayuu waka mindina peyama lo wandakaliutupane lamai-yapape. *

12 Matili Goteto wandakali tale puluepola-angi, balato Sotomo tano okonatane wandakali tupa malinga ika layawato, kenda-pene mindi utupanengamalupeya tekeko, andipa yakamadisaipolo tupamane pii mindi lolai-kola, tano mindina wandakali tupamaneyakamana pii okone ale naene, yakamayatawapali napeaindo, Goteto kenda-peneandane wete mindi utupanenga malupeyaleyo. *

Yamapane Peke Nalene Wandakali TupaKoyolo-peyai Leane Oko

Matiyu 11:20-2413-16 Wandakali mindimane yakamana

pii oko ale yando, balato nambana pii okoale ola-kola teke pulupeya. Wandakalimindimane yakama masia geando, nambamasia gula-kola teke pulupeya. Wandakalimindimane namba masia geando, nambapuu leane Gote oko masia maula-kola tekepulupeya. Jisasato akali paiyasanga lapotupa lamawuato, wuane leaipia. Wuanelalu, balato pii mindi loto, wamba nambaKotasini, Betesaita-la, tano okone-laponaatoto, metekolo piape minditupa pewa-kola, tano okone-lapona tane wandakaliyakama yamapane peke naleaini leaipia.Akali mindimane Taya, Saitone-la, tanookone-lapona atoto, metekolo piape nam-bato yakamana tano okone-lapona pewaokonepene mindi pea-yale, tano okone-lapona tane wandakali tupamane koo pe-maeya nembo teai-yale. Yakamato wuanenembo teai-yale, wamba wete mini kendawato, yamapane peke leyama lo andawaloyale, yakamato tona waka mindi-penepiyaini tupa puato, pete tenenga pitipiai-yaleko. Yakamato yamapane peke naleneateyai okonena, yakama koyolo-peyai yalo nembo toto, nambato yakama ondo

eyo. Enene, Goteto wandakali tale pula-angi, balato Taya, Saitone-la, tano okone-lapona tane wandakali tupa malinga ikalaya wato, kenda-pene mindi utupanemaulupeya tekeko, balato kenda-pene an-dane wete mindi Kotasini, Betesaita-la,tano okone-lapona tane wandakali yaka-manga gulupeya. Okone angi, GotetoKapaneame tane yakamana gene oko atikenga laiyu lolo-peyape. Jia. Yakamatonamba lo bilipi naleyai lo andoto, balatoyakama yuu koo wetete okona awua ain-daka lolopeya. Jisasato wuane leaipia. *

Paiyasa Yanasanga Lapo Akali PekeLeaini Oko

17 Akali paiyasa yanasanga lapo tupa-mane poto, Jisasato piape piyapape leanetupa piyu, epele wato, Jisasa ateanga pekeleainipia. Peke loto, utupane-mane balalamawuato, Akali Andane, nanimato nim-bana gene oko loto, sipitisa koo tupa peyowataima-kola, sipitisa koo tupamanenani-mana pii ale wato, wandakali tupa tepa alupupiai leainipia.

18-19 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, nambato yakama minu tailaya ewa-kola, yakamato etelu gepopi,analika-likapi, okonetaka tupa ango olai-kola, okonetaka mindimane yakama kat-ulo minu koya napulu-peya. Yakamatoyakama yanda pingiyaini yame tupana tai-lene pitaka sia minulu-peyai. Sipitisakoo tupamane yakamana pii oko ale wato,wandakali tupa awua tepa alu pupiai-angi,yuu tapale kapoyale piyane pua, Satanenatai-lene oko kapoyale koyo pipianga nam-bato andauwa. * 20 Sipitisa koo tupamaneyakamana pii oko ale apiai nembo toto,yakamato epelewa ateyai tekeko, Gotetoyakama ati kenga ipulupale loto, yaka-mana gene tupa balana bukunga peyoto,yatawa ateya nembo toto, yakamato epeleandane wete alapape. Jisasato wuaneleaipia. *

Jisasato Ayiane Gote Ando Wayu PeleLeane Oko

Matiyu 11:25-27; 13:16-1721 Okone angi, Oli Sipitisa okomane

Jisasana yamapane mo epele piya ya-kola,Jisasato pote loto, Ayiane, nimba yuu ati-la lapotakana Akali Andane atele leaipia.

* 10:11: Ap 13:51; 18:6 * 10:12: Jen 19:24-25; Mt 10:15; 11:24 * 10:13-16: Mt 10:40; Lk 9:48; Jo 5:19-23* 10:18-19: Sam 91:13; Mk 16:17-18; Jo 12:31; Lap 12:8-9 * 10:20: Pl 4:3; Lap 3:5

Page 145: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 10:22 142 Luku 10:35Wandakali wai-enepi, mana kambua an-denepi, utupane-mane nimbana pii manaepene utupane anda napeakale nembototo, wamba nimbato utupane mo toopeene. Andipa andopane aŋako guloateyai wandakali tupamane nimbana piimana epene tupa andeakale nembo toto,nimbato wandakali utupanenga andawalele. Enene, nimbato wuane pele oko-nena, nambato nimba andowayu pele leyoleaipia.

22 Pote lo koyo piyu, Jisasato akaliateaini tupa lamawuato, minditaka eyatupa pitaka nambato ando atola loto,namba ayiane-mane utupane pitaka nam-banga geane leaipia. Wandakali mindibala tanena tai-lene mindimane GotenaIwanane oko bala okopene nembo nata-lane. Jia. Ayiane Gote angu-mane bal-ana iwanane okopene ateya nembo ta-lane. Wandakali mindina tai-lene mindi-mane Ayiane oko bala okopene nembonatalane. Iwanane okomane angu ayianeoko wandakali mindinga andawa leya-kola, wandakali okonemane ayiane okobala okopene nembo talane leaipia. *

23-24 Wuane lalu, Jisasa bala anda-pekeloto, balana disaipolo tupa lamawuato,wamba potopesa akalipi, kiŋipi, kambua-mane pii andipa yakamato ale eyai tupaale aima lakae lo nembo teaini tekeko,utupane-mane ale nayainipia. Utupane-mane minditaka yakamato lee-maneandeyai tupa andaima lakae lo nemboteaini tekeko, utupane-mane okonetakatupa anda napeaini lo nambato yakamalangeyo-ko. Yakamato minditaka lee-mane andeyai oko andoto, epele ape-peneleaipia.

Samatiya Tane Mindimane Juta TaneMindi Moyane Oko

25 Alu mindi Jisasato mana lamawuaatea-kola, loo tupana mana kambua an-dene akali loya mindi ika loto, Jisasa minumandeke puato, tisa, namba saka atapowaatokalenga, nambato anu puape leaipia. *26Wuane lea-kola, Jisasato bala tipa puato,Mosesato Gotena loo tupa pepa peyoto,aki leaipiape. Nimbato loo utupane dii loandoto, aki lalenepe leaipia.

27 Jisasato wuane lea-kola, akaliokomane Jisasana pii okone yano peyoto,nimbato nimbana Akali Andane Gote oko

wayumane wetete epelewa yamapaneyoto, nimbana yamapanepi, tandinipi,nembo-tenepi, tai-lenepi, utupane pitakabala angu mawua atape. Wuane puato,nimba tane epelewa yamapane yo atalenepua teke, nimbato nimbana wandakaliyangone tupa epelewa yamapane yo atapelayene eya leaipia. *

28Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, nimbato nambana pii lalo tupa tikapua yano pelele. Nimbato mana okonewato minu ateendo, nimba saka atapowaatolopele leaipia. * 29 Wandakali pe-teaini tupamane loo tupana mana andeneakali oko bala akali tika-pene mindi ateyanembo teakale nembo toto, balato Jisasatipa puato, nambana wandakali yangoneoko apipe leaipia.

30 Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, alumindi Juta yameakali mindi Jutusaleme tepa alu, Jetikotano okona poyale puu nena leaipia. Puunena lea-kola, pake nene akali minditupa-mane bala minu peyalu, balana tonapi,minditaka awua peane tupa pitaka pakemialu, bala peya-yene yakale lalu, peai-kola, bala asininga omoyale yaepia.31 Omoyale ya-kola, Gotena pitisa piapepiyane akali mindi asia okonena epoto,bala andoto, asia peya wanjialu, peaipia.32 Pea-kola, akali Lipai yame mindi epoto,bala andoto, wuane pua teke, asia peyawanjialu, peaipia.

33 Juta yame akali okonelapo-manewuane peapi-kola, matili Samatiyayame akali mindi asia okonena epoto,Juta yame akali peyapiane yane okoneandoto, ondo yaepia. 34 Ondo wato,akali peyapiane yane ongane mandakapoto, balana umbaini pai leaini tupanatundupa epeane tupa kunu apoto, welepi,waenepi, minditupa matasini gulo ayiamawuato, tongo pima-yaepia. Wuanepiyu, balato akali okone minaiyu loto,balana yia dongi okonamasianenga yakalemandiyu poto, pasindia anda mindinayatawa paleaipia. 35 Anate-lene Samatiyayame akali okomane pasindia anda andoatalane akali oko muni silipa-mane waa-pene lapo mawuato, nimbato akali okopailo ando yatawa atape leaipia. Muninambato nimba geyo oko koyo pula-kola, nimbana muni minditupa-mane

* 10:22: Jo 3:33-35; 10:14-15 * 10:25: Mt 22:35-40; Lk 18:18 * 10:27: Lo 6:5; Pit 19:18 * 10:28: Pit 18:5

Page 146: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 10:36 143 Luku 11:8akali oko moyeendo, matili namba pekelolowa-angi, nimbana muni utupane yanopeyokale leaipia.

36 Pii kokoli okone lo koyo piyu, Jisasatoloo tupana mana andene akali oko tipapuato, pake nene akali tupamane akalipeleaini okone asini okonena peya-yeneya-kola, akali tepo asininga epeainiutupanena akali andoko-mane balanaamene gulea yalua nembo telepe leaipia.37 Wuane lea-kola, loo tupana manaandene akali okomane Jisasana pii okoneyano peyoto, ondo wato, moyane akaliokone bala akali peya-yene yane okonenayangone gulea yalua leaipia. Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawuato, nimbatopimana okone teke wato minuto, wandakaliwaka tupana amene guloto, ondowa moyoatape leaipia.

Jisasato Wanda Matiya, Mata-la,Okonelapo Andolo Peane Oko

38 Jisasapi, balana disaipolo tupapi, tanoaŋako mindina peai-kola, wanda MatatoJisasa lamawuato, nimba namba andakatomo nolo bakale ipu leaipia. Ipu lea-kola, Jisasa bala Matana andaka poto, pe-teaipia. 39 Petea-kola, Mata akini Matiyalene okomane Jisasa peteanga mandakaepo peteaipia. Petea-kola, Jisasato Gotenapii minditupa bala lamawua ateaipia. *

40 Matiyato Gotena pii Jisasato leanetupa alewa petea-kola, Mata bala angu-mane tomo tupa yango mandeke puato,pii Jisasato leane tupa ale nayaepia. Jia.Piape kambua pulane ya-kola, bala angu-mane anu puato piape utupa pitaka puapelo, nembo kambua teaipia. Wuane nembototo, balato Jisasa peteanga poto, AkaliAndane, namba akini okomane nambamoya napeya-kola, namba angu-mane pi-ape utupa pitaka peyo oko nimbato andanapelepe. Matiyato namba moyakale,nimbato bala lamai leaipia.

41 Wuane lea-kola, Akali Andane oko-mane Matana pii leane okone yano pey-oto, Mata, Mata, nimbato mangene waka-waka kambua piwa lakae lo nayuto, nembokambua talene leaipia. 42 Matiyato nam-bana pii alewa peteya oko mangene epenewetemindi peya-ko. Balatomangene peyaokone kondaa lo nambato lamai napukale.Jia. Nimbatopi mangene epene mindikiokone angu piwa lakae lo petepe-peneguleya. *

11Yakamato Pote Lalapape Lo Mana

Lamaiyane OkoMatiyu 6:9-15; 7:7-11

1 Alumindi Jisasa bala yuu mindingapoto, pote lo ateaipia. Pote lo koyo pea-kola, balana disaipolo mindimane balalamawuato, Akali Andane, wamba ipapeya-maiyane akali Joneto balana dis-aipolo tupa mana lamawuato, yakamatowua loto, pote lalapape leaipia. Andipanimbato wuane teke puato, pote lolanemana oko nanima langi leaipia.

2 Wuane lea-kola, Jisasato utupanelamawuato, yakamato pote lolai-angi,wua lalapape: Ayiane, nimbana gene okotika pua yakale. Nimbato nanima moyoando atape. 3 Ole dindi lo nanima tomonamakale giipe. 4 Nanimato wandakaliwaka tupa pitakana koo piyaini tupaapialamane. Wuane pua teke, nimbatonanimana koo piyamane tupa apia-gipe.Koo tupamane nanima minu makandepulu epolane, nimbato ando atape. Wuaneloto, pote lalapape leaipia.

5-6 Wuane lalu, Jisasato utupanelamawuato, nimbana amene mindi yuuwaka mindinga atalu, utulu tombe nimbaandaka peakaiyu loto, tomo nokale giileando, nimbato anu pulu-pelepe leaipia.Nimbana andaka tomo mindi nayando,nimbato amene waka mindina andakapoto, bala andayo, amene, nambanaamene waka mindi tomo nanene, utulunamba andaka epala-kola, tomo neakalemaulane mindi namba andaka naeya-ko. Matili nambato nimba yano peyogukalenga, nimbato betesa tepo nambagii lolopele.

7 Nimbato wuane lole-kola, balatonimba languato, nambato asiawamba lokopeyalu, nambana andopane tupa towalimu paleyama. Namba katulo ika loto,betesa utupane nimba gii napukale-ko.Nimbato namba peya ika nalene kondanalolo-peya. Jia. Balana amene okomanetee leya nembo toto, bala ika loto, betesautupane nimba katulo gulupeya. 8 Balanaamene okomane tee leya nembo toto,balato betesa utupane nimba gii napenekonda yando, nimbato betesa gii lo atole-kola teke, matili bala kepa wato, ika lalu,minditaka gii lo atole tupa pitaka nimba

* 10:39: Jo 11:1; 12:2-3 * 10:42: Mt 6:33

Page 147: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 11:9-10 144 Luku 11:23katulo gulupeya lo nambato yakamalangeyo.

9-10 Wandakali-mane pote loto, Gotenimbato mangene mindi pipe leyai-kola,Goteto mangene okone piyane. Yakamatopote loto, Gote nimbato mangene mindipipe leaindo, Goteto mangene okonepulupeya-ko. Gote nimbato mangenemindi pipe lo pote lalapape. Minditakaayia pua atalaini wandakali tupa pitaka-mane minditaka ando mialaini. Yakamatoaiya pua ateaindo, yakamato minditakaando molopeyai-ko. Yakamato minditakaayia pua atalapape. Wandakali-mane andaasia lomba peya geao-geao lo atalainitupa pitakana asia Goteto lumba maiyane.Yakamato asia lomba peya geao-geao loateaindo, Goteto asia lumbulu-peyako.Yakamato asia lomba peya geao-geao loatalapape.

11 Andopane mindimane balana ayianelamawuato, pisa mindi nokale gii leando,ayiane okonemane etelu koo mindi an-dopane okone malupeyape. Jia, bal-ato etulu koo mindi andopane okonemai napulu-peya. 12 Andopane mindi-mane eka apane mindi nokale gii leando,bala ayiane okomane ana lika-lika mindimalupeyape. Jia. Balato ana lika-likamindi andopane okone mai napulu-peya.13 Andopane tupamane minditaka epenemindi gii leaindo, yuu okona ayiane kootupa yakamato minditaka epene gii lolaiokone maiyaini. Wuane pua teke, wan-dakali mindimane Oli Sipitisa gii leaindo,ayiane ati kenga ateya okomane yuuokonaayiane tupa sia minuto, Oli Sipitisa okoneepelewamalupeya. Jisasatowuane leaipia.

Belesa-pulu, Jisasa-la, OkonelapoMatiyu 12:22-30; Maki 3:20-27

14 Sipitisa koo mindi akali mindingaatea-kola, akali okonemane katulo piinaleaipia. Jisasato sipitisa koo okone peyowatea-kola, akali okonemane pii leaipia.Jisasato akali okone moya-kola, wandakalikambua amunguli pua ateaini tupamanemoko wete leainipia. 15 Kambua-manemokowete leaini tekeko, wandakali yangi-mane pii mindi loto, sipitisa koo tu-pana akali kawane Belesa-pulu balatoJisasa minu tai laya eya-kola, balato sipi-tisa koo waka tupa peyo wata alaneleainipia. * 16 Wandakali yangi-mane

Jisasa minu mandeke puato, Goteto nimbamoyo ateya-kola, nimbato piape pilini okoandawa loyale, nimbato ati kenga tawemetekolo piape mindi pula leainipia. *

17 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, kiŋi mindikina yame oko yapulo lapo puato, yakama teke-teke yandapeapindo, utupane koyolo-peya. Dee,wandakali yame anda mindikina paliyainitupa yapu lo lapo puato, yakama teke-teke yanda peapindo, wandakali yameokone tai ata napulu-peya. 18 Yakamatopii mindi loto, sipitisa koo tupana akalikawane Belesa-pulu balato namba minutai laya eya-kola, nambato sipitisa kootupa peyo wata alane leyai tekeko, Belesa-pulu balato namba minu tai laya eya-kola,nambato sipitisa koo tupa peyo watauwa-yale, Satane yame oko yapu lo lapo pu-ato, yakama teke-teke yanda pua atenegulapia-yale. Wuane pipia-yale, anu pua,balana yame tai atapia-yalepe. 19 Belesa-pulu balato nambaminu tai laya apia-kola,nambato sipitisa koo tupa peyo watauwa-yale, balato yakamanadisaipolo tupaminutai laya apia-kola, utupane-mane sipi-tisa koo tupa peyo watapia-yale. Yaka-mana disaipolo utupane-mane jasa guloatoto, yakamato pii namba ando lalai tupakopeta lalai lolopeyai.

20-22 Akali tai mindimane balana yanda,yandatepi, awua atoto, balana anda okotane ando ateya-kola, balana minditakayola tupa pitaka epene yalane. Balanayanda, yandate tupamane bala moyolo-peya nembo talane tekeko, matili akali taiwetete mindi epola-angi, balato akali taiokone sia minuto, balana yanda yandate-la okonelapomialu, balana minditaka yolatupa pitaka moto, wandakali waka tu-panga tale pua malupeya. Wuane puateke, Gote tai wetete okomane nambaminu tai laya eya-kola, nambato sipitisatai tupa peyo wata alawane-ko. Gotetoyakama moyo ando atolo ipupia nembotalapape. * 23 Nambana yame ata na-piyaini wandakali tupamane namba yandapingiyaini. Dee, nambana sipisipi tupa moamunguli napiyane wandakali tupamanenambana sipisipi tupa mo toko laya alaini.Jisasato wuane leaipia. *

Sipitisa Koo Mindi Pulu, Peke Leane OkoMatiyu 12:43-45

* 11:15: Mt 9:34; 10:24-25 * 11:16: Mt 12:38 * 11:20-22: Kol 2:15 * 11:23: Lk 9:50

Page 148: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 11:24 145 Luku 11:3424 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, sipitisa koomindi akali mindingaateando, akali okone bala kopeta atalaneleaipia. Sipitisa koo okonemane akaliokone tepa alu poto, otomo atolane pandamindi ayia puato, wandakali napalene yuutupana epoko piyane. Ayia pua atoto, otomo atolane panda mindi ando mia nape-ando, balato pii mindi loto, anda wambanambato tepa alu epewa okonena nambalapone peke loto atokale lalane.

25 Wuane lalu, bala anda okonena pekeloto andeya-kola, akali okonemane andaokonena kangalamu tupa aki pua apoto,yati pitane epene ateyanga andalane.26 Andoto, balato sipitisa koo weteteyanasa lamialu, utupane towa andaokonena peke loto, atalaini. Sipitisa kookitupasa utupane pitaka akali okonengaateyai-kola, akali okone bala kopetawetete atalane. Jisasato wuane leaipia.

Epele Wete Olane Tene Oko27 Jisasato pii okone lo atea-kola, wan-

dakali kambua epo amunguli peaini utu-panena wanda mindimane pii taimaneloto, nimba mandu yoto, andu geanewanda okone bala epele ape-pene leaipia.* 28 Wuane lea-kola, Jisasato wanda oko-nena pii leane okone yano peyoto, enene,namba mandu yane wanda okone balaepelewa peteya tekeko, Gotena pii oko alewato, balana mana wato minalaini wan-dakali tupa epele wetete ape-pene leaipia.

Metekolo Piape Mindi Pula Leaini OkoMatiyu 12:38-42; Maki 8:12

29 Wandakali kambua Jisasa ateangamandaka wete epeai-kola, balato utu-pane lamawuato, wandakali yame kooandipa ateyai tupamane namba languato,Goteto nimba moyo ateya-kola, nimbatopiape pilini oko andawa loyale, metekolopiape mindi pula lalaini tekeko, nam-bato metekolo piape mindi andipa na-pukale. Jia. Wamba Goteto potopesa akaliJona balanga metekolo piape mindi peaneokonepene mindiki angu nambato matilipukale. *

30 Wamba Jona balato Gotena pii okoNinipa tane wandakali tupa lamawuaatea-kola, utupane-mane balana piiokone ale wato, Goteto pii mindi nanimalangeya lo andeaini-pia. Wuane pua teke,

Akalina Iwanane okomane Gotena pii okowandakali andipa ateyai tupa lamaiya-kola, utupane-mane balana pii okone alewato, Goteto pii mindi nanima langeya loandape-pene.

31-32 Wamba Jona bala Gotena pii okoNinipa tanewandakali tupa lamawua atea-kola, utupane-mane ale wato, yamapanepeke leainipia. Andipa Jona sia mineneakali mindi epoto, Gotena pii lamawuaateya tekeko, wandakali andipa ateyai tu-pamane ale wato, yamapane peke na-leyai. Tene okonena, matili Goteto wan-dakali tale pulu epola-angi, balato Ninipatane wandakali tupapi, wandakali andipaateyai tupapi, pitaka malinga ika laya ola-kola, Ninipa tane wandakali tupamane piikenda-pene minditupa wandakali andipaateyai tupanga yata olopeyai. Wambakuwini wanda mindimane Simba yuu okoando peteane-angi, wandakali-mane kiŋiSolomone bala mana andene akali mindiateya leainipia. Wuane leai-kola, kuwiniwanda okonemane balana pii ale wakalenembo toto, Simba yuu oko tepa alu, asialuu wete mindina pea-kola, kiŋi Solomon-eto Gotena pii oko bala lamai-yaepia.Andipa kiŋi Solomone sia minene akalimindi epo ateya tekeko, wandakali andipaateyai tupamane balana pii oko ale aana-piyaini. Tene okonena, matili Gotetowandakali tupa pitaka malinga ika layawato, utupane yapa lo tale pula-angi,kuwini wanda okonemane koo tene min-ditupa wandakali andipa ateyai tupangayata olopeya. Jisasato wuane leaipia. *

Nimba Undupi Pangosa Atolene, TikaAndo Atape Leane Oko

Matiyu 5:15; 6:22-2333 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, wandakali mindikipi mindimanelamu mindi kayuto, sisopene mindimanelamu okone ombo wato, too na-piyainileaipia. Dee, wandakali mindikipi mindi-mane lamu mindi kayuto, waka mindisatoo na-piyaini teke. Jia. Lamu okonetii pula-kola, andaka kolandaka lolai wan-dakali tupamane kuai lo andeakale nembototo, wandakali-mane lamu mindi kayuto,tokonga yata alaini. *

34 Nimbana lee oko nimbana umbainiokona lamu gulo tii piyane. Nimbana leekoo guleando, nimbato minditaka mindi

* 11:27: Lk 1:28,42-44,46-50 * 11:29: Mt 16:4 * 11:31-32: Jon 3:5-10; 1Ki 10:1-10 * 11:33: Mk 4:21-22;Lk 8:16

Page 149: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 11:35-36 146 Luku 11:47-51kuai lo anda napulupele. Wuane tekeko,nimbana lee kuai lo wete teando, nimbatominditaka mindi kuai lo wete andolopele.35-36 Lamu mindimane kuai lo wete teya-kola, nimbato kuai lo andelene pua teke,nimbana lee kuai lo wete teando, nim-batominditakamindi kuai lo wete andolo-peleko. Tii pene Goteto nimba giyane okonimbato kuai lo anda napeendo, nimbaundupi pangosa atene gulo atolene. Tikaando atape. Jisasato wuane leaipia.

Yakamato Mana Koo Utupa Wato MinaNa-piyapape Leane Oko

Matiyu 23:1-36; Maki 12:38-40; Luku 20:45-47

37 Jisasato pii lo koyo pea-kola, Patasaimindimane Jisasa bala tomo nolo bakaleipu leaipia. Ipu lea-kola, Jisasa bala Pata-sai okonena andaka kolandaka loto, tomonoyale, toko mindina peteaipia. 38 Jisasatotomo noyale balana kii wasa-wasa peyanapene petea-kola, Patasai okonemaneandoto, nembo kambua teaipia. 39Nembokambua tea-kola, Akali Andane okomanePatasai okone lamawuato, kapo pelesapi,pangosa kalato atene eya-kola, Patasaiyame yakamato kenga angu wasa-wasapeyalaini leaipia. Pake miaima lakae lonembo talaini mana okopi, mana koo mi-naima lakae lo nembo talaini mana okopi,utupane yakamana ini anda-pangosa eya-kola, yakamato yamapane peke naleneatoto, umbaini kenga angu wasa-wasapeyalaini.

40Yakamatowuanepiyainimanaokone-mane, yakama tane akali kee ene guloateyai. Goteto yakamana umbaini kengaangu waa piyu, yakamana yamapane pan-gosa waa napene, konda yape. Jia.41 Yakama tanena umbaini kenga anguwasa-wasa peya napene, yakamato wan-dakali jia yo ateyai tupa ondowa moyoto,tomo pelesa tupanga yalane tupa neakalemaiyapape. Maulai-kola, yakamana um-baini, yamapane-la, okonelapo lapotakakalato nayene atolopeyai.

42 Patasai yame yakamato takaepi, pale-napi, okonetaka tupa yomo paiyasangatale pua yata wato, yomo mindi Goteopa maiyaini tekeko, yakamato Gotewayumane epele aa na-piyaini. Dee,yakamato wandakali yangone tupa towamana tika-pene tupawatomina na-piyainiteke. Yakamato mana epene utupanepitaka wato minapiai-yale, yakamana

mana okone katu lapia-yale. Wuanetekeko, yakamato mana epene utupanepitaka wato mina na-piyaini okonemaneyakama tane koyolo-peyama ya lo nembotalapape.

43 Patasai yame yakama lotu andakapoto, toko bulupane tupana pituyaleepele wete alaini. Dee, yakamatowandakali kambua amunguli piyainiama tupana ateyai-angi, wandakali wakatupamane yakama andoto, akali andane,nimba ani pelepe lapiai lakae lo nembotalaini. Yakama tane angu nembo talainiokonemane yakama tane koyolo-peyamaya lo nembo talapape. 44 Wandakali maliwambane mindi yuu-mane ombo ataneeya oko anda napene, yuu epenengapeyama nembo toto, wandakali tupamanemee ambe mali okone ango alu, palaini.Wuane pua teke, mana koo minauwalakae lo nembo talaini mana oko Patasaiyame yakamana ini anda-pangosa toopitane eya-kola, wandakali tupamaneyakamana mana koo utupane anda na-piyaini. Yakamana nembo-tene koo yametupa mo too peyai okonemane, yakamatane koyolo-peyamaya lo nembo talapape.Jisasato wuane leaipia.

45Wuane lea-kola, loo tupana mana an-dene akali mindimane balana pii okoneyano peyoto, tisa, Patasai tupamane manakoo miniyai lo nimbato pii lamaele-ko.Nanimatopi mana utupane minalamaneokonena, nimbato pii lele okone nanimaando lene guleya leaipia. 46 Wuane lea-kola, Jisasato loo tupana mana andeneakali tupa lamawuato, yakamato wan-dakali tupa mana lamawuato, loo kam-bua wetete wayumane wato minalapapelalaini. Wuane loto, yakamato kenda-peneandane minditupa utupanena paiyanengayata maiyai-kola, utupane-mane kenda-pene utupane auwa-yale pitete alaini.Wuane tekeko, yakama tane kenda-peneokonepene tupana aŋako wetepi mindiaimakale lo makande na-piyaini. Manaokomane yakama tane koyolo-peyama yalo nembo talapape.

47-51 Wamba wete wandakali ungi loateaini okone angi, Keneto bala ameneEpolo oko peyo ome leaipia. Okoneangi tewa, loo tupana mana andene akaliyakamana yumbane tupamane potopesaakali kambua peyo ome laka peainipia.Matili potopesa akali Sakataya bala lotu

Page 150: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 11:52 147 Luku 12:4-7anda okona alata toko yane ongane man-daka atea-kola, loo tupana mana andeneakali yakamana yumbane tupamane bal-api peyo ome leainipia. Utupane-manepotopesa akali utupane wayu peyo omeleaini ya lo nembo toto, loo tupana manaandene akali andipa ateyai tupa yakam-ato potopesa akali utupanena mali tupayati pimai-yaini. Tene okonena, Gotetoyakama languato, yakamana yumbane tu-pamane potopesa akali kambua peyo omeleaini okonena, tene koo tupa wandakaliandipa ateyai tupanga peakale nemboteyo leaipia. Tene koo utupane yaka-manga peakale nembo toto, nambato po-topesa akalipi, aposolo akalipi, utupanenaminditupa wandakali andipa ateya utu-panenga peakale lokale. Peakale lolowa-kola, wandakali andipa ateyai utupane-mane potopesa akalipi, aposolo akalipi,utupanena minditupanga kenda-pene an-dane tupa maiki piyu, minditupa peyoome lolopeyai. Tene okonena, wan-dakali andipa ateya tupamane potopesaakali peyo ome leyai okona tene okopi,yakamana yumbane-mane potopesa akaliwamba peyo ome leaini okona tene okopi,utupane pitakana tene koo oko wandakaliandipa ateyai tupa yakamanga epolopeyalo nambato yakama langeyo-ko. Yakamatane koyolo-peyamaya lo nembo talapape.

52 Loo tupana mana andene akali yameyakama tane mana ini mia napene ato,wandakali waka tupamane mana mia na-peakale tekenembo talaini. Wuanenembototo, yakamato utupanena mana molaneasini oko pai lamai-yaiko. Yakama tanekoyolo-peyama ya lo nembo talapape.53-54 Wuane lalu, Jisasa bala anda okonetepa alu, kamaka pea-kola, loo tupanamana andene akalipi, Patasaipi, utupane-mane Jisasa towa yataka wete wato, balakosimi lamakale nembo teainipia. Wuanenembo toto, Jisasa kosimi lolane tenemindi ando moyale, utupane-mane piikambua balanga tipa peainipia.

12Waiwa Ando Atalapape Leane OkoMatiyu 10:26-27

1-3 Wandakali tausene kambua weteamunguli pua ateai-kola, wandakaliyangone mindi angowa apiape-pene

guleaipia. Angowa apiape-pene gulea-kola, Jisasato balana disaipolo tupaangu wamba ini bulupane lamawuato,wandakali-mane mana andipa too puaminiyai tupa pitaka matili panakameyolopeya leaipia. Pii andipa too pene eyatupa pitaka matili wandakali-mane alewato, nembo tolopeyai. Wamba yakamatoundupi pangosa pii minditupa leainitekeko, matili nai tola-angi, wandakali-mane pii utupane panakame ale olopeyai.Wamba yakama lumu anda-pangosa weteokona atoto, pii minditupa akatete-maneleaini tekeko, matili wandakali pitaka-mane pii okone ale yakale nembo toto,wandakali mindimane anda tokongaatoto, pii okone taimane lolopeya. Patasaitupamane mana koo minditupa toopua minu atoto teke, owato yakamaakali epene gulo atalaini. Palawayangalaini pauta yisa okomane betesamo andayalane pua, akali utupanenamana koo okonemane yakama mo lawapula-kola, yakamato utupanena manakoo okone wato minulaini. Tika andoatalapape. Jisasato wuane leaipia. *

Yakamato Gote Angu Yukuwa AtalapapeLeane Oko

Matiyu 10:28-314-7Wuane lalu, Jisasato balana disaipolo

tupa lamawuato, muni ana lapo-manewandakali-mane eka pilipimbi yaukambalaini tekeko, Goteto eka aŋakoutupanena mindikipi mindi embesa aanapiyane leaipia. Wandakali yakamaeka pilipimbi kambua wete sia minuto,lipinga-yale ateyai-kola, Goteto yakamanakawa itini ateya tupa dii lo andalane-ko. Yakama yuku aa na-piyapape.Amene yame, wandakali-mane katuloyakamana umbaini peyo ome lolopeyaitekeko, wuane piyu, utupane-mane katulomangene waka mindi yakamanga napulu-peyai. Tene okonena, wandakali-maneyakama peyo omolaini nembo toto,yakamato yuku olaini lo nambato yakamalangeyo. Yakamato Goteto angu andoyuku ape-pene tene oko nambato yakamalangukale. Balato yakamana umbaini okopeyo ome lalu, katulo yakama yuu koowetete okona awua aindaka lolopeya-ko.Yakamato bala angu yukuwa atalapape lonambato yakama langeyo. *

* 12:1-3: Lk 8:17 * 12:4-7: Lk 12:23-24; Ap 27:34

Page 151: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 12:8-10 148 Luku 12:268-10 Wandakali mindimane Akalina

Iwanane oko laya-geando, Gotetobalana koo okone apia-malupeya tekeko,wandakali mindimane Oli Sipitisa okolaya-geando, Goteto balana koo okoneapia-mai napulu-peya. Wandakali tupanawenonga atoto, wandakali mindimanenamba Jisasana yame ata napeyo leando,matili Gotena enjole tupana wenongaatoto, Akalina Iwanane nambato akalioko bala nambana yame ata napeya lolo-peyawa. Wandakali tupana wenongaatoto, wandakali mindimane namba Jisasayame ateyo leando, matili enjole tupanawenonga atoto, Akalina Iwanane nambatoakali oko bala nambana yame ateya lolo-peyawa.

11-12 Yakama nambana yame ateyainembo toto, Juta yame-mane yakamakosimi loyale, yakama andi lo awuapoto, utupanena lotu andaka polopeyai.Alumindi tupana utupane-mane yakamaandi lo awua poto, gapomane akaliandanepi, kiŋipi, utupanena wenongakosimi lolopeyai. Utupane-mane yakamakosimi lolai-angi, Oli Sipitisa okomaneyakama mana languato, wua lalapalolopeya-ko. Utupane-mane yakamakosimi lolai-angi, nanimato aki loto,utupanena pii okone yano peya-makalepelo yakamato nembo kambua tolaini.Jisasato wuane leaipia. *

Mini Napalene Akali Amango Oko AndoPii Kokoli Leane Oko

13 Okone angi, wandakali mindimaneJisasa lamawuato, tisa, nambana ameneokomane nalipa ayianena paluni tupa talepuato, minditupa namba geakale, nimbatobala lamai leaipia. 14Wuane lea-kola, Jisas-ato bala lamawuato, minditaka liyambanatupa tale piya wakale, apito namba jasagulo ata leape leaipia. 15 Wuane lalu,balato wandakali waka tupa lamawuato,wandakali mindimane minditaka kam-bua yatawa ateando, balana minditakakambua yolane utupane-mane saka at-apowa atene tene oko balangamai napulu-peyako. Yakamato minditaka kambua mi-aima lakae lo nembo tolaini leaipia. *

16 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindiutupane lamawuato, wamba akali amangomindina eenga tomo kambua andayoateane leaipia. 17 Tomo kambua andayo

atea-kola, balato pii mindi loto, nambanatomo mandu yata olane anda tupa aŋakoguleya-kola, nambana tomo tupa anupukalepe leaipia. 18 Nambana tomo yataalawane anda aŋako tupa anguto, andaandaneminditupa pukale. 19Anda andanetupa piyu, nambana witipi, minditakaepene tupa pitaka anda utupanena moyata wakale. Nambana minditaka epeneutupane mali kambua katulo sia minuyola-kola, namba tane mee oto atoto,tomo, ipapi, utupane no, mini epene paluatokale leaipia.

20 Akali amango okone bala kuai-leneatokale nembo teane tekeko, Goteto balalamawuato, andipa utulu nimba omole-kola, minditaka kambua nimbato moyomowa atele tupa apina yolopeyapelo nimbato nembo natene, keewa ateleleaipia. 21 Wuane pua teke, wandakalimindimane Gotena pii oko ale wato,nemboto mina napene, yuu okona eyatupa angu kambua mo yomowa ateando,bala akali kee ene gulo atolopeya. Jisasatowuane leaipia. *

Nembo Kambua Tolaini Leane OkoMatiyu 6:25-34

22-24 Wuane lalu, Jisasato balanadisaipolo tupa lamawuato, yakamato ekatupa nembo talapape leaipia. Utupane-mane eemindi puato, tomomandunaana-piyaini. Eka tupana tomo mandu yalainianda mindi ata napiyane tekeko, Gotetoeka utupane tomo neakale maiyane.Wandakali yakamato eka tupa sia minuto,lipinga yale ateyai okonena, Gotetoyakamapi tomo nalapale gulupeya teke.Goteto yakamana umbaini oko waa puato,saka ateakale leane. Balato piape pitete-pene okone wamba ini piyu, andipatomopi, umbaininga tona pulanepi,utupane pitete naene, yakama giyane-ko.Yakama tane kuai lo atamakale nembototo, tomo nolanepi, umbaininga tonapulanepi, utupane anu pua mia-makalelo nembo kambua tolaini.

25 Goteto wandakali mindi bala ee anaoko tuma ateakale lea-kola, wandakalimindi bala tane oto mindikipi mindikimbu pua atokale loto, katulo otomindikipi mindi mo kimbu napulu-peya.26 Yakama tane oto mindikipi mindikatulo mo kimbu napulu-peyai yando,

* 12:11-12: Mk 13:11; Lk 21:12-15 * 12:15: 1Ti 6:9-10 * 12:21: Mt 6:19-21

Page 152: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 12:27-28 149 Luku 12:43-44anu peakale yakamato anu puato, tomopi,tonapi, minditaka tupa mia-makale yapelo nembo kambua teyaipe.

27-28 Gote lo bilipi leyama nayu na-lalaini wandakali yakamato palawa diniepene yati-pene ateya tupa nembo ta-lapape. Palawa dini tupa andipa anguepene atalane. Anate-lene kapu teya-kola, wandakali-mane palawa utupaneyokowa apoto, yangalaini. Utupane anginimindi jia. Palawa dini epene utupaneyakama tane yati epene tupa waa na-piyaini. Wuane tekeko, Goteto utupaneyati-pene liyakale leya-kola, palawa diniutupanena yati tupamane kiŋi Solomo-nena tona epene yati-pene pua ateanetupa sia minalane lo nambato yakamalangeyo. Goteto palawa dini utupanenayati wayumane pimai-yane pua, balatoyakamana yati tupa gulupeya.

29-31 Gotena pii ale naene aitene wan-dakali tupa pitaka-mane anu puato, tomoipapi, utupane mia-makale yape lo nembokambua talaini tekeko, yakamana ayianeati kenga ateya okomane tomo ipapiyakama nalapale nembo toto gulupeya-ko. Yakamato tomo ipapi, ani tawenamakalepe lo nembo kambua natene,Goteto yakama ando ateakale nembo tala-pape. Yakamato wuane nembo tolai-kola,Goteto okonetaka tupa pitaka yakamagulupeya. Jisasato wuane leaipia.

Wandakali Tipia TupaMoyalapape LeaneOko

Matiyu 6:19-2132-34 Wuane lalu, Jisasato balana dis-

aipolo tupa lamawuato, nambana sipisipiyame aŋako tupa, yakamana ayiane atikenga ateya okomane yakama epelewamoyo ando atokale leane leaipia. Wuaneleaneko, yakamato yuu okona minditakaeya tupa yamapane mawua ata napene,yakamana minditaka yolai tupa munimoto, wandakali tipia tupa moyo maiya-pape. Yakamato wuane peaindo, atikenga minditaka epene wete yakamanayolai tupa pausa koya napiyane mindinamuni yalane pua yolopeya. Minditaka atikenga yola tupa wandakali-mane katulopakemia napulu-peyai. Puyapuya-manepikatulo utupane nanolo-peyako. Yakamatane minditaka jia yolane lo yuku naene,yakamana minditaka epene yolane tupa

muni moto, wandakali tipia tupa moyomaiyapape. Jisasato wuane leaipia. *

Mandeke Pitawa Atalapape Leane OkoMatiyu 24:42-44

35-38 Wuane lalu, Jisasato pii kokolimindi loto, akali amango mindi yuutepanda mindisa wanda waitapu mindiandolo peane leaipia. Matili bala pekeloto, asia lombanga peya geao-geaolola-angi, balana piape akali tupamaneasia lumbamakale lo maliyo atalaini.Utulu tombe yandopi, waa loyale pula-kola yandopi, bala peke loto andola-kola, balana piape akali tupa limu palinapene, lamu kayu yatawa, balana piapepimauwayale mandeke pitawa maliyoateaini yando, balato akali utupanetowa epele olopeya. Epele wato, balatoutupanena tomo mandeke puato, nalapalo maula-kola, piape akali utupane-mane epele wete olopeyai. Wuane puateke, Akali Andane oko bala epolopeyanembo toto, yakamato mandeke pitawaatalapape. *

39 Anda anduane mindimane andola-kola, pake nalane akali mindi oko angiepolopeya lo andapia-yale, pake nalaneakali okonemane balana anda okone keaoleakale lo balato ando konda napipia-yale lo yakamato nembo talapape. *40 Wuane pua teke, yakamato AkalinaIwanane oko naepolo-peya nembo tolai-angi, bala epolo-peyako. Bala epolopeyanembo toto, yakamato mandeke pitawaatalapape. Jisasato wuane leaipia.

Piape Akali Koo, Epene-la, Okone-laponaPii Kokoli Leane Oko

Matiyu 24:45-5141 Jisasato wuane lea-kola, Pitato bala

lamawuato, Akali Andane, wandakalipitaka-mane pii kokoli nimbato lele okoneale yakale nembo toto, lelepe. Pee, nanimaangu langelepe leaipia. 42Wuane lea-kola,Akali Andane okomane bala lamawuato,akali andane mindi bala yuu tepandamindinga poyale atoto, balana piape akalimindi lamawuato, nimbato piape akaliyangone tupa ando atoto, utupane tomoneakale tale pua maiki pipe lolopeyaleaipia.

43-44 Nambato pii enene mindi yakamalangeyo. Piape ando atalane akali okone-mane akali andane okona pii lolane oko

* 12:32-34: Lk 18:22 * 12:35-38: Mt 25:1-13 * 12:39: Mt 24:43-44; 1Tes 5:1-2

Page 153: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 12:45-46 150 Luku 12:57-59ale wato, piape okone kuai lo pua ateando,matili akali andane oko bala peke loto,piape okone andolopeya. Andoto, balatobalana piape akali okone lamawuato, nim-bato nambanaminditaka tupa pitaka andoatola lolopeya. Wuane lola-kola, piapeakali epene okone bala epelewete olopeya.*

45-46Wuane tekeko, piape ando atalaneakali okonemane balana akali andane okoini peke nalolo-peya nembo toto, tomoipapi, kambua noto, kee aka pua atoto, pi-ape akalipi, piape wandapi, utupane minupeyaka pua ateando, okone angi teke bal-ana akali andane oko epolopeya. Akaliandane oko epoto, piape akali koo okonepeyo watoto, pii tanga lalaini wandakalitupa towa atolo peakale lolopeya.

47-48 Wandakali mindimane minditakakambua wandakali waka mindi yanomaiyando, yano maulane akali okomanematili minditaka kambua wete yano peyogii lolopeya. Goteto minditaka kambuawandakali mindi maiyando, minditakakambua molane wandakali okonemaneminditaka kambua teke yano peyo Gotemaipe-pene. Akali andane mindimanepiape mindi pipe-pene eya nembo teya-kola, balana piape akali okomane piapeoko pulane eya nembo natene, kondayando, akali andane okomane balanapiape akali okone kunju-mane mee tekepeyolo-peya. Wuane tekeko, akali andaneokomane piape akali mindi lamawuato,nimbato piape oko pii lola-kola, piapeakali okonemane piape okone pulaneeya nembo toto teke konda yando, akaliandane okomane piape akali okonekunju-mane ole kambuanga peyolo-peya.Jisasato wuane leaipia. *

Jisasato Wandakali Tupa Mo Toko LoloEpewane Leane Oko

Matiyu 10:34-3649 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, yuu oko teakale nembo toto,nambato ita lengane peyo tepa olo epe-wane leaipia. Ita okonemane ungi loyuu oko wamba ini tapia lakae lo nemboteyo-kola, ini taa napeya. 50 Nambatoipa mindi molowa-kola, ita okone katulotolopeya nembo teyo tekeko, nambato ipaokone wamba ini mia napene atoto, yama-pane kenda wete eyo. * 51 Yuu okona

wandakali-mane yanda pua ateyai tupanambato minu koyo piya oyale epeane loyakamato nembo teyaipe. Jia. Wandakaliyame tupa mo toko laya olo epewane lonambato yakama langeyo.

52-53 Andipapi, matilipi, anda mindik-ina wandakali yau paliyaini tupanaminditupa-mane namba lo bilipi lolai-kola, minditupa-mane namba lo bilipinalolo-peyai. Wandakali utupane yamelapo gulo atoto, namba lo bilipi nalolaiwandakali tupamane namba lo bilipilolai wandakali tupa yanda pimalu-peyai.Iwanane okomane namba lo bilipi lola-kola, ayiane okomane iwanane okoneyanda pimalu-peya. Ayiane okomanenamba lo bilipi lola-kola, iwananeokomane ayiane okone yanda pimalu-peya. Wuane pua teke, wanane angini-la mindi peya-peya piyu, toko laka pulu-peyapi. Akali mindina wetene okomaneakali okonena angini oko towa peya-peyapiyu, toko laka pulu-peyapi. Jisasatowuane leaipia. *

Anu Peakale Yakamato Mangene GotetoPeya Tupa Nembo Nateyaipe Leane Oko

Matiyu 16:2-354 Wandakali kambua amunguli pua

ateai-kola, Jisasato utupane lamawuato,nai andaka palanesa-tole mole yoto, yuuundupi lele peya-kola, yakamato kingiepolopeya ya leyai-kola, kingi epalane.55 Ati tundupa pua yapiakoko eya-kola,yakamato andipapanyupulupeya ya leyai-kola, panyupiyane. 56Yuuokonamangenemindi peya-kolapi, atinga mangene mindipeya-kolapi, yakamato mangene utupaneandoto, wua pulupeya lalaini. Wuanetekeko, andipa Goteto mangene mindi-tupa pua ateya-kola, anu peakale yakam-ato mangene utupane andoto, anu pulu-peyape lo nanimato nembo nateyamaleyaipe.

Wandakali Waka Tupa Towa Pii Lo TikaPiyapape Leane Oko

Matiyu 5:25-2657-59 Yano mindi nimbanga yola-kola,

nimbato yano okone peya napene kondaeendo, yano anduane okomane nimba atujasa atolanga poto, nimba kosimi lola-kola,jasa okomane nimba andi lolopeya. Andilola-kola, yanda yene tupamane nimbakatapusa anda okona andi lo aindaka

* 12:43-44: Mt 25:21,23 * 12:47-48: Jem 4:17 * 12:50: Mk 10:38-39 * 12:52-53: Mai 7:6

Page 154: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 13:1 151 Luku 13:14lolopeyai. Andi latane atoto, nimbangayano yolane tupa pitaka peyo koyo piyu,matili nimba katapusa anda oko tepa alu,polopele. Tene okonena, akali andanemindimane nimba kosimi loyale pula-kola, liyamba lapotaka jasa andolo poyalepolapi-angi, balato nimba andi lolane.Bala towa wamba ini pii lo tika piyapape.Wandakali mindimane yakama kosimiloyale peando, balato yakama kosimi loandi lolane nembo toto, yakamato balatowa wamba ini pii lo tika piyaini. AndipaGoteto yakama kosimi loyale peya-ko. Anupeakale yakamato mana tika-pene tupawato mina napene, konda yaipe. Jisasatowuane leaipia.

13Yamapane Peke Nalolai Wandakali Tupa

Omolo-peyai Leane Oko1 Okone angi, wandakali ateaini tupana

minditupa-mane pii temane mindi Jisasalamawuato, wamba Galili disitiki tanewandakali minditupa-mane Gote lo tamapuato, sipisipi maputane yango ateainileainipia. Yango ateai-kola, gapomaneakali kawane Pailateto balana ami yandayene minditupa-mane wandakali utupanepeyo ome leakale leaipia. Wuane lea-kola, ami yanda yene utupane-mane wan-dakali utupane peyo ome lalu, utupanenatundupa oko sipisipi maputane wandakalitupana tundupa towa mina mindiki leaileainipia.

2 Wandakali ateaini tupamane pii te-mane okone Jisasa lamai-yaikola, balatoutupane tipa puato, yakamato aki nemboteyaipe leaipia. Galili disitiki tane wakatupa pitaka sia minuto, Galili disitikitane utupane-mane mana koo wete mindimineaini oko Goteto andoto, kenda-peneandane okone utupanenga epeakale leanenembo teyaipe. * 3 Jia. Goteto wuanenapeane tekeko, yakama pitaka yamapanepeke naleaindo, yakamapi wuane pua tekeomolo-peyai lo nambato yakama langeyo.

4 Wamba Silomo okona anda luukenga wete mindi pili toto, wandakalipaiyasanga kitupasa peyo ome leaipia.Wandakali utupane-mane Jutusalemetane waka tupa pitaka sia minuto,mana koo wete mindi mineainingaandoto, Goteto utupane peyo ome leanelo yakamato nembo teyaipe. 5 Jia.

Goteto wuane napeane tekeko, yakamapitaka-mane yamapane peke naleaindo,yakamapi wuane pua teke omolo-peyai lonambato yakama langeyo. Jisasato wuaneleaipia.

Ita Dini Lia Napiyane Okona Pii KokoliLeane Oko

6 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindiloto, akali mindimane balana getepe eeokona poto, ita piki mindi yandeaneleaipia. Yandoto, mali dindi lo ita okonenadini liyape lo andolo ipuku pea-kola, itaokonenga dinimindi lia napeaipia. 7Matilimali tepo pea-kola, balato ee ando ata-lane akali oko lamawuato, akatupi, malitepo utupanena ita piki okonga dini liyapelo, nambato andolo ipuku pewa-kola, dinimindikipi mindi lia napiyae yako. Anupeakale ita okomane nambana getepe eeoko mo oke yo ateyape. Nimbato ita okoyokowa apia leaipia. *

8Wuane lea-kola, ee ando atalane akaliokomane ee anduane okona pii okoneyano peyoto, akali andane, ee ana mindikioko angu ita oko ateakale lo ando kondaaleaipia. Ateakale lo ando kondole-kola,nambato ita okone yuu koyo oma pua, bu-lumako ii mauwakale. * 9Wuane puluwa-kola, matili ita okona dini katulo liyando,ateakale lo ando kondamakale. Dini lianapeando, nimbato ita oko yokowa apolaleaipia.

Sambasa Angi Jisasato Wanda Mindi MoAtu Yane Oko

10 Sambasa angi Jisasato Juta yamenalotu anda mindina poto, wandakalipeteaini tupa pii mana lamawua ateaipia.11 Okone angi, sipitisa koo atene wandamindi lotu anda okonena peteaipia.Wamba sipitisa koo okonemane wandaokona masiane minu aku pea-kola,bala katulo tika pua atape nayaepia.Siki okone pali-pata petea wete, malipaiyasanga kitupasa peaipia. 12 Jisasatowanda okone andoto, ipu lea-kola, wandaokone epeaipia. Epea-kola, Jisasato balalamawuato, wanda, nambato nimbanasiki oko mo atu eyo leaipia. 13 Wuanelalu, balana kini wanda okonenga yataya-kola, wanda okone kapoyale ika lo tikapua atoto, Gote lo tama peaipia.

14 Sambasa angi Jisasato wanda okonemo atu yane oko andoto, lotu anda ando

* 13:2: Jo 9:2 * 13:7: Lk 3:8-9 * 13:8: 2Pi 3:8-9,15

Page 155: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 13:15-16 152 Luku 13:23-28atalane akali okomane yataka wato, wan-dakali tupa lamawuato, ole wataka angupiape pua atoto, Sambasa angi mee atape-peneko. Akali mindimane yakamana sikimindi mo atu yakale nembo teaindo, Sam-basa angi yakama ipu napene kondalu,piape piyamane oto wataka eya tupanamindi ipulupape leaipia. *

15-16Wuane lea-kola, Akali Andane oko-mane balana pii okone yano peyoto, Sam-basa angi yakama pitaka-mane yakamanabulumako anda tupana poto, bulumakotupapi, dongi tupapi, utupane ipa neakaletinga loto, yakamato atu na-palainipeleaipia. Wanda oko bala Apatakameyame okona mandiyene tekeko, Satanetowanda okona masiane minu aku pea-kola,wanda okone bala siki okonemane andilatane gulo petea-kola, mali paiyasangakitupasa peane-ko. Sambasa angi nam-bato wanda siki oko mo atu naene, balasiki okonemane andi latane gulo pe-teakale lo ando kondape-pene lo yakam-ato nembo teyaipe. Yakama wandakalikoo atoto teke, yangone tupa minakasaoyale, owato yakama wandakali epenegulo ateyai leaipia. * 17 Wuane lea-kola, bala towa yanda-pene wandakali tu-pamane balana pii okone ale wato, yalayaini tekeko, wandakali waka tupamaneJisasana piape epene tupa pitaka nembototo, epele wete yainipia.

Maseta Waini Okona Pii Kokoli OkoMatiyu 13:31-32; Maki 4:30-32

18 Wandakali tupamane epele yai-kola,Jisasato pii kokoli mindi wandakali utu-pane lamawuato, Goteto wandakali andoatalane piape oko anu-pene eyape leaipia.Nambato piape okone aki mindi towamakande puape. 19 Gotena piape okonemaseta waini ika lo andayalane okonetowa makande pene eya. Wamba akalimindimane maseta waini tupa moto, bal-ana eenga papaka leaipia. Papaka lea-kola,waini utupane poka lo anda yoto, andaneita yale gulo ateyai-kola, eka tupa masetakembone tupana anda piyaini. Wuanepua teke, Goteto wamba ini bulupanewandakali aŋalapo minditupa angu andoatoto, piape pua ateya-kola, matili balanayame tupa andane wete gulalaini. Jisasatowuane leaipia.

PalawaYangalaini Pauta Okona Pii KokoliOko

Matiyu 13:3320 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli waka

mindi loto, Goteto wandakali ando atalanepiape oko aki mindi towa mandeke puapeleaipia. 21Gotena piape okone palawa yan-galaini pauta oko towamakande pene eya.Wamba wanda mindimane palawa yan-goyale, palawa kapo tepo disa andanemin-dina tepa wato, palawa yangalaini pautaaŋalapo mindi palawa okone towa minamindiki leaipia. Mina mindiki lea-kola,pauta aŋalapo okonemane palawa okonemo andayaepia.

Anda Asia Lomba Aŋako Okona Kolan-daka Lalapape Leane Oko

Matiyu 7:13-14,21-2322 Jisasa bala Jutusaleme poyale ato,

tano aŋakopi, andanepi, utupanena wan-dakali tupa mana lamaiki pima peaipia.

23-28 Mana lamaiki pea-kola, Jutayamena akali mindimane bala tipa puato,Akali Andane, matili Goteto wandakalitale pulu epola-angi, balato wandakaliaŋalapo angu molo-peke lolo-peyapeleaipia. Wuane lea-kola, Jisasato utupanelamawuato, matili anda anduane okomaneika loto, balana anda okona asia pili lola-kola, wandakali kambua takita atolopeyaileaipia. Yakamato takita atoto, andaasia lomba peya geao-geao loto, balalamawuato, Akali Andane, nanima andakaipumakale. Nimbato asia lumba-kaelolopeyai. Yakamato wuane lolai-kola,anda anduane okomane yakamana piilolai okone yano peyoto, nambato yakamaanda na-peyawaneko. Yakama ani tanepelolopeya. Wuane lola-kola, yakamato andaanduane oko lamawuato, wamba nimbatonanimana tano tupana atoto, mana languaatee-kola, nanima nimba towa tomo ipapiatu no atalamae piako lolopeyai. Wuanelolai-kola, balato yakamana pii okoneyano peyoto, nambato yakama anda na-peyawane. Yakama ani tanepe. Koopiyaini wandakali yakama pitaka nambaateyonga naepene, pulupa lolopeya.Wuane lola-kola, yakama balana andaokonena katulo kolandaka nalolo-peyai.Okone angi, Apatakamepi, Aisakepi,Jekopopi, potopesa akali tupapi, utupanepitaka Gotena yuu epene okona atolai-kola, yakama takita atoto, utupane

* 13:14: Ek 20:9-10; Lo 5:13-14 * 13:15-16: Lk 14:5

Page 156: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 13:29-30 153 Luku 14:6andolopeyai. Andoto, yakama utupanetowa atu ataima lakae lo nembo toto, minikenda wato, yamataka loto, yakamanaambulini pai lo nolopeyai. Wandakalikambua Gotena yuu epene okona asialomba aŋako okona kolandaka lamakale lomandeke pulupeyai tekeko, Goteto jia lola-kola, utupane takita atolopeyai. Kenda-pene okone yakamanga epolane nemboto,Gotena yuu epene okona asia lomba aŋakookonena wamba ini kolandaka loyaletaimane mandeke pua atalapape leyo. *

29-30 Andipa akali minditupa gene yenegulo ateyai-kola, yuu waka tane wandakalitupa gene nayene gulo ateyai tekeko,matili wandakali minditupa yuu waka-waka tupa pitakana atoto, Gotena yuuepene okona epoto, tomo no pitulu-peyai.Okone angi, utupane gene yene atolai-kola, wandakali andipa gene yene guloateyai tupana minditupa gene nayeneatolopeyai. Jisasato wuane leaipia. *

Jisasato Jutusaleme Tane WandakaliTupa Ondo Yane Oko

Matiyu 23:37-3931Ole okone angi teke, akali Patasaimin-

ditupa Jisasa ateanga epoto, akali Etotetonimba peyo ome loyale peya-ko. Nimbayuu oko tepa alu, yuu waka mindisa puuleainipia.

32-33 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, yakama poto, langa-langapiyane peango anatope gulene akaliokone lamawuato, wua lalapape: Wambapotopisa akali tupa yuuwaka tupana atakapeai-kola, wandakali-mane utupane peyoome laka napeainipia. Jia. Jutusalemetano okona ataka peai-kola, wandakali-mane utupane peyo ome laka peainipia.Tene okonena, namba Jutusalemeatolowa-kola, utupane-mane nambapeleakale nembo toto, andipapi, anatipi,namba Jutusaleme epoyale epeyo. Sipitisakoo tupa peyo wataka, wandakali sikipelene tupa mo atu yaka pima pulu, oleteponena namba Jutusaleme ipapowaepoto, nambana piape oko pikoyo pukalelala lo yakamato Etote lamai-yapapeleaipia.

34 Wuane lalu, Jisasato pii waka mindiloto, akatupi, Goteto pii akali minditupaJutusaleme yuu okona epeakale lea-kola,Jutusaleme tanewandakali yakamato akali

utupane ana-mane peya, potopesa akalitupa peyo ome laa, peaini leaipia. Ekaangini-mane balana andopane tupa pa-pakane pangosa yapu lo ombo alane pua,nambato ole kambuanga Jutusaleme tanewandakali yakama mo amunguli puato,ando atokale nembo tewa tekeko, yakam-ato jia leai.

35 Tene okonena, andipa ato tewayakama tane yakamana anda oko andoatalapale loto, nambato yakama tepa alupokale. Polowa-kola, yakamato nambaanda napene atolopeyai lo nambatoyakama langeyo. Matili yakamato piimindi loto, Goteto akali epeya oko moyoateakale lolai-angi, yakamato nambadee lapone andolopeyai. Jisasato wuaneleaipia.

14Jisasato Akali Mindina Umbaini Mo Atu

Yane Oko1 Sambasa angi Jisasa bala Patasai akali

kawane mindina andaka tomo nolo pea-kola, Patasai minditupa anda okonenaatoto, Jisasato aki peyape lo andatawapeteaini-pia. 2 Ole okone angi, akali um-baini andayo koyene mindi Jisasa peteanemandaka ongane peteaipia. 3 Petea-kola,Jisasato loo tupana mana andene akali tu-papi, Patasai tupapi, utupane tipa puato,Gotena loo okomane aki leyape. Sam-basa angi mindimane wandakali siki pe-lene mindi mo atu yando, okone katupe,jiape leaipia. *

4 Wuane lea-kola, utupane-mane bal-ana pii okone yano peyoto, pii mindilapeke naleainipia. Lapeke naleai-kola,Jisasato akali okone mo atu yalu, nimbapuu leaipia. 5 Akali okone mo atu yalu,Jisasato Patasai tupa tipa puato, Sambasaangi yakamana iwanane yandopi, yia bu-lamakao yandopi, mindi ipa yuli tomba-yene mindina ayia peyola-kola, yakamatobala omeakale lo ando kondolo-peyaipe.Pee, yakamato bala wamba ini molo-peyaipe leaipia. * 6 Wuane lea-kola,akali utupane-mane Sambasa angi yakamatane piape minditupa piyaini nembo toto,pii mindikipi mindi katulo yano peya na-peainipia.

Yakama Gene Yene Atamakale Nembo To-laini Leane Oko

* 13:23-28: Mt 8:11-12; 25:10-12; Sam 6:8 * 13:29-30: Sam 107:3; Mt 19:30 * 14:3: Lk 6:9 * 14:5: Mt12:11; Lk 13:15-16

Page 157: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 14:7 154 Luku 14:21-247 Patasai akali kawane mindina andaka

nolo epeaini wandakali tupamane akaliandane gene yene pitiyaini toko epenetupana pitima lakae lo nembo teainga an-doto, Jisasato pii mindi utupane lamai-yaepia.

8-11 Balato pii okone utupane lamawu-ato, wandakali mindimane bala tanenagene oko laiyu leando, Goteto balanapinga yale ateakale laya olopeya leaipia.Akali mindi bala gene nayene guloateando, Goteto bala lipinga yale ateakalelaya olopeya. Akali mindimane tomoandane mindi yangoto, nimba tomo noloipu lola-angi, nimba poto, akali andanepitiyaini toko okona peteendo, akaliandane gene yene nimba siamineneminditomo nolo epolopeya. Epola-kola, akalitomo yangolane anduane okomane nimbalanguato, nimba petele toko okonenaakali oko peteakale mai lola-kola, nimbayala andane mindi wato, masianengawete poto, pitulu-pele. Akali mindimanenimba tomo namakale ipupe lola-angi,nimbana gene andane yakale nayuto,akali andane pitiyaini toko mindina pitinapene, toko masianenga yolane mindinapitipe. Pitule-kola, akali nimba ipu lolaokomane nimba languato, amene, nimbatoko mandaka onga piti lola-kola, nimbatowa tomo no pitulaini wandakali tupapitakana wenonga nimbana gene andaneyolopeya. Jisasato wuane leaipia. *

Wandakali Tipia Tupa Tomo NamakaleIpulupa Lalapape Leane Oko

12 Wuane lalu, Jisasato akali bala tomonamakale ipu leane oko lamawuato, wualeaipia: Nimbato tomo mindi yangole-angi, nimbana yamepi, amenepi, teeakalipi, nimba towa epelewa atalainiakali amangopi, utupane tomo namakaleipulupa leendo, matili utupane-manetomo yango paini nimba gulaini tupanimbana yole gulo yolopeya.

13-14 Nimbato tomo andane mindi yan-goto, wandakali koo tipiapi, kee koopi,lee koopi, utupane tomo namakale ip-ulupa leendo, utupane-mane nimbanatomo yango maulene tupa katulo painiyango gii napulu-peyai. Gii napulai-kola,matili Goteto wandakali epene tika-penetupa malinga ika laya ola-angi, nimbana

tomo yangomaulene tupa paini yano pey-oto, nimbamo epele aya olopeya-ko. Nim-bato tomo andane mindi yangole-angi,wandakali koo tipiapi, kee koopi, lee koopi,utupane lamawuato, tomo namakale ip-ulupa lape. Jisasato wuane leaipia. *

Tomo Andane Yangeane Okona Pii KokoliOko

Matiyu 22:1-1015 Tomo no peteaini akali utupanena

mindimane pii Jisasato leane okone alewato, bala andayo, Gotena yuu epeneokona atoto, tomo no atolai wandakalitupa mini epene palu atolopeyai leaipia. *16Wuane lea-kola, Jisasato pii kokoli mindiloto, alumindi akali mindimane tomoandane mindi yangokale leane leaipia.Wamba ini akali okonemane tomo nolanewandakali kambua minditupa lamawuato,matili nambato yakama ee lolowa-angi,yakamato tomo nolo ipulupape leaipia.17 Matili tomo nolane oto okone epea-angi, balato balana piape akali mindilamawuato, nimba poto, wandakali utu-pane lamawuato, tomo tupa pitaka yangomandeke pitane eya-ko. Yakamato noloipulupa lape leaipia.

18 Tomo yangeane akali okomane leanepua, balana piape akali okonemane poto,wandakali utupane-mane tomo nolo ip-ulupa lo lamaiki peaipia. Lamaiki pea-kola, akali mindimane piape akali okonelamawuato, nambato yuu mindi kam-bauwane oko andolo pupe-pene guleyaleaipia. Nambato katulo nimbana tomonolo na-epeyoko. Yataka olene lala lapeleaipia. 19 Akali lapone okomane piapeakali okone lamawuato, nambato yia bu-lumako paiyasa kambauwane tupamanenambana piape mindi pingeakale man-deke pulu pokale leaipia. Nambato nim-bana tomo nolo na-epeyoko. Yataka olenelala lape leaipia. 20 Akali tepone okomanepiape akali okone lamawuato, nambatowanda mindi kee lauwa-ko. Nambato kat-ulo nimbana tomo nolo naepeyo leaipia. *

21-24 Akali utupane pitaka-mane wuaneleai-kola, piape akali okone peke loto,wandakali utupane pitaka-mane tomonolo na-ipumakale lalai loto, balana akaliandane oko lamai-yaepia. Lamaiya-kola,anda anduane okomane yataka wato,balana piape akali okone lamawuato,

* 14:8-11: Man 25:6-7; Mt 23:12; Lk 18:14 * 14:13-14: Jo 5:29 * 14:15: Lk 13:29-30 * 14:20: 1Ko 7:29-34

Page 158: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 14:25-26 155 Luku 14:35wandakaliwamba ipulupape lewautupanematilipi nambana tomo oko nanolo-peyailo nambato nimba langeyo leaipia. Nimbataimane poto, tano okona asini aŋakopi,andanepi, utupanena poto, wandakalitipiapi, lee koopi, kee koopi, utupane lamoatu namba andaka ipupe leaipia. AkaliAndane okomane wuane lea-kola, piapeakali okonemane wandakali utupanelamolo peaipia. Lamo atu epoto, balatoanda anduane okone lamawuato, AkaliAndane, nimbato lale pua teke piyo-kola,nimbana anda okona tomo no pitulanepanda minditupa mee anana eya leaipia.Piape akali okonemane wuane lea-kola,akali andane okomane bala lamawuato,nambana anda oko tumbi leakalenga,nimbato tano oko tepa alu, asini andanetupapi, ee asini aŋako tupapi, utupanenapoto, wandakali minditupa ayia puato,lamo atu ipupe leaipia.

Matili Anu Pulu-peyape Lo Nembo Tape-pene Leane Oko

Matiyu 10:37-3825-26 Jisasa bala asia pea-kola, wandakali

yame kambua bala pea okona watamaepeainipia. Watama epeai-kola, Jisas-ato anda-peke loto, utupane lamawu-ato, wandakali mindimane nambana di-saipolo atokale nembo teando, matilianu pulu-peyape lo wamba ini wayu-mane nembo tape-pene leaipia. Balanambana disaipolo atola mambele, bal-ana angini ayianepi, wetene andopanepi,amene imalinipi, utupane-mane bala towapii yanda pulai-kola, balato namba awuatepa yando, bala katulo nambanadisaipoloata napulu-peya. Dee, bala nambana di-saipolo atola mambele, akali mindimanebala peyo ome loyale pula-kola, bala omanapukale nembo toto, namba awua tepayando, bala katulo nambana disaipolo atanapulu-peya. * 27 Wuane pua teke, wan-dakali mindimane nambana yame atolamambele, kenda-pene minditupa balangaepoto, balana ita malamanda gulo yola-kola, balato kenda-pene utupane awua,namba watama na-epeando, bala katulonambana disaipolo ata napulu-peya.

28-30 Yakamana mindimane anda an-dane mindi pukale nembo teando, balatoanda okone pikoyo pulane muni oko kat-ulo eyope lo wayumane ini nembo natene,piape okone ika lo pulu-peyape. Jia.

Balato wuane napulu-peya. Anda okonepikoyo pulane muni nayando, balato andakumu ini minalu, anda okone pua apialu,kondolo-peya. Wuane peando, wandakaliwaka tupamane akali okone ando lambaloto, akali okonemane anda oko puyalepipia tekeko, katulo pikoyo napeya okondelolopeyai. Wandakali-mane wuane lolaininembo toto, nimbato anda mindi pukalenembo teendo, anda okone pikoyo pulanemuni oko katulo eya lo wamba ini andoto,piape okone pipe-pene.

31-32 Dee, ami yanda yene (20,000)tausene paiyasa lapo yatawa atalanekiŋi mindimane kiŋi waka mindi yandapimauwakale loto, asininga epo atola-kola, kiŋi mindoko-mane ami yandayene (10,000) tausene paiyasa mindikiangu yatawa ateando, balato wambawua lo nembo tape-pene: Nambana amiyanda yene (10,000) tausene paiyasamindiki okomane ami yanda yene (20,000)tausene paiyasa lapo yatawa atalane kiŋioko katulo sia minulu-peyope, sia minanapulu-peyope nembo tape-pene. Balatokatulo sia mina napulu-peyo nemboteando, kiŋi mindoko-mane mandakagulo naepola-kola teke, ami yanda yene(10,000) tausene paiyasa mindiki yatawaatalane kiŋi okomane yanda kondapa loto,akali minditupa kiŋi mindoko towa piiini lo tika pulu peakale lape-pene. Akaliutupane-mane kiŋi mindoko lamawuato,nanimato aki taka mindi guluma-kola,nimbato nanima towa yanda pi-gii napenekondolape lolopeyai. 33 Wuane pua teke,yakamato yakamana minditaka tupapitaka masia mai napeaindo, yakamakatulo nambana disaipolo ata napulu-peyai. Jisasato wuane leaipia.

Sole Koo Okona Pii Kokoli OkoMatiyu 5:13; Maki 9:50

34 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, sole-mane tomo mo tendepiya alane tekeko, sole minditupa tendenapene guleando, anu pua, nanimatosole okone dee lapone mo tende piyaolo-peyamape. 35 Sole koo okonepenetupa yuu kangalamu towa mina mindikiloto, eenga gae lemando, eenga tomokuai lo ika nalolo-peya. Wuane nembototo, wandakali-mane sole koo okonepenetupa mee apialaini. Wandakali ale asia

* 14:25-26: Lk 9:23-26

Page 159: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 15:1 156 Luku 15:16yene tupamane pii okone ale wato, nembotalalape. Jisasato wuane leaipia.

15Sipisipi Mindiki Alu Peane Okona Pii

Kokoli OkoMatiyu 18:12-14

1 Alu mindi koo piyaini wandakali tu-papi, takisa muni mialaini akali tupapi,utupanepitaka-mane Jisasato aki leyape loale oyale, bala ateanga epeainipia. 2Epeai-kola, loo tupanamana andene akali tupapi,Patasai tupapi, utupane-mane mulu-mululoto, koo piyaini wandakali tupa epeyai-kola, Jisasato utupane lamawuato, yakamawayu epeyai loto, utupane towa tomo nopitiyane leainipia. *

3-4 Wuane leai-kola, Jisasato piikokoli mindi akali utupane lamawuato,yakamana mindimane sipisipi (100) waneandete yatawa atola-kola, utupanenamindiki angu alu peando, balato anu pulu-peyape leaipia. Balato sipisipi (99) paiyasapilisanga pilisa tupa yuu mindinga tani noateakale lalu, sipisipi mindiki alu pulaneokone ayia pulupeya. * 5-6 Matili balatosipisipi okone ando moto, mini epenepaliyu, sipisipi okone balana paiyangaaiyu, andaka peke lolopeya. Peke loto,balana yamepi, yuu okonena atalainiwandakali tupapi, utupane pitaka epoamunguli piyapa lolopeya. Epo amungulipulai-kola, akali okonemane wandakaliutupane lamawuato, nambana sipisipialu pipia oko ayia pua ando moto, awuaepeyo-ko. Nanima pitaka-mane epele amalolopeya.

7 Wuane pua teke, wandakali (99)paiyasa pilisanga pilisa epene tika-peneatalaini utupane mini peke nalape-penegulo ateyai lo andoto, enjole ati kengaatalaini tupamane epele alaini tekeko, koopiyane wandakali mindi bala yamapanepeke leya-kola, enjole ati kenga atalainitupamane epele andane wetete alaini lo,nambato yakama langeyo. Jisasato wuaneleaipia.

Muni Alu Peane Okona Pii Kokoli Oko8 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli waka

mindi loto, wandamindimanemuni silipa-mane waa-pene paiyasa yatawa pitula-kola, muni utupanena mindiki alu pe-ando, wanda okonemane anu pulu-peyape

leaipia. Balato lamu mindi kayuto, anda-pangosa kangalamu tupa aki puato, muniokone ayia pua andoto, molopeya. 9 Andomoto, balana yamepi, yuu okonena ata-lainiwandakali tupapi, utupanepitaka epoamunguli piyapa lolopeya. Epo amungulipulai-kola, wanda okonemane wandakaliutupane lamawuato, nambana muni alupipia oko ayia pua andoto, mialo-ko.Nanima pitaka-mane epele ama lolopeya.10 Wuane pua teke, koo piyane wandakalimindimane yamapane peke leya-kola, en-jole ati kenga atalaini tupamane epelealaini lo nambato yakama langeyo leaipia.

Iwana Patane Alu Peane Okona Pii KokoliOko

11Wuane lalu, Jisasato loo tupana manaandene akali tupapi, Patasai tupapi, utu-pane towa pii kokoli mindi loto, akalimindimane iwana lapo mandeane leaipia.12 Matili iwana lapone okomane balaayiane lamawuato, ayiane, nimbato palunimatili tale puato, namba gukale nembotele tupa andipa namba tale pua gii leaipia.Wuane lea-kola, ayiane okomane mindi-taka balana yane tupa iwanane okonelapotale pua mayaepia.

13 Tale pua maya-kola, iwana laponeoko bala ole mindilapo angu yuu okonenaatalu, balana minditaka utupane pitakamuni mialu, yuu tepanda mindisa potoateaipia. Yuu okonena atoto, balato manakoo kambua minaka puato, balana munitupa pitaka apia koyo peaipia. 14 Balanamuni koyo pea-kola, yuu bala ateane oko-nena ulia nono andane mindi yaepia. Ulianono ya-kola, ulia tomo nolanepi, tonaumbaininga pulanepi, utupane balanga jiayaepia.

15 Jia ya oko andoto, balato yuu okonenatane akali mindina piape pimalu peaipia.Pea-kola, piape anduane okomane iwanaokone lamawuato, nimbato nambana yiatupa yuu maliwa mindina tomo mawuayatawa atolo puu leaipia. 16 Wuane lea-kola, iwana okonemane tupasia imbunitupa yia tupa neakale mawua ateaipia.Yia tupamane tupasia imbuni tupa noateai-kola, iwana okonemane ulia nonowato, tupasia imbuni utupanena mindi-tupa nokale nembo teane tekeko, wan-dakali mindimane tupasia imbuni mindibala neakale mai napeainipia.

* 15:2: Lk 5:30 * 15:3-4: Ese 34:11,16; Lk 19:9-10

Page 160: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 15:17 157 Luku 16:2

17 Mai napeai-kola, balato tika puanembo toto, namba ayianena piape akalitupa pitaka-mane ulia kambua yatawano ateyai-kola, namba yuu okona atoto,nono-mane omeyo leaipia. 18Andipa nam-bato ika lalu, namba ayiane ateyanga pekeloto, bala lamawuato, ayiane, nimbangapi,Gotengapi, nambato mana koo minditupaminauwa lokale. * 19 Nambato wuanepewa okonena, andipa namba nimbanaiwanane nalola. Namba nimbana piapeakali atokale lo nimbato ando kondaalokale leaipia.

20 Wuane lalu, iwana okone ika loto,bala ayiane ateanga poyale peane tekeko,bala asininga wene amonga-yale epea-kola, balana ayiane okomane balanaiwanane oko epeanga andeaipia. Andoto,ayiane okonemane ondo wete wato,taimane poto, iwanane okone buluope loto, nunu leaipia. 21 Wuane pea-kola, iwana okonemane balana ayianeoko lamawuato, ayiane, nimbangapi,Gotengapi, nambato mana koo minditupaminauwa-ko. Nimbato namba nimbanaiwanane nalola leaipia.

22-24 Balato wuane leane tekeko, ayianeokonemane balana piape akali tupalamawuato, wamba nambana iwananeoko omala taka alu peane tekeko, andipabala saka atolo-peke leya-kola, nanimatobala andeyama. Tene okonena, yakamataimane poto, tona luu epene wete mindiyolopeya oko mo awua epoto, balangapimaiyu, balana kiinga liŋi mindi petelamaiyu, balana keenga sukee piya maiyu,piyapa. Bala peke leya okonena, nanimatoepele wato, tomo no piti-makalenga,akali mindilapo-mane poto, yia bulumakoandopane andane-yale mindi atapia okoatu epoto, peyo yangalapa leaipia. Wuanelea-kola, utupane-mane tomo yango no,epelewa peteaini-pia. *

25 Utupane-mane epelewa peteai-kola,akali okonena iwanane bulupane okobala eenga atalu, anda okona mandakaepoto ale ya-kola, wandakali kambua-mane musiki peyo, danisa lo ateai okoale yaepia. 26 Ale wato, balato piape akalimindi ipu loto, wandakali utupane-maneaki pua ateyaipe lo tipa peaipia. 27 Tipapea-kola, piape akali okonemane balalamawuato, nimbana amene piako sikipimindi mia napene, peke lala-kola, nimba

ayiane-mane epele wato, yia bulumakoandopane andane-yale mindi atapia okopeyo yawala leaipia. 28 Wuane lea-kola,iwana bulupane okomane yataka andanewetete wato, anda okonena kolandaka na-lokale nembo toto, bala kamaka ateaipia.Kamaka atea-kola, balana ayiane okomanekamaka poto, bala mo epele oyale, iwananimba andaka ipu leaipia.

29 Wuane lea-kola, iwana bulupaneokomane lapeke loto, mali ana kambuanamba nimbana piape akali gulo atoto,ole mindikipi mindi nambato nimbana piitanga nalewa leaipa. Nambato nimbanapii tanga nalewa tekeko, namba towaepelewa atalamane akali tupa towaepelewa tomo no pitiyapa lo, nimbatomeme andopane mindi namba gii napee.30Wuane tekeko, nimbana iwanane laponeokomane nimbana minditaka tupa pitakapasindia wanda tupanga koyo piyu, pekelala-kola, nimbato bulumako andopaneandane-yale mindi atapia oko peyo yawa-maili ya okonde leaipia.

31Wuane lea-kola, ayiane okomane balalamawuato, iwana, nimba namba towaole dindi lo atu ataipa leaipia. Nam-bana minditaka eya tupa pitaka nimbanaangu eya-ko. 32 Nimbana amene oko balaomala taka alu peane tekeko, andipa balasaka atolo-peke leya-kola, nanimato balaandeyama. Wuaneko, nanima epelewa,tomo no pitipe-pene leane lo Jisasato piikokoli okone leaipia.

16Minditaka Yatawa Ando Atolane Okona

Pii Kokoli Oko1 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindi

balana disaipolo tupa lamawuato, wambaakali pusapaimindimane amangomindinaminditaka yane tupa yatawa ando ateaneleaipia. Yatawa ando atea-kola, akaliminditupa epoto, amango oko lamawuato,nimbana piape akali okomane nimbanaminditaka yatawa ando atapia tupamo olepima epoko peya leainipia.

2 Wuane leai-kola, amango okomanebalana pusapai oko epeakale loto, nimbatonambana minditaka tupa mo ole pimaepoko pua atele leyai-kola, nambato aleeyo okonde leaipia. Nimbato wuane pip-ini okonena, nimbato nambana mindi-taka tupa yatawa ando ata gii napula-ko.

* 15:18: Sam 51:4 * 15:22-24: Ep 2:1,5-7

Page 161: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 16:3 158 Luku 16:15Andipa nimba poto, nambana minditakanimbato yatawa ando atapi tupa dii loto,oko tuma eya lo, pepa mindina peyo yat-ape leaipia.

3 Wuane lea-kola, minditaka andoatalane akali pusapai okomane wualo nembo teaipia: Nambato balanaminditaka tupa yatawa ando ata napulaloto, nambana akali amango okomanenamba peyo wateya. Nambato sapoloawuato, piape mindi katulo napulu-peyoyako. Andipa nambato anu pukale yape.Nambato mindi akalinga tomopi, munipi,minditakamee giyapa lo tee lewando, yalapulupeya yako. 4Matili amango okomanenamba languato, piape kondalu puu lola-angi, wandakali minditupa-mane nambayakamana andaka ipu leakalenga, andipanambato utupane moyo, mangene mindipukale nembo teaipia.

5 Wuane nembo toto, balato amangookona yano atene akali tupa pitakamindiki-mindiki lo epeakale leaipia. Akalimindi ini epea-kola, balato akali okonetipa puato, nambana amango okona yanoaki-tupi nimbanga eyape leaipia. 6Wuanelea-kola, akali okonemane loto, wele piti-pata jatamu pene (100) wane andeteyano nambanga eya leaipia. Wuane lea-kola, minditaka yatawa ando atalaneakali okomane yano meane akali okolamawuato, andipa nimbana yano pepaoko wamba ini moto, toko mindina pituto,wele piti-pata jatamu (50) paiyasa yauangu nambanga yano eya lo yano pepaokona peyo yata aa leaipia.

7 Yano atene akali lapone oko epea-kola, minditaka ando atalane akali pusapaiokomane bala tipa puato, nambanaamango okona nimbanga yano aki-tupieyape leaipia. Wuane lea-kola, akaliokonemane tomo witi beke (100) waneandete nambanga yano eya leaipia.Wuane lea-kola, minditaka yatawa andoatalane akali okomane yano meane akalioko lamawuato, andipa nimbana yanopepa oko moto, tomo witi beke (80)paiyasa kitupasa angu nambanga yano eyalo yano pepa okona peyo yata aa leaipia.8 Wuane pua teke, aitene wandakalitupamane wai-ene gulo atoto, Gotenamana epene tii-pene wato minalainiwandakali tupa sia minuto, aitenewandakali yangone tupa langa-langa

pimai-yaini. Minditaka ando atalane akalipusapai okomane wai ene gulo, wuanepeane oko andoto, amango okomane akaliokonena gene oko laiyu loto, nimbatomangenemindi pele okonena, nimba akaliwai-ene wetete atele oko andeyo leaipia.

9-13 Wandakali mindimane minditakaaŋako yola tupa kuai lo ando yatawa ate-ando, balato minditaka andane yola tupakuai lo ando yatawa atolopeya teke. Wan-dakali mindimane minditaka aŋako yolatupa kuai lo ando yatawa ata napeando,balato minditaka andane yola tupa kuailo ando yatawa ata napulu-peya teke.Yakamato wandakali waka mindina min-ditaka mindi kuai lo ando yatawa ata na-peaindo, apito yakama tanena minditakayolai tupa ando yatawa atalapa lo yakamagulupeyape. Yakamato yuu okona tawemuni koo tupa kuai lo ando yatawa atanapeaindo, apito minditaka angini okoyakamato ando yatawa atalapale lo gulu-peyape. Wandakali mindimane akali an-dane lapona piape peando, balato akali an-dane mindi epelewa yamapane yalu, akaliandane mindoko towa embo wato, masiamalu-peyako. Akali mindimane akali an-dane lapona piape akali katulo ata napipe-pene. Yakamatomini lapo palu atoto, Gotemuni-la, okonelapo lapotaka yamapaneyoto, piape peaindo, mana okone katunalolo-peya. Matili yakama omolai-angi,muni ando yatawa atalaini piape okonekoyo pulupeya. Okone angi, ati kengaatalane Gote okomane nimba balana yuuepene okona ipu leakale nembo teaindo,andipa yakamato wandakali yangone tupaepele yakale loto, yuu okona tawe munitupa tale pua mawua atalapape lo nam-bato yakama langeyo. Jisasato wuaneleaipia. *

Yakamato Mana Koo Tupa Wato Mi-nalaini Leane Oko

14 Jisasato wuane lea-kola, Patasai tupa-mane ale yainipia. Muni angu wayumaneepelewa yamapa yoto, utupane-maneJisasa ando lamba leainipia. 15 Lambaleai-kola, balato utupane lamawuato,wandakali tupamane yakama akali epeneateyai nembo teakale loto, yakamatomana minditupa wato minalaini leaipia.Wandakali tupamane yakamana manautupane epenewete nembo talaini tekeko,

* 16:9-13: Lk 19:17-26; Mt 6:24 * 16:15: Mt 23:27-28; Lk 18:9-14

Page 162: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 16:16 159 Luku 16:31Goteto andeya-kola, yakamana ini anda-pangosa mana koo wete tupa tumbi lataneateya lo andalane. *

16Wamba potopesa akali tupa pitakapi,Mosesapi, utupane-mane pii minditupapepa peleai-kola, akali minditupa-manepii utupane wandakali tupa lamawuaatama ipulu, ipa peya-maiyane akali Joneoko bala epeane gii okona giau leainipia.Jone epoto, Goteto pitaka taka andoatalane lo pii lamawua ateane okone angitewa atoto, wandakali pitaka-mane balanapii okone ale wato, Goteto utupane andoateakale lo taimane atete pima ipulu, otoandipa ateyama okona giau leyai. * 17Yuuati-la lapotaka katulo koyo pulupeyatekeko, Gotena loo utupanena mindikipimindi koyo napulu-peya. *

Wetene Peyo Wata Alaini Mana OkoMatiyu 5:31-32; 19:9; Maki 10:11-12

18 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, akali mindimane balana wetenewambane oko peyo watoto, wanda wakamindi kee leando, balato wanda laponekee lolane oko towa pamuku pula-kolapulupeya. Wanda peyo watene mindipitula-kola, akali waka mindimane balakee leando, balato wanda okone towa pa-muku pula-kola pulupeya. Jisasato wuaneleaipia.

Akali Amango Okola, Lasatosa-la, Okone-lapona Pii Temane Oko

19 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, wamba akali amango mindiateane leaipia. Akali okone bala ole dindilo tona epene muni andane-mane kam-bene tupa pua atoto, tomo epene tupanaka pua ateaipia. 20-21Tomo popolo-peneminditupa balana toko pangosa tepa akapea-kola, akali tipia Lasatosa lene mindi-mane utupane nokale nembo toto, akaliamango okona anda asia lomba okonamandaka pitiki peaipia. Pitiki pea-kola,peango tupamane balana tete tupa tandepiki peainipia.

22 Matili akali tipia okone omea-kola,enjole tupamane bala auwa ati kengapoto, Apatakame towa atu ateakaleleainipia. Amango oko balapi omea-kola,wandakali tupamane bala mali peainipia.23 Mali peai-kola, bala yuu koo weteteokona poto, tandaka andane wetete noatoto, andaiyu lea-kola, Lasatosa bala

Apatakame towa atu ati kenga ateapingaandeaipia. 24Andoto, amangookomanepiitaimane loto, ayiane Apatakame, nambaita too atene yuu koo okona atoto, tandakaandane neyo-ko. Nimbato namba ondowato, Lasatosa balana kii ondenenga ipatanda puato, nambana ekene angu motambo lolo epeakale lamai leaipia.

25 Akali amango okonemane wuaneleane tekeko, Apatakameto amango okonapii leane okone yano peyoto, iwana,wamba nimba yuu okona atee-angi,nimbato minditaka epene tupa pitakayatawa atee leaipia. Nimbato utupanepitaka yatawa atee tekeko, Lasatosa balakoo tipia wetete atea oko nembo tolo-peke laa. Andipa Lasatosa bala ati kengayuu okona ateya-kola, Goteto balana miniepene pale laya eya tekeko, nimba tandakaandane wetete no atele-ko. 26 Wandakaliminditupa onga atoto, yakama moyoloepolaini nembo toto, Goteto kana andanemindi nanima-la, yakama-la, tombenengayakale leane oko eya-kola, nanimatokatulo yakama moyolo naepolo-peyama.Dee, yakama katulo nanima ateyamaokona naepolo-peyai teke. Apatakametowuane leaipia.

27-28 Wuane lea-kola, amango okomanebala lamawuato, ayiane Apatakame,pii nimbato lele okone enene yando,nambana amene yau atapia tupa matiliyuu koo namba tandaka no ateyo okonana-epeakalenga, Lasatosa bala wisanisamindi atoto, nimbana pii oko nambaamene utupane lamai-yakalenga, nimbatobala namba ayiane andaka peakale lolapeleaipia.

29 Wuane lea-kola, Apatakametoamango oko lamawuato, wamba potopesaakali tupapi, Mosesapi, utupane-maneGotena pii leainipia. Nimbana amenetupamane akali utupanena pii alewato, mini peke lape-pene leaipia.30 Apatakameto wuane leane tekeko,amango okonemane bala lamawuato,jia, nambana amene tupamane akaliutupanena pii leaini tupa ale wato minipeke nalene, mee ateaini ateyai. Wuanetekeko, akali omene mindi malinga ikalalu, utupane atolainga poto, pii lamai-yando, utupane-mane balana pii oko alewato, mini peke lolopeyai leaipia.

31 Wuane lea-kola, Apatakameto bala* 16:16: Mt 11:12-13 * 16:17: Mt 5:18

Page 163: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 17:1 160 Luku 17:15

lamawuato, Mosesapi, potopesa akali tu-papi, utupane-mane pii leai-kola, nimbanaamene tupamane akali utupanena pii alewato teke, bilipi naleai-ko. Akali omenemindi malinga ika loto, Gotena pii okoakali utupane lamaindo, utupane-manebalana pii oko bilipi nalolo-peyai teke.Jisasato wuane leaipia.

17Koo Peakale Lo Mo Piya Alaini Mana OkoMatiyu 18:6-7,21-22; Maki 9:42

1 Wuane lalu, Jisasato balana disaipolotupa lamawuato, wandakali yangone tu-pamane mana koo tupa peakale lo mopiya alaini wandakali utupane-mane yolekoo wete mindi molopeyai-ko. Utupaneondo wetete ape-pene. 2 Tene okonena,andopane oo ateyai utupana mindimanekoo mindi peakale loto, wandakali mindi-mane bala mo piya oyale peando, wan-dakali minditupa-mane ana andane mindiwandakali okonena manenga andi loto,ipa solewata angini tombenga wete okonaawua aindaka lape-pene. Wuane peaindo,wandakali okone bala omoto, andopaneokone mo piya naola-kola, Goteto yolekoo wetete yuku-pene mindi wandakaliokone mai napulu-peyako. 3 Wandakaliwakamindimane koo peakale lo yakamatobala mo piya olaini, tika ando atalapape.Wandakali yangonemindimane koomindipeando, nimbato bala laiya loto, wuanenapene, kondaa lape. Laiya lole-kola, bal-ato mini peke leando, nimbato balana kootupa apia-maipe. * 4 Oto mindikina, oleyanasanga balato mana koo nimbanga mi-nalu, ole yanasanga teke balato mini pekeleando, nimbato ole yanasanga teke bal-ana koo pulane tupa apia-maipe. Jisasatowuane leaipia.

Bilipi LeneWandakali Okomane PiapeAn-dane Pulupeya Leane Oko

5 Akali Andane okomane wuane lea-kola, aposolo akali tupamane balalamawuato, nimbato nanimana bilipi okomo tai laya ape leainipia. 6 Wuane leai-kola, Akali Andane okomane utupanelamawuato, yakamana bilipi oko aŋakomee komba dini okonepene angu yando,okone katu teke. Yakamato Gote aŋakomee teke bilipi lolai-kola teke, ita oo ateyaoko lamawuato, nimba pini towa lopalu

poto, solewata tombenenga yandatane atalapiai-yale, ita okonemane lopalu poto,solewata tombenenga katulo yandataneatapia-yale leaipia. *

Piape Akali Tupana Mana Oko7 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, akali mindina piape akali mindi-mane ee piape peandopi, sipisipi yatawaateandopi, piape okonetaka pua atalu,matili bala andaka epola-angi, piape an-duane okomane bala lamawuato, nimbaepo pituto, tomo yangalo oko wamba ininaa lolo-peyape. Jia. 8 Piape anduaneokonemane wuane nalolo-peya. Balatopiape akali oko lamawuato, nimba tomoipapi, matili nolanga, namba ini nokale.Nimbato lapalapa epene mindi mo piyu,tomo ipapi, namba nolane tupa ini man-deke puato, gii lolopeya.

9 Piape anduane okomane lola pua, pi-ape akali okomane pula-kola, piape and-uane okomane bala ando wayu pele lolo-peyape. Jia. Balato wayu pele nalolo-peya.10Wuane pua teke, Goteto yakama langulapua, yakamato balana piape tupa pitakapulai-kola, Goteto yakama wayu peyaileakale nembo na-talapape. Jia. Yakamatopiape pipe-pene yapia tupa angu nani-mato pima oko lalapape. Jisasato wuaneleaipia.

Jisasato Akali Tapa Paiyasa Tupa Mo AtuYane Oko

11 Jisasa bala Galili disitiki okonaatoto, Jutusaleme poyale, Samatiyadisitiki okona asini peaipia. 12 Poto,bala tano aŋako mindina kolandaka lea-kola, akali tapa paiyasa-mane bala asiniepeanga andoto, amonga-yale ateainipia.13 Amonga atoto, utupane-mane piitaimane loto, Ando Atalene Akali Jisasa,nimbato nanima ondo ape leainipia. *

14Ondo ape leai-kola, Jisasato akali tapautupane lamawuato, pitisa akali tupa-mane yakamana umbaini tupa andeakalepulupa leaipia. Wuane lea-kola, akali tapapaiyasa utupane pitisa akali tupa ateaingapoyale, asini peai-kola, yakama pitakanaumbaini tapa peane tupa atu yaepia. *15 Atu ya-kola, akali mindiki-mane bal-ana umbaini oko kuai lea oko andoto,bala angu Gotena gene taimane wetetelaiyu lama, Jisasa ateanga peke leaipia.

* 17:3: Mt 18:15 * 17:6: Mt 17:20; 21:21 * 17:13: Pit 13:45-46 * 17:14: Pit 14:2-3; Jo 3:3; 18:36

Page 164: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 17:16 161 Luku 17:31-3216Akali peke leane oko bala Samatiya yamemindi pia. Peke lalu, bala Jisasa ateangatombawua loto, Jisasa nimbato wayu pilileaipia.

17-18Wuane lea-kola, Jisasato wandakaliwaka ateaini tupa lamawuato, nambatoakali paiyasa tupa pitaka mo atu yalotekeko, Samatiya yame akali oko bala anguGotena gene oko laiyu lokale nembo toto,peke lala yako. Juta yame pilisa akali nam-bato mo atu yalo tupa anu piyaipe leaipia.19 Wuane lalu, Jisasato Samatiya yameakali okone lamawuato, nimbato Gote lobilipi lele nembo toto, Goteto nimba moatu eya-ko. Nimba ika lalu, puu leaipia.

Akalina Iwanane Bala PanakameEpolopeya Leane Oko

Matiyu 24:23-28,37-4120-21 Alumindi Patasai tupamane Jisasa

tipa puato, andoko angi Goteto wandakalitupa ando atolo epolo-peyape leainipia.Wuane leai-kola, Jisasato utupanena piiokone yano peyoto, Gote bala yakamanaini anda-pangosa epo atoto, yakama andoateya-kola, wandakali-mane katulo balalee-mane anda na-piyainiko. MindimaneAkalina Iwanane bala onga ateya okoandolo ipulupa nalape-pene. Dee balaambinga ateya oko andolo ipulupa nalape-pene teke leaipia.

22 Wuane lalu, Jisasa balana disaipolotupa lamawuato, matili yakamato AkalinaIwanane oko andamakalenga, bali iniipupia lakae lo nembo tolopeyai tekeko,bala ini naepolo-peya leaipia. Ini naepola-kola, yakamato bala wamba ini andanapulu-peyai. 23-24 Yakamato bala iniandamakale nembo tolai-kola, wandakaliminditupa-mane yakama languato,Akalina Iwanane oko onga ateya okoandolo maa lolopeyai. Wandakali wakaminditupa-mane bala ambinga ateya okoandolo maa lolopeyai tekeko, utupane-mane enene leyai lo yakamato nembo na-talapape. Jia. Ati tapale oko nai epalanesaato tewa, tii pima pulu, nai andakapalane ukusane pitaka tii piyoko peya-kola, wandakali pitaka-mane katulo atitapale okone andalaini. Wuane pua teke,matili Akalina Iwanane oko panakameepola-kola, wandakali pitaka-mane katulobala epola oko panakame andolopeyai.Tene okonena, wandakali-mane bala ongaateya oko andolo maa leaindopi, bala

amokusa ateya oko andolo maa leaindopi,yakamato utupane watama polaini. Jia.* 25 Wandakali andipa ateyai tupamanewamba ini bala masia maulai-kola, balatandaka andane nolopeya.

26-27 Wamba akali Nowa ateane-angi, wandakali tupamane Gote masiamawuato, akali-mane wanda kee laka,wanda-mane akali puku, wandakali-mane tomo ipapi naka pua atama pulu,Nowa bala sipi andane wete okonakolandaka leane oto okona giau leainipia.Balato sipi okonena kolandaka lea-angi, Goteto ipa andane wetete mindiyuunga atinga lapotakanga ika laya wato,wandakali utupane pitaka peyo peakalepeaipia. WambaNowa ateane-angi, Gotetomangene andane okone peane pua teke,matili Akalina Iwanane oko epola-angi,Goteto mangene andane mindi pulupeya.

28 Wuane pua teke, wamba akali Loteateane-angi, wandakali-mane Gote ma-sia mawua atoto, ee piki, anda piki,tomo ipapi naka, bisanisa piape piki puaateainipia. * 29Utupane-mane wuane pikipua ateaini tekeko, Lote bala Sotomo tanooko tepa alu, peane okone angi, ati kengaato kingi epalane pua, ita tapeta towa-towa ana ita-mane too nembeyawe-penetupa epo tepa wato, Sotomo tano oko-nena ateaini wandakali tupa pitaka peyoome leaipia. 30 Wuane pua teke, matiliwandakali tupamanemangene ole dindi lopiki piyaini tupa pua atolai-kola, AkalinaIwanane oko panakame epola-angi, Gotetokenda-pene andane wetete mindi bala lobilipi nalene wandakali utupanenga yataolopeya.

31-32 Yakamato Lotena wetene okonembo tolo-peke lalapape. Balato Gotenapii tanga loto, Sotomo tano okonaminditaka yane tupa molo-peke lauwalakae lo nembo toto, anda-peke leaneokonena, bala omeaipia. Tene okonena,Akalina Iwanane oko lapone epola-angi,wandakali mindi balana anda okonatakita ateando, kenda-pene Lotenaweteneokonenga epeane oko nembo tolo-pekelape-pene. Okone nembo tolo-pekeloto, balana minditaka andaka yolanetupa mokale nembo toto, anda-pangosakolandaka nalene, mee palaka pupe-penegulolo-peya. Dee, wandakali mindi balaeenga ateando, balana minditaka yolane

* 17:23-24: Mk 13:21-22; Lk 21:8 * 17:28: Jen 18:20; 19:25 * 17:31-32: Mt 24:17-18

Page 165: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 17:33 162 Luku 18:12tupa molo-peke nalene, mee palaka pupe-pene teke. *

33Wandakali mindi bala nambana yameateando, namba towa yanda piyaini akalitupamane katulo bala peyo ome lolopeya.Wandakali mindi bala omolowane nembototo, nambana yame ata napeando, balaepene saka atapowa ata napulu-peya.Wandakali mindi bala nambana yameatola mambele, wandakali mindimanebala peyo ome leando, wandakali okonebala epene saka atapowa atolopeya. *34 Akalina Iwanane oko utulu epeando,akali lapo toko mindikina pangulapi-kola,balato balana yame akali oko lamialu, min-doko paleakale tepa alu polopeya.

35-36Wanda lapo palawa waa puyale witidini tupa taki lo pitulapi-kola, balato bal-ana yame wanda oko lamialu, mindokopeteakale tepa alu polopeya. [Lapo akaliee piape pua atolapi-kola, balato balanayame akali oko lamialu, mindoko ateakalepolopeya.] 37 Jisasato wuane lea-kola, bal-ana disaipolo tupamane bala tipa puato,Akali Andane, aninga ato wuane pulu-peyape leainipia. Wuane leai-kola, Jisas-ato pii kokolimindi loto, minditaka omeneyuu yolanga, eka ayiawe tupa amungulipulai-kola, yakamato andolopeyai leaipia.

18Wanda Yalo-la, Jasa Koo-la, Okolapona Pii

Kokoli Oko1 Balana disaipolo tupamane kepa

naene, ole dindi lo pote leakale nembototo, Jisasato pii kokoli mindi utupanelamai-yaepia. * 2 Pii kokoli okone utupanelamawuato, balato jasa mindi tanomindina ateane leaipia. Jasa okonemanewandakali yangone tupa moyokalelopi, Gote yuku amawuapi, napiyaneakali mindi ateaipia. 3 Ole kambuangatano okonena wanda yalo mindi akalijasa okone ateanga puku puato, balalamawuato, wandakali mindimane kenda-pene mindi namba geya-ko. Nimbatonamba moyo, kenda-pene okone lo tikapingula laka peaipia.

4Wuane laka pea-kola, akali jasa okone-mane wanda okonena kenda-pene okowamba ini lo tika napene, konda yanetekeko, matili jasa okomane wua lo nemboteaipia: Nambato Gote yuku amawuapi,

wandakali moyokale lopi, nembo nata-lawane. 5 Wuane tekeko, ole kambuangawanda yalo okomane namba ateyongaepoto, kenda-pene namba giki piyane-ko.Balato namba mo kepa piya wetete olane.Nambato balana kenda-pene okone lo tikapimauwakale nembo teaipia. Jasa okone-mane wuane leane lo, Jisasato pii kokoliokone leaipia.

6 Akali Andane okomane pii kokoliokone lo koyo piyu, balato pii mindikonda puato, ole kambuanga wanda yalookonemane namba moyape laka pea-kola,akali jasa koo okonemane wanda yalookona kenda-pene oko lo tika pukale leaneokone yakamato nembo talapape leaipia.7 Ole dindi lo wanda yalo okonemanenamba moyape laka peteane pua teke,Gotena yapa lo mene wandakali tupa-mane utulu otongapi, Gote tipa puato,pote laka pulai-kola, balato utupane moyanapene, ole kambua mee maliyo atolo-peyape. Jia. 8 Balato wandakali utupanewamba ini moyolo-peya tekeko, matiliAkalina Iwanane oko epoto andola-kola,yuu okona wandakali mindimane balabilipi lo atolo-peyape. Pee, utupane-manebala bilipi lo ata napulu-peyape. Jisasatowuane leaipia.

Takisa Muni Mialane Akali-la, Patasai-la,Okone-lapona Pii Kokoli Oko

9 Wandakali minditupa-mane yakamatane epene tika-pene ateyama nembototo, wandakali waka tupa pitaka koo yalo anda napi leai-kola, Jisasato pii kokolimindi utupane lamayaepia. 10 Pii kokoliokone loto, lapo akali lotu anda andaneokona pote lolo peapele leaipia. Akaliokone-lapona mindimane takisa muni mi-alaepia. Akali mindoko bala Patasai mindiateaipia.

11 Patasai okonemane lotu anda okonaatoto, nembo-mane pote loto, takisa munimialane akali okomane mana koo mi-nalane leaipia. Wandakali minditupa-mane minditaka pake nalaini. Minditupa-mane minditaka eya tupana kambua mi-auwa lakae lo nembo talaini. Minditupa-mane Gotena loo waka tupa ango alaini.Wandakali utupane pitaka-mane manakoo minalaini pua nambato mina na-piyawane okonena, nambato Gote nimbaando wayu pele leyo. 12 Satete dindi loole kambuanga nambato nimba nembo

* 17:33: Lk 9:23-26 * 18:1: Kol 4:2-4; 1Tes 5:17

Page 166: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 18:13 163 Luku 18:25toto, tomo nanene kondalu, pote angu loatalawane. Nambato muni yandopi, wakaminditaka yandopi, paiyasa mewando,utupane tale puato, pilisa namba tane mi-alu, paiyane oko nimba giyawane lo poteleaipia. *

13 Patasai okonemane wuane lo poteleane tekeko, takisa muni mialane akaliokone bala aŋa amonga-yale atoto, minikenda wato, andaiyu nalene, pote loto,nambato mana koo minalawane-ko. Gotenimbato namba ondo ape leaipia. *14 Jisasato pii kokoli okone lo koyo piyu,pii mindi tako pua loto, wandakali mindi-mane bala tanena gene oko laiyu leando,Goteto wandakali okone napinga yaleateakale laya alane leaipia. Patasai oko-mane mana koo mindi mina na-piyawanelo pote lea-kola, Gotena wenonga, Patasaiokone bala akali tika-pene mindi ata na-pea. Wandakali mindi bala napinga yaleateando, Goteto akali okone bala lipingayale ateakale lalane. Takisa mialane akaliokomane mana koo minalawane lo potelea-kola, Gotena wenonga akali okone balaakali tika-pene mindi atoto, andaka pea.Jisasato wuane leaipia. *

Andopane Tupa Epeakale Lo Ando Kon-dalapa Leane Oko

Matiyu 19:13-15; Maki 10:13-1615 Alumindi Jisasato andopane tupanga

kii yata yakale nembo toto, wandakali-mane andopane kambolo tupa awuaepeai-kola, balana disaipolo tupamaneandoto, wandakali utupane laiya loto,andopane kambolo tupa atu aiyu naepene,kondalapa leainipia.

16-17Wuane leai-kola, Jisasato andopanetupa epeakale loto, balana disaipolotupa lamawuato, Goteto andopane ooateyai okopene gulene wandakali tupamoyo ando atalane-ko leaipia. Yakamatoandopane utupa minandi nalene, nambaateyonga epeakale lo ando kondalapa.Goteto utupane moyo ando ateakalenembo toto, andopane tupamane balawuane peakale lo ando konda alaini.Nambato pii enene mindi yakamalangeyo. Goteto utupane ando ateakale loandopane tupamane ando kondalaini puateke, wandakali mindimane bala wuanepeakale lo ando konda nayando, bala

katulo Gotena yuu epene okona napolo-peya. Jia wete. Jisasato wuane leaipia. *

Jisasato Akali Amango Mindina Pii MindiYano Peleane Oko

Matiyu 19:16-30; Maki 10:17-3118 Alumindi ando atalane akali amango

mindimane Jisasa tipa puato, tisa epene,namba saka atapowa atokalenga, nam-bato anu puape leaipia. * 19 Wuanelea-kola, Jisasato bala lamawuato, wan-dakali mindikipi mindi epene ata napeyaleaipia. Gote bala angu epene ateya-ko.Anu peakale nimbato namba tisa epenelelepe. 20 Nimba tane Gotena loo tupaandele okoni. Wanda akali-la liyambatopake namialapape. Nimbato wandakaliyangonemindi peyo ome nalape. Nimbatopake mia napipe. Nimbato wandakali yan-gone mindi kosimi loto, owato pii nalape.Nimbana angini, ayiane-la okone-laponapangosa atoto, nimbato okone-lapona piilolapi tupa wato minu atape leaipia. *

21 Wuane lea-kola, ando atalane akaliokomane bala lamawuato, wamba nambaiwana aŋakonga atoto, loo utupane pitakawato minu atama ipulu, andipa ateyamaokona giau leyo leaipia. 22 Pii leaneokone ale wato, Jisasato bala lamawu-ato, mana epene mindiki angu nimbatowato mina napilini leaipia. Wandakaliwaka tupamane nimbana minditaka eyatupa pitaka kambeakale lape. Kambolai-kola, nimbato muni mole tupa wandakalitipia tupa maipe. Wuane peendo, matilinimbana minditaka epene wetete tupaati kenga yola-ko. Andipa nimba nambawatama ipu leaipia. 23 Wuane lea-kola,ando atalane akali amango okomane bal-ana pii okone ale alu, balana minditakakambua wete yane tupa pitaka awua tepana-wakale nembo toto, bala mini kendawetete yaepia.

24 Akali okone bala mini kenda weteteeya lo andoto, Jisasato pii mindi loto,Goteto utupane moyo ando ateakale lominditaka kambua wetete yene wandakalitupamane ando kondape-pene oko pitetewetete alaini. 25 Yia kamele mindiyana asia titi aŋako mindina kolandakaloyale makande pipia-yale, pitete apia-yale tekeko, Goteto utupane moyoando ateakale lo ando kondape-pene

* 18:12: Ais 58:2-3; Mt 23:23-24 * 18:13: Sam 51:1 * 18:14: Mt 23:12 * 18:16-17: Mt 18:3-4 * 18:18:Lk 10:25 * 18:20: Ek 20:12-16; Lo 5:17-20

Page 167: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 18:26 164 Luku 19:1-2oko minditaka kambua yene wandakalitupamane pitete wetete alaini leaipia.26 Wuane lea-kola, wandakali balana piiale yaini tupamane bala tipa puato, wuaneyando, api katulo saka atapowa atolo-peyape leainipia. 27 Wuane leai-kola,Jisasato utupanena pii okone yano peyoto,mangene wandakali-mane katulo napipe-pene tupa Goteto katulo piyane leaipia.

28 Wuane lea-kola, Pitato bala lamawu-ato, nanimato nanimana minditaka ye-mane tupa pitaka awua tepa alu, nimbawatama epeyama oko nimbato andee-ko. Matili nanimato aki mindi molo-peyamape leaipia. 29-30 Wuane lea-kola,Jisasato balana disaipolo tupa lamawuato,nambato pii enene mindi yakama langeyoleaipia. Goteto wandakali tupa moyo andoateakale nembo toto, wandakali mindi-mane balana anda yandopi, wetene an-dopane yandopi, amene imalini yandopi,angini ayiane yandopi, utupanena minditepa alu, Gotena piape pua ateando, balayuu okona atola-kola, Goteto okonetakakambua longo balamaulupeya. Dee,matiliwandakali okone omola-angi, Goteto balasaka atapowa ateakale lo ataya olopeya.Jisasato wuane leaipia.

Akalina Iwanane Bala Omalu, IkaLolopeya Ole Tepone Leane Oko

Matiyu 20:17-19; Maki 10:32-3431-33 Jisasa balana disaipolo alesa

akali tupa towa atu amonga-yale poto,andipa nanima Jutusaleme poyale asinipeyama leaipia. Poloma-kola, akalimindimane Akalina Iwanane oko enepitula-kola, wandakali waka tupamanebala lamba loto, mana koo minditupabalanga minulu-peyai. Utupane-maneapesango balanga soo lo peyoto, kunju-mane peyalu, peyo ome lolopeyai. Wuanepulai-kola, ole teponena bala malinga ikalolopeya. Wuane pula okomane pii wambapotopesa akali tupamane bala andayopepa peleaini tupa pitaka enene gulolo-peya leaipia. * 34 Jisasato wuane leanetekeko, balana disaipolo tupamane balanapii okone ale wato, balato aki nembototo, wuane leyape nembo natene, tatakeyainipia. *

Jisasato Akali Lee Koo Mindi Lee TayaYane Oko

Matiyu 20:29-34; Maki 10:46-52

35 Matili Jisasa bala yuu Jetiko okonamandaka gulo pea-kola, akali lee koomindi asia ayatenenga pituto, wandakaliepo peaini tupa tee loto, muni giyapa lakapua peteaipia. 36Balatowandakali kambuawetete epo peainga ale wato, wandakalitupa tipa puato, anu peakale wandakalikambua epo peyaipe leaipia. 37Wuane lea-kola, wandakali mindimane bala lamawu-ato, Nasatesa tane Jisasa bala epo peya-kola, wandakali kambua bala towa atu epopeyai leaipia.

38 Wuane lea-kola, akali lee koookomane taimane ee loto, Dapiti yameJisasa, nimbato namba ondo ape leaipia.39 Wuane lea-kola, wandakali wambaingane epeaini tupamane bala laiya loto,nimba pii nalene kondaa leaini tekeko,balato utupanena pii tanga loto, Dapitiyame Jisasa, nimbato namba ondo ape lotaimane wete laka peaipia.

40-41 Wuane laka pea-kola, Jisasato on-gane atoto, wandakali tupa lamawuato,yakamato akali lee koo okone lamo atunamba ateyonga ipulupa leaipia. Wuanelea-kola, utupane-mane akali okone lamoatu mandaka epeai-kola, Jisasato bala tipapuato, nambato nimba moyo anu pipilakae lo nembo telepe leaipia. Wuane lea-kola, akali lee koo okomane bala lamawu-ato, Akali Andane, nimbato nambana leemo tee laya api lakae lo nembo teyoleaipia.

42Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, nimbato namba lo bilipi lele oko an-doto, nambato nimbana lee oko tee layaeyo-ko. Nimba lee taa leaipia. 43 Wuanelea-kola, okone angi teke akali okone balalee toto, minditaka yane tupa pitaka an-deaipia. Andoto, balato Gote lo tamapuato, Jisasa watama peaipia. Jisasatoakali okonena lene mo tee laya ya-kola,wandakali tupamane andoto, Gotena geneoko laiyu leainipia.

19Takisa Mialane Akali Sakiasa Bala Yama-

pane Peke Leane Oko1-2 Jetiko tano okona takisa muni

mialane akali Sakiasa lene mindi balatakisa muni mialaini akali waka tupanakawane atoto, akali amango mindiateaipia. Bala tano okonena atea-kola,Jisasa bala peakaiyu lalu, yuu waka

* 18:31-33: Lk 9:21-22,44; 24:44 * 18:34: Mk 9:32

Page 168: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 19:3 165 Luku 19:19mindina poyale asini epeaipia. 3 Asiniepea-kola, Sakiasato Jisasa bala akali anu-pene mindi ateyape lo andokale nemboteane tekeko, wandakali kambua-maneJisasa ato kulia puato, bala towa atuasini epeai-kola, Sakiasa bala akali topakiokomane Jisasa andape nayaepia.

4 Andape naya-kola, Sakiasato Jisasapoyale asini peane okona ingane taimanepoto, bala andoyale ita piki yame sikamolene mindi ateane okona keyoto, pe-teaipia. 5 Petea-kola, Jisasa epoto, Sakiasaita okonena peteanga andaiyu loto, andipanamba nimbana andaka poto, atapakale-ko. Nimba wamba ini kili loto, yuunga ipuleaipia. 6 Wuane lea-kola, Sakiasa epelewato, wamba ini kili lalu, Jisasa nimbawayu epeleya leaipia.

7 Jisasa bala Sakiasana andaka pea-kola, wandakali minditupa-manemini koopalu mulu-mulu loto, Jisasa bala koopiyane akali mindina andaka pangulu palaleainipia. * 8Utupane-mane wuane leainitekeko, Sakiasato Akali Andane Jisasa okolamawuato, wamba nambato owato piiloto, wandakali mindinga takisa muniminditupa konda pua mialawae yando,andipa nambato paini ole tukumindingayano peyo mauwakale leaipia. Wuanepiyu, nambana minditaka eya tupa pitakaatutu lo tale puato, minditupa wandakalitipia tupa mauwakale leaipia. *

9-10 Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, Akalina Iwanane okomanewandakali alu-pene tupa ayia pua molo-peke loyale epeane-ko. Andipa nimbamini peke lele-kola, Goteto nimbaApatakame yame enene ataya wato,nimbana anda okona paliyaini yame tupamolo-peke leya leaipia. *

Akali Mindi Bala Kiŋi Guleane Okona PiiKokoli Oko

Matiyu 25:14-3011 Jisasa bala Jutusaleme mandaka yale

epea-kola, wandakali tupamane nembototo, bala Jutusaleme peakaiyu lola-angi,nanimato andoloma-kola, Goteto pitakataka panakame ando atolanga andolo-peyama nembo teainipia. Utupane-manewuane nembo toto, balana pii leane tupaalewa peteai-kola, Jisasato pii kokoli mindikonda pua leaipia.

12-13 Pii kokoli okone loto, wamba akaligene yene mindimane balana piape akalipaiyasa tupa ipulupa leane leaipia. Ip-ulupa loto, balato kina (20) paiyasa lapo,paiyasa lapo lo tale puato, piape akaliutupane maiki piyu, andipa namba yuutepandamindina peyo leaipia. Namba yuuokonena atolowa-angi, yakamato muninambato yakama geyo tupa awua atoto,bisanisa piape pua atalapape. Matilinamba yakamana kiŋi gulo atama pekelokale leaipia. Wuane lalu, akali gene yeneokone bala yuu tepanda okonena peaipia.

14Pea-kola, balana yame tupamane balatowa embo wetete wato, akali okonebala kiŋi gulalu, nanima ando ata na-peakale nembo teainipia. Wuane nembototo, akali minditupa-mane kiŋi ate lalaneakali oko lamai-yakale loto, utupane-mane akali utupane akali gene yene okopeane okonena peakale leainipia.

15 Wuane leai-kola, akali utupane-mane akali gene yene oko watama poto,yuu tepanda okonena peainipia. Poto,utupane-mane kiŋi ate lalane akali okolamawuato, akali andane gene yene okobala nanimana kiŋi ata napeakale leainitekeko, kiŋi ate lalane akali okomaneutupanena pii tanga loto, akali gene yeneokone bala utupanena kiŋi ate leaipia. Atelea-kola, akali gene yene oko bala kiŋigulalu, balana yuu okona epo peke leaipia.Peke loto, balana piape akali mindiki-mindiki lomuni tale puamayane utupane-mane bisanisa piape puato, potopisa muniaki-tupi meaini yape andoyale, balanapiape akali utupane epeakale leaipia.16 Epeai-kola, akali bulupane epeaneokomane loto, Akali Andane, nimbatokina (20) paiyasa lapo namba gee-kola,nambato bisanisa piape puato, (200) tuandete kina potopisa miauwa leaipia.17 Wuane lea-kola, kiŋi okonemane balalamawuato, nimbato minditaka aŋakowetete tupa wayumane ando atoto, piapekuai lo pipini yako. Nimba piape akaliepene atele-ko. Nimbato tano paiyasaando atola leaipia. *

18 Piape akali lapone epeane okomaneloto, Akali Andane, nimbato kina (20)paiyasa lapo namba gee-kola, nambatobisanisa piape puato, (100) wane andetekina potopisa miauwa leaipia. 19 Wuane

* 19:7: Lk 15:2 * 19:8: Ek 22:1; Nam 5:6-7 * 19:9-10: Ap 16:31; Lk 13:15-16; 15:4; Jo 3:16-17; 1Ti 1:15* 19:17: Lk 16:9-13

Page 169: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 19:20-21 166 Luku 19:35lea-kola, kiŋi okomane nimbato tano yauando atola leaipia.

20-21Piape akali tepone epeane okomaneloto, Akali Andane, akali waka mindi-mane minditaka yatawa ateya oko nim-bato tikayu mialene leaipia. Akali wakamindimane tomo yandeya okone nimbatotikayu mandilini. Nimba akali makongaene mindi pianga, nambato nimba andoyuku wato, nimbana kina (20) paiyasalapo namba gee oko angasupi-mane tongopuato, yatawa atewane oo eya oko andaleaipia.

22-23 Wuane lea-kola, kiŋi okomanebala tipa puato, akali waka mindimaneminditaka yatawa ateya tupa nambatotikayu meyo-kola, nimbato andalenepeleaipia. Akali waka mindimane tomoyandeya tupa nambato tikayu mandikipeyonga nimbato andalenepe. Nambaakali makonga ene mindi atoto, wuanepiyawae yando, anu peakale nimbatonambana kina (20) paiyasa lapo potopisamandeakale beŋe mindina yata-giinapene, mee yakale konda eepe. Nimbatomuni okone beŋenga yata ee-yale, nambapeke leyo-angi, potopisa muni minditupamiauwa-yaleko. Nimbato namba ando piikoo lale utupane ale wato, nambato nimbayapa lo tale puato, nimba piape akali koowetete atele leyo leaipia.

24 Wuane lalu, kiŋi okomane akali on-gane mandaka ateaini akali waka tupalamawuato, yakamato kina (20) paiyasalapo nambato akali oko maewa okonelopo moto, (200) tu andete kina yatawaateya piape akali okone balanga kondapua maiyapa leaipia. 25 Wuane lea-kola,utupane-mane kiŋi oko lamawuato, AkaliAndane, nimbato muni maiyapa lele akaliokone bala (200) tu andete kina yatawaateya okonde leainipia.

26 Wuane leai-kola, kiŋi okomane utu-pane lamawuato, wandakali mindimaneminditaka balanga yola tupa kuai lo andoyatawa ateando, Goteto minditaka kondapua bala malupeya leaipia. Wuane tekeko,wandakali mindimane minditaka balangayola tupa kuai lo ando ata napeando, min-ditaka aŋako balanga yola tupa Gotetolopo molopeya. * 27 Wamba namba towayanda-pene wandakali minditupa-manenamba towa embo wato, nambato utu-panena kiŋi atoto, utupane ando ata na-

peakale nembo teainipia. Andipa yakam-ato wandakali utupane namba wenongaatu epoto, peyo ome lalapa. Kiŋi okone-mane wuane leane loto, Jisasato pii kokoliokone leaipia.

Kiŋi Tupamane Palaini Pua, Jisasa BalaJutusaleme Peane Oko

Matiyu 21:1-11; Maki 11:1-11; Jone 12:12-19

28 Jisasato pii utupane lo koyo piyu, Ju-tusaleme poyale ingane pea-kola, balanadisaipolo tupa bala atu peainipia.

29-31 Poto, utupane yakamato Olipiwangiane okona peakaiyu leai-kola,Betepasi, Betani-la, tano okonelapoongane mandaka yaepia. Mandaka ya-kola, Jisasato balana disaipolo lapo akalilamawuato, liyamba tano aŋako amoeya okona peakaiyu loto andolapi-kola,dongi talua wamba akali mindimanemasianenga napetene mindi andilatane atolanga andolo-peyapi leaipia.Liyambato dongi okone tinga loto, atuipulupape. Liyambato dongi okonetinga lolapi-angi, wandakali mindimaneliyamba tipa puato, anu peakale liyambatodongi oko tinga leyapipe leaindo,liyambato bala lamawuato, Akali Andaneokomane dongi mindina pitiyu, mangenemindi pukale nembo teya. Wuane nembototo, balato mindi molo pulupa leanganalipato oko meyapa lalapape leaipia.Jisasato wuane lalu, balana disaipolookonelapo ingane pulupa leaipia.

32 Wuane lea-kola, akali okonelapo-mane poto, balato leane tupa pitakaandeapele-pia. 33 Andoto, akaliokonelapo-mane dongi okone tingaleapi-kola, dongi anduane tupamaneakali okonelapo tipa puato, anu peakaleliyambato dongi talua oko tinga leyapipeleainipia. 34 Wuane leai-kola, akaliokonelapo-mane dongi anduane tupalumauwato, Akali Andane okomane yiadongi mindina pitiyu, mangene mindipukale nembo teya. Wuane nembototo, balato mindi molo pulupa leanganalipato oko meyapa leapelepia. 35Wuanelalu, liyambato dongi okone atu Jisasaateanga epoto, liyambana tona luu kengapeapili okolapo yokoto, dongi okonenamasianenga yata yapelepia. Yata wato,pitulane panda mindi puato, Jisasa bala

* 19:26: Mt 13:11-12; Lk 8:18

Page 170: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 19:36 167 Luku 19:48dongi okona masianenga peteakale lo balamoyapele-pia.

36 Bala dongi okonena masianengapitiyu pea-kola, wandakali-mane yaka-mana tona luu kenga peapili tupayokoto, bala poyale epeane asini okonapanda pima peainipia. 37 WambaJisasato metekolo piape kambua pea-kola, wandakali kambua-mane metekolopiape utupane andoto, bala lo bilipi leneyame oko ateainipia. Bala Olipi wangianeokona puu nena loto, Jutusaleme poyalemandaka yale pea wete, wandakaliutupane pitaka-mane metekolo piapebalato wamba peane tupa pitaka nembotolo-peke loto, epele wato, Gotenagene oko laiyu leyama nayu laka pimapeainipia. 38 Utupane-mane balana geneoko laiyu loto, Akali Andane Gotetokiŋi oko epeakale leya-kola, bala epeyaleainipia. Goteto bala moyo ateakale.Gote ati kenga wetete ateya okomaneyakama towa yamapane epene paleya-kola, yakamato balana gene oko laiyulalapa lama peainipia. *

39Wuane lama peai-kola, utupane towaatu epoko pua ateaini Patasai minditupa-mane Jisasa lamawuato, tisa, wandakalinimbawatama epalaini tupamane pii leyaiokone konda yakale lo nimbato utupanelaiya laa leainipia. 40 Wuane leai-kola,Jisasato utupanena pii okone yano pey-oto, wandakali utupa-mane pii laa napenekonda yaindo, ana tupamane Gotena geneoko taimane laiyu lolopeyai lo nambatoyakama langeyo leaipia.

Jisasato Jutusaleme Tane Tupa OndoWato, Ai Leane Oko

41 Wuane lalu, Jisasa bala Jutusalememandaka-yale poto, tano okone andoto, aileaipia.

42-44 Ai loto, balato wua leaipia:Wamba Goteto Jutusaleme tane wandakaliyakama moyolo epea-kola, Goteto nanimamoyoyale epeya lo yakamato andanapeainipia. Tene okonena, alumindiyakama towa yanda-pene tupa epoto,yakamana tano okona yangisa, yangisa-laato mapu puato, yakama yanda pingulu-peyai. Utupane-mane yakama yandapingulai-angi, Jutusaleme tane wandakaliyakamato utupane peyo ome lolaini loto,utupane-mane ende mindi pulai-kola,

ende okonemane utupanena sia umbigulo atolopeya. Utupane-mane yakamanatano okona endepi, andapi, ana-mane waapitane ateya utupanena ana mindikipimindi ana yangone tupana tokonga yakalelo ando konda naene, yakamana tanooko wetete minu koyolo-peyai. Wuanepiyu, utupane-mane yakamana tanookona paleyai wandakalipi, andopanepi,yakama pitaka peyo ome lolopeyai.Andipa yakama Gote towa atu mini epenepalu atolane mana oko nembo tapiai-yale, matili kenda-pene andane okoneyakamanga katulo naipupia-yale. Wuanetekeko, andipa Gote towa atu mini epenepalu atamakale loto, mana yakamato watominape-pene tupa too pitane eya-kola,yakamato mana utupane nembo nateyai.Jisasato wuane loto, Jutusaleme tanewandakali tupa ondo wato, ai leaipia. *

Jisasa Bala Lotu Anda Andane OkonaPeane Oko

Matiyu 21:12-17; Maki 11:15-19; Jone 2:13-22

45-46 Jisasa bala lotu anda andane okonaende anda-pangosa kolandaka loto andea-kola, wandakali minditupa-mane bisanisapiape pua ateainipia. Bisanisa pua ateai-kola, balato utupane lamawuato, Gotenapii pepa pelene eya mindimane loto, nam-bana lotu anda oko pote lo pitulaneanda mindi atolopeya layene eya tekeko,yakamato nambana anda oko pake nenewandakali epo pitiyaini anda mindi gu-laya yaini leaipia. Wuane lalu, Jisasatowandakali utupane takita pulupa lo peyowateaipia.

47 Wandakali utupane peyo watalu, oledindi lo Jisasa bala lotu anda andaneokonena epoto, wandakali tupa pii manalamawua ateaipia. Piimana lamawua atea-kola, pitisa akali kawane tupapi, loo tu-panamana andene akali tupapi, wandakalitupana akali kawanewaka tupapi, utupanepitaka-mane Jisasa peyo ome lolane asiamindi ayia peainipia. * 48 Utupane-manewuane peaini tekeko, wandakali pitaka-mane balana pii epelewa ale yai-kola,okone angi akali utupane-mane Jisasapeyo ome lolane asia mindi ando mia na-peainipia.

* 19:38: Sam 118:26; Lk 2:14 * 19:42-44: Lk 21:5-6 * 19:47: Lk 21:37-38

Page 171: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 20:1 168 Luku 20:1420

Piape Utupa Pipe Lo Apito NimbaLangeape Tipa Peaini Oko

Matiyu 21:23-27; Maki 11:27-331 Ole alumindi Jisasa bala lotu anda

andane okona ende anda-pangosa atoto,Gotena pii layene epene oko lamawuato,wandakali peteaini tupa mana lamawuaateaipia. Balato wuane pua atea-kola,pitisa akali kawane tupapi, loo tupanamana andene akali tupapi, Juta yame tu-pana akali kawane waka tupapi, utupaneyakama Jisasa ateanga epeainipia. 2Epoto,utupane-mane bala tipa puato, nimbatoapina pii wato minuto, wandakali utupamana lamawua atelepe. Apito nimba lan-guato, piape utupa pipe lo nimba langipia-kola, nimbato piape utupa pua atelepe.Nimbato nanima langi leainipia.

3-4 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, nambatopi pii mindi yakamatipa peyo leaipia. Goteto Jone lamawuato,nimbato wandakali tupa ipa peya-maipelea-kola, balato wuane peapepe. Pee,wandakali-mane bala lamawuato, nim-bato wandakali tupa ipa peya-maipe leai-kola, balato wuane peape. Yakamatonamba langiyapa leaipia.

5-6 Wuane lea-kola, akali utupaneyakama teke-teke pii lalawa puato,wandakali tupa pitaka-mane Jone balapotopesa akali enene mindi ateanenemboto atalaini leainipia. Wuaneko,nanimato Jisasana pii oko yano peyoto,wandakali-mane Jone lamawuato,nimbato wandakali tupa ipa peya-maipeleai-kola, balato wuane peane lemando,wandakali tupamane nanima ana-manepeyo ome lolopeyai. Wuane tekeko,nanimato balana pii okone yano peyoto,Goteto ipa peya-maipe lea-kola, Jonetowuane peane lemando, Jisasato nanimatipa puato, wuane yando, anu peakaleyakamato Jonena pii bilipi naleaipelolopeya leainipia.

7 Utupane yakama teke-teke wuanelalu, Jisasa lamawuato, Joneto ipa peya-maiyane okone apito peya-maipe lea-kola, balato wuane peape lo nanimatonembo nateyama leainipia. 8Wuane leai-kola, Jisasato utupane lamawuato, yakam-ato nambana pii oko kuai lo yano peyanapeleai-ko. Piape utupa pipe lo namba

langeane akali okona gene oko nambatoyakama langi napukale teke leaipia.

Getepe Ee Ando Ateaini Akali Koo TupanaPii Kokoli Oko

Matiyu 21:33-46; Maki 12:1-129 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindi

wandakali tupa lamawuato, akali mindi-mane getepe ee mindi yandeane leaipia.Yandoto, balato piape akali minditupalamawuato, yakamato nambana ee okoando ateaindo, matili dini lula-angi,yakamato minditupa yoo gulai-kola,yakama tane akenane tupa mialapale lalu,bala yuu tepanda mindina pea-kola, anakambua peaipia. *

10 Ana kambua pea-kola, matili getepedini mandulane oto oko epea-angi, eeando atalaini akali tupamane getepe diniminditupa yo geakale nembo toto, ee an-duane okomane balana piape akali mindilamawuato, akali utupane-mane getepedini minditupa yo geakale, nimbato molopuu leaipia. Wuane lea-kola, piape akaliokonemane dini minditupa molo peanetekeko, ee ando atalaini akali tupamanegetepe dini minditupa yoo mai napene,piape akali okone minu peyalu, mee pekeleakale leainipia.

11Akali okone peke lea-kola, ee anduaneokomane balana piape akali waka mindi-mane dini minditupa molo peakale leanetekeko, ee ando atalaini akali utupane-mane getepe dini minditupa yoo mainapene, bala minu peyalu, mana koo yala-pene minditupa balanga minalu, bala meepeke leakale leainipia. 12 Peke lea-kola,ee anduane okomane balana piape akaliwaka mindimane teke dini minditupamolo peakale lea-kola, ee ando atalainiakali tupamane balaminu koyowetewato,ee okonena ende kamaka awua apeainipia.

13 Akali utupane-mane wuane peai-kola, ee anduane okomane tatake wato,nambato anu puape leaipia. Nambanaiwanane yamapane yalawane okonepeakale lolowa-kola, akali utupane-manebalana pii lola tupa ale olopeyai yalualeaipia. 14 Wuane loto, balana iwananeokomane dindi minditupa molo peanetekeko, ee ando atalaini akali tupamanebalana iwanane oko epeanga andoto,yakama teke-teke pii lalawa puato, matiliiwana epeya okomane bala ayianenapaluni tupa pitaka tane molopeya-ko.

* 20:9: Ais 5:1

Page 172: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 20:15 169 Luku 20:27-29Ee okona paluni oko nanima tane mia-makalenga, nanimato bala peyo omelamakale leainipia.

15Wuane lalu, akali utupane-mane balaee okonena ende kamaka atu aiyu poto,peyo ome leainipia. Utupane-manewuanepeaini okonena, ee anduane okomaneakali utupane towa anu pulupeya nemboteyaipe. 16 Bala tane epoto, akali utupanepeyo ome lalu, akali waka minditupa-mane balana getepe ee okone andoateakale lo malupeya. Jisasato wuane lea-kola, balana pii alewa peteaini wandakalitupamane loto, matili-matilipi kenda-pene okone nanimanga na-epeakaleleainipia.

17 Wuane leai-kola, Jisasato utupaneandapeyo yoto, Gotena pii pepa peleneeya mindimane loto, anda piyaini akaliminditupa-mane anda mindi puato, itamindi andoto, oko koo ya lo apeainimindiki okone teke Goteto moto, andaokonena pingina gulaya yane layene eyaleaipia. Pii kokoli nambato lalo okoneangini guu nalolo-peya yando, Gotena piilayene lalo okonena tene oko andoko pa-leyape. 18 Ita okonena tokonga wan-dakali ayia peyolai tupa pitakana kulinitupa kundu lolopeyai tekeko, anda pinginaokone tepa wato, wandakali mindi peyotele lola-kola, bala yuu kangalamu gulolo-peyai leaipia. *

19 Jisasato wuane lea-kola, loo tupanamana andene akali tupapi, pitisa akalikawane tupapi, utupane-mane ale wato,balato nanima andayo pii kokoli okoleya nembo teainipia. Tene okonena,okone angi teke, utupane-mane Jisasa andilamakale nembo teaini tekeko, wandakalikambua-mane bala potopesa akali mindiateya nembo teai-kola, Juta yamena akalikawane utupane-mane bala andi loyaleyuku wato, konda yainipia.

TakisaMuniMaipe-penepe Lo Tipa PeainiOko

Matiyu 22:15-22; Maki 12:13-1720 Matili Juta yamena akali kawane

tupamane pii mindi loto, gapomaneakali kawane okomane Jisasa andi loto,peyo ome leakale leainipia. NanimatoJisasa langa-langa pimaluma-kola, balatogapomane oko andayo pii koo mindi lola-kola, bala tanena pii lolane okonemaneteke nanimato bala kosimi lamakale

leainipia. Bala kosimi lamakale nembototo, utupane-mane akali minditupalamawuato, Jisasato aki leyape lo piimoyale, yakama akali tika-pene guloatoto, bala kambo andolo pulupa leainipia.*

21Wuane leai-kola, akali utupane-manepoto, tisa, wandakali mindi bala akaligene yene yandopi, gene naene yandopi,okone tene mindi ata napeya nembo toto,nimbato pii tika pua lalene leainipia.Nanimato wua pipiai lakae lo Gotetonembo talane tupa nimbato nanima manakuai lo languato, pii enene tupa angulalene nembo teyama. 22 Tene oko-nena, nanimato nimba tipa puato, Jutayame wandakali nanimato Lomo tanegapomane akali kawane Sisa oko takisamuni maipe-penepe, mai napipe-penepeleyama leainipia.

23-24 Wuane leai-kola, akali utupane-mane langa-langa puato, pii okone tipapeyai lo andoto, Jisasato utupane lamawu-ato, yakamato muni ondene mindi nambaandawa lalapa leaipia. Andawa leai-kola,balato utupane tipa puato, apina lee-inga waa pitane okola, gene peyataneokola, okonelapo muni okona ateyapeleaipia. Wuane lea-kola, utupane-manebala lamawuato, Lomo tane gapomaneakali kawane Sisana lee-inga waa pitaneokola, gene peyatane okola, okonelapomuni okona ateya leainipia.

25 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, wuane yando, yakamatoSisana minditaka yolai tupa Sisa balamaiyu, Gotena minditaka yolai tupa Gotebala maiyu piyapape leaipia. 26Wandakalitupana wenonga Jisasato utupanena piiokone kuai lo yano peyoto, gapomaneoko andayo pii koo mindi naleaipia.Tene okonena, utupane-mane balakosimi lolane tene mindi ata napea-kola,utupane-mane katulo bala langa-langanapulu-peyama lo moko loto, pii wakamindi laa napene konda yainipia.

Wandakali Omene Tupa Malinga IkaLolopeyai Leane Oko

Matiyu 22:23-33; Maki 12:18-2727-29 Satusi yame-mane wandakali

omene tupa malinga ika nalolo-peyailalainipia. Akali utupanena minditupa-mane Jisasa ateanga epoto, bala lamawu-ato, tisa, amene yanasa ateai-kola, amene

* 20:18: Ais 8:14-15 * 20:20: Lk 11:53-54

Page 173: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 20:30 170 Luku 20:45-47bulupane okomane wanda mindi kee lalu,andopane mindi mandi napene omeaipia.Wamba Mosesato nanimana pepa mindipeyoto, akali mindimane wandamindi keelalu, andopane mandi napene omeando,balana amene mindimane wanda yalo okokee loto, amene omolane okona andopanemindimandimaiyakale. WambaMosesatopii okone pepa peleaipia.

30 Pii okone nembo toto, akali omeaneokona amene mindimane wanda yalooko kee leane tekeko, balatopi andopanemindi mandi napene omeaipia. 31 Omea-kola, amene tepone okomane wuaneteke peaipia. Wuane teke pima pulu,iwana yanasa tupa pitaka-mane wandamindiki okone teke kee lama pulu,ome yiake leainipia. 32 Ome yiake leai-kola, matili wanda yalo okone balapiomeaipia. 33 Amene yanasa utupanepitaka-mane wanda mindiki okone tekekee leai-ko. Matili wandakali omene tupamalinga ika lolai-angi, wanda okone balaamene yanasa utupanenamindi andokonawetene pitulu-peyape leainipia.

34 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, andipa nanimato yuu okonaateyama-angi, wanda-mane akali pulu,akali-mane wanda kee lalu, piyaini leaipia.35-36Utupane-mane wuane piyaini tekeko,matili Goteto wandakali omene tupapitaka malinga ika laya wato, minditupabala towa atu saka atapowa ateakalelolopeya. Wuane lola-kola, wandakaliutupane Gotena andopane yame atoto,enjole tupa oma na-piyaini pua, wandakaliutupane katulo lapone oma napulu-peyai.Okone angi wanda-mane akali napolo-peyai. Akali-manewanda kee nalolo-peyaiteke.

37-38 Goteto andeya-kola, wandakaliwamba omeaini tupana tandini tupa sakaateyai-ko. Gote bala wandakali omenetupana Gote ateya nalape-pene. Jia.Bala wandakali saka ateyai tupana Goteoko ateya. Tene okonena, Apatakame,Aisake, Jekopo ima wamba omeai-kolateke, matili ita saka aŋako mindi italungu-mane teane okone angi, Mosesatopii mindi loto, Akali Andane oko balaApatakame, Aisake, Jekopo ima utupanenaGote ateyo leaipia. Akali tepo omeainiutupanena tandini tupa saka ata napeai-yale, Mosesato Akali Andane oko andayo,

bala akali utupanena Gote ateyo nalea-yale. Jia. Bala akali utupanena Gote atewalea-yaleko. Mosesato Akali Andane okobala akali utupanena Gote ateyo leaneokomane wandakali pitaka malinga ikalolo-peyama lo andawa leane leaipia.

39-40 Jisasato wuane lea-kola, Satusiyame tupamane pii waka mindi balangatipa puyale yuku wato, konda yainipia.Konda yai-kola, loo tupana mana andeneakali ateaini tupamane Jisasa lamawuato,tisa, nimbato Satusi utupanena pii lalaitupa kuai lo wetete yano peyale leainipia.

Mesaya Oko Bala Dapiti YamenaMandiyene Angu Jia Leane Oko

Matiyu 22:41-46; Maki 12:35-3741 Loo tupana mana andene akali

tupamane wuane leai-kola, Jisasatoutupane lamawuato, anu peakale akaliminditupa-mane Mesaya oko bala meeDapitina mandiyene ateya lalainipeleaipia. 42-43 Wamba Dapitito Gotena piimindi buku Sama okona pepa peyoto,Akali Andane Gote okomane nambanaAkali Andane Mesaya oko lamawuato,nambato nimba towa yanda-pene wan-dakali tupa nimbana kee pangosa ateakalelokalenga, nimba nambana kii tikasa-tolepitipe leaipia. * 44WambaDapititoMesayaoko andayo, bala nambana Akali Andaneateya leaipia-ko. Anu pua, Mesaya okobala katulo Dapitina mandiyene ateyape.Jisasato wuane leaipia.

Yakamato Mana Koo Utupa Wato MinaNa-piyapape Leane Oko

Matiyu 23:1-36; Maki 12:38-40; Luku 11:37-54

45-47 Jisasato pii okone loo tupana manaandene akali tupa lamaiya-kola, wandakalipitaka-mane ale yainipia. Ale yai-kola,okone angi teke Jisasato balana disaipolotupa lamawuato, loo tupana mana an-dene akali tupa yakama tane gene yeneateyama nembo toto, tona epene wetekii kee puyoko lene tupa puato, epokopuyale, epelewete alaini leaipia. Utupane-manewandakali kambua amunguli piyainiama tupana ateyai-angi, wandakali wakatupamane utupane andoto, akali andane,nimba ani pelepe lapiai lakae lo nembotalaini. Utupane-mane Juta yamena lotuanda tupana poto, toko bulupane tupanapituyale, epele wete alaini. Dee, wan-dakali kambua-mane tomo andane mindi

* 20:42-43: Sam 110:1

Page 174: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 21:1 171 Luku 21:12no peteyai-angipi, utupane-mane akalikawane pitiyaini toko tupana pitima lakaelo nembo talaini. Wandakali waka tu-pamane utupane akali epene ya lo an-deakale nembo toto, akali utupane-manepote luu wetete tupa lalaini. Wuanetekeko, akali utupane-mane langa-langapuato, wanda yalo tupana eepi, andapi,utupane mialaini. Tene okonena, matiliGoteto kenda-pene andane wetete mindiloo tupanamana andene akali utupanengamaulu-peyako. Yakamato akali utupanenamana koo tupa wato minulaini. Tika andoatalapape. Jisasato wuane leaipia.

21Wanda Yalo Mindimane Gote Wayu Pele

Lo Muni Mayane OkoMaki 12:41-44

1 Akali amango tupamane lotu andaandane okona epo pitiki puato, Gotewayu pele lo muni kambua aindaka loloipuku peai-kola, muni aki-tupi aindakaleyaipe lo Jisasato anda peyo peteaipia.2 Utupane-mane wuane peaini tekeko,Jisasato andea-kola, wanda yalo tipia wetemindi epoto, Gote wayu pele lo muniaŋako one-pene lapo angu aindaka leangaandeaipia.

3-4 Andoto, Jisasato balana disaipolotupa lamawuato, nambato pii enenemindiyakama langeyo leaipia. Akali amangotupa pitaka-mane muni kambua yakamatanenga yakale loto, minditupa aindakalalai tekeko, wanda yalo okonga bala tanetomo kambo nolanemuni naya-kola, muniaŋako one-pene lapo angu balanga yala.Balato okonelapo lapotaka aindaka lalaokomane wandakali waka tupa pitaka siaminuto,muni kambuawetete aindaka lala.Jisasato wuane leaipia. *

Lotu Anda Andane Oko Keao Lo MinuKoyolo-peyai Leane Oko

Matiyu 24:1-2; Maki 13:1-25-6 Okone angi, Jisasana disaipolo

tupamane lotu anda andane oko andoto,akali minditupa-mane ana epene wetetetupa moto, lotu anda andane okopeainipia. Wuane peai-kola, wandakaliwaka minditupa-mane Gote wayu pelelo minditaka epene wetete tupa moto,lotu anda oko kuai lo yati peaini yaleainipia. Wuane leai-kola, Jisasatoutupane lamawuato, matili oto mindi

epola-angi, akali minditupa epoto, andautupanena ana mindikipi mindi anayangone mindina tokonga yakale lo andokonda naene, utupa pitaka keao loto,yuunga tepa ayiake lolopeyai leaipia. *

Kenda-pene Kambua Epolopeya LeaneOko

Matiyu 24:3-14; Maki 13:3-137Wuane lea-kola, Jisasana disaipolo tu-

pamane bala tipa puato, tisa, andokoangi akali minditupa-mane lotu anda an-dane oko minu koyolo-peyaipe. Man-gene anu-pene mindi wamba ini bulu-pane pula-kola, nanimato andoto, andipayuu oko koyo puyale peya lo andolo-peyamape leainipia. 8 Wuane leai-kola,Jisasato utupane lamawuato, matili akalikambua yale-yale ipuku puato, Mesayaoko namba epeyo. Andipa yuu koyo pu-lane oto oko wamba mandaka epeya loyakama langulu-peyaiko leaipia. AkalimindimaneMesaya oko namba epeyo loto,yakama andakasa olaini. Waiwa ando ata-lapape. Yakamato akali utupane mindinadisaipolo ata na-piyapape.

9-10 Matili wandakali yame andanemindimane wandakali yame andane wakamindi yanda pimaulu-peya. Akali kiŋimindina yame-mane kiŋi mindokonayame oko yanda pimaulu-peya. Akaliminditupa-mane gapomane oko yandapimaulu-peya teke. Wandakali-manemangene utupane wamba ini pipe-pene tekeko, okone angi teke yuu okowamba kapoyale koyo napulu-peyako.Wandakali-mane yanda andane mindi puaatolai-kola, yakamato alewato, andipa yuuoko koyo peya nayuto, yakama yuku aa na-piyapape. 11Yuuminditupana yuu titiwaliandane tupa lolopeya. Yuu minditupanaulia nono andane tupa yolopeya. Yuuminditupana siki koo andane tupa peyolo-peya. Ati kenga tawe mangene andanemindipene-mindipene pulai tupa kokoligulola-kola, wandakali-mane yuku-maneomolo-peyai.

12 Kenda-pene utupane pitaka weneepoyale pula-kola, yakama nambana yameateyai lo andoto, wandakali minditupa-mane kenda-pene andane minditupayakama giki pulupeyai. Utupane-maneyakama andi lo awua poto, Juta yamenalotu andamindina yandopi, katapusa andamindina yandopi, okone-lapona mindina

* 21:3-4: 2Ko 8:11-12 * 21:5-6: Lk 19:42-44

Page 175: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 21:13 172 Luku 21:25-26polopeyai. Wuane pulai-kola, akali wakaminditupa-mane yakama kosimi loyale,andi lo awua poto, gapomane akaliandanepi, kiŋipi, utupanena wenongaataya olopeyai. 13Yakama akali utupanenawenonga atolai-angi, yakamato nambanawai pii layene epene oko akali utupanengalamaulane asini oko lumbu ene yolopeya.

14-15 Wuaneko, akali utupane-maneyakama kosimi lolai-angi, namba taneyakama mo wai aya wato, yakamatoutupanena pii okone yano peyoto, wualalapale loto, nambato yakamana nembo-tene tupa mina ika lokale. Nambatoyakama mo wai-ene gulaya wato, wualalapale lo yakama langulu-wakola,yakamato pii nambato yakama languluwaokone lolopeyai. Yakamato pii okonelolai-angi, yakama towa pii yanda pulaiwandakali tupamane anu pua yakamanapii okone yano peya-makalepe lo tatakewato, yakama sia mina napulu-peyai.Tene okonena, wandakali minditupa-mane yakama kosimi loyale atolai-angi, nanimato aki loto, utupanena piiokone yano peya-makalepe nembo toto,yakamato pii lolane mindi ini mandekena-piyapape. *

16 Yakama nambana yame ateyaimambele, yakama tanena angini ayianepi,amenepi, yamepi, utupane-mane yakamaene pitulai-kola, yakama towa yanda pulaiakali utupane-mane yakamana minditupapeyo ome lolopeyai. * 17 Wandakaliwaka kambua-mane yakama towa embowetete olopeyai. 18 Wuane tekeko,yakamato Kataisa bilipi leyama nayulo atolai okonena, yakamana kawa itiniateya tupana mindikipi mindi alu napulu-peya. 19 Yakamato nambanga tungi peyobilipi lo atoto, kenda-pene utupane awuaateaindo, matili yakama saka atapowaatolopeyai. Jisasato wuane leaipia.

Jutusaleme Tano Oko Minu Koyolo-peyaiLeane Oko

Matiyu 24:15-21; Maki 13:14-1920-22Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, Gotena pii pepa pelene eyaoko enene guleakale loto, Goteto koopiyaini wandakali tupa yole koo maulu-peya leaipia. Yole koo mindi malu-peya okonena, matili yakamato andolai-

kola, Jutusaleme tanewandakali tupa towayanda-pene akali tupana ami tupa epoto,Jutusaleme tano oko ato mapu pulupeyai.Wuane pulai oko andoto, yakamato Ju-tusaleme tano koyolane oto oko mandakaepeya nembo talapape. Wuane nembototo, Jutusaleme tano okona takita atolainiwandakali yakama tano okonena kolan-daka lolaini. Jutusaleme tano okonaanda-pangosa atolaini wandakali yakam-ato tano okone tepa alu, palaka pulupape.Jutiya disitiki okona atolaini wandakaliyakama ata too pua atamakale nembototo, yuu wangiane tupana palaka pulu-pape. *

23-24 Okone angi, andopane ininga piti-pata pitulai wanda tupapi, andopaneandu no atene pitulai wanda tupapi,utupane palaka pupe-pene pitete wato,ondo wete ape-pene gulo pitulu-peyai.Goteto Jutusaleme tane wandakali tupatowa yataka wato, yole koo mindi utupanemawuato, kenda-pene andane weteteminditupawandakali utupanemaulupeya.Okone angi, utupanena yanda-penetupamane wandakali minditupa kandepa-mane yokowa ome lalu, minditupaandi lo awua yuu waka-waka tupanapuku pulupeyai. Ee ana kambuawetete, wandakali yame waka tupamaneJutusaleme tano oko angowa tambaiyutoatolai-kola, matili yuu koyo pulane oto okoepola-angi, utupane-mane kondolo-peyai.Jisasato wuane leaipia. *

Akalina Iwanane Okomane Balana Wan-dakali Tupa Lamolo Epolopeya Leane Oko

Matiyu 24:29-31; Maki 13:24-2725-26Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, okone angi Akalina Iwanane okoepoyale peya lo andawa loyale, nai, ana,kaiyanda ima-mane mangene minditupapulupeyai. Goteto ati iyu okona mindi-taka tai ateya tupa mo ema-ema piya ola-kola, wandakali-mane andoto, yuu okonaanu pulu-peyape lo yuku-mane omoto,lee lemowa atolopeyai. Yuu okona ipaangini andane solewata peteya tupamanetaimane wete ika loto, lekawa tepa ola-kola, tula-lene puku pula-kola, wandakali-mane ale wato, anu peyape lo tatake wato,nembo kambua tolopeyai. *

* 21:14-15: Ap 6:10; Lk 12:11-12 * 21:16: Mt 10:21-22 * 21:20-22: Jet 5:29; 46:10; Ose 9:7 * 21:23-24:Sam 79:1; Lap 11:2 * 21:25-26: Ais 13:10; Ese 32:7; Jol 2:31; Lap 6:12-13

Page 176: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 21:27 173 Luku 22:827Okone angi, wandakali-mane andolai-

kola, Akalina Iwananeokobalamolemind-ina tokonga atoto, balana tai-lene andaneokopi, tii-pene andane okopi, okonelapotowa atu epolopeya. * 28 Mangeneutupane tewa pula-angi, Goteto yakamamolo-peke lolo epolane oto oko wambamandaka epeya lo andoto, yakama ikaloto, ati kenga iyu oko andaiyu lo maliyoatalapape. Jisasato wuane leaipia.

Ita Piki Tupa Andoto, Mana MialapapeLeane Oko

Matiyu 24:32-35; Maki 13:28-3129 Wuane lalu, Jisasato pii kokoli mindi

wandakali utupane lamawuato, yakam-ato ita pikipi, ita waka tupapi, utu-pane pitaka andalapape leaipia. 30 Itautupanena yokone tupa kome peya-kola,yakamato yokone utupane andoto, panyupuyale peya lo andalaini. 31 Wuane puateke, matili mangene minditupa pulupeyaleyo tupa pulai-angi, yakamato mangeneutupane andoto, Goteto yakama andoatolane oto okomandaka ipulua lo andala-pape. 32Nambato pii enene mindi yakamalangeyo. Wandakali yame andipa ateyaitupa pitaka oma yiake nalolai-kola, man-gene utupane pitaka pulupeya. 33 Matiliyuu ati-la alu pulupeya tekeko, matili-matilipi nambana pii oko alu napulu-peya.Jisasato wuane leaipia.

Ole Dindi Lo Yakamato Tika Ando Atala-pape Leane Oko

34-35Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, Akalina Iwanane oko epola-angi,balato yuu okona wandakali tupa pitakayapa lo tale pulupeya leaipia. Polokopandumindi yola oko andanapene, polokomindi ambe epeando, pandu okonemanebala peleya-kola, omalane. Wuane puateke, wandakali minditupa-mane AkalinaIwanane oko epolopeya nembo natene,nanimato anu puato, minditaka eya tupamia-makale nembo kambua tolopeya.Wuane nembo toto, utupane-mane ipatai kambua no sipaki loto, mana koo wakatupa minu atolopeyai. Yakamato wuanepua ateaindo, matili Akalina Iwanane okobala kapoyale ini epoto, yakama yapa lotale pulupeya. 36 Tene okonena, yakamatoAkalina Iwanane okona wenonga tikapua atamakale nembo toto, yakama tanemana koo utupane minulaini. Tika ando

atalapape. Ole dindi lo yakama tane andoatoto, yakamanga kenda-pene epola tupapeyo wanjialapale. Goteto asini mindiyata-geakale lo pote lalapape.

37-38 Utulu dindi lo Jisasa bala Ju-tusaleme tepa alu, Olipi wangiane okonapoto, paliki peaipia. Paliyu, ole dindilo bala Jutusaleme peke loto, lotu andaandane okona atoto, pii mana lamawuaatea-kola, wandakali pitaka-mane balanapii ale oyale, lotu anda okonena ipukupeainipia.

22Jutasato Jisasa Ene Pitukale Leane OkoMatiyu 26:1-5,14-16; Maki 14:1-2,10-11;

Jone 11:45-531-2 Betesanga yisa napalene nalaini oto

gene Pasopa lene oko mandaka epeane-angi, loo tupana mana andene akali tu-papi, pitisa akali kawane tupapi, utupane-mane Jisasa peyo ome lolane asia mindiayia pua ateainipia. Wuane tekeko, Jisasaandi loto, peyo ome loloma-kola, wan-dakali kambua epo amunguli peyai tupa-manenanima towayataka olopeyai nembototo, utupanena wenonga bala andi loyaleyuku yainipia. 3 Jisasa peyo ome lolaneasia mindi ayia pua ateai-kola, Satane baladisaipolo alesa tupana akali Jutasa Isaka-tiyote lene oko balanga kolandaka leaipia.*

4 Kolandaka lea-kola, Jutasa bala poto,pitisa akali kawane tupapi, lotu anda an-dane okona sukutiti akali kawane tupapi,utupane towa pii lalawa puato, nambatowua puato, Jisasa ene pitukale leaipia.5Wuane lea-kola, akali utupane-mane balatowa epele wato, Jutasa nimbato wuanepeendo, nanimato muni minditupa nimbagulupeyama leainipia. 6 Wuane leai-kola,Jutasato atu yalua leaipia. Matili wan-dakali kambua Jisasa towa atu ata napulai-angi, nambato bala ene pitukale lalu, Ju-tasato maliyo ateaipia.

Pasopa Tomo Nolane Tupa Mandeke PuluPeapele Oko

Matiyu 26:17-20; Maki 14:12-167 Betesanga yisa napalene nalaini oto

oko epeya-kola, Juta yame-mane Pasopatomo tupa namakale nembo toto, sipisipiandopane mindi peyo nalainipia. * 8 Otookone epea-kola, Jisasato Jone, Pita-la,

* 21:27: Dan 7:13; Mt 26:64; Lap 1:7 * 22:3: Jo 13:1-3,27 * 22:7: Ek 12:1-27

Page 177: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 22:9 174 Luku 22:25-27okonelapo lamawuato, Pasopa tomo tupanamakalenga, liyambato mandeke pulupulupa leaipia. 9 Wuane lea-kola, akaliokonelapo-mane bala tipa puato, nalipatoaninga poto, Pasopa tomo tupa mandekepipiapi lakae lo nembo telepe leapelepia.

10 Wuane leapi-kola, Jisasato akaliokonelapo lamawuato, liyambato Ju-tusaleme tano okona polapi-kola, akalimindimane ipa pene andane mindinaipa ambu awua epoto, liyamba malandaolopeya leaipia. Liyambato akali okonewatama poto, anda bala kolandaka lolaokona teke liyambapi kolandaka lalapape.11 Kolandaka loto, liyambato andaanduane oko lamawuato, tisa okomanenimba tipa puato, nambana disaipolo tupatowa Pasopa tomo tupa nolane lumu okoaninga eyape lala lalapape.

12Wuane lolapi-kola, balato liyamba atuaiyu poto, dapolo anda kenga okona lumuandane mindi liyamba andawa lolopeya.Lumu andane okonena tepolo tokopi,pitulane tokopi, okonetaka tupa pitakayolopeya. Lumu okonena, liyambato Pa-sopa tomo nolane tupa mandeke piya-pape leaipia. 13 Wuane lea-kola, Jone,Pita-la, liyamba poto andeapi-kola, Jisas-ato minditaka yolopeya leane tupa pitakaya-kola, okonelapo-mane Pasopa tomonolane tupa mandeke peapelepia.

Betesa, Waene-la Okonelapo NeakaleMayane Oko

Matiyu 26:26-30; Maki 14:22-26; 1 Kotini11:23-25

14Pasopa tomonolane gii oko epea-kola,Jisasapi, balana disaipolo tupapi, utupane-mane tomo noyale tokonga peteaini-pia.15-16 Peteai-kola, balato utupane lamawu-ato, andipa Pasopa tomo noloma okonalu, nambato Pasopa tomo oko deelapone nanene atama pulu, Goteto yuuoko moyo ando atolo epola oto okona giaulolo-peyawa lo nambato yakama langeyoleaipia. Tene okonena, andipa nambatoPasopa tomo oko yakama towa atu naimalakae lo nembo teyo. Nalu, matili nambatandaka andane nolo-peyawa leaipia.

17-18 Wuane lalu, balato waene petenekapo mindi moto, Gote ando wayu peleloto, balana disaipolo tupa lamawuato,andipa namba towa waene neyama okonalu, nambato waene oko dee laponenanene atama pulu, Goteto yuu oko moyo

ando atolo epola oto okona giau lolo-peyawa lo nambato yakama langeyo-ko.Yakamato waene oko tale pua nalapaleaipia. 19Wuane lalu, balato betesa mindimoto, Gote wayu pele lalu, betesa okonekonde lea. Konde loto, balana disaipolotupa mawuato, oko nambana umbainioko. [Nambato yakama moyo geyo oko.Matilipi yakamato namba nembo tolo-peke loyale, betesa oko nalapape leaipia.

20 Tomo no koyo peai-kola, wuanepua teke, Jisasato waene petene kapomindi meaipia. Moto, balato utupanelamawuato, nambato pii wenene mindiyakama towa lo yata wato, yakama moy-oyale, nambana tundupa ita malamandaokonagae lolowaokomanewandakali tupapitakana koo tupa apia-maulupeyo leyo.]

21-22 Enene, wamba Goteto AkalinaIwanane okonga asia mindi andawa lea-kola, Akalina Iwanane okomane asia okonewato minuto omolo-peya tekeko, balaene pitula akali oko ondo wete ape-pene.Namba ene pitulane akali okone balanamba towa atu tomo noyale peteyamaoko andalapa leaipia. * 23 Jisasatowuane lea-kola, balana disaipolo tupayakama teke-teke pii lalawapuato, nanimapeteyama tupana apito mana koo okoneminuyale peteyape leainipia.

Akali Kawane Api Ateyape Lo Pii YandaPeaini Oko

24 Wuane lalu, Jisasana disaipolo tupayakama teke-teke pii yanda puato, nanimaateyama tupana akali kawane api ateyapeleainipia. *

25-27 Wuane leai-kola, Jisasato utupanetipa puato, tepolo tokonga tomo nopitiyane akali oko bala akali andanelipinga-yale atalaepe. Pee, tomo yanga-maiyane piape akali okomane tomo nopitiyane akali okone sia minuto, lipinga-yale atalaepe. Tomo no pitiyane akalioko bala lipinga-yale atalane tekeko,namba tomo yanga-maiyawane piapeakali okonetaka gulo atoto, yakama towaatu ateyama. Enene, wandakali yamewaka tupana kiŋi tupa yakama tane akaliandane gene yene ateyama nembo toto,wandakali waka tupamane utupanenagene tupa laiyu loto, yakamato nanimamoyalaini leakale lalaini. Utupane-manewuane piyaini tekeko, nambana disaipolo

* 22:21-22: Sam 41:9; Jo 13:18-22 * 22:24: Lk 9:46

Page 178: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 22:28-30 175 Luku 22:43-44tupa yakamato wuane na-piyapape. Jia.Yakamana akali kawane wetete oko balawandakali waka tupa pitakana napingawete gulo atoto, utupanena piape akaligulo atape-pene. *

28-30 Wamba nambana ayiane okomanenamba kiŋi atape leane. Nambato kiŋi pi-ape pua ateyo-angi, kenda-pene koo kam-bua tupa nambanga epeya-kola, yakam-ato namba tepa naene, namba towa atuatalaini. Tene okonena, matili yakamanambana yuu epene okona poto, tomoipapi, no pitiyapale nembo toto, nambatoyakama kiŋi tupa atalapale lokale. Wuanelolowa-kola, yakama kiŋi pitiyaini toko tu-pana pituto, Isatale tane wandakali yamealesa tupana pii lolai tupa lo tika pulu-peyai. Jisasato wuane leaipia. *

Saimone Pita Nimbato Namba Anda Na-peyawane Lolopele Leane Oko

Matiyu 26:31-35; Maki 14:27-31; Jone13:36-38

31 Okone angi, Jisasato Pita lamawu-ato, Saimone, Saimone, wandakali tupa-mane witi dinipi, imbunipi, utupane yapalalaini pua, Sataneto disaipolo yakamapitaka yapa lo mandeke pukale nemboteya leaipia. 32 Sataneto wuane nemboteya tekeko, nimbana bilipi oko wetetekoyolane loto, nambato Gote lo potelauwa-ko. Matili nimba yamapane pekelole-angi, nimbana amene tupa minu tailaya ape leaipia. * 33 Wuane lea-kola,Pitato Jisasa lamawuato, Akali Andane,namba nimba towa atu katapusa andakapupe-pene guleandopi, omape-pene gule-andopi, nambato katulo wuane pukale lomandeke pitawa ateyo leaipia. 34 Wuanelea-kola, Jisasato bala lamawuato, andipaeka pauli maipa mindimane pii nalola-kola, ole tepoainga nimbato wandakaliminditupa lamawuato, nambato Jisasaanda na-peyawane lolopele lo nambatonimba langeyo leaipia.

Mandeke Pitawa Atalapape Leane Oko35Wuane lalu, Jisasato balana disaipolo

tupa tipa puato, wamba nambatoyakama nuupi, munipi, sukepi, mindimandi napene, mee pulupa lewa-angi,yakamanga minditaka mindi jia ya-kola

ateaipe leaipia. Wuane lea-kola, utupane-mane minditaka mindi nanimanga jianaya-kola, atema leainipia. *

36-37 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, wamba nambato yakama meepulupa lewa tekeko, andipa Gotena piipepa pelene eya mindi nambanga eneneguloyale peya. Pii okonemane loto, wan-dakali tupamane akali oko bala mana kootupa minalane loto, koo pua atalaini akalitupa towa mina mindiki leaini layene eya.Akali minditupa-mane nambanga wuanepulai-kola, pii layene okone nambangaenene gulolo-peya. Tene okonena, andipayakamato mindisa polai-angi, nuu, muni-la, yaindo, okonelapo mandiyu pupe-peneguleya. Akali mindi bala kandepa luuai napene ateaindo, balana tona sakesapulane oko akali waka mindimane kambomeakale salimi loto, muni molane okone-mane kandepa luu mindi kambape-peneguleya leaipia. * 38 Jisasato wuanelea-kola, balana disaipolo tupamane balalamawuato, Akali Andane, nanimato kan-depa luu lapo yatawa ateyama leainipia.Wuane leai-kola, Jisasato atu yalua leaipia.

Jisasato Bala Gesemani Olipi WangianeOkona Poto, Pote Leane Oko

Matiyu 26:36-46; Maki 14:32-4239 Wuane lalu, Jisasa bala Jutusaleme

tepa alu, Olipi wangiane okona ole dindipalane pua teke pea-kola, balana disaipolotupa atu peainipia. 40 Wangiane okonenapeakaiyu leai-kola, Jisasato balana dis-aipolo tupa lamawuato, Sataneto yakamaminu mandeke pula-kola, yakama yuungapeakolaini. Pote lo atalapa leaipia.

41-42 Wuane lalu, Jisasa bala ambinga-yale akali-mane yandate peyo lopape-pene mindi gulo poto, aiki lekawa poteloto, nambana Ayiane Gote, nambato tan-daka nape-pene oko peya wanju olaneasini mindi yando, nimbato asini okonelumbape. Nimbato wuane pula lo nam-bato nembo teyo tekeko, nambato nemboteyo pua napene, nimba tane nembo telepua pipe leaipia. 43-44 [Jisasato wuane lopote lea-kola, enjole mindi ati kenga atalaepoto, Jisasa minu tai laya ya-kola, Jisas-ato lapone teke pote leaipia. Okone angibala yamapane kenda andane wato, potetaimane lea-kola, weno pundu balanga kili

* 22:25-27: Mt 20:25-28; 23:11; Mk 9:35; 10:42-45; Jo 13:12-16 * 22:28-30: Mt 19:28 * 22:32: Jo 17:15* 22:35: Lk 9:3; 10:4 * 22:36-37: Ais 53:12

Page 179: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 22:45 176 Luku 22:63-64leane okomane tundupa gulo yuunga dopolo tepa yaepia.]

45 Jisasa bala pote lo koyo piyu, ikalalu poto, balana disaipolo tupa andea-kola, utupane-mane yamapane kendawa,limu palu ateaininga andeaipia. 46Andoto,Jisasato utupane lamawuato, anu peakaleyakamato limu palu ateyaipe. Satanetoyakama minu mandeke pula-kola, yakamayuunga peakolaini. Ika loto, pote lo ata-lapa leaipia.

Jutasato Jisasa Ene Peteane OkoMatiyu 26:47-56; Maki 14:43-50; Jone 18:3-

1147 Jisasato wuane lo atea-kola teke,

balana disaipolo alesa tupana akali Ju-tasa lene oko bala akali kambua towaatu epeaipia. Jutasa bala Jisasa nunuloyale, wamba ini ingane bala ateangamandaka epeaipia. 48 Epea-kola, Jisasatobala lamawuato, Jutasa, nimbato AkalinaIwanane oko nunu lele okomane ene pe-telepe leaipia. 49 Wuane lea-kola, bal-ana disaipolo tupamane andeai-kola, akaliepeaini tupamane Jisasa andi lolo epalaiyalo andeaini-pia. Andoto, utupane-maneJisasa tipa puato, Akali Andane, nanimatoakali utupa kandepa-mane yoko amapeleainipia. 50 Wuane lalu, Jisasana di-saipolo mindimane pitisa akali kawaneokona piape akali mindina alene tikasa-tole kandepa-mane yoko taka lo tepayaepia. 51 Wuane pea-kola, Jisasato kon-dalapa lalu, akali okonena alenenga kiiyata wato, mo atu yaepia.

52 Juta yamena akali kawanepi, pitisaakali kawanepi, lotu anda andane okonasukutiti akali kawanepi, utupane-maneJisasa andi lolo epeai-kola, balato utu-pane tipa puato, nambato gapomane okoyanda pimawuato, minditaka pake nalanenembo toto, yakamato kandepa luupi,mulipi, utupane awuato, namba andi loloepeyaipe leaipia. 53 Ole dindi nambayakama towa atu lotu anda andane okonaende anda-pangosa ataima. Okone angi,yakamato namba andi nalapia tekeko,undupi-lene okona tai-lene okomane pi-ape taimane peya-kola, yakamato katulonamba andi lolopeyai. Jisasato wuaneleaipia.

Pitato Jisasa Anda Na-peyawane LeaneOko

Matiyu 26:57-58,69-75; Maki 14:66-72; Jone18:15-18,25-27

54 Jisasato wuane lea-kola, akaliutupane-mane bala andi lo auwa peai-angi, Pita bala amonga-yale ata iki lamawatama peaipia. Utupane-mane Jisasaandi lo auwa poto, pitisa akali kawaneokona andaka kolandaka leai-kola, Pitabala kamaka ateaipia. * 55 Okone angi,akali minditupa anda okonena ende anda-pangosa ita yango, upa endo yo peteai-kola, Pita bala poto, utupane towa atupeteaipia. 56 Petea-kola, piape wandamindimane bala andapeyo yoto, akali oopeteya oko balapi Jisasa towa atu atalapeleleaipia. 57 Balato wuane leane tekeko,Pitato wanda okona pii okone tanga loto,wanda, nambato Jisasa anda na-peyawaneleaipia.

58 Aŋa matili yale akali mindimane Pitaandoto, nimbapi Jisasana disaipolo mindiatele lea-kola, Pitato akali okonena piiokone yano peyoto, akali, nambato balaanda na-peyawane leaipia. 59 Wuane lea-kola, matili awa mindikipi mindi pea-kola,akali waka mindimane pii leyo nayu loto,akali oko bala Galili disitiki tane yako.Enene wetete, bala Jisasa towa atu ata-lapele ya leaipia.

60 Wuane lea-kola, Pitato akali okonelamawuato, akali, nimbato aki nembototo, wuane lelepe. Nambato akali okonenembo nateyo. Balato wuane lata ya wete,eka pauli maipa mindimane pii leaipia.61 Eka pauli okonemane pii lea-angi, AkaliAndane oko bala anda peke loto, Pitaandatawa ya-kola, wamba Akali Andaneokomane namba languato, andipa ekapauli maipa mindimane pii wene loyalepula-kola, ole tepoainga nimbato wan-dakali minditupana wenonga atoto, nam-bato Jisasa anda na-peyawane lolopele lonamba langiya oko enene ya lo nemboteaipia. 62 Wuane nembo toto, Pita balaende kamaka poto, ai lo yamataka leaipia.

Akali Minditupa-mane Jisasa AndoLamba Leaini Oko

Matiyu 26:67-68; Maki 14:6563-64 Okone angi, Jisasa kote leakale

lo minatawa ateaini akali tupamane balalamba leainipia. Lamba loto, utupane-mane Jisasana lene lapalapa-mane yake

* 22:54: Sam 31:11

Page 180: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 22:65 177 Luku 23:10pua ombo wato, bala peyalu, nimba po-topesa akali gulo, akali okomane nambapeleya lo nanima langi leainipia. 65Wuanelalu, akali utupane-mane Jisasa lamba loto,pii koo waka-waka kambua kimbu pualeainipia.

Juta Yamena Kanjole Okomane JisasaKosimi Leaini Oko

Matiyu 26:59-66; Maki 14:55-64; Jone18:19-24

66 Loo tupana mana andene akalipi,pitisa akali kawanepi, akali utupanenaminditupa Juta yamena kanjole okonaateainipia. Waa lea-kola, akali utupane-mane Jisasa kosimi lamakale lo epoamunguli peai-kola, akali minditupa-mane Jisasa utupanena wenonga andilo awua epeainipia. 67 Epeai-kola, Jutayamena kanjole akali kawane utupane-mane bala lamawuato, nimba Mesayaoko ateendo, nimbato nanima langileainipia. Wuane leai-kola, Jisasatoutupane lamawuato, nambato yakamanapii okone yano pelewando, yakamatonambana pii okone bilipi nalolo-peyaileaipia. * 68Nambato piimindi yakamangatipa pewando, yakamato nambana piiokone yano peya napulu-peyai. 69Wuanetekeko, andipapi, matili-matilipi, AkalinaIwanane oko bala Gote tai wetete okonakii tikasa pitulu-peya leaipia. *

70 Wuane lea-kola, Juta yamena kan-jole tupa pitaka-mane bala tipa puato,nimba tane Gotena Iwanane ateyo nembototo, wuane lelepe leainipia. Wuane leai-kola, Jisasato utupane lamawuato, yakam-ato namba Gotena Iwanane ateya leyaiokoni leaipia. 71Wuane lea-kola, utupane-mane loto, bala tane pii okone leya-kola,nanimato ale eyama-ko. Anu peakaleakali wakamindimanewisanisa atoto, balatane Mesaya oko ateyo lalane lo nanimalangeakale maliyo atamakalepe leainipia.

23Pailate Wenonga Juta Yame-mane Jisasa

Kosimi Leaini OkoMatiyu 27:1-2,11-14; Maki 15:1-5; Jone

18:28-381 Wuane lalu, Juta yamena kanjole

tupa pitaka ika loto, Jisasa bala Pailatepeteanga andi lo awua peainipia. 2 Pulu,Pailate wenonga akali utupane-mane

Jisasa kosimi loto, nanimato ale aima-kola, akali okomane pii mindi loto, nambayakamana kiŋi Mesaya lene oko ateyo-ko.Yakamato takisa muni tupa Lomo tanegapomane akali kawane Sisa oko maulainilalane. Balato Juta yame nanimana manaepene tupa minu koyalane teke leainipia.3 Wuane leai-kola, Pailateto Jisasa tipapuato, nimba Juta yamena kiŋi okopeleaipia. Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, nimba tane lele okoni leaipia.

4 Wuane lea-kola, Pailateto wandakalikambua amunguli pua ateaini tupapi,pitisa akali kawane tupapi, utupanelamawuato, nambato akali oko kosimilolane tene mindi ando mia napeyoleaipia. 5 Wuane lea-kola, wandakaliutupane-mane pii taimane wete loto,wamba akali okomane Galili disitikiokona ato tewa mana lamaiyane leainipia.Balato mana lamawua atoto, wandakalitupanga nembo-tene koo minditupa minaika layawa epoko pua atalu, matili balaJutiya disitiki okona epeane. Andipa waliepo atoto, balato wuane pua teke ateyaleainipia.

6 Wuane leai-kola, Pailateto utupanetipa puato, akali oko bala Galili disitikitanepe leaipia. Wuane lea-kola, wandakalimindimane Pailatena pii okone yano pey-oto, enene, bala Galili tane mindi ateyaleaipia. 7 Wuane lea-kola, Pailateto Galilidisitiki ando atalane akali kawane Etoteokomane Jisasana kote oko ale ape-penenembo teaipia. Pasopa angi, Etote bal-api Jutusaleme tano okona epo atolopeyanembo toto, Pailateto yanda yene mindi-tupa lamawuato, yakamato Jisasa andi loawua poto, Etote ateyanga pulupa leaipia.*

Etote Wenonga Jisasa Kosimi Leaini Oko8 Jisasato metekolo piape tai minditupa

pua ateya lene oko Etoteto wamba aleyaepia. Ale wato, matili Jisasato metekolopiape tai mindi pula-kola, lee-mane an-dokale nembo tatawa atoto, Etoteto eeana kambua maliyo ateane okonena, bal-ato Jisasa epeanga andoto, epele weteyaepia. 9 Epele wato, balato pii kambuaJisasanga tipa pea-kola, Jisasato balana piileane utupanena mindikipi mindi yanonapeleai-pia. 10 Yano napelea-kola, lootupana mana andene akalipi, pitisa akali

* 22:67: Jo 3:12-13 * 22:69: Ap 7:56 * 23:7: Lk 3:1-2

Page 181: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 23:11 178 Luku 23:28-31kawanepi, utupane-mane Jisasa taimanekosimi leainipia.

11 Kosimi leai-kola, Etotepi, balana amiyanda yene ateaini tupapi, utupane-maneJisasa anda napi loto, lamba leainipia.Lamba loto, utupane-mane tona epenewetete kiŋi-mane piyaini okonetakamindibalanga piya maiyu, ami yanda yeneminditupa lamawuato, yakamato Jisasaandi lo awua poto, Pailate ateyanga pekelalapa leaipia. 12Wamba Etote, Pailate-la,okonelapo yanda-pene atalapele tekeko,Okone angi, okonelapo liyamba amenegulo atoto, epelewa ateapele-pia.

Pailateto Jisasa Ita Malamanda OkonaPeyo Yuka Alapa Leane Oko

Matiyu 27:15-26; Maki 15:6-15; Jone 18:38–19:16

13 Jisasa bala Pailate ateanga andi loawua peai-kola, Pailateto pitisa akalikawanepi, Juta yamena akali kawanetupapi, wandakali ongane ateaini tupapi,utupane pitaka epo amunguli piyapaleaipia. 14 Epo amunguli peai-kola,Pailateto utupane lamawuato, wambayakamato akali oko andi lo awua nambaatalo okona ipupia leaipia. Yakama epoto,akali okomane Juta yame wandakalinanimana mana epene tupa minukoyalane lo namba langiyai. Teneokonena, yakamana wenonga nambatopii kambua balanga tipa piyo tekeko, akalioko kosimi lolane tene mindikipi mindiando mia napiyo oko yakamato andalaiokoni.

15 Etotetopi, Jisasa kosimi lolane tenemindi ayia pitete wato, bala nanima ateya-manga peke leakale lala ya oko nani-mato andeyama okoni. Akali oko bal-ato koo mindikipi mindi napipiya yako.Tene andokona, nanimato bala peyo omelamakalepe. 16 Tene koo mindi balanga yanapeya-ko. Ami yanda yene mindimanebala kunju-mane peleakale lokale. Peyola-kola, nambato bala tita lo tepa wakaleleaipia.

17-19Wamba akali Batapasa lene mindi-mane Jutusaleme gapomane oko yanda pi-mawuato, akali mindi peyo ome lea-kola,gapomane okomane bala andi leaipia.Wuane tekeko, Pailateto Jisasa tita lo tepawakale lea-kola, wandakali amunguli puaateaini tupa pitaka-mane pii taimane loto,Batapasa tita lo tepa alu, Jisasa andi loawua poto, ita malamanda okona peyo

yuka aa leainipia. 20Utupane-manewuaneleaini tekeko, Pailateto Jisasa tita lo tepawakale nembo toto, pii wamba leaneokone teke dee lapone lolo-peke leaipia.21Wuane lea-kola, wandakali ateaini tupa-mane pii taimane latawa yapo wato, Jisasaita malamanda okona peyo yuka aa lakapeainipia.

22Wuane laka peai-kola, ole tepone guloPailateto wandakali utupane lamawuato,balato mana koo andoko minapia-kola,nambato bala ita malamanda okona peyoyukawakalepe leaipia. Akali oko peyo omelolane tene mindi nambato ayia pitetewato kondalo. Anu peakale nambato balapeyo ome lokalepe. Ami yanda yenemindimane bala peleakale lokale. Peyola-kola, nambato bala tita lo tepa wakaleleaipia. 23 Pailateto wuane lea-kola, wan-dakali utupane-mane pii taimane weteloto, Jisasa ita malanda okona peyo yukaaa leaini okonemane Pailatena pii leaneokone ango yaepia.

24-25Ango yai-kola, Pailateto utupanenapii okone wato minukale nembo teaipia.Wamba Batapasato gapomane oko yandapimawuato, akali mindi peyo ome leanetekeko, Pailateto Juta yamena pii watominuto, akali okone tita lo tepa yaepia.Wuane piyu, Pailateto Juta yamena piiwato minuto, Jisasa ita malamanda okonapeya yuka alapa loto, ami yanda yene tu-panga mayaepia.

Jisasa Bala Ita Malamanda Okona PeyoYuka Yaini Oko

Matiyu 27:32-44; Maki 15:21-32; Jone19:16-27

26Ami yanda yene tupamane Jisasa balaita malamanda okona peyo yuka oyale,bala atu Jutusaleme tepa alu, peainipia.Peai-kola, Saitini tano okona tane akaliSaimone lene mindi Jutusaleme epoyaleepea-kola, asiningamalanda yainipia. Ma-landa wato, ita malamanda Jisasato awuaepeane okone Saimoneto aiyakale lo, amiyanda yene tupamane Saimonena paiya-nenga mo ayia yainipia. Mo ayia yai-kola, Saimoneto ita malamanda okoneaiyu, Jisasa pea okonamasianengawatamapeaipia. 27 Wandakali kambua Jisasanamasianenga watama peaini utupanenawanda kambua-mane ondo wato, ai an-dane lo yamataka lama peainipia.

28-31 Wanda utupane-mane ai andanelo yamataka lama watama epeai-kola,

Page 182: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 23:32 179 Luku 23:44-46Jisasato anda-peke loto, wanda utupanelamawuato, namba dini epene lialaneita saka gulo ateyo-kola, kenda-peneandane okone nambanga epeya leaipia.Jutusaleme tane wandakali yakama diniliya napiyane ita kapu gulo ateyai-kola,kenda-pene anu-pene mindi yakamangaepolopeya yape. Matili yanda-pene akalitupamane Jutusaleme tano oko minukoyolo epola-angi, kenda-pene andanewete mindi yakamanga epolopeya. Okoneangi, wandakali-mane pii mindi loto,andopane-mane andu nanola-kola, wandapitulai tupapi, wanda andopane mandinapene pitulai tupapi, wanda kinambulipitulai tupapi, utupane palaka pupe-pene pitete naolo-peyama nembo toto,epele ape-pene lolopeyai. Kenda-peneandane okone epola-angi, Jutusalemetane wandakali tupamane ati peleya tupalamawuato, yakamato lopayia epoto,nanima peyo pulu piyapa lolopeyai.Utupane-mane wangiane peleya tupalamawuato, inyu epoto, nanima peyoombo alapa lolo-peyaiko. Jutusaleme tanewanda yame yakamato namba ondo wato,ai na-lalapape. Yakama tanepi, yakamanaandopanepi, utupane ondowato, ai lalapa.Jisasato wuane leaipia. *

32 Okone angi, koo piyapele akali lapoJisasa mandaka ita malamanda lapongapeyo yuka oyale, ami yanda yene tu-pamane akali okonelapo andi lo awuapeainipia. 33 Utupane-mane yuu kawanekulini lene okona peakaiyu loto, Jisasabala ita malamanda mindina peyo yukayainipia. Wuane piyu, utupane-mane koopiyapele akali okone-lapona mindi Jisas-ana kii tikasa ita malamanda mindinapeyo yuka alu, mindoko balana kii koy-asa ita malamanda mindina peyo yuka alupeainipia.

34 Utupane-mane Jisasa ita malamandaokona peyo yuka yai-kola, balato poteloto, wandakali utupa-mane namba apiateyape nembo natene ato, namba peyoyuka eyai okonena, Ayiane Gote nimbatowandakali utupana mana koo oko apia-maipe leaipia. Okone angi, ami yanda yenetupamane Jisasana tona mindiki-mindikilo mia-makale loto, laki leainipia. *

35Okone angi, wandakali ongane ateainitupamane andatawa ateai-kola, Juta ya-

mena akali kawane tupamane Jisasa lambaloto, balato wandakali waka tupa moyalaepiako. Goteto bala Mesaya oko ateakalelea yando, bala tane katulo taputi puameakale leainipia. *

36-38Wamba Jisasa bala peyo yuka yainiokone angi, akali mindimane akali okobala Juta yamena kiŋi oko ateya lo pepapeyalu, Jisasana ita malamanda okonakawanenga yuka yaepia. Matili amiyanda yene tupamane mandaka epoto,pepa okone dii lo andoto, Jisasa lambaloto, nimba Juta yamena kiŋi ateendo,nimbato nimba tane molo-peke lapeleainipia. Wuane lalu, utupane-manebala tipa puato, nimbato ipa waene kaa-pene pinika lene oko nolape leainipia. *39Koo piyapele akali lapo peyo yuka ataneateapele okone-lapona mindimane Jisasalamba loto, nimba Mesaya oko ateendo,nimba tane taputi pua mialu, nalipapitaputi pua miape leaipia.

40-41Wuane lea-kola, koo piyapele akalimindoko-mane bala laiya loto, nimbatoGote yuku naene, wuane lelepe leaipia.Nalipatomanakoominalapele tupana yolekoomeyapa okomiape-pene tekemeyapa-ko. Akali okomane koo mindikipi mindinapipia-kola, Goteto kenda-pene nalipageya okopene teke balanga mee maiyaleaipia. 42 Wuane lalu, balato Jisasalamawuato, Jisasa, nimba kiŋi gulole-angi,nimbato namba nembo tolo-peke lapeleaipia. 43 Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, nambato pii enenewetemindinimba langeyo. Andipa teke nimba nambatowa atu Patandaisa yuu epene okonaatolo-peyapa leaipia.

Jisasa Omeane OkoMatiyu 27:45-56; Maki 15:33-41; Jone

19:28-3044-46 Otonga oto kulini okona nai oko

undupi loto, yuu tupa pitaka undupilamangua atane angu atama peaipia.Matili ole-lene siti kiloko lea wete, Jisasatopii taimane loto, Aiyane Gote, nambanatandini oko nimbana kii tokonga yataeyo lalu, omeaipia. Omea-kola, lotu andaandane okona lapa-lapa andane yukaatane ateane oko kawanenga ato tewa,atutu kao lo lapo pea-kola, yuu oko tiipulu-peke leaipia. *

* 23:28-31: Lk 21:23-24; Ose 10:8; Lap 6:16-17 * 23:34: Ais 53:12; Sam22:18 * 23:35: Sam22:7-8 * 23:36-38:Sam 69:21 * 23:44-46: Lk 8:1-3

Page 183: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 23:47 180 Luku 24:8-1047 Mangene andane peane utupane

pitaka andoto, ami yanda yene andoatalane akali okomane Gotena geneoko laiyu loto, enene wete, akali okobala akali tika-pene epene wetete mindiatalaeya leaipia. 48 Wamba ami yandayene tupamane Jisasa peyo yuka olo peainiokone angi, wandakali kambua-maneandolo peainipia. 49 Okone angi, Jisasatowa epelewa atene wandakali tupapi,Galili disitiki okona atalu, Jisasa watamaepeaini wanda tupapi, utupane pitakaamonga-yale atoto, mangene utupaneandatawa ateainipia.

Josepeto Jisasa Mali Peane OkoMatiyu 27:57-61; Maki 15:42-47; Jone

19:38-4250-51 Wamba Jutiya disitiki tano Ati-

matiya okona tane Josepe lene mindibalana yuu tene okone tepa alu epoto,Jutusaleme tano okona ateaipia. Bal-ato mana epene tika-pene tupa minuatoto, Goteto wandakali tupa ando atoloepeakale lo maliyo ateaipia. Bala Jutayamena kanjole okona ateane tekeko, kan-jole okonena akali waka tupamane Jisasaomeakale leai-kola, balato utupanena piileaini tupapi, mana mineaini tupapi, utu-pane atu yalua naleaipia.

52-54 Juta yame wandakali tupamaneanate-lene Sambasa oto oko andamakalenembo toto, pitaka taka wamba ini man-deke piyaini oto oko epea-kola, Jisasaomeaipia. Sambasa oko wamba mandakaepea-kola, Josepe bala Pailate ateangapoto, Jisasana umbaini oko namba gu-lape lo tee lea-kola, Pailateto atu yalualeaipia. Wuane lea-kola, Josepeto Jisas-ana umbaini oko ondo yuunga tepa wato,lapa-lapa epenewetemindimane yake puaombo wato, awua peaipia. Wamba akaliminditupa-mane wandakali mali pulanepanda wenene mindi ana ati mindina kuapeaini tekeko, okonena wamba wandakalimindi mali napeainipia. Josepeto Jisasanaumbaini oko awuapoto,mali okonena yatayaepia.

55 Wamba wanda minditupa Galili dis-itiki okona atoto, Jisasa watama epoto,Jutusaleme epeainipia. Matili JosepetoJisasa mali pulu pea-angi, wanda utupane-mane watama poto, Jisasana umbaini okowua pua yata ya lo andeaini-pia. 56Andalu,wanda utupane yakama Jutusaleme peke

loto, matili wele tunduma-pene tupa Jisas-ana umbaininga ayia olo makale nembototo, wele utupanemomandeke peainipia.Mandeke piyu, loo oko wato minuto, Sam-basa angi utupane yakama mee oto mopeteaini-pia. *

24Jisasa Bala Malinga Ika Leane OkoMatiyu 28:1-10; Maki 16:1-8; Jone 20:1-10

1 Sande angi upa pitane wete wandautupane yakama ika loto, wele tundupa-pene tupa mandeke pua yata yaini tupamo mandiyu, Jisasa mali pitane ateaneokona peainipia. 2 Poto andeai-kola, Jisas-ana mali asia lomba tuma peane ana pataandane wete oko minu pendeke layeneyaepia. 3 Pendeke layene ya-kola, wandautupane-mane mali ana anda okonenakolandaka loto, andeai wete, Jisasana um-baini okomali okonena nayanga andeaini-pia. 4 Naya-kola, balana umbaini okoaninga eyape lo nembo kambua toto, an-deai wete, wamba kapoyale akali lapoutupane ateainga mandaka ateapele-pia.Akali okonelapo liyambana tona peapeletupa tii wetete piyoko pene ateapi-kola,wanda utupane-mane akali okonelapo an-doto, yuku-mane omeainipia.

5-7 Yuku-mane omoto, wanda utupaneyakama anda yuunga lo ateai-kola, akaliokonelapo-mane wanda utupane lamawu-ato, wamba Jisasa bala yakama towaatu Galili disitiki okona ateai-angi, bal-ato yakama languato, matili akali mindi-mane Akalina Iwanane oko ene pitulu-peya leaipia. Ene pitula-kola, koo piyainiakali minditupa-mane bala itamalamandaokona peyo yuka olopeyai. Peyo yukaolai-kola, bala omalu, ole teponena ma-linga ika lolopeya lo balato yakama langeaoko yakamato nembo tolo-peke lalapa.Wamba balato wuane leane pua teke,andipa bala malinga ika lalu pala. Balamali okona ya napeya-ko. Anu peakaleyakamato akali saka ateya okone wan-dakali omene yalane mali okona ayiapeyaipe leapelepia. *

8-10 Enjole okonelapo-mane wuaneleapi-kola, Makatala tane wanda Matiyaokopi, Jemesa angini Matiya okopi, wandaJowanapi, wanda waka utupane towaatu epeaini tupapi, utupane pitaka-maneenjole okone-lapona pii leapele tupa ale

* 23:56: Ek 20:10; Lo 5:14 * 24:5-7: Lk 9:21-22

Page 184: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 24:11 181 Luku 24:25-26wato, pii Jisasato wamba leane utupanenembo tolo-peke leainipia. Nembo tolo-peke lalu, wanda utupane-mane Jisasanamali okone tepa alu peke loto, Jisasanamali okona minditaka lee-mane andeainitupapi, pii ale yaini tupapi, utupane pitakaaposolo akali masia tupapi, Jisasa lo bilipilene wandakali waka tupapi, utupanepitaka lamai-yainipia. 11 Lamai-yaikola,wandakali utupane-mane pii utupane alewato, wanda utupane-mane kee ene gulopii okone leyai nembo toto, pii leaini tupabilipi naleainipia.

12 Wandakali utupane-mane wuanenembo teaini tekeko, Pita bala ikaloto, Jisasana mali okona taimane poto,tombawua loto, andandaka leawete, Jisasamali okonena ya napeanga andeapia.Jisasa bala mali peaini-angi, lapa-lapamindimane bala puta pua ombo yainiokone angu tinga layenemali pango okonayanga andeaipia. Andoto, anu piya yapelo Pita bala nembo kambua tama pekeleaipia.

Lapo Akali-mane Jisasa Asininga An-deapele Oko

Maki 16:12-1313 Ole okone angi teke, Jisasa lo bilipi

lene lapo akali Jutusaleme tepa alu, tanoaŋako Emeasa lene okona poyale asiapeapelepia. Tano okone Jutusalememandaka-yale kilomita masiapi mindipoyale asia peapelepia. 14 Tano okonenapoyale, akali okonelapo-mane asiningapoto, mangene peane tupa temane lopii lalawa pima peapelepia. 15 Pii lamapeapi wete, Jisasa bala akali okonelapowato minalu, akali okonelapo towa minamindiki loto, atu peainipia. 16 Atupeaini tekeko, minditaka mindimane akaliokone-lapona lene oko mo ombo ya-kola,akali okonelapo-mane Jisasa atu peyamalo anda napene peapelepia.

17Akali okonelapo-manepii lalawapimapeapi-kola, Jisasato okonelapo tipa puato,asininga liyambato aki pii mindi lalawapua lama peyapipe leaipia. Wuane lea-kola, akali okonelapo-mane mini kendawato, asia puu napene, mee ongane atoto,weno omo ateapele-pia. 18 Atoto, akaliokone-lapona mindi gene Kilopasa leneokomane Jisasana pii leane okone yanopeyoto, satete ateyama okona mangenekambua wete pipia leaipia. Mangene

kambua wete pipia-kola, Jutusaleme yuuokonawandakali ataima tupa pitaka-manealewa nemboto ateyama-ko. Nimba anguale naene, opene mindisa atalu epelepeleaipia.

19 Wuane lea-kola, Jisasato akaliokonelapo tipa puato, mangene aki mindipipiape leaipia. Wuane lea-kola, akaliokonelapo-mane balana pii okone yanopeyoto, wandakali pitakana wenongapi,Gotena wenongapi, Nasatesa tane Jisasabala potopesa akali enene wete mindiatoto, metekolo piape tai-lene tupa pikipuato, Gotena pii taimane lamaiki peaneleaipia.

20-21 Balato Gotena piape okonelapopiki pua atea-kola, bala potopesa akaliepolopeya layene okone epo atoto, nanimaIsatale tane tupamoyo ateya nembo tema.Wuane tekeko, pitisa akali kawane tupapi,nanimana akali kawane tupapi, utupane-mane bala kosimi loto, gapomane oko-mane bala peyo ome leakale lo maipiai-kola, ami yanda yene tupamane bala itamalamanda okona peyo yuka apiai-ko.Bala mali pitane ateya-kola, andipa oletepone guleya. *

22-23 Andipa upa pitane wetete nanimayame wanda minditupa-mane Jisasanamali okona poto andalai-kola, balana um-baini oko mali okonena ya napiya yala. Yanapiya-kola, wanda utupane-mane pekeloto, nanima languato, nanimato Jisasanamali okona poto andalama-kola, enjolelapo atalapi yala lalai. Enjole okonelapo-mane Jisasa bala saka ateya lalapi loto,wanda utupane-mane nanima langiyai-kola, nanimato pii utupane pitaka alewato, moko andane lalama. 24Moko loto,nanima yame minditupa-mane Jisasanamali andolo palai-kola, pitaka taka wandautupane-mane lalai tupa enene lalai yalo andalai yala tekeko, akali utupane-mane Jisasa bala angini anda napiyai yalaleapelepia. *

25-26 Wuane leapi-kola, Jisasato akaliokonelapo tipa puato, Kataisa balatotandaka andane wamba ini nalu, matilibala gene andane miape-pene okoliyambato nembo nateyapipe. Wambapotopesa akali tupamane loto, Kataisatokenda-pene kambua awua atalu, matilibala omalu, ika loto, ati kenga polopeyaleainipia. Anu peakale liyamba akali

* 24:20-21: Lk 19:11; Ap 1:6 * 24:24: Jo 20:3-10

Page 185: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 24:27 182 Luku 24:45mini napalene gulo atoto, potopesaakali tupamane pii leaini utupane pitakakapoyale bilipi naleyapipe leaipia. *27 Wuane lalu, Jisasato pii wambaMosesapi, potopesa akali waka tupapi,utupane-mane bala ando pepa peleainitupa pitakana tene tupa lo pana wato,akali okonelapo lamai-yaepia. *

28 Jisasato akali okonelapo pii manalamaima poto, Emeasa tano okonamandaka yale pulu, yuu waka mindisapoyale peaipia. 29 Poyale pea-kola,akali okonelapo-mane Jisasa lamawuato,ole loyale, nai baa andaka peya-ko.Nalipa towa palimakalenga, nimba puunapene, kondaa leapelepia. Wuane leapi-kola, Jisasa bala akali okonelapo towapalimakale lalu, andaka poto, peteaini-pia.

30Andaka pituto, matili akali okonelapotowa tomo noyale, Jisasato betesa mindimoto, Gote wayu pele lo pote lalu, betesaokone konde loto, akali okonelapo neakalemaiyapia. 31 Jisasato betesa maya wete,akali okone-lapona lene tii pea-kola,akali okonelapo-mane bala Jisasa ya loandeapele-pia. Andeapi-kola, akali okone-lapona wenonga okone angi teke Jisasabala kapoyale latako peaipia. 32 Latakopea-kola, akali okonelapo liyambatopii lalawa puato, wamba nanima asiniepalama-angi, balato Gotena pii pepapelene eya minditupana tene tupa nalipalangiya okomane nalipana yamapanemina ika laya ala okoni leapelepia.

33Wuane lalu, okone angi teke liyambaika lalu, Jutusaleme peke loto, Jisasanadisaipolo alesa akali tupapi, wandakaliwaka minditupapi, utupane pitakaamunguli pua ateainga andeapili-pia.34 Andeai-kola, wandakali amungulipua peteaini tupamane akali okonelapolamawuato, enene wete, bala malinga ikalala-kola, Saimoneto andala yala leainipia.* 35 Wuane leai-kola, akali okonelapo-mane wandakali utupane lamawuato,nalipa Emeasa yuu okona poyale palapa-kola, asininga Jisasato pii minditupanalipa langiyu, balato betesa konde loto,nalipa giyu piya-kola, nalipato bala Jisasaya lo andalapa leapelepia.

Jisasato BalanaDisaipolo Tupa Piape Pulu

Pulupape Leane OkoMatiyu 28:16-20; Maki 16:14-18; Jone

20:19-2336 Akali okonelapo-mane pii utupane

lamawua ateapi wete, Jisasa balawandakali utupanena tombenenga epoateaipia. 37 Epo panawa atea-kola,wandakali peteaini utupane-mane balaandoto, balana tandini epo ateya nembototo, yuku-mane omeainipia. *

38-39 Yuku yai-kola, Jisasato utupanelamawuato, anu peakale yakamato nambatandini angu epeya lo nembo kambuatoto, yukuwa ateyaipe. Nambana tandinioko angu ipupia-yale, umbaini kulinipinambana ateya okopene ata napipia-yaleko. Yakamana kii-mane namba minaandalapa. Namba Jisasa ateyo. Nambanakini kenengapi, nili peyapiai matikini ooeya utupa yakamato andalapa. 40 [Wuanelalu, Jisasato balana kini kenengapimatikini yane tupa wandakali peteainiutupanenga andawa leaipia.]

41 Wandakali peteaini utupane-manebalana kini kenepi nili peleaini matikiniyane utupane andoto, epele yaini tekeko,Jisasa bala anu pua ika lalu, nanima pe-teyamanga epo ateyape lo tatake wato,akali epo ateya oko bala Jisasa ya lo bilipinaleainipia. Utupane-mane Jisasa balaenene wete epo ateya lo bilipi naleai-kola,Jisasato utupane tipa puato, tomo nolanemindi eyape leaipia. 42 Wuane lea-kola,utupane-mane pisa yangene mindi yainioko bala mo mayainipia. 43 Mayai-kola,balato pisa okone mo nea-kola, utupane-mane andeaini-pia.

44 Andeai-kola, balato wandakali utu-pane lamawuato, wamba Mosesapi, po-topesa akali waka tupapi, utupane-manenamba andayo pii kambua pepa peyo yatayaini leaipia. Akali waka minditupa-manepi pii okonepene teke kambua min-ditupa buku Sama okona pepa peyo yatayainipia. Wamba namba yakama towaatu atema-angi, namba andayo pii pepapeyo yata yaini utupane pitaka matilinambanga enene gulolo-peya lo nambatoyakama langewa-ko. Andipa utupanenambanga enene guleya leaipia. *

45 Wuane lalu, utupane-mane Gotenapii pepa pelene eya utupanena tene tupa

* 24:25-26: Lk 9:21-22 * 24:27: Sam 22:1-21; Ais 53 * 24:34: 1Ko 15:4-5 * 24:37: Mt 14:26 * 24:44:Lk 9:21-22

Page 186: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Luku 24:46 183 Luku 24:53nembo teakale loto, Jisasato utupanemoy-aepia. 46 Utupane moyoto, balato utu-pane lamawuato, Gotena pii pepa peleneeya mindimane loto, Mesaya bala tan-daka andane noto, omalu, ole teponenamalinga bala ika lape-pene. 47 Malingaika lola-kola, Jutusaleme ato tewa, akaliminditupa-mane Mesaya okona gene okoloto, wandakali yame palu pula tupapitaka lamawuato, Goteto yakamanamanakoo tupa apia-geakalenga, yakama yama-pane peke lalapape lape-pene layene eya.48Gotenapii layene eyapua, nambaomalu,malinga ika lalu, saka ateyo oko yakam-ato lee-mane andeyai-ko. Yakamato piapeokone pua atalapape. *

49 Yakamato pii okone wandakalipitaka lamai-yapale nembo toto, wambanambana ayiane okomane potomisa piimindi yakama languato, matili nambatoOli Sipitisa oko yakama gukale lea okoni.Nambato Oli Sipitisa okone yakamangaepeakale lolowa-kola, bala ati kenga atalaepoto, yakama minu tai laya olopeya-ko. Oli Sipitisa okone yakamangaepeakale loto, yakama Jutusaleme tanookona maliyo atalapape. Oli Sipitisaoko epola-kola, yakamato nambana piioko wandakali pitaka lamalu pulupape.Jisasato wuane leaipia. *

Jisasa Bala Ati Kenga Peane OkoMaki 16:19-20; Aposolo 1:9-12

50 Matili Jisasato balana disaipolo tupalamialu, Jutusaleme tepa alu, Betani tanookona mandaka yale peainipia. Yuu oko-nena atoto, Jisasato balana kini okolapoya loto, balana disaipolo tupa belesinimindi mayaepia. 51 Belesini mawua atea-kola, Goteto Jisasa bala ati kenga epeakaleloto mea-kola, bala ati kenga iyu okonapeaipia. 52 Pea-kola, utupane-mane balalo lotu lalu, epele wete wato, Jutusalemepeke leainipia. 53 Peke lalu, ole dindi loutupane-mane lotu anda andane okonaatoto, Gotena gene oko laiyu lo ateainipia.

* 24:48: Jo 15:27; Ap 1:8 * 24:49: Jo 14:16; 15:26; Ap 1:4-5

Page 187: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 1:1 184 Jone 1:19

JONEGotena Pii Layene EpeneJoneto Pepa Peleane OkoSaka Atapowa Ataya Alane Pii Oko Akali

Guleane Oko1 Wamba wetete yuu ati-la naya-kola,

Gotena pii oko ateaipia. Pii oko balatane Gote atoto, bala Ayiane Gote okotowa atu ateapele-pia.* 2 Yuu ati-la ungilea-angi, pii oko bala Ayiane Gote towaatu ateapele-pia. 3 Goteto minditaka eyatupa pitaka pii okomane angu yakale lea-kola, pitaka taka yaepia. Minditaka eyatupa pitakana mindikipi mindi asini wakamindina nayaepia. Jia.* 4 Balanga sakaatapowa atene oko yene. Balanga sakaatapowaatene okonemanewandakali tupamo tii piya yaepia.* 5 Tii-pene oko balayuu undupi-lene okona atoto, tii pua ateyatekeko, undupi-lene okonemane tii-peneoko sia mina napiyane. Jia.*

6 Goteto akali mindi epeakale lea-kola,bala epo ateaipia. Akali okonena gene okoJone.* 7 Wandakali pitaka-mane balanapii ale wato, tii-pene oko lo bilipi leakalenembo toto, Joneto tii-pene oko bala akalioko lo wandakali tupa lamalu epea. 8 Jonebala tii-pene oko jia. Bala wisanisa mindiatoto, tii-pene oko bala akali oo eya okoloto, wandakali tupa lamalu epea. 9Gotenapii oko bala tii-pene enene oko ati kengaatala yuunga epo atoto, wandakali pitakamo tii piyawa atalane.*

10 Balato yuu ati-la yakale lea-kola, yuuati-la okolapo yaepia. Bala yuu okonaateane tekeko, yuunga wandakali tupa-mane bala andoto, akali oko bala Mesayaoko ateya nembo nateai. 11 Akali okonebalana yuu tene okona pea-kola, balayame wandakali tupana kambua-manebala Mesaya oko epeya lo lamia napeai.12 Wuane tekeko, wandakali minditupa-mane bala lo bilipi loto, bala utupanenaAkali Andane oko ateya leai-kola, Gotetoutupane balana andopane tupa gulayayane. 13 Ayiane angini-lamane andopanemindi liyambana tundupa paini mandi-pakale nembo toto, mindi mandiyapele

tekeko, Goteto wandakali tupa balana an-dopane tupa guleakale nembo toto, manaokone wato mina napeaipia. Jia. Balatane-mane wandakali utupane balana an-dopane tupa gulaya alane.*

14 Gotena pii oko bala akali mindigulo atoto, nanima aposolo akali tu-pana tombenenga epo atea. Nanimatoandema-kola, bala Ayiane Gotena iwananemindiki atoto, tai-lene wete atea. Gotetobala epeakale lea-kola, balato wandakalitupa ondo wete wato, wayumane moyoateanga, nanimato andemane. Gotena piienene oko balanga tumbi latane atea.

15-18 Enene, wandakali mindikipimindimane Ayiane Gote oko alu mindikipimindi lee-mane anda napeaini tekeko,balana Iwanane mindiki oko bala AyianeGote towa atu atalane okonemane Gotebala okopene lo nanima andawa leane.Wamba Goteto balana loo tupa Mosesangamaiya-kola, Mosesato Gotena loo utupaneJuta yame wandakali nanima geanetekeko, Jisasa Kataisato nanima ondo wetewato, nanima mee moyoto, Gotena piienene oko nanima langea. Gotena ondoene oko balanga tumbi latane atea-kola,balato nanimapitaka ondowetewato,meemoyaka pua atea. Ipa peya-maiyane akaliJoneto Jisasa epeanga andoto, wandakalitupa pii taimane lamawuato, wambanambato akali mindi matili epolopeya loyakama langewa okoni leaipia. Angini-mane namba mandi napenenga, akaliokone bala wamba ini bulupane ateaipia.Wuane nembo toto, nambato akali okonebala nambana Akali Andane oko atolopeyalo yakama langewa okoni. Akali okonebala andipa amo epeya oko andalapa.Joneto wuane leaipia.*

Ipa Peya-maiyane Akali Joneto Gotena PiiLeane Oko

Matiyu 3:1-12; Maki 1:7-8; Luku 3:15-1719 Alu mindi, Jutusaleme tane Juta

yame wandakali tupamane pitisa akalipi,Lipai yame akalipi, utupanena mindi-tupa lamawuato, ipa peya-maiyane akaliJone oko bala ateyanga poto, yakam-ato nimba apipe lo bala tipa piyapaleainipia. Wuane leai-kola, akali utupane-mane poto, bala tipa peai-kola, balato

* 1:1: Jo 17:5; 1Jo 1:1-2; Lap 19:13 * 1:3: 1Ko 8:6; Kol 1:15-17; Ip 1:2 * 1:4: Jo 5:25-27 * 1:5: Jo 3:19-21* 1:6: Mt 3:1-4; Lk 1:13-17,76-79 * 1:9: Jo 8:12 * 1:13: Jo 3:3-6; Pl 2:7; Jo 2:11; 1Pi 1:22-25 * 1:15-18: Ek33:20; 34:28; Lom 6:14; Jo 6:44-46; 1Ti 6:13-16

Page 188: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 1:20 185 Jone 1:39wisanisamindi atoto, utupanena pii okoneyano peleaipia. 20 Utupane-mane balalamawuato, nimba Mesaya oko jia yalualeai-kola, balato utupanena pii okonetanga nalene, pii tika pua loto, enene,namba Mesaya oko jia leaipia.

21 Jia lea-kola, utupane-mane bala tipapuato, nimba Mesaya oko jia yando,nimba potopesa akali Ilainja okopeleai-kola, balato namba akali okone jialeaipia. Utupane-mane bala tipa puato,nimba akali potopisa mindi epolopeyalayene okope leai-kola, balato jia leaipia.*22 Jia laka pea-kola, utupane-mane balalamawuato, nimba api atelepe lo nimbatipa pulu pulupa lo nanima langiyai akaliutupane lamai-makaleko. Nimba apipe.Nimbato wua piyawane lo nimba tanenanima langi leai.

23 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, wamba potopisa akaliAisayato pii mindi loto, akali mindimanewandakali napalene yuu mindina atoto,yakamato Akali Andane okona asini okomo tika piyapa lo atolopeya layene eya.Nambato pii okone lo atalawane lea.*24Wamba Patasai tupamane akali utupaneJone ateanga peakale leai-kola, balato piiokone utupane lamaiya. 25 Lamaiya-kola,utupane-mane bala tipa puato, nimbaMesaya oko yandopi, Ilainja yandopi,potopisa akali epolopeya oko yandopi,utupanena mindi ata napeendo, anupeakale nimbato wandakali tupa ipa peya-mawua atelepe leai.

26-27Wuane leai-kola, Joneto utupanenapii okone yano peyoto, nambato ipa-maneangu wandakali tupa ipa peya-maiyawanelea. Akali mindi matili epolopeya lewa okobalato namba sia minulu-peya. Nambaakali gene nayene okomane balana suukee pula okona eyaka oko tita lolanenamba akali epene mindi jia. Bala yakamatombenga epo ateya tekeko, yakamatobala akali oko ya lo anda napeyai lea.*28 Jone bala Betani yuu okona atoto, piiutupane lea. Betani yuu okone ipa Jotaneokona amo yangi yene okonena mandakaJoneto wandakali tupa ipa peya-mawuaatea.

Joneto Jisasa Bala Gotena Iwanane AteyaLeane Oko

29 Anate-lene ipa peya-maiyane akaliJoneto Jisasa epeanga andoto, wandakaliongane ateaini tupa lamawuato, Gotenasipisipi andopane epeya oko andalapa lea.Balato yuu okona wandakali tupana kootupa apia-malu epeya.* 30 Wamba nam-bato yakama languato, namba angini-mane namba mandi napenenga, akalimatili epolopeya oko bala wamba inibulupane ateane mambele, bala nambanalipinga gulo atolopeya lewa okoni. Akaliepeya oko bala akali okone.* 31 Wambanambato akali okone bala Gotena Iwananeateya lo anda napewane tekeko, Isataletane wandakali tupamane bala akali okoya lo andeakale nembo toto, nambato utu-pane ipa peya-malu epewane lea.

32-33 Wuane lalu, Jone bala wisanisamindi atoto, wamba nambato akali okonebala Gotena iwanane ateya lo anda nape-wane tekeko, Goteto namba languato,nimbato ipa-mane wandakali tupa ipapeya-malu puu lea. Ipa peya-mawuaatole-kola, matili Oli Sipitisa oko balaakali mindinga epo pitulanga nimbato an-dolopele. Akali okonemane piape pu-ato, wandakali tupa Oli Sipitisa okomaneipa peya-malupeya lea. Goteto wuanelea-kola, nambato Jisasa ipa peya-maewaokone angi, Oli Sipitisa oko eka uya gulo,ati kenga atala yuunga epoto, balanga epopeteanga andewa.* 34 Andoto, nambawisanisa atoto, akali oko bala GotenaIwanane ateya lewa. Joneto wuane lea.*

Jisasato Disaipolo Tepo Bulupane TewaMeane Oko

35Anate-lene Jone balana disaipolo lapoakali towa atu dee lapone yuu okonenaateai. 36 Joneto Jisasa asia epo peangaandoto, Gotena sipisipi andopane okobala amo epo peya oko andalapa lea.*37 Balato wuane lea oko ale wato, Jonenadisaipolo okonelapo-mane Jisasa watamapeapi. 38 Watama peapi-kola, Jisasatoanda-peke loto, okonelapo bala watamaepeapinga andoto, liyambato aki mindiaiya pima epeyapipe lea. Wuane lea-kola,okonelapo-mane bala tipa puato, Lapai,nimba aninga pangilinipe leapi. Iputu piiloto, gene Lapai okone mopeke loto, tisalalaini. 39Aninga pangilinipe lo tipa peapi-kola, balato andolo ipulupa lea. Wuane

* 1:21: Lo 18:15,18; Mt 11:14 * 1:23: Ais 40:3 * 1:26-27: Jo 1:15-18 * 1:29: Ais 53:6-7; 1Pi 1:18-19* 1:30: Jo 1:15-18 * 1:32-33: Mt 3:16 * 1:34: Mt 3:17 * 1:36: Jo 1:29

Page 189: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 1:40 186 Jone 2:6lea-kola, okonelapo-mane bala towa atupoto, bala paleane anda oko andeapi.Okone angi, ole-lene taeme poo kilokopimindi lea-kola, utulu okonena okonelapobala towa anda okonena atu paleai.

40Wamba ipa peya-maiyane akali JonetoJisasa andayo Gotena sipisipi andopaneoko bala amo epo peya oko andalapa lea-angi, lapo akali-mane balana pii okoneale alu, Jisasa watama peapele. Akaliokone-lapona mindoko bala Saimone Pitaamene Endutu oko.* 41 Anate-lene bal-ato balana amene Saimone okone wambaini bulupane aiya pua andoto, nalipatoMesaya oko andaipa leaipia. Gene Mesayaoko mopeke loto, Gitiki pii lo Kataisalalaini. 42 Nalipato Mesaya oko andaipalalu, Endutu balato Saimone lamo atuJisasa ateanga pea-kola, Jisasato bala an-datawa yoto, nimba Jone iwanane Sai-mone atele tekeko,matili wandakali-manenimbana gene oko Sipasa lolopeyai lea.Gene Sipasa okone Gitiki pii mopeke loto,Pita lalaini. Gene okone-lapona tene okoana.*

Jisasato Pilipi, Nataniale-la, Okonelapo EeLo Meane Oko

43 Anate-lene Jisasa bala Galili disitikiokona pokale nembo toto, Pilipi aiya puaandoto, nimba namba watama ipu lea.44 Pilipi bala Endutu, Pita-la, okonelapotowa Betesaita tano okona tane ateai.45 Jisasato nimba namba watama ipu lea-kola, Pilipito Nataniale aiya pua andoto,bala lamawuato, loo yata yane buku okonawamba Mosesato pii mindi pepa peyoto,matili akali mindi epolopeya leaipia. Dee,Potopisa akali tupamane pii minditupapepa peyoto, wuane teke leainipia. Andipananimato akali okone andalama. BalaNasatesa tano okona tane Josepe iwananeJisasa oko leaipia.* 46 Wuane lea-kola,Natanialeto Pilipi tipa puato, Nasatesatano okona tane akali mindi katulo geneyene atolo-peyape leaipia. Wuane lea-kola, Pilipito bala lamawuato, nimbato an-dolanga, bakale ipu leaipia.

47Wuane lea-kola, Nataniale bala Jisasaateanga poyale pea-kola, Jisasato balaepeanga andea. Andoto, balato Natanialeandayo, wandakali minakasawa owato piina-lalane Isatale tane akali enene mindi

epeya oko andalapa lea. 48Wuane lea-kola,Natanialeto bala tipa puato, nimbato anupuato, nambana mana tupa andelenepelea. Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, wamba Pilipito nimba ipu nalala-kola,nimba ita piki tene okona atale okone angi,nambato nimba andalo lea.

49 Wuane lea-kola, Natanialeto balanapii okone yano peyoto, tisa, nimba Gotenaiwanane atoto, Isatale tanena kiŋi okoatele lea.* 50 Wuane lea-kola, Jisasatobala lamawuato, nimba ita piki tene okonaatale okone angi, nambato nimba andaloleyo-ko. Tene mindiki okonena angunimbato namba lo bilipi lelepe. Matilinambato piape okone sia minuto, piapeandane wete tupa puluwa-kola, nimbatoandolopele lea. 51Wuane lalu, Jisasato balalamawuato, nambato pii enenewetemindiyakama langeyo lea. Matili yakamatoandolai-kola, ati iyu oko yapu lapo pula-kola, Akalina Iwanane okonga enjole tupaiyu puu, nena ipu pua atolainga yakamatoandolopeyai lea.*

2Jisasato Ipa Enene Minditupa Waene Gu-

laya Yane Oko1 Jisasato Nataniale Pilipi-la, okonelapo

ipulupa lenenga, ole lapo pea. Okoneangi, Galili disitiki okona tano Kena taneakali mindimane wanda mindi kee lea-kola, Jisasana angini okomane andolopea. 2 Wanda kee leane akali okone-mane Jisasapi, balana disaipolo tupapi,utupane yakama andolo ipulupa lea-kola,utupanepi andolo peai. 3 Akali okone-mane wanda kee lea-kola, andolo epeainiwandakali tupa pitaka-mane tomo noateai. Tomo no ateai-angi, ipa waene okokoyo pea-kola, Jisasa angini okomane balaiwanane lamawuato, waene koyo piya lea.4 Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, ama, nambato kenda-pene okone motika pulane gii oko na-epeyako. Nimbatonamba languato, wua pii nalape-pene lea.* 5 Wuane lea-kola, balana angini oko-mane piape akali tupa lamawuato, balatomangene mindi piyapa leando, balato lolapua piyapape lea.

6 Gotena wenonga kalato ateneatolomane nembo toto, Juta yame

* 1:40: Mt 4:18-20 * 1:42: Mt 16:18 * 1:45: Lo 18:18; Ais 7:14; 9:6; Jet 23:5; Ese 34:23 * 1:49: Mt 14:33;16:16; Mk 3:11 * 1:51: Jen 28:12 * 2:4: Jo 7:30; 8:20

Page 190: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 2:7 187 Jone 2:21wandakali tupamane ole kambuangawasa-wasa peyoyale, jatamu andaneminditupana ipa ambu pete loto, yataalainipia. Ipa jatamu andane ana-manewaa-pene wataka ongane mee yaneutupanena mindiki-mindiki lo wandakali-mane katulo ipa pene andetepi mindi gaelo pete lape-pene. 7 Ipa jatamu andaneutupane ongane yai-kola, matili Jisasatopiape akali tupa lamawuato, yakamatoipa ambuto, jatamu utupa tumbi lalapalea-kola, utupane-mane ipa ambuto,jatamu andane utupane tumbi wetelaya yai. 8 Tumbi laya yai-kola, Jisasatoutupane lamawuato, andipa ipa okonenaminditupa ambuto, tomo tale pua mawuaando ateya akali okomalu pulupa lea-kola,utupane-mane ipa okonena minditupaambu awua poto, bala maiyai.

9 Piape akali utupane-mane mee ipaenene ambuto, bala maiyama nemboteaini tekeko, utupane-mane ipa okoneani tawe mialaipe lo tomo tale pua mawuaando ateane akali okonemane nembonatea. Nembo natene atoto, balato ipaokone no makande pea-kola, waene gulea.Waene gulea-kola, balato wanda kee leaneakali oko epeakale lea. 10Akali okone epea-kola, tomo tale pua mawua ando ateaneakali okomane bala lamawuato, wandakalipitaka-mane waene epene oko wambaini tale pua maiyaini. Wandakali-manewaene epene okonena kambua wamba inino koyo peyai-kola, matili waene koo yaletupa tale pua maiyaini tekeko, nimbatowaene koo yale tupa wamba ini tale puamaiyu, waene epene oko epapu mo awuaepele lea.

11 Jisasa bala Galili disitiki okona tanoKena okona atoto, metekolo piape bulu-pane okone puato, balana tai-lene andaneoko mo pana ya-kola, balana disaipolo tu-pamane bala lo bilipi leai. 12 Bilipi leai-kola, Jisasapi, balana angini okopi, amenetupapi, balana disaipolo tupapi, utupaneyakama Kapaneame tano okona puu nenalalu, ole minditupa okonena ateai. *

Jisasa Bala Lotu Anda Andane OkonaPeane Oko

Matiyu 21:12-13; Maki 11:15-17; Luku19:45-46

13 Juta yame wandakali tupa Pasopatomo nalaini oto oko epoyale pea-kola,

Jisasa balana disaipolo tupa towa atu Ju-tusaleme peai. * 14 Balato lotu andaandane okona ende anda-pangosa kolan-daka loto andea-kola, wandakali-mane yiabulumakopi, sipisipipi, eka uyapi, utupaneGote lo opa maiyakale nembo toto, wan-dakali minditupa-mane okonetaka tupamakesa yo ateai. Akali minditupa-manemuni lawa pua peteaini teke. 15 Jisasatoutupane andoto, eyaka minditupa motongo pua mina mindiki loto, kunju mindigulowaa puato, yia bulumakopi, sipisipipi,minditaka makesa yo ateaini wandakalitupapi, utupane pitaka peyo wata kamakalalu, muni lawa pua peteaini akali tupanamuni yaini tupa minu gae loto, utupanenatepolo toko tupa kulembo lea.

16 Wuane piyu, balato wandakali ekauya makesa yo ateaini tupa lamawuato,yakamato namba Ayianena anda oko molawa puato, makesa anda mindi gulayanaene kondalapa. Eka uya utupa awuapulupa lea. 17 Balato wuane peanga an-doto, balana disaipolo tupamane Gotenapii pepa pelene eya mindi nembo tolo-peke loto, nimbana anda oko kuai loateakale loto, nambato piape taimanepua atolowa-kola, akali minditupa-manenamba minu koyolo-peyai layene eya lonembo teai. *

18 Jisasato minditaka makesa yo pe-teaini wandakali tupa peyo wateanga an-doto, Juta yamena akali kawane tupa-mane bala tipa puato, Goteto nimba lan-guato, piape oko pipe lea-kola, nimbatowuane pua ateyo lo nanima andawa loyale,nimbato metekolo piape andoko pulapeleai. 19 Wuane leai-kola, Jisasato piikokoli mindi utupane lamawuato, yakam-ato lotu anda oko lai lo apolai-kola, oletepo angu pola-kola, nambato anda okopulu-peke lolo-peyawa lea. * 20 Wuanelea-kola, Juta yamena akali kawane tupa-mane bala andayo lamba loto, nanimanayumbane tupamane lotu anda andane okopua angu ateai-kola, mali paiyasa tuku-mindinga wataka peane tekeko, nimbatoole tepo angu tupana anda oko katulopulu-peke lolo-peyawa lelepe leai.

21 Utupane-mane wuane leaini tekeko,Juta yame-mane bala peyo ome lolai-kola,ole tepo angu pola-kola, malinga ika lokalenembo toto, Jisasato pii kokoli mindi utu-

* 2:12: Mt 4:13 * 2:13: Ek 12:1-27 * 2:17: Sam 69:9 * 2:19: Mt 26:60-61; 27:39-40

Page 191: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 2:22 188 Jone 3:12-13pane lamawuato, yakamato lotu anda okolai lo apolai-kola, ole tepo angu pola-kola,nambato anda oko pulu-peke lolo-peyawalea. * 22 Matili Goteto Jisasa malinga ikalaya yane okone angi, balana disaipolo tu-pamane balana pii okone nembo tolo-pekeloto, pii Jisasato wamba leane okonepi,Gotena pii pepa pelene eya tupapi, utu-pane bilipi leai. *

Jisasato Wandakali Minditupanga TungiPeyo Ata Napeane Oko

23 Juta yame wandakali tupa Pasopatomo nalaini oto oko epeane okone angi,Jisasa bala Jutusaleme atoto, metekolo pi-ape minditupa pua atea-kola, wandakalikambua-mane andoto, bala lo bilipi leai.* 24-25 Wuane tekeko, Jisasato wandakalitupa pitakana nembo-tene oko andalane.Tene okonena, wandakali mindimane balalamawuato, wandakali utupa-mane nim-bana metekolo piape tupa angu andoto,nimba lo bilipi leyai lo lamaulane tenemindi ata napeya. Jia. Bala tane-manewandakali pitakana mana tupa andoto,wandakali utupane-mane bala lo bilipileyama nayu naleai nembo toto, utupa-nenga tungi peyo ata napea.

3Jisasato Neketomasa Towa Pii Leane Oko

1Patasai yamena akali Neketomasa lenemindi bala Juta yamena akali kawanemindi ateaipia. * 2 Utulu akali okonebala Jisasa peteanga epoto, tisa, Gote balawandakali mindi towa ata napeando, wan-dakali okonemane metekolo piape nim-bato pilini okonepene tupa katulo napulu-peya. Tene okonena, nanimato andeyama-kola, Goteto nimba tisa piape pulu puuleane ya lo nembo teyama leaipia.

3 Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, nambato pii enenewete mindi nimba langeyo. Wandakalimindi bala mandulu-peke lene gulo atanapeando, Goteto bala moyo ando ateyalo balato katulo anda napulu-peya leaipia.* 4 Wuane lea-kola, Neketomasato balatipa puato, anu puato, wandakali mini-yene mindi bala katulo anginina ini anda-pangosa pitulu-peke lola-kola, angini-mane bala dee lapone mandulu-peke lolo-peyape leaipia.

5-6 Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, wandakali-mane an-dopane mindi mandeya-kola, andopaneokone bala wandakali atalane leaipia.Oli Sipitisa okomane wandakali mindimandulu-peke leya-kola, wandakali okonebala Gotena yame ateya nembo toto, nam-bato pii enene wete mindi nimba langeyo.Goteto wandakali mindi ipa okola, OliSipitisa okola, okonelapo-mane mandulu-peke naleando, wandakali okone bala kat-ulo Gotena yame ata napulu-peya. *

7 Nambato nimba mandulu-peke lenegulo atape-pene leyo okonena, nimbamoko nalape. 8 Popo lalane oko balatane popo lo awua pokale nembo tolanepua popo lo awua mindisa puku piyane.Popo leya-kola, nimbato ale alene tekeko,ukusa ato lo awua epeyape, dee, popolo awua poto, aninga koyo pulu-peyapelo nimbato nembo natelene. Wuanepua teke, Oli Sipitisa okomane wandakalimindi mandulu-peke lokale nembo toto,okonemandulu-peke leya-kola, wandakaliokone mandulu-peke lene gulo atalanetekeko, Oli Sipitisa okomane anu puatowandakali mindi mandulu-peke leyape lonimbato nembo natalene leaipia.

9 Wuane lea-kola, Neketomasato balatipa puato, anu puato, mangene nimbatolele utupane katulo wuane pulu-peyapeleaipia. 10 Wuane lea-kola, Jisasato bal-ana pii okone yano peyoto, nimba Isataletanena tisa atele-ko. Anu peakale nim-bato pii okone katulo yano peya napelepe.11 Nambato pii enene wete mindi nimbalangeyo. Nanimato minditaka lee-maneandemane tupa wayumane nembo toto,yakama Patasai tupa langeyama tekeko,yakamato nanimana pii okone ale wato,enene pii leyai nembo taa na-piyaini.

12-13Yuunga wandakali mindikipi mindiati kenga pulu, yuunga peke nalea.Jia. Ati kenga atala yuunga epewaneAkalina Iwanane nambato angu ati kengamangene piyane tupa katulo yakamalangiyawane. Wuane tekeko, yuu okonamangene piyaini tupa nambato yakamalangiwa-kola, yakamato nambana piiokone ale wato, enene leya nembonatapiai-ko. Gote bala ati kenga atoto,mangene minditupa wua peya loto,nambato yakama langewando, nambato

* 2:21: 1Ko 6:19-20 * 2:22: Lk 24:6-10; Jo 12:16 * 2:23: Jo 7:31 * 3:1: Jo 7:50; 19:39 * 3:3: Mt18:3-4; 1Pi 1:22-25 * 3:5-6: Ese 36:25-27; Jo 1:13

Page 192: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 3:14-15 189 Jone 3:30enene leya lo yakamato anu puato nembotolopeyaipe.

14-15Wamba Isatale tane wandakali tupaoma napeakale nembo toto, Mosesa balautupane towa atu wandakali napalene yuuokona atoto, etelu gulene mindi batasa-mane waa peaipia. Waa piyu, balato itamindi yokowa peyata wato, etulu okoneita okonena peyo yuka yaepia. Wuanepua teke, Akalina Iwanane oko lo bilipilolai wandakali tupa pitaka saka atapowaateakale nembo toto, Goteto AkalinaIwanane oko ita malamanda okona peyoyuka wato, minaiyu lape-pene leaipia. *

16-17 Wamba Gotena iwanane okoneati kenga atea-kola, Goteto bala yuungaepeakale loto, wandakali tupa yapa lo talepeakale naleaipia. Jia. Balana iwananeokonemane wandakali tupa molo-pekeleakale loto, Goteto bala yuunga epeakaleleaipia-ko. Goteto wandakali tupa pitakaepelewa yamapane yo atoto, balanaiwanane okone lo bilipi lolai wandakalitupa alu napene, pitaka saka atapowaateakale nembo toto, balana iwananemindiki oko angu epeakale leane. *18 Balana iwanane okone lo bilipi lenewandakali tupanga Goteto koo tene mindiyata na-alane tekeko, wandakali wakatupamane balana iwanane mindiki anguoko lo bilipi na-lalaini mambele, Gotetoutupane yapa lo tale puato, koo tene tupautupanenga yata alane. *

19-21 Goteto balana pii enene oko watominalaini wandakali tupa minu tai layaeya-kola, utupane-mane balana piapepiyaini. Wandakali waka tupamaneokone andeakale nembo toto, Gotenawandakali utupane tii-pene okonaepoto, piape piyaini tekeko, wandakaliwaka minditupa-mane mana koo tupaminu ateyai-kola, tii-pene okonemaneutupanena mana koo tupa mo pana alane.Mo pana olane nembo toto, wandakaliutupane pitaka-mane tii-pene okoneembo wete wato, tii-pene okonena na-epalaini. Jia. Gotena tii-pene okone atikenga atala yuunga epea-kola, utupane-mane tii-pene okone epele naene, undupi-lene oko epele wete alaini nembo toto,Goteto utupane yapa lo tale puato, kootene mindi utupanenga yata alane. *

Joneto Jisasa Bala Ati Kenga Atala EpeaneLo Lapana Yane Oko

22 Matili Jisasapi, balana disaipolo tu-papi, utupane Jutiya disitiki okona poatoto, wandakali tupa ipa peya-maiki puaateai. * 23-24 Okone angi, Etoteto Joneandi laa napenenga, Jonetopi wandakalitupa ipa mia-maiki pua ateaipia. Salimayuu mandaka gulo Ainone yuu okona ipakambua epo palane nembo toto, bala yuuokonena atoto, wandakali ipuku peainitupa ipa peya-maiki pua ateaipia.

25 Ipa peya-maiki pua atea-kola, Jonenadisaipolo tupamane Juta yame akali minditowa pii yanda puato, Gotena wenongakalato ata napene atamakale nembo toto,wandakali-mane anu puato, wasa-wasapeyape-penepe leainipia. 26 Wuane lalu,utupane-mane Jone ateanga poto, balalamawuato, tisa, wamba akalimindi nimbatowa atu ipa Jotane amo yangi ateapi-angi, nimbato bala ati kenga atala yuungaepeane lee okoni. Andipa balato wan-dakali ipa peya-mawua ateya-kola, wan-dakali tupa pitaka nimba tepa alu, balaateyanga peyai okonde leainipia.

27-28Wuane leai-kola, Joneto utupanenapii okone yano peyoto, wamba nambaMesaya oko jia lewa. Wuane tekeko,Goteto namba languato, Mesaya oko balaepoyale peya loto, nimbato wandakalitupa wamba ini lamalu puu leane lewaokone yakamato ale yai okoni leaipia.Ati kenga ateya Gote okomane minditakamindi wandakali mindinga mai napeando,wandakali okonemane minditaka okonekatulo mia napulu-peya. Wuane pua teke,Goteto wandakali utupane Jisasa ateyangapeakale nalapia-yale, utupane-mane balaateyainga napupiai-yale. Jia. *

29 Akali mindimane wanda mindi keeleya-kola, wanda okone balana wetenegulo pitiyane. Akali okonemane wandaokone kee leyo nembo toto, pii leya-kola,akali okonena amene okomane balana piiokone ale wato, epele alane. Wuanepua teke, sosa oko Jisasana wetene gulopitiyane. Bala lo bilipi lenewandakali tupabalana yame gulo peteyai nembo toto,balato pii leya-kola, nambato balana piiokone ale wato, epele wete eyo. 30 Akali

* 3:14-15: Nam 21:9; Jo 8:28-29; 12:32; 20:31 * 3:16-17: Lk 19:9-10; Jo 3:36; 10:28-30; Lom 5:6-8; 8:32; 1Jo 4:9-10* 3:18: Jo 5:24 * 3:19-21: Jo 1:5,9; 8:12 * 3:22: Jo 4:1-3 * 3:27-28: Jo 1:20; Mt 11:9-10

Page 193: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 3:31 190 Jone 4:13okone bala lipinga wete atola-kola, nambabalana pangosa atape-pene.

31 Yuu okona akali mindimane yuuokona mangene piyaini tupa nembo toto,pii lalane. Ati kenga atala yuunga epeaneakali oko bala yuu okona wandakali tupapitaka sia minuto, utupanena lipinga weteateya. * 32 Wamba bala ati kenga atoto,minditaka andeane tupapi, pii ale yane tu-papi, utupane wandakali tupa lamaiyanetekeko, wandakali-mane balana pii okoneale wato, bilipi na-lalaini. *

33-35 Ayiane Gote okomane balanaiwanane oko towa epelewa yamapane yoatoto, wandakalipi, waka minditaka eyatupapi, utupane pitaka balana kiningayata yaepia. Dee, Goteto balana OliSipitisa oko yapu loto, yangisa anguwandakali mindi mai napeaipia. GotetoOli Sipitisa oko Jisasanga tumbi laya wato,yuunga puu lea-kola, Jisasato Gotenapii oko wandakali tupa lamaiki piyane.Wandakali-mane balana pii okone alewato, bilipi lalaini mana okomane Gotetoenene pii lalane lo andawa lalaini. *36 Gotena Iwanane oko lo bilipi lenewandakali tupa saka atapowa atolopeyaitekeko, balana pii oko wato mina na-piyaini wandakali tupa saka atapowa atanapulu-peyai. Jia. Gotena yataka ene okowandakali utupanenga yapowa yolopeya.Ipa peya-maiyane akali Joneto wuaneleaipia. *

4Jisasato Samatiya Tane Wanda Mindi

Towa Pii Leane Oko1-3 Jisasa bala tane-manewandakali tupa

ipa peya-mai napeaipia. Jia. Balanadisaipolo tupamane wandakali tupa ipapeya-mawua ateaini tekeko, wandakali-mane loto, Jisasato Jone sia minuto, wan-dakali kambua ipa peya-mawua ateya-kola, utupane balana disaipolo tupa ateyaileainipia. Wandakali-mane wuane leainiokone Patasai tupamane ale apiai nembototo, Jisasa bala Jutiya disitiki oko tepa alu,Galili disitiki okona peke loyale pea. *

4 Galili disitiki okona peke loyale asinioko Samatiya disitiki okona tombenengayene. 5 Jisasa bala asini okone watama

poto, Samatiya disitiki tano Saika leneokona peakaiyu lea. Tano okone bala yuumindi wamba Jekopoto balana iwananeJosepe mayane okona mandaka gulo ya. *6Wamba Jekopoto yuu okonena atoto, ipaambuyale, ipa yuli mindi tombo yaepia.Tualo kilokopi mindi lea-kola, Jisasa balaasini epeane okomane balana umbaini okotai nalea-kola, ipa yuli tomba-yene peteneongane mandaka petea.

7-8 Balana disaipolo tupa tomo kam-boyale tanonga peai-kola, Samatiya disi-tiki okona tane wanda mindi ipa ambuluepeaipia. Epea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, ipa nokale. Ambu gii leaipia. 9 Jisasatowuane leane tekeko, Juta yame wandakalitupamane Samatiya yame wandakali tupatowa atu mangene mindikipi mindi na-piyainipia. Tene okonena, Samatiya yamewanda okonemane Jisasana pii okone yanopeyoto, anu peakale Juta yame akali nim-bato Samatiya yame wanda namba an-doto teke, ipa nokale, ambu gii lelepeleaipia. * 10 Wuane lea-kola, Jisasatobalana pii okone yano peyoto, Gotetomin-ditaka epene mindi mee giyane oko nim-bato andapi-yale, ipa nokale ambu gii leyoakali oko api ateyape lo nimbato nembotapi-yale. Okone nembo toto, nimbatowandakali saka atapowa ateakale lo atayaalane ipa oko gii lo tee lapi-yale, nambatookone nimba giwa-yale leaipia. *

11 Wuane lea-kola, wanda okonemanebala lamawuato, Akali Andane, ipa yulioko nenangawete tomba-yene eya leaipia.Yuli okonena ipa ambuyale pene mindinimbato ai napele-ko. Wandakali sakaatapowa ateakale lo ataya alane ipaokone aninga ambulape. 12 Wambananimana yumbane Jekopoto ipa kunduoko tomboto, bala tane ipa ambu nakapuato, balana bulumako tupapi, sipisipitupapi, iwanane tupapi, utupane-maneipa oko neakale lo ambu maiki peaipia.Balato ipa kundu oko nanima geane-ko.Nimbato bala sia minuto, wandakali sakaatapowa ateakale lo ataya alane ipa okonekatulo namba gulape leaipia. *

13 Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, ipa kundu okona nolaiwandakali tupa pitaka lapone ipa nono

* 3:31: Jo 8:23-24 * 3:32: Jo 3:11 * 3:33-35: Mt 11:25-27; Jo 5:19-23 * 3:36: Jo 3:16-18; 1Jo 5:10-12* 4:1-3: Jo 3:22 * 4:5: Jen 33:19; Jas 24:32 * 4:9: Esa 4:1-5 * 4:10: Jo 7:37-38; Lap 21:5-6 * 4:12: Jo8:53

Page 194: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 4:14 191 Jone 4:32olopeyai leaipia. 14 Wuane tekeko, nam-bato ipamindi wandakali maluwa tupangaipa lai yungalane pua epoto, wandakaliutupane saka atapowa ateakale lo atayaolopeya leaipia. Utupane-mane ipa okonenalu, matili-matilipi dee lapone ipa nonona-olopeyai. Jia. * 15 Wuane lea-kola,wanda okonemane bala lamawuato, AkaliAndane, namba dee lapone ipa nono wato,ipa ambulu-peke na-lokalenga, nimbatoipa okone namba gii leaipia.

16Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, nimbana akalini oko epeakalenga,nimbato bala lamaulu pulu, bala towa atuonga peke lalapape leaipia. 17-18 Wuanelea-kola, wanda okonemane bala lamawu-ato, nambana akalini mindi ata napeneleaipia. Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, nimbato enene pii lele leaipia.Wamba nimba akali yau tupana puku piyu,utupane pitaka tepa aka piki pee okoni.Andipa akali nimba towa atu peteyapiokone nimbana akalini jia-ko. Nimbanaakalini mindi ata napeya lele okone enenepii lele leaipia.

19 Wuane lea-kola, wanda okonemanebala lamawuato, Akali Andane, nambatonimba potopisa akali mindi atele loandeyo leaipia. 20 Samatiya yamewandakali nanimana yumbane tupamaneyuu wangiane okona epo amunguli puato,Gote lo lotu laka peaini tekeko, Jutayamewandakali yakamato loto, wandakalipitaka-mane Jutusaleme okona anguamunguli puato, Gote lo lotu lape-penelalaini leaipia. *

21Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, nambato pii nimba langeyo oko eneneleya lowanda nimbato nembo tape leaipia.Matili Samatiya yame wandakali yakam-ato yuu wangiane okonapi, Jutusalemetano okonapi, yuu okone-lapona anguatoto, Ayiane Gote oko lo lotu nalolo-peyai. Jia. Yakamato yuu waka tupanapiatoto, bala lo lotu lolopeyai. 22 Jutayame nanimana akali mindimane wan-dakali tupamolo-peke lolopeya. Tene oko-nena, nanimato Gotena pii pepa peleneeya tupa pitaka dii lo andoto, mangeneGoteto wamba peane tupapi, matili pulu-peya tupapi, utupane nembo toto, bala lolotu lalamane. Samatiya yame wandakali

yakamato okonetaka tupa nembo natene,bala lo lotu lalaini. *

23-24 Wuane tekeko, Gote bala sipitisamindi ateya okonena, balana Oli Sipitisaokomanewandakaliminu tai laya ola-kola,utupane-mane Gotena pii enene oko watominuto, bala lo lotu lape-pene. Wandakaliokonepene tupamane bala lo lotu lapiailakae lo Ayiane Gote okomane nembo ta-lane. Tene okonena, oto mindi epola-angi,Oli Sipitisa okomane lotu enene lalainiwandakali tupa minu tai laya ola-kola,utupane-mane Gotena pii enene oko watominuto, bala lo lotu lolopeyai. Oto okoneandipa epo eya leaipia. *

25 Wuane lea-kola, wanda okonemanebala lamawuato, nambato Mesaya, bal-ana gene okone Gitiki pii mopeke loto,Kataisa lalaini oko epolopeya nembo teyo.Bala epola-angi, balato pitaka taka nanimalangulu-peya leaipia. 26 Wuane lea-kola,Jisasato bala lamawuato, nimba towa piileyapa akali namba Mesaya okone ateyoleaipia. *

27Wuane lea-kola, balana disaipolo tupaepoto, bala wanda okone towa pii lo pe-teapele yanga andoto, moko wete loto,nembo kambua teai. Minditupa-maneanu peakale balato wanda oko towa piilo pitiyape nembo teai. Minditupa-maneaki mindi mokale nembo toto, bala wandaoko towa pii lo pitiyape nembo teainitekeko, disaipolo utupanena mindikipimindimane bala tipa puato, anu peakalenimbato Samatiya wanda oko towa piilelepe lopi, nimbato aki mokale nembototo, bala towa pii lelepe lopi, naleai. Jia.

28 Jisasato namba Mesaya oko ateyoleane okonena, wanda okonemane balanaipa pene oko ongane yakale lalu, tanookona peke loto, wandakali tupa lamai-yaepia. 29 Balato utupane lamawuato,akali mindimane mangene nambatowamba pewane tupa pitaka langi yiakelala leaipia. Bala Mesaya oko ateyape.Yakamato bala andolo ipulupa leaipia.30 Wuane lea-kola, wandakali utupanetano okone tepa alu, Jisasa ateangaepoyale epeainipia.

31Wandakali utupane Jisasa ateanga epoata nayai-kola, balana disaipolo tupamanebala lamawuato, tisa, nimba tomo naa-kae laka peai. 32 Wuane laka peai-kola,

* 4:14: Jo 6:35 * 4:20: Lo 12:5-14; Sam 122:1-5 * 4:22: 2Ki 17:29-41; Ais 2:3; Lom 9:1-5 * 4:23-24: 2Ko3:17; Lom 12:1; Pl 3:2-3 * 4:26: Mk 14:61-62

Page 195: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 4:33 192 Jone 4:50Jisasato utupane lamawuato, namba tomonolane eya tupa yakamato anda napeyailea. 33 Wuane lea-kola, balana disaipolotupamane yakama teke-teke pii mindi tipapiki puato, wandakali mindimane tomomindi awua epoto, bala maiyape leai.

34 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, nambato piape mindi pulanembo toto, Goteto namba puu leanelea. Balato nembo teya pua, nambatopiape okone pikoyo pipe-pene okonenambana tomo nolane oko guleya. *35-38 Wandakali-mane pii kokoli mindiloto, akali mindimane eenga tomo wainiyandeya-kola, akali waka mindimanetomo mandiyane lalaini. Wuane puateke, wamba wandakali waka minditupa-mane eenga tomo waini tupa yandeai-kola, nambato yakama ee okonena tomomandulu pululpa lewa. Wuane lewa-kola, yakamato ee okonena poto, tomoyakamato yanda napeai tupa mandeaiokonemane pii kokoli layene okone enenegulea. Tomo waini yandalane wandakaliokola, tomo mandiyane wandakaliokola, okonelapo lapotaka epele yakalenembo toto, andipa tomo mandiyaneakali okomane wandakali saka atapowaateakale lo ataya olane tomookomanduto,yole meya. Yakamato pii waka mindilalaini oko loto, wandakali mindimane eemindi yandola-angi, ana tukumindi pola-kola, tomo tupa mandipe-pene yolopeyalalaini tekeko, ee tupana tomo mandipe-pene eya oko andalapa lo nambato yakamalangeyo lea. *

39-40 Balato wuane lea-angi, utupane-mane andeai-kola, Samatiya disitiki okonatane wandakali kambua bala atea okonaepeainga andeai. Wamba Samatiya yamewanda oko bala Saika tano okona poto,akali mindimane mangene nambatowambapewane tupapitaka langi yiake lea-kola, Samatiya yame wandakali kambuautupane-mane Jisasa lo bilipi leai. Bilipiloto, bala ateanga epoto, bala yakama towaatu atamakale lo tee leai-kola, bala ole lapoyuu okonena atea.

41 Yuu okonena atoto, balato pii min-ditupa utupane lamaiya-kola, Samatiyayame wandakali waka kambuaminditupa-mane balana pii utupane ale wato, balalo bilipi leai. 42 Bilipi loto, utupane-mane

wanda oko lamawuato, wamba nanimatonimbana pii oko ale wato, bala lo bilipilalama tekeko, andipa nanima tane balanapii oko ale wato, enene bala yuu okonawandakali tupamolo-peke lolane akali okoateya lo andeyama leai. *

Jisasato Gapomane Akali Okona IwananeMo Atu Yane Oko

43-44 Wamba Jisasa bala tane pii mindiloto, potopisa akali mindi balana yuu teneokona ateando, balana yuu tene okona ata-laini wandakali tupamane balana gene okolaiyu na-lalaini leaipia. Pii okone nembototo, Jisasa bala Galili disitiki okona pea. *45Wamba Juta yame wandakali tupamanePasopa tomo neaini okone angi, Jisasa balaJutusaleme atoto, metekolo piape min-ditupa pea. Okone angi, Galili disitikitane wandakali minditupa-mane Pasopatomo okone nolo poto, metekolo piapeutupane pitaka andeai. Tene okonena,Jisasa bala Galili disitiki okona peakaiyulea-angi, Galili tane wandakali utupane-mane bala wayu epeleya lo lameai. *

46 Lameai-kola, bala Galili disitiki tanoKena okona lapone pea. Wamba balatano okonena atoto, ipa enene oko mowaene gulaya yane. Jisasa bala Kena tanookonena lapone peane okone angi, gapo-mane akali kawane mindina iwanane okoKapaneame tano okona siki oma-yene ya.* 47 Balana iwanane okone omoyale peawete, akali okonemane ale ya-kola, Jisasabala Jutiya disitiki oko tepa alu, Galili disi-tiki okona epeya lene oko ale yaepia. Alewato, bala Jisasa ateanga poto, nambanaiwanane oko mo atu yolanga, nimba Ka-paneame tano okona puu nena lamape lotee lea. *

48Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, wandakali yakamato nambanametekolo piapepi, kokoli piapepi, utupaneanda napeaindo, yakamato namba lobilipi nalolo-peyai lea. * 49 Wuane lea-kola, gapomane akali okonemane balalamawuato, Akali Andane, nambanaiwanane oko omolane. Nimba wambaini puu nena laa lea. 50 Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawuato, nimbanaiwanane okone saka pitulu-peyako. Nimbapuu lea. Wuane lea-kola, Jisasato pii enene

* 4:34: Jo 6:37-40 * 4:35-38: Lk 10:2 * 4:42: 1Jo 4:14-15 * 4:43-44: Mt 13:57 * 4:45: Jo 2:23* 4:46: Jo 2:1-11 * 4:47: Mt 8:5-6 * 4:48: Jo 2:18; 1Ko 1:22-23 * 4:50: Mt 8:13

Page 196: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 4:51 193 Jone 5:15leya lo bilipi loto, akali okone bala andakapeke lea. *

51 Bala peke loto, Kapaneame tanookona peakaiyu lata naeya-kola, balanapiape akali tupamane bala asininga ma-landa wato, nimbana iwanane oko atuyoto, saka peteya leainipia. 52Wuane leai-kola, balato utupane tipa puato, taeme aki-tupi lapia-kola, bala atu yoto, saka pupiapeleaipia. Wuane lea-kola, utupane-manebala lamawuato, tuni otonga taeme wanekiloko lapia-kola, balana umbaininga totopipiane oko atu yapia leainipia.

53 Wuane leai-kola, ayiane okonemanenembo tolo-peke loto, tuni otonga taememindiki okonena teke lapia-kola, Jisas-ato nimbana iwanane oko saka pitulu-peya lapia nembo teaipia. Wuane nembototo, akali okonepi, balana andaka ata-laini yamepi, utupane pitaka-mane Jisasalo bilipi leainipia. 54 Jisasa bala Jutiyadisitiki oko tepa alu, Galili disitiki okonaepo atoto, metekolo piape lapone okonepea. *

5Sambasa Angi Jisasato Akali Siki Pelene

Mindi Mo Atu Yane Oko1Matili Juta yame wandakali tupamane

lotu andane mindi lalaini oto oko epoyalepea-kola, Jisasa balana disaipolo tupa towaatu Jutusaleme peai. 2 Jutusaleme tanookona ende ana-mane pitane atene min-dina asia lomba andane oko Sipisipi AsiaLomba lalaini. Asia lomba andane oko-nena mandaka ipa angini aŋako mindipitiyane. Iputu pii loto, ipa angini oko-nena gene oko Betesata lalaini. Ipa anginiokonena matenenga anda aiyakame yaupitane atalane. 3 Anda aiyakame yau utu-pane ongane ateyai-kola, wandakali leekoopi, kee koopi, papaka tambupi, sikipelene wandakali kambua tupa anda utu-panena yalaini.

4 [Eyai-kola, ole minditupana AkaliAndane okona enjole mindi ipuku puato,ipa angini okone mo ema piya yakapiyaepia. Wuane piki pea-angi, wandakalisiki pelene utupanena mindi bala wambaini ingane ipa angini okonenapoto peteya-kola, wandakali okonena siki tupa atuyaka piyaepia. Tene okonena, wandakalisiki pelene tupa anda aiyakame yauutupanena pituto, enjole okonemane

ipa angini okone mo ema piya yakalelo maliyo pitiyaini-pia.] 5 Akali maliyoateaini utupanenamindi balamali paiyasateponga dee kitupasa siki angu omoyaepia. 6 Jisasato andea-kola, akali okonebala wamba wete siki omo yene yane ya loandoto, bala tipa puato, nimbana siki okoatu yapia lakae lo nembo telepe lea.

7 Wuane lea-kola, akali siki oma yeneyane okomane balana pii okone yanopeyoto, Akali Andane, ipa oko mo emapiki piyane tekeko, namba mo awua ipaokona polane akali mindi ata napeya.Tene okonena, namba tane ipa okonapoyale tengamane peyo-kola, wandakaliwaka tupamane namba wata peke lalu,yakama wamba ini ingane ipa anginiokona palaini lea. 8Wuane lea-kola, Jisas-ato bala lamawuato, nimba ika lalu, nim-bana pangilini toko oko mo awua puu lea.* 9 Wuane lea-kola, wamba ini kapoyaleokone angi teke, akali okonena siki oko atuya-kola, bala paliyane toko okonemo awuapea. Sambasa mindina balato wuane pea.

10 Wuane pea-kola, Juta yame akaliminditupa-mane akali wamba siki yaneokone lamawuato, andipa Sambasa angi,nimba pangilini toko oko mo awuanapupe-pene leainipia. * 11 Wuane leai-kola, akali okonemane utupanena piiokone yano peyoto, nambana siki moatu yala akali okomane namba languato,nimba pangilini toko oko mo awua puulala-kola, awua peyo leaipia.

12 Wuane lea-kola, utupane-mane balatipa puato, akali andoko-mane nimba lan-guato, nimbana pangilini toko oko moawua puu lalape leainipia. 13 Utupane-mane wuane leaini tekeko, wandakalikambua epo amunguli peai-kola, Jisasabala tengamane too pua pea. Bala too puapea-kola, akali wamba siki oma yene yaneokonemanebalana siki okomoatu yapianeakali oko nembo nateaipia.

14Matili akali okone bala lotu anda an-dane okona ende anda-pangosa atea-kola,Jisasato bala aiya pua andoto, nimbana sikioko atu yapia lo andele leaipia. Nimbatomana koo tupa minu ateendo, nimbangakenda-pene andane wete mindi epolane.Nimbato mana koo tupa dee lapone minanapene kondape lea. 15 Wuane lea-kola,akali okone bala Juta yame akali tupa

* 4:54: Jo 2:11 * 5:8: Mt 9:6 * 5:10: Nia 13:19; Jet 17:21

Page 197: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 5:16 194 Jone 5:30ateainga poto, utupane lamawuato, nam-bana siki mo atu yapiane akali okone balaJisasa leaipia.

16 Wuane lea-kola, Sambasa angiJisasato akali okone mo atu yane nembototo, Juta yame akali utupane-manekenda-pene andane minditupa bala maikipeainipia. 17 Wuane piki pua ateai-kola, Jisasato utupane lamawuato, nambaAyiane okomane ole dindi lo piapepiyane okonena, nambatopi ole dindi lopiape piyawane leaipia. 18 Wuane lea-kola, Juta yame akali utupane-mane alewato, Jisasato Gote balana Ayiane weteteateya leya okonemane bala tane Goteateya okonepene teke ateyo leya nemboteainipia. Dee, Sambasa angi Jisasato akaliokone mo atu yane okomane Sambasaokona loo oko kalo peya lo andeainitekepia. Tene okone-lapona, Juta yamewandakali tupamane Jisasa peyo omelaima lakae lo nembo teainipia. *

Gote Iwananenga Balana Piape PulaneTai-lene Yane Oko

19-23 Juta yame akali tupamane Jisasapeyo ome laima lakae lo nembo teai-kola, Jisasato utupane lamawuato, GoteIwanane okona gene oko laiyu na-lalainiwandakali tupamane bala epeakale leaneAyiane okona gene oko laiyu naleya-kola teke, piyane leaipia. Ayiane Goteokomane wandakali mindi yapa lo talenapiyane. Jia. Wandakali-mane Ayianeokona gene oko laiyu lalaini pua teke, utu-pane pitaka-mane balana Iwanane okonagene oko laiyu leakale nembo toto, AyianeGoteto wandakali yapa lo tale pulane pi-ape okone pitaka bala iwanane okongamayane. Maya-kola, Ayiane okomanewandakali omene tupa malinga ika layawato, saka atapowa ateakale lo ataya alanepua teke, balana Iwanane okomane wan-dakali minditupa saka atapowa ateakalelo ataya wakale nayuto, utupane saka at-apowa ateakale lo ataya alane. Ayiane oko-mane balana Iwanane oko epelewa yama-pane yo atoto, balato piape piyane tupapitaka balanga andawa lalane. Yakam-ato moko loto, nembo kambua talapalenayuto, Goteto balana piape utupanepitaka sia minene piape andane wete tupabalana iwanane okonga andawa lolopeya.Andawa leya-kola, Ayiane okomane piape

piyane utupane balana iwanane okomanepiyane teke. Nambato pii enene wetemindi yakama langeyo. Iwanane okomanebala tanena nembo-tene oko wato min-uto, mangene mindi katulo napiyane. Jia.Balana Ayiane okomane mangene piyanetupa iwanane okomane andoto, wuaneteke piyane. *

24 Nambato pii enene wete mindiyakama langeyo. Wandakali mindimanenambanapii oko alewato, namba ati kengaatala yuunga puu leane Ayiane Gote okolo bilipi leaindo, Goteto wandakali okoneyapa lo tale napulu-peya. Jia. Wandakaliokone bala omene gulalanemana oko tepaalu, saka atene tene mialu, matilipi sakaatapowa atolopeya. *

25-27 Nambato pii enene wete mindiyakama langeyo. Ayiane Gote okomanebalana iwanane oko Akalina Iwananeateya nembo toto, wandakali yapa lo talepulane tai-lene oko balanga mayaepia.Dee, wandakali saka atapowa ateakale loataya alane tai-lene oko Ayiane Gote balatanenga yalane pua teke, Ayiane okomanewandakali saka atapowa ateakale lo atayaalane tai-lene oko balana iwananengamayaepia. Tene okonena, namba lo bilipinalene wandakali omene gulo atalainitupamane Gote Iwanane okona pii oko aleolane oto oko andipa epo eya. Pii okonebilipi lolai wandakali tupa, saka atapowaatolopeyai leyo.

28 Nambato wuane leyo okonena,yakamato moko loto, nembo kambua na-talapape. Jia. Matili oto mindi epola-angi, Gote Iwanane okomane wandakaliomene malinga paleyai tupa lamawuato,ika lalapa lola-kola, utupane pitaka-manebalana pii okone ale olopeyai. 29Ale wato,utupane yakamana mali tupa tepa alu, ikaloto, takita epolopeyai. Mana epene tupaminu atalu, omolaini wandakali tupa ikaloto, saka atapowa atolopeyai. Koo puaatalu, omolaini wandakali tupa malingaika lolai-kola, nambato utupane yapa lotale puato, koyakale lolo-peyawa. *

30 Namba tane-mane nembo teyo puapukale nembo natalawane. Jia. Namba atikenga atala yuunga puu leane Ayiane oko-mane piape pula nembo teya pua nambatopukale nembo talawane. Wuaneko, nambatane wua pukale nembo toto, mangene

* 5:18: Mt 26:4; Jo 7:1; 10:28-30 * 5:19-23: Jo 5:25-27,30; Ap 10:42; Pl 2:9-11; 1Jo 2:20-23 * 5:24: Jo 3:14-18* 5:29: Dan 12:2; Mt 16:27; Ap 24:15

Page 198: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 5:31 195 Jone 6:1-2mindi na-piyawane. Jia. Nambana Ayianeokomane wandakali tupa yapa lo tale pipeleya pua, nambatowandakali tupa tika puayapa lo tale piyawane. *

Jisasa Bala Gote Iwanane Ateya Lo BilipiNaleaini Oko

31 Namba tane Gote Iwanane ateyolewando, wandakali-mane nambana piiangu ale wato, nambato enene pii leyape,owato pii leyape lo tatake olopeyai.32-35 Wuane tekeko, wamba yakamatoakali minditupa ipa peya-maiyane akaliJone oko bala ateanga peakale leai-kola, Jone bala lamu kaiyapiane mindigulo atoto, yakamana nembo-tene tupatii piya yaepia. Balato enene pii okoloto, namba andayo, bala Gote Iwananeateya lo yakama langea-kola, ole ukupinimindilapo angu yakamato balana pii okoalewato, epelewa ateainipia. Yuunga akalimindimane namba Gote Iwanane ateyaleandopi, naleandopi, okone angini mindijia tekeko, Goteto yakamamolo-peke lapialakae lo nembo toto, nambato pii utupaneleyo. Ayiane Gote okomane namba balanaIwanane atele leya-kola, nambato balanapii okone enene ya lo nembo teyo.

36 Joneto namba Gote Iwanane ateyaleane tekeko, Ayiane Goteto piape mindi-tupa namba guato, utupane pikoyo pipeleane. Wuane lea-kola, nambato piapeutupane pua ateyo okonemane Jonena piisia minuto, Goteto namba languato, piapeutupane pulu puu leane lo andawa leya. *37-38 Alu mindikipi mindi yakamato Gotelee-mane anda napene ato, balana pii okoale-mane ale nayai. Jia. Namba piapepulu puu leane Ayiane Goteto namba bal-ana Iwanane ateya leane tekeko, yakam-ato namba balana Iwanane ateya lo bilipinaleai-kola, Gotena pii oko yakamanga yaanapeya. * 39 Gotena pii pepa pelene eyaokomane wandakali saka atapowa atolaneasini oko yakamanga andawa lolopeyanembo toto, yakamato Gotena pii utu-pane dii lo andoto, aki leyape lo andalaini.Gotena pii utupane-mane namba GoteIwanane ateya lo langiyaini. * 40 Wuanetekeko, yakamato nambanga saka atapowaatene yalane oko molo ipumakale nembonatalaini.

41 Wandakali-mane nambana gene okolaiyu leakale loto, namba na-epewane.Jia. 42-43 Ayiane Goteto namba lan-guato, nambana pii oko wandakali tupalamaulu puu lea-kola, nambato balana piiyakama langulu epewane. Nambato bal-ana pii tupa yakama langiyawane tekeko,yakamato pii okone enene ya lo bilipina-lalaini. Wuaneko, nambato yaka-mana mana okone andoto, yakamato Goteepelewa yamapane yo ata na-piyaini yalo andeyo. Wandakali waka mindi balatanena pii oko yakama langulu epeando,yakamato balana pii lola tupa ale wato,balana pii okone enene ya lo bilipi nalolo-peyai. 44 Wandakali yangone tupamaneyakamana gene tupa laiyu lapiai lakaelo yakamato nembo talaini tekeko, Gotemindiki angu okomane yakamana genetupa laiyu leakale lo yakamato nembonatalaini-ko. Anu puato, yakamato katulonamba Gote Iwanane ateya lo bilipi lolo-peyaipe.

45 Yakamato namba Gote Iwananeateya lo bilipi nalolai okonena, nambatoAyiane Gote okona wenonga atoto,yakama kosimi lolopeya nembo na-talapape. Jia. Mosesato yakama moyolo-peya lo yakamato nembo teyai tekeko,Gotena wenonga atoto, Mosesato yakamakosimi loyale ateya. 46 Wamba balatonambana piapepi, manapi, utupaneyakama languato, Gotena pii layene tupapepa peleane tekeko, yakamato balana piiutupane bilipi naleyai-kola, balato yakamakosimi loyale ateya. Yakamato Gotena piilayene balato pepa peleane utupane bilipileai-yale, yakamato namba lo bilipi lapiai-yale. * 47Wuane tekeko, Mosesato pii pepapeleane utupane yakamato bilipi naleyai-ko. Anu puato, yakamato nambana piitupa bilipi lolo-peyaipe. Jisasato wuanelea.

6Jisasato Akali Tausene Yau Tupa Tomo

Neakale Mayane OkoMatiyu 14:13-21; Maki 6:30-44; Luku 9:10-

171-2Wamba Jisasato metekolo piape tupa

piki puato, wandakali siki pelene tupamo atu yaka pua atea-kola, wandakaliwete kambua-mane andeai. Andalu,matili

* 5:30: Jo 5:19-23; 6:37-40 * 5:36: Jo 3:2; 14:11 * 5:37-38: Mt 3:17; Jo 5:32-35; 8:18 * 5:39: Lk 24:27* 5:46: Ap 3:22

Page 199: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 6:3 196 Jone 6:22-24Jisasa bala Galili ipa angini gene mindiTaipi-tiasa lene okona amoyangi pea-angi,wandakali kambua wetete bala watamaepeai. 3 Watama epeai-kola, balana dis-aipolo tupa towa atu bala yuu wangianemindina puu iyu lalu, peteai. 4Okone angi,Juta yame-mane Pasopa tomo nalaini otooko mandaka gulea.

5 Jisasa bala wangiane okonena pituto,wandakali kambua wetete bala peteangaepeyai oko andea. Andoto, balatoPilipi tipa puato, wandakali utupanetomo neakale nanimato betesa aningakambamape lea. 6 Jisasato metekolo piapemindi puato, wandakali utupane tomoneakale mauwakale nembo toto teke, meePilipito bala lo bilipi leyape lo andoyale,bala minu makande puato, pii okone lea.

7 Pii okone lea-kola, Pilipito balana piiokone yano peyoto, nanimato (200) tuandete kina-mane betesa kambemando,wandakali utupa mindiki-mindiki lo tomoaŋako wetete nolai-kola, katu nalolo-peyalea. 8 Wuane lea-kola, Jisasana disaipoloSaimone Pita amene Endutu balato Jisasalamawuato, wua leaipia: 9 Iwana oo ateyaokonga pisa lapo, bali-mane waa-penebetesa yau, utupane mandiya ya tekeko,tomo aŋako wete utupane-mane wan-dakali kambua wetete utupa wayumanemoya napulu-peya lea. 10 Yuu wangianeongane tani kambua atea-kola, Jisasatobalana disaipolo tupa lamawuato, yakam-ato wandakali tupa peteakale lalapa lea.Pitiyapa leai-kola, wandakali tupamanetaninga peteai. Akali tupa angu dii loto,(5,000) tausene yaupi mindi peteai.

11 Peteai-kola, Jisasato betesa utupanemoto, Gote ando wayu pele loto, wan-dakali peteaini utupaneneakale lo tale puamaya. Wuane pua teke, balato pisa oko-lapo moto, wandakali peteaini utupaneneakale lo tale pua maiya-kola, wandakaliutupane mindiki-mindiki lo betesa okola,pisa okola, okonelapo lapotaka yakamatane okotuma nokale nembo teaini puamoto, neai. 12Wandakali utupane pitaka-mane no embo yai-kola, Jisasato balanadisaipolo tupa lamawuato, tomo akananetupa mee yoto, tamulane. Yakamato utu-pane mo yomo alapa lea. 13 Wuane lea-kola, wandakali utupane-mane tomo noembo yai-kola, Jisasana disaipolo tupa-mane bali dini-mane waa-pene betesa yau

tupana akenane yane tupa mo amungulipuato, basaketa nuu alesa tumbi laya yai.

14 Jisasato metekolo piape okone pea-kola, wandakali tupamane andoto, enenewete, akali oko bala potopesa akali atikenga atala Goteto yuunga epeakale lokaleleane oko ya leai. 15 Wuane lalu, balautupanena kiŋi ateakale nembo toto,utupane-mane bala minuyale epeainitekeko, Jisasato okone andoto, utupaneawua tepa alu, bala angu yuu wangianeokonena peke lea. *

Jisasa Bala Ipa Angini Okona Tokonga KeeAtama Epeane Oko

Matiyu 14:22-23; Maki 6:45-5216Ole lene nai andaka pea-kola, Jisasana

disaipolo tupa ipa angini matene okonapuu nena leai. 17 Puu nena lalu, sipi min-dina peakaiyu lo pitiyu, utupane yakamaipa angini okonena amo yangi Kapaneametano okona poyale peai. Peai-kola, yuuwamba undupi leane tekeko, Jisasa balayakama ateainga wamba kapoyale na-epea. 18 Undupi lea-angi, popo andanemindi lo awua epeane mindimane ipa okotaimane mina ika laya ya.

19 Jisasana disaipolo tupamane sipiokonena pitiyu, pulu lama-lama poto,kilomita yaupi, watakapi, mindi gulo peaiwete, Jisasa bala ipa okona tokonga keeatama epoto, sipi okonena mandaka guloepea. Balana disaipolo tupamane balaandoto, yama mindi ipa okona tokongakee atama epeya nembo toto, yuku-mane omeai. 20 Yuku-mane omeai-kola,Jisasato utupane lamawuato, akali mindiipa okona tokonga kee atama epeyangayakamato andeyai oko namba Jisasaepeyo-ko. Yakama yuku naene kondalapelea. 21Wuane lea-kola, utupane-mane balasipi okona ipupia lakae lo nembo teainitekeko, okone angi teke utupane yakamasipinga pitiyu poyale peaini yuu okonenapeakaiyu leai.

Wandakali Saka Atapowa Ataya AlaneBetesa Ateyo Leane Oko

22-24 Wamba Akali Andane Jisasato ipaangini Galili okona amo yangi atoto, Goteando wayu pele lalu, wandakali tupabetesa neakale maiya-kola, wandakali tu-pamane betesa utupane neai. Nalu,wandakali utupane yakama ipa anginimatene okona atoto andeai-kola, Jisasabala sipi mindiki yane okona peakaiyu

* 6:15: Jo 18:36

Page 200: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 6:25 197 Jone 6:37-40nalea-kola, balana disaipolo tupa yakamaangu sipi okonena pitiyu, peai. Sipiwaka mindi ongane nayanga andeainitekeko, anate-lene wandakali utupane-mane andeai-kola, Jisasapi, balana dis-aipolo tupapi, utupane yuu okonena atanapeainipia. Okone angi, sipi minditupaTaipi-tiasa tano oko tepa alu epoto, yuuongane mandaka peakaiyu leai-kola, wan-dakali utupane sipi utupanena peakaiyu lopitiyu, Jisasa aiya pima poto, Kapaneametano okona peakaiyu leainipia.

25 Wandakali utupane yakama sipi utu-panena pitiyu, ipa angini okonena amoyangi poto, Jisasa aiya pua andoto, tisa, an-doko angi nimba wali ipupipe lo bala tipapeai. 26Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, nambato pii enenewetemindiyakama langeyo lea. Yakamato nambaaiya pima epeyai tekeko, namba Mesayaoko ateyo lo yakama andawa loyale, nam-bato metekolo piape andane minditupapiwa tupa nembo toto, yakamato nambaaiya pima naepeyei. Jia. Nambato betesakambua yakamamee giwa-kola, yakamatono embo apiai pua, dee lapone namakalenembo toto, yakamato namba aiya pimaepeyai. 27 Yuu okona tomo tupa tamuto,koyalane-ko. Yakamato tomo okonepenetupa mia-makale nembo toto, piape puaata na-piyapa. Jia. Akalina Iwanane oko-mane piape peakale loto, Ayiane Gotetobala ata lata yako. Akalina Iwanane okone-mane yakama saka atapowa ataya olanetomo oko yakama geakale nembo toto,yakamato piape pua atalapa lea. *

28 Wuane lea-kola, utupane-mane balatipa puato, nanimato Gotena piape tupapua atamakale nembo toto, piape anu-pene tupa pua atamakalepe leai. 29Wuaneleai-kola, balato utupanena pii okone yanopeyoto, yakamato akali Goteto epeakaleleane oko bilipi lo ateaindo, yakamatoGotena piape pua atolai-kola pulupeya lea.*

30-31 Wuane lea-kola, utupane-manebala lamawuato, Gotena pii pepa peleneeya mindimane loto, balato ati kengatawe betesa oko wandakali tupa neakalemaiyane layene eya leai. Gotena pii layeneeya okonemane leya pua teke, nanimanayumbane tupa wandakali napalene yuuokona ateai okone angi, Mosesato utupane

betesa mana lene oko neakale maiki pea-kola, utupane-mane betesa okone nakapeainipia-ko. Goteto nimba ati kenga atalayuunga puu leane lo nanimato andalapalenembo toto, nimbato metekolo piape anu-pene mindi pulape leai. *

32 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, nambato pii enenewetemindiyakama langeyo lea. Mosesato ati kengatawe betesa okone yakamana yumbanetupanga mai napeaipia. Jia. Nam-bana Ayiane okomane betesa ati kengatawe okone yakamana yumbane tupangamayaepia. Wuane pua teke, balato betesaati kenga tawe enene oko yakama geya.33 Ati kenga atalu, yuunga epeane betesaokonemane yuu okona wandakali tupasaka atapowa ateakale lo ataya alane lea.34 Wuane lea-kola, utupane-mane balalamawuato, Akali Andane, nimbato betesaokone ole dindi lo nanima gula leai.

35 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, namba wandakali sakaatapowa ateakale lo ataya alane betesaokone ateyo lea. Wandakali mindi balanambanga epola okonebala aŋakopiminditomo nono na-olopeya. Dee, namba lobilipi lolane wandakali okone bala matili-matilipi ipa nono na-olopeya teke. Jiawete. * 36Nambato metekolo piape mindipiwa-kola, yakamato utupane andapiailo nambato yakama langiyo tekeko,yakamato namba lo bilipi naleyai.

37-40 Namba tane nembo tolowa puapukale lo na-epewane. Jia. Namba atikenga atala yuunga puu leane Ayianeokonemane nembo tola pua pukale nembototo, namba ati kenga atalu, yuungaepewane. Wandakali minditupa-maneGotena Iwanane oko andoto, bala lo bilipilolai-kola, namba Ayiane okomane utu-pane pitaka saka atapowa atapiai lakae lonembo teya. Namba yakama ateyaingapuu leane Ayiane okonemane wandakaliutupane namba lo bilipi leakale nembototo, namba gea. Gea-kola, nambatoutupanena mindikipi mindi alu peakalelo ando konda naene, yuu koyo pula-angi, utupane pitaka malinga ika layaapiai lakae lo nembo teyo. Tene oko-nena, namba Ayiane okonemane wan-dakali namba gula tupa pitaka nambangaepolai-kola, nambato utupane peyo wata

* 6:27: Jo 6:47-58 * 6:29: 1Jo 3:23 * 6:30-31: Mt 16:1; Jo 2:18; Ek 16:14-15; Nam 11:7-9; Sam 78:24 * 6:35:Jo 4:14 * 6:37-40: Jo 10:28-30; 17:11-12

Page 201: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 6:41 198 Jone 6:62napulu-peyo. Jia wete. Yuu oko koyo pulaokone angi, nambato utupane malinga ikalaya olopeyo. Jisasato wuane lea. *

41 Jisasato ati kenga atalu, yuungaepeane betesa oko namba lea-kola, Jutayame wandakali utupane-mane mulu-mulu leai. 42 Mulu-mulu loto, utupane-mane akali oko bala Josepe iwananeJisasa jiape leai. Nanimato balana angini,ayiane-la, okonelapo andeyamae piako.Anu puato, bala ati kenga atalu, yuungaepewane katulo leyape leai. *

43 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, yakama teke-teke mulu-mulu lo ateyai oko kondalapa lea.44-46 Wamba namba Ayiane Gote okotowa atu atoto, bala andalu, yuungaepewane. Yuu okona wandakali wakamindikipi mindimane bala anda napeai.Jia. Wandakali mindikipi mindi balatane katulo namba ateyonga na-epalainitekeko, potopisa akali tupamane Gotenapii layene mindi pepa peyoto, Gotetowandakali tupa pitaka mana lamaulu-peya leai. Ayiane okona pii okoneale wato, mana molai wandakali tupapitaka nambanga epolopeyai. Nambaati kenga atala yuunga puu leane Ayianeokona pii okonemane wandakali utupanekilau lo mola-kola, utupane nambangaepolopeyai. Epolai-kola, matili yuu koyopula-angi, nambato wandakali utupanemalinga ika laya olo-peyawa. *

47-48 Nambato pii enene wete mindiyakama langeyo. Wandakali saka atapowaateakale lo ataya alane betesa oko nambaateyo-kola, namba lo bilipi lola wandakalitupa saka atapowa atolopeyai. * 49Wambayakamana yumbane tupa wandakali napa-lene yuu okona atoto, betesa gene manalene oko neaini tekeko, matili utupanepitaka omeainipia.

50-51 Ati kenga atalu, yuunga epeanebetesa saka atene oko namba. Wandakali-mane betesa oko no atoto, oma napeakalenembo toto, betesa oko ati kenga atalu,yuunga epeane. Wandakali mindimanebetesa oko neando, bala saka atapowaatolopeya. Yuu okona wandakali tupasaka atapowa ateakale nembo toto, betesanambato utupane mauwakale oko nam-bana umbaini oko. Jisasato wuane lea.52 Wuane lea-kola, Juta yame wandakali

yakama teke-teke pii yanda puato, nan-imato balana umbaini oko nalapa loto,akali okomane anu pua katulo gulupeyapeleai.

53-56 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, nambana umbaini oko tomoenene eya lea. Dee, nambana tundupaoko ipa nolane enene eya. Nambana um-baini tundupa-la, okonelapo nolai wan-dakali tupa nambanga atolai-kola, nambautupanenga atolo-peyawa. Yuu oko koyopula-angi, nambato utupane malinga ikalaya olowa-kola, utupane saka atapowaatolopeyai. Wuane tekeko, nambato piienene wete yakama langeyo. YakamatoAkalina Iwanane okona umbaini tundupa-la, okonelapo nanene kondeaindo, yakamasaka atapowa ata napulu-peyai.

57-58 Wamba betesa gene mana leneoko ati kenga ato yuunga epea-kola,yakamana yumbane tupamane betesaokone neaini tekeko, matili utupaneyakama omeainipia. Nambana umbainioko betesa okonepene jia. Nambaati kenga atalu, yuunga epewane-ko.Nambana umbaini nolai wandakali tupasaka atapowa atolopeyai. Ayiane sakaatene okomane namba ati kenga atalayuunga puu lea-kola, namba epewane.Bala mambele namba saka ateyo. Wuanepua teke, namba nolai wandakali tupanamba mambele saka atapowa atolopeyai.* 59 Jisasa bala Juta yamena lotu andaKapaneame tanonga ateane okona atoto,wandakali tupa mana lamawuato, piiutupane lea.

Jisasana Disaipolo Kambua-mane BalaAwua Tepa Yaini Oko

60 Jisasato wuane lea-kola, bala towaatu epoko pua ateaini wandakali kambua-mane balana pii okone ale wato, pii lalawapuato, pii mana Jisasato langeya okonatene oko nembo tape-pene pitete-peneguleya-ko. Apito balana pii okone alewato, balato tika pua leya lolo-peyape leai.61Wuane lo mulu-mulu leyai nembo toto,Jisasato utupane lamawuato, nambato piileyo utupane yakamato alewato, namba lobilipi leyai oko awua tepa eyaipe lea.

62 Wuane yando, Akalina Iwananewamba ati kenga yuu ateane okonapeke lola-angi, yakamato mangene

* 6:42: Mt 13:54-56 * 6:44-46: Jo 1:15-18; 6:65; Ais 54:13 * 6:47-48: Jo 3:14-17; 6:32,57-58 * 6:57-58:1Jo 3:24

Page 202: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 6:63 199 Jone 7:11okone andeaindo, yakamato anu pulu-peyaipe. 63 Nanimana umbaini-manekatulo nanima saka atapowa ateakalelo ataya na-olopeya. Jia. Oli Sipitisaokomane wandakali tupa saka atapowaateakale lo ataya alane. Nambato Gotenapii oko wandakali tupa lamai-yokola, OliSipitisa oko epoto, utupane saka atapowaateakale lo ataya alane lea.

64Wamba Jisasato bulupane tewa balanapiape pua atea-angi, akali bala ene pitulu-peya okopi, wandakali bala lo bilipi nalolo-peyai tupapi, utupane nembo teaipia.Utupane andayo, balato pii mindi takopua loto, Oli Sipitisa okomane wandakalitupa saka atapowa ateakale lo atayaalane tekeko, yakamana minditupa-manenamba lo bilipi naleyai. * 65Tene okonena,nambato yakama languato, namba Ayianeokomane namba lo bilipi lolane tai-leneoko wandakali mindinga mai napeando,wandakali okonemane namba atolowangakatulo naepolo-peya lewane lea. *

66 Wuane lea-kola, okone angi tewa,wandakali bala towa atu epoko pua atoto,mana meaini tupana kambua minditupa-mane bala towa atu epoko pua ata napene,bala awua tepa alu, peke leai. 67 Balaawua tepa alu, peke leai-kola, Jisasato bal-ana disaipolo alesa akali tupa tipa puato,yakamatopi namba awua tepa aima lakaelo nembo teyaipe lea.

68-69 Wuane lea-kola, Saimone Pitatobalana pii okone yano peyoto, Akali An-dane, nimbato wandakali saka atapowaateakale lo ataya alane pii tupa lalene.Nanimato andeyama-kola, Goteto nimbabalana akali epene tika-pene wete okoatola lata yane lo andoto, nanimato nimbalo bilipi leyama. Nanimato nimba tepawato, akali waka mindi pemando, okonekuai nalolo-peya lea. *

70 Wuane lea-kola, Jisasato balana di-saipolo tupa lamawuato, nambato alesaakali yakama nambana disaipolo tupa ata-lapale loto, yapa lo mewane tekeko, yaka-mana akali mindi bala sipitisa koo Sa-tane yale ateya lea. 71 Saimone Isaka-tiyote iwanane Jutasa bala Jisasana dis-aipolo alesa akali tupana mindi ateanetekeko, matili Jutasato bala ene pitulu-peya nembo toto, Jisasato yakamana akali

mindi bala sipitisa koo Satane yale ateyalea.

7Jisasato Gotena Pii Oko Wandakali Tupa

Mana Lamaiyane Oko1 Jutiya disitiki okona Juta yame akali

minditupa-mane Jisasa peyo ome laimalakae lo nembo toto, bala aiya pua ateai-kola, bala Jutiya disitiki okona epoko puaata napukale nembo toto, Galili disitikiokona angu epoko pua atea. * 2 Wuanepua atea-kola, Juta yame wandakali tupaJutusaleme poto, anda aiyakame tupanapalu atoto, lotu andane mindi lalu, tomoandane mindi nalaini oto oko mandakaepea. *

3-5 Okone angi, Jisasana amene tupa-mane bala lo bilipi naleai. Tene oko-nena, utupane-mane bala lamba loto,akali mindimane bala gene yene atokalenembo teando, bala too pua atoto, piapemindikipi mindi na-piyaini leai. Nimbatometekolo piape tupa pilini yando, wan-dakali pitaka-mane nimbana metekolo pi-ape utupane andeakale. Nimba lo bilipilene Jutiya disitiki tane wandakali tupa-mane nimbana metekolo piape tupa an-deakale teke. Nimba Galili disitiki oko tepaalu, Jutiya disitiki okona poto, metekolopiape utupane panakame pipe leai. *

6-7 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, nambato yuu okona wan-dakali tupana mana miniyai tupa andoto,utupane koo ya lalawane. Wuane leyo-kola, wandakali utupane-mane nambatowa embo wete alaini okonena, nambaJutusaleme polane oto oko ipu ata naeya.Wuane tekeko, yuu okona wandakali tu-pamane katulo yakama towa embo wetenaeyai-kola, yakama Jutusaleme polaneoto oko ole dindi lo epalane. 8 YakamaJutusaleme lotu andane oko lolo pulupa.Namba Jutusaleme polane oto oko ipu atanaeya-kola, andipa oko angi namba lotuandane oko lolo napeyo lea. 9Wuane lalu,bala Galili disitiki okona atea.

10 Bala Galili disitiki okona gii ukupinimindi ateane tekeko, balana amene tupaJutusaleme wamba ini peai-kola, aŋamatili yale, balapi pea. Bala panakamepuu napene, tengamane too pua pea.11Bala tengamane too pua peane okonena,

* 6:64: Jo 13:11 * 6:65: Jo 6:44-46 * 6:68-69: Mt 16:16 * 7:1: Jo 5:18 * 7:2: Pit 23:34 * 7:3-5:Ap 1:14

Page 203: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 7:12-13 200 Jone 7:26Juta yame wandakali tupana akalikawane tupamane bala kapoyale andanapeainipia. Wuaneko, lotu andane lolaneoto oko epea-angi, utupane-mane balaaiya pima epoko puato, akali oko balaaninga ateyape lo tipa piki pua ateai.

12-13 Tipa piki pua ateai-kola, wandakaliamunguli pua ateaini tupamane balaandayo mulu-mulu loto, pii kambualeainipia. Wandakali minditupa-manemulu-mulu loto, Jisasato wandakalitupa minakasa alane leai. Wandakaliminditupa-mane bala akali epene mindiateya leaini tekeko, Juta yamena akalikawane tupamane kenda-pene mindiyakama gulaini lo yuku wato, utupane-mane pii okone panakame naleai. Jia.

14 Ole minditupa pea-kola, lotu loateaini oto tupana tombenenga, Jisasabala lotu anda andane okona ende anda-pangosa kolandaka loto, Gotena pii manatupa lamauwa atea. 15 Mana lamauwaatea-kola, Juta yamena akali kawanetupamanemoko loto, nembo kambua toto,akali oko bala ee ana kambua sukulunalea-ko. Balato Gotena pii mana tupa aningatawe mana meape leai. *

16-18 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, Goteto wandakali minditupalamawuato, yakamato nambana pii okowandakali tupa lamalu pulupa leya-kola,wandakali utupanena minditupa-maneyakama tanena gene tupa laiyu lamakalenayuto, yakama tanena pii oko wandakalitupa lamai-yaini. Wuane tekeko, piinambato lalawane tupa namba tanena piijia. Namba Ayiane okomane balana piioko wandakali tupa lamalu puu leane pua,nambato balana pii utupane lalawane.Tene okonena, wandakali mindimanenambana pii oko ale wato, Gotena nembo-tene wato minukale nembo teando,nambana pii okone yapa lo tale puato,nambato namba tanena pii mindi naleya.Jia. Gotena pii oko leya lo andolopeyai.Nambato Gotena gene oko laiyu lokalenembo toto, balana pii oko wandakalitupa lamai-yawane okomane namba akalitika-pene atoto, owato pii na-lalae ya loyakamato andape-pene. * 19 MosesatoGotena loo tupa yakama geane tekeko,yakamana mindikipi mindimane looutupane wato mina na-piyaini. Jia.

Nambato Gotena gene oko laiyu lauwalakae lo nembo toto, balana enene piioko lalawane-ko. Anu peakale yakamatonamba peyo ome laima lakae lo nemboteyaipe. Jisasato wuane lea. * 20 Wuanelea-kola, wandakali epo amunguli puaateaini tupamane bala tipa puato, apitonimba peyo ome laima lakae lo nemboteyape. Nimbanga sipitisa koo mindiateya-kola, nimbato wuane lele leai. *

21-23 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, wamba Mosesato loo mindiyata wato, yakamato iwana mindimandulai-angi, ole kitupasa pola-kola,balana yala-pene umbaini oko katu apia-maiyapape leaipia. Mosesato manaokone wamba bulupane yata nayaepia.Jia. Yakamana yumbane Apatakametomana okone wamba bulupane yata ya-kola, Mosesato mana okone minu tailaya yaepia. Yakamato mana okonewato minuto, iwana mindi mandulai-angi, ole kitupasa pola-kola, balana yala-pene umbaini oko katiyaini. Iwanaŋaokona yala-pene umbaini kateakale leneole kitupane lola okone Sambasa mindiyando, yakamato Sambasa loo oko kalopeyama nembo toto teke, iwana okonenayala-pene umbaini katu apia-maiyaini.Sambasa tupana yakamato iwana tupanayala-pene umbaini katuto, piape piyainipua teke, Sambasa mindina nambatometekolo piape mindiki piwa-kola, anupeakale yakamato moko lapiaipe. *24 Yakamato nambana mana tupa lee-mane angu andoto, namba yapa lo talepeyai mana oko kondalu, yakamatomana epene tika-pene oko wato minuto,nambana mana tupa kuai lo yapa lo talepiyapa lea.

Wandakali Kambua-mane Jisasa Lo BilipiLeaini Oko

25 Jisasato wuane lea-kola, Jutusalemetane wandakali minditupa-mane piilalawa puato, Juta yamena akali kawanetupamane akali mindi peyo ome lamakalenembo toto, aiya pua ateyai akali okobala jiape leai. 26 Balato wandakali tupapitakana wenonga panakame atoto, piilo ateya tekeko, Juta yamena akali kawanetupamane pii kondaa lo bala lamai napeyaioko andalapa. Utupane-mane balaMesaya

* 7:15: Mt 13:54-56; Lk 2:47 * 7:16-18: Jo 8:49-50; 12:48-50; 14:10 * 7:19: Ap 7:52-53; Lom 2:21-24 * 7:20:Jo 8:48; 10:20 * 7:21-23: Pit 12:3; Jen 17:9-13; Jo 5:8-10,16

Page 204: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 7:27 201 Jone 7:41-42oko ateya nembo tolaini. 27 Nanimatoakali okona yuu tene oko nembo teyamatekeko, Mesaya oko epola-angi, wandakalimindikipi mindimane balana yuu tene okonembo natolo-peyaiko. Bala Mesaya okojia leai. *

28Wuane leai-kola, Jisasa bala lotu andaandane okona ende anda-pangosa atoto,wandakali tupa mana lamawua ateaipia.Balato pii taimane loto, enene, yakam-ato namba andoto, nambana yuu teneoko nembo teyai tekeko, namba epewaneoko namba tane epokale nembo toto na-epewane. Jia. Gote enene okomanenamba ati kenga atala yuunga puu lea-kola, namba yuunga epeane lo yakam-ato anda napeyai. * 29 Namba balatowa atu atapale okonena, nambato balaandeyawane. Namba ati kenga atewa-kola,balato namba yuunga puu leane. Jisasatowuane lo mana lamawua atea.

30 Balato wuane lo mana lamawua atea-kola, utupane-mane bala andi laima lakaelo nembo teaini tekeko, bala andi lolaneoto oko ipu ata naya-kola, wandakalimindikipi mindimane bala mina napene,kondayai. * 31 Amunguli pua ateaini wan-dakali tupana kambua-mane Mesaya okoepola-angi, balato akali oko sia minuto,metekolo piape kambuawete napulu-peyayalua loto, bala Mesaya okone ya lo bilipileai.

32 Amunguli pua ateaini wandakalitupamane akatete lamo nena puato, Jisasabala Mesaya oko ya leai-kola, Patasaitupamane pii okone ale yai. Ale wato,pitisa akali kawane tupa towa pii mindilo puta puato, utupane-mane yakamanayanda yene minditupa lamawuato,yakamato Jisasa andi lolo pulupa leainipia.33 Akali utupane-mane Jisasa andi lolopeai-kola, Jisasato Juta yame wandakalitupa lamawuato, namba ana aŋalapominditupa angu tako pua yakama towaatu atalu, namba ati kenga atala yuungapuu leane Ayiane oko ateyanga peke lolo-peyawa lea. 34Namba Ayianena yuu okonaatolowa-kola, yakama katulo yuu okonenanaepolo-peyai. Jia. Yakamato namba aiyapulupeyai tekeko, yakamato namba andomia napulu-peyai lea. *

35-36Wuane lea-kola, Juta yamena akalikawane tupa yakama teke-teke pii mindilamai-lamai puato, Jisasato yakama katulonamba atolowa okona naepolo-peyai leya.Yakamato namba aiyu pulupeyai tekeko,yakamato namba ando mia napulu-peyaileya-ko. Balato mangene anu-pene mindipukale nembo toto, wuane leyape. Balaaninga pola-kola, nanimato bala katuloaiya pua anda napulu-peyamape. WambaJuta yamewandakali minditupa nanimanayuu oko tepa alu, Gitiki yamena yuuokona poto, ateyai. Bala yuu okonenapoto, Juta yame wandakali utupanenatombenenga atoto, wandakali yame wakatupa mana lamauwa atokale nembo toto,wuane leyape leai.

Wandakali Tupamane Jisasa Nembo Toto,Yapu Lo Lapo Peaini Oko

37-38 Juta yame wandakali tupamanelotu lalaini oto kitupane koyo puyale lotuandane mindi leai-angi, Jisasa bala ika loatoto, pii mindi wandakali tupa taimanelamawuato, Gotena pii pepa pelene eyamindimane leya pua, wandakali mindi-mane namba lo bilipi leaindo, ipa sakabalana yamapanenga lai yungu epolopeyalayene eya. Tene okonena, wandakalimindi ipa nono yando, bala nambanga ipanolo epeakale lea. * 39 Okone angi, Jisasabala gene andane mindi mia napea-kola,Goteto balana Oli Sipitisa oko wandakalitupangamai na-epea tekeko, matili bala lobilipi lolaiwandakali tupamaneOli Sipitisaoko molopeyai nembo toto, Jisasato piiokone wandakali utupane lamaiya. *

40 Lamaiya-kola, wandakali amungulipua ateaini tupana minditupa-mane bal-ana pii okone ale wato, enene, akali okobala potopisa akali ati kenga atala Gotetoyuunga epeakale lokale leane oko ateyaleai. * 41-42 Wandakali waka minditupa-mane akali oko bala Mesaya oko ateyaleai. Wuane tekeko, wandakali minditupa-mane Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, kiŋi Dapiti yame okomanebalana yuu tene Beselekeme tano okonaatoto, Mesaya oko mandulu-peya layeneeya-ko. Mesaya oko bala Galili disitikiokona tane mindi ata napulu-peya nembo

* 7:27: Jo 7:41-42; 9:28-29 * 7:28: Mt 11:25-27; Jo 8:54-55 * 7:30: Jo 7:44 * 7:34: Jo 8:21; 13:36* 7:37-38: Pit 23:36; Ais 55:1; 58:11; Jo 4:14 * 7:39: Jo 16:7; 20:22; Ap 2:4 * 7:40: Jo 6:14 * 7:41-42: Sam89:3-4; Mai 5:2; Jo 1:46

Page 205: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 7:43 202 Jone 8:9teyama leai. * 43 Wuane leai-kola, wan-dakali amunguli pua ateaini tupamaneJisasa balaMesaya oko ateyape lo pii yandapuato, yapu lo lapo peai. 44 Akali yangi-mane bala andi laima lakae lo nemboteaini tekeko, utupanenamindikipimindi-mane bala minata nayai.

Juta Yamena Akali Kawane TupamaneJisasa Lo Bilipi Naleaini Oko

45Yanda yene tupamane Jisasa andi na-lene, pitisa akali kawane tupapi, Pata-sai tupapi, utupane ateainga peke leai-kola, Juta yamena akali kawane utupane-mane yanda yene tupa tipa puato, anupeakale yakamato Jisasa andi lo awuana-epeyaipe leainipia. 46 Wuane leai-kola, yanda yene tupamane utupanena piiokone yano peyoto, Jisasato pii tene an-dane palene tupa lala pua wamba akalimindikipi mindimane naleane okonena,nanimato bala andi lo awua naepene kon-dalama leainipia. *

47 Wuane leai-kola, Patasai tupamaneutupane tipa puato, Jisasato yakamapiminakasa ala-kola, yakamatopi bala lobilipi lalaipe leainipia. 48-49 Wandakaliamunguli pua ateyai tupamane Mosesanaloo oko wayumane nembo natene ato,Jisasa balaMesaya oko ateya lo bilipi leyai-kola, Goteto kenda-pene andane wetemindi utupane malupeya. Wuane tekeko,Patasai tupapi, Juta yamena akali kawanetupapi, nanimana mindikipi mindimanebala Mesaya oko ateya lo bilipi naleyamaleainipia. *

50 Patasai utupane mindina gene okoNeketomasa lene. Wamba bala Jisasapeteanga poto, bala towa pii lalawapeaipia. Akali okonemane Juta yamenaakali kawane utupane lamawuato, wualeaipia. * 51 Nanimana loo okomanemana mindi yata wato, nanimato akalimindi mee kosimi loto, balanga koo teneminditupa yata ape-pene naleya. Jia.Nanimato balana pii wamba ini ale wato,balana mana tupa nembo toto, bala yapalo tale pipe-pene leya leaipia.

52 Wuane lea-kola, Juta yamena akalikawane tupamane balana pii okone yanopeyoto, nimba Galili disitiki okona tanemindi ata napele-ko. Anu peakale nim-bato Galili tane Jisasa okomoyoyalewuane

lelepe. Nimbato Gotena pii pepa pe-lene eya tupa wayumane wete dii lo an-doto, Galili tane mindi bala potopisa akalimindi atolopeya layene naeya oko andapeleainipia. * 53 [Wuane lalu, akali utu-pane mindiki-mindiki lo yakama andakapeainipia.]

8[Juta Yame Tupamane Pamuku Wanda

Mindi Atu Epeaini Oko]1 [Jisasa bala Olipi wangiane okona pea.

2 Anate-lene upa pitane nai peakaiyu lea-angi, bala lotu anda andane okona endeanda-pangosa dee lapone teke peakaiyulea. Wandakali pitaka bala ateanga epeai-kola, bala pituto, utupane mana lamauwapetea. 3 Akali mindina wetene oko-mane pamuku pua palea-kola, mindimaneandoto, loo tupana mana andene akalitupapi, Patasai tupapi, utupane lamai-yainipia. Lamai-yaikola, utupane-manewanda okone atu Jisasamana lamawua pe-teanga epoto, wandakali tupana wenongaateakale leai.

4 Ateakale lalu, utupane-mane Jisasalamawuato, tisa, wanda okomane pamukupua paliya-kola, mindimane andala yalaleai. 5 Wamba Mosesato loo mindi nani-manga yata wato, wanda okonepene tupaana-mane peyo ome lalapape leane-ko.Nimbato aki lelepe leai. * 6 Jisasato utupa-nena pii okone yano peyola-kola, utupane-mane bala kosimi lamakale nembo toto,bala minu mandeke puato, wuane leainitekeko, Jisasato utupanena pii okone yanopeya napene, mee tombawua loto, balanakii ondene okomane yuunga pepa mindipelea.

7 Jisasato utupanena pii okone yanonapelea-kola, utupane-mane bala tipapitawa yapo yai. Wuane pea-kola, balaika loto, utupane lamawuato, koo napiliniakali mindimane wanda oko ana-manewamba ini peya lea. * 8Wuane lalu, Jisasabala lapone tombawua loto, yuunga pepamindi pelea. 9 Jisasato wuane lea-kola, lootupana mana andene akali tupapi, Patasaitupapi, utupane-mane balana pii okoneale alu, mindiki-mindiki lo puku peai.Akali mini-yene tupa wamba ini peai-kola, patane yale tupa matili peai. Akali

* 7:46: Mk 1:22 * 7:48-49: Jo 12:42-43 * 7:50: Jo 3:1-2 * 7:52: Jo 7:41-42 * 8:5: Pit 20:10; Lo22:22-24 * 8:7: Lo 17:7

Page 206: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 8:10 203 Jone 8:23-24utupane pitaka peai-kola, wanda okoneangu Jisasana wenonga atea.

10 Atea-kola, Jisasa ika lo atoto, balatipa puato, wanda, akali andalamatupa aninga palaipe. Akali utupanenamindiki mindimane nimba kosimi loyaleata napeyaipe lea. 11 Wuane lea-kola,wanda okonemane bala lamawuato, AkaliAndane, akali mindikipi mindimanenamba kosimi loyale ata napeyai lea.Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawuato,nambatopi nimba kosimi naleyo-ko.Andipa ateyama gii okona atoto tewa,nimbato koo mindi dee lapone napipe.Nimba puu lea.] *

Namba Ayiane Nalipato Enene Pii LeyapaLeane Oko

12Wandakali kambua lotu anda andaneokonena ende anda-pangosa amungulipua ateai-kola, Jisasato utupane laponemana lamawuato, nambato yuu okonaatoto, tii pua atalawane lea. Nambawatama epolai wandakali tupanga sakaatapowa ateakale lo ataya alane tii-peneokone yola-kola, utupane undupi pangosaepoko pua ata napulu-peyai. Jia wete lea.* 13 Wuane lea-kola, Patasai tupamanebala lamawuato, nimba tane angu wuanelele okonena, wandakali waka tupamanenimbana pii okone bilipi lolane tenemindinapaleya leai.

14 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, yuu namba ataluepewane okopi, yuu namba polopeyawaokopi, okonelapo yakamato nembonateyai tekeko, yuu namba atalu epewaneokopi, yuu namba polopeyawa okopi,okonelapo nambato nembo teyo lea.Nambato wuane nembo toto, manaokopene tupa minuto, piape piyawanelewando, wandakali waka tupamanenambana pii okone bilipi lape-pene. *15 Yakamato yuunga wandakali tupanapii mana wato minuto, namba yapa lotale peyai. Yuunga wandakali tupana piimana wato minuto, nambato wandakalimindikipi mindi yapa lo tale na-piyawane.*

16-17 Wuane tekeko, yakamana loo oko-mane pii mindi loto, wandakali lapowisanisa atoto, pii mindiki okone tekeleapindo, okone-lapona pii okone enene

yolopeya layene eya. Namba angu atanapeyo. Jia. Namba ati kenga atala yuungapuu leane Ayiane oko namba towa atuateyapa. Wuaneko, nambato wandakalimindi yapa lo tale pewando, nambaAyianeokomane pii mindiki okone teke lola-kola,nalipana pii okone enene yolopeya. *18Namba tanemanaokopene tupaminuto,piape piyawane leyo. Namba ati kengaatala yuunga puu leane Ayiane okomanenamba andayo pii mindiki okone tekeleya-kola, nalipana pii okone enene weteeya lea. *

19 Wuane lea-kola, Patasai tupamanebala tipa puato, nimbana Ayiane okoneaninga ateyape leai. Wuane leai-kola,Jisasato utupanena pii okone yano pey-oto, yakamato namba andapiai-yale, nam-bana Ayiane okopi andapiai-yale tekeko,yakamato namba Ayiane nalipa lapotakaanda napeyai lea. 20Wayu pele muni ain-daka lalaini pene tupa yaini ongane man-daka pituto, Jisasato wandakali tupa manalamawuato, pii utupane leane tekeko,wandakali-mane bala andi lolane oto okoipu ata naya-kola, wandakali mindikipimindimane bala andi loyale mina napeai.*

Wandakali Kambua-mane Jisasa Lo BilipiLeaini Oko

21 Okone angi, Jisasato dee lapone tekewandakali tupa mana lamawuato, nambapolowa-kola, yakamato namba aiya pulu-peyai tekeko, yakamato katulo nambaanda napulu-peyaiko. Yakamana koopiyaini tupa yakamangamee yapowa yola-kola, yakama omolai-angi, yuu nambapolowa okona yakama katulo naepolo-peyai lea. * 22 Wuane lea-kola, Juta ya-mena akali kawane tupa yakama teke-tekepii lalawa puato, balato yuu namba polowaokona yakama katulo naepolo-peyai leya-ko. Bala tane peyo ome lokale nembo toto,wuane leyape leai.

23-24 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, yuunga yuu oko yakamanayuu tene oko eya-kola, yakamato yuungawandakalina mana tupa wato minuatalaini. Tene okonena, yakama omolai-angi, yakamato koo piyaini utupanena kootene tupa yakama tanenga mee yapowayolopeya lo nambato yakama langeyo.

* 8:11: Jo 5:14 * 8:12: Ais 49:6; Jo 1:4-9; 9:4-5; 12:46 * 8:14: Jo 5:31-35; 7:28-29 * 8:15: Jo 12:47* 8:16-17: Lo 19:15; Jo 5:30; 8:28-29 * 8:18: 1Jo 5:6-9 * 8:20: Jo 7:30 * 8:21: Jo 7:34; 13:33

Page 207: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 8:25 204 Jone 8:40Wuane tekeko, ati kenga oko nambanayuu tene oko eya-kola, nambato yuuokona wandakalina mana tupa wato minana-piyawane. Yakamato namba Mesayaoko ateya lo bilipi naleaindo, matiliyakama omolai-angi, yakamato mana koomineaini tupa yakamanga mee yapowayolopeya lea. *

25 Wuane lea-kola, utupane-mane balatipa puato, nimba apipe leai. Wuane leai-kola, balato utupane lamawuato, nambaMesaya oko ateyo lo nambato yakamawamba langewa okoni. 26 Nambatoyakama yapa lo tale puato, katulo piikambua lauwa-yale tekeko, namba atikenga atewa-kola, mindimane nambayuunga puu leane. Balato enene piitupa lalane. Nambato balana pii eneneutupane ale wato, yuu okona wandakalitupa lamai-yawane lea. 27 Jisasato wuaneleane tekeko, wandakali tupamane balanapii okone ale wato, bala ati kenga atea-kola, Aiyane Goteto bala yuunga puu leanenembo nateai. Jia.

28-29 Nembo nateai-kola, Jisasatoutupane lamawuato, ole dindi lo nambatomana epene tupa angu minalawaneokonena, namba ati kenga atala yuungapuu leane Ayiane okomane nambatowa epele alane. Wuaneko, nambaangu atola loto, balato namba awuatepa naya. Jia. Bala namba towa atuatalapale. Matili yakamato AkalinaIwanane oko ita malamanda okonaminaiyu lolai-angi, namba tanena nembo-tene oko wato minuto, nambato mangenemindikipi mindi na-piyaeya lo yakamatoandolopeyai. Okone angi, yakamatoandolai-kola, namba Ayiane okomanewua lape lo namba mana langeya-kola,namba Mesaya oko atoto, balana pii okowandakali tupa lamai-yaeya lo yakamatoandolopeyai lea. * 30 Wuane lea-kola,wandakali kambua-mane balana pii okoale wato, bala lo bilipi leai.

Anu Peakale Yakamato Namba Lo BilipiNaleyaipe Leane Oko

31 Juta yame wandakali minditupa-mane Jisasana pii leane tupa ale wato,balato enene pii leya lo bilipi leai-kola,balato utupane lamawuato, yakamatonambana pii tupa wayumane wato minuateaindo, yakama nambana disaipolo

enene tupa atolopeyai lea. 32 Yakamanambana disaipolo enene tupa atoto,enene pii oko nembo tolai-kola, enene piiokomane yakama tinga lo molopeya lea.33 Wuane lea-kola, utupane-mane balalamawuato, nanima Apatakame yamenamandiyene tupa ateyama. Alu mindikipimindi nanimato yole mia napene,wandakali waka mindina katapusa piapemindi pimai napema-ko. Anu peakale,nimbato nanima languato, enene piiokomane yakama tinga lomolopeya lelepeleai. *

34Wuane leai-kola, balato utupanena piiokone yano peyoto, nambato pii enenewete mindi yakama langeyo lea. Manakoo wato minalaini wandakali tupamanemana koo utupanena katapusa piape puaatalaini. * 35 Katapusa piape piyane wan-dakali mindi bala piape anduane okonayame tupa towa ole dindi lo atapowa atanapiyane. Jia. Piape anduane okonaiwanane oko bala ayianena yame tupatowa atu ole dindi lo atapowa atalane.36 Tene okonena, Iwanane okomane kata-pusa piape pua atalaini wandakali yakamatinga lo meando, yakama tinga lo menewete atolopeyai.

37-38 Nambato yakama Apatakameyamena mandiyene tupa ateyai nemboteyo tekeko, namba Ayiane oko towa atuatewa-angi, minditaka andewane tupanambato yakama langeyo-kola, yakamatonambana pii okone wato mina-makalenembo nateyai. Tene okonena, yakamanaayiane waka okomane wua piyapape leya-kola, yakamato balana pii oko ale wato,namba peyo ome laima lakae lo nemboteyai.

39 Wuane lea-kola, Juta yame akaliutupane-mane balana pii okone yanopeyoto, nanimana ayiane oko Apatakameleai. Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, yakama Apatakamenamandiyene yame atapia-yale, Ap-atakameto mana epene minu ateane puateke yakamato mana epene minu atapiai-yale lea. * 40 Goteto enene pii okonamba langea-kola, nambato balana piienene okone ale wato, yakama langewatekeko, andipa yakamato namba peyo omelaima lakae lo nembo teyai. Apatakameto

* 8:23-24: Jo 3:31 * 8:28-29: Jo 3:14-15 * 8:33: Mt 3:8-10 * 8:34: Lom 6:16,20 * 8:39: Mt 3:8-10

Page 208: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 8:41 205 Jone 8:57pii enene lalaini akali tupa peyo omenaleaipia.

41Yakamato yakama ayiane waka okonamana koo tupa wato minu ateyai lea.Wuane lea-kola, utupane-mane balana piiokone yano peyoto, nanimana angini-mane pamuku pima epoko puato, nan-ima mandi napea. Jia. NanimanaAyiane mindiki angu ateya oko bala Goteleai. * 42 Wuane leai-kola, Jisasatoutupane lamawuato, namba tane epokalenembo toto na-epewane lea. Namba atikenga atewa-kola, Goteto namba yuungapuu lea-kola, namba epewane-ko. Gotebala yakamana ayiane atapia-yale, yakam-ato namba towa epelewa yamapane yoatapiai-yale.

43-44Yakamana ayiane oko Satane ateya-kola, balato nembo teya pua yakamatopima lakae lo nembo toto, yakamato kat-ulo nambana pii oko kuai lo ale aa na-piyaini. Jia. Yakamato nambana pii tupaale wato teke, pii utupanena tene tupawayumane nembo nateyai. Wamba bulu-pane tewa Satane bala wandakali tupapeyo ome lalane sipitisa koomindi ateane.Enene pii oko balanga naeya-kola, balatoenene pii oko wato mina napiyane. Balaowato pii tupa pitakana tene oko atoto,owato pii tupa lola-angi, bala tanena piitupa lola-kola pulupeya. *

45 Nambato pii enene oko leyo-kola,yakamato nambana pii okone enene ya lobilipi na-lalaini. 46 Nambato koo piyanelo yakamana mindimane katulo andawanalolo-peyape. Nambato enene pii okoleyo-ko. Anu peakale yakamato nambanapii okone enene ya lo bilipi naleyaipe.* 47 Gotena yame wandakali tupamanebalana pii oko ale alaini tekeko, yakamabalana yame wandakali tupa ata napeyaiokonena, yakamato balana pii oko ale aana-piyaini. Jisasato wuane lea. *

Jisasa BalaWambaWeteteAtewane LeaneOko

48 Jisasato wuane lea-kola, Juta yameakali utupane-mane balana pii okoneyano peyoto, nimba Samatiya yame mindiatele-kola, sipitisa koo mindi nimbangaateya leyama okone enene jiape leai. *49-50 Wuane leai-kola, balato utupanenapii okone yano peyoto, nambato nambana

Ayiane okona gene oko laiyu lalawaneokonena, sipitisa koo mindi nambanga atanapeya lo yakamato andeyai. Wandakali-mane nambana gene oko laiyu lapiailakae lo nembo nateyo tekeko, yakamatonambana gene oko laiyu lalapale lo nambaAyiane okomane nembo teya. Wuaneko,yakamato nambana gene oko mo ainapileyai okonena, balato yakama yapa lo talepeya. 51Wuane tekeko, nambato pii enenewete mindi yakama langeyo. Wandakalimindimane nambana pii oko wato minuateando, bala saka atapowa atolopeya lea.*

52 Wuane lea-kola, Juta yame akaliutupane-mane bala lamawuato, Ap-atakamepi, potopisa akali tupapi, utupanepitaka omeaini tekeko, nimbato nanimalanguato, wandakali mindimane nimbanapii oko wato minu ateaindo, bala sakaatapowa atolopeya lele leai. Nimbatowuane lele okonena, andipa nanimatoandeyama-kola, sipitisa koo mindinimbanga ateya. 53 Potopisa akalitupapi, nanimana yumbane Apatakamepi,utupane pitaka omeainipia. Nimbato akaliutupane pitaka sia minuto, akali geneandane wetete yene mindi ateyo nembototo, wandakali mindimane nimbanapii oko wato minu ateaindo, bala sakaatapowa atolopeya lelepe. Nimba apiateyo nembo toto, wuane lelepe leai.

54-55 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, namba tanena gene okolaiyu lewando, nambana gene nayolopeyatekeko, namba Ayiane okomane nambanagene oko laiyu lalane lea. Yakamatonambana Ayiane oko nembo nateyaitekeko, yakamato owato pii loto, balayakamanaGote oko ateya lalaini. Nambatobala andoto, balana pii oko wato minuatalawane. Tene okonena, nambato balaanda na-peyawane lewando, namba owatopii lene akali yakama yale gulo atolo-peyawa. 56 Wamba yakamana yumbaneApatakameto namba epolane oto okoandokale nembo toto, bala epelewaateaipia. Matili balato oto okone andoto,epele wete yaepia lea.

57 Wuane lea-kola, Juta yame akaliutupane-mane bala lamawuato, nimbaee ana paiyasa yau pene ata napele-ko.Nimbato Apatakame anda napee. Jia

* 8:41: Ais 63:16 * 8:43-44: 1Jo 3:7-8 * 8:46: 2Ko 5:20-21; 1Pi 2:21-23 * 8:47: 1Jo 4:6 * 8:48: Mk3:21-22 * 8:51: Jo 5:24

Page 209: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 8:58 206 Jone 9:16wete leai. 58 Wuane leai-kola, balatoutupane lamawuato, nambato pii enenewete mindi yakama langeyo. Wamba Ap-atakame angini-mane bala mandi napea-angi, namba saka atewane oko mee at-apowa ateyo lea. * 59 Wuane lea-kola,Juta yame akali utupane-mane bala ana-mane peyo ome lamakale nembo toto,ana minditupa meaini tekeko, Jisasa balatengamane toopuapoto, lotu anda andaneende okona kamaka pea.

9Jisasato Akali Lee Koo Mindi Lee Taya

Yane Oko1 Jisasa balana disaipolo tupa towa asini

poto andeai-kola, angini-mane lene koomandu yane akali mindi atea. 2 Atea-kola, utupane-mane bala tipa puato, tisa,apito wamba koo pea-kola, angini-maneakali oko lene koo mandeape leai. Bal-ana angini, ayiane-la, okonelapo-manewamba koo peapelepe. Pee, bala tane-mane wamba koo peape leai. *

3 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, akali okone balatane yandopi, balana angini, ayiane-la, okonelapo yandopi, utupanenamindimane wamba koo peane mambeleangini-mane akali oko lene koo mandinapea. Jia. Nambato Gotena piape puluwaokowandakali-mane panakame andeakalenembo toto, angini-mane akali oko lenekoo mandeakale lo Goteto ando kondayane. * 4-5 Namba yuu okona ateyo-angi,yuu okona wandakali tupamane Gotenapiape tupa andeakale nembo toto, nambatii pua ateyo. Matili yuu undupi lola-angi,wandakali mindikipi mindimane katulopiape napulu-peyaiko. Andipa yuu tiipeya oko angi, namba ati kenga atalayuunga puu leane Ayiane okona piapetupa pimawua atape-pene lea. *

6 Wuane lalu, balato yuu okona ape-sango soo lo tepa wato, apesango okoneyuu towa minu mandau puato, akali lenekoo okonena lenenga yuu yanga-maiya. *7 Yuu yanga-maiyu, Jisasato akali okonelamawuato, nimba ipa angini aŋako geneSilomo lene okona wasa-wasa peyolo puulea-kola, akali okone bala wasa-wasa pey-olo pea. Gene Silomo okone mo peke loto,peakale latane lalaini. Akali okone ipa

angini Silomo okona poto, ipa okonenawasa-wasa peyalu, andaka peke lea-angi,balana lene okolapo tea-kola, balato pitakataka kuai lo andeaipia.

8 Wamba akali okonemane wandakalitupa tee loto, minditaka giyapa lo petea-kola, wandakali kambua-mane bala akalilene koo ya lo andeaini-pia. Balana lenetea-kola, wandakali utupanepi, wandakalibala towa yuu mindikinga atalaini tupapi,utupane yakama teke-teke mindi akalitipa piki puato, akali oko wamba lene kooatoto, wandakali-mane minditaka giyapalo tee lalane pia okone jiape leainipia.9 Wuane leai-kola, wandakali minditupa-mane utupanena pii okone yano peyoto,enene, bala akali okone leaini tekeko,wandakali minditupa-mane utupanenapii okone yano peyoto, jia, bala akali wakamindi tekeko, bala mee akali mindikiokonepene teke gulo ateya leainipia.Wuane leai-kola, akali okone bala tanenamba akali lee koo pia okone teke leaipia.

10 Wuane lea-kola, utupane-mane balatipa puato, nimbana lene okolapo anu pu-ato, tapiape leainipia. 11Wuane leai-kola,balato utupanena pii okone yano peyoto,akali Jisasa lene okomane yuu minditupaminu mandau puato, nambana lenengayuu yanga mawuato, namba ipa anginiaŋako Silomo lene okona wasa-wasa pey-olo puu lapia. Wuane lapia-kola, nambapoto, ipa okonena wasa-wasa peyauwa-kola, namba lee tauwa leaipia. 12 Wuanelea-kola, utupane-mane bala tipa puato,akali okone bala aninga ateyape leainipia.Wuane leai-kola, balato namba nembonateyo leaipia.

13-14 Sambasa angi Jisasato yuu mindi-tupa minu tala puato, akali lee koo oko-nena lenenga yuu yanga mawuato, bal-ana lee taya apiya nembo toto, wan-dakali utupane-mane akali wamba lenekoo ateane okone bala atu Patasai tupaateainga peainipia. 15 Peai-kola, Patasaitupamanepi bala tipa puato, nimbana leneoko anu puato tapiape leainipia. Wuaneleai-kola, balato utupanena pii okoneyano peyoto, akali mindimane mandauminditupa nambana lenenga yangapia-kola, nambato wasa-wasa peyo apiauwa.Andipa namba lee too ateyo leaipia.

16 Wuane lea-kola, Patasai yangi-maneloto, Jisasato akali okonena lee taya api-

* 8:58: Jo 1:1 * 9:2: Ese 18:20; Lk 13:2,4 * 9:3: Jo 11:4 * 9:4-5: Mt 5:14; Jo 8:12 * 9:6: Mk 8:23

Page 210: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 9:17 207 Jone 9:30-33ane okonemane Sambasa loo oko watomina napipia yako. Bala Gote towa atuatalu, na-epea ya leainipia. Utupane-mane wuane leaini tekeko, Patasai yangi-mane pii mindi loto, akali okone balakoo piyane akali mindi atapia-yale, bal-ato metekolo piape okonepene tupa kat-ulo napipia-yale leainipia. Wuane loto,Patasai utupane-mane pii waka-waka loto,yame lapo gulo ateainipia.

17 Tene okonena, utupane-mane akaliwamba lene koo ateane okone dee laponepii mindi tipa puato, nimbana lene tayaapiane akali okone bala akali anu-penemindi ateya lelepe leainipia. Wuane leai-kola, akali wamba lee koo ateane oko-mane akali okone bala potopisa akalimindi ateya leaipia. * 18 Wuane lea-kola, Juta yame akali utupane-mane bal-ana pii okone ale wato, balato owato leyanembo toto, utupane-mane balana angini,ayiane-la, okonelapo epeakale leainipia.

19-20Balana angini, ayiane-la, okonelapoepeapi-kola, Juta yame akali utupane-mane okonelapo tipa puato, akali okoliyambana iwanane okope leainipia.Wuane leai-kola, okonelapo-maneutupanena pii okone yano peyoto, enene,bala nalipana iwanane leapilipia. Wuaneleapi-kola, utupane-mane okonelapo tipapuato, liyambato bala wamba lene koomandeapipe leainipia. Wuane leai-kola,okonelapo-mane utupanena pii okoneyano peyoto, enene, nalipato bala wambalene koomandepa leapilipia. Wuane leapi-kola, utupane-mane okonelapo tipa puato,wuane yando, andipa bala anu puato, leeteyape leainipia.

21 Wuane leai-kola, okonelapo-maneutupanena pii okone yano peyoto, balanalene okolapo anu puato tapiape lo nalipatonembo nateyapa leapilipia. Dee, apitobalana lene okolapo taya apiape lonalipato nembo nateyapa teke. Bala akalimini-yene mindi ateya-ko. Bala tane-mane yakama langeakalenga, yakamatobala tipa piyapa leapelepia. 22-23 WambaJuta yame akali utupane-mane pii mindilo yake puato, wandakali mindimaneJisasa bala Mesaya oko ateya leaindo, balananima towa atu lotu lo ata napeakale.Nanimato bala peyo watamakale leainipia.Tene okonena, akali okonena angini,ayiane-la, okonelapo-mane Juta yame

akali utupane yuku wato, nalipanaiwanane oko bala akali mini-yene mindiateya-ko. Yakamato bala tipa piyapaleapelepia.

24 Wuane leapi-kola, Juta yame akaliutupane-mane akali wamba lene kooateane okone bala lapone epeakaleleainipia. Bala epea-kola, utupane-manebala lamawuato, nanimato akali Jisasaokone bala koo piyane nembo teyama-ko.Nimbato balana gene oko laiyu nalene,Gotena gene oko laiyu lape. Nimbanawenominuto, Gotena gene oko loto, enenepii lolo-peyawa laa leainipia. 25 Wuaneleai-kola, balato utupanena pii okone yanopeyoto, akali okone balato koo piyaepe,na-piyaepe lo namba nembo nateyoleaipia. Nambato minditaka mindiki angunembo teyo. Wamba namba lee koo atewatekeko, andipa lee teyo leaipia.

26 Wuane lea-kola, utupane-mane balatipa puato, balato nimbanga anu puato,nimbana lene oko taya apiape leainipia.27 Wuane leai-kola, balato utupanelamawuato, wamba nambato yakamalangiyo tekeko, yakamato nambana piiokone bilipi na-lalai leaipia-ko. Anupeakale yakamato nambana pii mindikiokone teke dee lapone ale amakale nemboteyaipe. Yakamapi balana disaipolo tupagulaima lakae lo nembo toto, namba deelapone teke tipa peyaipe leaipia.

28-29 Wuane lea-kola, Patasai utupane-mane bala lamba loto, Goteto balana piitupa Mosesa lamaiya-kola, Mosesato piiutupane nanima langeane nembo toto,nanimaMosesana disaipolo tupa ateyama.Nimba akali Jisasa okonena disaipolomindi atele tekeko, bala aninga atotoepeape lo nanimato nembo nateyamaleainipia.

30-33 Wuane leai-kola, akali okonemaneutupanena pii okone yano peyoto,wandakali mindimane koo pua ateaindo,Goteto wandakali okonena pii ale naenekondalane nembo teyama leaipia. Wuanetekeko, wandakali mindimane Gotenanembo-tene oko wato minu, bala lolotu loto, balana mana epene tupa watomineando, Goteto wandakali okonenapii ale alane nembo teyama. Wambawetete tewa ipapo wato, andipa ateyamaoto okona giau loto, angini-mane akalilene koo mindi mandea-kola, matiliwandakali mindimane balana lee oko

* 9:17: Jo 4:19

Page 211: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 9:34 208 Jone 10:8-9taya yane lo nanimato alu mindikipimindi ale naema. Andipa akali Jisasa okobalato nambana lene oko mo taya ala.Goteto akali okone epeakale nalea-yale,balato katulo mangene okonepene mindinapipia-yale tekeko, yakamato bala aningaatoto epeape nembo nateyama leyai-kola,namba moko loto, nembo kambua teyoleaipia. *

34 Wuane lea-kola, utupane-manebalana pii okone yano peyoto, nimbaangini-mane nimbanga mana koo yapetamandea-kola teke, nimbato nanima manalangiwa lakae lo nembo telepe leainipia.Wuane loto, utupane-mane bala utupanetowa atu lotu naleakale nembo toto, Jutayamena lotu anda okona takita peyowateainipia. *

Bilipi Nalene Wandakali Tupa Lene KooGulo Ateyai Leane Oko

35 Patasai tupamane akali wamba lenekoo ateane okone bala Juta yamena lotuanda okona ata napeakale lo peyo wataalai lene ale wato, Jisasato bala aiya pimapoto, andea. Andoto, utupane-mane Jisasatipa puato, nimbato Akalina Iwanane okolo bilipi lelepe lea. 36 Wuane lea-kola,akali okonemane bala tipa puato, AkaliAndane, nambato bala lo bilipi lokalenga,bala apipe lea. 37 Wuane lea-kola, Jisas-ato bala lamawuato, nimbato bala wambaandapi. Nimba towa pii lo ateyapa akalinamba Akalina Iwanane oko ateyo lea.38 Wuane lea-kola, akali okonemane balalamawuato, Akali Andane, nambato nimbalo bilipi leyo loto, bala lo lotu lea.

39 Okone angi, Jisasato pii mindi loto,nambato wandakali tupa yapa lo tale pulu,ati kenga atala yuunga epewane. Leekoo wandakali tupa lee teakale nembototo, namba epewa tekeko, lee teyamanembo talaini wandakali yakama lee kooguleakale nembo toto, namba epewa tekelea. 40 Wuane lea-kola, Patasai on-gane mandaka gulo ateaini tupamanebala tipa puato, nimbato wuane leleokone nanimapi lene koo teke ateyailelepe leai. * 41 Wuane leai-kola, Jisas-ato utupane lamawuato, yakama lenekoo pia-yale, yakamanga koo tene mindinayapi-yale tekeko, andipa yakamato kat-ulo andeyama leyai-kola, yakamato mana

koo minalaini tupana koo tene oko yaka-manga mee eya lea.

10Sipisipi Kuai Lo YatawaAtalane Akali Oko

1-3 Jisasato pii mindi tako pua loto,nambato pii enene wete mindi yakamalangeyo lea. Sipisipi banisa okona asialomba ando atalane akali okomane asialomba okone lumbeya-kola, sipisipiyatawa atalaini akali tupa yakama sipisipibanisa okonena anda-pangosa kolandakalalaini. Wandakali mindimane asiaokonena kolandaka nalene, waka mindisabanisa okone keyalu, sipisipi banisa okonakolandaka leando, bala pake nalane akalimindi atolopeya. Sipisipi yatawa atalainiakali tupamane sipisipi banisa okonakolandaka loto, yakama mindiki-mindikilo yakama tanena sipisipi tupa ee lalaini.Sipisipi yatawa atalane akali mindimanebalana sipisipi mindiki-mindiki lo ee loto,gene laka piyane. Gene laka peya-kola,sipisipi utupane-mane balana pii okoneale wato epeyai-kola, balato utupane towaatu sipisipi banisa okone tepa alu, atukamaka palane.

4 Bala tanena sipisipi utupane pitakabanisa okona kamaka atu ipulu, balawamba ini ingane peya-kola, balana sip-isipi tupamane balana pii ale wato, balawatama palaini. 5 Wuane tekeko, wan-dakali waka mindimane sipisipi utupaneee leando, utupane-mane bala watamanapolo-peyai. Jia wete. Utupane-manebalana pii ale wato, bala akali openemindiya lo nembo toto, palaka polopeyai lea.6 Jisasato pii kokoli okone akali utupanelamaiya tekeko, balato aki nembo toto,wuane leyape lo utupane-mane nembonateai.

7 Nembo nateai-kola, Jisasato pii min-ditupa tako pua loto, nambato pii enenewete mindi yakama langeyo lea. Nambatane sipisipi banisa okona asia lombaoko ateyo. 8-9 Sipisipi banisa okona asialomba oko namba. Wandakali mindi balanambanga epoto, Gotena sipisipi banisaokonena anda-pangosa kolandaka leando,Goteto bala molo-peke lolopeya. Utulubala banisa okonena anda-pangosa kuailo paliyu, upa pitane takita poto, tomono atolopeya. Nalu, ole lene bala ban-isa okonena anda-pangosa peke lolopeya.

* 9:30-33: Sam 34:15 * 9:34: Sam 51:5 * 9:40: Mt 15:14

Page 212: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 10:10 209 Jone 10:25-26Wamba namba epo ata napenenga, akaliwaka minditupa wamba ini epo ateai.Utupane pitaka pake nalaini akali ateyaitekeko, nambana sipisipi tupamane akaliutupanena pii oko ale naeyai. Jia. * 10Pakenalaini akali tupamane sipisipi tupa pakemialu, minu koyoto, peyo ome lamakalenembo toto epalaini. Utupane-maneman-gene wakamindi pulu na-epalaini. Wuanetekeko, sipisipi utupane kuai lowete atoto,saka atapowa ateakale nembo toto, nambaepewane.

11-13Akali minditupa sipisipi tupana an-duane ata napene, mee yole moyale piapepuato, sipisipi tupa yatawa atalaini. Akaliutupane yakamato sipisipi tupa kuai loyatawa ata na-piyaini. Jia. Sipisipi tupakoyolaini nembo natene, utupane-maneyole moyale sipisipi tupa mee yatawa ata-laini. Tene okonena, peango anatopemindi epeando, utupane-mane peangoepola okone andoto, sipisipi tupa awuatepa alu, palaka palaini. Palaka polai-kola, peango anatope okonemane sip-isipi mindi peyo nola-kola, sipisipi wakatupa mindisa puu toko lolopeyai. Wuanetekeko, peango anatope mindimane sip-isipi tupa minu koyolane nembo toto, sip-isipi kuai lo yatawa atalane akali mindi-mane sipisipi tupa moyoyale omape-peneguleando, omolo-peya. Sipisipi kuai loyatawa atalane akali okone namba. *

14-15 Nambana ayiane okomane nambaandeya-kola, nambato bala andalawane.Wuane pua teke, nambato nambanasipisipi tupa andeyo-kola, nambanasipisipi tupamane namba andalaini.Tene okonena, namba sipisipi kuai loyatawa atene akali oko atoto, sipisipitupa moyoyale omolo-peyawa. *16 Nambana sipisipi waka minditupaateyai tekeko, andipa utupane nambanabanisa okona anda-pangosa ata napeyai.Nambato sipisipi utupanenambana banisaokonena anda-pangosa atu ipupe-pene.Wuaneko, nambato utupane ee lolowa-kola, utupane-mane nambana pii alewato, nambana banisa okonena anda-pangosa epolai-angi, nambana sipisipiyame okonelapo sipisipi yame mindikigulo atolopeyai. Yamemindiki atolai-kola,namba sipisipi utupane pitaka yatawa

atalawane akali mindiki atolo-peyawa. *17-18 Wandakali mindimane namba sia

minuto, namba peyo ome nalolo-peya. Jia.Namba tane nambana tandini oko peakaletepa alu, namba omolopeyo. Dee, nambatane teke nambana tandini oko molo-peke loto, katulo saka atolo-peke lolopeyo.Nambana Ayiane okomane wuane pipeleane okonena, mangene okonelapo pu-lane tai-lene oko nambanga eya. Nam-bato balana pii okone ale wato, sakaatolo-peke lokale nembo toto, sipisipi tupamoyoyale omolopeyo okonena, nambanaAyiane okomane namba towa epelewayamapane yo ateya. Jisasato wuane lea. *

19 Wuane lea-kola, Juta yame akaliutupane-mane balana pii utupane alewato, dee lapone yakama yame lapo guloateai. 20 Akali utupanena kambua-maneakali waka tupa lamawuato, balanga sipi-tisa koo mindi ateya-kola, bala kee enegulo atoto, wuane leya-ko. Anu peakaleyakamato balana pii okone ale eyaipe leai.21Wuane leai-kola, Juta yame akali yangi-mane akali utupane lamawuato, sipitisakoo mindimane katulo wandakali lee kootupa lee taya na-alaini. Dee, Jisasato piileya utupa sipitisa koo atene wandakalitupamane na-lalaini teke leai.

Juta Yame-mane Jisasa Peyo OmeLamakale Nembo Teaini Oko

22 Upa andane wete piyane ana okoepea-kola, Juta yame-mane Jutusalemelotu anda andane okona asia wamba inibulupane lumbeaini oto oko lo nembotolo-peke loto, mali dindi epele alainioto oko epea. 23 Okone angi, Jisasabala lotu anda andane okonena endeanda-pangosa anda pimia atane ateneSolomonena lalaini okona epoko pua atea.24 Epoko pua atea-kola, Juta yamena akalikawane minditupa-mane bala ato mapupuato, nimbaMesaya oko ateendo, andokoangi nimbato nanima langulape. Nimbaakali okone ateendo, nanima panakamelangi-kae leai.

25-26 Wuane leai-kola, Jisasato utu-panena pii okone yano peyoto, nambaAyianena pii wato minuto, nambato piapepiyawane tupamane namba Mesaya okoateya lo yakama andawa leya tekeko,yakamato namba lo bilipi naleyai. Wambanambato Gotena pii oko yakama langewa

* 10:8-9: Jet 23:1-2; Ese 34:2-3 * 10:11-13: Sam 23:1; Lap 7:16-17; Ap 20:28-29 * 10:14-15: Mt 11:25-27; 1Jo3:16 * 10:16: Ais 56:8; Ese 34:23 * 10:17-18: Pl 2:8-11

Page 213: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 10:27 210 Jone 11:2-3tekeko, yakama nambana sipisipi yameata nepeai. Tene okonena, yakamatonambana pii oko bilipi naleai. 27Nambatonambana sipisipi tupa andeyo-kola,utupane-mane nambana pii ale wato,namba watama epalaini.

28-30 Nambato utupane saka atapowaateakale lo ataya olowa-kola, matili-matilipi utupane alu napulu-peyai.Jia wete. Nambana Ayiane okomanewandakali utupane nambana yameateakale lo namba geane. Balatominditaka eya tupa pitaka sia minuto,tai wetete ateya okonena, wandakalimindikipi mindimane namba Ayianeokona yame atolaini wandakali utupanenamindikipimindi pii-mane lo tambo-tamboloto, katulo namolo-peyai. Jia. NambaAyiane nalipa mindiki ateyapa. Teneokonena, wandakali mindikipimindimanesipisipi nambana kini tokonga atolaiutupane katulo tikayu namolo-peya. Jia.Jisasato wuane lea. *

31 Balato namba Ayiane nalipa mindikiateyapa lea-kola, Juta yame akali utupane-mane bala peyo ome loyale ana minditupameai. 32 Ana minditupa meai-kola, bal-ato utupane lamawuato, nambana Ayianeokomane namba languato, nimbato piapeepene minditupa pipe lea-kola, nambatopiape epene kambua pewa. Yakamatonambana piape epene utupanena andokoembo wato, namba ana-mane peyo omeloyale peyaipe lea. 33 Wuane lea-kola,Juta yame akali utupane-mane balana piiokone yano peyoto, nanimato nimbanapiape epene mindi nembo toto, nimbaana-mane peyo ome loyale napeyama.Jia. Nimba mee yuunga akali mindi ateletekeko, nimbato Gote lamba loto, nimbatane Gote ateyo lele okonena, nanimatonimba ana-mane peyo ome loyale peyamaleai. *

34 Wuane leai-kola, balato utupanenapii okone yano peyoto, Gotena pii pepapelene eya mindimane loto, nambatoyakama Gote tupa ateyai lewa layene eyalea. * 35Wamba Goteto Isatale tane wan-dakali tupa lamawuato, yakama Gote tupaateyai lea-kola, mindimane pii okone pepapelea-kola, wandakali mindikipi mindi-mane katulo Gotena pii pepa pelene eyaokone mo lawa napulu-peya.

36 Ayiane Goteto namba ati kenga atalayuunga puu lalu, namba balana Iwananeateya lea-kola, nambato yakama languato,namba Gotena Iwanane ateyo lewa-ko.Anu peakale yakamato nambana piiokone ale wato, nimbato Gote lamba leleleyaipe. 37 Nambato namba Ayiane okonapiape pua ata napewando, yakamatonamba balana Iwanane oko ateya lo bilipina-lalapape. 38 Nambato wuane leyotekeko, namba Ayiane okona piape puaatalawane-ko. Yakamato nambana piioko bilipi naleaindo, Ayiane Gote okonambanga ateya-kola, namba balangaateya lo yakamato andamakale nembototo, nambato balana piape pimai-yawanetupa andoto, namba balana Iwanane ateyalo bilipi lalapape. Jisasato wuane lea. *

39 Wuane lea-kola, Juta yame akaliutupane-mane dee lapone bala andi loyalemakande peaini tekeko, balato utupaneasia peyo wanjialu pea. 40 Jutusalemetepa alu, bala ipa Jotane oko kalo piyu,amo maita Joneto wamba ini bulupanewandakali tupa ipa peya-mauwa ateaneyuu okona poto, atea. * 41 Yuu oko-nena atea-kola, wandakali kambua balaateanga epeai. Utupane-mane pii mindiloto, enene, wamba Joneto bala tanenapii lea tupa mo tai laya wato, metekolopiape mindi napeane tekeko, Jisasato wuapulupeya lo Joneto pii leane tupa pitakaenene pii lea ya leai. 42 Yuu okonenatanewandakali kambua-manewuane loto,Jisasa lo bilipi leai.

11Lasatosa Omeane Oko

1 Betani tano okona tane akali Lasatosalene mindi bala siki oma-yene yaepia. Be-tani tano okone balawandaMatiya, balanaakini Mata-la, okone-lapona yuu tene okoyane. * 2-3Matili Matiya okonemane weletunduma-pene mindi Akali Andane okonakenenga gae loto, balana kawa itini-manekunu apia-maiya. Matiya, Mata-la, okone-lapona imalini Lasatosa oko bala siki oma-yene ya-kola, balana imalini okonelapo-mane pii mindi Jisasa ateanga wai loaimo loto, Akali Andane, akali nimba towaepelewa yamapane yo atalene pia okonebala siki oma-yene eya leapelepia. *

* 10:28-30: Jo 3:16-17; 6:37-40 * 10:33: Pit 24:16 * 10:34: Sam 82:6 * 10:38: Jo 14:10-11 * 10:40:Jo 1:28 * 11:1: Lk 10:38-39 * 11:2-3: Jo 12:3

Page 214: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 11:4 211 Jone 11:27

4 Wuane leapele okone ale wato, Jisas-ato pii mindi loto, Goteto Lasatosa balamee omeakale nembo toto, siki okonebalanga epeakale lo ando konda nayane.Jia. Wandakali-mane Gote Iwanane okonagene oko laiyu leakale nembo toto, Gotetobalana tai-lene oko andawa loyale, sikiokone Lasatosa balanga epeakale lo andokonda yane lea. *

5-6 Gotena tai-lene oko wandakali tu-panga andawa lokale nembo toto, Jisas-ato Lasatosa siki oma-yene eya lene alewato teke, bala wamba kapoyale andolopuu napene, ole lapoai bala yuu ateaneokonena mee maliyo atea. Jisasato Mata,balana akini Matiyapi, okone-lapona ima-lini Lasatosapi, utupane towa epelewayamapane yo atalaepia. 7 Wuaneko, oleokonelapo pea-angi, balato balana dis-aipolo tupa lamawuato, nanima Jutiya dis-itiki okona peke lamakale lea. 8 Wuanelea-kola, balana disaipolo tupamane balalamawuato, tisa, Juta yame akali tupa-mane nimba ana-mane peyo ome loyalepipiai-ko. Nimbato yuu okonena deelapone polape leai.

9 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, upa pitane naioko epoto, tama pulu, ole-lene andakapalane lea. Nai tola-kola, wandakali mindibala epoko pua ateando, balato asini okokuai lo andoto, ayia peya napulu-peya.10Wandakali okone ayia peya napulu-peyatekeko, wandakali mindi bala utulu epokopua ateando, yuu oko undupi lola-kola,balato asini kuai lo anda napene, ayiapeyolo-peya lea. 11Wuane lalu, balato piimindi tako pua loto, nanima towa epelewaatalane akali Lasatosa oko bala limu paliaondo apiya-ko. Nambato bala peya ika lolopokale lea.

12-13 Lasatosa manda tapia nembo toto,Jisasato bala limu palia ondo apiaya-koleane tekeko, balana disaipolo tupamaneLasatosa mee limu palipia-kola, wuaneleya nembo teainipia. Wuane nembo toto,utupane-mane bala lamawuato, Akali An-dane, Lasatosa limu paleando, balana sikioko atu yolopeya yalua leai. 14Wuane leai-kola, balato utupane panakame lamawu-ato, Lasatosa wamba manda tapia lea.

15 Yakamato namba lo bilipi leyamanayu bilipi lalapale nembo toto, nambabala towa atu ata napiwa-kola, balawamba

manda tapia. Wuane tekeko, nambatobala malinga ika laya olowa-kola, yakam-ato namba lo bilipi leyama nayu bilipilolopeyai nembo toto, namba epele weteeyo. Andipa bala manda-tene eya okonananima maa lea. 16 Wuane lea-kola, akaliTomasa gene mindi Ditimasa lene oko-mane disaipolo waka tupa lamawuato,nanima bala towa atu omolo maa lea. *

Matato Nimba Gote Iwanane Atele LeaneOko

17-19 Betani tano oko Jutusaleme man-daka gulo kilomita tepopi mindi anguya-kola, Juta yame wandakali kambua-mane Lasatosa manda tapia lene okoale yainipia. Ale wato, utupane-maneMatiya, Mata-la, okone-lapona yamapanemo epene pale lamakale nembo toto,Jutusaleme tepa alu, okonelapo peteapiokona poto, ateainipia. Matili Jisasa balapeakaiyu lea-angi, wandakali-mane balalamawuato, Lasatosa mali pima-kola, oletukumindi pupia leai.

20 Matato Jisasa epeya lene ale wato,asininga poto, Jisasa malanda ya. Matiyabala mee andaka petea. 21 Matato Jisasamalanda ya-angi, bala lamawuato, AkaliAndane, nimba wali atapi-yale, nambanaimalini oko oma napipia-yale. 22Andipapinimbato Gote lo pote loto, balato nimbamoyoyale mangene mindi peakale leendo,balato ale wato, nimbato lole pua pulu-peya lo nambato nembo teyo lea. 23Wuanelea-kola, Jisasato bala lamawuato, nim-bana imalini oko malinga ika lolopeya lea.

24Wuane lea-kola, Matato bala lamawu-ato, matili yuu koyo puyale pula-kola,wandakali omene tupa malinga ika lolaiokone angi, nambana imalini okone balamalinga ika lolopeya nembo teyo lea. *25 Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, nambato wandakali omene tupa ma-linga ika laya wato, saka atapowa ateakalelo ataya alawane-ko. Namba lo bilipi lenewandakali mindi omoto teke, malinga ikalalu, saka atapowa atolopeya lea. 26Nambalo bilipi loto, saka atapowa atolai wan-dakali utupane yakama katulo dee laponeoma napulu-peyai. Nimbato wuane lobilipi lelepe lea. 27Wuane lea-kola, Matatobalana pii okone yano peyoto, enene, AkaliAndane nimba Gote Iwanane oko atele lobilipi leyo. Nimba Mesaya wamba Goteto

* 11:4: Jo 9:3 * 11:16: Mk 14:31 * 11:24: Jo 6:37-40 * 11:27: Jo 6:68-69

Page 215: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 11:28 212 Jone 11:47-48yuunga epeakale lolo-peyawa leane okoatele lea. *

Jisasa Bala Ai Leane Oko28Matato wuane lalu, andaka peke loto,

balana akini Matiya tengamane lamawu-ato, tisa okomandaka epo atoto, nimba ipuleya leaipia. 29 Wuane lea-kola, Matiyatopii okone ale wato, kapoyale ika lalu, Jisasamalanda olo peaipia. 30-31 Matiya balakapoyale ika lalu, kamaka pea-kola, Jutayame wandakali bala yamapane mo epenepale lamakale loto, bala towa atu andakapeteaini tupamane bala malinga ai lolopeya nembo toto, bala watama peainipia.Jisasa bala Betani tano okona naepene,Mata asininga malanda yane ongane meemaliyo atea.

32Maliyo atea-kola, Matiya epoto, Jisasaandoto, balana kee yane ongane aikilekawa, tombawua loto, Akali Andane,nimba wali atapi-yale, nambana imalinioko oma napipia-yale lea. 33 Wuane lalu,Matiyato ai lo yamataka lea-kola, Jutayame wandakali bala towa atu epeainitupamanepi ai lo yamataka teke leai.Utupane-mane ai lo yamataka leai oko an-doto, Jisasato utupane ondo wato, yama-pane kenda wete ya.

34-37 Yamapane kenda wete wato, balaai lea. Ai lea-kola, Juta yame wandakalitupa yakama teke-teke pii lalawa puato,balato Lasatosa towa epelewa yamapanewete yalaeya oko andalapa leai. Utupane-mane wuane leaini tekeko, yangi-mane piimindi loto, balato akali lee koo mindi leetaya yako. Balato Lasatosa towa epelewayamapane wete yapia-yale, bala oma na-peakale nembo toto, katulo bala moyapia-yale jiape leai. Wuane leai-kola, balatoutupane tipa puato, yakamato bala aningamali pipiaipe lea-kola, utupane-mane balalamawuato, Akali Andane nimbato andoloipu leai. *

Jisasato Lasatosa Malinga Ika Laya YaneOko

38 Nimbato andolo ipu leai-kola, Jisasabala dee lapone yamapane kenda wetewato, Lasatosa mali pitane yanengapea. Wamba Lasatosa yame tupamanebala ana anda mindina mali puato, anaandane mindimane mali okona asia tumapeainipia. 39 Mali okona asia oko ana

andane mindimane tuma pitane atea-kola, Jisasato akali minditupa lamawuato,yakamato ana oko minu pendeke loapialapa lea. Wuane lea-kola, akaliomeane okona imalini Matato Jisasalamawuato, Akali Andane, nambanaimalini oko mali pitane atapia-kola, oletukumindi pupia-ko. Andipa bala tamuto,guu koo pulupeya lea. 40 Wuane lea-kola,Jisasato bala lamawuato, nimbato nambalo bilipi leendo, Gotena tai-lene andaneoko andolopele lo nambato nimba wambalangiyo okoni lea.

41 Wuane lea-kola, utupane-mane anaokone minu pendeke lo apeai. Apeai-kola,Jisasa bala ati kenga andaiyu loto, nam-bato loma eyo-kola, Ayiane Gote nimbatoale alene okonena, nambato nimba wayupele leyo lea. 42 Ole dindi lo nambatoloma eyo-kola, nimbato ale alene lo nam-bato nembo teyo tekeko, wandakali ongaateyai tupamanemangenemindi nambatopuluwa okone andoto, nimbato namba atikenga atala yuunga puu lee-kola, nambaepea ya lo bilipi leakale nembo toto, nam-bato loma oko eyo lea.

43Wuane lalu, Jisasato pii taimane loto,Lasatosa, nimba takita ipu lea. 44 Takitaipu lea-kola, wamba manda teane akaliLasatosa bala saka atolo-peke lalu, maliokona takita epea. Wamba bala mandatea-angi, wandakali tupamane bala malipuyale, balana kinipi, kenepi, kawanepi,utupane lapa-lapa minditupa-mane ombowato, tongo peainipia. Bala malinga ikalea-angi, Jisasato wandakali tupa lamawu-ato, bala katulo epoko peakalenga, yakam-ato lapa-lapa tupa tita lo tepa alapa lea.

Jisasa Peyo Ome Lamakale Leaini Oko45 Jisasato Lasatosa malinga ika laya

yane okone angi, Matiya towa atu Jutayame wandakali epeaini utupanenakambua-mane metekolo piape Jisasatopeane okone andoto, bala lo bilipi leai.* 46 Wuane tekeko, wandakali utupanenaminditupa-mane Patasai tupa ateaingapoto, wamba Jisasato metekolo minditupapiyu, andipa Lasatosa malinga ika laya alalo lamai-yainipia. *

47-48 Lamai-yaikola, Patasai tupapi,pitisa akali kawane tupapi, utupane-mane akali kanjole tupa epeakale lomo amunguli puato, akali okonemane

* 11:34-37: Jo 9:6 * 11:45: Jo 7:31 * 11:46: Lk 16:31

Page 216: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 11:49 213 Jone 12:4metekolo piape kambua piyane leainipia.Balato metekolo piape kambua puaateakale loto, nanimato ando konde-mando, wandakali tupa pitaka-mane balalo bilipi lolai-kola, Lomo tane gapomaneami tupa epoto, Juta yame wandakalinanima minu koyalu, nanimana lotuanda andane oko keao lo apolopeyai.Wuane pulaini nembo toto, nanimato anupiamape leainipia.

49 Akali utupanena mindi gene Kaya-pasa lene okone bala ee ana okonenapitisa akali kawane oko ateaipia. Balatoakali waka utupane lamawuato, kenda-pene nanimanga eya oko mo tika pu-lane asini oko yakamato aŋakopi mindinembo nateyai lea. 50 Lomo tane amitupa epoto, nanima minu koyaindo, Jutayame wandakali nanima pitaka alu pu-lumane. Akali mindiki-mane nanimanapanda moto omeando, bala omola okone-mane nanima moyolo-peya lo yakamatonembo nateyaipe leaipia.

51 Pii leane okone Kayapasa bala taneangu nembo toto naleaipia. Jia. Eeana okonena bala pitisa akali kawaneatoto, potopisa pii mindi loto, Jisasato Jutayame wandakali tupa moyoyale omolo-peya leaipia. 52 Jisasato Juta yame wan-dakali tupa angu moyoyale omolo-peyanaleaipia. Jia. Jisasato Gotena andopaneyuu waka-waka tupa puu toko lene tupamo amunguli puato, yame mindiki gulayaoyale, bala omolo-peya loto, pitisa akalikawane okonemane pii okone leaipia. *

53 Kayapasato pii okone lea-kola, oleokone angi ato tewa, Patasai tupapi, pitisaakali kawane tupapi, utupane-mane Jisasapeyo ome lamakale loto, pii mindi loputa peainipia. * 54 Utupane-mane piiokone lo puta peai-kola, okone angi tewa,Jisasa bala Juta yame wandakali tupanatombenenga panakame epoko pua ata na-pea. Jia. Balana disaipolo tupa towaatu bala Betani tano oko tepa alu, tanoEpotame lene okona poto ateai. Tanookone wandakali napalene yuu yane min-dina mandaka ongane ya. 55 Okone angi,Juta yame wandakali tupamane Pasopatomo nalaini oto oko mandaka gulea-kola,wandakali kambua-maneGotenawenongayakamanga koo tene mindi nayapia lakaelo nembo toto, wamba ini Jutusaleme

peainipia.56-57 Wandakali utupane lotu anda

andane okona banisa anda-pangosakolandaka loto, Jisasa ayia pua ateai-kola, pitisa akali kawane tupapi, Patasaitupapi, utupane-mane wandakali utupanelamawuato, nanimato Jisasa andilamakale-ko. Mindimane bala mindingaateya nembo teaindo, nanima langi-yapape leainipia. Wuane leai-kola,wandakali utupane yakama teke-teke piilalawa puato, Juta yamena akali kawanetupamane bala peyo ome lolane lo yukuwato, Jisasa bala Pasopa tomo oko nolonaepolo-peya. Jia wete. Nanimato wuanenembo teyama. Yakamato aki nemboteyaipe leainipia.

12Matiyato Wele Tunduma-pene Mindi

Jisasana Kenenga Gae Leane OkoMatiyu 26:6-13; Maki 14:3-9

1 Ole wataka angu pola-kola, Juta yamewandakali tupamane Pasopa tomo nalainioto oko epolopeya nembo toto, Jisasabala Betani tano okona pea. Tano okoneakali Lasatosa wamba Jisasato malingaika laya yane okonena yuu tene okoya. * 2 Jisasa bala epea-kola, wandakaliminditupa-mane balana tomo yanga-maiyai. Lasatosapi, wandakali wakaminditupapi, utupane Jisasa towa atupeteai-kola, wanda Matato tomo tupa talepua maya. *

3 Jisasa bala tomo no petea-kola,Matiyato wele tunduma-pene kapo lapopetene penemindina awua epoto, Jisasanakenenga gae lo ayia maya. Wuane puato,Jisasana kenenga ipati peane okoMatiyatobalana kawane itini-mane kunu apiamaya-kola, wele okonena tunduma epenepeane okomane anda okonena tawe ya.Wandakali minditupa-mane ita nata leneokona pini tupana ipane penge lo moto,wele tunduma-pene okonepene tupa waapeyai-kola, wandakali waka tupamanewele okonepene tupa muni kambua-manekambalaini. *

4 Jutasa Isaka-tiyote bala Jisasana di-saipolo tupana mindi atoto teke, matilibala ene petea. Matiyato wele tunduma-pene okone Jisasana kenenga gae lo ayiamaya-angi, Jutasato wandakali waka tupa

* 11:52: Jo 10:16 * 11:53: Jo 5:18 * 12:1: Jo 11:1,43 * 12:2: Lk 10:40 * 12:3: Lk 7:37-38

Page 217: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 12:5 214 Jone 12:23tipa puato, 5 anu peakale wanda okomanewuane peyape. Balato wele oko nanimagipia-yale, nanimato wele okone salimiloto, muni kina andete tepo moto, kat-ulowandakali tipia tupamoyomaima-yalelea. 6 Balato pii leane okone wandakalitipia tupa nembo toto, nalea. Jia. Balatodisaipolo tupana muni tupa ando atoto,minditupa pakemiaka pua atalaepia. Teneokonena, balato wele okone nanima gipia-yale, nambato okone salimi loto, munimialu, minditupa katulo pake miawa-yalenembo toto, wuane lea.

7-8 Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, ole dindi lo wandakali tipiatupa yakama towa atu atolopeyai tekeko,namba yakama towa ole dindi lo atanapulu-peyama. Wandakali-mane nambamali pulai-angi, wanda okomane weleokone nambana umbaininga gae lokalenembo toto, wele okone yatawa pitipia-ko. Andipa balato wele okone gae leya okogae leakale lo nimbato ando kondaa lea. *

Akali Lasatosa Oko Peyo Ome LamakaleLeaini Oko

9 Juta yame wandakali kambua-maneJisasa bala Betani tano okona ateya leneoko ale wato, wamba balato Lasatosamalinga ika laya yane nembo toto, Jisasa,Lasatosa-la, okonelapo lapotaka andoloepeai. 10-11 Wamba Jisasato Lasatosamalinga ika laya yane nembo toto, Jutayame wandakali kambua-mane pitisaakali kawane tupa masia maiyu, Jisasalo bilipi leai. Tene okonena, pitisa akalikawane utupane-mane Jisasa, Lasatosa-la,okonelapo lapotaka peyo ome lamakalenembo toto, pii lo yake peainipia. *

Kiŋi Tupamane Palaini Pua, Jisasa BalaJutusaleme Peane Oko

Matiyu 21:1-11; Maki 11:1-11; Luku 19:28-40

12-15 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, Sayone tano okona tane wan-dakali yakama yuku aa na-piyapape. Yaka-mana kiŋi oko bala yia dongi andopanemindina masianenga pitiyu epeya oko an-dalapa layene eya. Gotena pii pepa pe-lene eya okonemane wuane layene yanepua teke, anate-lene Jisasa bala yia dongiandopane mindi ayia pua moto, oko-nena pitiyu, Jutusaleme poyale, asini pea.

Asini pea-kola, Pasopa tomo noyale Ju-tusaleme peaini wandakali kambua-maneJisasa epeya lene oko ale wato, utupane-mane ita pama kembone tupa yandomoto, Jisasa asininga malanda olo epeai.Epoto, utupane-mane pii taimane loto,akali epeya oko bala Isatale tanena kiŋioko ateya leai. Akali Andane Goteto balaepeakale leya-kola, bala epeya. Gotetobala moyo ateakale. Nanimato Gotenagene oko laiyu lamakale leai. *

16Wandakali utupane-manewuane leai-angi, Jisasana disaipolo tupamane Gotenapii pepa pelene eya okone nembo tolo-peke naleai. Wuane tekeko, matili Gotetogene andane mindi Jisasa maya-angi, bal-ana disaipolo tupamane mangene balatopeane okola, pii wandakali utupane-maneleaini okola, okonelapo nembo tolo-pekeloto, Gotena pii pepa pelene eya okoneJisasa andayo layene yane nembo teai. *

17Wamba Jisasato Lasatosa malinga ikalaya wato, mali okona kamaka epeakalelea-angi, wandakali kambua bala towaatu atoto, andeai. Andoto, utupane-mane Jisasa balato wuane peane okonepii lo tawe yai. 18 Lo tawe yai-kola,Jisasato metekolo piape okone peane leneoko ale wato, wandakali kambua-maneJutusaleme tepa alu, bala malanda olopeai. 19 Bala malanda yai-kola, Patasai tu-pamane yakama teke-teke mindi lamaikipuato, wandakali tupa pitaka-mane balawatama peyai oko andalapa. Wandakali-mane bala watama napeakale lo nani-mato mangene peyama tupa katu naleyaleainipia.

Gitiki Yame Wandakali Minditupa-maneJisasa Andamakale Leaini Oko

20 Juta yame wandakali tupamane Pa-sopa tomo nalaini oto oko epea-kola, wan-dakali kambua Gote lo lotu loyale Ju-tusaleme peai. Wandakali utupanenaminditupa Gitiki yame wandakali ateai.21 Gitiki yame wandakali utupane-maneGalili disitiki tano Betesaita tane Pilipiateanga epoto, akali andane, nanimatoJisasa andaima lakae lo nembo teyamaleainipia. 22Wuane leai-kola, Pilipi epoto,Endutu lamaiya-kola, Pilipi, Endutu-la,okonelapo-mane poto, Jisasa lamai-yapili.

23 Lamaiyapi-kola, Jisasato okone-lapona pii okone yano peyoto, Akalina

* 12:7-8: Lo 15:11 * 12:10-11: Jo 11:45 * 12:12-15: Sam 118:25-26; Jo 1:49; Sak 9:9 * 12:16: Jo 2:22* 12:23: Jo 13:31-32; 17:1-3

Page 218: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 12:24 215 Jone 12:37-41Iwanane oko gene andane miape-peneoto oko wamba mandaka epeya lea. *24 Nambato pii enene wete mindi yakamalangeyo. Witi dini mindi bala oma napene,mee andaka yando, dini lia napene, balaangu yalane tekeko, bala yuunga tepawato, omeando, bala poka loto, dinikambua lialane. *

25 Wandakali mindimane namba masiamawuato, yuu okona mangene piyamanetupa epelewa yamapane yo ateando,balato mangene utupane pua atapowaateakale lo Goteto ando konda napulu-peya tekeko, wandakali mindimane yuuokona mangene piyamane tupa masiamawuato, namba epelewa yamapaneyo ateando, matili bala saka atapowaatolopeya. * 26 Wandakali mindimanenambana piape pua ateaindo, nambawatama epeakale. Yakamato nambawatama epeaindo, nambana Ayianeokomane gene andane mindi yakamagula-kola, namba atolowa yuu okonenayakama namba towa atu atolo-peyama.Jisasato wuane lea.

Jisasato Yakama Tii-pene Oko Lo BilipiLalapape Leane Oko

27 Wuane lalu, Jisasato pii minditupatako pua loto, andipa kenda-pene andanemindi nambanga epoyale peya okonena,namba mini kenda wato, nembo kambuateyo lea. Nembo kambua toto, nambatoaki loape. Ayiane, kenda-pene okonenambanga epolane nembo toto, nimbatoasia pai laa loape. Jia. Nambato wuanena-lokale. Kenda-pene okone awuakalenembo toto, namba epewane. *

28 Ayiane, nimbana gene oko andaneeya lo andawa lape lea. Wuane lea-kola, pii layene mindi ati kenga atalaepeane okomane loto, wamba nambatonambana gene oko andane eya lo andawalewa. Matilipi, nambana gene oko andaneeya lo dee lapone andawa lolopeyo lea.29 Goteto wuane lea-kola, ongane man-daka gulo ateaini wandakali minditupa-mane pii okone kuai lo ale naene, ati kululeya leainipia. Dee, minditupa-mane piiokone apito leyape lo nembo natene, en-jole mindimane pii mindi Jisasa lamaeyaleai.

30 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, Goteto pii lala okone nam-bato ale ola nalala lea. Jia. Yakamatoale alapale nembo toto, balato pii okonelala. 31Andipa balato yuu okonawandakalitupa yapa lo tale puyale puato, yuu okonaando atalane sipitisa koo Satane oko peyowatoyale peya. 32 Matili akali minditupa-mane namba auwa aiyu lolai-angi, wan-dakali pitaka nambanga epeakale nembototo, nambato utupane yoo lo molo-peyawa lea. * 33 Akali minditupa-manebala ita malamanda okona peyo yukawato, bala auwa aiyu lolopeyai nembototo, Jisasato wandakali tupa lamawuato,akali minditupa-mane namba awua aiyulolopeyai lea. *

34Wuane lea-kola, wandakali amungulipeaini tupamane balana pii okone yanopeyoto, akali mindimane Gotena pii pepapelene eya tupa dii lea-kola, Mesaya okobala matili-matilipi atapowa atolopeyaoko ale ema leai. Bala atapowa atolopeyayando, anu peakale nimbato nanimalanguato, akali minditupa-mane AkalinaIwanane oko awua aiyu lape-pene eyalelepe. Akalina Iwanane okone bala apipeleai. *

35 Wuane leai-kola, Jisasato utupanelamawuato, wandakali mindi bala undupipangosa epoko pua ateando, bala ongapeya lo anda napulu-peya lea. Tii-peneoko ole mindilapo angu yakama towa atuatolo-peyako. Matili undupi-lene oko-mane yakamanga yame peyolane nembototo, tii-pene okomane mee tii pua ateyaokone angi, yakama epoko pua atalapape.* 36 Andipa tii-pene oko yakama towa atuateya-angi, yakamato tii-pene okona an-dopane tupa atamakale nembo toto, balalo bilipi lalapa lea. Jisasato pii okone lalu,wandakali amunguli peaini utupane tepaalu, bala yuu mindisa ata too pulu pea. *

Wandakali Kambua-mane Jisasa Lo BilipiNaleaini Oko

37-41Wamba wete potopesa akali Aisay-ato Mesaya oko bala tai wete atolopeyanembo toto, Gotena pii minditupa pepapeleaipia. Balato pepa okone peyoto,wandakali-mane nambana piape tupa lee-mane andoto, nambana pii okona tene

* 12:24: 1Ko 15:36 * 12:25: Mt 16:24-26 * 12:27: Sam 6:3; 42:5; Mt 26:38 * 12:32: Jo 3:14-15 * 12:33:Jo 19:6 * 12:34: Sam 110:4; Ais 9:7; Dan 7:14 * 12:35: Jo 8:12 * 12:36: Ep 5:8

Page 219: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 12:42-43 216 Jone 13:6

tupa kuai lo nembo toto, yamapane pekeleaindo, nambato utupane mo atu yolo-peyawa leaipia. Wuane tekeko, wandakaliutupane-mane yamapane peke naleakalenembo toto, Goteto utupanena lene minuundupi laya alu, utupane-mane balanapii okona tene nembo nateakale laya alu,piyane lo layene eya. Balana pii okonelayene eya pua Goteto pea-kola, wan-dakali utupane-mane katulo Jisasa lo bilipinaleainipia. Wamba Aisayato Gotena piiwaka mindi loto, Akali Andane okomanemetekolo piape minditupa peane tekeko,apito bala tai wete ateya lo andeape. Nan-imato wandakali tupa lamawuato, bal-ato metekolo piape utupane piyane lematekeko, apito nanimana pii utupane bilipileape lo layene eya. Gotena pii layeneokone enene guleakale nembo toto, Jisas-ato bala tane Mesaya oko ateya lo wan-dakali tupa andawa loyale metekolo piapekambua peane tekeko, wandakali kambua-mane balana metekolo piape utupane an-doto teke, bala lo bilipi naleai. *

42-43 Enene, Juta yamena akali kawanekambua-mane Jisasa lo bilipi leaini tekeko,Goteto yakamana gene tupa laiyu lapialakae lo utupane-mane nembo nateai. Jia.Wandakali yangone-mane yakamana genetupa laiyu lapiai lakae lo nembo teainipia.Tene okonena, Patasai tupamane akaliutupane Juta yame wandakali waka tupatowa lotu naleakale lolaini lo yuku wato,Juta yamena akali kawane utupane-maneJisasa lo bilipi leyama lo pana naene kondayai. *

Nambana Pii Okomane Wandakali TupaYapa Lo Tale Pulupeya Leane Oko

44 Okone angi, Jisasato pii taimane loto,namba lo bilipi lolai wandakali tupa-mane namba angu lo bilipi nalolo-peyailea. Utupane-mane namba ati kenga atalayuunga puu leane Ayiane oko lo bilipilolai-kola teke pulupeya. 45 Dee, nambaandolai wandakali tupamane namba atikenga atala yuunga puu leane Ayiane okoandolai-kola teke pulupeya. * 46 Nambalo bilipi lolai wandakali mindikipi mindiundupi pangosa ata napeakale nembototo, namba ale tii-pene mindi gulo atoto,yuu okona epewane. 47Namba yuu okonaepewane oko yuu okona wandakali tupa

yapa lo tale pulu na-epewane. Jia. Nam-bato utupane molo-peke lolo epewane.Wuaneko, wandakali-mane nambana piioko ale wato, wato mina napeando, nam-bato bala yapa lo tale puato, koo tenemindi balanga yata na-olopeyo. Jia. *

48-50 Namba tane wua lokale nembototo, pii na-lalawane. Jia. Namba atikenga atala yuunga puu leane Ayiane oko-mane pii utupa lape leya-kola, nambato piiutupane lalawane. Namba Ayiane okonapii okomane wandakali tupa saka atapowaateakale lo ataya alane nembo toto, nam-bato balana pii okone ale wato, pii balatonamba langeane tupa lalawane. Tene oko-nena, wandakali mindimane namba masiaguato, nambana pii tupa mia napeaindo,yuu koyo pula-angi, nambana pii okomanewandakali okone yapa lo tale puato, kootene mindi balanga yata olopeya. Jisasatowuane lea.

13Jisasato Balana Disaipolo Tupana Kene

Wasa-wasa Peya-maiyane Oko1-3 Sataneto Saimone iwanane Jutasa

Isaka-tiyote okona nembo-tene oko minaika laya wato, nimbato Jisasa ene pit-ula leaipia. Wuane lea-kola, anate-lenePasopa tomo nolane oto oko epolopeyanembo toto, ole-lene wete Jisasa balanadisaipolo tupa towa atu tomo no peteai.Wamba Jisasa bala Gote towa atu atalu,yuu okona epea-kola, Goteto pitaka takabalana kininga yata yane nayuto, Jisasabala yuunga atoto, bala tanena disaipolotupa towa wayumane wete epelewa yama-pane yane tekeko, bala yuu oko tepa alu,balana Ayiane Gote ateyanga peke lolaneoto oko wamba mandaka guleya nembotea. *

4-5 Wuane nembo toto, Jisasato tomonokoyo piyu, ika loto, balana tona luupeane oko yoko yata wato, tauwali mindimea. Mialu, balato disa andane mind-ina ipa gae lo pete loto, balana disaipolotupana kene wasa-wasa peya-maiki pimapoto, utupanena kenenga ipati peane okotauwali okonemane kuna-maiki pima pea.6Wuanepimapulu, SaimonePita peteangapea-kola, Pitato bala tipa puato, Akali

* 12:37-41: Ais 6:1; 53:1 * 12:42-43: Jo 5:44; 9:22-23 * 12:45: Jo 14:9 * 12:47: Jo 3:16-17 * 13:1-3:Lk 22:3; Jo 3:33-35; 13:27; 16:26-28

Page 220: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 13:7 217 Jone 13:24Andane, nimbato nambana kene wasa-wasa peyoyale pelepe lea. 7 Wuane lea-kola, Jisasato balana pii okone yano pey-oto, nambato mangene peyo okona teneoko nimbato andipa nembo natele tekeko,matili nimbato nembo tolopele lea.

8 Wuane lea-kola, Pitato bala lamawu-ato, andipapi, matili-matilipi, nimbatonambana kene wasa-wasa peya napula.Jia wete lea. Wuane lea-kola, Jisasatobalana pii okone yano peyoto, nambatonimbawasa-wasa peya napewando, nimbakatulo namba towa atu ata napulupelelea. 9Wuane lea-kola, Saimone Pitato balalamawuato, wuane yando, Akali Andanenimbato nambana kene angu wasa-wasapeya napene, nambana kinipi, kawanepi,utupane pitaka wasa-wasa peya-gii lea.

10Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, wandakali mindi balana umbainipitaka wasa-wasa peyalu, okone angi tekebalana umbaini pitaka wasa-wasa peyolo-peke lolane tene mindi ata napeya lea.Balana kene angu wamba ini kalato atola-kola, balato okonelapo wasa-wasa pele-ando, balana umbaini pitaka kalato atanapene atolopeya. Andipa yakama kalatoata napene ateyai tekeko, yakama pitakakalato ata napene ateyai naleyo. Jia lea.* 11 Ene pitulu-peya akali oko bala kalatoatene ateya nembo toto, Jisasato yakamapitaka kalato ata napene ateyai naleyo lea.

12 Jisasato utupanena kene wasa-wasapeya-maiyu, balana tona luu oko mo pu-ato, dee lapone pitulu-peke lea. Pituto,balato utupane tipa puato, nambato man-gene mindi yakamanga peyo okonenatene oko yakamato nembo teyaipe lea.13 Namba yakamana tisa atoto, yakamanaAkali Andane oko ateyo teke. Wuaneko,yakamato namba andayo pii tika pua loto,alumindi tisa laka, alumindi Akali Andanelaka piyaini.

14-16 Nambato pii enene wetete mindiyakama langeyo. Piape akali mindi-mane balana piape ando atalane akaliokona lipinga yale ata napiyane. Dee,wai pii awua palane akali mindimanewai pii okone awua peakale lalane akaliokona lipinga yale ata napiyane teke.Jia. Namba yakamana tisa okomane man-gene mindi peyo, wuane pua teke yakam-atopi mangene okone piyapale nembo

toto, nambatomanamindi yakamanga an-dawa leyo. Namba yakamana Akali An-dane okomane yakamana kene wasa-wasapeleyo-ko. Yakama teke-teke mindinakene wasa-wasa peya maiki pipe-pene. *17 Yakamato mana oko nembo toto, watomineaindo, yakama epelewa atolopeyai.Jisasato wuane lea.

Jisasato Yakamana Mindimane NambaEne Pitulu-peya Leane Oko

Matiyu 26:20-25; Maki 14:17-21; Luku22:21-23

18-20Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, nambato pii enene wete mindiyakama langeyo lea. Nambato wandakalimindi bala nambana piape pulu peakalelolowa-kola, wandakali waka mindimanebala wayu epeleya lo lameando, balatonamba wayu epeleya lo lamola-kola tekepulupeya. Dee, wandakali mindimanenamba wayu epeleya lo lameando, bal-ato namba ati kenga atala yuunga puuleane Ayiane Gote okopi lamola-kola tekepulupeya. Wuane tekeko, Goteto bal-ana pii pepa pelene eya mindi eneneguleakale nembo toto, namba towa atubetesa neyapa akali okomane namba enepeteakale lo ando kondolo-peya. Nambatoyakama pitaka-manewuane pulupeyai na-leyo. Jia. Nambato yapa lo mewa akalitupa yakamana mana tupa andeyawane.Matili akali mindimane namba ene pitula-angi, yakamato namba Mesaya oko ateyalo bilipi lalapale nembo toto, andipa balatonamba ene piti napene ateya-angi, nam-bato pii oko yakama wamba ini langeyolea. *

21 Pii okone lalu, Jisasa bala nembokambua toto, yamapane kenda wete wato,nambato pii enene wete mindi yakamalangeyo. Yakamana mindimane nambaene pitulu-peyai lea. 22 Wuane lea-kola,nanimana apito wuane pulupeya leyapelo tatake wato, balana disaipolo tupayakama teke-teke mindi andaka piki peai.23 Okone angi, disaipolo mindi Jisasatowayumane epelewa yamapane yo ateaneoko bala peteanga mandaka wete gulo pe-tea. 24 Mandaka petea-kola, Saimone Pi-tato disaipolo okone andowenone titi loto,bala lamawuato, nimbato bala tipa puato,nanimana apito wuane pulu-peyape laalea.

* 13:10: Jo 6:64,70-71; 15:3 * 13:14-16: Mt 10:24-25; 20:27-28; Lk 22:25-27; Pl 2:5; Kol 3:13; 1Pi 2:21-23* 13:18-20: Sam 41:9; Jo 14:29; 16:4; Mt 10:40

Page 221: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 13:25 218 Jone 14:1-225 Pitato wuane lea-kola, disaipolo

okone bala Jisasana kangaluane yanengakawa aimo loto, Akali Andane, apitowuane pulupeya lelepe lea. 26 Wuanelea-kola, Jisasato balana pii okone yanopeyoto, nambato betesa konde-lenemindi disanga tanda puato, akali mindimalupeyo. Akali okonemane namba enepitulu-peya lea. Wuane lalu, Jisasatobetesa konde-lene mindi disanga tandapuato, Saimone Isaka-tiyote iwananeJutasa oko maya. 27 Jutasato betesaokone mea-angi, Satane balana ini anda-pangosa kolandaka lea-kola, Jisasato balalamawuato, nimbato mangene mindipukale nembo tele oko wamba ini pii lea.*

28-29 Wuane lea-kola, tomo no peteainiakali tupamane pii okone ale yainitekeko, anu peakale balato wuane leyapenembo nateai. Jutasato disaipolo yamenamuni tupa ando ata-maiyane okonena,minditupa-mane Jisasana pii okone alewato, Jutasato muni minditupa wandakalitipia tupa wamba ini maiyakale nembototo, wuane leya nembo teai. Dee, yangi-mane Jisasana pii okone ale wato, JutasatoPasopa tomo nolane tupa wamba inikambolo peakale nembo toto, wuane leyanembo teai. Tene okonena, utupane-mane Jisasana pii okone ale wato teke,Jutasato balawamba ini ene pitulu peakalenembo toto, wuane leya nembo nateai.30 Jisasato Jutasa lamawuato, nimbatomangene mindi pukale nembo tele okowamba ini pii lea-angi, Jutasato betesaokone mialu, wamba kapoyale kamakapea. Bala kamaka pea-angi, yuu okoundupi lamangua ya.

Jisasato LooWeneneMindi Yata Yane Oko31 Jutasa bala kamaka pea-kola, Jisasato

balana disaipolo waka tupa lamawuato,andipa Akalina Iwanane oko bala geneandane mindi meya-kola, Goteto gene an-dane mindi Akalina Iwananenga meya lea.* 32 Goteto Akalina Iwanane okonga geneandane mindi mialu, wamba kapoyalegene andane mindi bala malupeya. *33-35 Yakamato mindi akali towa epelewayamapane yaka pua ateaindo, wandakalipitaka-mane yakamana mana okone an-doto, yakama nambana disaipolo tupa

ateyai lo andolo-peyaiko. Yakama nam-bana disaipolo tupa ateyai lo andeakalenembo toto, nambato loo wenene mindiyakama geyo. Nambato yakama towaepelewa yamapane yo atalawane pua teke,yakamatopi mindi akali towa epelewayamapane yaka pua atalapape. Nambanaandopane yame, ole aŋalapo angu nambayakama towa atu atalu, nambato yakamatepa alu polowa-kola, yakamato nambaaiya pulupeyai tekeko, wambanambato piimindi Juta yame wandakali tupa lamae-wane okone teke andipa nambato yakamalangeyo. Yuu namba polowa okonenayakama katulo naepolo-peyai. Jisasatowuane lea. *

Pita Nimbato Namba Anda Na-peyawaneLolopele Leane Oko

Matiyu 26:31-35; Maki 14:27-31; Luku22:31-34

36 Jisasato wuane lea-kola, SaimonePitato bala tipa puato, Akali Andane,nimba aninga polape lea. Wuane lea-kola,Jisasato balana pii okone yano peyoto,yuu namba polowa okonena andipanimbato katulo watama naepolo-peletekeko, matili nimbato namba watamaepolopele lea. 37 Wuane lea-kola, Pitatobala lamawuato, Akali Andane, nambatonimba moyoyale, namba omape-peneguleando, okone katu-ko. Anu peakalenambato nimba katulo andipa watamanaepolo-peyope lea. 38 Wuane lea-kola,Jisasato balana pii okone yano peyoto,nimbato namba moyoyale, nimba omape-pene guleando, okone katu lele tekeko,nambato pii enene wete mindi nimbalangeyo. Eka pauli maipa mindimane piilata naola-kola, ole tepoainga nimbatonamba anda na-peyawane lolopele lea.

14Ayiane Gote Ateyanga Polane Asini Oko

Namba Leane Oko1-2 Wuane lalu, Jisasato pii mindi bal-

ana disaipolo tupa lamawuato, nambaAyianena andaka wandakali atolane lumukambua atene lea. Lumu kambua atanapipia-yale, lumu kambua ata napeyalo nambato yakama langiwa-yale. Lumuutupanena yakama atalapale lo nambatomakande pingulu peyo-ko. Yakamatonembo kambua toto, yamapane kendawa

* 13:27: Jo 13:1-3 * 13:31: Jo 12:23 * 13:32: Jo 17:4-5 * 13:33-35: Jo 7:33-34; 15:12-15,17; 1Jo 3:23; 2Jo 5

Page 222: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 14:3 219 Jone 14:18-19ata na-piyapape. Jia. Yakamato AyianeGote lo bilipi leyai pua, namba lo bilipilalapape. 3 Namba bala ateyanga poto,yakama atalapale panda oko makandepikoyo piyu, namba atolowa yuu oko-nena yakama towa atu atamakale loto,nambato yakama lamolo-peke lokale. *4 Yuu namba polopeyawa okonena asinioko yakamato nembo teyai lea.

5 Wuane lea-kola, Tomasato balalamawuato, Akali Andane, nimba aningapolape lo nanimato nembo nateyama-ko. Anu puato, yuu nimba polopeleasini oko nanimato katulo nembo tolo-peyamape lea. 6 Wuane lea-kola, Jisasatobala lamawuato, enene pii oko nambalea. Wandakali saka atapowa atolane teneokopi namba teke. Wuaneko, Ayiane Goteateyanga polane asini oko namba anguateyo. Wandakali mindi bala asini wakamindina peando, Ayiane Gote ateyangapeakaiyu nalolo-peya. Jia. * 7 Wambayakamato namba wayumane nembotapiai-yale, yakamato nambana Ayianeoko nembo tapiai-yale teke. Andipayakamato nambana Ayiane oko andoto,bala okopene ateya nembo teyai lea. *8Wuane lea-kola, Pilipito bala lamawuato,Akali Andane, nimbato Ayiane oko nanimaandawa leendo, okone katu yolopeyanembo teyama-ko. Nimbato Ayiane okonanima andawa laa lea.

9 Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, namba yakama towa atuataima-kola, ee ana kambua pupia-ko lea.Pilipi nimbato namba api ateyape nembonatelepe. Wandakali mindimane nambaandeando, balato nambana Ayiane okoandeya-kola teke piyane-ko. Anu peakalenimbato namba languato, nimbato Ayianeoko nanima andawa laa lelepe. * 10Ayianeoko nambanga ateya-kola, namba balangaatalawane oko nimbato bilipi nalelepe.Pii nambato yakama langiyawane tupanamba tane nembo toto, yakama langina-piyawane. Jia. Namba Ayianenambanga ateya okomane pii utupanenamba langeya-kola, nambato pii utupaneyakama langiyawane. Dee, metekolopiape nambato piyawane tupa nambatane na-piyawane. Jia. Namba Ayiane

oko nambanga atoto, balana metekolopiape utupane piyane. * 11 Ayiane okobala nambanga ateya-kola, namba balangaatalane lo bilipi lalapape. Yakamatonambana pii tupa ale wato teke, nambatoenene leya lo bilipi naleaindo, yakamatonambana metekolo piape tupa nembototo, Ayiane Gote oko nambanga atoto,utupane piyane lo bilipi lalapape. *

12-14 Nambato pii enene wete mindiyakama langeyo. Namba lo bilipi lolaiwandakali tupamane piape nambatopiyawane tupa pulupeyai. Dee, nambaAyiane ateyanga polowa-kola, yakamatonambana gene oko loto, mangene mindipingipe lolai okone nambato pukale. Teneokonena, namba lo bilipi lolai wandakaliyakamato piape nambato piyawane tupasia minuto, piape andane wete tupapulupeyai. Yakamato nambana geneoko loto, mangene mindi pingula lo teeleaindo, namba Ayiane okomane balanaIwanane okonga gene andane mindimeakale nembo toto, nambato mangeneyakamato tee lolai okone pukale. Jisasatowuane lea. *

Jisasato Oli Sipitisa Oko EpeakaleLolopeyo Leane Oko

15 Wuane lalu, Jisasato pii minditako pua loto, yakamato namba towaepelewa yamapane yo ateaindo, yakamatonambana pii wato minu atolopeyai lea.* 16 Yakamato nambana pii wato minuatolai-kola, Oli Sipitisa okomane nambanapanda moto, yakama moyo atapowaateakale loto, nambato Ayiane Gote okotee lolowa-kola, balato Oli Sipitisa okoneyakama gulupeya. * 17 Oli Sipitisaokonemane enene pii oko lalane. Gotelo bilipi nalene wandakali tupamane OliSipitisa oko bala ateya nembo nateneatoto, balato mangene minditupa piyanelo anda napeyai-kola, utupane-manekatulo bala mia na-piyiani. Wuanetekeko, nambana disaipolo tupa yakamatoandeyai-kola, bala yakama towa atu atoto,yakamana anda-pangosa atolopeya ya loandoto, bala nembo teyai. *

18-19 Ole ukupini mindi pola-kola, Gotelo bilipi nalene wandakali tupamane

* 14:3: Jo 12:26 * 14:6: Jo 11:25; Lom 5:1-2 * 14:7: Jo 8:19 * 14:9: Jo 12:45; Kol 1:15-16; Ip 1:3 * 14:10:Jo 12:48-50 * 14:11: Jo 10:38 * 14:12-14: Mk 16:19-20; Mt 7:7-8; Jo 15:16 * 14:15: Jo 15:9-10; 1Jo 5:1-5* 14:16: Jo 14:26; 15:26; 16:7 * 14:17: Jo 16:13

Page 223: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 14:20 220 Jone 15:2namba dee lapone anda napulu-peyaitekeko, nambana disaipolo yakamamanyani gulo atalapale lo nambato andokonda napulu-peyawa. Jia. Nambatoyakama atolainga epolowa-kola, yakamatonamba andolopeyai. Namba saka atapowaatolowa-kola, matili yakamapi sakaatapowa atolopeyai. 20 Oli Sipitisa okoyakamanga epola-angi, yakamato andolai-kola, nambaAyianenga atalaeya lo andoto,yakama nambanga atolai-kola, nambayakamanga atolowa oko andolopeyai. *21 Nambato leyo pua piyaini wandakalitupamane namba towa epelewa yamapaneyo atolai-kola pulupeyai. Utupane-mane namba towa epelewa yamapaneyo atolai-kola, nambana Ayiane okomaneutupane towa epelewa yamapane yo tekeatolopeya. Nambatopi utupane towaepelewa yamapane yo atoto, namba taneutupanenga andawa lolo-peyawa. Jisasatowuane lea.

22 Wuane lea-kola, Jutasato pii mindibala tipa pea. Jutasa okone bala Ju-tasa Isaka-tiyote jia. Jutasa waka mindi-mane Jisasa tipa puato, Akali Andane, anupeakale nimba tane nanimanga angu an-dawa lolo-pelepe. Anu peakale Gote lobilipi nalene wandakali tupamane nimbaandeakale nembo toto, nimba tane utupa-nenga andawa nalolape lea.

23-24Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, pii nambato yakamalangeyo utupa namba tanena pii tupajia lea. Namba ati kenga atala yuungapuu leane Ayiane okomane pii utupanenamba langeya-kola, nambato pii utupaneyakama langeyo. Namba towa epelewayamapane yo ata napene wandakali tupa-mane nambana pii wato mina na-piyainiokonena, namba tane utupanenga an-dawa nalolo-peyo. Wandakali mindi-mane namba towa epelewa yamapane yoateaindo, balato nambana pii wato minuatola-kola, nambana Ayiane okomane balatowa epelewa yamapane yo atolopeya.Namba Ayiane nalipa wandakali okonengaepoto, bala towa atu atolo-peyapa. *

25 Namba yakama towa atu atoto, piiutupane pitaka yakama langeyo. 26Wuanetekeko, Oli Sipitisa oko nambana pandamoto, yakama moyo ateakale nembo toto,namba Ayiane okomane bala epeakalelolopeya. Yakamato nambana pii tupa

pitaka nembo tolo-peke lalapale nayuto,balato yakamana nembo-tene tupa minaika loto, Gotena mana tupa pitaka yakamalangulu-peya.

27 Nambato yakamana yamapane motambo laya wato, yakama tepa alu pokale.Gote lo bilipi nalene wandakali tupamaneyangone mindina yamapane mo tambolaya alaini pua teke, nambato yakamanayamapane mo tambo laya naeyo. Jia.Nambato utupane sia minuto, yakamanayamapane mo tambo wete laya eyo-ko.Namba yakama tepa alu, polowa-angi,yakamato anu pulu-peyamape lo nembokambua toto, yuku aa na-piyapape.

28 Namba Ayiane oko ateyanga pulu,matili yakama atolainga peke lokalelauwa. Namba Ayiane balato namba siaminuto, lipinga yale ateya. Wuaneko,yakamato namba towa epelewa yamapaneyo atapiai-yale, namba Ayiane okoateyanga polopeyai leyo okone ale wato,yakamato epele apiai-yale. * 29 Matilinamba Ayiane ateyanga polowa-angi,yakamato namba lo bilipi lalapale nembototo, andipa namba Ayiane ateyangapo ata napene ato, yakama wamba inilangeyo. *

30 Yuu okona wandakali kambua tupaando atalane akali koo Satane okona pi-ape akali oko epeya okonena, nambatoyakama towa pii kambua lo ata napulu-peyama. Enene, bala tanena tai-leneokomane namba sia minuto, katulo man-gene mindikipi mindi nambanga napulu-peya. 31 Wuane tekeko, namba Ayianeoko towa epelewa yamapane yoto, nam-bato balana pii tupa wato minu atalaeyalo Gote bilipi nalene wandakali tupamaneandapiai lakae lo nembo teyo-ko. Nanimaika lalu maa. Jisasato wuane lea.

15Jisasa Bala Getepe Eyaka Okona Itane

Enene Oko1 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, getepe eyaka okona itane eneneoko namba ateyo lea. Nambana Ayianeoko bala getepe ee okona anduane atoto,getepe ee okone ando atalane. 2 NambaAyiane okomane ee okone ando atoto, dinilia na-piyaini kembone tupa pitaka yandoapialane. Dini lialane kembone epenetupa pitaka-mane dini minditupa tako pua

* 14:20: Jo 17:21-23 * 14:23-24: Jo 7:16-18 * 14:28: Jo 20:17 * 14:29: Jo 13:18-20

Page 224: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 15:3 221 Jone 15:18-19liakale nembo toto, balato kembone utu-pane waa puato, utupanena yokone kootupa pitaka onde lo apialane. * 3NambatoGotena pii oko yakama langeyo okomaneyakama waa peya-kola, yakama kalato atanapene ateyai.

4-6 Getepe eyaka kembone mindi balatane kapu toto, tepa yando, kemboneokonenga dini mindi katulo lia napulu-peya. Jia. Kembone okone kapu tola-kola,getepe ee ando atalane akali okomanekembone okone balana ee okona kamakaapolopeya. Apola-kola, matili wandakali-mane kembone kapu-tene tupa pitaka moyomo wato, ita too atene okona yangolo-peyai. Okone taka gulo teke, namba getepeeyaka okona itane ateyo-kola, yakamanambana kembone tupa ateyai. Yakamanambanga ata napene, awua tepa yaindo,yakamanga dini epene mindikipi mindikatulo lia napulu-peya. Jia. Yakama kapu-tene gulo atolai-kola, namba Ayiane oko-mane yakamamo yomowato, ita too ateneokona yangolo-peya. Wuane tekeko, wan-dakali mindi nambanga ateando, balangadini epene kambua lulupeya-ko. Nambayakamanga atolowa-kola, yakama nam-banga atalapape. *

7-8 Yakama nambana disaipolo tupaatoto, yakamanga dini kambua luaateaindo, yakamanamana epene okomanenamba Ayiane okona gene oko laiyulola-kola pulupeya. Kenda-pene mindiyola-kola, nambana Ayiane okomanemangene mindi pipia lakae lo nemboteaindo, yakama namba towamindiki guloatoto, nambana pii tupa wato minuto,bala tee loto, mangene mindi pingipelalapape. Yakamato wuane peaindo,balato mangene okone pingulu-peya. *

9-10 Nambato namba Ayiane okona piiwato minu ateyo-kola, balato nambaepelewa yamapane yo atalane. Wuanepua teke, yakamato nambana pii oko watominu ateaindo, nambato yakama epelewayamapane yo atolopeyo. Ayiane okomanenamba towa epelewa yamapane yo atalanepua teke, nambato yakama towa epelewayamapane yo ateyo. Nambato yakamatowa epelewa yamapane yo atapiai lakaelo nembo toto, yakamato nambana piioko wato minu atalapape. * 11 Nambato

epelewa atalawane pua teke, yakamatopiepelewa atapiai lakae lo nembo toto,nambato pii utupa yakama langeyo.

12-15 Piape anduane mindi bala wakamindinga atoto, balana piape tupa puaateya-kola, piape anduane okonemane akipeyape lo balana piape akali okomanenembo natalane tekeko, nambana Ayianeokomane pii minditupa namba langea-kola, nambato ale ewane tupa pitakayakama langewa. Tene okonena, nam-bato yakama nambana piape akali tupaateyai nalene, yakama nambana yama-pane yene yame ateyai leyo. Yakamatomangene mindi pua atalapa lolowa-kola,yakamato mangene okone pua ateaindo,yakama nambana yamapane yene tupaatolopeyai. Wandakali mindimane balanayamapane yene yamemoyoyale omeando,balana mana okonemane wandakali yan-gone epelewa yamapane yo atalaini manawaka tupa pitaka sia minulu-peya. Nambayakama towa epelewa yamapane yo ata-lawane wuane pua teke yakamato mindiakali towa epelewa yamapane yaka puaatalapale leyo. *

16 Namba yakama towa atu atamakalenembo toto, yakamato namba yapa lo mianapeai. Jia. Yakama nambana yame atala-pale nembo toto, nambato yakama yapa lomewa. Yakamato nambana gene oko loto,namba Ayiane okomane mangene mindipingeakale lo pote leaindo, balato yakamamoyo, mangene okone pingeakale nembotewa. Wuane nembo toto, yakamanga dinitamu napene, yapowa yalane okonepenetupa lialapale nayuto, yakamato Gotenapiape pulu pulupape lo nambato yakamalangewa okoni. 17Yakama teke-teke mindiakali epele aka puato, yamapane yaka puaatalapale nembo toto, nambato pii utupayakama langeyo. Jisasato wuane lea. *

Bilipi Nalene Wandakali-mane YakamaEmbo Wete Olopeyai Leane Oko

18-19 Wuane lalu, Jisasato pii mindi-tupa tako pua loto, yakamato namba lobilipi nalapiai-yale, namba lo bilipi na-lene wandakali tupamane yakama towaepelewa yamapane yo atapiai-yale tekeko,yakama wandakali yame okonepene guloata napeyai lea. Nambato yakama yapalo mewa-angi, yakama yame okone tepa

* 15:2: Mt 3:8-10 * 15:4-6: Mt 7:15-20; 13:42 * 15:7-8: Mt 5:16 * 15:9-10: Jo 14:15; 1Jo 2:3-6 * 15:12-15:Jo 10:11-13; 13:33-35; 1Jo 3:16; Mt 12:49-50 * 15:17: Jo 13:33-35

Page 225: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 15:20 222 Jone 16:7alu, nambana yame guleai-kola, utupane-mane yakama towa embo wete yai okoni.Yakama nambana yame ata napeai okoneangi, utupane-mane wamba ini nambaembo wete yaini oko yakamato embesaolaini. Utupane-mane namba wamba iniembo wete alu, andipa yakamapi embowete eyai. *

20 Piape akali mindimane balana piapeanduane okona lipinga yale ata napiyanelo nambato yakama langewa oko nembotatawa atalapape. Nambana pii wato minana-piyainiwandakali tupamane yakamanapii oko wato mina napulu-peyai teke.Namba kenda-pene andane giyaini wan-dakali tupamane kenda-pene andane tupayakama gulupeyai teke. * 21 Namba lobilipi nalene wandakali tupamane nambaati kenga atala yuunga puu leane AyianeGote oko nembo nateyai okonena, yakamanambana disaipolo tupa ateyai nembototo, utupane-mane mana koo utupanepitaka yakamanga minulu-peyai.

22-25 Wamba wete Juta yame akalimindimane Gotena pii layene mindipepa peyoto, nambanga koo tene mindinaya-kola teke, wandakali minditupa-mane namba towa embo wete yai leaipia.Gotena pii pepa pelene eya okone eneneguleakale nembo toto, namba wandakaliutupanena tombenenga epo atoto, Gotenapii utupanenga lamawuato, metekolopiape kambua pewa. Wamba wandakaliwaka mindikipi mindimane metekolopiape andane okonepene tupa napeai. Jia.Nambato utupanena tombenenga atoto,metekolo piape andane utupane napewa-yale, utupane-mane namba lo bilipi lolanetene mindi nayapia-yale. Wuane tekeko,utupane-mane nambana metekolo piapeandane utupane andoto teke, namba lobilipi nalene, namba towa embo weteyai. Namba embo wete alaini wandakaliutupane-mane nambana Ayiane okopiembo wete eyai-kola, piyaini. Utupane-mane namba Ayiane nalipa lapotaka towaembo wete eyai okonena, utupanenga kootene mindi eya. *

26 Oli Sipitisa oko bala Ayiane Goteoko towa atu atoto, enene pii oko lalane.Nambato bala yakama moyolo epeakalelolowa-kola, bala yakamanga epolopeya.Bala epola-angi, balato wandakali tupa

lamawuato, namba Gote Iwanane okoateya lolopeya. * 27 Wamba nambatoGotena piape oko bulupane tewa pewaokone angi, yakama namba towa atuatema. Yakama namba towa atu atamaipulu, andipa ateyama oto oko angi giauleyai okonena, yakamatopi namba GoteIwanane ateya lo wandakali tupa lamaipe-pene. Jisasato wuane lea.

161-4a Wandakali minditupa-mane namba

Ayiane nalipa wayumane nembo nateyaiokonena, yakama utupane towa atulotu lolo epolaini jia loto, utupane-mane yakama peyo watolo-peyai. Dee,matili oto mindi epola-angi, utupane-mane Gotena piape epene mindi peyamanembo toto, yakama peyo ome lolopeyai.Matili utupane-mane kenda-pene andaneutupane yakama gulai-angi, utupane-mane wuane pulupeyai lo nambatoyakamawamba langea lo yakamatonembotolo-peke lapiai lakae lo nembo teyo.Yakamato pii utupa nembo tolo-peke loto,namba lo bilipi lalainimana oko awua tepanaene, bilipi leyama nayu lo atalapalenembo toto, andipa nambato pii utupayakama langeyo. Jisasato wuane lea. *

Oli Sipitisa Okomane Gotena Piape WuaPulupeya Leane Oko

4b Wuane lalu, Jisasato pii minditako pua loto, wamba bulupane tewanamba yakama towa atu atema-angi,nambato pii utupane yakama langulanetene mindi ata napea-kola, nambatopii utupane yakama langi napewa lea.5-6 Andipa namba ati kenga atala yuungapuu leane Ayiane oko ateyanga pekeloyale ato, nambato pii utupane yakamalangeyo okonena, yakama mini kendawete eyai tekeko, yakamana mindimanenamba tipa puato, nimba aninga pelepenaleyai. 7 Nambato pii enene wete mindiyakama langeyo. Nambato yakama tepanaewando, Oli Sipitisa okomane yakamamoyolo naepolo-peya tekeko, nambatoyakama tepa alu pewando, nambato balayakamanga epeakale lokale. Wuaneko,namba yakama tepa alu, namba Ayianeoko ateyanga polowa okomane yakamamoyolo-peya leyo. *

* 15:18-19: Jo 17:14 * 15:20: Jo 13:14-16 * 15:22-25: Lk 10:13-16; Sam 35:19; 69:4 * 15:26: Jo 14:26* 16:1-4a: Mt 24:9; Lk 6:22; Jo 9:22-23; 15:21 * 16:7: Jo 14:16

Page 226: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 16:8-11 223 Jone 16:23-248-11 Wandakali minditupa-mane namba

lo bilipi naleyai okonena, Oli Sipitisaoko epoto, utupanena mana okone manakoo mindi eya lo utupanenga andawalolopeya. NambaAyiane ateyanga polowa-kola, yakamato namba dee lapone andanapulu-peyai okonena, Oli Sipitisa oko-mane namba akali epene tika-pene mindiateya lo wandakali utupanenga andawalolopeya. Dee, Goteto yuu oko ando ata-lane akali koo Satane oko yapa lo talepuato, koo tene mindi balanga yata yaneokoOli Sipitisa okomanewandakali utupa-nenga andawa lolopeya. Balato mana tepoutupane namba lo bilipi nalene wandakalitupanga andawa lola-kola, utupane-manemana utupane kuai lo nembo natene,wamba mana koo tupa minu atemaeya loandolopeyai. *

12 Nambato pii kambua tako pua loto,yakama langualane eya tekeko, andipayakamato katulo pii utupane kuai lonembo natolo-peyai. * 13 Wuane tekeko,matili enene pii lalane Sipitisa oko epola-angi, bala tane pii mindi nembo toto,yakama langi napulu-peya. Jia. Nambatopii minditupa bala lamalu-wakola, balatoale wato, pii utupane yakama languato,mangene matili pulupeya tupa yakamalangulu-peya. Pii utupane yakamalanguato, balato yakamana nembo-tenetupa mo tika pula-kola, yakamato enenepii tupa pitaka nembo tolopeyai. 14 OliSipitisa okomane nambana pii utupaneale wato, yakama langula okonemanenambana gene oko laiyu lolopeya.15 Ayiane okona minditaka yalane tupapitaka nambana eya-kola, Oli Sipitisaokomane nambana pii tupa ale wato,yakama langulu-peya leyo. Jisasato wuaneleaipia.

Nambana Gene Oko Loto, Loma YalapapeLeane Oko

16 Wuane lalu, Jisasato pii mindi takopua loto, ole ukupini mindi pola-kola,yakamato namba anda napulu-peyai. Dee,ole ukupini mindilapo pola-kola, yakam-ato namba dee lapone andolopeyai lea.* 17 Wuane lea-kola, balana disaipolo tu-pana minditupa-mane yakama teke-tekemindi tipa piki puato, Jisasato nanimalanguato, ole ukupini mindi pola-kola,

namba Ayiane ateyanga polopeyo oko-nena, yakamato namba anda napulu-peyaileya. Dee, ole ukupini mindilapo pola-kola, yakamato namba dee lapone an-dolopeyai leya-oko. Balato aki nembototo, wuane leyape. 18 Oto aki-tupipolopeyape. Balato oto ukupini mindilapopolopeya leya okone nanimato nembonateyama leai.

19 Utupane-mane pii okone Jisasa tipapimakale nembo teai-kola, Jisasato okoneandoto, utupane tipa puato, nambatoyakama languato, ole ukupini mindi pola-kola, yakamato namba anda napulu-peyai.Dee, ole ukupini mindilapo pola-kola,yakamato namba lapone andolopeyai leyookonena, yakama teke-tekemindi tipa pikipeyaipe lea. 20 Nambato pii enene wetemindi yakama langeyo. Nambato yakamatepa alu polowa-kola, namba lo bilipinalene wandakali tupamane epelewaatolopeyai tekeko, wamba ini nambanadisaipolo tupa yakama ai lo yamataka lalu,matili yakama epele wete olopeyai.

21 Wanda-mane andopane mandulaneoto oko epola-kola, balana masianepeyola-kola, tandaka andane wetenolopeyo nembo toto, bala yamapanekendawa pitiyaini. Wuane tekeko,andopane kamaka epola-kola, tandakanolane oko nembo tolo-peke nalolo-peya.Jia. Andopane okone mandiyo nembototo, wanda oko bala epele wete olopeya.22 Wuane pua teke, andipa yakamatoyamapane kenda eyai tekeko, namba deelapone epoto, yakama andolowa-angi,yakama epele wete olai-kola, wandakalimindikipimindimane yakamana epele eneokone katulo mo apia napulu-peya.

23-24 Oto okone epola-angi, yakamatopii mindikipi mindi namba tipa napulu-peyai. Jia. Wamba ato tewa andipaateyama oto okona giau loto, yakamatonambana gene oko loto, Goteto mangenemindi pingeakale lo loma yaa napeaitekeko, andipa nambato pii enene wetemindi yakama langeyo. Goteto mangenemindi pingeakale lo yakamato lomayaindo, yakama epele wete alapale nembototo, balato nambana gene oko nembototo, mangene okone pingulu-peyako.Yakamato nambana gene oko loto, AyianeGotetomangenemindi pingeakale lo lomayalapape. Jisasato wuane lea. *

* 16:8-11: Jo 12:31 * 16:12: 1Ko 3:1-4 * 16:16: Jo 14:18-19 * 16:23-24: Mt 7:7-8

Page 227: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 16:25 224 Jone 17:6-8Yamapane Yanguli Pua Atalapape Leane

Oko25 Wuane lalu, Jisasato pii mindi tako

pua loto, andipa nambato pii kokoli tupaloto, pii utupane yakama langeyo tekeko,matili oto mindi epola-angi, nambato piikokoli tupa yakama langi napulu-peyo lea.Okone angi, namba Ayiane okomane wuapulupeya lo nambato yakama panakamelangulu-peyo. 26-28Wamba namba Ayianeoko towa atu atalu, bala tepa alu, yuungaepewane. Andipa namba yuu oko tepaalu, namba Ayiane ateyanga polopeyo.Namba Ayiane oko towa atu atalu, yuungaepeane oko bilipi loto, yakamato nambaepelewa yamapane yo ateyai okonena,namba Ayiane okomane yakama epelewayamapane yo ateya. Tene okonena,namba yuu oko tepa alu, bala ateyangapolowa-angi, balato yakama moyakaleloto, nambato bala tee nalolo-peyo. Jia.Yakama tane nambana gene oko loto, bal-ato yakamamoyakale lo tee lolai-kola, bal-ato yakama moyolo-peya. Jisasato wuanelea. *

29 Wuane lea-kola, balana disaipolo tu-pamane bala lamawuato, ae, andipa nim-bato pii kokoli nalene, pii panakame leleleai. 30 Wandakali mindimane pii mindinimba tipa napeya-kola teke, nimbatowandakali okone bala wua lo tipa puyalepeya nembo toto, balana pii tipa pulaneokone yano peyalene. Nimbato okone-taka tupa pitaka nembo talene okonena,nimba Ayiane Gote towa atu atalu, yuungaepeene ya lo bilipi leyama leai.

31 Wuane leai-kola, Jisasato utupanenapii okone yano peyoto, andipa yakam-ato namba lo bilipi leyama leyai tekeko,yakamato namba lo bilipi leyama nayuleyaipe lea. 32 Ale alapape. Kenda-pene andane mindi nambanga epola-kola,yakama pitaka-mane namba awua tepaalu, palaka puu toko loto, yakamana yuutene tupana yale-yale polopeyai. Wuanepulane oto oko andipa wamba mandakaepo eya tekeko, namba angu ata napulu-peyo. Jia. Nambana Ayiane oko nambatowa atu atolo-peyapa. * 33 Yakamayuu okona ateyai-kola, kenda-pene tupayakamanga epalane tekeko, nambato yuuokona kenda-pene tupa sia minalawane-ko. Yakama yuku naene, yamapane keato

yo yanguli pua atalapape. Yakama nambatowa mindiki gulo atoto, mini epene paluatalapale nembo toto, nambato pii utu-pane yakama langeyo. Jisasato wuane lea.*

17Jisasato Balana Disaipolo TupaMoyo Pote

Leane Oko1-3 Jisasato pii utupane lokoyo piyu,

ati kenga andaiyu latawa atoto, Ayianenimba Gote enenemindiki oko angu atoto,namba Mesaya oko atola lo ati kenga atalayuunga puu lee okoni lea. Wandakali-mane wuane lo bilipi leaindo, utupanekatulo saka atapowa atolopeyai. Nam-bato wandakali minditupa saka atapowaateakale lo ataya ola nembo toto, nim-bato wandakali utupane namba giyu, yuuokona wandakali tupa pitaka ando atolanetai-lene oko namba gee okoni. Teneokonena, andipa nambato nimbana geneoko laiyu lolane oto oko wamba mandakaepeya nembo teyo-ko. Nambato nimbagene laiyu lola loto, nimbato nambanagene oko laiyu lape. *

4-5 Ayiane, wamba yuu oko nayenenga,namba nimba towa atu atepa-kola, nam-bana gene andane ya okoni. Okone angi,nimbato piape minditupa namba guato,piape utupa pula lee. Wuane lee-kola,namba yuu okona atoto, piape utupanepikoyo piwa okomane nimbana tai-leneokola, gene andane okola, okonelapo wan-dakali tupa andawa lauwa. Andipa nambanimba towa atu atolo-peke lolowa-kola,nimbato gene andane mindiki okone tekenamba gii-peke lape. *

6-8 Wamba nimbato yuu okona wan-dakali minditupa yapa lo mee-kola, utu-pane nimbana yame ateakale lo nimbatowandakali utupane namba gee. Gee-kola, nambato nimbana mana oko utupa-nenga andawa lewa. Nambato pii nim-bato namba langee tupa wandakali utu-pane lamaewa-kola, utupane-mane aleyai. Ale wato, wamba namba nimba towaatu atewa-kola, nimbato namba ati kengaatala yuunga puu leene lo utupane-manebilipi leai. Andipa utupane-mane andeya-kola, pii mana nambanga eya tupa pitakanimbato namba langeene ya lo andalaini.

* 16:26-28: Jo 14:21,23-24 * 16:32: Mt 26:31,56 * 16:33: Jo 14:27; Lom 5:1; 1Jo 5:1-5 * 17:1-3: 1Jo 5:20* 17:4-5: Jo 1:1; 4:34

Page 228: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 17:9-10 225 Jone 17:24Nambato nimbana pii oko wandakali utu-pane lamaewa-kola, utupane-mane nim-bana pii okone wato minalaini.

9-10 Namba lo bilipi nalene wandakalitupa nimbato moyola lo nambato potenaleyo. Jia. Nimbato wandakali nambagee tupa nambana yame atoto, nam-bana gene oko andane eya lo wandakaliwaka tupanga andawa lalaini. Nambanawandakali utupane nimbana yame ateyainembo toto, nambato pote loto, nimbatowandakali utupane moyola leyo.

11-12 Ayiane nimbato akali minditupanamba gee-kola, nambato utupane towaatu atoto, nimbana tai-lene okomaneutupane moyo ando atauwa. Nimbanapii pepa pelene eya mindimane loto,nambana disaipolo tupa alu pulane akalimindiki-mane angu namba awua tepaalu, alu pulupeya layene eya. Pii okoneenene guleakale nembo toto, nambatoakali okone angu namba tepa alu, balaalu peakale lo ando kondalo. Nambanadisaipolowaka tupanamindikipimindi alunapea. Jia. Namba yuu okona ata napene,nimba atelenga epolopeyo tekeko, akaliutupa yuu okona atolopeyai. Ayiane epenewete nimba yale mindi ata napeya-ko.Nalipa mindiki ateyapa pua teke, akalinimbato namba gee utupa yame mindikiateakalenga, nimbana tai-lene okomanenimbato utupane moyo ando atape. *13 Nambato nimba atelenga epoyale peyotekeko, andipa namba yuu okona atoto,nambana epele ene oko wandakali utu-panenga tumbi leakale nembo toto, piiutupane leyo.

14 Nambato yuunga wandakalina manakoo tupa wato mina na-piyawane. Jia.Nambato nimbana pii tupa nambana dis-aipolo tupa lamaewa-kola, utupane-maneyuunga wandakalina mana koo tupa watomina napeyai-kola, yuunga wandakali tu-pamane utupane towa embo wete eyai.15 Akali utupane yuu okona ata napeakalenembo toto, nimbato utupane mola lonambato nimba tee lo loma naeyo. Jia.Sataneto utupane minu koyolane. Nim-bato utupane wayumane moyo ando atolaloto, nambato nimba tee lo loma eyo. *16 Namba yuunga wandakalina mana kootupa wato mina na-piyawane pua, nam-bana disaipolo tupamane yuunga wan-

dakalinamana koo tupawatominu ata na-piyaini teke.

17-19 Wuaneko, wamba nimbato nambalo bilipi nalene wandakali tupana tombe-nenga nimbana piape oko pulu puu leenepua, nambana disaipolo tupamane nambalo bilipi nalene wandakali tupana tombe-nenga nimbana piape oko pulu peakalelewa. Utupane-mane nimbana piape okowayumane peakale nembo toto, nambatoutupane moyoyale, nambato nimbana pi-ape oko wayumane pukale leyo. Nimbanapii oko enene wetete eya. Nimbana enenepii okonemane akali utupane nimbana pi-ape akali epene wete tupa gulaya ape. *

20 Nambana disaipolo utupa angu moy-ape lo nambato pote naleyo. Jia. Matiliwandakali minditupa-mane disaipolo utu-panena pii oko ale wato, namba lo bilipilolopeyai nembo teyo. Nimbatowandakaliutupane moyape lo nambato pote leyoteke. 21 Namba lo bilipi nalene wandakalitupamane nimbana pii oko ale wato, nim-bato namba ati kenga atala yuunga puuleene lo bilipi lapiai lakae lo nembo teyo.Wuane nembo toto, Ayiane nimba nam-banga atele-kola, namba nimbanga ata-lawane, wuane pua teke namba lo bilipi lo-lai wandakali tupa pitaka nalipanga atoto,yame mindiki atamakale lo pote leyo.

22 Nalipa mindiki ateyapa, wuane puateke nalipa lo bilipi lolai wandakali tupayame mindiki ateakale nembo toto, tii-pene nimbato namba gee oko nambatoutupanemaewa. * 23Nimbato namba towaepelewa yamapane yo atalene, wuane puateke nimbato namba lo bilipi lolai wan-dakali tupa towa epelewa yamapane yoatoto, namba ati kenga atala yuunga puulee okoni. Namba lo bilipi nalene wan-dakali tupamane wuane nembo teakaleloto, nambana yame oko yame mindikiwetete ateakale nembo toto, namba utu-panenga ateyo-kola, nimba nambangaatele.

24 Ayiane, wamba nimbato yuu ati-la yakale nalene atee-angi, nimbatonamba epelewa yamapane yo atoto,nimbana tii-pene oko namba gee okoni.Wandakali nimbato namba gee utupane-mane nambana tii-pene okone andeakalenembo toto, yuu namba atolowa okonenawandakali utupane namba towa atu

* 17:11-12: Jo 6:37-40; 13:18-20 * 17:15: Mt 6:13; 2Tes 3:3 * 17:17-19: Jo 20:21 * 17:22: Ap 4:32

Page 229: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 17:25-26 226 Jone 18:16ataima lakae lo nembo teyo. 25-26 Ayianeepene tika-pene wete, namba lo bilipinalene wandakali tupamane nimbanamana tupa nembo nateyai tekeko,nambato nimba nembo toto, nimbanamana tupa nambana disaipolo tupangalapana ewa-kola, utupane-mane nambanapii okone ale wato, nimbato namba atikenga atala yuunga puu leene nemboteyai. Dee, nimbato namba towa epelewayamapane yo atalene wuane pua teke,utupane-mane yakamana yangone tupatowa epelewa yamapane yo atapiailakae lo nembo toto, namba utupanengaatoto, nimbana mana tupa utupanengalapanawa atolopeyo. Jisasato wuane lea.

18Jutasato Jisasa Ene Peteane OkoMatiyu 26:47-56; Maki 14:43-50; Luku

22:47-531 Jisasato pii utupane lo koyo piyu, bal-

ana disaipolo tupa towa ipa epo palaneKitone lene oko kalo piyu, ee mindinapeakaiyu leai. 2 Wamba ole kambuangaJisasa balana disaipolo tupa towa ee oko-nena epo amunguli piki piyaini oko nembototo, bala ene peteane disaipolo Jutasaokomane Jisasa bala ee okonena potoatolopeya nembo tea. 3 Wuane nembototo, Jutasato pitisa akali kawane tupapi,Patasai tupapi, utupanena yanda yeneminditupa lamialu, ami yanda yene min-ditupa lamea-kola, utupane-mane lamupi,kaiyapi, kandepa luupi, yandatepi, okone-taka tupa awua ee okonena epeai.

4-5 Jisasa ene peteane akali Jutasa balaakali utupane towa atu epo atea. Akali utu-pane epo ateai-kola, kenda-pene balangaepolopeyai tupa pitaka nembo toto teke,Jisasato akali utupane mandaka poto,yakamato api ayia peyaipe lo tipa pea.Tipa pea-kola, utupane-mane balana piiokone yano peyoto, nanimato Nasatesatane Jisasa oko ayia peyama leai. 6Wuaneleai-kola, balato akali okone namba lea.Wuane lea wete, utupane yakama mokoandane loto, aŋa peke lele puato, ayiapeyo, yuunga lomba-pene yai. 7Utupane-mane wuane peai-angi, Jisasato utupanedee lapone teke tipa puato, yakama apiayia peyaipe lea-kola, utupane-mane bal-ana pii okone yano peyoto, nanimatoNasatesa tane Jisasa oko ayia peyama leai.

8-9 Wamba Jisasato pii mindi AyianeGote oko lamawuato, nimbato akalinamba gee utupanena mindikipi mindialu napulu-peya lea. Pii okone eneneguleakale nembo toto, balato yanda yeneutupane lamawuato, namba Nasatesa taneJisasa oko ateyo-ko. Yakamato namba ayiapeaindo, nambana disaipolo utupa meepeakale lo ando kondalapape lea. *

10 Okone angi, Saimone Pitato kandepaluu mindi mandeane okone kilau lo moto,pitisa akali kawane okona piape akali min-dina alene tikasa yoko taka lo tepa ya.Piape akali okonena gene oko Malakusalene. 11 Pitato wuane pea-kola, Jisas-ato bala lamawuato, namba Ayiane-manenamba tandaka nape-pene leane okonena,nambato tandaka nape-pene jiape. Nim-bana kandepa luu oko paliyane andanengapale lolo-peke laa lea. * 12Wuane lea-kola,ami yanda yene tupapi, utupanena akalikawane okopi, Juta yamena yanda yenetupapi, utupane-mane Jisasa minata wato,eyaka-mane andi leai.

13-14 Wamba Kayapasato Juta yamenakanjole tupa lamawuato, akali mindikiangu Juta yame wandakali waka tupanapanda moto omeando, mana okonemanenanima moyolo-peya leaipia. Ee ana oko-nena Kayapasa bala pitisa akali kawaneatea-kola, akali utupane-mane Jisasa andilo awua poto, Kayapasana imane Anasaateanga wamba ini peainipia. *

PitatoNamba JisasanaDisaipoloMindi JiaLeane Oko

Matiyu 26:69-70; Maki 14:66-68; Luku22:55-57

15 Saimone Pita-la, disaipolo wakamindi-la, okonelapo liyamba Jisasawatama peapi. Pitisa akali kawaneokomane disaipolo waka okone balaandeyane. Tene okonena, disaipolo okonebala Jisasa watama poto, katulo pitisaakali kawane okona banisa anda-pangokolandaka lea. 16 Wuane tekeko, Pitabala katulo banisa anda-pango kolandakanalea. Jia. Bala mee kamaka atea-kola,disaipolo mindoko bala kamaka epoto,banisa okona geta ando pitiyane piapewanda oko pii mindi lamaiyu, Pita lamoatu banisa okonena dee lapone anda-pangosa kolandaka lea.

* 18:8-9: Jo 17:11-12 * 18:11: Mt 26:39 * 18:13-14: Jo 11:49-51

Page 230: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 18:17 227 Jone 18:31-3217 Pita bala banisa okonena kolandaka

lea-angi, ende okona geta ando pitiyanepiape wanda okonemane bala lamawuato,nimbapi Jisasana disaipolo tupana mindiatele ya lea. Wuane lea-kola, Pitato balalamawuato, namba balana disaipolomindijia lea. 18Upa pea-kola, pitisa akali kawaneokona piape akali tupapi, yanda yene tu-papi, utupane yakama ita yangoto, upaendo yo ateai-kola, Pita bala poto, akaliutupane towa atu upa endo yo atea.

Pitisa Akali Kawane Okomane Pii Mindi-tupa Jisasa Tipa Peane Oko

Matiyu 26:59-66; Maki 14:55-64; Luku22:66-71

19 Okone angi, pitisa akali kawaneokomane Jisasa tipa puato, nimbanadisaipolo tupa apipe. Nimbato wandakalitupa mana lamawuato, aki lalenepeleaipia. 20 Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, namba too pua atoto, piimana mindikipi mindi lamai na-piyawaneleaipia. Ole dindi lo namba lotu andaandane okona banisa anda-pango yan-dopi, Juta yamena lotu andawakamindinayandopi, Juta yame wandakali tupa pitakaamunguli piyaini panda utupanena mindiatoto, nambato pii panakame lamauwaatalawane. 21 Nambato pii lamawuaatewa-kola, wandakali utupane-mane alewato, nambato aki leape nemboto ateyai-ko. Anu peakale nimbato namba tipapelepe. Nimbato utupane tipa pii leaipia.

22 Wuane lea-kola, yanda yene mindibala mandaka ateane okomane bala tipapuato, Pitisa akali kawane okona pii okoneyano peyoto, anu peakale nimbato wuanelelepe loto, balana kii apene-mane Jisasapeleaipia. 23 Pelea-kola, Jisasato balanapii okone yano peyoto, nimbato nambanapii ale wato, nambato pii koo mindi leyanembo teendo, nambato pii koowua lele lonimbato nanima langi. Nambato pii kuailo leya nembo teendo, anu peakale nim-bato nambapelelepe leaipia. 24Wuane lea-kola, Anasato yanda yene tupa lamawuato,yakamato Jisasa andi lo awua, pitisa akalikawane Kayapasa oko ateyanga pulupaleaipia.

PitatoNamba JisasanaDisaipoloMindi JiaDee Lapone Leane Oko

Matiyu 26:71-75; Maki 14:69-72; Luku22:58-62

25 Saimone Pita bala upa endo yo atea-kola, akali minditupa-mane bala tipa pu-ato, nimbapi Jisasana disaipolo mindiatelepe leai-kola, balato utupanena piiokone yano peyoto, namba balana dis-aipolomindi jia lea. 26Pitato akalimindinaalene yoko taka leane akali okonena yameakali mindi balapi pitisa akali kawaneokona piape akali atea. Balato Pita tipa pu-ato, nimba Jisasa towa atu ee okona atale-kola, nambato nimba andalo oko jiape lea.27 Wuane lea-kola, ole tepone gulo Pitatojia lea. Balato jia lea okone angi teke ekapauli maipa mindimane pii lea. *

Juta Yame-mane Pailate Wenonga JisasaKosimi Leaini Oko

Matiyu 27:1-2,11-14; Maki 15:1-5; Luku23:1-5

28 Wamba upa pitane wete, Juta ya-mena akali minditupa-mane Jisasa andilo awua poto, Kayapasana anda oko tepaalu, gapomane anda okona peainipia. Jutayamena loo mindimane loto, Juta yameakali mindimane akali yame waka min-dina andaka kolandaka leando, Gotenawenonga Juta yameakali okonebala kalatoatene gulo atoto, Pasopa tomo oko kat-ulo naa napulu-peya layene yene. Teneokonena, Juta yame akali utupane-manePasopa tomo okone namakale nembo toto,Lomo tane gapana Pailate okona andakakolandaka nalene, kamaka mee maliyoateainipia. 29 Kamaka maliyo ateai-kola,Lomo tane gapana Pailate bala kamakaepoto, Juta yame akali utupane tipa puato,yakamato aki loto, akali oko kosimi leyaipeleaipia. 30Wuane lea-kola, utupane-manebalana pii okone yano peyoto, akali oko-mane koo napiyae pia-yale, nanimato balanimba atelenga atu aiyu naipuma-yaleleainipia.

31-32Wuane leai-kola, Pailateto utupanelamawuato, yakamato bala atu aiyu poto,yakama tanena loo tupawatominuto, balakosimi lalapa leaipia. Wamba Jisasatobalana disaipolo tupa lamawuato, akaliminditupa-mane namba ita malamandaokona peyo yuka olai-kola, nambaomolopeyo leaipia. Goteto pii Jisasatoleane okone enene guleakale nembotea-kola, Juta yame akali utupane-manePailate lamawuato, Lomo tane tupayakamato loo mindi yata wato, nanimaJuta yame akali tupamane wandakali

* 18:27: Jo 13:38 * 18:31-32: Jo 3:14-15; 12:33; 19:6-7

Page 231: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 18:33 228 Jone 19:9mindi kosimi loto, bala omeakale nalape-pene lalaini leainipia. *

33 Wuane leai-kola, Pailate bala gapo-mane anda okonena andaka kolandakalolo-peke loto, Jisasa epeakale leaipia.Jisasa epea-kola, Pailateto bala tipa pu-ato, nimba Juta yamena kiŋi oko atelepeleaipia. 34 Wuane lea-kola, Jisasato bal-ana pii okone yano peyoto, nimba tanenembo toto, pii okone namba tipa pelepe.Pee, wandakali waka mindimane nambaJuta yamena kiŋi ateya lo nimba langeya-kola, nimbato namba tipa pelepe leaipia.35 Wuane lea-kola, Pailateto balana piiokone yano peyoto, namba Juta yame akalimindi ata napeyo-ko. Nimbato anu pipi-kola, nimbana Juta yame akali yangone tu-papi, pitisa akali kawane tupapi, utupane-mane nimba andi lo awua namba ateyongaepeyaipe leaipia. *

36 Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, yuu okona wandakali-mane namba utupanena kiŋi atola naleaileaipia. Utupane-mane namba makimilapiai-yale, Juta yame akali tupamanenamba andi lo awua na-epeakale nembototo, utupane-mane Juta akali utupa towayanda pua atapiai-yale tekeko, namba kiŋiokonepene mindi ata napeyo. Jia leaipia.

37 Wuane lea-kola, Pailateto balalamawuato, nimba kiŋi mindi-pene mindiatele jiape leaipia. Wuane lea-kola,Jisasato bala lamawuato, nimba tanenamba kiŋi mindi-pene mindi ateya leleokoni. Angini-mane namba mandea-kola, nambato enene pii oko wandakalitupa lamauyale namba ati kenga atalayuunga epewane. Enene pii okone watominu atalaini wandakali tupa pitaka-mane nambana pii oko ale alaini leaipia.38a Wuane lea-kola, Pailateto bala tipapuato, pii andoko enene eyape leaipia.

Pailateto Jisasa Ita Malamanda OkonaPeyo Yuka Alapa Leane Oko

Matiyu 27:15-31; Maki 15:6-20; Luku 23:13-25

38b Pailateto wuane lalu, dee laponekamaka poto, Juta yame tupa lamawu-ato, nambato balanga koo tene mindikipimindi ando mia napeyo leaipia. 39 Eeana dindi lo Pasopa tomo nalaini oto okoepeya-kola, yakamato wandakali katapusaatolanemindimakimi leyai-kola, nambato

wandakali okone tita lo tepa alawane-ko. Nambato Juta yame wandakali yaka-mana kiŋi oko tita lo tepa apia lakae lonembo teyaipe leaipia. 40 Wuane lea-kola, Juta yame wandakali utupane-manepii taimane loto, akali okone tita lo tepaolene. Nimbato Batapasa tita lo tepa aaleainipia. Wamba Batapasa bala pake neneakali mindi atoto, gapomane oko yandapimawua ateaipia.

191 Okone angi, Pailateto ami yanda yene

minditupa lamawuato, yakamato Jisasakunju-mane peyalapa lea-kola, utupane-mane bala atu aiyu poto, ole kambuangakunju-mane peleaini-pia. 2 Peyalu,utupane-mane eyaka ani atene minditupamo umange pua, kiŋina tangi gulenemindi waa puato, Jisasana kawanenga aiyamaiyaini-pia. Aiya maiyu, kiŋi tupamanetona tundupa-pene piyaini okonepenemindi balanga piya mayainipia. * 3Wuanepiyu, utupane-mane mindiki-mindiki loJisasa ateangamandaka poto, Juta yamenakiŋi nimba wayu epeleya lalu, bala kii-mane peyaka peainipia.

4Wuane peai-kola, Pailateto dee laponekamaka poto, wandakali tupa lamawu-ato, nambato balanga koo tene mindikipimindi anda napeyo oko yakamato andala-pale nembo toto, bala atu aiyu yakamaateyainga epeyo oko andalapa leaipia.5 Wuane lea-kola, ani atene eyaka-manetangi waa peaini okola, tona tundupa-pene okola, okonelapo piyu, Jisasa kamakaepea-angi, Pailateto wandakali utupanelamawuato, akali oko andalapa leaipia.

6Pitisa akali kawane tupapi, yanda yenetupapi, utupane-mane Jisasa andoto, piitaimane loto, bala ita malamanda okonapeyo yuka aa, laka peainipia. Wuanelaka peai-kola, Pailateto utupane lamawu-ato, nambato balanga koo tene mindikipimindi anda napeyo-ko. Yakama tane balaatu aiyu poto, ita malamanda okona peyoyuka alapa leaipia. 7 Wuane lea-kola,Juta yame wandakali tupamane balana piiokone yano peyoto, nanimana loo mindieya. Akali okomane bala tane GotenaIwanane oko ateyo lalane okonena, nan-imana loo okonemane nanima languato,bala omape-pene leya leainipia.

8 Wuane leai-kola, Pailateto pii okoneale wato, yuku wete yaepia. 9 Yuku

* 18:35: Jo 1:11 * 19:2: Lk 23:11

Page 232: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 19:10 229 Jone 19:23-24wete wato, bala dee lapone gapomaneanda okona kolandaka loto, Jisasa tipapuato, wamba nimba ani atalu, epeepeleane tekeko, Jisasato balana pii okoneyano napeleai-pia. * 10 Yano napelea-kola, Pailateto bala tipa puato, anupeakale nimbato nambana pii oko yanopeya napelepe leaipia. Nimba tingalo tepa olane tai-lene okola, nimba itamalamanda okona peyo yuka olane tai-lene okola, okonelapo lapotaka nambangaeya oko nimbato nembo natelepe leaipia.11 Wuane lea-kola, Jisasato balana piiokone yano peyoto, Gote ati kengaateya okomane tai-lene okone nimba giinapipia-yale, namba minu koyolane tai-lene mindikipi mindi nimbanga nayapia-yale. Wuaneko, nimbato koo mindi puaatele tekeko, Kayapasato namba nimbanakininga yata giya okomane koowetemindipiya leaipia. *

12 Wuane lea-kola, okone angi tewa,Pailateto Jisasa tita lo tepa olane asinimindi ayia peane tekeko, Juta yame wan-dakali tupamane pii taimane loto, nambatane kiŋi mindi ateyo lalane akali oko balaLomo tane gapomane akali kawane Sisaoko towa yanda pua atalane akali mindiateya. Wuaneko, nimbato akali oko titalo tepa eendo, nimbato gapomane akalikawane okone towa epelewa atalene akalimindi ata napule-kola pulupeya leainipia.* 13 Wuane leai-kola, Pailateto Jisasa atuaiyu, gapomane anda okona kamaka poto,Jisasana kote okone yapa lo tale pukalenembo toto, bala toko mindina peteaipia.Bala peteane yuu okonena gene oko ana-mane waa-pene ama oko lene. Iputu piiloto, yuu okonena gene oko Gapata lene.

14 Oto okone angi, Juta yame wandakalitupamane Pasopa tomo oko anate-lenenoyale makande pimakale nembotoateainipia. Otonga tualo kilokopi mindilea-kola, Pailateto Juta yame wandakalitupa lamawuato, yakamana kiŋi okoandalapa leaipia. 15 Wuane lea-kola,utupane-mane pii taimane laka puato,bala atu aiyu poto, ita malamanda okonapeyo yuka aa leainipia. Wuane leai-kola,Pailateto utupane tipa puato, nambatoyakamana kiŋi oko ita malamanda okonapeyo yuka wape leaipia. Wuane lea-kola,Pitisa akali kawane tupamane balana pii

okone yano peyoto, Lomo tane gapomaneakali kawane Sisa oko bala angu nanimanakiŋi ateya. Nanimana kiŋi waka mindiata napeya leainipia. 16a Wuane leai-kola, utupane-mane Jisasa ita malamandaokona peyo yuka yakale lo balato andokondoto, utupanenga mayaepia.

Jisasa Bala Ita Malamanda Okona PeyoYuka Yaini Oko

Matiyu 27:32-44; Maki 15:21-23; Luku23:26-43

16b-17 Pailateto Jisasa utupanengamaiya-kola, ami yanda yene tupamanebala atu aiyu poto, yuu gene kawanekulini lene okona peai. Iputu pii loto,yuu okonena gene oko Golokota lalaini.Jisasa bala tane ita malamanda oko awuapea. 18 Ami yanda yene tupamane Jisasaita malamanda okonena peyo yuka alu,akali mindi balana kii tikasa-tole itamalamandamindina peyo yukawato, akalimindi balana kii koyasa-tole peyo yukayai-kola, Jisasa bala akali okone-laponatombenenga yuka atane atea.

19-20 Wamba Pailateto Jisasana kote alewato, bala yapa lo tale peane-angi, bal-ato pii mindi pepa peyoto, Nasatesa taneJisasa oko bala Juta yamena kiŋi oko ateyalea. Balato pii okone Iputu pii lo peyalu,Lomo tane tupana pii lo peyalu, Gitikipii lo peyalu, pii tepo utupane pepa pe-lea. Ami yanda yene tupamane Jisasaita malamanda okona peyo yuka yai-angi,utupane-mane pepa okone Jisasana itamalamanda okona ate leai. Jisasa bala itamalamanda okona peyo yuka atane ateaneyuu okone Jutusaleme mandaka gulo ya-kola, Juta yame wandakali kambua-maneepoto, pepa okone dii lo andeai.

21Dii lo andeai-kola, pitisa akali kawanetupamane Pailate lamawuato, nimbatoNasatesa tane Jisasa oko bala Juta yamenakiŋi oko lo pepa peyale okomo apoto, akalioko bala tane namba Juta yamena kiŋiateyo lalane lo pepa peyo ate laa leainipia.22 Wuane leai-kola, Pailateto utupanenapii okone yano peyoto, pii nambato pepapeyalo okone peyatane ateakale lo andokondeyo leaipia.

23-24 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, akali utupane-mane nambanatona tupa tale pua moto, nambana tonaluu oko apitomeyape andoyale tasu peleailayene eya. Pii okone enene guleakale

* 19:9: Mt 27:12 * 19:11: Jo 10:17-18; Ap 2:23; Lom 13:1-2 * 19:12: Lk 23:2; Ap 17:7

Page 233: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 19:25 230 Jone 19:35-37nembo toto, Goteto ami yanda yene tuku-mindi tupana nembo-tene oko mina ikalea-kola, utupane-mane Jisasa bala itamalamanda okona peyo yuka yai-angi,balana tona tupa yomo tukumindingatale puato, yakama mindiki-mindiki loyomo mindi meai. Utupane-mane wuanepeaini tekeko, balana tona luu piyaneokone tambu latane ata napene, mee lapa-lapa mindiki angu-mane luu puyoko la-tane ateanga andeai. Andoto, ami yandayene utupane-mane yakama teke-teke piilalawa puato, nanimato tona luu okominulete nalene, apito meyape andoyale, nani-mato tasu peyamakale lalu, utupane-manetasu peleai. *

25 Jisasana angini okopi, bala anginiokona akini okopi, akali Kolopasa okonawetene Matiya okopi, Makatala tanookona taneMatiya okopi, utupane yakamaJisasana ita malamanda ateane onganemandaka gulo ateai. * 26 Mandakagulo ateai-kola, Jisasato balana anginioko andea. Disaipolo Jisasato epelewayamapane yo ateane oko bala mandakaateanga andoto, Jisasato balana anginioko lamawuato, wanda, andipa akalioko nimbana iwanane gulo ateya lea. *27 Wuane lalu, balato disaipolo okonelamawuato, andipa wanda oko nimbanaangini gulo peteya lea. Wuane lea-kola,okone angi tewa, disaipolo okonemaneJisasana angini oko atu andaka poto, balamoyo ateaipia.

Jisasa Omeane OkoMatiyu 27:45-50; Maki 15:33-41; Luku

23:44-4928-30 Matili Jisasato piape Goteto bala

mayane tupa pitaka pikoyo peyo lo an-doto, pii pepa pelene eya mindi eneneguleakale nembo toto, namba ipa nonopiyua lea. Ipa nono piyua lea-kola,akali mindimane sapanjia mindi waenekaa-pene mindi ongane peteane okonenatanda pua meai-kola, waene kaa-peneokone sapanjia okonena pitu tumbi lea.Tumbi lea-kola, balato ita isopo kembonemindinamoto, sapanjia oko kembone oko-nena tutuku puato, Jisasana ambulingayata yaepia. Yata ya-kola, Jisasato waenekaa-pene okone nalu, piape Goteto balageane tupa pitaka andipa koyo peya lo

andeaipia. Andoto, balato koyo peya lalu,balana mane tuki lalu, balana tandini okopeakale lo tepa ya. *

31Anate-lene Sambasa oto andane wetemindi epolopeya nembo toto, Juta yamewandakali tupamane pitaka takamakandepua atoto, Sambasa angi akali omene tupaita malamanda tupana mee yuka ataneata napeakale nembo teai. Wuane nembototo, utupane-mane Pailate lamawuato,akali mindimane ita malamanda okonayuka atane ateyai akali tupana kene tupapeyo kundu leando, utupane wamba inikapoyale omolai-kola, akali minditupa-mane utupane ondoto, yuunga mo tepaolopeya-ko. Ami yanda yene minditupa-mane utupanena kene tupa peyo kunduleakalenga, nimbato utupane lamaileainipia. *

32Wuane leai-kola, ami yanda yenemin-ditupa epoto, akali mindi wamba ini bulu-pane Jisasa peyo yuka yaini ongane man-daka gulo ita malamanda waka mindinapeyo yuka yaini okonena kene peyo kundulalu, akali mindokona kene peyo kunduleai. 33Wuane piyu, utupane-mane Jisasayuka atane ateanga epoto andeai-kola,bala wamba manda teanenga andoto, bal-ana kene peyo kundu naleai. 34 Utupane-mane balana kene peyo kundu naleainitekeko, ami yanda yene mindimane Jisas-ana patilininga yandate-manepeyo lutukuapeya-kola, okone angi teke, tundupa ipatowa balau lea.

35-37 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, utupane-mane balana kulinimindikipi mindi peyo kundu nalolo-peyailayene eya. Dee, Gotena pii pepa pe-lene eya waka mindimane loto, akalimindimane bala yandate-mane peyo lu-tuku pula-kola, wandakali-mane bala an-datawa atolopeyai layene eya. Goteto bal-ana pii layene okonelapo enene guleakalenembo toto, akali utupane-mane man-gene okonelapo peakale lo piya ya. Nam-bato mangene okonelapo lee-mane ande-wane. Yakamato Jisasa lo bilipi lapiai lakaelo nembo toto, nambato pii enene okoyakama langeyo. *

Josepe, Neketomasa-lamane Jisasa MaliPeapili Oko

Matiyu 27:57-61; Maki 15:42-47; Luku* 19:23-24: Sam 22:18 * 19:25: Mt 27:55-56 * 19:26: Jo 13:23 * 19:28-30: Sam 22:15; 69:21 * 19:31:Lo 21:22-23 * 19:35-37: Jo 21:24; Ek 12:46; Nam 9:12; Sam 34:20; Sak 12:10; Lap 1:7

Page 234: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 19:38 231 Jone 20:1223:50-56

38Atimatiya tano okona tane Josepe okobala Jisasa bilipi lo ateane tekeko, balatoJisasa bilipi leyo lo lapana ewando, Jutayame akali tupamane kenda-pene mindibala gulaini lo yuku wato, tengamane toopua bilipi lo ateaipia. Wuane tekeko,matili Jisasa omea-angi, Josepeto Pailatetee loto, Jisasana umbaini oko mali pulupokale, gulape leaipia. Wuane lea-kola,Pailateto balana pii okone yano peyoto,atu yalua-ko. Nimbato balana umbainioko mia lea-kola, Josepe epoto, Jisasanaumbaini oko meaipia.

39 Akali Neketomasa lene mindi wambaJisasa peteanga utulu epeane oko balapiepeaipia. Wamba wandakali minditupa-mane ita yame lapona ipane tunduma-pene tupa moto, mina mindiki loto, sal-imi leai-kola, Neketomasato ita ipanetunduma-pene okonena kilo paiyasa tepokamboto, awua epeaipia. * 40 Jutayame-mane wandakali omene mindi malipiyaini pua teke, Josepe, Neketomasa-la, okonelapo-mane Jisasana umbaini okomoto, ita ipane tunduma-pene okone balatowa lapalapa-mane yake peapilipia.

41Ami yanda yene tupamane Jisasa peyoyuku yaini yuu ongane mandaka gulo eemindi yaepia. Ati mindi ee okonena ya-kola, wamba akali minditupa-mane anaanda mali wenene mindi ati okonena kuapeaini tekeko, utupane-mane wandakalimindi mali okonena mali napeainipia.42 Juta yame wandakali tupamane anate-lene Sambasa oto epolopeya nembo toto,pitaka taka wamba ini makande pulanegii oko koyo puyale pea-kola, Neketomasa,Josepe-la, okonelapo-mane ana anda maliokone mandaka eya nembo toto, Jisasaawua poto, mali okonena mali peapilipia.

20Jisasa Bala Malinga Ika Leane OkoMatiyu 28:1-8; Maki 16:1-8; Luku 24:1-12

1 Sande angi, wamba upa pitane wetewaa nalene, mee undupi latane atea-kola,Makatala tane Matiya bala Jisasa malipitane ateanenga peaipia. Poto andea-kola, ana anda mali okonena asia lombatuma pua ana andane wete yane okominu pendeke layene yanga andeaipia.

2 Andalu, bala taimane poto, Pita-la, dis-aipolo waka mindi Jisasato epelewa yama-pane yo ateane okola, okonelapo lamawu-ato, akali minditupa-mane Akali Andaneoko mali lopoto, mindisa awua palai ya.Utupane-mane bala aninga yata alaipe lonanimato nembo nateyama lea.

3 Wuane lea-kola, Pita-la, disaipolomindoko-la, liyamba Jisasa mali pitaneateanenga poyale asini peapi. 4 Akaliokonelapo liyamba lapotaka asia tai leaip-ili tekeko, disaipolo mindoko-mane Pitawata ai-peke lalu, wamba ini ingane Jisas-ana mali okona peakaiyu lea. 5 Peakaiyulalu, bala tombawua loto, mali anda-pangosa andandaka lo andea-kola, Jisasamali puyale lapa-lapa mindimane balaputa pua ombo yaini tupa mee yangaandea tekeko, disaipolo okone bala anaanda mali kua-pene okona anda-pangosakolandaka nalea. Jia. 6 Saimone Pita baladisaipolo mindokona masianesa watamaepoto, ana anda mali okona anda-pangosakolandaka loto andea-kola, lapa-lapa utu-pane ongane mee yanga andea. 7 Lapa-lapa aŋakomindi Jisasana kawanenga yakepeaini oko lapa-lapa waka tupa towa atunayene, bala angu waka mindinga lekayene ya.

8-9 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, akali mindi bala malinga ikalolopeya leya tekeko, okone angi, bal-ana disaipolo okonelapo-mane pii okoneJisasa andayo layene eya nembo nateapili.Wuane tekeko, disaipolo mindi malingawamba ini ingane peakaiyu leane okonebalapi mali okona anda-pangosa kolan-daka loto, Jisasa bala malinga yaa napeaoko andoto, bala malinga ika lala lo bilipilea. * 10Wuane piyu, disaipolo okonelapoliyamba andaka peapi.

Makatala Tano Okona Tane MatiyatoJisasa Andeane Oko

Matiyu 28:9-10; Maki 16:9-1111 Disaipolo okonelapo liyamba peke

leapi tekeko, Matiya bala Jisasana maliokona mandaka gulo atoto, ai lo ateaipia.Ai lo atoto, bala tombawua loto, ana andamali okona andandaka leaipia. 12 Andea-kola, enjole lapo tona ake-pene mindi puawamba Jisasana umbaini yane ongane pe-teapinga andeaipia. Enjole mindi Jisasanakawane wamba yane ongane petea-kola,

* 19:39: Jo 3:1-2 * 20:8-9: Ap 2:24-32; 1Ko 15:4

Page 235: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 20:13 232 Jone 20:29mindoko balana kene wamba yane onganepeteaipia.

13 Enjole okonelapo-mane Matiya tipapuato, wanda, anu peakale nimba ai loatelepe leapi-kola, balato okone-lapona piiokone yano peyoto, akali minditupa-manenambana Akali Andane oko mali lopoto,mindisa awua palai yako. Bala aninga yataalaipe lo nambato nembo nateyo okonena,ai lo ateyo leaipia. 14 Wuane lalu, balatomopeke loto andea-kola, akali mindi on-gane ateanga andeane tekeko, akali okonebala Jisasa ateya nembo nateaipia. *

15 Ai lo petea-kola, Jisasato bala tipapuato, wanda, anu peakale nimba ai lopetelepe. Nimba api ayia pelepe leaipia.Wuane lea-kola, Matiyato bala ee andoatalane akali mindi ya lo nembo toto,nimbato Jisasa mo awua poto, mindingayata ale yando, nambato bala mo awuapokalenga, nimbato bala onga yata alolo namba langi leaipia. 16 Wuane lea-kola, JisasatoMatiya leaipia. Balato wuaneleane-angi, Matiya mopeke loto, Iputu piiloto, Laponai leaipia. Pii Laponai okonemopeke loto, nanimana pii loto, tisa lala-mane.

17 Matiyato Laponai lea-kola, Jisasatobala lamawuato, namba Ayiane ati kengaateyanga puata naeyo-ko leaipia. Nim-bato namba minatawa ata napene, nam-bana disaipolo tupa ateyainga puu. Pulu,nimbato utupane lamawuato, Jisasato piimindi loto, yakamana Ayiane Gote okobala nambana Ayiane Gote oko ateya-kola,namba ati kenga bala ateyanga peyo lalalape leaipia. * 18Wuane lea-kola, Makatalatane Matiya oko bala poto, Jisasana di-saipolo tupa lamawuato, nambato AkaliAndane oko andalo lalu, pii Jisasato balalamaiyane tupa utupane lamaiya.

Jisasato BalanaDisaipolo Tupa Piape PuluPulupape Leane Oko

Matiyu 28:16-20; Maki 16:14-18; Luku24:36-49

19 Sande angi, Jisasana disaipolo tupayakama Juta yame wandakali tupa yukuwato, anda yakama peteaini okona asialoko peyatawa peteai. Asia oko lokopeyatane ateane tekeko, matili nai an-daka pea-angi, Jisasa bala utupane tombe-nenga epo atoto, yakama mini epene palupitiyapa lea. 20Wuane lalu, balana kinipi,

patalinipi, utupanengamatikini yane tupabalana disaipolo utupanenga andawa lea-kola, utupane-mane bala yakamana AkaliAndane oko ya lo andoto, epele wete yai. *

21 Okone angi, Jisasato utupane deelapone lamawuato, yakama mini epenepalu atalapa. Namba ayiane-mane nambalanguato, nimbato nambana piape pulupuu leane, wuane pua teke nambatoyakama balana piape pulu pulupa leyolea. 22Wuane lalu, balato utupanenga pooloto, yakamatoOli Sipitisa okomialapa lea.23 Yakamato wandakali mindina koo tupaapia-mayiando, balana koo utupane alupulupeyai. Yakamato wandakali mindinakoo tupa apia-mai napeaindo, balana kootupa balanga yapowa yolopeya lea. *

Tomasato Jisasa Andeane Oko24 Jisasa bala malinga ika lalu, balana

disaipolo tupa ateainga epea okone angi,alesa akali utupanena mindi Tomasa genemindi Ditimasa lene oko bala angu utu-pane towa atu ata napea. 25Tene okonena,disaipolo waka tupamane bala lamawu-ato, nanimato Akali Andane oko an-dalama leai-angi, balato utupane lamawu-ato, nambato balana kininga matikiniokonelapo andoto, nambana kii ondeneokomatikini okone-laponamina andokalelea. Dee, balana patalininga yandate yainimatikini oko nambana kii okomane minaandokale. Nambato katulo bala minanapewando, bala malinga ika lala lo nam-bato bilipi nalolo-peyo. Jia wete lea.

26 Satete mindi pea-kola, Jisasana dis-aipolo tupa yakama dee lapone anda oko-nena amunguli pua peteai. Okone angi,Tomasa balapi utupane towa atu petea.Utupane-mane anda asia loko peyatawapeteai tekeko, Jisasa bala utupane tombe-nenga epo atoto, yakama mini epenepalu atalapape lea. 27 Wuane lalu, bal-ato Tomasa lamawuato, nimbana kii on-dene oko epe loto, nili matikini nambanakininga ateya okolapomina anda lea. Nim-bana kini oko epe loto, nambana patal-ininga yandate-mane peyo lutuku apaenematikini eya okomina anda. Mina andoto,nimbato nembo lapo pali napene, nambamalinga ika lapi ya lo bilipi laa-kae lea.

28Wuane lea-kola, Tomasato balana piiokone yano peyoto, nimba nambana AkaliAndane Gote oko atele lea. 29 Wuane

* 20:14: Lk 24:16; Jo 21:1-4 * 20:17: Lom 8:28-30; Ip 2:11-12 * 20:20: Jo 16:22; 1Jo 1:1-2 * 20:23: Mt16:19

Page 236: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 20:30 233 Jone 21:14lea-kola, Jisasato bala lamawuato, nim-bato namba andoto, namba lo bilipi lele.Namba anda napene, bilipi lolai wandakalitupa epele wete olopeyai lea. *

Joneto Gotena Pii Pepa Peleane OkonaTene Oko

30 Jisasato metekolo piape wakakambua wete balana disaipolo tupanawenonga peane tupa nambato pepa okonanapelewa. Jia. 31Wuane tekeko, yakamatoJisasa bala Gotena Iwanane atoto, Mesayaoko ateya lo bilipi leaindo, balana geneoko yakamanga yola-kola, yakama sakaatapowa atalapale nembo toto, nambatopii utupa pepa okona peleyo. *

21Disaipolo Yanasa Tupamane Jisasa An-

deaini Oko1-4 Matili Saimone Pitapi, Tomasa gene

mindi Ditimasa lene okopi, Galili disitikiokona tano Kena tane Natanialepi, Sepitiiwanane lapo okolapopi, Jisasana disaipolowaka utupanena lapopi, utupane yakamaipa angini Galili genemindi Taipi-tiasa okomandaka gulo ateai. Ipa angini okonemandaka ya-kola, Saimone Pitato dis-aipolo waka tupa lamawuato, namba pisamolo peyo lea. Wuane lea-kola, utupane-mane bala lamawuato, nanimapi nimbatowa atu pisamolomaa leai. Maa lalu, utu-pane yakama sipi mindina peakaiyu loto,pisa molo peaini tekeko, utulu okonena,utupane-mane pisa mindikipi mindi mianapeai. Yuuwaa lea-kola, balana disaipoloutupane-mane bala dee lapone andeakalenembo toto, Jisasa bala ipa angini okonenamatenenga epo ateane tekeko, balana di-saipolo tupamane akali ipa matenengaateya oko bala Jisasa ateya nembo nateai.*

5 Utupane yakama sipinga pitiyu,tepanda-yale ateai-kola, balato piitaimane loto, utupane tipa puato, iwanayame, yakamato pisa minditupa mialaipelea-kola, utupane-mane balana pii okoneyano peyoto, jia leai. 6 Jia leai-kola,balato utupane lamawuato, yakamatopisa mialaini umbene nuu oko sipi okonakii tikasa-tole ipanga aindaka leaindo,yakamato pisa minditupa molopeyaileaipia. Wuane lea-kola, utupane-mane

umbene nuu okone sipinga kii tikasa-toleipa okona aindaka leai-angi, pisa kambuawete umbene nuu okona epo tumbi leai-kola, utupane-mane katulo umbene nuuokone sipi okona anda-pangosa kilau lomia napeai.

7Pisa kambua wete meai-kola, disaipolomindi Jisasato epelewa yamapane yalaneokomane Pita lamawuato, akali ipa mate-nenga ateya oko bala Akali Andane oko yalea. Wamba Pitato piape pukale nembototo, balana tona mindi yoko yata yanetekeko, balato disaipolo mindokona piileane okone ale wato, tona okonemo piyu,ipa angini okona peaka nena lalu, ipasupimi lo awua matenenga pea. * 8 Sipioko ipa matene okona poyale, tepandayale mita andete mindikipi mindi pupe-pene gulo ya-kola, disaipolo waka tupasipi okonenapituto, pisa pali-pata umbenenuu okone kilau lo awua ipa matenengapeai.

9 Utupane-mane ipa matenengapeakaiyu lo andeai-kola, Jisasato betesaminditupa ongane yata alu, pisa mindikiyangatane ateanga andeai. 10 Pisa mindikiyangatane atea-kola, Jisasato utupanelamawuato, yakamato pisa epapu mialaitupana minditupa mo awua ipulupa lea.11 Wuane lea-kola, Saimone Pita balasipi okona peakaiyu loto, pisa pali-pataumbene nuu oko kilau lo awua epea-kola,ipa matenenga ya. Pisa andane andetemindikinga paiyasa yaunga tepo umbenenuu okonena paleaini tekeko, umbene nuuokone liti nalea. *

12 Metekolo piape okone andoto, dis-aipolo utupane yakamato Jisasa bala AkaliAndane oko ateya nembo toto, utupanenaakali mindikipi mindimane nimba apipelo bala tipa napeai. Okone angi, Jisasatoutupane lamawuato, yakama tomo noloipulupa lea. 13 Tomo nolo epeai-kola,Jisasa bala ita teane okona mandaka guloepoto, betesa oko moto, utupane maiyu,pisa okopi moto, utupane maya. 14Wambabala malinga ika lalu, balana disaipolo tu-pamane bala andeakale nembo toto, olelapoai balato utupane ateainga panakameepea. Bala ipa angini Galili okona mate-nenga panakame epea-angi, balana dis-aipolo tupamane ole tepone gulo bala an-deai. *

* 20:29: 1Pi 1:8-9 * 20:31: Jo 3:14-15; Lom 1:16-17; 1Jo 5:13 * 21:1-4: Lk 5:4-7 * 21:7: Jo 13:23; Mt 14:29* 21:11: Lk 5:6 * 21:14: Jo 20:19,26

Page 237: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jone 21:15 234 Jone 21:25Nimbato Gotena Piape Pua Atape Leane

Oko15 Utupane yakama tomo nokoyo peai-

angi, Jisasato Saimone Pita tipa puato,Jone iwanane Saimone, nimbato akaliutupa sia minuto, namba wayumaneepelewa yamapane yo atelepe lea. Wuanelea-kola, Pitato balana pii okone yanopeyoto, enene, nambato nimba towa epeleeyo oko Akali Andane nimbato nembo teleokoni lea. Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, nimbato nambana sipisipiandopane tupa tomo maiki pua atape lea.

16 Wuane lalu, ole lapone gulo balatoPita tipa puato, Jone iwanane Saimone,nimbato namba wayumane epelewayamapane yo atelepe lea. Wuane lea-kola, Pitato balana pii okone yano peyoto,enene, nambato nimba towa epele eyooko Akali Andane nimbato nembo teleokoni lea. Wuane lea-kola, Jisasato balalamawuato, nimbato nambana sipisipitupa yatawa ando atape lea. *

17 Wuane lalu, ole tepone gulo balatoPita tipa puato, Jone iwanane Saimone,nimbato namba towa epele elepe lea. Oletepone gulo balato wuane lea-kola, Pitabala yamapane kenda wato, Jisasana piiokone yano peyoto, Akali Andane nimbatopitaka takanembo talene. Nambatonimbaepele eyo oko nimbato nembo tele okonilea. Wuane lea-kola, Jisasato bala lamawu-ato, nimbato nambana sipisipi tupa tomomaiki pua atape lea.

18Nambato pii enene wete mindi nimbalangeyo. Wamba nimba iwana pataneatee-angi, nimbana tona tupa tane mopiyu, nimba mindisa pokale nembo teepua teke epoko piki pua atee. Wuanetekeko, matili nimba akali mini-yene guloatole-angi, nimbato nimbana kini oko-lapo minaiyu lole-kola, akali waka mindi-mane nimbana tona mo piya alu, nimbanapokale nembo tolene yuu mindina andilo awua polopeya lea. 19 Akali mindi-mane wuane pula-kola, akali minditupa-mane Pita peyo ome lolai-kola, bala omolaokomane gene andane mindi Gote malu-peya nembo toto, Jisasato pii okone lea.Wuane lalu, balato Pita lamawuato, nim-bato namba watama ipu lea. *

Disaipolo Tupamane Jone Oma Napulu-peya Lo Nembo Teaini Oko

20 Wamba Jisasapi, balana disaipolotupapi, utupane anda kenga lumuokona pituto, tomo no peteai okoneangi, disaipolo mindi Jisasato epelewayamapane yo ateane okomane Jisasanakangaluane yanenga kawa aimo loto, AkaliAndane, apito nimba ene pitulu-peyapelea. Matili Jisasato Pita nimbato nambawatama ipu lea-angi, Pitato bala watamapoto, masianesa anda-peke lo andea-kola,disaipolo okonemane liyamba watamaepeanga andea. * 21 Balato disaipolookone andoto, Jisasa tipa puato, AkaliAndane, akali oko anu pulu-peyape lea.

22Wuane lea-kola, Jisasato bala tipa pu-ato, nambato bala oma napene, mee sakaatama pulu, namba dee lapone epolowaoto oko andapia lakae lo nembo tewando,okone nimbana piapepe. Nimbato nambawatama ipu lea. 23 Wuane lea-kola, Jisas-ana disaipolo tupamane pii okone alewato, balato disaipolo okone oma napulu-peya leya nembo toto, pii okone balalo bilipi lene wandakali tupanga lo taweyaini tekeko, Jisasato disaipolo okone balaoma napulu-peya nalea. Jia. Balato Pitatipa puato, nambato akali okone bala omanapene, mee saka atama pulu, namba deelapone epolowa oto oko andapia lakae lonembo tewando, okone nimbana piapepelea.

24 Jisasato mangene utupa peane loto,disaipolo Jisasato epelewa yamapane yoateane okomane pepa oko peleya. Nan-imato balana pii utupa enene eya okonembo teyama. * 25 Jisasato man-gene waka kambua wetete peane tupapitaka mindiki-mindiki lo wua peane loto,wandakali-mane pepa peyapiai-yale, bukuandane kambua wetete yapiai-yale. Bukuutupane pitaka yapiai-yale, buku utupanepitaka yata olane pandamindi yuunga yuuokona nayapia-yale yalua. *

* 21:16: Ap 20:28-29 * 21:19: Mt 16:24-26; 2Pi 1:13-14 * 21:20: Jo 13:23-25 * 21:24: Jo 19:35-37* 21:25: Jo 20:30

Page 238: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 1:1 235 Aposolo 1:14

APOSOLOAposolo Akali Tupamane Piape

Peaini Tupa1 Amene Tiapolesa, nambato nimbana

pepamindi wamba bulupane pelewa-angi,piape Jisasato bulupane tewa peane tu-papi, mana lamawua ateane tupapi, utu-pane pitakana temane tupa pepa pelewa.*

2-3 Wamba Jisasa bala tandaka noto,omalu, malinga ika lalu, ole kambuangabalana aposolo akali tupa ateaingaepeaipia. Epoto, balato mangene waka-waka kambua peane tupamane, balaenene wete saka ateyo lo wayumaneandawa lea-kola, aposolo akali tupamanebala andaka piki pua ateainipia. Andakapiki pua ateai-kola, balato utupane manalamaiki puato, Goteto wua pua wandakalitupa moyo ando atalane lo mana lamaikipea-kola, ole paiyasa tukumindi peaipia.Pea-kola, Oli Sipitisa okomane bala moya-kola, Jisasato balana aposolo akali wambayapa lo meane tupa lamawuato, yakamatoGotena piape mindipene-mindipenetupa wua pua piyapape lo lamai-yaepia.Nambato Jisasana pii temane utupanepepa peyama ipapo wato, Goteto bala atikenga epeakale loto, meane oto okonenapepa peyo giau lewa.*

4-5 Balato aposolo akali utupaneatu amunguli puato, wamba nambatopotomisa pii mindi yakama languato,matili Ayiane Goteto balana Oli Sipitisaoko yakama gulupeya lewa leaipia. Jonetowandakali tupa ipa-mane ipa peya-maiyane tekeko, ole kambua napola-kola, Goteto balana Oli Sipitisa okomaneyakama ipa peya gulupeya-ko. YakamatoJutusaleme kapoyale tepa naene, maliyoatalapape leaipia.*

Jisasa Bala Ati Kenga Peane Oko6 Jisasato wuane lea-kola, aposolo akali

bala towa amunguli pua ateaini tupamanebala tipa puato, Akali Andane, andipa okoangi, nimbato Isatale tane mindi nani-mana kiŋi gulaya alu, nanima Isatale tane

wandakali tupa minu tai laya olo-peke lo-lape leainipia.* 7 Wuane leai-kola, Jisas-ato utupane lamawuato, wamba AyianeGote bala tane nembo toto, gii oko tumapola-kola, oto okone angi mangene mindiwua peakale lo yata yaepia. Mangeneokone andoko angi pulupeya lo yakamatoandalapale lo balato ando konda napeya.Jia.* 8 Wuane tekeko, matili Oli Sipitisaoko yakamanga epoto, yakama minu tailaya ola-kola, yakamato Jutusaleme tanookopi, Jutiya disitiki okopi, Samatiya dis-itiki okopi, yuu eya tupa pitakana poto,nambana pii layene epene oko katulolamaulu-peyai leaipia.*

9 Wuane lea-kola, utupane-mane balaandatawa ateai-kola, Goteto bala ati kengaepeakale loto, meaipia. Jisasa bala atikenga pea-angi, mole mindimane bala moombo ya-kola, utupane-mane katulo balaanda napeainipia. 10 Utupane-mane balaati kenga peane okonena mee andaiyu loandatawa ateai-kola, tona ake-pene akalilapo kapoyale epoto, utupane towa atuateainipia.

11 Atu atoto, akali okonelapo-maneutupane tipa puato, Galili disitiki taneakali yakamato anu peakale ati kengamee andaiyu latawa ateyaipe leapilipia.Yakamato andatawa atalai-kola, Gotetoakali Jisasa oko ati kenga epeakale lo mi-ala okoni. Wuane pua teke, matili Jisasamindiki okone teke ati kenga atoto, yuuokona peke lolopeya leapilipia.*

Akali Mindi Jutasana Panda MeakaleLeaini Oko

12 Okone angi, aposolo akali tupaOlipi wangiane oko tepa alu, Jutusalemepeke leainipia. Olipi wangiane okoneJutusaleme mandaka gulo eya-kola,wandakali-mane kilomita mindikipalainipia.* 13 Pitapi, Jonepi, Jemesapi,Endutupi, Pilipipi, Tomasapi, Batolo-miyupi, Matiyupi, Alipusa iwanane Jemesaokopi, Saimone Selote lene okopi, Jemesaiwanane Jutasa okopi, utupane yakamaJutusaleme peke loto, anda lumu kengayakama pitiyaini okona poto peteaini-pia.* 14 Akali utupanepi, Jisasa anginiMatiya okopi, wanda waka minditupapi,Jisasana amene tupapi, utupane pitaka

* 1:1: Lk 1:3-4 * 1:2-3: Mk 16:19; Lk 24:36-51; Ap 10:41 * 1:4-5: Lk 24:49; Jo 14:16-17; Ap 2:33-35; Mt 3:11* 1:6: Lk 24:20-21 * 1:7: Mk 13:32 * 1:8: Mt 28:19; Lk 24:48 * 1:11: Mt 26:64; Lk 21:27 * 1:12: Lk24:50-53 * 1:13: Mt 10:1-4

Page 239: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 1:15-19 236 Aposolo 2:6anda okonena pituto, yamapane mindikipalu atoto, pote lo ateainipia.

15-19 Wamba Jutasato Jisasa ene pe-teane okona yole oko Juta yame oko mai-peke lea-kola, utupane-mane muni okonemoto, yuu mindi kambeainipia. Jutasabala tane nongo noto, yuka atane atalu,balana tombene tula loto, ini tupa pitakalukuli laiya kamaka epeaipia. Wuanepeane lene ale wato, Jutusaleme ateainiwandakali tupa pitaka-mane yakamanapii lalaini pua loto, yuu okonena geneoko Akeletama leainipia. Gene Akele-tama leaini okonena tene oko yuu tundupayene. Alu mindi, Jisasa lo bilipi lene wan-dakali andete mindikinga paiyasa lapopimindi amunguli pua peteai-kola, Pitatoutupanena tombenenga ika loto, wualeaipa: Amene imalini ima, akali Jutasaoko bala wamba nanima aposolo akalitupana mindi atoto, piape mindiki nan-imato piyamane tupa balato pua ateanetekeko, akali minditupa-mane Jisasa andilamakale nembo teai-kola, balato asini okoutupane andawa lea okoni. Balato wuanepulupeya loto, wamba Oli Sipitisa oko-mane akali Dapitinga ata lungu pea-kola,Dapitito pii okone pepa peleaipia. Gotenapii pepa pelene eya okone enene gulape-pene eya-kola, andipa enene guleya.*

20 Wamba akali mindimane Gotena piimindi buku Sama okona pepa peyoto,akali mindi balana yuu okona ata napula-kola, balana anda oko mee ukuna ateakaleleaipia. Dee, Gotena pii layene wakamindibuku okonena pepa pelene eya mindi-mane loto, piape balato pua ateane okoneakali waka mindimane moto, peakalelayene eya teke.*

21-22 Gotena pii oko wuane layene eyaokonena, akali mindi Jutasana pandamoto, nanima aposolo akali tupamanepiape puluma pua puato, balato Jisasamalinga ika leane lo lapanawa atape-peneguleya. Wamba Joneto Jisasa ipa peya-maiyane okone angi tewa, Goteto bala atikenga lameane oto okona giau lo, Jisasabala nanima aposolo akali tupa towa atuepoko pua atea-kola, akali wakaminditupananima towa atu epoko pua ateaini teke.Akali utupanena mindimane Jutasana

panda meakale lo nanimato makimi lape-pene. Pitato wuane leaipia.*

23 Pitato wuane lea-kola, wandakaliateaini tupamane akali lapona gene yatayainipia. Akali mindina gene Josepe Bas-apasa lenepia. Balana gene mindi Jasatasalenepia. Akali mindoko balana gene okoMatayasa lenepia.

24-25 Wandakali ateaini tupamane akaliokone-lapona mindiki makimi lamakalenembo toto, pote loto, Akali Andane, Ju-tasa bala tane aposolo piape oko tepaalu, bala atolane yuu okona pea leainipia.Nimbato wandakali pitakana nembo-teneandalene. Andoto, nimba tane akali oko-lapona mindimane Jutasana panda moto,aposolo piape peakale lo makimi laleokone nanimanga andawa lape leainipia.

26 Wuane lalu, apito Jutasana pandamoto, aposolo piape peakale leyape an-doyale, utupane-mane ana aŋako lapomoto,makande peai-kola,Matayasana anaoko wamba ini pana yaepia. Pana ya-kola, utupane-mane bala aposolo akalimasia wamba ateaini tupa towa mo takopeainipia.

2Oli Sipitisa Epeane Oko

1 Pendokosa oto oko epea-kola, Jisasa lobilipi lene wandakali pitaka anda mindik-ina amunguli pua peteaini-pia. * 2 Andaokonena pituto ale yai-kola, popo andanemindi oo kulu lo epalane okonepene gulomindi ati kenga atalu, oo kulu lama epoto,wandakali utupane peteaini anda okonenatumbi leaipia. 3 Tumbi lea-kola, wan-dakali utupane-mane andeai-kola, utupa-nena mindiki-mindiki lo kawane tokongaita lungu yale minditupa tala-tala epea-kola, andeaini-pia. * 4 Andeai-kola, okoneangi tewa, Oli Sipitisa oko bala wandakaliutupane pitakanga tumbi loto, utupane-mane wandakali yame waka tupana piilalaini tupa mo laya yaepia. *

5 Wamba Gote lo lotu lene Juta yamewandakali minditupa yakama mindiki-mindiki lo yuu waka-waka yo peya tupapitakana ateainipia. Matili utupanenaminditupa-mane yakamana yuu tene tupatepa aka piyu, Jutusaleme tano okonaepo ateainipia. 6 Popo mindi oo kulu lo

* 1:15-19: Sam 41:9; Mt 27:3-8 * 1:20: Sam 69:25; 109:8 * 1:21-22: Mt 16:19; Mk 1:9; Jo 15:27 * 2:1: Pit23:15-21; Lo 16:9-11 * 2:3: Mt 3:11 * 2:4: Ap 4:31; 10:44-46; 19:6; Mk 16:17-18

Page 240: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 2:7 237 Aposolo 2:22epalane pua, Oli Sipitisa oko oo kulu loepea-kola, Juta yame wandakali utupane-mane ale wato, anu peyape lo andolo epoamunguli peainipia. Epo amunguli pu-ato, utupane-mane ale yai-kola, Jisasa lobilipi lene wandakali tupamane Juta yameyuu waka-waka tane tupana pii waka-waka lalaini tupa laka peainga ale yainipia.Ale wato, utupane-manemoko loto, okoneanu peyape loto, yakama nembo kambuateainipia.

7 Nembo kambua toto, utupane-manepii mindi tipa puato, pii lo ateyai wan-dakali utupane pitaka Galili disitiki taneangu jiape leainipia. 8 Utupane Galilitane angu ateaindo, utupane-mane anupuato, nanimana pii waka-waka lalamanepua leyai-kola, nanimato ale eyamape.9 Nanima Patiya tanepi, Mitiya tanepi, Il-ama tanepi, Mesopotemia tanepi, Jutiyatanepi, Kapatosia tanepi, Pondasa tanepi,Esia tanepi, yuu utupanena tane tupapitaka epo ateyama.

10-11 Nanimana minditupa Pitinjiatanepi, Pambilia tanepi, Isipi tanepi,Saitini tano okona mandaka gulo yeneLipiya tanepi, yuu utupanena tane tupapi,pitaka epo ateyama teke. Dee, nanimanaminditupa Lomo tane wandakali openegulo Jutusaleme tano okona epotoateyama. Dee, nanimana minditupaKitita tanepi, Atepiya tanepi, nanimaJuta yame enene tupapi, Juta yame guloatalamane wandakali tupapi, nanimapitaka epo ateyama. Epo atoto, ale eyama-kola, nanima pitaka-mane pii waka-waka lalamane pua wandakali utupane-mane loto, Goteto piape andane peanetupana pii laluai-kola, nanimato ale eyamaleainipia.

12 Wuane lalu, utupane yakama pitakatatakewa nembo kambua toto, yakamatane teke-teke mindi lamai-lamai puato,mangene oo peya okone aki peyapeleainipia. 13 Wandakali minditupa-manewuane leaini tekeko, minditupa-manemeke puato, wandakali utupane yakamawaene wenene kambua no sipaki lo atoto,pii waka-waka utupa leyai leainipia.

Pendokosa Oto Okone Angi Pitato PiiLeane Oko

14Wandakali utupane-manewuane leai-kola, Pita bala aposolo akali masia tupa

towa atu atoto, pii taimane loto, Ju-tusaleme tanepi, Juta yame wandakali Ju-tusaleme tano okona epo ateyai tupapi,yakama pitaka-mane pii nambato leyo okoale wato, mangene oo peya okona teneoko wayumane nembo talapape leaipia.15 Akali utupa-mane waene kambua noto,sapake lo pii waka-waka utupa leyai loyakamato nembo teyai tekeko, andipaupa pitane naini kiloko angu leya-angi,nanima Juta yame-mane waene naa na-piyamane. Jia wete. 16 Andipa wandakaliutupanenga mangene mindi oo peya okopulupeya nembo toto, wamba potopesaakali Joeleto pii mindi leaipia.

17 Balato pii okone loto, yuu oko koyopuyale pula-angi, nambato nambana OliSipitisa oko wandakali yakama pitakangagae lokale leaipia. Gae lolowa-angi,yakamana iwananepi, wananepi, utupane-mane potopesa wandakali gulo atoto,nambana pii layene oko lo pana olopeyai.Okone angi, yakamana iwana pataneateyai tupamane minditaka kombeya-mane andene gulo andolopeya. Dee,yakamana akali mini-yene tupamanekombeya pulupeyai. *

18 Okone angi, nambato nambana OliSipitisa oko nambana piape wandakaliutupanenga gae lolowa-kola, utupane-mane potopesa wandakali gulo atoto,nambana pii layene oko lo pana olopeyai.19 Yuungapi, ati kengapi, okone-laponanambato metekolo piape andane tupapuluwa-kola, tundupa epola okopi, italungu tola okopi, ita tua andane tupa pulaokopi, utupane pitaka kokoli yale guloyolopeya.

20 Wuane pula-angi, nai oko undupilola-kola, ana iyu teya oko tundupa penegulola-kola, Akali Andane okona oto epenewete oko epolopeya. Okone angi, AkaliAndane okomane balana tai-lene andaneokola, tii-pene andane okola, okonelapoandawa lolopeya. 21 Akali Andaneokomane wuane pula-angi, wandakaliminditupa-mane bala tee lamawuato,nimbato nanima moyape lolopeyai.Wuane lolai-kola, balato utupane pitakamolo-peke lola-kola, utupane kuai loatolopeyai. Wamba potopesa akali Joeletowuane lo pepa peyo yata yaepia.

22 Isatale tane wandakali yakamatonambana pii oko ale alapape. Goteto

* 2:17: Jol 2:28-32

Page 241: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 2:23 238 Aposolo 2:37Nasatesa tane Jisasa oko epeakale leaneya lo yakamato andalapale nembototo, Jisasana kini okomane metekolopiape mindi-pene tupapi, kokoli mindi-pene tupapi, utupane peaipia. Jisasabala yakama tombenenga atoto, piapeutupane pea-kola, yakamato andeai okoni.23 Wamba wete Goteto akali Jisasa okoneyakamana kininga gukale nembo toto,geaipia. Gea-kola, yakamato bala Gotenaloo tanga lalaini akali tupana kiningamaiyu, bala ita malamanda okona peyoyuka wato, ome leai.

24-28 Yakamato wuane peai-kola, Jisasabala tandaka andane nalu omeane tekeko,matili Goteto bala malinga ika layaolopeya nembo toto, wamba Dapititopii mindi leane oko loto, minditakamindimane namba mo yuku olane loto,Gote bala nambana kii tikasa mandakaatalane leaipia. Ole dindi lo balanamba mandaka ateya-kola, nambatobala andalawane. Gote namba nimbanaakali epene wetete ateyo-kola, nimbatonambana umbaini oko malinga paluto,tameakale lo ando konda napulupele. Dee,nambana tandini oko wandakali omenetupa atalaini yuu okona atapowa ateakalelo nimbato ando konda napulu-peleko.Namba yamapane epene wete palu,epele wete wato, pii lalawane. Nimbatonamba moyolo-pele nembo toto, nambamaliyo ateyo. Nimbato namba saka weteatapowa atolane asini oko namba andawalee. Nimba namba towa atapowa atoleokomane, nimbato namba mo epele wetepiya olopele. Wamba Dapitito wuane lea-kola, wandakali omalaini mana okomaneJisasa katulo mina duli lo mina napeaipia.Tene okonena, Goteto bala malinga ikalaya yaepia. *

29 Amene imalini ima, nanimanayumbane Dapitito wuane leane tekeko,matili bala omea-kola, wandakali-manebala mali peaini lo nambato yakama tikapua langeyo. Wamba bala mali peainioto okona ato, oto andipa ateyama okonagiau loto, balana mali oko yuu nanimaatalamane okona mee eya. *

30-31 Tene okonena, Dapitito bala tanenembo toto, pii okone naleane nemboteyama. Bala potopesa akali mindi gulo

atoto, matili Goteto Kataisa bala ma-linga ika laya olopeya nembo toto, GotetoKataisana umbaini oko mali okona pa-luto, tameakale lo ando konda napulu-peya leaipia. Goteto balana tandini okowandakali omene tupa paliyaini pandaokona ateakale lo ando konda napulu-peya loto, balato pii okone wamba leaipia.Wamba Goteto potomisa pii mindi Dapitilamawuato, enene wete, matili nambatonimbana mandiyene mindina mandiyenemindi bala nimba kiŋi atele okonepeneteke ateakale lokale leaipia. Goteto po-tomisa pii leane okone Dapitito nembototo, bala potopesa akali mindi gulo atoto,pii okone leaipia. * 32 Goteto akali Jisasaokone malinga ika laya ya-kola, aposoloakali nanima pitaka-mane bala andema.Andalu, nanimato minditaka andemanetupa wandakali tupanga lapanawa lamai-yamane.

33-35 Wamba Dapitito pii mindi leaneoko loto, Akali Andane Goteto nambanaAkali Andane oko pii mindi lamawuato,nambato nimbana yanda-pene tupa nim-bana pangosa ateakale lokalenga, nimbatonambana kii tikasa epo atape leaipia. Bal-ato wuane leane tekeko, Jisasa bala atikenga peane wuane pua, Dapiti bala atikenga napeaipia. Jia. Goteto Jisasana geneoko laiyu loto, bala ati kenga epeakale lomoto, balana kii tikasa ateakale leaipia.Wuane lalu, wamba Ayiane Gote oko-mane potomisa pii mindi loto, Oli Sipi-tisa oko mauwakale leane okone balatoJisasanga mayaepia. Maya-kola, andipaJisasato Oli Sipitisa okone wandakali utu-panenga gae lala-kola, utupane-mane piiwaka-waka leyai-kola, yakamato ale wato,andeyai okoni. * 36 Tene okonena, Isa-tale tane wandakali yakama pitaka-manewayumane wete wua lo nembo talapape:Yakamato itamalamanda okonapeyo yukayaini akali Jisasa okone Goteto bala AkaliAndane Mesaya oko ateakale leane nembotalapape. Pitato wuane leaipia. *

Wandakali Kambua-mane YamapanePeke Loto, Ipa Meaini Oko

37Pitato pii leane okonemanewandakaliutupanena yamapanenga wayumaneandaka pea-kola, wandakali utupane-mane balapi, aposolo akali waka tupapi,

* 2:24-28: Sam 16:8-11 * 2:29: 1Ki 2:10 * 2:30-31: 2Sa 7:12; Sam 16:10; 89:3-4; 132:11 * 2:33-35: Ap5:32; 7:55-56; Sam 110:1 * 2:36: Ap 5:30-31

Page 242: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 2:38-39 239 Aposolo 3:7utupane tipa puato, amene yame, nanimaanu pimape leainipia. 38-39 Wuane leai-kola, Pitato utupane lamawuato, wambananimana Akali Andane Gote okomaneyakamapi, yakamana andopane tupapi,yuu tepanda atalaini wandakali tupapi,wandakali balato ee lo mola utupanepitaka balana Oli Sipitisa oko gukaleloto, potomisa pii mindi lo yata yaepia.Tene okonena, Goteto yakamana koo tupaapeakale loto, yakama wandakali mindiki-mindiki lo yamapane peke lalu, JisasaKataisana gene okona ipa mialapa. Ipamolai-kola, Goteto balana Oli Sipitisa okoyakama gukale leane okone yakamangagulupeya leaipia. *

40 Wuane lalu, Pitato pii waka kambuaminditupa tako pua utupane lamawuato,Goteto andipa yuu okona mana koo minuatalaini wandakali tupanga yole koomindimaula-angi, balato yakamapi wandakaliutupane towa yole koo mindi gulane.Waiwa ando atalapape leaipia. 41 Pitatowuane lea-kola, balana pii epelewa aleyaini wandakali tupamane ipa meainipia.Okone angi wandakali tausene tepopimindi ipa moto, Jisasa lo bilipi lenewandakali ateaini tupa towa epo takopeainipia. *

Kitisene Tupamane Mana Epene TupaMinu Ateaini Oko

42 Kitisene wandakali utupane-manekepawa konda naene, aposolo akali tupanapii ale wato, mindi moyaka pua ateainipia.Ole kambuanga wandakali utupane-maneulia tomo tupa atu nalu, Jisasana tomonoto, pote leainipia. * 43Wuane pua ateai-kola, Goteto aposolo akali tupana kiningametekolo piapepi, kokoli piapepi, kambuapea-kola, wandakali pitaka-mane andoto,yukuwa ateainipia.

44 Okone angi, Jisasa lo bilipi lenewandakali utupane yakama pitakayamapane mindiki palu atoto, yakamanaminditaka yatawa ateaini tupa pitakayakama pitakana gulo yatawa ateainipia.* 45 Utupane-mane yakamana yuupi,minditaka yaini tupa tale piyu, wandakali-mane minditupa kambeakale lo munimeainipia. Muni moto, yakamatowandakali minditaka jia yo ateaini tupamoyo, minditupa tale puamaiki peainipia.

46 Ole dindi lo utupane yakama nembomindiki palu atoto, lotu anda andaneokona epo amunguli puato, lotu leainipia.Lotu lalu, yakama mindina andaka pukupuato, ulia atu nalu, Jisasana tomo noto,gene yene eyama nembo natene, epelewaateainipia. 47 Ole dindi lo utupane-mane Gotena gene oko laiyu loto, lotu loateainipia. Wandakali pitaka-mane utu-pane towa yamapane epene paleai-kola,ole dindi lo Akali Andane okomane utupa-nena minditupa molo-peke loto, Jisasa lobilipi lene wandakali ateaini tupa towamotako piki peaipia. *

3Pita, Jone-lamaneAkali Kee KooMindiMo

Kuai Leapili Oko1 Alu mindi ole-lene pote lalaini gii

okona taeme siti kiloko lea-kola, Pita,Jone-la, liyamba lotu anda andane okonapeapilipia. 2 Peapi-kola, akali minditupa-mane akali kee koomindi awua epeainipia.Wamba bala angini-mane akali okonemandea-angi, bala kee koo mandu yaepia.Ole dindi lo akali kee koo okonemane lotuanda andane okona anda-pango poyaleepolai wandakali tupanga munipi, min-ditaka tupa giyapa lo tee leakale nembototo, akali minditupa-mane bala lotu andaandane okona ende asia lomba yati-penewete lalaini ongane peteakale lo bala awuaipuku piyainipia.

3 Utupane-mane akali okone awuaepoto, pete leai-kola, balato Pita, Jone-la,liyamba lotu anda andane okona kolan-daka loyale peapi oko andoto, okonelapolamawuato, liyambato minditaka mindinamba giyapa lo tee leaipia. 4Tee lea-kola,Pita, Jone-lamane akali okone andapeyoyapelepia. Pitato akali okone andapeyoyoto, nimbato nalipa anda leaipia. *5 Wuane lea-kola, akali okonelapo-maneminditakamindi bala guyale leyapi nembototo, akali okonemane akali okonelapoandapeyo yaepia.

6Andapeyo ya-kola, Pitato bala lamawu-ato, nambanga munipi, minditaka mindiyaa napeya tekeko, minditaka nambangaeya oko nimba gukale. Nasatesa taneJisasa Kataisa okona gene oko loto, nam-bato nimba ika lalu, asini puu leyo leaipia.* 7 Pitato wuane lalu, akali okonena

* 2:38-39: Ais 57:19 * 2:41: Ap 2:47; 4:4 * 2:42: Ap 20:7 * 2:44: Ap 4:32-35 * 2:47: Ap 6:7; 11:21* 3:4: Ap 14:9 * 3:6: Ap 4:10; 16:18

Page 243: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 3:8 240 Aposolo 3:22kii tikasa-tole minuto, bala mina ika lea-kola, wamba kapoyale okone angi tekeakali okone balana kenepi, kee lenepi,utupane tai guleaipia. 8 Tai gulea-kola,bala taimane ika loto, peakaiyu nena puaasini epoko pua peaipia. Epoko piyu, balaPita, Jone-la, okonelapo towa atu lotu andaandane okona kolandaka lalu, Gotena geneoko laiyu loto, peakaiyu nena pua asinipeaipia.

9 Akali okonemane Gotena gene okolaiyu lo asini pea-kola, wandakali pitaka-mane bala andeaini-pia. 10 Andoto,utupane-mane akali okone bala lotu andaandane okona asia lomba yati-pene wetelalaini ongane pituto, munipi, minditakatupa giyapa lo tee lo pitiyane akali okoneya lo nembo teainipia. Akali okonenakene atu ya-kola, asini epoko pua ateangaandoto, wandakali utupane-mane mokoloto, nembo kambua teainipia.

Pitato Lotu Anda Andane Okona Anda-pangosa Atoto, Pii Leane Oko

11 Pita, Jone-la, liyamba lotu anda an-dane oko tepa alu, anda pimia atane ateneSolomonena lalaini okona peapili-angi,akali wamba kee koo ateane okone balaokonelapo towa atu pulu, okonelapomini-aepia. Balana kene atu ya-kola, wandakalipitaka-mane bala asini epoko peane okoandoto, moko wete loto, taimane epoto,ongane amunguli peainipia.

12 Epo amunguli peaini okone andoto,Pitato utupane tipa puato, Isatale tanewandakali yakamato akali okona kee atuyala oko andoto, anu peakale yakamamoko loto, Jone nalipa andapeyo eyaipeleaipia. Gotena wenonga nalipa akaliepene tika-pene wete atoto, nalipa tanenatai-lene okomane akali oko mo atu yalu,asini peakale lalapi ya lo nembo toto,yakamato nalipa andapeyo eyaipe.

13 Yakamato wuane nembo natene,wua lo nembo talapape. Wamba nani-mana yumbane Apatakamepi, Aisakepi,Jekopopi, utupanena Gote okomanebalana piape akali Jisasa oko gene andanewete mindi mayane tekeko, yakamatoakali okone balana yanda-pene tupangamaiyai. Mayai-kola, gapomane akaliandane Pailateto bala tepa wakale nemboteane tekeko, yakamato Pailate wenongaatoto, Jisasa masia mawuato, Pailateto

akali okone tepa nayakale leai. * 14Wuaneleaini okomane yakamato akali epenetika-pene wete Jisasa masia maiyu, akaliyangone peyo ome lalane akali Batapasaoko Pailateto tita lo tepa yakale leai.

15 Jisasa bala wandakali saka atapowaateakale lo ataya alane akali oko atea-kola teke, yakamato bala peyo ome leainitekeko, Goteto bala malinga ika laya ya.Balatowuane peane nalipato lee-mane an-depale tupa lapanawa ateyapa. 16WambaJisasa bala tane nalipana bilipi oko minaika laya gea-kola, nalipato bala lo bilipilepa. Andipa nalipato bala lo bilipi loto,balana gene oko lalapa-kola, akali yakam-ato wamba andalaini pia oko bala atuyala. Jisasato akali okone mo atu yolopeyalo bilipi lalapa-kola, balato akali oko moatu yala okone andipa yakamato andeyaiokoni.

17 Amene imalini yame yakamatopi,yakamana akali kawane tupamanepi,Jisasa bala Mesaya oko ateya lo bilipinalene atoto, mana koo tupa balangaminiaini lo nambato nembo teyo. *18 Wuane tekeko, wamba wete Gotetopotopesa akali tupa pitakana ambuliningapii laa kakita loto, Mesaya oko balatandaka nolopeya laka peainipia. Andipayakamato mana koo tupa Jisasangaminiyai okonemane potopesa akaliutupane-mane pii leaini tupa enene weteguleya.

19-20 Wamba Goteto Jisasa bala yakamamolo-peke lolane akali Mesaya okoateakale lata yaepia. Andipa Goteto JisasaKataisa bala yakamanga epeakale lola-kola, Akali Andane okonemane tai-lenewenene mindi yakama gulupeya nembotalapape. Tai-lene okone geakale nembototo, Goteto yakamana koo tupa apia-geakale loto, yakamato yakamana nembo-tene koo oko lawa puato, mini pekelalapape. * 21Wamba wete Goteto balanapotopesa akali epene tupana ambuliningapii laa kakita loto, Gotetominditaka pitakataka mo wenene gulaya olane gii okoneepeakale loto, Jisasa bala ati kenga yuuepene okona atoto, maliyo atape-peneleaipia.

22 Wamba Gotena potopesa akaliMosesato pii mindi leane oko loto,yakamana Akali Andane Gote okomane

* 3:13: Ek 3:6,15; Lk 23:13-25; Ap 2:23 * 3:17: Lk 23:34; 1Ti 1:12-14 * 3:19-20: Ap 2:38-39

Page 244: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 3:23 241 Aposolo 4:13yakamana amene mindi makimi loto, balapotopesa akali namba ateyo okopene tekeateakale lolopeya leaipia. Akali okone balapotopesa akali mindi gulo atoto, Gotenapii yakama langula-kola, yakamato balanapii utupane pitaka wato minu atalapape. *

23 Potopesa akali okonena pii ale na-olai wandakali tupa pitaka Gotena yameata napeakale loto, Goteto utupane peyoome lolopeya. Wamba Mosesato wuaneleaipia. 24Wuane pua teke, potopesa akaliSamualepi, potopesa akali matili Gotenapii lo ateaini tupapi, utupane pitaka-manegii andipa ateyama oko epolopeya lakapeainipia.

25WambaGoteto potomisa piimindi Ap-atakame lamawuato,matili nimbana yameokona mandiyene mindimane yuu okonawandakali yame palu pula tupa pitakamoyolo-peya leaipia. Goteto potomisa piiokone yakamana yumbane tupa towa loyata ya-kola, andipa yakamato potopesaakali tupana andopane yame gulo ateyai-kola, balato katulo yakamapi moyolopeya.*

26 Andipa yakama pitaka mindiki-mindiki lo yakamana mana koo minalainitupa kondalapale nembo toto, Gotetobalana piape akali okonemane yakamawamba ini moyolo epeakale leane. Pitatowuane leaipia. *

4Pita, Jone-la, Andi Leaini Oko

1 Pita, Jone-lamane wandakali tupa piilamawua ateapi-kola, pitisa akali tupapi,Satusi tupapi, lotu anda andane okonayanda yene tupana akali kawane okopi,utupane epeanipia. 2 Epoto, utupane-mane ale yai-kola, akali okonelapo-manewandakali tupa mana lamawuato, Jisasabalamalinga ika leane okonena, wandakaliomene tupa pitaka malinga ika lolopeyaileapinga ale yainipia. Ale wato, utupane-mane Pita, Jone-la, towa yataka andanewete yainipia.

3 Yataka wato, utupane-mane akaliokonelapo kosimi lamakale lo mineainitekeko, nai oko andaka poyale pea-kola,anate-lene kote ale amakale nembo toto,utupane-mane akali okonelapo katapusaanda okona andi lo aindaka leainipia.4 Andi lo aindaka leaini tekeko, wandakali

kambua-mane akali okone-lapona piileapili oko ale wato, Jisasa lo bilipi leai-kola, Jisasa lo bilipi lene wandakali tupatausene yaupi mindi guleaipia. *

Kanjole Tupana Wenonga Pita, Jone-lamane Pii Leapili Oko

5 Anate-lene Juta yamena akali andanetupapi, ando atene akali tupapi, loo tu-pana mana andene akali tupapi, utu-pane Jutusaleme tano okona epo amungulipeainipia. 6 Pitisa akali kawane Anasapi,Kayapasapi, Jonepi, Aleke-sandapi, pitisaakali kawane yame waka ateaini tupapi,utupane towa atu amunguli peainipia.7Epo amunguli puato, utupane-mane Pita,Jone-la, yakamana wenonga mo ate loto,liyambato tai-lene anu-pene mindi moto,akali kee koo oko mo atu yapiapipe.Liyambato apina gene oko loto, piape okopipiapipe lo tipa peainipia.

8 Tipa peai-kola, Oli Sipitisa oko Pitabalanga epo tumbi lea-kola, balato utu-pane lamawuato, Isatale tane akali andanetupapi, ando atene akali tupapi, yakam-ato ale alapa leaipia. 9 Wamba nalipatoakali kee koo mindi moyaipa-kola, andipayakamato nalipa tipa puato, aki mindi-mane akali kee koo oko mo atu yapiapipelo tipa peyai okoni.

10 Nalipato Nasatesa tane JisasaKataisana gene oko laipa-kola, balana tai-lene okomane akali kee koo oko mo atuya-kola, andipa akali oko bala atu yoto,yakamana wenonga epo ateya oko Isataletane wandakali yakama pitaka-manenembo talapape. Wamba yakamato JisasaKataisa bala ita malamanda okona peyoyuka yaini tekeko, Goteto bala malinga ikalaya yane. *

11Wamba yakama anda piyaini akali ka-manda gulo atoto, Jisasa bala ita koo yaleateya ya loto, bala jia leaini tekeko, andipabala Gotena anda okona pingina guloateya. * 12 Goteto wandakali waka min-dina gene oko loto, okonemane nanimamolo-peke lolopeya naleaipia. Tene oko-nena, akali waka mindimane katulo nan-ima molo-peke nalolo-peya. Jia. Jisasatoangu katulo nanima molo-peke lolopeya.Pitato wuane leaipia. *

13 Pita, Jone-la, liyamba sukulu mindinalene, gene nayene ateapele tekeko,

* 3:22: Lo 18:15,18-19 * 3:25: Jen 22:18 * 3:26: Ap 13:46 * 4:4: Ap 2:41 * 4:10: Ap 3:6,13-16* 4:11: Sam 118:22 * 4:12: Mt 1:21

Page 245: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 4:14 242 Aposolo 4:27liyambato yuku naene, pii leapi oko alewato, akali utupane yakamato nembokambua meainipia. Utupane-mane akaliokonelapo wamba Jisasa towa atu ateainiya lo nembo teainipia. 14 Utupane-mane wuane nembo teaini tekeko, keekoo mo atu yapili akali okone bala akaliokonelapo towa atu ateai oko andoto, Jutayamena akali andane tupamane Pita, Jone-la, liyambana pii leapili okone yano peyo,pii mindi nalape-pene guleaipia.

15Tene okonena, akali andane utupane-mane Pita, Jone-la, liyamba kanjoleyamena anda oko tepa alu peakale loto,yakama teke-teke pii lalawa peainipia.16 Pii lalawa puato, utupane-mane loto,akali okonelapo-mane metekolo piapeandane mindi pipiapi-kola, Jutusalemeyuu okona ateyai wandakali tupa pitaka-mane andapiai. Tene okonena, liyambatometekolo piape okone napipiapi lo nan-imato nalape-pene guleya-ko. Nanimatoakali okone-laponga anu pimape. 17 Akaliokonelapo-mane metekolo piape okonapipiapi nanimato nalape-pene guleyatekeko, okonelapo-mane Jisasana geneoko lo tawe yolapele. Nanimato okonelapolamawuato, liyambato Jisasa balato wuapeane lo wandakali mindikipi mindi piilamai napene kondalapa. LiyambatoJisasa lo pii mindi wandakali tupa lamai-yapindo, nanimato kenda-pene andanemindi liyambanga gulu-peyama lo lamai-makale leainipia.

18Wuane lalu, utupane-mane Pita, Jone-la, okonelapo epeakale loto, liyambatoJisasana gene oko loto, pii aŋako wetepimindi wandakali tupa mana lamai na-piyapape leainipia. *

19-20 Utupane-mane wuane leainitekeko, Pita, Jone-lamane utupanenapii leaini okone yano peyoto, Gotetonalipa languato, liyambato minditakaandeapi tupapi, minditaka ale yapitupapi, wandakali tupa lamai-yapape lea-kola, nalipato piape okone katulo kondanapulu-peyapa leaipili-pia. Nalipatoyakamana pii oko wato minuto, Gotenapii oko tanga loto, balana piape okonekondepando, Gotena wenonga nalipanamana okone tika-pene yolo-peyape loyakama tane-mane nembo toto, yapa lotale piyapape leapilipia. *

21-22 Akali kee koo okona angini-mane bala mandea-kola, mali paiyasatukumindinga dee mali minditupa pea-kola, Pita, Jone-lamane balana keneoko mo atu yapilipia. Akali okonelapo-mane Gotena tai-lene okomane balamo atu yane okone andoto, wandakalipitaka-mane Gotena gene oko laiyuleainipia. Wandakali pitaka-manewuane peaini okonena, Juta yamenaakali andane tupamane Pita, Jone-la,liyambanga kenda-pene maulane tenemindi ando mia napeainipia. Teneokonena, utupane-mane akali okonelapolamawuato, liyambato nanimana pii tangaleapindo, nanimato kenda-pene andaneminditupa liyambanga gulu-peyamaleainipia. Wuane lalu, akali utupaneyakamato akali okonelapo peakale tepayainipia.

Yuku Naene, Gotena Pii Oko LamawuaAtamakale Lo Pote Leaini Oko

23 Juta yamena akali andane tupamanePita, Jone-la, liyamba peakale tepa yai-kola, akali okonelapo liyambana yametupa ateainga peapilipia. Poto, pitisaakali kawane tupapi, ando atene akali tu-papi, utupane-mane pii leaini tupa akaliokonelapo-mane liyambana yame tupalamai-yapelepia. 24Lamaiyapi-kola, liyam-bana yame tupa pitaka-mane ale wato,yamapane mindiki palu, Gote lo pote loto,wua leainipia. Akali Andane nimbato yu-upi, atipi, ipa angini tupapi, dee utupa-nena minditaka yalane tupa pitaka yakaleleene. *

25Wamba nimbana Oli Sipitisa okomanenimbana piape akali nanimana yumbaneDapitina nembo-tene mina ika lea-kola,Dapitito wua leaipia: Anu peakale Isataletane wandakali tupamane pii mindi loyake puato, nanimato wua pimakaleleaini-piape. Utupane-mane katulowuane napeai. Anu peakale wandakaliyamewaka tupamane yatakawete yainipe.* 26 Yataka wato, yuu okona kiŋi tupaepoto, akali andane tupa towa amungulipuato, Akali Andane Gote okola, balanaMesaya okola, okonelapo minu koyoyalepeaini. Wamba Dapitito wuane leaipia.

27 Dapitito wamba wuane leane puateke, enene wete nimbato Jisasa yapalo mee-kola, bala nimbana piape akali

* 4:18: Ap 5:28 * 4:19-20: Ap 5:29 * 4:24: Ek 20:11; Nia 9:6; Sam 146:6 * 4:25: Sam 2:1-2

Page 246: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 4:28 243 Aposolo 5:3-4epene wete ateane tekeko, yuu okona kiŋiEtotepi, Juta yamena akali andane Pon-diasa Pailatepi, Isatale tane tupapi, wan-dakali yame waka tupapi, utupane-manebala minu koyamakale loto, tano okonaepo amunguli peainipia. * 28 Utupane-mane wuane peakale nembo toto, wambanimbana tai-lene okomane nimbato piimindi lo yake pua yata ee-kola, matiliutupane-mane wuane teke peainipia. *

29 Andipa akali utupane-mane nanimamo yuku oyale, kenda-pene minditupagimakale lo pii leyai utupane Akali An-dane nimbato nembo tape. Utupane-mane wuane leyai okone nembo toto teke,nimbana piape akali yame nanimato yukunaene atoto, nimbana pii oko wandakalitupa lamawua atalapale loto, nimbatonanima moyo atape. * 30 Nanima moyoatoto, nimbana kini oko wandakali sikipelene tupanga yata wato, nimbana piapeakali epene wete Jisasana gene okomanewandakali utupane mo atu yalu, metekolopiape waka mindi-pene tupa pua atape.

31 Wuane loto, pote lo koyo peai-kola,anda yakama amunguli pua peteaini okoema-ema peaipia. Ema-ema pea-kola, OliSipitisa oko wandakali utupane pitakangaepo tumbi lea-kola, utupane-mane yukunaene atoto, Gotena pii oko wandakalitupa lamawua ateainipia.

Kitisene Wandakali Tupamane MindiMoyaka Pua Ateaini Oko

32 Jisasa lo bilipi lene wandakali pitakayakama yamapane mindiki palu atoto,nembo-tene mindiki teke palu ateainipia.Wuane pua atoto, wandakali mindikipimindimane balana minditaka yane tupabalana angu nembo nateaipia. Jia. Utu-pane pitaka-mane minditaka yaini utu-pane pitakana eyama lo yatawa ateainipia.* 33 Wuane pua ateai-kola, aposolo akalitupamane Gotena piape tailo wete pu-ato, Akali Andane Jisasa bala malinga ikaleane lo pii lamawua ateainipia. Okoneangi, Goteto Jisasa lo bilipi lene wandakalipitaka ondo wete wato, wayumane moyoateaipia.

34-35 Moyo atea-kola, wandakali mindibalanga minditaka mindi jia yo atea-angi,yuu yandopi, anda yandopi, okonetaka

yene wandakali mindimane balana mindi-taka yane tupanaminditupa salimi leaipia.Salimi loto, balato muni okone moto, moawua poto, aposolo akali tupana keneyane ongane yata yai-kola, aposolo akalitupamane muni okone moto, minditupawandakali minditaka jia yo ateaini tupatale pua maiki peainipia. Jisasa lo bilipilene wandakali tupa pitaka-mane wuanepiki pua ateai-kola, wandakali utupanenamindikipi mindi balanga minditaka mindijia nayaepia. *

36 Okone angi, yuu Saipatasa tane Li-pai yame okona akali Josepe lene mindiateaipia. Aposolo akali tupamane balagene waka Banapasa leainipia. Gene Ba-napasa leaini okonena tene oko, wandakalitupana yamapaneminu tai laya alane akalileainipia. 37 Akali okonemane balana yuumindi yane okowandakali waka tupamanekambeakale lalu, munimoto, aposolo akalitupanga mayaepia.

5Anana-yasa, Sapaita-la

1 Okone angi, akali Anana-yasa lenemindi-la, balana wetene Sapaita-la, liyam-bana yuumindi akalimindinga salimi loto,muni meapili-pia. 2 Moto, Anana-yasatomuni utupane tale puato, pakisa anguawua aposolo akali tupa ateainga pea-kola,balana wetene okomane andeaipia. Akaliokonemane muni pakisa angu awua poto,muni mialo tupa pitaka geyo loto, aposoloakali tupanga mayaepia. *

3-4 Maya-kola, Pitato bala lamawuato,Anana-yasa, wamba akalimindimanenim-bana yuu oko kamba napea-kola, yuuokone nimbana ya okoni, jiape. Andipanimbana yuu salimi loto, muni miale okonimbana teke. Nimbato muni miale tupatale puato, minditupa tane miale manaokone katu lapia-yale tekeko, nimbatomuni pakisa angu awua epoto, muni mi-alo tupa pitaka geyo lele okoni. Wuaneloto, nimbato yuu okona akali nanimaangu owato pii langeyo nembo tele tekeko,nimbato Gote owato pii lamaele-kola tekepeya. Anu peakale nimbato Satane balanimbana ini anda-pangosa tumbi leakalelo ando kondalu, Oli Sipitisa oko owato piiokone lamaelepe. Anu peakale nimbato

* 4:27: Mt 27:1-2; Lk 23:7-11; Ap 3:13 * 4:28: Ap 2:23 * 4:29: Ep 6:19-20 * 4:32: Ap 2:44 * 4:34-35:Ap 2:45 * 5:2: Ap 4:34-35 * 5:3-4: Jo 13:1-3

Page 247: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 5:5 244 Aposolo 5:20mana koo okone minukale nembo talepeleaipia. *

5 Pitato wuane lea-kola, Anana-yasatopii okone ale alu, wamba kapoyale yu-unga lomba-pene yoto, omeaipia. Omea-kola, bala omala lo ale yaini wandakalitupa pitaka-mane yuku-mane omeainipia.6 Anana-yasa omea-kola, iwana pataneminditupa epoto, balana umbaini okolapalapa-mane yake piyu, bala mo awuatano okona kamaka poto, mali peainipia.

7 Matili awa tepopi mindi pea-kola,balana akalini omea oko anda napene,Sapaita bala anda-pango kolandakaleaipia. 8 Kolandaka lea-kola, Pitatobala tipa puato, liyambana yuu okonenamuni utupa angu miapiapipe. Nimbatonamba langi leaipia. Wuane lea-kola,wanda okonemane loto, enene, muniutupa angu miaipa leaipia. 9 Wuane lea-kola, Pitato bala tipa puato, anu peakaleliyambato wua lapakale lo pii lo yakepuato, Akali Andane okona Oli Sipitisa okominu makande piyapipe. Iwana pataneminditupa-mane nimbana akalini okoawua poto, mali piyu, epapu epo pekeloto, asia lombanga atalui. Utupane-manenimbapi awua poto, mali pulupeyai tekeleaipia.

10 Pitato wuane lea-kola, okone angiteke wanda okone bala Pita ateane on-gane lomba-pene yoto, omeaipia. Omea-kola, iwana patane utupane anda-pangoepoto, bala oma-yene yanga andeaini-pia. Andoto, utupane-mane bala mo awuatano okonena kamaka poto, balana akalinimali peaini ongane mandaka gulo malipeainipia. 11Wandakali okonelapo wuanepiyu, omeapi-kola, sosa okona wandakaliateaini tupapi, wuane piya lene ale yainiwandakali waka tupapi, utupane pitaka-mane yuku andane wete yainipia.

Aposolo Akali Tupamane Metekolo PiapeKambua Peaini Oko

12Okone angi, wandakali tupana tombe-nengaGoteto aposolo akali tupana kiningametekolo piape waka mindi-pene kam-bua pua ateaipia. Wuane pua atea-kola,Jisasa lo bilipi lenewandakali pitaka yama-panemindiki palu atoto, lotu anda andaneokona anda pimia atane atene Solomo-nena lalaini yane ongane ole dindi lo epoamunguli pua atalainipia. * 13 Onganeamunguli pua ateai-kola, wandakali waka

tupa yuku wato, utupanena mindikipimindimane epoto, Jisasa lo bilipi lenewandakali utupane towa atu amungulinapeaini tekeko, utupane-mane Jisasa lobilipi lene wandakali yakama wandakaliepene wete ateyai loto, utupanena genetupa laiyu leainipia. 14 Laiyu leai-kola,wandakali kambua wete-mane Akali An-dane oko lo bilipi loto, balana yame ateainiokona epo tako peainipia.

15 Wandakali minditupa-manemetekolo piape kambua aposolo akali tu-pamane peaini tupa andoto, wua lo nemboteainipia: Pita bala epo pola-angi, naiokomane balanga tape yola-kola, balanatandini okomane wandakali siki pelenetupa kalo peando, utupane atu yolopeyainembo teainipia. Wuane peakale nembototo, wandakali utupane-mane Pita balaasini epo poyale peane tupana ayatenengamasatesapi, lapalapapi, utupane pandapuato, wandakali siki pelene tupa awuakamaka epoto, utupanenga yata yainipia.

16 Wuane pua teke, Jutusaleme tanookona mandaka gulo tano waka tupanatane wandakali tupamane yakamana yan-gone siki pelenepi, sipitisa koo atenepi,utupane aposolo akali tupa ateainga awuaipuku peainipia. Awua ipuku peai-kola,aposolo akali tupamane wandakali utu-pane pitaka mo atu yaka peainipia.

Juta Yame-mane Aposolo Akali TupangaKenda-pene Tupa Mayaini Oko

17 Aposolo akali tupamane wandakalisiki peleaini tupa pitaka mo atu yainiokone andoto, pitisa akali kawane okopi,bala towa potomane lo atalaini akali Satusiyame tupapi, utupane yakama mini koowete paleainipia. 18Mini koo wete paluto,utupane-mane aposolo akali tupa andi loawua poto, wandakali koo tupa towa atukatapusa anda okona paleakale leainipia.

19 Katapusa anda okona andi lo paleleaini tekeko, utulu pango okona, AkaliAndane okona enjole mindi epoto, kat-apusa anda okonena asia lumbu tepayaepia. Lumbu tepa alu, utupane atukamaka epoto, balato pii mindi utupanelamai-yaepia. * 20 Balato pii okone utupalamawuato, yakama poto, lotu anda an-dane okona ende anda-pangosa kolandakaloto, wandakali tupa pitakamana lamawu-ato, Gotena pii manapi, utupane pitakalamai-yapape leaipia.

* 5:12: Ap 2:43; 14:3 * 5:19: Ap 12:7-10

Page 248: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 5:21 245 Aposolo 5:3421Wuane leane okone ale wato, aposolo

akali tupa yakama wamba upa pitanelotu anda andane okona ende anda-pangosa kolandaka loto, pii manapi,utupane lamawua ateainipia. Utupane-mane wuane pua ateyai nembo nateneatoto, pitisa akali kawane okopi, bala towapotomane lo atalaini tupapi, utupane-mane Isatale tanena ando atene akalitupapi, akali kanjole tupapi, utupanepitaka epo amunguli peakale leainipia.Amunguli peai-kola, utupane-mane yandayene minditupa lamawuato, yakamatokatapusa anda okona poto, aposolo akalitupa lamo atu ipulupa leainipia.

22 Wuane leai-kola, yanda yene tupa-mane katapusa anda okona poto andeai-kola, aposolo akali tupa piti napeainipia.Piti napeainga andoto, utupane yakamapeke loto, Juta yamena akali andane tupalamawuato, 23 nanimato katapusa andaokona poto andalama-kola, yanda yenetupamane asia lomba tupa pitakana andoatalai. Asia lomba tupa pitaka duli lowete loko peyatane atala yala tekeko, nan-imato asia lomba tupa lumboto andalama-kola, aposolo akali utupanena mindikipimindi katapusa anda okona piti napiyaiyala leainipia.

24 Pii okone ale wato, lotu anda andaneoko ando atalane akali kawane okopi,pitisa akali kawane tupapi, utupaneyakama nembo kambua toto, akaliutupane anu puato, alu piyai yaluapeleainipia. 25 Wuane leai-kola, akali mindiepoto, utupane lamawuato, yakamatoakali minditupa katapusa anda okonaandi lo aindaka lapiai utupane lotu andaandane okona epo atoto, wandakali tupapii mana tupa lamawua ateyai leaipia.

26 Wuane lea-kola, lotu anda andaneokona ando atalane akali okopi, yandayene tupapi, utupane-mane aposolo akaliutupane lamolo peaini tekeko, wuanepeyai oko andoto, wandakali tupamaneyataka wato, utupane ana-mane peyolainilo yuku yai. Yuku wato, akali utupane-mane aposolo akali tupa andi lo awua puunapene, mee tenga-mane tambo lo atuepeainipia.

Aposolo Tupamane Yuku Naene, KanjoleTupa Pii Lamai-yaini Oko

27 Yanda yene tupamane aposolo akalitupa lamo atu epoto, kanjole yamena

wenonga mo ate leai-kola, pitisa akalikawane okomanewua leaipia: 28Yakamatoakali Jisasa okonena gene oko loto,wandakali tupa pii manapi lamaulaini, jiawete loto, wamba nanimato keato gulo,yakama langema okoni. Nanimato wuanelo yakama langema tekeko, akali okonenatundupa oko nanimanga yakale nembototo, yakamato pii mana wandakali tupalamawua atapiai-kola, Jutusaleme yuuokona wandakali pitaka-mane yakamanapii okone ale ayiake lapiai leaipia. *

29 Pitisa akali kawane okomane wuanelea-kola, Pitapi, aposolo akali waka tu-papi, utupane-mane pii okone yano pey-oto, nanimato wandakalina pii oko watomina napene, Gotena pii oko angu watominu atape-pene leainipia. * 30 YakamatoJisasa ita malamanda okona peyo yukawato, ome leaini tekeko, nanimana yum-bane tupana Gote okomane bala malingaika laya yane.

31 Wuane piyu, balato nanimana kootupa apokale nembo toto, Isatale tanewandakali nanimato yamapane peke lala-pale nembo teaipia. Wuane nembo toto,Goteto Jisasa bala nanima ando atoto, nan-ima molo-peke lolane akali oko ateakaleleaipia. Jisasato piape okonelapo puaateakale nembo toto, Goteto Jisasa atikenga balana kii tikasa ateakale leaipia.* 32 Goteto balana Oli Sipitisa oko balanapii wato minu atalaini wandakali tupangamaiyane. Balato Oli Sipitisa oko nanimagea-kola, balato mangene utupane pitakapeane lo nanimato wandakali tupa lamai-yamane. Pitato wuane leaipia.

Gamalialeto Kanjole Yakama Tambo LoAtalapape Leane Oko

33 Pitato wuane lea-kola, kanjole yameutupane yakamato pii okone ale wato,yataka andane wete wato, aposolo akalitupa peyo ome lamakale nembo teainipia.34Utupane-mane wuane pimakale nemboteaini tekeko, akali Patasai gene Gamalialelene mindimane pii mindi lokale nembototo, ika lo ateaipia. Balato Gotena loookona mana tupa kuai lo lamawua atalaneoko nembo toto, wandakali pitaka-manebalana gene oko laiyu lalainipia. Balatokanjole yame angu pii mindi lamauwakalenembo toto, yanda yene tupa lamawuato,

* 5:28: Mt 27:25 * 5:29: Ap 4:19-20 * 5:31: Ap 2:33-35; Ep 1:20; Ip 2:10; 12:2-3

Page 249: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 5:35 246 Aposolo 6:4yakamato aposolo akali tupa atu kamakapoto, ongane aŋa maliyo atalapa leaipia.

35Utupane kamaka peai-kola, Gamalialebalato akali kanjole waka tupa lamawu-ato, Isatale tane akali yame yakamatoaposolo akali utupanenga mangene mindipimakale nembo teyai okone wamba iniwayumane nembo talapape leaipia. 36Anupeakale nambato wuane leyope. Wambaakali Teyutasa bala tane akali andanegene yene ateyo loto, Lomo gapomaneoko yanda pimawakale lea-kola, akali an-dete tukumindi bala towa tako pua ateainitekeko, gapomane okomane bala peyoome leaipia. Bala omea-kola, bala towatako pua ateaini akali utupane pitaka yale-yale toko laka peai-kola, mangene balatopukale nembo teane okonena dini mindilia napene, alu peaipia. *

37 Wuane pua teke, matili gapomaneokomane wandakali tupana gene miamaepea-angi, Galili disitiki tane akali Ju-tasa lene mindimane Lomo gapomaneoko peyo watamakale lo yanda pimawuaatea-kola, wandakali minditupa bala watoateaini tekeko, bala omeaipia. Omea-kola,wandakali balana pii wato minuto, balatowa tako pua ateaini utupane pitaka yale-yale toko laka peainipia.

38-39Wuane pua teke, andipa akali utupayakama tanena nembo-tene angu watominuto, piape okone pimakale nembototo, pua atalaini yando, utupanena piapeokonena dini mindi lia napene koyolo-peya. Wuane pulupeya tekeko, wambaGoteto akali utupane-mane piape okonepeakale lea-kola, utupane-mane piapeokone piyaini yando, yakamato katulopiape okone minu koya napulu-peyai.Tene okonena, yakamato Gote yandapimaulaini. Yakamato akali utupangaminditaka mindi pimakale nembo teyaiokone kondalu, utupane mee ateakalekondalapa leaipia. Wuane lea-kola, akalikanjole utupane-mane ale wato, balana piiokone wato mineaini-pia.

40 Utupane-mane aposolo akali tupaepeakale loto, kunju-mane peyalu, utu-pane lamawuato, yakamato Jisasana geneoko loto, pii manapi mindi lamaulaini.Jia wete leainipia. Wuane lalu, utupanepeakale tepa yainipia. * 41 Wuanepea-kola, aposolo akali tupamane wua lo

nembo teainipia: Nanimato Jisasana pi-ape pimai-yamane okonena, akali kan-jole tupamane nanima yala alapale nembototo, minu peyalai. Nanimato kenda-peneokone katulo mee awua atolo-peyama loGoteto nembo tala okonemane nanimanagene tupa laiyu lala nembo teainipia.Wuane nembo toto, aposolo akali tupayakama epele wato, akali kanjole tupaateakale tepa alu, kamaka peainipia. *

42 Poto, utupane-mane Gotena piapeoko kondalu, mee ata napeainipia. Jia. Oledindi lo utupane-mane lotu anda andaneokonapi, wandakalina anda tupanapi,utupanena poto, wandakali tupa manalamawua ateainipia. Mana lamawua atoto,utupane-mane Gotena pii layene okolamawuato, Goteto Jisasa bala Mesaya okoata lea-kola, ateane lo lamawua ateainipia.

6Akali Yanasa-mane Wanda Yalo Tupa

Moyo Ateakale Leaini Oko1 Jisasa lo bilipi lene yame oko an-

dane gulama lama peai-kola, ole dindilo Iputu pii lalaini Kitisene wandakalitupamane Iputu pii lalaini wanda yalotupa moyoto, tomopi, waka minditakapi,utupanena minditupa maiyaini tekeko,utupane-mane Gitiki pii lalaini wanda yalotupa kuai lo moya napeainipia. Wuanepeainga andoto, Gitiki pii lalaini Kitisenewandakali tupamane Atamaiki pii lalainiKitisene tupa towa yataka wato, mulu-mulu lo ateainipia. *

2Mulu-mulu lo ateai-kola, aposolo akalialesa tupamane Kitisene wandakali tupapitaka epeakale lo mo amunguli puato,utupane lamawuato, nanimato Gotena piiokowandakali tupa lamai napene kondalu,tomopi, minditaka tupa angu wandakalitupamawua atemando, okone kuai nalolo-peya leainipia.

3 Wuane nembo toto, amene yame,yakamato yakamana tombenenga akaligene epene yenepi, nembo-tene epenepalenepi, Oli Sipitisa oko utupanengatumbi latane atenepi, akali okonepeneyanasa aiya pua mialapape. Molai-kola,akali utupane-mane piape oko andoateakale lamakale. 4 Utupane-manewuane peakale lalu, ole dindi lo nanima

* 5:36: Ap 21:38 * 5:40: Ap 4:18 * 5:41: Mt 5:10-12; 1Pi 4:13 * 6:1: Ap 4:34-35

Page 250: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 6:5 247 Aposolo 7:5tane loma yoto, Gotena pii oko wandakalitupa lamawua atamakale leainipia.

5 Wuane leai-kola, Kitisene wandakalitupa pitaka-mane pii okone ale wato,epele yainipia. Epele wato, utupane-maneandeai-kola, Oli Sipitisa oko akali Sipeneoko balanga tumbi latane atea-kola, balatoGote lo bilipi leyo nayu leanga andeaini-pia. Andoto, utupane-mane Sipene yapalo moto, balato piape okone peakaleleainipia. Wuane pua teke, utupane-maneakali Pilipi ima, Potokotasa ima, Nikanoima, Timone ima, Pamenasa ima, Nikolasaima, akali utupane yapa lo moto, piapeokone peakale leainipia. Nikolasa balaAndiyoko tano okona tane mindi atoto,wamba bala Juta yame gulalu, utupanetowa lotu leaipia.

6 Jisasa lo bilipi lene yame okomaneakali yanasa utupane yapa lo moto,aposolo akali tupana wenonga atuepeainipia. Epeai-kola, akali yanasautupane-mane piape okone peakale loto,aposolo akali tupamane akali utupanenakawanenga kii yata wato, pote leainipia.7 Wuane piyu, utupane-mane Gotena piioko lo tawe yo ateai-kola, Jutusalemetane wandakali kambua wete Kitiseneguleainipia. Pitisa akali kambua-maneGotena pii oko alewa bilipi loto, watomineaini tekepia. *

Juta Yame-mane Sipene Kosimi LeainiOko

8 Goteto Sipene wayumane moyoto,tai-lene andane maiya-kola, balato wan-dakali tupana tombenenga metekolo pi-ape andane mindipene-mindipene tupapua ateaipia. 9 Balato wuane pua atea-kola, akali minditupa-mane bala towa piiyanda peainipia. Akali utupane yakamaSaitini tanepi, Aleke-sandiya tanepi, Silisiatanepi, Esia potopinjia tanepi, yuu utupa-nena tane atoto, yakama Juta yamena lotuanda mindi Tita Lo Mene Yame TupanaLotu Anda lalaini okona lotu lo atalainipia.

10 Akali utupane-mane Sipene towa piiyanda peaini tekeko, Oli Sipitisa okomanenembo-tene epene mindi Sipenengamaiya-kola, utupane-mane pii balatoleane tupa katulo ita naminape-peneguleaipia. *

11Wuane pea-kola, akali utupane-maneakali waka minditupa tenga-mane too pua

pii mindi lamawuato, yakamato Sipeneandayo owato pii mindi loto, nanimatoale aima-kola, Sipeneto Mosesa, Gote-la,okonelapo andayo pii koo minditupa lapi-ane lalapape leainipia. 12 Akali utupane-mane wuane leaini okomane ando ateneakali tupapi, loo tupana mana andeneakali tupapi, wandakali waka tupapi, utu-pane mo yataka yai-kola, utupane-maneepoto, Sipene minu awua Juta yamenakanjole tupa peteainga peainipia.

13-14 Peai-kola, Sipene andayo owato piiminditupa lamai-yakale leaini akali tupa-mane wua leainipia: Nanimato ale aima-kola, akali Sipene okomane loto, Nasatesatane Jisasa okomane Gotena lotu anda an-dane oko lai loto, mana Mosesato yatawato, nanima geane tupa mo lawa pulu-peya lapiane. Ole dindi lo balato wuaneloto, Gotena lotu anda andane okopi, bal-ana loo tupapi, utupane ando pii koolalane leainipia.

15 Wuane leai-kola, Sipene okona lee-ingapi enjole mindina lee-inga gulea-kola,kanjole yame akali peteaini tupa pitaka-mane bala andapeyo ateaini-pia.

7Sipeneto Pii Leane Oko

1 Okone angi, pitisa akali kawane oko-mane Sipene tipa puato, akali utupane-mane nimba andayo pii leyai okone eneneleyaipe leaipia. 2Wuane lea-kola, Sipenetobalana pii okone yano peyoto, ameneyamepi, ayiane yamepi, yakamato ale ala-pape leaipia. Wamba nanimana yumbaneApatakame bala Atane tano okona puunapene, Mesopotemia yuu okona ateane-angi, Gote tai-lene wete oko balangaepeaipia. *

3 Epoto, balato Apatakame lamawuato,nimbato nimbana yamepi, yuupi, utupanetepa alu, yuu mindi nambato nimba an-dawa lokale okona pola leaipia. 4 Gotetowuane lea-kola, Apatakame balana yuutene Kalatiya lene oko tepa alu, Atane tanookona poto ateaipia. Atea-kola, matilibalana ayiane oko omeane-angi, GotetoApatakame bala yuu yakama andipa ateyaiokona epeakale leaipia. *

5 Apatakame bala yuu okonena wambabulupane epeane-angi, Goteto bala yuu

* 6:7: Ap 2:41; 16:5 * 6:10: Lk 21:14-15 * 7:2: Jen 11:31; 12:1 * 7:4: Jen 11:31–12:5

Page 251: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 7:6 248 Aposolo 7:18aŋako keemindiki atolanepimindimai na-peaipia. Okone angi, Apatakame bala an-dopane mindi mandi napene, mee ateanetekeko, Goteto potomisa pii mindi balalamawuato, matili Apatakamepi, balanamandiyene tupapi, utupane yuu okonenaateakale loto, yuuokoneutupanena yakalemauwakale leaipia. *

6 Wuane lalu, Goteto Apatakamelamawuato, nimbana mandiyene tupawandakali opene gulo atoto, wandakaliyame waka mindina yuu okona atolopeyaileaipia. Atolai-kola, wandakali yame wakautupane-mane nimbana mandiyene tupaminu koyoto, katapusa piape pingeakalelolopeyai. Katapusa piape pua atolai-kola,mali andete tukumindi polopeya. *

7 Pola-kola, nambato yuu okona andu-ane tupa kosimi loto, utupanenga kenda-pene andane minditupa malu-peyawa.Maluwa-kola, nimbana mandiyenetupamane yuu waka okone tepa alu, yuuokona epo atoto, namba lotu lo atolopeyaileaipia. *

8 Wuane lalu, matili Goteto Apatakamelamawuato, nambato pii mindi yakamatowa lo puta pua yatawa leyo okoyakamato wato minuto, iwanaŋa tupanayala-pene umbaini oko katu apia-maiyapape leaipia. Wuane lea-kola, matiliApatakameto Aisakemandu yatawa petea-kola, ole kitupasa penenga, ApatakametoGotena pii okone wato minuto, Aisakenayala-pene umbaini oko katu apia-maiyaepia. Wuane pua teke, matiliAisaketo Jekopo manduto, balana yala-pene umbaini oko katu apia-maiyaepia.Dee, Jekopoto nanimana yumbane alesatupa manduto, wuane teke peaipia. *

9 Nanimana yumbane utupane-maneyakamana amene Josepe oko towa apiangupuato, balato yole mia napene, akali wakatupana piape mee pua atapowa ateakalenembo teainipia. Utupane-mane wuanenembo toto, Isipi tane minditupa-manebala kambo awua peakale leaini tekeko,Gote bala Josepe towa atu ateaipia. *10 Josepe bala Isipi yuu okonena ateane-angi, kenda-pene kambua balanga epea-kola, Goteto bala moyo atoto, balanakenda-pene utupane pitaka mee gulaya

yaepia. Goteto Josepe bala mana andeneakali gulaya ya-kola, Isipi tane kiŋi Petobalato pii Josepeto leane tupa ale wato,bala towa epelewa ateaipia. Bala towaepelewa atoto, kiŋi okonemane Josepebala Isipi yuu okona gapomane akali an-dane atoto, balana andapi, minditaka yanetupa pitaka ando ateakale leaipia. *

11 Josepe bala Isipi yuu okone andoateane-angi, Isipi yuu okola, Kenane yuuokola, yuu okone-lapona ulia nono andanewete mindi ya-kola, nanimana yumbanetupanga tomo nolane mindi nayaepia. *12 Kenane yuu okona tomo mindi nayanetekeko, Isipi yuu okona tomo eya leneale wato, Jekopoto nanimana yumbanetupamane bulupane gulo tomo kambolopeakale leaipia.

13 Matili utupane ole lapone gulotomo kambolo peai-kola, Josepeto balanaamene utupane lamawuato, nambaJosepe leaipia. Wuane lea-kola, kiŋi Petookomane akali utupane Josepe yame ateyalo andeaipia. * 14 Andea-kola, Josepetowai loto, balana ayiane Jekopo okopi,bala ayianena yame wandakali paiyasayanasanga yau tupa pitaka epeakaleleaipia. *

15 Epeakale lea-kola, Jekopopi, balanayame ateaini tupapi, utupane pitaka Isipiyuu okona poto ateainipia. Yuu okonenaatoto, matili Jekopo bala omeaipia. Matilinanimana yumbane waka tupapi omakapeainipia. * 16 Akali utupane Isipi yuuokona atoto, omaka peai-kola, utupanenayame wandakali tupamane akali omeneutupane Sekeme yuu okona awua poto,mali piki peainipia. Wamba Apatakamebala Sekeme yuu okonena peane-angi, bal-ato muni minditupa akali Emo iwananetupanga mawuato, wandakali mali pulaneyuu okone kambeaipia. *

17 Wamba Goteto Apatakame towa po-tomisa pii leane okone enene guloyalepea-angi, Isatale tane wandakali Isipi yuuokona ateaini utupane yame andane wetemindi guleaipia. * 18 Yame andane wetemindi gulea-kola, matili akali waka mindibala Isipi yuu okonena kiŋi guleaipia. Kiŋiokonemanewamba Josepe balato Isipi yuu

* 7:5: Jen 12:7; 15:18; 17:8 * 7:6: Jen 15:13-14; Ek 12:40 * 7:7: Ek 3:12 * 7:8: Jen 17:9-14; 21:4 * 7:9:Jen 28:1-3; 37:11; 39:1-3,21-23 * 7:10: Jen 41:37-44 * 7:11: Jen 41:54; 42:1-2 * 7:13: Jen 45:1-4,16* 7:14: Jen 45:9-11; 46:27 * 7:15: Jen 46:1-7; 49:33 * 7:16: Jen 23:2-20; 33:19; Jas 24:32 * 7:17: Ek 1:7

Page 252: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 7:19 249 Aposolo 7:35oko moyo piape peane nembo nateaipia.19 Kiŋi okonemane Josepe nembo nateneatoto, nanimana yumbane tupa minakasawato, utupanena andopane kambolo tupaomeakale nembo toto, mandu apialapapeleaipia. *

20 Kiŋi okonemane wuane lea wete,wanda mindimane Mosesa mandea-kola,Goteto Mosesa bala iwana epene wetemindi ateanga andeaipia. Andea-kola,Mosesana Ayiane angini-lamane balaliyambana andaka yatawa peteapi-kola,ana tepo peaipia. * 21 Ana tepo penenga,matili okonelapo-mane Mosesa kamakayata yapi-kola, kiŋi Peto wanane okomanebala moto, balana andopane gulo mondopeaipia. * 22 Mondo pea-kola, Isipi tanetupamane mana yakamanga yane tupapitaka Mosesa lamai-yainipia. Lamai-yaikola, Mosesato mana utupane pitakamoto, bala akali tai-lene mindi atoto, piileyo nayu loto, piape tailo pua ateaipia.

23 Matili bala mali paiyasa tukumindipenenga, balato balana amene Isatale tanewandakali tupa andolo pokale nembo toto,utupane andolo peaipia. 24 Poto andea-kola, Isipi tane mindimane Isatale taneakali mindi minu koyanga andeaipia. An-doto, Mosesato Isatale tane akali okonemoyoto, Isipi tane okonemane mana koomineane okone paini yano peyoto, balapeyo ome leaipia. *

25 Okone angi, Mosesato wua lo nemboteaipia: Isatale tane tupamane andolai-kola, nambato piape puluwa okomane,Goteto balana Isatale tane wandakali tupamoyolo-peya oko andolopeyai nemboteane tekeko, utupane-mane wuane loanda napeainipia. 26 Anate-lene MosesatoIsatale tane wandakali tupa dee laponeandolo poto, lapo akali peya-peya puaateapinga andeaipia. Andoto, balato akaliokone-lapona yamapane mo tambo lokalenembo toto, liyamba amene lapo-lapoyako. Anu peakale liyambato mindi akaliminu koyaka pua ateyapipe leaipia.

27 Wuane lea-kola, akali balana ameneminu koyo ateane okomane Mosesa minupende loto, apito nimba nalipana andoatene akali ata lapia-kola, nimbato nali-pana jasa gulo atelepe leaipia. 28 Tuninimbato Isipi tane akali mindi peyo omelapi. Wuane pua teke, andipa namba peyo

ome lokale nembo telepe leaipia. 29Wuanelea-kola, Mosesato pii okone ale wato, balapalaka poto, Mitiyane yuu okona ateaipia.Yuu okonena atoto, balato wanda mindikee loto, iwana lapo mandeaipia. *

30 Mali paiyasa tukumindi pea-kola,Mosesa bala ati Sainai ongane mandakagulo wandakali napalene yuu mindinapeaipia. Poto andea-kola, ita aŋako aniatata-penemindina ita lungu teaipia. Tea-kola, ita lungu teane okonena tombe-nenga enjole mindi ateanga andeaipia. *31 Ita lungu teane okone andoto, Mosesatonembo kambua toto, anu peyape lo wayu-mane andoyale, mandaka peaipia. Man-daka pea-kola, Akali Andane okomanebala lamawuato, 32 namba Apatakamepi,Aisakepi, Jekopopi, nimbana yumbaneutupanena Gote oko ateyo leaipia. Wuanelea-kola, Mosesa bala putiti peyoto, anupeyape lo andoyale yuku yaepia.

33 Yuku ya-kola, Akali Andane oko-mane bala lamawuato, yuu nimba ateleokone yuu nambana leaipia. Nimbanakenenga sukee pele okonelapo yoko yata.34Nambato andauwa-kola, Isipi tane tupa-mane nambana wandakali Isipi yuu okonaatalaini tupa minu koyaka pua atapiai.Isipi tane tupamane wuane pua atapiai-kola, nambana wandakali tupamane tan-daka no ai lo atapiai okone nambato aleawua. Ale wato, nambato utupane molo-peke lokale loto, yuu okona ipuwa. Epoto,andipa nambato nimba Isipi yuu okonapuu lokale. Nimbato nambana wandakaliutupane moyolo pola ipu. Akali Andaneokomane wuane leane lo Sipeneto leaipia.

35 Wuane lalu, Sipeneto pii minditupatako pua Isatale tanena akali kawane tupalamawuato, wamba Isatale tane wandakalitupamane Mosesa balato nanima ando atanapeakale nembo teaini leaipia. Wuanenembo toto, utupane-mane Mosesa tipapuato, apito nimba nanimana jasa gulolalapiape. Apito nimba makimi loto, nim-bato nanima ando atape lapiape leainipia.Utupane-manewuane leaini tekeko,matiliGoteto Mosesa bala teke wandakali utupa-nena ando atene akali gulaya wato, balatoutupane molo-peke leakale leaipia. Itaaŋako lungu teane okonena tombenengaenjole ateane okomane Gotena pii okone

* 7:19: Ek 1:11-22 * 7:20: Ek 2:2 * 7:21: Ek 2:3-10 * 7:24: Ek 2:11-15 * 7:29: Ek 2:21-22; 18:3-4* 7:30: Ek 3:1-4

Page 253: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 7:36 250 Aposolo 7:46Mosesa lamaiyu, bala Isipi yuu okonapeakale leaipia.

36 Peakale lea-kola, Mosesa bala Isipiyuu okona pulu, Isatale tane wandakaliutupane towa atu Isipi yuu oko tepaalu, peaipia. Poto, ipa solewata Letesilene oko kalo piyu, wandakali napa-lene yuu okona mali paiyasa tukumindiepoko pua ateainipia. Utupane-manewuane pua ateaini-angi, balato metekolopiapemindipene-mindipene tupa piki puaateaipia. * 37Akali Mosesa mindiki okone-mane teke Isatale tane wandakali tupalamawuato, matili Goteto yakamana yameokona akali mindi bala potopesa akalinamba ateyo okopene teke gulo ateakalelolopeya leaipia.

38 Matili nanima Isatale tanena yum-bane tupa wandakali napalene yuu okonapulu, amunguli pua ateaini-angi, akaliMosesa mindiki okone teke utupane towaatu ateainipia. Atalu, bala ati Sainai okonapeakaiyu lea-kola, Akali Andane okona en-jole okomane Gotena pii oko bala lamai-yaepia. Lamaiya-kola, Mosesato Gotenapii saka atene oko nanima guyale meaipia.*

39 Mosesato wuane peane tekeko,nanimana yumbane tupamane piiMosesato leane tupa wato mina-makalenembo nateainipia. Jia. Utupane-manebalana pii tanga lalu, Isipi yuu okonapeke laima lakae lo nembo teainipia.40 Wuane nembo toto, utupane-maneEtone lamawuato, nanima atu Isipi yuuoko tepa alu epeane akali Mosesa balangaaki pipiape lo nanimato nembo nateyama.Tene okonena, gote minditupa-maneingane poto, nanimana asini andawaleakalenga, nimbato nanimana gote tupawaa puato gii leainipia. * 41 Wuanelalu, utupane-mane bulumako andopanegulene mindi waa puato, yakama tanenakini-mane waa peaini owato gote okoneepelewa laiyu loto, opa mawua ateainipia.*

42 Utupane-mane nai okopi, ana okopi,kaiyanda tupapi, ati kenga atalaneokonetaka tupa lotu lo ateai-kola, Gotetoutupane masia mawuato, utupane-manewuane pua ateakale lo ando kondayaepia. Wandakali utupane-mane wuane

pua ateaini loto, wamba potopesa akalitupamane pepa peleaini okomane wualayene eya: Wamba Isatale tane wandakaliyakamato wandakali napalene yuu okonaee ana paiyasa tukumindi epoko pua ateai-angi, yakamato bulumakaopi, sipisipipi,utupane peyoto, opa mawua ateainitekeko, yakamato opa utupane namba giinapeai. Jia wete. *

43 Dee, sele anda andane yakamatoawua epoko pua atalaini okone nam-bana jia. Sele anda okone owato goteMoleke lene oko balana sele anda guleya.Dee, yakamato owato gote Lepane leneokona kaiyanda oko makande pua pikisamindi waa puato, awua epoko pua ata-laini. Yakamato owato gote okonelapolotu lamakale loto, okone-lapona pikisaokolapo waa peai. Yakamato wuane peaiokonena, nambato yakama Bapilone tanookona amo yangi atalapale loto, yakamanayuu tene oko tepa alu pulupa lo watoapokale. Goteto wuane leya loto, wambapotopesa akali tupamane wuane lo pepapeleaini-pia.

44 Nanimana yumbane tupa wandakalinapalene yuu okona ateaini-angi, GotetoMosesa lamawuato, nimbato nambanasele anda oko wua pua pipe lo lamai-yaepia. Lamaiya-kola, Mosesato nani-mana yumbane tupa lamawuato, yakam-ato Gotena sele anda oko wua pua piya-pape leaipia. Wuane lea-kola, nanimanayumbane tupamane Mosesana pii okonewato minuto, Gotena sele anda okonepeainipia. Nanimana yumbane tupamaneGotena sele anda awua epoko pua ateainiokomane, Gote bala tane utupane towa atuepoko pua ateyama lo andawa leaipia.

45Matili nanimana yumbane tupana an-dopane tupamane sele anda okone yaka-mana Ayiane tupanga mialu, awua epoto,Jasua towa atu wandakali yame waka tu-pana yuu okona epeainipia. Epeai-kola,Goteto yuu okonena anduane minditupapeyowato apiaka pea-kola, utupane-maneyuu okone miama teke poto, sele andaokone awua epoto, Kenane yuu okona ateleainipia. Ate leai-kola, matili Dapiti balayuu okonena kiŋi atea-angi, Gotena seleanda okone yuu okonena ateaipia. *

46 Goteto Dapiti epele ya-kola, Dapi-tito balana yumbane Jekopo yamena Gote

* 7:36: Ek 7:3; 14:21; Nam 14:33 * 7:38: Ek 19:3 * 7:40: Ek 32:1 * 7:41: Ek 32:2-6 * 7:42: Emo5:25-27 * 7:45: Jas 3:14-17 * 7:46: 2Sa 7:1-16

Page 254: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 7:47 251 Aposolo 8:1-3okona lotu andamindi pimawakale lo poteleaipia. * 47Dapitito wuane pukale lo poteleane tekeko, Goteto jia lea-kola, matiliSolomonetoGotena lotu anda okonepima-yaepia. * 48Balato Gotena lotu anda okonepima-yane tekeko, Gote kenga wetete okobalawandakali kini-mane pene anda ateyatupana ata napiyane. Goteto anda min-dina ata napiyane nembo toto, wambapotopesa akali mindimane Akali Andaneokona pii mindi pepa peleaipia.

49-50 Pii okonemane leane oko loto, atikenga oko nambato pitaka taka andopitiyawane toko gulo eya-kola, yuu okopitaka nambana kene yata alawane tokogulo eya leaipia. Nambato minditaka eyatupa pitaka nambana yakale lewa. Teneokonena, yuunga wandakali tupa yakam-ato katulo nambana anda anu-pene mindipingulu-peyaipe. Yakamato nambana otomo atolane anda aninga pulu-peyaipe.Gotena pii pepa pelene eya mindimanewuane leya. Sipeneto wuane leaipia.

51Wuane lalu, balato pii minditupa takopua Juta yamena kanjole tupa lamawu-ato, aitene wandakali tupamane Gotenapii ale wato teke, tanga loto, nembo-tenekoo paliyaini pua, yakamatopi tuu puato,Gotena pii oko ale wato teke, wato minana-piyaini leaipia. Wamba yakamanayumbane tupamane Oli Sipitisa okona piitanga lo ateaini pua, andipa yakamatopiwuane pua teke ateyai. *

52-53 Wamba yakamana yumbane tupa-mane kenda-pene andane tupa potopesaakali tupa pitakanga maiki peainipia. Po-topesa akali utupanena minditupa-maneloto, matili akali tika-pene wete mindiepolopeya leaini tekeko, yakamana yum-bane tupamane potopesa akali utupanepeyo ome leainipia. Gotena enjole tu-pamane balana loo tupa Juta yame wan-dakali yakama geaini tekeko, yakamatoGotena loo utupane wato mina na-piyaini.Jia. Wamba potopesa akali tupamaneakali tika-pene wete mindi epolopeyaleaini okone bala epo atea-kola, yakamatoGotena loo utupane wato mina napeneatoto, bala ene pituto, peyo ome leai.Sipeneto wuane leaipia. *

Sipene Ana-mane Peyo Ome Leaini Oko

54 Sipeneto pii leane okone ale wato,Juta yamena kanjole tupamane bala towayataka wete wato, yakamana nene giti-gete leainipia. 55 Utupane-mane wuanepeaini tekeko, Oli Sipitisa oko Sipenebalanga tumbi lea-kola, balato ati kengaandaiyu loto andea-kola, Gotena tii-pene okola, Jisasa bala Gotena kii tikasaateane okola, okonelapo andeaipia. *56 Andoto, Sipeneto Juta yamena kanjoletupa lamawuato, ale alapape. Ati kengaokona asia lumba-yene eya-kola, nambatoAkalina Iwanane oko Gotena kii tikasaateyanga andeyo leaipia. *

57 Wuane lea-kola, utupane-manebalana pii okone ale aa napimakalenembo toto, yakamana alene asia tumapuato, pii taimane wete leainipia. Wuanelalu, yakama pitaka nembo mindikipaliyu, taimane poto, Sipene miniaini-pia. 58 Minuto, utupane-mane bala tanookona kamaka wato kamaka leainipia.Wuane piyu, Sipene kosimi leaini akaliutupane-mane yakamana tona luu peainitupa yokoto, iwana patane gene Sololene mindina kene yane ongane yata alu,Sipene ana-mane peleaini-pia.

59 Peleai-kola, balato pote loto, AkaliAndane Jisasa, nimbato nambana tandinioko miape leaipia. 60 Wuane lalu, balaaiki leka wato, pii taimane loto, AkaliAndane, nimbato akali utupa-mane koopeyai okona yano peya-mai napipe leaipia.Wuane lalu, bala omeaipia. *

8Soloto Sosa Tupa Minu Koyo Ateane Oko

1-3 Akali utupane-mane Sipene peyoome leai-angi, Soloto utupanena manaokone katu ya lo nembo teaipia. Sipeneomea-kola, Gotena mana epene tupa kuailo wato minu atalaini akali minditupa-mane bala mo awua poto, mali peainipia.Mali piyu, utupane-mane bala nembototo, ai andane leainipia. Sipene ana-mane peyo ome leaini okone angi atototewa, Soloto kenda-pene andane tupasosa okona wandakali peteaini tupa maikipua ateaipia. Balato Kitisene wandakalimindiki-mindikina anda tupana kolan-daka laka puato, Kitisenewandapi, akalipi,utupane minu kilau lo awua poto, kat-apusa anda okona aindaka laka peaipia.

* 7:47: 1Ki 6:1-38 * 7:51: Ais 63:10 * 7:52-53: Mt 23:31 * 7:55: Sam 110:1 * 7:56: Kol 3:1-3* 7:60: Lk 23:34

Page 255: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 8:4 252 Aposolo 8:22-23Solopi, akali waka minditupapi, utupane-mane kenda-pene andane tupa Jutusalemesosa okona Kitisene wandakali peteainitupa maiki pua ateai-kola, Jutusalemesosa okona wandakali peteaini tupa pitakapalaka puu toko loto, Jutiya, Samatiya-la,disitiki okone-lapona yuuwaka-waka yanetupana puku peainipia. Aposolo akali tupayakama angu puu toko nalene, Jutusalemetano okona ateainipia. *

Gotena Pii Layene Epene Oko SamatiyaTane Tupa Lamai-yaini Oko

4Kitisene wandakali palaka puku peainiutupane yakama yuu waka peaini tu-pana atoto, Gotena pii oko lamawuaateainipia. 5 Pilipi bala Jutusaleme tepaalu, Samatiya disitiki okona tano mindinapoto, Kataisato wua peane loto, Samatiyayame tupa lamawua ateaipia.

6-7 Pilipito piape okone pua atoto,wandakali kambua tupanga sipitisa kooatene tupa peyo watea-kola, sipitisakoo utupane-mane alo taimane lalu,wandakali utupane tepa alu, pukupeainipia. Balato wandakali kusukupi,kee koopi, siki okonepene kambua tupamo atu yaka pua ateaipia. Pilipitometekolo piape utupane pua ateane okoneandoto, wandakali kambua-mane nembomindiki paluto, pii balato lamaiyanetupa wayumane ale amawua ateainipia.8 Pii balato leane tupa ale wato, tanookonena wandakali tupamane epeleandane yainipia.

Saimoneto Mana Koo Mindi Mineane Oko9 Tano okonena, akali Saimone lene

mindi ateaipia. Balato bala tanena geneoko laiyu loto, namba akali gene yeneateyo lo atalaepia. Wuane loto, bal-ato kamo piki, posini piki pua atea-kola, Samatiya yame wandakali tupamaneandoto, moko loto, nembo kambua ta-lainipia. 10-11 Ole kambuanga Saimon-eto posini piki pea-kola, wandakali geneyenepi, nayenepi, utupane pitaka-manemoko loto, balana pii oko wayumane aleamawua atoto, Gotena tai-lene andanebalanga yene lalainipia.

12 Utupane-mane wuane leaini tekeko,Pilipito Jisasa Kataisana gene oko laiyuloto, Goteto pitaka ando atalane lea-kola,wandapi, akalipi, lapotaka-mane pii Pilip-ito leane okone ale wato, bilipi loto, ipa

meainipia. 13 Okone angi Saimone balapiJisasa lo bilipi loto, ipa mialu, Pilipi towaatu epoko peaipia. Pilipito metekolo piapeandane mindipene-mindipene tupa pea-kola, Saimoneto utupane andoto, mokoloto, nembo kambua teaipia.

14 Okone angi, wandakali mindiJutusaleme tano okona poto, Samatiyayame tupamane Gotena pii oko alewato, bilipi leyai lea-kola, aposolo akaliJutusaleme ateaini tupamane ale yainipia.Ale wato, utupane-mane Pita, Jone-la,okonelapo yuu okonena peakale leainipia.15-16 Peakale leai-kola, akali okonelapoSamatiya yuu okona peapelepia. WambaPilipito Akali Andane Jisasana geneloto, Samatiya wandakali utupane ipamia-maiyane tekeko, Oli Sipitisa okowandakali utupanenga na-epeaipia. Teneokonena, Pita, Jone-lamane Gote nimbanaOli Sipitisa oko Samatiya wandakaliutupanenga mai lo pote leapilipia.

17 Pote lalu, utupanena kawanengakini yata yapi-kola, Oli Sipitisa okoutupanenga epeaipia. * 18-19Aposolo akaliokonelapo-mane wandakali utupanenakawanenga kii yata yapi-kola, Oli Sipitisaoko utupanenga epeane okone andoto,Saimoneto okonelapo lamawuato, nam-batopi wandakali mindina kawanenga kiniyata olowa-kola, Oli Sipitisa okowandakaliokonenga epeakale nembo teyo-ko. Tailene okone namba geapindo, nambatomuni minditupa liyamba gukalenga,liyambato tai-lene okone namba giyapaleaipia.

20 Saimoneto wuane leane tekeko, Pi-tato bala lamawuato, Goteto minditakamee giyane okone nimbato muni-manekambokale nembo tele okonena, nimbanamuni okone nimba towa yuu koo okonapeakale leaipia. 21 Gotena wenonga nim-bana yamapane oko tika napene atele.Tene okonena, Gotena piape nanimatopeyama oko nimbato katulo napulupele.Jia wete.

22-23Nambato andeyo-kola, Goteto min-ditaka mee giyane okone nimbato miauwalakae lo nembo tele okonemane matasinikoo mindi guloto, nimbana nembo-teneoko minu koyoto, nimba mana koo tu-pana anda-pangosa andi latane ataleneya lo andeyo-ko. Nimba mini pekeloto, nimbana mana koo okone masia

* 8:1-3: Ap 9:1,13; 22:4; 26:9-11 * 8:17: Ap 19:6

Page 256: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 8:24 253 Aposolo 8:39maipe. Maiyu, nimbato koo piwa lakae lonembo tele okona tene koo oko Akali An-dane okomane apia-geakale lo pote lapeleaipia. 24Wuane lea-kola, Saimoneto bal-ana pii okone yano peyoto, kenda-peneminditupa nambanga epolopeya leyapiutupanena mindikipi mindi nambangana-epeakalenga, liyambato namba moyo,Akali Andane oko ando pote lalapapeleaipia.

25 Pita, Jone-la, okonelapo-mane man-gene Akali Andane Jisasato peane tupapi,pii balato leane tupapi, utupanewandakalitupa lamai-yapilipia. Lamaiyu, matililiyamba Jutusaleme peke loyale peapili-angi, okonelapo-mane Samatiya yame tu-pana tano aŋako kambua yane tupanapoto, pii layene epene oko wandakali tupalamaima teke peapilipia.

Pilipito Itiyopia Tane Akali MindingaGotena Pii Lamaiyane Oko

26 Jutusaleme atoto, Gasa tano okonapuu nena lolane asini palaini okonenawandakali napalene yuu mindi yaepia.Akali Andane okona enjole mindimanePilipi lamawuato, nimba ika lalu, asiniokonena puu nena lape leaipia. 27Wuanelea-kola, Pilipi bala ika lalu, asini oko-nena puu nena loto, Itiyopia tane gapo-mane akali andane mindi asini peangaandeaipia. Itiyopia tane akali okone balawangali tolo apene mindi atoto, Itiy-opia tane kuwini wanda Kandesi leneokona munipi, okonetaka tupa ando ata-maiyaepia. Wamba bala Jutusaleme poto,lotu leaipia. 28 Lotu lalu, bala Jutusalemeatalu, Itiyopia yuu okona peke loyale asinipeaipia. Akali okonemane balana katesaokona pitiyu poto, pii wamba potopesaakali Aisayato pepa peleanemindi dii lamapeaipia.

29 Pepa okone dii lama pea-kola, OliSipitisa okomane Pilipi lamawuato, nimbakatesa peya ongane mandaka puu leaipia.30Wuane lea-kola, Pilipi bala katesa peaneokonena taimane watama poto, ale ya-kola, Itiyopia tane akali okonemane piiwamba potopesa akali Aisayato pepa pe-leane okone dii leane oko ale yaepia.Ale wato, balato akali okone tipa pu-ato, nimbato pii dii lele okonena teneoko nembo telepe leaipia. 31 Wuane lea-kola, Itiyopia tane akali okonemane bal-ana pii okone yano peyoto, akali mindi-

mane pii okona tene oko namba langinapeando, nambato anu puato, nembotokalepe leaipia. Wuane lalu, balato Pilipilamawuato, nimba namba towa atu katesaokona pitiyu bakale, peakaiyu laa leaipia.

32 Pepa balato dii leane okonemaneloto, wandakali mindimane sipisipi mindipeyoyale atu peya-kola, sipisipi okonetai nalene, mee tambo lo palane leaipia.Wuane pua teke, akali minditupa-maneakalimindi peyoyale atu peai-kola, bala tainalene, mee tambo lo atu peaipia. Akalimindimane sipisipi andopane mindinaitini kateya-kola, ŋaa na-lalane pua teke,akali okonemane pii mindi naleaipia *33Wandakali-mane bala akali gene nayenegulaya wato, balana kote oko tika pualamai napeainipia. Jia. Utupane-manebala peyo ome leainipia. Balato andopanemindi mandi napea-kola, mindimane bal-ana mandiyene yame oko-tuma ateyailoto, temane laa napulu-peya. Wuane loto,Itiyopia tane okonemane pii wambaAisay-ato pepa peleane okone dii lama peaipia.

34 Pepa okone dii lokoyo piyu, Itiyopiatane akali okonemane Pilipi tipa puato,potopesa akali okonemane pii leane okoneapi andayo leape leaipia. Bala tane an-dayo leape. Pee, akali waka mindi andayoleape leaipia. 35 Wuane lea-kola, Pilipitopii Itiyopia tane akali okonemane wambaini bulupane pepa dii leane okonena tenetupa bala lamaiyu, Jisasato piape wuapeane lo pii waka minditupa tako pua balalamai-yaepia.

36 Lamaiyu, akali okonelapo katesaokona pitiyu, asini poto, ipa anginimindina matenenga peakaiyu leapilipia.Peakaiyu leapi-kola, Itiyopia tane akaliokomane Pilipi lamawuato, ipa peteyaoko anda. Namba ipa mokale. Minditakamindimane nambana asia pai leyape,naleyape lo tipa peaipia. * 37 [Tipapea-kola, Pilipito balana pii okone yanopeyoto, nimbato Jisasa lo bilipi leendo,nimba ipa miape-pene guleya leaipia.Wuane lea-kola, akali okonemane Pilipilamawuato, nambato Jisasa Kataisa balaGotena iwanane oko lo bilipi leyo leaipia].

38 Wuane lalu, akali okonemane bal-ana katesa okone ongane yakale lalu,ipa angini peteane okonena puu nenalea-kola, Pilipito bala ipa peya-mayaepia.39 Ipa peya-maiyu, liyamba ipa oko tepa

* 8:32: Ais 53:7-8 * 8:36: Ap 10:47

Page 257: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 8:40 254 Aposolo 9:17alu matenenga epeapi-kola, Akali Andaneokona Sipitisa okomanePilipi kapoyalemoawua peaipia. Mo awua pea-kola, Itiy-opia tane okone bala epele wato, asiniwamba bala poyale peane okonena pulu,Pilipi lapone anda napeaipia. 40Oli Sipitisaokomane Pilipi bala Asatote tano okonamo awua pea-kola, Pilipito tano okonenaepolo ya lo andeaipia. Andalu, balaSisatiya tano okona poyale asini poto, tanowaka asininga yane tupa pitakana poto,Gotenapii layene epeneoko lamaimapulu,matili bala Sisatiya tano okona peakaiyuleaipia. *

9Solo Bala Yamapane Peke Leane Oko

1Soloto Akali Andane lo bilipi lene wan-dakali tupa minu koyoto, peyo ome lokaleloto, pitisa akali kawane oko ateangapeaipia. * 2 Poto, balato pitisa akalikawane oko lamawuato, Jisasana pii man-api, wato minu atalaini wandakali min-ditupa Damasakasa tano okona atolainileaipia. Nambato andolo pokale. Potoandolowa-kola, minditupa ateaindo, nam-bato utupane andi lo awua Jutusalemeepokale. Damasakasa tane Juta yamenalotu anda tupana akali kawane ateyai tu-pamane nambamoyakale lo nimbato pepaminditupa peyo gii leaipia.

3 Wuane lea-kola, Pitisa akali kawaneokonemane pepa utupane peyo Solomayaepia. Maya-kola, Solo bala Ju-tusaleme tepa alu, Damasakasa tano okonamandaka asini peane-angi, ati kenga atotii-pene mindi kapoyale epoto, balanga tiipikoyo peaipia. 4 Tii pikoyo pea-kola, Solobala yuunga lomba-pene yoto, ale ya-kola,pii mindi leane okomane loto, Solo, Solo,anu peakale nimbato kenda-pene andanetupa namba giki pilinipe leaipia.

5 Wuane lea-kola, Soloto Akali Andane,nimba apipe lo tipa peaipia. Tipa pea-kola,pii leane okonemane loto, namba Jisasa,akali nimbato kenda-pene andane tupagiki pilini oko. 6 Wamba nimbato wuanepua atalene tekeko, andipa nimba ika lalu,Damasakasa tano okona puu. Pole-kola,nimbato wua pipe loto, akali mindimanenimba langulu-peya leaipia.

7 Jisasato wuane lea-kola, Solo towa atuasini peaini akali tupamane Jisasa anda

napeaini tekeko, pii balato leane okoneale wato, utupane-mane moko loto, piimindi katulo naleainipia. 8 Solo bala leetoto, ika leane tekeko, balana lene undupilatane atea-kola, balato minditaka tupakatulo anda napipe-pene gulea-kola, akaliutupane-mane bala kii minu atu aiyu,Damasakasa tano okona peainipia. 9 Pulu,ole tepoai Solo balana lene undupi lataneatea-kola, bala ulia ipapi, naa napeaipia.

10 Okone angi, Jisasa bilipi lo atalaneakali Anana-yasa lenemindi tano okonenaateaipia. Balato kombeya pene gulo aleya-kola, Akali Andane okomane Anana-yasa-oo lo ee leaipia. Wuane lea-kola,Anana-yasato kombeya-mane lene guloyaa, namba ateyo oko leaipia. 11-12Wuanelea-kola, Akali Andane okomane balalamawuato, Tasasa tano okona tane akaliSolo lene oko bala Jutasana andaka peteya.Balato kombeya pene gulo andala-kola,akali Anana-yasa lene mindimane andaokona kolandaka loto, Solona lene okomo atu yokale nembo toto, balana kii okoSolona lene okona yata ala. Andipa Solobala pote lo peteya. Balato nimba andala-ko. Nimba ika lalu, asini tika-pene lalainioko wato minuto, Jutasana andaka poto,Solo bala peteyape lo tipa pipe leaipia.

13 Wuane lea-kola, Anana-yasatobala lamawuato, Akali Andane, akaliokonemane nimbana wandakali Ju-tusaleme ateya tupanga mana kookambua minalane lo, wandakali kambua-mane lapiainga nambato ale auwa.14 Andipa akali okonemane pitisa akalikawane tupanga pepa minditupa mialu,nimbana gene oko lo loma yoto, lotulalaini wandakali tupa pitaka andi loyaleDamasakasa yuu okona epala okondeleaipia.

15-16Anana-yasatowuane lea-kola, AkaliAndane okomane bala lamawuato, andipaakali okone bala nambana piape akaliatoto, Isatale tane tupapi, wandakali yamewaka tupapi, kiŋi tupapi, utupanenga bal-ato nambana gene oko lo panawa ateakaleloto, nambato bala yapa lomiauwa leaipia.Balato nambana piape oko puyale tandakaandane nolopeya tupa nambato bala an-dawa lokale-ko. Nimbato bala andolo puuleaipia. *

17 Wuane lea-kola, Anana-yasa poto,Solo paleane anda okonena kolandaka

* 8:40: Ap 21:8 * 9:1: Ap 8:1-3 * 9:15-16: Ap 25:13; 27:24; Lom 1:5; 2Ko 11:23-28

Page 258: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 9:18 255 Aposolo 9:31lalu, balana kini oko Solonga yata wato,amene Solo, nimba asini ipupi-angi, AkaliAndane Jisasa nimbanga ipupia leaipia.Andipa nimbana lene oko tolo-peke lalu,Oli Sipitisa oko nimbanga epo tumbileakale nembo toto, Jisasato namba nimbaatele okona puu lala-kola, epeyo leaipia.

18 Wuane lea-kola, Solona lenenga pisaone yale yane tupa okone angi teke laka loyuunga tepa ya-kola, balana lee tolo-pekeleaipia. Lee tolo-peke loto, Solo bala ikalo atea-kola, Anana-yasato bala ipa mia-maiyaepia. 19 Ipa mialu, Solo bala tomotupa nalu, tai gulo atolo-peke lalu, oleminditupa bala Damasakasa tane Kitisenewandakali tupa towa atu ateaipia.

Soloto Damasakasa Yuu Okona Atoto, PiiLamaiyane Oko

20 Solo bala Damasakasa tane Juta ya-mena lotu anda tupana kapoyale poto,Jisasa bala Gotena iwanane oko ateyalo pii lamai-yaepia. 21 Lamaiya-kola,balana pii leane okone ale yaini wan-dakali pitaka-mane moko andane loto,wua leainipia: Wamba akali okonemaneJutusaleme atoto, Jisasana gene oko loto,pote lo lotu lalaini wandakali tupa minukoyo atalane. Balato wali Damasakasaateyai Kitisene wandakali tupa andi loawua pitisa akali kawane tupa ateyaingapokale loto, Damasakasa ipupia okondeleainipia. *

22 Utupane-mane wuane leaini tekeko,Goteto Solo minu tai wete laya ya-kola,balato Gotena pii oko tika pua wete loto,Jisasa bala Mesaya oko ateya lo andawaleaipia. Soloto pii tika pua wete lea-kola,Damasakasa tano okona ateaini Juta yamewandakali tupamane balana pii utupanekatulo yano napeleaini-pia. *

Solo Bala Palaka Peane Oko23 Ole kambua pea-kola, Juta yame-

mane Solo bala peyo ome lamakale lo piilo yake peainipia. 24 Utupane-mane balapeyo ome lamakale loto, Damasakasa tanookona ende andane pitane atene okonaasia lomba yane tupana bala epo peyape loutulu otongapi andapeyo ateainipia. Jutayame-mane wuane pua ateaini tekeko,Soloto akali utupane-mane wuane puaateyai nembo teaipia.

25 Okone nembo toto, utulu mindinaSolona pii alewa atalaini wandakali tupa-mane eyaka luu mindi basaketa nuu an-danemindina andi lalu, bala basaketa oko-nena Bala peteakale lalu, utupane-manebala tano okonena banisa andane kengapitane ateane okona kamakasa peakale lotenga-mane tepa yainipia. *

Solo Bala Jutusaleme Peke Leane Oko26 Solo bala Jutusaleme poto, Jisasana

disaipolo tupa towa atu atokale nemboteane tekeko, utupane-mane bala Jisasanadisaipolo ateya lo bilipi naleainipia. Teneokonena, utupane-mane bala towa atuatoyale yukuwa ateainipia. * 27 Utupane-mane yukuwa ateaini tekeko, BanapasatoSolo lamo atu, aposolo akali tupa ateaingapeaipia. Atu poto, Banapasato utu-pane lamawuato, Soloto Akali Andane okoasininga andeane leaipia. Andea-kola,Akali Andane okomane pii minditupa balalamaiya-kola, Solo bala Damasakasa tanookona poto, yuku naene atoto, Jisasanagene oko loto, Gotena pii oko wandakalitupa lamawua ateane leaipia. *

28Banapasatowuane leai-kola, Solo balaaposolo akali tupa towa atu Jutusalemetano okona epoko pua ateainipia. Epokopua atoto, bala yuku naene, Akali Andaneokona gene oko loto, Gotena pii oko wan-dakali tupa lamawua ateaipia. 29 BalatoGitiki pii lalaini Juta yame wandakalitupa towa pii lalawa puato, pii yandapua atea-kola, utupane-mane bala peyoome lamakale lo asini aiya pua ateainipia.30 Juta yame-mane Solo peyo ome loyaleasini aiya peai okone andoto, balana Ki-tisene yangone tupamane bala towa atuSisatiya tano okona kili loto, bala Tasasatano okona peakale lo puu leainipia.

31 Okone angi, wandakali wakamindimane Jutiyapi, Galilipi, Samatiyapi,yuu utupanena sosa tupanga kenda-penemindi mai napeai-kola, sosa utupanekuai lo ateainipia. Oli Sipitisa okomanesosa utupane minu tai layawa atea-kola,sosana wandakali tupamane Akali Andaneoko yuku amawua ateainipia. Wandakalikambua sosa okona epo tako peai-kola,sosa utupane andane tai guleainipia.

Pitato Ainiasa Mo Kuai Leane Oko* 9:21: Ap 8:1-3 * 9:22: Ap 18:27-28 * 9:25: 2Ko 11:30-33 * 9:26: Ga 1:17-19 * 9:27: 1Ko 9:1-3

Page 259: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 9:32 256 Aposolo 10:432 Okone angi, Pita bala Juta yamena

yuu tupa pitakana epoko puato, Lita tanookona kili lalu, Gotena wandakali yuu oko-nena ateaini tupa towa ateaipia. 33 Yuuokonena atoto, balato akali Ainiasa lenemindi andeaipia. Akali okone bala papakatambu ee ana kitupasa mee tokonga angupalu yalaepia. 34Pitato akali okone andoto,bala lamawuato, Ainiasa, Jisasa Kataisatonimba mo kuai laya eya-ko. Nimba ikaloto, nimbanapangalini panda okomo tikapii leaipia. Wuane lea-kola, okone angiteke Ainiasa baini ika leaipia.

35 Ika lalu, epoko pua atea-kola, Litatanepi, Setone tanepi, utupane pitaka-mane bala andeaini-pia. Jisasato balamo kuai laya yane oko andoto, utupaneyakamayamapanepeke loto, Akali Andaneoko lo bilipi leainipia.

Pitato Wanda Tapita Ika Laya Yane Oko36 Jisasa lo bilipi lene wanda Tapita lene

mindi Jopa tano okona peteaipia. Gitiki piiloto, wandakali-mane balana gene Dokasalalainipia. Ole dindi lo wanda okone-manemana epene tupa anguwatominuto,wandakali minditaka jia yo ateaini tupamoyo minditaka tupa tale pua maiki puapiti-yaepia. 37 Pita bala Lita tano okonaatea-angi, wanda okone bala siki mialu,omeaipia. Omea-kola, wanda okonenayame tupamane bala wasa-wasa peyoto,anda lumu kengamindina awua poto, yatayainipia. 38 Lita tano oko Jopa tano okonetowa mandaka gulo ya-kola, Kitisene wan-dakali tupamane Pita bala Lita tano okonaateya lene oko ale yainipia. Ale wato,utupane-mane Pita bala Lita tano okonamaliyo ata napene, wamba ini yakamamoyolo epeakale loto, akali lapo-manebala lamaulu peakale leainipia.

39 Akali okonelapo poto, Pita nimbawamba ini ipu lo lamaiyapi-kola, bala ikalalu, akali okonelapo towa atu Jopa tanookona peainipia. Poto, bala yuu okonenapeakaiyu lea-kola, wandakali minditupa-mane bala atu anda lumu kenga okonapeainipia. Peai-kola, lumu okonena pe-teaini wanda yalo tupa pitaka-mane Pitaateane onganemandaka gulo atoto, Tapitaondo wato, ai lo ateainipia. Ai lo atoto,utupane-mane lapalapapi, kolosapi, tonakambua Pita andawa loto, wamba Tapitabala nanima towa atu petea-angi, bal-ato tona utupa pitaka waa puato, nanimageane leainipia.

40 Wuane leai-kola, Pitato wandakaliutupane pitaka kamaka peakale lalu, aikileka wato, pote leaipia. Pote lalu, balamopeke loto, wanda omene yane okolamawuato, Tapita, nimba ika laa leaipia.Wuane lea-kola, wanda okone bala leetalu, Pita andoto, ika lo peteaipia. 41Petea-kola, Pitato wanda okonena kininga min-uto, bala mina ika lalu, wanda yalo tupapi,Gotena wandakali waka tupapi, utupanepitaka epeakale leaipia. Epeai-kola, Pitatowanda omene yane oko saka peteya loutupane andawa leaipia.

42 Wandakali utupane-mane Pitatowuane piya lo pii lo tawe yai-kola, Jopatane wandakali pitaka-mane ale yainipia.Ale wato, wandakali kambua-mane AkaliAndane oko lo bilipi leainipia. 43 Okoneangi, Pita bala ole kambua Jopa tano okonaatoto, akali Saimone lene mindi towaateaipia. Saimone balato bulumakaopi,sipisipipi, okonetaka tupana umbainitaka-lene tupa tamulanenembo toto, kaputeakale lo piape pua atalaepia.

10Koniliasa-la, Enjole Mindi-lamane Pii

Leapele Oko1 Akali Koniliasa lene mindi Sisatiya

tano okona atoto, ami yame gene Itali tanelalaini okona akali andete mindiki andoatalaepia. 2 Akali okonepi, bala towa andamindikina palu atalaini wandakali tupapi,utupane pitaka-mane Gote yuku amawu-ato, mana balato epele alane tupa watominalaini-pia. Balato mana utupane watominuto, Juta yame wandakali minditakajia yo atalaini tupa moyo minditaka kam-bua tale pua maiki piyaepia. Ole dindi lobala Gote lo pote lalaepia.

3 Alu mindi ole lene taeme siti kilokopimindi lea-kola, Koniliasa bala pote loto,kombeya-mane andene gulo andea-kola,Gotena enjole mindi Koniliasa peteaneanda okonena panakame kolandaka loto,Koniliasa leaipia. 4Wuane lea-kola, Konil-iasato enjole okone andoto, yuku wetewato, Akali Andane, nimbato aki mindiloyale nambana gene oko lelepe lo tipapeaipia. Wuane lea-kola, enjole okone-mane bala lamawuato, nimbato wandakaliminditaka jia yo atalaini tupa moyo min-ditaka tupa tale pua maiki puato, potelalene. Goteto nimbana mana epeneokonelapo andoto, nembo tatawa ateya-ko.

Page 260: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 10:5 257 Aposolo 10:225Andipa akali minditupa akali Saimone

gene mindi Pita lene oko aiya pua andomoto, lamo atu epeakale loto, nimbatoutupane Jopa tano okona peakale lape.6 Saimone Pita balana gene yango Sai-mone teke lene mindi towa atu atolo-peyapi. Saimone okonena anda oko sole-wata matenenga atolopeya. Balato bu-lumakaopi, sipisipipi, okone taka tupanaumbaini taka-lene tupa tamulaini nembototo, kapu teakale lo piape piyane leaipia.

7 Enjole okonemane wuane lalu pea-kola, Koniliasato balana andaka piapepiyapele akali lapopi, ami yanda yenemindipi, utupane ipulupa leaipia. Amiyanda yene okonemane mana Gotetoepele alane tupa wato minu atoto, oledindi lo Koniliasa towa atu atalaepia.8 Akali tepo utupane ipulupa lalu,Koniliasato pii enjole okomane balalamaiyane utupane pitaka akali tepoutupane lamai-yaepia. Lamaiyu, balatoutupane Jopa yuu okona pulupa leaipia.

Pitato Minditaka Kombeya-mane AndeneGulo Andeane Oko

9 Koniliasato akali tepo utupanepeakale lea-kola, utupane poto, asiningapaleainipia. Paliyu, anate-lene otombeokona akali utupane Jopa tano okonamandaka gulo peainipia. Okone angiteke, Pita bala pote loyale, anda kengapitiyaini panda okona peakaiyu leaipia.10 Peakaiyu loto, Pita bala pote lo pituto,tomo nono wato, nauwa lakae lo nembotea-kola, tomo yangalaini wandakalitupamane balana tomo yango makandepua ateainipia. Makande pua ateai-kola, balato kombeya-mane andene guloandeaipia.

11 Andea-kola, ati kenga iyu oko yapulo lapo puato, asini lumba-yene yaepia.Lumba-yene ya-kola, mindimane lapalapaandane wete gulene mindina duni tuku-mindi tupana minatawa atoto, yuungatepa ama-amapua tepa yaepia. 12Lapalapaandane gulene okonena minditaka ema-pene kene tukumindi atene yame tupapitakapi, etelu yame tupapi, eka yametupapi, yame utupane pitaka pali-patatepa ya-kola, Pitato andeaipia. 13 Andea-kola, pii mindi leane okomane loto, Pitanimba ika lalu, utupane peyo ome lalu, naaleaipia.

14 Pii okonemane wuane leane tekeko,Pitato pii mindi loto, Akali Andane, tomonolaini jia lene yame tupa nimbanaleenga kalato atene gulene eya okonetaka tupa alu mindikipi mindi nambatonaa napewane. Andipapi, nambatotomo okonepene tupa naa napukale. Jialeaipia. * 15 Wuane lea-kola, pii mindileane okonemane dee lapone loto, Gotetominditaka mo epene gulaya yane tupaando, nimbato utupane kalato atene guloeya lolene leaipia. *

16 Ole tepoainga wuane teke lea-kola,mindimane lapalapa andane okone atikenga kilau lo molo-peke leaipia. 17Molo-peke lea-kola, Pitato kombeya-maneandene gulo andeane okona tene okoaki mindi paleyape nemboto peteaipia.Wuane nemboto petea-kola, akali tepoKoniliasato epeakale leane utupane-maneakali Saimonena anda andokope lo tipapiki pua epoto, andipa anda okonena asialombanga epo ateainipia.

18 Epo atoto, utupane-mane akaliSaimone balana gene mindi Pita leneokone bala anda okona peteyape lotipa peainipia. 19 Okone angi, Pita balakombeya-mane andene gulo andeaneokone mee nembo tatawa petea-kola,Oli Sipitisa okomane bala lamawuato,akali tepo-mane nimba aiya pima epeyaileaipia. 20 Nambato akali utupaneepeakale lauwa-kola, epeyai-ko. Nimbamini lapo pali napene, ika lalu, yuunga kililoto, akali utupane towa atu pulupale puuleaipia.

21 Oli Sipitisa okomane wuane lea-kola,Pita bala yuunga kili loto, akali tepoutupane lamawuato, yakamato akali aiyapeyai okone namba oo ateyo oko. Teneanu peakale yakamato namba aiya pimaepalaipe leaipia.

22Pitato wuane lea-kola, utupane-manebala lamawuato, ami yanda yene an-dete mindiki ando atalane akali Konil-iasa lene oko bala akali tika-pene mindiateya leainipia. Balato Gote yuku amawualotu lalane. Juta yame wandakali pitaka-mane bala akali epene mindi ateya lalaini.Gotena enjole mindimane bala lamawu-ato, Koniliasa nimbato Pita nimbana an-daka epeakale lape lapia. Bala nim-bana andaka epola-angi, pii balato lola

* 10:14: Pit 11:1-47; Ese 4:14 * 10:15: Mk 7:15,18-19

Page 261: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 10:23 258 Aposolo 10:37-38

tupa nimbato ale ape lapia-kola, nanimatonimba lamolo epeyama leainipia.

23Wuane leai-kola, Pitato akali utupaneandaka ipulupa loto, utulu okone angi,balato utupane yatawa paleaipia. Paliyu,anate-lene ika lalu, Pita bala akali tepoutupane towapeai-kola, Jopa taneKitiseneamene minditupapi akali utupane towapeainipia.

Pita Bala Koniliasana Andaka Peane Oko24 Pitapi, akali utupanepi, yakama

asininga paliyu, anate-lene Sisatiya tanookona peakaiyu leainipia. Akali utupaneepolopeyai nembo toto, Koniliasatobalana yame mindiki wete tupapi,wandakali bala towa epelewa atalainitupapi, utupane amunguli puato, andakapeteakale loto, bala tane poto, Pitaepeakale lo asininga mali yo peteaipia.

25 Mali yo petea-kola, Pita bala Sisaliyatano okona peakaiyu lea-angi, Koniliasatobala malanda wato, balana kene yane on-gane aiki lekawa tombawua loto, bala lotama peaipia. 26 Koniliasato wuane peanetekeko, Pitato bala mina ika loto, nam-bapi mee akali mindi teke. Nimba ikalaa leaipia. * 27 Wuane lalu, Pita balaKoniliasa towa pii lama-lama poto, anda-pango kolandaka loto, wandakali kambuaamunguli pua peteaini tupa andeaipia.

28 Andoto, balato utupane lamawuato,Juta yame nanimato loto, Gotenawenongawandakali yame waka tupa yakama kalatoatene gulo ateyai lalamane leaipia. Nani-mato wuane loto, yakama ateyainga man-daka naepene, yakama towa amungulipua piti na-piyamane. Yame waka wan-dakali yakamato Juta yame wandakalinanimana mana utupane nembo talainitekeko, andipa nambato wandakali wakatupa ando utupane kalato atene guloateyai lolene lo Goteto namba andawalapia. 29 Goteto mana okone nambaandawa lapia-kola, yakamato namba ipulapiai okone ale alu, nambato pii okonetanga nalene epeyo-ko. Anu peakaleyakamato namba ipu lapiaipe. Pitatowuane leaipia.

30 Pitato wuane lea-kola, Koniliasatobala lamawuato, okolumane ole-leneandipa nanima peteyama taeme siti kilokoleya pua teke lapia-kola, namba andakapote lo pitiwa. Pote lo pitiwa-kola,tona tii wete pene akali mindi kapoyale

epoto, nambana wenonga atapia. 31 Epoatoto, akali okonemane namba languato,Koniliasa, wandakali minditaka jia yenetupa moyo nimbato minditaka mailinitupa Goteto nembo tatawa ateya. Nimbatopote lalene tupa balato ale apia.

32 Tene okonena, nimbato akali mindi-tupa lamawuato, yakama Jopa tano okonapoto, akali Saimone gene mindi Pita leneoko lamialapa lape leaipia. Akali okonebala akali Saimone lene teke mindi towaatu ateyapi. Saimone okonena anda okosolewata matenenga ateyane. Balato bu-lumakaopi, sipisipipi, okonetaka tupanaumbaini taka-lene tupa tamulaini nembototo, kapu teakale lo piape piyane lapia.

33 Wuane lapia-kola, okone angiteke nambato nimba epola loto, akaliminditupa-mane nimba lamolo epeakalelauwa-ko. Nimba wayu epeleya. Nimbatopii lola lo Goteto nimba langeane tupaandipa nimbato nanima langula loto,nanima pitaka Gotena wenonga ale oloepo peteyama. Koniliasato wuane leaipia.

Pitato Pii Leane Oko34 Koniliasato wuane lea-kola, Pitato pii

mindi loto, enene wete, andipa nambatoandeyo-kola, Goteto Juta yame wandakalitupa angu balana yame ateakale nembonateya. Jia. * 35 Wandakali yame palupula tupa pitakana minditupa-maneGote ando yuku amawuato, mana epenetupa minu ateyai-kola, Goteto wandakaliutupane balana yame atolopeyai lalae-ya lo nambato andeyo. 36 Wamba Gotetobalana pii layene epene oko Isataletane wandakali nanimanga languato,Jisasa Kataisato wandakali tupa Gotetowa yamapane mindiki mo paliya alaneleaipia. Jisasa okone bala wandakali yamepitakana Akali Andane oko ateya.

37-38 Wamba Joneto wandakali yakamaipa mialapa lo pii lamawuato, Jisasa ipapeya maiya-kola, Goteto Oli Sipitisa okoJisasa maiyu, balana tai-lene oko balangamayaepia. Maiyu, Nasatesa tane Jisasaokonemane balana piape peakale loto,Goteto bala towa atu ateapele-pia. Jisas-ato Galili disitiki okona atoto, balana pi-ape tewa piyu, matili balato Jutiya disi-tiki okona yuu tupa pitakana poto, piapepeaipia. Balato mana epene tupa wan-dakali tupanga minu epoko puato, wan-dakali Sataneto minu koyane tupa pitaka

* 10:26: Ap 14:13-15; Lap 19:10 * 10:34: Lo 10:17; Lom 2:9-11

Page 262: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 10:39 259 Aposolo 11:8mo kuai laka peaipia. Yakamato temaneutupane pitaka wamba ale yai okoni. *

39 Jisasa bala Jutusalemepi, Juta yamenayuu waka tupanapi, utupanena atoto, pi-ape pea-kola, nanimato balana piape utu-pane pitaka andoto, lo panawa ateyama.Jisasato piape epene utupane pea-kolateke, wandakali-mane bala ita malamandaokona peyo yuka wato, omaya yaini.40Utupane-mane bala omaya yaini tekeko,ole teponena Goteto bala malinga ika layawato, wandakali-mane bala andeakale lomo pana yane. 41 Goteto wuane peanetekeko, balato Jisasa bala Juta yame wan-dakali pitakanawenongamo pana nayane.Jia. Nanimato balana pii oko lamai-yapale loto, Goteto nanima makimi lea-kola, matili Jisasa malinga ika lea-angi,nanimato bala towa atu tomo ipapi ne-mane. *

42 Balato nanima languato, yakamatopii layene epene oko wandakali tupalamawuato, wua lalapape: Wamba GotetoJisasamakimi loto,matili balatowandakaliomenepi, sakapi, utupane pitaka yapa lotale piyane jasa oko ateakale leane lo lala-pape leane. * 43 Wamba potopesa akalitupa pitaka-mane Jisasana wisanisa atoto,Goteto Jisasana piape pulane tupa nembototo, bala lo bilipi lene wandakali pitakanamana koo minalaini tupa apia-malupeyaleainipia. Pitato wuane leaipia. *

Wandakali Yame Waka Tupamane OliSipitisa Meaini Oko

44 Pitato Gotena pii lamawua atea-angiteke, balana pii okone alewa peteainiwandakali tupa pitakanga Oli Sipitisa okoepeaipia. * 45-46 Oli Sipitisa oko wan-dakali utupanenga epea-kola, utupane-mane yame waka minditupana pii lalainitupa mo loto, Gotena gene oko laiyu loateainipia. Goteto balana Oli Sipitisa okowandakali yame waka utupanenga maiya-kola, utupane-mane yamewakawandakalitupana pii leyainga andoto, Juta yameKitisene wandakali Pita towa atu epeainitupamane moko leainipia. Moko leai-kola,Pitato pii mindi utupane lamai-yaepia. *

47Pii okonewandakali utupane lamawu-ato, wandakali yame waka utupa Oli

Sipitisa nanima mema pua teke meyai-kola, apito wandakali utupane katulo ipamia-mai napipe-pene lo jia lolo-peyapeleaipia. 48 Wuane lalu, Pitato wandakaliyamewaka utupane lamawuato, yakamatoJisasa Kataisana gene oko loto, ipamialapaleaipia. Wuane lea-kola, utupane-manePita lamawuato, nimba nanima towa oleminditupa atu atamakale leainipia. *

11Pita Bala Jutusaleme Poto, Pii Temane

Lamaiyane Oko1 Aposolo akali tupapi, Jutiya disitiki

okona yuu tupa pitakana Juta yame Ki-tisene wandakali ateaini tupapi, utupane-mane ale yai-kola, wandakali yame wakaminditupa-mane Gotena pii layene epeneoko bilipi lo ateyai lene oko ale yainipia.2 Akali tupana yala-pene umbaini kati-makale lo tai gulalaini wandakali tupa-mane pii okone ale wato, Pita towa yatakayainipia. Yataka yai-kola, Pita bala Ju-tusaleme peakaiyu leane-angi, utupane-mane bala laiya leainipia. 3 Laiya loto, anupeakale nimbato yala-pene umbaini katinapene akali tupana andaka kolandakaloto, utupane towa atu tomo no pitipipeleainipia. *

4 Wuane leai-kola, Pitato minditakawamba peane tupa lo panawa pii temaneloto, wua leaipia: 5 Wamba nambato Jopatano okona pote lo pituto, kombeya-maneandene gulo andewa wete, mindimane atikenga atoto, minditaka lapalapa andanewete gulene mindina duni tukumindi tu-pana minatawa atoto, yuunga tepa ama-ama pua namba atewa ongane tepa ya. *

6 Tepa ya-kola, lapalapa andane guleneokonena anda-pangosa akimindi paleyapelo wayumane andewa. Andewa-kola,yia kapuapi, koa yamepi, yuu okonaminditaka ema-pene kene tukumindiatene yame okonepene tupa pitakapi,eka yamepi, puya yamepi, yame utupanepitaka paleanga andewane. 7 Nambatoutupane andewa-kola, pii mindi nambaandayo leane okomane Pita, nimba ikaloto, utupane peyo ome loto, naa lea.

8 Akali Andane okomane wuane leanetekeko, nambato balana pii okone yanopeyoto, Akali Andane, alu mindikipi mindi

* 10:37-38: Mt 3:16; 4:12-17; Lk 4:17-20 * 10:41: Ap 1:8; Lk 24:42-43 * 10:42: Ap 17:30-31; 1Pi 4:5 * 10:43:Ais 53:5-6; Jet 31:34 * 10:44: Ap 11:15; 15:8-9 * 10:45-46: Ap 2:4; 19:6 * 10:48: Ap 2:38-39 * 11:3:Ap 10:28; Ga 2:11-13 * 11:5: Ap 10:9-48

Page 263: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 11:9 260 Aposolo 11:22

nambato minditaka nimbana wenongakalato atene nolaini jia lene yame utu-panena mindi nanewa. Jia. Andipapi,nambato utupane naa napukale. Jia lewa.9 Nambato wuane lewa-kola, ole laponegulo ati kenga atoto pii mindi leane oko-mane minditaka Goteto mo epene gulayayane utupane andayo, nimbato utupanekalato atene ya lolene lea. 10Ole tepoaingawuane teke lalu, Goteto lapalapa andanegulene okone ati kenga kilau lo molo-pekelea.

11 Kilau lo molo-peke lea-kola, okoneangi teke akali tepo anda namba pete-wane okonena teke epo peakaiyu leai.Wamba akali mindi bala Sisatiya tanookona atoto, akali tepo utupane epeakalelea-kola, epeai. 12 Epeai-kola, Oli Sipitisaokomane nimba mini lapo pali napene,akali utupane atu puu lea. Wuane lea-kola, Juta yame Kitisene wandakali watakautupa towa namba atu poto, akali Konil-iasa okona andaka kolandaka lema.

13 Kolandaka loto petema-kola, bal-ato pii temane mindi nanima langea.Wamba enjole mindi balana andaka epoateanga andea-kola, enjole okonemanebala lamawuato, Koniliasa nimbato akaliSaimone balana gene mindi Pita lene okoepeakale loto, akali minditupa-mane balalamolo Jopa tano okona peakale lape lea.14 Wuane pule-kola, bala nimba andakaepoto, pii mindi nimba langulu-peya. Piilangula okonemane Goteto nimbapi, nim-bana andaka atalaini wandakali tupapi,yakama pitakamolo-peke lolopeya. Enjoleokonemane wuane leaipia. *

15 Namba ipupe leane akali Koniliasaokomane pii utupane lokoyo pea-kola,nambato Gotena pii oko wandakali utu-panenga lamawua atewa-kola, Oli Sipitisaoko wamba nanimanga epea pua teke,utupanenga epea. * 16 Oli Sipitisa okowandakali utupanenga epeane oko an-doto, nambato pii wamba Akali Andaneokomane leane mindi nembo tolo-pekelewa. Wamba balato loto, Joneto wan-dakali tupa ipa-mane ipa peya-maiyanetekeko, matili Goteto balana Oli Sipitisaokomane yakama ipa peya-gulupeya leanepii okone nambato nembo tolo-peke lewa.*

17 Pii okone nembo tolo-peke loto,nambato wua lo nembo tewa: Wambananimato Akali Andane Jisasa Kataisa lobilipi lema-kola, Goteto balana Oli Sipitisaoko nanima Juta yame Kitisene tupangagea. Andipa wuane pua teke, wandakaliyame waka tupamane Akali Andane JisasaKataisa lo bilipi lapiai-kola, Goteto bal-ana Oli Sipitisa oko wandakali utupanengamaipia teke. Goteto wuane pipia-kola,namba apito balana piape okone katulo jialolo-peyawape. Pitato wuane leaipia.

18 Wuane lea-kola, akali tupana yala-pene umbaini katimakale lo tai gulalainiwandakali tupamane balana pii leaneokone ale wato, Pita ando laiya leainiokone konda yainipia. Kondalu, utupane-mane Gotena gene oko laiyu loto, andipaGoteto wandakali yame waka tupa ondowato, utupane-mane yamapane peke loto,saka atapowa atolane oko meakale leyanembo teyama leainipia. *

Andiyoko Tane Wandakali Tupa KitiseneGuleaini Oko

19 Wamba Juta yame okomane Sipenepeyo ome lalu, kenda-pene andane tupaKitisene wandakali waka tupa maiki puaateai-kola, wandakali utupanena kambuayale-yale palaka puu toko laka peainipia.Wuane piki puato, minditupa Pinisia dis-itiki okona pulu, minditupa yuu aileneSaipatasa lene okona pulu, minditupaAndiyoko tano okona pulu, peainipia.Poto, utupane-mane Gotena pii layeneepene oko Juta yame wandakali tupa angulamawua atoto, wandakali yame wakatupa lamai napene konda yainipia. *

20 Utupane-mane Gotena pii layeneepene oko wandakali yame waka tupangalamai napeaini tekeko, akali palaka peainiutupanena minditupa Saipatasa tanepi,Saitini tanepi, yuu okone-lapona taneateainipia. Akali utupanena minditupa-mane Andiyoko palaka poto, Jisasa balaAkali Andane oko ateya lo Gotena piilayene epene oko Gitiki yame wandakalitupa lamawua ateaini tekepia.

21 Gotena pii lamawua ateai-kola, AkaliAndane okona tai-lene oko akali utupa-nenga yaepia. Ya-kola, wandakali kam-bua wete bilipi lalu, yamapane peke loto,Akali Andane oko wato minu ateainipia.22Andiyoko tanewandakali kambua-mane

* 11:14: Ap 16:31 * 11:15: Ap 2:4 * 11:16: Ap 1:4-5 * 11:18: Ap 13:48; 14:27 * 11:19: Ap 8:1-4

Page 264: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 11:23-24 261 Aposolo 12:7wuanepua ateyai lene oko Jutusaleme sosaokona wandakali peteaini tupamane alewato, utupane-mane akali Banapasa balayuu okonena peakale leainipia. *

23-24 Oli Sipitisa oko Banapasa balangatumbi latane atea-kola, balato bilipi leyonayu loto, akali epene mindi ateaipia. Ju-tusaleme sosa okona wandakali tupamaneBanapasa bala akali okonepene ateya loandoto, bala Andiyoko tano okona peakaleleai-kola, balato yuu okonena peakaiyuloto, anu peyape lo andeaipia. Andea-kola, Goteto wandakali yame waka tupaondo wato moyo ateane okone andoto,bala epele yaepia. Epele wato, wandakaliutupane pitaka-mane Akali Andane okoole dindi lo tailo wato minu ateakale loto,Gotena pii lamawua atea-kola, yame wakawandakali kambua Akali Andanena yameokona tako peainipia.

25 Andiyoko tane wandakali kambua-mane Jisasa lo bilipi leai-kola, Soloto balamoyolo epeakale nembo toto, Banapasabala Tasasa tano okona poto, bala aiyapeaipia. * 26 Balato Solo aiya pua andalu,bala towa atu Andiyoko tano okona pekeleapilipia. Peke lalu, mali mindi pitakaliyamba Andiyoko sosa okona wandakalitupa towa atoto, Kataisato wua peaneloto, pii layene epene oko wandakali kam-bua tupa lamawua ateapili-pia. Lamawuaateapi-kola, Andiyoko tane wandakali tu-pamane Kataisa lo bilipi lene wandakaliutupane andayo gene Kitisene oko bulu-pane tewa leainipia.

27Okone angi, potopesa akali minditupaJutusaleme yuu okona atalu, Andiyokonena epeainipia. 28 Potopesa akali epeainiutupanena mindi Akapasa lene okomaneika loto, Oli Sipitisa okona tai-lene oko-mane pii mindi lo pana wato, ulia nonoandane mindi yuu yo peya tupa pitakanayolopeya leaipia. Matili Kolotiyasa balaLomo tane gapomane akali kawane atea-angi, pii wamba Akapasato leane okoneenene guleaipia. *

29 Ulia nono andane okone Jutiyadisitiki okona ya-kola, Andiyoko taneKitisene wandakali tupamane pii mindilo yake puato, nanimato Jutiya disitikiokona ateyai Kitisene wandakali utupanemoyo, nanima mindiki-mindiki lomuni nanimanga eya tupa tale puato,

minditupa utupanenga pee lamakaleleainipia. 30 Wuane lalu, Andiyoko taneKitisene utupane-mane muni minditupamo amunguli piyu, Banapasa, Solo-la,okonelapo-mane muni utupane mandiyu,Jutusaleme Sosa okona akali kawanetupanga malu peakale leainipia. *

12Etoteto Jemesa Peyo Ome Lalu, Pita Andi

Leane Oko1 Okone angi, Kiŋi Etoteto sosa okona

wandakali minditupa minu koyawakalenembo toto, kenda-pene andane mindi-tupa utupanenga mayaepia. 2 Balato amiyanda yene mindi lamawuato, nimbatoJone amene Jemesa oko peyo ome laa lea-kola, akali okonemane Jemesa okone kan-depa luu mindimane yokowa ome leaipia.3 Ome lea-kola, Juta yame-mane balanamana okone epele yaini oko Etoteto an-doto, betesa yisa napalene nalaini oto okoepeane-angi, balato mana koo mindi takopua minuto, Pita andi leaipia.

4 Juta yame-mane Pasopa tomo nalainioto oko epo koyo pula-angi, Etoteto Pitabala wandakali tupana wenonga kosimilokale nembo teaipia. Wuane nembo toto,balato Pita andi loto, utulu otongapi, amiyanda yene tukumindi-tukumindi lo lawapiki puato, Pita ando ateakale leaipia.5 Wuane lea-kola, katapusa anda okonaami yanda yene tupamane Pita wasa loando ateaini tekeko, Goteto Pita moyakaleloto, sosa okona wandakali peteaini tupa-mane pote tailo leainipia.

Goteto Pita Tita Lo Meane Oko6 Etoteto Pita bala anate-lene kote

lolo epeakale lea-kola, utulu okoneangi, Pita bala ami yanda yene lapotombenenga sene ende lapo-mane andilatane paleaipia. Palea-kola, ami yandayene minditupa-mane katapusa andaasia lomba oko andatawa ateainipia.7 Andatawa ateai wete, Akali Andaneokona enjole mindi kapoyale epea-kola,katapusa anda okonena anda-pango tiipikoyo peaipia. Enjole okonemane Pitanapatalininga peyo ika laya wato, nimbaini kapoyale ika laa leaipia. Wuane lea-kola, Pitana kininga sene ende lapo ateaneokonelapo tita lo yuunga tepa yaepia.

* 11:22: Ap 4:36 * 11:25: Ap 9:30 * 11:28: Ap 21:10 * 11:30: Ap 12:25

Page 265: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 12:8 262 Aposolo 12:208 Tepa ya-kola, enjole okonemane nim-

banamatipumo piyu, suu kee mo piyu, piileaipia. Pitato enjole okomane leane puapea-kola, enjole okonemane Pita lamawu-ato, nimbana tona luu kenga pilini oko mopiyu, namba peyo okona bakale. Watamaipu leaipia. 9 Wuane lea-kola, Pita balakatapusa anda okona lumu bala paleaneokone tepa alu, enjole okone watamapeaipia. Watama poto, enjole okonemanebala enene tita loto, atu peya nembonatene, balato mee kombeya andaka ka-maka peyo nembo teaipia.

10 Wuane nembo toto, Pita bala enjoleokone towa atu poto, katapusa anda anda-pangosa asia lombanga ando ateapili amiyanda yene lapo mo masia maiyapele-pia. Mo masia maiyu, liyamba poto, kat-apusa anda oko tepa alu, katapusa andaokona ende okona geta aine-mane waapitane atene okona peakaiyu leapelepia.Geta okone loko peyatane ateane tekeko,liyamba peakaiyu leapili-angi, geta okonelumbea-kola, liyamba kamaka peapelepia.Liyamba tano okona asia kembo mindingapeapi-kola, enjole okonemane Pita wambakapoyale awua tepa alu, peaipia. *

11 Enjole okonemane Pita awua tepa alupea-kola, Pitana nembo kuai lea. Kuailea-kola, balato pii mindi loto, Etotetonamba peyo ome lolopeya nembo toto,Juta yame-mane maliyo ateyai tekeko,andipa Akali Andane okomane balanaenjole oko epeakale loto, Juta yamepi,Etotepi, utupane pitakana kininga nambamolo-peke lalaya lo wayumane nemboteyo leaipia. 12 Wuane nembo toto,bala akali Jone balana gene mindi Makilene okona angini Matiya okona andakapeaipia. Pea-kola, wandakali kambua andaokonena amunguli puato, pote lo peteaini-pia.

13 Pote lo peteai wete, Pita bala epokamaka atoto, asia lomba oko peyo giau-giau lea-kola, piape wanda Lota lene oko-mane asia lumbulu epeaipia. 14 Balatoasia lumbulu epeane tekeko, Pitana piileane oko ale wato, okone Pita yaluanembo toto, wanda okone bala epele weteyaepia. Epelewetewato, balato asia lumbanapene, wandakali amunguli pua pote lopeteainga taimane peke loto, Pita epoto,asia lombanga ateya leaipia.

15 Wanda okonemane wuane lea-kola,wandakali peteaini utupane-mane nimbakee wato lele leainipia. Wuane leai-kola,wanda okonemane enene pii leyo nayuloto, enene wete, Pita bala epo ateya leanetekeko, utupane-mane Pita moyo atalaneenjole oko epo atalua leainipia.

16 Utupane-mane wuane leaini tekeko,Pitato asia lomba oko peyo giau-giaulatawa atapo ya-kola, utupane-mane asialumbaini-pia. Asia lumbuto andeai-kola,Pita bala asia lombanga epo atea okoandoto, yakama moko andane mindileainipia. 17 Moko leai-kola, Pitatoutupane yakama pii lolaini loto, kinimomonga piyu, wua leaipia: Nambakatapusa anda okona paliyo-kola, AkaliAndane okomane namba tinga lo moto,kamaka atu epala. Wuane piya lo,yakamato Jemesapi, Kitisene wandakalitupapi, utupane pitaka lamai-yapapeleaipia. Wuane lalu, bala utupane tepaalu, yuu waka mindina peaipia.

18 Pea-kola, anate-lene upa pitane amiyanda yene tupamane andeai-kola, Pitabala katapusa anda okona napaleaipia.Napalea-kola, yakama moko andane weteloto, yakama teke-teke mindi tipa pikipuato, Pita anu piya yape leainipia. *19 Etoteto ami yanda yene minditupalamawuato, yakamato Pita aiya pulupulupa leane tekeko, utupane-mane Pitabalamindinga andanapeainipia. Pita andanapeai-kola, Etoteto ami yanda yene Pitaando ateaini utupane kosimi loto, akalimindimane utupane peyo ome leakaleleaipia. Wuane lalu, Etote bala Jutiyadisitiki oko tepa alu, Sisatiya tano okonapoto ateaipia.

Etote Bala Omeane Oko20 Wamba Taya tanepi, Saitone tanepi,

utupane-mane yuu Etoteto ando ateaneokona tawe tomo mo ateaini tekeko,matili Etoteto utupane towa yataka an-dane wete wato, tomo nameakale, jialeaipia. Wuane lea-kola, utupane pitaka-mane lapone tomo mia-makale nembototo, amunguli piyu, yuu Etote ateaneokona peainipia. Poto, utupane-maneEtotena anda ando ateane akali Balasatusalene oko towa pii ini loto, yakama nanimatowa yanda napene, tomo mialapa lala-pape leainipia. Wuane leai-kola, bala tanekatu lalu, kiŋi oko lamauwakale leaipa.

* 12:10: Ap 5:19 * 12:18: Ap 5:22-24

Page 266: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 12:21 263 Aposolo 13:1021 Wuane lea-kola, Etoteto wandakali

utupane epo amunguli peakale loto, otomindi yata wato, kiŋi-mane yati piyainitupa piyu, kiŋi pitiyaini toko okona pituto,pii kambua utupane lamawua ateaipia.22Pii utupane lamawua atea-kola, ole kam-buanga utupane-mane gitisa pii minditaimane laka puato, Etote bala mee yuuokona akali mindi ata napene, bala gotemindi gulo atoto, pii okone leya lakapeainipia.

23 Pii wuane laka peai okone ale wato,Etoteto namba gote mindi jia, yakamatoGotena gene oko laiyu lalapa lape-penetekeko, balato wuane naleaipia. Tene oko-nena, okone angi teke, Akali Andaneokonaenjolemindimane gole kambuawete Etotebalana ininga tumbi laya ya-kola, goleutupane-mane bala no ome laya yainipia.*

24 Etote bala omea-kola, Gotena piapeakali tupa yuu kambuanga poto, balanapii layene epene oko taimane lo tawe yoateainipia. * 25 Lo tawe yo ateai-kola,Banapasa, Solo-lamane Jutusaleme ato pi-ape pulane tupa pikoyo piyu, liyamba akaliJone gene mindi Maki lene oko towa atuAndiyoko tano okona peke leainipia. *

13Banapasa, Solo-la, Okonelapo Peakale

Leaini Oko1 Wamba gapomane ando atalane akali

Etote okona angini, ayiane-la, okonelapo-mane Manaini bala liyambana andopanegulo mo mondo peapele akali okone balaEtotena amene gulo ateaipia. Akali Man-aini okonepi, Simiyone gene mindi Niketelene okopi, Saitini tano okona tane Lusias-api, Banapasapi, Solopi, akali utupane po-topesa akali yandopi, tisa yandopi, mindiatoto, Andiyoko tano okona sosa okomoyoateainipia.

2 Alu mindi Andiyoko sosa okona wan-dakali peteaini tupamane oto mindi tomonanene atamakale lalu, Akali Andane okolotu lo ateainipia. Lotu lo ateai-kola,Oli Sipitisa okomane utupane lamawuato,Banapasa, Solo-la, okonelapo-mane nam-bana piape oko pingeakale loto, nambatoakali okonelapo ee lo mewane-ko. Akaliokonelapo-mane nambana piape okone

peakale lalapa leaipia. * 3Wuane lea-kola,oto mindi utupane-mane tomo naneneatalu, pote loto, akali okone-lapona kawa-nenga kini yata wato, Gotena piape okonepulu peakale leainipia. *

Banapasa, Solo-la, Okonelapo SaipatasaYuu Okona Peapele Oko

4 Oli Sipitisa okomane Banapasa, Solo-la, liyamba peakale lea-kola, liyambapoto, Selusia tano okona kili leapilipia.Kili lalu, liyamba sipi mindina pitiyu,ipa tombenenga yuu ailene Saipatasaokona peapilipia. 5 Sipi okone yuu aileneSaipatasa okona tano Salamisa okonapeakaiyu lea-kola, akali okonelapo-maneJuta yamena lotu anda ateane tupanapoto,Gotena pii oko lamawua ateapili-pia. Piilamawua ateapi-kola, Jone Makito akaliokonelapo moyo piape pua ateaipia. *

6 Akali utupane ailene Saipatasaokonena epoko pua atoto, Paposa tanookona peakaiyu loto andeai-kola, Jutayame akali Banjisasa lene mindi tanookonena ateaipia. Akali okone balaowato potopesa akali mindi atoto, posinipua atalaepia. 7 Bala ailene Saipatasaokona gapomane akali kawane SenjiasaPalusa oko towa atu atalaepia. SenjiasaPalusa bala mana andene akali mindiateaipia. Balato Gotena pii oko ale wakalenembo toto, Banapasa, Solo-la, okonelapoepeakale leaipia.

8 Balato wuane leane tekeko, gapomaneakali kawane Senjiasa Palusa oko balaGotena pii oko ale wato, Jisasa lo bilipilolane nembo toto, posini piyane akaliBanjisasato Banapasa, Solo-la, okonelapo-mane Gotena pii oko Senjiasa Palusa lamainapeakale, jia leaipia. Akali Banjisasa oko-nena gene mindi Gitiki pii loto, Elimasalalainipia. 9 Elimasato jia leane tekeko,Oli Sipitisa oko akali Solo gene mindi Pololene okonenga epo tumbi lea-kola, bal-ato Elimasa andapeyo yoto, pii mindi balalamai-yaepia.

10 Pii okone bala lamawuato, manakoo yame pitaka nimbanga tumbi la-tane eya-kola, nimbato owato pii loto,wandakali yangone tupa minakasa aleneleaipia. Nimbato mana tika-pene tupapitaka towa yanda pimawuato, Akali An-dane okona asini tika-pene tupa minukoyalene. Nimbato mana koo utupane

* 12:23: Dan 5:20 * 12:24: Ais 55:11 * 12:25: Ap 11:29-30; 15:37 * 13:2: Ap 9:15-16 * 13:3: Ap 6:6* 13:5: Ap 12:12; 15:39

Page 267: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 13:11 264 Aposolo 13:23tepa wakale nembo natene, mee watominu atalene okonemane nimba Satanenaandopane gulo atele.

11 Tene okonena, andipa Akali Andaneokona kii tai-lene okomane nimba minukoyola-kola, nimba lee koo gulo atoto,oto kambua minditupa nai oko anda na-pulupele leaipia. Poloto wuane lea-kola,okone angi teke, mole yale mindimaneElimasana lene oko ombo ya-kola, undupilamangua yaepia. Wuane pea-kola, balaleemumuatoto, kii-manemina anda-andapua epoko puato, wandakali mindimanebala kii minuto, asia andawa leakale loto,aiya pua ateaipia. * 12 Akali Andane oko-mane Elimasa balanga wuane pea-kola,gapomane akali kawane okomane manaokone andoto, Akali Andane okona piileapili oko ale wato, enenewete ya lo bilipileaipia.

Polo, Banapasa-la, Okonelapo AndiyokoTano Okona Peapili Oko

13 Okone angi, Polopi, bala towa atuepoko pua ateaini akali tupapi, utupanesipi mindina pitiyu, Paposa tano oko tepaalu, peainipia. Poto, utupane Pambilia po-topinjia okona tano Peka okona peakaiyuleai-kola, Jone Maki bala akali utupaneawua tepa alu, Jutusaleme peke leaipia.* 14 Peke lea-kola, Polopi, akali wakatupa bala towa atu Peka tano tepa alupoto, Pisitiya disitiki okona tano Andiyokookona peakaiyu leainipia. Tano okonenaatoto, Sambasa-angi utupane yakama Jutayamena lotu anda okona kolandaka lotopeteaini-pia.

15 Lotu lo peteai-kola, akali mindimaneGotena pii wamba Mosesapi, potopesaakali tupapi, utupane-mane pepa peyoyaini tupana minditupa dii leaipia. Piiutupane dii lokoyo pea-kola, lotu andaoko ando atalaini akali tupana mindi-mane Polopi, bala towa atu peteaini akalitupapi, utupane ateainga poto, ameneyame, yakamana mindimane wandakalipeteyai tupana bilipi mo tai layawa, piimindi lamauwakale nembo teando, lamai-yapape leaipia.

16 Wuane lea-kola, Polo bala ika loto,wandakali peteaini tupamane pii nalene,

mee alewa ateakale loto, balato kini-mane makande puato, Isatale tane wan-dakalipi, Gote yuku amawua lotu lo ata-laini wandakali yamewaka tupapi, yakam-ato ale alapape leaipia. 17 Wamba Isa-tale tane wandakali tupana Gote okomanenanimana yumbane tupa balana yameateakale leaipia. Matili utupane Isipi yuuokona ateai-angi, balato wandakali utu-pane yame andane mindi gulaya alu, bal-ana tai-lene okomane utupane Isipi yuuoko tepa yakale lalu, atu epeaipia. *

18 Epoto, mali paiyasa tukumindi tupawandakali napalene yuu okona atoto,wandakali utupane-mane atapene tenemo ateaini tekeko, balato kenda-peneokone awua atoto, utupanemoyo ateaipia.* 19 Balato utupane moyo atoto, Ke-nane yuu okona wandakali yame yanasapaleaini tupa peyo watoto, yuu okoneIsatale tanena yuu tene gulo yakale lo,yakama mayaepia. *

20 Wamba Isatale tane wandakali tupaIsipi yuu okona peaini oto okona atoto,mali andete tukumindinga paiyasa yautupa pea-kola, Goteto jasa mindimane Isa-tale tane tupa ando ateakale lo makimilaka peaipia. Makimi laka pea-kola, utu-pane yakama mindiki-mindiki lo Isataletane wandakali tupa ando atama pulu, po-topesa akali Samuale ateane gii okona giauleainipia. *

21 Okone angi, Isatale yame wandakaliutupane-mane kiŋi mindi gii loto, Gotelo tee leai-kola, Goteto Benjamene yameokona akali Kisa iwanane Solo lene okoutupanena kiŋi ateakale lea. Bala ateakalelea-kola, Solo bala mali paiyasa tukumindikiŋi atoto, Isatale tane wandakali tupaando ateaipia. * 22 Atea-kola, matili Solobala kiŋi ata napeakale nembo toto, Gotetowandakali tupa lamawuato, nambato pi-ape pipe lolowa tupa pitaka pulupeya akalimindi aiya pua atauwa-ko. Jesi iwananeDapitito wuane pulupeya lo andoto, nam-bato bala epele eyo leaipia. Wuane lalu,Goteto Dapiti bala Isatale tane wandakalitupana kiŋi ateakale leaipia. *

23 Bala kiŋi ateakale loto, Gotetopotomisa pii mindi lo yata wato, nambatoakali Dapiti yame okona mandiyene

* 13:11: Ap 9:8 * 13:13: Ap 15:38 * 13:17: Ek 1:7; 6:6; 12:51 * 13:18: Nam 14:34; Lo 1:31 * 13:19:Lo 7:1; Jas 14:1 * 13:20: Akal 2:16; 1Sa 3:20 * 13:21: 1Sa 8:5,19; 10:20-24 * 13:22: 1Sa 13:14; 16:12; Sam89:20

Page 268: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 13:24 265 Aposolo 13:37tupana mandiyene mindimane yakamamolo-peke lolo epeakale lokale leaipia.Wuane lalu, matili balato potomisapii leane pua puato, wandakali molo-peke lolane akali Jisasa bala Isatale tanewandakali tupanga epeakale leaipia. *24 Jisasato balana piape oko bulupanetewa pita naenenga, ipa peya-maiyaneakali Joneto Isatale tane wandakali tupalamawuato, yakama pitaka yamapanepeke loto, ipa mialapa lo pii lamawuaateaipia. *

25 Matili Joneto balana piape okonepikoyo puyale atoto, pii mindi wandakalitupa tipa puato, yakamato namba akaliapi ya lo nembo teyaipe leaipia. Nambayakama molo-peke lolane akali oko jia.Bala matili epolopeya. Bala akali epenewete mindi ateya. Tene okonena, nambaakali gene nayene okomane balana suu keeokona eyaka tita nalape-pene leaipia. *

26 Apatakame yamena mandiyenetupapi, Gote yuku amawua lotu lo atalainiyame wandakali waka tupapi, yakamapitaka nalipana amene imalini yameateyai. Jisasato wandakali tupa molo-peke lolo epolopeya loto, wamba Gotetopotopesa akali minditupa-mane nanimalangulu epeakale leaipia. 27 Sambasa dindilo Gotena piape akali tupamane potopesaakali utupanena pii pepa peleaini tupa diileai-kola, wandakali Jutusaleme atalainitupapi, utupanena akali kawane tupapi,utupane-mane pii utupane ale watoteke, pii utupanena tene tupa tatakeyainipia. Utupane-mane tatake wato,Jisasato wandakali molo-peke lolo epeanenembo natene, bala kosimi loto, balaomeakale leainipia. Bala omeakale leainiokonemane potopesa akali tupamane piiwamba pepa peleaini okone enene gulayayainipia.

28Utupane-mane bala kosimi loto, peyoome lolane tene mindi balanga ata napeyalo andeaini tekeko, utupane-mane Pailatelamawuato, Jisasa peyo ome laa leainipia.* 29 Wuane lalu, wamba potopesa akalitupamane pii pepa peyoto, wandakaliutupane-mane Jisasa balanga wua pulu-peyai lo pepa peleaini tupa pitaka piyiakeleainipia. Piyiake leai-kola, matili bala ita

malamandanga yukatane ateane oko yu-unga mo tepa wato, akali lapo-mane balamali peapilipia. * 30 Mali peapili tekeko,Goteto Jisasa malinga ika laya yaepia.

31 Goteto bala malinga ika laya ya-kola,wandakali wamba bala towa atu Galili dis-itiki oko tepa alu Jutusaleme peaini tu-pamane bala andeakale loto, ole kam-buanga Jisasato bala tane wandakali utu-panenga mo pana aka peaipia. Wuanepea-kola, ole kambuanga utupane-manebala andoto, andipa wandakali utupane-mane Juta yame wandakali tupa lamawu-ato, wamba Jisasa bala wua peane lalaini.*

32-33Buku Sama okona soŋo lapone oko-mane loto, andipa namba nimbana Ayianeateyo-kola, nimba nambana iwanane atelelayene eya. Ayiane Goteto Jisasa lamawu-ato, wuane lolopeya loto, wamba Gotetonanimana yumbane tupanga potomisa piiokone lamai-yaepia. Andipa Goteto Jisasamalinga ika laya yane okonemane po-tomisa pii okone enene gulaya yane okoandoto, nanimato Gotena pii layene epeneoko yakama langeyama. *

34-35 Dee, akali mindimane pii mindiGote lamaiyane oko Olo Tesamene bukuSama okona wua layene eya teke: Akaliepene wete okomane nimbana piapepingeakale lo makimi lalu, nimbato balayo tameakale lo ando konda napulupelelayene eya. Dee, Gotena pii layeneOlo Tesamene okona pepa pelene eyamindina Goteto wua leya: Nambatowamba kiŋi Dapiti towa potomisa piimindi loto, minditaka epene wete tupabala mauwakale lewane tupa andipayakama gukale layene eya. Wuane layeneeya pua teke, Goteto Jisasa malinga ikalaya ya-kola, bala malinga peke loto,tamua napulu-peya. *

36 Anu peakale nambato wuane leyope.Wamba Dapitito Gotena nembo-tene okowato minu atoto, balana yame tupa moyopiape pua atalu, omeaipia. Omea-kola,balana yumbane tupa mali pitane ateneyuu okona wandakali-mane bala malipeai-kola, balana umbaini oko tameaipia.37 Dapitina umbaini oko tameane tekeko,Goteto Jisasamalinga ika laya ya-kola, balatamua napeaipia.

* 13:23: 2Sa 7:12-16 * 13:24: Mt 3:1-4 * 13:25: Jo 1:20,26-27 * 13:28: Mt 27:22-23 * 13:29: Mt27:59-60 * 13:31: Ap 1:2-3,8 * 13:32-33: Sam 2:7 * 13:34-35: Ais 55:3; Sam 16:10

Page 269: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 13:38-39 266 Aposolo 13:5038-39 Amene imalini yame, yakamato pii

okone wayumane nembo talapale loto,nambato pii mindi yakama langeyo. Nan-imana mana koo tupa pitaka-mane nan-ima andi latane atema-kola, Goteto looMosesangamayane tupamane katulo nan-ima tita lo moto, wandakali nanima tika-pene gulaya nayane. Jia. Wuane tekeko,akali Jisasa okomane bala lo bilipi lenewandakali pitakana koo tene tupa apoto,yakama tita lo moto, wandakali tika-peneateyai lalane lo yakamato nembo talapape.*

40-41 Tene okonena, wamba Potopesaakali tupamane wua leainipia: Goteto piimindi leane oko loto, nambato piape wakamindi-pene mindi yakama tombenengapua ateyo layene eya. Wandakali mindi-mane Gotena pii okone bilipi loto, Gotetopiape okone peya lo lamba lalaini wan-dakali yakama langeando, yakamato bal-ana pii okone bilipi nalolo-peyaiko. Bilipina-lolaini wandakali yakamato Goteto pi-ape pua ateya okone andoto, moko loto,omalapape. Wamba potopesa akali tu-pamane wuane leaini okonena, andipaateyai wandakali yakamato bilipi naleneatolai-kola, kenda-pene okone yakamangaepolane. Waiwa ando atalapape. Polotowuane leaipia. *

42 Poloto pii utupane lokoyo piyu,Banapasa towa atu kamaka poyalepeapi-kola, balana pii alewa peteainiwandakali tupamane akali okonelapolamawuato, Sambasa mindi epola okona,liyambato pii okonena minditupa wetetetako pua langulu ipulupape leainipia.43Wuane lalu, lotu lokoyo piyu, wandakalipeteaini tupa lotu anda oko tepa wato,kamaka peainipia. Poto, Juta yamewandakalipi, yame waka wandakaliminditupa Juta yamena mana tupa pitakawato minuto, lotu lo atalaini wandakalitupapi, utupanena kambua minditupaPolo, Banapasa-la, okonelapo peapiliokona watama peainipia. Watama peai-kola, okonelapo-mane wandakali utupanemana lamawuato, Goteto yakama ondowato, mee moyo atalane nembo tatawaatalapape leapilipia.

44 Sambasa mindoko epea-kola, PolotoGotena pii oko langeakale loto, tano oko-nena tane wandakali tupa pitaka epo

amunguli peainipia. 45 Wandakali kam-bua epo amunguli peaini utupane an-doto, Juta yame wandakali tupamane Polotowa apiangu puato, balato pii kopetaleya loto, bala ando lamba leainipia.46 Lamba leai-kola, Polo, Banapasa-la,liyambato yuku naene, wua leapilipia:Nalipato Gotena pii oko Juta yame wan-dakali yakama ini bulupane langipe-penegulea-kola, langepa tekeko, yakamato koopiyaini mambele, yakama tane saka at-apowa ata napene, yuu koo okona pupe-pene gulo atoto, Gotena pii okone alenaene, masia maiyaini. Tene okonena,nalipato Gotena pii oko Juta yame wan-dakali yakama dee lapone langi napene,wandakali yame waka tupa lamaipakale. *

47 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, nambato yuu eya tupa pitakanawandakali palu pula tupa molo-pekelokale nembo teyo. Tene okonena,nimbato nambana pii layene epene okolamaula nembo toto, nambato nimbawandakali tupana ale tii-pene gulo atolaloto, nimba ate laya ewa. WambaAkali Andane okomane wuane lea-kola,nalipato balana pii okone nembo toto,Gotena pii oko wandakali yame wakatupa lamaipakale. Polo, Banapasa-lamanewuane leapilipia. *

48 Wuane leapi-kola, wandakali yamewaka ateaini tupamane pii okone ale alu,wandakali wamba Goteto saka atapowaateakale leane tupamane Akali Andaneoko lo bilipi leainipia. Bilipi loto, epelewete wato, balana pii okone epene weteeya lo laiyu leainipia. 49 Akali Andane okolo bilipi lalu, wandakali utupane yakamapotopinjia okona yuu aŋako tupa pitakanapuu toko loto, Akali Andane okona pii okolo tawe yainipia.

50 Utupane-mane wuane peaini tekeko,Juta yamena akali kawane tupamaneyakamana lotu lo pitiyaini wanda geneyene tupapi, tano okona akali kawanetupapi, utupane lamawuato, yakamatokenda-pene andane tupa Polo, Banapasa-la, okone-laponga maiki piyapa leainipia.Wuane leai-kola, wandakali utupane-mane kenda-pene andane tupa Polo,Banapasa-la, okone-laponga maiki puato,akali okonelapo yakamana tano okonenaata napeakale lo peyo wateainipia.

* 13:38-39: Lom 10:1-4 * 13:40-41: Ip 1:5 * 13:46: Ap 3:26; 18:6 * 13:47: Ais 49:6

Page 270: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 13:51 267 Aposolo 14:1351 Peyo wateai-kola, koo tene yaka-

manga yane tupa andeakale loto,Polo Banapasa-la, okonelapo-manekokoli mindi puato, liyambana kenengakangalamu ateane tupa tanda lo tepamaiyu, liyamba Andiyoko tano oko tepawato, Aikoniame tano okona peapilipia.* 52 Liyamba Andiyoko tepa alu peapilitekeko, Oli Sipitisa oko Jisasa lo bilipi lenewandakali tupanga epo tumbi latane atea-kola, utupane-mane epelewa ateainipia.

14Aikoniame Tano Okona Atoto, Piape

Peapili Oko1 Polo, Banapasa-lamane wamba

Andiyoko tano okona atoto, Gotenapiape peapili pua teke puato, liyambaAikoniame tano okona atoto, Juta yamenalotu anda okona kolandaka loto, Gotenapii oko lamai-yapilipia. Pii kuai lowete lamaiyapi-kola, Juta yamepi, Gitikiyamepi, yame okone-lapona wandakalikambua-mane Jisasa lo bilipi leainipia.2 Kambua-mane bilipi leaini tekeko, Jisasalo bilipi naleaini Juta yame wandakalitupamane wandakali yame waka tupananembo-tene koo mindi mina ika leai-kola, utupane-mane Jisasa lo bilipi lenewandakali tupa towa embowa ateainipia.

3 Utupane-mane embowa ateainitekeko, Polo, Banapasa-la, liyamba yukunaene, satete kambuanga Aikoniametano okona atoto, Akali Andane okomanewandakali tupa ondo wato, mee moyalanelo wandakali tupa pii lamawua ateapili-pia. Pii lamawua ateapele okone enene loandawa loto, Akali Andane okomane akaliokone-lapona kininga metekolo piapewaka mindi-pene tupa peaipia. *

4Akali okonemanewuane peane tekeko,Aikoniame tano okonena wandakali tupayapu lo lapo peainipia. Minditupa-maneaposolo akali okonelapo epele yai-kola,minditupa-mane Juta yame oko epelewato, akali okonelapo embo yainipia.5Matili Juta yamepi, wandakali yamewakatupapi, utupanena akali kawane tupapi,utupane-mane Polo, Banapasa-la minuto,ana-mane peyo ome lamakale leainipia. *

6 Wuane leai-kola, akali okonelapo-mane pii okone ale wato, Laikonia

disitiki okona palaka poto, ateapili-pia. Okonelapo-mane disitiki okonenaatoto, Depi tano okopi, Lisata tano okopi,dee tano okone-lapona yuu mandakagulo yane tupapi, utupanena epoko puaateapili-pia. 7 Yuu utupanena epokopua atoto, okonelapo-mane Gotena piilayene epene okowandakali tupa lamawuaateapili-pia.

Lisata Tano Okona Atoto, Piape PeapiliOko

8 Lisata tano okona akali kee koo mindipeteaipia. Akali okone bala angini-manemandeane-angi kee koyene mandea-kola,alu mindikipi mindi bala asini epoko na-piyaepia. 9 Alu mindi Poloto Gotena piioko wandakali tupanga lamawua atea-kola, akali kee koo okonemane balana piiokone alewa peteaipia. Alewa petea-kola,Poloto bala andatawa yoto, akali okone-mane Jisasa lo bilipi leya okomane balanakene koo oko katulo mo kuai laya olopeyalo andeaipia.

10 Andoto, Poloto pii taimane loto,nimba ika loto, nimbana kene okolapo tikapua ata leaipia. Wuane lea-kola, akaliokone bala taimane ika lo atoto, asiniepoko peaipia. 11 Epoko pea-kola, wan-dakali kambua amunguli pua ateaini tupa-mane piape tai-lene Poloto peane okoneandeainipia. Andoto, Laikonia pii loto,nanimana gote Emesa, Susa-la, okonelapoati kenga atalu, wandakali enene gu-loto, nanima ateyamanga epeyapi lo piitaimane leainipia. *

12Wuane lalu, wandakali utupane-maneandeai-kola, Polo bala akali kawane okoatoto, pii kambua lalae-ya lo andeaini-pia.Andoto, utupane-mane bala gote Emesalene oko ateya lalu, Banapasa bala goteSusa lene oko ateya leainipia.

13 Tano okonena lome asia lombakamaka ongane owato gote Susa leneokona lotu anda mindi atalaepia. Owatogote Susa lene okonena pitisa akali okopi,wandakali ateaini tupapi, utupane-manePolo, Banapasa-la, liyamba nanimanagote okonelapo ateyapi loto, opa mindimaimakale nembo teainipia. Wuanenembo toto, pitisa akali okonemane lomeasia lomba ongane yia bulumako maipaminditupa atu epoto, ita dini yati-peneminditupa awua epeaipia.

* 13:51: Mt 10:14; Ap 18:6 * 14:3: Mk 16:20; Ip 2:3-4 * 14:5: Ap 14:19 * 14:11: Ap 28:5-6

Page 271: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 14:14 268 Aposolo 14:2614 Utupane-mane Polo, Banapasa-la,

okonelapo opa mauyale epeaini tekeko,wuane peyai lene oko ale wato, akaliokonelapo liyamba mini kenda wato,liyambana singilisa peapili okolapo minuliti leapilipia. Wuane piyu, liyambawandakali kambua epo amunguli peainitupana tombenenga tailo epo atoto,pii taimane wua leapilipia. 15 Ameneyame, nalipa akali enene yakama ateyaiokonepene teke ateyapa-ko. Anu peakaleyakamato nalipa opa guyale yia bulumakoutupane atu epeyaipe. Gote sakaateya okomane yuupi, ati kengapi, ipasolewatapi, utupanena eya tupa pitakayakale lea-kola, yainipia. Balato wuanepeane okonena, yakamato owato gotetupa opa maiyaini mana oko angini mindijia. Yakamato mana okone awua tepa alu,yamapane peke loto, Gote saka ateya okolo bilipi lalapape. *

16Enene, wamba yumbane tupa ateaini-angi, wandakali yame ateaini tupamaneyakama tanena mana tupa wato minuateai-kola, Goteto andoto, utupane-manewuane peakale lo ando konda yaepia. *17 Wamba Goteto wuane peane tekeko,bala ata too pua ata napeaipia. Jia. Oledindi lo Gote bala ateyo lo mo pana wato,balato yakama towa mana epene tupaminu atalane. Balato kingi ati kengaato epeakale lalane okomane tomo epenekambua tupa ee tupana ika laya alane.Tomo kambua giyu, balato yakamanaminiyamapa-la mo epele piya alane leapilipia.*

18Aposolo akali okonelapo-manewuaneleapili tekeko, utupane-mane liyamba loopamawuayale peaini okone konda yakaleloto, aiya wete wato, jia leapilipia. 19 Polo,Banapasa-lamanewuane leapi-kola, matiliJuta yamewandakali minditupa Andiyoko,Aikoniame-la, tano okone-lapona atoto,Lisata tano okona epeainipia. Epoto,utupane-mane wandakali kambua tupananembo-tene mina ika leai-kola, Polo ana-mane peleaini-pia. Peyalu, bala omalayanembo toto, balana umbaini oko kilau loawua poto, tano okonena kamaka yata alupeainipia. *

20 Utupane-mane wuane peaini tekeko,Jisasa lo bilipi lene wandakali tupa Polo

peya-yene yane ongane epoto, bala atomapu peai-kola, Polo bala lee toto, ikalalu, tano okonena peke leaipia. Peke lalu,anate-lene Polo, Banapasa-la, liyambaLisata tano oko tepa alu, Depi tano okonapeapilipia.

Polo, Banapasa-la, Liyamba AndiyokoTano Okona Peke Leapili Oko

21 Depi tano okona poto, liyambatoGotena pii layene epene oko tano oko-nena tane wandakali tupa lamaiyapi-kola,wandakali kambua-mane Jisasa lo bilipileainipia. Bilipi leai-kola, matili liyambaLisatapi, Aikoniamepi, Andiyokopi, tanoutupanena peke leainipia. 22 Tano utupa-nena peke loto, liyambato Jisasa lo bilipilene wandakali ateaini tupa lamawuato,nanimato wamba ini kenda-pene kam-bua awua atalu, matili nanima Gotenayuu epene okona katulo polo-peyamaleapilipia. Wuane lalu, okonelapo-manewandakali utupanena bilipi oko minu tailaya wato, utupane-mane Jisasa bilipileyama nayu leakale leapilipia. *

23 Wuane lalu, okonelapo-mane Gotelo nembo toto, tomo nanene atalu, akaliesamane minditupa-mane sosa ateaini tu-pana mindiki-mindiki lo ando ateakale lomakimi leainipia. Makimi lalu, liyambatopote loto, Akali Andane okomane balalo bilipi lene wandakali tupa moyo andoateakale loto, utupane balana kininga tepayapilipia. 24Wuane piyu, Polo, Banapasa-la, liyamba Pisitiya disitiki okona asinipoto, Pambilia potopinjia okona peakaiyuleapilipia. 25Potopinjia okonena tano Pekalene okona poto, liyambato Gotena piiokowandakali ateaini tupa lamaiyu, matiliAtalia tano okona kili leapilipia.

26 Tano okonena kili lalu, liyamba sipimindina pitiyu, Andiyoko tano okonapeapilipia. Wamba Polo, Banapasa-la,liyamba Andiyoko tano okonena ateapi-kola, Kitisene wandakali tupamane poteloto, Gote nimbato akali okolapo ondowato, moyo atape leainipia. Wuane lalu,wandakali utupane-mane akali okonelapoGotena kininga yata wato, okonelapo-mane Gotena piape pulu peakale leainipia.Andipa akali okonelapo-mane Gotena pi-ape minditupa piyu, Andiyoko tano oko-nena peke leapilipia. *

* 14:15: Ap 10:26; Sam 146:6 * 14:16: Ap 17:30-31 * 14:17: Jet 5:24 * 14:19: Ap 17:13; 2Ko 11:25-26* 14:22: Ap 15:32; 1Tes 3:1-4 * 14:26: Ap 13:1-2

Page 272: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 14:27 269 Aposolo 15:10-1127 Peke lalu, Polo, Banapasa-lamane

Andiyoko sosa okona wandakali tupa epoamunguli peakale lalu, liyambato wan-dakali utupane lamawuato, Goteto wan-dakali yame waka tupamane Jisasa lobilipi leakale loto, asini lumbu tepa ya-kola, utupane-mane bilipi leaini leapilipia.Wuane loto, Goteto liyamba towa atuatoto, piape wua peane lo lamai-yapilipia.* 28 Liyambato pii utupane wandakalitupa lamaiyu, Andiyoko tane Kitisene tupatowa atu ana kambua ateapili-pia.

15Jutusaleme Sosa Okona Amunguli Peaini

Oko1 Polo, Banapasa-la, liyamba Andiyoko

tano okona ateapi-kola, akali minditupaJutiya disitiki okona ato epeainipia. Epoto,utupane-mane Andiyoko tane Kitisenetupa mana lamawuato, wamba Mosesatomana mindi yata wato, yakama akali tu-pamane yakamana yala-pene umbaini okokatu apialapape leaipia. Mosesato manaokone yata yaneko. Andipa yakamatomana okone wato mina napeaindo, Gotetoyakama molo-peke nalolo-peya leainipia.*

2 Wuane leai-kola, Polo, Banapasa-la,liyamba yataka wato, utupane towa piiyanda andane mindi pimawua ateapele-pia. Pii yanda pua ateapi-kola, Kitisenewandakali tupamane yakamana akaliminditupa yapa lo moto, yakama Polo,Banapasa-la towa Jutusaleme yuu okonapulupape leainipia. Poto, Jutusaleme sosaokona akali kawanepi, aposolo akalipi,utupane towa amunguli puato, Jutiya tanetupa towa pii yanda pua ateyama okone lotika piyapape leainipia. *

3 Pii okone lo tika pulu peakale leai-kola, akali utupane yakama Jutusalemepoyale, Pinisia, Samatiya-la, disitiki oko-lapona asini peainipia. Poto, utupane-mane disitiki okone-lapona Kitisene wan-dakali tupa lamawuato, Goteto wandakaliyamewaka tupanayamapanemo lawapip-iane lo lamaima teke peainipia. Wuane lolamaima peai-kola, disitiki okone-laponaKitisene wandakali ateaini tupamane piiokone ale wato, epele wete yainipia.

4Andiyoko tano okona ato akali epeainiutupane yakama Jutusaleme peakaiyu

leai-kola, Jutusaleme sosa okona Kitisenewandakali tupapi, sosa okonena akalikawane tupapi, aposolo akali tupapi,utupane pitaka-mane akali epeainiutupane yakama wayu wete epalaiya lolameainipia. Lameai-kola, Polo, Banapasa-la, liyambato Gote bala nalipa towa atuatoto, piape wua peane lo lamai-yapilipia.*

5 Wuane lo lamai-yapili tekeko, Pata-sai yame okona Kitisene akali minditupa-mane pii okone ale wato, ika loto, wan-dakali yame waka utupane yakama nan-imana sosa okona tako pulu ipumakalenembo teaindo, yakamato akali utupa-nena yala-pene umbaini oko katu apoto,Mosesato loo yata yane tupa wato minuateakale lo lamaipe-pene leainipia.

6Wuane leai-kola, aposolo akali tupapi,sosa okona akali kawane tupapi, utupane-mane pii okone lo tika puyale amungulipeainipia. 7 Amunguli puato, utupane-mane pii kambua loto, pii yanda puapeteai-kola, Pita bala ika lo atoto, piimindileane oko loto, amene yame, wandakaliyame waka tupamane Gotena pii layeneepene oko ale wato, bilipi leakale nembototo, wamba Goteto balana piape pu-lane tupa tale puato, nambato balana piiokone wandakali utupane lamawua atolaloto, balato namba yapa lo meane okoneyakamato nembo teyai okoni leaipia. *

8-9 Goteto nanima Juta yame wandakalitupanga mana mindi wato minalu, wan-dakali yame waka tupanga mana wakamindi wato minalu, napiyane. Jia. BalatoOli Sipitisa oko nanima Juta yame wan-dakali tupanga geane, wuane pua tekewandakali yame waka tupapi mayane.Wandakali pitakana nembo-tene oko an-dalaneGote okomanewuanepeaneokone-mane balato wandakali yame waka tupamolo-peke lokale lo andawa leane. Wan-dakali yame waka utupane-mane Jisasa lobilipi leyai oko andoto, balato utupanenakoo tupa apoto, balana wenonga utupanekalato nayene ateakale laya yane. *

10-11 Goteto mana okone wato minuto,wandakali yame waka utupane molo-pekeleane. Wuane pua teke nanima Jutayamena yumbane ateaini tupamanepi,nanimatopi, mana Mosesato yata yane

* 14:27: Ap 15:4,12 * 15:1: Ga 5:2-6 * 15:2: Ga 2:1-3 * 15:4: Ap 14:27 * 15:7: Ap 10:1-43 * 15:8-9:Ap 10:44; 11:15

Page 273: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 15:12 270 Aposolo 15:24tupa katulo tika pua wato mina napema-kola, Akali Andane Jisasa Kataisato nan-ima ondowa moyoto, molo-peke leane lobilipi leyama. Okone bilipi loto teke,anu peakale yakamato andipa kenda-penemindi wandakali yame waka tupanga yatawato, utupane-mane mana Mosesato yatayane tupa kuai lo wato mineakale leyaiokonemane Gote minu mandeke peyaipe.*

12 Pitato wuane lea-kola, wandakalikambua amunguli pua peteaini utupane-mane pii mindi naleainipia. Pii mindinaleai-kola, Polo, Banapasa-la, okonelapo-mane wandakali yame waka tupanatombenga nalipana kininga Gotetometekolo piape andane tupa wua peanelo pii temane minditupa lamai-yapilipia.13 Polo, Banapasa-la, okonelapo-manepii okone lokoyo peapi-kola, Jemesatowua leaipia: Amene yame, nambato piimindi leyo oko yakamato ale alapape. *14 Wandakali yame waka ateyai tupanawandakali minditupa Gotena yameguleakale loto, Goteto wandakali utupanewamba ini lamolo epeane lo, SaimonePitato yakama langiya.

15 Wamba potopesa akali tupamanepii okonepene teke mindi pepa peleaini-pia. 16-18 Pepa okonemane Akali An-dane Gotena pii mindi loto, Dapiti yameoko sele anda mindi lai loto, patakapeyatane atalane okonepene gulo ateyaleaipia. Dapiti yame okonepene guloateya-kola, wandakali yame waka tupanambana yame wandakali ateakale lataewane tupapitaka-maneAkali Andaneokoaiya peakale nembo teyo. Wuane nembototo, matili namba epo peke loto, Dapitiyame okona anda okone waa pulu-pekeloto, sele anda okonena minditaka koyenetupa nambato dee lapone waa pulu-pekelokale teke. Wamba wete Akali Andaneokomane matili wuane pukale leane lopepa pelene eya. * 19 Tene okonena, Gotelo bilipi loto, yamapane peke leaini wan-dakali yame waka utupanenga nanimatokenda-pene andane mai napimakale. Jia.

20-21 Wamba wete atama ipulu, otoandipa ateyama okona giau loto, Sambasadindi lo tano eyai tupa pitakana Juta yame-mane Mosesana pii pepa pelene eya okodii lalaini. Dii lalu, balana pii layene oko

wandakali tupa lamawuato, mana mindi-tupa mina napiyapape lalaini nembo toto,nanimato wandakali yame waka tupanapepa peyoto, wua lamakale: Wandakali-mane owato gote tupa lo opa maiyenetomo tupa Gotena leenga kalato ateneguleya okonena, yakamato tomo utu-pane naa na-piyapape. Pamuku napiyape.Tundupa naa na-piyapape. Dee, koa ekapi,ema-pene yame wakapi, utupane non-gonga omene tupana tundupa piti-pataokonepene tupa naa na-piyapape. Manautupanewatomina na-piyapape loto, nan-imato wandakali yame waka tupana pepapeyo pee lamakale. Jemesato wuaneleaipia. *

Wandakali YameWakaTupanaPepa PeyoPee Leaini Oko

22 Jemesato wuane lea-kola, aposoloakali tupapi, sosa okona akali kawanetupapi, sosa okona wandakali amungulipua peteaini tupapi, utupane pitaka-maneloto, nanimato akali lapo yapa lo moto,Polo, Banapasa-la, okonelapo towa atuAndiyoko tano okona peakale lamakaleleainipia. Wuane loto, utupane-maneandeai-kola, Jutasa balana genemindi Bas-apasa lene okola, Sailasa-la, okonelapo Ki-tisene wandakali ateaini utupanena akalikawane gulo ateapi oko andeaini-pia. An-doto, utupane-mane akali okonelapo Polo,Banapasa-la towa Andiyoko yuu okonapeakale leainipia.

23 Akali utupane peakale loto, utupane-mane pepa mindi peyoto, Sailasa, Jutasa-la, akali okonelapo-mane pepa okoneawua peakale leainipia. Pepa okone pey-oto, utupane-mane wua leainipia: Nan-ima aposolo akalipi, akali kawanepi, yaka-mana amene tupa ateyama. Andiyokotano okopi, Sitiya potopinjia okopi, Silisiapotopinjia okopi, utupanena wandakaliyame waka Kitisene tupa yakama nani-mana amene tupa ateyai-kola, nanimatoyakamana pepa oko peyo epe loto, yakamapitaka kuai lo atalapape leyama.

24 Wamba nanimana akali minditupa-mane pii minditupa yakama languato,yakamana nembo-tene tupa minu keeyaini okonena, yakama anu pimape lotatake aka pua ateyai lene oko nanimatoale ema. Akali utupane-mane wuane

* 15:10-11: Mt 11:29-30; Ga 2:14-16; 3:10-12; Ep 2:5-10 * 15:13: Ga 2:7-10 * 15:16-18: Emo 9:11-12* 15:20-21: Ek 34:15-17; Pit 17:10-16

Page 274: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 15:25-27 271 Aposolo 15:41peaini tekeko, nanimato akali utupaneyakama wuane piyapape nalema. Jia.

25-27 Akali utupane-mane wuane peainilene oko ale wato, andipa nanimatoyamapane mindiki paluto, Jutasa, Sailasa-la, okonelapo yapa lo moto, yakamaateyainga epeakale leyama. Liyambaepoto, pii nanimato leyama tupa yakamalangulu-peyapi. Polo, Banapasa-la,okonelapo-mane nanimana Akali AndaneJisasa Kataisana gene oko lo panawaateyapi-kola, akali minditupa-mane akaliokonelapo ome lamakale nembo teyaitekeko, akali okonelapo-mane omolopalelo yuku naene, Gotena piape okone puaatalapili. Nanima towa yamapane yoepelewa atalamane akali okonelapo towaatu Jutasa, Sailasa-la, yakama ateyaingaepeakale lemando, kuai lolopeya leyama.

28 Oli Sipitisa oko nanima towa atuatea-kola, nanimato kenda-pene kambuayakamanga yata aa napimakale nembototo, pii mindi lo yake puato, wualeyama: * 29 Wandakali-mane owatogote tupa lo opa maiyene tomo tupanaa na-piyapape. Yakamato pamuku na-piyapape. Tundupa naa na-piyapape.Dee, koa ekapi, ema-pene yame wakapi,utupane nongonga omene tupanatundupa piti-pata okonepene tupa naana-piyapape. Yakamato mana utupanepeya wanju atape-pene leyama. Yakamatowuane peaindo, yakamana mana okonekuai-lene yolopeya. Yakama kuai loatalapape. Jutusaleme sosa okonawandakali tupamane pepa okone peyoto,wuane leainipia.

30 Wandakali utupane-mane pepaokone peyoto, awua peakale leai-kola,akali utupane-mane pepa okone moawua, Andiyoko tano okona kili leainipia.Kili lalu, utupane-mane Andiyoko taneKitisene wandakali ateaini tupa epoamunguli peakale loto, pepa okonewandakali utupane mayainipia. 31Mayai-kola, Andiyoko tane Kitisene wandakalitupamane pii epene pepanga pelene yanetupa dii lo andeaini-pia. Dii lo andoto,pii utupane-mane yakama mo tai layaolopeya nembo toto, wandakali utupane-mane epele yainipia.

32 Andiyoko tane Kitisene wandakalitupamane epelewa ateai-kola, Banapasa,Sailasa-la, liyamba potopesa akali atoto,

pii epene kambua Kitisene wandakali utu-pane lamawuato, utupane minu tai layayapilipia. 33 Akali okonelapo-mane piapeokone pua atoto, ole minditupa Andiyokotano okona ateapi-kola, Andiyoko taneKitisene wandakali tupamane okonelapolamawuato, liyamba mini epene palu,liyamba epeakale leaini wandakali tupaateainga peke lalapape leainipia.

34 [Utupane-mane wuane leaini tekeko,Sailasa bala Andiyoko atokale nembotoateaipia.] 35 Okone angi, Polo, Banapasa-la, liyamba Andiyoko yuu okona atoto,akali minditupa towa atu Gotena piapeoko puato, Akali Andane okona pii layeneepene oko wandakali utupane manalamawua ateainipia.

Polo, Banapasa-la, Okonelapo Puu TokoLeapili Oko

36Ole minditupa pea-kola, Poloto Bana-pasa lamawuato, wamba nalipa tano kam-bua tupana epoko puato, Akali Andaneokona pii oko wandakali tupa lamawuaatepa okoni. Andipa nalipa tano utupanepitakana peke loto, Kitisene wandakaliateyai utupane anu pua ateyaipe lo andoepoko pipakale leaipia. 37Wuane lea-kola,Banapasato Jone gene mindi Maki leneoko liyamba towa atu makale leaipia. *38 Banapasato wuane leane tekeko, Polotobala lamawuato, wamba nanima Pambiliapotopinjia okona atema-angi, akali okonebala nalipa towa piape pua atama nalene,nalipa awua tepa alu, peke lea-ko. Andipabala nalipa towa atu puu napeakale, jialeaipia. *

39 Poloto wuane lea-kola, liyambayataka aka puato, pii yanda piyu, minamindiki lo piape pua ata napipakale loto,waka-waka puu toko leapilipia. Pua tokolalu, Banapasato akali Maki okone bakaleipu loto, sipimindina pitiyu, Saipatasa yuuokona peapilipia. 40 Peapi-kola, PolotoSailasa bakale ipu loto, liyamba poyalepeapi-kola, Kitisene wandakali tupamaneakali okonelapo lamawuato, Akali Andaneokomane liyamba ondo wato moyakale.Liyamba pulupape leainipia.

41 Wuane leai-kola, Polo bala Sailasatowa atu Sitiya disitiki okola, Silisia po-topinjia okola, okone-lapona poto, yuuokone-lapona sosa ateaini tupana Kitisene

* 15:28: Mt 23:3-4 * 15:37: Ap 12:12,25 * 15:38: Ap 13:13; Kol 4:10

Page 275: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 16:1 272 Aposolo 16:15wandakali peteaini tupa mo tai layawaepoko pua ateapili-pia.

16Timoti Bala Polo, Sailasa-la, Okonelapo

Towa Atu Peaini Oko1 Polo bala Depi tano okona pulu, Lisata

tano okona poto, andea-kola, Kitiseneakali Timoti lene mindi tano okonenaateaipia. Timoti balana angini oko Jisasalo bilipi lene Juta yame wanda mindi pe-teane tekeko, balana Ayiane oko bala Gitikiyame mindi pia. * 2 Aikoniame, Lisata-la, tano okone-lapona Kitisene wandakalitupamane Timoti bala akali epene mindiateya leainipia. *

3 Wuane leai-kola, Poloto Timoti balatowa atu bakale nembo teane tekeko, tanookonena Juta yame wandakali ateaini tu-pamane Timotina Ayiane oko bala Gitikiyame nembo toto, Timotina yala-peneumbaini oko kati napene ateya nemboteaini tekepia. Wuane nembo teai-kola,Poloto Timotina yala-pene umbaini okokatu apia-maiyaepia.

4 Wamba aposolo akalipi, akalikawanepi, utupane-mane Jutusalemeatoto, pii minditupa lo yake puato, yatayai-kola, Polopi, Sailasapi, Timotipi,utupane tano minditupana poto, piiutupane wato minalapape lo Kitisenewandakali tupa lamai-yainipia. * 5 Lamai-yaikola, sosa tupana wandakali peteainitupana bilipi oko tai gulea-kola, ole dindilo wandakali waka minditupa sosa tupanaepo tako piki peainipia.

Poloto Kombeya-mane Masetonia TaneAkali Mindi Andeane Oko

6Matili Polopi, Sailasapi, Timotipi, utu-pane Esia potopinjia okona poyale peai-kola, Oli Sipitisa okomane akali utupane-mane Gotena pii oko Esia potopinjia oko-nena lamalu polaini, jia leaipia. Wuanelea-kola, akali utupane yakama Pitin-jia, Galesia-la, potopinjia okone-laponaasini peainipia. * 7 Poto, akali utu-pane yakamaMisia disitiki okonapeakaiyulalu, Bitinia potopinjia okona poyale peai-kola, Jisasana sipitisa okomane akali utu-pane lamawuato, yakama Bitinia potopin-jia okonena napulupape leaipia.

8 Jia lea-kola, akali utupane yakamaMisia disitiki okonena asini poto,

Totasa tano okona kili leainipia. 9 Kililalu, utupane yakama tano okonenapaleainipia. Paluto, Poloto kombeya-mane andene gulo andea-kola, Masetoniatane akali mindimane ika lo atoto,Polo ee loto, nimbato ipa solewata kalopiyu, Masetonia potopinjia okona epoto,nanima moyolo ipu leanga andeaipia.10 Poloto okone andoto, nanima langea-kola, nanimato Gotena pii oko Masetoniatane wandakali tupa lamalu pulupale lobalato nanima ee lala nembo tema. Wuanenembo toto, wamba kapoyale nanimaMasetonia potopinjia okona makale loto,polane asini aiya pema.

Wanda Litiya Lene Mindi Bala KitiseneGuleane Oko

11 Masetonia potopinjia okona poyaleasini mindi aiya pua andalu, nanima To-tasa tano okona atoto, sipi mindina pitiyu,yuu ailene Samotesa okona tika pua pema.Pulu, anate-lene nanima sipi okonenateke pitiyu, Niapolisa tano okona pema.12 Niapolisa tano okonena pulu, nanimasipi okone tepa alu, Pilipai tano okonapulu, ole minditupa atema. Lomo tane tu-pamane tano okone ando ateai-kola, tanookone Masetonia potopinjia okona tanokawane yane.

13 Tano okonena kamakasa-tole ipamindi epo pea-kola, ipa okonena mate-nenga Juta yame-mane pote lalaini pandamindi yolopeya nembo tema. Wuanenembo toto, Sambasa oto okona nanimatano okonena ende asia lomba okonakamaka poto, ipa matene ongane pema.Poto petema-kola, wanda minditupa ipamatene ongane epo amunguli pua peteai.Wanda utupane amunguli pua peteaioko andoto, nanima utupane towa pii lopetema.

14 Pii lo petema-kola, Gote lo lotu lalanewanda Litiya lene mindimane pii nani-mato lemane tupa alewa petea. Tay-ataita tano wanda okonemane lapalapatundupa-pene tupa salimi loto, bisanisapua piti-yaepia. Akali Andane okomanewanda okonena yamapane mopeke layaya-kola, wanda okonemane pii Polotoleane tupa wayumane ale ya. 15 Aleya-kola, nanimato wanda okonepi, balatowa atu anda mindikina paliyaini tupapi,utupane ipa mia-maema. Wuane pema-kola, wanda okonemane nanima languato,

* 16:1: Ap 14:6; 2Ti 1:5 * 16:2: Pl 2:19-22 * 16:4: Ap 15:23-29 * 16:6: Ap 18:23

Page 276: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 16:16 273 Aposolo 16:29nambato Akali Andane oko lo bilipi leyonayu lele nembo teaindo, yakama nam-bana andaka pitimakale ipulupape lea.Balato wuane loto, nanima ipulupa lo ayiaya-kola, nanimato balana pii okone ale alu,balana andaka pema.

Polo, Sailasa-la, Okonelapo Pilipai TanoOkona Katapusa Andaka Paleapili Oko

16 Matili ole mindi nanima Juta yame-mane pote lalaini panda okonena poyalepema-kola, katapusa piape pua pitiyanewana mindi asininga malanda ema. Wanaokone balanga sipitisa koo mindi ateya-kola, balato katulo minditaka matilipulane tupa wua pulupeya lo lapanaalaepia. Wana okonemane piape okonepua peteya-kola, bala ando atalaini akalitupamane muni kambua mialaini-pia.

17 Wana okonemane Polopi, nanimapi,pemane okona wata awua epoto, piitaimane lama epoto, akali utupa ati kengawete atene Gote okona piape akali tupaatoto, Goteto wua puato, yakama molo-peke lolopeya lo utupane-mane yakamalangu ateyai okoni lea. * 18Ole kambuangawana okonemane Polo watama epoko pu-ato, pii mindiki okone angu lama pea-kola, matili Poloto pii okone ale apeneembo wete ya. Embo wete wato, balaanda-peke loto, wana okonenga sipitisakoo ateane oko lamawuato, nambato JisasaKataisana gene oko loto, wana oko tepaalu, nimba puu leyo lea. Wuane lea-kola,wamba kapoyale okone angi teke, sipitisakoo okonemane wana okone tepa alu pea.

19 Pea-kola, wana okone ando atalainiakali tupamane yakamana muni kam-bua mialaini asini oko Poloto kando leyanembo teainipia. Wuane nembo toto,utupane-mane Polo, Sailasa-la, okonelapominu kilau lo awua wandakali amungulipiyaini ama okona poto, tano okona akalikawane tupa ateainga peai. 20-21Utupane-mane Polo, Sailasa-la jasa tupanawenongaate loto, utupane lamawuato, Lomo gapo-mane okomane mana jia lene tupa Jutayame akali okolapo-mane nanima manalanguato, yakamato mana utupane watominalapa leyapi. Wuane loto, okonelapo-mane nanimana tano okona wandakali tu-pana nembo-tene waka mindi mo paliyaaka puato, kenda-pene mindi mina ikaleyapi leai. *

22 Wuane leai-kola, wandakali kambuaepo amunguli peaini tupamanepi, akaliokone-laponga koo tene minditupa aimolo pii leai-kola, jasa tupamane akali okone-lapona tona peapili tupa taimaneminu litilo apoto, akali minditupa-mane kelewakanda-mane peleakale leai. * 23 Peleakaleleai-kola, utupane-mane akali okonelapoole kambuanga kelewa kanda-manetaimane peyalu, katapusa anda okonaaindaka leai. Aindaka loto, utupane-mane katapusa ando atalane akali ondaoko lamawuato, nimbato akali okolapowayumane wete ando atape leai.

24 Wuane leai okone ale wato, kata-pusa ando atalane akali okonemane akaliokonelapo katapusa anda okona lumuanda-pango wete ateane mindina andilo aindaka leaipia. Aindaka loto, bal-ato akali okone-lapona kene okolapo itapalaŋa lapo kee polane asia tombe layenemindina tombenenga paleakale loto, itapalaŋa okonelapo mina mindiki loto, lokopeleaipia.

25 Wuane pea-kola, utulu tombe okonaPolo, Sailasa-lamane Gote lo pote loto,soŋo lo peteapi-kola, katapusa anda oko-nena andi latane paleaini wandakali wakatupamane alewa peteaini-pia. 26 Alewapeteai-kola, yuu titiyawi andane mindileane okomane katapusa anda okonenapingina ateane tupaminu ema-ema puato,katapusa anda okonena asia lomba tupapitaka lumbuto, wandakali andi lataneateaini tupa pitakana sene ende tupa meetita leaipia.

27Wuane pea-kola, katapusa anda andoatalane akali oko bala paliyu, lee totoandea-kola, katapusa anda okona asialomba tupa pitaka lumba-yene yoo peaoko andeaipia. Andoto, wandakali kata-pusa paleaini tupa pitaka palaka palaiyanembo toto, balana kandepa luu man-deane oko kilau lo moto, bala tane peyoome loyale peaipia. * 28 Bala tanepeyo ome loyale peane tekeko, Polotopii taimane loto, nanima pitaka katapusaanda okona peteyama-ko. Nimbato nimbatane minu koyolene leaipia.

29 Wuane lea-kola, katapusa andaando atalane akali okomane akalimindi lamawuato, nimbato ale mindikayu awua ipu leaipia. Ale okone

* 16:17: Mk 1:24 * 16:20-21: Mk 13:9-10 * 16:22: 2Ko 11:25-26; 1Tes 2:2 * 16:27: Ap 12:18-19

Page 277: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 16:30 274 Aposolo 17:4moto, bala tailo poto, anda lumu Polo,Sailasa-la, okonelapo paleapi okonakolandaka leaipia. Kolandaka loto, balayukuwa putiti peyoto, Polo, Sailasa-lanakene yapili ongane tombawua leaipia.30 Tombawua lalu, bala ika loto, akaliokonelapo atu kamaka peaipia. Poto,balato akali okonelapo tipa puato, akaliandane lapo, Goteto namba molo-pekeleakalenga, nambato anu puape leaipia. *

31 Wuane lo tipa pea-kola, akaliokonelapo-mane bala lamawuato, nim-bato Akali Andane Jisasa lo bilipi lape.Bala lo bilipi lole-kola, Goteto nimbapi,nimbana andaka atu paliyaini wandakalitupapi, yakama pitakamolo-peke lolopeyaleapilipia. 32 Wuane lalu, Polo, Sailasa-la, okonelapo-mane Akali Andane okonapii oko akali okonepi, balana andaka atupaliyaini tupapi, utupane pitaka lamai-yapilipia.

33Wuane lo lamaiyapi-kola, utulu okoneangi teke katapusa anda ando atalaneakali okonemane akali okonelapo atupoto, liyambana tete peane tupa wasa-wasa peya-maiyaepia. Wuane pea-kola,Polo, Sailasa-la, okonelapo-mane balapi,balana andaka paliyaini tupapi, utupanepitaka ipa mia maiyapili-pia. 34 Wuanepeapi-kola, balapi, balana andaka paliyainitupapi, utupane pitaka-mane Gote lobilipi loto, epele andane wete yainipia.Epele wato, katapusa anda ando atalaneakali okonemane akali okonelapo atu balapaliyane anda kenga okona poto, tomoneakale mayaepia.

35Anate-lene upa pitane katapusa andoatalane akali okonemane akali okonelapotita lo tepa yakale loto, jasa tupamaneyanda yene minditupa-mane bala lamalupeakale leainipia. 36 Yanda yene utupane-mane poto, wuane lo lamai-yaikola, balatoPolo lamawuato, jasa tupamane wai loto,liyamba tita lape-pene lalai-ko. Liyambamini epene palu pulupape leaipia.

37 Katapusa anda ando atalane akaliokonemane wuane leane tekeko, Polotoyanda yene utupane lamawuato, nalipaLomo tane ateyapa tekeko, jasa tupamanenalipana kote mindi ale naene, wandakalitupana wenonga nalipa kelewa kanda-mane peyalu, katapusa anda okona meeandi lo aindaka lapiai leaipia. Wuane piyu,utupane-mane andipa too pua nalipa tita

loto, pulupape lalaipe. Utupanena manaokone katu naleya. Jia wete. Utupane-mane teke nalipa tita loto, nalipa towa atukamaka epeakale lo lamaipe leaipia.

38 Wuane lea-kola, yanda yene tupa-mane poto, pii Poloto leane okone jasatupa lamai-yaikola, jasa tupamane akaliokonelapo Lomo tane ateyapi lene okoneale wato, yuku yainipia. 39 Yuku wato,jasa utupane katapusa anda okona poto,akali okonelapo lamawuato, liyamba Lomotane atapiapi oko anda napene, nani-mato mana koo liyambanga minaima okolo ondo eyama leainipia. Wuane lalu,jasa utupane-mane akali okonelapo atukamaka epoto, akali okonelapo lamawu-ato, liyamba tano oko tepa alu pulupa-kaeleainipia.

40 Wuane leai-kola, akali okonelapoliyamba katapusa anda oko tepaalu, wanda Litiya lene okona andakapeapilipia. Poto, Kitisene wandakalipeteaini tupa andoto, utupanena bilipioko mo tai layawa, pii minditupa lamai-yapilipia. Lamaiyu, matili liyamba tanookone tepa alu, peapilipia.

17Tesalonaika Tane Tupamane Polo,

Sailasa-la, Peyoyale Peaini Oko1 Polo, Sailasa-la, liyamba Amipolisa

tano okona pulu, Apolonia tano okonapeapilipia. Tano okone tepa alu poto,liyamba Tesalonaika tano okona peakaiyuleapilipia. Tano okonena Juta yamenalotu anda mindi ateaipia. 2 Sambasa dindilo Poloto Juta yamena lotu anda tupanakolandaka loto, pii lamiayane pua teke,Sambasa tepona Poloto lotu anda okonenakolandaka loto, Gotena pii pepa pelene eyamindimane wua leya loto, wandakali tupapii lamai-yaepia.

3Balato utupane lamawuato, Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, Mesayaoko bala tandaka noto omalu, malingaika lolopeya layene yene pua, Jisasa balatandaka noto omalu, malinga ika leaipia.Tene okonena, bala Mesaya oko ateyaleyo leaipia. 4 Poloto wuane lea-kola,Juta yame wandakali minditupapi, Gote lolotu lalaini Gitiki yame wandakali kambuawete minditupapi, tano okonena wandagene yene kambuapi, utupane-mane Jisasabala Kataisa oko ateya lo bilipi loto, Polo,Sailasa-la, okonelapo towa tako peainipia.

* 16:30: Ap 2:37

Page 278: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 17:5 275 Aposolo 17:185 Tako peai-kola, Juta yame-mane akali

okonelapo towa apiangu puato, wandakaliamunguli piyaini ama okona poto, akalikoo kambua mo amunguli puato, utu-panena nembo-tene koo mindi mina ikalamai-yainipia. Polo, Sailasa-la, liyambaJesone andaka pitulu-peyapi nembo toto,Juta yame-mane akali koo utupane towaatu Jesone andaka peainipia. Utupane-mane Polo, Sailasa-la, okonelapo minuawua kamaka poto, akali koo tupanakininga maimakale nembo toto, anda asialomba oko peyo keao loto, kolandakaleainipia.

6 Utupane-mane kolandaka leainitekeko, Polo, Sailasa-la, okonelapo pitinapeapi-kola, utupane-mane Jesonepi,Kitisene wandakali waka minditupapi,utupane minu kilau lo awua tanookonena ando atalaini akali tupa ateaingapeainipia. Poto, utupane-mane piitaimane loto, yuu eya tupa pitaka minukoyalaini lapo akali andipa wali epoateyapi leainipia. 7 Epo ateyapi-kola,Jesoneto akali okonelapo atu bala andakapoto, yatawa palipia. Yatawa palipia-kola, akali utupane pitaka-mane kiŋi wakaJisasa lene mindi ateya loto, Lomo tanegapomane akali kawane Sisato loo mindiyata yane oko kalo peyapi leainipia. *

8 Wuane leai-kola, tano okonena andoatalaini akali tupapi, wandakali kambuaamunguli pua ateaini tupapi, utupane-mane pii okone ale wato, mini koopaleainipia. 9 Mini koo paluto, tanookonena ando atalaini akali tupamaneJesonepi, Kitisene wandakali wakatupapi, utupane yakama kote kambeakaleleainipia. Wuane lalu, yakamato laponewuane teke peaindo, nanimato yakamanamuni oko wetete molopeyama lamaiyu,peakale tepa yainipia.

Polo, Sailasa-la, Okonelapo Betiya TanoOkona Poto, Piape Peapili Oko

10 Matili undupi lea-angi, Kitisenewandakali tupamane Polo, Sailasa-la,okonelapo Betiya tano okona wambaini peakale leai-kola, liyamba Betiyatano okona peakaiyu loto, Juta yamenalotu anda okona kolandaka leapilipia.11 Juta yame wandakali Betiya tanookonena ateaini utupane-mane Juta yamewandakali Tesalonaika tano okona ateainitupa ita minuto, mana epene wete mindi

mineaini-pia. Mana epene okone minuto,utupane-mane pii Poloto leane tupaepelewa ale wato, enene leyape lo yapalo tale puyale, Gotena pii pepa peleneeya tupa ole dindi lo wayumane dii loando ateainipia. 12Wuane pua atoto, Jutayame wandakali kambuapi, Gitiki yamewandakali gene yene kambuapi, utupane-mane Jisasa lo bilipi leainipia.

13 Utupane-mane bilipi leaini tekeko,matili Tesalonaika tano okona Juta yamewandakali ateaini tupamane PolotoGotena pii oko Betiya tano okona lamawuaateya lene ale yainipia. Ale alu, utupaneBetiya tano okona epoto, Betiya tanewandakali kambua minu kee wato,utupanena nembo-tene koo mindi mopaliya yainipia. 14 Wuane peai-kola,Kitisene wandakali tupamane Polo balaakali minditupa towa atu ipa solewatamatenenga wamba ini peakale leainitekeko, Sailasa, Timoti-la, liyamba Betiyatano okona mee ateapele-pia.

15Ateapi-kola, Polo atu peaini akali utu-pane bala Atenesa tano okona ape yalu,Betiya tano okona peke loyale peainipia.Peke loyale peai-kola, Poloto utupanelamawuato, yakamato Sailasa, Timoti-la,lamawuato, Poloto liyamba namba ateyookona wamba ini ipulupape lala lo lamai-yapape leaipia. Wuane lea-kola, akali utu-pane Atenesa tano oko tepa alu, Betiyatano okona peke leainipia.

Poloto Atenesa Tano Okona Atoto, GotenaPii Lamaiyane Oko

16 Poloto Sailasa, Timoti-la, okonelapoepeakale lo maliyo atoto, bala Atenesatano okonena epoko puato andea-kola,owato gote wandakali kii-mane waa-penekambua wete tano okonena tumbi la-tane ateanga andoto, bala mini koo wetepaleaipia. 17Tene okonena, balato Juta ya-mena lotu anda okona poto, Juta yamepi,Gote lo lotu lalaini wandakali yame wakatupapi, utupanenga Gotena pii oko lamai-yaepia. Ole dindi lo makesa yalaini amaokona bala poto, wandakali ongane epoamunguli piyaini tupa pii lamaiki pikipeaipia. *

18 Poloto Jisasa bala malinga ika leaneokona lo pii lamawua atea-kola, Epeku-tiana yame okona mana andene akalipi,Sotoki yame okona mana andene akalipi,utupanena minditupa-mane loto, mana

* 17:7: Lk 23:2; Jo 19:12 * 17:17: Ap 18:19

Page 279: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 17:19-21 276 Aposolo 17:32anda napene akali oko bala pii lo awuaepoko puato, pii anu-pene mindi lokalelo leyape leainipia. Utupane-mane wuaneleaini tekeko, minditupa-mane loto, bal-ato yuu waka tane tupana Gote tupa-mane wua peaini lo pii lolane anu puapeleainipia. Wuane leai-kola, Poloto akaliutupane towa pii yanda pimawua ateaipia.

19-21 Ole dindi lo Atenesa tano okonatane tupapi, yuu waka tane Atenesa epoatalaini tupapi, utupane pitaka-mane piiwenene mindi ale aima lakae lo ata-lainipia. Pii wenene mindi ale alu,utupane-mane pii okonena tene tupanapii lalawa pua atalainipia. Tene okonena,utupane-mane Polo lamawuato, nanimatonimbana pii oko ale aima-kola, pii okonewaka mindi-pene gulapia okonena, nani-mato nimbana pii okonena tene tupa aleaima lakae lo nembo teyama-ko. Nim-bato pii wenenemindiwandakali lamailinipia okone nanima langulape leainipia.Wuane leai-kola, Polo katu yalua leaipia.Wuane lea-kola, utupane-mane Polo minuatu poto, kanjole yame amunguli piyainiyuu wangiane Atiyo-pakusa lene okonapeainipia.

22-23 Poto, Poloto akali kanjole utupa-nena tombenenga ika loto, yuu wangianeAtiyo-pakusa okona atoto, wua leaipia:Atenesa tane akali tupa, wamba nambaepoko puato, minditaka yakamato lotulalaini yapia tupa andalo-kola, yakamatoyakamana gote tupa lo wayumane wetelotu lalaini lo andalo. Nambato andalo-kola, alata toko mindina pii mindi pepapeyatane atala oko wua lo peyatane atalaokomane alata toko oko gote nanima andanapeyamane okona alata toko eya lo pepapeyatane atala. Yakamato Gote okoneanda napene, mee lotu lalaini oko balaGote okopene lo andipa nambato yakamalangukale.

24 Yuu okopi, minditaka yuu okonaeya tupapi, utupane pitaka yakale leaneGote oko bala yuu okola, ati kengaokola, okone-lapona akali andane okoatoto, wandakalina kini-mane lotu andapitane ateyai tupana ata napiyane.Jia. * 25 Balanga minditaka jia yo atanapiyane. Jia. Bala tane-mane nanimawandakali pitakana nembo-tene poo lopange loto, saka ataya wato, minditaka

nanimanga eya tupa pitaka taka giyane-ko. Wandakali-mane bala moyo atolanetene mindi naeya. *

26-27 Gote bala nanima wandakalimindiki-mindiki towa amonga wakagulo ata napiyane. Jia. Wandakali-mane bala gote okopene mindi ateyalo mana meakale nembo toto, balatonanimana yumbane mindiki Atametoangu wandakali yame tupa pitakamandeakale leaipia. Mandea-kola, Gotetoyuu yoo peya tupa pitaka tombo peyoto,wandakali yamemindiki-mindiki lo tombomindi maiki piyu, balato utupane ee anaoko-tuma ateakale lata yaepia. *

28-29 Akali minditupa-mane Gote balaokopene ya nembo toto, golo yandopi,silipa yandopi, ana yandopi, okonetakamindi moto, gote mindi kii-mane waapiyaini tekeko, Goteto nanima saka atayawato, minu tai laya eya-kola, nanima asiaepoko pua ateyama. Wamba Atenesa tanewandakali yakamana mana andene akaliminditupa-mane loto, nanimapi Gotenaandopane tupa ateyama leainipia. Nan-ima balana andopane ateyama okonena,nanimato bala gote kii-mane waa-peneokonepene ateya nembo natape-pene. Jia.*

30-31 Wamba wandakali ateaini tupa-mane mana koo mineyama nembo nateneatoto, koo pua ateai-kola, Goteto utupa-nena mana koo okone andoto teke, andanapene gulo ateaipia. Balato wuane peanetekeko, matili balato yuu okona wandakalitupa pitaka yapa lo tale puato, mana tika-pene oko wato minuto, kosimi lokale logii mindi yata yaepia. Tene okonena,andipa balato yuu yoo peya tupa pitakanawandakali ateyai tupa pitaka lamawu-ato, yakama yamapane peke lalapa leya.Wandakali pitakana kote ale yakale loto,Goteto akali mindi yapa lo meaipia. Akaliokonemane piape okone pulupeya lo wan-dakali pitakanga andawa loyale, Gotetobala malinga ika laya yaepia. Polotowuane leaipia. *

32 Poloto akali omene mindi malingaika leane lea-kola, wandakali minditupa-mane ale wato, Pii nimbato lale okonealu mindi nanimato lapone ale amakale,leaini tekeko, minditupa-mane bala lamba

* 17:24: 1Ki 8:27; Ap 7:48 * 17:25: Sam 50:12 * 17:26-27: Sam 145:18; Jet 23:23 * 17:28-29: Ais 40:18-20;44:10-17; Ap 19:25-27 * 17:30-31: Sam 96:13

Page 280: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 17:33 277 Aposolo 18:13leainipia. 33 Lamba leai-kola, Poloto wan-dakali utupane tepa alu, bala peaipia.34Bala peane tekeko, yuu wangiane Atiyo-pakasa lene okona amunguli piyaini kan-jole akali gene Dayoni-siasa lene mindipi,wanda gene Damatisa lene mindipi, deewandakali waka minditupapi, utupane-mane Jisasa lo bilipi leainipia.

18Poloto Kotini TanoOkona Piape PeaneOko

1Matili Polo bala Atenesa tano oko tepaalu, Kotini tano okona peaipia. 2 Pulu,balato Juta yame okona Kitisene akaligene Akuwila lene mindi malanda yaepia.Akuwila bala Pondasa potopinjia tanemindi ateane tekeko, wamba bala Italikanditi okona tano Lomo okona potoateaipia. Matili Lomo tane tupana gapo-mane akali kawane Kolotiyasa balato Jutayame wandakali tupa pitaka Lomo tanooko tepa wato, peakale leaipia. Peakalelea-kola, Akuwila balana wetene Pitisila-la, okonelapo liyamba Itali kanditi okowamba yale tepa alu, Kotini tano okonapoto peteapili-pia. Peteapi-kola, Polo balaokonelapo andolo peaipia. *

3 Poto andea-kola, wandakaliokonelapo-mane yole miapakale nembototo, anda yame peyalaini sele tupa tambulo piape pua ateapili-pia. Polotopi piapemindiki okone teke piyane okonena, balaokonelapo towa atu atoto, piape okonepua ateainipia. * 4 Piape okone puaatoto teke, Sambasa dindi lo Polo balaJuta yamena lotu anda okona peaipia.Poto, Juta yame wandakalipi, Gitiki yamewandakalipi, utupane-mane Jisasa lobilipi leakale loto, wandakali utupanenayamapane mina ika lamawuato, utupanetowa pii lalawa pua ateaipia.

5 Poloto piape okone pua atea-kola,matili Sailasa, Timoti-la, liyamba Mase-tonia potopinjia oko tepa alu, Kotinitano okona epeapili-pia. Akali okonelapoepeapili okone angi, Poloto sele anda pi-ape pua ateane oko kondalu, Gotena piilamaulane piape oko angu tai gulo puaatoto, Jisasa bala Mesaya oko ateya lo Jutayame wandakali tupa lamawua ateaipia. *

6 Poloto Gotena pii oko Juta yamewandakali tupa lamawua ateane tekeko,utupane-mane balana pii okone ale oyale

embo wato, bala ando pii koo leainipia.Pii koo leai-kola, Poloto balana tonangakangalamu ateane tupa tau lo tepa wato,utupane lamawuato, yakama Gote towaatu ata napene alu peaindo, nambanga kootene mindi nayolopeya leaipia. Yakam-ato Gotena pii oko ale naeyai okonena,koo tene oko yakama tanenga yolopeya.Andipa ateyamaoto oko angi atoto, nambayakama tepa alu poto, Gotena pii oko wan-dakali yame waka ateyai tupa lamawuaatokale leaipia. *

7Wuane lalu, Polo bala Juta yamena lotuanda okone tepa yaepia. Wandakali yamewaka ateyai tupana akali Titiasa Jasatasalene mindina anda oko Juta yamena lotuanda atalane ongane mandaka gulo ata-laepia. Titiasa bala Gote lo lotu lea-kola, Poloto balana andaka puku puato,Gotena pii oko wandakali yame waka tupalamaiki peaipia. 8 Gotena pii oko lamaikipea-kola, Juta yamena lotu anda andoatalane akali gene Kitisapasa lene okopi,wandakali balana andaka paleaini tupapi,utupane pitaka-mane pii okone ale wato,Akali Andane oko lo bilipi leainipia. Bilipileai-kola, Kotini tane wandakali kambua-mane Gotena pii okone ale wato, bilipiloto, ipa meainipia.

9-10 Alu mindi utulu pango Polotokombeya-mane andene gulo andea-kola,Akali Andane okomane bala lamawuato,nambana wandakali kambua tano okonaateyai leaipia. Kambua ateyai-kola,wandakali mindimane nimba minu koyanapulu-peya. Namba nimba towa atuateyapa-ko. Nimba yuku wato, ambulinituma pua ata napene, Gotena pii okolamawua atape leaipia. * 11 Wuane lea-kola, mali mindikinga ana wataka Polobala Kotini tano okonena atoto, Gotenapii oko wandakali tupa mana lamawuaateaipia.

12 Matili akali Galiyo lene mindi balaAkaya potopinjia okona gapomane akalikawane gulea-angi, bala Juta yame wan-dakali tupa towa nembo-tene mindikiokone teke palu atoto, Polo yanda pi-mawuato, bala kosimi loyale andi lo awuapeainipia. 13 Utupane-mane bala kosimiloto, gapomane akali kawane Galiyo okolamawuato, akali okomanewandakali tupamana lamawuato, utupane-mane nani-

* 18:2: Lom 16:3-4 * 18:3: Ap 20:34 * 18:5: Ap 17:14-15 * 18:6: Ap 13:46,51; 20:25-27 * 18:9-10:Jas 1:9; Ais 41:10

Page 281: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 18:14 278 Aposolo 18:27-28mana loo tupa awua tepawato, manawakamindi wato minuto, Gote lo lotu leakalelalane leainipia.

14 Wuane leai-kola, Poloto pii okoneyano peyoyale peane tekeko, Galiyotowandakali utupane lamawuato, akali oko-mane gapomane okona loo mindi kalopuato, mana koo wete mindi minapia-yale, nambato Juta yame wandakali yaka-mana pii okone katulo ale auwa-yaleleaipia. 15 Ale auwa-yale tekeko, yakamatanena loo wato minulaini tupapi, manawato minulaini tupapi, gene mialaini tu-papi, utupanena loto, yakamato akalioko kosimi leyai okonena, nambato piiokonetaka tupana kote ale naolo-peyawa.Yakama tane pii okone lo tika piyapaleaipia.

16 Wuane lalu, balato Juta yame wan-dakali utupane kote anda oko tepa alupulupa lo peyo wateaipia. 17 Peyo watea-kola, Kotini tane tupa pitaka-mane yatakawato, Juta yamena lotu anda ando ata-lane akali gene Sosetenesa lene oko min-uto, kote ale alaini wenonga bala peleainitekeko, utupane-mane wuane peakale loGaliyoto ando konda yaepia.

Polo Bala Andiyoko Tano Okona PekeLeane Oko

18 Oto kambua Polo bala Kotini tanookona Kitisene wandakali tupa towaatalu, matili utupane atalapape lalu,Sitiya potopinjia okona poyale, Senekotiyatano okona wamba ini peaipia. Pulu,wamba balato piape mindi wua pukalelo Gote towa potomisa pii mindi leane okoandipa pikoyo piyo nembo toto, balanakawane itini oko kateaipia. Katiyu, Pitisila,Akuwila-la, wandakali okonelapo towa atusipi mindina pitiyu, Epesasa tano okonapoyale peainipia. *

19 Poto, utupane yakama Epesasa tanookona peakaiyu lalu, Poloto wandakaliokonelapo ongane ateakale tepa wato,bala tane Juta yamena lotu anda okonakolandaka loto, utupane towa pii lalawapeaipia. 20 Pii lalawa pea-kola, utupane-mane bala lamawuato, nimba ole kambuaminditupa nanima towa atu atamakaleleaini tekeko, Poloto jia leaipia. 21 Jialalu, balato utupane lamawuato, Gotetoyuu yakama ateyai okona namba pekelola nembo teando, nambato peke lokale

leaipia. Wuane lalu, balato utupane ata-lapape loto, sipi mindina pitiyu, Epesasatano oko tepa alu, peaipia.

22 Sipi okone Sisatiya tano okonapeakaiyu lea-kola, Polo bala sipi okonetepa alu, Jutusaleme poto, sosa okonawandakali peteaini tupa towa sikaneleaipia. Sikane lalu, balato Andiyoko tanookona peaipia. 23 Andiyoko tano okonenasatete minditupa atalu, bala yuu okonetepa alu, Galesia, Pitinjia-la, potopinjiaokone-laponayuuwaka-waka yane tupanapeaipia. Poto, balato Jisasa lo bilipi lenewandakali peteaini tupa pitakana bilipioko minu tai layawa ateaipia.

Apolosato Gotena Piape Peane Oko24-25 Juta yameokonaKitisene akali gene

Apolosa lene mindi bala Aleke-sandiyatano okona tane mindi ateane tekeko,bala Epesasa tano okona epeaipia. BalatoGotena pii pepa pelene eya tupa wayu-mane nembo toto, Gotena pii kuai lolalaepia. Wamba wandakali minditupa-mane bala mana lamawuato, piape AkaliAndane okomane peane tupapi, pii bal-ato leane tupapi, utupanena minditupaloto, bala mana lamai-yainipia. Manautupane bala lamai-yai-kola, balato piapetailo wete puato, wamba Jisasato piapewua pua ateane lo pii tika pua loto, manakuai lo lamawua ateaipia. Balato wuanepeane tekeko, aposolo akali tupamanewualoto, wandakali ipa peya-maiyaini nembonatene, Apolosato ipa peya-maiyane akaliJoneto wua loto, wandakali tupa ipa peya-maiyane angu nembo teaipia. 26 Balatowandakali tupa ando yuku naene atoto,Juta yamena lotu anda okona poto, Gotenapii lamawua atea-kola, Pitisila, Akuwila-la, okonelapo-mane pii balato leane okoneale yapelepia. Ale wato, okonelapo-manebala atu liyambana andaka poto, Gotenapii manapi minditupa tako pua, kuai lowete mana lamai-yapilipia.

27-28 Wamba Goteto Akaya potopinjiatane wandakali tupa ondo wato moya-kola, minditupa-mane Jisasa lo bilipileainipia. Apolosato utupanena bilipi okominu tai laya olo pokale nembo tea-kola,Epesasa tano okona Kitisene tupamanebala peakale loto, Akaya tane Kitisenetupana pepa peyoto, yakamato akali okowayu epeleya lo lamialapape leainipia.Apolosa bala poto, Akaya potopinjia okona

* 18:18: Nam 6:18; Ap 21:24

Page 282: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 19:1 279 Aposolo 19:13peakaiyu lea-angi, Juta yame-mane Jisasabala Mesaya oko ata napeane leai-kola,wandakali pitakana wenonga, Apolosatoutupane towa pii yanda peaipia. Pii yandapuato, balato Gotena pii pepa pelene eyaminditupa dii loto, Jisasa bala Mesayaateane oko ateya layene eya lo andawaloto, Akaya tane Kitisene wandakalitupana bilipi oko wayumane wete minutai laya yaepia. *

19Poloto Epesasa Tano Okona Poto, Piape

Peane Oko1 Apolosa bala Kotini tano okona atea-

angi, Polo bala wangiane tupana asiniepoto, Epesasa tano okona peakaiyu loto,Kitisene wandakali minditupa onganeateainga andeaipia. * 2 Andoto, balatoKitisene utupane tipa puato, yakamawamba bulupane Jisasa lo bilipi leai-angi, yakamato Oli Sipitisa oko meaipe,nameaipe lea-kola, utupane-mane balalamawuato, jia. Nanimato Oli Sipitisamindi ateya lene oko ale naema leainipia.*

3 Wuane leai-kola, Poloto utupane tipapuato, wuane yando, yakamato ipa anu-pene mindi meaipe lea-kola, utupane-mane bala lamawuato, nanimato Jonenaipa oko memane leainipia. 4 Wuane leai-kola, Poloto pii mindi loto, wamba ipapeya-maiyane akali Joneto wandakalitupa lamawuato, yakama yamapane pekeloto, ipa mialapape. Moto, akali mindimatili namba watama epolopeya oko lobilipi lalapape leaipia. Matili akali mindiepolopeya leane okone Jisasa andayoleaipia. *

5 Poloto wuane lea-kola, akali utupane-mane ale wato ipa mia-makale leainipia.Wuane leai-kola, Poloto Akali AndaneJisasana gene oko loto, akali utupane ipapeya-maiyaepia. 6 Ipa peya maiyu, Polotoakali utupanena kawanenga kini yata ya-kola, Oli Sipitisa oko utupanenga epeaipia.Epea-kola, utupanena minditupa-maneGotena pii oko leainipia. Minditupa-maneyame waka tupana pii lalaini tupa moleaini tekepia. * 7Alesa akalipimindimanewuane peainipia.

8 Okone angi, Polo bala yuku naeneatoto, Juta yamena lotu anda okona kolan-daka laka puato, utupane towa pii lalawapua ateaipia. Ana tepo balato wuane puaatoto, Goteto wua puato, pitaka taka andoatalane loto, wandakali tupana nembo-tene mina ika lamawua ateaipia. 9 Polotowuane peane tekeko, wandakali minditu-pana nembo-tene oko ana yale gulea-kola,bilipi laa napeainipia. Utupane-manewandakali waka tupana wenonga atoto,Akali Andane okona pii manapi, utupaneando pii koo leai-kola, Polo bala Jisasa lobilipi lene wandakali tupa towa atu Jutayamena lotu anda oko tepa alu peainipia.Pulu, ole dindi lo bala utupane towa akaliTitanasa lene mindina sukulu anda okonapoto, pii mana lamawua ateaipia.

10Mali lapo Polotowuane pua teke atea-kola, Juta yamepi, wandakali yamewakapi,Esia potopinjia okona wandakali ateainitupa pitaka-mane Akali Andane okona piioko ale yainipia.

Akali Sipa Lene Okona Iwanane Tupa11-12 Poloto muni mokale nembo toto,

sele anda tupa pua ateane-angi, balanatona epene peane tupa kalato atolanenembo toto, tona epene peane utupaneombowa, lapalapa mindi kenga piki puaatalaepia. Ole dindi lo piape pikoyo piyu,balato lapalapa kenga piyane okone yokayata aka piki peaipia. Alu mindi tupana,wandakali-mane balana lapalapa okoneyandopi, balana angasipi mindi yandopi,okonetaka mindi mo awua poto, sipitisakoo atene wandakalipi, siki pelene wan-dakalipi, utupanena umbaininga yata akapiki peai-kola, Goteto metekolo piape tai-lene waka minditupa puato, utupanengasipitisa koo ateaini tupa peyo wata alu,utupanena siki yane tupa mo atu yaka pikipeaipia. *

13 Okone angi, Juta yamena akali min-ditupa epoko puato, Akali Andane Jisas-ana gene oko loto, sipitisa koo wandakalitupanga ateaini tupa peyo watamakalelo makande pua ateainipia. Akali utu-panena mindiki-mindiki lo sipitisa kootupa lamawuato, Poloto Gotena piape puaatoto, Jisasana gene lalane. Andipa nam-bato Jisasa okonena gene oko loto, yakam-ato wandakali utupa tepa alu puu leyoleainipia.

* 18:27-28: Ap 9:22 * 19:1: 1Ko 3:6 * 19:2: Ap 8:15-16 * 19:4: Mt 3:11 * 19:6: Ap 8:17; 10:44-46* 19:11-12: Ap 5:15; 14:3

Page 283: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 19:14 280 Aposolo 19:2914 Alu mindi Juta yamena pitisa akali

kawane Sekepa lene okona iwananeyanasa tupamane pii okone sipitisakoo mindi lamai-yaepia. 15 Lamai-yaikola, sipitisa koo okonemane iwananeutupane lamawuato, nambato Jisasaokone wayumane andeyawane. Dee,Polopi andeyawane tekeko, yakama apitupape leaipia. 16 Wuane lalu, sipitisakoo atene akali okonemane akali utupanepitaka sia minuto, utupane taimanepeyoto, minu koyaepia. Wuane puato,balato utupanena tona peaini tupa litilo yoko apea-kola, akali utupane yakamatona napene, papata atoto, anda okonetepa alu, palaka peainipia.

17 Wuane piya lene oko ale wato, Jutayamepi, yame waka tupapi, wandakaliEpesasa tano okona ateaini tupa pitaka-mane yuku wato, Akali Andane Jisasanagene oko laiyu leainipia. * 18 Wuanepuato, wandakali wamba Kitisene guleainitupana kambua ipuku puato, yakamanamana koo wamba minalaini tupa wan-dakali yangone tupana wenonga lapanaaka peainipia.

19 Kitisene wandakali utupanenakambua-mane wamba kamo pua ateainitekeko, utupane-mane yakamana kamopiyaini buku tupa mo amunguli puato,wandakali pitakana wenonga awuayangeaini-pia. Yangalu, buku yangeainiutupanena yole aki-tupi peape lo diileai-kola, Lomo tane wandakali tupanamuni silipa-mane waa-pene andanekambua longo (50,000) tausene paiyasayau guleaipia.

20 Mangene okonepene tupa peai-kola,Akali Andane okona pii okomane Kitisenewandakali tupa minu tai laya ya-kola,utupane-manebalana pii oko lo tawe yamapeainipia.

Epesasa Tano Okona Kenda-pene IkaLeane Oko

21-22 Wandakali tupamane mangeneutupane pitaka peai-kola, Poloto balamoyo piape piyapili akali Timoti,Etasatusa-la, okonelapo lamawuato,matili namba Jutusaleme pulu, Lomotano okona pupe-pene tekeko, nambaMasetonia, Akaya-la, potopinjia okone-lapona wamba ini pokale-ko. LiyambaMasetonia potopinjia okona wamba

ingane pulupa leaipia. Wuane lalu,Polo bala ole minditupa tako pua, Esiapotopinjia okona ateaipia. *

23-24 Esia potopinjia okona atoto, PolotoKataisana pii manapi wandakali tupalamawua atea-kola, akali Dimiti-yasa lenemindimane yataka wato, kenda-peneandane mindi mina ika leaipia. Balapi,bala towa atu piape piyaini akali tupapi,utupane-mane owato gote Atemisa leneokona lotu anda aŋako wete tupa silipa-mane waa pua yaka piyainipia. Wuanepeyai-kola, owato gote Atemisa lo lotuleaini wandakali tupamane bala nembotoyale, anda utupane muni andane-mane kamboto, yatawa ateainipia. *25-27 Alu mindi, Dimiti-yasato Polonapii ale alu, balana piape akali yangonetupapi, piape okonepene piyaini akaliwaka tupapi, utupane amunguli peakaleleaipia. Amunguli peai-kola, balatoutupane lamawuato, amene yame, wambayuu yoo peya tupa pitakana wandakalitupamane gote wanda Atemisa oko lotuleaini leaipia. Wamba utupane-manewuane peaini tekeko, andipa akali Pololene okomane epoko puato, wandakalinakini-mane waa-pene gote tupa gote eneneata napeyai loto, wandakali kambuatupana nembo-tene mo lawa pimai-yane.Balato piape okone Epesasa tano okonaangu napiyane. Jia. Balato Esia potopinjiayuu eya tupa pitakana epoko puato, piapeokone piyane. Yakamato balana pii okoneale wato, balana mana okone lee-maneandapiai. Nanimato Atemisa okona lotuanda aŋako wete tupa silipa-mane waapuato, muni kambua mialamae pia okoyakamato nembo teyai. Poloto Atemisaokona gene andane oko minu koyando,wandakali tupamane Atemisa okona lotuanda oko mee ya nembo toto, balana lotuanda aŋako wete nanimato waa piyamanetupa kamba napulu-peyai leaipia.

28 Dimiti-yasato wuane lea-kola, wan-dakali epo amunguli peaini tupamane piiokone ale alu, yataka wete wato, Epesasatane tupana gote Atemisa oko bala goteandane wete mindi lo pii taimane lakapeainipia.

29 Wuane laka puato, utupane-maneEpesasa tano okona wandakali ateaini tu-pana nembo-tene minu kee amai-yaikola,utupane pitaka-mane pii laiyu nena pua

* 19:17: Ap 5:11 * 19:21-22: Ap 23:11; Lom 1:13 * 19:23-24: 2Ko 1:8-9

Page 284: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 19:30 281 Aposolo 20:1ateainipia. Wuane pua atoto, wandakaliutupane pitaka nembo mindiki paluto,Polo towa atu epoko pua atalapili Mase-tonia tane lapo akali Gayasa, Atitakusa-la, okonelapo minu kilau lo awua poto,wandakali amunguli pua pitiyaini pandaokona taimane peainipia. *

30 Wuane peai-kola, Poloto pii mindiwandakali amunguli pua ateaini utupanelamauwakale nembo toto, utupanenatombenenga pokale leane tekeko, Kitisenewandakali tupamane bala napeakale lo,jia leainipia. 31 Dee, Esia potopinjiaokona akali kawane minditupa Polo towayamapane yaini tupamane pii mindi wailoto, wandakali utupane amunguli puapeteyai panda ongane Polo nimba polenelo pii leyama nayu lo lamai-yainipia.

32 Wandakali amunguli pua ateainiutupanena kambua-mane tene anupeakale amunguli pua ateyamape lowayumane nembo natene atoto, tatakewaateainipia. Tatakewa atoto, wandakaliutupanena minditupa-mane pii minditaimane leai-kola, wandakali minditupa-mane pii waka mindi loto, pii taimaneleainipia.

33 Pii taimane leai-kola, Juta yame-mane akali Aleke-sanda lene oko balatowandakali utupane pii mindi lamai-yakalenembo toto, bala wandakali utupanenawenonga ateakale lo minu pitu pima-pimapeainipia. Wuane peainga andoto, wan-dakali waka minditupa-mane loto, bal-ato kenda-pene okone mina ika lala yaleainipia. Wuane leai-kola, balato utu-panena pii yano peyokale nembo toto,utupane-mane pii nalene mee alewa pe-teakale loto, kii momonga peaipia.

34 Aleke-sandato wuane peane tekeko,wandakali waka tupamane akali okonebala Juta yame akali mindi ya lo an-doto, utupane pitaka-mane pii mindikitaimane loto, Epesasa tane tupana goteAtemisa bala gote andane wete mindi lakapeainipia. Pii mindiki okone teke taimaneatutu lolo-peke laka pua ateai-kola, awalapopi mindi peaipia.

35 Awa lapopi mindi pea-kola, matiliEpesasa tano okona gapomane akalikawane mindimane yakama pii nalenekondalapa lea-kola, utupane-mane piinalene konda yainipia. Konda yai-kola,balato utupane tipa puato, ati kenga tawe

ana kepele kulini gote wanda Atemisayale mindi yuunga tepa yane okola, goteokonena lotu anda okola, okonelaponanima Epesasa tane tupamane andoatalamane lo wandakali pitaka-maneandalaini jiape leaipia.

36-37 Wandakali mindikipi mindimanekatulo nanimato owato pii leyama nalolo-peyako, yakama pii nalene kondalapa.Akali lapo yakamato minu kilau lo awuaepalai okonelapo-mane nanimana gotewanda Atemisa oko ando pii koo mindina-lapiapi. Dee, okonelapo-mane lotuanda mindina minditaka mindi pake mianapipiapi teke. Tene okonena, yakam-ato wamba ini wayumane nembo nateneatoto, akali okone-laponga kenda-penemindi kapoyale mai na-piyapape. 38 Koteale olane akali tupa atalu, kote ale olanegii tupa yalu peya-ko. Dimiti-yasapi,bala towa atu piape piyaini akali tupapi,utupane-mane kote loto, akali mindingakoo tene mindi yata amakale nemboteaindo, utupane-mane bala kote lolopeakale kondalapa.

39-40 Andipa tene mindi ata napiya-kola, nanima mee epo amunguli pu-ato, pii taimane laiyu nena pua atalama.Wuane piyai lo Lomo tane gapomane akaliandane tupamane ale yaindo, utupane-mane katulo nanima tipa puato, tene anupeakale yakama epo amunguli puato, piitaimane laiyu nena pua atalaipe lolopeya.Utupane-mane wuane leaindo, nanimatokatulo pii mindi yano peya napuluma-kola, utupane-mane loto, yakamato nan-ima towa yanda mina ika loyale wuanepiyai lo nanima kosimi lolopeyai. Teneokonena, yakamato pii waka mindi lotika pimakale nembo teaindo, matili kan-jole tupamane gapomane okona loo okowato minuto, epo amunguli pulai-angi,utupane-mane yakamana pii okone lo tikapeakale kondalapa leaipia. 41Wuane lalu,Epesasa tane gapomane akali kawane oko-mane wandakali amunguli pua ateainitupa pitaka lamawuato, yakama puu tokolalapa leaipia.

20Polo Bala Masetonia, Gitiki-la Potopinjia

Okone-lapona Peane Oko1 Epesasa tano okona tane tupamane pii

taimane loto, kili kalae lo ateaini okone* 19:29: Ap 20:4; 27:2; Kol 4:10; Pm 24

Page 285: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 20:2 282 Aposolo 20:15-16lokoyo piyu, andaka peai-kola, PolotoKitisene wandakali tupa epo amungulipeakale leaipia. Amunguli peai-kola, bal-ato utupane minu tai laya wato, pii min-ditupa utupane lamai-yaepia. Lamaiyu,balato yakama atalapape lalu, Masetoniapotopinjia okona peaipia. 2 Bala Maseto-nia potopinjia okona yuu waka-waka yanetupana epoko pua atoto, Kitisene wan-dakali tupaminu tai laya wato, pii kambualamaima pulu, matili bala Gitiki kanditiokona peaipia.

3 Gitiki kanditi okona ana tepo atalu,matili bala sipinga pitiyu, Sitiya potopin-jia okona pokale nembo teane tekeko,balato ale ya-kola, Juta yame wandakaliminditupa-mane bala atu sipinga pitiyu,bala peyo ome lamakale lo pii lo puta piyailene oko ale yaepia. Ale wato, balananembo-tene oko lawa puato, Masetoniapotopinjia okona asini peke lokale nemboteaipia.

4 Polo bala Masetonia potopinjia okonapeke lea-angi, Timotipi, Betiya tano okonatane akali Pitusa iwanane Sopata leneokopi, Tesalonaika tano okona tane lapoakali Atitakusa, Sekundusa-la, okone-lapopi, Depi tano okona tane Gayasalene okopi, Esia potopinjia tane lapoakali Tikikasa, Topimasa-la, okone-lapopi,utupane bala towa atu peainipia.

5 Polo bala akali utupane towa atuPilipai tano okona peakaiyu leai-angi,utupane Totasa tano okona wamba in-gane poto, nanima ipulupale lo maliyoateainipia. 6 Nanima Pilipai tano okonaatema-kola, betesanga yisa napalene nala-mane gii oko epea. Gii okone epo koyopea-kola, nanima sipi mindina pitiyu, To-tasa tano poyale pema. Ole yau pea-kola,nanima Totasa tano okona peakaiyu lalu,akali nanima maliyo ateaini utupane ma-landa alu, nanima pitaka ole yanasa tanookonena atema.

Iwana Yutikasa Omea-kola, Poloto BalaMina Ika Laya Yane Oko

7 Sande angi, nanima Totasa tano okonatane Kitisene tupa towa tomo namakale loamunguli pema-kola, Poloto utupane piilamaiya. Bala anate-lene pokale nembototo, pii lamawua teke atea-kola, utulutombe gulea. 8 Anda lumu kenga nanimaamunguli pua petemane okona lamu kam-bua kaya-pene ya.

9 Poloto pii kambua lea-kola, iwanaYutikasa lene mindimane balana pii okoalewa petea. Bala anda lumu kenga wetenanima pii alewa petemane okona win-dowa mindina pituto, limu mo loto, matililimu pali ondo wato, windowa kamakaaiya pelea. Aiya pelea-kola, wandakaliminditupa-mane kili loto, bala molo peai-kola, bala wamba manda tene yaepia.10 Manda tene ya-kola, Polo bala andalumu kenga wete ateane okonena atoto,yuunga kili loto, iwana manda tene yaneokonena tokonga paluto, bala minea. Mi-nalu, balato wandakali tupa lamawuato,iwana oko saka ateya-ko. Yakamato anupimape lo yuku-mane omolaini lea.

11-12 Wuane lea-kola, wandakaliutupane-mane iwana okone bala lenetala ya lo andoto, yamapane epene wetepaluto, balana yame tupamane iwanaokone atu andaka peai. Peai-kola, Polobala wandakali waka tupa towa atu andalumu kenga okona peke lalu, utupane towatomo nalu, utupane towa pii lalawa puapeteai. Matili, waa lea-kola, bala pea.

Totasa Tano Tepa Alu, Mailitasa TanoOkona Peaini Oko

13 Polo bala angu asini poto, Asosatano okona peakaiyu lokale nembo toto,nanima andayo, yakama sipinga pitiyu,wamba ini ingane pulupape lea. Wuanelea-kola, nanimato bala lamolo makalenembo toto, sipinga pitiyu, Asosa tanookonena wamba ingane poto, bala asiniepeakale lo maliyo atema. 14 MaliyoAtema-kola, bala Asosa tano okonapeakaiyu loto, nanima malanda ya.Nanimato bala lamialu, sipinga pitiyu,Mitilini tano okona atu pema.

15-16 Pulu, nanima sipinga pitiyu, Mi-tilini tano tepa alu poto, anate-lene nan-ima yuu ailene Kayosa okona mandakagulo pema. Pema-kola, Poloto wambaini kapoyale Jutusaleme poto, Pendokosaoto oko ando mokale nembo toto, Esiapotopinjia okona ole kambua ata napukalenembo teaipia. Wuane nembo tea-kola,anate-lene nanima sipinga pitiyu, Kayosayuu oko tepa alu pema-angi, nanima Epe-sasa tano okona puu napene kondalu,Samosa tano okona pema. Pulu, anate-lene nanima sipinga pitiyu poto, Mailitasatano okona peakaiyu lema.

Poloto Epesasa Tane Akali Esamane TupaMana Lamaiyane Oko

Page 286: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 20:17 283 Aposolo 20:3117 Nanima Mailitasa tano okonena

peakaiyu lema-angi, Poloto Epesasa tanesosa okona akali esamane tupa bala andoloepeakale loto, akali mindimane utupanelamaulu peakale lea. * 18 Akali utupaneepeai-kola, Poloto utupane lamawuato,wamba bulupane tewa namba Esiapotopinjia okona epewa-angi, yakamatonambana mana andeai leaipia. NambaEpesasa tano okona atewa-angi, ole dindilo yakamato nambana mana andeai teke.*

19 Okone angi, Juta yame-mane nambaminu koyoyale pii lo puta puato, kenda-pene kambua namba geaini tekeko, nambaakali gene nayene koo gulo atoto, AkaliAndane okona piape oko ayawa teke puaatewa. Wuane pua atoto, ole kambuanganambato yakama ondo wato, ai lewa.

20-21 Nambato yakamana amungulipiyaini ama tupanapi, yakamana andatupanapi, utupanena epoto, Gotenapii oko yakama langu atewa. Wuanepua atoto, nambato Juta yame okopi,wandakali yame waka tupapi, yakamapitaka languato, yakamato Gote lo nembototo, mini peke loto, mana koo yametupa pitaka masia mawuato, nanimanaAkali Andane Jisasa lo bilipi lalapapelewa. Nambato yakama moyolane piiepene okonepene tupana mindikipi mindiwamonapene, pitaka yakama langu atewa.Yakamato nambana mana utupane pitakanembo teyai okoni.

22-23 Wamba namba tano kambuatupana epo paliki pua atauwa-kola, OliSipitisa okomane tano utupane pitakanaatoto, namba langiki puato, nimbaJutusaleme pole-angi, wandakali-manenimba andi lolai-kola, kenda-pene kambuanimbanga epolopeya lo namba langikipeane nembo teyo. Oli Sipitisa okomanewuane angu lo namba langiki peya-kola, namba Jutusaleme peakaiyu lolowa-angi, wandakali tupamane anu pulai-kola, kenda-pene utupane nambangaepolo-peyape lo nambato wayumanenembo nateyo tekeko, andipa Oli Sipitisaokomane namba languato, nimba kondanaene, Jutusaleme puu lo langipia-kola,namba Jutusaleme poyale peyo.*

24 Kenda-pene utupane nambangaepolopeya tekeko, wamba Akali Andane

Jisasa Kataisato namba languato, Gotetowandakali ondo wato moyalane loto,nimbato balana pii layene epene okowandakali tupa lamawua atape leane.Balato wuane loto, piape okone nambagea-kola, nambato piape okone pikoyopukale. Piape okone pua atoto, nambaomewando, okone katu lolopeya nemboteyo. *

25-27 Wamba namba yakama tombe-nenga epoko pua atoto, Goteto nanimaando atalane loto, nambato balana piilayene epene oko yakama langu atewa.Langu atoto, nambato Gotena pii layeneminditupa wamo napene, Goteto wua lonembo talane lo balana pii tupa pitakayakama langu atewa. Langu atewa-kolateke, yakamana mindimane Gotena piiutupane ale naene, alu peaindo, yakamaalu pulaini okonena tene oko nambanganayolopeya loto, andipa nambato yakamaenene langeyo. Andipa namba yakamatepa alu polowa-kola, yakamanamindikipimindimane namba dee lapone andanapulu-peyai nembo teyo.

28-29 Goteto balana sosa oko balanaiwanane okona tundupa okomanekambo meane okonena, yakama Kitisenewandakali tupa balana sipisipi gulo ateyai.Namba yakama tepa alu polowa-angi,wandakali minditupa peango anatopekoo gulo atoto, Gotena sipisipi yametupa tombenenga epoto, utupane minukoyolo-peyai nembo teyo. Wandakalikoo utupane-mane wuane pulaini loto,wamba Oli Sipitisa okomane yakamabalana sipisipi yatawa atalaini akali tupagulo atalapale lo yapa lo meane. Balatopiape okone yakama geane okonena,yakamato yakama tane tika ando atoto,Gotena sipisipi tupa pailo ando atalapape.*

30 Matili yakamana Kitisene akaliminditupa-mane wandakali tupa kilaulo moyale, Gotena pii oko mo lawapuato, pii minditupa utupane lamalu-peyai. 31 Yakamato akali utupane watominulaini nembo toto, wamba nambatoai loto, yakama mindiki-mindiki lolanguato, wandakali mindimane wuanepulane. Waiwa ando atalapape laka puaatewa. Wuane pua atoto, mali tepo utuluotongapi, namba kepa naene, yakama

* 20:17: Ap 18:21 * 20:18: Ap 18:19 * 20:22-23: Ap 9:15-16; 21:11 * 20:24: Ap 21:13; 2Ti 4:7 * 20:28-29:1Ti 4:16; 1Pi 5:2-4; Mt 7:15-20; Jo 10:11-13

Page 287: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 20:32 284 Aposolo 21:9

pitakamindiki-mindiki lo Gotena pii languatea lo yakamato nembo tatawa atalapape.Yakamato wuane lo nembo tatawa atoto,wandakali mindimane Kitisene wandakaliminditupa kilau lo mo awua puyangilolane. Waiwa ando atalapape. *

32 Gotena pii layene epene okomanepii mindi loto, matili balato balana wan-dakali ateakale lata ene tupa pitaka on-dowa moyoto, paluni epene minditupautupane maiyane layene eya. Wuane puateke, balato yakama minu tai laya wato,paluni epene minditupa yakama geakalenembo toto, andipa nambato yakama bal-ana kininga tepa eyo.

33 Wamba namba yakama towa atuatoto, wandakali yangone mindikipimindina muni yandopi, tona yandopi,okonetaka mindi miauwa lakae lonembo natewa. Jia. * 34 Nambapi,wandakali namba towa atu atemanetupapi, nanimanga minditaka jia yoatema-angi, namba tanena kini-manepiape puato, nambato minditaka jia yanetupa miaka pua atewa lo yakamato nemboteyai okoni. *

35 Wamba Akali Andane Jisasato piimindi leane oko loto, wandakali mindi-mane minditaka mindi mialu atoto, epeleape-pene tekeko, wandakali mindimaneminditaka mindi wandakali waka mindimaiyu atoto, epele wete ape-pene leaipia.Yakamato Jisasana pii okone nembo toto,wandakali tai nalene tupa moyo piapepiyapale lo yakama andawa lokale nembotewa. Nambatowuane nembo toto, nambatanena kini-mane piape puato, nambatominditaka jia yene wandakali tupa moyo,minditakamaiki pewa leaipia. 36Poloto piiutupane lokoyo piyu, akali esamane tupatowa aiki leka wato, pote lea.

37-38 Pote lokoyo pea-kola, utupane-mane Polona pii nembo tolo-peke leai.Wamba balato yakamanamindikipimindi-mane namba dee lapone anda napulu-peyai leane nembo tolo-peke loto, utu-pane pitaka-mane bala epelewa bulu opeloto, ai andane kambua leai. Wuane piyu,utupane-mane bala sikane lalu, bala apeyolo, sipi yane ongane atu peai.

21Polo Bala Jutusaleme Peane Oko

1 Epesasa sosa okona esamane tupa-mane nanima atu poto, sipi yane onganeape yai-kola, nanimato yakama atalapapelema. Atalapape lalu, nanima sipingapitiyu, yuu ailene Kosa lene okona tika puapema. Anate-lene nanima sipinga pitiyu,yuu ailene Lotesa lene okona wamba inipulu, Patata tano okona pema. 2 Patatatano okonena atoto, sipi waka mindi Pin-isia disitiki okona poyale peanga andoto,nanima sipi okonena peakaiyu lo pitiyupema.

3 Poto, yuu ailene Saipatasa lene okoandoto, yuu okone kii koyasa-tole yakalelalu, nanima Sitiya potopinjia okona tanoTaya okona pema. Sipi okonena anduanetupamane sipinga pinju mandeaini tupatano okonena tangu tepa amakale leai-kola, nanima sipi okone tepa ema. 4 Sipiokone tepa alu, nanimato Kitisene wan-dakali minditupa aiya pua andalu, utu-pane towa ole yanasa atema. Atema-kola, Oli Sipitisa okomane utupanengaepo tumbi lea-kola, utupane-mane Pololamawuato, nimba Jutusaleme polene leai.*

5 Utupane-mane wuane leaini tekeko,sipi oko Taya tano oko tepa oyale pea-kola,nanima Jutusaleme makale loto, tano okotepa alu, sipi yane ongane poyale pema.Pema-kola, Kitisene wandapi, akalipi, an-dopanepi, utupane pitaka nanima towaatu poto, tano okona kamaka ape yai. Apeyai-kola, nanima pitaka solewata mate-nenga poto, aiki leka wato, pote lema.6 Pote lalu, utupane-mane nanima pulu-pape leai-kola, nanimato utupane atala-pape lalu, sipi okona peakaiyu lo pitiyupema-kola, utupane andaka peke leai.

7 Nanima sipinga pitiyu, Taya tanookone tepa alu, Tolemesa tano okonapeakaiyu lema. Peakaiyu loto, nanimatoKitisene wandakali tano okonena ateainitupa towa sikane lalu, ole mindiki utu-pane towa atu atema. 8 Atalu, anate-lene nanima Tolemesa tano oko tepaalu poto, Sisatiya tano okona peakaiyulema. Peakaiyu lalu, Gotena pii lamaiyaneakali Pilipi okona andaka poto, nanimabala towa atu atema. Pilipi okone balawanda yalo tupamoyo, tomopi, wakamin-ditakapi, utupanena minditupa maiyainiakali yanasa tupana mindi pia. * 9 Balana

* 20:31: 1Tes 2:11-12 * 20:33: 1Ko 9:11-12 * 20:34: Ap 18:3; 1Tes 2:8-9 * 21:4: Ap 20:22-23 * 21:8:Ap 6:5; 8:40

Page 288: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 21:10 285 Aposolo 21:24

wanane mapokae tukumindi akali puunapene, Gotena potopesa wanda gulopituto, balana pii oko lapanawa pitiyaini-pia.

10 Ole minditupa nanima Sisaliya tanookonena atema-kola, potopesa akali Aka-pasa lene mindi bala Jutiya disitiki okonaatalu, epea. * 11 Akali okone bala nan-ima atemanga epoto, Polonamatipupeaneoko yoko moto, matipu okonemane balatanena kini kene tupa tongo pea. Tongopuato, Oli Sipitisa okomane loto, Juta yameakali Jutusaleme ateyai tupamane matipuokona anduane oko wua pua andi loto,wandakali yame waka tupanga malupeyaileya lea. *

12 Akali okonemane pii wuane leaneokone ale wato, Sisaliya tano okonenaKitisene wandakali ateaini tupapi, akalisipinga pitiyu epemane tupapi, nanimapitaka-mane pii taimane loto, Polo nimbaJutusaleme polene lema. 13 Nanimatowuane lema tekeko, Poloto nanimana piiokone yano peyoto, namba Jutusalemepoto, Akali Andane Jisasana piape puluwaokonena, Juta yame-mane namba andileaindopi, peyo ome leaindopi, okone katuteke nembo toto, makande pitane ateyo-ko. Tene anu peakale yakamato ai loto,nambana yamapanemo kenda piya eyaipelea. *

14 Wuane lea-kola, nanimato balananembo-tene oko katulo mo lawa napulu-peyama ya lo andoto, Akali Andane oko-mane nembo tola pua peakale lo andokondama lema.

Polo Bala Jutusaleme Peane Oko15 Ole minditupa pea-kola, nanimana

pinju tupa makande piyu, nanima Ju-tusaleme pema. 16 Okone angi yuu aileneSaipatasa tane akali Nasone lene mindibala Jutusaleme ateaipia. Wamba wetebalato Jisasa bilipi lo atama ipulu, wuanepua teke mee bilipi lo ateaipia. NanimaJutusaleme pema-angi, Jisasa lo bilipi leneSisatiya tane minditupa nanima towa atupema. Nanimato Nasone okona andakapaliyapale loto, akali utupane-mane nan-ima ape yai-kola, balana andaka pema.

17 Nanima Jutusaleme peakaiyu lema-angi, Kitisene wandakali tupamane nan-ima towa epele wato, wayu epalaiya lo

lameai. 18 Anate-lene Polo bala nanimatowa atu Jemesa andolo pema-kola, Ju-tusaleme sosa okona akali esamane tupapitaka epoto, nanima towa atu amungulipema. 19 Okone angi, Poloto akali utu-pane kii sikane lalu, balato piape peanetupa pitaka utupane lamawuato, Gotetonambana piape okomane wandakali yamewaka tupa moyo wua peane lo pii temanekambua lamaiya. *

20 Lamaiya-kola, akali utupane-maneale wato, Gotena gene oko laiyu lalu,Polo lamawuato, amene Polo, Juta yamewandakali tausene kambua Jisasa lo bilipilo ateyai okone nimbato andele leainipia.Utupane pitaka-mane loo Mosesato yatayane tupa wayu wete-mane wato minuatamakale nembo talaini. * 21 Wambawandakali minditupa epoto, utupanelamawuato, Poloto wandakali yame wakaateyai tupana tombenenga Juta yamewandakali ateyai tupa mana lamaiyane.Mana lamawuato, yakamato loo Mosesatoyata yane tupa awua tepa wato, yakamanaiwanane tupana yala-pene umbaini katinapene, Juta yamenamana wambane tupawato mina na-piyapape lalane leai.

22 Wamba wandakali minditupa-manewuane leai-kola, Mosesato loo yata yanetupa wayumane wato minu atamakalenembo talaini Juta yame Kitisene tupa-mane nimba towa embowa ateyai. Andipautupane-mane nimba Jutusaleme ipupilene oko ale olai-angi, yataka olaini loyuku wato, nanimato anu pimape nemboteyama. 23 Utupane-mane yataka olaini.Nanimato nimba languluma pua pipe.Wamba nanimana akali tukumindi-manemangene mindi pimakale loto, Gote towapotomisa pii mindi leai. *

24Nimba akali tukumindi utupane towaatu poto, Gotena wenonga koo tene mindiyakamanga nayakale loto, utupane-manemangene pulai tupa nimbatopi pipe.Akali utupane-mane Gote lo opa mindimaiyakale loto, nimbato utupane moyomuni minditupa maipe. Utupane-maneGote lo opa okone mawuato, mangenemindi pimakale lo Gote towa potomisa piilema oko pikoyo peyama loto, yakamanakawa itini katulu-peyai. Wandakalipitaka-mane yakamana itini katulainitupa andoto, loo Mosesato yata yane

* 21:10: Ap 11:28 * 21:11: Ap 20:22-23; 21:33 * 21:13: Ap 20:24 * 21:19: Ap 15:12 * 21:20: Ap15:1,5 * 21:23: Nam 6:1-20; Ap 18:18

Page 289: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 21:25 286 Aposolo 21:35-36tupa nimbato wato minu atalene ya loandolopeyai. Dee, nimbatowuane napilinileaini akali utupane-mane owato pii loto,wuane leaini ya lo andolopeyai teke.

25 Juta yame Kitisene nanimato manautupane minalamane tekeko, wamba nan-imato pii mindi lo puta pua yata wato,wandakali yame waka Jisasa lo bilipilo ateyai tupana pepa peyo pee loto,wandakali-mane owato gote mindi lo opamawuato, tomo maiyene tupapi, yakam-ato naa na-piyapape lema. Tundupa naana-piyapape. Koa ekapi, ema-pene yamewakapi, utupane nongonga omene tupanatundupa piti-pata okonepene tupa naana-piyapape. Dee, pamuku na-piyapape.Wuane loto, nanimato wandakali yamewaka Kitisene utupanena pepa peyo peelema leai. *

26 Wuane leai-kola, anate-lene Polotoakali tukumindi utupane lamo atu poto,Gotena wenonga koo tene mindi yaka-manga nayakale lo mangene pulane tupautupane towa peainipia. Piyu, balatolotu anda andane okona poto, pitisa akalitupa lamawuato, ole wataka pola-kola,Gotena wenonga koo tene mindi nani-manga nayolopeya. Okone angi, nan-ima mindiki-mindiki lo Gote opa maluipumakale leaipia. *

Juta Yame Akali Tupamane PoloMineainiOko

27-29 Matili ole yanasa utupane koyopuyale pea-angi, Juta yame wandakaliEsia potopinjia atalu epeaini tupamanePolo bala lotu anda andane okona anda-pangosa ateanga andeai. Wamba utupane-mane Epesasa tano okona tane akali Top-imasa lene oko Polo towa atu Jutusalemeateapinga andoto, Poloto akali okonetowa lotu anda andane okona atu epalaya lo nembo teai. Wuane nembotototo, utupane-mane bala minuto, wan-dakali amunguli pua ateaini tupa pitakananembo-tene oko mina ika laya wato,pii taimane loto, akali okomane yuuyo peya tupa pitakana poto, wandakalipitaka mana lamawuato, utupane-maneJuta yame nanimapi, nanimana lotu andaandane okopi, Mosesato loo yata yane tu-papi, utupane anda napi leakale lo manalamaiyane leai. Andipa balato mana koomindi tako pua minuto, Gitiki yame akali

minditupa towa Gotena lotu anda okonaepala. Akali yame waka utupane lotu andaokona epalai okonemane anda epene weteokone Gotena wenonga minu kalato atayaeya. Tene okonena, Isatale tane wandakalitupa yakamato nanima moyolo ipulupaleai. *

30 Wuane leai-kola, Jutusaleme tanewandakali tupa pitaka-mane mini koo pa-luto, taimane epoto, Polo kilau lo awuakamaka peai-kola, akali minditupa-manelotu anda andane okona asia lomba tupapii leai.

Lomo Tane Ami Yanda Yene TupamanePolo Andi Leaini Oko

31 Wuane piyu, Juta yame wandakalitupamane Polo peyo ome loyale peai-kola,Lomo tane ami akali kawane okomane aleya-kola, Jutusaleme tane wandakali tupapitaka-mane yataka wato, kee aka puaateyai lene oko ale yaepia. 32 Ale wato,balato ami yanda yene ando atalane akaliminditupapi, ami yanda yene minditu-papi, utupane wamba kapoyale lamialu,utupane towa atu Juta yame wandakaliutupane ateainga taimane epeai-kola, Jutayame akali tupamane utupane epeaingaandoto, Polo peya napene konda yainipia.

33Konda yai-kola, ami yanda yene andoatalane akali okomane Polo ateanga poto,bala taimane minata wato, ami yandayene tupamane sene ende lapo-mane Poloandi leakale lea. Wuane lalu, balato Jutayame wandakali ongane ateaini tupa tipapuato, akali oko apipe. Balato manakoo andoko minalape lea. 34 Wuanelea-kola, wandakali kambua ateaini tupa-mane pii mindipene-mindipene kambuatupa loto, pii taimane laka peai-kola, amiakali kawane okonemane pii wandakaliutupane-mane leaini tupa katulo wayu-mane ale naya. Ale naya-kola, balatoami yanda yene tupa lamawuato, Polo atuyakama ami yamena anda andane okonapulupa lea.

35-36 Wuane lea-kola, ami yanda yenetupamane Polo atu yakamana andakapoyale peai-kola, wandakali kambua-manewatama epoto, pii taimane loto, balapeyo ome lamakale leainipia. Wuane leai-kola, Polo bala ami yanda yene tupanaanda andane kenga palaini toko pitaneatene okona peakaiyu lea-angi, akaliutupane-mane bala peyo ome lolane

* 21:25: Ap 15:29 * 21:26: 1Ko 9:20 * 21:27-29: Ap 20:4

Page 290: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 21:37 287 Aposolo 22:9-10nembo toto, ami yanda yene tupamanePolo minaiyu loto, yakamana kii tokongayakale loto, bala awua yakamana andaandane kenga okona peainipia. *

Poloto Pii Mindi Lokale Leane Oko37 Ami yanda yene tupamane Polo bala

atu yakamana andaka kolandaka loyalepeai-kola, balato Gitiki pii loto, ami akalikawane oko tipa puato, nambato pii mindikatulo nimba languape leaipia. Wuanelea-kola, ami akali kawane okomane balatipa puato, nimbato Gitiki pii lalenepe.38 Aŋa wamba yale Isipi tane mindimanegapomane towa yanda puyale akali (4,000)tausene tukumindi mo amunguli puato,utupane towa atu wandakali napalene yuuokona pea. Nimba Isipi tane okone ya lonembo talo leaipia. *

39Wuane lea-kola, Poloto bala lamawu-ato, namba Silisia potopinjia okona tanogene yene Tasasa tane leaipia. NambaJuta yame akali mindi ateyo. Nambatowandakali utupa pii mindi lamaewando,okone katu lolo-peyape lo nambato nimbatipa peyo leaipia.

40Wuane lea-kola, ami yanda yene andoatalane akali okomane, katu yalua leaipia.Wuane lea-kola, Polo bala lata toko kengaokona atoto, kini momonga puato, wan-dakali ateaini tupamane pii nalene, kon-dalapa leaipia. Wuane pea-kola, utupane-mane pii aŋakopi mindi nalene, wayu-mane alewa ateai-kola, Poloto Iputu piiloto, pii mindi utupane lamai-yaepia.

221 Juta yame-mane wayumane alewa

ateyai-kola, Poloto utupane lamawuato,amenepi, ayianepi, nambato mana koomindi mina napewa loto, andipa yakamalangukale ale alapape leaipia. 2 PolotoIputu pii loto, wuane lea okone ale wato,wandakali ateaini tupamane pii aŋakowetepi mindi nalene, balana pii oko kuailo alewa ateainipia.

3 Alewa ateai-kola, Poloto wua leaipia:Namba Juta yame akali mindi ateyoleaipia. Nambana angini oko bala Silisiapotopinjia okona tano Tasasa okonapituto, namba mandeane tekeko, nambaJutusaleme tano oo ateyama okona atoto,anda yewane. Akali Gamalialeto Jutayame nanimana mana tupa wayumane

wete namba mana langea-kola, manamewane. Mana mialu, andipa yakamatoJuta yamena mana utupane wayumanewato minu ataima lakae lo nembo teyaipua teke, wamba nambatopi manautupane wayumane wato minu atauwalakae lo nembo tewa. * 4 Wuane nembototo, nambato kenda-pene andane tupaJisasana pii manapi wato minu ateainiwandakali kambua maiki puato, andi loawua poto, katapusa anda okona aindakalaka puato, minditupa omeakale lewane. *

5Wuane pewa-kola, pitisa akali kawaneokopi, Juta yamena kanjole akali tupapi,utupane pitaka-mane nambana manaokone andeaini. Andoto, utupane-manenamba Poloto wamba wuane peane lokatulo temane yakama langulu-peyai.Wamba nambato Kitisene wandakaliDamasakasa tano okona ateani tupatandaka mauwakale nembo tewa. Wuanenembo tewa-kola, Juta yamena akalikawane utupane-mane pepa minditupapeyoto, Damasakasa tano okona atalainiJuta yame wandakali tupamane nambamoyakale loto, pepa utupane namba geai.Geai-kola, nambato pepa utupane moawua poto, Kitisene wandakali utupaneJutusaleme tano okona andi lo awuaepokale loto, Damasakasa tano okonapoyale pewane.

Polo Bala Kitisene Guleane Okona Pii Te-mane Leane Oko

6Namba Damasakasa tano okona poyalemandaka gulo pewa-kola, otonga taemetualo kilokopi mindi lea-kola, tii-pene an-dane wete mindi ati kenga atoto, wambakapoyale epoto, nambanga tii pikoyo pea.7 Tii pikoyo pea-kola, namba yuungalomba-pene yoto ale ewa-kola, pii mindileane okomane loto, Solo, Solo, anupeakale nimbato kenda-pene andane tupanamba giki pilinipe lea.

8 Wuane lea-kola, nambato bala tipapuato, Akali Andane, nimba apipe lewa-kola, balato namba languato, namba JisasaNasatesa tane nimbato kenda-pene an-dane tupa giki pilini okone lea.

9-10 Wuane lea-kola, nambato bala tipapuato, Akali Andane, nambato anu puapelewa. Wuane lewa-kola, Akali Andaneokomane namba languato, nimba ika lalu,

* 21:35-36: Lk 23:17-19 * 21:38: Ap 5:36-37 * 22:3: Ap 5:34 * 22:4: Ap 8:1-3

Page 291: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 22:11 288 Aposolo 22:25

Damasakasa tano okona puu. Tano oko-nena pole-kola, nimbato piape pula lonambato nembo teyo utupane pitaka akalimindimane nimba langulu-peya lea. Akalinamba towa atu pemane utupane-manetii-pene epeane okone andeaini tekeko, piimindi namba langeane okone utupane-mane ale nayai. 11 Nambanga tii pikoyopeane okonemane nambana lene au ya-kola, nambato minditaka mindi katuloanda napewa. Anda napewa-kola, akalinamba towa atu pemane utupane-manenamba kii minu awua Damasakasa tanookona atu peai.

12 Damasakasa tano okonena pema-kola, akali Anana-yasa lenemindi ateaipia.Bala Gotena pangosa atoto, Juta yamenaloo tupa kuai lo wato minu ateya-kola,Juta yame wandakali Damasakasa tanookona atalaini tupa pitaka-mane bala akaliepene lalainipia. 13 Bala namba atewangamandaka epoto, balato namba languato,amene Solo, nimba lee taa lea-kola, okoneangi teke namba lee toto, bala andewa.

14-15 Andewa-kola, balato namba lan-guato, Goteto wua nembo teya lo nim-bato ale ola nembo toto, akali tika-peneJisasa bala epoto, pii minditupa nimbalangipia-kola, nimbato bala lee-mane an-dapi leaipia. Nimbato minditaka andapitupapi, balana pii ale api tupapi, utu-panewandakali tupa pitaka lamawua atolanembo toto, wamba nanima Juta yamenayumbane tupana Gote okomane nimbaatola lapia-ko. 16Andipa anu peakale nim-bato mee maliyo atelepe. Goteto nimbanakoo tupa apia-geakale loto, nimba ika loto,ipa mia. Anana-yasato wuane lea.

Jisasato Polo Bala Wandakali Yame WakaTupa Ateainga Peakale Leane Oko

17 Wuane lea-kola, matili nambato Ju-tusaleme tano okona peke lalu, lotu andaandane okona pote lo atoto, Akali An-dane oko kombeya-mane andene gulo an-dewa. 18 Nambato bala andewa-kola, bal-ato namba languato, nimbato nambanapii oko Jutusaleme tane wandakali tupalamaendo, utupane-mane ale na-olopeyai.Tene okonena, nimba Jutusaleme wambakapoyale tepa alu puu lea. *

19 Wuane lea-kola, nambato balalamawuato, Akali Andane, wambanambato Juta yamena lotu anda tupa

pitakana poto, nimba lo bilipi lenewandakali tupa kunju-mane peyoto, andilo awua puku pua atewa lewa. Nambatowuane pua atewa-kola, Jutusaleme tanewandakali tupamane nambana manaokone andeai. * 20 Dee, Juta yame akaliminditupa-mane yataka wato, nimbanapii lapanawa atalane akali Sipene leneoko peyo ome leai-angi, namba onganemandaka atoto, utupane-mane wayupeyai nembo toto, yakamana tona luuyoko yata yaini tupa yatawa atewa.Jutusaleme tane wandakali tupamanenambana pii temane okone ale wato,nambana mana okone nembo teyai lewa.*

21 Nambato wuane lewa tekeko, AkaliAndane okomane namba languato, matilinambato nimba yuu tepanda tane wan-dakali yame waka tupa ateyainga polalokalenga, andipa nimba Jutusaleme tepaalu puu lea. Poloto balana pii temaneokone Juta yame wandakali ateaini utu-pane lamawuato, wuane leaipia. *

Poloto Namba Lomo Tane Akali AteyoLeane Oko

22 Poloto wuane lea-kola, Juta yamewandakali utupane-mane ale wato, piitaimane loto, akali okopene tupa saka atanapeakalenga, peyo ome lalapa leainipia.23 Wuane loto, utupane-mane yakamanatona luu peaini tupa yoko apoto, yuukangalamu yane tupa kenga utu peyaaiyu laka puato, pii taimane laka puaateainipia. 24 Juta yame wandakali tupa-mane wuane pua ateai-kola, ami yandayene ando atalane akali kawane oko-mane utupanena mana okone andoto,ami yanda yene tupa lamawuato, yakam-ato bala lamo atu anda-pangosa ipulupaleaipia. Wuane lea-kola, utupane-manebala atu anda-pangosa epeai-angi, amiyanda yene akali kawane okomane amiyanda yene tupa lamawuato, Poloto manakoo andoko minapia-kola, Juta yame wan-dakali tupamane bala omeakale leyai loto,bala tane nanima langeakalenga, yakam-ato bala kunju-mane peyalapa leaipia.

25 Wuane lea-kola, ami yanda yene tu-pamane Polo kunju-mane peyoyale ende-mane andi leainipia. Andi leai-angi,Poloto ami yanda yene andete mindikiando atalane akali ongane ateane mindi

* 22:18: Ap 9:29-30 * 22:19: Ap 8:1-3; 26:9-11 * 22:20: Ap 8:1-3 * 22:21: Ap 9:15-16

Page 292: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 22:26 289 Aposolo 23:6-8tipa puato, yakamana loo okomane loto,yakamato Lomo tane mindina kote alenaene, mee kunju-mane peleaindo, okonekatu lolopeya layene eyape leaipia. *

26 Wuane lea-kola, ami yanda yene an-dete mindiki ando atalane akali okone-mane balana pii okone ale wato, ami akalikawane oko ateanga poto, bala lamawu-ato, Polo bala Lomo tane mindi yako.Nimbato anu pulape leaipia. 27 Wuanelea-kola, ami akali kawane oko bala Poloateanga epoto, bala tipa puato, nimbaLomo tanepe. Namba langi leaipia. Wuanelea-kola, Poloto enene, namba Lomo taneleaipia.

28 Poloto wuane lea-kola, ami akalikawane okomane loto, nambato munikambua wete Lomo tane gapomane okomaewa-kola, gapomane okomane nambaLomo tane mindi gulaya yane leaipia.Wuane lea-kola, Poloto bala lamawuato,namba wuane nape. Nambana ayianebala Lomo tane mindi ateya okonena,nambapi Lomo tane mindi ateyo leaipia.29Poloto wuane lea-kola, bala kunju-manepeyoyale peaini ami yanda yene utupane-mane yuku wato, bala peya napene, kondayainipia. Dee, ami akali kawane okomanePolo bala Lomo tane mindi atala-kola,nambato bala andi lalo ya lo nembo toto,yuku ya tekepia. *

Juta Yame Kanjole Tupana WenongaPoloto Pii Leane Oko

30 Anate-lene ami akali kawane oko-mane tatake wato, Juta yame wandakalitupamane koo tene anu-pene mindi Po-longa yata alaipe lo wayumane andokalenembo teaipia. Wuane nembo toto, bal-ato pitisa akali kawane tupapi, Juta ya-mena kanjole tupapi, utupane pitaka epoamunguli peakale lo wai leaipia. Utupaneepo amunguli peai-kola, ami akali kawaneokomane Polo andi leaini sene ende tupatita lalu, bala atu epoto, akali utupanenawenonga ateakale leaipia.

231 Wuane pea-kola, Poloto Juta yamena

kanjole amunguli peaini utupane lee-mane andapeyo yoto, amene yame,Gotena leenga nambato balana manaepene tika-pene tupa minu atalawanenembo teyo. Andipapi, nambato wuane

pua teke ateyo leaipia. 2 Wuane lea-kola, pitisa akali kawane Anana-yasa leneokomane akali minditupa Polo ateaneongane ateaini tupa lamawuato, Polonaambulini peyo pai lalapa leaipia. *

3 Wuane lea-kola, Poloto bala lamawu-ato, wandakali mindina anda okona endepitane atene oko koo tamene ateya-kola,wandakali waka tupamane ende okoneepene ya lo nembo teakale loto, akalimindimane ende okone pende ake pene-mane pende leaipia. Ende okonepenegulo atoto, nimbato Polo bala Gotenaloo tupa kalo piyane loto, namba kosimilokale nembo toto, epo petele tekeko,nimba tane-mane Gotena loo tupa kalopuato, akali utupa-mane namba peyalapalale. Nimbato wuane lale okonena, Gotetonimba peyolo-peya leaipia. *

4 Wuane lea-kola, akali bala ateaneongane mandaka ateaini tupamane balalamawuato, nimbato Gotena pitisa akalikawane oko andayo pii koo lele okondeleainipia. 5 Wuane leai-kola, Poloto utu-pane lamawuato, amene yame, Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, nim-bato nimbana yame okona akali kawanemindi andayo pii koo lolene layene eyatekeko, nambato akali okone bala pitisaakali kawane ateya nembo natene, pii koookone bala andayo lalo leaipia. *

6-8 Juta yamena Kanjole ateainiutupanena akali minditupa Satusi yamepi,minditupa Patasai yamepi, utupanepeteaini-pia. Satusi yame okomaneenjolepi, sipitisapi, okonetaka tupa atanapeya lalaini tekeko, Patasai yameokomane enjolepi, sipitisapi, okonetakatupa ateyai lalainipia. Dee, Satusi yame-mane wandakali omene tupa malinga ikanalolo-peyai lalaini tekeko, Patasai yame-mane wandakali omene tupa malingaika lolopeyai lalainipia. Akali yameokonelapo-mane pii waka-waka wuanelalaini nembo toto, Poloto utupanetaimane lamawuato, amene yame, nambaakali Patasai mindina iwanane atoto,Patasai yame ateyo. Nambato wandakaliomene tupa malinga ika lolopeyai lo bilipilo maliyo atalawane okonena, yakamatonamba kosimi leyai leaipia. Polotowuane lea-angi, Patasai yame-mane Satusiyame tupa towa pii yanda peai-kola, Juta

* 22:25: Ap 16:37 * 22:29: Ap 16:38 * 23:2: Jo 18:22-23 * 23:3: Mt 23:27-28 * 23:5: Ek 22:28* 23:6-8: Ap 26:4-5; Mt 22:23-25

Page 293: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 23:9 290 Aposolo 23:22yamena kanjole tupa yame lapo guloateainipia. *

9 Yame lapo gulo atoto, Juta yamenakanjole tupamane pii taimane loto, piiyanda andane mindi pua ateainipia.Wuane pua ateai-kola, loo tupanamana andene akali Patasai minditupaika loto, pii taimane Satusi yame okolamawuato, sipitisa mindimane yandopi,enjole mindimane yandopi, okone-laponamindimane pii okone bala lamaiya-kola,balato pii okone leya-ko. Koo tene mindibalanga naeya lo andeyama leainipia.

10 Wuane leai-kola, Satusi yame-manepii yanda andane wete mindi Patasaiyame towa puato, Polo peyo ome lape-pene guleaipia. Tene okonena, ami akalikawane oko bala yuku wato, ami yandayene tupa lamawuato, yakamato Juta ya-mena kanjole tupana tombenenga poto,Polo lamialu, bala atu yakamana andakapulupa leaipia.

11Wuane lea-kola, ami yanda yene tupabala atu yakamana andaka peainipia. Peai-kola, anate-lene utulu pango Akali An-dane oko bala Polo limu paleane onganemandaka gulo epo atoto, bala lamawuato,wamba nimbato Jutusaleme atoto, nam-bana pii oko taimane lamawua atee puateke, matili nimba Lomo tano okona poatoto, nambana pii oko taimane lamawuaatape-peneko. Nimba yuku naene, tai guloatape leaipia. *

Juta Yame-mane Polo PeyoOme LamakaleLeaini Oko

12-13 Waa lea-kola, Juta yame akalipaiyasa tukumindinga uniane minditupaepo amunguli piyu, pii mindi lo yakepuato, potomisa pii mindi loto, enenewete, Gote ati kenga ateya okomaneandeya. Nanima tomo ipapi nanene anguatama pulu, Polo peyo ome loloma giiokonena giau lamakale leainipia. 14Wuanelalu, akali utupane-mane pitisa akalikawane tupapi, Juta yamena ando ateneakali tupapi, utupane ateainga poto,nanimato potomisa pii mindi loto, enenewete, Gote ati kenga ateya okomaneandeya leainipia. Nanimato tomo ipapinanene angu atama pulu, Polo peyo omeloloma gii okonena giau lamakale lalama.

15 Tene okonena, ami akali kawane oko-mane Polo atu yakama Juta yamena kan-jole tupa pitulai okona epeakale. Wuane

peakale nembo toto, yakamato bala langa-langa puato, Poloto aki leyape loto, nani-mato balana pii tupa laponewayumane aleamakale nembo teyama lo lamai-yapape.Wuane lolai-kola, Polo bala yakama pitulaiokona peakaiyu lata naola-kola, nanimatoasininga makande pitawa atoto, bala peyoome lolo-peyama leainipia. * 16Utupane-mane wuane leaini tekeko, Polo imaliniokona iwanane okomane pii okone alewato, bala ami yamena andaka kolandakaloto, Polo lamai-yaepia. 17 Lamaiya-kola,Poloto ami yanda yene andete mindikiando atalane akali mindi epeakale loto,iwana patane okomane ami akali kawaneoko piimindi lamai-yakale, nimbato iwanaoko atu puu leaipia.

18 Wuane lea-kola, ami yanda yene an-dete mindiki ando atalane akali okomaneiwana patane okone atu, ami akali kawaneoko peteanga peaipia. Poto, bala lamawu-ato, andi latane akali Polo lene okomanenamba ipu loto, iwana patane okomane piimindi nimba langeakale, atu puu lala-kola,bala atu epeyo leaipia. 19Wuane lea-kola,ami akali kawane okomane iwana pataneokone kii minu awua amonga yale poto,liyamba angu atoto, nimbato pii aki mindilangulape lo tipa peaipia.

20-21 Wuane lo tipa pea-kola, iwanapatane okonemane bala lamawuato, Jutayame akali paiyasa tukumindinga uni-ane minditupa-mane potomisa pii mindilalai leaipia. Utupane-mane potomisapii okone loto, enene wete, Gote atikenga ateya okomane andeya. Nanimatomo ipapi nanene angu atama pulu,Polo peyo ome loloma oto okonena giaulamakale lalai. Wuane loto, utupane-manePolo peyo ome loyale makande pitawaateyai. Akali utupane-mane Polo peyoome leakale nembo toto, Juta yamena kan-jole tupamane nimba minakasa amakaleloto, pii mindi lo yake pipiai. Langa-langapuato, utupane-mane nimba tee loto,anati nanimato Polo ando pii minditupatako pua tipa pimakalenga, nimbato balananimana kanjole anda okona epeakalelola lolopeyai. Nimbato Polo epeakaleleendo, bala epola-angi, akali utupane-mane bala peyo ome lolo-peyaiko. Nim-bato kanjole okona pii okone ale oleneleaipia. 22 Wuane lea-kola, ami akalikawane okomane iwana patane okone

* 23:11: Ap 27:24; 28:16,23 * 23:15: Ap 25:2-3

Page 294: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 23:23 291 Aposolo 24:2-3

lamawuato, nimbato pii namba langeleutupane wandakali mindi lamaulene lalu,bala peakale leaipia.

Polo Bala Sisaliya Tano Okona PeakaleLeane Oko

23 Okone angi, ami akali kawane oko-mane ami yanda yene andete mindikiando atalapili akali lapo epeakale loto,okonelapo lamawuato, liyambato yia osamasianenga pitiyu palaini ami yanda yene(70) paiyasa yanasapi, kee atoto asiapalaini ami yanda yene (200) andetelapopi, yandate aiyaini ami yanda yene(200) andete lapopi, utupane mialapapeleaipia. Mialu, utulu taeme naini kilokolola-kola, utupane Polo towa atu Sisatiyatano okona peakale lo makande piya-pape. 24 Kenda-pene mindi Polo balangaepolane. Bala yia osa mindina pitiyu,gapomane akali kawane Pilikisa ateyaokona peakale loto, liyambato osa mindi-tupa mandeke piyapape leaipia. 25Wuanelalu, gapomane akali kawane okomanepepa mindi peyoto, wua leaipia:

26 Namba Kolotiyasa Lisiasato gapo-mane akali kawane epene wete Pilikisanimbana pepa oko peyo epe loto, nimbakuai lo atape leyo. 27 Juta yame wandakalitupamane akali Polo okominatawato, balapeyo ome loyale pipiai tekeko, nambatobala Lomo tane mindi ateya lene oko aleauwa. Ale wato, nambapi, ami yanda yenetupapi, nanima poto, bala Juta yame wan-dakali tupana kininga molo-peke laima. *

28Wuane piyu, utupane-mane koo teneanu-pene mindi akali okonga yata apiaipelo ale wakale loto, nambato bala towa atuJuta yamena kanjole tupa amunguli puapitipia ongane puwa. * 29 Poto, nambatoale auwa-kola, Poloto Juta yame okona loominditupa kalo pipia-kola, utupane-manebalanga koo tene minditupa yata apiai.Nambato koo tene utupane ale auwa-kola,bala peyo ome lolane yandopi, andi lolaneyandopi, tene mindi ata napipia.

30 Matili mindimane namba languato,Juta yame akali minditupa-mane too puapii lo puta puato, Polo peyo ome lamakalelapiai lo namba langipia. Langipia-kola, nambato Polo bala nimba atelengaepeakale leyo. Akali oko kosimi lapiai akaliutupane nimba wenonga epo atoto, balakosimi leakale. *

31 Ami yame akali kawane okonemanewuane lo pepa peyoto, ami yanda yeneutupane maiya-kola, utupane-mane bal-ana pii wato minuto, utulu pango Polo atuAndipatisa tano okona peainipia. 32 Pulu,anate-lene ami yanda yene yia osanga pe-teaini tupa Polo towa atu Sisatiya tanookona peai-kola, ami yanda yene keeato asini peaini tupa yakama Jutusalemepeke lalu, yakamana andaka peainipia.33 Andaka peai-kola, ami yanda yene yiaosanga pitiyu peaini tupa yakama Sisatiyatano okona peakaiyu lalu, pepa manduepeaini okone gapomane akali kawaneoko mawuato, Polo balana kininga tepayainipia.

34 Okone angi, gapomane akali kawaneokomane pepa okone dii lo andalu, Polotipa puato, nimbana potopinjia andokopelea-kola, Poloto namba Silisia potopinjiatane mindi ateyo leaipia. 35 Wuane lea-kola, gapomane akali kawane okomanePolo lamawuato, akali nimba kosimi lo-laini tupa peakaiyu lolai-angi, nambatonimbana pii ale wakale leaipia. Wuanelalu, balato ami yanda yene minditupalamawuato, yakama Polo towa atu gapo-mane anda wamba Etoteto peane okonapoto, bala ando atalapape leaipia.

24Juta Yamena Akali Kawane Tupamane

Polo Kosimi Leaini Oko1 Matili ole yau pea-kola, pitisa akali

kawane Anana-yasa oko bala Juta yameokona ando atene akali minditupa towaatu Sisaliya tano okona epeainipia. Akaliutupane Lomo tane wandakali tupana lootupana mana andene akali Tetulusa lenemindi towa atu epoto, Polo kosimi lape-pene tene tupa Lomo tane gapomane akalikawane Pilikisa oko lamai-yainipia.

2-3 Lamai-yaikola, gapomane akalikawane okomane Polo epeakale leaipia.Polo bala epea-angi, akali Tetulusaokonemane bala kosimi loyale atoto,wamba ini bulupane Lomo tane gapomaneakali kawane oko lamawuato, wambananimana yuu tupa pitakana minditakakambua kuai lo ya napea tekeko, akaliandane Pilikisa nimbato kuai lo nembototo, utupane pitaka mo tika piki puaatalene leaipia. Nimbato nanima moyoatee-kola, mali kambua nanima yanda

* 23:27: Ap 21:30-33; 22:25-27 * 23:28: Ap 22:30 * 23:30: Ap 24:5-8

Page 295: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 24:4 292 Aposolo 24:18-19aŋakopi mindi napene, kuai lo weteataima. Tene okonena, nanima pitaka-mane mini epene palu atoto, nimba andowayu wete pele leyama.

4 Pii utupane enene tekeko, nambatonimba minandi lolowane. Nimba kepanaene, nanima ondo wato, nanima Jutayamena pii ukupini mindi nambato nimbalangukale-ko. Nimbato ale ola leyo.5Nanimato akali oko andaima-kola, balatokenda-pene kambua mina ika lalane akalimindi pia. Nasatesa tane Jisasa oko lobilipi lene yame ateyai okona akali kawaneatoto, balato yuu yoo peya tupa pitakanaJuta yame wandakali atalaini tupa pitakamo yataka aya wato, yanda kambua minaika lo atalane. *

6-8 Balato nanimana lotu anda andaneoko Gotena wenonga kalato atene gulayaoyale makande peane tekeko, nanimatobala minaima. [Bala minalu, nanima Jutayamena loo tupa watominuto, bala kosimilaima lakae lo nembo tema tekeko, amiakali kawane Lisiasa okomane epoto, nan-ima minu pende lo apialu, Polo minia.Balato nanima languato, yakamato akalioko kosimi lamakale nembo teaindo, gapo-mane akali kawane ateyanga pulu, balakosimi lalapape leane.] Tene okonena,nimba tane katulo akali oko tipa pule-kola,nanimato bala kosimi leyama tupana tenetupa bala tane nimba langulu-peya leaipia.*

9 Tetulu-sato wuane lea-kola, Juta yameakali tupamane balana pii leane oko motai laya wato, pii utupane enene weteleainipia.

Poloto Juta Yamena Pii Yano Peyo LeaneOko

10 Juta yame wandakali tupamanewuane leai-kola, gapomane akali kawanePilikisa okomane weno titi loto, Polotopii laa leaipia. Pii laa lea-kola, PolotoJuta yamena pii leaini okone yano peyoto,wua leaipia: Nimbatomali kambua tupanaJuta yame nanimana kote lalamane tupatika pua lee-kola, nambato andeyawane.Tene okonena, namba mini epene paluto,utupanena pii tupa yano peyoto, nimbalangukale.

11 Wamba nambato Gote lo lotu lolopokale loto, Jutusaleme pewa. Okone angitewa andipa giau loto, ole paiyasanga lapo

angu pupia. Nimbato Jutusaleme wan-dakali minditupa tipa peendo, utupane-mane nimbana pii okone yano peyoto,Poloto pii enene leya lolai-kola, nimbatokatulo ale olopele. 12 Lotu anda andaneokona ende anda-pangosa namba akalimindikipi mindi towa pii yanda nape-wane. Dee, Juta yamena lotu anda tupanayandopi, tano okonena yuu waka min-dina yandopi, nambato wandakali min-ditupa mo amunguli pua ata napewaneteke. Tene okonena, Juta yame wandakalitupamane namba wuane pewanga andanapeai-ko.

13 Akali utupane-mane namba kosimiloyale pii leyai utupane enene leyamalo nimbanga katulo andawa nalolo-peyai.14 Andawa nalolo-peyai tekeko, utupane-mane namba kosimi loto, Poloto Nasatesatane Jisasa lo bilipi loto, balana yame ateyalalai okone enene pii lalai lo nambatonimba langeyo. Potopesa akali tupamaneGotena pii pepa peleaini tupapi, balana lootupapi, utupane bilipi loto, nambato nan-ima Juta yamena yumbane tupana Goteoko lo lotu loto, Jisasa lo bilipi loto, balanayame ateyo.

15 Matili Goteto wandakali epene tika-pene tupapi, mana koo minu atalaini tu-papi, utupane pitaka malinga ika layaolopeya nembo toto, Juta yame akaliutupane-mane maliyo ateyai. Wuane puateke, nambatopi, Goteto wuane pulupeyanembo toto, maliyo ateyo. * 16 Gotetowuane pulupeya nemboto toto, Gotenawenongapi, wandakali tupana wenongapi,koo tene mindi nambanga nayakale loto,ole dindi lo nambato piape ayawa puaatalawane.

17 Wamba namba mali minditupa yuuwaka tupana atalu, matili nambato Jutayamewandakaliminditaka jia yene ateainitupa moyokale nembo toto, Jutusalemepewa. Pulu, nambato munipi minditakawandakali utupane maiyu, minditakaGote lo opa maipe-pene tupa maewa.18-19 Maiyu, Gotena wenonga nambakalato ata napene atokale nembo toto,Juta yame wandakali nanimato manawato minalamane tupa wato minewa.Mana utupane minu koyo piyu, nambaJuta yamena lotu anda andane okonaatewa-kola, Esia potopinjia okona atalainiJuta yame akali minditupa epoto, namba

* 24:5: Ap 17:6 * 24:6-8: Ap 21:27-30 * 24:15: Jo 5:28-29

Page 296: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 24:20 293 Aposolo 25:7-8andeai. Andeai-kola, nambato wandakalikambua mo amunguli puapi, wandakalimindi towa pii yanda puapi, mindinapewa tekeko, utupane-mane epoto,namba miniai. Nambanga koo tene mindiyapia-yale, akali utupane-mane nimbawenonga epo atoto, namba kosimi lape-pene gulapia-yale. *

20 Wuane jia yando, Juta yame akaliongane epo ateyai utupa-mane yakamanakanjole tupana wenonga namba wambakosimi leai-angi, nambanga koo tenemindi andeaini yando, koo tene okopenemindi andema lo nimba langeakale.21 Wamba akali utupane-mane nambakosimi leai-angi, namba utupanenatombenenga atoto, pii taimane loto,Goteto wandakali omene tupa malinga ikalaya olopeya lo nambato bilipi lo ateyo.Tene okonena angu, akali utupane-maneyakama wenonga namba kosimi leyailewa. *

22Poloto wuane lea-kola, akali PilikisatoJisasana mana tupa wato minalaini wan-dakali tupana bilipi okowayumane nemboteaipia. Nembo toto, balato akali Polokosimi lolo epeaini utupane lamawuato,ami akali kawane Lisiasa epola-angi, nam-bato yakamana kote lo tika pukale leaipia.* 23 Wuane lalu, balato ami yanda yeneandete mindiki ando atalane akali mindilamawuato, nimbato Polo wayumane andinalene, mee palaka polane. Waiwa andoatape. Balana yamewandakali mindimanebalamoyolo epola-angi, nimbato jia loleneleaipia.

Polo Bala Mali Lapo Andi Latane AteaneOko

24-25 Ole minditupa pea-kola, Pilikisabalana wetene Juta yame wanda Du-tusila lene oko towa atu mindisa atalu,epo peakaiyu loto, Polo epeakale leaipia.Epeakale lea-kola, Polo epoto, Kitisenewandakali tupamane yakama tane kuai loando atoto, mana epene tika-pene tupawato minu atape-pene loto, Jisasa Kataisalo bilipi lene mana okopene eya leaipia.Dee, Poloto pii mindi loto, matili Gotetowandakali tupa yapa lolo epolopeya lea-kola, Pilikisato pii okone ale wato, yukuyaepia. Yuku wato, balato Polo lamawu-ato, matili alu mindi, nambato nimba

lapone ipu lokale tekeko, andipa nimbapuu leaipia.

26 Pilikisato bala tinga lo tepa yakaleloto, matili Poloto bala gitisimi loyalemuni minditupa gulupeya nembo teaipia.Wuane nembo toto, ole kambuanga Pilik-isato Polo epeakale laka puato, bala towapii laka pua ateaipia. 27 Juta yame-manebala towa epele yakale nembo toto, Pilik-isato Polo bala mee katapusa ateakale lea-kola, mali lapo peaipia. Mali lapo pea-kola,akali Posiasa Pesatasa lene mindimane Pi-likisana panda meaipia.

25Sisato Nambana Kote Ale Yakale Leane

Oko1 Pesatasa bala Sisatiya tano okona

epoto, Jutiya disitiki okona gapomaneakali kawane ateaipia. Ole tepoai angutano okonena atalu, bala Jutusalemepeaipia. 2-3 Bala Jutusaleme pea-kola,pitisa akali kawane tupapi, Juta yamenaakali andane tupapi, utupane-manenembo toto, Polo bala Jutusaleme epopola-kola, akali minditupa-mane asiningaanga pua atoto, bala peyo ome leakalenembo teainipia. Wuane nembo toto,akali utupane-mane Pesatasa ateangapoto, koo tene minditupa Polonga yatayainipia. Yata alu, utupane-mane Pesatasalamawuato, nimbato nanimamoyoto, Polobala Jutusaleme epeakale lape leainipia. *

4 Wuane leai-kola, Pesatasato utupa-nena pii okone yano peyoto, Polo balaSisatiya tano okona andi latane ateyaleaipia. Namba ole aŋalapo minditupaangu wali atalu, Sisatiya tano okona pekelokale lo ateyo. 5 Namba polowa-angi,yakamana akali kawane tupa namba towaatu makale. Poto andoloma-kola, akaliokonemane mana koo mindi minia yando,utupane-mane bala kosimi leakale leaipia.6 Wuane lalu, Pesatasa bala Jutusalemewandakali tupa towa atu ole kitupasayandopi, paiyasa yandopi, mindi atalu,Sisatiya tano okona peke leaipia. Pekeloto, anate-lene bala kote ale alaini andaokona pituto, Polo lamolo pulupa leaipia.

7-8Polo bala epea-kola, Jutusaleme ataluepeaini Juta yame akali tupamane balaato mapu puato, pii kenda-pene kambuabalanga yata yaini tekeko, Poloto utupa-nena pii okone yano peyoto, Juta yamena

* 24:18-19: Ap 21:12-29 * 24:21: Ap 23:6-8 * 24:22: Ap 23:26 * 25:2-3: Ap 23:15; 24:1

Page 297: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 25:9 294 Aposolo 25:23loo tupa yandopi, Juta yamena lotu andaandane okona yandopi, dee Lomo tanegapomane akali kawane Sisa oko towayandopi, utupane towa nambato manakoo mindi mina napewane, jia leaipia.Wuane lea-kola, Juta yame akali utupane-mane Polonga pii kenda-pene kambuayata wato, balato wua peane leaini tekeko,utupane-mane enene leyama lo katulo Pe-satasa andawa naleainipia. * 9 Wuanetekeko, Pesatasa balato Juta yame wan-dakali tupa mo epele piya wakale nembototo, Polo tipa puato, nambato nimbanakote okone Jutusaleme ale wakale. Nimbapolape leaipia.

10-11 Pesatasato wuane lo tipa pea-kola,Poloto balana pii okone yano peyoto, jialeaipia. Juta yame wandakali tupanganambato mana koo mindi mina napewaoko nimbatowayumane nembo tele okoni.Utupane-mane namba kosimi loyale piileyai utupane enene piimindi naleyai oko-nena, akali mindimane namba Juta yamewandakali utupanena kininga katulo mainapulu-peya. Wuane tekeko, nambatomana koo waka mindi minewa yando,Lomo tane gapomane akali kawane Sisanakote anda ateyama okona atoto, nambanakote oko ale ape-pene. Akali okonemanenamba kosimi loto, namba omape-peneleando, namba omape-pene. Lomo tanegapomane akali kawane Sisa bala tane-mane nambana kote okone ale yakale leyoleaipia.

12 Poloto wuane lea-kola, Pesatasatobalana kanjole yame tupa towa wamba inipii lo tika piyu, Polo lamawuato, nimbatoLomo tane gapomane akali kawane Sisatonimbana kote oko ale yakale lele okonena,akali okonemane nimbana kote oko aleyakale pola leaipia.

Pesatasato Kiŋi Akitipa Towa Pii LeapiliOko

13Ole minditupa pea-kola, Kiŋi Akitipa-la, bala imalini Benisa-la, okonelapo-mane Pesatasa nimba wayu epeleya la-pakale nembo toto, Sisatiya tano okonaepeapili-pia. 14 Epoto, liyamba Sisaliyatano okona ole kambuapeteapi-kola, Pesa-tasato Polona pii temane oko kiŋi Akitipaoko lamawuato, wamba Pilikisato akalimindi andi lea-kola, andipa bala mee kat-apusa ateya leaipia. *

15 Namba Jutusaleme atewa-kola, pitisaakali kawane tupapi, Juta yamena andoatene akali tupapi, utupane-mane Po-longa koo tene minditupa yata wato, akaliokonemane mana koo mindi mineaneokonena, nimbato bala omeakale lapeleaini. 16 Utupane-mane wuane leainitekeko, nambato utupanena pii okoneyano peyoto, Lomo tane nanimato kenda-pene mindi wandakali tupa mee mai na-piyamane. Jia. Wandakali okonemanebala kosimi lolai wandakali utupanena piilolai tupa yano peleakale lomali yalamanelewa.

17 Wuane lewa-kola, akali utupanenamba towa atu wali epeai. Ipulu,anate-lene nambato mali nayene, koteanda okona pituto, akali okone lamo atuepeakale lewa. 18 Bala atu epeai-angi,bala kosimi leaini akali tupamane ika loto,balato mana koo wete minditupa wua puamineane lo bala kosimi lolopeyai nembotewa tekeko, utupane-manepii okonepenetupa naleai. Jia. 19 Utupane-mane meeyakama tanena Gote lo bilipi lene manatupana pii kambua leai. Poloto akali Jisasalene mindi wamba omeane okone balasaka atolo-peke leane lea-kola, Juta yameakali tupamane jia loto, Polo towa piiyanda pua ateai.

20Utupane-mane pii okonepene tupanapii yanda pua ateai-kola, nambato utupa-nena kote anu pua lo tika puape lo tatakewato, Polo tipa puato, nimba Jutusalemepole-kola, mindimane nimbana kote okoale yakale, nimba polape lewa. 21 Wuanelo tipa pewa-kola, Poloto namba languato,Lomo tane gapomane akali kawane Sisaokomane nambana kote oko ale yakale-ko.Namba mee katapusa anda okona atokalelea. Wuane lea andala, nambato bala Sisaateyanga polane asini aiya pukale loto,bala katapusa anda okona mee ateakalelewa.

22 Pesatasato wuane lo kiŋi Akitipalamaiya-kola, Akitipato bala lamawuato,namba tane-mane akali okonena pii okoale wakale leaipia. Wuane lea-kola, Pe-satasato bala lamawuato, anati nimbatobalana pii oko ale ola leaipia.

Polo Bala Kiŋi Akitipa Peteane OkonaEpeane Oko

23 Pesatasato wuane lea-kola, anate-lene kiŋi Akitipa-la, bala imalini Benisa-la,

* 25:7-8: Ap 24:5-8 * 25:14: Ap 24:27

Page 298: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 25:24 295 Aposolo 26:10

liyambana yati epene kambua tupa piyu,kiŋi tupa epalaini pua epeapelepia. Epoto,liyambapi, ami akali kawane tupapi, tanookone ando atalaini akali kawane tupapi,utupane towa atu wandakali amungulipiyaini panda okona kolandaka leai-kola,Pesatasato akali minditupa lamawuato,Polo epeakale, yakamato bala lamolopulupa leaipia.

24 Polo atu epeai-kola, Pesatasato wualeaipia: Kiŋi Akitipapi, nanima towaamunguli pua peteyama akali tupapi,yakama pitaka-mane akali oko andeyaiokoni. Jutusaleme tano okonapi, walipi,Juta yame wandakali tupa pitaka-manepii taimane namba languato, akali okobala saka ata napeakale leai. 25 Utupane-mane wuane leaini tekeko, nambatoandewa-kola, bala peyo ome lolane tenemindi balanga ata napea. Wuane tekeko,bala tane-mane loto, gapomane akalikawane Sisato balana kote oko ale yakalelea andala, nambato bala Sisa ateyangapeakale lewa.

26-27 Akali okona kote lape-pene teneangini tupa pepa peyoto, pepa okonegapomane akali kawane Sisa balanga peelape-pene guleya tekeko, nambato pii akimindi loto, pepa peyo pee loape lo tatakeeyo. Nambato katapusa akali okona kotelape-pene tene tupa pepa peya napene,bala kote ale alane akali mindinga meekote lolo peakale lewando, nambanamanaokone kee ene mana mindi gulolo-peyanembo teyo. Tene okonena, nanimatobala kuai lo tipa puato, balana pii okowayumane ale amakale. Ale oloma-kola,nambato balana kote lolane tene tupa aiyapua moto, pepa peyoto, gapomane akalikawane Sisa balanga pee lokale. Wuanepukale nembo toto, nambato kiŋi Aki-tipa nimbapi, akali peteyai tupapi, yakamapitaka ipulupa lo amunguli puato, Polobala yakamana wenonga atolo epeakalelalo. Pesatasato wuane leaipia.

26Poloto Kiŋi Akitipana Wenonga Atoto, Pii

Leane Oko1 Pesatasato wuane lea-kola, kiŋi Akiti-

pato Polo lamawuato, wamba Juta yame-mane nimbanga pii kenda-pene yata yainitupa andipa nimba tane-mane yano peyolola leaipia. Wuane lea-kola, Poloto balana

kini aiyu loto, wua leaipia: 2-3 Kiŋi Akitipanimbato nanima Juta yamena manapi, piiyanda piyamanepi, utupane pitaka wayu-mane wete andelene pia okoni. Tene oko-nena, namba nimbana wenonga atoto, piikenda-pene Juta yame-mane nambangayata apia tupa pitaka yano peyo lokale loepele eyo. Nambato utupanena pii yanopeyo pii lolowa-kola, nimbato wamba inikepa naene, pii lolowa tupa ale aa gulaleyo.

4-5 Wamba namba iwana patanenga,nambato Patasai yamena mana tupawato minu atewa-kola, Juta yame-manenambana mana minalawane tupa andeai.Patasai yame nanimato Gotena loo tupakuai lo wete wato minu atoto, Jutayame wandakali waka tupa pitaka siaminalamane. Wamba nambana yuutene okona atewa-angipi, matili nambaJutusaleme poto atewa-angipi, nambatoPatasai yame okona mana epene utupaneminu atewane okone Juta yame wandakalipitaka-mane nembo teyai. Tene okonena,utupane-mane nambana mana epeneutupane nimba langimakale nemboteaindo, utupane-mane katulo langulu-peyai. *

6-7Wamba Goteto Juta yame alesa nan-imana yumbane tupa ando potomisa piimindi lamawuato, matili nambato wan-dakali omene tupa ika laya wakale leaipia.Wuane lea-kola, utulu otongapi, Juta yamewandakali utupane-maneGote lo lotu loto,balato wandakali omene tupa ika layayakale lo maliyo atalaini. Andipa nambat-opi Goteto wandakali omene tupa ika layayakale lo maliyo ateyo okonena, Juta yamewandakali utupane-mane nambanga piikenda-pene yata wato, kosimi leyai. *8 Goteto wandakali omene tupa ika layawakale lea-kola, anu peakale yakamanaminditupa-mane pii okone bilipi nalape-pene nembo teyaipe.

9 Wamba nambato Nasatesa tane Jisasaokona gene oko minu koyoyale, mangenekambua pukale nembo tewa. * 10 Wuanenembo tewa-kola, Poloto Kitisene wan-dakali tupa andi leakale leyama loto, pitisaakali kawane tupamane pepa mindi pey-oto, namba geai. Geai-kola, nambatoKitisene kambua andi loto, katapusa an-daka aindaka laka pua atewa. Dee, Pitisa

* 26:4-5: Pl 3:5-6 * 26:6-7: Ap 23:6-8; 28:20 * 26:9: Ap 8:1-3

Page 299: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 26:11 296 Aposolo 26:22-23akali kawane utupane-mane Kitisenewan-dakali utupane omeakale leai-angi, nam-batopi enene utupane omeakale lewaneteke. Nambato Jutusaleme atoto, manautupane minu atewa.

11 Ole kambuanga namba Juta yamenalotu anda tupa pitakana kolandaka lakapuato, kenda-pene andane tupa Kitisenewandakali peteaini tupanga maiki pe-wane. Nambato utupane lamawuato,yakamato Jisasa masia mawuato, balaando pii koo lalapa lewane. Nambato Ki-tisenewandakali tupa ando yataka andanewetewato, tano amongawete yane tupanapoto, kenda-pene andane tupa utupanemaiki pua, epoko pua atewane.

Polo Bala Kitisene Gulewane Lo TemaneLeane Oko

12 Wuane lalu, Poloto pii minditupatako pua kiŋi Akitipa lamawuato, wambaPitisa akali kawane tupamane pepa mindinamba gipulu, Kitisene wandakali tu-panga kenda-pene andane tupa malu puuleai-kola, namba Damasakasa tano okonapoyale asini pewa leaipia. 13 Kiŋi nim-bato nambana pii oko wayumane ale ape.Namba asini pewa-kola, otonga taemetualo kilokopi mindi lea-angi, nambatoandewa-kola, tii-pene andane wete nai itaminene mindi ati kenga ato epoto, nam-bapi, akali namba towa atu pemane tu-papi, nanimanga tii pikoyo pea.

14 Tii pikoyo pea-kola, nanima pitakayuunga lomba-pene yo atema. Nambalomba-pene yoto ale ewa-kola, pii mindileane okomane Iputu pii loto, Solo, Solo,nimbana masianesa minditaka mindiateya-kola, nimbato okone wato apokalenembo toto, nimbana kee masianesapiande-piandepeya aiyu lele. Wuanepele-kola, yandate nembo atene mindimanenimbana kene yandate eya-kola, nimbatane tandaka nele-ko. Anu peakalenimbato kenda-pene andane tupa nambagiki pilinipe lea.

15 Wuane lea-kola, nambato Akali An-dane, nimba apipe lewa. Wuane lewa-kola, Akali Andane okomane namba akaliJisasa nimbato kenda-pene andane tupagiki pua atele okone lea. 16 Wamba nim-bato kenda-pene andane tupa namba gikipilini tekeko, andipa nimba nambana pi-ape akali atola lolo epeyo-ko. Nimbaika lo ata. Nambato minditaka andipa

peyo-kola, andele tupapi, nambato mindi-takamatili nimba andawa lolowa-kola, an-dolopele tupapi, utupane pitaka nimbatowandakali tupa lamawua atola lolo epeyo.

17-18 Nimbato nambana pii oko utu-pane lamaule-kola, utupane-mane nambalo bilipi lolopeyai nembo teyo. Bilipilolai-kola, nambato utupanena mana koominalaini tupa apia-mawuato, utupanenambato wamba mo kuai laya ewanewandakali tupa towa atu nambana yameateakale lolo-peyawa. Nambato wuanepukale nembo toto, wandakali undupipangosa ateyai utupane-mane Satanenatai-lene oko tepa alu, Gotena tii-peneokona epoto, bala wato miniakale loto,nimbato utupanena lene tupa mo tii piyaolo puu leyo. Nimbato piape okone puaatole-kola, Juta yame wandakali tupapi,wandakali yame waka tupapi, utupane-mane nimba minu koyoyale pulai-angi,utupanena kininga nambato nimba molo-peke lolo-peyawa. Akali Andane okomanewuane loto, namba langea. Poloto wuaneleaipia. *

Poloto Piape Peane Tupa AkitipaLamaiyane Oko

19Wuane lalu, Poloto pii minditupa takopua loto, kiŋi Akitipa nimbato wayumaneale ape leaipia. Tii pene wetete mindi atikenga atoto, nanimanga tii pikoyo peaneokone andoto, pii mindi leane okone alewato, nambato tanga nalewane. Jia.20Tanga nalene, wamba ini bulupane nam-bato Gotena pii oko Damasakasa tanewan-dakali tupa lamalu pewa. Poto, yakam-ato yamapane peke loto, Gote bilipi loto,mana epene minulai tupamane yakamanayamapane peke laima lo andawa lalapapelewa. Wuane lalu, matili namba Jutusale-mepi, Jutiya disitiki yuu waka tupapi, utu-pane pitakana poto, Juta yamepi, wan-dakali yame waka tupapi, utupane pitakapii mindiki okone teke lamaewa.

21Nambato pii okonepene tupa lamaimaepoko pua atalawane okonena, Juta yameakali tupamane yataka wato, lotu andaandane okona epoto, namba minuto, peyoome loyale peai.

22-23 Utupane-mane wuane peainitekeko, wamba Mosesapi, potopesa akalitupapi, utupane-mane wandakali tupalamawuato, matili Mesaya oko balatandaka nalu, omalu, wamba ini bulupane

* 26:17-18: Ais 42:16; Ep 2:2; Kol 1:12-14

Page 300: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 26:24 297 Aposolo 27:6malinga ika lolopeya. Ika lalu, balatoGotena pii oko Juta yamepi, wandakaliyame waka tupapi, utupane lamawuato,Goteto yakamana nembo-tene tupa mo tiipiya eya lolopeya leainipia. Wuane leai-kola, Goteto namba moyama teke ipulu,andipa ateyama gii okona giau leya. Teneokonena, andipa namba balana wisanisaatoto, pii waka mindi nalene, pii wambapotopesa akali tupamane leaini okone tekewandakali gene yenepi, nayenepi, yakamapitaka langeyo leaipia. *

24 Poloto wuane lo pii yano peyo atea-kola, Pesatasato pii taimane wete loto,Polo, nimba mana kambua wete meeneokonemane nimba minu kee eya okonena,nimbato kee wato pii okone lele leaipia.25Wuane lea-kola, Poloto bala lamawuato,akali andane Pesatasa, namba akali keeene, jia leaipia. Namba mini paluto, enenepii utupane leyo.

26 Kataisa bala mindisa too pua atanapene, ama tombenenga atoto, nambatoleyo pua peane. Wandakali-mane Kataisabalato wuane peane leai-kola, Kiŋi Akiti-pato pii okone wamba ale ya okoni. Teneokonena, nambato yuku naene, Kataisabalato wuane peane lo bala lamaiyo.27 Wamba potopesa akali tupamane loto,matili Mesaya okomane wuane pulupeyaleainipia. Kiŋi Akitipa nimbato potopesaakali utupanena pii okone enene ya lobilipi lelepe. Potopesa akali utupane-mane pii leaini okone enene ya lo nimbatobilipi lele lo nambato nembo teyo leaipia.

28 Poloto wuane lea-kola, Kiŋi Akitipatobala tipa puato, gii ukupini oko angi teke,nimbato katulo nambamo Kitisene gulayawakale nembo toto, wuane lelepe leaipia.29 Kiŋi Akitipato wuane lea-kola, Polotobalana pii okone yano peyoto, gii ukupinioko angi teke yandopi, gii luu mindi pola-kola yandopi, nimbapi, wandakali nimbatowa atu nambana pii leyo tupa alewapeteyai tupapi, yakama pitaka Kitisenenamba ateyo okopene teke gulalapale loto,nambato Gote lo pote leyo. Wuane tekeko,sene ende nambanga eya tupa yakamangayakale lo nambato pote naleyo leaipia.

30 Poloto wuane lea-kola, kiŋi Akitipaokopi, bala imalini Benisa okopi, gapo-mane akali kawane Pesatasa okopi, deewandakali utupane towa atu peteaini tu-

papi, utupane pitaka ika lalu, kamakapeainipia.

31 Kamaka pulu, utupane-mane yakamatane teke-teke pii lalawa piki puato, akaliokomane mana koo mindi mina napea-kola, nanimato bala katapusa pale lape-penepi, peyo ome lape-penepi, tene mindiata napeya leainipia. 32Wuane loto, wan-dakali utupane-mane Kiŋi Akitipato Pesa-tasa lamawuato, akali okonemane Lomotane gapomane akali kawane Sisato balanakote oko ale yakale nalapia-yale, nimbatokatulo bala peakale tepa api-yale leainipia.

27Polo Bala Lomo Tano Okona Poyale Peane

Oko1Kote ale yaini akali tupamane piimindi

lo yake puato, nanima sipi mindina pitiyu,Itali kanditi okona pupe-pene leainipia.Wuane lalu, utupane-mane Lomo gapo-mane akali kawane Sisa okona ami yandayene andete mindiki ando atalane akaliJuliasa lene mindi lamawuato, nimbatoPolopi, andi latane wandakali wakamindi-tupapi, utupane andi lo awua pupe leaipia.

2 Atamituma tano okona tane tupanasipi mindi Esia potopinjia okona ipa sole-wata matenenga tano yane tupana poyalepea-kola, nanima sipi okonena peakaiyulo petema. Masetonia potopinjia okonatano Tesalonaika tane Atitakusa bala nan-ima towa atu sipi okonena pitiyu pema.* 3 Poto, anate-lene nanima Saitonetano okona peakaiyu lema-kola, Juliasabala mana epene mindi minuto, Polotowa yamapane yo atalaini wandakalitupamane bala moyakale loto, utupaneateainga bala peakale lo tepa ya. 4 Matilinanima sipinga pitiyu, Saitone yuu okonetepa alu pema tekeko, asini nanima poyalepemane ukusane-tole atoto, popo an-dane mindi lo awua epea. Epea-kola,ipa solewata tombenenga yuu yene mindiSaipatasa ailene lene okona masianesa-tole pema.

5 Pulu, nanima sipinga pitiyu, Silisia,Pambilia-la, potopinjia okone-laponaipa solewata matene mandaka asinipoto, matili Lisia potopinjia okona tanogene Maita lene okona peakaiyu lema.6 Peakaiyu lalu, ami yanda yene andetemindiki ando atalane akali okomaneandea-kola, Aleke-sandiya tane tupana

* 26:22-23: Lk 24:44-47; 1Ko 15:20 * 27:2: Ap 19:29

Page 301: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 27:7 298 Aposolo 27:17

sipi mindi Itali kanditi okona poyale pea.Poyale pea-kola, balato nanima atu sipiokonena peakaiyu lea.

7 Peakaiyu loto, nanima sipi okonenapitiyu pema tekeko, asini nanima poyalepemane okonena atoto, popo andane taimindi lo awua epeawete, sipi okone tenga-mane pea-kola, ole kambua pea. Nan-ima ayiawa wete poto, Nitusa tano okonamandaka gulo pema tekeko, popo andanelo awua epeane okonemane polane asiniokone kando lea-kola, nanima yuu aileneKitita lene okona masianesa-tole poyale,ipa matene yuu Salamone lene okonamandaka gulo pema.

8Pulu, nanima sipinga pitiyu, yuu aileneKitita okona solewata matenenga man-daka asini poto, Lasea tano okona man-daka gulo pema. Ayawawete poto, nanimayuu ailene Kitita okona Sipi Epo YalanePanda Epene lalaini okona peakaiyu lema.

9 Ole kambua wete peane tekeko, nan-ima sipinga pitiyu, tenga-mane epemaokonena, yuu nanima poyale pema okonakapoyale peakaiyu nalema. Juta yame-mane tomo nanene, kondalaini oto okoepo pea-kola, popo andane wete ole dindilo lalane gii oko epea. Gii okone epea-kola, popo andane lo awua epalane okone-mane sipi tupa katulo minu koyape-penegulea andala, Poloto wandakali bala towaatu sipinga pitiyu epeaini tupa pii mindilamai-yaepia.

10Pii okonewandakali utupane lamawu-ato, akali yame, nambato andeyo-kola,andipa nanima sipinga pitiyu pemando,popo andane lo awua epola okomanesipi oko minu koyola-kola, pinju kam-bua mandu peyama tupa alu pulupeyaya leaipia. Sipi oko koyola-kola, sipingapeteyama akali nanimana kambua ipasapoto, omolo-peyama ya lo nembo teyo-ko.Nanima wali atamakale leaipia.

11-12 Poloto wuane leane tekeko, popoandane wete mindi lo awua epola oko-mane sipi oko koyolane loto, sipi epokuai lo yalane panda epene mindi onganenayaepia. Nai andaka palane ukusane-tolePinikisa tano oko yuu ailene Kitita okonayalane. Sipi epo kuai lo yalane pandaepene mindi ongane yalane nembo toto,sipi okonena peteaini wandakali kambua-mane pii mindi lo yake puato, nanimasipinga pitiyu, katulo pupe-pene gule-ando, nanima wamba kapoyale Pinikisatano okona poto, popo andane ole dindi

lo epalane gii oko koyo peakale lo onganemaliyo atamakale leainipia. Sipi inganeminalane akali okola, sipi anduane okola,okonelapo-mane wuane teke leapi-kola,ami yanda yene andete mindiki ando ata-lane akali okomane akali okonelapo-manepii leapili okone ale wato, enene leyapinembo toto, pii Poloto leane okone alenaya.

Popo Andane Wete Mindi Leane Oko13 Matili popo mindi tenga-mane lea-

kola, utupane-mane wamba Pinikisa tanookona makale leaini pua andipa katulopolo-peyama nembo teai. Wuane nembototo, utupane-mane sipi oko polane loaene kenda-pene wete yuunga yane okokilau lo meai-kola, nanima yuu ailene Ki-tita okona solewata matenenga mandakagulo pema.

14 Pema-kola, aŋa matili yale popo an-dane tai wete mindi yuu ailene Kititaokona amo maitasa-tole atoto, lo awuaepea. Wandakali-mane popo onganeato epalane okonena gene oko loto, naiepalanesa-tole atoto, epalane popo okolalainipia. 15 Popo andane tai-lene weteokone lo awua epea-kola, sipi ingane mi-nalane akali okonemane yuku wato, sipiepo yalane panda nanima wamba potoyema okonena peke lamakale nembo tea.Balato wuane nembo teane tekeko, balatosipi okone mopeke loyale makande pea-kola, katu nalea andala, popo-mane sipiawua peakale lo ando kondea-kola, nan-ima sipi okona piti-pata mee pema.

16Poto, sipi andane okonenamasianesa-tole sipi aŋako mindi eyaka-mane kilau lomo atu palane okone alu pulane lo yukuwaatema. Popo andane okonemane nanimasipi okona piti-pata awua pea-kola, yuu ai-lene aŋako Kauta lene mindi ipa solewatatombenga yene mindina kii koyasa-tolepema. Popo andane lo awua epeane okoneailene okonemane ipi lea-kola, nanimatoayia wete wato, sipi aŋako okone kilaulo moto, sipi andane okona tokonga yataema.

17 Sipi aŋako okone yata ema-kola, popoandane lo awua epeane okonemane sipiandane okone minu koyolane nembo toto,sipi okona piape akali tupamane sipi an-dane okone eyaka andane minditupa-mane minu tai layawa yake peai. Dee,Apitika yuu okona mandaka gulo sole-wata pangosa ipamau peyalane okona sipi

Page 302: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 27:18 299 Aposolo 27:31okone peya-mangua olane lo yuku wato,utupane-mane sipi okona sele andane okotita lo mo tepa yai-kola, popo-mane sipioko nanima piti-pata mee awua pea.

18 Anate-lene popo andane wete yuku-pene lo awua epeane okomane sipi okoneminu malawai lea-kola, sipi okone kendawato, ipa pangosa polane nembo toto,utupane-mane sipinga pinju mandupeaini tupana minditupa ipanga awuatepa yai. 19 Ole teponena, popo andaneokone mee lo awua epea andala, sipiokona piape piyaini akali tupamane yukuwato, sipi okone kenda wato, ipa pangosapolane nembo teai. Wuane nembo toto,utupane-mane sipi okona selepi, eyakapi,okonetaka tupana minditupa yakamatanena kini-mane moto, ipanga awua tepayai.

20 Mole kambua yapowa ya-kola, olekambuananimato naipi, anapi, kayandapi,utupane anda napema. Ole dindi lo popoandane tai leane okonemane nanima meeawua pea-kola, matili nanima yuu min-dina poto, kuai lo atolo-peyama nembonatema. Jia. Nanima ipasa poto, omolo-peyama ya lo nembo tema.

21 Sipi okonena peteaini wandakalitupa ole kambuanga tomo mindi nanenepeteai-kola, matili Polo bala utupanenatombenenga ika lo atoto, utupanelamawuato, akali yame, wamba nambatopii mindi yakama langiwa oko yakamatoale apiai-yale, nanima yuu ailene Kititaokona ataima-yale. Ataima-yale, popoandane lo awua epeya okomane yakamanaminditaka mindi minu koya napipia-yale.Dee, pii nambato langiwa oko yakamatoale apiai-yale, yakamana minditaka tupaalu napipia-yale teke.

22 Andipa sipi oko koyolo-peya tekeko,sipi okona peteyama akali nanimanamindikipi mindi oma napulu-peyamaleyo. Tene okonena, yakama omolomanelo yuku naene, yamapane keato gulopitiyapape. 23 Anu peakale nambatowuane leyope. Namba Gotena piapeakali mindi atoto, bala lo lotu lalawaneokonena, andipa utulu balana enjolemindi nambangamandaka epala. 24Epoto,balato namba languato, Polo, nimbaLomo tane gapomane akali kawane Sisaokonawenonga poto atape-pene okonena,Goteto nimbana pote lale oko ale wato,

balato nimbapi, akali nimba towa atusipinga peteyai tupapi, yakama omolainilo ando atolopeya okonena, nimba yukuolene lala. *

25 Enjole okonemane namba langiyapua teke, Goteto enene wuane pulupeyalo nambato bilipi leyo. Tene okonena,yakama omolomane lo yuku naene, keatogulo pitiyapape. 26 Popo andane okomanesipi oko awua pola-kola, sipi oko ipa sole-wata tombenenga yuu ailene yene min-dina peya-mangua ola-kola, nanima yuuailene okonena poto, kuai lo atolo-peyamaleaipia. *

Sipi Koyane Oko27 Popo andane okonemane sipi okone

nanima piti-pata ipa solewata Metete-niane lene okona awua epoko pua pea-kola, satete lapo pea. Pea-kola, utulutombe, sipi okonena piape piyaini akalitupamane ipa matene mindina mandakagulo epalama ya lo nembo teai. 28Wuanenembo toto, utupane-mane ipa lundu anupua peteyape lo andoyale, ende mindinaminditaka kenda-pene mindi andi lataneatalane oko ipanga tepa wato, makandepua andeai-kola, ipa lundu yane oko mitapaiyasa tukumindi gulea. Matili sipioko aŋa amonga yale pea-kola, utupane-mane lapone makande pua andeai-kola,ipa lundu yane oko mita paiyasa tepogulea.

29 Mita paiyasa tepo angu gulea-kola,sipi okone ana koo ipa pangosa yalanetupana poto, koyolane lo yuku yai. Yukuwato, popo-mane sipi okone polane loto,sipi okonena piape akali tupamane aenekenda-pene tukumindi-mane yuungamineakale nembo toto, eyaka-mane sipitowa andi latane ateaini tupa sipi okonenamasianesa-tole ipanga tepa yai. Tepa alu,yuu waa wamba ini leakale loto, utupane-mane pote lo peteai.

30 Pote lo koyo piyu, utupane-manesipi oko tepa wato, palaka makale nembototo, nanima sipi aŋako okona pitiyu, sipiandane okona inganesa aene kenda-peneminditupa ipanga tepa olo peyama lalu,utupane-mane sipi aŋako okone ipa okonatepa yai.

31 Tepa yai-kola, Poloto ami yanda yeneandete mindiki ando atalane akali okopi,ami yanda yene tupapi, utupane lamawu-ato, sipi okona piape piyaini akali utupa

* 27:24: Ap 23:11 * 27:26: Ap 28:1

Page 303: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 27:32 300 Aposolo 28:2sipi okona piti napene, palaka peaindo,sipi andane oko koyola-kola, ami yameyakama katulo omolo-peyai lea. 32Wuanelea-kola, ami yanda yene tupamane sipiaŋako oko andi latane ateane eyaka tupapai leai. Pai leai-kola, popo andane lo awuaepeane okomane sipi aŋako okone awuapea.

33 Matili yuu wene waa loyale pea-kola, sipinga peteaini wandakali tupa-mane tomo neakale nembo toto, Polotoutupane lamawuato, satete lapo yakamatoomolomane lo yuku wato, tomo nanenemee pitipiai leaipia. 34 Wamba yakamaomolomane lo yukuwa pitipiyai tekeko,andipa nambato andeyo-kola, yakamanakawa itini mindikipi mindi alu napulu-peyako. Andipa yakamana umbaini taileakale. Tomo minditupa nalapa leyo lea.

35Wuane lalu, Polo balato betesa moto,utupane pitakana wenonga Gote andowayu pele lalu, betesa okone konde loto,nea. 36 Nea-kola, akali sipinga peteainiutupane yakamapitakamini epenepaluto,tomo neai teke. 37 Sipi okonena petemaneakali nanima pitaka mina mindiki loto,andete laponga paiyasa yanasanga deeuniane wataka akali petema. 38 Utupaneyakama pitaka-mane tomo no embo alu,sipi oko yambo-yambo guleakale nembototo, sipinga witi mandeaini tupa ipa sole-watanga awua tepa yai.

39 Matili waa lea-kola, sipi okona pi-ape piyaini akali tupamane ipa matenemindi andeaini tekeko, yuu andokona ipamatene oko andeyama nembo nateai. Ipamau epene ipa matene okona ya-kola,utupane-mane loto, sipi oko katulo ipamatene okona giau lo pupe-pene gule-ando, popo andane lo awua epeya oko-mane sipi oko awua pola-kola, sipi oko ipamatene okona peya mangua yakalenga,nanimato sipi okona ingane minu, ipamatene okona maa leai.

40 Wuane lalu, wamba popo andaneepeane okomane sipi oko awua polaneloto, aene kenda-pene tupamane yuungamineakale loto, ipanga tepa yaini tu-pana eyaka tupa kando loto, ipa pangosayakale konda yai. Wuane piyu, utupane-mane sipi okona ingane minalane ita an-dane lapo wamba ende-mane andi leainiokonelapo tata leai. Okonelapo tata lalu,popo-mane sipi okone ipa matenengaawua peakale nembo toto, utupane-mane

sipi okona inganenga sele yane oko iyungakilau lo moto, sipi okona ingane minuto,ipa matene okona poyale peai.

41 Utupane-mane wuane peaini tekeko,sipi oko taimane poto, ipa pangosa ipamau wangiane minaiyu latane ateanemindina peya mangua ya-kola, ipamau okonemane sipi okona ingane dulilo minea. Minea-kola, popo andaneokomane ipa solewata oko taimane poolo awua epeane okonemane sipi okonamasianesa-tole taimane peyaka puato,sipi okonena masianesa-tole ita yanetupa peyo kundu lapo piki pea. 42 Ipasolewata okomane wuane pua atea-kola,ami yanda yene tupamane wua lo nemboteai: Katapusa peteyai akali tupana mindisipi oko tepa alu, ipa supimi loto, palakapolaini. Nanimato utupane pitaka peyoome lamakale nembo teai.

43 Utupane-mane wuane nemboteaini tekeko, ami yanda yene andetemindiki ando atalane akali okomane Polomoyokale nembo toto, yakamato katapusaakali utupane peyo ome na-lalapape lea.Wuane lalu, balato sipi okonena peteainiwandakali tupa pitaka lamawuato, ipasupimi lalaini wandakali yakamatowambaini bulupane ipanga peaka nena loto,supimi lo awua ipa matenenga pulupape.

44 Ipa supimi na-lalaini wandakaliyakamato sipi okona ita palaŋa keao lenemindi yandopi, waka minditaka ita-manewaa-pene mindi yandopi, mindi minuto,ipa matenenga pulupape lea. Wuanelea-kola, nanimana mindikipi mindi omanapema. Jia. Nanima pitaka-mane balatoleane pua puato, ipa matenenga pema.

28Polo Bala Yuu Ailene Malata Lene Okona

Ateane Oko1Nanima oma napene, yuu ailene okona

ipa matenenga poto, yuu okonena taneminditupa tipa pema-kola, nanimato yuuokona gene oko Malata lalamane leai.2 Nanima yuu okonena peakaiyu lema-angi, kingi epea-kola, upa ema. Upa ema-kola, yuu okonena tane wandakali tupa-mane wandakali waka tupa sia minuto,nanima moyo, ita yangoto, nanima upaendo yolo ipulupa loto, atu peai. *

* 28:2: 2Ko 11:27

Page 304: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 28:3 301 Aposolo 28:163 Poloto ita kembone yangolane mindi-

tupa mo amunguli puato, ita teane oko-nena yangea-kola, ita kembone utupanenatombenenga puya posini paleanemindi itatoto wato, kamaka epea. Epoto, puya oko-nena nene okomane Polona kini okona nodoo loto, panga mangua ya. 4 Puya okonePolona kini okona panga mangua yaneokone andoto, yuu okonena tane wan-dakali tupamane yakama teke-teke mindilamaiki puato, akali okone bala ipa sole-wata okona omape-pene oko katulo epalatekeko, mana koo minalaini wandakali tu-pana yole koomaiyane Gote okomane balasaka ata napeakale nembo toto, peyo omeleya-kola, nanimato akali okone bala wan-dakali peyo ome lalane akali mindi ateyaya lo andeyama leai.

5-6 Utupane-mane wuane leai-kola,Poloto puya okone peyo tanda loto, itangayangea. Wuane pea-kola, wandakaliutupane-mane Polona umbaini oko andayola-kola, bala wamba kapoyale yuungatepa alu, omolo-peya nembo toto, maliyoateaini tekeko, bala oma napene, kuai loatea. Matili gii kambua pea-kola, Polo balaomopimindi napene, kuai lo ateane okoneandoto, wandakali utupane yakamananembo-tene lawa puato, akali oko balagote mindi ya leai. *

7 Ipa tombenenga yuu yene ailene oko-nena ando atalane akali okona gene okoPapiliasa lalainipia. Balana yuu mindi ipamatene nanima atemane onganemandakagulo yenepia. Akali okonemane nanimaatu balana andaka poto, ole tepo kuai loyatawa palea. 8 Balana Ayiane oko um-baini toto pea-kola, ininga poto, tundupamandu siki oma-yene ya-kola, Poloto akalisiki oma-yene okone yane ongane poto,balana kini oko akali okonenga yata wato,pote loto, bala mo atu yane.

9 Poloto bala mo atu yane oko an-doto, yuu ailene okonena tane siki yainiwandakali waka tupa Polo ateanga epeai-kola, balato utupanena siki tupa mo atuyane. 10 Poloto wuane pea-kola, wan-dakali utupane-mane nanimana gene tupalaiyu loto, minditaka kambua nanima gikipeai. Dee, matili nanima yuu okone tepaoyale pema-angi, utupane-mane mindi-taka nanimanga jia yane tupa awua epoto,sipi nanima poyale pemane okona yatawato, mee geai.

Polo Bala Lomo Tano Okona PeakaiyuLeane Oko

11 Wamba Aleke-sandiya tano okonatane minditupa sipinga pitiyu, yuu Ai-lene Malata okonena epoto, popo andaneole dindi lo po lo awua epalane gii okokoyo peakale loto, maliyo ateainipia. Sipiokonena inganesa-tole owato gote Susalene okona iwanane lapo pawa mandeneokonelapomakande pua pikisa waa pitaneatene ya. Nanima ana tepo yuu ailene oko-nena atalu, matili nanima Aleke-sandiyatane utupanena sipi okona peakaiyu lopitiyu pema. 12 Sipi okonena pitiyu poto,nanima Sitakusa tano okona peakaiyu lalu,ole tepoai tano okonena atema.

13 Atalu, matili nanima tano okonetepa alu, sipinga pitiyu poto, Lenjiametano okona peakaiyu lalu, tano okonenaole mindiki atema. Atema-kola, popoepene mindi asia nanima makale lomaliyo atema okona poo lo awua pea-kola, anate-lene nanima sipinga pitiyupulu, Puteyoli tano okona peakaiyu lema.14 Peakaiyu loto, nanima sipi okone tepaalu poto, Kitisene wandakali minditupamalanda ema-kola, utupane-manenanimalanguato, ole yanasa yakama nanima towaatu atamakale ipulupa leai. Ipulupa leai-kola, nanima poto, utupane towa atalu,matili nanima utupane tepa alu, Lomotano okona poyale asini pema.

15 Nanima Lomo tano poyale asinipema-kola, Lomo tane Kitisene tupamanenanima asini epeyai lene oko ale wato,nanima malanda olo epeai. MinditupaLomo tano oko wamba bulupane tepaalu, Apiasa okona makesanga epeai-kola,nanima malanda ema. Minditupa Lomotano oko matili tepa alu, wandakali epopaliyaini anda tepo atalane yuu okonaepoto, nanima malanda yai. Kitisenewandakali utupane pitaka malanda wato,Poloto Gote ando wayu pele loto, balananembo-tene tai gulea.

16 Kitisene wandakali utupane malandaalu, nanima utupane towa atu poto, Lomotano okona peakaiyu lema. Peakaiyulema-kola, Lomo tane gapomane okomanePolo bala andamindina palu ateakale loto,ami yanda yene mindimane bala andoateakale lea.

Poloto Lomo Tano Okona Atoto, Gotena PiiEpene Oko Lamawua Ateane Oko

* 28:5-6: Mk 16:17-18; Ap 14:11

Page 305: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 28:17 302 Aposolo 28:26-2717 Polo bala Lomo tano okona atea-kola,

ole tepo pea. Pea-kola, balato Juta ya-mena akali kawane tupa epeakale leaipia.Utupane epo amunguli peai-kola, balatoutupane lamawuato, amene yame, nam-bato nanimana yumbane tupana manayane tupa kalo puato, mo apia napewalea. Dee, nambato Juta yame wandakalitupa minu koyoyale, utupane towa manakoo mindikipi mindi mina napewa tekeko,namba Jutusaleme atewa-angi, Juta yameakali kawane tupamane namba andi loto,Lomo tane gapomane akali ateaini tupanakininga maiyai. 18 Mayai-kola, Pesatasatonambana kote oko ale wato, namba peyoome lolane tene mindi ata napea-kola,namba pola loto, tinga lo tepa wakalenembo tea. *

19 Balato wuane nembo teane tekeko,Juta yamena akali kawane tupamane balalamawuato, nimbato Polo tinga lo tepaolene leai. Utupane-mane wuane naleai-yale, balato namba tinga lo tepa ya-yaletekeko, nambato Juta yame akali kawaneutupanenga koo tenemindi yatawa kosimilokale nembo nateyo. Utupane-mane Polotinga lo tepa olene leai-kola, Pesatasatonamba tinga lo tepa ape-pene guu nalea-kola, nambato bala lamawauto, Lomo tanegapomane akali kawane Sisa balato nam-bana kote oko ale yakale lewa. *

20 Isatale tane tupamane Goteto wan-dakali malinga ika laya olopeya lo bilipiloto, maliyo ateyama. Nambato wuaneteke bilipi lo ateyo okona, namba seneende-mane andi latane ateyo. Kenda-pene utupane pitaka nambanga epea-kola,nambato Juta yame akali kawane yameyakama andokale nembo talo. Andoto, piileyo utupane yakama langukale nemboto,ipulupa lalo leaipia. *

21 Poloto wuane lea-kola, Juta yameakali kawane tupamane bala lamawuato,Jutiya disitiki okona ateyai wandakali tu-pamane nimba andayo pepa mindi peyonanimanga epe naleai leainipia. Dee, utu-panena mindimane epoto, nimba andayopii koo mindi nanima langi napea teke.22 Mindimane wuane napea tekeko, nan-imato ale aima-kola, yuu tupa pitakanawandakali-mane Kitisene mana wenenetupa wato minalaini wandakali tupa an-dayo pii koo lalaini. Tene okonena, nimba

tane-mane wua lo nembo teyo lo nan-ima langule-kola, nanimato ale amakalenembo teyama leainipia. *

23 Wuane lalu, Juta yame akali kawaneutupane-mane Polo towa pii lalawa pu-ato, oko angi lapone epo amunguli pi-makale lo oto mindi yata yai. Matili otookone epea-kola, Juta yame akali kawaneutupane towa akali kambua epoto, Polobala peteane anda okona epo amungulipeainipia. Amunguli peai-kola, Polotoupa pitane ato tewa wandakali utupaneGotena pii oko mee lamawua atea-kolateke, undupi leaipia. Balana pii alewa pe-teaini akali utupane-mane Jisasa lo bilipileakale nembo toto, Poloto pii minditupaMosesato leane tupapi, pii minditupa po-topesa akali tupamane leaini tupapi, utu-pane Juta yame akali utupane lamawu-ato, Goteto wua puato, minditaka pitakataka ando atalane loto, balato Gotenapii oko wandakali utupane lamaiyo nayulamawua ateaipia.

24 Poloto Gotena pii oko utupanelamawua atea-kola, akali minditupa-maneale wato, balana pii bilipi leaini tekeko,minditupa-mane balana pii okone bilipi lanapeainipia. 25 Tene okonena, Juta yameakali utupane yakama tane teke-teke piiyanda piki pua ateai-kola, akali utupanenamindimane yakama pitaka andaka pulupaleaipia. Wuane lea-kola, Poloto pii mindiJuta yame akali utupane lamawuato,wamba Oli Sipitisa okomane yakamanayumbane tupa lamawuato, potopesa akaliAisayana ambulini okomane pii enenewete mindi leane leaipia.

26-27 Pii enene balato leane oko loto,Juta yame wandakali tupana lene tupa-mane nambana piape andoto, utupanenaalene okomane nambana pii oko ale wato,utupanena nembo-tene okomane pii oko-nena tene oko nembo toto, yamapanepeke lapiai-yale, nambato utupane mo atuyolo-peke lauwa-yale leaipia. Nambatowuane piwa-yale tekeko, utupane-maneyamapane peke na-lamakale nembo toto,nembo-tene mo lawa napimakale nembotapiai. Wuane nembo toto, utupane-manenambana pii ale oyale kepa wato, piapenambato piyawane utupane anda napi-makale loto, utupane-mane lene mungulatawa atalaini. Tene okonena, nimbato

* 28:18: Ap 26:31 * 28:19: Ap 25:10-11 * 28:20: Ap 26:6-7 * 28:22: Ap 24:14

Page 306: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Aposolo 28:28 303 Aposolo 28:31wandakali utupa ateyai okona poto, utu-pane lamawuato, yakamato wuane puaatalaini okonena, matili ole kambuangayakamato Gotena pii oko ale olopeyaitekeko, yakamato pii okonena tene okoaŋakopi mindi nembo natolo-peyai. Dee,ole kambuanga Goteto piape minditupapula-kola, yakamato balana piape pulautupane andolopeya tekeko, Goteto piapeutupane peya lo yakamato anda napulu-peyai lape. Potopesa akali Aisayato wuaneleane lo Poloto leaipia.

28 Potopesa akali Aisayato wambawuane leane loto, Poloto Juta yamewandakali utupane lamawuato, Jutayame yakamato Gotena pii okone aleaa na-piyaini. Tene okonena, Gotetowandakali yame waka tupa molo-pekelokale nembo toto, nanimato balana piiokone wandakali yame waka utupanelamalu pulupape lo nanima langeane loyakamato nembo talapape. Goteto wuanelea-kola, wandakali yame waka utupane-mane balana pii okone ale olopeyai lea.29 [Poloto wuane lea-kola, Juta yamewandakali utupane yakama balana andaokone tepa alu poto, yakama teke-teke piiyanda andane mindi peainipia].

30Mali lapo Polo bala andamindina paluatoto, anda anduane oko muni maiki pea.Bala anda okonena atea-angi, wandakali-mane bala andolo ipuku peai-kola, bal-ato utupane pitaka wayu epalaiya leaipia.31Wandakali utupanebalana andaka ipukupeai-kola, bala yuku naene atoto, utupanelamawuato, Goteto wua puato, pitaka takaando atalane lo pii lamaiki pea. Wuane pu-ato, Poloto wandakali tupa mana lamawu-ato, Akali Andane Jisasa Kataisa balatowua peane lo mana lamaiki pua atea-kola, wandakalimindikipimindimane balalamawuato, nimbato piape okone napipelo, jia naleai.

Page 307: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 1:1 304 Lomo 1:16-17

LOMOPoloto Lomo Tane Tupana PepaPeyo Pee Leane Oko

1 Namba Polo. Nambato Gotenapii layene epene oko wandakali tupalamauwa atola loto, balato namba aposoloakali mindi atape lea-kola, namba JisasaKataisana piape akali ateyo.* 2 WambaGoteto balana pii layene epene okopotopisa akali tupanga lapana ya-kola,utupane-mane balana pii epene weteokone pepanga peyo yata yainipia.* 3 Piilayene epene okone Gotena iwanane okoandayo layene eya. Gotena iwanane okonebala kiŋi Dapiti yame okona mandiyenemindi atoto, akali mindi guleaipia.

4Matili Goteto nanimana Akali AndaneJisasa Kataisa bala malinga ika laya yaepia.Mangene tai-lene peane okonemane Jisasabala Gotena iwanane ateya loto, Oli Sipi-tisa okomane nanimanga wayumane an-dawa lea. 5 Jisasa bala ita malamandaokona omeane mambele, Goteto nanimaondo wato moyaepia. Wandakali yamepalu peya tupa pitaka-mane bala lo bilipiloto, balana gene oko laiyu loto, balanapii oko wato minu ateakale nembo toto,balato aposolo piape oko nanima geane.*

6 Yakamapi Jisasa lo bilipi loto, balawato minu atalapale loto, Goteto yakamaee lo mea-kola, yakamapi Jisasa Kataisanayame ateyai. 7 Goteto Lomo tane wan-dakali yakamayamapane yo atoto, yakamabalana yame atalapale ee lo meane oko-nena, nambato yakama pitakana pepa okopeyo epe leyo. Nanimana Ayiane Gote-la, Akali Andane Jisasa Kataisa-lamaneyakama towa yamapane epene palu atoto,yakamana nembo-tene mo tambo layayakale lo pote leyo.*

Poloto Lomo Tane Kitisene Tupa AndoloEpokale Leane Oko

8 Yuu pitakana wandakali minditupa-mane loto, Jisasa Kataisa bala ita mala-manda okona omeane mambele, Lomotane wandakali yakamato Jisasa lo bilipileyama nayu lalaini leyai. Yakamatowuane peyai okonena, nambatowamba ininambana Gote oko ando wayu pele leyo.

9 Nambato Gotena piape oko taimane pu-ato, balana iwanane okomane wua peaneloto, balana pii layene epene oko wan-dakali tupa lamauwa atalawane. Nambatobalana piape okone pua atoto, ole dindi loyakama nembo toto, pote lalawane okonebala tane andeya.

10-12 Yakamana bilipi oko tai guleakalenembo toto, nambato Oli Sipitisa okonapetesene namba giyane tupa tale puayakama gukale loto, maliyo atapo naene,yakama ateyainga wamba ini kapoyaleipuwa lakae lo nembo teyo. Nambayakama towa atu atoloma-angi, nam-bana bilipi okomane yakama wayumanemo tai laya ola-kola, yakamana bilipiokomane namba minu tai laya olopeya.Wuane peakale nembo toto, ole dindilo nambato pote loto, Goteto nambayakama ateyainga epola nembo teando,balato namba epolane asini mindi waa puageakale lo pote lalawane.*

13 Amene imalini yame, nambana piapeokomane wandakali yame waka tupanatombenga dini lialane pua yakamanatombenenga dini liakale lo nambatonembo talawane. Wuane nembo toto,wamba ole kambuanga namba yakamaateyainga epokale nembo tewa tekeko,kenda-pene minditupa-mane nambaepolane asini oko pai lama ipulu, andipagiau leya lo yakamato nembo tapiai lakaelo nembo teyo.*

14 Nambato Gitiki yame wandakalipi,wandakali yame waka tupapi, mana kam-bua andene wandakalipi, mana kambuaanda napene wandakalipi, utupane pitakamoyo, balana pii layene epene oko lamaulaloto, Goteto piape oko namba geane.15Tene okonena, nambato Lomo tanewan-dakali yakamapi Gotena pii layene epeneoko langiwa lakae lo nembo teyo.

Pii Layene Epene Oko Gotena Tai-lene OkoEya Leane Oko

16-17 Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, wandakali mindimaneJisasa lo bilipi leando, Goteto bala tika-pene ateya lola-kola, wandakali okonebala saka atapowa atolopeya layene eya.Gotena pii layene epene okonemanewuane leya okonena, wandakali-maneJisasa lo bilipi leyai-kola, Goteto utupane

* 1:1: Ap 9:15-16 * 1:2: Lom 16:25-26 * 1:5: Ap 26:16-18; Ga 2:7-10 * 1:7: Nam 6:25-26 * 1:10-12:Ap 19:21-22; Lom 15:22-23 * 1:13: Ap 19:21-22

Page 308: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 1:18-20 305 Lomo 1:29tika-pene ateyai lalane lo pana alane.Wandakali mindimane Jisasa lo bilipinaleando, Goteto bala tika-pene ateyanalolo-peya. Gotena pii layene epene okotai-lenewetete eya. Balana pii okonemaneJisasa lo bilipi lene Juta yame wandakalitupawamba inimolo-peke loto, wandakaliyame waka tupapi molo-peke lalane teke.Gotena pii layene epene okonemane balalo bilipi lene wandakali utupane pitakamolo-peke lalane okonena, nambatobalana pii layene epene oko wandakalitupa lamauyale yala naeyo.*

Goteto Bala Masia Maiyaini WandakaliTupa Towa Yataka Alane Leane Oko

18-20 Enene, wandakali-mane katuloGote lee-mane anda na-piyamane tekeko,wamba Goteto yuu ati-la yakale leanegii okonena atoto, ipapo wato, andipaateyama okona giau loto, wandakali-mane katulo minditaka Goteto yakaleleane tupa pitaka andalaini. Andoto,utupane-mane katulo Gote bala tai-leneatapowa atalane nembo talaini. Gotetominditaka eya tupa pitaka yakale leaneokonemane balana tai-lene yapowa yalaneoko wandakali tupanga andawa leaneokonena, wandakali-mane Gote balaokonepene ateya lo katulo nembo talaini.Wuanenembo toto, wandakalimindimaneGote tai-lene atapowa atalane nembonatene ato, nambato mana koo mindiminewa nalape-pene. Jia. Wandakali-mane Gote masia mawuato, mana kootupa minalaini mana okonemane Gotenapii enene oko ombo alane. Gote ati kengaatalane oko balato mana koo utupanepitaka andoto, yataka alane lo nanimaandawa lalane.*

21 Koo peaini wandakali utupane-mane Gote ateya lo nembo teaini tekeko,utupane-mane bala Gote enene weteateya lo balana gene oko laiyu loto,wayu pele naleainipia. Jia. Wandakaliutupanena nembo-tene undupi latanegulo atea-kola, yakamamana anda napenewandakali gulo ateainipia.* 22Mana andanapene gulo atoto, utupane-mane atapenetene moto, nanimanga mana kambuaeya leaini tekeko, utupane yakama keeene wete gulo ateainipia.* 23 Utupane

yakama kee ene gulo atoto, atapowaatene Gote okona tai-lene oko masiamawuato, bala lo lotu naleainipia. Jia.Wandakali waka minditupa-mane itapi,anapi, okonetaka tupa moto, ekapi, yiapi,puyapi, wandakali omalamane takapi,okonetaka tupa waa pea-kola, wandakaliutupane-mane okonetaka tupa yakamanagote lo lotu leainipia.*

24-25 Minditaka eya tupa pitaka yakaleleane Gote okona gene oko matili-matilipilaiyu lo atape-pene. Okone enene tekeko,koo pua ateaini wandakali tupamaneGotena pii enene oko auwa tepa wato,owato pii mindi wato minu ateainipia.Wuane puato, utupane-mane Gote eneneokone masia mawuato, minditaka balatowaapeaneutupane lo lotu loto, utupanenapiape pimawua ateainipia. Utupane-mane wuane pua ateaini okonena, Gotetoyakamana umbaini tupa minu koyakalenembo toto, utupane auwa tepa wato,utupane-mane mana koo yala-pene mina-makale nembo teaini tupa mineakale loando konda yaepia.

26-27 Gote masia maiyaini wanda tupa-mane akali towa paliyaini mana tika-peneoko wato mina napene, wanda yangonetupa towa paluto, mana koo yala-penetupa wato minu ateainipia. Dee, akalitupamanepi wanda towa paliyaini manatika-pene oko wato mina napene, akaliyangone towa mana koo tupa minauwalakae lo nembo toto, utupane towa pa-luto, mana koo yala-pene tupa watominu ateainipia. Wandakali utupane-mane wuane pua ateai okone andoto,utupane-mane mee wuane pua ateakalelo Goteto ando konda ya-kola, wandakaliutupane-mane yakamana mana koo minuateaini okona yole koo oko meainipia.*

28 Wamba wandakali utupane-maneGotena mana wayumane nembo teainitekeko, balana mana epene utupane watomina napimakale nembo teai-kola, Gotetoutupane auwa tepa yaepia. Auwa tepaya-kola, utupane-mane yakama tanenanembo-tene koo tupa wato minuto, manatika napene mindipene-mindipene tupawato minu ateainipia.

29 Wandakali utupane-mane mana koomindipene-mindipene tupa pitaka wato

* 1:16-17: Lom 3:21-23; Ip 2:4; Mk 8:34-38; 1Ko 1:18-25; Ap 13:46 * 1:18-20: Ap 14:15-17; 17:24-29; Jop 12:7-9;Sam 19:1 * 1:21: Ep 4:17-18 * 1:22: Jet 10:14; 1Ko 1:18-21 * 1:23: Lo 4:15-19; Sam 106:20 * 1:26-27:Pit 18:22; 20:13; 1Ko 6:9-11

Page 309: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 1:30 306 Lomo 2:8

miniaini-pia. Minditupa-mane minditakakambuamiauwa lakae lo nembo toto, wan-dakali minditaka kambua yene tupa towaapiangu pua ateainipia. Minditupa-maneowato pii loto, wandakali yangone tupaminakasa yainipia. Minditupa-mane wan-dakali yangone tupa andonembo-tene koopalu atoto, pii yanda puato, utupane peyoome leainipia. Minditupa-mane pii tipu-tipu leainipia. Minditupa-mane manakoo wete tupa wato miniaini-pia. Wan-dakali utupane-mane mana koo utupaneole kambuanga wato miniaini-pia.

30 Wandakali minditupa-mane wan-dakali yangone tupa ando owato piiloto, utupanena gene minu koyainipia.Minditupa-mane Gote towa yatakawaateainipia. Minditupa-mane atapene tenemoto, yakama tane lipinga yale ateyamanembo toto, yakama tanena gene tupalaiyu lo ateainipia. Minditupa-maneyakamana angini ayiane tupana pii tangalo ateainipia. Minditupa-mane mana koowenene minditupa mina ika leainipia.

31 Minditupa-mane nembo napaleneyia piango gulo ateainipia. Minditupa-mane mana epene mindi mina-makalelalaini tekeko, utupane-mane wuanenapene konda yainipia. Minditupa-maneyakamana tundupa mindiki tupa towaepelewa yamapane yo ata napeainipia.Dee, minditupa-mane wandakali wakatupa ondo naene konda yaini tekepia.

32 Wamba Goteto loo tika-pene min-ditupa yata wato, wandakali mindimanemana koo utupane wato mineando,bala omape-pene leaipia. Gote masiamauwa atalaini wandakali utupane-mane Gotena loo utupane nembo talainitekeko, utupane-mane balana loo utupanetanga loto, mana koo utupane watominu ateainipia. Wandakali wakatupamane mana koo utupane wato minuateyai-kola, Gote masia mauwa ateainiwandakali utupane-mane wandakali wakautupanena gene tupa laiyu loto, utupane-mane wayu peyai leainipia.

2GotetoKoteTika PuaWete Lolopeya Leane

Oko1 Yakamana minditupa-mane yangone

tupa yapa lo tale puato, utupanenga kootene eya lalaini tekeko, nambato wuane

lalaini wandakali yakama pitaka mindiki-mindiki lo pii mindi langeyo. Wandakaliwaka utupane-mane mana koo minditupawatominalainiwuanepua teke, nimbatopimana koo utupane wato minalene leyo.Tene okonena, nimbato wandakali yan-gonemindi yapa lo tale puato, balanga kootene eya lole okonemane nimbato nimbatanenga koo tene okone eya lole-kolapulu-peyako. Nimbato nimba tanenga kootene mindi naeya katulo nalolo-pele. *

2 Mana koo okonepene minalaini wan-dakali tupa Goteto yapa lo tale puato,yole koo mindi maiyane. Nanimato bal-ana mana okone tika-pene wete eya lonembo teyama. 3Nimba tane-mane manakoo okonepene tupa minu atoto teke,wandakali waka tupa yapa lo tale puato,utupane-mane mana koo utupane minuateyai loto, utupanenga koo tene tupa yataalene. Nimbato wuane pua atole-kola,Goteto nimbanga koo tene mindi yata na-olopeya nembo telepe. 4 Nimba yama-pane peke lola nembo toto, Goteto nimbamoyo,mana epenemindiminuto, yole koomindi nimba wamba kapoyale gii napene,mee maliyo ateya. Nimbato okone nembonatene, balana mana epene okone mee yalo nembo telepe. *

5Andipa nimba yamapane peke nalene,mee tuu puato, mana koo tupa wato minuteke atele okonemane nimbato Gote moyataka wato, nimbana yole koo kambuamo yomowa atele. Wuane pua ateleokonena, matili Goteto balana kote okotika pua lola-angi, nimbato yole koo utu-pane molopele. 6 Okone angi, wandakalimindiki-mindiki lowuapua ateaini nembototo, Goteto utupanena yole oko malu-peya. *

7 Wandakali minditupa-mane Gotetowa atu ati kenga yuu epene okonasaka atapowa atamakale nembo talaini.Goteto utupanena gene tupa laiyu loto, atikenga tii-pene okone geakale nembo toto,wandakali utupane-mane mana epenetupa tailo wato minu atalaini. MatiliGoteto yole epene mindi utupanengamawuato, saka atapowa ateakale lolopeya.8 Goteto wuane pulupeya tekeko,wandakali minditupa-mane yakama taneangu nembo toto, balana pii enene okomasia mawuato, mana koo tupa wato

* 2:1: Mt 7:1-2; Jo 8:7 * 2:4: Ep 1:7-10; 2Pi 3:15 * 2:6: Sam 62:12; Man 24:12; Mt 16:27; 2Ko 5:9-10

Page 310: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 2:9-11 307 Lomo 2:23-24minu atalaini. Wandakali utupane towaGoteto yataka wete wato, yole koo mindimalupeya. *

9-11 Goteto wandakali mindi bala wan-dakali yame andokope lo ando yapa na-lalane. Jia. Balato mana mindiki okoneteke wato minuto, wandakali pitaka yapalo tale puato, yakamana yole tupa malu-peya. Juta yamepi, wandakali yame wakatupapi, utupanena minditupa-mane manakoo tupa wato minu atolai-kola, Gotetokenda-pene andane minditupa utupanepitakanga epeakale lolopeya. Kenda-peneutupane epola-kola, utupane pitaka tan-daka andane no atolopeyai. Juta yamepi,wandakali yame waka tupapi, utupanenaminditupa-mane mana epene tupa watominu atolai-kola, Goteto utupane pitakanagene tupa laiyu loto, utupanena yamapanemo tambo laya wato, utupane ati kengayuu epene tii-pene oko ando meakalelolopeya.

12-13 Wandakali mindimane Gotena lootupa pitaka wayumane wete wato mine-ando, Goteto bala tika-pene ateya lolopeyatekeko, wandakali mindimane Gotena looutupane mee alene-mane angu ale wato,wato mina napeando, Goteto wandakaliokone bala tika-pene ateya nalolo-peya.Jia. Wandakali mindimane Gotena lootupa nembo toto teke, loo utupane watomina napeaindo, Goteto balana loo utu-pane wato minuto, wandakali okone yapalo tale puato, yole koo mindi utupanemalupeya. Gotena loo tupa ale naeneatoto, mana koowatominalaini wandakalitupa yuu koo okona polopeyai.

14-15 Wandakali yame waka tupamaneGotena loo tupa ale-mane ale naene ateyaitekeko, utupanena minditupa-manemana koo mindi miniyai-kola, yakamananembo-tene tupamane yakamato kopetapeyai lo lamaiyane. Utupane-mane manaepene mindi miniyai-kola, yakamananembo-tene tupamane yakamato manaepene mindi miniyai lo lamaiyane teke.Utupanena nembo-tene tupamane wuanepiyane okonemane Gotena loo tupawandakali utupanena nembo-tenenga eyalo mo pana alane. Wandakali utupane-mane Gotena loo tupa ale-mane ale naeneatoto teke, Gotena loo tupamane leyapua teke piyaini. Utupane-mane wuanepeyai-angi, Gotena loo utupane wandakali

utupanena nembo-tenenga eya okomanewandakali utupane mana lamaiya-kola,utupane-mane wuane piyaini. *

16Andipawandakali-manemanamindi-tupa too pua tenga-mane wato minu ata-laini tekeko, matili Goteto Jisasa Kataisalamawuato, nimbato wandakali pitakayapa lo tale pipe lola-kola, Jisasato wuanepulupeya. Nambato Gotena pii layeneepene oko wandakali tupa lamawuato,wuane lalawane.

Juta Yame-mane Gotena Loo Kalo PiyainiLeane Oko

17-18 Andipa nambato Juta yamewandakali yakama ando pii mindi leyo.Yakama tanena gene tupa laiyu loto,yakamato nanima Gotena yame ateyamalalaini. Wamba mindimane Gotenaloo tupa yakama mana langeai-kola,wandakali-mane wua pipiai lakae loGoteto nembo talane tupa yakamatoandoto, mana tika-pene tupa epene yalalaini. Tene okonena, matili Gotetoyakama kote lalapa lola-angi, balana loookomane yakama moyolo-peya nembotalaini.

19-20 Yakamato Gotena loo tupaandeyama nayuto, wandakali undupipangosa ateyai tupa asia andawa loyale,yakama lamu gulo tii pua atalamanenembo talaini. Yakamato katulowandakali lee koo tupa asini andawa lolo-peyama nembo talaini. Yakamato Gotenaloo tupa andoto, tisa atoto, Gotena looanda napene wandakali andopane aŋakogulene ateyai tupa katulo mana lamaulu-peyama nembo talaini teke. *

21Yakamato wandakali waka tupa manalamawua ateyai-ko. Anu peakale yakamatane mana mia na-piyainipe. Yakamatowandakali waka tupa lamawuato, yakam-ato pake mia na-piyapape loto teke, anupeakale yakama tane pake mialainipe. *22 Dee, yakamato wandakali waka tupamana lamawuato, pamuku na-piyapapeloto teke, anu peakale yakama tane pa-muku piyainipe. Yakamato owato gotetupa koo wete eyai nembo toto teke, anupeakale yakamato owato gote tupana lotuanda tupana poto, minditaka eya tupapake mialainipe.

23-24 Yakama tanena gene tupa laiyuloto, nanimato Gotena loo tupa nembo

* 2:8: 2Tes 1:8-10 * 2:14-15: Ap 10:35 * 2:19-20: 2Ti 3:5 * 2:21: Mt 23:3-4

Page 311: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 2:25 308 Lomo 3:8teyama lalaini tekeko, Gotena pii pepa pe-lene eya mindimane loto, yakamato manakoo tupa minalaini okonena, wandakaliyame waka tupamane Gote ando pii kooloto, balana gene minu koyalaini layeneeya. Pii okonemane wuane leya pua teke,yakamato Gotena loo tupa kalo piyainimana okomane balana gene okominu koy-alaini. *

25 Yakamato Gotena loo tupa pitakakuai lo wete wato minu atalaini yaindo,yakamana yala-pene umbaini katenemana okomane katulo yakama moyolo-peya tekeko, yakamato Gotena loo tupakalo pua ateaindo, Goteto andola-kola,yakamana yala-pene umbaini kateneokone kati napene gulo atola-kolapulupeya. 26 Wuane pua teke, yala-peneumbaini kati napene akali mindimaneGotena loo tupa pitaka kuai lo wete watominu atalae yando, Goteto andola-kola,akali okonena yala-pene umbaini katenegulo atola-kola pulupeya. *

27 Enene, wamba mindimane Jutayame akali yakamana yala-pene umbainikateaipia. Yakamato Gotena loo pepapelene eya tupa dii lo andalaini tekeko,yakamato balana loo utupane kalo piyaini.Tene okonena, Gotena loo wato minuatalane akali mindina yala-pene umbainioko kati napene atola-kola teke, balatoyakama Juta yame wandakali tupa yapalo tale puato, yakamanga koo tene mindiyata olopeya.

28-29 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Mindimane Gotena loo pepa pe-lene eya oko wato minuto, akali mind-ina yala-pene umbaini oko katulai-kola,akali okone bala mee umbaini kenga anguJuta yame gulo ateando, bala Juta yameenene jia. Gotena Oli Sipitisa okomanewandakali mindina nembo-tenenga piapepula-kola, wandakali okone bala yama-pane peke loto, balana nembo-tenengaJuta yame gulo ateando, bala Juta yameenene mindi atolopeya. Wandakali-manebalana gene oko laiyu nalolo-peyai tekeko,Goteto balana gene oko laiyu lolopeya. *

3Goteto Mana Tika-pene Tupa Angu Wato

Minalane Leane Oko

1 Mindimane akali mindina yala-peneumbaini kateaindo, mana okonemaneakali okone anu pua moyolo-peyape.Wandakali mindi bala Juta yame ateando,bala Juta yame atola okonemane bala anupuato moyolo-peyape. 2 Enene, bala Jutayame atola okonemane bala wayumanemoyolo-peya. Bulupane gulo, Gotetobalana pii layene epene oko Juta yamewandakali tupa mawuato, utupane-manepii okone yatawa atoto, ando ateakaleleaipia. Wuane puato, Goteto Juta yamewandakali tupa wayumane moyoyale,asini kambua yata yaepia.

3 Okone enene tekeko, Juta yame wan-dakali minditupa-mane Gotena pii tupawato mina napene kondalaini. Wuane puateke, Goteto bala tanena pii tupa watomina napene, minditaka pukale leanetupa napene, kondolo-peyape. 4 Jia wete.Goteto wuane napulu-peya. Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, Gotenimbato enene pii angu lalene. Tene oko-nena, wandakali-mane nimba kosimi loto,Goteto owato pii leya leaindo, wandakaliwaka tupamane Goteto pii enene leyalolai-kola, nimbato kote okone sia minulu-pele layene eya. Wandakali pitaka-maneowato pii lalaini tekeko, Goteto owato piina-alane. Jia. Balato minditaka pukalelolane tupa enene piyane. *

5 Okone enene tekeko, andipawandakali-mane nembo talaini puanembo toto, nambato wua leyo: Nanimatomana koo tupa mineyama-kola, Gotetobalana mana tika-pene oko wato minuto,yole koomindi nanima giyane okonemaneGoteto mana tika-pene minalane tupaandawa lalane. Tene okonena, nanimatoaki lamape. Goteto yole koomindi nanimageando, balato mana tika napene mindiwato minalane lamape. 6 Jia wete. Wuanenalape-pene. Ole dindi lo Gote bala tanemana tika-pene tupa angu wato minanapeando, balato anu puato wandakalipitakana mana tupa yapa lo tale pulu-peyape.

7 Dee, mindimane pii mindi loto, nam-bato owato pii lalawane mana okomaneGotena enene pii oko lapana ola-kola,wandakali-mane balana gene oko laiyuleaindo, anu peakale Goteto namba yapalo tale puato, nambato mana koo mi-nalene leyape lolopeya. 8 Dee, mindi-

* 2:23-24: Ais 52:5 * 2:26: Ga 5:2-6 * 2:28-29: Lo 30:6; Kol 2:11-12 * 3:4: Sam 51:4

Page 312: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 3:9 309 Lomo 3:24-26mane pii mindi loto, mana epene tupaika leakale nembo toto, nanimato manakoo tupa mina-makale lolopeya. Wan-dakali minditupa-mane nanimana genetupa minu koyoto, nanimato wuane lala-mane leyai. Matili Goteto wandakali utu-panenamana koo utupane yapa lo tale pu-ato, yole koomindi utupanengamalupeya.

Wandakali Epene Tika-pene MindikipiMindi Ata Napeya Leane Oko

9 Juta yame-mane wandakali nanimatoyame waka tupa pitaka sia minuto, nan-ima wandakali epene wete ateyamape.Jia wete. Wamba nanimato loto, manakoowatominalamanemana okomane Jutayame nanimapi, wandakali yame wakapi,nanima pitaka andi lea-kola, nanimamanakoowatominalamanemana okonena pan-gosa andi latane ateyama. * 10Andi lataneatoto, nanima pitaka-manemana koo tupaminalamane loto, Gotena pii pepa peleneeya mindimane loto, wandakali mindikimindi epene tika-pene ata napeya. Jiawete. *

11 Wandakali mindikipi mindimaneGotena mana epene tupa wayumane andana-piyaini. Dee, wandakali mindikipimindimane Gote aiya na-piyaini. Jia.12 Wandakali pitaka-mane asini epenetika-pene oko auwa tepa wato, puu yangileai. Wandakali mindiki mindimane diniepene lia na-piyaini. Wandakali mindikipimindimane mana epene tupa wato minana-piyaini. Jia wete.

13-14 Wandakali mali keao lo apeneeya-kola, mali okonena guu koo wetemindi kamaka epalane. Wuane puateke, wandakali-mane mini koo paluatoto, wandakali yangone tupa minukoyamakale loto, utupane andayo piikoo tupa lalaini. Wandakali peyo omelalane etulu gepo okona posini gulene piikoo tupa wandakali utupanena ambuliniokona anda-pangosa paliyane. Utupane-mane yakamana yangone tupa minakasaoyale, owato pii lalaini. *

15-18 Utupane-mane Gote ando aŋakopimindi yuku amai napene, wandakali yan-gone tupa towa tambo lo atene manaoko nembo natalaini. Tene okonena,utupane-mane asini epoko pua atoto, min-ditaka minu koyoto, wandakali yangone

tupa kenda-pene kambua maiyu, utupanekapoyale peyo ome lalaini. Gotena piipepa pelene eyamindimanewuane layeneeya. *

19-20 Gotena loo tupamane nanimanamana koo minalamane tupa mo panaalane. Wuaneko, Goteto wandakalimindikipi mindina mana oko andoto,wandakali okomane nambana loo tupakuai lo wato minalane okonena, nambanawenonga bala epene tika-pene ateyanalolo-peya. Jia. Tene okonena, wandakalimindikipi mindimane namba epene tika-penewete ateyo katulo nalola-kola, Gotetoyuu okona wandakali palu peya tupapitaka katulo yapa lo tale pulupeya.Wamba Goteto wuane pukale nembo toto,balana loo pangosa atolaini wandakalitupa balana loo tupa pitaka lamaiyane lonanimato nembo teyama. *

Bilipi Lene Wandakali Tupa Tika-peneAteyai Leane Oko

21-23 Gote bala tane epene wete ateyapua teke, nanimapi epene wete atape-pene tekeko, nanima pitaka-mane manakoo minalamane okonena, nanimaGote yale ata na-piyamane. Wuaneko,Juta yamepi, wandakali yame wakatupapi, nanima pitaka-mane manakoo minalamane okonena, wandakalimindikipi mindi bala tika-pene wete atana-piyamane. Tene okonena, andipaGoteto nanimawandakali tika-pene ateyailolane asini waka mindi mo pana yaepia.Andipa wandakali-mane Gotena loo tupapitaka kuai lo wato mina napene, meeJisasa Kataisa lo bilipi lolai-kola, balatoutupane pitaka tika-pene ateyai lolopeya.Wamba Mosesapi, potopisa akali tupapi,utupane-mane matili Goteto wuanelolopeya loto, pepa peleaini-pia. *

24-26Wamba wandakali tupamane manakoo minu ateaini tekeko, Goteto yole koomindi utupanenga kapoyale mai napene,mee maliyo ateaipia. Maliyo atalu, Gotebala tane tika-pene ateyo lo wandakalitupa andawa lokale nembo toto, wan-dakali minditupa-mane Jisasa lo bilipilolai-kola, nambato utupane tika-peneateyai lokale leaipia. Matili bala tane tika-pene ateyo lo andawa lokale nembo toto,Jisasana tundupa okomane bala lo bilipi

* 3:9: Lom 1:18–2:24; 3:21-23 * 3:10: Sam 14:1-3; 53:1-3 * 3:13-14: Sam 5:9; 10:7; 140:3 * 3:15-18: Ais59:7-8; Sam 36:1 * 3:19-20: Sam 143:2; Lom 7:7-8; Ga 2:14-16 * 3:21-23: Ga 2:14-16

Page 313: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 3:27-28 310 Lomo 4:10

lolai wandakali tupa pitakana koo tupaapokale leaipia. Wuane lalu, Goteto Jisasabala opa mindi gulo omeakale lata yaneokonena, Jisasa Kataisa bala omeane oko-mane nanima kambo molo-peke leaipia.Tene okonena, Goteto Jisasa lo bilipi lenewandakali utupane mee ondowa moyoto,wandakali tika-pene ateyai lalane. *

27-28 Wuaneko, nanimato Gotenaloo tupa wato minuluma-kola, Gotetonanimana mana okone andoto, nanimatika-pene ateyai nalolo-peya. Jia.Nanimato Jisasa Kataisa lo bilipi lalamaneokonena, Goteto nanima wandakali tika-pene ateyai lolopeya nembo teyama-ko. Nanimato aki nembo toto, nanimatanena gene tupa laiyu lamape. NanimatoGotena loo tupa wato minalamane nembototo, nanima tanena gene tupa laiyulamakalepe. Jia. Nanimato Jisasa lo bilipiloloma-kola, Goteto nanima tika-peneateyai lolopeya. Tene okonena, nanimatanena gene tupa laiyu lolane tene mindinaeya lo andeyama.

29-30 Akali yala-pene umbaini katenepi,kati napenepi, yame okonelapolapotakana minditupa-mane Jisasa lobilipi lolai-kola, Gote mindiki angu ateyaokomane utupane pitaka tika-pene ateyailolopeya. Pee, Gote bala wandakali yamewaka tupana Gote oko ata napene, Jutayamena Gote angu ateya nembo toto, Jutayame wandakali yakamato yakama tanenagene tupa laiyu lape-penepe. Jia. Gotebala Juta yamena Gote angu ata napeya.Bala wandakali yame waka tupana Goteateya teke. * 31 Nanimato Jisasa lo bilipileyama-kola, Goteto nanima tika-peneateyai lalane okonena, nanimato Gotenaloo tupa mee gulaya alamanepe. Jiawete. Goteto nanima moyo wuane piyaneokonena, nanimato balana loo utupanemo tai gulaya wato, utupane wato minuatamakale nembo talamane. *

4Goteto Apatakame Bala Akali Tika-pene

Ateya Leane Oko1Nanimato Apatakame nembo toto, aki

lamape. Balato nanimana yumbane tupamandeane nembo toto, bala mee nani-mana yumbane angu ateane lamape. Jiawete. 2-3 Apatakameto mana epene tupa

angu wato minu atea-yale, Goteto balanamana epene utupane andoto, bala akalitika-pene ateya lea-yale. Goteto wuanelea-yale, Apatakameto bala tanena geneoko katulo laiyu lea-yale tekeko, Gotenapii pepa pelene eya mindimane loto, Ap-atakameto pii Goteto leane tupa enene leaya lo bilipi leane okonena, Goteto balaakali tika-pene ateya leane lo pepa peleneeya. Tene okonena, Gotena wenonga Ap-atakameto bala tane gene oko laiyu lolanetene mindi ata napeaipia. *

4 Dee, wandakali mindimane piape pu-ato yole meando, balato yole okone meepetesene gulo meya lo nanimato nembonatalamane. Jia. Balato piape pipiaokonena paini yole miape-pene meyanembo talamane. 5Wuane tekeko, mindi-mane mana epene tupa wato mineando,Goteto balana mana epene utupane an-doto, bala tika-pene ateyanalolo-peya. Jia.Wandakali mindimane mana koo mindiminalu, Jisasato piape peane mambele,Goteto koo okone apoto, bala tika-peneateya lolopeya lo bilipi leando, Gotetowandakali okone bala tika-pene ateyalolopeya.

6-7 Wandakali mindimane mana epenemindi wato mina napene ato, Jisasa lobilipi leya-kola, Goteto wandakali okonebala tika-pene ateya leando, wandakaliokone bala epelewa atalane. WambaDapitito mana okone nembo toto, Gotetowandakali mindina mana koo tupa apoto,koo utupane nembo tolo-peke naleando,wandakali okone bala epelewa atolopeyaleaipia. * 8 Dee, mindimane mana koomindiminula-kola teke, Akali Andaneoko-mane wandakali okone bala kosimi nalenekondeando, wandakali okone bala epelewaatolopeya. Dapitito wuane leaipia.

9 Yala-pene umbaini katene akali tupaangu epelewa atolopeyai nembo toto,Dapitito wuane leaipiape. Jia. Akaliyala-pene umbaini katene tupapi, katinapene tupapi, utupane pitaka-maneepelewa atolopeyai nembo toto, balatowuane leaipia. Anu peakale nambatowuane leyope. Goteto Apatakamenabilipi oko nembo toto, bala akali tika-pene ateya leane nembo toto, nanimatowuane leyama. 10Apatakame balana yala-pene umbaini wamba katenenga Goteto

* 3:24-26: Lom 5:1 * 3:29-30: Lom 10:11-12; Lo 6:4; Ga 3:20 * 3:31: Mt 5:17 * 4:2-3: Jen 15:6; Ga 3:6-9* 4:6-7: Sam 32:1-2

Page 314: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 4:11 311 Lomo 4:18-21bala akali tika-pene ateya leaipiape. Jia.Apatakame bala yala-pene umbaini katinapene atea-kola teke, Goteto bala akalitika-pene mindi ateya leaipia.

11 Akali yame waka minditupapi yala-pene umbaini kati napene ato, Gotelo bilipi lolai-kola, Goteto utupanepitika-pene ateyai lokale nembo teaipia.Apatakamebala akali utupanena yumbanegulo ateakale nembo toto, balana yala-pene umbaini kati napene atea-kola teke,Goteto bala akali tika-pene mindi ateyaleaipia. Balana yala-pene umbaini katinapene atoto, Apatakame bala akali tika-penemindi ateane lo andawa loyale,matiliGoteto kokoli mindi bala pimawuato,balana yala-pene umbaini oko kateakaleleaipia. *

12 Apatakameto balana yala-peneumbaini oko wamba ini kati napenenga,Gote lo bilipi leaipia. Akali wakaminditupa-mane yakamana yala-peneumbaini wamba ini katiyu, matilinanimana yumbane Apatakamena manaokone wato minuto, Gote lo bilipi leainitekepia. Goteto Apatakame bala akaliutupanena yumbane gulo ateakale nembototo, Apatakameto balana yala-peneumbaini oko kateakale leaipia.

Bilipi Lene Wandakali Tupa Pitaka Tika-pene Ateyai Leane Oko

13-15 Gotena loo tupa nayapia-yale,wandakali-mane balana loo utupane kat-ulo kalo napipia-yale tekeko, wandakali-mane Gotena loo tupa kalo pua ateyaiokonena, Goteto wandakali utupane towayatakawa atalane. Wuaneko, Gotetomangene epene mindi pukale lo potomisapii leane okomane balana loo tupa kuailo wato minu atalaini wandakali tupaangu moyapia-yale, wandakali mindikipimindimane Gotena loo utupane kuailo wato mina napipiai-kola, Gotenapotomisa pii okone mee gulapia yale.Balana potomisa okone mee gulapia-yale, wandakali-mane Jisasa lo bilipilene mana okopi mee gulapia-yale teke.Apatakameto Gotena loo tupa pitakakatulo wato mina napeane tekeko, balatoGote lo bilipi leane okonena, Goteto balaakali tika-pene ateya leaipia. Wuane lalu,balato potomisa pii mindi Apatakamepi,balana mandiyene yame tupapi, utupane

lamawuato, yuu tupa pitaka yakamatopaluni gulo molopeyai leaipia. *

16-17 Goteto balana potomisa pii leaneokone balana loo tupana pangosa ata-laini Juta yamewandakali tupa angu lamainapeaipia. Jia. Wamba ApatakametoGote lo bilipi leane wuane pua teke bilipilene wandakali yame waka tupa Gotetobalana potomisa pii okone lamai tekepeaipia. Goteto balana potomisa piileane okone enene wete guleakale nembototo, Apatakamena mandiyene yame utu-pane pitaka-mane Jisasa lo bilipi lolai-kola, nambato utupane ondowa moy-oto, utupane pitaka wandakali tika-peneateyai lokale lo potomisa pii mindi leaipia.Gotena pii pepa pelene eya mindimaneApatakame lamawuato, nambato nimbawandakali yame kambua tupana yumbanegulo atola leyo leaipia. Goteto wuaneleane okonena, Gotena wenonga, Ap-atakame bala nanima bilipi lenewandakalitupa pitakana yumbane gulo ateya. Balananimana yumbane gulo atoto, Gotetominditaka nayane tupa yakale lalu, wan-dakali omene tupa mo saka ataya alane lobilipi leaipia. *

18-21 Apatakameto wuane lo bilipi lea-kola, Goteto potomisa pii mindi balalamawuato, ati kenga kaiyanda kambuawete ateyai okone tuma teke nimbanamandiyene tupana mandiyene yame kam-bua okone tuma pangulu-peyai leaipia.Goteto wuane lea-angi, Apatakame balamali andetemindikipimindi pea-kola, bal-ana umbaini tai nalene, omene guleyanembo teaipia. Dee, balana wetene Sataokona umbaini omene gulea-kola, balatoandopane mindi katulo mandi napipe-pene guleya nembo tea tekepia. Wuanenembo toto, balato Gotena potomisa piiokone enene jia lo nembo tea-yale tekeko,Apatakameto mini lapo paluto, balanabilipi oko auwa tepa wapi, kayiki yopi,mindi napeaipia. Jia. Gote lo bilipilalanemana okonemane balaminu tai layaya-kola, Goteto andopane mindi gukaleleane okone katulo gulupeya lo bilipi loto,Apatakameto Gotena gene oko laiyu loateaipia. Tene okonena, Goteto andopanemindi bala maiya-kola, Apatakame balawandakali yame kambua tupana yumbaneguleaipia. *

* 4:11: Jen 17:10-11 * 4:13-15: Jen 17:4-6; 22:17-18; Ga 3:15-18,29; Lom 3:19-20; 5:12-13 * 4:16-17: Ga 3:6-9;Jen 17:5 * 4:18-21: Jen 15:5; 17:17

Page 315: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 4:22 312 Lomo 5:12-1322Apatakameto Gote lo bilipi leane oko-

nena, Goteto bala akali tika-pene mindiateya leaipia. * 23 Goteto bala tika-peneateya leane lo pii pepa pelene eya okoneApatakame angu andayo naleaipia. Jia.

24-25Nanimana Akali Andane Jisasa ma-linga ika laya yane Gote oko lo matili bilipilolaini wandakali nanima tika-pene ateyailokale nembo toto, balato pii okone pepapelene yakale leane tekepia. Anu peakalenambato wuane leyope. Nanimato manakoo tupa wato minu atolopeyai nembototo, wamba Goteto nanimana mana kooutupane apokale nembo teaipia. Wuanenembo toto, balato Jisasa omolo epeakaleleaipia. Jisasa omea-kola, Goteto nanimawandakali tika-pene ateyai lokale nembototo, bala malinga ika laya yaepia. *

5Goteto Nanima Wandakali Tika-Pene

Ateyai Leane Oko1 Nanimato nanimana Akali Andane

Jisasa Kataisa lo bilipi lema-kola, Gotetonanima wandakali tika-pene ateyai lea.Tene okonena, andipa nanimatoGote towayanda-pene gulo ata napene, tambo loateyama. 2Nanimato Jisasa lo bilipi lema-kola, balato nanima Gote towa kuai loatolane asini mindi wapi-geaipia. Teneokonena, andipa Goteto nanima ondowato, moyo ateya-kola, matili nanimatoGotena yuu epene okona poto, balana tii-pene minditupa molopeyama lo epelewamaliyo ateyama.

3-4 Kenda-pene minditupa nanimangaepeya-kola, nanimato kenda-pene auwaatolane mana oko moto, wamba kapoyalekepa naene, tai gulalamane. Tai gu-loto, makande pene nanimanga epalanetupa nanimato katulo sia minalamane.Makande pene nanimanga epalane utu-pane sia minuto, nanima mini lapo palinapene, Goteto nanima moyolo-peya lobilipi loto, maliyo atoto, nanima epelewaatalamane. * 5 Goteto balana Oli Sipi-tisa oko nanima gea-kola, balato nan-ima wayumane epelewa yamapane yoatalane lo Oli Sipitisa okomane nanimawayumane andawa lea. Goteto nanimawayumane epelewa yamapane yo atalanenembo toto, nanimato kepa naene, balatonanima moyakale lo maliyo atalamane.

Balato nanima moyo ateya-kola, nanimamini kendawa ata na-piyamane. Jia.

6-8 Goteto anu puato, nanima towaepelewa yamapane yo atalane okoandawa leaipiape. Wandakali tika-penemindi omape-pene guleando, wandakalimindimane bala moyoyale omokalenembo natalane. Jia. Wandakali epenewetete mindi omape-pene guleando,wandakali mindimane wandakali okonetaputi pua moyoyale omokale nembotolo-peyape, natolo-peyape lo nambatonembo nateyo. Wuane tekeko, wambananimato Gote masia mauwa atoto, manakoo tupa minu atema-angi, Kataisatonanima moyoyale omeaipia. Okone angi,nanima tane moyolane tai-lene mindinanimanga nayane tekeko, Kataisatonanima moyo omolane oto Goteto yatayane oko epea-kola, Kataisato nanimamoyoyale omeaipia. Kataisato nanimamoyoyale omeakale leane okonemaneGoteto nanima wayumane epelewayamapane yo atalane lo nanimangaandawa leaipia. *

9-10 Wamba nanima Gote towa yanda-pene gulo atema-kola, matili balanaiwanane omeane okonemane nanimaGotetowa yamapane yene yame gulaya yaepia.Balana tundupa okomane nanimana kootupa apea-kola, Goteto nanima wandakalitika-pene ateyai leaipia. Tene okonena,andipa balana iwanane oko saka atapowaatoto, nanima wayumane wete moyoatolopeya nembo teyama. Wuane nembototo, matili Goteto yataka wato, koo puaatalaini wandakali tupa yole koo mindimaula-angi, balato nanima towa yatakana-olopeya. Jia. Tene okonena, balatoyole koo okonepene mindi nanima giinapulu-peya lowayumane nembo teyama.* 11 Okone angu jia. Nanimana AkaliAndane Jisasa Kataisato nanima Gote towayamapane yene yame gulaya yane nembototo, andipa nanimato Gotena gene okolaiyu loto, epelewa ateyama teke.

Goteto Nanima Saka Atapowa AtalapaleLeane Oko

12-13 Wamba Goteto balana loo tupaMosesangamai napene angi, akali mindikiAtame balato Gotena pii tanga loto, manakoo mindi mineaipia. Atameto mana koookone mineane okonemane yuu okona

* 4:22: Jen 15:6 * 4:24-25: Ais 53:4-5 * 5:3-4: Jem 1:2-3; 1Pi 1:5-7 * 5:6-8: Jo 3:16-17; 1Jo 4:9-10* 5:9-10: Lom 1:18-20; 2:5

Page 316: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 5:14 313 Lomo 6:4-7wandakali-manemana koowatominalainimana oko mina ika loto, wandakali oma-laini mana okopi mina ika lea tekepia.Nanima pitaka-mane mana koo tupa mi-nalamane okonena, matili nanima pitakaomalamane. Mosesato Gotena loo tupawandakali tupamai napenenga, wandakalimindimane mana koo mindi minea-angi,Goteto balana loo tupana mindi nembototo, wandakali okonemane loo okone kalopeya naleaipia. Jia. *

14 Wamba Atameto Gotena pii minditanga leane pua, matili wandakaliminditupa-mane Gotena pii mindi tanganaleainipia. Wuane tekeko, wambaAtame yuu okona ateane-angi, wandakalipitaka-mane mana koo minditupa minuateainipia. Matili wuane pua teke,wandakali pitaka-mane mana koo tupawato minu atama ipulu, Mosesa ateane giiokonena giau loto, utupane pitaka omakateke peainipia. Akali Atame oko bala Jisasamatili epolopeya okonena mandeke guloateaipia.

15 Wuane tekeko, Atameto mana koomineane okola, Jisasato nanima ondowatomeemoyanemana okola, mana okonelapomindiki okonepene teke jia. Akali mindikiAtame balato mana koo mindi mineaneokonena, wandakali pitaka-mane manakoo tupa wato minuto, omalamane. Nan-ima omalamane tekeko, akali mindikiJisasa Kataisato nanima ondo wato, meemoyane okonena, Goteto wandakali kam-bua ondo wato moyalane. Tene okonena,Jisasato mana epene mineane okomaneAtamena mana koo mineane okone siaminuto, epene wete eya lo andeyo.

16-17 Dee, akali mindiki Atame balatomana koomineane okola, Goteto petesenemindi nanima mee geane okola, okone-lapona dini mindiki okonepene lapo-lapolia napeaipia. Jia. Akali mindiki Atametomana koo mindiki minea-kola, wandakalipitaka-mane mana koo tupa minalamaneokonena, Goteto wandakali nanima pitakalamawuato, yakama omape-pene lea-kola,wandakali nanima pitaka omalamane.Okone enene tekeko, wandakali pitaka-mane mana koo kambua minu atalamaneokonena, akali mindiki Jisasa Kataisatopiape peane mambele, Goteto Jisasa lobilipi lene wandakali nanima ondowa

moyoto, nanima tika-pene ateyai lalane.Tene okonena, nanima saka atapowaatoto, Kataisa towa atu kiŋi gulo atolo-peyama. Balana mana okonemane manakoo Atameto mineane okone sia minuto,petesene epene wete mindi gulo eya.

18-19 Akali mindiki Atameto Gotena piitanga loto, mana koo mindiki mineaneokomane wandakali pitaka-mane manakoo minalaini wandakali gulaya ya-kola,Goteto nanima pitaka yuu koo okonapupe-pene leaipia. Wuane pua teke, akalimindiki Kataisato Gotena pii wato min-uto,mana tika-penemindikimineane oko-mane wandakali kambua tika-pene gu-laya ya-kola, Goteto utupane pitaka wan-dakali tika-pene ateyai loto, saka atapowaateakale leaipia. *

20-21 Wandakali-mane mana koo kam-bua minalaini tupa yakama tane andala-pale nembo toto, Goteto balana loo tupawandakali tupanga mayaepia. Koo puaatalaini mana okomane wandakali tupabosa lo ando atea-kola, utupane omakapeainipia. Wuane peane pua teke, nan-imana Akali Andane Jisasa Kataisato pi-ape peane mambele, Goteto nanima sakaatapowa atalapale nembo toto, nanimaondowa moyoto, tika-pene ateyai lokalenembo teaipia. Tene okonena, nanimatomana koo kambua minu atema-angi, bal-ato ondo wete wato, nanima wayumanewete moyaepia. *

6Mana Koo Tupa Wato Minu Atolaini

Leane Oko1 Wuaneko, nanimato aki lamape.

Goteto nanima ondo wete wato, wayu-mane wete moyakalenga, nanimato manakoo kambua mee minu teke atamakalelamape. 2-3 Jia wete. Jisasa Kataisatowa yame mindiki atamakale loto,ipa mema wandakali nanima pitaka-mane Jisasa towa atu omene gulema okoyakamato nembo nateyaipe. Nanima balatowa omene gulema-angi, nanimato koopiyamanemana tupa auwa tepa ema. Teneokonena, anu peakale nanimato mana kooutupane mee minu teke atamakalepe. *

4-7 Wandakali mindi omeya-kola, koopiyane mana okomane bala katulo bosalo ando ata napiyane. Tene okonena,

* 5:12-13: Jen 3:6; Lom 4:13-15; 6:21-23 * 5:18-19: 1Ko 15:21-22; Ais 53:11 * 5:20-21: Lom 6:21-23 * 6:2-3:Ga 3:26-28

Page 317: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 6:8 314 Lomo 6:18nanimato mana koo tupana katapusa pi-ape pua ata na-piyapale loto, Goteto nan-imana umbaini-mane mana koo minaimalakae lo nembo talamane okona tai-leneoko koyo peakale nembo teaipia. Wuanenembo toto, Goteto nanimana nembo-tene wambane oko Kataisa towa atu itamalamanda okona peyo yuka wato, peyoomaya yane nembo teyama. Gotetowuanepeane okomane nanima Kataisa towa atuyame mindiki gulaya ya-kola, nanimabala towa atu omene gulema. Nan-ima Kataisa towa yame mindiki gulemaokonena, wamba bala malinga ika leanewuane pua teke matili nanimapi malingaika lolo-peyama-ko. Aiyane Gote okonatai-lene okomane Kataisa bala malinga ikalaya yane wuane pua teke, nanimapi ma-linga ika lene gulo atoto, Gotena manawenene tupa wato minu atape-pene. Nan-imato wuane pua atalapale nembo toto,nanima ipa mema okomane Goteto nan-ima Kataisa towa yame mindiki gulayawato, nanima bala towa atu mali peane. *

8 Nanima Kataisa towa atu omenegulema okonena, nanima bala towa atusaka atapowa atolo-peyama lo bilipileyama. 9-10 Koo piyamane mana okonatai-lene oko minu koyoyale, Kataisabala alu mindiki omea-kola, yuu okonawandakali omalamane mana okomanebala bosa lo ando ata napiyane. Jia. Gotetobala malinga ika laya ya-kola, bala laponeoma napulu-peya nembo teyama. AndipaKataisa bala saka atapowa atoto, Gotenapiape pimawua ateya.

11 Wuane pua teke, yakamato JisasaKataisa towa yame mindiki atoto, Gotenapiape pimawua atoyale saka ateyamanembo talapape. Yakama Kataisa towaomeai-kola, koo piyaini mana okonemaneyakama bosa lo ando ata napeya nembotalapape. * 12 Yakamana umbaini okokatulo omolo-peya. Tene okonena,yakamana umbaini okonemane mana kootupa minauwa lakae lo nembo tola-angi,koo piyaini mana okonemane yakamanaumbaini okone bosa lo ando ateakale loyakamato ando konda na-piyapape. *

13Dee, yakamatomana koomindi mina-makale nembo toto, koo piyaini manaokonemane yakamana kinipi, ambulinipi,okonetaka tupa bosa lo ando ateakale

lo yakamato ando konda na-piyapape.Jia. Wamba koo piyaini mana oko-mane yakama bosa lo ando atea-kola,yakamaGotenapangosa ata napeai. Okoneangi, Goteto andea-kola, yakama omenegulo ateaini tekeko, andipa yakama ma-linga ika lene gulo ateyai. Tene oko-nena, andipa yakama saka atoto, manaepene tika-pene tupa wato mina-makalenembo toto, yakama taneGotemaiyapape.Maiyu, Goteto yakamana kinipi, ambulin-ipi, okonetaka tupa pitaka bosa lo andoateakale lalapape. * 14 Andipa loo oko-mane yakama bosa lo ando ata napiyane.Jia. Goteto yakama ondo wato, moyoatalane-ko. Koo piyaini mana okomaneyakama bosa lo ando ateakale lo andokonda na-piyapape. *

Yakamato Mana Tika-pene Tupa MinuAtalapape Leane Oko

15 Andipa Goteto nanima ondo watomoyo ateya-kola, loo okomane nanimabosa lo ando ata napiyane-ko. Nan-imato mana koo tupa mee minu tekeatemando, nanimana mana okone katulolopeyape. Jia wete. 16 Yakamato yolemia napene, akali mindina katapusa pi-ape pimakale loto, akali okonemane piilola tupa wato minu ateaindo, yakamabalana piape wandakali gulo atolopeyaioko nembo nateyaipe. Yakamato manakoo tupa wato mina-makale loto, yaka-mana nembo-tenewambane okomane lolapua mana koo tupa wato minu ateaindo,mana koo utupane-mane yakama peyoome lolopeya. Wuane tekeko, yakamatomana epene tika-pene tupa wato mina-makale loto, Gotena pii okomane lola puamana epene tupa wato minu ateaindo,Goteto yakamawandakali tika-pene ateyailolopeya. *

17 Wamba yakamato koo piyaini manaokona katapusa piape pimawua ateainitekeko, matili Goteto balana pii okoyakama giyu, pii okone wato minuatalapape leaipia. Wuane lea-kola,yakamato balana pii okone wayumanewete wato minu atalaini nembo toto,nanimato Gote wayu pele lamakale.18 Wamba koo piyaini mana okomaneyakama andi lea-kola, Goteto yakama

* 6:4-7: Kol 2:11-12; Ga 5:24 * 6:11: 2Ko 5:14-17; Ga 2:18-20 * 6:12: Jen 4:7 * 6:13: Lom 12:1 * 6:14:1Jo 3:4-6 * 6:16: Jo 8:34; 2Pi 2:17-19

Page 318: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 6:19 315 Lomo 7:7-8tinga lo moto, mana epene tika-pene watominalaini wandakali gulaya yaepia.

19 Yakamato pii nambato yakamalangeyo okone wayumane nembo nateyaiokonena, nambato wandakalina manatupa nembo toto, wua leyo: Wambayakamato mana koo tupa minu atamakalenembo toto, Gotena loo tupa kalo puato,yakamana kinipi, ambulinipi, okonetakatupa pitaka-mane mana koo kalatoatene tupana katapusa piape pimawuaateainipia. Wuane pua teke, andipayakamato Gotena mana epene wete tupaminu atamakale nembo toto, yakamanakinipi, ambulinipi, okonetaka tupa pitaka-mane mana tika-pene tupana piape puaatalapape. 20 Anu peakale nambatoyakamato wuane piyapale leyope. Wambayakamato koo piyaini mana okonakatapusa piape pua ateai-angi, yakamatomana tika-pene okona piape pua atanapeai.

21-23 Wuane tekeko, andipa yakamatonembo tolo-peke loto, mana koo utu-pane wamba minu atema nembo toto,yala alaini. Wamba yakamato mana kooutupane minu ateai-angi, yakamato yoleepene andoko meaipe. Wandakali-manemana koo tupa minu atalaini okonena,Goteto yole koo mindi utupane mawu-ato, omeakale leya-kola, utupane oma-laini. Wamba yakamato mana koo tupanakatapusa piape pua ateaini tekeko, Gotetoyakama tinga lomoto, yakama bala tanenapiape wandakali gulaya yaepia. NanimanaAkali Andane Jisasa Kataisato piape peanemambele, Goteto bala lo bilipi lene wan-dakali tupa petesenemindi mawuato, utu-pane saka atapowa ateakale lalane. Teneokonena, balato yakama epene tika-penewete gulaya wato, yakama saka atapowaatalapa lolopeya. *

7Nanima Loo Okona Pangosa Andi Latane

Ata Napeyama Leane Oko1Amene imalini yame, wandakali mindi

saka ateya-angi, balato loo okona pan-gosa atalane tekeko, omalu, bala loo oko-nena pangosa ata napiyane. Yakamatoloo okona mana minditupa andalaini oko-nena, pii nambato leyo okone enene ya loyakamato nembo teyai.

2-3 Wanda mindina akalini oko omanapene, mee saka ateya-kola, loo oko-mane wanda okone bala akalini oko towamina mindiki lalane. Akalini oko balamee saka atola-kola teke, balana weteneokonemane akali waka mindi towa pale-ando, wandakali-mane wanda okone balapamuku wanda lalaini. Wuane tekeko,balana akalini oko omeando, loo okomanewanda okone bala akalini okone towaminamindiki na-lalane. Jia. Loo okomane balatinga leya-kola, bala mee anana pitiyane.Wanda okone akali waka mindina peando,balato pamuku mana oko mina napula-kola pulupeya.

4-5 Amene imalini yame, wambananimato nembo-tene koo tupa watominu atema-angi, loo okomane nanimananembo-tene mina ika lea-kola, nanimanaumbaini tupamane mana koo tupaminaima lakae lo nembo tema. Teneokonena, nanimanga dini koo kambualia-kola, nanima omape-pene gulo atema.Okone angi, loo oko yakamana akalinibulupane gulo ateane tekeko, dini Gotetoepele alane tupa yakamanga liakalenembo toto, Goteto Kataisa bala yakamanaakalini wenene gulo ateakale nemboteaipia. Wuane nembo toto, balatoyakama Kataisa towa mina mindiki lea-kola, yakama Kataisa towa atu omene guloateai okonena, andipa yakama loo okonapangosa ata napeyai. Jia. Goteto Kataisamalinga ika laya ya-kola, yakama balanapangosa ateyai. *

6Enene, wamba nanima loo pepa peleneeya tupana pangosa andi latane gulo atoto,utupane angu wato minuto, Gotena piapepua atema tekeko, andipa nanimato manawambane okone wato mina na-piyamane.Jia. Nanima Kataisa towa omema oko-nena, Goteto nanima tinga lea-kola, nan-imato mana wenene Oli Sipitisa okomanenanima andawa lalane tupa wato minuto,Gotena piape pua atalamane. *

Gotena Loo Tupa Epene Tika-pene WeteEya Leane Oko

7-8 Gotena loo tupa naya-yale, koo piya-mane mana oko omene gulea-yale tekeko,Gotena loo okomane nimbato wandakaliyangone mindina minditaka mindi miawa

* 6:21-23: Lom 5:12-13,15 * 7:4-5: Lom 6:2-3,11 * 7:6: Lom 8:1-4; 6:4-7

Page 319: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 7:9-11 316 Lomo 7:21-23lakae lo nembo natape lea. Wuane lea-kola, nambato koo piyawane mana oko-mane nambana nembo-tene oko mina ikalea-kola, nambato minditaka kambua mi-auwa lakae lo nembo tewa-ko. Nani-mato Gotena loo tupa ale wato, mana kookambua wato minaima lakae lo nembotalamane okonena, nanimato aki lamape.Nanimato Gotena loo utupane koo yalamape. Jia wete. Gotena loo okomanenimbatowandakali yangonemindinamin-ditakamindimiawa lakae lo nembonatapenalea-yale, nambatomana okone koo ya lonembo natewa-yale. *

9-11 Wamba nambato Gotena loo tupanembo natene atewa-angi, namba sakaatewa tekeko, matili nambato Gotena lootupa ale ewa-angi, koo piyawanemana okosaka gulo atoto, namba peyo omo lolaneasini mindi ayia pua andomea. Gotena lootupamane mana koo utupa mina napipelea-kola, koo piyawane mana okomanenamba minakasa ya-kola, nambato manakoo utupane minewa. Nambato manakoo utupane minewa-kola, Gotena loo tu-pamane namba omape-pene lea. Koopiyawanemana okomane asini okonewatominuto, namba peyo ome lea-kola, nambaomene gulo atewa. Wuaneko, wambaGoteto wandakali tupa kuai lo saka ata-lapale nembo toto, balana loo tupa yatayane tekeko, loo utupane-mane nambapeyo ome lolane asini mindi gulo ya-kola,nambato andewa-ko. *

12-13Gotena loo epene, tika-pene wetetetupamane namba peyo ome leape. Jiawete. Nambato koo piyawane mana okokoo guu-pene wetete ya lo panakameweteyakale nembo toto, Gotena loo epene, tika-pene wetete eya okomane namba omape-pene lea-kola, koo piyawane mana oko-mane namba peyo ome leaipia. *

Akali Andane Okomane Namba Molo-peke Lolopeya Leane Oko

14-15 Goteto balana loo tupa nanimageane nembo teyama. Wuane nembo toto,nambato balana mana epene tupa watominauwa lakae lo nembo talawane tekeko,nambato mana epene utupane kuai lowato mina na-piyawane. Jia. Nambatomana koo tupa embo wete wato, utu-panewatominanapukale nembo talawanetekeko, nambato mana koo utupane wato

minalawane. Anu peakale nambatowuanepiyawaepe nambato nembo nateyo. Koopiyawane mana okomane namba andi lea-kola, nambana nembo-tene wambane kootupa wato minuto, nambato mana kooutupanena katapusa piape pimawua ata-lawane ya. *

16 Nambato mana koo utupaneminalawane tekeko, nambato mana kooutupane mina napukale nembo talawaneokonemane Gotena loo tupa epeneeya nembo talawane oko andawa leya.17 Namba tane-mane mana koo utupaneminauwa lakae lo nembo toto, mina na-piyawane. Jia. Nambanga mana koopaleya okonemane nambana nembo-teneokomina ika leya-kola, nambatomana kooutupane minalawane.

18-19Nambato mana koo mina napukalenembo talawane tupaminuto,mana epeneminukale nembo talawane tupa mina na-piyawane. Enene, nambato mana epeneutupane minauwa lakae lo nembo ta-lawane tekeko, nambato mana epeneutupane katulo mina na-piyawane ya loandeyo. Andoto, nambana nembo-tenewamba tawe okonenga minditaka epenemindikipi mindi napaleya ya lo andeyo.

20 Nambato mana koo mina napukalenembo talawane utupane minalawaneokonena, namba tane-mane mana kooutupane minauwa lakae lo nembo toto,mina na-piyawane. Jia. Nambanganembo-tene wambane koo paleyaokonemane mana koo utupane minauwalakae lo nembo-tene okomina ika lea-kola,nambato mana koo utupane minalawane.

21-23Nambananembo-tenewenene oko-mane nambato Gotena loo tupa epelewetealawane tekeko, nambana nembo-tenewambane koo okomane nambana nembo-tene wenene oko towa yanda pimawuaatalane. Yanda pimawua atoto, nam-bana nembo-tene wambane koo okomanekoo piyane mana okona piape pimawuato,nambana umbaini oko andi loto, nambanakinipi, ambulinipi, okonetaka tupa pitakabosa lo ando atalane. Tene okonena, nam-bato mana epene mindi minukale nemboteyo-angi, nambanga mana koo paleyaokomane jia loto, nambana asia pai leya lonambato andalawane. *

* 7:7-8: Ek 20:17; Lo 5:21 * 7:9-11: Jen 3:13 * 7:12-13: 1Ti 1:8-9 * 7:14-15: Ga 5:16-18 * 7:21-23:Ga 5:16-18; 1Pi 2:11

Page 320: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 7:24-25 317 Lomo 8:14-1624-25Nambananembo-tenewenene oko-

mane Gotena loo tupa wato minalanetekeko, nambana nembo-tene wambanekoo okomane koo piyane mana oko watominalane. Tene okonena, namba akali koowetemindi atoto, omape-pene gulo ateyo-ko. Apito namba molo-peke lolo-peyape.Nanimana Akali Andane Jisasa Kataisatonamba molo-peke lolopeya nembo toto,nambato Gote wayu pele leyo. *

8Oli Sipitisa OkonaMana Epene TupaWato

Minu Atape-pene Leane Oko1-4 Andipa nanimato nembo-tene

wambane okona mana koo tupa watomina na-piyamane. Jia. NanimatoOli Sipitisa okona mana epene tupawato minalamane. Nanimana nembo-tene wambane koo okomane Gotena lootupa wato minulane tai-lene mindi yaanapiyane tekeko, nanimato balana lootupa wato minalapale nembo toto, Gotetobalana iwanane Jisasa Kataisa epeakalelea-kola, bala ati kenga atala yuungaepeaipia. Epoto, balana umbaini okonanima mana koo minalamane wandakalitupana umbaini ateyama okonepene tekeguleaipia. Gotena loo okomane loto,wandakali mindimane koo mindi peando,bala omape-pene leya. Wuaneko, JisasaKataisa bala koo piyamane wandakalinanimana panda mea-kola, nanimanakoo tene tupa pitaka balanga yaepia.Tene okonena, Goteto bala kosimi loto,omeakale leaipia. Balato nanimanakoo tupa apoyale omea-kola, nanimaloo okona pangosa andi latane atoto,omolaini nembo toto, wandakali sakaatapowa atayalane Oli Sipitisa okomanenanima tinga lo meaipia. Tinga lo mea-kola, nanima Jisasa Kataisanga ateyamaokonena, andipa Goteto nanima kosimiloto, nanima omape-pene nalolo-peya.Jia. *

5-8 Nembo-tene wambane koo watominu talaini wandakali tupamane Gotenaloo tupana pangosa ata napimakalenembo toto, loo utupane katulo watomina napiyane. Tene okonena, nembo-tene wambane koo oko wato minu atalainiwandakali tupamane katulo Gote mo

epele aa na-piyaini. Jia. Utupane-mane bala towa yanda-pene wandakaligulalaini. Nembo-tene wambane koookona mana koo tupa wato minu atalainiwandakali tupamane yakamana nembo-tene wambane koo okomane piyapa leyapua piyaini. Wandakali mindimane balananembo-tene wambane koo oko angu watominu ateando, wandakali okone balaomape-pene tekeko, Oli Sipitisa okomanepiyapa leya pua piyaini wandakalitupamane Oli Sipitisa okona mana epenetupa wato minu atalaini. Wandakalimindimane mana epene utupane watominu ateando, bala yamapane tambo loatoto, matili saka atapowa atolopeya.

9-10 Enene, yakamato mana koominalaini okonena, yakamana umbainitupa omolo-peyai tekeko, Kataisa balayakamanga ateando, Goteto yakamawandakali tika-pene ateyai lola-kola,yakamana tandini tupa saka atapowaatolopeyai. Kataisana Sipitisa okowandakali mindinga ata napeando,wandakali okone bala Kataisana yame atanapulu-peya tekeko, Gotena Oli Sipitisaoko yakamanga ateya okonena, yakamatonembo-tene wambane koo okomanepiyapa leya pua na-piyaini. Jia. YakamatoOli Sipitisa okomane leya pua piyaini. *11 Jisasa Kataisamalinga ika laya yane GoteokonaOli Sipitisa oko yakamanga ateando,balana Sipitisa okomane yakamangapiape pula-kola, matili balato yakamanaumbaini omene tupa mo saka atayaolopeya teke.

12-13 Amene imalini yame, yakamatonembo-tene wambane okona mana kootupa wato minu ateaindo, yakama omolo-peyai tekeko, Oli Sipitisa okomane yakamaminu tai laya ola-kola, yakamato yaka-mana umbaini tupana mana koo tupapeyo ome leaindo, yakama katulo sakaatapowa atolo-peyaiko. Nanimato nembo-tene wambane okona mana koo tupa watoepokopua atanapepe-pene. Jia. NanimatoOli Sipitisa okona mana epene tupa watoepoko pua atape-pene. *

14-16 Anu peakale nanimato wuane puaatamakalepe. Wamba Goteto balana OliSipitisa oko nanima gea-angi, nanimalapone yukuwa atapowa atalapale lo bal-ato nembo nateaipia. Jia. Oli Sipitisa oko-

* 7:24-25: 1Ko 15:57 * 8:1-4: Ga 5:16-18,25 * 8:9-10: 1Ko 3:16; 12:3; Ga 2:18-20 * 8:12-13: Ga 6:7-8; Kol3:5-6

Page 321: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 8:17 318 Lomo 8:28-30mane nanima Gotena andopane tupa gu-laya wato, nanima Gotena andopane yameateyai lo langiyane. Langeya-kola, nanimatane Gotena andopane tupa ateyama loto,nanimato Gote ando apa-oo, ayiane-oo,lalamane. Wuane leya-makola, Oli Sipi-tisa okona pii wato minu atalamane wan-dakali nanima pitaka Gotena andopaneyame ateyama lo andalamane. *

17 Wamba Goteto paluni epene wetemindi balana iwanane Jisasa Kataisangamayaepia. Nanima Kataisa towa atuGotena yuu epene okona kuai lo weteatamakale nembo toto, Kataisato tandakaneane pua teke nanimato tandaka ne-mando, nanimapi Gotena andopane yameateyama okonena, Goteto paluni epeneokone nanima gulupeya teke.

Oli Sipitisa Okomane Nanima MoyalaneLeane Oko

18-22 Goteto minditaka eya tupa pitakayakale lea-kola, utupane yakama tanekoyamakale nembo nateainipia. Jia.Goteto utupane atalu koyakale leane pua,utupane atalu, koyalaini. Minditaka eyatupa pitaka koyalaini mana okona anda-pangosa andi latane gulo atalaini. Wanda-mane andopane manduyale masia peleya-kola, tandaka noto, ai lalaini. Wuane puateke, minditaka Goteto yakale leane tupapitaka-mane tandaka noto, ai lo atamaipulu, andipa nanima ateyama okonagiau leya oko nembo teyama. Nanimatowuane nembo teyama tekeko, matiliGoteto balana andopane tupa tinga lomoto, gene andanepi, minditaka epenemauwakale leane tupapi, utupane pitakabalana andopane utupanenga maulupeya.Goteto balana andopane tupa tinga lomola pua teke, balato minditaka yakaleleane tupa pitaka wuane pua teke tingaleakale nembo toto, utupane-manemaliyoateakale loto, andipa Goteto utupanepitaka koyakale lo ando kondalane. Teneokonena, matili Goteto balana andopanetupa ama tombenenga mo pana olopeyanembo toto, minditaka Goteto yakaleleane tupa pitaka-mane utupane andaimalakae lo maliyo ateyai. Matili Gotetonanima balana andopane yame ateyai lomo pana wato, minditaka epene nanimagulupeya tupa nanimanga andawa lola-angi, minditaka epene utupane-mane

tandaka andipa neyama tupa mee gulayawato, epene wete yolopeya nembo teyo. *

23-25 Waka minditaka Goteto yakaleleane tupamane tandaka noto, ai lalainitekeko, utupane-mane angu. Jia.Nanimatopi tandaka noto, ai lalamane.Goteto nanimamolo-peke lolopeya nembotema-kola, balato nanima molo-pekeloto, balana Oli Sipitisa oko wamba inibulupane nanima mee geane. Matilibalato nanimana umbaini tupa mo lawapuato, nanima balana andopane yameateyai lo lapana olopeya. Wandakalimindimane minditaka mindi wamba inimeae yando, balato okone mokale lo meemaliyo ata napiyane. Wuane pua teke,Goteto nanimana umbaini tupa mo lawapuato, nanima balana andopane yameateyai lo lapana apia-yale, balato wuanepeakale lo nanimato maliyo ata napima-yale. Wuane tekeko, balato nanimabalana andopane yame ateyai lo lapanaolopeya lo nanimato bilipi leyama. Teneokonena, balato wuane pipia lakae lonembo toto, nanima kepa naene, meemaliyo atalamane. *

26 Alu minditupa nanimanga tai-lenenaeya-kola, nanimato pote loto, akilamape lo tatake wato, pii mindi Gotelamai napene, mee nembo-mane ai loateyama-kola, Oli Sipitisa okomane piinalene, mee nembo-mane ai loto, nanimamoyo pote lalane. 27 Oli Sipitisa okomaneGotena nembo-tene oko wato minuto,balana wandakali tupa moyo pote lalane.Tene okonena, wandakalina nembo-tene andalane Gote okomane Oli Sipitisaokona nembo-tene oko andoto, nanimamoyalane. *

Goteto Nanima Epelewa Yamapane YoAtalane Leane Oko

28-30 Wandakali kambua-mane balanaiwanane oko lo bilipi lolopeyai nembototo, Goteto balana iwanane oko utupa-nena amene bulupane oko ateakale lalu,utupane balana iwanane ateya okonepeneteke ateakale nembo toto, ee lo meaipia.Balato utupane ee lo moto, tika-peneateyai loto, gene andane mindi utupanemayaepia. Maiyu, balato utupane balatowa Gotena yuu epene tii-pene okonaateakale lea-kola, utupane-mane balaepelewa yamapane yo atalaini. Goteto

* 8:14-16: 2Ti 1:6-7; Mk 14:36; 2Ko 1:21-22; Ga 4:4-7; Lap 21:7 * 8:18-22: Jen 3:17-19 * 8:23-25: 2Ko 5:2-4* 8:27: Sam 139:1

Page 322: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 8:31 319 Lomo 9:1-5wandakali utupane balana iwanane ateyaokonepene teke ateakale nembo toto, eelo moto, utupane moyoyale, mangeneutupane pitaka peane. Tene okonena,wandakali utupane moyoyale, balatomangene waka tupa pitaka piyane lonanimato nembo teyama. *

31 Goteto nanima moyo piape utupanepitaka piyane nembo toto, nanimato akilamakalepe. Balato nanima moyo atola-kola, apito nanima yanda pinguato, katulosia minulu-peyape. * 32 Wamba Gotetobalana iwanane oko saka ateakale kondawakale lape-pene tekeko, nanima pitakamoyoyale, Goteto bala omolo epeakaleleaipia. Goteto wuane peane okonena,balato pitaka taka nanima mee gulupeyanembo teyama.

33 Gote bala tane nanima balana yameatalapa loto, nanima wandakali tika-peneateyai leane-ko. Apito nanima kosimi loto,katulo sia minulu-peyape. * 34 WambaJisasa Kataisa bala omea-kola, Goteto balamalinga ika laya yaepia. Andipa Jisasa balaGotena kii tikasa pituto, nanima moyo,Goteto nanimana koo tupa apeakale lopote lalane. Tene okonena, mindimanenanima mana koo okona yole oko miape-pene leando, Goteto balana pii okone alena-olopeya.

35-36 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, wandakali minditupa-maneandeyai-kola, Gotena wandakali nanimasipisipi peyo ome lape-pene gulene ateyailo andalaini. Andoto, ole dindi lo utupane-mane nanima peyo ome loyale man-deke pitawa atalaini layene eya. Gotenapii okonemane leya pua teke, wandakaliminditupa-mane kenda-pene andane tupananima giki pua ateyai-kola, nanima min-ditaka jia yo atoto, ulia nono andane wato,umbaininga tona pulane jia yo atalamane.Kenda-pene utupane auwa atoto, nanimaomape-pene gulo atoto, anu pimape lonembo kambua talamane. Kenda-peneutupane nanimanga epeya-kola, Kataisatonanima towa epelewa yamapane yo atanapeya nembo tamakalepe. Jia wete. *37 Kenda-pene utupane pitaka nanimangaepalane tekeko, Kataisato nanima epelewayamapane yo atoto, moyo ateya-kola, nan-imato kenda-pene utupane wayumane siaminalamane.

38-39 Nanimana Akali Andane JisasaKataisato nanima moyo piape peaneokomane Goteto nanima epelewa yama-pane yo atalane lo nanima andawa leya.Tene okonena, nanima saka atemandopi,omemandopi, minditaka ati kenga atalaneyandopi, minditaka yuu pangosa yalaneyandopi, enjole tupa yandopi, sipitisatai-lene tupa yandopi, waka minditakatai-lene yandopi, waka minditaka Gotetoyakale leane yandopi, utupane-maneandipa yandopi, matili yandopi, Gotetonanima epelewa yamapane yo ata napeyalo katulo nanima andawa nalolo-peya lonambato bilipi leyo nayu leyo.

9Bilipi Lene Wandakali Tupa Gotena Yame

Enene Ateyai Leane Oko1-5 Wamba Goteto Isatale tane wan-

dakali tupa bala tanena yame ateakale lea-kola, utupane-mane balana tii-pene okola,tai-lene okola, okonelapo andeaini-pia.Andeai-kola, yakamato wua piyapape loGoteto pii minditupa lo yata wato, balanaloo tupa utupanenga mayaepia. Maiyu,balato utupane mana lamawuato, yakam-ato namba lo lotu loto, wua piyapapeleaipia. Wuane lalu, balato utupane moyowua pukale loto, potomisa pii minditupalo yata yaepia. Apatakamepi, Aisakepi,Jekopopi, utupane Isatale tane tupanayumbane tupa atoto, Kataisa mandea-kola, bala akali enene mindi ateaipia.Bala Gote atoto, yuupi, atipi, utupanepitaka ando atalane. Tene okonena,ole dindi lo nanimato balana gene okolaiyu lo atamakale. Pii utupane enenetekeko, Isatale tane wandakali kambua-mane Kataisa lo bilipi na-lalaini okonena,matili utupane yuu koo okona atapowaatolai-kola, Kataisa towa atu ata napulu-peyai. Wuaneko, Goteto Isatale tane tupanambana panda moto, Kataisa towa atuatapowa ateakale loto, namba utupanenapanda moto, Kataisa tepa alu, yuu koookona puu lapia-yale, namba katu lalu,puwa-yale. Wuane tekeko, namba utu-pane towa panda lawa pulane asini mindinaeya-kola, ole dindi lo nambato utu-pane ondo wete wato, mini kenda andanewetete wato, nembo kambua talawane.Goteto nambana Isatale tane wandakaliyangone utupane molo-peke lapia lakae

* 8:28-30: Ep 1:11-12; Kol 1:18-20; Ip 1:6 * 8:31: Sam 118:6 * 8:33: Ais 50:8-9 * 8:35-36: Sam 44:22

Page 323: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 9:6-9 320 Lomo 9:20lo nembo teyo. Namba Kataisana piapeakali okomane owato pii naleyo. Jia. OliSipitisa oko bala nambana wisanisa atoto,nambana nembo-tene oko minu tai layawato, pii leyo okone enene lele lo nambalangeya. *

6-9 Enene, andipa Isatale tane wan-dakali kambua-mane Jisasa lo bilipi na-lene atoto, Gotena andopane yame atanapeyai tekeko, Goteto Isatale tane wan-dakali tupa balana yame gulaya wakale lopotomisa pii leane utupane dini lia na-peane lo nambato naleyo. Jia. Anu peakalenambato wuane naleyope. Wamba Gotetopotomisa pii mindi Apatakame lamawu-ato, oto mindi nambato yata eyo okonanamba peke lolowa-kola, nimbana weteneSata balato iwana mindi mandulu-peyaleaipia. Nimbana iwanane Aisake oko-nenamandiyene tupa angu nimbana yameenene pangulu-peyai leaipia. Gotetowuane leane okonena, wandakali-maneandopane mandiyaini pua Apatakametoandopane waka mindi mandeane oko balaGotena andopane enene ata napeane-ko.Apatakamenamandiyene yame palu peyaitupa pitaka Gotena yame enene weteateyai nalape-pene. Jia. Isatale tanenamandiyene yame palu peyai tupa pitakaIsatale tane enene wete ateyai nalape-pene teke. Jia. Goteto iwana mindi gukalelo potomisa pii mindi Apatakame lamaiya-kola, Apatakameto Gotena pii okone bilipiloto, Aisake mandeaipia. Wuane pua teke,wandakali mindimane wandakali mindi-mane potomisa pii Goteto leane tupanembo toto, Goteto leane pua enene pulu-peya lo bilipi leando, Goteto wandakaliokone balana yame enene ateya lolopeya.*

10-13Wandakali mindimane piape epenetupa pua ateya-kola, Goteto balana manaokone andoto, wandakali okone ee lo mianapiyane. Jia. Gote bala tane nembotalane pua wandakali mindi ee lo mialane.Wuaneko, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, nambato Jekopo epelewayamapane yewane tekeko, Iso towa embowete ewane layene eya. Tene okonena,wamba wanda Lepekato nanimana yum-bane Aisakena iwanane okonelapo mandinapene, mee manduyale peteane-angi,iwana okonelapo-mane mana epene yan-

dopi, koo yandopi, mindi mina napeapi-kola teke, Goteto wanda Lepeka lamawu-ato, iwana bulupane mandule Iso balaiwana lapone mandule Jekopona piapeakali gulo atolopeya leaipia. *

Bilipi Lene Wandakali Tupa Tika-peneAteyai Leane Oko

14 Wuaneko, Goteto mana tika napenetupa minalane lamakalepe. Jia wete.Nanimato wuane nalape-pene. 15 WambaGoteto Mosesa lamawuato, nambatowandakali mindi ondo wakale nembotewando, okone ondo alawane. Nambatowandakali mindi moyokale nembotewando, okone moyalawane leaipia. *

16 Goteto wandakali mindina piapeepene tupa andoto, wandakali okonebalana yame ateakale lo ee na-lalane.Jia. Wandakali mindimane Gotenayame atokale nembo toto, Goteto balalapia lakae lo nembo teya-kola, Gotetowandakali okone balana yame ateakalelo ee na-lalane teke. Goteto wandakalimindi mee ondowa moyoto, balana yameateakale lo ee lalane. *

17Tene okonena, Gotena pii pepa peleneeya mindimane leya pua, wamba GotetoIsipi tane kiŋi Peto pii mindi lamawuato,wandakali-mane nambana gene andaneoko yuu eya tupa pitakana lo tawe yakale.Nambana tai-lene andane oko andawaloyale, nambato nimba kiŋi ata lewa-kola,nimba atele leaipia. * 18 Goteto wuaneleane okonena, nanimato andeyama-kola,balato wandakali mindi ondowamoyokalenembo teando, balato okone ondowamoy-alane. Dee, Goteto wandakali mindi balamee tuu pua ateakale nembo teando, bal-ato wandakali okonemee tuu pua ateakalelo ataya alane.

19 Goteto wuane piyane okonena, nim-bato namba tipa puato, Goteto wan-dakali mindi bala mee tuu pua ateakalelo ataya ola-kola, wandakali okone balamee tuu pua ateando, balato mee Gotenanembo-tene oko wato minuto, tuu puaatola-kola pulupeya. Mindimane Gotenanembo-tene wato minuto, wuane peando,anu peakale Goteto wandakali okonemanemana koo mindi miniya lalaepe lolopele.

20 Nimbato wuane leendo, nambatonimba tipa puato, amene, nimba akali

* 9:1-5: Ek 9:4; 32:32 * 9:6-9: Jen 18:14; 21:12; Ga 4:23 * 9:10-13: Jen 25:23; Mal 1:2-3 * 9:15: Ek 33:19* 9:16: Ep 2:8-10 * 9:17: Ek 9:16

Page 324: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 9:21 321 Lomo 10:1-4apito Gote yataka amauwato, balato manakoo mindi miniya lelepe lokale. Sisopeneyuu-mane waa-pene mindimane bala waapeane akali oko tipa puato, anu peakalenimbato namba waa-pene eyo pua waapeepe lolo-peyape. * 21 Sisopene waapiyane akali mindimane yuu momongapiyene mindiki mo tale puato, balato kat-ulo sisopene lapo waa pulupeya. Balatopiape epene wete mindi pukale nembototo, sisopene epene wete mindi waapiyu, piape meemindi pukale nembo toto,sisopene mee mindi waa peando, okonebalana piape jiape. *

22-23 Wuane pua teke, wandakali-manebalana tii-pene oko andomialapale nembototo, Goteto utupane waa peane tekeko,wandakali minditupa-mane balana piitanga loto, sisopene minu koyape-peneguleainipia. Wandakali utupane koo guloateai-kola, balato utupane towa yatakayaepia. Wandakali pitaka-mane balanayataka ene okone andeakale nembo toto,balana tai-lene andawa loyale, balatoutupane minu koyawakale nembo teaipia.Okone enene tekeko, wandakali pitaka-mane balana tai-lene andane wete okoandeakale nembo toto, balato wandakaliutupane ondowamoyoto, wamba ini minukoya napene, mee maliyo ateaipia.

24-26 Goteto wua leane loto, wamba po-topisa akali Oseato pii mindi pepa peyoto,wamba wandakali minditupa nambanayame ata napeai-kola, nambato utupaneyamapane yo ata napewa tekeko, matilinambato utupane nambana yamapaneyene yame ateyai lolo-peyawa leaipia.Dee, balato pii waka mindi pepa peyoto,wamba nambato yuu waka mindina tanewandakali tupa lamawuato, yakama nam-bana yame ata napeyai lewa tekeko, matiliwandakali minditupa-mane loto, wan-dakali utupane Gote saka atapowa ateneokona andopane yame ateyai lolopeyaileaipia. Gotena pii okonemane leya pua,matili Goteto Juta yame wandakali tupaangu balana yame epene wete ateakale loee lo mia napeaipia. Jia. Balato wandakaliyame waka tupapi balana yame epenewete ateakale lo ee lo meane tekepia. *

27-29 Wuane tekeko, wamba potopisaakali Aisayato pii mindi leane oko loto,Akali Andane tai-lene wetete okomane

nanimana mandiyene minditupa ateakalelo ando konda napea-yale, Sotomo,Gomota-la, tano okone-lapona wandakalitupa pitaka oma yiake leaini pua teke,nanimapi oma yiake lema-yale leaipia.Wuane nembo toto, Aisayato Isatale tanewandakali tupa andayo, Akali Andaneokomane yuu okona wandakali tupawamba kapoyale kosimi loto, yole koomindi utupane malupeya leaipia. Balatoyole koo okone wandakali utupanengamaula-angi, Isatale tane wandakalikambua wete ipa solewata mau eya okotuma atolopeyai tekeko, Akali Andaneokomane wandakali utupanena aŋalapominditupa angu molo-peke lolopeyaleaipia. *

30-31Wuane pulupeya nembo toto, nan-imato aki lamakalepe. Wandakali yamewaka tupamane wandakali tika-pene ata-makale nembo nateaini tekeko, utupane-mane Jisasa lo bilipi leai-kola, Goteto utu-pane wandakali tika-pene ateyai leaipia.Isatale tane tupamane wandakali tika-pene atamakale nembo toto, Mosesana lootupa wato minuyale, piape ayiawa puaateaini tekeko, Goteto utupane wandakalitika-pene ateyai naleaipia.

32-33 Anu peakale Goteto Isatale tanewandakali utupane tika-pene ateyai na-leaipiape. Goteto wua leya loto, akalimindimane balana pii okone pepa peyoto,ale alapape leaipia. Nambato ana mindiSayone tano okona ate leyo. Wandakaliutupanena kene ana okonena peyo tauleya-kola, utupane aiya peyalaini tekeko,ana okone lo bilipi lolaini wandakali tupayala na-olopeyai leaipia. Gotena pii wuanelo pepa pelene eya pua, Isatale tane tu-pamane wandakali tika-pene atamakalenembo toto, Jisasa lo bilipi naleainipia.Jia. Yakama tane Mosesana loo tupa watominuyale, piape ayiawa pua atoloma-kola,Goteto nanimawandakali tika-pene ateyailolopeya nembo teaini okomane utupaneyakamana kene ana okonena peyo tauloto, aiya peyalaini. *

101-4 Amene imalini yame, Kataisato

Gotena loo tupa pitaka kuai lo wete watomina yiake leane okonena, Goteto Kataisa

* 9:20: Ais 29:16; 45:9 * 9:21: Jet 18:6 * 9:24-26: Ose 1:10; 2:23 * 9:27-29: Ais 1:9; 10:22-23 * 9:32-33:Ais 8:14; 28:16; 1Pi 2:6

Page 325: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 10:5 322 Lomo 10:16-17lo bilipi lene wandakali tupa pitaka tika-pene ateyai lalane. Tene okonena, andipaGotena loo tupamane katulo Kataisa lobilipi lene wandakali utupane yuu koookona pulupa nalolo-peya. Wuane tekeko,Goteto Kataisa lo bilipi lene wandakalitupa pitaka tika-pene ateyai lalane nembonatene ato, Isatale tane tupamane balanamana okonena pangosa ata na-piyaini.Jia. Yakama tanena tai-lene okomaneGotena loo tupa wato minuluma-kola,Goteto yakamawandakali tika-pene ateyailolopeya nembo talaini. Wuane nembototo, utupane-mane Gotena loo tupa kuailo wato minu ataima lakae lo nembotalaini lo namba utupanena wisanisaatoto, yakama langeyo. Wuane tekeko,Goteto aki nembo toto, wandakali tupatika-pene ateyai lalane lo utupane-manenembo natalaini. Tene okonena, Gotetoutupane molo-peke lapia lakae lo nembototo, ole dindi lo nambato bala lo potelalawane.

5 Wandakali-mane Gotena wenongatika-pene atamakale nembo toto, Gotenaloo tupa wato minalaini mana oko lapanawato, wamba Mosesato pii mindi pepangapeyoto, wandakali mindimane Gotena lootupa pitaka kuai lo wete wato mineando,bala saka atapowa atolopeya leaipia. *6 Balato wuane leane tekeko, wandakalimindimaneKataisa lo bilipi leando, Gotetobala tika-pene ateya lolopeya-ko. Apitoati kenga poto, Kataisa atu yuunga epolo-peyape lo nimbato tipa napipe. *

7 Dee, apito Kataisa bala malinga ikalaya oyale, yuu pangosa wandakali omeneatalaini yuu okona polo-peyape lo nim-bato tipa napipe. Jia. 8 Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, Gotenapii layene epene okone nimbana nembo-tene okola, ambulini okola, okone-lapongayoto, nimba mandaka eya lo pepa peleneeya.

9-10 Wandakali-mane Jisasa Kataisalo bilipi leyai-kola, Goteto wandakaliutupane tika-pene ateyai lalane. Dee,wandakali-mane Jisasa bala Akali Andaneoko ateya lo lapana eyai-kola, Gotetoutupane molo-peke lalane. Tene okonena,Goteto Jisasa malinga ika laya yane loto,nimbato Jisasa bala Akali Andane oko

ateya lo lapana eendo, Goteto nimbamolo-peke lolopeya.

11-12 Akali Andane okomane andeya-kola, Juta yamepi, Gitiki yamepi, wan-dakali yame pitaka mindiki okonepeneteke ateyai lo andalane. Wandakali utu-panena minditupa-mane bala ee lo tipapuato, nimbato nanima moyape lo poteleaindo, Akali Andane oko bala utupanepitakana Akali Andane oko atoto, wan-dakali yame utupane towa mana waka-waka wato mina napiyane. Jia. Balatomana mindiki angu wato minuto, utu-pane pitaka wayumane wete moyalane.Tene okona, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, bala lo bilipi lolaini wan-dakali utupanenamindikipimindi yala na-olopeyai layene eya. * 13 Dee, Gotenapii pepa pelene eya waka mindimane loto,wandakali-mane Akali Andane oko lo poteloto, nanima molo-peke lape lolai-kola,balato utupane pitaka molo-peke lolopeyalayene eya. *

14-15 Gotena pii okomane wuane leyatekeko, wandakali mindimane akali yan-gone mindi bala Gotena pii oko wan-dakali tupa lamalu peakale naleando, anupuato akali okone poto, Gotena pii okowandakali tupa lamalu-peyape. Akalimindimane Gotena pii oko wandakali tupalamai napeando, anu puato utupane-maneGotena pii oko ale olo-peyaipe. Wan-dakali utupane-mane Gotena pii oko alenayaindo, anu puato utupane-mane AkaliAndane oko lo bilipi lolo-peyaipe. Dee,wandakali utupane-mane bala lo bilipinaleaindo, anu puato utupane-mane poteloto, Akali Andane, nimbato nanimamolo-peke lape lolo-peyaipe. Wuane tekeko,akaliminditupa-maneGotena pii okowan-dakali tupa lamalu palaini loto, balanapii pepa pelene eya mindimane loto,akali mindimane Gotena pii layene epeneoko wandakali tupa lamalu epeya-kola,utupane-mane bala andoto, epele wetealaini layene eya. *

16-17 Akali mindimane Kataisato wuapeane lo wandakali tupa lamaiya-kola,wandakali tupamane balana pii okone alewato, Kataisa lo bilipi lalaini. Wuanetekeko, wamba potopisa akali Aisayatopii mindi leane oko loto, Akali Andane,nanimato nimbana pii oko wandakali tupa

* 10:5: Pit 18:5 * 10:6: Lo 30:12-14 * 10:11-12: Ais 28:16; Ap 15:9 * 10:13: Jol 2:32 * 10:14-15: Ais52:7

Page 326: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 10:18 323 Lomo 11:7-10lamaema-kola, apito pii okone ale wato,bilipi leape leaipia. Aisayato wuane leaneokone ale wato, nanimato nembo teyama-kola, Isatale tane wandakali minditupa-mane Gotena pii layene epene okone alewato teke, Kataisa lo bilipi naleaini nemboteyama. *

18 Utupane-mane Kataisa lo bilipinaleaini nembo teyama tekeko, Gotenapii layene epene okone ale nayainimambele, utupane-mane bilipi naleaipelo nambato tipa napeyo. Jia. Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, akaliminditupa-mane Gotena pii lo tawe yai-kola, wandakali palu peyai tupa pitaka-mane pii okone ale ayiake leaini layeneeya. Pii okonemane wuane leya okonena,wandakali utupane pitaka-mane Gotenapii layene epene okone ale ayiake lototeke, Kataisa lo bilipi naleaini nemboteyama. *

19 Dee, nambato pii waka mindi tipapuato, wua leyo: Isatale tane tupamaneGotena pii layene epene okona tene okonembo nateaini mambele, utupane-maneKataisa lo bilipi naleaipe. Jia. Wambabulupane Mosesato pii Goteto Isatale tanewandakali tupa lamaiyane oko pepa pey-oto, wandakali yamewaka tupamanenam-bana mana anda napene atoto, genenayene ateyai. Nambato utupane molo-peke lolowa-kola, Isatale tane tupamaneutupane towa apiangu puato, nambatoyakama molo-peke lapia lakae lo nembotolopeyai leaipia. *

20 Dee, potopisa akali Aisayato yukunaene atoto, pii mindi Goteto leane okopepa peyoto, wandakali minditupa-manenamba apipe lo wandakali waka tupa tipanapeaini. Utupane-mane wuane lo tipanapeaini tekeko, utupane-mane nambaando meakale lo namba tane utupanengamo pana ewa-kola, wandakali namba aiyanapeaini utupane-mane namba andomeaileaipia. *

21 Aisayato wandakali utupane andayowuane leane tekeko, balato pii mindiGoteto Isatale tanewandakali tupa andayoleane oko pepa peyoto, ole dindi lo utuluotongapi, nambato Isatale tane tupamolo-peke lokale nembo toto, kii pundi puamoto, maliyo atewane tekeko, utupane

yakama tuu pua atoto, nambana pii tangalo ateaini leaipia. *

11Goteto Isatale Wandakali Minditupa On-

dowa Moyane Oko1 Wuaneko, Goteto balana Isatale tane

wandakali tupa masia maeyape. Jia wete.Anu peakale nambato jia leyope. NambaApatakame okona yumbane Benjameneyamena mandiyene atoto, Isatale taneakali mindi ateyo-kola, Goteto namba ma-sia gii nape. *

2-4 Wamba potopisa akali Ilainjato Isa-tale tane wandakali tupa kosimi loto, Gotelo pote loto, Akali Andane, Isatale tanewandakali tupamane nimbana alata tokotupa keao lo apoto, nimbanapotopisa akalitupa peyo ome leyai-kola, namba angusaka ateyo. Andipa utupane-mane nambapeyo ome lamakale nembo teyai okondeleaipia. Wuane lea-kola, Goteto balana piiokone yano peyoto, akali (7,000) tauseneyanasa nambana yame ateakale lewanetupamane owato gote Bele lotu loyale, aikileka nayai leaipia. Ilainjana pii temaneokone pepa pelene eya oko yakamatonembo nateyaipe. Nanimato pii temaneokone nembo teyama-kola, Goteto wan-dakali balana yame ateakale leane tupamasia mai napeane ya lo andeyama. *

5 Wamba Goteto wandakali aŋalapominditupa ondowa moyoto, balana yameateakale leane pua teke, andipa oko angipi,Goteto wandakali aŋalapo minditupa on-dowa moyoto, balana yame ateakale lataeya-kola, utupane balana yame ateyai.6 Goteto utupanena piape epene tupa an-doto, utupane balana yame ateakale lapia-yale, balato utupanemee ondowamoyoto,ate leane lo nanimato katulo nalaima-yale.Wuane tekeko, wandakali utupane-manepiape epene mindi napeai-kola, Gotetoutupane mee ondowa moyoto, balanawandakali ateakale lata yane-ko. *

7-10 Nanimato aki lamakalepe. WambaDapitito pii mindi leane oko loto, um-bene nuu mindimane pisa mindi me-ando, pisa okone omalane leaipia. Koamindi nongonga liando, koa okone oma-lane. Dee, wandakali mindi balana keeananga tau leando, bala aiya peyalane.

* 10:16-17: Ais 53:1 * 10:18: Sam 19:4 * 10:19: Lo 32:21 * 10:20: Ais 65:1 * 10:21: Ais 65:2* 11:1: 1Sa 12:22; Sam 94:14; Pl 3:5 * 11:2-4: 2Ki 19:10,14; 1Ki 19:18 * 11:6: Ga 3:15-18

Page 327: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 11:11 324 Lomo 11:17Wuane pua teke, namba yanda pingiyainiwandakali tupamane tomo andane mindinoyale amunguli pua pitulai-angi, min-ditaka mindimane utupane minu koyoto,utupanena yole koo guleakale nembo teyo.Utupane-mane minditaka mindi anda na-peakale loto, nimbato utupanena lenetupa minu undupi laya ape. Ole dindi lowandakali utupane masia lekawa ateakaleloto, nimbato kenda-pene andane mindi-tupa utupanenga yatape. Wamba Dapi-tito wuane leaipia. Dee, Gotena piipepa pelene eya waka mindimane loto,Goteto wandakali utupanena lene tupaminu undupi laya alu, utupanena alenetupa minu tuma piya alu, utupanenanembo-tene tupa minu limu paliya alu,peane pua teke, andipapi wandakali utu-panemee wuane pitane teke ateyai layeneeya. Gotena pii okone pepa peleneeya pua, Isatale tane wandakali kambuayakamato wandakali epene tika-pene ata-makale nembo toto, Gotena mana epenetupawatomina-makale lomakande peainitekeko, Gotena wenonga wandakali utu-pane tika-pene ata napeainipia. Gotetobalana yame ateakale lata yane Isataletanewandakali tupa angu balanawenongaepene tika-pene ateainipia. Isatale tanewandakali waka tupa yakamana nembo-tene oko ana yale gulene ateainipia. *

Yakama Tanena Gene Laiyu Lolaini LeaneOko

11 Wuaneko, nambato yakama tipapuato, Isatale tane wandakali tupamaneGote masia maiyaini mana okomaneyakama yuunga peaka-ene gulo ateai-kola, utupane-mane mee wuane tekepeakale lo Goteto ando konda yaepiape.Jia wete. Wamba Isatale tane wandakalitupamane mana koo mindi minuto,Gote masia maiyu, yuunga peake-enegulo ateai-kola, Goteto wua lo nemboteaipia: Nambato wandakali yame wakatupa molo-peke lolowa-kola, Isatale tanetupamane utupane towa apiangu puaatoto, nambato Isatale tane molo-pekelapia lakae lo nembo tolopeyai lo nemboteaipia. *

12 Isatale tane wandakali tupamanemana koo mindi minuto, Gote masiamaiyaini mambele, balato yuu pitakanawandakali yame waka tupa wayumane

moyoto, molo-peke leaipia. Tene oko-nena, Isatale tane wandakali balana yameateakale lo lata yane tupa pitaka-maneKataisa lo bilipi lolai-angi, mana okone-mane yuu pitakana wandakali tupa wayu-mane wete moyolo-peya.

13-15 Goteto Isatale tane wandakali tupamasia mayane mambele, yuu pitakanawandakali yame waka tupa balana yamegulaya yaepia. Okone epene tekeko,wamba balato Isatale tane wandakali tupamasia maya-angi, balato andea-kola, utu-pane omene gulo ateainipia. Tene oko-nena, balato Isatale tane wandakali bal-ana yame ateakale lata yane tupa molo-peke lola-angi, utupane malinga ika lenegulo atolai-kola pulupeya. Okone epenewete yolopeya. Tene okonena, nam-bato yame waka wandakali yakama piimindi langeyo. Wamba Goteto nambalanguato, nimba wandakali yame waka tu-pana aposolo akali atoto, Gotena pii okoutupane lamauwa atape leane. Wuane lea-kola, nambato piape okone epene weteeya nembo toto, taimane pua atalawane.Nambato piape okone pua atolowa-kola,Goteto yame waka wandakali yakamanaminditupa molo-peke lolopeya. Molo-peke lola-kola, Isatale tane wandakali tu-pamane Gotena mana okone andoto, bal-ato utupane molo-peke lapia lakae lonembo tolopeyai. Wuane nembo tolai-kola, Goteto Isatale tane minditupa takopuamolo-peke lolopeya nembo toto, nam-bato wandakali yame waka yakamanatombenenga Gotena piape oko epelewapua ateyo.

16Mindimane betesa kambua waa piyu,mindiki wamba ini Gote lo opa maiyando,betesa utupane pitaka Gotena gulaya ola-kola pulupeya. Dee, ita mindina pini tupaGotena yando, ita okonena kembone tupapitaka balana teke yolopeya. 17 Isataletanewandakali tupa Gotena eenga ita olipiyandatane mindi gulo atea-kola, balatoita okonena kembone minditupa yandoapea. Yame waka wandakali yakama itaolipi tapulusa atene tupa gulo ateainitekeko, balato yakamana kembone mindi-tupa yando moto, ita olipi balana eengayandatane atene okona kimbu pua ate lea.Balato yakama ate lea-kola, andipa yamewaka wandakali yakama Gotena ita olipiyandatane atene okona kembone tupa

* 11:7-10: Lo 29:4; Ais 29:10; Sam 69:22-23 * 11:11: Ap 13:46 * 11:17: Ep 2:11-19

Page 328: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 11:18 325 Lomo 11:28-32gulo atoto, ita okonena ipane epene okonoateyai. *

18 Ita olipi kembone wamba tapulusaatene wandakali yakama Gotena ita olipiyandatane okona kembone wenene tupagulo ateyai. Kembone ateyai tupa yakam-ato ita okonena pini tupa ipane maina-piyaini. Jia. Ita okonena pini tu-pamane ita kembone yakamanga ipanegiyane. Wuane nembo toto, yakamatoita okonena kembone wambane tupa siamineyama loto, yakama tanena gene tupalaiyu na-lalapape. Jia. 19 Nambato wuaneleyo-kola, yame waka wandakali yaka-mana mindimane loto, ita olipi wambatapulusa atene tupana kembone nanimabalana eenga ita olipi yandatane ateneokona kembone wambane tupana kimbupeakale loto, Goteto kembone wambanetupa yando apeane lolopeya.

20-21 Enene, Isatale tane wandakaliminditupa-mane Jisasa lo bilipi naleainiokonena, balato utupane yando apea.Yame waka wandakali yakamato Jisasalo bilipi lo ateyai okonena, yakama balanaita olipi yandatane atene okona kembonetupa atoto, kuai lo ateyai. Wuane tekeko,wamba Isatale tane wandakali minditupaGotena ita olipi yandatane okona kemboneenene tupa atoto teke, utupane-maneJisasa lo bilipi naleaini okonena, Gotetoutupane ateakale lo ando konda naene,yando apeaipia. Wuaneko, yame wakawandakali yakama Jisasa lo bilipi nalenekonda yaindo, Goteto yakamapi balanaita olipi yandatane okona kembone tupaatalapale lo ando konda napulu-peyako.Yakama tanena gene tupa laiyu nalene,Gote ando yukuwa atalapape.

22 Goteto yakama ondowa moyoateakale nembo toto, yakamato Jisasalo bilipi leaindo, Goteto yakama ondowato, moyo atolopeya. Wuane tekeko,yakamato Jisasa lo bilipi nalene, kondayaindo, Goteto yakama towa yatakawato, kenda-pene mindi yakama guato,yando apolopeya. Wamba Isatale tanetupamane Jisasa lo bilipi nalene, aiyapelene gulo ateai-kola, Goteto utupanetowa yataka wato, kenda-pene andanewete mindi utupane maiya-kola, utupanekembone yando apene gulo ateaini-ko.Goteto wandakali ondo wato moyalanemana okola, wandakali towa yataka wato

kenda-pene maiyane mana okola, manaokonelapo yakamato wayumane nembotoatalapape. *

23-24 Ita olipi tapulusa atene tupanakembone tupa ita olipi eenga yandatanetupana kembone ata na-piyaini. Wuanetekeko, Goteto ita olipi tapulusa atenetupana kembone gulene yame wakawandakali yakama yando moto, balanaolipi ita yandatane atene okona ate lea.Wuaneko, balato olipi ita yandatane ateneokona kembone wamba yando apeaneutupane molo-peke loto, ita yandataneatene okonena katulo mo ate lolo-pekelolopeya teke. Tene okonena, matiliIsatale tane wandakali minditupa Jisasa lobilipi leaindo, Goteto utupane molo-pekeloto, balana olipi ita yandatane okonenaate lolo-peke lolopeya.

Goteto Wandakali Pitaka OndowaMoyokale Leane Oko

25 Amene imalini yame, yakama tanewai ene ateyama nembo tolaini lo, nam-bato Gotena pii wamba too pitane yanemindi yakama langeyo. Wamba Isataletane wandakali minditupana nembo-teneana gulene atama pulu, Goteto wandakaliyame waka oko-tuma balana wandakaliguleakale lata yane tupa pitaka balanayame okona mo tako pula oto okona giaulolopeyai leyo.

26-27 Oto okone epola-angi, Isatale tanewandakali tupamane andolai-kola, wan-dakali yame waka kambua Gotena yameateyai lo andolopeyai. Andoto, yakamatane Gotena yame ataima lakae lo nembotolai-kola, Goteto Isatale tane enene tupapitaka molo-peke lolopeya. Matili Gotetoutupane molo-peke lolopeya loto, Gotenapii pepa pelene eya mindimane loto,nambato pii mindi lo yata wato, utupa-nena mana koo tupa apia-mauwakale leyolayene eya. Dee, Gotena pii pepa pe-lene eya waka mindimane loto, Jekoponamandiyene yame Isatale tane wandakalitupamane Gotemasia mawuato, mana kootupaminu atolai-kola, utupanemolo-pekelolane akali oko Sayone tano okona atoepoto, utupanena mana koo tupa apia-malupeya layene eya. *

28-32 Wamba Goteto wandakali pitakaondowa moyokale nembo toto, utupanepitaka-mane balana pii tanga loto, andi

* 11:22: Jo 15:2,4-6 * 11:26-27: Ais 59:20-21; Jet 31:33-34

Page 329: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 11:33-34 326 Lomo 12:3-5latane gulo ateakale lo balato ando kondayaepia. Goteto wuane pea-kola, wambayamewakawandakali yakamato balana piitanga lo ateainipia. Wuane tekeko, andipaIsatale tane wandakali tupamane Gotenapii tanga lo ateyai-kola, Goteto yamewaka wandakali yakama ondo wato moyoateya. Wuane pua teke, Goteto Isataletane wandakali tupa ondowa moyokalenembo toto, balana pii tanga leakale loando konda ya-kola, utupane-mane balanapii tanga leainipia. Tanga leai-kola, bal-ato yame waka wandakali yakama ondowato moyo ateya. Tene okonena, Isataletane wandakali tupamane Gotena manaepene okone andoto, Goteto Isatale tanewandakali tupapi ondo wato moyakalenembo tolopeyai. Goteto yame waka wan-dakali yakama ondowa moyokale nembototo, Isatale tanewandakali tupamane bal-ana pii layene epene oko bilipi naleakalelo balato ando konda ya-kola, utupane-mane bala towa yanda-pene gulo ateyai.Wuane tekeko, Goteto wandakali mindibalana yame ateakale lo ee lomoto, balanaminditaka epene tupa wandakali okonemaiyando, matili Goteto balana nembo-tene oko lawa puato, wandakali okone bal-ana yame ata napeakale na-lalane. Teneokonena, Isatale tane wandakali tupanayumbane tupa balana yame ateakale latayane mambele, andipapi balato Isataletane wandakali tupa towa mee yamapaneyo ateya.

Nanimato Gotena Gene Laiyu Lo Ata-makale Leane Oko

33-34 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, apito Akali Andane okonanembo-tene oko anda yiake lalaepe. ApitoAkali Andane oko mana lamawuato, nim-bato wua pipe lalaepe layene eya. Mindi-mane katulo wuane napiyane. Ipa sole-wata angini oko nenanga wete ato pitimakeyoto andanewetete eyawuane pua teke,Gotena manapi, nembo-tenepi, okonelapoandane wetete waka. Tene okonena,Goteto aki nembo toto, mangene mindipeape lo nanimato katulo aiya pua andana-piyamane. Jia. *

35 Gotena pii pepa pelene eya wakamindimane loto, apito minditaka mindiwamba ini Gote maeya-kola, matili Gotetobalana yano okone peyoto, minditaka

paini maipe-penepe layene eya. Mindi-mane minditaka mindi wamba ini Gotemai nape. Jia. * 36 Minditaka eyatupa pitaka-mane balana gene oko laiyuleakale nembo toto, Goteto utupanepitakayakale leaipia. Bala utupane pitakana tenewetete oko ateya-kola, minditaka eya utu-pane pitaka balana angu eya-ko. Andipapi,matilipi, ole dindi lo nanimato balanagene oko laiyu lo atamakale. Enene. *

12Yakama Tane Gote Lo Opa Maiyapape

Leane Oko1 Amene imalini yame, Goteto nanima

ondo wato, wayumane wete moyalane-ko. Yakama mindiki-mindiki lo sakaatoto, yakama tane Gote lo opa maitawaatalapape lo nambato yakama langeyonayu leyo. Yakamato balana wandakaliepene wete tupa atoto, mana balatoepele alane tupa wato minu atalapape.Yakamato wuane pua ateaindo, yakamatoGote lo lotu tika pua lo atolai-kola pulu-peya. 2 Yakamato wandakali waka tupanamana koo tupa wato mina na-piyapape.Jia. Goteto mana anu-pene tupa epelewete wato, utupane epene tika-pene wetelalaepe lo yakamato andamakale nembototo, Goteto yakamana nembo-tene tupamo wenene gulaya yakale atalapape.

3-5 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Wamba Goteto namba ondowa moy-oto, namba balana aposolo akali atoto,piape oko pula lo namba tepe leane.Tene okonena, nambato yakama wan-dakali mindiki-mindiki lo pitaka pii min-ditupa languato, wua leyo: Nanimanaumbaini mindiki okona kinipi, kenepi,lenepi, alenepi, okonetaka kambua tu-papi, utupane pitaka-mane piape waka-waka piyaini. Wuane pua teke, Kataisa lobilipi lalamane wandakali nanima kambuaateyama tekeko, nanima pitaka Kataisanayamemindiki ateyama. Wuaneko, nanimapitaka yame mindiki angu atoto, nanimamindiki-mindiki lo Kataisa lo bilipi lenewandakali waka tupa pitakana yangoneateyamako. Yakama mindiki-mindiki lowandakali yangone tupa sia minu, lipingayale ateyo nembo na-talapape. Jia. Wuanenembo natene, Goteto yakama mindiki-mindiki lo bilipi giyane pua teke, kuai lo

* 11:33-34: Ais 40:13; 55:8-9; 1Ko 2:15-16 * 11:35: Jop 41:11 * 11:36: 1Ko 8:6

Page 330: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 12:6 327 Lomo 12:19

nembo toto, nimba tane katulo wua pulu-peyo nembo tape.

6 Wamba Goteto nanima ondowamoyoto, balana piape waka-waka pulanemana mindipene-mindipene tupa talepuato, mana minditupa nanima mindiki-mindiki lo mee geane nembo toto,nanimato balana piape utupane puaatape-pene. Mindimane Gotena pii okowandakali tupa lamauwa ateakale nembototo, Goteto balana piape pulane manatupa wandakali okone maiyae yando,wandakali okonemane bilipi lola puaGotena pii oko wandakali tupa lamauwaatape-pene. 7Mindimane balana yangonetupa moyakale nembo toto, Gotetobalana piape pulane okonena manatupa wandakali okone maiyae yando,wandakali okonemane balana yangonetupa moyo atape-pene. Mindimanetisa piape pua ateakale nembo toto,Goteto balana piape okone pulane manatupa wandakali okone maiyae yando,wandakali okonemane tisa piape puaatape-pene.

8Mindimane wandakali tupana nembo-tene tupa mina ika loto, utupane minu tailayawa ateakale nembo toto, Goteto bal-ana piape okone pulane mana tupa akaliokone maiyae yando, wandakali okone-mane piape okone pua atape-pene. Mindi-mane wandakali yangone minditaka jia yoatalaini tupa moyo minditaka maiyakalenembo toto, Gote balana piape okone pu-lane mana tupa wandakali mindi maiyaeyando, wandakali okonemane minditakakambua wandakali utupanemauwa atape-pene. Mindimane balana wandakali yan-gone tupa bosa lo ando ateakale nembototo, Goteto balana piape okopulanemanawandakali mindi maiyane yando, wan-dakali okonemane balana wandakali yan-gone tupa kuai lo ando atape-pene. Dee,mindimane wandakali yangone tupa on-dowamoyakale nembo toto, Goteto balanapiape okone pulane mana tupa wandakaliokone maiyae yando, wandakali okone-mane epele wato, yangone utupane on-dowa moyape-pene.

Mindi AkaliMoyaka PuaAtalapape LeaneOko

9Yakamatomana koo tupamasiamawu-ato, mana epene tupa duli lo wato minuatoto, wandakali yangone tupa mee owatoepele naene, wayumane wete epelewa

yamapane yo atalapape. 10Yakama tanenaamene imalini enene tupa wayumaneepelewa yamapane yo atalaini pua teke,yakamana Kitisene amene imalini tupawayumane epelewa yamapane yo atoto,mindina gene oko laiyu laka pua atala-pape. 11 Yakama kepa wato, mee ata na-piyapape. Jia. Yakamato akali Andaneokona piape wayumane wete epele wato,taimane pimawua atalapape.

12Kenda-pene mindi yakamanga epola-angi, Goteto yakama moyakale lo maliyoatoto, yakamato kepa nalapape. Ole dindilo Gote pote loto, balato yakama katulomoyolo-peya nembo toto, epelewa atala-pape. 13 Gotena wandakali tupa mindi-taka jia yo ateaindo, yakamato utupanemoyalapape. Wandakali mindi yuu wakamindinga atalu, yakama atolainga epe-ando, yakamato bala moyo yatawa paliya-pape.

14 Wandakali minditupa-mane kenda-pene andane tupa yakama giki peaindo,yakamato pote loto, Gote, nimbato utu-pane minu koyakale lo pote na-lalapape.Jia. Balato utupane moyakale lo pote loto,wandakali utupanena koo tene tupa api-ape lalapape. 15 Epelewa atolai wandakalitupa towa yakamapi epelewa atalapape.Ai lolai wandakali tupa towa yakamapiai lalapape. 16 Dee, yakama tane manaandene ateyama nembo na-talapape. Jia.Yakama tane gene yene ateyama nembonatene, wandakali gene nayene tupa towaatu atalapape. Wuane pua atoto, yakam-ato Kitisene waka tupa pitaka towa kuai lopotomane lo atalapape.

17-18 Yakamato wandakali waka tupatowa pii yanda napene, utupane pitakatowa tambo lo atolane asini mindi yando,yakamato asini okone wato minuto, utu-pane pitakana wenonga mana epene tupaangu wato minu atalapape. Mindimaneyakamanga mana koo mindi mineando,yakamato paini balanga mana koo mindimina na-piyapape.

19Nambana yamapane yene amene ima-lini yame, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, Akali Andane okomanepii mindi loto, yole koo maulane piapeokone nambana. Mindimane mana koomindi nimbanga mineando, nambato bal-ana mana koo okona paini yole koo mindimalu-peyawa leaipia layene eya-ko. Wan-dakali mindimane yakamanga mana koomindi mineando, yakamato paini balanga

Page 331: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 12:20-21 328 Lomo 13:8-10mana koo mindi mina na-piyape. Jia.Goteto bala towa yataka wato, balanamana koo okonena paini yole koo mindimaiyakale lo ando kondalapape.

20-21Kondalu, yakamato paini mana koomindi wandakali okonenga mina napene,balanga mana epene tupa minalapape.Wuane piyu, wandakali waka okonenamana koo minalane tupamane yakama siaminiakale lo ando konda naene, yakam-ato mana epene minulaini utupane-manewandakali okonena mana koo utupane siaminalapape. Yakamato sia minalapaleloto, Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane wua leya: Nimba towa yanda-penewandakali mindi ulia nono yando, ulianeakale maipe layene eya. Bala ipa nonoyando, ipa neakalemaipe. Nimbatowuanepeendo, bala yala wete wato, mana koominalane tupa kondolo-peya layene eya.

13Nanima Gapomane Pangosa Atape-pene

Leane Oko1-2Gapomanemindikipi mindi bala tane

mee ika lo ata napiyane. Jia. Goteto gapo-mane ateyai tupa pitaka ateakale lea-kola,ateyai. Tene okonena, mindimane gapo-mane okona pangosa ata napukale leando,balato Gotena pangosa ata napukale lola-kola pulupeya. Wuane pulai wandakalitupamane yakamana mana koo okonenayole koo oko molo-peyaiko. Wandakalipitaka-mane gapomane tupana pangosaatape-pene. *

3-4Anu peakale nambato wuane leyope.Gapomane oko bala Gotena piape akaliatoto, nimba kuai lo atola loto, piape puaatalane. Gapomane okomane wandakalimana epeneminalaini tupa yuku yakale lopiape na-piyaini. Jia. Koo piyaini wan-dakali tupa yuku yakale lo piape piyane-ko. Nimbato gapomane oko ando yuku na-wakale nembo teendo, mana epene tupaangu wato minu atape. Wuane peendo,gapomane okomane nimbana gene okolaiyu lolopeya tekeko, nimbato mana kootupa minu atalene yando, yukuwa atape.Gapomane okomane kandepa luu oko meeawua ata napiyane. Jia. Gapomane okobala Gotena piape akali atoto, koo pu-laini wandakali tupanga yole koo mindimauwakale nembo toto, kandepa luu oko

auwa atalane-ko. * 5 Gapomane oko-mane yataka wato, yole koomindi yakamagulane lo yuku wato, yakama utupanenapangosa atape-pene. Dee, gapomane pan-gosa atolane mana okone epene nembototo, yakamato gapomane okona pangosaatape-pene.

6 Gapomane oko Gotena piape akaliatoto, ole dindi lo piape pua atalane. Teneokonena, gapomane okomanepiape okonepua ateakale nembo toto, yakamato gapo-mane takisa maiyaini. * 7 Yakamato min-ditaka gapomane piape akali tupa maipe-pene tupa maiyapape. Yakamato takisamindipene-mindipene tupa takisa munimialaini akali tupa maiyapape. Dee, gapo-mane piape akali mindimane pii mindilola-angi, yakamato balana pii wayumaneale amauwato, balana gene oko laiyu lala-pape.

Yangone Tupa Epelewa Yamapane YoAtalapape Leane Oko

8-10 Mindimane wandakali yangonemindi epelewa yamapane yo ateando,balatowandakali okonengamana koo tupamina napiyane. Jia. Wuaneko, wandakaliyangone epelewa yamapane yo atalanewandakali okonemane Gotena loo tupawato minu atalane. Gotena loo mindi-mane loto, nimbato wandakali mindipeyo ome na-lalapape leya. Mindimaneloto, nimbato pake namiape. Nimbatowandakali mindina minditaka eya tupamiauwa lakae lo nembo natape. Nimbatopamuku napipe leya. Gotena loo andanewete mindiki okomane loo utupanepi,balana loo waka tupapi, utupane pitakamina mindiki loto, nimbato nimbatane epelewa yamapane yo atalene puateke, wandakali yangone tupa epelewayamapane yo atape leya. Wandakalimindimane wuane pua ateando, balatoGotena loo tupa pitaka wato minu atola-kola pulupeya-ko. Yakamato wandakaliyangone tupa epelewa yamapane yoatolane mana oko angu yakamanga yanogulo yapowa eya nembo talapape. Wuanenembo toto, yakamatowandakali yangonemindina yano waka mindi yakamangayapowayakale lo ando kondana-piyapape.*

* 13:1-2: Tai 3:1-2; Man 8:15 * 13:3-4: 1Pi 2:13-15 * 13:6: Mt 22:21 * 13:8-10: Mt 22:39-40; Jem 2:8; Ek20:13-15,17; Lo 5:17-19,21; 1Ko 13:4-7

Page 332: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 13:11-12 329 Lomo 14:7-9

Jisasa KataisaMinatawaAtalapape LeaneOko

11-12 Anu peakale nambato yakama lan-guato, mana utupane wato minu atala-pape leyope. Wamba bulupane tewa nan-imato Kataisa lo bilipi lema-angi, Gotetonanima lamolo-peke lolopeya oto okoamonga wete yane tekeko, andipa otookone mandaka guleya. Yuu undupi la-tane atapia oko koyo pima-pima peya-kola, yuu waa loyale peya-ko. Yakamamee limu palu atapowa ata napepe-pene.Jia. Andipa yakama ika lape-pene nemboteyai-ko. Nanimato undupi-lene okonamana koo tupa auwa tepa alu, Akali An-dane tii-pene atalane okona mana epenetupa nanimana sia umbi guleakale nem-boto, mana epene utupane watominu ata-makale. *

13 Nanimato bia ipa tai no sapake lokewa ata napimakale. Nanimato manakoo kalato atene tupa wato minuto, pa-muku napimakale teke. Dee, nanimatowandakali yangone tupa towa apiangu pu-ato, utupane towa pii yanda pua ata napi-makale. Jia. Nai teya-kola, wandakalitupa epoko pua atalaini pua teke, nani-mato asini tika-pene oko wato minu ata-makale. * 14 Yakamato mana koo mindiminauwa lakae lo nembo tolai-angi, wuapuato, mana koo okonewatomina-makalenembo na-talapape. Jia. Wuane nembonatene, Akali Andane Jisasa Kataisa okobala yakamana sia umbi guleakale nembototo, yakamato bala minatawa atalapape.*

14Wandakali Yangone Tupa Yapa Lo Tale

Na-piyapape Leane Oko1-4 Wandakali minditupa-mane tomo

yame tupa pitaka nape-pene lo bilipilalaini. Wuane tekeko, wandakali min-ditupana bilipi oko tai nalene eya-kola,minjuni nanalaini. Tomo yame pitakanape-pene lo bilipi lene wandakali yakam-ato minjuni naa na-piyaini wandakali utu-pane anda napi loto, utupane Kitiseneenene nanima yale ata napeyai nembo na-talapape. Jia. Yakamato utupane Kitiseneenene ateyai loto, yakamana sosa okonamo konda piyapape. Mo konda piyu,

yakamato wandakali utupanena bilipi okomo lawa pimakale loto, utupane towapii yanda pua ata na-piyapape. Dee,Goteto tomo yame tupa pitaka nape-pene lo bilipi lene piape wandakali tu-papi balana yame ateakale leane-ko. Wan-dakali utupane-mane mana epene tupaminu ateyai yandopi, mana koo minuateyai yandopi, Akali Andane okomaneutupanena mana tupa yapa lo tale puato,wuane peyai lape-pene. Balato katuloutupane minu tai laya ola-kola, utupane-mane mana epene tupa tailo minu atolo-peyaiko. Minjuni naa na-piyaini wan-dakali yakama apito Akali Andane okonapiape wandakali waka tupa yapa lo talepuato, utupane-mane mana koo mindimineyai leyaipe. Yakamato wandakaliutupane yapa lo tale puato, utupane-maneminjuni nalaini mana okone mana koomindi miniyai na-lalapape. Jia. *

5-6 Tomo tupa pitaka nalaini wandakalitupamane Akali Andane okona gene okolaiyu loyale, tomo tupa pitaka noto, Gotewayu pele lalaini. Minjuni naa na-piyainiwandakali tupamane Akali Andane okonagene oko laiyu loyale, minjuni nanalaini.Utupane-mane, tomo waka tupa angunoto, Gote wayu pele lalaini. Wuanepua teke, wandakali minditupa-mane otoeya tupa pitaka mindiki okonepene teke-teke eya nembo talaini tekeko, wandakaliminditupa-mane Akali Andane okonagene oko laiyu lamakale nembo toto, otomindiki-mane oto waka tupa pitaka siaminalane nembo talaini-ko. Wandakalimindiki-mindiki lo okonetaka tupa kuailo bilipi leyope lo wayumane nembo toto,balana bilipi okone wato minape-pene. *

7-9 Kataisa bala wandakali saka ateyaitupapi, omene tupapi, utupane pitakanaAkali Andane oko atokale nembo toto,omalu, saka atolo-peke leaipia. Wuaneko,Kitisene wandakali nanima saka ate-mando, wandakali-mane nanimana genetupa laiyu leakale nembo toto, nanimasaka ata na-piyamane. Jia. Utupane-maneAkali Andane okona gene oko laiyu leakalenembo toto, nanima saka atalamane.Dee, nanima omemandopi, wandakali-mane nanimana gene oko laiyu leakalenembo toto, nanima oma na-piyamane.Jia. Utupane-mane Akali Andane okona

* 13:11-12: Ep 5:11-14; 1Tes 5:5-7; 1Jo 2:8 * 13:13: Lk 21:34-35; Ep 5:18 * 13:14: Ep 5:11-14 * 14:1-4:Lom 15:7-12; Jen 9:3-4; Kol 2:16-17; Mt 7:1-2; Jem 4:11-12 * 14:5-6: Ga 4:9-11

Page 333: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 14:10-12 330 Lomo 14:22-23gene oko laiyu leakale nembo toto, nanimaomalamane. Tene okonena, nanima sakaatemandopi, omemandopi, nanima AkaliAndane okona yame ateyama. *

10-12 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, namba saka atapowa ata-lawane Akali Andane okomane pii enenewete mindi loto, wandakali pitaka-manenambana wenonga aiki leka wato, wuapema loto, lapana olopeyai leyo layeneeya. Wuaneko, nanimamindiki-mindiki lonanimanamana tupa pitaka Gote lamawu-ato, tene okopene mindi ya-kola, nambatowuane pewa lolo-peyama nembo teyama.Tene okonena, nanima pitaka Gotenawenosa-tole atoloma-kola, balato nanimayapa lo tale pulupeya nembo teyama-ko.Anu peakale yakama wandakali ateyai tu-pana minditupa-mane yakamana ameneimalini tupa yapa lo tale puato, utupane-mane mana koo mindi miniyai lalainipe.Anu peakale yakama wandakali ateyai tu-pana minditupa-mane yakamana ameneimalini tupa anda napi loto, utupane kooya lalainipe. *

Mindimane Koo Peakale LoMo Piya OlainiAndalapape Leane Oko

13 Goteto nanima pitaka yapa lo talepulupeya nembo toto, matili nanimatomindi akali yapa lo tale piki pua atanapene, kondamakale. Kondalu, Kitiseneyangone mindimane koo mindi peakale lonanimato bala mo piya aa napimakale lopii lo yake pimakale. 14 Enene, wambaAkali Andane Jisasa Kataisato nambamana languato, andipa Gotena wenongatomo yame tupana mindikipi mindikalato naeya lo namba langeane. Wuanetekeko, wandakali mindimane nembototo, Goteto tomo mindi nolaini leane lobilipi leando, wandakali okonemane tomookone nanene kondape-pene. *

15 Nimbana Kitisene yangone mindi-mane tomo mindi Gotena wenonga kalatoatene eya nemboto atola-kola teke, nim-bato tomo okone neendo, nimbato wan-dakali yangone epelewa yamapane yo ata-lamane mana oko auwa tepa alu, bal-ana nembo-tene oko minu koyole-kolapulupeya. Kataisato wandakali okonemolo-peke loyale omeane-ko. Nimbato

tomo nole okonemanewandakali yangoneokone minu koya napipe. *

16-17 Yakamato tomo yame tupa pitakanalaini mana oko epene ya lo nembototo, minjuni no ateaindo, wandakaliminditupa-mane yakamana mana okoneandoto, yakamato mana koo mindimineyai lolopeyai. Goteto bala andoateakale nembo toto, wandakali mindi-mane tomo yame minditupa naneando,Gotena wenonga mana okonemanewandakali okone moya napulu-peya. Jia.Oli Sipitisa okomane wandakali mindinamana mo tika puato, bala mo epele piyaola-kola, wandakali okonemanewandakaliwaka tupa towa pii yanda napene, kuai loateando, Goteto bala moyo ando atola-kola pulupeya.

18 Mindimane mana tika-pene tupawato minu atoto, pii yanda napene,epele wato, Kataisana piape pua ateando,Goteto bala epele alane. Mindimanewandakali okonena mana epene utupaneandoto, balana gene oko laiyu lolopeyai-ko. 19 Nanimato pii yanda pua atanapene, mindi akali minu tai laya aka puaatamakale nembo toto, mana epene tupaminu atamakale. *

20 Enene, andipa Gotena wenonga tomoyame mindikipi mindi kalato atene naeyatekeko, nimbato minjuni nole okomanewandakali mindi yuunga peakeakale layayeendo, nimbato mana koo minule-kolapulupeya. Nimbato minjuni nole okone-mane Gotena piape okone minu koyanapipe. * 21 Nimbato minjunipi, ipawaenepi, okonetaka tupa neendo, nim-bato katulo wandakali yangone mindi yu-unga peakale lo wato tepa olowane nembotape. Wuane nembo toto, nimbato okone-taka tupa naneendo, nimbato mana epenemindi minule-kola pulupeya.

22-23 Mana mindi koo ya lo nembo tototeke, wandakali mindimane mana okonewato mineando, balana bilipi okone kalopula-kola, wandakali okonemane manakoo mindi miniya loto, Goteto bala yapalo tale pulupeya. Wuaneko, wandakalimindimane loto, minjuni newando, manaokone katupe, nakatupe nembo lapo paluatoto teke, minjuni neando, Goteto wan-dakali okonemanemana koomindiminiyalo yapa lo tale pulupeya. Wuane tekeko,

* 14:7-9: Ga 2:18-20 * 14:10-12: 2Ko 5:9-10; Ais 45:23; Pl 2:9-11 * 14:14: Ap 10:15; Tai 1:15 * 14:15: 1Ko8:9-13 * 14:19: Lom 12:17-18; 15:1-4 * 14:20: 1Ko 8:13

Page 334: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 15:1-4 331 Lomo 15:14wandakali mindimane mana mindi watominuto, mana koo mindi mina napeyonembo toto, bala tane yapa lo tale na-peando, wandakali okone bala epele ape-pene tekeko, balato wandakali waka tu-pana nembo-tene mo lawa pukale loto,utupane towa pii yanda napipe-pene. Jia.Balato Gote angu lamawuato, wua lonembo teyo lape-pene.

15Yakamato Kataisana Mana Tupa Wato

Minu Atalapale Leane Oko1-4 Gotena pii okomane nanimana

bilipi oko mo tai laya ola-kola, balatonanima moyolo-peya. Moyola-kola,balana potomisa pii tupa angini guleakaleloto, nanima kepa naene, maliyo atalapalenembo toto, wamba akali minditupa-mane nanima mana languyale Gotena piipepa peleaini-pia. Gotena pii utupanenamindimane pii mindi nanima manalanguato, wandakali-mane nimba andayopii koo leaini utupane namba andayoleai-kola, pea layene eya. Kataisa balatane epele oyale mangene mindi napeanetekeko, Gotena pii okonemane leya pua,kenda-pene minditupa balanga epeai-piako. Bilipi leyama nayu lalamanewandakali nanima tane epele amakalenembo natape-pene. Jia. Bilipi leyo nayulalamane wandakali nanima mindiki-mindiki lo wandakali yangone tupa moepele piyamakale nembo toto, utupanemoyo minu tai laya oyale, wua pimakalenembo tape-pene. Wuane nembo toto,bilipi leyama nayu na-lalaini wandakalitupa moyo, nanimato utupanena kenda-pene tupa awua atamakale. *

5-6 Yakama pitaka-mane pii mindikiokone teke loto, nanimana Akali AndaneJisasa Kataisana Aiyane Gote okonagene oko laiyu lo atalapale nembo toto,nambato wua lo pote leyo: Goteto yakamamoyakale lo maliyo atoto, yakamatokepa olaini nembo toto, balato yakamanabilipi oko minu tai laya yakale. Wuanepula-kola, yakama pitaka-mane JisasaKataisana mana oko wato minu atoto,nembo mindiki paluto, yame mindikigulalapale loto, nambato pote leyo.

Kitisene Wandakali Waka Tupa EpelewaLamia-lapape Leane Oko

7-12 Wamba Dapitito pii mindi Gotelamaiyane oko pepa peyoto, nambatowandakali yamewaka tupana tombenengaatoto, nimbana gene oko laiyu loto,soŋo tupa lokale lo pepa peleaipia.Dee, potopisa akali Aisayato pii mindipepa peyoto, akali Jesi yame okonakiŋi mindi wandakali yame waka tupaando atolo epolopeya. Epola-kola, kiŋiokonemane utupane moyolo-peya nembototo, utupane-mane maliyo atolopeyailayene eya. Dee, Gotena pii waka mindipepa pelene eya mindimane loto, yamewakawandakali yakamaGotenawandakalitupa towa epelewa atalapape layene eya.Dee, Gotena pii waka mindimane loto,yame waka wandakali yakama pitaka-mane Akali Andane okona gene oko laiyulo atalapape. Wandakali yame yuu wakatupa pitakana paleyai tupa yakama pitaka-mane balana gene oko laiyu lo atalapapelayene eya. Gotena pii pepa pelene eyautupane-mane leya pua, wandakali yamewaka tupamane andolai-kola, Gotetoutupane ondowa moyalane lo andoto,Gotena gene oko laiyu leakale. Utupane-mane balana gene oko laiyu leakale nembototo, Goteto potomisa pii mindi Juta yameyumbane tupanga lo yata yane oko eneneya lo andeakale loto, Kataisa bala Jutayamena piape akali oko ateane lo nambatoyakama langeyo. Wandakali pitaka-maneGotena gene oko laiyu leakale nembo toto,wamba Kataisato yakama balana yameatalapale lo yakama lameaipia. Wuanepuateke, andipa Kitisenewandakali waka tupayakamana yame ateakale lo yakamatopiutupane epelewa lamialapape. *

13 Oli Sipitisa okomane yakamana bilipioko minu tai laya ola-kola, Goteto yakamamoyolo-peya lo yakamato bilipi loto,epelewa maliyo atalapale lo nambatopote leyo. Goteto yakama moyolo-peyalo bilipi laya alane Gote okomane yakamaepele wete wa atalapale loto, yakamanayamapane tambo laya yakale lo, nambatopote leyo.

Poloto Misini Piape Wua Pua AtewaneLeane Oko

14 Amene imalini yame, Kitisene manaepene tupa pitaka yakamanga eya-kola,yakama mindiki-mindiki katulo yakamateke-teke mindi mana lamaiki pua atalaini

* 15:1-4: 1Ko 10:23-26,31-33; Sam 69:9; 2Ti 3:16-17 * 15:7-12: Lom 14:1-4; Mt 15:24; Ap 3:25; Sam 18:49; 117:1;Lo 32:43; Ais 11:10; Lap 5:5

Page 335: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 15:15-16 332 Lomo 15:29nembo teyo. Tene okonena, ole dindi loyakamato mana epene kambua wete minuatalaini lo nambato wayumane nembototeyo. 15-16 Wuane tekeko, Goteto nambaondowa moyoto, namba Jisasa Kataisanapiape akali ata lea. Tene okonena, nam-bato yuku naene atoto, yakamana nembo-tene oko mina ika laya wato, pii mindi-tupa yakama langeyo nayu loto, yakamanapepa oko peyo epe leyo. Oli Sipitisa oko-mane wandakali yame waka tupa Gotenayame gulaya ola-kola, utupane opa Gotetoepele alane okonetaka guleakale nembo,balato namba pitisa akali mindi gulola lea-kola, nambato balana pii layene epene okowandakali utupane lamauwa atewa. *

17-19 Nambato Gotena pii lamawuaatewa-kola, wandakali yame wakatupamane Gotena pii oko wato minuateakale loto, Jisasa Kataisato balana OliSipitisa oko namba geane okomane nambaminu tai laya ya. Balato namba minu tailaya ya-kola, nambato Gotena piape puato,balana pii layene epene oko wandakalitupa lamawuato, metekolo piape tai-lenemindipene-mindipene tupa pua atewane.Wuane pua atoto, nambato Jutusalemeyuu okona ato tewa Kataisana pii layeneepene oko yuu pitakana wandakali tupalamaima pulu, Ilitikame potopinjia okonagiau lewane. Jisasa Kataisato namba minutai laya ya-kola, nambato Gotena piapeutupane peane nembo toto, nambatoKataisana gene angu laiyu leyo. Nambato,piape waka mindi pewane lo nambatanena gene oko nalolo-peyowa.

20-21 Gotena pii pepa pelene eyamindimane Kataisa andayo loto, balatowua peane lo wamba akali mindimanewandakali minditupa lamai napea-kola,utupane-mane ale naene ateaini tekeko,matili utupane-mane balana pii okone alewato, nembo tolopeyai layene eya. Gotenapii okone nembo toto, nambato akaliwaka mindina anda kumu okona andamindi napukale. Jia. Kataisana gene okoale naene atalaini wandakali tupamanebalana gene oko ale yakale nembo toto,nambato utupanena yuu tupana poto,Gotena pii layene epene oko lamauwalakae lo nembo talawane. *

Poloto Lomo Tano Okona Epokale Leane

Oko22-23 Mali kambua tupana nambato

yakama andolo ipuwa lakae lo meenemboto atewa tekeko, nambato Gotenapii layene epene oko Kataisana geneoko ale naene atalaini wandakali tupalamauwa atewane. Piape okonemaneole kambuanga namba minandi lea-kola,nambato yakama andolo na-epewane.Wuane tekeko, andipa yuu namba ateyoongane tane wandakali pitaka-maneKataisana gene oko ale ayiake leyai-kola, piape nambato piyawane okonepenemindi ongane yaa napeya. * 24 Teneokonena, matili namba Sepene kanditiokona poyale, Lomo tano okona epolowa-angi, nambato yakama andolo epoto,ole minditupa yakama towa epelewaatamakale nembo teyo. Namba yakamatowa atalu, matili namba Sepene kanditiokona polowa angi, yakamato nambamoyalapale nembo teyo.

25-27 Wamba Gotena wandakali Ju-tusaleme ateyai tupamane wandakaliyame waka tupa moyo atoto, Gotena piimanapi, utupane lamauwa ateaini. Teneokonena, andipa wandakali yame wakautupanenga yano mindi eya. AndipaGotena wandakali Jutusaleme ateyaitupa yakamana umbaininga minditakajia yo ateyai-kola, Gotena wandakaliyame waka tupamane utupanena yanopeyoto, utupane moyo, minditaka maipe-pene. Yano okone peyape-pene nembototo, Gotena wandakali yame wakaMasetonia, Akaya-la, potopinjia okone-lapona atalaini tupamane pii mindiepelewa lo yake puato, Gotena wandakaliJutusaleme ateyai tupa moyo muniminditupa mauyale mo amunguli puayata apiai. Wuane peai-kola, andipanambato Gotena wandakali Jutusalemeateyai tupa moyo, muni okone mandupoto, mauwakale. *

28 Nambato muni okone mandu Ju-tusaleme pulu, Gotena wandakali mindi-taka jia yo ateyai tupa mauwakale. Maiyu,namba Sepene kanditi okona poyale Lomotano okona peakaiyu lolowa-angi, nambayakama andolo epokale. 29Namba yakamaateyainga epolowa-angi, Kataisana be-lesini kambua nambanga eya tupamane

* 15:15-16: Lom 1:5; 11:13-15 * 15:20-21: 2Ko 10:15-16; Ais 52:15 * 15:22-23: Lom 1:13 * 15:25-27: 1Ko9:11; 16:1-4; 2Ko 8:1; 9:1-2,11-12; Ap 24:17 * 15:29: Lom 1:10-12

Page 336: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 15:30-32 333 Lomo 16:12yakama wayumane moyolo-peya nemboteyo. *

30-32 Amene imalini yame, Oli Sipitisaokomane yakamato namba epelewa yama-pane yo ataya yaneko. Goteto katu yalualo nembo teando, matili namba epelewato, yakama ateyainga epoto, ole min-ditupa yakama towa atu oto mo atokalenembo teyo. Wuane tekeko, wamba ininambato muni minditupa mandu poto,Gotena wandakali Jutusaleme tano okonaateyai tupanga mauluwa-kola, utupane-mane muni okone epelewa meakale lonambato pote leyo. Nambato muniokone mandu polowa-angi, Gotena piitanga lalaini Jutiya disitiki tane tupamanenamba minu koya napeakale lo nambatopote leyo. Yakamatopi nanimana AkaliAndane Jisasa Kataisa nembo toto, nambamoyo, pote lalapape lo nambato yakamalangeyo nayu leyo. * 33 Yamapane epenepale laya alane Gote oko yakama pitakatowa atu ateakale lo nambato pote leyo.Enene.

16Poloto Wandakali Kambua Kuai Lo Atala-

pape Leane Oko1-2 Wanda Pipi balato Senekotiya tano

okona sosa oko moyoyale, piape pimawu-ato, nanimana imalini gulo pituto, wan-dakali kambua moyalu, nambapi moyaluteke peane-ko. Bala yakama atolaingaepola-angi, Kitisene wandakali yakam-ato Gotena mana epene tupa wato min-uto, bala Akali Andane okona yame pe-teya nembo talapape. Wuane nembototo, bala wayu epeleya lo lamia-lapaleloto, nambato bala wanda epene mindilo yakama langeyo. Kenda-pene mindibalanga yando, yakamato bala moyalapalelo nambato pii utupane yakama langeyo.

3-4 Wamba Pitisila, Akuwila-la,okonelapo namba towa atu JisasaKataisana piape mindiki pua atema-angi,liyamba tane omolopale lo yuku naene,namba molo-peke leapi. Tene okonena,nambato okonelapo ando wayu peapi leyotekeko, nambato angu jia. Wandakaliyame waka tupana sosa pitaka-maneokonelapo ando wayu peapi leyai teke.Nambato liyamba kuai lo atalapape lapialo, yakamato okonelapo lamai-giyapape. *

5 Dee, okone-lapona andaka lotu loyaleamunguli piyaini wandakali tupa andonambato kuai lo atalapape lapia lo yakam-ato utupane lamai-giyapape. Akali Epaini-tusa balato Esia potopinjia tane waka tupapitaka sia minuto, wamba ini bulupaneKataisa lo bilipi leane. Bala nambanayamapane yene akali ateya. Nambato balakuai lo atape lapia lo yakamato bala lamai-giyapape.

6 Wanda Matiyato yakama moyoyaleGotena piape ayiawa wete peane. Nam-bato bala kuai lo pitipe lapia lo yakam-ato bala lamai-giyapape. 7Wamba nambaKataisa lo bilipi nalene atewa-angi, nam-bana Juta yame yangone akali Endonikosa,Juniasa-la, okonelapo-mane wamba iniKataisa lo bilipi leapilipia. Aposolo akaliateyai tupana akali okonelapo gene yeneatoto, namba towa atu andi latane ate-mane. Nambato akali okonelapo andoliyamba kuai lo atalapape lapia lo yakam-ato okonelapo lamai-giyapape.

8 Nambana yamapane yene akali Am-bilatasa bala Akali Andane okona yameateya. Nambato bala kuai lo atape lapia loyakamato bala lamai-giyapape. 9 Nanimatowa atu Kataisana piape pimai-yamaneakali Epane-la, nambana yamapane yeneakali Satakisa-la, okonelapo kuai lo atala-pape lapia lo yakamato okonelapo lamai-giyapape.

10 Wamba Sataneto akali Apelesa minumakande peane tekeko, balato Kataisaauwa tepa naene, bilipi lo ateane. Nam-bato bala kuai lo atape lapia lo yakamatobala lamai-giyapape. Dee, nambato akaliAtito-pulasa okona yame tupa kuai lo ata-lapape lapia lo yakamato utupane lamai-giyapape. 11Nambana Juta yame yangoneakali Etotiane oko bala kuai lo atape lapialo yakamato bala lamai-giyapape. AkaliNasisana andaka atalaini wandakali tupa-mane Akali Andane oko lo bilipi lalaini.Nambato utupane ando kuai lo atala-pape lapia lo yakamato utupane lamai-giyapape.

12 Akali Andane okona piape puapitiyapili wanda Taipina, Taiposa-laokonelapo liyamba kuai lo pitiyapape lapialo yakamato okonelapo lamai-giyapape.Nambana yamapane yene wanda Pesisabalato Akali Andane okona piape kambuapimawua pitiyane. Nambato bala kuai

* 15:30-32: 2Ko 1:10-11; Kol 4:2-4; 2Tes 3:1 * 16:3-4: Ap 18:2

Page 337: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 16:13 334 Lomo 16:25-26lo pitipe lapia lo yakamato bala lamai-giyapape. 13 Nambato Akali Andane okokuai lo wete wato minalane akali Lupasaando, bala kuai lo atape lapia lo yakamatobala lamai-giyapape. Wamba balanaangini oko nambana angini gulo pituto,namba moyo peteane. Nambato wandaokone kuai lo pitipe lapia lo yakamatobala lamai-giyapape. *

14 Nambato Asingo-tisapi, Pilikonepi,Emesapi, Emasapi, Patombasapi, utupanetowa atu atalaini Kitisene yangonetupapi, utupane pitaka kuai lo atalapapelapia lo yakamato utupane lamai-giyapape. 15 Nambato Pilolo-kasapi,Juliapi, Netiasapi, balana imalini okopi,Olipasapi, Gotenawandakali utupane towaatu ateyai tupapi, utupane pitaka kuailo atalapape lapia lo, yakamato utupanelamai-giyapape.

16Gotena wandakali tupamane Kitiseneyangone tupa epele wato, sikane lalawapiki puato, yakamato mindi akali kuai loatape lalapape. Kataisana sosa yuu waka-waka eyai tupa pitakana Kitisene wan-dakali tupamane yakama languato, kuai loatalapape leyai. *

Sosa Oko Yame Lapo Gulolane Andala-pape Leane Oko

17-19 Amene imalini yame, yakamatoGotena pii oko wato minu ateyai leneoko wandakali pitaka-mane ale ayiakeleainipia. Nambato yakamana manaepene okone nembo toto, epele weteeyo. Yakamato mana koo tupa nembonatene, mana epene tupa angu nembotoatapiai lakae lo nembo teyo. Wuanetekeko, wandakali minditupa-mane manaepene andokope, mana koo andokope lowayumane nembo natalaini. Wayumanenembo nateai-kola, akali koo minditupa-mane nanimana Akali Andane Kataisanapiape pimai napene, mee minditakamia-makale nembo toto, piape puaatalaini. Wandakali minditupa-maneakali utupanena mana koo tupa nembonateyai-kola, akali koo utupane-manepii epene tende-pene minditupa loto,utupane minu tambo laya wato, minakasaalaini. Akali koo utupane-mane piimana yakamato wamba meaini okoneauwa na-epalaini. Jia. Utupane-mane

pii mana waka mindi-pene mindi auwaepoto, wandakali tupa lamai-yaikola,yakama yapu lo yame lapo gulo atoto, piiyanda pua atalaini. Yakamato wuane puaateyai-kola, wandakali minditupana bilipioko koyalane. Akali koo utupane-maneyakamana sosa oko yame lapo gulayaolaini lo ando atoto, yakamato utupanemasia mauwa atalapape lo nambatoyakama langeyo nayu leyo. *

20 Yakamato mana utupane masiamawua ateaindo, yakamana yamapanetambo laya alane Goteto yakama moyoatola-kola, yakamana kene tupamaneSatane wamba kapoyale ango manguaolopeyai. Nanimana Akali Andane Jisasatoyakama ondo wato, moyo ateakale lo poteleyo. *

Akali Minditupa-mane Yakama Kuai LoAtalapape Leyai Leane Oko

21 Namba towa Gotena piape pimai-yapale akali Timoti okomane yakama kuailo atalapape leya. Dee, nambana Juta yameyangone akali Lusiasapi, Jesonepi, Sosipat-api, utupane-mane yakama kuai lo atala-pape leyai teke. * 22 Poloto namba Tetiasalanguato, nimbato wua lo pepa peya leya-kola, nambato bala moyo, yakamana pepaoko peleyo. Nambapi Akali Andane okonayame oko atoto, yakama kuai lo atalapapeleyo.

23 Wandakali minditupa akali Gayasaokona andaka poto, lotu lalaini. Bal-ato namba yatawa paliyane teke. Balatoyakama kuai lo atalapape leya. Dee, tanookona muni ando atalane akali Etasatusa-la, nanimana Kitisene amene Kuatusa-la,okonelapo-maneyakamakuai lo atalapapeleyapi teke. * 24 [Nanimana Akali AndaneJisasa Kataisato yakama pitaka ondo wato,moyo ateakale lo pote leyo.]

Nanimato Gotena Gene Laiyu Lo Ata-makale Leane Oko

25-26 Wamba mali kambua wete Gotenapii layene epene oko too pitane ateanetekeko, matili wandakali yame pitaka-mane pii okone bilipi loto, watomineakaleloto, Goteto pii okone lo pana yaepia.Atapowa atalane Gote okonemane balanapii okone potopisa akali tupanga lo panawato, utupane-mane pii okone pepa

* 16:13: Mk 15:21 * 16:16: 1Ko 16:20; 1Pi 5:14 * 16:17-19: Mt 7:15-20; Tai 3:10-11; Pl 3:17-19; 2Pi 2:3; Lom1:8; 1Ko 14:20 * 16:20: Jen 3:15 * 16:21: Ap 16:1-2; 19:21-22; 20:4 * 16:23: Ap 19:9; 1Ko 1:14-15

Page 338: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Lomo 16:27 335 Lomo 16:27peyalapape lea-kola, pii okone panakameyaepia. Panakameya-kola, JisasaKataisatowua peane loto, nambato Gotena piilayene epene oko yakama lamai-yawane.Nambato wuane piyawane okonemaneGoteto yakamana bilipi oko katulo minutai laya olopeya. * 27 Nanimana Goteokomane angu mana pitaka andalane-ko.Jisasa Kataisato nanima moyalane nembototo, matili-matilipi nanimato Gotenagene oko laiyu lo atamakale. Enene.

* 16:25-26: Ep 1:7-10; 3:5-10; Kol 1:26-27; Lom 1:5

Page 339: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 1:1-2 336 1 Kotini 1:17

1 KOTINIPoloto Kotini Tane TupanaPepa Bulupane Peyo Pee Leane

Oko1-2 Namba Polo. Goteto namba Jisasa

Kataisana aposolo akali atola nembo toto,namba ee lo meane. Wamba Gotetoyuu waka tupana wandakali minditupabalana yame epene wete gulaya ya-kola,utupane-mane nanimana Akali AndaneJisasa Kataisa lo pote lalaini. Wuaneko,Akali Andane oko bala nanimana angujia. Bala wandakali waka utupanenaAkali Andane oko ateya teke. Goteto Ko-tini tano okona tane Kitisene wandakaliyakamapi ee lo moto, balana wandakaliepene wete tupa gulaya ya-kola, yakamaJisasa Kataisana yame ateyai okoni. Nan-imana Kitisene amene Sosetenesa nali-pato yakamana pepa oko peyo epe leyapa.3 Nanimana Ayiane Gote-la, Akali AndaneJisasa Kataisa-la, okonelapo-mane yakamaondowa moyoto, yakamana yamapane motambo laya yakale lo pote leyapa.

Poloto Gote Wayu Pele Leane Oko4 Yakama Jisasa Kataisana yame ateyai-

kola, Goteto yakama ondowa moyoto,mana epene tupa pitaka yakama langeanenembo toto, ole dindi lo nambato nam-bana Gote okone wayu pele lalawane.

5-6Wamba Kataisato wua peane lo nani-mato yakama langema-kola, yakamato piiokone bilipi leyama nayu leai okoni. Bilipiloto, yakama Jisasa Kataisana yame atoto,Gotena pii mana lamaulane mana moto,balana pii mana waka tupa pitaka meai.7Oli Sipitisa okomane Gotena piape waka-waka tupa pitaka pulane tai-lene yakamagea-kola, yakamato tai-lene okone mialu,piape utupane mindikipi mindina pulanetai-lene mindi jia yo ata napeyai. Jia.Yakamato nanimana Akali Andane JisasaKataisa bala panakame epolopeya nembototo, maliyo ateyai.

8-9 Yakama balana iwanane okone towaatu atalapale nembo toto, yakama ee lomeane Gote oko balato mangene mindipukale lalu, mangene okone piyane. Teneokonena, balato yakama mo tai laya ola-kola, yakama Kitisene tai atoto, bala bilipi

lo atolopeyai. Yakamato bilipi lo atolai-kola, matili nanimana Akali Andane JisasaKataisato wandakali pitaka yapa lo talepulu epola-angi, balato koo tenemindikipimindi yakamanga yata na-olopeya. Jia.Goteto yakama moyoyale mangene utu-pane pitaka peane nembo toto, ole dindilo nambato bala wayu pele lalawane.*

Poloto Yakama Yame Mindiki AtalapapeLeane Oko

10-12 Amene imalini yame, yakama taneteke-teke pii yanda pua ateyai lo wandaKolowi yame tupamane namba langeai.Pii yanda puato, wandakali minditupa-mane namba Polo yame ateyo lalaini.Minditupa-mane namba Apolosa yameateyo lalaini. Minditupa-mane nambaPita yame ateyo lalaini. Minditupa-manenamba Kataisa yame ateyo lalaini. Wuaneloto, yakama yame waka-waka gulo ateyailo, Kolowi yame tupamane namba langeai.Langeai-kola, namba nanimana Akali An-dane Jisasa Kataisana piape akali atoto,pii mindi yakama langeyo nayu leyo.Nambana amene imalini yame, yakamayame waka-waka gulo ata napene, nembomindiki palu atoto, yame mindiki ata-lalape. Yame mindiki atoto, wua pimakaleloto, yakama pitaka-mane pii mindikiokone teke lalapape.*

13 Pee, yakama wandakali yametukumindi ateyai tupamane Kataisa katutukumindi puato, yale-yale mo yatawaateyaipe. Pee, namba Poloto yakamamoyoyale ita malamanda okona peyoyuka atane atoto, omewape. Pee, akalimindimane nambana gene oko loto,yakama ipa peya-geape. Jia wete.

14-15 Namba tane akali Kitisapasa,Gayasa-la okonelapo angu ipa peya-maewa. Yakamana waka mindimanenamba Polona yame ateyo lolaini nembototo, nambato wandakali waka mindikipimindi ipa peya-gii napewa okonena,nambato Gote wayu pele leyo.* 16 Enene,nambato akali Sepanasapi, balana andakaatalaini wandakali tupapi, utupane ipapeya-maewa teke. Nambato wandakaliwaka mindi ipa peya maewape, peya mainapewape lo nambato nembo nateyo.*

17 Kataisato namba wandakali tupa ipapeya-maulu puu nalea. Jia. Nambato

* 1:8-9: 1Tes 3:12-13; 5:23-24; 1Jo 1:3 * 1:10-12: Pl 2:2; 1Ko 3:2-4; Ap 18:24-28 * 1:14-15: Ap 18:8; Lom 16:23* 1:16: 1Ko 16:15-16

Page 340: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 1:18-21 337 1 Kotini 1:26-28balana pii layene epene oko wandakalitupa lamaulu puu leane. Wuane tekeko,wandakali wai-ene tupamane pii lalainipua nambato pii lewando, bala ita mala-manda okona omeane oko mo mee gulayaolowane nembo toto, balato piape okonenambato pulu puu lea-angi, wandakaliwai-ene tupamane pii lalaini pua nimbatolape nalea. Jia.

Kataisato Gote BalaWai-eneWetete AteyaLo Andawa Leane Oko

18-21 Wamba Gote bala wai-ene weteteatoto, wandakali yakama tane wai-eneatoto, bala nembo teakale naleaipia.Jia. Akali minditupa-mane balana piioko wandakali waka tupa lamaulai-kola, utupane-mane ale wato, Gotenembo teakale leaipia. Utupane-manebala nembo toto, balana pii oko bilipilolai-kola, balato utupane molo-pekelolopeya leaipia. Wandakali minditupa-mane pii okone ale wato, wandakalikee ene mindimane pii okone leaneya lo nembo talaini. Wuane tekeko,Gotena pii okonemane wandakali wakaminditupamolo-peke loto, wandakali wai-ene utupane kee-ene ateyai lo andawaloto, utupanena nembo-tene tupa momee gulaya alu, mana andene akalitupapi, pii yandapiyainiwandakali tupapi,utupanena nembo-tene tupa mo meegulaya alane teke. Wamba Goteto wuanepukale lea-kola, akali mindimane balanapii okone pepa peleaipia. Goteto pii okoneloto, nambato wandakali wai-ene tupananembo-tene tupa mo mee gulaya wato,minu koyolo-peyawa lea-kola, yuu koookona poyale wandakali tupana nembo-tene tupa koyatane ateyai. NanimatoKataisa bala wandakali molo-peke loyale,ita malamanda okona omeane leyama-kola, wandakali utupane-mane pii okoneale wato, wandakali kee ene mindimanepii okone leane ya lo nembo talaini.Wandakali utupane-mane wuane nembotalaini tekeko, pii okonemane nanimamolo-peke leya-kola, Gotena tai-lene okopii okonena paleya lo andalamane.*

22-23 Juta yame wandakali tupamanenanima languato, Jisasa bala Mesayaoko ateya lo nanima andawa loyale, atikenga tawe metekolo piape mindi piyapalalaini. Wuane leyai-kola, nanimato

utupane lamawuato, Jisasato wandakalitupa moyoyale, ita malamanda okonapeyo yuka atane ateane okomane balatane Mesaya oko ateya lo nanima andawaleane lalamane. Nanimato wuane leyama-kola, utupane-mane Mesaya oko katuloita malamanda okona oma napulu-peyanembo toto, nanimana pii okone ale wato,nanima towa embo alaini. Akali wai-enetupamane pii leyai-kola, wandakali yamewaka tupamaneutupanena pii ale amakalenembo talaini. Kataisato wandakali molo-peke loyale, ita malamanda okona peyoyuka atane ateane leyama-kola, wandakaliutupane-mane pii okone ale wato, nanimakee-ene gulo atoto, wuane leyai lalaini.*

24-25 Utupane-mane wuane lalainitekeko, nanima kee ene gulo atoto, Gotenapii okone lalamane mana okonemanewandakali pitakana nembo-tene tupasia minuto, wai-ene wetete ateyama.Wandakali minditupa-mane Gotena piiokone tai-lene ya lalaini tekeko, Gotena piitai-lene okonemane wandakali pitakanatai-lene tupa siaminuto, tai-lenewete eya.Wuaneko, Goteto Juta yame wandakaliminditupapi, yame waka wandakaliminditupapi, utupane ee lo mialane.Uupane-mane andeyai-kola, KataisatoGotena tai-lene okomanewandakali molo-peke loto, Gote bala wai-ene wetete ateyalo andawa lalane.*

26-28 Anu peakale nambato wuaneleyope. Amene imalini yame, wambaGoteto yakama balana yame atalapaleloto, ee lo mea-angi, yakama tanewandakali anu-pene atemape nembo tolo-peke lalapape. Okone angi, wandakali-mane andeai-kola, Kotini tane Kitisenewandakali yakamana kambua wai-ene atanapeaini lo nembo teaini. Utupane-manewuane nembo teaini tekeko, nembo-tenekambua yene wandakali tupa yala yakalenembo toto, Goteto nembo-tene kambuanayene wandakali yakama balana yameateakale ee lo mea okoni. Wuane pua teke,wamba yakamana kambua-mane katulomangene andane tupa napeaini tekeko,mangene andane piyaini wandakali tupayala yakale nembo toto, Goteto mangeneandane na-piyaini wandakali tupa balanayame atalapale loto, ee lo mea okoni.Wamba wandakali-mane andeai-kola,

* 1:18-21: Lom 1:16-17; Ais 19:12; 29:14; 33:18; 44:25; Jop 12:17; Mt 11:25-27 * 1:22-23: Lom 9:32-33; 1Ko 2:14* 1:24-25: Kol 2:1-3; 2Ko 13:1-4

Page 341: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 1:29 338 1 Kotini 2:9-11

Kotini tane Kitisene wandakali yakamanakambua gene nayene atoto, wandakaliwaka tupana napinga wete ateaini okoandoto, yakama anda napi lo ateaini. Andanapi lo ateai-kola, gene yene wandakaliwandakali tupa mee guleakale nembototo, Goteto gene nayene wandakali tupabalana yame ateakale loto, yakama ee lomea okoni.*

29 Wandakali mindikipi mindimaneGotena wenonga, bala tanena gene okolaiyu nalape-pene nembo toto, Gotetowuane peaipia.*

30-31 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, wandakali mindimane mind-ina gene oko laiyu lokale nembo teando,balato Akali Andane okona gene oko laiyulape-pene layene eya. Nanimato balanagene oko laiyu lalapale nembo toto, Gotebala tane angu nanima Jisasa Kataisanayame atalapale nembo toto, ee lo mea-kola, Jisasato nanima kambo molo-pekeloto, tita lea. Tita loto, Gotena wenongabalato nanima mo tika piya wato, nanimaGotena wandakali epene wete tupa gulayayaepia. Balato mangene utupane pitakapeane okomane Gote bala wai-ene weteteatoto, nanima molo-peke leane lo andawaleya.*

21-2Amene imalini yame, namba yakama

ateainga epewa-angi, nambato Gotena piiwamba too pitane ateane tupa yakamalanguato, piape Jisasa Kataisato peanetupa angu yakama langukale nembo tewa.Wuaneko, balato yakama moyoyale, itamalamanda okona peyo yuka atane ateanelo pii langukale nembo tewa. Wuanenembo toto, nambato Gotena pii yakamalanguato, mana andene akali tupamane piilalaini pua nalewa. Jia. 3 Namba yakamatowa atu atema okone angi, nambanga tai-lene mindi naya-kola, namba yuku wato,puti-puti peyo atewa okoni. *

4-5 Mana andene akali tupamane piilalaini pua teke, nambato Gotena piioko yakama langewa-yale, yakamatonamba akali wai-ene ateya nembo teai-yale. Wuane tekeko, yakamato wuanena-piyapale nembo toto, nambato manaandene akali tupamane pii lalaini puanalewa. Jia. Gotena tai-lene okomane

yakamanga piape pula-kola, yakamatobalana pii oko bilipi lalapale nembo toto,nambato balana Sipitisa okona tai-leneoko yakamanga andawa lewa. *

Nanimato Gotena Pii Tupa LalamaneLeane Oko

6Yuuokona akali kawane tupamane yuuokona tawe mana moto, wai-ene ateyaitekeko, utupanena tai-lene oko koyopuyale peya-kola, nanimato utupanenamana tupa wandakali waka tupa lamaina-piyamane. Wuane tekeko, Gotenapii mana kambua andene Kitisene taitupamane nanimana pii ale wato, nanimawai-ene atoto, Gotena pii lalaini ya loandalaini.

7 Wamba wetete Goteto yuu ati-la,okonelapo yakale nalene atea-angi, balawai-ene wetete atoto, nanima balana yuuepene tii-pene okona polane asini epenemindi yata yane tekeko, asini okone too-pene yaepia. Wandakali-mane asini okonenembo natene, tatakewa ateyai-kola, nan-imato Gotena pii oko utupane lamawuato,asini okone utupanenga andawa lalamane.8 Yuu okona akali kawane tupamane asiniokone nembo tapiai-yale, utupane-maneAkali Andane tai-lene wetete oko itamalamanda okona peyo ome nalapiai-yaletekeko, utupanena mindikipi mindimaneasini okone nembo nateainipia.

9-11 Anu peakale nambato wuaneleyope. Wandakali mindikipi mindimaneyangone mindina nembo-tene oko andana-piyaini. Jia. Bala tanena tandini inianda-pangosa atalane okomane angubalana nembo-tene oko andalane. Wuanepua teke, wandakali mindikipi mindimaneGotena nembo-tene oko anda na-piyaini.Jia. Gotena Oli Sipitisa okomane anguandalane. Balato Gotena nembo-tene too-pene wetete tupa andoto, balana nembo-tene waka tupa pitaka andalane teke.Gotena nembo-tene too-pene utupanenembo toto, Gotena pii pepa pelene eyamindimane wua leya: Wamba Goteto balaepelewa yamapane yo atalaini wandakalitupa moyoyale, mangene minditupapukale nembo toto, makande peanetekeko, okone angi wandakali mindikipimindimane balana pii ale nayainipia.Mangene utupane lee-mane anda napeneato, mini-mane nembo nateaini layene

* 1:26-28: Mt 11:25-27; Jem 2:5-6 * 1:29: Ep 2:8-10 * 1:30-31: Jet 9:24; 23:5-6 * 2:3: Ap 18:9-10; 2Ko10:1-2 * 2:4-5: 1Tes 1:4-5

Page 342: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 2:12 339 1 Kotini 3:10-11eya. Goteto mangene pukale nemboteane utupane wamba too pitane yanetekeko, matili Gotena Oli Sipitisa okomaneutupane nanimanga lapana yane. *

12 Nanimato Sipitisa mindi mema okoyuu okona tawe mindi mia napema. Jia.Goteto nanimamoyoyale mangene piyanetupa pitaka nanimato andalapale nembototo, balato balana Oli Sipitisa oko nanimageane. 13 Gea-kola, nanimato wandakaliwaka tupa lamawuato, Goteto nanimamoyoyale mangene utupane piyane lala-mane. Mana andene akali mindimane piiutupane nanima langi napeai. Jia. GotenaOli Sipitisa okomane nanimamana langea-kola, nanimato balana pii utupane Oli Sipi-tisa atene wandakali tupa lamawuato, piiutupanena tene tupa lamai-yamane.

14 Oli Sipitisa atene wandakali tupa-mane angu katulo pii utupane yapa lotale puato, epene wete ya lo nembo ta-laini. Wuaneko, Oli Sipitisa ata napenewandakali tupamane pii utupanena tenetupa katulo nembo natene ato, kee watoleyai nembo toto, Gotena pii nanimatolalamane tupa ale wato teke, wandakaliutupane-mane bilipi na-lalaini.

15-16 Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, apito Akali Andaneokona nembo-tene oko andoto, bala manalamalu-peyape layene eya. Wandakalimindikipi mindimane katulo bala manalamai napulu-peya tekeko, Oli Sipitisaokomane nanima mana languato,Kataisana nembo-tene oko nanimangalo pana eya-kola, nanimato andalamane.Wuaneko, Oli Sipitisa atene wandakalinanimato katulo pitaka taka yapa lo talepiyamane tekeko, Oli Sipitisa ata napenewandakali mindikipi mindimane katulonanima yapa lo tale napiyane. *

3Gotena Piape Akali Ateyapa Leane Oko

1 Amene imalini ima, wamba yakam-ato Oli Sipitisa oko wayumane mina watonapene, yakamana nembo-tene wambaneoko wato minu ateai-kola, nambato OliSipitisa atene wandakali tupanga Gotenapii oko lamai-yawane pua yakama langinapewa. Jia. Nambato nembo-tenewambane oko wato minalaini wandakalitupanga Gotena pii oko lamai-yawane pua,

yakama langewa. Okone angi, yakamatoKataisana mana oko kuai lo mia napene,andopane aŋako gulo ateai.

2-4 Yakama andopane aŋako gulo atoto,tomo tai katulo naa napulu-peyai nembototo, nambato tomo tai tupa yakamagii napene, andu ipane gulene pii tupayakama langewa. Wamba nambatowuane pewa tekeko, andipa yakamanaminditupa-mane nanima Polo yameateyama leyai-kola, minditupa-manenanima Apolosa yame ateyama loto,yakama tane mindi apiangu piki pua, piiyanda piyaini. Nambato yakamana manaokone andeyo-kola, yakamato Oli Sipitisaata napene wandakali tupana mana kootupa wato minuto, yakamana nembo-tenewambane oko mee wato minu ateyai loandeyo. Yakamana nembo-tene wambaneokone wato minuto, yakamato Gotena piioko katulo wayumane nembo nateyai-kola, nambato pai pua andu ipane gulenepii tupa yakama langeyo. *

5 Apolosa nalipa akali api ateyapa-kola,yakamato nalipana yame ateyaipe. AkaliAndane okomane piape waka-waka nalipagea-kola, nalipato balana piape okonelapopepa-kola, yakamato bala lo bilipi leaiokoni. * 6Nambato tomo waini yandewa-kola, matili Apolosato ee okonena ipamawua atea. Nalipato piape okonelapoangu pepa-kola, Goteto piape andanewetemindi puato, tomo tupa mo anda yane.7 Wuaneko, tomo waini yandewane akaliokola, ipa mayane akali okola, nalipa genenaeyene. Jia. Tomo andayalane Gote balaangu gene yene.

8-9a Yakama Gotena ee gulo ateyai-kola, Apolosa nalipa piape akali yangoneatoto, balana eenga piape pua ateyapa.Wuaneko, ee yandewane akali namba-la,ipa mawua ateane akali bala-la, nalipatonembo mindiki palu atoto, balana piapeokonelapo pepa. Gote bala tane nalipanapiape yapa lo tale puato, nalipa mindiki-mindiki lo yole gulupeya. *

Mindimane Gotena Anda Minu KoyolaneLeane Oko

9b Yakama Gotena anda gulo ateyai.10-11 Goteto Jisasa Kataisa bala anda oko-nena pingina ateakale lea-kola, wandakalimindikipi mindimane Gotena anda okone

* 2:9-11: Ais 64:4 * 2:15-16: Ais 40:13 * 3:2-4: Ip 5:12-13; 1Pi 2:1-3; 1Ko 1:10-12 * 3:5: Ap 18:4,11* 3:8-9a: Mt 13:3-9; Ep 2:20-22

Page 343: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 3:12-15 340 1 Kotini 4:3-4puyale, anda pingina waka mindi katulopeyo ate laa napulu-peya. Jia. Gotetonamba ondo wato moya-kola, namba bal-ana anda pulane mana kambua andeneakali mindi gulo atoto, balana piape pu-ato, nambato Kataisa bala Gotena andapingina oko gulo ateakale loto, peyataewa. Nambato bala peyata ewa-kola,piape akali waka minditupa-mane ping-ina okona tokonga Gotena anda okonepua ateyai tekeko, akali utupane-manemindiki-mindiki lo anda okone anu puapeyope lo wayumane nembo toto, pipe-pene. *

12-15 Anu peakale nambato wuaneleyope. Goteto wandakali pitaka yapalo tale pula oto oko ita kaiya-penemindi gulo, wandakali mindiki-mindikilo makande puato, piape okopene peainiya lo mo pana olopeya. Gotena piapeakali mindimane golopi, silipapi, anaepene wetete tupapi, utupane moto,Gotena anda oko peaindo, ita kaiya-peneokonemane akali okonena piape makandepula-angi, anda okone taa napulu-peya.Taa napula-kola, akali okonemane piapekuai lo peane oko panakame yola-kola,balato yole epene mindi molopeya.Gotena piape akali mindimane itapi,yangipi, kambepi, utupane moto, Gotenaanda peando, ita kaiya-pene okonemanebalana piape makande pula-angi, andaokone tola-kola, akali okonemane piapekopeta peane lo panakame yola-kola,balato yole epene mindi mia napulu-peya.Goteto bala molo-peke lolopeya tekeko,anda mindi too atola-kola, mindimanebala taputi pua mialane wuane puateke, Goteto bala taputi pua mola-kolapulupeya. *

16 Gotena Oli Sipitisa oko yakamanatombenenga ateya-kola, yakama pitakamina mindiki loto, Gote atalane andaepene wetete gulo ateyai oko yakamatonembo nateyaipe. * 17 Kitisene yamemindiki ateyai wandakali yakama balanaanda epene wetete gulo ateyai-kola, wan-dakali mindimane yakama mo toko layawato, balana anda okone minu koyando,Goteto wandakali okone minu koyolo-peya.

18-20 Goteto wuane pulupeya nembototo, balana pii pepa pelene eya mindi-

mane wua leya: Wandakali mindi balatanewai-ene ateyo nembo toto, wandakaliwaka tupa minakasa oyale, mangenemindi peya-kola, Goteto mangene okonenongo mindi gulaya eya-kola, wandakaliokone bala tane nongo okonena lialanelayene eya. Dee, Gotena pii pepa peleneeya waka mindimane loto, Goteto andeya-kola, wandakali mindimane bala tanewai-ene ateyo nembo toto, mangeneminditupa pukale nembo talane tupadini epene mindi lia napulu-peyai loandalane layene eya. Wuaneko, yuuokona wandakali tupamane wai-eneateyai nembo toto, mangene mindipiyaini tekeko, Goteto utupane kee-eneatoto, mangene okone peyai nembotalane lo andeyama. Tene okonena,wandakali mindikipi mindimane balatane wai-ene ateyo nembo toto, bala taneminakasa aa nape-pene. Jia. Wandakalimindimane bala tane wandakali wakatupana wengonga wai-ene ateyo nemboteando, wandakali okone bala Gotenawenonga wai-ene atokale nembo toto,wandakali waka tupana wenonga kuateminene gulo atape-pene. *

21-23 Yakama Gotena wandakali ateyai-kola, minditaka eya tupa pitaka yakamanaeya. Yakama saka ateyai okopi, yakamaomolo-peyai okopi, minditaka andipa eyatupapi, minditaka matili yolopeya tu-papi, yuu ati-la okone-lapopi, utupanepitaka yakamana eya. Apolosa, Pita, nan-ima pitaka yakamana piape akali ateyamatekeko, Kitisene wandakali yakama pitakaKataisana yame oko ateyai. Kataisa balaGotena ateya. Tene okonena, wandakalimindikipi mindimane akali mindina geneoko laiyu nalape-pene. Jia.

4Kataisana Piape Akali Tupa Koo Ya Lo-

laini Leane Oko1Wandakali-mane nanima aposolo akali

tupa nembo toto, nanima Kataisana piapeakali tupa atoto, balana pii too-pene tupaando ata maiyamane nembo tape-pene.2 Piape ando ata-maiyaini akali tupamanepiape anduane okona pii ale wato, balatolola pua, piape pua atape-pene. *

3-4 Yakamato nambana piape okoyapa lo tale peaindopi, wandakali waka

* 3:10-11: Ais 28:16; 1Pi 2:4-6 * 3:12-15: 1Ko 4:5 * 3:16: 1Ko 6:19-20; 2Ko 6:14-16 * 3:18-20: Jop 5:13;Sam 94:11 * 4:2: Lk 12:42

Page 344: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 4:5 341 1 Kotini 4:14-15minditupa-mane nambana piape oko yapalo tale peaindopi, okone angini mindi jia.Koo tene mindi nambanga naeya nemboteyo tekeko, nambato wuane nembo teyookomane koo tenemindi nambanga naeyalo andawa naleya. Tene okonena, nambatane nambana piape oko yapa lo tale na-piyawane. Jia. Akali Andane okomanenambana piape oko yapa lo tale piyane.

5 Andipa wandakali-mane mana koominditupa minu ateyai-kola, mana kooutupane undupi pango too pitane ateyatekeko, matili Akali Andane oko balaepoto, mana koo utupane tii-pene okonamo pana olopeya. Dee, wandakaliminditupa-mane mana epene tupa mina-makale nembo talaini. Matili AkaliAndane oko bala epoto, utupanenanembo-tene epene utupane mo pana ola-kola, Goteto utupanena gene tupa laiyulolopeya. Tene okonena, Akali Andane okoipu ata naeya-kola, yakamato Kataisanapiape akali mindi yapa lo tale puato, balapiape akali koo ya na-lalapape. Jia. *

Nambana Mana Wato Minalapape LeaneOko

6-7 Amene imalini yame, nimbato wan-dakali waka tupa sia minuto, lipinga weteatele lo apito nimba langeape. Gotetomin-ditaka nimbanga eya tupa pitaka nimbagii napipia-yale, nimbato katulo nimbatanena gene oko laiyu loto, namba taneminditupa mewane lapi-yale tekeko, bal-ato utupane pitaka nimba gea-ko. Anupeakale nimbato nimba tanena gene okolaiyu lalenepe. Wuane pua teke, yakamatoApolosa nalipana mindi anda napi loto,mindokona gene oko laiyu lolaini nemboteyo-ko. Yakamato nalipana mana an-doto, Gotena pii pepa pelene eya tupakuai lo wato minulane mana tupa miala-pale nembo teyo. Wamba nambato wuanenembo toto, yakama moyoyale, nalipatowamakande puato, kokoli pii minditupaloto, pii utupane yakama langiyo. *

8-9 Wandakali-mane nanima aposoloakali tupa peyo ome lamakale nembototo, minu koyo eyai-kola, wandakalipi,enjolepi, utupane-mane andatawaatalaini. Wandakali-mane nanima peyoome lape-pene leai-kola, Goteto nanimawandakali waka tupana napinga wetegulo ateyai lo andawa leane nembo teyo.

Nambato wuane nembo teyo tekeko,Kotini tane Kitisene wandakali yakamatoGotena pii mana kambua wetete mialu,yakama tane katu wete eyama nembotalaini yalua. Nanima yakama towa atuata napema-kola, yakamato nanima siaminuto, wamba ini akali kawane kiŋitupa gulo ateyama nembo talaini yalua.Yakama kiŋi enene tupa gulapiai-yale,nanimapi katulo yakama towa atu kiŋigulaima-yale. Wuaneko, yakama kiŋienene tupa gulapiai-yale, nanima kuai loataima-yale nembo teyo.

10-13 Wamba ato tewa aposolo akalinanimato Kataisana piape pua epokopiki pemane pua teke, andipapi peyamaokonena, nanima tanena anda mindi atanapiyane. Alu mindi ulia ipapi jia eya-kola, atalamane. Alu mindi nanima tonawambane lete-lene tupa piyamane. Alumindi akali-mane nanima minu peyalaini.Ulia kambamakale nembo toto, nanimatanena kii-mane piape taimane piyamane.Kataisana piape puyale, nanimato kenda-pene utupane awua atalamane okoandoto, wandakali-mane nanima kee-eneya lalaini. Wandakali-mane kenda-peneandane tupa nanima geyai-kola, nanimatokenda-pene utupane awua atalamane.Wandakali-mane nanima lamba leyai-kola, nanimato utupane lamawuato,Goteto yakama moyo ateakale lalamane.Wandakali-mane nanima andayo piikoo wete tupa leyai-kola, nanimatopii epene tupa tenga-mane lalamane.Wuane peyama-kola, wandakali-manenanima akali tai nalene ateyai lalaini.Wandakalinawenonga nanima kangalamuyandopi, minditaka koo kunu apeneyandopi, okonetaka gulo ateyama-kola,utupane-mane nanima anda napi lalaini.Mana utupane wamba yane pua teke yamaipapo eya. Wuane tekeko, Kotini taneKitisene wandakali yakama tane manaandene wandakali tai ateyama nemboteyai-kola, wandakali-mane yakamanagene tupa laiyu lalaini. *

14-15 Nambato pepa peleyo utupa-maneyakama mo yala piya oyale pepa nape-leyo. Jia. Wamba ini bulupane nam-bato Kotini tane wandakali yakama JisasaKataisana yame atalapale nembo toto,Gotena pii layene epene oko yakama lan-guato, yakama mandewa-kola, yakama Ki-

* 4:5: 1Ko 3:8-9 * 4:6-7: Lom 12:3-6 * 4:10-13: 2Ko 11:23-27; Ap 18:3; 2Tes 3:6-10; Mt 5:44-45

Page 345: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 4:16 342 1 Kotini 5:7-8tisene guleai. Wuaneko, akali kambuawete (10,000) tausene paiyasa-mane kat-ulo yakama mana languato, Kataisa watominuto, wua piyapape lolopeyai tekeko,namba angu yakamana ayiane gulo ateyo.Tene okonena, nambato yakama nambanaandopane yamapane yene yame ateyainembo toto, yakama koyolaini ando atala-pape lo mana languato, pepa oko peleyo.*

16 Namba yakamana ayiane gulo atoto,yakamato nambana mana tupa wato mi-nalapape lo yakama langeyo nayu leyo.* 17 Yakamato nambana mana utupanewato minalapale nembo toto, nambatoTimoti bala yakama ateyainga epeakalelewa. Bala nambana iwanane yamapaneyene atoto, Akali Andane okona piape okokuai lo piyane. Namba Jisasa Kataisanapiape akali atoto, yuu kambuanga poto,Kitisenena mana tupa Gotena wandakalipitaka lamai-yawane. Timoti bala yakamaateyainga epola-angi, balato yakamananembo-tene tupa mina ika laya wato,mana utupane dee lapone teke yakamalangulu-peya. * 18 Nambato yakama an-dolo naepolo-peya nembo toto, yakamanaminditupa-mane yakama tane gene yeneateyama nayuto, luawa ata apiane tenemoateyai.

19-20Yakamatowuane pua ateyai tekeko,Akali Andane okomane namba yakamaateyainga epola nembo teando, nambawamba ini kapoyale epokale. Goteto wan-dakali tupa ando atoto,meepii-mane anguando ata napiyane. Jia. Balato bal-ana tai-lene okomane towa utupane andoatalane. Wuaneko, namba epolowa-angi,luawa ateyai wandakali tupana pii anguale naene, utupanenga tai-lene anu-penemindi eyape lo andokale. * 21 Tene oko-nena, nambato anu pipi lakae lo yakamatonembo teyaipe. Nambato kelewa kandamindi awua epoto, yakama taimane motika pipi lakae lo nembo teyaipe. Pee,nambato yakama epelewa yamapane yoto,tambo lo yakama mo tika pipi lakae lonembo teyaipe.

5Akali Koo Wete Oko Peyo Wata-Alapape

Leane Oko

1 Nambato ale ewa-kola, wandakali-mane Kotini tano okona tane Kitiseneakali yakamana mindimane bala ayianeokona wetene lapone oko towa pamukupua peteyapi ale ewa. Aitene wandakalitupamane mana koo wete okonepenemina na-piyaini. *

2-5 Enene, namba yakama towa atu atanapeyama tekeko, namba yuu tepandawaka mindina atoto, akali okonena manakoo okone yapa lo tale puato, bala yuukoo okona pupe-pene ateya leyo. Wuanepulane nembo toto, matili Akali Andaneokomane wandakali pitaka yapa lo talepulu epola-angi, balato akali okonenatandini oko molo-peke leakale nemboteyo. Wuaneko, andipa Sataneto akaliokonena umbaini oko minu koyola-kola, akali okonemane yamapane pekeloto, mana koo okone konda yakaleleyo. Balato wuane peakale nembo toto,yakama amunguli pulai-angi, nambanatandini oko yakama towa atu atolo-peyama. Okone angi, nanimana AkaliAndane Jisasana tai-lene oko yakamangayolopeya-ko. Yakamato Akali AndaneJisasa okona gene oko loto, akali okonebala Satanena kininga yata ape-pene.Andipa balato mana koo wete okoneminu ateya nembo toto, yakamato minikenda wato, bala peyo watape-penetekeko, bala yakama towa atu ateyai-kola teke, yakamato wandakali waka tupasia minuto, Kitisene epene wete eyamanembo toto, yakama tanena gene tupalaiyu lalaini okonde. *

6Yakama tanena gene tupa laiyu lalainimana okonemana epenemindi jia. Palawayangalaini pauta aŋako minditupa palawakambuanga tepa eyama-kola, palawa utu-pane pitaka anda yalane oko yakamatonembonateyaipe. Wuanepua teke, andipamana koo wete minu ateya akali mindikiokone bala yakama towa atu ateyai-ko.Kitisene wandakali yakamana kambua-mane balana mana koo okone wato min-ulaini. Tika ando atalapape. *

7-8 Juta yame wandakali tupamanePasopa tomo tupa namakale nembo toto,palawa yangalaini pauta wamba tawe tupapitaka apoto, palwawa yangalaini pautanapalene betesa neaini. Goteto Kataisabala nanimana Pasopa sipisipi andopane

* 4:14-15: Ga 4:19-20 * 4:16: Pl 3:17-19 * 4:17: Ap 19:21-22 * 4:19-20: 1Ko 2:4-5 * 5:1: Pit 18:7-8;Lo 22:30 * 5:2-5: Kol 2:4-5; 1Ti 1:18-20 * 5:6: Ga 5:9

Page 346: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 5:9 343 1 Kotini 6:7oko ateakale loto, bala opa maiya-kola, akali minditupa-mane bala peyoome leainipia. Bala omeane okomaneyakamana koo tupa apea-kola, yakamapalawa yangalaini pauta wamba tawenapalene gulo ateyai. Wuaneko, nanimatowandakali waka tupa minu koyamakalenembo natene, palawa yangalaini pautagulene mana koo tupa pitaka apoto, piienene oko loto, mana epene tika-penetupa wato minu atamakale. Yakamatopalawa yangalaini pauta napalene betesawenene gulo atamakale nembo toto,palawa yangalaini pauta wamba tawepalene mana koo wete mindi minu ateyaakali okone bala yakama towa atu atanapeakale loto, peyo wata alapape. *

9 Wamba nambato yakamana pepamindi peyo epe loto, pamuku piyainiwandakali tupa towa atu ata na-piyapapelewa okoni. 10 Nambato wuane lewatekeko, aitene wandakali kambua-manepamukupiyaini. Kambua-maneminditakakambua miaima lakae lo nembo talaini.Kambua-mane minditaka pake mialaini.Kambua-mane owato gote tupa lotu lalainiteke. Yakamato aitene wandakali utupanepitaka peya wanju atamakale nembotapia-yale, yakama yuunga yuu oko tepaalu, wakamindisa pupe-pene gulapia-yale.

11-13 Aitene wandakali utupane yapa lotale pulane piape oko nambana piapemindi jia. Gote bala tane utupane yapalo tale pulupeya tekeko, balana pii pepapelene eya mindimane loto, koo pua ata-lane Kitisene wandakali yangone mindiyakama towa atu atolane. Yakamato balapeyo wata alapape layene eya. Gotenapii okonemane wuane leya-kola, Kitisenewandakali yakamato yakamana Kitiseneyangone tupana mana tupa yapa lo talepua atape-pene nembo teyama. Wuanenembo toto, wamba nambato yakamanapepa mindi peyoto, Kitisene yangonemindimane pamuku piyane yandopi, min-ditaka kambua miawua lakae lo nembo ta-lane yandopi, owato gotemindi lotu lalaneyandopi, lamba lalane yandopi, sipakilalane yandopi, minditaka pake mialaneyandopi, bala yakama towa atu ateakale loando konda na-piyapape. Dee, yakamatoKitisene yangone okonepene mindi towaatu ulia naa na-piyapape lewa okoni. *

6Kitisene Yangone Tupa Kosimi Na-

lalapape Leane Oko1-2 Matili yuu oko koyo pula-angi,

Gotena wandakali yakamato bala lo bilipina-lalaini wandakali tupa pitaka yapalo tale pulupeyai oko yakamato nembonateyaipe. Yakamato wuane pulupeyaiokonena, andipapi yakamato Kitisenewandakali yangone tupana kote aŋakotupa katulo lo tika pipe-pene. Wuanetekeko, Kitisene wandakali yakamanaminditupa-mane Kitisene wandakaliyangone minditupa kosimi lamakalenembo toto, aitene akali tupamaneyakamana kote okone lo tika peakalelalaini. Yakamato wuane piyaini okonena,yakamato yala ape-pene. YakamatoKitisene wandakali yangone minditupakosimi lamakale nembo teaindo, Kitiseneakali mindimane yakamana kote okone lotika pip-pene. *

3Matili yuu oko koyo pula-angi, Gotenawandakali nanimato enjole tupa yapa lotale pulu-peyama oko yakamato nembonateyaipe. Matili nanimato katulo wuanepulu-peyama pua, andipapi nanimato Ki-tisene wandakali yangone tupana pii alewato, pii yanda pulaini tupa katulo lo tikapulu-peyama teke. 4 Wuaneko, Kitisenewandakali yakamanga kote okonepenetupa yando, anu peakale yakamato sosaokona ata na-piyaini aitene wandakali tu-pamane yakamana kote okonepene tupa lotika peakale lalainipe.

5-6 Yakamato wuane piyaini okonena,yakama yala alapale nembo toto, nambatopii utupa pepa peleyo. Kitisene wan-dakali yakamato Kitisene wandakali yan-gone tupa kosimi lamakale nembo toto,Kataisa lo bilipi na-lalaini akali tupamaneyakamana kote tupa ale yakale lalaini. Ki-tisene utupanena kote lo tika pulanemanaandene Kitisene akali mindikipi mindi atanapeya-kola, yakamato wuane piyainipe.

7 Kitisene wandakali yakama tane teke-teke mindi akali kosimi laka pua ateyaimana okonemane Kataisana mana epeneoko awua tepa alu, yuunga peakoto ateyailo andawa leya. Kitisene wandakaliyangone mindimane yakama minakasawato, yakamana minditaka mee wetemeando, anu peakale yakamato bala

* 5:7-8: Ais 53:7; 1Pi 1:19; Lo 16:3 * 5:11-13: 2Tes 3:6-10; Tai 3:10-11; Lo 13:5; 17:7 * 6:1-2: Lap 3:21

Page 347: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 6:8 344 1 Kotini 7:1kosimi lalainipe. Balato mee wuanepeakale lo yakamato ando konda ape-pene. 8 Yakamato Kitisene mana epeneokone wato minape-pene tekeko, yakamatane Kitisene wandakali yangone tupaminakasa wato, utupanena minditaka eyatupa mee wete mialaini.

9-11Yakamatomana koo tupawatominuateaindo, matili yakama katulo Gotenayuu epene okona napolo-peyama nembototo teke, yakamato mana koo okone watominu ateyaipe. Wandakali-mane pamukupua ateaindopi, owato gote mindi lotuleaindopi, akali yangone towa mana yala-pene tupa mineaindopi, pake neaindopi,minditaka kambua miama lakae lo nemboteaindopi, bia ipa tai no sipaki leaindopi,lamba leaindopi, makonga ene ateain-dopi, Goteto wandakali utupane moyoando ata napulu-peya. Wamba yakamanaminditupa-mane mana koo okonepenetupawatominu ateaini tekeko, yakama ipameai-angi, Akali Andane Jisasa Kataisanagene oko yakamanga ya-kola, Goteto yaka-mana koo utupane apia-gea okoni. Wuanepea-kola, Oli Sipitisa okomane yakamananimana Gote okona wandakali epenetika-pene tupa gulaya yane-ko. Yakamatane minakasa wato, mana koo utupanewato minulu-peke lolomane. Tika andoatalapape. *

Yakamana Umbaini Tupa Oli SipitisaOkona Anda Ateyai Leane Oko

12 Nambato mangene pulane tupapitaka katulo piwa-yale tekeko, mangeneutupanena minditupa-mane wandakalimoya na-piyaini nembo toto, mangeneutupanena mindikipi mindimane nambabosa lo ando ateakale lo nambato andokonda napulu-peyo. * 13-14 Tomowandakali-mane nalaini tupa utupanenatombene okona poto paleakale nembototo, Goteto tomo utupane yakale lalu,wandakali tupana tombene tupa waapeane tekeko, matili balato tomo tupapi,wandakali tupapi, lapotaka koyo piyaolopeya. Okone enene tekeko, GotetoAkali Andane oko malinga ika laya yanewuane pua teke balana tai-lene okomanenanima malinga ika laya olopeya. Balatonanimana umbaini tupa waa peane angi,pamuku pua atalapale nembo natea.

Jia. Nanima Akali Andane okona yameatalapale nembo toto, balato nanimanaumbaini tupa waa peane. *

15-17Wandakali mindi bala Akali Andaneoko towa mina mindiki leando, Oli Sipitisaoko balanga epo tumbi lola-kola, balanatandini oko Akali Andane oko towa minamindiki lene atolopeya. Wuane tekeko,Gotena pii pepa pelene eya mindimanenanima languato, wanda, akali-la, liyambamina mindiki lolapi-angi, liyamba um-baini mindiki gulo pitulu-peyapi layeneeya. Wuaneko, akali mindimane pa-muku wanda mindi towa mina mindikileya-angi, okonelapo liyamba umbainimindiki gulaya alane okoyakamatonembonateyaipe. Kitisene wandakali yakamanaumbaini tupa Kataisana kinipi, kenepi,okonetaka tupa gulo ateyai oko yakam-ato nembo nateyaipe. Yakama Kataisanakinipi, kenepi, okonetaka tupa gulo atoto,pamuku wanda mindina umbaini towamina mindiki leaindo, yakamana manaokone katu lolo-peyape. Jia wete. *

18Wandakali-manemana koowaka tupaminalaini tupamane yakamana umbainitakita okona mangene minditupa pu-ato, mana koo utupane pitaka minalainitekeko, wandakali-mane pamuku peaindo,utupane-mane yakama tanena umbainitupa minu koyalaini. Tene okonena,mindimane pamuku pipakale loto, nimbaminu makande peando, nimbato bala ma-sia maiyu pupe.

19-20 Goteto yole andane wete mindi-mane nimba kambo molo-peke lea-kola,nimbana umbaini oko nimba tanena jia.Goteto balana Oli Sipitisa oko nimba gea-kola, nimbana umbaini oko Oli Sipitisaokona anda ateya. Yakamato wuanenembo nateyaipe. Wuane nembo toto,nimbato mangene mindi pule-angi, nim-banaumbaini-maneGotena gene oko laiyulo atape. *

7Akali-maneWanda Kee Lalaini Mana Oko

1 Wamba yakamato nambana pepamindi peyo epe loto, pii minditupa nambatipa peai okonena, andipa nambatoyakamana pii utupane yano peleyo.Enene, akali mindimane wanda kee

* 6:9-11: Ga 5:19-21; Ep 5:3-5; Lap 22:15; Tai 3:3-7 * 6:12: 1Ko 10:23-26 * 6:13-14: 1Tes 4:3-5; Lom 8:11; 1Ko15:20; 2Ko 4:13-15 * 6:15-17: Ep 5:28-30; Mt 19:5; Jo 17:21-23; Lom 8:9-11 * 6:19-20: 1Ko 7:20-23; 1Pi 1:18-19

Page 348: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 7:2 345 1 Kotini 7:15-16nalene, bala angu ateando, mana okoneepene. 2 Mana okone epene tekeko,wandakali kambua-mane pamuku piyaini.Tene okonena, akali mindiki-mindiki lowanda kee lalu, wanda mindiki-mindiki loakali mindi pulu, pipe-pene.

3-4 Wanda mindimane bala tanenaumbaini oko bosa lo ando piti napipe-pene. Jia. Bala akalini okomane balawetene okona umbaini oko bosa lo andoatape-peneko. Akalini mindimane balanawetene oko towa mangene mindi pipakalenembo tola-angi, balana wetene okomanemangene okone pipe-pene. Wuanepua teke, akali mindimane bala tanenaumbaini oko bosa lo ando ata napipe-pene. Jia. Bala wetene okomane balaakalini okona umbaini oko bosa lo andopitipe-peneko. Wetenemindimane balanaakalini oko towa mangene mindi pipakalenembo tola-angi, balana akalini okomanemangene okone pipe-pene.

5 Wetene akalini-la, lapotaka-manepii mindi lo yake puato, nalipato potekambua lo atapakale nembo toto, otomindilapo mina mindiki nalene kondalu,matili pai pua mina mindiki lapakaleleapindo, okone katu. Wuane tekeko, otokambua okonelapo-mane mina mindikinalene, liyamba tane wayumane bosa loando ata napeapindo, Sataneto okonelapominu mandeke pula-kola, okonelapo-mane wandakali waka tupa towa pamukupulapele. Tene okonena, liyambatomindoko masia mawuato, liyambanaumbaini mawua yaa-yaa na-piyapape.

6 Nambato loo minditupa yakamangayata wato, yakamato utupane wato minuatalapape lo pii tai mindi leyo nayu na-leyo. Jia. Nambato asini epene tupayakama andawa loto, yakamato nambanapii utupa wato minu ateaindo, okone katuolopeya leyo. 7 Namba wanda kee na-lene, mee ateyo wuane pua teke, wan-dakali pitaka mee yakama tane angu at-apiai lakae lo nembo teyo tekeko, Gotetowandakali mindiki-mindiki lomana epenewaka-waka tupa maiyane. Akali mindi-mane bala wetene towa atu pitulanemanaepene oko moto, mana okone wato minuatalane. Akali waka mindimane wandakee nalene, mee atolane mana epene okomoto, mana okone wato minalane.

8 Andipa nambato wandakali kinambu-lipi, wanda yalopi, utupane yakama an-dayo pii mindi leyo. Namba wanda kee na-lene, mee ateyo wuane pua teke, utupane-mane mee ateaindo, mana okonemaneutupane moyolo-peya. 9 Utupane-manekatulo mee ateaindo, mana okone epenetekeko, utupane-mane iya wato, yakamatane wayumane ando ata napeaindo, pa-muku pulu-peyaiko. Akali-mane wandakee lalu, wanda-mane akali pulu pipe-pene. *

10-11 Akali mindimane wanda mindi keelalu, balana wetene okone peakale peyowata napipe-pene. Jia. Wanda mindimaneakali mindi pulu, balana akalini okonetepa alu napupe-pene. Bala tuu puato,balana akalini tepa alu peando, bala akaliwaka mindi puu napene, mee pitipe-pene.Balato mee piti napukale nembo teando,balana akalini oko towa pii lo tika puato,bala towa pitulu-peke lape-pene. Nambatane mana okone yata naeyo. Jia. AkaliAndane okomanemana okonewamba yatayane. *

12-14 Andipa nambato wandakali wakatupa mana lamauwayale, pii mindi takopua leyo. Akali Andane okomane pii okonewamba nalea. Jia. Namba tane pii okoleyo. Kitisene wanda mindina akaliniokomane Kataisa lo bilipi naleando,wanda okonemane balana akalini okoneGotena yame guleakale lalane. Wuanepua teke, Kitisene akali mindina weteneokomane Kataisa lo bilipi naleando, akaliokonemane balana wetene okone Gotenayame guleakale lalane. Wuane napipia-yale, Gotena wenonga okone-laponaandopane tupa kalato atene atapiai-yaletekeko, andipa Gotena wenonga okone-lapona andopane utupane balana yameateyai. Wuaneko, Kataisa lo bilipi naleneakali mindi balana Kitisene wetene okotowa atu pitukale nembo teando, wandaokonemane akali okone tepa nayakale.Wuane pua teke, Kataisa lo bilipi nalenewanda mindi balana Kitisene akalinitowa atu pitukale nembo teando, akaliokonemane balana wetene okone puunalape-pene. Jia.

15-16 Wuane tekeko, wetene akalini-la liyambato pii yanda pua ata napene,tambo lo atalapale nembo toto, Gotetoliyamba ee lo meane. Kitisene wanda

* 7:9: 1Ti 5:14-15 * 7:10-11: Mt 5:32; 19:9

Page 349: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 7:17-19 346 1 Kotini 7:29-34nimbana aitene akalini okone bala nimbatowa atu peteando, balapi Kitisene mindiguleakale lo nimbato katulo bala moyolo-peyo nembo natele. Tene okonena, nim-bana akalini okomane nimba tepa wakalenembo teando, nimba anana pitula. Nim-bana akalini okone bala peakale lo andokondape-pene. Wuane pua teke, Ki-tisene akali nimbana aitene wanda okonenimba towa peteando, balapi Kitiseneguleakale lo nimbato katulo bala moyolo-peyo nembo natele. Tene okonena, nim-bana wetene okomane nimba tepa wakalenembo teando, nimba anana atola. Balapeakale lo ando kondape-pene. *

Goteto Leane Pua Atalapape Leane Oko17-19 Nanimato Gotena loo tupa wato

minalamane mana okone mana anginimindi tekeko, akali mindina yala-peneumbaini katiyaini mana oko angini mindijia-ko. Wamba Goteto akali mindi eelo mea-angi, akali okonena yala-peneumbaini kati napene ateae yando, katinapene ateakale lo ando kondape-pene.Dee, akali mindina yala-pene umbainikati na-piyaini mana oko angini mindijia teke. Wuaneko, Goteto akali mindiee lo mea-angi, balana yala-pene um-baini wamba ini katene ateae yando,katene ateakale lo ando kondape-pene.Wuane pua teke, wamba Goteto wan-dakali mindiki-mindiki lo ee lo mea-angi,wandakali-mane mana okonepene minuateaini oko andipapi minu teke atape-pene. Nambato mana okone sosa waka-waka ateyai tupa pitakana yata alawane. *

20-23 Wamba Goteto wandakali mindiee lo mea-angi, wandakali okonemaneyole mia napene, katapusa atene guloatoto, wandakali waka mindina piapepua atea yando, andipapi balato meewuane pua atape-pene. Wuane pua teke,wamba Goteto wandakali waka tupa ee lomea okone angi, utupane pitaka mindiki-mindiki lo mangene epene minditupa puaateai. Andipapi utupane-mane mangeneutupane pua atape-pene. Wuane tekeko,Kataisato yakama yole andanemindimanekambo molo-peke leane okonena, yakamawandakali waka mindina pangosa weteteatoto, balana pii angu wato mina napipe-pene. Jia. Yakama Kataisana pangosawetete atoto, balana pii wato minuto,

balana piape pua atape-pene. Kataisanapangosa wetete atoto, yakama yole mianapene, wandakali waka mindina piapepua ateyai-kola teke, Akali Andane okonawenonga yakama tinga lo mene guloateyai-ko. Yakama yole mia napene, wan-dakali waka mindina katapusa piape puaatolai-kola, balato yakama tinga lolopeyayando, yakama tinga lo mene atape-pene.Wuane tekeko, yakama tinga lo meneatolane asini mindi nayando, yole mianapene atoto teke, yakama mini kendanaene, mee wandakali waka okonena pi-ape tupa pua atalapape. *

24 Amene imalini yame, Goteto nanimaee lo mea-angi, nanima mindiki-mindikilo mangene epene minditupa pua atema.Andipapi, nanima Gote towa atu atoto,mangene utupane pua atamakale.

25-28 Andipa ateyama oko angi, kenda-pene andane minditupa ika leya okonena,wanda akali ima andipa ateyai wuanepua teke mee ateaindo, nambato okonekuai lolopeya nembo teyo-ko. Nimbawetene petene ateendo, nimbato balapeyo watoyale, asini mindi aiya napipe.Nimba wetene napetene ateendo, nim-bato wanda mindi kee lokale lo asinimindi aiya napipe. Jia. Nambato wuaneleyo tekeko, nimbato wanda mindi keeleendo, okone mana koo mindi jia. Wanamapokae mindi akali peando, okone manakoo mindi jia tekeko, wanda mindi akalipeya-kola, kenda-pene kambua okone-laponga epalane. Kenda-pene utupaneyakamangana-epeakale nembo toto, nam-bato pii utupa yakama langeyo. AkaliAndane okomane wana mapokaepi, iwanapatanepi, utupane andayo pii oko nambalangi napea tekeko, balato namba ondowamoyoto, namba enene pii lalawane akalimindi gulaya yane. Tene okonena, nambatane nembo teyo pua, pii oko yakamalangeyo.

29-34 Wana mapokae tupapi, akalini atanapene wanda waka tupapi, utupane-mane utupanena umbainipi, tandinipi,okonelapo lapotaka Gotena yakale nembototo, Akali Andane okona piape nembotatawa pitiyaini. Akalini atene wanda tu-pamane yakamana akalini tupa mo epelepiya amakale nembo tatawa pituto, yuuokona mangene pulane tupa pimakalenembo talaini. Wuane pua teke, wanda

* 7:15-16: Lom 14:19; 1Pi 3:1-6 * 7:17-19: Lom 2:25; Ga 5:2-6; 6:14-15 * 7:20-23: Pm 16; 1Pi 2:16

Page 350: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 7:35 347 1 Kotini 8:1-4napetene akali tupamane Akali Andaneoko mo epele piya amakale nembo tatawaatoto, mangene balato epele alane tupapimakale nembo talaini. Akali wandapetene tupamane yakamana wetene tupamo epele piya amakale nembo tatawaatoto, yuu okona mangene pulane tupapimakale nembo talaini. Wuaneko, akaliutupane-mane utupanena wetene tupamo epele piya amape, Akali Andane okomo epele piya amape lo nembo lapopaliyaini. Amene imalini yame, ee anaaŋalapo minditupa pola-kola, yuu andipaeya oko koyo pulupeya. Tene okonena,mana andipawatominalamaneminditupakoyo pima-pima peyai. Yakamato anupimape lo nembo kambua natapiai lakaelo nembo toto, nambato pii oko yakamalangeyo. Andipa ato tewa wanda peteneakali yame yakamato wanda napeteneakali tupana mana oko wato minuto, AkaliAndane okomo epele piya amakale nembotatawa atoto, mangene balato epele alanetupa pua atape-pene. Dee, ai lo ata-laini wandakali tupapi, epelewa atalainiwandakali tupapi, utupane-mane wuaneangu pua ata napipe-pene. Wandakali-mane minditaka kamboto teke, okone-taka nayene gulo atoto, okonetaka utu-panena eya nembo tatawa ata napipe-pene. Wandakali-mane yuu okona min-ditaka moto, piape pua atoto, utupanenapiape okone angini wete mindi eya nembonatape-pene. Jia. Utupane-mane man-gene utupane angu napene, Akali Andaneoko mo epele piya amakale nembo tatawaatoto, mangene balato epele alane tupapua atape-pene. *

35 Yakamato mangene waka tupana-piyapape naleyo tekeko, yakamatomangene waka tupa nembo tatawaateaindo, yakamato Akali Andane okonapiape nembo tatawa ata napulu-peyaileyo. Wuaneko, yakamato mana epenetika-pene tupa wato minuto, ole dindi loAkali Andane okona piape pua atalapalenembo toto, nambato yakama moyoyale,pii utupa yakama langeyo. 36 Akalimindimanewandamindimee baa lo atoto,iya wete wato, bala towa mana koo mindiminuluwane lo yuku wato, wanda okonekee leando, okone mana koo mindi jia.Balato wanda okone kee lauwa lakae lonembo teya pua, kee lape-pene.

37 Balato wuane peakale tekeko, akalimindimane wanda mindi kee na-lokalenembo tatawa atoto, balana nembo-teneoko katulo wayumane bosa lo ando ate-ando, balato wanda mindi kee lolane teneangini mindi ata napeya. Jia. Balatowanda mindi kee na-lokale nembo teyapua wanda okone kee naleaindo, bal-ato mana epene mindi minula-kola pulu-peya. 38 Wuaneko, akali mindimane bal-ana bakale lenewanda oko kee leando, bal-ato mana epene mindi minula-kola pulu-peya. Balato wuane pulupeya tekeko,akali mindimane wanda kee nalene, meeateando, balato mana epene wete mindiminula-kola pulupeya.

39 Wanda mindina akalini oko sakaateya-kola, wanda okone balana wetenepitiyane tekeko, akali okone omeando,wanda okone bala anana pitiyane. Balaakali waka mindi pokale nembo teando,okone katu tekeko, balato Kataisa lo bilipilene akali mindina pupe-pene. * 40 Balaakaliwakamindi peando, bala katulo epeleolopeya tekeko, bala akali waka mindi puunapene, mee peteando, bala katulo epelewete olopeya nembo teyo. Gotena Sipi-tasa oko nambanga ateya-kola, nambatopii utupa yakama langeyo lo nembo teyo.

8Owato Gote Mindi Lo Minjuni Opa

Maiyene Tupa1-4Aitenewandakali-maneminjuni tupa

owato gote mindi lo opa maiyu, matilisalimi leyai-kola, Kitisene wandakali-mane minjuni okone neaindo, manaokone katu lolo-peyape, katu nalolo-peyape lo andipa nambato yakamalangukale. Gote enene mindiki anguateya-kola, yuu okona gote waka eyatupana mindikipi mindi Gote enene mindiata napeya nembo teyama. Wandakaliminditupa-mane yakama tanena geneoko laiyu loto, nanima pitaka-maneokonetaka tupa nembo teyama leyai.Wandakali mindimane okonetaka tupawayumane nembo toto, wuane leando,balato mana minditupa tako pua miape-pene. Wandakalimindi balamana kambuameando, balato wandakali waka tupa siamineyo nembo talane tekeko, wandakali-mane wandakali yangone tupa towaepelewa yamapane yo atalaini mana

* 7:29-34: 1Jo 2:15-17 * 7:39: Lom 7:2-3

Page 351: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 8:5 348 1 Kotini 9:4-7okomane wandakali waka tupa minu tailaya alane. Wandakali mindimane Gotetowa epelewa yamapane yo ateando,Goteto balawayumane andola-kola, balatowuane pulupeya. *

5 Enene, aitene wandakali tupamaneyuu okona eya takapi, ati kenga okonaeya takapi, okonetaka kambua utupanenagote tupa ateyai loto, okonetaka utupa-nena akali andane tupa ateyai lalaini.6Utupane-mane wuane lalaini tekeko, Ki-tisene wandakali nanimato Gotena pii alewato, Ayiane Gote bala angu Gote eneneoko atoto, minditaka eya tupa pitakayakale loto, nanima balanawandakali tupaatalapale lo waa peane nembo teyama.Dee, Jisasa Kataisa bala angu Akali An-dane oko ateya-kola, balana pii okone-mane Goteto pitaka taka yakale loto, nan-ima saka ataya yane nembo teyama. *

7 Nanimato wuane nembo teyamatekeko, Kitisene wandakali minditupa-mane wuane nembo nateyai. Jia. Wambautupane-mane owato gote tupa Goteenene tupa ateyai nembo tama ipulu,andipapi wuane teke nembo teyai. Wuanenembo toto, utupane-maneminjuni owatogote mindi lo opa maiyene tupa neyai-angi, owato gote okone lotu leyamanayuto, Gote enene okona wenonga manakoo mindi mineyama nembo talaini.

8Nanimato owato gote tupa Gote eneneata napeyai nembo toto, minjuni opamaiyene tupa nemando, Goteto nanimayapa lo tale puato, nanimato Kitisenewaka tupa sia mineyai nembo natolo-peya. Jia. Nanimato minjuni okonepenetupa nanene kondemando, balato nanimayapa lo tale puato, nanima Kitisene wakatupana napinga ateyama ya lo nembonatolo-peya teke.

9-11Wuane tekeko, yakamato owato gotetupa Gote enene ata napeyai nembo toto,owato gote mindina lotu andaka poto,minjuni bala lo opa maiyene minditupano peteaindo, Kitisene wandakali yan-gone mindi epoto, nimbana mana okoneandoto, balatopi minjuni okone nokalenembo tolopeya jiape. Kitisene wan-dakali tupamane minjuni okonepene tupananene kondape-pene nembo toto teke,balato minjuni minditupa neando, Gotena

wenonga balato mana koo mindi minula-kola pulupeya. Wuaneko, nimbato min-juni okonepene tupa katulo nolo-peyawanembo toto, nole okonemane bala minukoyole-kola pulupeya. Kataisato nimbanaKitisene amene okone molo-peke loyaleomeane-ko. Nimbato minjuni okonepenetupa katulo nolopeyo nembo toto, noleokonemane bala yuunga peakeakale layaolene. Tika ando atape. *

12 Kitisene wandakali yangoneminditupa-mane kuai lo nembo nateneato, minjuni okonepene tupa naa napipe-pene nembo toto teke, yakamana manaandoto, minjuni okonepene tupa neaindo,yakamato utupane yuunga peakeakalelaya olai okonemane Kataisanga manakoo okone minulai-kola pulupeya. 13 Teneokonena, owato gote mindi lo opamaiyene minjuni tupa nolowa okomanenambana Kitisene wandakali yangonetupamane koo peakale lo mo piya ape-pene guleando, matili-matilipi nambatominjuni tupa dee lapone nanolopeyo. Jia.*

9Gotena Piape Akali Tupamane Yole

Miape-pene Leane Oko1-3 Wandakali minditupa-mane namba

yapa lo tale puato, bala aposolo akalienene mindi ata napeya lalaini. Wuaneleyai-kola, nambato utupanena pii okoneyano peyoto, nambato Akali AndaneJisasa lee-mane andalu, yakamanatombenenga balana piape pimawuaatewa-kola, yakama Kitisene wandakaliguleai lalawane. Yakama Kitisenewandakali ateyai okomane namba aposoloakali enene mindi ateya lo andawa leya-kola, yakamato namba aposolo akali enenemindi ateyo nembo teyai okoni. Nambaaposolo akali mindi atoto, mangenemindi pukale nembo tewando, nambatomangene okone katulo piyawane. *

4-7 Pitapi, aposolo akali waka tupapi,Akali Andane okona amene tupapi,utupane-mane Kitisene wanda kee lalu,utupane towa atu epoko pua atoto, Gotenapiape pua atalaini. Banapasa nalipatowuane teke pipakale nembo tepa-yale,nalipato katulo wuane pepa-yale teke.

* 8:1-4: Ap 15:29; Ga 4:8; 6:2-3; Lo 4:39; 6:4 * 8:6: Ep 4:4-6 * 8:9-11: Lom 14:13-15,20; Ga 5:13-14 * 8:13:Lom 14:21 * 9:1-3: Ap 22:17-18; 26:16; 1Ko 15:8-9; 2Ko 3:2-3

Page 352: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 9:8 349 1 Kotini 9:16-17Dee, akali apito ami piape puato, yolemia napene kondalanepe. Apito ee mindiyoko yandoto, ee okonena tomo mandunanene kondalanepe. Apito bulumakokambua ati puato, utupanena anduipane nanene kondalanepe. Wandakali-mane wuane na-piyaini. Tene okonena,wamba Banapasa nalipato Gotena piapepua atepale okonena, nalipato Kitisenewandakali tupa lamawuato, nalipa tomoipapi nolane tupa nalipana yole gulogiyapape lepa-yale, mana okone katu lea-yale teke. Pee, nalipato angu piape wakamindi tako pua puato, yole moto, nalipanatomo nolane tupa kamboto, nape-penepe.*

8 Nambato wandakali tupana nembo-tene tupa angu wato minuto, piape akalimindimane yole miape-pene leya loyakamato nembo na-talapape. Gotena loopepa pelene eya mindimane wuane tekeleya. 9Wamba Mosesato Gotena loo mindipepa peyoto, yia bulumako mindimanebalana kee-mane witi dini tupa angoandaku pua, nimbana piape pingeando,balato witi dini minditupa nolane nembototo, nimbato balana nee asia oko yakepua tambuya naene kondape layene eyaleaipia. Bulumako tupamane angu piapepuato, yole meakale nembo toto, Gotetowuane leaipiape. Jia. *

10 Balato nanima nembo toto, wuaneleaipia. Ee yandoyale yuu ayalaini wan-dakali tupapi, tomo mandiyaini wan-dakali tupapi, nanima pitaka-mane yolemolopeyama nembo toto, piape pua ata-lapale nayuto, Goteto loo okone yataya-kola, Mosesato pii okone pepa pe-leaipia. * 11 Wuaneko, wamba Sailasanalipato Gotena pii oko yakama languato,nalipa yakamana ee yandalapale akali guloatepa okonena, nalipato tomo mandi-pakale nembo toto, yakamato yole giyapalaipa-yale, okone katu lapia-yale. *

12 Andipa Gotena piape akali wakatupamane yakama moyoto, piape puaateyai-kola, yakamato utupane yolemaiyaini. Wuane pua teke, wambanalipato yakama moyoto, Gotena piapepua atema okone angi, yakamato nalipayole geai-yale, okone katu wete lapia-yale tekeko, yakamato yole giyapa nalepa.

Jia. Wamba nalipato Jisasa Kataisana piilayene epene oko yakama langu atepa-angi, nalipato yole giyapa lepa-yale,yakamato yole gii napimakale nembo toto,pii okone nanima langi napene kondalu,pulupa lolaini nembo tepa. Yakamatonalipa kondalu pulupa lolaini nembo toto,nalipato yole giyapa nalene, minditakakambua jia yo atoto, kenda-pene kambuaawuato, Gotena pii oko yakama languatepa. *

13 Juta yame wandakali tupamane sip-isipi tupapi, bulumako tupapi, okone-taka tupa Gote lo opa mayai-kola, pitisaakali tupamaneminjuniminditupaGotenaalata toko okona yangoto, yakama taneminditupa tale pua neaini lo yakamatonembo nateyaipe. * 14 Wuane puateke, wamba Akali Andane okomanemanamindi yata wato, Kitisene wandakali tupa-mane Gote lo opa maulai-kola, Gotena piilayene epene lamai-yaini akali tupamaneopa muni tupana minditupa yole moto,tomo kambo nape-pene leaipia. *

15Balatomana okone yata ya-kola, nam-bato yole miape-pene tekeko, nambatoyakama moyoyale piape puato teke, yolemia na-piyawane loto, namba tanena geneoko laiyu lalawane. Wandakalimindimanenamba yole guato, namba tanena geneoko laiyu lalawane asini okone pai lolanenembo toto, namba yolemia napene atoto,ulia yambai-mane omewandopi, okonekatu leyo. Wuaneko, andipa yakamatonamba yole giyapale nembo nateyo. Jia.Tene waka mindi ateya-kola, nambatoyakamana pepa oko peyo epe leyo.

16-17Wamba nambato Gotena pii layeneepene oko wandakali tupa lamai napukalenembo tewa tekeko, Goteto piape okonamba gea-kola, nambato piape okonepua atewane oko mee pua ateyo. Nam-bato piape okone pua ata napene konde-wando, kenda-pene andane mindi nam-banga epolopeya. Wuaneko, nambatoGotena pii layene epene oko wandakalitupa lamaipe-pene guleya-kola, nambatolamawua teke ateyo. Tene okonena, nam-bato Gotena pii layene epene oko wan-dakali tupa lamai-yawane nembo toto,namba tanena gene oko laiyu lolane tenemindi ata napeya. Wuane tekeko, yakam-

* 9:4-7: Lk 10:8-9 * 9:9: Lo 25:4; 1Ti 5:17-18 * 9:10: 2Ti 2:6 * 9:11: Lom 15:25-27 * 9:12: Ap 20:34;2Ko 11:7-9 * 9:13: Lo 18:1-3 * 9:14: Mt 10:7-10; Lk 10:6-7; Ga 6:6

Page 353: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 9:18 350 1 Kotini 10:1ato namba yole gimakale leyai-kola teke,nambato yole mia napukale loto, meeyakama moyoyale piape pua ateyo oko-nena, nambana yole waka mindi eya. *18 Nambana yole waka okone aki mindieyape. Nambato yole miape-pene tekeko,namba yole mia napukale nembo toto,yole mia napene ato, mee wete Gotena piilayene epene okowandakali tupa lamawuaatalawane. Nambato wuane piyawanenembo toto, epele wete alawane okonenambana yole waka okone gulo eya.

19 Wandakali mindikipi mindimanenambana piape oko bosa lo ando atanapiyane tekeko, wandakali kambuawete Kataisana yame guleakale nembototo, nambato yole mia napene atoto,wandakali pitaka moyoyale piape puato,Gotena pii layene epene oko lamai-yawane. 20 Wamba namba Juta yamewandakali tupa towa atu atewa-angi,nambato utupane molo-peke lokalenembo toto, utupanena mana tupa watominu atewa. Namba tane Juta yamenaloo tupana pangosa ata napewa tekeko,loo utupanena anda-pangosa ateainiwandakali tupa molo-peke lokale nembototo, nambato wandakali utupane towaatu atewa okone angi, nambato Jutayamena loo tupana pangosa gulo atoto,loo utupane wato minu atewa. *

21 Wandakali yame waka tupa Juta ya-mena loo tupana pangosa ata napeai-kola,nambato utupane towa atu atewa-angi,utupane molo-peke lokale nembo toto,Juta yamena loo tupa wato mina napewa.Wuane tekeko, nambato Gotena loo tu-pana pangosa atoto, Kataisana loo okowato minu atewa. 22 Wandakali mindi-tupa Kitisene tai gulo ata napene, manamindi epene ya, mana mindi koo ya lowayumane yapa lo tale napeai. Wuaneko,namba utupane towa atewa-angi, utupanemolo-peke lokale nembo toto, namba akaliokonepene teke gulo atewa. Nambatoyame waka-waka utupane pitakana wan-dakali minditupamolo-peke lokale nembototo, namba utupane towa atu ataka pewaokone angi, nambato utupanena manawaka-waka minalaini tupa wato minakapewa. * 23 Gotena pii layene epene oko-mane wandakali waka tupa moyalane puateke, balana pii okonemane nambapimoy-

akale nembo teyo. Wuaneko, wandakali-mane Gotena pii layene epene okone bilipilapiai lakae lo nembo toto, nambato man-gene utupane pitaka piyawane.

24-25 Akali mindimane pataisa koyalanemindi yata eya-kola, wandakali kambua-mane pataisa okone mia-makale nembototo, asini tai wete lamakale loto, utupa-nena umbaini kuai lo bosa lo ando atoto,wayumane mandeke piyaini. Utupanepitaka asini tai lalaini tekeko, mindiki-mane angu sia minuto, pataisa okonemialane oko yakamato nembo nateyaipe.Goteto pataisa koya napiyane mindi yataeya-kola, nanimato pataisa okone mia-makale nembo toto, nanimana umbainikuai lo bosa lo ando atoto, wayumanemandeke pua atape-pene. Pataisi okonemia-makale nembo toto, yakamato yaka-mana umbaini oko kuai lo bosa lo andoatoto, asini tai lalapape. *

26 Namba tane pataisa okone miawalakae lo nembo toto, waka minditakaeya tupa andamo nena pua ata napene,asia oko angu andatawa atoto, asia taiwete lalawane. Akali minditupa-manebokosene loto, kii momanga-mane meeaimo nena puato, akali mindoko peya na-piyaini tekeko, nambato Gotena piape okopuato, akali utupanena mana okone watomina na-piyawane. Jia.

27Nambato Gotena pii layene epene okowandakali waka tupa lamawua atolowa-kola, utupane-mane pataisa Goteto gukaleleya okone katulo molopeyai. Wuanetekeko, namba tane pataisa okone mianapuluwane nayuto, nambato nembo teyopua nambana umbaini okomane peakalenayuto, nambana umbaini oko wayumanewete bosa lo ando atalawane. *

10Yakamato Mana Koo Mindi Minulumane,

Tika Ando Atape-pene Leane Oko1 Amene imalini yame, wamba Mosesa

atea-angi, Goteto nanimana yumbanetupa pitaka moyoyale mangene kambuapeane tupa yakamato wayumane nembotapiai lakae lo nembo teyo. Balatonanimana yumbane utupane pitakamole mindimane yame peyoto, moleokonemane teke Isipi yuu oko tepa olaneasini mindi andawa lea-kola, utupane

* 9:16-17: Jet 20:9 * 9:20: Ap 21:20-26 * 9:22: 2Ko 11:29 * 9:24-25: Pl 3:14; 2Ti 4:7-8; 2:3-5 * 9:27:Lom 8:12-13; 13:14 * 10:1: Ek 13:21-22; 14:22-29

Page 354: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 10:2 351 1 Kotini 10:14-18pitaka-mane ipa solewata angini Letasilene oko kalo peainipia. * 2 Goteto wuanepea-kola, utupane pitaka mole okone-la,solewata okone-la, okonelapo-mane ipamialu, Mosesana yame guleainipia.

3-4 Kataisa bala Gotena ana oko guloatoto, utupane towa atu epoko puaateainipia. Goteto ana okonena ipa okowandakali utupane maiya-kola, utupanepitaka-mane ipa mindiki okone tekeneainipia. Balato tomo tupa wandakaliutupane maiya-kola, utupane pitaka-mane tomo mindiki okone teke neainipia.* 5 Goteto utupane moyoyale, mangeneutupane pitaka peane tekeko, wandakaliutupanena kambua-mane mana koo tupawato minaka peai-kola, Goteto utupanenamana koo utupane embo wete wato,utupane peyo ome laka pea-kola, kambuawandakali napalene yuu okona omapianeyaka peainipia. *

6-10 Okone angi, wandakali utupanenaminditupa-mane Gote andayo mulu-mulu leai-kola, peyo ome lalane enjolemindimane utupane peyo ome leaipia-ko.Utupane-mane Gote andayo mulu-mululeaini pua, yakamato bala andayo mulu-mulu lalaini mana oko kondalapape. Alumindiwandakali kambua-maneGoteminumandeke peai-kola, balato utupanenamana koo okone embo wete wato,etulu koo gepo tupamane utupane noomaya yaepia-ko. Nanimato utupanenamana koo okone wato minuto, Kataisaminu mandeke piyamane mana okokondamakale. Gotena pii pepa peleneeya mindimane temane waka mindiloto, wandakali tupamane owato gotemindi lo opa maiyu, tomo ipapi nopitiyu, pamuku pulu makale lo ika leainilayene eya. Utupane-mane wuane peai-kola, wandakali (3,000) tausene tepoomeainipia-ko. Wandakali utupane-mane owato gote okone lotu leaini pua,yakamato owato gote minditupa lo lotulalaini mana oko kondalapape. Alu mindiwandakali kambua-mane pamuku peai-kola, ole mindikina Goteto akali (23,000)tausene paiyasa laponga tepo peyo omeleaipia-ko. Akali utupane-mane pamukupeaini pua teke, nanimato pamukunapene, kondamakale. Isatale tanewandakali nanimana yumbane tupamane

mana koo utupane wato minaima lakaelo nembo teaini pua, nanimato manakoo tupa wato minaima lakae lo nembonatape-pene lo nanima andawa loyale,Goteto koo peainiwandakali utupane peyoome leaipia. *

11 Wamba Isatale tane wandakalikambua-mane mana koo utupane watominaka peai-kola, utupane-mane wuanenapeakale lo andawa loto, Gotetowandakali koo utupane peyo ome lakapeaipia. Andipa yuu koyo puyale peya-angi, nanimato temane utupane dii loandoto, mana koo utupane wato minanapipe-pene nembo talapale nayuto,Goteto Mosesana nembo-tene mina ikalea-kola, balato pii temane utupane pepapeyo yata yaepia.

12-13 Wandakali pitaka-mane manakoo tupa wato mineakale nembo toto,Sataneto utupane minu mandeke piyanewuane pua teke, balato yakamapi minumandeke piyane. Wuane tekeko, Gotetomangene mindi pukale leya pua piyane.Sataneto yakama minu mandeke pula-angi, balato yakama sia mineakale loGoteto ando konda napulu-peya. Jia.Yakamato mana koo okone minulaininembo toto, Goteto yakama minu tai layaola-kola, Sataneto katulo yakama sia minanapulu-peya. Wuane tekeko, wandakalimindi bala tane Kitisene tai wete mindiateyo nembo toto, Gote nimbato nambaminu tai laya ape lo pote naleando,Sataneto bala minu mandeke pula-kola,wandakali okonemane mana koo mindiminuluwane lo ando atape-pene.

14-18 Nambana yamapane yene yameyakama mana andene wandakali ateyaiokonena, nambato pii mindi yakamalangeyo-ko. Yakamato nambana piiokone yapa lo tale piyapape. Gotetobelesini mindi nanima geakale loto,balana piape akali mindimane bala wayupele leya-kola, nanimato waene kapongapetene oko nalamane. Mana okonemanenanima Kataisana tundupa oko towamina mindiki lalane. Kitisene wandakalinanimana kambua-mane betesa mindikikonde loto, nanima pitaka-mane betesaokone nalamane. Betesa mindiki okonenalamane mana okonemane nanimayame mindiki gulaya wato, nanima

* 10:3-4: Ek 16:35; 17:6; Nam 20:11 * 10:5: Nam 14:29-30 * 10:6-10: 1Ko 10:11; Nam 11:4,34; 16:41-49; 21:5-6;25:1-9; Ek 32:6

Page 355: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 10:19 352 1 Kotini 10:31-33Kataisana umbaini oko towa mina mindikilalane. Wuane pua teke, wamba Isataletane wandakali tupamane Gote lo opamawuato, sipisipi yandopi, bulumakoyandopi, okonetaka tupana minjuniminditupa Gotena olata tokonga yangalu,yakama tane minditupa neainipia. Manaokonemane utupane Gote towa minamindiki leane oko nembo talapape. Okonenembo toto, aitene wandakali tupamaneowato gote mindi lo lotu loto, minjuniminditupa owato gote okone lo opa mai-yaindo, yakamato utupane towa minjuniokone nanene, amonga waka atalapape. *

19Nambato owato gote mindi bala goteenene mindi ateya nembo toto, wuaneleyope. Jia. Owato gote mindipi, bala loopamaiyene tupapi, utupane anginimindijia. * 20-21 Wuane tekeko, aitene wan-dakali tupamane Gote enene oko lo opamai na-piyaini. Jia. Utupane-mane owatogote tupa opa mawuato, sipitisa koo tupalo opa maiyai-kola, piyane. Yakama Ki-tisene wandakali yangone tupa towa AkaliAndane okona tomo ipapi nalu, aitenewandakali tupa towa sipitisa koo tupanatomo ipapi nalu peaindo,mana okone katunalolo-peya. Yakamato sipitisa koo utu-pane towa mina mindiki na-lapiai lakaelo nembo toto, nambato pii utupa leyo.* 22 Pee, yakamato aitene wandakali tupatowa sipitisa koo tupana tomo ipapi noto,Akali Andane oko towa wanda yangonegulo mo yataka amakale nembo teyaipe.Yakamato bala mo yataka olai-kola, balayakama towa yataka wato, yanda pinge-ando, yakamana tai-lene okomane katulobalana tai-lene oko sia minulu-peyape. Jiawete. *

Gotena Gene Laiyu Lalapape Leane Oko23-26 Yuu okopi, yuu okona minditaka

eya tupapi, utupane pitaka Akali Andaneoko balana angu eya. Wuaneko, make-sanga wandakali-mane minjuni salimi loatolai-kola, yakamato minjuni owato gotemindi opa maiyene tupa kambo neaindo,yakamato mana koo mindi mineyamanembo na-talapape. Jia. Utupane-maneminjuni okone owato gote mindi wambaini maiyu, salimi leyaipe lo yakamato

utupane tipa napene, mee kambo nala-pape. Yakamato katulo mana okonepenetupa pitaka wato minulu-peyai tekeko,mana okonepene tupa pitaka-mane Ki-tisene wandakali yakama tai atalapale lomoya napulu-peya. Jia. Kitisene wan-dakali mindikipi mindimane bala taneangu moyoyale mangene mindi napipe-pene Jia. Utupane pitaka-mane wandakaliwaka tupa moyoyale mana epene tupapitaka wato minape-pene. *

27Aitene wandakali mindimane yakamatomo nolo ipulupa lola-kola, yakamatobala andaka tomo nolo makale nemboteaindo, nolo pulupape. Nolo poto,yakamato minjuni utupa wamba owatogote mindi opa maiyu, nanima namakalegelepe lo bala tipa na-piyapape. Jia.Yakamato tomo balato gula tupa pitakamee nalapape. 28 Nambato wuane leyotekeko, Kitisene wandakali mindimaneminjuni owato gote opa maiyene tupananene kondape-pene nembo tolopeya.Wuane nembo toto, balato yakama lan-guato, minjuni oko owato gote mindi opamaiyene eya lolopeya. Wuane lola-kolateke, yakamato tuu puato, minjuni okoneneaindo, balato yakamana mana okoneyapa loto, yakamato mana koo mindiwato minuto, minjuni okone neyai nembotolopeya. Balato wuane nembo tolanenayuto, yakamato minjuni okone naa na-piyapape. *

29 Yakama tane mana koo mindimineyama nembo tolopeyai lo nambatonaleyo. Jia. Balato yakamana mana okoyapa loto, yakamato mana koo mindimineyai nembo tolopeya leyo. Nambatowuane leyo-kola, wandakali mindimanenamba tipa puato, wua lolopeya: Kitisenewandakali-mane minjuni okonepenenaa nape-pene nembo toto, mindimanenambana mana yapa lo tale puato, kooya leando, anu peakale balato wuaneleakale lo nambato ando kondape-penepe.30 Nambato Gote wayu pele lalu, minjuniokonepenenewando, anu peakale Kitisenewandakali yangone mindimane nambaKitisene koo mindi ateya lolo-peyape. *

31-33 Wandakali mindimane wuaneleando, nambato balana pii okonelapoyano peyoto, namba tane angu moyakale

* 10:14-18: Mt 26:26-28; Lom 12:3-5; Pit 7:6 * 10:19: 1Ko 8:1-4 * 10:20-21: Lo 32:17; Lap 9:20; 2Ko 6:14-16* 10:22: Lo 32:21 * 10:23-26: 1Ko 6:12; Lom 15:1-4; Sam 24:1 * 10:28: 1Ko 8:7 * 10:30: 1Ti 4:3-5

Page 356: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 11:1 353 1 Kotini 11:13-15nembo toto, mana tupa wato mina na-piyawane lolopeyo. Jia. Goteto wandakalikambua molo-peke lapia lakae lo nembototo, utupane pitaka-mane epele yakalenayuto, nambato utupane moyokale lomana epene minditupa wato minalawane.Wuane pua teke, yakama tane angumoyolane mana tupa wato mina na-piyapape. Jia. Juta yame wandakalitupa yandopi, wandakali yame waka tupayandopi, Kitisene wandakali yangonetupa yandopi, utupane-mane mana koomindi wato mineakale lo yakamatoutupanemo piya olomane ando atalapape.Dee, yakamato minjuni owato gotemindi opa maiyene tupa neaindopi, ipamindi neaindopi, mangene waka mindipeaindopi, mangene pulai utupane pitaka-mane Gotena gene oko laiyu lalapape. *

111 Nambato Kataisana mana tupa wato

minalawane pua teke, yakamato nambanamana utupane wato minalapape. *

Kawangenga Tangi Anda Piyaini ManaOko

2 Wamba namba tane Kitisene manaminditupa moto, mana utupane yakamalangewa okoni. Ole dindi lo yakamatonamba nembo tolo-peke loto, mana utu-pane wato minalaini okonena, nambatoyakamana gene tupa laiyu lalawane. 3Gotebala Kataisana kawane oko ateya. Kataisabala akali tupa pitakana kawane oko ateya.Wuane pua teke, akali mindi bala wandamindina kawane oko ateya. Yakamatowuane nembo tapiai lakae lo nembo teyo.*

4-7 Akali-mane minditaka eya tupaando atoto, Gotena tai-lenepi, geneandane okopi, okonelapo andawa lalaini.Wuaneko, akali mindimane balanakawanenga tangi anda pitawa atoto,pote leandopi, Gotena pii oko lamawuaateandopi, balato tangi anda pitawaatola okomane Gotena tai-lenepi, geneandane okopi, okonelapo ombo wato,balana akali kawane Kataisa oko mo yalapiya ola-kola pulupeya. Tene okonena,akali-mane pote leandopi, Gotena piilamawua ateandopi, okone angi balatokawanenga tangi anda pitawa ata napipe-pene. Jia. Wanda-mane utupanena

akalini tupana tai-lenepi, gene andaneokopi, okonelapo andawa lalaini tekeko,wanda mindimane balana kawanengatangi anda pitawa piti napeando, balakawa itini katu talakapa pua apene wandamindi gulo pitulu-peya. Wuaneko, tangianda napene wanda mindimane lotuanda okona ika lo atoto, pote leandopi,Gotena pii oko lamawua ateandopi, balatobalana akalini oko mo yala piya ola-kola pulupeya. Tene okonena, wandamindimane Gotena piape okone-laponamindi puato, balana kawanenga tangianda pitawa piti napeando, balana kawaitini katu talakapa pua apiape-pene teke.Wuane tekeko, wanda mindina kawa itinikatu talakapa pua apoto, bala tane yalaolopeya yando, balana kawanenga tangianda pitawa ato, Gotena piape okonelapopipe-pene. *

8-9 Akali-mane wanda tupa moyakalenembo toto, Goteto wanda bulupaneokona patalinimindimoto, akali bulupaneoko waa napeaipia. Jia. Wanda-maneakali tupa moyakale nembo toto, Gotetoakali bulupane okona patalinimindimoto,wanda bulupane oko waa peaipia-ko.* 10 Wanda mindimane bala akalininapangosa pitiyane lo enjole tupamaneandeakale nembo toto, wanda okonemanebalana kawanenga tangi anda pitawapitipe-pene.

11-12 Wamba Goteto akali bulupaneokona patalini mindi moto, okonemanewanda bulupane oko waa peaipia. Wuanepua teke, andipa wanda-mane andopanetupa manduto, akali yame mandiyanetekeko, wandakali pitakana tene oko balaGote ateya. Tene okonena, wanda yameyakama angu piti napipe-pene. Akaliyame yakamapi angu ata napipe-peneteke. Jia. Yakama pitaka Akali Andaneokona pangosa atoto, mindi moyaka puaatape-pene.

13-15 Wanda tupana kawa itini luuepalane pua teke, akali mindimane balanakawa itini luu epeakale lo ando kondayando, balato nanimana mana kalo puato,yala ape-pene nembo talamane. Wuanetekeko, wanda tupana kawane yamepeleakale nembo toto, Goteto wandatupana kawa itini luu epeakale leya-kola,nanimato okone yakamana yati pitane

* 10:31-33: Kol 3:17; Lom 14:13; 1Ko 9:20-22 * 11:1: 1Ko 4:16 * 11:3: Jen 3:16; Ep 5:22-23 * 11:4-7: Jen1:26-27 * 11:8-9: Jen 2:18-23

Page 357: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 11:16 354 1 Kotini 11:31ateya nembo talamane. Tene okonena,wanda mindi bala lotu anda okona poteloto, balana kawanenga tangi anda pitanayando, mana okone katupe, nakatupe loyakama tane yapa lo tale piyapape.

16 Wandakali mindikipi mindimanenamba towa pii yanda pinguato, wanda-mane lotu anda okona pote loto,utupanena kawanenga tangi anda pitawanapeteando, mana okone katu leando,sosa tupapi, aposolo akali tupapi,nanimato mana okone katu nalolo-peyaleyama nembo tape-pene.

Akali Andane Okona Tomo Kuai LoNalaini Mana Oko

17-19Gotetomana epele alane tupa apitokuai lo wato minalainipe lo andoyale, aluminditupa yakamato yapu lo lapo puato,yame lapo gulo atape-pene. Wuaneko,yakamato lotu loyale amunguli peyai-angi, yakama yapu loto, yame lapo guloatalaini lene oko ale wato, nambato piiokone enene yalua nembo teyo tekeko,mana okonemane yakamamoya napiyane.Jia. Mana okonemane yakama minu koy-alane nembo toto, nambato yakamanagene tupa laiyu nalene, wua leyo. *

20-21 Yakamato Akali Andane okonatomo namakale nembo toto, lotu andaokona epo amunguli piyaini tekeko,wandakali minditupa-mane tomo ipapieya tupa pitaka wamba ini nokoyo puato,sipaki lo ateyai-kola, wandakali wakatupamane tomo ipapi nonowa atalaini.Mana yakamato wato minalaini okoneKitisene wandakali tupamane AkaliAndane okona tomo nalaini mana okowato mina napeyai. Jia.

22 Anu peakale yakama wamba ini an-daka atoto, tomo ipapi, naa na-piyainipe.Yakamana anda tupa ata napeya-kola,yakamato lotu anda okona poto, tomoipapi eya tupa pitaka no koyo piyainipe.Pee, yakamato Gotena sosa oko anda napiloto, Kitisene wandakali yangone min-ditaka jia yo ateyai tupa mo yala piyaamakale nembo toto, wuane piyainipe.Yakamato wuane piyaini okonena, nam-bato anu puape. Nambato yakamana genetupa laiyu lape-penepe. Jia. yakamatowuane piyaini okonena, nambato yaka-mana gene tupa laiyu naleyo.

23 Wamba Akali Andane okomane piitemane mindi namba langea-kola, nam-bato yakama langewa okone andipa nam-bato yakama langulu-peke leyo. JutasatoJisasa ene peteane utulu okone angi, AkaliAndane Jisasato betesa mindi meaipia.24Moto, balato Gote wayu pele lalu, betesaokone konde loto, balana disaipolo tupalamawuato, betesa oko nambana umbainioko. Nambato yakama moyoyale geyo.Matili yakamato namba nembo tolo-pekeloyale, mana nambato mineyo oko tekewato minaka pua atalapape leaipia.

25 Utupane-mane tomo no koyo peai-kola, wuane pua teke, balato kapo waenepetene mindi moto, waene oko nambanatundupa oko leaipia. Nambana tundupaepola okomane yakama towa pii wenenemindi lo yata eyo. Matili yakamatonamba nembo tolo-peke loyale, waene okonolai angi, mana nambato mineyo okoteke yakamatowatominaka pua atalapapeleaipia. * 26 Yakamato betesa okola, kapookona waene petene okola, okonelaponolai-angi, yakamato Akali Andane okoomeane lo lapana ama pulu, bala laponeepola oto oko ando molopeyai.

27-29 Wuaneko, wandakali mindimaneAkali Andane okona umbaini oko neyolo nembo natene, Akali Andane okonatomo oko mee neando, Goteto bala yapalo tale puato, koo tene mindi balangayata olopeya. Wandakali mindimaneAkali Andane okona betesa okola, waenekaponga peteya okola, okonelapo mee ne-ando, balato Akali Andane okona um-baini, tundupa-la, okonelapominukoyola-kola pulupeya. Tene okonena, wan-dakali mindiki-mindiki lo bala tane wayu-mane yapa lo tale puato, betesa oko nalu,waene kaponga petene oko nape-pene. *30 Yakamana kambua-mane Akali Andaneokona umbaini oko neyo lo nembo natene,betesa okola, waene kapongapeteya okola,okonelapo mee na-lalaini okonena, yaka-mana umbaini tai nalene eya-kola, yakamasiki mialaini. Tene mindiki okonena teke,yakama minditupa omapiai.

31 Nanimato nanima tane wamba iniwayumane yapa lo tale piyu, Akali Andaneokona umbaini tundupa-la okonelaponeyama nembo toto naima-yale, Gotetonanima yapa lo tale puato, kenda-peneokone nanimanga yata napipia-yale.

* 11:17-19: 1Ko 1:10-12 * 11:25: Ek 24:6-8; Ip 8:8-13 * 11:27-29: Ip 10:29

Page 358: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 11:32 355 1 Kotini 12:1032 Wuane tekeko, matili Akali Andaneokomane bilipi nalene wandakali tupayapa lo tale pula-angi, balato nanimautupane towa yuu koo okona atapowaatama pulupa na-lokale nembo tewa.Wuane nembo toto, andipa balato nanimayapa lo tale puato, nanimamo tika puyale,kenda-pene utupane nanimanga yata eya.*

33-34 Wuaneko, nambana amene ima-lini yame, yakamato Akali Andane okonatomo noyale amunguli pulai-angi, yakam-ato mana koo mindi mineaindo, Akali An-dane okomane yakama yapa lo tale pu-ato, kenda-pene mindi yakamanga yataolopeya. Tene okonena, wandakali minditomo nono andane yando, bala tane an-daka atoto, tomowamba ini nalu, bala lotuanda okona poto, Kitisene wandakali wakatupa towa amunguli pipe-pene. Kitisenewandakali waka tupa pitaka epeakale lomali yo pitulai-kola, utupane epo atolai-angi, yakama pitaka-mane tomo nala-pape. Matili nambato yakama atolaingaepolowa-angi, nambato pii waka lolaneeya tupa lo tika pukale.

12Oli Sipitisa Okomane Gotena Piape Pulane

Tai-lene Giyane Oko1-2Amene imalini yame, wamba yakama

aitene wandakali ateai-angi, yakamatoowato gote pii na-lalaini tupa lotu loatalapale nembo toto, sipitisa koo tupa-mane yakama kilau lo meaini oko yakam-ato nembo teyai okoni. Andipa yakam-ato Oli Sipitisa okona piape oko wayu-mane nembo tapiai lakae lo nembo teyo.3 Wuane nembo toto, nambato yakamalanguato, Gotena Oli Sipitisa oko wan-dakali mindinga atoto, piape pua ateando,wandakali okonemane Jisasa bala yuu koookona peakale na-lalane. Dee, Oli Sipitisaata napene wandakali tupamane katuloJisasa bala Akali Andane oko ateya na-lalaini teke. Jia. *

4 Gotena piape mindipene-mindipenepulane tai-lene kambua eya tekeko, OliSipitisa mindiki angu ateya okomane pi-ape pulane tai-lene utupane tale puato,wandakali mindiki-mindiki lo maiyane. *5 Wandakali mindiki-mindiki lo Gotenapiape mindipene-mindipene tupa piyaini

tekeko, Akali Andane mindiki angu ateyaokomane wandakali utupane pitakana pi-ape tupa ando atalane.

6Gotena piape pulanemanamindipene-mindipene tupa eya tekeko, Gote mindikiangu ateya okomane balana piape pu-lanemanamindiki-mindiki lo balanawan-dakali tupa andawa leya-kola, utupane-mane katulo balana piape utupane pitakapiyaini. 7 Kitisene wandakali mindiki-mindiki lo wandakali waka tupa moyakalenemboto, Oli Sipitisa okomane Gotena pi-apemindipene-mindipene pulane tai-lenekambua tupa tale puato, utupane maiya-kola, utupane-mane piape utupane puaatoto, Oli Sipitisa oko utupanenga ateya loandawa lalane.

8 Oli Sipitisa okonemane wandakaliminditupa mo wai-ene gulaya eya-kola,utupane-mane Gotena pii oko wayumanenembo toto, Goteto yakama wua piyapapeleya lo wandakali tupamana kuai lo lamai-yaini. Oli Sipitisa mindiki okonemaneteke Gotena pii tene tupa wandakaliminditupanga andawa leya-kola, utupane-mane Gotena pii tene tupa kuai lo manalamai-yaini.

9 Oli Sipitisa mindiki okonemane tekewandakali minditupana bilipi oko minutai wete laya alane. Oli Sipitisa mindikiokonemane teke wandakali siki pelenetupamo atu yolane tai-lene okowandakaliminditupanga maiyane. 10 Wandakaliminditupa-mane metekolo piape tupapeakale nembo toto, Oli Sipitisa mindikiokonemane teke metekolo piape pulanetai-lene okone wandakali utupanengamaiyane. Akali minditupa-mane Gotenapii oko wandakali tupa kuai lo lamai-yakale nembo toto, Oli Sipitisa mindikiokonemane teke tai-lene okone akaliutupane maiyane. Wandakali mindimanemangene mindi peya-angi, sipitisa koomindimane bala moyo ateya-kola, balatomangene okone katulo peyape, peeOli Sipitisa okomane bala moyo ateya-kola, balato mangene okone katulopeyape lo wandakali minditupa-manetatake alalaini. Wuaneko, wandakaliminditupa-mane okonetaka yapa lo talepeakale nembo toto, Oli Sipitisa mindikiokonemane tai-lene okone wandakaliutupane maiyane. Wandakali minditupa-mane wandakali yame waka tupana pii

* 11:32: Ip 12:5-6 * 12:3: 1Jo 4:1-3 * 12:4: Lom 12:6

Page 359: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 12:11 356 1 Kotini 12:26lalaini oko mo leakale nembo toto, OliSipitisa mindiki okonemane tai-leneokone wandakali utupanenga maiyane.Wandakali minditupa-mane wandakaliutupanena pii lalaini tupa mopekeleakale nembo toto, Oli Sipitisa mindikiokonemane tai-lene okone wandakaliutupanenga maiyane. 11 Oli Sipitisamindiki okonemane teke Gotena piapeutupane pitakana pulane tai-lene tupatale pukale nembo tolane pua teke talepuato, nanima mindiki-mindiki lo giyane.*

Nanima Pitaka Umbaini MindikiAteyama Leane Oko

12-14 Kini mindiki angu nimbanaumbaini utumane ata napeya. Jia. Kenemindiki angu nimbana umbaini utumaneata napeya teke. Nimbana kinipi, kenepi,lenepi, alenepi, okonetaka tupa pitakamina mindiki lene oko nimbana umbainiutumane ateya. Nimbana umbainiokona okonetaka kambua atalane tekeko,nimbana umbaini mindiki angu ateya.Wuane pua teke, wandakali yame waka-waka kambua ateyai tekeko, Kataisanasosa oko yame mindiki atoto, umbainimindiki gulo ateya. Wandakali minditupa-mane piape puato, yole mialaini tekeko,wandakali minditupa-mane yole mianapene, katapusa atene gulo atoto,wandakali waka tupana piape mee pimai-yaini. Wandakali minditupa Juta yameateyai. Wandakali minditupa yame wakamindi ateyai. Wuane tekeko, wandakaliyame waka-waka nanima pitaka-maneOli Sipitisa mindiki okona tai-lene okomialapale nembo toto, Goteto balana OliSipitisa okone nanima geane. Nanimaipa mema-angi, Oli Sipitisa okonemanenanima pitaka Kataisana yame mindikigulaya ya-kola, nanima Kataisana umbainimindiki gulo ateyama. *

15Nimbana kenemindimane nimba lan-guato, namba kini mindi ata napeyo oko-nena, namba nimbana umbaini okonaata napeyo leando, kene okone nim-bana umbaini okona mee atolopeya okoni.16 Nimbana alene mindimane nimba lan-guato, namba lene mindi ata napeyo oko-nena, namba nimbana umbaini okonaata napeyo leando, alene okone nim-bana umbaini okona mee atolopeya okoni.

17Nimbana umbaininga alene ata napene,lene angu atapia-yale, nimbato anu puato,pii ale api-yalepe. Nimbana umbainingaingane ata napene, alene angu atapia-yale,nimbato anu puato, minditaka tupa tun-duma api-yalepe.

18-19Nimbana umbaini okona okonetakamindiki angu atapia-yale, okone nimbanaumbaini utumane ata napipia-yale. Jia.Wuane tekeko, Goteto nimbana lenepi,alenepi, kinipi, kenepi, okonetaka tupapitaka mindiki-mindiki lo nimbana um-baini okona ateakale nembo teane puateke waa puato, ate leaipia. 20 Nimbanaumbaini okona minditaka kambua ateyatekeko, nimbana umbaini mindiki anguateya.

21-22 Nimbato nimbana umbaini okonaokonetaka ateya tupana minditupa tainalene ateya nembo talene tekeko,utupane ata napipia-yale, okone katunalapia-yaleko. Nimbana lene okomanenimbana kini oko lamawuato, nimba atanapipi-yale, okone katu lapia-yale nalape-pene. Wuane pua teke, nimbana kawaneokomane nimbana kene oko lamawuato,nimba ata napipi-yale, okone katu lapia-yale nalape-pene teke. Jia. 23 Wandakali-mane nimbana umbaini okona yala-pene tupa andeaindo, nimba yalaolowane nembo toto, nimbato utupanewayumane ombo alene. Wandakali-manenimbana umbaini okona waka minditakaandeaindo, utupane-mane embo olopeyainembo toto, nimbato utupane yati puyale,tona pilini.

24 Wandakali-mane nimbana lee-inga andeaindo, utupane-mane epeleolopeyai nembo toto, nimbato okonemee panakame yakale lo ando kondalene.Nimba tane umbaini okona minditakamindi anda napi lapi-yale tekeko,okonemane piape andane mindi peakalenembo toto, Goteto nimbana umbaini okokuai lo waa peaipia. 25 Goteto nimbanakinipi, kenepi, lenepi, alenepi, okonetaka tupa yame lapo gulo ata napene,mindi moyaka pua ateakale nembototo, utupane pitaka mina mindiki loto,nimbana umbaini oko waa peaipia.

26 Tene okonena, nimbana umbainiokona minditaka tandaka peando, nim-bana umbaininga atalane tupa pitaka tan-daka piyane. Wandakali-mane nimbana

* 12:11: 1Ko 7:7 * 12:12-14: 1Ko 10:14-18; Ga 3:26-28

Page 360: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 12:27 357 1 Kotini 13:5kini yandopi, kene yandopi, okonetakamindi laiyu leaindo, nimbana kini yan-dopi, kene yandopi, okonemane anguepele na-olopeya. Jia. Nimbato epeleolopele. 27 Yakama mindiki-mindiki loKataisana kini yandopi, kene yandopi,okonetaka mindi gulo ateyai okonena,yakama pitaka mina mindiki lene atoto,balana umbaini gulo ateyai. *

28 Wamba ini bulupane Goteto sosaokona akali minditupa aposolo akaliateakale leaipia. Lapone balato wandakaliminditupa potopisa akali atoto, balana piilamawua ateakale leaipia. Tepone balatowandakali minditupa tisa atoto, balana piimana lamawua ateakale leaipia. Balatometekolo piape piyaini wandakali tupapi,yangone siki pelene tupa mo atu yalainiwandakali tupapi, yangone moyalainiwandakali tupapi, piape ando atalainiwandakali tupapi, yame waka tupana piilalaini oko mo lalaini wandakali tupapi,utupane pitaka-mane piape utupane puaateakale leaipia. *

29 Goteto piape utupane pitaka talepuato, yakama gea-kola, yakama pitakaaposolo akali ateyaipe. Yakama pitaka-mane balana pii lamawua atalainipe.Yakama pitaka tisa ateyaipe. Yakamapitaka-mane metekolo piape tupapiyainipe. 30 Yakama pitaka-manewandakali siki pelene tupa mo atuyalainipe. Yakamapitaka-manewandakaliwaka tupa moyalainipe. Yakama pitaka-mane wandakali yame waka tupana piilalaini tupa mo lalainipe. Yakama pitaka-mane wandakali utupanena pii lalainitupa mopeke lalainipe. Jia. 31a Yakamapitaka-mane wuane na-piyaini tekeko,yakama mindiki-mindiki lo Gotena piapeepene wete utupanena mindi piwa lakaelo nembo talapape.

Mana Epene Wetete Oko31bAndipa nambato mana epene wetete

mindi yakama langeyo. *

131 Wandakali yame waka tupana pii

lolane tai-lene okola, enjole yame tu-pana pii lolane tai-lene okola, tai-leneokonelapo nambanga yando, okone epenetekeko, nambato wandakali tupa towaepelewa yamapane yo ata napewando,

pii nambato lolowa okone mee beto pe-lene guleandopi, lawiyana pelene gulean-dopi, okonetaka gulola-kola, utupane kat-ulo moya napulu-peyai.

2Nambato Gote lo bilipi leyo nayu loto,balato ati andane peleya tupa lopalu, yuuwaka mindinga yata yakale lo pote leyo-kola, balato wuane piyae yando, okoneepene tekeko, nambato wandakali tupatowa epelewa yamapane yo ata nape-wando, namba akali angini mindi jia.Nambato Gotena nembo-tene too penetupa pitaka andoto, mana waka tupapitaka andalawane yandopi, Gotena piilamaulane tai-lene oko nambanga yan-dopi, okone epene tekeko, nambato man-gene utupane pitaka pua atoto teke, wan-dakali tupa towa epelewa yamapane yo atana-piyawane yando, namba akali anginimindi jia. *

3 Nambato wandakali tipia tupamoyoyale, nambana minditaka eya tupapitaka tale puato, utupane maewando,nambana mana okone epene yolopeya.Anda mindi tola-angi, nambato andaokonena palulaini wandakali tupa taputipua moyale makande puato, nambanaumbaini teakale lo ando kondewando,nambana mana okone epene yolopeyateke. Mana okonelapo epene yolopeyatekeko, nambato wandakali tupa epelewayamapane yo ata napene, mee tene wakamindi eya-kola, mangene okonelapo pe-wando, Goteto nambana mana okonelapoandoto, yole epene mindi namba giinapulu-peya. Jia.

4 Nanimato wandakali waka tupa towaepelewa yamapane yo atemando, nani-mato utupane towawamba ini kepa naene,utupane towa mana epene tupa minuatape-pene. Nanimato utupane towaepelewa yamapane yo atemando, utupanetowa apiangu napipe-pene. Jia. Nan-imato utupane towa epelewa yamapaneyo atemando, nanima tane wandakaliepene wete ateyama nembo toto, nanimatanena gene tupa laiyu nalape-pene. Jia.5Nanimato utupane epelewa yamapane yoatemando, nanima tane angu nembo toto,utupanenga mana koo tupa wato minanapipe-pene. Jia. Yangone tupamane nan-imanga mana koo mindi mineaindo, nan-imato utupane towa wamba ini kapoyaleyataka wato, utupanena mana koo okone

* 12:27: Lom 12:3-5 * 12:28: Ep 4:11-12 * 12:31b: 1Ko 14:1 * 13:2: Mt 17:20

Page 361: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 13:6 358 1 Kotini 14:2-5nembo tatawa atapowa ata napipe-pene.Jia.

6 Nanimato wandakali waka tupaepelewa yamapane yo atemando,nanimato utupanena mana koo tupanembo toto, epele aa napipe-pene.Jia. Utupane-mane enene pii leaindo,nanimato epele ape-pene. * 7 Yangonetupamane kenda-pene minditupa nanimageaindo, nanimato wandakali utupanetowa epelewa yamapane yo atoto, kenda-pene utupane awua atape-pene. Gotetoyangone utupanena mana okone mo tikapulupeya lo tungi peyoto, Goteto wuanepeakale lo mali yoto, kenda-pene utupanepitaka mee awua, tailo atape-pene. *

8-12 Andopane aŋako tupamane manakambua anda na-piyaini pua teke, wambanamba andopane aŋako atoto, mana kam-bua anda napene, andopane-mane nembotalaini pua nembo toto, utupane-manepii lalaini pua lewa. Andipa nambaanda yalu, akali mini-yene atoto, an-dopanena mana utupane tepa wato, akalimini-yene tupamane nembo talaini puanembo toto, utupane-mane pii lalaini pualalawane. Galasa mindi kalato ateneyando, nanimato nanimana lee-inga kuailo anda na-piyamane pua teke, andipananimato Gotena pii mana tupa pitakakuai lo anda napene, mee anda-getaeyama. Nanimato utupanena minditupamee anda-geta wato, minditupa lamai-geta eyama tekeko, Akali Andane okobala lapone epola-angi, nanimato balanalee-inga andoto, Goteto nanima wayu-mane andalane pua teke, nanimato balawayumane andolo-peyama. Bala epola-kola, nanimato bala wayumane weteteandoloma okone angi, balana pii manaanda-geta wato, lamai-geta alamanemanaokone koyo pulupeya. Balana pii manaanda-geta wato, lamai-geta alamanemanaokonelapo koyo pula-angi, yame wakamindina pii lalaini oko mo lalamane manaoko koyo pulupeya tekeko, wandakali yan-gone epelewa yamapane yo atalamanemana oko koyo napulu-peya. Jia.

13 Wuaneko, andipa nanimato wan-dakali yangone epelewa yamapaneyo atalamane mana okopi, Kataisatonanima molo-peke lolopeya lo bilipilalamane mana okopi, Goteto nanimamoyo atolopeya lo tungi peyalamane

mana okopi, mana tepo utupane pitakamineyama tekeko, nanimato wandakaliyangone epelewa yamapane yo atalamanemana okonemane mana waka tupa pitakasia minuto, mana epene wetete mindi eya.*

14Gotena Pii Lamaima Lakae Lo Nembo Ta-

lapape Leane Oko1 Yakamato wandakali yangone tupa

towa epelewa yamapane yo atoto, Gotenapiape pulane tai-lene Oli Sipitisa okomanegiyane tupa yakamato mia-makale nembotalapape. Wuane nembo toto, Gotena piikuai lo lamaulane tai-lene oko miaimalakae lo nembo talapape. *

2-5Anu peakale nambato wuane leyope.Oli Sipitisa okomane wandakali mindinanembo-tene okomina ika leya-kola, balatoyame waka mindina pii lalaini oko moloto, pii too pene tupa lalane. Yakamapitaka-mane wuane pua lapiai lakae lonembo teyo tekeko, wandakali mindimaneyame waka mindina pii lalaini oko molola-kola, mindimane balana pii lolaneokone mopeke naleando, wandakali wakatupamane balana pii lolane okone ale na-olaikola, balato pii okone wandakali utu-pane lamai napene, Gote angu lamaulai-kola pulupeya. Mana okonemane yamewaka mindina pii lalaini oko mo lolaneakali okonena bilipi oko mo tai laya alanetekeko, wandakali mindimane Kitisenewandakali tupana bilipi oko mo tai layaoyale, wandakali okonena pii lolane okonemopeke naleando, balana pii okonemanewandakali utupane moya napulu-peya.Jia. Wandakali mindimane Gotena piioko wandakali tupa lamai-yando, balatoKitisene wandakali tupa pitaka moyolo-peya. Gotena pii okonemane Kitisenewandakali tupana nembo-tene oko minaika loto, utupanena bilipi oko mo tailaya olopeya. Wandakali mindimane minikendawa ateando, Gotena pii okomanebalana yamapane oko mo tambo layaolopeya. Wuaneko, Gotena pii lamaiyaneakali okonemane wandakali yame wakanapii lalaini oko mo lolane wandakali okosia minuto, wandakali tupa wayumanewete moyalane. Tene okonena, yakamapitaka-mane Gotena pii oko wandakalitupa lamai-piai lakae lo nembo teyo.

* 13:6: Lom 12:9 * 13:7: 1Pi 4:8 * 13:13: 1Tes 1:2-3 * 14:1: 1Ko 12:31; 14:39

Page 362: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 14:6-7 359 1 Kotini 14:216-7 Amene imalini ima, wandakali

mindimane gita kuai lo napeleandopi,pupe kuai lo naleandopi, wandakali-mane anu puato, soŋo oko laluape nembotolo-peyape. Wuane pua teke, nambatoyakama ateyainga epoto, wandakali yamewaka tupana pii lolowa-kola, yakamatowandakali yame utupanena pii oko aleaa na-piyaini yando, nambato aki leyapelo yakamato tatake olailoka, nambanamana okonemane yakama moya napulu-peya. Jia. Wuane tekeko, Gotetobalana pii oko namba andawa lola-kola,nambato yakamana pii lalaini oko loto,langewandopi, Gotena pii mana layeneminditupa yakama mana langewandopi,mana waka mindi yakama langewandopi,mana okonemane yakama moyolo-peya.

8Akali mindimane alo kuai lo naleando,apito ale wato, yanda puyale makandepulu-peyape. 9 Wuane pua teke, yakam-ato wandakali yame mindina pii tika puanalene, yame waka mindina pii lalaini okomo loto, pii mindi leaindo, wandakali-mane anu puato, yakamato wua laluai loale olo-peyaipe. Yakamato pii okone meewete lolai-kola pulupeya.

10 Yuu okona pii yame kambua yalanetupa pitakana tene atene teke yalane.11 Wuane tekeko, wandakali mindimanebalana yame okona pii lola-kola, nambatobalana pii okone ale wato teke, pii oko-nena tene oko nembo natewando, nam-bato bala wandakali opene mindi ya lonembo tolopeyo. Balatopi namba akaliopene mindi ya lo nembo tolopeya.

12 Wuane pua teke, yakamatopi wan-dakali yame waka tupana pii leaindo,wandakali minditupa-mane yakamana piiokone ale wato teke, pii okonena tene okonembo natolo-peyai. Nambato andeyo-kola, yakamato Gotena piape tupa pi-makale nembo toto, Oli Sipitisa okomaneGotena piape utupane pulane tai-lenetupa yakama gipia lakae lo nembo teyai-ko. Yakamato Kitisene wandalali tupanabilipi okomo tai laya amakale nembo toto,Oli Sipitisa okomane piape okone pulanetai-lene tupa yakama gipia lakae lo nembotalapape.

13-17 Nambato wandakali yame wakamindina pii lalaini oko mo loto, lomayewando, nambana sipitisa okomane lomayolopeya tekeko, nambana nembo-tene

oko bala mee pangulu-peyako. Nam-bato anu pipe-penepe. Namba tanenapii loto, nambana sipitisa okola, nembo-tene okola, lapotaka-mane loma yolopeyo.Dee, namba tanena pii loto, nambana sipi-tisa okola, nembo-tene okola, lapotaka-mane teke wee lolopeyo. Nimbato wuanenapene, wandakali yame waka mindinapii lalaini oko mo loto, nimbana sipitisaokomane angu Gote wayu pele leendo,nimbato Gote wayu pele kuai lo lolopeletekeko, wandakali mindimane yame wakaokonena pii oko ale aa napiyane yando,nimbato Gote wayu pele lo pote lokoyopule-angi, nimbato aki lelepe lo balatatake wato, enene nalolo-peya. Jia. Nim-bana lomayolene okonemane balana bilipiokomo tai laya na-olopeya. Tene okonena,wandakali mindimane yame waka mind-ina pii lalaini oko mo loto, pii mindi le-ando, balato pii lolane okonena tene tupamopeke lokale loto, Goteto tai-lene okonebala maiyakale lo balato pote lape-pene.

18 Oli Sipitisa okomane namba moyoateya-kola, nambato yakama pitaka siaminuto, wandakali yame waka kambuawete tupana pii lalaini tupa mo lalawaneokonena, nambato Gote wayu pele leyo.19Wandakali tupamane lotu lo atolai-kola,nambato wandakali yame waka mindinapii lalaini oko mo loto, pii kambua wetetelamalu-wakola teke, utupane-mane nam-bana pii okone ale na-olopeyai. Tene oko-nena, nambato wuane napukale. Jia. Wan-dakali utupanemana lamauwakale nembototo, nambato utupanena pii loto, Gotenapii oko utupane lamauwakale.

20 Andopane kambolo tupamane manakoo tupa wato mina-makale nembo nata-laini pua teke, amene imalini yameyakam-ato mana koo tupa wato mina-makalenembo na-talapape. Nambato wuaneleyo tekeko, andopane kambolo tupamaneGotena pii oko nembo natalaini pua teke,yakamato Gotena pii oko nembo natenegulo ata na-piyapape. Jia. Yakama wan-dakali wai-ene atoto, Gotena pii oko kuailo nembo tatawa atalapape. *

21 Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, matili pii waka lalainiwandakali yame mindi nambana ambulinigulo atoto, nambana pii oko Isataletane wandakali tupa lamaulai-kola teke,utupane-mane nambana pii okone ale na-

* 14:20: Ep 4:13-14 * 14:21: Ais 28:11-12

Page 363: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 14:22 360 1 Kotini 14:30-31olopeyai. Akali Andane okomane wuaneleane layene eya. *

22Wuaneko, wamba Goteto bala lo bilipilene wandakali tupa pii mindi lamaeya-angi, balato wandakali yame waka min-dina pii lalaini oko mo naleaipia. Jia.Isatale tane wandakali tupamane Gotenapii okone bilipi naleai-kola, utupane towayanda peaini akali tupamane yakamanapiilalaini oko loto, Gotena pii oko utupanelamai-yainipia. Goteto wandakali yamewaka mindina pii lalaini oko mo loto, bal-ana pii okone bala lo bilipi nalene Isataletane wandakali tupa lamaiyane okone-mane bala utupane towa yataka yane loandawa leaipia. Nanimato Gotena pii okowandakali yame mindi lamaulama-kola,utupane-mane pii okone bilipi naleaindo,Goteto utupane towa epele eya lo an-dawa nalolo-peya tekeko, utupane-manepii okone bilipi leaindo, balato utupanetowa epele eya lo andawa lolopeya.

23 Wuaneko, yakama pitaka lotu andaokona amunguli puato, wandakali yamewaka tupana pii lalaini tupa mo laka puaatolai-kola, Gotena pii mana mia napenewandakali minditupa yandopi, Gote lobilipi nalene wandakali minditupa yan-dopi, utupane lotu anda okona kolandakaloto, yakamato wandakali yame waka tu-pana pii lalaini oko mo loto leyai oko alewato, yakama kee wato, pii leyai lolopeyai.*

24 Wuane tekeko, alu mindi Gotenapii mana mia napene wandakali mindiyandopi, Gote bilipi nalene wandakalimindi yandopi, wandakali okonepenemindi lotu anda okona epo pitulu-peya.Epo pitula-kola, yakama pitaka-maneGotena pii oko wandakali tupa lamawuaateaindo, yakama pitakana pii lolainiokonemane bala yapa lo tale pula-kola,balato mana koo tupa minalawae yaluanembo tolopeya. * 25Wuane nembo toto,balana yamapanenga nembo-tene koo toopitane atalane tupa panakame yola-kola,balato Gote yakama towa atu ateya lalu,tombawua loto, Gotena gene oko laiyulolopeya.

Lotu Loto, Mana Tika-pene Tupa Kuai LoWato Minalapape Leane Oko

26 Wuaneko, amene imalini yameyakamato lotu loyale amunguli pulai-angi,

yakama mindiki-mindiki lo piape mindipipe-pene. Yakamana mindimane soŋomindi yandopi, wee mindi yandopi, mindilape-pene. Mindimane wandakali tupamana lamaipe-pene. Goteto wandakalimindinga pii mindi lapana yando,wandakali okonemane pii okone lape-pene. Mindimane wandakali yame wakamindina pii lalaini oko mo loto, pii mindileando, mindimane balana pii okonemopeke lape-pene. Yakamato Kitisenewandakali tupana bilipi oko mo tai layaoyale, piape utupane pitaka pipe-pene. *

27Oli Sipitisa okomane wandakali yamewaka mindina pii lalaini oko mo lolanetai-lene oko wandakali minditupangamaiyando, lapo akali yandopi, tepoakali yandopi, utupane-mane angu lape-pene. Utupane pitaka-mane pii niminami lo laa ombowa nalape-pene. Jia.Mindimane wamba ini pii lokoyo pula-kola, matili mindimane pii laka pipe-pene. Mindimane wandakali yame wakamindina pii lalaini oko mo lola-angi,wandakali mindimane balana pii okonemopeke laka pipe-pene.

28 Mindimane yame waka mindina piilalaini okomo loto, piimindi lokale nembotola-kola, balana pii okone mopeke lolanewandakali mindi piti napeando, okoneangi, balato wandakali yame waka okonapii lalaini oko mo loto, pii okone nalape-pene. Jia. Matili lotu lokoyo pulai-angi, bala angu Gote towa atu atoto, balatanena bilipi oko mo tai laya oyale, wan-dakali yame waka okona pii lalaini okomo loto, pii okone Gote lamaipe-pene.29 Yakamato lotu lo atolai okone angi,lapo akali yandopi, tepo akali yandopi,utupane-mane angu Gotena pii oko wan-dakali tupa lamaipe-pene. Akali utu-pane mindiki-mindiki lo Gotena pii okolamawua atolai okone angi, wandakaliwaka tupamane utupanena pii ale wato,akali utupane-mane Gotena pii oko kuai lolangeyape lo yapa lape-pene. *

30-31 Wuane tekeko, yakama pitaka-mane Gotena pii okona mana moto,yakamato wua pipia lakae lo Gotetonembo tala ya lo yakamato nembo tape-peneko. Yakama pitaka mindiki-mindikilo Gotena pii oko lape-pene. Teneokonena, wandakali mindimane Gotenapii oko alewa pitula-kola, Goteto pii

* 14:23: Ap 2:13 * 14:24: Jo 16:8-11 * 14:26: 1Ko 12:8-10 * 14:29: 1Tes 5:21-22

Page 364: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 14:32-33a 361 1 Kotini 15:8mindi wandakali okonenga lapana yando,wandakali okonemane pii okone leakalenembo toto, Gotena pii langu atola akaliokomane balana pii wamba ini lokoyopiyu, pii nalene pitipe-pene.

32-33a Yakamato lotu lo atolai-angi,yakamato mana tika-pene tupa wato minanapene, mangene minditupa mee pikipua ateaindo, Goteto yakamana manaokone epele na-olopeya. Jia. Yakamatomana tika-pene tupa wato minuto, lotulapiai lakae lo balato nembo teya-ko.Goteto balana pii lamaulane tai-lene okoakali mindi maula-kola, akali okonemanekatulo tai-lene okone ando atoto, piiokone matili lokale lo maliyo atape-pene.

33b-34 Gotena pii mindi Mosesato pepapeleane okona leya pua, wanda tupamaneakalini tupana pangosa pitipe-peneko.Amunguli pitane tupa pitaka-mane manamindi yata wato, wandakali tupa lotulo pitulai-angi, wanda tupamane piinalape-pene leainipia. Tene okonena,yakamato lotu lo pitulai okone angi,wanda tupamane pii nalene, akali tupanapii alewa pitipe-pene. * 35 Yakamatolotu lo pitulai-angi, wanda mindimane piimindi taimane leando, balato mana yala-pene mindi minula-kola pulu-peyako.Wanda mindimane mana mokale nemboteando, matili lotu lokoyo pulai-angi, balaandaka poto, balana akalini oko tipa pipe-pene.

36-37 Oli Sipitisa okomane nembo wakamindi nanimageyanembo toto, wandakaliminditupa-mane pii nambato pepa peleyooko wato mina napimakale nembo to-laini. Dee, Wandakali minditupa yakamatane potopesa akali ateyama lo nayuto,nambana pii oko wato mina napimakalenembo tolaini teke. Wandakali mindi-mane wuane nembo teando, Akali Andaneokomane mana utupane yata wato, utu-pane wato minalapape lea-kola, nambatopii oko pepa peyo epe leya nembo toto,balato pii utupane wato minu atape-pene.Pee, yakamato angu Gotena pii oko aleyaipe. Pee, yakama tane wamba ini bulu-pane Gotena pii oko leainipe. Jia wete. *

38 Wandakali mindimane nambana piiokone ale wato teke, watomina napeando,bala potopisa akali mindi ya lo nembona-talapape. Jia. 39 Nambana amene

yame yakamato lotu lolai-angi, yakamatoGotena pii oko wandakali tupa lamaimalakae lo nembo tape-pene. Mindimanewandakali yame waka mindina pii lalainioko mo loto, Gotena pii mindi lokalenembo teando, yakamato jia nalape-pene. 40 Balato pii okone leakale lo andokondape-pene tekeko, yakamato manatika-pene tupa kuai lo wato minuto,mangene utupane pitaka piyapape.

15Kataisa Bala Malinga Ika Leane Oko

1-2 Amene imalini yame, wamba nam-bato Gotena pii layene epene oko yakamalangewa-kola, yakamato pii okone alewamoto, bilipi leai okoni. Andipapi, yakam-ato pii okone bilipi loto, pii okonenatokonga ateyai. Kataisa bala malinga ikanalea-yale, yakamato pii okone bilipi leai-kola teke, yakamana bilipi okonemanedini epene mindi lia napipia-yale tekeko,Kataisa bala malinga ika lea-ko. YakamatoGotena pii layene epene nambato yakamalangewa oko mina duli latawa ateaindo,Goteto yakama molo-peke lolo-peyako.Yakamato pii okone mina duli latawa ata-lapale nembo toto, nambato yakamananembo-tene tupa mina ika loto, pii okoneyakama langulu-peke leyo.

3Gotena pii pepa pelene eyamindimaneleya pua teke, Kataisato nanimana koopiyamane tupa apoyale omeaipia. Nambatane pii andane wete okone wamba inimana moto, yakama langewa okoni. *4 Kataisa mali pitane atea-kola, Gotena piipepa pelene eyamindimane leya pua teke,ole teponena Goteto bala malinga ika layayaepia. * 5 Kataisa malinga ika lea-kola,Pitato bala andeapia. Matili aposolo akalialesa tupamanepi bala andeaini tekepia. *

6Alu mindi bala lo bilipi lene wandakaliandete yaunga dee minditupa-mane yuumindikinga amunguli pua atoto, balaandeaini-pia. Wandakali utupanenaminditupa omapiai tekeko, kambua wetemee saka ateyai. 7 Matili Jemesato balaandea-kola, alu mindi aposolo akalitupa pitaka-mane bala andeaini-pia.* 8 Wandakali utupane pitaka-manebala ando koyo penenga, nambato balaandewa. Andopane mandulane oto

* 14:33b-34: 1Ko 11:4-7; 1Ti 2:11-15 * 14:36-37: 1Jo 4:6 * 15:3: Ais 53:5-12 * 15:4: Mt 12:40; Ap 2:24-32* 15:5: Lk 24:34; Mt 28:16-17 * 15:7: Lk 24:50

Page 365: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 15:9 362 1 Kotini 15:24-25oko epeya-kola teke, wanda minditupa-mane andopane wamba ini kapoyalemandi napene, maliyo pituto, matili yalemandiyaini. Wuane pua teke, nambaaposolo akali mindi atolane oto oko epea-angi, namba aposolo akali wamba ini atanapene, maliyo atalu, matili yale aposoloakali mindi gulewa. *

9 Wamba namba aposolo akali atanapewa-angi, nambato kenda-peneandane minditupa Gotena sosa okomaiwane okonena, andipa aposolo akaliwaka tupa pitakana namba napinga ateyo-kola, wandakali-mane namba aposoloakali ateya nalape-pene. Jia. * 10 Wuanenalape-pene tekeko, Goteto nambaondowa moyoto, aposolo akali atapeleane okonemane balato mee katapusapiape pua apia napeane. Jia. Nambaaposolo akali mindi atoto, aposolo akaliwaka tupa pitaka sia minuto, piape tailowete piyawane. Namba tanena tai-lenemindimane piape utupane na-piyawane.Jia. Goteto namba ondowamoyoto, nambaminu tai laya eya-kola, nambato balanapiape utupane piyawane. *

11 Tene okonena, nambato Gotena piioko yakama langewandopi, aposolo akaliwaka tupamane Gotena pii oko yakamalangeaindopi, okone angini mindi jia.Nanima pitaka-mane Jisasa bala omalu,malinga ika leane lo yakama langema-kola, yakamato pii okone bilipi leai okoni.

Wandakali Omene Tupa Malinga IkaLolopeyai Leane Oko

12 Goteto Kataisa malinga ika laya yaneloto, nanimato yakama langeyama-ko.Anu peakale yakamana minditupa-manewandakali omene tupa katulo malingaika nalolo-peyai lalainipe. 13 Goteto kat-ulo wandakali omene tupa malinga ikalaya naya-yale, balato katulo Kataisa ma-linga ika laya naya-yale. 14 Goteto kat-ulo Kataisa malinga ika laya naya-yale,balato wuane peane lo nanimato yakamalangema okone mee gulea-yale. Pii nan-ima yakama langema okone mee gulea-yale, yakamato bala lo bilipi lalaini okomee gulea-yale teke.

15 Wamba nanimato yakama languato,Goteto Kataisa malinga ika laya yanelangema tekeko, Goteto wandakali omene

tupa katulo malinga ika laya na-alane pia-yale, balato katulo Kataisa malinga ikalaya naya-yale. Balato Kataisa malinga ikalaya naya-yale, nanima owato pii lalamaneakali tupa ataima-yale. 16 Goteto katulowandakali omene tupa malinga ika layanaya-yale, balato katulo Kataisa malingaika laya naya-yale.

17 Goteto Kataisa malinga ika layanaya-yale, yakamato bala lo bilipi lalainimana okomane yakama moya napipia-kola, yakamato koo piyaini tupana yolekoo tupa yakama tanenga mee yapia-yale. 18Wuaneko, Goteto Kataisa malingaika laya naya-yale, Kataisa bilipi lenewandakali wamba omeaini tupa Gote towaatu ata napene, yuu koo okona atoto,tandaka no atapowa atapeai-yale.

19 Nanimato wandakali minditupaondo ape-pene tekeko, nanimato yuuokona angu epene atamakale nembo toto,Kataisato yuuokonaminditaka epene tupaangu nanima geakale lo maliyo atemando,wandakali-manenanimaondowetete ape-pene. 20 Goteto Kataisa malinga ika layanaya-yale, wandakali-mane nanima ondowete ape-pene gulea-yale tekeko, Gotetobala malinga ika laya yaepia. Eenga tomokambua eya-kola teke, wandakali-maneminditupa wamba ini mandiyaini. Wuanepua teke, wamba wandakali kambuaomeai-kola teke, Goteto Kataisa wambaini malinga ika laya yaepia.

21-22Akali Atamemambele, Goteto wan-dakali omalamane mana oko mina ikalea-kola, wandakali nanima pitaka oma-lamane. Wuane pua teke, Akali Kataisamambele Goteto wandakali malinga ikalalaini mana oko mina ika loto, matili bal-ana yame wandakali tupa pitaka malingaika laya wato, saka atapowa ateakale loataya olopeya. * 23 Eenga tomo kam-bua eya-kola teke, wandakali-mane min-ditupa wamba ini mandiyu, matili wakatupa mandiyaini. Wuane pua teke, GotetoKataisa wamba ini malinga ika laya alu,matili Kataisa bala dee lapone epola-angi,balato balana yame wandakali pitaka ma-linga ika laya wato, utupane saka atapowaateakale lo ataya olopeya. *

24-25 Kataisa bala kiŋi gulo atoto, pitakataka ando atama pulu, balana yanda-penetupa pitaka sia minuto, utupane balana

* 15:8: Ap 9:3-6 * 15:9: Ep 3:7-10; 1Ti 1:15 * 15:10: 2Ko 11:23 * 15:21-22: Lom 5:12-13 * 15:23:1Tes 4:15-16; Lap 20:5

Page 366: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 15:26-27 363 1 Kotini 15:38pangosa ataya olopeya. Okone angi, balatogapomane tupa pitakapi, sipitisa koo tupapitakapi, waka minditaka tai-lene tupapitakapi, utupane pitaka koyo piya wato,minditaka pitaka eya tupa ando atolanepiape oko Ayiane Gotena kininga yataolopeya. *

26-27 Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, Goteto minditaka eyatupa pitaka Kataisana pangosa yakaleleane layene eya. Wuaneko, Kataisatobalana yanda-pene waka tupa pitaka koyopiyiake wete lalu, wandakali omalamanemana okopi koyo piya olopeya teke.Goteto pitaka taka Kataisana pangosayakale leane tekeko, bala tane Kataisanapangosa ata napeane nembo teyama. *

28 Matili Goteto waka minditaka eyatupa pitaka Kataisana pangosa yata yiakelola okone angi, Goteto minditaka eyatupa pitaka wetete ando ateakale nembototo, balana Iwanane oko Gotena pan-gosa atolopeya. 29 Wandakali wambaipa mia napene omeaini tupa ipa meneguleakale nembo toto, wandakali min-ditupa utupanena panda moto, ipa mi-alaini. Wandakali omene tupa katulo ma-linga ika nalolo-peyai yando, anu peakalewandakaliminditupa-mane utupanemoy-oyale, ipa mialainipe.

30 Utulu, otongapi, nanima aposoloakali tupamane Kataisana piape tupapua ateyama-kola, akali minditupa-maneyataka wato, nanima peyo ome lamakalenembo talaini-ko. Wandakali omenetupa katulo malinga ika nalolo-peyaiyando, anu peakale nanima omolomanelo yuku naene atoto, piape okone puaatalamanepe. * 31 Amene imalini yame,nambato pii enene wete mindi yakamalangeyo. Nanimana Akali Andane JisasaKataisa mambele, nambato balana piapepua ateyo-kola, yakama balana yameateyai nembo toto, namba tanena geneoko laiyu leyo. Ole dindi lo nambatobalana piape pua atoto, omape-pene guloatalawane.

32 Namba omewando, namba malingaika lolo-peyawa nembo toto, wambanamba omolowane lo yuku naene atoto,Epesasa tano okona tane akali yia kapuagulene tupa towa yanda pewa. Nambatoyuu okona wandakali tupamane nembo

talaini pua nembo toto, wuane pewa-yale,nambato yole aki mindi mewa-yalepe.Wandakali omene tupa katulo malingaika nalolo-peyai yando, nanima omoloma-angi, matili nanima malinga ika nalene,tomo dee lapone nanolo-peyama. Matilitomo nanolo-peyama pia-yale, andipananimato ulia ipa ima kambua naka puaatamakale laima-yale. *

33 Wandakali mindi bala koo piyainiwandakali tupa towa atu ateando,utupane-mane balana mana epene tupaminu koyolo-peyai. Koo piyaini wandakaliminditupa-mane yakama minakasa oyale,wandakali omene tupamalinga ika nalolo-peyai leyai. Utupane-mane yakamaminakasa yakale lo yakamato ando kondaaa na-piyapape. 34 Yakamana minditupa-mane Gote lo nembo natene, mana koominditupa wato minu atalaini. Yakamatokuai lo nembo toto, mana koo utupaneawua tepa alapape. Yakamato yala wato,mana koo utupane kondalapale nembototo, nambato pii utupa leyo.

Nanimana Umbaini Waka Mindi-peneAtolopeya Leane Oko

35 Nambato wandakali omene tupa ma-linga ika lolopeyai leyo-kola, wandakalimindimane namba tipa puato, mindimaneanu puato, wandakali omene tupamalingaika laya olo-peyape. Utupane umbainianu-pene mindi atene ika lolo-peyaipelolopeya. 36 Wuane lola-kola, nambatobalana pii okonelapo yano peyoto, nimbaakali kee ene gulo atoto, pii okonelapotipa pele lolopeyo. Nimbato tomo wainimindi yandole-kola, waini okone wambaini omene gulo nayando, Goteto okone deelapone saka ataya na-olopeya. Jia. Tomowaini okone wamba ini omene gulola-kola, balato okone dee lapone saka atayaolopeya. *

37Nimbato kanapa itane okopi, masianetupapi, minditaka matili atolane utupanepitaka atene yanda napilini. Jia. Nimbatokanapa waini tupa angu yandalene. Nim-bato eenga tomo waka minditupana wainitupa angu yandalene teke. 38 Nimbatokanopa waini mindi yandele-kola, Gotebala tane nembo teya pua, waini okoneyoko pua ateakale lalane. Bala tane nembo

* 15:24-25: Mt 22:43-44 * 15:26-27: Lap 20:14-15; Sam 8:6 * 15:30: Lom 8:35-36 * 15:32: Ais 22:13* 15:36: Jo 12:24

Page 367: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 15:39 364 1 Kotini 15:51-53teya pua, tomo waini yame mindiki-mindiki lo mana waka minu yoko puaateakale lalane teke.

39 Ema-pene yame tupa pitakanaumbaini mindiki okonepene teke atanapiyane. Jia. Wandakali tupana umbainiwaka mindi-pene eya-kola, yia tupanaumbaini waka mindi-pene teke, ekatupana umbaini waka mindi-pene teke,pisa tupana umbaini waka mindi-peneteke ataka piyane.

40-41 Nanimato minditaka ati kengaateyai tupa andeyama-kola, utupanemindiki-mindiki lo yati waka mindi-penepitane atalane. Nai ateya oko waka mindi-pene atalane. Ana ateya oko waka mindi-pene teke atalane. Kaiyanda mindiki-mindiki lo waka-waka atalaini. Nanimatominditaka yuu okona eyai tupa andeyama-kola, utupanena yati waka mindi-peneteke pitane atalane.

42-44aWuane pua teke, Goteto wandakalimindi malinga ika laya ola-angi, balanaumbaini oko waka mindi-pene gulolo-peya. Wandakali mindina umbaini okoyuu okona tawe eya okonena, bala yuuokona atola-angi, balana umbaini tainalene atola-kola, bala omolo-peya. Balaomola-angi, balana umbaini oko koogulola-kola, nanimato bala mali pulu-peyama. Mali puluma-kola, balanaumbaini oko koyolo-peya tekeko, matiliGoteto bala malinga ika laya ola-angi,Gotena Sipitisa okomane balana umbainioko dee lapone saka ataya ola-kola, balanaumbaini okone tai-lene wete atolopeya.Okone angi, balana umbaini okone epenewete atoto, katulo dee lapone koyanapulu-peya. *

44b-45Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, Goteto akali bulupane Atameoko waa puato, saka ataya yane layeneeya tekeko, Atame koyo pua ateane okobalato wandakali saka atapowa ateakale loataya alane sipitisamindi gulea. Wuaneko,andipa nanima yuu okona atoto, um-baini ata-pata saka ateyama tekeko, matiliGotena Sipitisa okomane nanimana um-baini oko mo lawa puato, nanima sakaatapowa ateakale lo ataya olopeya. *

46Matili balato wuane pulupeya tekeko,Gotena Sipitisa okonemane nanimana um-baini oko wamba ini bulupane saka at-

apowa ateakale lo ataya na-olopeya. Jia.Wamba ini bulupane nanima yuu okonatawe umbaini oko ata-pata saka ateyama.Matili Gotena Sipitisa okomane nanimanaumbaini oko saka atapowa ateakale loataya ola-kola, nanima umbaini okone ata-pata atolo-peyama.

47-48 Wamba Goteto yuu moto, akalibulupane oko waa pea-kola, bala yuuokona tawe akali mindi ateapia-ko. Yuuokonawandakali nanimapitaka yuuokonatawe akali bulupane tewa ateane Atameokonepene ateyama. Atame lapone Jisasabala ati kenga atala epeaipia. Ati kengaatolai wandakali tupa pitaka ati kengaatala epeane Atame lapone okonepeneatolopeyai.

49 Andipa nanima yuu okona taweAtame okonepene ateyama. Wuane puateke, matili nanima ati kenga tawe atalaepeane Atame okonepene gulolo-peyama.50 Amene imalini yame, ati kenga yuuepene Goteto ando atalane oko koyonapene, yapowa yalane tekeko, nanimanaumbaini tundupa-la, okonelapo koyalane.Tene okonena, umbaini okopene ata-patananima katulo balana yuu epene okonekolandaka nalolo-peyama lo nambatoyakama langeyo.

51-53 Nanima umbaini okonepene ata-pata Gotena yuu epene okona katulokolandaka nalolo-peyama okonena,nanimana umbaini tupa lawa puato,koya napene, saka atapowa atolaneumbaini tupa gulape-pene. Tene okonena,nambato pii too pene mindi yakamalangeyo oko ale alapape. Nanima pitakaoma napulu-peyama jia. Minditupasaka atolo-peyama tekeko, nanimapitakana umbaini tupa lawa puato, wakamindi-pene gulolo-peyai. Matili enjolemindimane biakulu mindi peyola-kola,Goteto wandakali omene tupa malingaika laya olopeya. Okone angi, balatoutupanena umbaini tupa mo lawa pula-kola, utupane katulo dee lapone koyotooma napulu-peyai. Enjole okonemanebiakulu okone peyola-angi, wamba inikapoyale wetete Goteto nanima omanapene, mee saka atoloma wandakalitupana umbainimo lawa pula-kola, matili-matilipi nanima katulo dee lapone koyoto,oma napulu-peyama. Jia. *

* 15:42-44a: Pl 3:20-21 * 15:44b-45: Jen 2:7 * 15:51-53: 1Tes 4:15-17; Mt 24:31; 2Ko 5:2-4

Page 368: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 15:54-56 365 1 Kotini 16:5-954-56 Gotena loo okomane nanima

languato, yakamato mana koo tupawato mineaindo, yakama omolo-peyaileya. Wuaneko, mana koo nanimatominalamane tupamane loo okona tai-lene moto, yandate yale gulo atoto,nanima peyo ome lalaini. Wuane tekeko,Gotena pii pepa pelene eya mindimaneloto, Goteto wandakali omalaini manaoko yanda pimawuato, sia minea-kola, wandakali omaya olane yandatemindi naeya. Tene okonena, manakoo minalamane tupamane, nanima siamina napulu-peyai layene eya. Andipananimana umbaini koyoto omolanetekeko, matili Goteto nanimana umbainioko mo lawa puato, dee lapone koyanapeakale loto, nanima saka atapowaateakale lo ataya ola-angi, Gotena pii pepapelene eya okone enene gulolo-peya. *

57 Nanimana Akali Andane JisasaKataisato nanimana koo piyamane tupaapoyale omoto, wandakali omolomanemana oko sia minea-kola, nanimato Gotewayu pele leyama. 58 Tene okonena,nambana yamapane yene amene imaliniyame yakamato pii nambato yakamalangeyo tupa bilipi leyama nayu loto,mindimane yakamana bilipi okone molawa pulane. Waiwa ando atalapape.Yakamato Akali Andane okona piape puaateyai oko mee katapusa piape pua apianapeyama nembo toto, ole dindi lo balanapiape tailo pua atalapape.

16Muni Minditupa Mo Amunguli Piyapape

Leane Oko1 Wamba Galesia yuu okona sosa tupa-

mane Gotena wandakali Jutusaleme tanookona ateyai tupa moyoyale, muni min-ditupa maipe-pene nembo toto, nambatoasini mindi utupane andawa loto, wuapiyapape lewa. Andipa yakamatopi wuaneteke piyapale nembo toto, nambato piimindi yakama langeyo. * 2Yakamatowan-dakali utupane moyoyale, muni mindi-tupa wamba ini mo amunguli napeaindo,matili namba epolowa-angi, yakamatomuni utupane mo amunguli puyale, ayi-awawete piape okonepipe-pene yolopeya.Wuane napimakale nembo toto, satetedindi lo yakama mindiki-mindiki lo muni

molai tupa tale puato, wandakali tipiautupanemoyoyalemakande puato,mindi-tupa tako pua yatawa atalapape.

3 Namba epolowa-angi, akaliminditupa-mane muni utupane mandiyu,Jutusaleme peakale lo, yakama tane akaliutupane makimi lolopeyai. Makimi lolai-kola, nambato pepa minditupa peyoto,akali utupane mindiki-mindiki lo pepamindi mawuato, utupane-mane muniutupane mandiyu, Jutusaleme peakalelolopeyo. 4Namba tane Jutusaleme pupe-pene guleando, akali utupane namba towaatu polo-peyama.

Nanima Epolo-peyama Leane Oko5-9 Nambato Epesasa tano okona ato,

Gotena piape pua atola nembo toto, Gotebala tane asini andane mindi lumbutepa ya-kola, andipa wandakali kambuaKitisene guleyai tekeko, wandakaliminditupa-mane nanima yanda pinguato,piape okone kondalapa leyai. Teneokonena, namba Kitisene wenene tupaminu tai layawa atokale nembo toto,Epesasa tano oko wamba ini tepa naene,Pendokosa oto epola oko ando molopeyo.Matili namba Masetonia potopinjiaokona poyale asini polowa-angi, nambaKotini asini okona epewando, namba otomindilapo angu yakama towa atu atalu,Masetonia potopinjia okona pupe-penegulolo-peya. Wuane tekeko, namba otomindilapo angu yakama towa atu atanapukale. Jia. Namba yakama towaatu satete minditupa atauwa lakae lonembo teyo. Akali Andane okomanenamba wuane pula lo ando konda yando,nambato wuane pukale. Wuaneko, nambaMasetonia potopinjia okona wamba inipulu, matili asini okonena epoto, yakamaatolainga epolopeyo. Matili namba epoatalu, yuu waka mindisa poyale atolowa-angi, namba yuu okonena pola nembototo, yakamato namba moyalapale nemboteyo. Wuane nembo toto, nambatosatete minditupa yakama towa atu atauwalakae lo nembo teyo. Yuu oko upa wetepeya-kola, popo andane lo awua epalaneana tupa epo koyo peakale loto, nambayakama towa atokalepe, ata napukalepe lonambato nembo nateyo. *

* 15:54-56: Ais 25:8; Ose 13:14; Lom 7:12-13 * 16:1: Lom 15:25-27; 2Ko 8:1-9 * 16:5-9: Ap 19:8-10,21-22;Lom 15:24; 2Ko 2:12

Page 369: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Kotini 16:10-11 366 1 Kotini 16:2410-11 Nambato Akali Andane okona pi-

ape piyawane wuane pua teke, Tim-oti balatopi Akali Andane okona piapepiyane. Wuaneko, wandakali mindikipimindimane bala akali mee mindi ya lonembo toto, anda napi nalape-pene. Jia.Matili bala yakama ateyainga epeando,bala yakama towa atu atoto, yuku naeneateakalenga, yakamato ando atalapape.Bala Kitisene amene minditupa towa atunamba ateyonga epeakale lo nambatomaliyo ateyo. Tene okonena, bala yakamatowa atu atalu, mini epene paluto, nambaateyonga peke leakale nembo toto, yakam-ato bala moyalapale. *

12 Ole kambuanga nambato nanimanaKitisene amene Apolosa lamawuato,nimba Kitisene amene waka tupa towaKotini tano okona puu laka piwa tekeko,balato yakama ateyainga na-epokalenembo toto, jia laka pipia. Wuane tekeko,matili bala epolane oto epenemindi epola-angi, bala yakama ateyainga epolopeya. *

Pii Lokoyo Pua Leane Tupa13 Yakama yuku naene, Kitisene yame

tai atalapape. Wandakali mindimaneyakamana bilipi oko minu koyolane.Waiwa ando atalapape. 14 Yakamatowandakali yangone tupa towa epelewayamapane yo atolaini mana oko watominuto, mangene yakamato pulai tupapitaka piyapape.

15-16 Amene imalini yame, yakamatoakali Sepanasa balana yame ima, utupanenembo teyai okoni. Utupane-mane Akayapotopinjia tane wandakali waka tupapitaka sia minuto, wamba ini bulupaneKitisene gulalu, yakama tane Gotenawandakali tupa moyo atamakale nembototo, wuane pua ateyai lo yakamatonembo teyai teke. Yakamato wandakaliutupanepi, Gotena piape tailo piyainiwandakali waka tupapi, utupanena piiwato minape-pene leyo. *

17 Yakama pitaka-mane katulo nambaandolo naepolo-peyai nembo toto, akaliSepanasapi, Potunasapi, Akaikusapi,utupane-mane yakama pitakana pandamoto, namba atalawane okona epeai-kola,namba epele ewa. 18Utupane-mane epoto,nambana yamapane mo tambo laya yainiokomane yakamana yamapane mo tambo

laya yaini teke. Yakamato akali okonepenetupana gene tupa laiyu lalapape.

19Esia potopinjia okona sosawaka-wakaateyai tupa pitaka-mane yakama kuai loatalapape leyai. Akuwilapi, Pitisilapi,okone-lapona andaka amunguli piyaini Ki-tisene wandakali tupapi, utupane AkaliAndane okona yame atoto, yakama towaepele wato, yakama kuai lo atalapapeleyai. * 20 Kitisene wandakali palu peyaitupa pitaka-mane yakama kuai lo atala-pape leyai. Yakama teke-teke mindi akaliepele aka puato, pitaka-mane sikane lakapiyapape.

21 Namba Poloto yakama kuai loatalapape loto, namba tanena kini-mane pii oko angu pepa okona peleyo.22WandakalimindimaneAkali Andane okotowa epelewa yamapane yo ata napeando,bala yuu koo okona peakale. Akali Andane,nimba ipu. * 23 Akali Andane Jisasatoyakama ondo wato, moyo ateakale.24 Yakama pitaka Jisasa Kataisana yameateyai okonena, nambato yakama pitakatowa epelewa yamapane yo ateyo.

* 16:10-11: 1Ko 4:17; 1Ti 4:12 * 16:12: 1Ko 3:6 * 16:15-16: 1Ko 1:16 * 16:19: Ap 18:2,18,26 * 16:22:Ga 1:7-10

Page 370: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 1:1 367 2 Kotini 1:14

2 KOTINIPoloto Kotini Tane TupanaPepa Lapone Peyo Pee Leane

Oko1 Namba Polo. Goteto namba Jisasa

Kataisana aposolo akali atola nembo tea-kola, namba balana aposolo akali ateyo.Amene Timoti nalipato Gotena sosa Ko-tini tano okona ateya okopi, Gotena wan-dakali Akaya potopinjia okona ateyai tu-papi, yakama pitakana pepa oko peyo epeleyapa. 2 Nanimana Ayiane Gote-la, AkaliAndane Jisasa Kataisa-la, okonelapo-maneyakama ondowamoyoto, yakamana yama-pane mo tambo laya yakale lo pote leyapa.

Poloto Gotena Gene Laiyu Leane Oko3-7 Wamba Kataisa bala tandaka an-

dane neane pua, nanimapi tandaka an-dane nalamane tekeko, Kataisana piapepeane okomane Goteto nanimanaminimoepene wetete pale lalane. Goteto yakamataputi pua moto, yakamana mini epenemopale leakale nembo toto, nanimato bal-ana piape tupa pua ateyama-kola, kenda-pene tupa nanimanga epalane. Dee,nanimato kenda-pene awua atalamanepua teke, yakamatopi awua atoto, miniepene palu atalapale loto, Goteto nani-mana mini epene mo pale lalane. Dee,nanima tandaka no ateyama pua teke,yakamapi tandaka no ateyai oko nemboteyama. Tene okonena, Goteto nani-mana mini epene mo pale lalane pua,balato yakamana mini epene mo palelalane teke nembo teyama. Goteto wuanepiyane nembo toto, nanimato yakamapitailo atolopeyai nemboto ateyama. Wan-dakali waka tupamane kenda-pene waka-waka tupa awua atolai-kola, nanimatoutupanena mini epene mo pale lape-pene. Wuaneko, andipa nanima kenda-pene waka-waka tupa awua ateyama-kola,Goteto nanimana mini epene mo palelalane. Bala nanimana Akali AndaneJisasa Kataisa okona ayiane oko atoto,Goteto wandakali ondowamoyalanemanaokona tene oko bala ateya. Wuaneko,balato wandakali mini kendawa atalainitupa pitakana mini epene mo pale lalane.

Tene utupane pitaka nembo toto, nani-mato Gotena gene oko laiyu lamakale.*

8-9 Amene imalini yame, Gotetowandakali omene tupa malinga ika layaalane lo nanimato bilipi lalapale nembototo, nanima Esia potopinjia okonaatema-angi, balato kenda-pene andaneminditupa nanimanga epeakale lo andokonda yane. Balato ando kondea-kola,nanimato kenda-pene utupane auwaateaini lo yakamato nembo talapale lolangeyapa. Nanimana tai-lene okomanekatulo kenda-pene utupane sia minanapulu-peyama nembo talapale loto,Goteto kenda-pene andane nanimanatai-lene sia minene utupane nanimangaepeakale lo ando konda yane. Wuanepea-kola, jasa mindimane nanima peyoome lalapape lene gulene atoto, nanimaomolo-peyama ya lo nemboto atema.*

10-11 Nanima omoyale pema-kola,Goteto nanima taputi pua meane. Wuanepua teke, matilipi, balato nanima taputipua moyola-kola, wandakali kambua-mane wayu pele leakale nembo teyama.Tene okonena, andipa Goteto nanimamoyo ateakale lo, wandakali kambuayakamato loma yo atolai-kola teke, balatonanima moyo atolopeya lo tungi peyoateyama.*

Poloto Kotini Tano Okona Kapoyale Na-epeane Tene Oko

12-13Nanimato yakama minakasa oyale,pii tene lapo palene tupa pepa peyo epelaa na-piyamane. Jia. Yakamato nanimanapepa tupa dii lo andoto, tene tupa pitakanembo teyai. Nanima yuu okona atoto,wandakali minakasa naene, Gotena manaepene tika-pene tupa wato minu atala-mane. Yuu okona wandakali-mane manautupane nanima langi napeai. Jia. Gotetonanima ondowa moyoto, mana langea-kola, nanima yakama towa atu atoto,manaepene utupane wayumane wete wato mi-nalamane. Nanimana mini okomane piiokone enene leyai lo nanima langeya-kola,nanimato epele alamane.

14 Tene okonena, nanimana AkaliAndane Jisasa lapone epola-angi, nan-imato yakama laiyu lolo-peyama puateke, yakamatopi nanima laiyu lolopeyai.Wamba nanimato wuane lema-kola,yakamato pii okone enene ya lo aŋa mee

* 1:3-7: Lom 15:5-6; Sam 34:19 * 1:8-9: Ap 19:23-24; 1Ko 15:32 * 1:10-11: 2Ti 4:18 * 1:14: 2Ko 5:11-13;Pl 2:14-16

Page 371: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 1:15 368 2 Kotini 2:8-11teke andeai. Matili yakamato pii okoneenene ya lo wayumane wete andalapalenemboto teyo.* 15 Wuane nembo toto,ole lapoai nambato yakama moyoyale,yakama wamba ini andolo epokale nembotewa. 16 Yakama andalu, matili nambaMasetonia potopinjia okona pulu, deelapone yakama andolo-peke lokale nembotewa. Nambato yakama andolo-pekelolowa-angi, namba Jutiya disitiki okonapola lo yakamato namba moyalapalenembo tewa.*

17 Nambato yakama wamba ini andoloepokale nembo tewa tekeko, matili nam-bato wuane napewa. Tene okonena,yakamato namba mini lapo paluto, wuanepea ya lo nembo teyaipe. Nambana asialapo yakale lo, nambato yuu okona wan-dakali tupana mana wato minuto, wambaini epokale laa, na-epokale laa, peane yalo nembo teyaipe. Jia. Nambato wuanenapewa.

18-20Wamba Goteto potomisa pii mindi-tupa loto, matili Kataisato wua pulupeyalea-kola, balana iwanane Jisasa Kataisatoatu yalua, jia yalua lo pii lapo laka na-peaipia. Jia. Balato katu yalua anguloto, Goteto leane pua peaipia. Tene oko-nena, nanimato Gotena gene oko laiyuloto, enene, balatowuane peane lalamane.Kataisato atu yalua lalu, jia lalu, pii lapolaa napiyane lowamba Sailasapi, Timotipi,nambapi, nanimato yakamanga langema.Wuaneko, Goteto mangene pukale lalanetupa enene piyane nembo toto, nanimatomangene mindi pimakale, napimakale lo,pii okonelapo lapotaka laa na-piyamane.*

21-22 Wamba Goteto yakamapi, nanimapitaka balana yame atalapale lata yaepia.Wuane piyu, matili balato nanima moy-oyale, mangene waka minditupa pukalelo andawa loto, Oli Sipitisa oko nan-imana yamapane okonga epo ateakaleleaipia. Balato nanima pitaka Kataisa towamina mindiki loto, nanima minu tai layaalane. Goteto minditaka pukale lalanetupa enene piyane.*

23-24 Yakamato Gote lo bilipi loto,Kitisene tai atalaini okonena, nanimatoyakamana bilipi oko ando ata na-piyamane. Jia. Yakama epelewa atalapaleloto, nanimato yakama towa atu piapepua atalamane. Tene okonena, nambato

yakamana mini mo kenda piya olowaneloto, Kotini tano okona dee lapone wambaini naepene kondewa. Nambato owato piinaleyo. Goteto andeya.*

21-4 Wamba yakamana akali mindimane

mana koo wetete mindi minu atea-kola,yakamapi balana mana koo okone watominulaini lo yukuwato, nambamini kendaandane wete wato, yakamana pepa mindipeyo epe lewa. Nambato yakamana pepaokone peyo epe lewa-angi, yakama minikenda alapale nembo natewa. Jia. Nam-bato yakama towa wayumane wete yama-pane yo atalawane oko yakamato andala-pale nembo toto, namba ai lo atoto, yaka-mana pepa okone peyo epe lewa. Nambaepele eyo-angi, yakama pitaka epele tekealaini nembo tewa. Wuaneko, yakamatonamba mo epele ape-pene tekeko, nam-bato nembo teyo pua yakamato napulai-kola, namba wamba ini epewando, nambamini kenda olowane nembo tewa. Nambamini kenda olowa-kola, yakamapi minikenda teke olopeyai. Nambato yaka-mana mini mo kenda piya olowa-kola,apito nambana mini oko mo epele piyaolo-peyape nembo tewa. Tene okonena,namba mini kenda wato teke, dee laponeini na-epokale nembo toto, yakamato wuapiyapape loto, nambato yakamana pepaokone wamba ini peyo epe lewa. *

Akali Okona Koo Apialapape Leane Oko5 Wamba akali mindimane mana koo

minu ateane okomane nambana mini mokenda piya yane tekeko, balato nambanamini angu mo kenda piya naya. Jia.Balato yakama pitakana mini mo kendapiya ya okoni. Nambato kenda-pene an-dane mindi balanga yata olowane nembototo, wuane leyo. 6 Wandakali yaka-mana kambua-mane bala takita peakaleleai-kola, bala mini kenda wato, manakoo okone konda yaepia. 7 Andipa akaliokone bala mini kenda andane wetetewato koyolane-ko. Yakamato balanamanakoo okone apia-mawuato, balana miniepene mo pale lalapape.

8-11 Sataneto wandakali minu koy-awakale nembo talane oko nanimatonembo teyama. Nanimatowandakaliwaka

* 1:16: 1Ko 16:5-9 * 1:18-20: Ap 18:5; Lap 3:14 * 1:21-22: Ep 1:13-14; 2Ko 5:5 * 1:23-24: 1Pi 5:3* 2:1-4: 1Ko 4:21 Ap 20:31

Page 372: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 2:12 369 2 Kotini 3:2-3tupana mana koo tupa apia-mai nape-mando, balato nanima sia minulu-peya.Wuaneko, yakamana akali okonemanemana koo mindi nambanga pea yandopi,Sataneto nanima sia minulane nayuto,nambato yakama nembo toto, Kataisawenonga, balana koo okone apia-maewa.Yakamato wandakali mindina koo apiamaeyai-kola, nambatopi balana koo okoneapia-maiyawane. Yakamato mangenemindi piyapape lolowa-kola, yakamatonambana pii pitaka wato minulu-peyaipe,napulu-peyaipe lo andokale nembo toto,wamba nambato yakamana pepa okonepeyo epe lewa. Tene okonena, andipayakamato akali okone towa epelewayamapane yo ateyama loto, mana epenetupa bala andawa lalapape. *

Nanimato Gotena Piape Katulo PiyamaneLeane Oko

12Wamba nambato Kataisana pii layeneepene oko wandakali tupa lamauwayale,Totasa tano okona pewa-angi, nambatowuane pula loto, Akali Andane okomanenambana asia okone lumbu tepa yangaandewa. * 13 Nambato okone andewatekeko, nambana amene Taitasa bala To-tasa tano okonena ata napea oko andoto,nambana mini epene napalea. Mini epenenapalea-kola, bala Masetonia potopinjiaokona atolane nembo toto, namba Totasatane wandakali tupa atalapape lalu, Mase-tonia potopinjia okona pewa. *

14 Kataisato nanima moyo piape peanemambele, nanimato Satane sia minalapaleloto, ole dindi Goteto nanima atu palane-ko. Nanimato Gote ando wayu pelelamakale. Goteto nanima atu peya-kola,Kataisato piape wua peane lo nanimatomana lamai-yamane. Wandakali-maneminditaka yangeya-kola, tua mindisapalane pua, mana nanimato lamai-yamane oko yuu pitakana palane.

15-17 Nanimato Gotena pii lamai-yamakola, yuu koo okona poyalewandakali ateyai tupamane pii okoneminditaka omene guu piyane pua, guu-pene koo ya lo nembo talaini. Wuanenembo teyai-kola, Gotena pii okonemanewandakali utupane omeakale lalane.Wuane tekeko, Kataisato Gote opamawuato, minditaka tunduma-pene

yangeane pua, nanimato Gotena pii okowandakali tupa lamai-yamakola, Gotetonanimana opa okone tunduma alane.Taputi pua mene wandakali tupamaneGotena pii okone ale wato, minditakasaka atene tunduma piyane pua, pii okoneepene tunduma-pene ya lo nembo talaini.Wuane nembo teyai-kola, pii okonemanewandakali utupane mo saka atapowaateakale lo ataya alane. Wandakalikambua-mane muni mia-makale nembototo, Gotena pii oko bisanisa piape gulopii lamaima epoko piyaini. Nanimatowuane na-piyamane. Nanimato Gotenawenonga balana pii oko lalamane. Balatopiape okone nanima gea-kola, nanimatowandakali tupa minakasa naene, balanapii oko tika pua lamai-yamane. NanimatoGotena piape okonepene tupa katulopiyamane. *

3Nanimato Gotena Piape Katulo Piyamane

Leane Oko1 Nanimato Gotena piape oko katulo

piyamane leyama okomane pai puateke nanima tanena gene tupa laiyuleyamape. Jia. NanimatoGotena piape okokatulo piyamane leyama oko yakamatopienene ya lo nembo talapale nembo toto,wandakali waka tupamane pepa mindipeyoto, yakama geakale lamakalepe. Pee,wandakali waka tupamane wuane nemboteakale lo, yakamato nanimana pepamindi peyoto, utupanenga maiyapapelamakalepe. Jia wete. *

2-3 Kataisato piape wua peane lo nan-imato yakama langema-kola, Gote sakaatapowa atene okona Sipitisa okomanepepa mindi nanimana nembo tenenga pe-lea. Wamba balana loo tupa anangapeleane pua, balato ana pata mindinapepa okone peya nape. Jia. Nani-mato Gotena pii yakama langema-angi,Gotena Sipitisa okomane balana pii okoneyakamana nembo-tenenga pepa okonepelea-kola, yakamato Kataisa lo bilipileai okoni. Yakamato bilipi leai-kola,wandakali-mane pii pepa pelene eya tupadii lo andalaini pua, utupane pitaka-maneyakamana bilipi oko andoto, nanimato

* 2:8-11: Lk 22:31 * 2:12: Ap 14:27 1Ko 16:5-9 * 2:13: Ap 20:1 * 2:15-17: Lk 2:34-35 2Ko 3:4-6 * 3:1:2Ko 5:11-13; Ap 18:27-28 * 3:2-3: 1Ko 9:1-3; Ek 24:12; Jet 31:33; Ese 36:26-27

Page 373: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 3:4-6 370 2 Kotini 3:18Gotena piape oko katulo peyai lo an-dalaini. *

4-6Gotena loo pepa pelene eya okomanewandakali omeakale lalane tekeko, GotenaSipitisa okomane wandakali saka atapowaatolane tene oko giyane. Wuaneko,Gotena mana wenene okomane balana looangu wandakali tupanga mai napiyane.Jia. Balana mana wenene okomane OliSipitisa oko wandakali tupanga maiyaneteke. Goteto nanima balana mana weneneokona piape akali tupa atalapale loto, nan-ima mo atu yane. Tene okonena, nani-mana tai-lene mindimane nanimato kat-ulo Gotena piape okone piyamane nembonateyama. Jia. Goteto nanima minu tailaya eya-kola, nanimato balana piape okokatulo piyamane. Kataisato piape peaneokomane Goteto nanimamoyo ateya-kola,nanimato katulo balana piape oko piya-mane nembo teyama. *

7-11 Wamba Goteto balana loo tupaananga pepa peyoto, Mosesanga maya-angi, Moseto Gotena tii-pene oko andoto,Mosesana lee-inga ima tii wetete peaipia.Wamba ini Mosesana lee-inga tii wetetepea-kola, Isatale tane wandakali tupa-manebalana lee-inga imakatulo andatawayapo ape-pene guu naleaipia. Wuanepeane tekeko, matili balana lee-inga tiipeane oko koyo pima-pima piyu, koyopeaipia. Wandakali-mane Gotena lootupa ango eyai-kola, Goteto wandakaliutupane omeakale lalu, yuu koo okonapulupa lalane. Wamba Gotena loo utu-pane tii-pene oko towa atu epeaini tekeko,Mosesana lee-inga ima tii peane okomatilikoyo pima-pima peane pua teke, andipaloo utupane-mane piape piyane okona tii-pene oko koyo pima-pima peya. Nani-mato Gotena pii layene epene oko wan-dakali lamauwa ateyama-kola, balana Sipi-tisa okomane wandakali utupane mo tikapiyane. Gotena Sipitisa okomane piapepiyane okone tii-pene wetete eya-kola,loo okona piape wamba tii peane okoandipa tii napene eya. Gotena Sipitisaokomane piape piyane oko koyo pima-pima napene, piape pua atapowa atalane.Wuaneko, Gotena Sipitisa okona piapepiyane okomane Gotena loo okona piapepiyane okone sia minuto, tii-pene weteteeya. *

12-14 Wamba Mosesana lee-inga imatii peane oko koyo pima-pima peaneoko Isatale tane wandakali tupamaneandolaini nembo toto, Mosesato balanalee-inga ima lapa-lapa mindimane omboyaepia. Balato Gotena loo tupa wandakaliutupanenga lamaiyane tekeko, wandakaliutupane yakamana yamapane keato yoateainipia. Andipapi, wandakali-manepii Goteto wamba lo yata yane oko dii loandeyai-kola, pii okonena tene tupa lapa-lapa yale mindimane ombo atane ateneguleya-kola, utupane-mane pii okonenatene tupa anda na-piyaini. Kataisato lapa-lapa yale okone katulomo apialane tekeko,wandakali minditupana yamapane keatoyo ateyai-kola, lapa-lapa yale okonemanepii okonena tene tupa mee ombo ataneeya. Tene okonena, Mosesato balana lee-inga lapalapa-mane ombo wato, piapepeane pua nanimato na-piyamane. Jia.Goteto nanima mo katu laya alane nembototo, nanima yuku naene atoto, Gotena piioko panakame lamai-yamane. *

15 Andipapi, Isatale tane wandakalitupamane pii Mosesato pepanga peleanetupa dii lo andeyai-angi, lapa-lapa yalemindi yakamana yamapanenga meeyalane. 16Wuane tekeko, akali mindimaneyamapane peke loto, Akali Andane okolo bilipi leya-kola, Goteto lapa-lapa yaleokone mo apialane. * 17 Akali Andaneleyo okone bala Gotena Sipitisa oko ateya.Bala wandakali mindinga ateya-kola,wandakali okone tinga lo mene atalane.*

18 Nanimana lee-inga ima lapa-lapamindimane ombo naene ateyama-kola,Akali Andane okomane Sipitisa ateyaokona tii-pene oko nanimana lee-ingangaepeakale lalane. Epeakale leya-kola,nanima balana tii-pene oko miama-miama poto, bala yale gulama-lamapeyama. Wuaneko, wandakali-manegalasa andalaini pua teke, nanimaandoto, Akali Andane okona tii-pene okoandalaini. Tene okonena, nanima yukunaene atoto, Gotena piape oko katulopiyamane.

4Nanima Yuu-mane Waa-pene Ateyama

Leane Oko* 3:4-6: Jet 31:31; 1Ko 11:25; Jo 6:63 * 3:7-11: Ek 34:29; Lo 27:26; Lom 1:16-17 * 3:12-14: Ek 34:33 * 3:16:Ek 34:34 * 3:17: Jo 8:36; Lom 8:1-4

Page 374: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 4:1 371 2 Kotini 4:13-151 Goteto nanima ondo wato, balana

piape oko nanima geya-kola, nanimatobalana piape oko puyale, kepa naene,pua atalamane. 2 Gotena piape puaatoto, nanimato wandakali tupa andakasana-alamane. Jia. Nanimato Gotenapii layene oko mo lawa na-piyamaneteke. Wandakali-mane too pua mana kooyala-pene piyaini tupa nanimato masiamaiyamane. Gotena wenonga ateyamanembo toto, nanimato balana pii eneneoko panakame lamai-yamane. Lamai-yamakola, wandakali tupamane nanimanamana okone yapa lo tale puato, nanimatoGotena piape oko kuai lo peyai lo an-dalaini. *

3-6Wamba yuu oko undupi latane atea-kola, Goteto yuu oko waa leakale leaipia.Matili nanimato balana tai-lene oko an-dalapale loto, balato Kataisana lee-ingananimanga andawa leane okomane, nan-imana yamapane oko tii piya yane. Gotetowuane peane oko nembo toto, nanimatane wua piyamane na-lalamane. Jia.Jisasana gene oko laiyu lamakale nembototo, nanimato Kotini tane wandakaliyakamana piape akali ateyama lalu, JisasaKataisa bala Akali Andane oko ateya lala-mane. Kataisa bala Gote paini weteteateya tekeko, Gote lo bilipi nalene wan-dakali tupamane balana pii layene epeneoko ale wato teke, Kataisana tii-pene okoanda napeakale nembo toto, yuu koookona tane owato gote Sataneto utupa-nena nembo-tene oko mo undupi layaalane. Balato wuane peya-kola, yuu koookona poyale wandakali utupane-maneGotena pii layene nanimato lalamaneokona tene oko nembo natene ateyai-kola,pii okonena tene oko too pitane ateneguleya. *

7 Nanima tanena tai-lene okomaneGotena piape na-piyamane. Jia. Gotetonanima minu tai laya eya-kola, nanimatokatulo balana pii layene epene weteteoko wandakali tupa lamawua atalamane.Wandakali-mane pii okone enene yalo andeakale nembo toto, nanimaipa pene tai nalene yuu-mane waa-pene okonepene gulene atalamane. *8 Nanima yuu-mane waa-pene ateyama-kola, kenda-pene kambua nanimangaepalane tekeko, Goteto nanima minu

tai laya eya-kola, kenda-pene utupane-mane nanima minu koya wete napiyane.Kenda-pene kambua nanimanga epeya-kola, nanimato nembo kambua talamanetekeko, Goteto nanima moyolo-peyanembo talamane. * 9 Wandakali-manekenda-pene andane tupa nanima gikipiyaini tekeko, Goteto nanima awua tepaaa napiyane. Wandakali-mane nanimapeyo tepa alaini tekeko, Goteto nanimaomalapale lo ando konda napiyane. Jia.

10-11 Nanimato Jisasa nembo toto,Gotena piape okone piyamane. Teneokonena, ole dindi lo akali minditupa-mane nanima peyo ome lamakale nembotalaini. Nanimana umbaini tai nalene okokatulo omolo-peya tekeko, wandakali-mane Jisasa bala saka atapowa atolanetene oko ateya lo andeakale nembototo, akali minditupa-mane nanimaKitisene saka ateyama tupa peyo omeloyale makande peakale lo Goteto andokondalane. Wuaneko, wandakali-manenanimana umbaini tupa andoto, Jisasabala saka atapowa atolane tene oko ateyalo andeakale nembo talamane. Wuanenembo toto, wamba akali minditupa-mane Jisasa peyo ome leaini pua, matiliakaliminditupa-mane katulo nanimapeyoome lolopeyai nembo toto, ole dindi lonanimato Gotena piape pua epoko puaatalamane. *

12Wandakali-mane katulo nanima peyoome lolopeyai tekeko, nanimato Gotenapii layene epene yakama langeyamaokomane yakama katulo saka atapowaatolopeyai.

Nanimato Gote Lo Bilipi Loto, Balana PiiLalamane Leane Oko

13-15 Goteto wandakali tupa ondo watomoyalane. Wandakali kambua-mane bal-ana mana epene okone andaka piki pu-ato, balana gene oko laiyu loto, bala andowayu pele leakale nembo teyama. Wuanenembo toto, nanimato kenda-pene lalotupa pitaka awua atoto, yakama moy-oyale, Gotena piape pua atalamane. Dee,Akali Andane Jisasa malinga ika laya yaneGote okomane nanimapi, yakamapi, ma-linga ika laya wato, nanima pitaka balanawenonga atolo ipulupa lolopeya nembo

* 4:2: 2Ko 2:15-17; 1Tes 2:5 * 4:3-6: Ep 2:2; Kol 1:15-16; Ip 1:3; Jen 1:3; Ais 9:2; 2Ko 3:18 * 4:7: 2Ko 5:1* 4:8: 2Ko 1:8-9; 7:5 * 4:10-11: 1Ko 15:31; Lom 8:35-36

Page 375: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 4:16-18 372 2 Kotini 5:11-13teyama. Gotenapii pepapelene eyamindi-mane loto, nambato Gote lo bilipi loto,balana pii oko lewa layene eya. Gotena piipepa pelene eya okonemane leya pua teke,nanimato Gote lo bilipi loto, balana pii okolalamane. *

16-18 Minditaka nanimato lee-maneandalamane tupa ole minditupa yalu,kapoyale alu piyane tekeko, minditakananimato lee-mane anda na-piyamanetupa ole dindi lo yapowa yalane. Teneokonena, minditaka nanimato lee-maneandalamane tupa nembo tatawa atanapene, minditaka lee-mane anda na-piyamane tupa nembo tatawa atalamane.Wuaneko, kenda-pene minditupa nan-imanga epeya-kola, nanimato utupanemee aŋako ya lo andalamane. Andipananimato kenda-pene utupane maliaŋalapo minditupa angu awua ateyama-kola, matili Goteto nanima balana yuuepene okona kuai lo wetete atapowaatalapale lolopeya. Nanima kuai lo weteteatoloma okonemane kenda-pene andipaepeya utupane sia minulu-peya. Enene,kenda-pene utupane-mane nanimanaumbaini oko minu koyalane tekeko, oledindi lo Goteto nanimana yamapane okomo wenene gulaya alane. Tene okonena,nanimato kepa naene, Gotena piape okopua atalamane. *

51Nanima yuu okona ateyama-angi, nan-

imana umbaini ateya oko sele anda gu-lene ateya. Mindimane nanimana seleanda okone minu koyando, nanimanaanda waka mindi ati kenga ateya nemboteyama. Wandakali-mane anda okone na-peaini. Jia. Gote bala tane anda okonepeane. Nanimana anda ati kenga ateyaokone atapowa atolopeya nembo teyama.*

2-4Anu peakale nanimato wuane nemboteyamape. Nanimana umbaini ateyaoko tepa aima lakae lo nembo nateyamatekeko, nanimana umbaini andipa ateyaoko mee sele anda mindi gulene ateya-kola, nanima kenda-pene kambua awuaatoto, mini kendawa atalamane. Nanimaomoloma-angi, umbaini wenene mindimemando, nanimana tandini oko tonanapene, papata ata napulu-peya nembo

teyama. Wuaneko, nanima omoloma-angi, umbaini saka atapowa atolanemindimane nanimana umbaini omolaokona panda meakale nembo teyama.Wuane nembo toto, nanimato tonapiyamane pua, umbaini wenene okonemiaima lakae lo nembo teyama. Umbainiwenene ati kenga tawe okone nanimanaanda wenene gulolo-peya nembo toto,nanimana anda waka mindi ati kengaatolopeya leyama. * 5 Goteto nanimayuunga wandakali tupa saka atapowaatolane tene oko mialapale loto, nanimamakande peaipia. Matili balato nanimasaka atapowa ateakale lo ataya olopeya lonanimato nembo talapale loto, wamba inibalato balana Sipitisa oko nanima geaipia.

6-7Andipa nanimato bala lee-mane andanapene atoto teke, bala lo bilipi loto,balana mana tupa wato minuto, epokopua atalamane. Tene okonena, nanimaomolomane lo yuku naene, Akali An-dane okona piape pua atalamane. Wuanetekeko, nanimana umbaini oko nanimanaanda guleya-kola, nanima Akali Andaneoko towa atu balana anda ati kenga ateyaokona ata napeyama nembo teyama. *8 Tene okonena, nanimato nanimana um-baini oko tepa alu, nanimana yuu tenewetete okona poto, Akali Andane oko towaatu ataima lakae lo nembo teyama. Wuanenembo toto, nanima omolomane lo yukunaeyama. *

9-10 Nanimana umbaini ata pata atoto,mana epene tupa minu atemando, matilinanima yole epene molopeyama. Nani-matomana koo tupaminu atemando, nan-ima yole koomolopeyama. Wuaneko, nan-imana yole okone-lapona mindi moyale,matili nanima pitaka Kataisana wenongaatoloma-kola, balato nanima yapa lo talepulupeya. Tene okonena, nanimana um-baini ata pata atemandopi, omoto, nan-imana umbaini tepa alu, bala towa atuatemandopi, balato nanima epele yakalenembo toto, nanimato mana epene tupaminu ataima lakae lo nembo talamane. *

Gote Towa Yamapane Mindiki PaliyapapeLeane Oko

11-13 Nanimato Gotena piape pimakalenembo toto, wuane pua ateyama-kola,

* 4:13-15: Sam 116:10; 1Ko 6:13-14 * 4:16-18: Ep 3:16; Lom 8:17-22; Kol 1:15-16 * 5:1: 2Ko 4:7 * 5:2-4:Lom 8:23-25 * 5:6-7: Ip 11:13-16 * 5:8: Pl 1:23 * 5:9-10: Kol 1:9-11; 1Tes 4:1-2

Page 376: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 5:14-17 373 2 Kotini 6:1-2wandakali minditupa-mane nanima an-dayo, yakama kee wato, piape pua ata-laini leyai tekeko, utupane-mane kopetaleyai. Nanimato yakama moya-makalenembo toto, mini palu atoto, Gotena piapepua atalamane. Matili Akali Andane oko-mane nanima yuunga wandakali pitakayapa lo tale pulupeya nembo toto, nan-imato yuku wato, wandakali waka tupa-mane bala lo bilipi leakale nembo toto,balana piape oko piyamane. Goteto nan-imana manapi, nembo-tenepi, utupanepitaka andoto, enene leyai lo andalane.Nanimato Gotena piape kuai lo piyamaneoko yakamatopi andapiai lakae lo nambatonembo teyo. Nambato pii okone loto,nanima akali epene ateyama lo yakam-ato dee lapone andalapale nembo toto,naleyo. Jia. Wandakali minditupa-manewandakali yangone mindina nembo-teneoko anda napene, utupanena umbainikenga angu andoto, utupane laiyu lalaini.Utupane-mane wuane piyaini okonena,yakamato nanimana mana tupa nembototo, akali utupanena pii okone yano pey-oto, nanima laiyu lalapale nembo toto,nambato pii okone yakama langeyo.

14-17 Saka ateyama wandakali nanimatonanima tane angu epele amakale nembonatape-pene. Jia. Akali nanima moyoomalu, ika leane okomane epele yakalenayuto, nanimato balana piape puaatalapale nembo toto, Kataisa balawandakali pitakana pandamoto omeaipia.Bala akali mindiki okomane wandakalipitakana panda moto omeane okona,Gotenawenongawandakali nanima pitakaomene teke gulo atema. Tene okonena,wandakali mindi bala Kataisa towa minamindiki lo atoto, omene gulo ateando,mana koo balato wamba minu atalanetupa alu piyane. Goteto wandakali okonemowenene gulaya eya-kola, manaweneneminditupa balanga yalane. Wambananimato mana wambane oko watominuto, wandakali waka tupa yapa lo talepua atemane tekeko, Kataisato wandakalipitakana panda moto omeane oko nembototo, andipa nanimato wandakali tupayapa lo tale napeyama. Jia. Wambananimato mana wambane oko watominuto, Kataisa yapa lo tale pua atematekeko, andipa nanimato mana okonewato minuto, bala yapa lo tale napeyama.

Kataisato nanima yamapa yo atoto,nanima moyo piape utupane pitaka peaneoko nembo toto, nanimato balana piapeoko pimakale nembo teyama. *

18-19 Wandakali pitaka-mane mana kootupa minu atoto, Gote towa yanda-penegulo atalaini. Wuane tekeko, utupane-mane yole koo mindi molaini nembo toto,Goteto piape Kataisato peane okomaneutupanena koo tupa apoto, bala towayamapane mindiki paliya alane. Balatowa yanda-pene wandakali tupa pitakabala towa yamapanemindiki palu ateakalenembo toto, wamba ini Goteto nanimabala towa yamapane mindiki paliya ya.Andipa wandakali waka tupapi bala towayamapane mindiki palu atalapale nembototo, balana pii oko nanimana mini yama-panenga pale lea. Pale lalu, nanimato piiokone wandakali waka utupane lamawuaatalapale loto, balato piape okone nanimageane. Mangene utupane pitakana teneoko Gote bala angu ateya. *

20-21 Tene okonena, nanima Gotena pi-ape akali tupa atoto, balana pii okowandakali waka tupa lamalu peyama-kola, Gote bala tane pii okone yakamalangene gulalane. Kataisato mana koomindikipi mindi mina napeane tekeko,nanima Gotena wandakali tika-pene tupaatalapale nembo toto, Goteto nanima balatowa mina mindiki loto, nanimana manakoo tupa pitaka Kataisanga yata yaepia.Goteto wuane pea-kola, Kataisa bala koopiyane akali mindi gulo atoto, nanimanapanda moto, omeaipia. Tene okonena,andipa nanimato balana ambulini pai pu-ato, yakamato Gote towa yanda pua ateyaioko kondalu, bala towa yamapane mindikipalu atalapape leyama. *

61-2 Wamba Goteto nanima languato,

nambato wandakali taputi puamolane otoepene mindi yata ewane oko epea-kola,nambato nimbana pii oko ale wato, nimbamoyewa lea. Nanimato Kotini tane wan-dakali yakama languato, yakama taputipua molane oto epene Goteto wambayata yane oko andipa epo eya leyama.Taputi pua molane oto oko epo eya-kola,balato yakama ondowa moyo ateya-kola,yakamato okone mee ya lo nembo toto,

* 5:14-17: Lom 8:1-4; 14:7-9; Ga 6:14-15 * 5:18-19: Lom 3:21-26; 5:9-10 * 5:20-21: Ip 4:15 * 6:1-2: Ais49:8

Page 377: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 6:3 374 2 Kotini 6:14-16tepa olaini. Yakamato wuane pulaininayuto, nanimato Gote towa atu piape puaatoto, yakama langeyama nayu leyama. *3 Nanimato mana koo mindi minemando,wandakali-mane loto, nanimato Gotenapiape kopeta piyaini lolopeyai. Wuanelolaini nembo toto, wandakali yangonemindi yuunga peakolane lo ando atoto,nanimato mangene tupa piyamane.

4-5 Nanimato Gotena piape oko ayawapua atoto, limu kuai lo pali napene,tomo nonowa atalamane. Gotena pii okoleyama-kola, wandakali minditupa-manekenda-pene andane tupa nanima giyaini.Wuane peyai-kola, gapomane okomanenanima andi loto, kunju-mane peyalaini.Kenda-pene mindipene-mindipene tupananimanga epeya-kola, nanimato nembokambua toto, kenda-pene utupane awuaatoto, piape piyamane. Kenda-pene waka-waka tupa nanimanga epalane tekeko,nanimato kepa naene, Gotena piape okopua atalamane. Nanimato mana tupapitaka kuai lo minalamane okomane nan-ima Gotena piape akali tupa ateyai lo an-dawa lalamane. *

6 Nanimato mana kalato atane tupawato mina na-piyamane. Jia. Oli Sipi-tisa okomane nanima minu tai laya eya-kola, nanimato mana epene tika-penetupa andoto, wato minalamane. Nani-mato wamba ini yataka aa na-piyamane.Jia. Nanimato wandakali ondo wato,moyalamane. Nanimato wandakali towaowato epelewa yamapa yele pua ata na-piyamane. Jia. Nanimato utupane towaenene wete epelewa yamapane yo atala-mane. *

7 Goteto nanima minu tai laya eya-kola,nanimato balana pii enene oko lalamane.Kini koya okomane mana epene tika-peneminalamane tupa nanimana sia umbi guloyalane. Kii tika okomanemana epene tika-pene minalamane tupa nanimana yandagulo yalane. Nanimato mana epene tika-pene utupane minu atoto, koo yame tupatowa yanda pua atalamane.

8 Wandakali yangi-mane nanimanagene tupa minu koyoto, nanimato Gotenapiape kopeta puato, wandakali waka tupaminakasa alaini lalaini. Wandakali yangi-mane nanimana gene tupa laiyu loto,nanimato Gotena piape kuai lo puato,

nanimato pii enene oko leyai lalaini.9 Wandakali minditupa-mane nanimanamana epene tika-pene tupa anda na-piyaini tekeko, wandakali kambua-maneandalaini. Goteto nanima mo tika puyalekenda-pene geya-kola, nanima omoyalepiyamane tekeko, balato nanima peyoome wetete na-lalane. Jia. Nanima sakaateyama oko andalapape. *

10 Wandakali minditupa-mane nan-imana mini mo kenda piya alainitekeko, ole dindi lo nanima epelewaatalamane. Yuu okona minditaka eyatupa nanimanaga naeya-kola, nanimakoo tipia gulo atalamane. Nanimatane tipia atalamane tekeko, Gotenaminditaka epene tupa pitaka nanimangaeya-kola, nanimato Gotena minditakaepene utupane wandakali kambua tupamawuato, mo amango gulaya alamane.

11-12 Nanimato Kotini tane wandakaliyakama masia gii napeyama. Jia.Nanimato yakama towa wayumaneepelewa yamapa yo atoto, pii utupapitaka panakame langeyama tekeko,yakamato nanima masia geyai. 13 Ayiane-mane balana andopane tupa lamaiyanepua, andipa nambato yakama languato,nanimato yakama towa wayumaneepelewa yamapa yo atalamane okonapaini yakamato nanima towa wayumaneepelewa yamapa yo atalapape leyo. *

Bilipi Nalene Wandakali Tupa TowaMinaMindiki Na-lalapape Leane Oko

14-16 Wamba Goteto pii mindi leaneoko loto, namba wandakali tupanatombenenga epoko puato, namba utu-panena Gote oko atolowa-kola, utupanenambana yame atolopeyai leaipia. Gotetowuane leane okonena, nanima Gote sakaateya okona lotu anda oko ateyama loandeyama. Owato gote tupa katulo Goteenene okona lotu anda nanimanga atolo-peyaipe. Kataisa bala Satane towa nembomindiki palu atalaepe. Undupi-leneokola, tii-pene okola, okonelapo katulomina mindiki lolo-peyapipe. Kataisa lobilipi lene wandakali mindi-la, Kataisalo bilipi nalene wandakali mindi-la,okonelapo katulo nembo mindiki paluatolo-peyapipe. Nanimato mana epenetika-pene wato minalamane mana okola,utupane-mane Gotena loo tupa kalo

* 6:4-5: 2Ko 11:23-27 * 6:6: 1Ti 4:12 * 6:9: 2Ko 4:10-11 * 6:13: 1Ko 4:14-15

Page 378: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 6:17 375 2 Kotini 7:10piyaini mana okola, mana okonelapokatulo mana mindiki okonepene tekegulolo-peyape. Jia. Tene okonena, Kataisalo bilipi lene wandakali yakama Kataisalo bilipi nalene wandakali utupane towamina mindiki na-lalapape. *

17 Yakamato Kataisa lo bilipi nalenewandakali tupa towa potomane lo atana-piyapale nembo toto, Akali Andaneokomane pii mindi tako pua loto, wualeaipia: Yakamato wandakali utupanetepa alu poto, waka mindinga atalapape.Yakamato mana kalato atene mindi min-ulumane. Tika ando atalapape. Yakam-ato nambana pii utupa wato mineaindo,yakama nambana andopane tupa atala-pale lokale. * 18Wuane lalu, namba yaka-mana ayiane oko atolowa-kola, yakamanambanawanane iwanane ima atolopeyai.Tai-lene tupa pitaka yene Akali Andanenambato wuane leyo leaipia. *

7Yakamato Nanima Towa Epelewa

Yamapa Yo Atalapape Leane Oko1 Goteto wuane leane nembo toto,

yamapane yene yame, nanimato Goteyuku wato, nanimana umbaini tandiniokolaponga mana koo kalato atenetupa pitaka awua tepa alu, mana epenewete tupa minu atamakale. 2 Nanimatowandakali mindi andakasa wato, balanaminditaka mindikipi mindi mia napema.Jia. Nanimato mana koo mindi minuto,wandakali mindi minu koya napema teke.Tene okonena, yakamato nanima towaepelewa yamapa yo atalapape.

3 Nambato yakamanga koo tene mindiepe loyale pii utupa pitaka naleyo.Jia. Nanimato yakama towa epelewayamapa yo ateyama lo nambato yakamawamba langewa okoni. Yakama sakaateaindo, nanimapi yakama towa atusaka atamakale nembo teyama. Yakamaomeaindo, nanimapi yakama towa atuoma-makale nembo teyama. 4 Kenda-pene kambua nanimanga epalane tekeko,Goteto nanimana mini epene mo paleleya-kola, namba epele andanewetete eyo.Yakamato mana epene tupa minalaini lowayumane nembo toto, ole kambuanganambato yakamana gene tupa laiyulalawane.

5 Enene, wamba nanima Masetonia po-topinjia okona peakaiyu lema-angi, nan-ima katulo oto aŋako mindi mia napema.Jia. Wandakali waka tupamane nanimatowa pii yanda pua ateai-kola, kenda-pene mindipene-mindipene tupa nani-manga epea. Okone angi nanima yukuwaatema. * 6 Wuane tekeko, mini kendawaateyai wandakali tupana mini epene mopale lalane Gote oko balato Taitasa nanimaatemanga epeakale leane okomane nani-mana mini epene mo pale laya yane.

7 Taitasa epeane okomane nanimanamini epene pale laya yane tekeko,okonemane angu jia. Wamba yakamatonamba towaembowaateaini tekeko,matiliyakama mini kenda wato, yamapane pekeleainipia. Yamapane peke loto, andipayakama namba towa nembo mindiki paluatamakale nembo toto, namba andaimalakae lo nembo teyai. Yakamato wuanenembo teyama lo Taitasa lamawuato,balana mini epene mo pale laya yai-kola,bala nanima atemanga epoto, nanimalangea. Langea-kola, Goteto nanimanamini epene mo pale laya yane okonena,namba epele wete eyo.

Nanimato Wandakali Mindi Minu KoyaNapema Leane Oko

8-9 Wamba nambato yakamana pepapeyo epe lewa okomane yakamana minimo kenda piya ewa nembo toto, nambapimini kenda ewa. Wuane tekeko, pepapeyo epe lewa okonemane mee ole alumindiki angu yakamana mini mo kendapiya ewa nembo toto, andipa namba minikenda naene, epele eyo. Nambato yaka-mana mini mo kenda piya ewa okonena,namba epele naeyo. Jia. Matili nan-ima yakama ateyainga epoto, kenda-penemindi yakama gulumane nembo toto,nambato yakamana pepa okone peyo epelewa. Nambato wuane pewa okomaneGoteto yakamana mini mo kenda piya ya-kola, yakamato yamapane peke leai. Teneokonena, namba epele eyo. *

10 Yuu okona kenda-pene tupamanewandakali mindina mini mo kenda piyawato, bala ome laya alane tekeko, Gotetowandakali mindina mini mo kenda piyaeya-kola, wandakali okone bala yamapanepeke lalane. Yamapane peke leya-kola,Goteto wandakali okone bala molo-peke

* 6:14-16: Ep 5:11-14; 1Ko 3:16; Pit 26:12 * 6:17: Ais 52:11; Lap 18:4-5 * 6:18: 2Sa 7:14; Jet 31:9 * 7:5:2Ko 2:13 * 7:8-9: 2Ko 2:1-4

Page 379: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 7:11 376 2 Kotini 8:6lalane. Tene okonena, wandakali mindibala yamapane peke leando, matili balatonembo tolo-peke loto, wamba nambayamapane peke lewane okonemanekopeta pewa nembo natolo-peya. Jia. *

11 Nambato yakamana pepa peyo epelewa okomane Goteto yakamana mini mokenda piya ya-kola, yakamato yamapanepeke loto, mana epene kambua miniyamanembo talapape. Wamba akali yakamatowa atu atalane okonemane mana koowete mindi minalane lo pepa peyo epelewa okone yakamato dii lo andoto,bala towa yataka yainipia. Koo tenemindi yakamanga yolane nembo toto,yakamato Gote ando yuku yainipia. Akaliokonemane mana koo mineane okonekonda yakale nembo toto, yakamatokenda-pene minditupa balanga yatayainipia. Dee, yakamato namba towanembo mindiki palu atamakale nembototo, namba andaima lakae lo nemboteainipia. Yakamato mana epene utupanepitakamineaini okonemane akali okonenakoo tene yane okonena mindi yakamangapata naeya lo andawa leainipia.

12 Akali mana koo minu ateane oko-nena mana koo oko mo tika puyale yan-dopi, akali bala minu koyane oko moy-oyale yandopi, piape okone-lapona mindipukale nembo toto, nambato yakamanapepa okone peyo epe nalewa. Jia. Gotenawenonga yakamato nanima towa epelewayamapane yo ateyai oko yakama tane an-dalapale nembo toto, nambato yakamanapepa okone peyo epe lewa.

13-15 Andipa yakamato nanima towaepelewa yamapane yo ateyai okone an-doto, nanima mini epene palu ateyama.Wamba Taitasa bala yakama ateyaingaepoyale atoto, nembo kambua tea-kola,nambato yakamana gene tupa laiyu loto,yakamato mana epene tupa minalaini lobala lamaewa. Bala yakama ateainga epea-angi, yakamato bala yuku amawua, bal-ato pii lola tupa watamakale nembo toto,wayu epeleya lo, bala lameainipia. Bal-ato mangene minditupa piyapa lea-kola,yakamato pii balato leane tupa ale wato,mangene utupane peainipia. Wambayakama pitaka-mane wuane pua, balanamini epene mo pale laya yai-kola, andipabalato yakamana mana epene utupane

nembo tolo-peke loto, epele wete eya-kola, nanimapi epele wete eyama. Balatoyakamana mana epene utupane nembotolo-peke loto, yakama towa wayumaneepelewa yamapane yo ateya. Wamba nani-matopii enene tupa anguyakama langemaokoni. Wuane pua teke, nanimato yaka-mana gene tupa laiyu loto, yakamatomana epene tupa minalaini lo Taitasalamaema-kola, nanimana pii okone enenegulea. Yakamato mana epene utupanemineai-kola, namba yala naewa.

16 Andipa namba katulo yakamangawayumane tungi peyo atolo-peyawa ya lonembo toto, epele wete eyo.

8Muni Kambua Mo Yomowa Mai-yapale

Leane Oko1 Amene imalini yame, Goteto

Masetonia potopinjia okona sosa ateyaitupa ondowa moya-kola, utupane-manemangene mindi peaini lo nanimatoyakama langeyama. * 2 Wamba kenda-pene andane wete mindi wandakaliutupanenga epea-kola, utupane yakamakoo tipia wetete ateai. Kenda-peneutupanenga epeane okonemane utupanemandeke peane tekeko, Goteto utupaneondo wato moya-kola, utupane yakamaepele wete wato, Jutiya disitiki okonaKitisene wandakali tipia tupa moya-makale loto, muni kambua mo yomo yai.

3-5 Utupane-mane muni minditupa moamunguli pipiai lakae lo nanimato nembotema pua angu mo amunguli napeai. Jia.Utupane-mane Gotena nembo-tene okowato minuto, wamba ini yakama taneAkali Andane oko mawuato, lapone guloyakama tane nanima aposolo akali tupageai. Giyu, ole kambuanga utupane-manenanima tee loto, nanimato Kitisene wan-dakali tipia tupa moya-makale. Yakamatoatu yalua lalapa lo nanima langeai. Nan-imato atu yalua lema-kola, yakama tane-mane muni katulo mo amunguli pulanetupa pitaka mo yomo wato, muni mindi-tupa tako pua mo amunguli peainga ande-wane lo nambato yakama langeyo.

6 Wamba Taitasa bala Kotini tane wan-dakali yakama towa atu ateai-angi, balatoyakama languato, yakamato muni min-ditupa mo amunguli piyapale lea okoni.Wuane lalu, balato yakamana tombenenga

* 7:10: Mt 27:3-5; Ip 12:16-17 * 8:1: Lom 15:25-27; 2Ko 9:1-2

Page 380: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 8:7-9 377 2 Kotini 8:18-21piape okone tewa mina ika lea okoni.AndipaMasetonia taneKitisenewandakalitupamane muni kambua mo amungulipeai-kola, yakamatopi piape okone pikoyopiyapale nembo toto, Taitasato yakamamoyakale loto, nanimato bala lamaiyama.

7-9 Wamba nanimana Akali AndaneJisasa Kataisa bala yuu okona naepene,ati kenga atea-angi, bala amango mindiateaipia. Wuane tekeko, yakama amangogulo atalapale nembo toto, balato Kotinitane wandakali yakama ondowa moyoto,akali tipia mindi guleane. Balatowuane peane nembo toto, yakamatobalanga wayumane tungi peyoto, balanapiape pima lakae lo nembo talaini.Yakamato mana kambua andoto, balanapii oko wandakali waka tupa kuai lolamai-yaini. Yakamato nanima towawayumane epelewa yamapane yo atalaini.Yakamato mana epene utupane pitakakuai lo minalaini pua teke, yakamatowandakali waka tupa ondowa moyoto,muni kambua mo yomo alu, mai-yapaleleyama. Yakamato wuane piyapale lo,nambato yakama langeyo nayu naleyo.Jia. Mee, yakamatopi wandakali yangonetupa towa wayumane epelewa yamapayo ateyaipe, ata napeyaipe lo, nambatoandokale nembo toto, Masetonia tanetupamane muni kambua mo amungulipuato, wandakali tipia tupa mayaini lonambato temane okone yakama langeyo.*

10 Ee ana wamba ataima okona Kotinitane wandakali yakamato piape okonepima lakae lo nembo toto, wamba ini bulu-pane tewa peai okoni. Wuaneko, andipanambato leyo pua yakamato peaindo,mana okonemane yakama moyolo-peya lonambato yakama langeyo.

11-12 Minditaka mindi wandakali mindibalanga nayola-kola, balato minditakanayolane okone maiyakale lo Gotetonembo natalane. Jia. Wandakali mindingaminditaka mindi yola-kola, balato okonemauwakale nembo toto, maiyando, Gotetowandakali okonena mana okone andoto,katu ya lo nembo talane. Tene okonena,wamba yakamato piape okone tewa pimalakae lo nembo teaini pua teke, andipaminditaka yakamanga eya tupamanepiape okone pikoyo pimakale nembo toto,pikoyo piyapape leyo. * 13 Wandakali

tipia tupa kuai lo ateakale nembo toto,yakamato minditaka kambua utupanemawua atolai-kola, yakamanga minditakajia yakale atalapale nambato naleyo. Jia.Yakama tanepi, wandakali tipia tupapi,yakama pitakanga minditaka atutu yakaleloto, yakamato minditaka mo amungulipuato, utupane maiyapape leyo.

14-15 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, wamba Isatale tane wan-dakali yangi-mane tomo gene mana lenemindi kambua mo yomo yaini tekeko,matili wandakali utupanenga tomo ake-nane nayaepia layene eya. Isatale tanewandakali yangi-mane tomo mee aŋalapoteke mo yomo yaini tekeko, matili wan-dakali utupanenga tomo jia nayaepia. Jia.Tomo kambua mo yomo yaini wandakalitupapi, tomo aŋalapo mo yomo yainiwandakali tupapi, utupane pitakana tomoatutu yaepia layene eya. Wuane pua teke,andipa yakama tanepi, wandakali tipia tu-papi, yakama pitakanga minditaka yolatupa atutu yakale nembo teyo. Matili Ko-tini tane wandakali yakamanga minditakajia yola-angi, wandakali waka tupamaneminditaka kambua yakamanga yola tupatale puato, minditupa yakama geakale.Wuane nembo toto, andipa Kotini tanewandakali yakamato yakamana minditakakambua eyai tupa tale puato, minditupawandakali tipia tupa maiyapape. *

Poloto Akali Tepo Epeakale Leyama LeaneOko

16 Nanimato yakama moyaima lakae lonembo talamane pua, Taitasato yakamamoyauwa lakae lo nembo teakale nayuto,Goteto balana nembo-tene oko mina ikaleane oko andoto, nanimato Gote andowayu pele leyama. 17 Goteto Taitasananembo-tene oko mina ika lea-kola, balatane yakama moyolo puwa lakae lo nem-boto atea. Tene okonena, nanimatoTaitasa nimbato Kotini tane wandakalitupa moyolo peke lolape lo tipa pema-angi, balato peke lauwa lakae lo nemboteyo lea.

18-21 Masetonia potopinjia okona ata-laini Kitisene tupamane Jutiya disitikiokona atalaini Kitisene tipia tupa on-dowa moya-makale nembo toto, munikambua mo yomo yaini tupa nanima

* 8:7-9: 1Ko 16:1-2; Mt 8:20; Pl 2:6-7 * 8:11-12: Mk 12:43-44 * 8:14-15: Ek 16:18

Page 381: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 8:22 378 2 Kotini 9:7guato, malu pulupape leai. Wuane leai-kola, nanimato Akali Andane okona geneoko laiyu lamakale nembo toto, wan-dakali utupane moyaima lakae lo nemboteyama oko andawa loyale, piape okonepua ateyama. Nanimato muni okonekuai lo ando ateyama oko Goteto andeyatekeko, mindimane koo tene mindi nani-manga yata wato, nanimato muni okonekopeta ando ateyai lolane nembo toto,Masetonia tane Kitisene tupamane akalimindi makimi loto, bala nanima towaatu epoko pua ateakale leai. Amungulipitane tupa pitaka-mane akali okonenagene oko laiyu loto, balato Gotena piioko kuai lo langiyane lalaini. Nanimatobala Taitasa towa atu yakama ateyaingaepeakale leyama.

22 Nanimato Kitisene akali yangonewaka mindi akali okonelapo towa atuepeakale leyama. Ole kambuanga nani-mato bala makande pua andeyama-kola,balato Gotena piape piwua lakae lo nembotalane. Andipa yakamato Jutiya disitikiokona atalaini Kitisene tipia tupa moy-oyale muni kambua mo yomo olopeyainembo toto, balato yakama moyolo ipuwalakae lo nembo teya. 23 Yakamato Taitasaandeyaini. Yakama moyoyale, balatonamba towa potomane loto, piapemindikiokone teke piyane. Amunguli pitane tupa-mane akali okonelapo piape pulu peakaleleai-kola, akali okonelapo-mane Kataisanagene oko laiyu loto, Gotena piape puaatalapele.

24 Nanimato Kotini tane Kitisene yaka-mana gene tupa laiyu loto, yakamato wan-dakali yangone tupa towa epelewa yama-pane yo atalaini lalamane-ko. Amungulipitane waka tupamane yakamana manaokone andolai-kola, nanimato enene leyaioko andeakale nembo toto, yakamato akalitepo utupane towa epelewa yamapane yoateyai oko andawa lalapape. *

9Minditaka EpelewaMaiyapape Leane Oko

1-2 Ee ana wamba ataima okona Akayapotopinjia tane wandakali yakamatoGotena wandakali tipia Jutiya disitikiokona atalaini tupa moya-makale loto,muni minditupa mo yomo aima lakae lonembo teai oko nambato andewa. Andalu,nambato Kotini tane wandakali yakamana

gene oko laiyu loto, ee ana wamba ataimaokona Akaya potopinjia okona wandakalitupamane piape okone tewa pimakalenembo toto, mandeke pua atapiai loMasetonia potopinjia tane wandakali tupalamaiki pua atewa. Nambato pii okonewandakali utupane lamaiki pua atewa-kola, wandakali utupanena kambua-manepii okone ale wato, Gotena wandakali tipiatupa moya-makale loto, muni minditupamo yomo aka pua ateai. Kotini wandakaliyakamato piape okone pimakale nembotoateyai-kola, nambato yakamana pepa okopeyo epe loto, piape okonena pii kambualangulane tene mindi ata napeya. *

3-5 Wamba yakamato muni minditupamo yomo wato, mai-makale leai-kola,nambato yakamana gene tupa laiyu loto,yakamato wuane pulupeyai lo Masetoniapotopinjia okona tane wandakali tupalamai-yawane. Matili namba yakamaateyainga epolowa-angi, Masetonia taneakali minditupa atu epemando, utupane-mane yakamana mana andolopeyai.Okone angi, yakamato muni mo yomonaene, mee ateaini yando, nanimatoyakamana gene tupa laiyu loto, piileyama okone owato pii lene gulolo-peya.Owato pii lene gulola-kola, nanimatoyakamanga tungi peyo ataimanembo toto,yala oloma-kola, yakamapi yala olaini.Nanimapi, yakamapi, yala olomanenembototo, nanimato yakamana gene tupa laiyuleyama pua teke, yakamato piape okonepiyapale leyama. Nambato pii taimanelolowa-kola, yakamato mini kenda watoteke, muni okone mo yomo yaindo, manaokone katu nalolo-peya. Yakamato muniokone epelewa mo yomo alapale nembototo, nambato amene minditupa-maneKotini tane wandakali yakama wamba inimoyolo epeakale lauwa.

6 Andipa yakamato wua lo nembo ta-lapape. Wandakali mindimane ee aŋakomindi yandeando, balato tomo aŋako tekemandulu-peya. Akali mindimane ee an-dane mindi yandeando, balato tomo kam-bua teke mandulu-peya. * 7 Wuaneko,wandakali mindimane minditaka mindimai lo ayia ola-kola, wandakali wakamindimane mini kenda wato, minditakamindi maiyando, Goteto mana okone an-doto, epele na-olopeya. Wandakali mindi-maneminditakamindi epelewamaiyando,

* 8:24: 2Ko 7:13-15 * 9:1-2: 2Ko 8:1-9 * 9:6: Man 11:24-25

Page 382: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 9:8-9 379 2 Kotini 10:4-5Gotetomana okone andoto, epele olopeya.Tene okonena, yakama pitaka mindiki-mindiki lo, muni aki-tupi mauwakalepenembo toto, oko-tumamauwakale lo epelewato maipe-pene.

8-9 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, akali mindimane eenga tomowaini tupa papaka lalane pua, balanaminditaka yalane tupa tale puato, wan-dakali tipia tupa moyo, kambua mindi-tupa maiyane layene eya. Balana manatika-pene okone matili-matilipi yapowayolopeya layene eya. Wuane pua teke,yakamatopi minditaka kambua yatawaatoto, piape epene tupa pitaka piya-pale loto, Goteto minditaka epene tupapitaka yakamanga katulo gulupeya. *10 Yakamato ee mindi yandalapale nembototo, yakamana eenga tomo waini yan-dolane kambua tupa ateakale lalu, yakamatomo nalapale gulupeya teke. Balatoyakama minu tai laya ola-kola, yakamatomana epene tika-pene kambua tupa watominulu-peyai. *

11-12 Jutiya disitiki tane wandakali tipiatupa moyoyale, yakamato minditakamaulai-kola, utupane-mane okone mialu,ole kambuanga Gote ando wayu pelelolopeyai. Tene okonena, yakamatowandakali tipia tupa wayumane moy-alapale nembo toto, Goteto minditakakambua yakama gulupeya. Gula-kola,yakamato wandakali tipia tupa moya-makale nembo toto, minditaka nanimageaindo, nanimato okone wandakalitipia utupanenga maluma-kola, utupane-mane Gote ando wayu pele lolopeyai.* 13 Yakamato Kataisana pii layeneepene oko ale wato, bala yakamana AkaliAndane ateya loto, balana pii oko watominuto, minditaka kambua wandakaliutupanengapi, wandakali tipia wakatupapi, utupane pitakanga mai-yaindo,wandakali utupane-mane yakamanamanaepene okone andoto, Gotena gene okolaiyu lolopeyai.

14 Goteto Kotini tano okona taneKitisene wandakali yakama ondo wetewatomoyola-kola, yakamato Jutiya disitikiokona ateyai Kitisene tipia tupa moyolo-peyai. Moyolai-kola, utupane-maneyakama epele wete wato, Goteto yakamaondo wato, wayumane moyo ateakale lo

pote lolopeyai. 15 Goteto yakama ondowete wato, wayumanemoyo atalanemanaokone petesene epene wete mindi guleya-kola, nanimato balana mana okone wuapene eya lo katulo laa yiake napiyamane.Goteto nanima wayumane wete ondowamoyalane nembo toto, nanimato balaando wayu pele lamakale.

10Poloto Piape Kuai Lo Piyamane Leane Oko

1-2 Wandakali minditupa-mane nambaanda napi loto, Polo bala yuu tepanda tu-pana atoto, yuku naene, pii langeyo nayuloto, nanimana pepa tupa peyo epe lalanetekeko, nanima towa atu ateyama-angi,bala nanimana napinga gulo atoto, piitenga-mane lalane lalaini. Wamba Kataisabala wuane pua teke, wandakali tupa towatambo lo atoto, utupanena napinga guloateaipia. Tene okonena, nambato yakamatowa atu atoto, balana mana okone watominalawane. Kotini tane wandakali yaka-mana minditupa-mane aposolo akali nan-imana mana okone andoto, nanimato meeyuunga wandakali tupana nembo-teneoko wato minuto, piape piyaini nembo ta-laini. Matili namba dee lapone Kotini tanookona epolowa-angi, wuane nembo talainiwandakali yakama nambato pii lolowaokomane yango apolowane. Tika andoatalapape lo andipa namba Poloto yakamalangeyo nayu leyo. *

3 Enene, nanima yuu okona ateyamatekeko, nanimato yuunga wandakalinamana tupa wato minuto, yanda na-piyamane. Jia. 4-5 Yuu okona akalitupamane yanda, yandate ima awuaatoto, yanda piyaini tekeko, nanimatowuane na-piyamane. Jia. NanimatoGotena pii tai-lene oko loto, bala towayanda-pene wandakali tupa towa yandapiyamane. Wandakali yangi-maneGotena mana mia-makale nembo talainitekeko, wandakali utupane-mane Gotenamana mia napeakale nembo toto, Gotetowa yanda-pene wandakali tupamaneyakama tanena gene tupa laiyu loto,owato pii kambua lalaini. Owato piilalaini mana okone utupanena lome taigulo yoto, Gotena mana molane asiaoko pai leya-kola, nanimato Gotenapii tai-lene oko loto, lome tai okonekeao lalamane. Nanimato lome okone

* 9:8-9: Sam 112:9 * 9:10: Ais 55:10 * 9:11-12: 2Ko 1:10-11; 4:13-15 * 10:1-2: 1Ko 2:3; 4:21

Page 383: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 10:6 380 2 Kotini 10:17-18keao loto, wandakali utupane yakamatanena nembo-tene oko wato minanapene, Kataisana pii oko wato mineakalelalamane. * 6 Kotini tano okona tanewandakali yakamato Kataisana pii okokuai lo wato minu atalapale lo nanimamaliyo atema. Yakamato wuane pulai-angi, matili wandakali minditupa-manebalana pii tanga leaindo, nanimato kenda-pene mindi utupanenga yatamakale lomandeke pitawa ateyama.

7-9 Yakama yuku alapale loto, nam-bato yakamana pepa tupa peyo epe leyalo yakamato nembo na-talapape. Jia.Wamba Akali Andane okomane balana pi-ape oko nanima gea-angi, nanimato wan-dakali tupa minu koyalapale lo balatonembo natea. Jia. Nanimato wandakalitupa minu tai laya alapale nembo toto,balato piape okone nanima geane. Teneokonena, nambato nanimana gene tupalaiyu loto, Akali Andane okomane piapeokone nanima geane lewando, namba yalanaolo-peyawa. Jia. Akali mindi bala taneKataisana yame ateyo nembo teando, balaKataisana yame atalane pua teke, nan-imapi Kataisana yame ateyai nembo tape-pene. Kotini tano tane wandakali yakam-ato okonetaka tupa wayumane nembo ta-lapape. *

10 Enene, wandakali minditupa-manenambana mana oko andoto, wua lalaini:Poloto pii langeyo nayu loto, nanimanapepa tupa peyo epe lalane tekeko, bala epoatoto, kuati minalane. Bala nanima towaatu atoto, Gotena pii lolane mana andanapene atoto, pii kuai lo na-lalane lalaini.11Wuane lalaini wandakali utupane-manewua lo nembo tape-pene: Andipa nani-mato yuuwakamindinga atoto, yakamanapepa oko peyo epe loto, mangene mindiyakamanga pimakale leyama oko matiliyakama ateyainga epoto, pulu-peyama.

12-14 Nanimato wuane pulu-peyamaleyama okomane nanima towa yuu tomboyene oko kalo puato, akali waka mindinayuu okona poto, piape napeyama. Jia.Wamba Goteto yuu eya tupa pitaka yapalo tale puato, tombo mindi nanima geane.Yakamana tano oko tombo Goteto nanimageane okona anda-pangosa eya-kola,nanima wamba ini bulupane yakamaateaini okona epoto, Kataisa andayo

pii layene epene oko yakama langema.Nanimato wuane pemane lo nanimanagene tupa laiyu lolo-peyama tekeko,tombo Goteto nanima geane okone kalopuato, nanimana gene oko laiyu wetenalolo-peyama. Jia. Nanimato wuanenapulu-peyama tekeko, owato aposoloakali tupamane wuane piyaini. Utupane-mane yakama tane kopeta yapa lo talepuato, yakama tanena mana tupa epenewetete eyai nembo teyai. Wuane nembototo, yakama tane wandakali epenewetete ateyama loto, yakama tanena genetupa laiyu lalaini. Nanima tane akaliutupane towa mandeke puato, nanimapiakali okonepene teke ateyama lo nanimatanena gene tupa laiyu nalolo-peyama.Jia. *

15-16 Nanimato Gotena pii layene epeneoko Kotini tano okona tane wandakaliyakama wamba ini bulupane langematekeko, owato aposolo akali tupamanetomboGoteto nanima geane oko kalo piyu,yakama ateyainga epeainipia. Epoto, pi-ape nanimato wamba pemane oko yakam-ato pene gulo mee mo ata wato, yakamatanena gene tupa laiyu lalaini. Utupane-mane wuane piyaini tekeko, nanimatotombo Goteto nanima geane okone kalopuato, akali waka mindina yuu okonapoto, piape balato wamba peane oko nan-imato pene gulo mee mo ata wato, nan-ima tanena gene tupa laiyu na-lalamane.Matilipi, nanimato wuane napimakale.Nanimato Kotini tane wandakali yaka-mana masianesa-tole yuu waka eya tu-pana poto, Gotena pii layene epene okoyuu utupanena tane wandakali tupangalamaima lakae lo nembo teyama. Matilinanimato wuane pimakale nembo teyamatekeko, andipa nanimato piape Gotetonanima geane oko puato, yakamana bilipioko minu tai laya wato, yakamana tombe-nenga piape kambua pima lakae lo nemboteyama.

17-18 Akali mindimane bala tanena geneoko laiyu leando, balana gene andane nay-olopeya. Jia. Akali Andane okomaneakali mindina gene oko laiyu leando, akaliokonena gene andane yolopeya. Tene oko-nena, akali mindimane bala tanena geneoko laiyu nalape-pene. Jia. Balato AkaliAndane okona gene oko laiyu lape-pene. *

* 10:4-5: Ep 6:13-17 * 10:7-9: 2Ko 13:10 * 10:12-14: Lom 12:3-5 * 10:17-18: 1Ko 1:30-31; 4:3-4

Page 384: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 11:1-4 381 2 Kotini 11:1211

Utupane-mane Yakama Minakasa Olaini,Waiwa Ando Atalapape Leane Oko

1-4 Goteto wandakali pitaka Kataisanapangosa atapiai lakae lo nembo talanepua teke, nambato Kotini tane wandakaliyakama Kataisana pangosa atapiailakae lo nembo tewa. Wamba yakamawana mapokae mana koo mina napenepitiyane okonepene gulo ateai-kola,nambato yakama Kataisana wetene gulopitiyapale lata alu, Gotena pii layeneepene oko yakama langewa. Langewa-kola, yakamato pii okone ale wato,Oli Sipitisa oko meaini tekeko, matiliowato aposolo akali mindi bala yakamaateyainga epoto, balato pii layene epenewaka mindi yakama languato, Jisasa balaakali mindi-pene ateane lea. Wuanelea-kola, yakamato sipitisa waka mindimoto, balato piape okone pua ateakale loyakamato ando kondeai. Tene okonena,wamba Satane bala wai wato, etulu mindigulo atoto, wanda Ipi minakasa yane puateke, owato aposolo akali okonemaneyakama minakasa olane lo namba yukueyo. Balato yakama minakasa yando,yakamato Kataisa angu minatawa atalainimana oko awua tepa alu, owato aposoloakali okonena yame atolopeyai. Teneokonena, yakamato wuane na-piyapalenembo toto, andipa namba nembonapalene gulo atoto, namba tanena geneoko laiyu loto, pii mindi yakama langukalenembo teyo. Nambato wuane pula loyakamato ando kondeyai pua teke, andokondalapape leyo. *

5 Owato aposolo akali utupane-maneyakama tanena gene tupa laiyu loto,yakama tane aposolo akali epene weteteateyama lalaini tekeko, namba akali utu-panena aŋa napinga ata napeyo nemboteyo. * 6 Nambato pii kuai lo lalawanepe,kuati minu lalawanepe lo, nambato wayu-mane nembo nateyo tekeko, nambatomana kambua wete moto, owato aposoloakali utupane sia minalawane loto, oledindi lo nanimato yakamanga andawalangema. *

7-9 Wamba namba Kotini tane wan-dakali yakama towa atu atema-angi, nam-bangaminditaka jia ya-kola, atewa tekeko,

nambato Kotini tane wandakali yaka-mana mindikipi mindi kenda-pene mindigii napewa. Jia. Masetonia potopin-jia okona Kitisene akali minditupa epoto,nambanga minditaka jia yane tupa meegeai. Nambato Kotini tane wandakaliyakama moyoyale, Gotena piape pukalenembo toto, Masetonia Kitisene utupa-nena minditaka namba mee geaini tupamewa okonena, nambato utupanena min-ditaka tupa pake gulo mewa leyo. Nam-bato Kotini tane wandakali yakama mi-naiyu lokale nembo toto, namba taneakali gene nayene gulo atoto, yakamatoyole namba giyapa nalewa. Wuane na-lene, nambato Gotena pii layene epeneoko yakama mee langu atewa okone manakoo wete mindi guleape. Jia. Nambatokenda-pene mee aŋakopi mindi yakamagii napukale nembo toto, yakamato yolepimindi giyapa nalene, Gotena pii layeneepene oko yakama langu atewa. Matilipi,nambato kenda-pene mee aŋakopi mindiyakamanga gii napukale lo namba tanetika ando atokale. *

10 Yakamato yole namba giyapa nalene,nambato Gotena pii layene epene okoyakama langewa loto, namba tanena geneoko laiyu lokale. Kataisana pii enene okonambanga eya-kola, nambato pii eneneoko loto, wuane leyo. Tene okonena,Akaya potopinjia okona yuu tupa pitakanawandakali ateyai tupana mindikipi mindi-mane Polo nimbato owato pii lele okokondaa loto, namba tanena gene oko laiyulolane asini okone katulo pai nalolo-peya.

11 Wamba nambato Gotena pii layeneepene oko yakama langu atewa-angi,yakamato yole namba giyapa nambatokatulo lewa-yale tekeko, nambato wuanenalewa. Anu peakale nambato wuanenalewape. Nambato yakama towa epelewayamapane yo ata napewa mambele,nambato wuane nalewape. Jia. Nambatoyakama towa epelewa yamapa yo ateyooko Goteto andeya.

12 Owato aposolo akali tupamaneyakama tanena gene tupa laiyu laimalakae lo nembo toto, nanima aposoloakali waka tupana mana tupa pitaka watominuto, Gotena piape piyamane lalaini.Utupane-mane wuane lolaini asini okopai lokale nembo toto, andipa nambato

* 11:1-4: Ep 5:25-27; Jen 3:4,13; Ga 1:7-10 * 11:5: 1Ko 15:10; 2Ko 12:11-12 * 11:6: 1Ko 2:1-2,13 * 11:7-9:1Ko 9:18; Pl 4:15-16; 2Ko 12:13

Page 385: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 11:13 382 2 Kotini 11:25-26Gotena pii layene epene oko yakamamee langu atoto, yakamato yole mindinamba giyapa na-lalawane pua, matilipiwuane teke pukale. 13 Owato aposoloakali utupane-mane wandakali waka tupaminakasa oyale, yakama tane Kataisanaaposolo akali enene ateyama lalaini.

14 Akali utupane-mane wuane lalainiokone ale wato, yakamato moko nalape-pene. Jia. Satane bala tane wandakalitupaminakasa oyale, enjole tii-penemindigulo epalane. 15Wuaneko, Satanena piapeakali tupamane wandakali tupa minakasaoyale, mana tika-pene tupana piape akalitupa gulo atoto, Gotena piape piyaini okonembo toto, nanima moko nalape-pene.Jia. Andipa akali utupane-mane mana kootupa minuto, piape pua ateyai okonena,matili akali utupane yakama yole koo tekemolopeyai.

Poloto Kenda-pene Kambua Awua AtewaLeane Oko

16-19 Wandakali kambua-mane yuuokona mana tupa wato minuto, yakamatanena gene tupa laiyu lalaini. Owatoaposolo akali tupamane mana okonewato minuto, nembo napalene gulo atoto,yakama tanene gene tupa laiyu lalaini.Wuane peyai-kola, Kotini tane wandakaliyakama wai-ene ateyama nembo toto,utupane-mane wuane peakale lo andokondalaini-ko. Nambatopi namba tanenagene oko laiyu lokale. Nambato AkaliAndane okona mana oko wato minanapene, mee nembo napalene guloatoto, nambana gene oko laiyu lokale.Nambato pii mindi wamba lalo okone tekedee lapone leyo. Wandakali mindikipimindimane namba nembo napaleneateya nembo natape-peneko. Yakamatonamba akali nembo napalene mindiateya nembo teaindo, okone katu tekeko,nambana gene tane mee teke laiyu lokalelo yakamato ando kondalapape leyo.

20 Owato aposolo akali ateyai utupaneakali gene yene ateyai lo yakamatoandalapale nembo toto, utupane-manemangene minditupa peyai-kola, utupane-mane wuane peakale lo, yakamatoando kondalaini. Utupane-mane Kotinitane wandakali yakama minakasa wato,yakamana minditaka eya tupa pitaka miakoyo peyai-kola, utupane-mane wuanepeakale lo, yakamato ando kondalaini.

Owato aposolo akali tupamane yakamayole gii napiyaini. Jia. Yakamatoutupanena katapusa piape pua atalapaleloto, utupane-mane yakamana lee-inganga peleyai-kola, utupane-manewuane peakale lo, yakamato andokondalaini.

21Nanima akali tambo gulo atoto, manautupane mina na-piyamane lo nambatoyala ape-penepe. Jia. Owato aposolo akaliutupane-mane yakama tane akali epenewete ateyama nembo toto, yakama tanenagene tupa laiyu leyai-ko. Nambapi akaliokonepene ateyo lo namba tanena geneoko laiyu lokale. Namba nembo napalene,kee ene gulo atoto, wuane leyo. *

22 Owato aposolo akali utupane-maneyakama tanena gene tupa laiyu loto,nanima Iputu yame ateyama lalaini.Nambapi Iputu yame ateyo. Akaliutupane-mane yakama Isatale tane akaliateyama lalaini. Nambapi Isatale taneakali mindi ateyo. Akali utupane-maneyakama Apatakamena mandiyene yameateyama lalaini. Nambapi Apatakamenamandiyene yame ateyo.

23 Utupane-mane yakama tanena genetupa laiyu loto, Kataisana piape piyamanelalaini. Wuane leyai-kola, akali nembo na-palene mindimane pii lalane pua, nambatanena gene oko laiyu loto, nambatoKataisana piape kambua puato, akali utu-pane sia minalawane leyo. Nambato utu-pane sia minuto, yuu kambuanga poto,Kataisana piape oko tailo wete pua atewa-kola, ole kambuanga gapomane okomanenamba andi lea. Ole kambua wete akaliminditupa-mane nambaminu peleai. Dee,ole kambuanga namba omape-pene guloatewa. * 24 Gii waka-waka yaungaJuta yame akali minditupa-mane nambakunju-maneole (39) paiyasa tepongapilisapeleai. *

25-26 Gii waka-waka tepoainga akaliminditupa-mane namba kelewa kanda-mane ole kambuanga pelea. Alu mindiakali minditupa-mane namba peyo omeloyale, ana-mane peleai. Ole kambuanganamba asia luu tupana peyo-kola, kenda-pene minditupa nambanga epalane. Olekambuanga namba sipinga pitiyu, ipasolewata angini andane okona tokongapuku pewa. Pewa-kola, ole tepoaingasipi namba pitiyu pewane tupa koyaka

* 11:21: Pl 3:5 * 11:23: Ap 16:23 * 11:24: Lo 25:3

Page 386: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 11:27 383 2 Kotini 12:6

pea. Alu mindi sipi namba pitiyu pewaneoko koya-kola, utulu otongapi, nambatoita palaŋa mindi minatawa atoto, ipasolewata okona petewa-kola, ipa anginiandane okonemane namba awua epokopea. Namba ipa epo pene andane tupakalo peyo-kola, ole kambuanga ipa epopene tupamane namba awua pupe-penegulalane. Ole kambuanga pake neneakali tupamane namba minu koyoyalepiyaini. Owato Kitisene amene tupapi,Juta yamepi, yame waka tupapi, utupanepitaka-mane namba minu koyo-yalepiyaini teke. Namba tano mindina atewa-kolapi, wandakali napalene yuu mindinaepo peyo-kolapi, ipa solewata tokongaepo peyo-kolapi, kenda-pene utupanenambanga epeya-kola, namba omape-pene gulo atalawane. *

27 Ole kambuanga utulu namba limunapalene, piape kambua tupa ayiawa puaatalawane. Dee, ole kambuanga tomo,ipapi nolane naeya-kola, namba nonowaatalawane. Alu minditupa nambana um-baininga pulane tona epene mindi naeya-kola, namba upa wa atalawane. 28 Kenda-pene waka minditupa nambanga epalaneteke. Kenda-pene utupane pitakana takopuato, ole dindi lo nambato anu puato,sosa ateyai tupa pitaka wayumane moyoando atokalepe lo nembo kambua ta-lawane. 29 Dee, Kitisene wandakali minditai nalene ateando, nambato bala ondowato, nambapi tai nalene gulo atalawaneteke. Wandakali yangone mindimanemana koo mindi mineakale nembo toto,wandakali waka mindimane bala mo piyayando, nambato yataka alawane.

30-33 Wamba namba Damasakasa tanookona atewa-angi, kiŋi Aletasa okonagapana okomane namba andi lokalenembo teaipia. Wuane nembo toto, balatoami yanda yene minditupa lamawuato,yakama poto, tano okona lome andanemapu pitane atene okonena asia lombaeya tupana atoto, Polo epolane loandatawa atalapa leaipia. Wuane lea-kola, namba tane moyolane tai-lenemindi nambanga nayane tekeko, Kitiseneamene minditupa-mane eyaka luu mindibasaketa nuu andane mindina andi leai-kola, namba basaketa nuu okonenapetewa. Petewa-kola, amene utupane-mane eyaka luu okone minatawa atoto,

namba tano okonena lome kenga okonawindowa asia mindina takita peakale loto,namba basaketa nuu okonena piti-patatenga-mane yuunga tepa yai-kola, nambapalaka pewa. Wuaneko, mindina gene okolaiyu lape-pene guleando, Goteto tai-lenemindi nambanganayane lo namba andawalalu, namba moyane loto, nambato balanagene oko laiyu lokale. Nambato pii eneneleyo oko nanimana Akali Andane JisasanaAyiane Gote balato andeya. Matili-matilipi nanimato balana gene angu laiyulamakale. *

12Poloto Limu Tale-tale Gulo Minditaka An-

deane Oko1 Wandakali mindimane bala tanena

gene oko laiyu lalane mana okonemanewandakali mindi moya napiyane tekeko,namba tanena gene oko laiyu lape-peneguleya. Wuaneko, wamba namba limutale-tale gulo andewa-kola, Akali Andaneokomanebalanapii too pitane yenemindi-tupa nambanga andawa leane loto, nambatanena gene oko laiyu lokale. 2-4 Wambanamba limu tale-tale gulo andewa-kola,Goteto Kitisene akali mindi lamo atu atikenga wetete yuu epene Patandaisa leneokona pulu, peke lea. Andipa mali in-gasa peya-kola, ateyama. Akali okone atikenga umbaini ata-pata pulu-peke leape,pee, umbaini yakale, tandini angu pulu-peke leape lo nambato nembo nateyo.Goteto andeya. Akali okone ati kenga pea-angi, balato pii mindi ale yane tekeko,Goteto bala lamawuato, nimbato pii okonewandakali mindikipi mindi lamai napipelea. Wuane lea-kola, akali okonemane piiokone wandakali waka mindikipi mindikatulo lamai napea. Jia.

5Nambato akali okonena gene oko laiyulokale tekeko, namba tane akali okoneateyo loto, namba tanena gene oko na-lokale. Jia. Namba akali tai nalenemindi ateyo loto, namba tanena gene okolaiyu lokale. 6 Namba ati kenga pulu,peke lewane lo namba tanena gene okolaiyu lauwa-yale, wandakali-mane balakee wato, mee leya nembo natape-pene.Jia. Nambato wuane pewane lo piienene leyo tekeko, yakamato nambanamana tupa andoto, nambana pii ale alaini.

* 11:25-26: Ap 9:23; 14:5,19; 16:22 * 11:30-33: Ap 9:23-25

Page 387: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 12:7 384 2 Kotini 12:15Yakamato utupane angu yapa lo tale pu-ato, namba akali anu-pene mindi ateyapeandalapale nembo teyo. Tene okonena,nambato pii waka minditupa tako puato,namba tanena gene oko laiyu na-lokale.

7 Wamba Goteto namba angu atikenga lamo atu poto, minditaka epenewete kambua nambanga andawa lea-kola, nambato wandakali waka tupa siaminalawane nembo tauwa-yale tekeko,nambato wuane nembo tolane nayuto,Goteto longai gulene mindi nambanaumbaininga pale lea. Minditaka tandaka-pene okone Satanena piape akali guloyoto, ole dindi lo kenda-pene minditupanamba geakale lo Goteto ando konda ya. *

8 Wuane pea-kola, Akali Andaneokomane kenda-pene nambanga epeaneokone mo apeakale loto, ole tepoainganambato pote lewa. 9 Pote lewa-kola,Akali Andane okomane namba languato,wandakali mindi tai nalene ateya-angi,nambato bala moyoyale piape taimanepeyo-kola, wandakali-mane nambana tai-lene oko kuai lo andalaini. Nambatonimba ondowa moyolowa-kola, nimbatokenda-pene okone katulo awua atolopelelea. Wuane lea-kola, Kataisato nambaminu tai layawa ateakale nembo toto,namba epele wato, namba tai naleneatalawane lo namba tanena gene oko laiyulokale. *

10 Nambato Kataisana piape oko puaateyo-angi, wandakali-mane namba an-dayo pii koo loto, kenda-pene andanetupa namba giki peyai-kola, namba kenda-pene kambua awuato, tai nalene gulo ata-lawane. Kenda-pene waka tupa nambangaepalane tekeko, namba tai nalene ateyo-angi, Goteto namba minu tai laya eya-kola namba tai-lene gulo atalawane. Teneokonena, kenda-pene utupane nambangaepeyai-angi, nambato okone katu ya lonembo talawane.

Poloto Wandakali Tupa Minu Tai LayaOyale Pii Leane Oko

11-12 Wamba namba yakama towa atuatema-angi, nambato kenda-pene awuaatoto teke, kepa naene, Gotena piape okopua atewa lo yakama andawa loyale, nam-bato metekolo piape waka-waka kambuapewa okoni. Wuane pewane okomane,namba aposolo akali enene mindi ateyo

lo nambato yakama andawa lewa okoni.Enene, namba akali gene yene mindi atanapeyo tekeko, nambato owato aposoloakali ateyai tupana napinga ata napeyo.Jia. Nambato utupane sia minuto, Gotenapiape oko kuai lo piyawane. Yakamatowuane nembo toto, nambana gene okolaiyu lapiai-yale, okone katu lapia-yaletekeko, yakamato nambana gene oko laiyunaleai. Tene okonena, namba akali nembonapalene gulo atoto, namba tanena geneoko laiyu leyo. *

13 Wamba namba sosa waka tupatowa atu atoto, nambanga minditaka jiaya-kola, nambato utupane lamawuato,yakamato minditaka namba geakalelewa. Wuane tekeko, nambato Kotinitane wandakali yakama towa atu atoto,minditaka jia ya-kola, atewa-angi, yakam-ato minditaka namba giyapa nalewa.Yakamato minditaka giyapa nalewaokone mana koo mindi miniwae yando,yakamato nambana mana koo okone apia-giyapape. Amunguli pitane waka tupatowa mana waka wato minewane tupapitaka nambato Kotini tane wandakaliyakama towa wato minewa-kola, yakamautupanena napinga ata napeyai. *

14 Wamba ini bulupane namba epoto,Gotena pii layene epene oko yakamalangewa mambele, andipa namba Kotinitane Kitisene yakamana ayiane guloateyo. Andopane aŋako tupamaneyakamana angini, ayiane-la, okonelapomoyoyale, minditaka pitaka mai napepe-pene. Jia. Angini, ayiane-la, okonelapo-mane liyambana andopane aŋako tupamoyoyale, minditaka maipe-pene.Wuaneko, andipa nambato yakama oletepone gulo andolo epoyale mandekepua ateyo tekeko, yakamato minditakamindi namba giyapale loto, nambatokenda-pene mindi yakama gii napukale.Jia. Nambato yakamana minditaka mindimokale nembo nateyo. Jia. Nambatoyakama Gotena wandakali tupa atalapalenembo teyo.

15 Tene okonena, nambato yakamamoyoyale piape pua atolowa-kola,nambana minditaka eya tupa pitaka koyopeandopi, namba omewandopi, nambaepele olo-peyawa. Nambato yakamatowa wayumane epelewa yamapane

* 12:7: Jop 2:6 * 12:9: Pl 4:11-13 * 12:11-12: 2Ko 11:5; Lom 15:17-19 * 12:13: 2Ko 11:7-9

Page 388: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 12:16 385 2 Kotini 13:5yalawane mana okomane yakamatonamba towa mee teke epelewa yamapaneyo atalapale laya alaepe. 16 Anu peakaleyakamato namba towa wayumaneepelewa yamapane yo ata napeyaipe.Yakamana minditupa-mane pii mindiloto, enene, Poloto nanimana minditakamindi panakame mia napeane tekeko,balato nanima minakasa wato, nanimanaminditaka mindi mea yalua lalaini.

17 Enene, nambato akali minditupayakama ateainga epeakale lewa tekeko,akali utupanena mindikipi mindimaneyakama minakasa wato, yakamanaminditaka mindi meakale lo nambatolamai napewa. Jia. 18 NambatoTaitasa-la, Kitisene amene mindoko-la,okonelapo yakama ateainga epeakale lewatekeko, Taitasato yakama minakasa wato,yakamana minditaka mindi mia napea.Jia. Taitasa, nalipa nembo mindiki paluatoto, mana epene mindiki okone tekewato minalapale. *

19 Koo tene minditupa nanimanga eya-kola teke, nanimato mana koo mindi minanapema loto, pii utupa pitaka pepangapeyo epe leyai nembo teyaipe. Yakamatowuane nembo natape-pene. Jia. Yama-pane yene yame, nanima Kataisana pi-ape akali tupa ateyama okoni. Wuaneko,Gotena wenonga, nanima yakamana bilipioko minu tai laya oyale, pii utupa pitakayakamana pepa okona peyo epe leyama.

20-21 Wamba Kotini tane wandakaliyakamana kambua-mane mana koominditupa minaima lakae lo nembo toto,pamuku puato, mana koo kalato atenewaka-waka tupa minu ateai okoni. Matilinamba pai pua teke yakama ateyaingaepolowa-angi, yakamato yamapane pekenalene, mana koo utupane minu ateainiyando, namba ai lolo-peyawa. Yakamatomana koo utupane minu ateaindo, Gotetonamba languato, nimbato wandakaliutupanena mana koo tupa mo tikanapeene ya okonde lola-kola, nambayakamana wenonga atoto, yala olowanelo yuku piyua. Dee, namba pai puateke epolowa-angi, yakamato mana kuai-lene tupa wato mina napene, wandakaliwaka tupa towa apiangu pua ateaindopi,yakama tane angu nembo toto, yatakawato, pii yanda pua ateaindopi, yakamatane gene yene ateyama nembo teaindopi,

wandakali waka tupa laya-geaindopi, tipu-tipu leaindopi, nambato yakamana manakoo utupane embo olo-peyawa. Embowato, nambato mangene mindi puluwa-kola, yakamato nambana mangene okoneembo olaini lo namba yuku piyua.Yakamato wuane pulaini lo yuku wato,nanimato pii utupa pitaka yakamana pepaokona peyo epe leyama. *

13Mana Koo Tupa Wato Mina Na-piyapape

Leane Oko1-4 Wamba Kataisa bala ongo naene

gulo atea-kola, wandakali-mane bala itamalamanda okona peyo yuka yaini tekeko,Goteto bala mo tai laya ya-kola, bala sakaongo ene atoto, yakamana tombenengapiape taimane pua atalane. Wuanepua teke, nanima aposolo akali tupapiongo naene gulo ateyama tekeko, Gotetonanima mo tai laya ola-kola, nanimaKataisa towa saka atoto, yakamanatombenenga piape taimane pulu-peyama.Yakamato pii mindi loto, Poloto Kataisanapii oko nanima langiyane yando, balatowuane piyane lo nanima andawa lape-pene leyai okoni. Wamba ole laponegulo namba yakama towa atu atemaokone angi, wandakali minditupa-manemana koo tupa minu ateai-kola, nambatoKataisana pii oko yakama langewa. Piiokone yakama languato, ole tepone gulonamba epewando, nambato kenda-peneandane mindi koo pua atolaini wandakalitupa pitakanga yata wakale lewa okoni.Andipa namba yakama towa atu atanapene, wandakali utupanepi, wandakaliwaka tupa pitakapi, pii mindiki okoneteke wamba ini langeyo. Tene okonena,ole tepone gulo namba yakama ateyaingaepolowa-angi, wandakali lapo yandopi,tepo yandopi, utupane-mane koo tenemindi Kitisene yangone mindinga yatawato, balato mana koo mindi minalaneleaindo, nanimato pii okone enene ya lonembo tape-pene. *

5 Jisasa Kataisa bala yakamanga ateyaoko yakamato nembo teyai okoni.Yakamato bala bilipi leyama nayuleyamape lo andoyale, yakama tane yapalo tale piyapape. Yakamato balana manatupa kuai lo wato minu ata napeyama lo

* 12:18: 2Ko 8:6,16-21 * 12:20-21: 2Ko 13:1-4 * 13:1-4: Mt 18:16; 1Ti 5:19; Pl 2:7-8 * 13:5: 1Ko 11:27-29

Page 389: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Kotini 13:6 386 2 Kotini 13:13-14andeaindo, yakamato bala lo bilipi leyamanayu laa na-piyama ya lo andolopeyai. *6 Yakamato nanima yapa lo tale peaindo,nanima Kataisana aposolo akali enenetupa ateyai lo yakamato andolopeyainembo teyo.

7-9 Okone enene tekeko, nanimatokatulo pii enene oko yanda pimai napulu-peyama. Jia. Nanimato pii enene okominu tai laya olo-peyama. Wuaneko,yakamato mana epene tupa wato minuateaindo, nanimato kenda-pene mindiyakamanga yata naoloma-kola, wandakaliminditupa-mane nanima ongo naeneateyai nembo tolopeyai tekeko, yakamatoKataisana mana tupa kuai lo wato minulaioko andoto, nanimato epele olo-peyama.Tene okonena, wandakali-mane andolai-kola, nanima Kataisana aposolo akalienene tupa ateyama oko andeakale lonanimato pote naleyama. Jia. Wandakali-mane nanima Kataisana aposolo akalienene ata napeyai nembo teaindo, okoneangini wete mindi jia. Wuane nembotolai-kola teke, yakamato Kataisana manaepene tupa angu wato minu atalapale lonanimato nembo teyama. Wuane nembototo, nanimato Gote ando pote loto, balatoyakamana mana tupa mo tika pula-kola,yakamato mana koomindikipi mindi watomina na-piyapale leyama.

10 Wamba Akali Andane okomane bal-ana piape oko namba gea-angi, wandakalitupa minu koyape nalea. Jia. Wandakalitupa minu tai laya ape loto, balato piapeokone namba geane. Wuaneko, matilinamba yakama towa atu atolowa-angi,nambato yakamana mana tupa mo tikapuyale, yakama ando laiya na-lokale. Teneokonena, andipa namba yakama towa atuata napene, nambato yakamana pepa okopeyo epe loto, yakamato mana koo tupapitaka kondalapape leyo. *

Pii Lo Koyo Pua Pepanga Peleane Tupa11Amene imalini yame, andipa nambato

pii oko lo koyo puato, yakamato nam-bana pii oko wato minuto, mana tika-penetupa kuai lo wato mina-makale lo taimanemakande pua atalapape leyo. Yakam-ato wuane pua atoto, pii yanda pua atanapene, nembo mindiki paluto, yakamaepelewa atalapape. Yakamato wuane puaateaindo, wandakali tupa towa yanda pua

ata napene, utupane towa epelewa yama-pane yo atalane Gote oko yakama towa atuatolopeya.

12 Kitisene wandakali tupamane yan-gone towa epele aka puato, kii sikanelalaini mana oko wato minuto, Kotini taneKitisene wandakali yakamato mindi akalitowa epele aka puato, kii sikane lalapape.Gotena wandakali pitaka-mane yakamakuai lo atalapape leyai. 13-14 Akali AndaneJisasa Kataisato yakama pitaka ondo wato,moyo ateakale lo pote leyo. Dee, Gotetoyakama pitaka towa epelewa yamapane yoatola-kola, Oli Sipitisa oko yakama pitakatowa atu ateakale lo pote leyo.

* 13:10: 2Ko 10:7-9

Page 390: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 1:1 387 Galesia 1:13-14

GALESIAPoloto Galesia Tane TupanaPepa Peyo Pee Leane Oko

1 Namba Polo. Yuu okona wandakalimee mindimane namba aposolo akali ataloto, piape okone namba gii napeane.Jia. Jisasa malinga ika laya yane AyianeGote okola, Jisasa Kataisa-la, okonelapo-mane namba aposolo akali ata leapele.2Galesia potopinjia okona sosa ateyai tupayakama pitaka-mane pepa oko andalapaleloto, namba towa atu ateyama akali tupapitaka-mane pepa oko peyo epe leyama.

3 Nanimana Aiyane Gote-la, Akali An-dane Jisasa Kataisa-la, okonelapo-maneyakama ondowamoyoto, yakamana yama-pane mo tambo laya yakale lo pote leyo.4Andipa nanima yuu okona ateyama-kola,mana koo tupamane nanima andi lalane.Akali Andane Jisasa Kataisato nanimanaAyiane Gote okona nembo-tene oko watominuto, nanima tita lo moyale, nani-mana koo tupana yano moto, omeaipia.*5 Matili-matilipi, wandakali pitaka-maneGotena gene oko laiyu lape-pene. Enene.

Yakamato Gote Awua Tepa Eyai-kola,Namba Moko Andane Leyo Leane Oko

6 Wamba nambato Kataisana piilayene epene oko yakama langewa-kola,Kataisato yakama ondo wato moyane loyakamato andeai. Andeai-kola, GotenaSipitisa okomane yakama ee lo mea okoni.Yakamato yakama ee lo meane Gote okowamba kapoyale awua tepa alu, pii layenewaka mindi wato mineyai oko andoto,namba moko andane leyo.

7-8 Yakamato pii layene epene wakamindi wato mineyama nembo teyaitekeko, pii layene epene waka mindinaeya. Jia. Wandakali minditupa-maneKataisana pii layene epene oko mo lawapima lakae lo nembo toto, yakama lo keeeyai-ko. Nanimana mindimane yandopi,ati kenga enjole mindimane yandopi, piilayene epene wamba nanimato yakamalangema okone langi napene, pii wakamindi yakama langeando, wandakaliokone bala ita too atene yuu koo okonakatulo polopeya-ko. peakale leyo.*

9-10 Andipa wandakali-mane pii nam-bato leyo okone ale wato, Polo balaakali epene mindi ateya leakale lo leyope.Pee, Goteto Polo bala akali epene mindiateya leakale lo leyope. Nambato wan-dakali tupa mo epelewa pii okone leyope.Jia. Nambato wandakali tupa angu moepelewa piape pua atauwa-yale, nambaKataisana piape akali ata napiwa-yale.Goteto epele yakale loto, wamba nanimatopii mindi yakama langema okone andipanambato lapone teke yakama langeyo.Pii layene epene wamba yakamato alewabilipi lo ateai okonewandakali mindimaneyakama langi napene, pii waka mindilangeando, wandakali okone bala ita tooatene yuu koo okona katulo polopeya-ko.Peakale leyo.*

Yuunga Wandakali Mindimane NambaMana Langi Nape Leane Oko

11-12 Amene imalini ima, nambatoyuunga wandakali mindina mee pii mindiyakama langewa-yale, yakamato pii okonetepa alu, pii waka mindi wato minapiai-yale, okonena nambato moko andanenalauwa-yale. Wuane tekeko, yuungawandakali mindimane Gotena pii layeneepene nambato yakama langewa okonambamana langi nape. Jia. Jisasa Kataisabala tane-mane pii okone nambanga mopanawa langea-kola, nambato pii okonemana mewane. Tene okonena, pii layeneepene nambato yakama langewa okoneyuunga wandakali mindina mee pii mindiyakama langi napewa leyo.*

13-14 Nambato pii leyo okone enene yalo yakamato andalapape lo, pii temanemindi yakama langeyo. Wamba nambayumbane Juta yame-mane mana mineainitupa pitaka yakale lo, nambato epelewawato minu atewane. Nambato nambayame okona yangone namba yale kambuatupa sia minuto, Juta yamena mana yenetupa wato mina yiake wete lewa. Wuanepiyu, nambato kenda-pene andane tupaGotena sosa tupanga mawuato, minu koyowetete atewane. Nambato Juta yamenamana wato minu atoto, wuane pua ate-wane oko yakamato ale yai okoni. Yakam-ato pii okone ale wato, nambato Jisasanapii layene epene oko bilipi nalene ato,wuane pua ateae-ya lo, yakamato nemboteai okoni.*

* 1:4: Ga 2:18-20 * 1:7-8: Ap 15:1,24; 1Ko 16:22 * 1:9-10: 1Tes 2:4 * 1:11-12: Mt 16:17 * 1:13-14:Ap 8:1-3; 22:3

Page 391: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 1:15-16 388 Galesia 2:4-615-16 Wuane tekeko, wamba namba

angini-mane mandi napene angi, Gotetonamba balana aposolo akali atola latayaepia. Matili balato namba ondo wato,piape okone pula lo, namba ee lo meane.Balato namba ee lo moto, balana iwananeokona pii layene epene oko wandakaliyame waka tupa lamaula lea. Wauneloto, Goteto yamapane epene palu,balana iwanane oko nambanga andawaleane. Andawa lea-kola, nambato piilayene epene oko anu pua lamawuape lo,nambato wandakali mindi tipa napewa.*17 Okone angi teke, nambato aposoloakali wamba bulupane piape pua ateainitupa andolo puu nape. Jia. Jutusalemepuu napene, namba Atepia yuu pulu,Damasakasa tano okona peke lewa.

18 Matili mali tepo pea-kola, nambatoPita andolo Jutusaleme yuu okona popeakaiyu loto, ole (15) paiyasanga yauangu bala towa atu atepa.* 19 Okoneangi, nambato nanimana Akali Andaneokona amene Jemesa oko andewa tekeko,aposolo akali utupanena waka mindi andanapewa. 20 Pii layene epene wamba nam-bato yakama langewa okone yuunga wan-dakalimindimane nambamana langi napeleyo okone enene ya lo yakamato andala-pale loto, andipa nambato pii temane okoloto, pepa peyo epe leyo okomane owatopii mindi yakama langi napeyo. Gotetoandeya.

21 Jutusaleme tano oko tepa alu, nambaSitiya, Silisia-la, potopinjia okone-laponapewa.* 22 Pewa-kola, Kataisa lo bilipilene wandakali Jutiya disitiki okona ata-laini tupamane nambana lee-inga andanapeai. 23 Utupane-mane namba andanapeaini tekeko, wandakali waka tupa-mane loto, wamba Poloto kenda-pene an-dane tupananima guato, Gotena pii layeneepene oko minu koyane tekeko, andipaakali okonemane teke Gotena pii layeneepene okone wandakali tupa lamawuaateya leainipia. 24 Goteto nambana minimopeke leane pii okone ale wato, Jutiadisitiki okona tane Kitisene wandakali tu-pamane Gotena gene oko laiyu leainipia.

2Nimbato Pii Kopeta Lale Lo Aposolo Akali

Tupamane Namba Langi Napeai

1-3 Okone angi wandakali yame wakatupa matili Juta yamena mana yene tu-pana pangosa andi latane atolaini lonamba yukuwa atewa. Matili wandakaliyame waka utupane-mane Juta yamenamana yene tupawatomineaindo, nambatopiape wamba pewane tupapi, andipa puaateyo tupapi, utupane pitaka mee kata-pusa piape pua apolowane nembo tewa.Nambato wuane nembo tewa-kola, Gotetonamba Jutusaleme pola lo asia andawaleane. Mali paiyasanga tukumindi pe-nenga, balato asia andawa lea-kola, nambadee lapone Jutusaleme pewa. Okone anginambato Taitasa lamialu, Banapasa towaatu pema. Pema-kola, Jutusaleme sosaokona akali kawane gulo ateaini utupanenamba towa atoto, pii layene epene nam-bato wandakali yame waka tupa lamai-yawane okone teke mandeke pua, akaliutupane lamaewa. Taitasa namba towa atupepale akali okone bala Gitiki yame tanemindi ateya tekeko, pii nambato lamai-yawane oko lamaewa-kola, akali kawanegulo ateaini tupamane ale wato, Taitasabalana yala-pene umbaini oko katepe-pene naleai. *

4-6 Dee, akali utupane-mane nambanapii ale wato, nimbato pii waka mindi takopua wua lape loto, namba langi napeai.Nambato akali utupane akali kawane guloateyai leyo tekeko, Goteto akali mindibala gene yene ateya nembo natalane.Tene okonena, akali utupane yakama geneandane yene ateaindopi, gene nayeneateaindopi, okonetaka angini mindi jialo nembo teyo. Wuane tekeko, nam-bato pii utupane lewa-kola, akali kawanetupamane ale wato, nimbato pii mindi-tupa kopeta lale lo namba langi napeai.Jia. Jisasa Kataisana piape peane okomanenanima tita lo mene atalamane. Tita lomene atoto, nanimato Juta yamena manaminditupa wato mina na-piyamane okonewandakali minditupa-mane ale yaini. Alewato, utupane-mane nanima Juta yamenamana yene tupana pangosa atolo-pekeloto, dee lapone andi latane gulo atalapalenembo teaini. Wuane nembo toto, akaliutupane-mane tenga-mane epoto, nani-mato tita lo mene mana tupa anu puawatominalaini lo pake andoyale, utupane-mane mee atene gulo ateaini. Wuanepiyu, akali utupane-mane owato langa-

* 1:15-16: Ais 49:1; Ga 2:7-10 * 1:18: Ap 9:26 * 1:21: Ap 9:30 * 2:1-3: Ap 15:2

Page 392: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 2:7-10 389 Galesia 2:14-16langa puato, nanimana amene gulo atoto,wandakali pitaka-mane Juta yamenamanayene tupa wato mineakale leaini. Wuaneleai-kola, pii layene epene oko yakamangayapowa yakale loto, nanimato akali utupa-nena pii leaini tupa ale wato, jia lema. *

7-10 Wamba Pita bala Juta yamenaaposolo akali ateakale loto, Gotena Sipitisaokomane bala minu tai laya wato, balatoGotena pii layene epene oko Juta yamewandakali lamai-yakale leaipia. Wuanepua teke, namba wandakali yame wakatupana aposolo akali atola loto, GotenaSipitisa mindiki okonemane teke nambaminu tai laya wato, nambato Gotena piilayene epene oko wandakali yame wakatupa lamaula leane. Jemesa, Pita, Joneima akali kawane gulo ateaini utupane-mane pii nambato lewa oko ale wato,Goteto piape okone nambanga geae-yalo andeai. Andoto, akali utupane-manenanima languato, nanimato Juta yamewandakali tupana tombenenga piapepua atamakale-ko. Banapasa liyambatowandakali yamewaka tupana tombenengapiape pua atalapele tekeko, liyambato Jutayame wandakali tipia ateyai tupa embesanaene, utupane moyo atalapape lo nalipalangeai. Nambato piape okone teke pukalenemboto atewa. Piape wuane pua talepeyama leai-kola, nanimato kii sikanelema. *

Pitato Mana Koo Mindi Mineakale LoPoloto Ando Konda Nayane Oko

11-13 Alu mindi Pita bala Andiyoko tanookona epo atoto, Juta yamena manayene mindi ango wato, wandakali yamewaka tupa towa tomo no atea-kola, matiliJemesa bala towa atu atalaini Juta Kitisenewandakali minditupa Andiyoko tanookona epeai. Wandakali utupane epoateai-kola, Pitato wua lo nembo teaipia.Nambato wandakali yame waka tupa towatomo newando, Juta yame wandakaliutupane namba towa yataka olopeyai.Wuane nembo toto, balato yukuwato, Jutayame Kitisene wandakali epeaini utupaneandakasa wato, Juta yamena mana yeneokone wato minene gulo atea. Balatowuane pea-kola, Andiyoko tano okonaJuta yame Kitisene wandakali atalainitupa pitaka-mane mana okone teke wato

minu ateai. Wandakali utupane pitaka-mane owato mana okone wato mineai-kola, Banapasa balapi wuane teke pea.Wandakali tupa pitaka-mane Pitana owatomana okone wato mineai-kola, balanamana koo okone panakame ya-kola, balatomana okone mineakale lo nambato andokonda naewa. *

14-16 Andiyoko tano okona Juta yameKitisene wandakali pitaka-mane Pitanaowato mana okone wato minu atoto, piilayene epene enene okona mana tupa tikapua wato mina napeai. Nambato okoneandoto, wandakali pitakana wenongaPita bala laiya loto, yuunga wandakalimindikipi mindimane Gotena loo tupapitaka tika pua wato mina na-piyamanelewa. Tene okonena, Goteto yuungawandakali mindimane balana loo tupawato minula oko andoto, bala tika-pene ateya nalolo-peya. Wandakaliyame waka tupamane mana koo kambuaminalaini. Wuane pua nanima Jutayamena mandiyene tupamane mana kooutupanena minditupa mina na-piyamanetekeko, wandakali mindimane Gotenaloo tupa wato minu atola-kola, Gotetowandakali okone bala tika-pene ateyana-lalane. Okone nembo toto, nanimatoGotena loo tupa wato minuluma-kola,balato nanima wandakali tika-pene ateyaileakale nemboto ata napema. Wandakalimindimane Jisasa Kataisa lo bilipi lola-kola, Goteto wandakali okone bala tika-pene ateya lalane. Okone nembo toto,nanimato Kataisa lo bilipi loloma-kola,Goteto wandakali nanima tika-peneleakale nayuto, Jisasa Kataisa lo bilipilema. Pita nimba Juta yamena mandiyeneatele tekeko, nimbato Jisasa Kataisalo bilipi loto, Juta yamena mana yeneminditupa tepa alu, wandakali yamewaka tupana mana minditupa watominu atalene. Jemesa towa atu atalainiwandakali minditupa epo atapiai-kola,anu peakale nimbato wandakali yamewaka tupana mana yene tupa tepa alu,Juta yamenamana yene tupaminulu-pekelelepe. Nimbato wuane pele okomanewandakali yame waka tupamanepi Jutayamena mana yene tupa wato mineakalelo mana lamaele okonde lewa. Wuanelewa-kola, Pitato nambana pii ale alu, wato

* 2:4-6: Ga 1:7-8; 5:1,13-14 * 2:7-10: Ap 11:29-30; 22:21 * 2:11-13: Ap 11:3 * 2:14-16: Ap 15:10-11; Lom3:19-28; Ga 3:10-12

Page 393: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 2:17 390 Galesia 3:6-9minea. *

Yakamato Gotena Ondowa Moyene OkoMo Apialaini Leane Oko

17 Galesia potopinjia tane wandakaliyakamana minditupa-mane tatake wato,wua lo tipa peyai: Nanimato Kataisa lobilipi leyama okonena, Goteto nanimatika-pene ateyai lolopeyai nembo teyama.Wuane nembo toto, wandakali waka tupa-manemana koominalaini pua nanimatopiminemando, Kataisa balatomana koo tupamina ika lalane lamakalepe. Jia.

18-20 Wamba Gotena iwanane okomanenamba epele wete wato, nambana pandamo bala omea-kola, andipa nambatobala lo bilipi leyo. Kataisa lo bilipileyo okomane namba bala towa atuita malamanda okona peyo yukataneatene gulo ateyo. Namba omene guloateyo wete, Kataisa bala nambanga sakaateya-kola, nambato Gotena piape tupapimauwakale nembo teyo. Gotena lootupa kuai lo wato mina na-piyawanenembo toto, nambato Gotena loo tupawato minuluwa-kola, Goteto namba akalitika-pene ateya nalolo-peya ya lo andeyo.Andoto, nambato Gotena loo tupa watominuluwa-kola, Goteto namba akali tika-pene ateya lolopeya nemboto atewaneokone kondeyo. Nambato Juta yamenaloo wato minalawane mana wambakondewane tupa minulu-peke lewando,wandakali-mane andolai-kola, namba koopiyane akali mindi ateya lo andolopeyai. *

21 Wandakali-mane Gotena loo tupawato minulai-kola, Goteto wandakaliutupane tika-pene ateyai lolopeya pia-yale, Kataisa bala omeane oko meeomeane gulatane atapia-yale. Wuanetekeko, wandakali-mane Gotena loo tupawato minulai-kola, Goteto wandakaliutupane tika-pene ateyai nalolo-peya.Tene okonena, Goteto namba ondowamoyo ateya-kola, nambato okone mo apiana-piyawane. Jia wete.

31 Goteto namba ondowa moyo ateya-

kola, nambato okonemo apia na-piyawanetekeko, Goteto Galesia tane wandakaliyakama moyo ateya-kola, yakama keeene gulo atoto, okone mo apeyai.Wamba Kataisato yakama moyoyaleita malamanda okona yukatane ateane

okone nambato yakama panakame wetelangewa-kola, yakamato Kataisa lee-maneandene gulo bilipi leai okoni. AndipaGoteto yakama ondowa moyo ateya-kola, apito yakama mina kee eya-kola,yakamato okonemo apoto, Kataisa tepawaateyaipe.

2 Nambato pii mindiki angu tipa peyooko yakamato yano peyo namba manalangi-yapape. Anu puato, yakamatoGotena Sipitisa oko meaipe. Yakamatobalana loo tupa wato minuto, GotenaSipitisa oko meaipe. Pee, yakamatoGotena pii layene epene oko ale wato,bilipi leai-kola, Goteto balana Sipitisa okoyakama geape. 3 Wamba bulupane tewaGotena Sipitisa okomane yakama minu tailaya ya-kola, yakamato balana mana tupawato minu ateai okoni. Andipa yakamatoGotena Sipitisa okona tai-lene oko tepawato, yakama tanena tai-lene okomanemana epene wete mindi wato minuto,Gotena piape oko pikoyo pimakale nemboteyaipe. Enene, yakamato kee ene guloatoto, wuane pimakale nembo teyaipe.4 Goteto yakama moyoyale piape andanepeane tupa tene na-atene mee mindipeane nembo teyaipe. Goteto yakamaondowa moyo ateya lo nembo teyai-kola,yakamato okone mo apialu, lapone balanaloo tupa pangosa andi latane atamakalenembo teyaipe.

Yakamato Gote Lo Bilipi Leyai-kola, Bal-ato Yakama Moyalane Leane Oko

5 Yakamato Gotena loo tupa wato minuateai oko andoto, Goteto balana Sipi-tisa oko yakama guato, metekolo piapeandane, tai-lene minditupa yakamangapeape. Pee, yakamato Gotena pii layeneepene oko ale wato, bilipi leai oko andoto,balato wuane peape.

6-9Wamba wetete Goteto wua lo nemboteaipia: Wandakali yame waka tupamanenambana pii layene epene oko bilipi lolai-kola, nambato wandakali utupane tika-pene ateyai lokale nembo teaipia. Wuanenembo toto, balato potomisa pii epenemindi Apatakame lamaiyane oko pepapelene eya. Pii okonemane loto, nim-banamandiyene yamemindimane yuungawandakali yame palu peyai tupa pitakamoyolo-peya layene eya. Goteto wuanelea-kola, Apatakameto Gotena pii okoneenene ya lo bilipi leaipia. Apatakameto

* 2:18-20: Ga 1:4

Page 394: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 3:10-12 391 Galesia 3:15-18Gote lo bilipi lea-kola, Goteto Apatakamebala akali tika-pene mindi ateya leaipia.Andipa Gotena pii layene epene oko alewato, bilipi lo ateyama wandakali nanimaApatakamena yame enene gulo ateyama.Wamba Apatakameto Gote lo bilipi leanepua teke, andipa nanimatopi Apataka-mena yame atoto, Gote lo bilipi leyama.Wuane peyama-kola, wamba Goteto Ap-atakame moyane pua teke, andipa bal-ato nanima moyo, nanima wandakali tika-pene ateyai lalu, metekolo piape andanetai-lene minditupa nanimanga piyu, bal-ana Sipitisa oko nanima giyu, piyane. *

10-12 Wandakali mindimane Gotenapii layene epene oko bilipi leando,Goteto bala tika-pene ateya lola-kola,wandakali okone bala saka atapowaatolopeya. Wandakali mindimane Gotenaloo tupa bilipi lola okomane bala sakaatapowa ata napulu-peya. Wandakalimindimane Gotena loo tupa pitaka oledindi kuai lo wetete wato minu ateando,wandakali okone bala saka atapowaatolopeya lo Gotena pii pepa pelene eyatekeko, wandakali mindikipi mindimaneGotena loo tupa pitaka ole dindi kuai lowetete wato minu ata napiyane. Teneokonena, wandakali mindikipimindimaneGotena loo tupa wato minula-kola, Gotetowandakali okone bala tika-pene ateyanalolo-peya. Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, Gotena loo tupa pitakaole dindi lo kuai lo wetete wato minu atana-piyaini wandakali tupa pitaka Gotetoita too atene yuu koo okona pulupa lo peyowatolo-peya layene eya. Tene okonenawandakali mindimane Gotena loo tupawato minula mambele, Goteto bala akalitika-pene ateya lolopeya nembo teando,Goteto wandakali okone bala yuu koookona puu lo peyo watolo-peya. *

13-14 Goteto nanima yuu koo okonapulupa lo peyo watapia-yale tekeko,balato wua lo nembo teaipia: WambaApatakameto namba lo bilipi lea-kola,nambato bala akali tika-pene ateya lewa.Andipa wuane pua teke, wandakali yamewaka tupamane Jisasa Kataisa lo bilipi lolaimambele, nambato wandakali utupanetika-pene ateyai lokale. Wuane lalu,wamba nambana Sipitisa mauwakalelewane oko wandakali utupanenga

mauwakale nembo teaipia. Nanimatomana koo minalamane mambele, nanimayuu koo okona pulupa lo wato pee lape-pene atema tekeko, Gotena pii pepapelene eya mindimane loto, wandakaliita malamandanga peyo yukatane atolaitupa pitaka yuu koo okona pupe-pene guloatolopeyai layene eya. Pii okonemanewuane leya okona, Kataisato Gotenanembo-tene oko wato minuto, nanimamoyoyale, nanimana panda mo, itamalamanda okona omea-angi, bala yuukoo okona pupe-pene gulo ateaipia.Bala yuu koo okona pupe-pene gulo atoomeane okomane nanima kambo molo-peke leaipia. *

Loo Tupamane Gotena Potomisa Pii OkoMo Apia Napeane Leane Oko

15-18 Wamba Goteto pii mindi Ap-atakame lamawuato, nimba yame-manemandiyene mindimane yuunga wandakalipalu peya tupa pitaka moyolo-peya leane.Balato Apatakamena mandiyene yamekambua ateyai tupa nembo toto, piiokone lamai napeaipia. Balato Apatakameyamena akali mindiki angu nembo toto,balato wandakali yame pitaka moyolo-peya leaipia. Akali okone bala Kataisa.Wamba Goteto yuu epene mindi palunigulo nanima mee gukale leaipia. Andipananimato balana loo tupa wato minulumaoko andoto, balato yuu epene okonenanima geando, yuu okone nanimanayole gulo yolopeya. Yuu epene okonenanimana yole guleando, wamba Gotetoyuu epene okone paluni gulo nanima meegukale leane oko mee lene gulolo-peya.Wuane tekeko, Goteto yuu epene mindipaluni Apatakame mee mauwakale leaneokone balato Apatakame mee mayaepia.Wuane pua teke, Kataisato nanimamoyoyale omeane okonena, Goteto palunigulo yuu epene mindi nanima mee gukaleleya. Amene imalini ima, andipa nambatonanima yuunga wandakali-mane manaminalamane mindi mandeke pua leyo.Akali mindimane balanaminditaka yolanetupa pitaka paluni tale puato, wandakalimindiki-mindiki lo wua pua mialapapelalu omeando, akali waka mindimanebalana pii lolane okonemo apoto, pii wakamindi lo kimbu pua na-lalaini. Okonetakagulo, Goteto Apatakame potomisa pii

* 3:6-9: Jen 12:3; Lom 4:2-3,16-17 * 3:10-12: Lo 27:26; Ga 2:14-16 * 3:13-14: Lom 8:1-4; Lo 21:23

Page 395: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 3:19 392 Galesia 3:26-28mindi lamaiyane oko lamawuato, nambatoyuu epene mindi nimbapi, nimbana yametupapi, paluni gulo mee gukale lo wambaini lamai-yaepia. Matili mali andetetukumindinga paiyasa tepo pea-kola,loo paiyasa tupa ananga pepa peyoto,Mosengamayaepia. Wuane tekeko, balanamana matili yata yane okomane balanapotomisa piiwamba bulupane leane okonemo apoto, mee gulaya naene, yapowa eya.*

19 Enene, loo Goteto matili yatayane okomane balana potomisa piiwamba bulupane leane okone moapia napeae yalua-ko. Anu peakalebalato loo paiyasa tupa yata yaepiape.Wamba Goteto potomisa pii mindiApatakame lamawuato, nimbana yame-mane mandiyene mindimane yuungawandakali palu peya tupa pitaka moyolo-peya leane akali okone wamba ini na-epeaipia. Wamba ini naepea-kola, yuungawandakali-mane mana koo minalamaneutupane panakame yola-kola, koo ya loandalapale loto, Goteto balana loo paiyasatupa mayaepia. Goteto enjole tupamanebalana loo utupane Mosesanga maiya-kola, Mosesa bala tombenenga akali mindiatoto, wandakali waka tupa lamai-yaepia.*

20 Tombenga akali mindi atoto, balatoGotena pii layene tupa wandakali tupalamaiyu, wandakalina pii leaini tupa Gotelamaiyu pua ateaipia. Wuane tekeko,Goteto yuu epene mindi paluni gulo meegukale lea-angi, tombenenga akali mindiata napea-kola, Gote bala tane-mane po-tomisa pii okone Apatakame lamai-yaepia.

Andipa Gotena Sipitisa Okomane NanimaYatawa Ando Atalane Leane Oko

21Wamba bulupane Goteto potomisa piimindi leane oko loto, wandakali mindi-mane Jisasa Kataisa lo bilipi leando, nam-batowandakali okone bala tika-pene ateyalolowa-kola, bala saka atapowa atolopeyaleaipia. Matili balato balana loo tupayata wato, wandakali mindimane nam-bana loo yata eyo tupa pitaka ole dindi lokuai lo wetete wato minu ateaindo, wan-dakali okone bala saka atapowa atolopeyaileaipia. Balana pii okonelapo yanda-penegulo eyapipe. Jia, pii okonelapo yanda-pene gulo nae. Gotena loo utupanena

mindimane nanima saka atapowa atolanetene oko katulo gulupeya pia-yale, nan-imato balana loo tupa wato minu atoto,wandakali nanima tika-pene ataima-yale.*

22 Wuane tekeko, wamba Goteto wualo nembo teaipia: Wandakali-mane Jisasalo bilipi lolai-kola, nambato wandakaliutupane tika-pene ateyai lokale nemboteaipia. Wandakali-mane Jisasa lo bilipileakale loto, Goteto pii mindi leane okoloto, yuu okona mana koo tupamane wan-dakali pitaka andi lalane lo pepa peleneeya. 23 Wamba yuunga wandakali-maneKataisa lo bilipi naleai-angi, Gotena lootupamane utupane andi lea-kola, utupaneandi latane ateainipia. Andi latane ateaiwete, Goteto wandakali molo-peke lolaneasini mindi waa puato, matili nambatoKataisa utupanenga mo pana olowa-angi,utupane-mane Kataisa lo bilipi lolai mam-bele, nambato utupane tinga lo mokalenembo teaipia. *

24 Wuane nembo toto, nanimatoKataisa lo bilipi loloma-kola, Gotetonanima wandakali tika-pene ateyai lokaleleaipia. Wuaneko, nanimato Kataisalo bilipi lalapale nayuto, Goteto balanaloo tupamane nanima ando ateakalelo yata ya-kola, balana loo tupamanenanima wua pua atalapa lo mana langeai.* 25 Wuane tekeko, andipa nanimatoKataisa lo bilipi leyama-kola, Gotena lootupamane nanima ando ata napeya. Jia.Andipa Gotena Sipitisa okomane nanimamo tika pua ando ateya.

26-28 Wamba yakama Kataisana yameatamakale loto, ipa meai okoni. Okoneangi, Goteto Kataisana mana epene tupayakamanga yata ya-kola, yakama bala yaleguleai. Yakama pitaka-mane Kataisa bilipiloto, yame mindiki ateyai. Andipa Gotetoandeya-kola, Juta yamepi, wandakaliyame waka tupapi, yakama yame waka-waka ata napeyai. Wandakali minditupa-mane wandakali mindina katapusapiape pimawuato, yole mia na-piyaini.Wandakali minditupa-mane piape puato,yole mialaini. Wuane tekeko, Gotetoandeya-kola, wandakali yame okonelapoyame mindiki ateyapi. Balato andeya-kola, wanda yamepi, akali yamepi, yameokonelapo mindiki gulo ateyapi. Yakama

* 3:15-18: Jen 12:9; Ek 12:40; Lom 4:13-15 * 3:19: Lom 5:20-21; Ap 7:38 * 3:21: Lom 8:1-4 * 3:23: Ga 4:3* 3:24: Lom 10:1-4

Page 396: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 3:29 393 Galesia 4:12-15pitaka-mane Jisasa Kataisa bilipi leyaiokomane Gotena mandiyene yame ateyai.Tene okonena, Gotena loo tupamaneyakama yatawa ando ata napeya. *

Andipa Nimba Andi Latane Ata Napene,Gotena Andopane Atele Leane Oko

29 Kataisa bala Apatakamena yameateaipia. Yakama Kataisana yame ateyaiokonena, yakamapi Apatakame yamegulo ateyai. Wamba Goteto Apatakamelamawuato, nambato yuu epene mindipaluni gulo, nimbapi, nimba yamepi, meegukale leaipia. Yakama Apatakamenayame ateyai okonena, Goteto yuu epenemindi paluni gulo yakama mee gulupeya.*

41Matili balato wuane pulupeya tekeko,

andipa nambato kokoli pii mindi yakamalangeyo. Wandakali minditupa andi la-tane atoto, minditaka mindi ando ata na-piyaini. Wandakali andi latane ateyaiutupane palaka polaini loto, wandakaliminditupa-mane utupane ando atalaini.Wuane pua teke, akali mindimane bal-ana minditaka yolane tupa paluni gulo,balana andopane aŋako mindi mauwakalelalu omeando, okone angi teke balana an-dopane aŋako okonemane paluni okoneando ata napiyane.

2 Enene, paluni okone balana yalanetekeko, bala andopane aŋako atola-angi,wandakali waka tupamane balapi, balanapaluni tupapi, yatawa ando atalaini. Matilibala ayiane-mane paluni miape lolane otookone epola-angi, iwana okone mini-yeneguloto, bala tane paluni okonemialu, andoatolopeya. 3Wuane pua teke, wamba nan-imato Kataisa lo bilipi nalene atema-angi,nanima andopane aŋako tupa atalaini puaatema. okone angi yuu okona mana tu-pamane nanima andi lea-kola, nanimatokatapusa piape pua atema. *

4-5 Katapusa piape pua atema-kola,Goteto wua lo nembo teaipia: Nambanaloo tupana pangosa andi latane ateyaiwandakali tupa nambana andopaneguleakale-ko. Nambana iwanane okomanewandakali utupane kambo molo-pekeleakale nembo teaipia. Matili wandakalikambo molo-peke lolane oto okoneepea-angi, Goteto balana iwanane oko

epeakale lea-kola, wanda mindimaneKataisamandeaipia. Mandea-kola, Kataisabala loo tupana pangosa atoto, wandakalinanima loo tupana pangosa atemane tupakambo molo-peke leaipia. Balato wuanepeane okonena, andipa nanima Gotenaandopane yame ateyama. *

6 Yakama Gotena andopane yameguleai-kola, balato balana iwanane okonaSipitisa oko yakamanga epo ateakale leaokoni. Balana Sipitisa oko yakamanga epoateya-kola, yakamato Gote ando ayiane loloma yo atalaini. * 7Tene okonena, andipanimba andi latane ata napele. NimbaGotena andopane atele okonena, Gotetobalana paluni oko nimba mee gulupeya.

Anu Peakale Yakamato Katapusa PiapePulu-peke Lamakale Nembo Teyaipe

8 Enene, wamba yakama Gotena an-dopane yame ateyama nembo nateneateai-angi, owato gote tupamane yakamaandi leai-kola, yakamato utupanena kata-pusa piape pua ateai.

9-10Wambayakamatowuanepua ateainitekeko, andipa yakamato Gote nemboteyai. Goteto yakama nembo teya leyo-kola, pii okone kuai lalua. Yakam-ato Gote nembo teyai tekeko, andipaGoteto yakamawandakali tika-pene ateyaileakale nembo toto, yakamato oto an-dane minditupa minu ateyai. Ana wenenemindi epeya-angipi, ee ana wenene mindiepeya-angipi, oto andane waka mindiepeya-angipi, Juta yame-mane mana min-ditupa wato minalaini pua teke, yakam-atopi mana utupane wato minalaini. Jutayamena mana tai nalene utupane-maneyakama katulo moya napulu-peyako. Anupeakale yakamato dee lapone katapusapiape pulu-peke lamakale nembo toto,mana okonepene tupa wato miniyaipe. *11Yakamato wuane pua ateyai oko andoto,wamba nambato yakama moyokale lo pi-ape tandaka no pewa tupa mee katapusapiape pua apolowane lo yuku piyua.

Nambana Mana Tupa Wato MinalapapeLeane Oko

12-15 Amene imalini ima, wamba nam-bato yakama moyokale nembo toto, tan-daka no piape pewa tupa mee katapusapiape pua apolowane lo yuku wato, nam-bato pii mindi yakama langeyo. Wamba

* 3:26-28: Jo 1:12; Lom 6:2-3; 10:11-12 * 3:29: Lom 4:13-15 * 4:3: Kol 2:20-23 * 4:4-5: Jo 1:14; Lom 1:3* 4:6: Lom 8:14-17 * 4:9-10: Lom 14:5-6; Kol 2:16-17

Page 397: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 4:16 394 Galesia 4:24-25namba Juta yamena mana yaini tupa watominu atoto, mana utupanena pangosaandi latane gulo atewa. Okone angi wan-dakali yame waka yakamato Juta yamenamana yaini utupanena pangosa andi la-tane ata napeai. Namba yakama towaatu atema-angi, nambato yakamana manaokone wato minuto, Juta yamena manayene tupana pangosa andi latane gulo atanapewa. Andipa yakamatonambanamanaokone wato minuto, yuu okona manayene utupanena pangosa andi latane ato-laini. Tika ando atalapape loto, nambatoyakama tee lo langeyo. Anu peakale nam-bato wuane leyope. Wamba namba yuuwaka mindina poyale, Galesia potopin-jia okona epewa-angi, namba siki mindimewa okoni. Siki mialu atoto, nambayuu waka mindina puu napene, Galesiayuu okona atoto, Gotena pii layene epeneoko bulupane tewa yakama langewa okoneyakama tane nembo teyai okoni. Okoneangi siki koo okonemane namba minukoya yanemambele, yakamato katulo Polobala koo ya loto, namba masia geai-yaletekeko, yakamato namba anda napi na-lene, ipu lo lameai okoni. Gotena enjolemindi epea-yalepi, Jisasa Kataisa bala taneepea-yalepi, okone-lapona mindi epeapi-yale, yakamato epele wete wato, bala ipulo lameai-yale. Wuane pua teke, nambaepewa-angi, yakamato epele wete wato,namba ipu lo lameai. Lameai-kola, nambayakama towa atu atema-angi, yakamatonamba towa kopeta mindi pii napeai. Jia.Okone angi, yakamato yakamana lee oko-lapo lukuto, mindi akali maiyaini pia-yale,yakamana lene okolapo lukoto, nambageai-yale lo nambato yakama langeyo.Wamba yakamato namba towa epele wetewa ateai-ko. Andipa anu peyanga yakam-ato namba towa epele naene kondeyaipe.

16 Wamba nambato pii layene eneneoko yakama langewa okonemane nambayakamana yanda-pene akali gulo atey-ope. Jia. owato potopesa akali tupa-mane yakama andakasa eyai-kola, yakam-ato namba towa embo alui. 17 Yakamatoowato potopesa akali utupane epele wetealapale lo, utupane-mane yakama moandiki piyawa ateyai. Akali utupane-manewuanepua ateyai tekeko, utupanenamanaokone koo. Yakamato namba tepa ala-pale nembo toto, utupane-mane yakamamo epelewa, andiki piyawa ateyai. Tene

okonena, yakamato namba towa embowaateyai nembo teyo.

18 Ole dindi lo akali mindimane piapeepene mindi pukale nembo toto, wan-dakali waka tupa mo epele piya yando,mana okone epene. Wamba nambayakama towa atu atema-angi, yakam-ato pii layene enene oko epelewa minuateai. Andipa namba yakama towa atu atanapeyo-kola, yakamato pii layene eneneokone epelewa minu ata napeyai.

19-20 Galesia tane wandakali yakam-ato wuane peyai lene ale wato, nam-bato anu pukalepe lo nembo kambuateyo. Yakamato wuane peyai lene alewato, nambato yakama ateyainga epoto,pii waka mindi langukale nembo teyotekeko, namba katulo naipupe-pene gu-leya. Wanda mindimane andopane man-duyale pula-angi, masia peleya-kola, balatandaka andane nalane. Wuane pua teke,wamba yakamato Kataisa lo bilipi lalapaleloto, namba tandaka andane no Gotenapiape pua atewa. Piape pewane okone-mane yakama nambana andopane yamegulo ateai. Andipa yakamato loo tupanapangosa dee lapone andi latane gulo ata-makale nembo teyai. Wuane nembo teyaiokonena, namba dee lapone tandaka nopiape pua atolowa-kola teke, yakamatoKataisa lo bilipi leyama nayu lolai-angi,namba tandaka no piape pua ateyo okonekoyo pulupeya.

21 Goteto yakama wandakali tika-pene ateyai leakale nayuto, yakamanaminditupa-mane balana loo tupanapangosa andi latane atamakale nemboteyai okonena, nambato pii mindiyakamanga tipa peyo oko yakamato yanopeyo namba langi-yapape. YakamatoGotena pii pepa pelene eya mindi alenaene ateyaipe.

22-23 Gotena pii pepa pelene okone-mane loto, wamba Apatakameto iwanalapo mandeaipia layene eya. Katapusa pi-ape piyane wanda Ekato wandakali-maneandopane mandiyaini pua iwana Isamalemandeaipia. Goteto andopane mindiliyamba gukale lo potomisa pii mindi lea-kola, mee anana pitiyane wanda Setatoiwana Aisake mandeaipia. *

24-25 Wanda okonelapo pii lapo Gotetolo yata yane okolapo mandeke pua layeneeya-kola, pii temane okonena kokoli pii

* 4:22-23: Jen 16:15; 21:2; Lom 9:6-9

Page 398: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 4:26-27 395 Galesia 5:2-6mindi paleya. Atepia yuu okona Ati Sainaioko peleya. Mosesa bala Ati Sainai okonaatea-angi, Goteto balana loo tupa yatayaepia. Eka bala Gotena loo oko mandekepeya. Wamba Eka bala yole mia napiyaneselepe wanda pituto, katapusa piape puapeteaipia. Bala selepe wanda petea-kola,balana mandiyene yame tupapi selepeatoto, katapusa piape pua teke ateainipia.Wuane pua teke, andipa Jutusaleme yuuokona wandakali ateyai tupa loo tupanamandiyene yame gulo atoto, Goteto nan-ima wandakali tika-pene leakale nembototo, katapusa piape pua ateyai.

26-27 Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, wanda kinambuliwamba akalini-mane tepa ene okomanematili andopane kambua mandulu-peya. Mandula-kola, wanda andipa akalitowa atu peteyapi okomane andopanemandulane tupa sia minulu-peya layeneeya. Tene okonena, wanda nimba masiapeyo, andopane mandi napene, meepetele oko nimba epele wete wato, tamapua pitipe layene eya. Wanda wambaandopane mandi napene mee ananapeteane okone bala Jutusaleme weneneati kenga eya oko mandeke pitane eya.Jutusaleme wenene okonena wandakaliateyai tupamane oto mo, mee ananawete ateyai. Jutusaleme okone nanimanaangini gulo, ati kenga eya. *

28 Amene imalini ima, wamba Gotetopotomisa pii mindi Apatakame lamawu-ato, nambato iwana mindi nimba gukalelea-kola, Setato iwana Aisake mandeaipia.Wuane pua teke, Goteto potomisa piimindi yakama languato, yuu epene mindimee gukale leaipia. Yakamato balana piiokone enene ya nembo teyai okonena,yakama balana andopane yame ateyai. *

29 Wandakali-mane andopanemandiyaini pua teke, wanda Eka balatoiwana Isamale mandeaipia. GotenaSipitisa okomane Seta minu tai layaya-kola, balato Aisake mandeapia.Aisake mandea-kola, wandakali-maneandopane mandiyaini pua mandeaneiwana Isamaleto Aisake towa embowato, kenda-pene andane minditupabala mawua ateaipia. Wuane pua teke,andipa Gotena loo tupana pangosa andilatane wandakali ateyai tupamane GotenaSipitisa okonapangosa ateyamawandakali

nanima towa embo wato, kenda-peneandane minditupa nanima giyaini. *

30 Wandakali utupane-mane wuanepiyaini tekeko, Gotena pii pepa peleneeya mindimane loto, wanda anana meepeteane okona andopane okomane balaayianena paluni tupa pitaka molopeya.Pitaka mola-kola, katapusa piape piyanewanda okona andopane okomaneayianena paluni mindi mia napulu-peya. Tene okonena, nimbato piapewanda okola, balana andopane okola,okonelapo yuu waka mindinga peakalelo peyo watape lo layene eya. Gotenapii pepa pelene eya mindimane wuanelayene eya tekeko, owato potopesa akaliutupane piape wanda okona andopanegulo ateyai-kola, yakamato utupane peyowata napene, ateakale lo ando kondeyaiokonde. Yakamato owato potopesa akalitupa ateakale lo ando kondeyai okonena,yakamato Gotena pii pepa pelene eyaokone ale naene ateyai ya lo nambatoandeyo.

Yakamato Dee Lapone Andi Latane GuloAtolaini Andalapape Leane Oko

31 Amene imalini ima, nanima piapewanda okona andopane yame gulo atanapeyama. Nanima wanda anana mee pe-teane okonena andopane yame ateyama.

51 Enene, wamba nanima andi latane

atema-kola, Kataisato nanima tita lo meneatalapale nembo teaipia. Wuane nembototo, balato nanima tita lo meane tekeko,andipa owato potopesa akali tupamaneyakama yuu okona loo tupana pangosadee lapone andi latane atalapale nemboteyai-ko. Yakama tai gulo atoto, manautupanena pangosa dee lapone teke andilatane atolaini. Tika ando atalapape.

2-6Anu peakale nambato wuane leyope.Jisasa Kataisa lo bilipi lene akali tupanayala-pene umbaini oko katene yandopi,kati napene yandopi, mana okonelapoangini mindi jia. Wandakali mindi-mane Jisasa lo bilipi loto, wandakali wakatupa epelewa yamapane yoto, utupanemoyo ateando, mana okone angini wetemindi. Gotena Sipitisa okomane nanimaminu tai laya eya-kola, Kataisato nanimatita lo meane lo bilipi leyama. Tene

* 4:26-27: Ip 12:22; Lap 21:2,10; Ais 54:1 * 4:28: Lom 9:6-9 * 4:29: Jen 21:9-10; Jo 8:35

Page 399: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 5:7 396 Galesia 5:16-18okonena, Goteto nanima wandakali tika-pene ateyai lolopeya nembo toto, nani-mato epelewa maliyo ateyama. Nanimatowuane pua ateyama tekeko, yakamanaminditupa-mane wuane napeyai. Jia.Yakamato loo tupa wato minu ateaindo,Goteto yakamawandakali tika-pene ateyailolopeyai nembo teyai. Yakamato wuanenembo teyai okonemane Kataisa awuatepa wato, Goteto yakama ondowa moy-ane okopi awua tepa eyai. Wuaneko,yakamato loo Mosesato yata yane okowato minuto, akali utupane-mane yaka-mana yala-pene umbaini oko kateakalelo ando konda yaindo, Kataisato yakamatita lo moyale piape peane okomaneyakama aŋakopimindimoya napulu-peya.Kataisana piape peane okomane yakamamoya napulu-peya nembo toto, yakamanayala-pene umbaini kateakale lo ando kon-dalaini akali tupa yakama pitaka-maneloo tupa pitaka wetete wato minu atala-pape. Namba Poloto pii okone dee laponeyakama langeyo oko yakamato ale ala-pape. *

7 Wamba nambato Gotena pii layeneepene oko yakama langewa-angi, Gotetoyakama ee lo mea okoni. Ee lo mea-kola, yakamato pii enene okone bilipi loto,kuai lo mango ateai. Andipa apito yaka-mana asia okone pai leya-kola, yakamatopii enene okone wato mina napeyaipe.8 Yakamato pii enene okone wata minanapene kondalapape loto, Goteto yakamalangi nape.

9 Palawa yangalaini pauta aŋako mindipalauwa towa atu mina mindiki leyama-kola, pauta aŋako wete okonemanepalauwa okone mo andayoto, waka gulayaalane. Wuane pua teke, wandakalimindiki-mane owato pii mana lamaula-kola, wandakali waka tupamane pii manaokone wato mineaindo, utupane wakagulolo-peyai. *

10 Akali mindimane owato pii manayakama langu ateya tekeko, Akali An-dane okomane yakamapi, nambapi, nan-ima pitaka bala towa atu mina mindikileaipia. Balato wuane pea-kola, yakam-ato bala lo bilipi loto, pii layene epenenambato langewa okone tepa naene, watominu atolopeyai nembo teyo. Nambatowuane nembo teyo tekeko, owato po-

topesa akali okone bala akali gene yeneyandopi, gene nayene yandopi, Gotetobala yapa lo tale pulupeya. Goteto balayapa lo tale pula-angi, akali okonemanepii mana kopeta lalane okone nembo toto,Goteto bala yole koo mindi malupeya. *

11 Amene yame, yakamana yala-pene umbaini oko kateakale lo andokondalapale nembo toto, akali minditupa-mane owato pii loto, Poloto yakamanayala-pene umbaini oko kateakale lo andokondalapa loto, mana lamawua ateyalalaini. Akali utupane-mane wuane lalainitekeko, nambato akali utupane-maneyakamana yala-pene umbaini kateakalelo ando kondalapa loto, mana lamawuaatalawae pia-yale, owato potopesa akaliutupane-mane yataka wato, kenda-peneandane tupa namba gii napipia-yale.Kataisa ita malamanda okona omeaneokomane wandakali moyalane lo nambatomana lamawua atalawane okonena, owatopotopesa akali utupane-mane namba towayatakawa ateyai.

12 Akali utupane-mane yakamana yala-pene umbaini kateakale lo ando kondalapaloto, yakama minu kee eyai. Akali wuanepeyai utupane yakama tanena wangaliokolapo wetete too lo apeakale loto, nam-bato nembo teyo.

13-14 Amene imalini ima, yakama titalo mene atalapale nembo toto, Gotetoyakama ee lo meane tekeko, yakamatotita lo mene ateyama lo nayuto, nembo-tene wambane okona mana koo tupa watominulaini andalapape. Loo tupa pitakanatene andane mindiki angu eya okomaneloto, nimba tane epele alene pua, nimbatowandakali yangone waka tupa epelewa at-ape leya. Loo tupana tene okone nembototo, yakamato mindi akali epele aka pua,wandakali yangone tupana piape akaligulo, mindi moyaya pua atalapape. *15 Nambato wuane leyo tekeko, yakamatonambana pii leyo okone tanga loto, yiapiango gulo, yatakawa peya-peya puato,yakama tane mindi peyo naa-naa pulaini.Tika ando atalapape.

Sipitisa Okomane Mana Epene YakamaLangeya Tupa Wato Minalapape Leane Oko

16-18 Gotena Sipitisa okola, yakamananembo-tene wambane okola, okonelapoyanda pua atalapele. Gotena Sipitisa

* 5:2-6: 1Ko 7:17-19; Ga 6:14-15 * 5:9: 1Ko 5:6 * 5:10: Ga 1:7-8; 2Ko 11:15 * 5:13-14: 1Pi 2:16; Lom13:8-10

Page 400: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 5:19 397 Galesia 6:2-3okomane mana epene mindi minalapaleya-kola, yakamato wuane pimakalenembo talaini tekeko, yakamato manaepene okone minulaini nembo toto, yaka-mana nembo-tene wambane okomane jialalane. Yakamana nembo-tene wambaneokomane mana koo mindi minalapa leya-kola, yakamato wuane pimakale nembotalaini. Wuane nembo talaini tekeko,yakamato mana koo okone minulainilo, Gotena Sipitisa okomane jia lalane.Yakamato mana epene Gotena Sipitisaokomane yakama langeya tupa watominu mangeaindo, yakama loo tupanapangosa andi latane ata napulu-peyai.Yakama tita lo mene atoto, Sipitisa okonamana epene tupa wato minu ateaindo,yakamana nembo-tene wambane okonamana koo tupawatomina napulu-peyaiko.Yakamato mana epene Gotena Sipitisaokomane yakama langeya tupa wato minuatalapape lo, nambato yakama langeyo. *

19 Wandakali pitaka-mane nembo-tenewambane okonamana koo tupa panakameandalamane. Nembo-tene wambane okowato minu atalaini wandakali tupamanemana koo kalato atene tupa wato minuatoto, pamuku pua, mana yala-pene wetetupa puato, yala na-alaini. *

20 Nembo-tene wambane oko watominu atalaini wandakali utupane-maneowato gote tupa lo lotu lalaini. Utupane-mane tomepi, kamopi, utupane pitakaminalaini teke. Dee, utupane yanda-peneatoto, peya-peya piyaini. Utupane-maneapiangu puato, yataka alaini teke. Dee,yakama tane angu nembo toto, yamewaka-waka gulo atoto, yame waka tupaembo wato, utupane sia mina-makalenembo talaini. Utupane-mane bia ipatai kambua noto, keewa atalaini teke.21Nembo-tene wambane okona mana koomindipene-mindipene kambua yalane.Wamba nambato mana koo utupanenembo toto, pii mindi yakama langewa.Andipa nambato pii okone teke dee laponeyakama langeyo. Mana koo okonepeneminu atalaini wandakali tupa Gotenayuu epene okona katulo kolandaka na-lolopeyai.

22-23Wuane tekeko, Gotena Sipitisa oko-mane wandakali mindinga piape peya-kola, dini epene minditupa wua pua

lialane: Gotena Sipitisa okomane piapepeya-kola, wandakali mindimane balanawandakali yangone tupa towa yamapaneyo atoto, mini epene palu epelewa atalane.Wandakali mindimane bala towa manakoo mindi miniyai-kola, Gotena Sipitisaatene wandakali okomane paini napenekondalane. Wandakali okone bala tambolo atalane. Nembo-tene wambane oko-mane mana koo mindi balanga mina ikalolane lo, bala tane pai lo ando atalane.Balato wandakali yangone tupa moyo,minditaka kambua maiyane. Balato min-ditaka mindi pukale lolane okone enenepiyane. Gotena loo utupanenamindimanemana epene utupanena mindi minulainikondalapa lo jia layene naeya.

24 Yuunga wandakali nanima pitaka-mane nembo-tene wambane oko watominuto, wandakali mindina minditakayola tupa miauwa lakae lo nembo tala-mane. Molane asia mindi naeya-kola,nanima yataka wato, mana koo mindimina-makale nembo talamane. Wuanetekeko, wamba nanima Jisasa Kataisanayame gulema-angi, nanimato mana kooutupane masia maema okomane nani-mana nembo-tene wambane oko Jisasanaita malamanda okona peyo ome lema. *

25 Gotena Sipitisa okomane saka atenetene oko nanima giyane okonena, balatoleya pimakale. 26Nanima tane laiyu lo ate-mando, wandakali yangone-mane mindi-taka nanimana eyama tupa miauwa lakaelo nembo teakale loto, mo yataka oloma-kola, pulu-peyama. Wuane pulumanenembo toto, nanima tane laiyu nalene,kondamakale. *

61 Amene imalini ima, wandakali waka

mindimane mana koo mindi mineando,Sataneto Gotena Sipitisa atene wandakaliyakamapi mandeke pula-kola, yakamatopimana koo okoneminulumane nembo toto,yakamato pii tenga-mane loto, wandakaliokone lo tika piyapape. *

2-3 Akali gene nayene mindi bala taneakali gene yene mindi ateyo nembo te-ando, akali okone bala tane andakasa ola-kola pulupeya. Balato wuane pulupeyatekeko, wandakali mindimane wandakaliyangone kenda-pene andane awua ato-lai tupa moyando, balato mana epene

* 5:16-18: Lom 7:14-23 * 5:19: 1Ko 6:9-11 * 5:24: Lom 6:4-7; Kol 3:5-6 * 5:26: Pl 2:3 * 6:1: Mt18:15

Page 401: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 6:4-5 398 Galesia 6:14-15Kataisato yata yane oko wato minula-kola pulupeya. Tene okonena, yakamatane wandakali gene yene ateyama nembonatene, wandakali yangone kenda-peneandane awua atolai tupa moyaka pua ata-lapape. *

4-5 Yakamato wandakali yangone tupamoyo atalapale tekeko, ole dindi lokenda-pene aŋako minditupa yakamangaepolopeya. Wandakali yakama tanemindiki-mindiki lo kenda-pene aŋakoutupane awua atolopeyai. Yakama tanenakenda-pene utupane awuato, piape kuailo peaindo, wandakali waka tupamaneyakamana gene tupa laiyu lolopeyai. Teneokonena, wandakali waka mindimanepiape anu peyape nembo natene, yakamatane piape anu peyope lo tale puaatalapape. * 6 Yakamato wuane puaatape-pene tekeko, Gotena pii layeneepene okona mana mo atolane wandakaliokomane balana minditaka epene yolanetupa pitaka tale puato, minditupa manalangulane akali oko maipe-pene. *

7-8 Wandakali mindimane tomo wainimindi yandola-kola, yandolane tomomindiki okonetaka teke ika lolopeya.Ika loto, dini lula-kola, balato tomookone teke mandu nolopeya. Wuanepua teke, Gotena Sipitisa okomane epeleyakale nembo toto, wandakali mindimanewaini epene minditupa yandeando, wainiutupanena dini epene teke lula-kola,Oli Sipitisa okomane wandakali okonebala saka atapowa ateakale lolopeya.Balana nembo-tene wambane oko epeleyakale nembo toto, waini koo minditupayandeando, waini koo utupane-manedini koo teke lula-kola, wandakaliokone omoto, alu pulupeya. Wandakalimindimane waini koo yandoto, wainiepene tupa yandewa leando, balato katuloGote andakasa na-olopeya. Tene okonena,yakamato Gote andakasa eyama nembototo, yakama tane andakasa olaini. Tikaando atalapape. *

9 Nanimato piape epene tupa kepanaene, tailo pua atemando, tomo mandunolane oto oko epola-angi, nanimatotomo epene tupa mandu nolo-peyama.Okone nembo toto, nanimato piape epenetupa pua atoto, kepawa ata napimakale.10 Nanimato wandakali yangone tupa

moyolane asia yola-angi, wandakalipitaka towa mana epene tupa minuatamakale. Wuane pimakale tekeko, Jisasalo bilipi leyai wandakali yangone utupane-mane kenda-pene mindi awua ateaindo,nanimato utupane ini moya-makale.

Poloto Pii Lo Koyo Pua Leane Tupa11 Andipa nambato yakamana pepa oko

peyo epe loto, namba tanena kini-maneleta andane tupa peyalawane pua peleyooko yakamato andalapape.

12-13 Kataisa bala ita malamanda okonaomeane okomane nanima moyolo-peyanembo toto, Kitisene akali tupamaneyala-pene umbaini katiyaini mana okowato mina na-piyamane. Tene okonena,Juta yame-mane kenda-pene andaneminditupa nanima giyaini. Juta yame-mane kenda-pene andane minditupayakama gulaini nembo toto, akaliminditupa-mane Juta yamena mana yenetupa wato minene gulo atamakale nemboteyai. Wuane nembo toto, yakamanaumbaini oko kateakale lalu, utupane-mane Galesia tane akali yakamanaumbaini kateakale lo ando kondalapapelalaini. Yakamato utupanena pii okoneale wato, yakamana umbaini kateakalelo ando konda yaindo, akali utupane-mane yakama tane laiyu loto, Juta yamewandakali tupa lamalu-peyai. Lamaulai-kola, Juta yame-mane kenda-pene andaneminditupa akali utupane mai napulu-peyai. Akali utupane yakama taneloo tupa pitaka wato mina na-piyainitekeko, Juta yame-mane kenda-peneandane minditupa yakama gulaini nembototo, Galesia tane akali yakamato Jutayamena umbaini katene mana okone watominalapa lalaini.

14-15 Akali utupane-mane wuane lalainitekeko, yakamana yala-pene umbaini okokatene ateaindopi, kati napene ateain-dopi, mana okonelapo angini mindi jia.Goteto nanima mo wenene gulaya alanemana okone angu mana angini wetetemindi eya. Namba mo wenene gulayaoyale, balato Jisasa ita malamanda okonaomeakale leaipia. Jisasato nambana kootupa apoyale omeane okonena, nambatoyuu okona mana koo tupa epelewa minuata na-piyawane. Nambatomana koo tupaepelewa minu ata napeyo-kola, yuu okona

* 6:2-3: Lom 15:1-4 * 6:4-5: Lom 14:10-12 * 6:6: 1Ko 9:11,14 * 6:7-8: Lom 8:12-13

Page 402: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Galesia 6:16 399 Galesia 6:18mana koo epelewa minu atalaini wan-dakali tupamane namba towa epelewa atana-piyaini. Wuane tekeko, nambato yuuokona ato, mana epene mindi miniyo loto,namba tane gene laiyu nalolo-peyo. Jia.Nanimana akali andane Jisasa Kataisa balaita malamanda okona omeane oko nembototo, nambato balana gene oko angu laiyulo atokale. *

16Mana okone wato minulai wandakaliyakama pitaka Gotena Isatale tane eneneatolopeyai okonena, balato yakama on-dowa moyoto, yakamana yamapane motambo laya yakale lo nambato pote leyo.17 Wamba nambato Jisasana piape puaatewa-angi, wandakali minditupa-manenamba peleai-kola, andipa nambana um-baininga panju minditupa eya-ko. Gale-sia tane wandakali yakamato kenda-penewaka mindi konda pua namba gulaini.Tika ando atalapape. *

18 Amene imalini ima, nanimana AkaliAndane Jisasa Kataisa yakamana tandinioko towa atu atoto, yakama ondo wato,moyo ateakale lo nambato pote leyo.Enene.

* 6:14-15: Ga 5:2-6; 2Ko 5:14-17 * 6:17: 2Ko 4:10-11

Page 403: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 1:1 400 Epesasa 1:17-18

EPESASAPoloto Epesasa Tane TupanaPepa Peyo Pee Leane Oko

1 Namba Polo. Gote bala tane-manenamba Jisasa Kataisana aposolo akali atolanembo tea-kola, namba balana aposoloakali ateyo. Epesasa tane wandakaliyakama Gotena wandakali atoto, JisasaKataisa kuai lo wato minu atalaini. Nam-bato yakamana pepa oko peyo epe leyo.*2 Nanimana Ayiane Gote-la, Akali An-dane Jisasa Kataisa-lamane yakama on-dowa moyoto, yakamana yamapane motambo laya yakale lo pote leyo. 3 Gotetopiape Kataisato peane tupa nembo toto,nanimana tandini moyoyale, ati kengatawe minditaka epene tupa pitaka nan-ima geane okonena, nanimato nanimanaAkali Andane Jisasa Kataisana Ayiane Goteokona gene oko laiyu lamakale.*

4-5 Wamba Goteto yuu ati-la yakalenalene atoto, nanima towa epelewayamapane yoto, nembo-tene epenemindi meaipia. Moto, balana wenongananimanga koo tenemindi nayene, balanayame epene tika-pene wete atalapalenembo teaipia. Wuane nembo toto,piape Jisasa Kataisato pula okomaneGoteto nanima balana andopane yamegulape-pene lata yaepia.* 6 BalanaIwanane yamapane yene okomanenanimamoyoyale piape peane mambele, Gotetonanima wayumane wete ondowa moyoto,mangene utupane pitaka peane nembototo, nanimato balana gene oko laiyu lape-pene.

7-10 Okone angi teke, Goteto nembo-tene epene waka mindi moto, matili giimindi epola-angi, Kataisa bala minditakayuu okona yalane tupapi, minditaka atikenga yalane tupapi, utupane pitakanaakali kawane atoto, utupane ando ateakalenembo teaipia. Kataisato wuane peakalelo Goteto nembo teane okone wamba toopitane ateane tekeko, matili Goteto balananembo-tene epene okone nanimanga an-dawa leane. Nembo-tene epene okonepi,mana epene tupapi, utupane pitaka Gotebalanga ya-kola, balato nanima ondowa

moyoto, Kataisana tundupa okomane nan-ima kambomolo-peke loto, mana koo nan-imato minalamane tupa apeaipia.*

11-12 Goteto minditaka mindi pukalenembo talane tupa enene piyane.Kataisato nanima moyalane lo bilipileyama Juta yame wandakali nanimatoGote balanga tai lenepi, tii-penepi,utupane pitaka yene nembo toto, balanagene oko laiyu lo atalapale nembo toto,Goteto nanima wamba ini bulupanebalana yame atalapale lata yaepia.*

13 Wandakali mindimane yakama lan-guato, Kataisato wandakali yame waka tu-papi molo-peke lalane lea-kola, yakam-ato pii enene okone ale wato, Kataisa lobilipi leai. Yakamato bala lo bilipi leai-kola, Goteto balanaOli Sipitisa oko yakamagukale lo potomisa pii leane oko nembototo, balana Oli Sipitisa oko yakama geaokoni. 14 Nanima pitaka-mane balana tailenepi, tii-penepi, utupane pitaka nembototo, balana gene oko laiyu lalapale loto,balato nanima molo-peke leaipia. Bal-ato wuane peane okonena, nanima bal-ana yame ateyama-kola, Goteto minditakaepene kambua tupa matili nanima gukaleloto, balana Oli Sipitisa oko wamba inibulupane nanima geane.*

Epesasa Tane Tupamane Mana MeakaleLo Poloto Pote Leane Oko

15Gotetowuanepeane okonena, yakam-ato Akali Andane Jisasa lo bilipi loto,Gotena wandakali pitaka towa epelewayamapane yo ateyai lene oko nambato aleewa. 16 Nambato pii okone ale wato, oledindi lo yakama nembo toto, Gote wayupele lo pote lalawane.

17-18 Anu peakale nambato wuanepiyawanepe. Tai-lene andane wete okopi,tii-pene wete okopi, okonelapo nanimanaAkali Andane Jisasa Kataisa okona AyianeGote balanga yene. Balato ati kengatawe minditaka epene kambua longopaluni gulo balana wandakali nanimagukale leaipia. Yakamatominditaka epeneutupane matili mia-makale nembo toto,maliyo atalapale nembo toto, Gotetoyakama balana yame atalapale loto, eelo meaipia. Balato wuane peane okoyakamato nembo talapale loto, Oli Sipitisaokomane yakamana nembo-tene okone

* 1:1: Ap 18:19-21; 19:1 * 1:3: Ep 2:5-7 * 1:4-5: Jo 1:12; 15:16 * 1:7-10: Ep 2:5-7; Kol 1:12-16,18-20; Lom16:25-26 * 1:11-12: Lom 8:28-30 * 1:14: 2Ko 1:21-22

Page 404: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 1:19 401 Epesasa 2:11-12tii piya wato, Gotena pii layene tupanatene tupa yakamanga mo panawa ateya.Oli Sipitisa okomane wuane peya-kola,yakamato mana kambua moto, Gotenamana tupa wayumane nembo talapaleloto, nambato pote lo atalawane.*

19 Dee, nanimato Gote lo bilipi leyama-kola, balana tai-lene andane wete oko-mane nanimanga piape tailo wete piyane.Yakamato okone nembo talapale loto,nambato ole dindi lo pote lalawane teke.*20 Wamba Gotena tai-lene okonemaneKataisa malinga ika laya alu, ati kengabalana kii tikasa peteakale leaipia.*

21 Wuane lalu, Goteto minditaka eyatupa pitaka Kataisana pangosa yakaleleaipia. Balato wuane lea-kola, sipitisatai-lene ateyai tupapi, yuu okona akaliandane ateyai tupapi, gapomane ateyaitupapi, minditaka tai wete eya tupapi, deeminditaka gene andane yene andipa eyatupapi, matili yolopeya tupapi, utupanepitaka Kataisana pangosa ateyai.

22 Utupane pitaka Kataisana pangosaateyai-kola, Goteto balana sosa okomoyoyale, Kataisa bala minditakaeya tupa pitakana kawane ateakaleleaipia.* 23 Kataisa bala minditaka eyatupa pitakana kawane atoto, utupanepitakanga tumbi latane atalane. Sosaoko balana umbaini ateyama-kola, balatonanimanga tumbi latane atalane.*

2Goteto Yakama Ondo Wato, Molo-peke

Leane Oko1 Wamba yame waka wandakali

yakamato mana koo kambua minu ateaiokonemane yakama wandakali omenegulo ateai. * 2 Okone angi, wandakaliwaka tupamane sipitisa koo yamena akalikawane Satane okona mana koo tupawato minu ateai-kola, yakamatopi yuuokona mana koo tupa wato minu ateaiokoni. Andipapi, sipitisa koo okonemaneGotena pii tanga lalaini wandakali tupanaini anda-pangosa atoto, balana piape kootupa pua atalane. *

3 Wamba nanima pitaka koo piyainiwandakali utupane towa atu atoto, nani-mana umbaini epele yakale nembo toto,nanimananembo-tenewambaneokowatominu atema. Okone angi, nanimato nani-mana umbaini tupana mana koo minaimalakae lo nembo tema tupa wato minuatema-kola, Goteto wandakali koo piyainitupa towa yataka wato, yole koo mindimalupeya okone katulo nanima gea-yale.*

4-7 Wamba nanimato mana koo minuatema okonemane nanima omene guloatema. Wuane tekeko, matili-matilipiwandakali atolai tupamane andolai-kola, Goteto wandakali tupa wayumanewete ondowa moyalane oko andeakalenembo teaipia. Wuane nembo toto,Jisasa Kataisato piape peane mambele,Goteto ondo andane wete wato, nanimatowa wayumane epelewa yamapane yoto,nanimanga mana epene wete mindimineane. Balato mana epene okoneminuto, nanima Jisasa Kataisa towamo saka ataya wato, nanima bala towamalinga ika laya alu, nanima Jisasa towaatu ati kenga yuu epene okona atalapaleleaipia. Goteto mangene utupane pitakapeane okone nembo toto, balato yakamaondowa moyoto, molo-peke leane loandeyama. *

8-9Anu peakale nambato wuane leyope.Wandakali-mane yakama tanena genetupa laiyu naleakale nembo toto, Gotetoutupanena piape epene tupa andoto,utupane molo-peke na-lalane. Jia.Yakamato Kataisa lo bilipi leai-kola,Goteto yakama mee ondowa moyoto,petesini epene mindi yakama mee guato,yakama molo-peke leane. * 10 Nanimatomana epene minditupa wato minuatalapale loto, wamba Goteto JisasaKataisana piape peane okomane nanimamo wenene gulaya yane.

Yakama Pitaka Gotena Yame MindikiAngu Gulo Ateyai Leane Oko

11-12Wamba Juta yame-mane loto, nan-ima yala-pene umbaini katene ateyama-kola, yame waka wandakali yakamanayala-pene umbaini kati napene ateyai

* 1:17-18: Kol 1:9-11 * 1:19: Kol 1:9-11 * 1:20: Sam 110:1; 2Ko 13:1-4; Kol 2:8-12; 1:15-16 * 1:22: Sam8:6 * 1:23: Ep 4:10,15-16; Lom 12:3-5; Kol 1:18-20 * 2:1: Kol 1:21 * 2:2: Kol 3:7; Tai 3:3 * 2:3: Kol3:5-6 * 2:4-7: Lom 6:13; Kol 2:11-14 * 2:8-9: 1Ko 1:29-31; 2Ti 1:9-10; Tai 2:11-14

Page 405: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 2:13 402 Epesasa 3:4lalaini. Wuane leai-kola, yame waka wan-dakali yakamato Isatale tane tupa towamina mindiki lo ata napene, wandakaliopene gulo ateai okone nembo tolo-pekelalapape. Okone angi, yakama wandakaliyame waka mindi gulo atoto, potomisapii Goteto lo yata yane okone yakam-ato ale naene ateai. Ale naene atoto,Kataisato yakamamoyolo epolopeya nem-boto maliyo ata napene, mee ateai. Dee,Kataisa ateya oko yakamatonembonateai-ko. Okone angi, yakama Gote towa atu atanapene, amonga waka gulo atema nembotalapape. *

13 Wamba yakama Gote ateanga man-daka gulo ata napene, amonga waka guloateaini tekeko, Jisasa Kataisana tundupaokomane yakamana koo tupa apeane oko-mane yakama Gote ateyanga mandakagulo ateyai. *

14-16 Enene, wamba Mosesana loookomane ende puato, tombo peyataneatea-kola, Juta yame-mane wandakaliyame waka tupa towa yanda-pene guloateainipia. Yanda-pene gulo ateai-kola, Kataisato wua lo nembo teaipia:Wandakali yame okonelapo yanda-penegulo ata napeakale. Jia. Yame okonelaponamba tane towa yame wenene mindikigulaya wakale. Dee, wandakali utupane-mane Gote towa yanda-pene gulo atalainimana okone koyo peakale lo namba itamalamanda okona omokale. Nambaomolowa okonemane wandakali utupanepitaka sosa mindikinga atoto, Gote towamini mindiki palu ateakale lokale nemboteaipia. Wuane nembo toto, bala itamalamanda okona omeane okomaneMosesana loo yata yane okopi, Jutayamena mana waka-waka minalainitupapi, utupane pitakamee gulaya yaepia.Kataisato wuane peane okomane Jutayamena loo okomane ende pitane ateaneoko keao lo apeaipia. Apoto, Juta yame-mane wandakali yame waka tupa towayanda-pene gulo atalaini mana oko minukoyo piya yaepia. Wuane piyu, balato Jutayame Kitisene tupapi, wandakali yamewaka Kitisene tupapi, utupane pitaka sosamindiki gulaya yaepia. Kataisato wuanepeane okonena, nanima pitaka-maneminiepene palu atalamane. *

17-18 Kataisato nanima mina mindikilea-kola, Oli Sipitisa mindiki angu oko-mane nanima pitaka Ayiane Gote towa piilalawa pulane asini oko lumbu tepa yaepia.Oli Sipitisa okomane wuane pea-kola,Kataisa epoto, Gote ateyanga mandakagulo atalaini Juta yame wandakali tupapi,Gote ateyanga mandaka gulo ata napene,amonga gulo atalaini wandakali yamewaka tupapi, utupane pitaka pii mindilamawuato, yakama yamapane epene paluatalapape leane. * 19 Tene okonena,andipa yame waka wandakali yakama yuunayene opene gulo ata napeyai. Jia.Yakama Gotena yame enene atoto, balanawandakali tupa towa yame mindiki guloateyai.

20-22 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Goteto Juta yame Kitisene yakamapi,wandakali yame waka tupapi, yakamapitaka balana lotu anda epene wete guloatalapale nembo teaipia. Wuane nembototo, balato potopesa akalipi, aposoloakalipi, utupane anda okonena keyo guloateakale loto, Kataisa bala anda okonenaanda pingina gulo ateakale leaipia. Wuanelalu, andipa balato yakama pitaka andaokonena laepi, pokoli-banapi, okonetakagulo atoto, Kataisanga duli lo minatawaatalapale leya. Wuane loto, Goteto balatane-la, Oli Sipitisa okola, okone laponapangulane anda oko mee pua ateya. *

3Poloto Wandakali Yame Waka Tupa

Moyo, Piape Piyawane Leane Oko1 Namba Poloto yame waka wandakali

yakama moyoto, Jisasa Kataisana piapepimawua atalawane. Nambato wuanepiyawane okonena, andipa namba kata-pusa ateyo. * 2 Goteto namba ondowamoyoto, nambato yakama moyo balanapiape pula lo geane okone yakama wambaale yai okoni. *

3Wamba Goteto wua pukale lo too puanemboto ateane tupa balato nambangamo pana yane. Goteto wuane peanelo, wamba nambato pii ukupini mindi-tupa pepanga peyoto epe lewa okoni. *4 Andipa wuane pua teke, nambato piiminditupa tako pua, pepa okona peyo epe

* 2:11-12: Kol 1:21; Lom 9:1-5 * 2:13: Kol 1:18-20 * 2:14-16: 1Ko 12:12-14; Kol 1:18-20,22; 2:13-14; Sak 9:10* 2:17-18: Ais 57:19; Ep 3:5-6 * 2:20-22: 1Ko 3:10-11,16; 1Pi 2:4-5 * 3:1: Pl 1:6-7,13 * 3:2: Kol 1:24-25* 3:3: Ep 1:7-10; Kol 1:26-27

Page 406: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 3:5-6 403 Epesasa 3:21leyo. Yakamato nambana pii utupanedii lo andolai-angi, Kataisana piape pulaokomane wua pulupeya lo Goteto too puanemboto ateane tupa nambato kuai lonemboto ateya lo yakamato andolopeyai.

5-6 Wamba Goteto wua lo too puanembo teaipia: Jisasa Kataisato wandakalimoyoyale piape pula okomane nambatominditaka Juta yame wandakali palunigulo mauwakale lo potomisa pii mindilo yata ewane. Matili nambato potomisapii mindiki okone teke wandakali yamewaka tupapi mauwakale nembo teaipia.Nambato potomisa pii okone wandakaliutupane lamalu-wakola, Juta yameKitisene tupapi, wandakali yame wakatupapi, utupane pitaka-mane nambanapii layene epene oko bilipi loto, yamemindiki atolopeyai nembo teaipia. Gotetowuane lo too pua nemboto ateane okonewandakali wamba ateaini tupanga lapananayaepia. Wuane tekeko, andipa GotenaOli Sipitisa okomane pii okone balanapotopesa akali tupapi, aposolo tupapi,utupanenga lapana eya. *

7-10 Enene, wamba Goteto pitaka takayakale laa yiake lalu, matili balato wuapukale nembo teane tupa too pitaneateakale leaipia. Balato wuane leanetekeko, matili balana sosa okomane pi-ape pula-kola, atinga sipitisa tai-lene tu-papi, enjole tupapi, utupane-mane Gotenanembo-tene mindipene-mindipene utu-pane epene wete eya lo andeakale nemboteaipia. Wuane nembo toto, Goteto nambaondo wato, balana tai-lene okomane nam-bato balana piape pula leane. Wuaneloto, balana nembo-tene too pitane ateaneokone nambato lapanawa lamawua atapeleane. Namba Gotena wandakali pitakanapangosa wete gulo ateyo tekeko, Kataisatopiape peane tupa epene wete eya lo nam-bato wandakali yame waka tupa lamawuaatape leane. *

11 Wamba wete Goteto Juta yamewandakali tupapi, yame waka wandakalitupapi, utupane Kataisa lo bilipi loto,sosa mindiki guleakale nembo teaipia.Matili nanimana Akali Andane JisasaKataisato piape peane okomane Gotetoyame okonelapo sosa mindiki gulayayaepia. 12 Balato wuane pea-kola, andipananimato Kataisa lo bilipi loto, Gote yuku

naene, katulo bala towa pii lalawa puaatalamane. * 13 Wuaneko, nambatoyakama moyoyale tandaka no ateyanembo toto, yakama mini kendawa atanapepe-pene. Jia. Nambato tandaka noateyo okomane yakama Gote towa kuailo atalapale leya nembo toto, yakamaepelewa atape-pene.

GotetoWandakali UtupaneMinuTai LayaYakale Lo Poloto Pote Leane Oko

14-15 Gote bala minditaka ati kengaateyai tupapi, yuu okona eya tupapi,utupane pitakana ayiane atoto, utupanepitaka gene maiyane nembo toto, nam-bato bala lo aiki leka alawane. 16 Goteepene tii-pene wete ateya okonemane bal-ana Oli Sipitisa oko yakamana ini anda-pangosa tumbi laya wato, balana tai-leneokomane yakama minu tai laya yakale lonambato pote lalawane.

17-19 Mana epene wete Gotenga tumbilatane ateya tupa yakamanga epo tumbileakale nembo toto, Kataisato wandakalitowa epelewa yamapane yo atalane manaokone yakamato wayumane mialapalenembo teyo. Yakamato mana okonemoto, Kataisato wandakali tupa towaepelewa yamapane yo atalanemana okonekenga wetepi, pangosa wetepi, luu wetepi,andanewete eya nembo tolopeyai. Gotenawandakali pitaka towa yakamato wuanenembo tolai angi, ita mindina pini tupayuu okona peya-kola, ita okone bala taiatalane pua teke, yakama Kitisene taigulolo-peyai. Kitisene tai atamakalenembo toto, yakamato Kataisa lo bilipilolai-kola, Kataisa bala yakamana ini anda-pangosa atapowa ateakale lo nambatopote lalawane. *

20 Nanimato Gotena mana epene tupawato mina-makale lo pote leyama-kola,Gotena tai-lene okomane nanimana inianda-pangosa piape puato, nanima minutai laya alane. Wuane peya-kola, nanimatominditaka pimakale nembo toto, pote lala-mane tupa pitaka sia minuto, balana tai-lene okomane piape andane wete tupakatulo piyane. 21 Tene okonena, JisasaKataisato piape andane peane nembo toto,matili-matilipi Gotena sosa okomane bal-ana gene oko laiyu lape-pene eya. Enene.

* 3:5-6: Ep 2:13,14-19 * 3:7-10: Kol 1:24-25; 1Ko 15:9-10 * 3:12: Jo 14:6; Lom 5:2 * 3:17-19: Jo 14:23-24;Kol 1:23; 2:6-7

Page 407: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 4:1 404 Epesasa 4:15-16

4Goteto Yakama YameMindiki Gulo Atala-

pale Loto, Ee Lo Meane Oko1 Nambato Akali Andane okona piape

piyawane okonena, namba katapusa atoto,pii mindi yakama langeyo. Yakamato bal-ana mana epene tupa wato minu atalapaleloto, Goteto yakama ee lomea-ko. YakamaGotena ee lo mene wandakali atoto, bal-ana mana epene tupa wato minu atalapaleloto, nambato pii utupane yakama langeyonayu leyo. *

2-3 Oli Sipitisa okomane yakama minamindiki leya okonena, yakama pitakayame mindiki atamakale nembo toto,piape tailo piyapape. Yakama yamemindiki atamakale nembo toto, wandakaliyangone tupana pangosa atoto, utupanetowa tambo lo atalapape. Wandakalimindimane yakama towa mana koomindi minulai-angi, yakamato wambaini kapoyale yataka aa na-piyapape. Jia.Wandakali okone towa epelewa yamapaneyoto, kenda-pene okone awua atalapapelo nambato yakama langeyo. *

4-6Anu peakale nambato wuane leyope.Ayiane Gotemindiki angu ateya. Bala nan-ima pitaka tombenenga atoto, nanimanaini anda-pangosa piape puato, nanimapitaka ando atalane. Akali Andanemindikiangu ateya. Balato nanima pitaka lamoloepolopeya lo nanimato maliyo ateyama.Oli Sipitisa mindiki angu ateya. Bal-ato nanima pitaka ee lo meane okone-mane nanima pitaka umbainimindiki guloateyama. Bilipi mindiki angu eya. Dee, ipameyama okopi mindiki angu eya. *

7 Enene, nanima yame mindiki ateyamatekeko, nanimamindiki-mindiki lo Gotenapiape waka-waka tupa piyapale loto,Kataisato nanima ondo wato, petesenewaka-waka tupa nanima giyane. * 8 Teneokonena, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, Goteto wandakali andilatane ateaini tupa andi lo awua ati kengapoto, petesene epene minditupa yuuokona wandakali tupanga geane layeneeya. *

9 Pii layene okonemane Kataisa balaati kenga peane leya oko andoto, akaliokone bala wamba yuunga epeane ya lo

andeyama. * 10 Yuunga epeane akalimindiki okone teke balato minditaka eyatupa pitaka mo tumbi laya wakale nembototo, ati kenga wete peaipia.

11-12 Kataisa bala ati kenga pulu, sosaoko balana umbaini gulo atoto, taiguleakale nembo teaipia. Tai guleakalenembo toto, wandakali minditupa-manebalana sosa oko moyo piape pua ateakalenembo teaipia. Wuane nembo toto,Kataisato akali minditupa potopesa piapepeakale lalane. Minditupa aposolo akalipiape peakale lalane. Minditupa pii akalipiape peakale lalane. Minditupa pasopiape peakale lalane. Minditupa tisapiape peakale lalane. Kataisato piape akaliutupane pitaka-mane balana sosa okonapiape peakale lo mayaepia. *

13-14 Sipi mindi yuu mindina poyalepeya-kola, popo andane mindi lo awuaepoto, sipi okone yuu waka mindinapeakale lalane. Wuane piyane pua teke,nanima andopane yale gulo atemando,wandakali-manenanima towa langa-langapuato, nanimana bilipi oko mo lawa pulu-peyai. Wuane pulaini nembo toto, nanimapitaka-mane Gote iwanane okona manatupawayumanemanamoto, bilipimindikiangu minatawa atape-pene. Bilipi mindikiokone angu minatawa atoto, Kataisa balaakali wai ene ateane pua teke, nanimapiwandakali wai ene atape-pene. *

15-16 Kitisene wandakali nanimaKataisana kinipi, kenepi, lenepi, okone-taka gulo ateyama-kola, Kataisa bala sosaokona kawane atoto, nanima ando atalane.Nanima pitaka balana umbaini mindikiguleakale lo, balato nanima mina mindikilalane. Balato nanima mina mindiki loto,nanima mindiki-mindiki lo piape waka-waka tupa wua piyapape lalane. Wuaneleya-kola, nanimato mindi akali towaepele aka pua yamapane yoto, balanapiape pua ateyama-kola, balana umbainioko andane tai yalane. Wuane piyaneokonena, nanimato mindi akali towaepele aka pua yamapane yoto, pii enenetupa mindi lamai-lamai pua atape-pene.Wuane pua atoto, nanimato sosa okonaakali kawane Kataisa balana mana epenetupa pitaka wato minuto, nanima Kitisenetai atape-pene. Nanimato wuane pua

* 4:1: Kol 1:9-11 * 4:2-3: Kol 3:12-15 * 4:4-6: 1Ko 12:6 * 4:7: Lom 12:3-6 * 4:8: Sam 68:18* 4:9: Jo 3:12-13 * 4:11-12: 1Ko 12:28 * 4:13-14: Kol 1:28-29 * 4:15-16: Kol 1:18-20; 2:18-19

Page 408: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 4:17 405 Epesasa 4:32

atalapale loto, Goteto balana sosa okonapiape akali utupane nanima giyane. *

Mana Wenene Oko Wato Minu AtalapapeLeane Oko

17 Tene okonena, nambato Akali An-dane okona gene oko loto, pii mindiyakama langeyo. Aitene wandakali tupanembo napalene gulo atoto, mana kootupaminu atalaini okonena, Kitisene wan-dakali yakamato aitene wandakali utu-panena mana koo utupa wato mina na-piyapape leyo. * 18 Anu peakale nambatowuane leyope. Aitene wandakali utupaneyakamanga mana nayene atoto, Gotenapii tanga lo atalaini okonena, wandakaliutupanena nembo-tene oko undupi-lenegulo ateyai. Tene okonena, wandakaliutupane Gotena yame ata napene, bal-ana nembo-tene oko wato mina napiyaini.19Wandakali utupane yakama yala naene,mana koo yame-yame tupa pitaka mi-naima lakae lo nembo toto, mana koo tupaangu minu atalaini.

20 Aitene wandakali utupane-manewuane piyaini tekeko, wamba nanimatoKataisana mana tupa yakama langema-angi, yakamato aitene wandakali utupa-nena mana koo utupane wato minalapapelo nanimato yakama mana langi napema.Jia. 21Nanimato Jisasana pii layene eneneoko yakama langema-kola, yakamatobalana pii okone ale wato, balana manaepene tupa meai okoni. 22 Yakamananembo-tenewambane okomanemana kootupa wato minauwa lakae lo nembo toto,yakama andakasa wato, minu koyolane.Yakama koyolaini loto, yakamana nembo-tene wambane okone awua apialapape lonanimato yakama mana langema okoni. *

23-24 Nembo-tene wambane okoneapoto, yakamato Gotena pii enene okowato minuto, bala yale atoto, balanamana epene tika-pene wete tupa watominu atape-pene. Yakamato wuanepiyapale nembo toto, Goteto yakamananembo-tene oko mo wenene gulaya alaneokonena, yakamato Gotena nembo-tenewenene okone wato minu atape-pene.Yakamato wuane piyapale nembo toto,Goteto yakamana nembo-tene oko mo

wenene gulaya yakale atalapale loto,nanimato yakama mana langeyama. *

25 Nanimato mana epene utupaneyakama langema okonena, yakamatoowato pii lalaini mana oko kondalapape.Nanima pitaka Kataisana umbaini okonakinipi, kenepi, okonetaka gulo ateyamanembo toto, yakama mindiki-mindiki loyakamana yangone tupa towa pii enenetupa lalapape. * 26-27Yakamato wandakaliyangone mindi towa yataka olai-angi,yakamato mana koo mindi minulumane.Tika ando atalapape. Yakamato balatowa yatakawa angu atolai-kola teke, naiandaka peando, Satane yakamana inianda-pangosa epeakale lo yakamato andokondolai-kola pulupeya. * 28 Pake nenewandakali tupamane dee lapone pake naanape-pene. Jia. Utupane-mane wandakalitipia tupa moyo minditaka tupa tale puamai-makale nembo toto, yakamana kini-mane piape epene tupa tailo pua atape-pene.

29 Pii koo mindikipi mindi yakamanaambulini okona kamaka epolane. Tikaando atalapape. Yakamato pii lolai tupa-mane wandakali pii ale olai tupamoyakalenemboto, pii lalapape. Wandakali mindibala mini kendawa atola-angi, yakamatobala minu tai layawa, pii epene tupa angulamawua atalapape. * 30 Goteto yakamamolo-peke lokale nembo toto, yakamabalana wandakali atalapale lata alu, bal-ana Oli Sipitisa oko yakama geane. Teneokonena, yakamato Gotena Oli Sipitisaokona yamapane okomo kenda piya aa na-piyapape. *

31 Yakamato mini koo palu atalainipi,wandakali yangone tupa towa yatakaalainipi, wandakali yangone tupa towaembo wete alainipi, pii taimane lalainipi,wandakali yangone tupa layanga alainipi,dee mana koo waka yakamato minalainitupapi, utupane pitaka tepa alapape.* 32 Kataisato piape peane okomaneyakamana koo tupa apeane. Wuane puateke, wandakali mindimane yakamangakoomindi pulai-angi, yakamato koo okoneapia-maiyapape. Wuane pua, yakamatomindi akali ondo wato, moyaka pua

* 4:17: 1Pi 1:14; Lom 1:21 * 4:22: Lom 8:12-13; Kol 3:9-10 * 4:23-24: Lom 12:2; Jen 1:26; Kol 3:9-10 * 4:25:Kol 3:8-10; Sak 8:16 * 4:26-27: Sam 4:4; Jem 1:19-20 * 4:29: Kol 4:5-6 * 4:30: Ais 63:10; 1Tes 5:19; Ep1:13-14 * 4:31: Kol 3:8 * 4:32: Mt 6:14; 18:22-35; Kol 3:12-13

Page 409: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 5:1-2 406 Epesasa 5:15-17atalapape. *

5Yangone Tupa Towa Epelewa Yamapane

Yo Atalapape Leane Oko1-2 Wamba Kataisato nanima towa

epelewa yamapane yoto, bala tane opatunduma-penemindi gulo Gote mayaepia.Kataisato nanima moyoyale wuanepeane pua teke, yakamatopi wandakaliyangone tupa towa epelewa yamapaneyoto, utupane moyo atalapape. Wuanepua atolai okonemane, yakama Gotenayamapane yene andopane yame atoto,mana bala tane minalane tupa yakamatowato minu atalapape. *

3-5 Pamuku piyaini wandakali tupapi,mana koo kalato atene minalainiwandakali tupapi, minditaka kambuamiawa lakae lo nembo talaini wandakalitupapi, wandakali utupane owato gotetupa lo lotu lalaini wandakali guloateyai. Wuane piyaini wandakali utupaneKataisa-la, Gote-la, okone-lapona yuuepene okona katulo kolandaka nalolo-peyai. Yakamato mana koo utupane watominuto, wandakali-mane giwa yakaleloto, pii koo yala-pene tupa leaindo,yakamana mana okone katu nalolo-peya. Yakama Gotena wandakali ateyamanembo toto, pamuku piyaini mana okopi,minditaka kambua miauwa lakae lonembo talaini mana okopi, mana kookalato atene tupapi, mana koo okonepenetupa yakamato wato mina napene kondayaindo, yakamana mana okone kuai-leneyolopeya. Tene okonena, yakamato manakoo okonepene tupa wato mina napene,Gote wayu pele lalapape. *

6Wandakali-maneGotenapii tanga loto,mana koo okonepene tupa minulai-kola,Goteto wandakali utupane towa yatakawato, yole koo mindi maulupeya. Yakam-ato yole koo okonemolomane nembo toto,wandakali mindimane yakama minakasaolane. Waiwa ando atalapape. Yakam-atopi mana koo okonepene tupa wato mi-nalapale loto, wandakali mindimane meeowato pii tupa langeando, yakamato bal-ana pii okone wato mina napene kondala-pape. * 7 Mana koo wato minalaini wan-dakali utupane-mane yakama minakasa

olaini. Yakamato wandakali utupane towaatu epoko pua ata na-piyapape.

8 Anu peakale nambato wuane leyope.Wambayakamaundupi-lene okona ateainitekeko, andipa Akali Andane okomaneyakama tii-pene okona mo ate leya-kola,tii-pene okona atalaini wandakali tupa-mane mana epene tupa minalaini puateke, yakamato mana epene utupane watominu atalapape. * 9 Tii pene okonemanemana epene tika pene tupapi, pii enenelalaini mana okopi, mana utupane pitakamina ika laya alane. 10 Akali Andaneokomanemana anu-pene tupa epele alaneyape lo yakamato mana mo atalapape.

11-14Tii pene okonemanemana koo tupapitaka mo pana eya-kola, tii-pene oko-nenaminditaka eya tupa pitaka panakameyalane. Tene okonena, Gotena pii pepa pe-lene eya mindimane loto, limu palu ateleakali nimba malinga ika laa. Ika lole-kola,Kataisatonimbamo tii piya olopeya layeneeya. Pii okonemane wuane layene eyatekeko, wandakaliminditupa-mane tenga-mane too pua atoto, mana koo wete tupaminiyai-kola, utupane-mane wua piyainiloyale namba yala piyua. Wandakaliutupane-mane undupi-lene okona manakoo utupaneminu ateyai-kola, yakamangadini epene mindi lia napiyane. Tene oko-nena, yakamato wandakali utupane towapotomane lo ata napene, utupane-manemana koo utupane kondalapa lo manalamawua atalapape. *

Mana Anu-pene Mindi Minu Ateyope LoAndo Atalapape Leane Oko

15-17 Andipa nanima gii koo okonaateyama nembo toto, yakama mininapalene kee ene gulo ata na-piyapape.Akali Andane okomane nanimato wuapipiai lakae lo nembo talane tupa nembotatawa atalapape. Mangene utupanenembo tatawa atoto, yakamato Gotenapiape pulane oto eya tupa mee apianapene, balana piape pulane eya utupanepua atalapape. Balana piape pua atoto,yakama mana anda napene wandakaliata na-piyapape. Jia. Yakama manaandene wandakali atoto, mana anu-penetupa minu ateyamape lo wayumane andoatalapape. *

* 5:1-2: Mt 5:48; Ip 10:10; Ek 29:18 * 5:3-5: 1Ko 6:9-11; Kol 3:5-6 * 5:6: Kol 2:4-5,8-10; Lom 1:18-20 * 5:8:Ep 2:13; Kol 1:12-14; 1Pi 2:9; Jo 12:36 * 5:11-14: Jo 3:19-21; Ais 26:19; Lom 13:11-12 * 5:15-17: Kol 4:5-6

Page 410: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 5:18 407 Epesasa 6:1-318 Yakamato bia ipa tai kambua noto,

kewa sipaki leaindo, mana okonemaneyakama minu koyolo-peya. Tene oko-nena, yakamato kewa sipaki nalene kon-dalu, Gotena Oli Sipitisa oko yakamangaepo tumbi leakale lo ando kondalapape.* 19 Wuane pua atoto, yakamana nembo-tene okomane soŋo wee tupa loto, AkaliAndane okona gene oko laiyu lalapape. *

20 Ayiane Goteto nanima moyo mindi-taka pitaka taka giyane nembo toto, oledindi lo yakamato nanimana Akali AndaneJisasaKataisana geneoko loto, AyianeGoteoko ando wayu pele lalapape. * 21Wuanepuato, Kataisa bala yakama pitakana AkaliAndane oko ateya nembo toto, yakamamindiki-mindiki lo wandakali yangone tu-pana pangosa atalapape. *

Wetene, Akalini-la, Liyambato Wua PuaPitiyapape Leane Oko

22-23 Sosa oko Kataisana umbaini guloateya-kola, balato okone molo-peke loto,sosa okona kawane ateya. Wuanepua teke,akali oko bala wetene okona kawane guloateya. Tene okonena, wanda yame yakam-ato Akali Andane okona pangosa pitiyainipua teke, yakamana akalini tupana pan-gosa pitiyapape. * 24 Sosa oko balaKataisana pangosa atalane. Wuane puateke, ole dindi lo wanda yame yakamatoyakamana akalini tupana pangosa pituto,utupane-mane pii lolai tupa pitaka aleamawua pitiyapape.

25-27Wamba sosa oko Kataisana umbainigulo atea-kola, Kataisato wua lo nemboteaipia. Sosa okonenga koo tenepi mindinayene, epene tika-pene wete ateakalenembo toto, nambato Gotena pii layeneepene okola, ipa okola, okonelapo-manesosa okonga kalato ateane tupapi, koo teneyane tupapi, utupane wasa-wasa peyoapokale. Wuane puluwa-kola, sosa okoepene tii-pene wete gulolo-peya nemboteaipia. Wuane nembo toto, Kataisato sosaoko towa epelewa yamapane yoto, sosaoko moyoyale omeaipia. Wuane pua teke,akali tupa yakamato yakamana wetenetupa towa epelewa yamapane yo atala-pape. *

28-30 Sosa oko Kataisana umbaini guloeya-kola, nanima balana kinipi, kenepi,

lenepi, okonetaka tupa gulo ateyama.Nanima okonetaka gulo ateyama-kola,Kataisato tomo epene tupa nanima guato,kuai lo moyo ando atalane. Kataisatowuane piyane pua teke, akali mindimanebala tanena umbaini oko towa minikoo mindi pali napene, balana umbainioko moyo, tomo epene tupa neakalemawuato, kuai lo moyo ando atalane.Akali mindimane balana wetene okotowa epelewa yamapane yo atalaneokonemane bala tane epelewa yamapaneyo ateya-kola, piyane-ko. Akali yameyakamato yakama tanena umbaini okoepelewa yamapane yo atalaini pua teke,yakamato yakamana wetene tupa epelewayamapane yo atape-pene.

31 Anu peakale nambato wuane leyope.Gotena pii pepa pelene eya mindimaneloto, akali mindi balana angini, aiyane-la,okonelapo tepa alu, wanda mindi kee loto,wanda, akali-la, liyamba umbaini mindikigulo pitulu-peyapi layene eya. * 32 Piilayene okonena tene angini oko too pi-tane ateya tekeko, pii okonemane Kataisa-la, balana sosa okola, okonelapo umbainimindiki gulalane leya nembo toto, nam-bato pii okone leyo. *

33 Nambato wuane nembo toto, piiokone leyo tekeko, akali mindiki-mindikilo yakama tane epelewa yamapane yoatalaini pua teke, yakamana wetene tupatowa epelewa yamapane yo atape-pene.Dee, wetene oko balana akalini oko balaakali epene mindi ateya nembo toto, bal-ana pangosa pituto, balato pii lola tupaalewa pitipe-pene.

6Ayianepi, Andopanepi, Yakamato Wua

Pua Atalapape Leane Oko1-3 Gotena pii pepa pelene eya

mindimane loto, nimbato nimbana angini,aiyane-la, okone-lapona pangosa atoto,okonelapo-mane pii lolapi tupa aleamawua, wato minu atape layene eya.Gotena loo waka minditupa potomisa piimindi towa eya tekeko, okone bulupanegulo eya. Potomisa pii okonemane loto,nimbato nimbana angini, ayiane-lamanepii lolapi tupa ale amawua, wato minuateendo, nimba kuai lo atoto, nimba yuu

* 5:18: Lk 21:34-35 * 5:19: Kol 3:16 * 5:20: Kol 3:17 * 5:21: 1Pi 5:5-7 * 5:22-23: Kol 3:18; 1Pi 3:1-6;1Ko 11:3; Ep 1:22 * 5:25-27: Kol 1:22; 3:19; 1Pi 3:7; Tai 3:4-7; 2Ko 11:1-4 * 5:31: Mt 19:5 * 5:32: Lap 19:7-8

Page 411: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 6:4 408 Epesasa 6:16okona ole kambua lo atolopele layeneeya. Tene okonena, andopane yameyakamato Akali Andane oko nembo toto,yakamana angini, aiyane-la, okonelapo-mane pii lolapi tupa ale amawua watominu atalalape. Yakamato wuane puaateaindo, yakamato mana epene oko watominu atolai-kola pulupeya. * 4 Yakamaayiane tupamane yakamana andopanetupa mo yataka aa na-piyapape. Jia.Yakamato yakamana andopane tupanamana tupa mo tika puato, Akali Andaneokona pii manapi, utupane lamawuaatalapape. *

Piape Akalipi, Ando Atene Akalipi,Yakamato Wua Piyapape Leane Oko

5-8 Wandakali mindimane piape kuailo pula-kola, piape anduane okomaneyole maiyandopi, mai napeandopi, AkaliAndane okomane yole epene mindi piapewandakali okonenga malupeya. Teneokonena, yakamato akali mindina piapepua atolai-angi, yakamato yuu okonaakali mindina piape peyama nembo na-talapape. Jia. Yakamato Akali Andaneokona piape peyama nembo toto, yakamamini epene palu atoto, piape pulai tupaepelewa pua atalapape. Wuane pua atoto,piape ando atalane akali okonemaneepele yakale nembo toto, balato andatawaatolai-kola angu, piape na-piyapape. Jia.Yakamato Kataisana piape peyama nembototo, Goteto piape pipiai lakae lo nemboteya pua, yakamato epelewa kuai lo piapepua atalapape. Yakamato Kataisa yukuamawua atoto, mini lapo napalene, balanapii ale amawua atalaini. Wuane piyainipua teke, yakamato yuu okona piape andoatalane akali tupa yuku amawua atoto,mini lapo napalene, utupanena pii aleamawua, piape pua atalapape. *

9 Piape ando atalaini akali yame yaka-mana Akali Andane okopi, yakamana pi-ape akali tupana Akali Andane okopi,yakama pitakana Akali Andane mindikiokone angu ati kenga ateya nembo tala-pape. Balato mana mindiki angu watominuto, yakama pitakana mana yapa lotale piyane. Tene okonena, yakam-ato yakamana piape akali tupa mo yuku

naene, utupane towa mana epene tupaminu atalapape. *

Satane Towa Yanda Puyale MandekePitawa Atalapape Leane Oko

10Andipa nambato pii okone lo koyopuawua leyo. Akali Andane okomane balanatai-lene andane wete okomane yakamaminu tai laya eya-ko. Yakama tai guloatalapape. 11 Sataneto yakama andakasaoyale pula-angi, yakamato Satane towayanda piyapale nembo toto, Goteto min-ditaka kambua tupa yakamana sia umbiguleakale lo yakama giyane. Yakamatoutupane pitaka minatawa atoto, Satanetowa yanda puyale mandeke pitawa atala-pape. *

12 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Nanimato wandakali towa anguyanda napeyama. Jia. Satanepi, bal-ana sipitisa koo ati kenga ateyai tu-papi, yuu okona ateyai tupapi, utupanepitaka-mane yuu undupi-lene oko andoatoyale piape pua ateyai-kola, nanimatoutupane towa yanda pimawua ateyama. *13Wuane peyama nembo toto, gii koo okoangi, yakamato Satanena koo yame tupatowa yanda taimane pimawuato, sia mina-makale nembo talapape. Wuane nembototo, Gotetominditaka kambua tupa yaka-mana sia umbi gulo giyane tupa pitakaminatawa atoto, yakamato Satane towayanda puyale mandeke pitawa atalapape.

14-15Akali-mane yanda puyale makandepitawa atoto, matipu piyu, singilisa kapa-mane waa-pene mindi piyu, suu keepiyu, piyaini. Wuane piyaini pua teke,andipa yakamato Satane yame towa yandapuyale makande pitawa atoto, Gotena piienene oko nemboto minu atoto, manaepene tika-pene tupa wato minu ata-lapape. Wuane pua atoto, yakamatoGote bala nanima wandakali tupa towayamapane mindiki palu atamakale leyanembo talapape. Wuane nembo toto, bal-ana pii layene epene oko wandakali tupalamauyale, makande pitawa atalapape. *16 Wuane pua atoto, yakamana bilipi okosia umbi gulo awua atalapape. Yakam-ato wuane pua atolai-kola, akali koo Sa-tanena timu ita lungu tapeta tupamane

* 6:1-3: Kol 3:20; Ek 20:12 * 6:4: Kol 3:21; Sam 78:4; Man 22:6 * 6:5-8: Kol 3:22-25; Tai 2:9-10; 1Pi 2:18; 2Ko5:9-10 * 6:9: Kol 4:1; Lom 2:9-11 * 6:11: Lom 13:11-12; 2Ko 10:4-5 * 6:12: 1Pi 5:8-11 * 6:14-15: Ais11:5; 59:17; 1Tes 5:8; Lom 10:14-15

Page 412: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Epesasa 6:17 409 Epesasa 6:24yakamanga paka lola-kola, utupane pitakaumbi okonena tau loto, tee pulupeya.

17 Akali-mane tangi kapa-mane waa-pene mindi anda piyu, kandepa luu mindiaiyu, yanda pulu palaini. Wuane pua teke,Goteto yakama molo-peke leane nembototo, yakamato Gotena pii layene epeneOli Sipitisa okomane yakama langiyaneokone bilipi loto, Satane yame tupa yandapimawua atalapape. * 18 Wuane puaatoto, Oli Sipitisa okona tai-lene okomaneole dindi lo pote mindipene-mindipenetupa lalapape. Yakamato Gotena wan-dakali pitaka moyape lo ando atalainimana okone tepa olomane. Tika andoatalapape. *

19-20 Nambato Gotena pii layene epeneoko lamawua atalawane okonena, nambakatapusa ateyo tekeko, nambato yukunaene atoto, balana pii layene epeneoko wandakali tupa lamawua atape-pene. Tene okonena, nambato Gotenapii oko loyale puluwa-angi, balato nambamoyo pii epene mindi namba geakale loyakamato pote lalapape. Dee, Goteto piiepene okone namba gula-kola, nambayuku naene atoto, balana pii layeneepene too pitane ateane okone wandakalitupa lamawua ateakale lo yakamato potelalapape. *

Pii Koyo Pua Leane Tupa21-22Tikikasa balato Akali Andane okona

piape kuai lo puato, bala nanima towayamapane yo atoto, nanimana amenegulo ateya. Balato yakamana yamapaneminu tai laya yakale loto, nambato balaepeakale leyo. Nanimato wua pua ateyailo yakamato nembo talapale nayuto, bal-ato yakama langulu epeakale leyo. Balayakama ateyainga epoto, Polo bala wuapeya lo, pii okonepene tupa pitaka yakamalangulu-peya. *

23 Ayiane Gote-la, Akali Andane JisasaKataisa-la, okonelapo-mane ameneimalinipi yakamana yamapane mo tambolaya yakale loto, nambato pote leyo.Dee, yakamato wandakali yangone tupatowa wayumane epelewa yamapane yoatalapale loto, balato yakamana bilipi okomo tai laya yakale loto, nambato pote leyoteke. 24 Dee, wandakali minditupa-manenanimana Akali Andane Jisasa Kataisa

towa epelewa yamapane yo atapowaatolai-kola, Goteto wandakali utupanepitaka ondo wato, moyo ateakale lonambato pote leyo.

* 6:17: Ip 4:12 * 6:18: Lk 18:1; Kol 4:2-4; 1Tes 5:17 * 6:19-20: Kol 4:2-4; 2Tes 3:1; 2Ko 5:20-21; Pm 8-10* 6:21-22: Ap 20:4; Kol 4:7-8; 2Ti 4:9-12

Page 413: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilipai 1:1 410 Pilipai 1:15-16

PILIPAIPoloto Pilipai Tane TupanaPepa Peyo Pee Leane Oko

1 Timoti, nalipa Jisasa Kataisana piapeakali atoto, Gotena wandakali Pilipai tanookona atalaini tupapi, Pilipai sosa okonapiape akali tupapi, ando atene akali tu-papi, yakama pitakana pepa oko peyo epeleyapa.* 2 Nanimana Akali Andane JisasaKataisa-la, Ayiane Gote-la, okolapo-maneyakama ondowamoyoto, yakamana yama-pane oko mo tambo laya yakale lo poteleyapa.

Poloto Gote Ando Wayu Pele Leane Oko3 Ole dindi lo nambato yakama nembo

toto, nambana Gote oko ando wayu pelelalawane. Anu peakale nambato wuanepiyawanepe. 4-5 Nanimato Gotena piilayene epene wamba ini bulupane yakamalangema-angi tewa, yakama nanima towaatu potomane lo atama ipulu, andipa giiateyama okona giau leyai. Tene okonena,nambato yakama towa epele andane wetewato, Goteto yakama moyakale lo potelalawane.

6-7 Nambato Gotena pii layene epeneoko wandakali tupa lamawua ateyo-kola,akali minditupa-mane namba andi loto,kosimi lalaini. Utupane-mane nambakosimi leyai-kola, nambato Gotena piilalawane okone pii enene mindi lalawaneloto, Gotena pii layene epene oko motai laya alawane. Namba andi nalene,mee ateyo-angi, nambato wuane tekepiyawane. Yakama pitaka-mane nambatowa potomane lo ateyai-kola, Goteto nan-ima pitaka ondowa moyalane okonena,yakama pitaka nambana yamapane yeneyame ateyai nembo talawane okone katuleya.*

8 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Jisasa Kataisato wandakali tupa towaepelewa yamapane yo atalane pua teke,nambatopi yakama towa epelewa yama-pane yo atoto, yakama andauwa lakae lonembo tatawa ateyo oko Goteto andeya.

9-11 Nambato yakama nembo tatawaatoto, yakamamoyo wua lo pote lalawane:Jisasa Kataisato mana tika-pene kambua

tupa yakamanga mina ika lola-kola, wan-dakali waka tupamane yakamana manautupane andoto, Gotena gene oko laiyuloto, bala epelewa tama pua ateakale lopote lalawane. Mana tika-pene kam-bua yakamanga yola-kola, Kataisa laponeepola-angi, yakamanga koo tenemindikipimindi nayene, epene kilini lene wete ata-lapale nembo teyo. Wuane nembo toto,yakamatomanayameeya tupapitaka yapalo tale puato, mana epene tupa angu watominu atapiai lakae lo nembo teyo. Yakam-ato wuane pimakale nembo toto, Kitisenemana epene tupa pitaka andoto, manakuai lo molai-kola, wandakali yangonetupa pitaka towa epelewa yamapane yoatene mana okone yakamanga keato weteguleakale lo nambato pote lalawane.*

Polo Bala Katapusa Ateane OkomaneGotena Piape Moyane Oko

12 Amene imalini yame, kenda-penenambanga epeane tupamane Gotena piilayene epene oko lo tawe yolane asiaoko pai nalene, asia lumbu tepa yanelo yakamato nembo talapale loto, nam-bato yakama langeyo. 13Nambato Gotenapii layene epene oko wandakali tupalamawua atewa-kola, akali minditupa-mane namba andi leaini. Andi leai-kola,gapomane akali kawane Sisa okona andaando atalaini ami yame tupapi, wandakaliwaka tupapi, utupane pitaka-mane nambaPoloto Kataisana piape piyawane mam-bele, namba katapusa ateya lo andeaini.*

14 Andipa namba katapusa ateyo oko-nena, Gote lo bilipi lene amene kambuatupamane Akali Andane oko lo bilipi leyonayu loto, yuku naene, Gotena pii layeneepene oko lamawua ateyai.

15-16 Akali utupanena minditupa-maneandeyai-kola, nambato Gotena pii layeneepene oko enene wete eya lalawanemambele, namba katapusa ateya loandeyai. Andoto, akali utupane-manenamba towa epelewa yamapane yo atoto,Kataisana pii okowandakali tupa lamawuaateyai. Akali utupane-mane wuane puaateyai tekeko, akali wakaminditupa-manenamba Polona gene andane eya nembototo, namba towa apiangu pua ateyai.Utupane-mane namba sia mina-makalenembo toto, Kataisana pii oko lamawuaateyai.

* 1:1: Ap 16:12-40 * 1:6-7: 1Ko 1:8-9 * 1:9-11: 1Tes 5:23 * 1:13: Ap 28:30

Page 414: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilipai 1:17 411 Pilipai 2:317 Namba katapusa ateyo-kola, akali

utupane-mane kuai lo nembo natene ato,kenda-pene minditupa tako pua gimakalenembo toto, Kataisana pii oko lamawuaateyai. 18 Akali utupane-mane kuai lonembo natene, wuane peyai tekeko, minikoo paluto leaindopi, mini epene palutoleaindopi, utupane pitaka-maneKataisanapii lamawua ateyai-kola, namba epelewete eyo.

Nambato Yakama Moyo Atolopeyo LeaneOko

19-20 Dee, matilipi namba epelewa tekeatolopeyo. Anu peakale nambato wuaneleyope. Goteto nambamoyakale lo yakam-ato pote leyai-kola, Jisasa Kataisana Sipi-tisa okomane namba moyalane. Matilipi,balato namba moyola-kola, namba kotesia minalu, katapusa tepa alu, anana meeatolopeyo nembo teyo. Nambato wuanenembo teyo tekeko, namba yala olowanenembo toto, nambato mana epene tupawatominuto, Kataisana piape pua atokale.Balana piape pua atoto, namba saka ate-wandopi, omape-pene guleandopi, nambayuku naene atoto, Kataisana gene okolaiyu lalawane pua teke, ole dindi lo laiyulokale.*

21-22 Namba oma napene, saka ate-wando, nambato Kataisana piape puluwa-kola, piape okonemane dini epene mindi-tupa lulupeya tekeko, namba omewando,namba Kataisa ateyanga poto, kuai lo weteatolopeyo. Tene okonena, namba sakaatokalepe, omokalepe namba tane nembonateyo.* 23 Wuane nembo natene atoto,namba mini lapo palu ateyo. NambaKataisa ateyanga poto, bala towa atuatepando, namba kuai lo wete atolopeyonembo toto, namba Kataisa bala ateyangapuwa lakae lo nembo teyo.* 24 Nambapuwa lakae lo nembo teyo tekeko, nambaoma napene saka atoto, yakama moyo pi-ape pua atape-pene guleya nembo teyo.

25-26Nambadee lapone yakama towa atuatoto, Gotena piape puluwa-kola, yakam-ato Jisasa Kataisana gene oko wayumanelaiyu lolopeyai. Yakamato wuane piyapalenembo toto, nambato yakamana bilipioko mo tai laya oyale, Gotena piape tupapukale. Wuane puluwa-kola, yakamaepelewete olopeyai nayuto, andipa namba

oma napene, yakama ateyainga peke loto,yakama moyo atolopeyo nembo teyo.

Kataisana Pii Okomane Leya Pua Atala-pape Leane Oko

27 Nambato yakama andolo epewan-dopi, na-epewandopi, yakama nembomindiki palu ateyai lolai oko ale wakale.Dee, wandakali-mane Gotena pii layeneepene oko ale wato, bilipi leakale nembototo, yakama pitaka potomane lo atoto,Gotena piape pua ateyai lolai okonenambato ale wakale teke. Wandakali-mane wuane lolai oko nambato ale yakalenembo toto, yakamato Kataisana piilayene epene okomane leya pua, Kitisenemana epene tupa wato minu atalapape.*

28-30 Wamba namba tandaka no atoto,Kataisana piape oko ayiawa wete puaatewa oko yakamato andeai okoni. Andi-papi nambato wuane pua teke tandakano atoto, balana piape pua ateya leneoko yakamato ale eyai. Yakamapi nambatowa potomane lo atoto, tandaka no atoto,Kataisana piape oko ayiawa pua ateyama.Goteto yakama moyoto, yakamato Kataisalo bilipi angu lalapape naleaipia. Jia.Yakamato Kataisana piape pua atoto, tan-daka no atalapape leane teke. Gotetowuane lea-kola teke, yakamato yakamatowa yanda-pene tupa ando yuku naeneateaindo, Kataisa towa yanda-pene wan-dakali utupane-mane andolai-kola, Gotetoyakama moyoto, utupane minu koyolo-peya ya lo andolopeyai.*

2Mindi Akalina Pangosa Gulo Atalapape

Leane Oko1 Kataisa bala yakama towa atu atoto,

yakamana mini, yamapa-la, okonelapomo tai laya alanepe. Bala yakama towaepelewa yamapane yo atoto, yakamanamini mo tambo laya alanepe. Oli Sipi-tisa oko yakamanga ateya-kola, yakamatowandakali yangone tupa ondo wato, moy-alainipe. 2Wuane yando, yakamato nambamo epele wete piya oyale, mindi akaliepele aka pua yamapane yoto, nembo-tene mindiki paluto, yamapa mindiki paluatalapape.

3 Yakama tanena gene andane yakalenembo toto, yakama tane angu moyoyale

* 1:19-20: 2Ko 1:10-11 * 1:21-22: Ga 2:18-20 * 1:23: 2Ko 5:8 * 1:27: Ep 4:1; 1Tes 2:11-12 * 1:28-30:Ap 16:19-40 * 2:3: Ga 5:26

Page 415: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilipai 2:4 412 Pilipai 2:20-21piape pua ata na-piyapape. Jia. Yakamatowandakali yangone tupana pangosa atoto,utupane-mane yakama sia minu lipingayale ateyai nemboto atalapape. * 4Wuanenembo toto, yakama mindiki-mindiki loyakama tanena minditaka yolaini tupaangu kuai-lene yakale lo ando atamakalenembo na-talapape. Jia. Wandakali wakatupana minditaka yolaini tupa kuai-leneteke yakale nembo toto, utupane moyoando ata maiyapape. *

5 Jisasa Kataisato nembo teane pua teke,yakamatopi nembo-tene okonepene tekepalu atalapape. 6 Bala Gote enene ateanetekeko, balato Gote yale angu atokalenembo nateaipia. Jia. * 7 Bala Goteateane mana okone tepa alu, yuu okonaakali enene mindi gulo atoto, bala pi-ape akali mee mindi gulo ateaipia. *8 Balato wuane pea-kola, wandakali-manebala akali enene mindi ateya lo andeaini-pia. Bala Gotena pangosa gulo atoto,Gotena pii oko angu wato minu atamapulu, ita malamanda okona omeaipia. *

9-11 Jisasato wuane peane okonena, atikengapi, yuu okonapi, yuu pangosapi, utu-panena atalaini tupa pitaka-mane Jisas-ana gene oko ale wato, aikini leka wato,bala Akali Andane oko ateya lape-pene.Utupane-mane wuane pulai okonemane,Ayiane Gotena gene oko laiyu leakalenembo toto, Goteto Jisasana gene okolaiyu loto, gene waka tupa pitaka siaminene gene andane wete mindi balamayaepia. *

Kaiyanda Tii Piyane Pua Yakamato TiiPiyawa Atalapape Leane Oko

12-13 Nambana yamapane yene yame,wamba namba yakama towa atu atema-angi, ole dindi lo yakamato Gotena piiwato minu ateai okoni. Yakamato bal-ana pii oko wato minuto, balato nemboteya pua piyapale nembo toto, bala taneyakamana yamapane pangosa piape pu-ato, balana nembo-tene wato minulanetai-lene oko yakama giyane-ko. Andipanamba yakama towa atu ata napeyama-angi, Goteto yakama molo-peke leakalenembo toto, yakamato bala yuku amawuaputi-puti peyo atoto, wua pua atamakalenembo talapape.

14-16 Gotena pii oko wato mina na-piyaini wandakali tupamane balana manaepene tika-pene tupa awua tepa wato,mana koo kambua minu atalaini tekeko,Kataisa bala lapone epola-angi, nambatoyakamamoyoyale piape pewane tupa meekatapusa piape pua apia napewa lo nambatanena gene oko laiyu lokale. Nam-bato wuane pula nembo toto, yakam-atowandakali kooutupanena tombenengaatoto, ati kenga kaiyanda tupamane tiipiyawa atalaini pua teke, yakamatopiwan-dakali utupane tii piyawa atoto, Gotenapii okomane wandakali tupa saka atapowaateakale lo ataya alane lalapape. Pii okonewandakali utupane lamawuato, yakamatotii piyawa atamakale nayuto, yakamangakoo tene mindi nayene, Gotena andopaneyame epene tika-pene atamakale nembototo, pii-mane yanda napene, mulu-mulunalene, yakamana piape pulaini tupa puaatalapape. *

17 Yakamato Gote lo bilipi loto, nambamoyoyale minditaka epe lapiai tupa Gotelo opa maiyene guleya. Nambato yakamamoyoyale Gotena piape pua atolowa-kola, wandakali-mane namba peyo omeleaindo, nambato nambana tundupa okoGote lo opa mauluwa-kola teke pulupeya.Nambana opa okone yakamana opa okonetowa takopeando, nambato yakamapitakatowa epelewa atape-pene. 18 Wuane puateke, yakamatopi namba towa epele wato,epele wete wa atalapape. *

Poloto Timoti Epeakale Lokale Leane Oko19 Andipa yakama wua pua ateyai lene

oko ale wato, namba epele wakale nemboteyo. Tene okonena, Akali Andane Jisas-ato katu leando, nambato Timoti balayakama ateyainga wamba ini epeakalelokale. 20-21 Akali bala yale mindi nambatowa atu wali ata napeyama. Wan-dakali waka namba towa atu ateyamatupa pitaka-mane yakama tanena mindi-taka yalaini tupa angu kuai-lene yakalelo ando atoto, Jisasa Kataisana piape okopimakale nembo natalaini. Timoti balaangu namba towa nembo-tene mindikipalu atoto, yakama moyauwa lakae lonembo talane. *

* 2:4: 1Ko 10:23-26 * 2:6: Jo 1:1-2; 17:4-5 * 2:7: 2Ko 8:7-9; Jo 1:14 * 2:8: Ip 5:8; 12:2-3 * 2:9-11:Ap 2:33-35; Ep 1:20-21; Ip 1:3-4; Lom 10:9-10; 14:10-12 * 2:14-16: Dan 12:3; Pl 1:9-11; 1Tes 2:17-20 * 2:18: Pl3:1; 4:4 * 2:20-21: 2Ti 4:9-12

Page 416: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilipai 2:22 413 Pilipai 3:622 Iwanane-mane ayiane moyo piape

piyane pua teke, wamba Timoti balanamba towa atu Gotena pii layene epeneokona piape pua atepa. Okone angi,yakamato balana mana epene okone an-doto, balato Gotena piape oko kuai lopiyae-ya lo andeai okoni. 23Tene okonena,jasa okomane namba andayo aki leyapelo nambato wamba ini ale alu, matiliTimoti bala yakama ateyainga wamba iniepeakale lokale. 24 Dee, matili Akali An-dane okomane namba epolane asia mindilumbu tepa ola-kola, nambatopi yakamawamba ini andolo epokale nembo teyo.

Poloto Ipapo-taitasa Epeakale Leyo LeaneOko

25Matili nambato wuane pukale tekeko,andipa nambato akali Ipapo-taitasa balayakama ateyainga peke leakale lokale.Wamba Ipapo-taitasato namba moyakaleloto, yakamato bala namba atewangaepeakale leai-kola, bala nambana amenegulo atoto, namba towa potomane loatepa. Potomane lo atoto, nalipato Jisasatowa yanda-pene wandakali tupa towayanda pimawua atepa. *

26-27 Matili Ipapo-taitasa bala sikiandane mindi moto, omape-pene gulea-kola, Goteto bala ando wato, mo atu yane.Bala omapia-yale, kenda-pene okonenambanga ipupia-yale tekeko, kenda-peneokonepi tako pua nambanga na-epeakalenembo toto, Goteto nambapi ondo wato,Ipapo-taitasa okona siki okone mo atuyane. Pilipai tane wandakali yakamatobala siki oma-yene eya lene okone anguale wato, mini kendawa ateyai nembototo, Ipapo-taitasa balapi mini kendawato, yakama andauwa lakae lo nemboteya. 28Wuaneko, bala yakama ateyaingaepola oko andoto, yakamato epele olai-kola, namba mini kendawa ateyo okonemee gulolo-peyako. Nambato bala yakamaateyainga epe lauwa lakae lo nembo teyo.

29-30 Wamba yakamato katulo nambamoyolo naepeai-kola, Ipapo-taitasa balatonamba moyolo epea okoni. Epoto, balatane kuai lo atokale nembo natene, nambamoyo Kataisana piape oko pua atoto, balaomape-pene gulea-ko. Yakamato akaliokonepene tupana gene tupa laiyu lape-pene. Tene okonena, Ipapo-taitasa balayakama ateyainga epola-angi, yakamato

bala Akali Andane okona piape piyanenembo toto, bala towa epele andane wetewato, nimba wayu epeleya lo bala lamiala-pape.

3Akali Koo Tupamane Yakama Minu Koy-

olaini, Waiwa Ando Atalapape Leane Oko1 Amene imalini yame, yakamato Akali

Andane oko nembo toto, epelewa atala-pape. Wamba nambato pii minditupapepa peyo epe lewa tekeko, pii okonemaneyakama moyolo-peya nembo toto, andipanamba kepa naene, pii mindiki okone tekedee lapone pepa peyo epe loto, wua leyo:

2-3 Gotena Oli Sipitisa oko nanimangaeya-kola, nanimato Gote lo lotu loto,Jisasa Kataisana gene oko laiyu lalamane.Nanimato wuane piyamane okonena,Gotena wenonga nanima yala-peneumbaini katene gulo atalamane. Umbainikatene gulo ateyama-kola, akali mindi-mane nanimana yala-pene umbaini okokateaindo, mana okone bala mee umbainikenga yoto, nanima katulo moya napulu-peyako. Peango anatope gulene akalitupamanemana koomindi minuto, Pilipaitane akali yakamana yala-pene umbainioko katiyapa lalaini okomane yakamanabilipi oko minu koyolaini. Waiwa andoatalapape. *

4 Wandakali minditupa-mane kopetanembo toto, Goteto wandakalina umbainikenga mana okonepene tupa andoto, utu-pane yapa lo tale pulupeya nembo ta-laini tekeko, Goteto wandakalina umbainikenga mana tupa andoto, utupane yapa lotale piyae pia-yale, balato namba Polonagene oko laiyu loto, namba akali waka tupasia minuto, akali epene tika-pene weteateya lapia-yale nembo teyo. *

5 Namba angini-mane namba manduyatawa pituto, ole yanasa pea-kola, olekitupane okona nambana yala-pene um-baini oko kateainipia. Namba Benjameneyame atoto, namba Isatale tane mindiateyo. Nambana yumbane yame tupapitaka Iputu yame angu ateainipia. Nambaakali Patasai mindi atoto, Patasai yamenamana wato minuto, Juta yamena loo yenetupa pitaka kuai lo wete wato minu ate-wane. * 6 Nambato Juta yamena loo yenetupa kuai lo wete wato minu atewa-kola,

* 2:25: Pl 4:18 * 3:2-3: Lom 2:28-29 * 3:4: 2Ko 11:16-19 * 3:5: Lk 1:59; 2Ko 11:22; Ap 23:6-8

Page 417: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilipai 3:7 414 Pilipai 3:21wandakali mindimane katulo nambangakoo tene mindi yata nayaini. Jia. NambatoGotena piape oko tika pua peyo nembototo, kenda-pene andane tupa sosa okonawandakali tupanga maiki pua atewane. *

7 Wamba nambato mana utupanenembo toto, nambato akali waka tupa siaminuto, akali epene tika-pene wete ateyonembo tewa tekeko, andipa nambatopiape Kataisato peane tupa nembo toto,namba tane mana wamba minu atewautupane pitaka angini mindi jia ya lonembo teyo. * 8 Jisasa Kataisa balanambana Akali Andane oko atoto, nambawayumane wete moyalane lo nayuto, balatowa atauwa lakae lo nembo teyo. Wuanenembo toto, nambato minditaka wakataka eya tupa pitaka angini mindi jia ya lonembo toto, utupane masia mawua ateyo.

9-11Nambato Kataisa angu nemboto mi-natawa atama pulu, omolawa-kola, matiliGoteto namba malinga ika laya yakalenembo teyo. Wuane nembo toto, wambaKataisa bala tandaka nalu omeane wuanepua teke, nambapi tandaka nalu omokale.Omolowa-kola, Goteto Kataisa bala ma-linga ika laya yane pua teke, balato nam-bapi malinga ika laya ola-angi, nam-bato balana tai-lene oko andokale nemboteyo. Wuane pukale nembo toto, nambatoGotena loo tupa pitaka watominu atolowamana okonemane namba akali epene tika-pene gulolo-peyo nembo nateyo. Jia.Nambato Kataisa bilipi lo atolowa-kola,Goteto namba akali epene tika-pene ateyalolopeya nembo toto, nambato Kataisatowa mina mindiki lo atokale. *

Yakamato Nambana Mana Oko Wato Mi-nalapape Leane Oko

12Nambato Kataisana mana epene tika-pene tupa pitaka mia yiake loto, nambaakali epene tika-pene gulo ateyo naleyo.Jia. Namba Jisasa Kataisana yame atolalo balato namba minea-kola, nambatobalana mana epene tika-pene tupa watominu atokale nembo toto, piape tailopua ateyo. * 13 Amene imalini yame,nambato Kataisana mana tupa kuai lowato minalawane naleyo tekeko, nambatomangene wamba pewane tupa embesa

wato, mangene matili pukale tupa nembotatawa atoto, piape tailo pua ateyo.

14 Jisasa Kataisato namba moyo pi-ape peane mambele, Goteto namba atikenga yuu epene okona epola loto, eelo meane. Balato wuane peane oko-nena, nambato ati kenga pataisa epene eyaokone mokale nembo toto, maki okonenapeakaiyu loyale asia tai leyo. * 15 Kitisenetai atalamane wandakali nanima pitakawuane teke pimakale nemboto atamakale.Yakamato nembo-tene waka mindi paluateaindo, Goteto okone yakama andawalolopeya. * 16 Goteto wuane pulupeyanembo toto, andipa nanimato Kitisenemana epenewambamema tupawatominuatamakale.

17-19 Amene imalini yame, wamba olekambuanga nambato pii yakama langewaokone teke andipapi namba ai lo atoto,dee lapone teke yakama langulu-pekeleyo. Wandakali kambua-mane yuu okonaminditaka eya tupa angu nembo toto,mana yala-pene tupa minu atoto, yakamatanena gene tupa laiyu lalaini. Wan-dakali utupane-mane yakamana umbain-ina epele ene tupa yakamana gote gulominu atoto, Kataisana ita malamanda okotowa yanda-pene gulo atalaini. Wuanepiyaini wandakali utupane yakama yuukoo ita too atapowa atene okona alu pulu-peyai. Pilipai tane wandakali yakamatomana koo okonepene tupa wato minana-piyapale nembo toto, nanimato manaepene minditupa yakama andawa loto,yakamato wua pua atalapape lema-kola,wandakali minditupa-mane mana epeneutupane wato mineai. Yakamato wan-dakali utupanena mana epene utupanewayumane andoto, nambana mana epeneutupane wato minu atalapape. *

20 Ati kenga yuu epene oko nanimanayuu tene oko eya. Matili Akali AndaneJisasa Kataisa bala ati kenga yuu epeneokone tepa alu, nanima lamolo epolopeyalo maliyo ateyama. * 21 Bala epola-angi,balana tai-lene okomane balato minditakaeya tupa pitaka balana pangosa yakalelolopeya. Wuane loto, balana tai-lene oko-mane nanimana umbaini tai nalene ateyatupamo lawua puato, bala tanena umbaini

* 3:6: Ap 8:1-3 * 3:7: Mt 13:44,46 * 3:9-11: Lom 3:21-23; 6:2-7; 8:17 * 3:12: 1Ti 6:12,17-19 * 3:14:1Ko 9:24-25 * 3:15: 1Ko 2:6 * 3:17-19: 1Ko 4:16; Lom 16:17-19 * 3:20: Ep 2:5-7,19 * 3:21: 1Ko15:28,42-53

Page 418: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilipai 4:1 415 Pilipai 4:13epene wete ateya okonepene teke gulayaolopeya. *

41 Amene imalini yame, nambato leyo

pua, yakamato Akali Andane okone tai-lene moto, Kitisene tai atalapape. Nam-bato Gotena piape pua atewa okone-mane yakama Kitisene guleaini okonena,yakama nambana pataisa epene okone-taka gulo ateyai-kola, nambato yakamanembo toto, epele wete eyo. Tene oko-nena, nambato yakama towa epelewayamapane yo atoto, yakama andauwalakae lo nembo teyo. *

2 Wanda Yutiya, Sindike-la liyambalapotaka Akali Andane okona yame pe-teyapi. Tene okonena, liyambato pii yandanapene, nembo mindiki angu palu pitiya-pale lo nambato liyamba tailo langeyo.3 Wamba Kelemenepi, namba towa atupiapemindiki pemane wandakali waka tu-papi, nanimato Gotena pii layene epeneoko wandakali tupa lamawua atema-angi,wanda Yutiya, Sindike-la, okonelapo nan-ima towa potomane loto, piape mindikiokone teke masiawa pua peteapili leyo.Wandakali utupane pitakana gene tupaGotena wandakali saka atapowa atolanegene yalane buku okona gene peya-yeneeya. Andipa wanda okonelapo liyambanembo mindiki palu peteakale, nambatowa atu piape mindiki pua atepa akalinimbato okonelapo moyape lo tee leyo. *

4 Ole dindi lo yakamato Akali Andaneoko nembo toto, epele wete wa atala-pape. Nambato dee lapone teke yakamalanguato, yakama epelewa atalapape leyo.5 Yakamato mana epene tupa miniyailo wandakali pitaka-mane andeakalenga,yakama tenga-mane tambo lo atalapape.Akali Andane oko bala dee lapone epolanegii oko wamba mandaka guleya. *

6 Tene okonena, kenda-pene mindiyakamanga epolopeya nembo toto,yakamato nembo kambua mia na-piyapape. Jia. Ole dindi lo Goteto yakamamoyalane nembo toto, yakamato balawayu pele lalapape. Wuane lalu, balatoyakama dee lapone moyakale lo poteloto, yakamanga kenda-pene yolane tupapitaka bala lamai-yapape. * 7 Yakamato

wuane pua pote lolai-kola, Gote balatoyakamana yamapane mo tambo layaolopeya. Goteto nanimana yamapaneoko mo tambo laya oyale wua piyanelo nanimato katulo anda na-piyamanetekeko, yakama Jisasa Kataisa towaatu atoto, yakamana mini yamapa-la,okonelapo epene palu atolopeyai. *

8Amene imalini yame, andipa nambatopii oko lokoyo puato, wua leyo. Manaminditupa angini yalane. Manaminditupagene yene yalane. Mana minditupa tika-pene yalane. Mana minditupa epele-peneyalane. Mana minditupa kuai-lene yalane.Dee, mana minditupa epene wete eya-kola, nanimato mana utupane laiyu lala-mane. Yakamato mana utupane nembotatawa atalapape.

9 Wamba namba tane mana epeneminditupa wato minuto, yakamato manautupane wato minalapape lo manalangewa-kola, yakamato nambana pii okoale wato, nambana mana utupane lee-mane andoto,manameai. Yakamatomanaokonepene tupa pitaka nembo tatawaatoto, wato minu atalapape. Yakamatowuane peaindo, yamapane mo tambolaya alane Gote oko yakama towa atuatolopeyai. *

Yakamato Wayu Peai Lo Leane Oko10 Wamba yakamato namba moya-

makale nembo teaini tekeko, okoneangi yakamato namba moyo minditakaepe lolane asini mindi yaa napea. Anaminditupa pupia-kola, yakamato nembotolo-peke loto, namba moyapia mambele,nambato Akali Andane oko towa epelewete wato, bala ando wayu pele leyo.11Nambangaminditakamindi jia eya-kola,nambato pii okone naleyo. Jia. Minditakamindi nambanga yandopi, nayandopi,namba katulo atokale lo mana mewane.

12 Alu mindi angi nambanga minditakakambua eya-kola, nambato tomo kam-bua no atalawane. Alu mindi angi nam-banga minditaka jia eya-kola, nambatononowa atalawane. Tomo kambua noatewandopi, nanene mee atewandopi, oledindi lo namba mini epene palu ata-lawane. 13 Kataisato namba minu tailaya eya-kola, balana tai-lene okomanenambato minditaka pitaka taka katulo

* 4:1: 1Tes 2:17-20 * 4:3: Lk 10:20 * 4:5: Ip 10:24-25; Jem 5:7-9 * 4:6: Mt 6:25-34; Kol 4:2-4 * 4:7:Ais 26:3; Jo 14:27; Kol 3:15 * 4:9: Lom 16:20 * 4:13: 2Ko 12:10

Page 419: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilipai 4:14 416 Pilipai 4:23piyawane. * 14Nambato wuane piyawanetekeko, wamba kenda-pene mindi nam-banga epea-kola, yakamato mana epenemindi minuto, namba towa potomane loatoto, namba moyai okoni.

15 Wamba nambato Gotena pii layeneepene oko bulupane tewa yakama langiyu,Masetonia potopinjia oko tepa alu pewa-angi, Pilipai tane Kitisene wandakaliyakamato angu namba towa potomaneloto, nambato Gotena piape oko puaatape leai. Wuane loto, yakamato nambamoyoto, minditaka geai okone yakamatane nembo teyai okoni. Yuu wakamindina Kitisene wandakali tupamanewuane pua namba moya napeai. *

16 Dee, matili namba Tesalonaika yuuokona po atoto, Gotena piape pua atewa-angi, nambanga minditaka jia yo atewa-kola, ole kambuanga yakamato nambamoyo minditaka epe leai okoni. 17 Andipawuane pua teke yakamato minditakanamba giyapale lo tee leya nembo na-talapape. Jia. Yakamana mana epeneokone yakamanga andane gulo yola-kola, Goteto yakama towa epele wato,minditaka mindi wete tako pua yakamageakale nembo toto, nambato pii okoneleyo.

18 Yakamato nambana minditaka epeleaini tupa akali Ipapo-taitasa balatomandu epoto, namba geane. Nambatoutupane moto, andipa nambangaminditaka kambua eya-kola, ateyo.Nambana yano mindi wamba yakamangayane nembo teaindo, andipa yakamatominditaka nambana epe leai utupane-mane nambana yano yakamanga yane okosia minuto, kambua epe leai. Yakamatominditaka epe leai utupane opa tunduma-pene mindi Gote maiyene okonetakagulea-kola, Goteto yakama towa epele eya.

19 Epele wato, yakama Jisasa Kataisatowaminamindiki lene ateyai nembo toto,nambana Gote okomane balana minditakaepene kambua wete yalane tupana min-ditupa moto, yakamanga minditaka jiayolane tupa pitaka mo katu laya olopeya.20Balatowuane pulupeya okonena, matili-matilipi, nanimana Ayiane Gote okonenagene oko laiyu lo atamakale. Enene.

Pii Lokoyo Pua Leane Oko21 Jisasa Kataisa bilipi lene wandakali

yakama Gotena wandakali ateyai.

Nambato yakama pitaka mindiki-mindikilo kuai lo atalapape leya lo yakamatoutupane lamai-yapape. Kitisene amenenamba towa wali ateyama tupamanepiyakama ando kuai lo atalapape leyai.22 Dee, Gotena wandakali wali atalainitupa pitaka-manepi yakama ando kuailo atalapape leyai teke. Dee, Lomotane gapomane akali kawane Sisanaandaka piape piyaini Kitisene wandakalitupamanepi, namba taimane languato,yakama kuai lo atalapape leyama okonimbato Pilipai tane wandakali tupalamaipe lapiai. 23 Akali Andane JisasaKataisato yakamana tandini oko towa atuatoto, yakama ondowa moyo ateakale lonambato pote leyo.

* 4:15: 2Ko 11:7-9

Page 420: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Kolosi 1:1-2 417 Kolosi 1:12-14

KOLOSIPoloto Kolosi Tane TupanaPepa Peyo Pee Leane Oko

1-2 Goteto namba Polo Jisasa Kataisanaaposolo akali atola nembo tea-kola, nambabalana aposolo akali ateyo. Kataisa lobilipi lene Kolosi tane wandakali yakamaGotena wandakali tupa atoto, nambaamene Timoti nalipana amene imaliniyame ateyai-kola, nalipato yakamanapepa oko peyo epe leyapa. NanimanaAyiane Goteto yakama ondowa moyoto,yakamana yamapane mo tambo layayakale lo nambato pote leyo.

Polo Timoti-lamane Kolosi Tane TupaNembo Toto, Pote Leapele Oko

3-5 Matili Kataisato yakama ati kengayuu epene okona pulupale lo yakama lam-olo epolopeya loto, Ipapo-tasato Gotenapii layene epene oko yakama wambalangea okoni. Langea-kola, yakamatobalana pii enene okone ale wato, atikenga makale lo maliyo ateyai. Maliyoatoto, andipa yakamato Jisasa Kataisa lobilipi loto, Gotena wandakali pitaka towaepelewa yamapane yo ateyai. Yakamatowuane pua ateyai loto, Ipapotasa balaepoto, nalipa langipia. Langipia-kola, oledindi lo nalipato yakamana mana epeneutupane nembo toto, nanimana Akali An-dane Jisasa Kataisana Ayiane Gote okoando wayu pele lo pote leyapa.*

6-7 Nalipana yamapane yene akali Ipa-potasa balato piape Timoti nalipato piya-pale mindiki okone teke piyane. Balatonalipa moyo, Kataisana piape oko kuai lopiyane. Gotena pii layene epene oko yuuyo peya tupa pitakana peya-kola, wan-dakali minditupa-mane Gotena pii okonealewato, bilipi loto,mana epene tupawatominalaini. Wuane pua teke, wamba Ipapo-tasato Gotena pii oko yakama langea-kola,yakamato pii okone bulupane tewa alewato, Goteto yakama ondowatomoyalanelo pii okone wayumane nembo toto, manamoto, mana epene utupane wato minuateaini.* 8 Oli Sipitisa okomane yakamamina ika lapia-kola, yakamato mindi akalitowa epele aka pua yamapane yo ateyai loIpapo-tasato namba langipia.*

9-11 Ipapotasa bala epoto, yakamatomana epene utupane pitaka wato minuateyai lo Timoti nalipa langipia. Langipia-kola, okone angi teke tewa, ole dindilo nalipato yakama moyo pote loto,kenda-pene mindi yakamanga epola-angi,yakamato wamba ini kepa naene, kenda-pene okone awua atoto, epele wete waatalapale lalapale. Yakamato wuane puaatalapale loto, Goteto yakama minu tailaya yakale lo nalipato pote lalapale. Dee,Gotena tai-lene epene wete okomaneyakama wayumane minu tai laya ola-kola, yakamato Gotena mana tupa pitakamialapale nembo teyapa. Yakamato manautupane moto, balana piape epene tupapitaka pua atoto, yakamanga dini kambualiyakale lo pote lalapale. Yakamato wuanepua atolai-kola, Akali Andane okomaneyakamana mana utupane pitaka andoto,epele yakale nembo teyapa. Balato epeleyakale nembo toto, Gotena wandakalitupamane mana epene wato minu atape-pene tupa yakamato wato minu atalapaleloto, nalipato pote leyapa. Yakamatomana utupane wato minu atalapale loto,Oli Sipitisa okomane yakamana nembo-tene oko mina ika leakale nembo teyapa.Balato wuane pula-kola, yakama manaandene wandakali gulo atoto, Gotetoyakama wua pua atapiai lakae lo nembotalane okone yakamato wayumane nembotalapale lo pote lalapale.*

12-14Wamba undupi-lene okona tai-leneokomane nanima andi lea-kola, nanimaokonena pangosa andi latane atema-kola,Ayiane Goteto nanima tinga lo molo-peke lalu, balana iwanane yamapane yeneokomane nanima moyo ando ateakaleleaipia. Wuane lea-kola, balana iwananeokomane nanima kambo molo-pekeloto, nanimanga koo tene yane tupaapeaipia. Balato wuane peane okonena,matili minditaka epene Goteto yakamagukale leane tupa yakamana paluni guloyola-kola, yakamapi Ayiane Gote balanawandakali tupa towa atu balana tii-pene okona atoto, minditaka utupanekatulo molopeyai. Yakamato utupanemolopeyama nembo toto, Gote ando wayupele lalapale loto, nalipato pote leyapa.*

Kataisato Yakama Gote Towa YamapaneMindiki Paliya Yane Oko

* 1:3-5: Ep 1:15-16 * 1:6-7: Ep 1:13; 1Pi 1:3-4 * 1:8: Kol 4:12-13; Pm 23 * 1:9-11: Ep 1:16-19; 3:16* 1:12-14: Ep 1:7-11,17-18; 2:2; Lk 22:53

Page 421: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Kolosi 1:15-16 418 Kolosi 1:28-2915-16 Nanimato Ayiane Gote lee-mane

anda na-piyamane tekeko, Kataisa balaGotena iwanane bulupane oko ateya oko-nena, Kataisa bala Ayiane Gote ateyamindiki okonepene teke ateya. WambaAyiane Goteto balana iwanane okonena piiokomane minditaka ati kenga eya tupapi,yuu okona eya tupapi, utupane pitakayakale leaipia. Okone angi, balato enjoletai-lene tupapi, sipitisa tai-lene tupapi,tai-lene yame pitaka yakale loto, min-ditaka nanimato lee-mane andalamanetupapi, anda na-piyamane tupapi, utu-pane pitaka yakale leaipia. Ayiane Gotetominditaka eya utupane pitaka Kataisanaguleakale nembo toto, Kataisana pii oko-mane utupane pitaka yakale leaipia. Teneokonena, Kataisato minditaka eya utu-pane pitaka ando atalane.* 17Wambaweteminditaka mindikipi mindi yaa napea-kola, Jisasa Kataisa bala wamba ini bulu-pane ateaipia. Andipa balato minditakaeya tupa pitaka ando atalane.*

18-20 Wamba minditaka yuu okonayalane tupapi, ati kenga yalane tupapi,utupanena minditupa-mane Gote towayanda-pene gulo ateai-kola, Gotetoutupane pitaka towa yamapane mindikipalu atokale nembo teaipia. Kataisa balaita malamanda okona omola-kola, balanatundupa kili lola okomane Goteto balatowa yanda piyaini mana okone minukoyo piya wakale nembo teaipia. Wuanenembo toto, AyianeGotena nembo-tenepi,manapi, tai-lenepi, utupane pitaka JisasaKataisanga tumbi laya yaepia. JisasaKataisa bala minditaka eya tupa pitakanakawane ateakale nembo toto, Goteto balabulupane ini malinga ika laya yaepia.Kataisato ika loto, sosa oko bulupane tewaataya wato, sosa okona kawane ateya-kola,sosa oko balana umbaini gulo ateya.*

21 Wamba yakamato mana koo tupaminu atoto, Gote towa yanda-penewandakali gulo ateyama nembo toto,Gote towa atu ata napene, amonga wakagulo ateaini.* 22 Wuane tekeko, balanawenonga yakamanga koo tene mindinayene, yakama epene wete atalalapeloto, Kataisa bala epoto, ita malamandaokona omeaipia. Bala omeane okomane

yakama bala towa yamapane mindiki paluatalapale loto, mina mindiki laya yaepia.*

23 Namba Polo Gotena pii layene epeneokonena piape akali atoto, nambapi, akaliwaka tupapi, nanimato pii layene epeneokone yuu yo peya tupa pitakana wan-dakali tupa lamawua atema-kola, yakam-ato pii okone ale yai okoni. Yakamatonembo lapo pali napene, pii okone wayu-mane bilipi leyama nayu lo ateaindo, bal-ana wenonga yakamanga koo tene mindinayene, wandakali epene wete atolopeyai.

Poloto Gotena Piape Oko Tailo Pua AteaneOko

24-25 Wamba Goteto balana pii layeneepene oko yakamanga lapana wakalenembo toto, nambato balana pii layeneepene utupane pitaka lamawua atape lolangeane. Wuane lea-kola, namba balanasosa okona piape akali gulewa. Sosa okoKataisana umbaini oko eya-kola, Kataisatobalana sosa okone moyoyale, tandakaandane neane. Balato wuane peane puateke, andipa nambato balana sosa okomoyoyale tandaka neane okonena takopua tandaka no ateyo. Nambato yakamamoyoyale tandaka no atoto, yamapaneepene palu ateyo.*

26-27 Gotena pii layene epene okomaneloto, Kataisa bala wandakali mindina inianda-pangosa epo ateando, wandakaliokone bala Gotena yuu epene tii-peneokona katulo polopeya layene eya. Wambagii epo peane tupa pitakana wandakali-mane pii okone ale nayakale loto, Gotetopii okone too pitane ateakale leaipia.Wamba Goteto wuane leane tekeko,andipa wandakali yame waka-waka tupapitaka-mane balana pii okone epene weteeya oko nembo teakale loto, Goteto balanapii okone too-pene balana wandakalitupanga lapana eya.*

28-29 Lapana eya-kola, wandakali pitakaKataisa towa mina mindiki loto, Gotenawenonga epene tika-pene wete guloateakale nembo teyama. Wuane peakalenembo toto, Kataisana tai-lene okomanenamba minu tai laya eya-kola, nambatoGotena piape oko ayiawa pua atalawane.Nanimato piape okone puato, mana kootupa mina napene kondalapa lalamane.

* 1:15-16: 2Ko 4:3-6; Jo 1:15-18 * 1:17: Jo 1:1; 8:58 * 1:18-20: Ep 1:7-10,22-23; 2:14-16; Ap 26:22-23; Lap 1:4-5;Kol 2:8-10 * 1:21: Lom 5:9-10; Ep 2:11-12 * 1:22: Ep 2:14-16; 5:25-27 * 1:24-25: Ep 3:2,7-10 * 1:26-27:Lom 16:25-26; Ep 3:5-10 * 1:28-29: Ep 3:7-10,20; Pl 4:13

Page 422: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Kolosi 2:1-3 419 Kolosi 2:15Dee, nanimato Kitisene mana waka-waka tupa pitaka nembo toto, wandakalimindiki-mindiki lo mana lamai-yamane.*

2Wandakali-mane Yakama Andakasa

Olaini, Waiwa Ando Atalapape Leane Oko1-3 Gotena mana epene wete kambua

tupapi, nembo-tene epene kambua tu-papi, utupane too pitane ateane tupapitaka Kataisa balanga eya-kola, bala piitoo pitane ateane utupanena tene okoateya. Wamba pii utupane too pitaneateaini tekeko, andipa yakamato pii utu-pane wayumane nembo talapale lo, nam-bato piape tailo pua ateyo. Enene, Ley-otosia tane tupapi, Kolosi tane tupapi,wandakali waka minditupapi, yakamatonambana lee inga anda napeaini tekeko,yakamato Kataisa lo bilipi leyama nayuloto, mindi akali towa epele aka puayamapane yo atalapale lo nambato nemboteyo. Nambato wuane nembo teyo oko-nena, yakama yame mindiki atoto, Ki-tisene tai atalapale lo, nambato piape tailopua ateyo. Nambato yakama moyoyalepiape okonemasiawawete pua atalane okoyakamato nembo talapale loto, nambatopii okone pepanga peyo epe leyo. *

4-5 Enene, namba yakama towa atuata napeyama tekeko, yakamato Kataisalo bilipi leyama nayu loto, mana tika-pene tupa wato minu atalaini. Yakamatowuane pua atalaini lene okone ale wato,namba epelewa ateyo. Tene okonena,nambana nembo-tene okomane nambayakama towa atu atene gulo ateyama.Wandakali mindimane gitisa pii yakamalanguato, andakasa olaini loto, nambatopii utupane pitaka yakama langeyo. *

Yakama Jisasa Kataisa Towa Atu EpokoPua Atalapape Leane Oko

6-7 Wamba nanimato Gotena pii okoyakama langema-kola, yakamato JisasaKataisa bala yakamana Akali Andane okoateya leai okoni. Ita mindina pini yuupangosa peya-kola, ita okone tailo atalane.Dee, anda pingina tai ateya-kola, andaokone tai atalane. Wuane pua teke, Gotenapii okomane yakama minu tai laya eya-kola, yakama Jisasa Kataisa lo bilipi leyamanayu loto, ole dindi bala towa atu epoko

pua atoto, Gote ando wayu pele lalapape.*

8-10 Goteto balana nembo-tenepi,manapi, tai-lenepi, utupane pitakaKataisana umbaininga tumbi laya yaepia.Wuane piyu, Goteto minditaka tai-lenetupa pitaka Kataisana pangosa yakalelea-kola, balato utupane pitaka andoatalane. Tene okonena, yakama Kataisatowa mina mindiki lo ateyai-kola, balatoyakama mo kuai wete laya alane. Matiliwandakali mindimane Kataisana pii okoyakama langi napene, bala mana andeneakali gulo atoto, mee yuunga wandakalitupana pii minditupa yakama langulu-peyai. Langiyu, balato bala yumbanenapii minditupa yakama langulu-peyateke. Balato pii utupane yakama langulaokomane yakama andakasa wato, andilo awua pola-kola, yakamato balana piimana tupa wato minu atolaini. Tika andoatalapape. *

11-12 Isatale tane tupamane akali tu-pana yala-pene umbaini oko katu api-alaini. Wuane piyaini pua teke, wan-dakali mindimane yakama Kolosi taneakali tupana yala-pene umbaini oko katuapia napeaini. Jia. Yakama ipa meai-angi, yakama Kataisa towa atu mali pi-tane gulo ateai. Yakama mali pitane guloateai-kola, Kataisato yakamana nembo-tene wambane oko mo apeaipia. Wuanepea-kola, wambaGotena tai-lene okomaneKataisa bala malinga ika laya yane loyakamato bilipi leai. Yakamato wuane lobilipi loto, ipa meai-angi, Goteto yakamaKataisa towa atu malinga ika laya ya. *

13-14 Wamba yakamato yakamananembo-tene wambane koo oko wato minuatoto, mana koo kambua minu ateai.Yakamato mana koo utupane mineainiokonena, Gotena loo okomane yakamakosimi lea-kola, yakama omene guloateai. Omene gulo ateai-kola, Kataisabala ita malamanda okona omeane-angi, Goteto yakama kosimi loyale pepawamba peyo yata yane okone moto, itamalamanda okona nili peya mangua wato,mee gulaya yaepia. Goteto wuane peaneokonemane yakamana koo tene yane tupapitaka apoto, yakama Kataisa towa atumo saka ataya yane. * 15 Kataisa bala

* 2:1-3: 1Ko 1:24-25,30-31 * 2:4-5: Lom 16:17-19; 1Ko 5:2-5 * 2:6-7: Ep 3:17-19 * 2:8-10: Jo 1:14-18; Ep1:21-22 * 2:11-12: Lom 2:28-29; 6:4-7 * 2:13-14: Ep 2:1,4-7,14-16; 1Pi 2:24-25

Page 423: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Kolosi 2:16-17 420 Kolosi 3:1-3ita malamanda okona omeane okomaneyama koo yame ando atalaini tupapi, tai-lene yame waka tupapi, utupane pitakatowa yanda pimawuato, utupane siaminuto, utupanena sia umbipi, yandayandatepi, mo apoto, utupane yala yakalelo panakame andi lo awua peaipia.

Yakamato Juta Yamena Mana Tupa WatoMina Na-piyapape Leane Oko

16-17 Wamba Juta yame wandakali tu-pamane tomo ipapi utupanena mindi-tupa nanene konda yainipia. Dee Sam-basa angipi, ana wenene peke leya-angipi,gii andane waka minditupa epeya-angipi,gii utupane epeya-kola, Juta yame wan-dakali tupamane lotu lalainipia. Utupane-mane wuane piyaini okonemane min-ditaka angini oko matili epolopeya lomakande pua piyaini tekeko, minditakaangini okone Kataisa bala epeaipia. Teneokonena, wandakali mindimane yakamalanguato, tomo ipapi utupanena mindi-tupa naa na-piyapape leandopi, lotu okoangi lalapape leandopi, yakamato bal-ana pii okone ale wato, wato mina na-piyapape. *

18-19 Kulini kimbu piyane kungapunitupamane nanimana umbaini minamindiki leya-kola, nanimana kawaneokomane nanimana umbaini tupa bosalo ando atalane. Wuane piyane puateke, Kataisa bala sosa okona kawaneatoto, sosa oko bosa lo ando atalane.Balato wuane pua ateya-kola, Goteto sosaoko andane ateakale nembo talane pua,sosa oko andane gulo atalane. Wuanepiyane tekeko, wandakali minditupa-mane Kataisa bala sosa okona kawaneateya lo bilipi laa na-piyaini. Wandakaliutupane-mane yakama tanena nembo-tene wambane koo oko wato minuto,yakama lipinga yale ateyama nembotalaini. Wuane nembo toto teke, utupane-mane mee owato napinga gulo atoto,enjole tupa lo lotu lalaini. Lotu loatoto, utupane-mane kombeya-maneminditaka andaima loto, pii kambualalaini. Utupane-mane wuane puato,Kolosi tane wandakali yakamato wuanena-piyaini okonde lo yakama anda napileakale lo yakamato ando konda na-piyapape. *

20-23 Yuunga wandakali-mane manaminditupa yata yai-kola, wandakaliwaka minditupa-mane mana utupaneyakama mana langiyaini. Utupane-mane minditaka mindi waiyata wato,yakamato okonemina na-piyapape lalaini.Dee, utupane-mane minditaka waiyatawato, yakamana umbaininga okonetakapata olane. Tika ando atalapape lalaini.Utupane-mane tomo ipapi minditupawaiyata wato, yakamato utupa naa na-piyapape lalaini teke. Anu peakaleKolosi tane wandakali yakamato manaokonepene tupa wato minu atalainipe.Yakamato tomo ipapi utupane neyai-kola,utupane alu piyane. Enene, wandakaliutupane-mane mana utupane watominuto, napinga gulo atoto, yakamanaumbaininga tandaka peakale loto, lotulo atalaini. Utupane-mane wuane puaateyai-kola, wandakali minditupa-maneandeyai-kola, wandakali utupane-manekuai lo nembo toto, mana epene mindiwato minuto, wuane piyaini nembotalaini. Wandakali minditupa-manewuane nembo talaini tekeko, manaokonepene tupamane wandakali tupananembo-tene wambane okona mana kootupa katulo siaminanapiyane. Jia. Wambayakama mee yuunga wandakali tupamanemana yata yaini tupana pangosa andilatane ateaini tekeko, matili yakamaipa meai-angi, Kataisa towa atu omeaiokonemane, yakama tinga lo mene guloateai. Tene okonena, yakama dee laponewandakali-mane mana yata yaini tupanapangosa andi latane atolo-peke lolaini.Tika ando atalapape. *

3Kataisana Pii Nembo Toto, Mana Epene

Tupa Minu Atalapape Leane Oko1-3 Wamba yakama ipa meai-angi,

yakamana nembo-tene wambane koo okoomea-kola, yakama saka atapowa atolaneoko Kataisa towa atu Gote balanga toopitane ateane. Wuane tekeko, Gotetoyakama Kataisa towa malinga ika layayane. Tene okonena, yakamato yuu okonaminditaka eya tupa nembo tatawa atana-piyapape. Jia. Yakamato ati kengaKataisa bala Gotena kii tikasa pitiyane yuuepene okonenaminditaka eya tupa nembo

* 2:16-17: Lom 14:1-12; Ip 8:4-5 * 2:18-19: Ep 2:20-22; 4:15-16 * 2:20-23: Ga 4:3,9-10; 1Ti 4:3-5; Mt 15:9* 3:1-3: Mk 12:36; 16:19; Ep 1:20; Mt 6:33

Page 424: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Kolosi 3:4 421 Kolosi 3:16tatawa atoto, utupane miaima lakae lonembo tatawa atalapape. * 4 Kataisa balayakama saka atapowa atolane tene okoateya. Matili balato balana tii-pene okotowa panakame epola-angi, yakama balatowa atu panakame atolopeyai.

5-6 Wandakali minditupa-mane yuuokona mana koo kambua minaima lakaelo nembo toto, mana kalato atene tupaminalaini. Utupane-mane mana yala-pene tupa wato minu atoto, pamukupiyaini. Dee, yuu okona minditakakambua miama lakae lo nembo talainimana okone wandakali utupanena owatogote oko gulalane. Wandakali utupane-mane mana koo utupane wato minuatolai-kola, matili Goteto wandakaliutupane towa yataka wato, yole koo mindimalupeya. Tene okonena, yakamato yuuokona mana koo utupane mina-makalenembo talaini mana okone peyo omelalapape. *

7 Wamba Kolosi tane wandakaliyakamatopi mana koo utupane wato minuatoto, koo piyaini wandakali utupane towaepoko pua ateaini. 8Okone angi, yakamatoyamapane koo palu atoto, wandakaliyangone tupa towa embowa, yatakawaateai. Wuane pua atoto, yakamato piikoo kalato atene tupa loto, wandakaliwaka tupa andayo pii koo tupa lo ateaini.Wamba yakamato wuane pua ateainitekeko, andipa yakamato mana kooutupane pitaka awua apialapape. *

9-10 Goteto yakama bala ateyaokonepene gulalapale nembo toto, oledindi lo mana epene tupa yakama manalanguato, yakama balana yame wandakaliwenene gulaya yane. Goteto wuane pea-kola, yakamato yakamana nembo-tenewambane koo tupapi, mana koo tupapi,utupane apoto, yakama balana yamewandakali wenene guleai okoni. Teneokonena, yakamato owato pii tupa mindiakali lamai-lamai na-piyapape. Jia. *

11Wenene gulo atalaini wandakali tupapitaka yame mindiki atalaini. Tene oko-nena, wandakali mindi bala Juta yameateandopi, wandakali yame waka ate-andopi, yala-pene umbaini katene ate-andopi, nakatene ateandopi, balato piiwaka-waka lalane yandopi, bala peango

anatope gulene ateandopi, bala yole mianapene, mee katapusa piape piyane yan-dopi, yole piape piyane yandopi, manautupane pitaka angini mindi jia. Kataisabala angu angini gulo atoto, Kitisene wan-dakali pitakana ini anda-pangosa epo ata-lane. *

12 Goteto yakama towa epelewa yama-pane yo atoto, yakama balana wandakaliepene wete gulalapale lata yane. Teneokonena, yakamato wandakali yangonetupa ondo wato, utupane moyo, utu-pane towa mana epene tupa minu atala-pape. Wandakali mindimane yakamangakoo mindi peando, yakamato wamba iniyataka naene, tambo lo atoto, wandakaliyangone tupana pangosa gulo atalapape. *

13 Wamba yakamato mana koo tupaminu ateai-kola, Akali Andane okomanekoo yakamanga yane tupa apia-geane.Wuane pua teke, yakamana mindimaneloto, wandakali mindimane nambangamana koo mindi minapia leando, balatokenda-pene okone awua atoto, wandakaliokonena mana koo okone apia-maipe-pene. *

14 Wandakali yangone towa epelewayamapane yo atene mana okomane manaepene utupane pitaka mo epene wete gu-laya wato, mina mindiki lalane. Tene oko-nena, yakamato wandakali yangone tupatowa epelewa yamapane yo atene manaokone mana epene waka tupa pitaka towamo tako pua minalapape. * 15 Gote wayupele lalapape. Yakama mini epene pa-luto, yame mindiki gulalapale loto, Gotetoyakama ee lo meane. Tene okonena,yakamana mini epene mo pale laya alaneKataisato yakamana yamapane oko andoateakale lalapape. *

16 Dee, Oli Sipitisa okomane yakamananembo-tene oko mina ika leya-kola,yakamato Gote ando wayu pele loyalesoŋo lalaini tupapi, buku Sama okona yenesoŋo lalaini tupapi, lotu loyale soŋo wakalalaini tupapi, utupane pitaka lalapape.Yakamato soŋo utupane pitaka loto,Gotena pii mana oko kuai lo lamawuato,wua piyapape lo mindi akali mana lamaikipuato, Kataisana pii oko yakamananembo-tene okona tumbi leakale lo andokondalapape. *

* 3:5-6: Lom 6:4-7,11; Ep 4:19; 5:3-6 * 3:8: Ep 4:25-29; 5:4 * 3:9-10: Ep 4:22-25 * 3:11: Ga 3:26-28* 3:12: 1Pi 2:9 * 3:13: Ep 4:2-3,32 * 3:14: Lom 13:8-10 * 3:15: Pl 4:7; 1Ko 12:27; Ep 4:4-6 * 3:16:Ep 5:19

Page 425: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Kolosi 3:17 422 Kolosi 4:9

17 Dee, yakamato Akali Andane Jisasanamana wato minuto, pii lolai tupapi, piapepulai tupapi, utupane pitaka pua atala-pape. Wuane pua atoto, yakamato balanagene oko loto, Ayiane Gote oko ando wayupele lalapape. *

Kitisene Wandakali Yakamato Wua Piya-pape Leane Oko

18 Wanda yame yakamato yakamanaakalini tupana pangosa pituto, utupane-mane pii lolai tupa ale amawua pitiyapape.Yakamato wuane pua peateaindo, AkaliAndane okona wenonga yakamana manaokone tika-pene yolopeya. * 19Akali yameyakama yakamana wetene tupana yama-pane minu koya napene, utupane towaepelewa yamapane yo atalapape. *

20 Andopane yame yakamato Akali An-dane oko nembo toto, yakamana angini,ayiane-la, okonelapo-mane pii lolapi tupapitaka ale amawua atalapape. Akali An-dane okomane mana okone epele alane.* 21 Ayiane yame yakamato yakamanaandopane tupana yamapane koo palu ato-laini. Yakamato utupane mo yataka ayana-alapape. *

22-24 Akali Andane okomane minditakamindi paluni gulo matili yakama piapewandakali tupa gukale leane oko yaka-mana yole gulo molopeyama lo yakamatonembo teyai okoni. Tene okonena, yakam-ato mee yuu okona akali mindina piapepeyama nembo na-talapape. Jia. Yakam-ato Akali Andane okona piape peyamanembo toto, piape tailo pua atalapape.Dee, piape ando atalane akali okone balaepele yakale loto, balato yakama andatawaatola-kola angu piape tailo pua ata na-piyapape. Jia. Bala ata napula-angipi,piape tailo teke pua atalapape. YakamatoAkali Andane oko yuku amawuato, yuuokona piape ando atalane akali okona piilola tupa ale amawua atalapape. *

25 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Goteto wandakali gene yenepi,nayenepi, okonetaka nembo toto, yapa lotale napiyane okonena, wandakali geneyenepi, nayenepi, mana koo minulainitupa Goteto yole koo mindi malupeya. *

41 Yuu okona piape ando atalaini akali

yame yakamato yakamana piape ando ata-lane Akali Andane oko bala ati kenga ateyanembo talapape. Wuane nembo toto,yakamato mana tika-pene tupa wato min-uto, yakamana piape akali tupa minditakamaipe-pene tupa pitaka maiyapape. *

2-4Wamba nambato Kataisana pii too pi-tane ateane oko wandakali tupa lamawuaatewa-kola, akali minditupa-mane nambaandi leai. Andipapi nambato Kataisanapii okone lamawua atape-pene guleya.Tene okonena, nanimato balana pii okonelamai-yapale loto, Goteto nanimana asinimindi lumbu tepa yakale lo, yakamatonanima moyo pote lalapape. Wuane pu-ato, ole dindi lo yakama tane tika andoatoto, Gote ando wayu pele loto, potelalapape. *

5-6 Yakama aitene wandakali tupanatombenenga atolai-angi, yakama wai eneatoto, utupane towa atu epoko pua ata-lapape. Atu epoko pua atoto, wandakaliutupane-mane pii minditupa yakama tipapulupeyai nembo toto, yakamato utupa-nena tipa pulaini utupane anu pua yanopeyamakale yape lo wamba ini wayumanenembo talapape. Wuane puato, yakamatoutupanena tipa pulaini tupa yano peyoto,pii epene tende-pene minditupa utupanelamai-yapape. *

Poloto Tikikasa Epeakale Leyo Leane Oko7-8 Nambato Akali Andane okona piape

piyawane. Tikikasa balatopi piapemindikiokone teke kuai lo piyane okonena, balanambana yamapane yene amene wetegulo atalane. Bala yakama ateyaingaepoto, nanima wua pua ateyai lo yakamalangula okomane yakamana yamapanemoepele piya yakale nembo toto, nambatobala yakama ateyainga epeakale leyo. Balayakama ateyainga epola-angi, Polo balawua pua ateya lo pii okonepene tupapitaka yakama langulu-peya. *

9Onesimasa bala yakama tepa alu epoto,namba wayumane moyo atalane okonena,bala nambana yamapane yene amenewetegulo atalane. Onesimasa bala Tikikasatowa atu yakama ateyainga epeakale leyo.Okonelapo-mane epoto, wali mangene

* 3:17: 1Ko 10:31-33; Ep 5:20 * 3:18: Ep 5:22-23 * 3:19: Ep 5:25-27 * 3:20: Ep 6:1-3 * 3:21: Ep6:4 * 3:22-24: Ep 6:5-8 * 3:25: Lom 2:9-11 * 4:1: Ep 6:9 * 4:2-4: Ep 6:18-20; Pl 4:6; Lom 15:30-32* 4:5-6: Ep 4:29; 5:15-17; 1Pi 3:15 * 4:7-8: Ep 6:21-22 * 4:9: Pm 8-14

Page 426: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Kolosi 4:10 423 Kolosi 4:18peya tupa pitaka yakama langulu-peyapi.*

Pii Lo Koyo Pua Leane Tupa10 Namba towa katapusa atepale akali

Atitakusa-la, Banapasana aini Maki-la,okonelapo-mane yakama ando kuai lo ata-lapape leyapi. Maki bala yakama ato-lainga epeando, wamba nambato yakamalangewa pua teke, yakamato bala wayuepeleya lo lamialapape. * 11 Akali Jisasagenemindi Jasatasa lene okomane yakamakuai lo atalapape leya. Juta yame okonaKitisene akali tepo utupane-mane angunamba towa atu atoto, Goteto wandakalitupa ando ateakale loto, balana piape okopuato, nambana yamapane minu tai layaalaini.

12-13 Akali Ipapotasa bala yakama tepaalu epoto, namba towa atu ateyapa. Ipa-potasa balato Leyotosia tanepi, Etapolisatanepi, Kolosi tanepi, yakama pitaka Ki-tisene tai atalapale lo pote lalane. Dee,Goteto yakama wua pipiai lakae lo nemboteya lo yakamato wayumane nembo ta-lapale loto, balato ole dindi lo pote tailolalane teke. Bala Jisasa Kataisana pi-ape akali atoto, yakama kuai lo atalapapeleya. * 14Nanimana yamapane yene akaliDimasa-la, dokosa Luku-la, okonelapo-mane yakama kuai lo atalapape leyapi.

15 Yakamato Leyotosia tane Kitisenewandakali ateyai tupapi, wanda Nipapi,wandakali balana andaka amunguli pualotu lalaini tupapi, utupane pitaka andoPoloto yakama kuai lo atalapape leya lolamai-yapape. 16 Wandakali mindimanepepa yakamana nalipato peyo epe leyapaoko dii lo langula-kola, yakamato pii okonealewa koyo piyu, Leyotosia tane sosa oko-manepepa okonedii lo andeakale loto, peelalapape. Dee, Leyotosia tane tupana pepawaka mindi nalipato peyo pee leyapa okoyakamatopi dii lo andalapape.

17Dee, yakamato akali Akipasa lamawu-ato, piape mindi Akali Andane okomanenimba gea tupa pitaka nimbato pikoyopukale nembo toto, kuai lo pua atape leyalo lamai-yapape. * 18 Yakama kuai lo ata-lapape loto, pii leyo okone namba tanenakii-mane pepa peyoto epe leyo. Namba

Polo katapusa mee ateyo yakamato em-besa olaini. Goteto yakama ondowa moyoateakale lo nambato pote leyo. *

* 4:10: Ap 12:12; 15:37-39; 13:13 * 4:12-13: Kol 1:6-7; 2Ti 4:9-12; Pm 23-24 * 4:17: Pm 2 * 4:18: 1Ko16:21

Page 427: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Tesalonaika 1:1 424 1 Tesalonaika 2:4

1 TESALONAIKAPoloto Tesalonaika TaneTupana Pepa Bulupane PeyoPee Leane Oko

1 Tesalonaika tane wandakali yakamananimana Ayiane Gote-la, Akali AndaneJisasa Kataisa-la, okonelapo yakama towaatu atoto, yakama Gotena sosa ateyai-kola, Sailasapi, Timotipi, namba Polopi,nanimato yakamana pepa oko peyo epeleyama. Goteto yakama ondo wato, yaka-mana yamapane mo tambo laya yakale lopote leyama.*

Yakamato Bilipi Loto, Mana Epene TupaWato Mineaini Leane Oko

2-3 Yakamato Gote lo bilipi loto, balanapiape tupa pua atalaini. Yakamato wan-dakali yangone tupa towa epelewa yamapayo atoto, utupane moyo atalaini. Dee,nanimana Akali Andane Jisasa Kataisa baladee lapone epolopeya lo yakamato bilipileyama nayu loto, maliyo atalaini. Oledindi lo nanimato yakama pitakana manaepeneutupanenembo tolo-peke loto, nan-imana Ayiane Gote lo pote loto, bala andowayu pele lalamane.*

4-5 Wamba nanimato Gotena pii layeneepene oko yakama langema-kola, Oli Sipi-tisa okomane pii okone minu tai layaya-kola, yakamato pii okone angini wetemindi ya lo nembo teai okoni. Amene ima-lini yame, Goteto yakama towa epelewayamapa yo atalane. Yakamato balanapii layene epene okone ale wato, bilipileyai oko andoto, Goteto yakama balanayame atalapale lata yane ya lo nanimatoandeyama. Wamba nanima yakama towaatu atema-angi, yakama kuai lo atalapaleloto, nanimato mana epene tupa minemaoko yakamato andeai okoni.*

6 Andoto, yakamato nanimana manautupanepi, Akali Andane okona manatupapi, mana epene utupane wato minuateai-kola, wandakali minditupa-manekenda-pene kambua yakama geai okoni.Geai-kola, yakamato tandaka kambuano ateaini tekeko, Oli Sipitisa okomaneyakama mo epele wete piya ya-kola,yakamato Gotena pii okone epelewa alewa

ateai okoni.* 7 Yakamato mana epeneutupane wato minu ateai-kola, Gote lobilipi lenewandakali Masetonia-la, Akaya-la, potopinjia okone-lapona atalaini tupapitaka-mane yakamana mana epeneutupane wato mina-makale nembo teaini.

8-10 Matili Goteto nanima towa yatakaolanenembo toto, Jisasa bala nanimamoy-oyale omeaipia. Omea-kola, Goteto balamalinga ika laya yane okonena, yakam-ato Gote enene saka atene okona pi-ape tupa pimakale nembo teai okoni.Wuane nembo toto, yakamato owato gotetupa masia mawuato, balana iwananeoko ati kenga ato epolopeya lo maliyoateai okoni. Maliyo atoto, yakamatoAkali Andane okona pii layene epene okoMasetonia-la, Akaya-la, potopinjia okone-lapona lamawua ateai-kola, wandakali-mane pii okone ale wato, yakamato Gotelo bilipi leyai lo pii temane okone yuupitakana lo tawe yai. Tene okonena, nani-mato pii temane okonewandakali utupanedee lapone teke lamaulane tene mindi na-paleya.

2Pii Langema Okone Gotena Pii Enene

Leane Oko1 Amene imalini yame, nanima yakama

ateainga epoto, piape pema okone meepua apo katapusa piape mindi napeainiya lo yakama tane nembo teyai okoni.2 Wamba nanima Pilipai tano okona pi-ape pua atema-angi, akali minditupa-mane nanima andayo pii koo loto, kenda-pene kambuananima geaini oko yakamatonembo teyai okoni. Utupane-mane wuanepeaini tekeko, nanimana Gote okomanenanima minu tai laya ya-kola, nanimayuku naene atoto, aiya wete wato, Gotenapii layene epene oko yakama langu atema.*

3 Nanimato pii mindi yakama languato,mini koo palu atoto, yakama minakasaoyale, owato pii mindi yakama langi na-piyamane. Jia. 4 Nanimato piape piya-mane okone wandakali mindimane epeleyakale loto, na-piyamane. Jia. Gotetonanimana yamapane oko epenepe, koopeandoyale yapa lo tale puato, nanimatokatulo balana pii layene epene oko wan-dakali tupa lamawua atalapape lea-kola,

* 1:1: Ap 17:1-9 * 1:2-3: 1Ko 13:13; Kol 1:3-7 * 1:4-5: 1Ko 2:4-5 * 1:6: Ap 17:5-9 * 2:2: Ap 16:19-24;17:1-9 * 2:4: Ga 1:9-10

Page 428: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Tesalonaika 2:5 425 1 Tesalonaika 2:17-20nanimato bala epele yakale loto, balana piilayene epene oko wandakali tupa lamai-yamane. * 5Wamba nanimato Gotena piioko yakama langema-angi, yakama epelewato, minditaka mindi nanima giyapaleloto, nanimato gitisa pii mindi yakamalangi napeaini ya lo yakamato nembo teyaiokoni. Nanimato yakamana minditakamindi miama lakae lo nembo toto, owatopiimindi yakama langi napemaokoGotetoandeya.

6-7 Enene, nanima Kataisana aposoloakali tupa atoto, akali gene yene ateyamalaima-yale, okone katu lapia-yale tekeko,yakamatopi, wandakali waka tupamanepi,nanimana gene tupa laiyu lapia lakae lonembo natema. Jia. Nanima yakamatowa atu atoto, tambo-tambo lo atoto,wanda mindimane balana andopane tupakuai lo ando pitiyane pua teke, nanimatopiyakama kuai lo ando atema.

8-9 Amene imalini yame, nanimatokenda-pene mindi yakama gii napimakalenembo toto, utulu otongapi, nanima tane-mane ayawa tandaka no piape puato,tomo kambo no atema. Wuane pua atoto,nanimato Gotena pii layene epene okoyakama langema oko yakamato nembotatawa ateyai okoni. Yakama nanimanayamapane yene wandakali ateai-kola,nanimato yakama towa epele wete wato,yakama moyoyale nanima omemando,okone katu loto, Gotena pii layene epeneoko yakama langu atema. * 10 Nanimatoyakama Gote lo bilipi lene wandakali tupatowa mana koo mindi mina napene, manaepene tika-pene tupa angu minu atemaoko Gotetopi, yakamatopi, andeai okoni.

11-12Yakama Gotena yuu epene tii-peneokona atalapale loto, balato yakama ee lomeane. Wuaneko, yakamato balana manaepene tupa wato minu atalapale nembototo, ayiane-mane balana andopane tupamana lamaiyane pua teke, nanimatoyakamamindiki-mindiki lomana langemaokoni. Nanimato yakamana nembo-tenemina ika loto, yakama mo tai laya wato,wua pua atalapape lo mana langemaoko yakamato nembo teyai okoni. *13 Nanimato Gotena pii layene epene okoyakama langema-kola, yakamato pii okoneale wato, mee wandakalina pii mindi yalo nembo natene, Gotena pii enene ya lo

bilipi leai okoni. Yakamato Gotena pii okobilipi leyai-kola, pii okonemane yakamaminu tai laya alane okonena, nanimatoGote ando wayu pele lalamane. *

14 Amene imalini yame, wamba Jutiyatane wandakali minditupa Jisasa Kataisatowa atu atoto, Gotena sosa guleai-kola,Juta yame wandakali waka minditupa-mane kenda-pene kambua Juta yame Ki-tisene utupane maiyai. Andipa wuanepua teke, Tesalonaika tane wandakaliyakamanaminditupa Kitisene guleai-kola,yakama tanena yame akali minditupa-mane kenda-pene kambua yakama geaiokoni. Geai-kola, wamba Jutiya tane Ki-tisene utupane-mane tandaka no ateainipua teke, Tesalonaika tane Kitisene wan-dakali yakamatopi tandaka no ateai okoni.*

15-16 Wamba Juta yame-mane potopesaakali tupa peyo ome lalu, Akali AndaneJisasapi peyo ome leai. Wuane piyu,matili utupane-mane nanima pulupa lopeyo wateainipia. Andipa Goteto wan-dakali yame waka tupa molo-peke leakalenembo toto, nanimato Gotena pii layeneepene oko wandakali utupane lamawuaateyama-kola, Juta yame-mane nanimatopii okone lamaulaini, jia loto, nanima peyowata alaini. Juta yamewandakali utupane-mane Gotena wandakali pitaka yanda pi-mawua ateyai-kola, Goteto utupane towaepele aa napiyane. Ole dindi lo Juta yamewandakali utupanenamana koo okone an-dane wete yama-yama epeya-kola, andipaGotena yataka ene oko wandakali utupa-nenga epo eya. *

Nanimato Yakama Andaima Lakae LoNembo Tatawa Atema Leane Oko

17-20 Wamba nanimato piape kuai lopema-kola, Tesalonaika tane wandakaliyakama Kitisene guleai oko andoto,nanimato piape kuai lo pema ya lo,epele eyama. Matili nanimana AkaliAndane Jisasa lapone epola-angi, yakamananima towa atu balana wenonga atolo-peyama. Okone angi, nanimato epelewabala lamawuato, nanimato piape kuai lopema-kola, Tesalonaika tane wandakaliutupa Kitisene guleaini oko nimbatoanda, lolo-peyama. Amene imalini yame,wamba nanima yakama towa atu atema-angi, Juta yame-mane nanima pulupa

* 2:8-9: Ap 20:34 * 2:11-12: Ap 20:31 * 2:13: 2Tes 2:13-14 * 2:14: Ap 17:5 * 2:15-16: Ap 9:23,29;13:45,50; 14:2,5,19

Page 429: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Tesalonaika 3:1-4 426 1 Tesalonaika 4:1-2lo peyo wateai-kola, nanimato yakamatepa alu epema okoni. Oto ukupiniminditupa nanimato yakama anda napeneatema tekeko, nanimato yakama andaimalakae lo nembo tatawa atema. Wuanenembo toto, nanima yakama ateyaingaipumakale nembo tema. Namba Polotoole mindi yandopi, lapo yandopi, yakamaandolo epoyale makande pewane tekeko,Sataneto nanima minandi leane.

3Timotito Yakamana Bilipi Oko Mo Tai

Laya Yakale Lepa Leane Oko1-4 Wamba nanima yakama towa atu

atema-angi, nanimato yakama languato,matili wandakali minditupa-mane kenda-pene andane tupa nanima gulupeyai lemaokoni. Pii nanimato yakama langemaokone matili enene gulea oko yakam-ato nembo teyai okoni. Kenda-peneokonepene tupa Kitisene wandakali tu-panga epalane lo yakamato nembo teyaiokoni. Wandakali-mane kenda-pene kam-bua yakama gulai-kola, yakamato Jisasamasia maulaini nayuto, nanimato yakamaandolo ipumakale nembo tema tekeko,okone angi nanima pitaka katulo naepolo-peyama ya lo andema. Nanimana ameneTimoti bala nanima towa atu Gotena piapepua atoto, Kataisana pii layene epene okowandakali tupa lamawua atalane. Teneokonena, balato yakamana bilipi oko motai laya wato, yakama moyo ateakale loto,Sailasa nalipato bala yakama ateyaingaepeakale lalu, nalipa angu Atenesa tanookona atepa. *

5 Makande piyane akali Satanetoyakama minu mandeke pula-kola,nanimana piape pema tupa mee katapusapiape pua apolomane nembo tema.Wuane nembo toto, yakamato Gote lobilipi anu pua leyaipe lo Timoti balaepoto andeakale loto, nambato balakapoyale yakama ateyainga epeakale lewa.6 Andipa Timoti bala yakama tepa alu,nanima ateyamanga peke loto, yakamatoKataisa lo bilipi loto, wandakali yangonetupa towa epelewa yamapane yo ateyailo nanima langipia. Dee, nanimatoyakama andaima lakae lo nembo tatawaatalamane pua teke, yakamatopi ole dindilo nanima towa epelewa nembo tatawa

atoto, nanima andaima lakae lo nemboteyai lo balato nanima langipia teke. *

7Amene imalini yame, wandakali-manekenda-pene andane tupa nanima gipia-kola, nanima kenda-pene utupane awuato,tandaka no ataima tekeko, yakamato AkaliAndane oko lo bilipi loto, Timotito nanimalangipia-kola, pii okonemane nanima motai laya apia. * 8 Yakamato Akali Andaneoko lo bilipi leyama nayu leyai lapia okonanimato ale wato, andipa nanima miniepene palu kuai lo ateyama. 9 Nanimatoyakama kuai lo ateyai nembo toto, Gotenawenonga epele andane wete wato, Goteando wayu wete pele lo ateyama.

10-11 Yakamato Gotena pii minditupabilipi leyama nayu nalene ateaindo, nan-ima yakama ateyainga epoto, yakamanabilipi oko mo tai laya amakale nemboteyama. Wuane nembo toto, nanimatoyakama andolo ipumakale loto, nani-mana Akali Andane Jisasa-la, Ayiane Gote-la, okonelapo-mane nanimana asia mindiyata yakale loto, nanimato utulu otongapipote lalamane. *

12-13Matili nanimana Akali Andane okobalana wandakali epene tika-pene tupapitaka towa atu dee lapone epola-angi,yakamanga koo tene mindi nayene, epenewete atalapale nembo teyama. Yakamatowuane pua atalapale nembo toto, nani-mato yakama towa epelewa yamapane yoatalamane pua teke, yakamatopi Kitisenewandakali tupapi, wandakali waka tupapi,utupane pitaka towa epelewa yamapaneyo atapiai lakae lo nembo teyama. Wuanenembo teyama okonena, yakamato wan-dakali yangone tupa towa epelewa yama-pane yo atene mana okone Akali Andaneokomane yakamanga mo andane gulayayakale nembo teyama.

4Yakamato Mana Epene Tupa Tailo Wato

Minu Atalapape Leane Oko1-2Amene imalini yame, Goteto yakama

towa epele yakale loto, wamba Akali An-dane Jisasana piape akali nanimato manaminditupa yakama languato, yakamatowua puato, mana utupane wato minu ata-lapape lo yakama mana langema okoni.

* 3:1-4: Ap 16:1-3; 17:15; 2Ti 3:12 * 3:6: Ap 18:5 * 3:7: 2Tes 1:3-4 * 3:10-11: 2Tes 2:16

Page 430: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Tesalonaika 4:3-5 427 1 Tesalonaika 4:15-16Yakamato mana utupane wato minu ata-laini tekeko, andipa nanimato Akali An-dane Jisasana gene oko loto, yakamatomana epene utupane wayumane wetewato minu atalapape leyama.

3-5 Gote lo nembo natene aitene wan-dakali tupamane pamuku pima lakae lonembo toto, pamuku piyaini pua, Kitisenewandakali yakamato wuane na-piyapape.Jia. Pamuku piyaini mana okone kem-bena peyo atalapape. Mana okone kem-bena peyoto, akali-mane wanda kee lalu,wetene, akalini-la, liyambato mana epenetika pene tupa wato minu pitiyapapeleyama. Yakamato wuane pua atapiailakae lo nembo toto, Goteto pii okoneyakama langeya. * 6 Akali Andane oko-mane mana koo wato minalaini wandakalitupa yole koo mindi maiyane lo wambananimato yakama langema. Tene oko-nena, wandapi, akalipi, yakamato wan-dakali yangone mindi andakasa wato,wandakali waka mindi balana wetenepi,akalinipi, utupane gitisa loto, mia mai na-piyapape. Jia.

7 Anu peakale nambato wuane leyope.Wamba Goteto nanima ee lo mea-angi,nanimato mana koo guu-pene okonepenetupa wato minu atalapale nembo natea.Jia. Nanimato mana epene tika pene tupawato minu atalapale loto, Goteto nan-ima ee lo meane. * 8 Tene okonena,wandakali yakamana mindimane pii nan-imato yakama langeyama okone tanga le-ando, yuungawandakalimindina pii tanganalolo-peya. Jia. Balato Oli Sipitisa giyaneGotena pii oko tanga lola-kola pulupeya. *

9-10Tesalonaika tane Kitisenewandakaliyakamato Masetonia potopinjia okonaKitisene atalaini tupa pitaka towaepelewa yamapane yo atalaini. Nanimatoandeyama-kola, Goteto mana okoneyakama gea ya lo andeyama. Okoneandoto, yakamato wandakali yangonetupa towa epelewa yamapane yo atalapaleloto, nanimato pii minditupa pepangapeyo epe lolane tene andane mindi naeya.Amene imalini yame, pii okone enenetekeko, yakamato mindi akali wayumaneepele aka pua, yamapane yo atalapale lo,nanimato yakama minu tai laya wato,pii oko pepanga peyo epe leyama. *

11-12 Yakamanga minditaka mindi jiaeya-kola, atolaini loto, wamba nanimatoyakama langema pua teke, yakama tanenakini-mane piape tailo pua atalapape.Yakamato wuane pua ateaindo, aitenewandakali tupamane yakamana manaepene okone andoto, yakamato manaepeneminalaini lolopeyai. Utupane-manewuane leakale nembo toto, yakamatowandakali waka tupamane aki peyaipelo mane wako pua andama epoko napene,yakama anda yuunga lo atoto, yakamatanena piape tupa pua atalapape lonanimato yakama langeyama. *

Yakamato Mindi Akali Mo Tai Laya AkaPiyapape Leane Oko

13-14Amene imalini yame, wamba Jisasabala omea-kola, Goteto bala malinga ikalaya yane. Wuane pua teke, Goteto Jisas-ana tai-lene okomane wandakali omenetupa pitakamalinga ika laya ola-kola, wan-dakali utupane Jisasa towa atu epolopeyailo nanimato bilipi leyama. Pii okone bilipina-lalaini wandakali tupamane wandakaliomeyai tupa dee lapone anda napulu-peyama nembo toto, ai andane lo ata-laini. Wuane piyaini pua teke, Tesalon-aika tane Kitisene wandakali yakamatopiwandakali omeyai tupa matili dee laponeanda napulu-peyama nembo toto, ai an-dane lolaini. Yakamato ai andane lolainiloto, nanimato yakama mana languato,Kitisenewandakali omeyai tupamatilima-linga ika lolopeyai lo yakama langeyama. *

15-16 Wamba Akali Andane okomane piimindi leane. Andipa nanimato pii mindikiokone teke yakama langeyama. Akali An-dane oko bala dee lapone epola-angi, omanapene saka atolomane wandakali nan-ima wandakali wamba omeaini tupa wata-peke lalu, ati kenga ingane ini napolo-peyama leyama. Jia. Oto okone angi,Gotena biakulu mindi peyola-kola, balanaenjole akali kawane okomane pii taimanelolopeya. Balato pii okone lola-angi, AkaliAndane oko bala tane ati kenga atalaepoto, wandakali omene tupa yakama ikalalapa lolopeya. Yakama ika lalapa lola-kola, Kataisa lo bilipi lo atalu omeainiwan-dakali tupa wamba ini bulupane malingaika lolopeya. *

* 4:3-5: 1Tes 5:23; 1Pi 1:15-16; 1Ko 6:13-14 * 4:7: 1Pi 1:15-16 * 4:8: Lk 10:13-16; 2Ko 1:21-22 * 4:9-10:Jo 13:33-35 * 4:11-12: Ep 4:28 * 4:13-14: Lom 14:7-9; 1Ko 15:3-4,12 * 4:15-16: 1Ko 15:51-53

Page 431: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Tesalonaika 4:17 428 1 Tesalonaika 5:1317 Wandakali utupane ika lolai-angi,

oma napene saka atoloma wandakali nan-ima utupane towaminamindiki lalu, AkaliAndane oko malanda amakale loto, moletupamane nanima pitaka mo awua atikenga polopeya. Wuane pula-kola, oledindi lo nanima Akali Andane oko towaatu atapowa atolo-peyamako. 18 Kitisenewandakali mindi omola-angi, yakamatopii utupane loto, mindi akali mo tai layaaka piyapape leyama.

5Nanima Lee Tatawa, Mini Kimbu Piyene

Yakale Atamakale Leane Oko1-2 Amene imalini yame, pake mialane

akali mindi bala oko angi epolopeyanembo natene, nanimato limu paleyama-kola, bala utulu epoto, pake mialane.Wuane piyaini pua teke, nanimato AkaliAndane oko bala oko angi epolopeyanembo natene atoloma-kola, bala deelapone epolopeya oko yakama tanewayumane nemboto ateyai okoni. Teneokonena, nanimato yakama languato,Akali Andane oko bala ee ana okonaepolopeya, oto okona epolopeya lo,yakamana pepa mindi nanimato peyoepe loto, okonena yakama langulane tenemindi napaleya. *

3 Wanda mindi bala andopane tongotaka pituto, ana kambua kuai lo pitiyanetekeko, matili masia peleya-kola, tandakapene oko balanga kapoyale epalane.Wuane piyane pua teke, wandakaliminditupa-mane loto, andipa nanimayanda napene, epene kuai lo ateyamalalaini tekeko, okone angi teke kenda-pene andanemindiwandakali utupanengaepalane. Epeya-kola, kenda-pene okonewandakali utupane yakamanga epolanelo asia peyo wanjialu palaka polane asinimindi nayalane. *

4 Pake mialane akali mindi undupipango epeya-kola, wandakali-mane an-doto, moko lalaini tekeko, amene ima-lini yame, yakama undupi-lene okona atanapeyai. Jia. Yakama pitaka otonga waalene okona wandakali ateyai. Tene oko-nena Akali Andane oko bala dee laponeepola-angi, yakamato moko nalape-pene.

5-7 Limu paliyaini wandakali tupamaneutulu limu paliyaini. Bia ipa kambua

noto, sapake lo kewa atalaini wandakalitupamane utulu teke bia ipa tai noto,sapake lo kewa atalaini. Undupi-leneokona atalaini wandakali utupane-manewuane piyaini tekeko, nanima undupi-lene okona ata napeyama. Jia. Undupi-lene okona atalaini wandakali tupamaneutulu limu paliyaini pua, nanima limu palinapimakale. Jia. Kitisene wandakali nani-mato lee tatawa mini kimbu piyene yakaleatamakale. *

8Wuane puato, nanima otongawaa leneokona wandakali gulo atoto, Satane towayanda puyale makande pitawa atamakale.Nanimato Gote lo bilipi lene mana okola,wandakali yangone tupa towa epelewayamapane yo atene mana okola, manaokonelapo nanimana sia umbi gulo awuaatamakale. Akali minditupa-mane yandapuyale tangi tai mindi anda piyaini pua,Goteto nanima moyolo-peya lo maliyoatene mana okone nanimana tangi taianda pitawa atamakale. Wuane pua atoto,nanima mini kimbu piyene yakale ata-makale. *

9Anu peakale nambato wuane pimakaleleyope. Goteto nanima balana yataka eneoko mialapale loto, nanima makimi latanayaepia. Jia. Nanimana Akali AndaneJisasa Kataisato nanimamolo-peke leakalenembo toto, Goteto nanima makimi latayaepia. 10 Balato wuane peane okonena,nanima saka atemandopi, omemandopi,Jisasato nanima bala towa atu atalapalenembo toto, nanima molo-peke loyaleomeaipia. *

Yakamato Mindi Akali Mo Tai Laya AkaPua Atalapape Leane Oko

11 Jisasato wuane peane okonena,yakamato pii epene tupa mindi akalilamai-lamai pua atoto, mindi akali mo tailaya aka pua atalaini pua teke atalapape.12 Amene imalini yame, akali minditupa-mane yakama moyo ando ateakale loto,Akali Andane okomane akali utupane ateleane. Akali utupane-mane Gotena piapepuato, yakamato wua piyapape lo manalangua atalaini. 13 Akali utupane-maneGotena piape pua ateyai nembo toto,yakamato akali utupane towa epelewayamapane yoto, akali utupanena genetupa laiyu lalapape. Yakamato wuane

* 5:1-2: Mt 24:42-43; 2Pi 3:10; Lap 3:3 * 5:3: Mt 24:39; Lk 21:34-35 * 5:5-7: Lom 13:11-12 * 5:8: Ais59:17; Ep 6:14-15,17 * 5:10: Lom 14:7-9; 1Tes 4:13-14

Page 432: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Tesalonaika 5:14 429 1 Tesalonaika 5:28puato, pii yanda napene, yamapanemindiki palu atalapape.

14 Amene imalini yame, nanimatoyakama mo tai laya wato, yakamawua pua atalapape leyama. Wandakaliminditupa-mane piape napene, kepawamee atolai-kola, yakamato utupane manalamawuato, piape pua atalapape lalapape.Yukuwa atalaini wandakali tupamaneyuku olaini lo, yakamato wandakaliutupane mo tai layawa atalapape. Tainalene wandakali atolai tupa moyoto,yakamato kii mawua piape pimai-yapape.Yakamato wandakali yangone mindi towakepa naene, wandakali pitaka towa tambolo atalapape. *

15 Wandakali mindimane yakamangamana koo mindi mineando, yakamatopaini yano peyo balanga mana koo mindimina na-piyapape. Yakamato wuanenapene, ole dindi lo Kitisene wandakalitupapi, wandakali waka tupapi, utupanepitaka towa mana epene tupa minu atala-pape. * 16 Wuane pua atoto, ole dindi loyakama epelewa atalapape. *

17 Ole dindi lo pote lalapape. 18 Yakamakuai lo ateaindopi, kenda-pene awuaateaindopi, yakamato Gote ando wayupele lalapape. Yakamato Jisasa Kataisalo bilipi loto, mana epene utupane watominalapape. Gote tane yakamato wuanepiyapale nembo teya-kola, yakamatowuane piyapape leyo. * 19 Yakamatopiape epene mindi piyapale loto, OliSipitisa okomane yakama mina ika lola-kola, yakamato balana piape okone jia na-lalapape. *

20 Akali mindimane Gotena pii layeneoko yakama langula-kola, yakamato piiokone koo ya loto, masia mai na-piyapape.21-22Yakamato pii manapi, utupane pitakayapa lo tale puato, pii koopi, mana koopi,utupane pitaka masia mawua atoto, piiepenepi, mana epenepi, utupane duli lominatawa atalapape. *

23 Nanimana yamapane mo epenepaliya alane Gote okomane yakamanatandinipi, nembo-tenepi, umbainipi,utupane pitaka mo epene wete gulayayakale loto, nanimato pote leyama. Gotetowuane pula-kola, nanimana Akali AndaneJisasa Kataisa bala dee lapone epola-angi,

Gotena wenonga yakamanga koo tenemindi yaanapene atalapale loto, nanimatopote leyama. *

24 Yakama ee lo meane Gote okomanemangene mindi pukale lalu, enenepiyane. Tene okonena, balato minditakapukale leane tupa katulo pulupeya.25 Amene imalini yame, Goteto nanimapimoyakalenga, yakamato Gote lo potelalapape. * 26 Yakamato Kitisene manatupa wato minuto, Kitisene yangone tupapitaka towa epelewa sikane lalapape.

27 Nambato Akali Andane okona geneoko loto, yakama pii langeyo nayu loto, Ki-tisene wandakali pitaka-mane pii pepangapeleyo utupa ale yakalenga, yakamatopepa oko dii loto, lamai-yapape leyo.28Nanimana Akali Andane Jisasa Kataisatoyakama ondowa moyo ateakale lo poteleyo.

* 5:14: 2Tes 3:6-11 * 5:15: Lom 12:17-18; 1Pi 3:8-12 * 5:16: Pl 4:4 * 5:18: Ep 5:20 * 5:19: Ep 4:30* 5:21-22: 1Jo 4:1-3 * 5:23: 2Tes 3:3 * 5:25: Kol 4:2-4; 2Tes 3:1

Page 433: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Tesalonaika 1:1 430 2 Tesalonaika 2:1-2

2 TESALONAIKAPoloto Tesalonaika TaneTupana Pepa Lapone Peyo Pee

Leane Oko1 Tesalonaika tane wandakali yakam-

ato nanimana Ayiane Gote-la, Akali An-dane Jisasa Kataisa-la, okonelapo towaatu atoto, yakama Gotena sosa ateyai-kola, Timotipi, Sailasapi, namba Polopi,nanimato yakamana pepa oko peyo epeleyama. 2 Ayiane Gote-la, Akali AndaneJisasa Kataisa-la, okonelapo-mane yakamaondowa moyoto, yakamana mini epenemo pale laya yakale lo pote leyama.*

Yakama Kenda-pene Auwa Atoto, Ki-tisene Tai Gulo Atalaini Leane Oko

3-4Amene imalini yame, ole kambuangawandakali minditupa-mane kenda-peneandane tupa yakama giki peyai-kola,yakamato kenda-pene kambua awuaatalaini. Kenda-pene auwa atoto teke,Gote lo bilipi lene mana okola, wandakaliyangone towa epelewa yamapa yoo atenemana okola, mana okonelapo yakamangaandane gulama lama peya. Tene okonena,ole dindi lo nanimato Gote ando wayupele lape-pene. Nanimato wuanepemando, mana okone epene gulolo-peya.Nanimato yakamana gene tupa laiyu loto,Tesalonaika tane Kitisene tupamanemanaepeneutupanewatominu ateyai lo Gotenasosa tupana wandakali ateyai tupa lamai-yamane.*

5-7 Yakama Gotena yuu epene okonamakale nembo toto, balana piape tupapua atoto, kenda-pene awuato, tandaka noatalaini. Yakamana mana epene okone-mane yakama katulo balana yuu epeneokona polopeyai lo andawa leya. MatiliAkali Andane Jisasa balana enjole tai-lenetupa towa atu ati kenga yuu oko tepaalu, panakame epolopeya. Bala epola-angi, balato mana epene tika-pene mindiwato minuto, wandakali andipa nanimatowa atu kenda-pene awua ateyama tupaoto mo atalapa lolopeya. Wuane lalu,yakamanga kenda-pene giyaini wandakalitupanga balato kenda-pene andane mindimalupeya. Wuane pula okomane Goteto

wandakali tupa kuai lo yapa lo tale piyanelo andawa lolopeya.*

8-10Wamba nanimato Gotena pii layeneepene oko yakama langema-kola, yakam-ato pii okone bilipi leai okoni. Matiliyakamapi, Kitisene wandakali waka tu-papi, Akali Andane oko lo bilipi lenewandakali pitaka-mane bala tama peakalenembo toto, bala dee lapone epolopeya.Bala epola-angi, wandakali minditupa-mane Gote ateya nembo natene atoto,nanimanaAkali Andane Jisasanapii layeneepene oko wato mina napene atolopeyai.Wuane pua atolai-kola, Jisasa bala italungu towa atu epoto, wandakali pitakayapa lo tale puato, bilipi nalene wan-dakali utupane yole koo mindi malu-peya. Maula-kola, wandakali utupane bal-ana wenonga peyo watene atoto, balanatai-lene okopi, tii-pene okopi, utupaneanda napene atoto, koo wete atapowaatolopeyai.*

11-12 Tene okonena, ole dindi lonanimato yakama nembo toto, Gotelo pote loto, nanimana Akali AndaneJisasa Kataisa-la, Ayiane Gote okola,okonelapo-mane yakama ondo wato,moyo ando atolapi-kola, yakamato AkaliAndane Jisasana gene oko laiyu lalapaleloto, nanimato pote lalamane. Balatopiyakamana gene tupa laiyu leakale lo potelalamane teke. Yakamato bala lo bilipiloto, balana piape epene tupa pitakapiyapale loto, balato yakama minu tailaya yakale lo nanimato pote lalamane.Yakama ee lo meane Gote okomane manayakamato minulaini utupane pitaka kuailo mineyai leakale lo nanimato potelalamane.*

2Mindimane Yakama Minakasa Olane,

Waiwa Ando Atalapape Leane Oko1-2 Amene imalini yame, wandakali

minditupa-mane yakama languato, AkaliAndane dee lapone epolane oto okowamba ipupia lo yakama langipia okonanimato ale aima. Akali utupane-mane yakama languato, Oli Sipitisaokomane nanima langipia-kola, nanimatoyakama langeyama leaindo, yakamamoko loto, mini kenda aa napipe-pene.Dee, utupane-mane yakama languato,

* 1:2: Lom 1:7 * 1:3-4: 2Ko 7:4; 1Tes 2:17-20 * 1:5-7: Lom 12:19; 1Tes 3:12-13 * 1:8-10: Ais 2:10; 66:15;Kol 3:4 * 1:11-12: Kol 1:9-11; 1Tes 1:2-3

Page 434: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Tesalonaika 2:3 431 2 Tesalonaika 2:16Goteto nanima langipia-kola, nanimatoyakama langeyama leaindopi, Poloto pepamindi peyo epe lapia-kola, nanimatoyakama langeyama leaindopi, yakamatopii okonepene mindi ale wato, moko loto,mini kenda aa napipe-pene teke. Matilinanimana Akali Andane Jisasa Kataisa baladee lapone epola-angi, nanima pitaka balatowa amunguli pulu-peyama. Yakamatonanimana pii okone wayumane ale wato,duli lo minatawa atalapape.

3Wandakali mindimane pii wakamindi-pene tupa loto, yakama minakasa olane.Waiwa ando atalapape. Akali Andane okodee lapone epolane oto oko wamba ininaepola-kola teke, wandakali kambua-mane Gote masia malupeyai. Dee, AkaliAndane oko bala ini naepola-kola teke,Gotena pii tanga lalane akali okonebala yuu koo okona poyale panakameatolopeya. * 4Wandakali-mane minditakamindi yatawa atoto, okone yakamanagote gulo lotu lo atolai-kola, Gotena piitanga lalane akali okomane owato goteutupane pitaka sia minuto, bala lipingayale ateyo loto, bala tanena gene okolaiyu lolopeya. Bala gote ateyo lo andawaloyale, Gotena lotu anda okona pitulu-peya. Minditaka utupane pitaka wambaini piyiake lola-kola, Akali Andane okobala matili epolopeya. *

5 Wamba namba yakama towa atuatema-angi, nambato pii minditupayakama langewa okoni. Yakamato piiutupane embesa eyaipe. 6-7 Gotenapii tanga lalane akali oko bala matilipanakame epeakale lo ando konda wakalenembo toto, Goteto oto mindi yata yanetekeko, bala wamba ini panakame na-epeakale loto, Goteto balana asini paileya oko yakamato andeyai okoni. AndipaGotena pii tanga lalane akali okonemanemana koo tupa tenga-mane too puaminu atalane tekeko, bala panakameepolane oto okone epola-angi, Goteto balapanakame epeakale lo ando kondolo-peya.

8-10 Goteto wandakali tupa molo-pekelapia lakae lo nembo toto, utupane-manebalana pii enene oko epelewa ale ape-pene tekeko, wandakali minditupa-maneGotena pii enene oko epelewa ale na-alaini mambele utupane koyolo-peyai. Sa-taneto Gotena pii tanga lalane akali oko

minu tai laya ola-kola, bala panakameepoto, owato pii kambua wandakali utu-pane lamawuato, owato metekolo piapeandane mindipene-mindipene tupa pulu-peya. Wuane puato, balato wandakali utu-pane minakasa ola-kola, wandakali utu-pane yuu koo okona poyale atolopeyai.Gotena pii tanga lalane akali okomanemana koo utupane pitakaminu atola-kola,matili Akali Andane oko balana tai-leneandane oko towa atu panakame epoto, bal-ana pii popone okomane Gotena pii tangalalane akali okoneweteminu koyoto, peyoome lolopeya. *

11-12 Wandakali utupane-mane Gotenapii oko enene ya lo bilipi nalene atoto,mana koo tupa epelewa minu ateyai-kola,Goteto wandakali utupane yapa lo talepiyane. Goteto yole koo mindi utu-pane mauwakale nembo toto, wandakaliutupane-mane Satanena owato pii okoenene ya lo bilipi leakale nayuto, balatowandakali utupanena nembo-tene okomokee aya alane.

13-14Amene imalini yame, Gotetowuanepiyane tekeko, Akali Andane okomaneyakama towa epelewa yamapane yo ata-lane. Wamba Goteto yuu oko yakale lea-angi, balato yakama molo-peke loyale,yakama balana wandakali atalapale latayaepia. Goteto wuane peane okonena,yakamato nanimana Akali Andane JisasaKataisana tii-pene oko mialapale loto,nanimato Gotena pii layene epene okoyakama langema okonemane yakama eelo mea okoni. Ee lo mea-kola, andipayakamato Gotena pii enene oko bilipi loateyai-kola, balana Oli Sipitisa okomaneyakamamo kuai laya alane. Tene okonena,nanimato yakama nembo toto, ole dindi loGote ando wayu pele lape-pene. *

15Amene imalini yame, yakamato nam-bana pii utupane pitaka nembo toto, Ki-tisene tai atoto, pii-mane mana langematupapi, pepa peyo epe loto, mana langematupapi, mana utupane pitaka wato minuatalapape. 16 Nanimana Akali AndaneJisasa Kataisa-la, nanimana Ayiane Gote-la, okonelapo-mane nanima towa epelewayamapane yoto, nanima ondowa moyoatalapele. Tene okonena, nanima miniepene palu atoto, matili Goteto nanimawayumanemoyolo-peyanembo talamane.

* 2:3: 1Ti 4:1-2; 1Jo 2:18; 4:1-3 * 2:4: Dan 11:36; Ese 28:2 * 2:8-10: Ais 11:4; Lap 13:11-13; 19:15 * 2:13-14:2Tes 1:3-4; Ep 1:4-5

Page 435: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Tesalonaika 2:17 432 2 Tesalonaika 3:1517 Goteto yakamapi moyola-kola,

yakamato mana epene tupa pitakawato minu atoto, pii epene tupa angulo atolopeyai. Yakamato wuane puaatalapale loto, Goteto yakamana nembo-tene epene tupa mo pale loto, yakama motai laya yakale loto, nanimato pote leyama.

3Yakamato Gote Lo Pote Lalapape Leane

Oko1 Amene imalini yame, Akali Andane

okona pii layene epene oko yakamangakapoyale lo tawe eya-kola, yakamato bal-ana gene oko laiyu lo atalaini. Wuane puateke, andipa balana pii layene epene okonewandakali yame waka tupanga kapoyalelo tawe yola-kola, utupane-mane balanagene oko laiyu lo ateakalenga, yakam-ato Gote lo pote lalapape. Anu peakalenambato wuane leyope. 2 Wandakaliminditupa-mane Akali Andane oko lobilipi nalene ateyai. Wandakali koo puaateyai utupane-mane nanima minu koy-olaini. Goteto nanimamoyakale lo yakam-ato pote lo atalapape.

3 Akali Andane okomane mangenemindi pukale leando, balato okone enenepiyane. Balato yakama mo tai laya wato,moyo ando atola-kola, akali koo Satanetokatulo yakama minu koya napulu-peya.4 Tene okonena, Akali Andane okomanenanimana nembo-tene okomina ika lapia-kola, yakamato wua pua atalapape lonanimato yakama mana langema tupayakamato andipapi, matilipi, wato minuteke atolopeyai nembo teyama. * 5 Dee,Kataisato kenda-pene awua atoto, tai guloateanemanaokola, Gotetowandakali towaepelewa yamapa yo atalane mana okola,mana okonelapo yakamato wayumanenembo talapale loto, Akali Andaneokomane yakama andawa leakale lo poteleyama.

Wandakali Pitaka-mane Piape Puato,Tomo Nape-pene Leane Oko

6-10 Amene imalini yame, wamba nan-ima yakama towa atu atema-angi, nani-mato yakama languato, wandakali mindibala piape napene, kepawa mee ateando,bala tomo nanene, mee atape-pene lemaokoni. Okone angi, nanima piape napene,

mee kepawa ata napema. Jia. Wandakalimindimane tomo nolanemindi nanima giinapeai-kola, nanimato yakamanga kenda-pene mindi gii napimakale loto, tomo giinalema. Jia. Utulu otongapi nanimatopiape ayiawa puato, tomo nolane tupakambo no atema. Nanimato Gotena piilayene epene oko yakama langeyai nembototo, yakamato tomo nolane tupa nan-ima mee geai-yale, mana okone katu lea-yale tekeko, yakamato nanimana manaokone mialapale loto, nanima tane-manepiape ayiawa puato, tomo kambo noatema. Yakamato mana epene nanimatominema utupane wato minu atape-peneokone yakama tane-mane nembo teyaiokoni. Wandakali mindimanemana epenenanimato yakama langema utupane watomina napene, kepa wato, piape napeando,yakamato wandakali okone towa atu atana-piyapape. Nanimato Akali AndaneJisasa Kataisana gene oko loto, pii utupaneyakama langeyama nayu leyama. *

11 Tene anu peakale nanimato wuaneleyamape. Nanimato ale eyama-kola, yakamana minditupa-mane piapemindikipi mindi napene, kepawa meeatalaini. Utupane-mane kepawa atoto,wandakali waka tupamane aki peyaipelo mane wako pua andama epoko puaateyai lene oko ale wato, nanimato wuaneleyama. *

12 Wandakali waka tupamane akipeyaipe lo mane wako pua andama epokopua ata napene, wandakali utupane-maneyakama tanena tomo tupa namakalenembo toto, piape pua atape-pene.Nanimato Akali Andane Jisasa Kataisanagene oko loto, pii okone akali utupanelamaiyama nayu leyama. *

Pii Lokoyo Pua Leane Tupa13 Amene imalini yame, yakamato kepa

naene, mana epene tupa minu teke ata-lapape. * 14 Wandakali mindimane piinanimato pepanga peyo epe leyama tupatanga loto, wato mina napeando, bala yalayakalenga, bala yakama towa atu ata na-piyapape. 15 Wuane tekeko, bala yakamatowa yanda-pene akali mindi ateya nembona-talapape. Jia. Balato mana koo okonekonda yakale nembo toto, yakamato bala

* 3:4: 2Ko 7:16; Ga 5:10 * 3:6-10: Lom 16:17-19; Pl 3:17-19; 1Tes 1:6; 2:8-9; 1Ko 9:4-7 * 3:11: 1Ti 5:11-13* 3:12: 1Tes 4:11-12 * 3:13: Ga 6:9 * 3:15: 1Tes 5:14

Page 436: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Tesalonaika 3:16 433 2 Tesalonaika 3:18Kitisene amene mindi ateya nayuto, balamana lamai-yapape. *

16 Yakamato mana epene utupanepitaka minu atolai-kola, yamapane motambo laya alane Akali Andane okomaneole dindi lo yakamana yamapane motambo laya yakale nembo toto, nanimatoAkali Andane oko bala yakama pitaka towaatu ateakale lo pote leyama.

17 Namba Poloto pepa oko pelea ya lowandakali-mane andeakale nembo toto,nambato pepa peyalawane tupa pitakananamba tanena kini-mane yakama kuai loatalapape lo peyalawane. Wuane pua teke,andipa namba tanena kini-mane yakam-ato kuai lo atalapape lo pepa peleyo okoyakamato andalapape. 18 Nanimana AkaliAndane Jisasa Kataisato yakamapitaka on-dowa moyo ateakale lo pote leyo.

Page 437: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 1:1 434 1 Timoti 1:11

1 TIMOTIPoloto Timotina PepaBulupane Peyo Pee Leane Oko1 Namba Polo. Goteto nanima taputi

pua molo-peke leane okonena, JisasaKataisato nanima lamolo epolopeya lomaliyo ateyama. Okonelapo-mane nambaaposolo akali ata leapi-kola, namba JisasaKataisana aposolo akali ateyo. 2 Wambanambato Gotena pii layene epene okonimba langewa okone nimbato bilipi loatele mambele, Timoti nimba nambanaiwanane enene gulo atele. Wuaneko,nanimana Akali Andane Jisasa Kataisa-la,Ayiane Gote-la, okonelapo-mane nimbaondowa moyoto, nimbana yamapane motambo laya yakale lo nambato pote leyo.*

Owato Tisa Tupamane Mana Kuai LoLamai Na-piyaini Leane Oko

3-4 Gotena pii okomane balana nembo-tene oko wandakali tupanga andawa leya-kola, wandakali-mane balana pii okonebilipi loto, wua pua atape-pene lo an-dalaini. Wuane tekeko, akali minditupa-mane Gotena pii oko wandakali tupa lamaina-piyaini. Jia. Utupane-mane yakamayumbanewamba ateaini tupana gene tupaloto, mee pii temane minditupa loto,Gotena pii oko yakama langeyama leyai-kola, wandakali tupamane pii yanda puaatalaini. Akali utupanena pii okonemanewandakali tupana bilipi oko minu tai na-lalane. Tene okonena, wamba nambaMasetonia potopinjia okona poyale atewa-angi, nambato Timoti nimbato Epesasatano okona atoto, owato tisa tupa lamawu-ato, yakamato pii waka tupa wandakali tu-panga lamai napene kondalapa lape lewaokoni.*

5 Wandakali-mane Kataisa lo bilipileyama nayu leaindo, Goteto utupanenakoo tupa apola-kola, balana wenongakoo tene mindi utupanenga nayolopeya.Koo tene mindi utupanenga nayolaoko andoto, wandakali utupane-maneGotepi, wandakali tupapi, utupanetowa epelewa yamapane yo atolopeyai.Wandakali-mane wuane peakale nembototo, Goteto balana piape oko nanimageane. 6 Wandakali minditupa-mane

mana epene utupane tepa alu, pii tenena-atene minditupa lalaini. 7 Wandakaliutupane-mane Gotena loo okona tenetupa pitaka kuai lo nembo nateyai tekeko,utupane-mane tisa gulo atoto, balanaloo tupa wandakali tupanga mana lamai-makale nembo talaini. Wuanenembo toto,utupane-mane loo okona mana lamai-yaini tekeko, yakama tane-mane pii leyaitupana tene tupa pitaka kuai lo nembonatene ato, mee lalaini.

8-9 Goteto balana loo tupa yata yaneokone angi, wandakali-mane balana lootupa tika pua wato minu atolai-kola,balatowandakali utupane tika-pene ateyailokale nembo nateaipia. Jia. Gotenapii tanga lalaini wandakali tupamanemana koo miniyama ya lo yakama taneandeakale loto, Goteto balana loo tupayata yaepia. Nanimato pii okone eneneya lo nembo teyama. Wandakali-maneyakama tanena mana koo minalaini tupakoo ya lo andeakale nembo toto, akalimindimane Gotena loo tupa wandakalitupa lamawua ateando, balana manaokone epene yolopeya nembo teyama.Wuane tekeko, wandakali minditupa-mane Gotena pii tanga loto, balana lootupa wato mina na-piyaini. Wandakaliutupane-mane Gote masia mawuato,mana koo kambua minalaini. Utupane-mane Gotena mana epene tika-pene tupawato mina napene, yuu okona manakoo tupa wato minalaini. Yuu okonamana koo tupa wato minuto, wandakaliutupanena minditupa-mane yakamanaangini ayianepi, wandakali yangonepi,utupane peyo ome lalaini.*

10 Wandakali minditupa-mane pamukupiyaini. Akali minditupa-mane akali yan-gone towa mana yala-pene wete tupa mi-nalaini. Wandakali minditupa-mane wan-dakali yangone tupa andi lo awua poto,muni moyale, salimi lalaini. Wandakaliminditupa-mane owato pii loto, enenewetete leyo lalaini. Wandakali utupane-manemana epene nambato lamai-yawanetupa tanga loto,mana koowakaminditupaminu atalaini teke.

11 Nambato balana piape katulo andoatolopeya lo Goteto nambanga tungi pey-oto, nambato balana pii layene epene okolamawua atape loto, balato balana piapeokone namba geane. Geai-kola, nambato

* 1:2: Ap 16:1-3; Tai 1:4 * 1:3-4: 1Ti 4:7-10; Tai 1:13-14 * 1:8-9: Lom 7:12-13,16

Page 438: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 1:12-14 435 1 Timoti 2:3balana pii layene epene oko wandakalitupa mana lamawuato, Gote bala epenetika-pene wete ateya lalawane.

12-14Wamba nambato Gotena pii layeneepene oko ale naene atoto, Jisasa lo bilipinalewa. Okone angi, nambato atapi-ane tene moto, Kataisa ando lamba lalu,kenda-pene andane minditupa Kitisenewandakali tupamaiki pua atewa. Nambatowuane pua atewane tekeko, nanimanaAkali Andane Jisasa Kataisato namba ondowete wato moya-kola, nambato bala lobilipi loto, wandakali yangone tupa towaepelewa yamapane yo atewa. Tene oko-nena, nambato balana piape tupa katulopua atolopele nembo toto, balato nambaminu tai laya wato, nambato balana piapetupa pua atape leane. Nanimana AkaliAndane Jisasa Kataisato wuane peane oko-nena, nambato bala ando wayu pele leyo.*

15 Wamba nambato mana koo weteminditupa minu atoto, mana koo mi-nalaini wandakali tupana akali kawanegulo atewane tekeko, Jisasa Kataisato koopiyaini wandakali tupa taputi pua molo-peke lokale nembo toto, ati kenga atalayuunga epeaipia. Pii layene okone enenewete eya-ko. Wandakali pitaka-mane piiokone nemboto minu atape-pene.*

16Nambatomana koo wetete minditupaminu atewa-kola, Jisasa Kataisato wua lonembo teaipia: Nambato Polo ondowamoyolowa-kola, wandakali-mane andolai-kola, nambato wandakali tupa ondowamoyalane lo andolopeyai. Andoto, matili-matilipi, wandakali kambua-mane nambalo bilipi loto, saka atapowa atolane teneokomolopeyai nembo teaipia. Wandakali-mane balana mana epene okone andoto,yamapane peke leakale nembo toto, Jisas-ato ole kambua maliyo atalane manaokone nanimato andalapale loto, balatonamba towa yataka wamba ini naene,namba ondo wato, maliyo ateaipia.

17 Balato wuane peane okonena, nam-bato balana gene oko laiyu loto, nanimatoGote lee-mane anda na-piyamane tekeko,bala angu Gote enene wetete ateya leyo.Bala katulo oma napiyane. Ole dindi lobala yuu pitakana kiŋi atalane. Matili-matilipi, wandakali pitaka-mane balanagene oko laiyu loto, bala tama pua atape-pene. Enene.

Pii Nambato Leyo Utupa NimbatoLamawua Atape Leane Oko

18-20Sipi mindina inganeminalane akalimindimane ana andane mindi sipi polaneasia okona yola oko andoto teke, tuupuato, sipi okone mopeke nalene, asiamindiki okonena teke peando, sipi okoneana okonena pambe loto, koyolo-peya.Wuane pua teke, owato tisa tupamaneyakama tanena mana tupa yapa lo talepuato, mana koo minditupa mineyama loandoto teke, tuu puato, yamapane pekena-lalaini. Jia. Utupane-mane mana kooutupaneminu atoto, Kataisa lo bilipi leainimana oko awua tepa alaini. Wuane piyanepua teke, akali Aimeniasa, Alekesanda-la, okonelapo-mane liyambana bilipi okoawua tepa alu, Jisasa lamba leapi. Liyam-bato Jisasa lamba nalape-pene ya lo an-deakale loto, nambato akali okonelapo Sa-tanena kiningamaewa. Nambana iwananeTimoti, wamba akali minditupa-mane po-topesa pii mindi loto, nimbato Gotena pi-ape oko kuai lo pua atolopele leainipia.Andipa nimbato pii okone nembo tolo-peke loto, Kataisa lo bilipi leyo nayu loto,nimbana mana minalene tupa yapa lo talepuato, mana epene miniyope, mana koominiyope lo andape. Gotena wenongakoo tene mindi nimbanga naeya lo an-doto, nimbato owato tisa tupa towa yandapimawuato, Gotena piape oko pua atapeleyo.*

2Wandakali Pitaka-mane Pote Lape-pene

Leane Oko1-2 Kitisene wandakali nanimato

wandakali waka tupa towa yanda puaata napene, tambo lo atoto, Gotenamana epene tika-pene tupa pitaka kuailo wato minu atape-pene. Mana epeneutupane wato mina-makale nembo toto,Goteto kiŋipi, gapomanepi, utupanemoyoto, nembo-tene epene maiyakaleloto, nanimato pote lape-pene. Gotetowandakali pitaka moyakale lo tee loto,nanimato Gote tama puato, bala andowayu pele lape-pene. Pote lolanemana okone Timoti nimbato wandakaliwaka tupa mana lamawua atola loto,nambato nimba wamba ini mana langeyo.3 Nanimato mana epene utupane kuai lo

* 1:12-14: Ap 8:1-3; 9:1-5,15-16; Ga 1:15-16; 1Ko 15:9-10 * 1:15: Lk 19:9-10 * 1:18-20: 2Ti 4:14-15; 1Ko 5:2-5

Page 439: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 2:4-5 436 1 Timoti 3:4-5wato minu atoloma-kola, nanima taputipua meane Gote okomane nanimanamana utupane andoto, nanima towa epeleolopeya nembo toto, nanimato wuane puaatamakale.

4-5 Gote mindiki angu ateya. Wandakalipitaka-mane balana pii layene enene tupapitaka ale olai-kola, balato wandakali utu-pane pitaka taputi pua mokale nemboteya. Gotepi, nanima yuunga wandakalipi,nanimana tombenenga akali mindiki anguateya. Akali okone bala Jisasa Kataisa. Bal-ato angu nanima Gote towa mina mindikilalane. 6 Balato wandakali pitaka kambomolo-peke lokale nembo toto, balana tan-dini saka atene oko yole gulo Gote maiyu,omeaipia. Balato wuane peane okone-mane Goteto wandakali pitaka taputi puamokale nembo teane oko andawa leaipia.*

7 Wandakali pitaka-mane balana piiokone ale yakale lo nambato utupanelamaula nembo toto, Goteto namba balanaaposolo akali ate leane. Nambato owatopii naleyo. Jia. Nambato enene pii okoleyo. Nambato Gotena pii enene oko wan-dakali waka tupa lamawua atolowa-kola,utupane-mane Kataisa lo bilipi leakaleloto, Goteto namba wandakali utupanenatisa atola leane oko ateyo. * 8 Wuaneko,Gotena wandakali yuu pitakanga atalainitupamane yataka naene, nembo lapo na-palene, mana epene tika-pene tupa watominuto, pote lapiai lakae lo nembo teyo.

Wanda Yame-mane Mana Epene TupaMinu Petepe-pene Leane Oko

9 Wanda minditupa-mane yakamanakawane itini andane ateakale loto, golo-mane waa-pene yati tupapi, mumbi epenewetete tupapi, kolosa muni andane-mane kambene tupapi, utupane-maneyakamana umbaininga wayumane weteyati piyaini. Wanda utupane-manemana okone kondalu, mini palu, yalaele pua pituto, yakamana umbainingamee teke yati pipiai lakae lo nemboteyo. * 10 Wanda minditupa-mane Gotenemboto peteyama leaindo, utupane-manewandakali yangone tupamoyopiapeepene tupa pua pitipe-pene. Piape epene

utupanewanda utupanena yati epene guloyolopeya. *

11-15 Goteto akali Atame bulupane waapuato, matili wanda Ipi oko waa peaipia.Goteto wandakali okonelapo waa pea-kola, Atameto Satanena owato pii leaneokone enene leya nembo nateaipia. Jia.Wanda okomane Satanena owato pii leaneokone enene leya nembo toto, balatomana koomindimineaipia. Tene okonena,wandamindimane akali mindi ando atoto,akali okonemana lamai-yakale lo nambatoando konda na-piyawane. Jia. Wandakalitupamane lotu lolai-angi, wanda-mane piinalene, mee alewa pitipe-pene. Wanda-mane akalini tupana pangosa pituto, piinalene, mana mo pitipe-pene tekeko,wanda yame-mane mini epene paluto,Kataisa lo bilipi loto, balana mana epenetupaminu pituto, wandakali yangone tupatowa epelewa peteaindo, wanda utupane-mane andopane mandulai-angi, Gotetoutupane moyolo-peya. *

3Gotena Piape Akali Tupamane Mana

Epene Tupa Minu Atape-pene1 Akali mindimane Gotena piape oko

ando atokale nembo teando, balato piapeepenemindi pukale nembo tola-kola pulu-peya. Pii okone enene wete eya. * 2-3Teneokonena, akali mindimane bisopo piapeoko pukale nembo teando, balanga kootenemindi nayakale lo atape-pene. Balatoyataka ini naene, bia ipa tai kambua noto,kee naene, peya-peya napene, wandakaliyangone tupa towa tambo lo atape-pene.Balato bia ipa tai neando, aŋako nape-pene. Ole dindi lo balato kuai lo nembototo, tika pua atape-pene. Balato munikambua miauwa lakae lo nembo natape-pene. Bala mana kuai lo lamaiyane akalimindi atape-pene. Bala wanda mindikipetene-mane atape-pene. *

4-5 Akali mindimane balana wetene an-dopane ima kuai lo ando ata napiyaeyando, balato Gotena sosa okona piapetupa kuai lo ando ata napulu-peya teke.Tene okonena, wetene andopane ima kuailo ando atalane akali mindimane bisopopiape oko pipe-pene. Balana andopane

* 2:6: Lom 3:29-30; Ga 1:4 * 2:7: Ap 9:15-16; Ga 2:7-10; 2Ti 1:11 * 2:9: 1Pi 3:1-6 * 2:10: 1Ti 5:9-10* 2:11-15: 1Ko 11:8-9; 14:33-34; Jen 2:7,21-22; 2Ko 11:1-4; Ga 3:1-9 * 3:1: Ap 20:28-29 * 3:2-3: Tai 1:6-9

Page 440: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 3:6 437 1 Timoti 4:3-5tupamane mini epene paluto, balana pan-gosa atoto, wandakali wenonga manaepene tupa mineakale loto, balato utu-pane kuai lo ando atape-pene.

6 Kitisene wenene mindimane bisopopiape oko peando, bala akali andane ateyonembo tolane. Akali okonemane wuanenembo teando, wamba Goteto Satanekosimi leane pua teke, balato akali okonekosimi lolopeya. Wuane pulane nembototo, Kitisene wenene mindimane bisopopiape oko napipe-pene. 7Akalimindimanebisopo piape oko pua atola-kola, Satanetobala minumakande pula-angi, akali okonebala Satanena nuu umbene okona peando,wandakali tupamane akali okone andayopii koo lolai-kola, okone katu nalolo-peya. Sosa okona atalaini wandakali tu-papi, takita atalaini wandakali tupapi, utu-pane pitaka-mane akali mindi yapa lo talepuato, bala akali epene tika-pene mindiateya leaindo, balato katulo bisopo piapeoko kuai lo pulupeya. *

8 Wuane pua teke, sosa tupana pi-ape akali atolai tupanga koo tene mindiyolane. Tika ando atape-pene. Akaliutupane-mane Gotena piape oko mee mokindi-kindi pua ata napepe-pene. Yakamaambulini lapo atene gulo ata napene,waene ipa kambua nanene, munipi min-ditaka tupa kambua miwa lakae lo nembonatene, mana koo mindikipi mindi watomina napipe-pene. Jia. 9 Akali utupane-mane Gotena pii layene wamba too pi-tane yane okone bilipi loto, pii okonekuai lo wato mineyamape, wato minanapeyamape nembo tape-pene.

10 Tene okonena, akali utupane-maneGotena piape tupa wamba ini mee man-deke pua atape-pene. Akali utupane-manepiape mandeke pua atolai-kola, utupa-nenga koo tene mindi nayando, utupane-mane Gotena piape oko pua atape-pene.11 Wuane pua teke, Gotena piape akalitupana wetene tupanga koo tene mindinayakale lo pitipe-pene. Wanda utupane-mane mee kindi-kindi pua piti napene,wandakali yangonemindi layanganapene,bia ipa tai kambua noto, keewa napitipe-pene. Wanda utupane-mane piape pi-makale lolai tupa pitaka enene pua pitipe-pene. *

12 Gotena piape akali utupane yakamawetene mindiki petene-mane atape-pene.

Wetene andopane ima kuai lo ando ata-laini akali tupamane sosa tupana piapepua atape-pene. 13 Gotena piape kuai lopiyaini akali tupamane wandakali wakatupa ando yuku naene, Jisasa Kataisa lobilipi leyama nayu lalaini. Tene okonena,akali utupanena gene oko epene yalane.

14-15 Saka atene Gotena sosa oko balanaanda pingina gulo atoto, balana pii layeneenene oko awua ateya. Kitisene wandakalinanima balana sosa ateyama. Nambatoyuu nimba atele okona wamba ini epokalenembo teyo tekeko, minditakamindimanenamba minandi leando, namba wamba ininaepolo-peyo nembo toto, nambato nim-bana pepa oko peyo epe leyo. Nimbatopepa oko dii lo andoto, Gotena wandakalitupamane wua pua atape-pene nembotolopele.

Nimbato Mana Utupane Wandakali TupaLamawua Atape

16Wamba Jisasa bala akali enene mindiguloto, yuu okona panakame epea-kola,enjole tupamane bala andeaini-pia. OliSipitisa okomane bala akali tika-peneweteateya lo lapana ya-kola, wandakali tupa-mane balana pii oko lo tawe yainipia. Bal-ana pii lo tawe yai-kola, yuunga wandakalitupamane bala lo bilipi leainipia. Gotetobala atu ati kenga peakale lo mea-kola,Jisasa bala gene andane wetete meaipia.Gotena pii layene wamba too pitane yaneutupanena tene tupa andanewetete eya lobilipi leyama nayu leyama. *

4Gotena Piape Oko Kuai Lo Pua Atape

Leane Oko1-2 Oli Sipitisa okomane pii panakame

loto, matili sipitisa koo atene akaliminditupa-mane mana koo miniyamanembo natene, wandakali yangone tupaandakasa wato, owato pii minditupalolopeyai leya. Owato potopesa akaliutupane-mane wandakali yangonetupa mana lamaulai-kola, wandakaliminditupa-mane owato sipitisa utupa-nena pii lolai tupa ale wato, Gotena piilayene enene oko bilipi leyai okone awuatepa olopeyai.

3-5Owato pii lalaini akali utupane-manepii lolai oko loto, akali yame yakamatowanda kee nalene kondalu, wanda yame

* 3:7: 2Ko 8:18-21 * 3:11: Tai 2:3-5 * 3:16: Jo 1:14; 2Pi 3:3-4; 1Jo 2:18

Page 441: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 4:6 438 1 Timoti 5:1yakama akali puu napene kondalu, piya-pape lolopeyai. Gote lo bilipi lene wan-dakali nanimato Gotena pii enene oko kuailo nembo teyama. Pii okonemane loto,wamba Goteto minditaka eya tupa pitakayakale lea-angi, balato utupane pitakaepene teke-teke eya leaipia. NanimatoGotena pii okone nembo toto, bala andopote loloma-kola, tunduma-pene yametupa pitaka epene wete yolopeya. Gotetominditaka yakale leane utupane pitakaepene teke-teke yakale lea-kola, nanimatoutupanena mindi koo ya loto, mo apianapipe-pene. Goteto minditaka yakaleleane mindi moloma-angi, nanimato balaando wayu pele lalu, miape-pene. Gotenapii okonemane nanima languato, yakam-ato bala ando wayu pele loto, tomo balatoyakale leane tupa pitaka nalapale nembototo, balato tomo utupane pitaka yakaleleane leya. Gotena pii okonemane wuaneleya tekeko, owato pii lalaini akali tupa-mane Gotena pii okone awua tepa alu,tomo utupanena minditupa nanene kon-dalapa lolopeyai. *

6Gotena pii layene eya tupamane nimbaminu tai laya ola-kola, nimbato balanamana epene tupa wato minuto, mana utu-pane Kitisene amene imalini ima manalamawua ateendo, nimba Jisasa Kataisanapiape akali epene atolopele.

7-10 Saka atalane Goteto wandakalipitaka taputi pua moyalane tekeko,balato bala lo bilipi lene wandakali tupawayumane wetete taputi pua moyalane.Tene okonena, balato nanima moyolo-peya lo nanimato balanga tungi peyoto,ayiawa wete balana piape oko taimanepua atalamane. Wandakali mindimanebala tanena umbaini oko mo tai layaoyale, mangene minditupa peando, manaokonemane bala aŋako moyolo-peyatekeko, balato Gotena mana tupa watomineyonayumineando,manaokonemaneandipapi, matili matilipi, bala wayumanewete moyolo-peya layene eya. Wandakalipitaka-mane pii okone enene wete eyalo bilipi leyama nayu lape-pene. Teneokonena, owato potopisa akali tupamanemee pii temane tupapi, pii okonepenewaka tupapi, utupane lolai-angi, nimbatopii utupane ale naene masia mawua atoto,Gotena pii okowatominukale nembo toto,

balana mana oko mo atape. *11 Nimbato mana utupane wandakali

waka tupa lamawuato, mana utupanewato minalapape lo lamaipe. 12Wandakalimindikipimindimanenimba iwanapataneatele loto, nimba anda napi leakale lonimbato ando konda napipe. Jia. Kitisenewandakali tupamane nimbana mana watomineakale nembo toto, nimbato Kataisa lobilipi leyo nayu loto, wandakali tupa towaepelewa yamapane yo atoto, pii lole tu-papi, mana minule tupapi, utupane pitakakuai lo angu minu atape. *

13 Nimbato namba epolopeya lo maliyoatoto, wandakali-mane Gotena pii pepapelene eya oko ale yakale nembo toto,nimbato Gotena pii dii lape. Dii lalu,pii okonena dini tupa mana lamawuato,wandakali tupamane Gotena mana epenetupa wato mineakale loto, nimbato utu-pane mina ika lape.

14 Wamba Gotena piape ando atalainiakali minditupa-mane nimbana kawa-nenga kii yata yai-kola, akali mindi balapotopesa akali mindi gulo atoto, nimbatoGotena piape tupa pulupele lea-kola,Goteto balana piape pulane tai-lene okonimba gea. Balana piape pulane tai-lenenimbanga eya okone mee yakale lo andokonda naene, nimbato balana piape puaatape. * 15 Nimbato piape pua atele okoepene guu lama-lama peya oko wandakalipitaka-mane andeakale nembo toto, oledindi lo nimbato Gotena piape peyo nayu,taimane pua atape.

16 Nimba tane mana minule tupa anupuaminiyope lo ando atoto, mana lamauletupa nimbato anu pua mana lamaiyope loando atape. Nimbato wuane pua ateendo,Goteto nimbapi, nimbana pii alewa ateyaiwandakali tupapi, yakama pitaka taputipua molo-peke lolopeya. Goteto wuanepulupeya nembo toto, nimbato Gotena pi-ape utupane pua atape.

5Gotena Piape Ando Atolane Mana Tupa

1Akali mini-yene mindimane mana koomindi minula-kola, nimbato bala mo tikapule-angi, bala peyoyale pua pii taimanenalape. Jia. Nimbana ayiane mo tika piliniwuane pua teke, akali mini-yene okonemo tika pipe. Nimbato iwana patane

* 4:3-5: Jen 9:3; Lom 14:5-6; 1Ko 10:30-33 * 4:7-10: 1Ti 1:3-4; 2:3-5 * 4:12: Tai 2:15 * 4:14: 2Ti 1:6-7

Page 442: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 5:2 439 1 Timoti 5:16tupa mo tika pule-angi, nimbana amenetupa mo tika pilini pua, utupane mo tikapipe. 2 Nimbato wanda mini-yene tupamo tika pule-angi, nimbana anginimo tikapilini pua, utupane mo tika pipe. Wanamapokae tupa mo tika pule-angi, nim-bato mana tika-pene tupa wato minuto,nimbana imalini tupa mo tika pilini puautupane mo tika pipe.

3-6 Wanda yalo mindimane balana um-baini okona epele ene tupa nembo toto,mana koo minditupa minu epoko peando,saka atapowa atolane tene oko balanganayolo-peya. Nayola-kola, bala saka pitutoteke, omene gulo pitulu-peya. Wanda yalotaputi napetene mindimane Goteto balamoyolo-peya lo tungi peyo pituto, utuluotongapi, balato Gote tee lo pote leando,sosa okomane wanda yalo okonepenetupa moyape-pene. Wuane tekeko, wan-dakali mindina angini yandopi, aputiniyandopi, mindi yalo pitula-kola, wambawanda okonemane bala moyo peteaneoko nembo toto, andipa wandakali okone-mane paini wanda yalo okone moyokalenembo tape-pene. Wandakali mindimanewuane nembo toto, Gotena pii layene okowatominuto, wanda yalo okonemoyando,Goteto mana okone epele olopeya. Teneokonena, wanda yalo mindina mandiyeneyame mindi ateando, okonemane balamoyape-pene.

7-8 Wandakali mindimane balanayamepi, tundupa mindikipi, utupanenamindi moya napeando, balato mana koominula okonemane Gotena pii layeneoko tanga loto, aitene wandakali tupasia minuto, wandakali koo wetete mindiatolopeya. Koo tene mindi wanda yalomindina mandiyene yame utupanenganayakale nembo toto, wandakali utupane-mane wanda yalo tupa moyakale loto,nimbato pii utupanemana lamawua atape.

9-10 Mana epene minu pitiyaini wandatupamane yakamana andopane tupa kuailo ando pitiyaini. Wandakali openemindi epeya-kola, wanda okonemane balapailo ando yatawa paliyane. Bala wan-dakali tupana napinga gulo pituto, Gotenawandakali tupa moyo piape pimai-yane.Wandakali minditupa-mane kenda-peneawua ateyai-kola, balato utupane moy-alane. Bala akali mindikina wetene pituto,kuai lo pitiyane. Wuane pua peteya-kola,

wandakali tupamane loto, wanda okone-mane piape epene tupa pua peteya lalaini.Wanda okonepenemindina akalini omola-kola, bala mali paiyasa wataka pene pete-ando,minditaka balanga jia yola-kola, sosaokomane bala moyo okonetaka tupa balamaimakale loto, balana gene oko pepangapeyo yata ape-pene.

11-13 Wanda yalo saka yale akali wakapupe-pene pitiyaini minditupa-maneloto, nanimato akali waka mindi puunapene, Kataisana piape tupa pimawuapitimakale. Wuane puluma-kola, sosaokomane nanima moyo minditaka jia yolatupa nanima geakale lalaini. Wanda yaloutupane-mane wamba ini wuane lalainitekeko, matili utupane-mane akali wakamindi pokale nembo toto, yakamanapii wamba lo yata yaini okone apialaini.Apialu, Kataisana piape oko kondalu, akaliwaka mindi peya-kola, koo tene mindiutupanenga yalane. Wanda yalo sakayale minditaka jia eya-kola, mee pitiyainitupa moyoyale, sosa okomane minditakamawua ateyai-kola, wanda utupane-manepiape angini mindi pii napene, meewandakali yangone tupana anda inganedii lo epoko piyaini. Wuane puato, wandayalo utupane-mane mo nenenga atoto,tipu-tipu, pii nalape-pene tupa lo epokopiyaini. Tene okonena, sosa okomanewanda yalo saka yale utupanena gene tupapepanga peyo yata napipe-pene. *

14-15 Wanda yalo utupane Gotena manaepene tupa awua tepa alu, Satanena manakoo tupa wato minalaini. Koo tene mindiwanda yalo tupanga yando, Kitisene tupatowa yanda-pene wandakali tupamanesosa oko andayo pii koo lolane asini mindiyolopeya. Yanda-pene tupamane pii koololane asini mindi nayakale nembo toto,wanda yalo saka yale pitulaini tupa akaliwaka tupanga poto, andopane manduto,yakamana anda tupana pailo ando pitipiailakae lo nembo teyo. *

16 Amunguli pitane okomane anguwanda yalo tupa pitaka moyo ateaindo,minditaka utupane maulane tupa jia yola-kola, sosa okomane wanda yalo taputinapetene tupa moyoyale pitete olopeya.Tene okonena, sosa okomane wanda yalotaputi napetene tupa angu moyakale lomana lamawua atape. Kataisa lo bilipi lenewanda mindina yame wanda yalo taputi

* 5:11-13: 2Tes 3:11 * 5:14-15: 1Ko 7:9

Page 443: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 5:17-18 440 1 Timoti 6:2

napetene minditupa peteaindo, bilipi lenewanda okonemane wanda utupane moyopitipe-pene.

Nimbato Gotena Piape Akali Tupa Kuai LoAndo Atape Leane Oko

17-18 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, yia bulumako mindimane bal-ana kee-mane witi dini tupa ango andakupua, nimbanapiape pingeando, balatowitidini minditupa nolane nembo toto, nim-bato balana nee asia oko yake pua tambuyanaene kondape layene eya. Gotena piipepa pelene eya waka mindimane loto, pi-ape akali mindimane balana piape pulaneokonena yole oko miape-pene layene eya.Gotena pii pepa pelene eya okonelapo-mane wuane leya nembo toto, sosa tu-pamane Gotena piape piyaini akali okoyole maipe-pene. Gotena piape piyaneakali mindimane Gotena pii layene okowandakali tupa kuai lo lamawuato, Gotenamana lamawua ateando, sosa okomanebalana gene oko laiyu loto, yoleminditupatako puato, bala maipe-pene. *

19NimbatoGotenapiape akali tupa andoatole-angi, wandakali mindiki mindimaneangu nimba languato, Gotena piape akalimindimane mana koo mindi minu ateyaleando, pii balato leya okone enene ya lonimbato wamba ini nembo natape. Jia.Wandakali lapopi, tepopi, utupane-manepiape akali okonena mana koo mindi lee-mane andoto, nimba langeaindo, nimbatopii okone enene ya lo nembo tape. *20 Enene, balato mana koo okone minuatalae yando, Gotena piape akali waka tu-pamane mana koo mindi minuyale yukuyakale nembo toto, Gotena piape akalipitakana wenonga Timoti nimbato piapeakali okone lo tika puato, nimbato manakoo minu atelene oko kondaa lape. *

21 Jisasa Kataisapi, Gotepi, balanaenjole yapa lo mene tupapi, utupanepitakana wenonga nambato pii mindinimba langeyo nayu langeyo. Nimbatobisopo piape utupane pua atole-angi,wandakali mindi bala gene yene yandopi,nimbana yame yandopi, nimbato balaangu wayumane moya napene, wandakalipitaka towa mana mindiki wato minape.

22-25 Akali minditupana mana epenetupa panakame yalane. Akali waka min-ditupana mana epene tupa wamba ini

pana naene, mee too pitane yalane tekeko,matili utupanena mana epene utupanepanakame yalane. Wuane pua teke, wan-dakali mindi kote naleya-kola teke, balanamana koo oko panakame yalane. Akaliwaka mindina mana koo oko wamba inipana naene, mee too pitane yalane tekeko,matili wandakali-mane bala kote leyai-kola, balana mana koo okone panakameyalane. Nimbato akali okonepenemindinamana tupa pailo anda napene, wamba inibalana kawanenga kii yata wato, Gotenapiape peakale leendo, matili balato manakoo mindi minula-angi, balana koo teneoko nimbanga epolopeya. Tene okonena,akali mindimane Gotena piape kapoyalepeakale nembo toto, nimbana kini balanakawanenga wamba ini yata naene kon-dape. Timoti nimba tane mana epenetupa angu tika puaminu atape leyo tekeko,nimba tika pua atokale nembo toto, waenenanene kondoto, ipa enene angu nolene.Ole kambuanga nimba ininga siki mindiika lalane oko dee lapone ika lolane nembototo, nimba ipa angunanene, waene aŋakominditupa naka pua atape.

6Piape Wandakali Tupamane Piape Kuai

Lo Pimaipe-pene Leane Oko1 Kitisene wandakali tupamane yaka-

mana piape ando atalane akali okona piitanga leaindo, wandakali wakaminditupa-mane utupanena mana koo okone andoto,Gotena gene okopi, balanamanananimatolamawua ateyama okopi, okonelapo kooya lolopeyai. Wandakali waka tupamanewuane naleakale nembo toto, piape wan-dakali tupamane yakamana piape andoatalane akali okona pii lola tupa watominape-pene. *

2 Piape ando atalane akali mindi balaKitisenemindi ateando, balana piapewan-dakali tupamane bala anda napi loto,bala mee Kitisene amene nanima ateyamaokopene teke ateya nalape-pene. Jia. Pi-ape ando atalane akali okonemane min-ditaka epene tupa meakale nembo toto,Kitisene piape wandakali utupane-manepiape ando atalane akali okone towaepelewa yamapane yoto, balana piape kuailo pimaipe-pene. Wandakali-mane mana

* 5:17-18: 1Ko 9:9; Mt 10:7-10 * 5:19: 2Ko 13:1-4 * 5:20: Ep 5:11-14 * 6:1: Ep 6:5-8 * 6:2: Pm 16

Page 444: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 6:3 441 1 Timoti 6:13-16utupane pitaka wato mineakale loto, Tim-oti nimbato mana lamawua atape. *

Gotena Piape Tupa Kuai Lo Pua AtapeLeane Oko

3 Nanimana Akali Andane JisasaKataisato pii leane tupa enene weteteeya. Nanimato balana pii utupanenembo toto, Gotena mana epene tupawandakali tupanga mana lamai-yamane.Akali minditupa-mane pii layene eneneutupane awua tepa alu, pii waka mindiwandakali tupamana lamawua atolopeyai.*

4-5 Akali mindimane wuane peando,Gotena pii layene enene oko balangaaakopi mindi yaa napeya-kola, bala at-apene tene moto, mana andene gulo,wuane piyane. Akali okonepene tupa-mane mana andene atoto, Gotena piilayene enene okona aki leyape lo nanimatowa pii-mane yanda piyaini. Kee enegulo atalaini akali utupane-mane Gotenapii layene epene oko nembo natene atoto,wua lalaini: Nanimato Gotena mana tupawato minu atemando, nanimato katuloyuu okona minditaka eya tupa kambuamolopeyama lalaini. Gotena piape akaliwaka mindimane Gotena piape puato,minditaka epene meaindo, kee ene guloatalaini akali utupane-mane bala towaapiangu piyiani. Akali utupane-maneGotena piape akali waka tupa towa peya-peya puato, pii akali waka tupa andolamba lalaini. Pii akali waka tupamanemana koo tupa miniyai nembo toto, akalikee ene utupane-mane utupane towa pii-mane yanda pua atalaini. *

6-8 Wamba nanimana angini tupamanenanima mandeai-angi, nanimato mindi-taka mindikipi mindi kininga awua na-epema. Wuane pua teke, matili nanimamanda talu, yuu oko tepa alu poloma-angi, nanimato minditaka mindikipimindi kininga awua napolo-peyamateke. Wuaneko, andipa nanima yuuokona ateyama-angi, tomo nolanepi,umbaininga pulane tonapi, utupanenanimanga eya-kola, nanimanga mindi-taka eya tupa katu leyama. NanimatoGotena mana eya tupa wato minu atoto,nanimanga minditaka eya tupa katu

leyama okonemane nanima wayumanemoyalane. *

9-10 Wandakali minditupa-mane munikambua miaima lakae lo nembo toto,Kataisa lo bilipi lalaini mana oko awuatepa eyai-kola, kenda-pene minditupautupanenga epalane. Epeya-kola,wandakali utupane tandaka no atalaini.Muni epelewa yamapane yo atalainimana okonemane koo tene kambua minaika lalane. Yuu okona minditaka eyatupamane minditaka kambua miauwalakae lo nembo talaini wandakali tupaminu makande peya-kola, wandakaliutupane kee ene gulo atalaini. Kee enegulo atoto, utupane-mane minditakakambua moyale, mana koo tupa mina-makale nembo talaini. Mana koo mina-makale nembo talaini mana okonemanewandakali utupane Satanena umbene nuukoo okona pale laya ola-kola, wandakaliutupane koyalu, tandaka no atoto, koowetete atolopeyai. *

11 Wandakali minditupa-mane manakoo utupane wato minu atalaini tekeko,Gotena piape akali nimbato mana kooutupanemasiamawua atoto, Gotenamanaepene tika-pene tupa wato minuyale,balana piape taimane pua atape. NimbatoKataisa lo bilipi loto, wamba ini kepanaene, tambo lo atoto, wandakali yangonetupa towa epelewayamapane yoto, Gotenapiape tupa pua atape. * 12Wamba Gotetonimba saka atapowa atola loto, ee lo mea-angi, nimbato wandakali kambua tupanawenonga atoto, nimbana bilipi oko kuai lowetete lapana ee okoni. Andipa nimbatoGote lo bilipi loto, saka atapowa atokalenembo toto, balana piape oko taimanepua atape. *

13-16 Gote bala epene tika-pene weteteateya. Tai-lene tupa pitaka balangayene ateya. Bala akali andane tupanaakali andane atoto, kiŋi tupana kiŋiateya. Gote bala angu oma napene, sakaatapowa atalane. Yuu bala ateyangatii wetete peya-kola, yuunga wandakalimindi Gote ateyanga mandaka pupe-peneguu na-lalane. Jia. Wamba wandakalimindikipi mindimane bala lee-mane andanapeainipia. Andipapi, wandakali-manekatulo bala lee-mane anda napeyama. Jia.

* 6:3: Ga 1:6-10 * 6:4-5: 2Ti 3:8; 4:4; Tai 1:13-14 * 6:6-8: 1Ti 4:7-10; Pl 4:11-12; Ip 13:5; Jop 1:21 * 6:9-10:Ep 5:3-5 * 6:11: 2Ti 2:22 * 6:12: 1Ko 9:25-26; 2Ti 4:7

Page 445: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Timoti 6:17-19 442 1 Timoti 6:20-21Balana tai-lene oko yapowa yola-kola,matili-matilipi wandakali pitaka-manebalana gene oko laiyu lo atape-pene. Piiokone enene. Wamba Goteto Jisasa deelapone yuu okona epeakale lolane otomindi yata yaepia. Oto okone epola-angi,Goteto balana iwanane okone nanimangamo pana olopeya. Wamba PondiasaPailate wenonga, akali minditupa-maneJisasa Kataisa kosimi leai-angi, JisasatoGotena pii minditupa kuai lo lapana wato,Gotena piape peaipia. Andipa Gote, Jisasa-la, okone-laponawenonganambatonimbalanguato, Gotena piape tupa pua atapeleyo. Gote balato pitaka taka saka atayaalane. Koo tene mindi nimbanga nayakalelo ando atoto, nimbato balana piape tupakuai lo puato, nanimana Akali AndaneJisasa Kataisa bala dee lapone epolopeyaoto okone ando mola. *

MinditakaKambuaYeneWandakali TupaMana Lamawua Atape Leane Oko

17-19 Nanima epelewa atalapale nembototo, Goteto minditaka nanimanga yalanetupa pitaka nanima giyane. Balato wuanepiyane okonena, minditaka kambuayatawa ateyai wandakali tupamaneatapene tene mo ata napipe-pene. Yuuokonaminditaka koyalane kambua yatawaateyai tupamane utupane moyolo-peya loutupane-mane nembo natape-pene. Jia.Nanimato epelewa atalapale nembo toto,Goteto minditaka epene kambua nanimagiyane. Goteto utupane moyolo-peyalo balanga tungi peyo atoto, minditakakambuayatawa ateyaiwandakali utupane-mane matili kuai lo atamakale nayuto,saka atapowa atene enene oko mia-makale nembo tape-pene. Wuane nembototo, utupane-mane yamapane epenepaluto, yakamana minditaka kambuayolaini tupa tale puato, wandakali wakatupa moyo kambua mauyale atoto, piapeepene kambua minditupa pua atape-pene. Minditaka kambua yatawa ateyaiwandakali utupane-mane wuane peakaleloto, Timoti nimbato utupane manalamawua atape. *

Poloto Pii Lo Koyo Pua Leane Tupa20-21 Akali minditupa-mane Gotena pii

layene enene oko tanga loto, utupaneyakama mana andene akali ateyamalalaini, Wuane loto, akali utupane-mane

pii tene na-atene minditupa wandakalitupa mana lamawua atalaini. Wandakaliminditupa-mane akali utupanena pii leyaitupa ale wato, Gotena pii enene oko awuatepa alu, takita atalaini. Timoti nimbatoakali utupanena pii leyai tupa ale naene,Gotena pii layene enene oko wato minuto,balana piape oko wayumane ando atape.Goteto nimba ondo wato moyakale loto,nambato pote leyo. Enene. *

* 6:13-16: Jo 18:36-37; Lap 17:13-18 * 6:17-19: Lk 12:20; Mt 6:19-21 * 6:20-21: 1Ti 1:6; 2Ti 2:18

Page 446: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Timoti 1:1 443 2 Timoti 1:11

2 TIMOTIPoloto Timotina Pepa LaponePeyo Pee Leane Oko

1Namba Polo. Wamba Goteto potomisapii mindi leane oko loto, Jisasa Kataisa lobilipi lene wandakali tupa saka atapowaateakale ataya wakale leaipia. Nam-bato balana potomisa pii okone wandakalitupa lamawua atola nembo toto, bal-ato namba Jisasa Kataisana aposolo akaliata leane. 2 Andipa nambato nambanaiwanane yamapane yene Timoti nimbanapepa oko peyo epe leyo. Nanimana AkaliAndane Jisasa Kataisa-la, Ayiane Gote-la,okonelapo-mane nimba ondowa moyoto,nimbana yamapane mo tambo laya yakalelo pote leyo.*

Nimba Yala Naene, Gotena Piape Pua At-ape Leane Oko

3 Gotena wenonga koo tene mindinambana yumbane tupanga yaa napeneatoto, utupane-mane balana piapepimawua ateainipia. Wuane puateke, Gotena wenonga koo tene mindinambanga yaa napeya-kola, nambatopibalana piape pimawua atalawane. Utuluotongapi, nambato nimba nembo tolo-peke loto, pote loto, Gote ando wayu pelelalawane.*

4 Anu peakale nambato wuanepiyawaepe. Wamba namba nimba tepa aluepewa-angi, nimbato ai lee oko nambatonembo tolo-peke leyo. Andipa nambatoepele wete wakale nembo toto, nimbadee lapone andauwa lakae lo nembotoateyo. 5Wambabulupanenimbana aputiniLowisa-la, nimbana angini Yunisa-la,okonelapo-mane Kataisa lo bilipi leyapanayu lo pitiyapili pua teke, nimbatopibala lo bilipi leyo nayu lele oko nambatoandalawane. Nimbato Kataisa lo bilipi leyonayu lalene okone nambato nembo tolo-peke loto, Gote ando wayu pele lalawane.*

6-7 Nimbato Kataisa lo bilipi leyo nayulalene nembo toto, nambato nimbananembo-tene oko mina ika loto, wua leyo:Goteto balana Oli Sipitisa nanimangageane okone nanimato yukuwa atalapalelo gii napeane. Jia. Nanimato nanima

tanena mana tupa kuai lo ando atoto,wandakali yangone tupa towa epelewayamapane yo atalapale loto, Gotetonanima minu tai laya oyale, balana OliSipitisa oko nanima geane. Wambanambato nimbana kawanenga kii yataewa-angi, nimbato Gotena piape oko tailopula loto, Goteto balana Oli Sipitisa okonimbanga geane. Ita lungu andane teakalenembo toto, wandakali-mane ita tola okopo lalaini. Wuane pua teke, nimbatoGotena piape andane oko kuai lo pukalenembo toto, nimbato Oli Sipitisa okonenatai-lene okomane Gotena piape tupa tailopua atape.*

8 Nanima yuku naene, balana piapetailo pua atalapale loto, Goteto balanaOli Sipitisa oko nanima gea okoni. Teneokonena, nanimana Akali Andane okonapii layene epene oko lamauyale nimbayala olene. Dee, nambato Akali An-daneokonapiape okopimai-yawanemam-bele, namba andi latane ateyo okonena,nimba yala olene. Jia. Matili nimbatoGotena pii layene epene oko lamawuaatole-kola, kenda-pene minditupa nim-banga epolopeya. Kenda-pene mindi nim-banga epola-angi, Goteto nimba minu tailaya olopeya-ko. Nambato kenda-penetupa awua atalawane pua teke, nimbatopikenda-pene tupa awua atoto, Gotenapiapeoko pua atape.

9-10Wamba Goteto yuu ati-la yakale na-lene atea-angi, balato nanima mee on-dowa moyoto, Kataisato piape pula mam-bele, Goteto nanima bala tanena yametupa gulaya wakale nembo teaipia. Gotetowuane nembo teane okonena, matili JisasaKataisato nanima molo-peke loyale, wan-dakali omalaini mana okona tai-lene okomo mee gulaya yaepia. Jisasato wuanepeane okonena, nanimato mana epenemindi mina napema-kola teke, Gotetonanima balana wandakali epene tika-penetupa atalapale loto, nanima ee lo molo-peke leaipia. Wandakali omalu, malingaika lalu, dee lapone oma napene, saka at-apowa atalaini lo wandakali-mane nemboteakale loto, Goteto balana pii layeneepene okomanemanautupanenanimangalo pana yaepia.*

11 Nambato balana pii layene epeneokone lamawua atoto, balana mana epene

* 1:2: Ap 16:11; 1Ti 1:2 * 1:3: Ap 23:1 * 1:5: Ap 16:1 * 1:6-7: 1Ti 4:14; Lom 8:14-16 * 1:9-10: Ep2:8-10; Tai 3:4-7; Ip 2:14-15 * 1:11: 1Ti 2:7

Page 447: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Timoti 1:12 444 2 Timoti 2:9tupa wandakali lamawua atape loto, JisasaKataisato namba balana aposolo akali ateleane.* 12 Balato namba balana aposoloate leanemambele, nambato Gotena piapeokone pua atewa-kola, akali minditupa-mane namba katapusa peaini. Katapusapeai-kola, nambato kenda-pene okoneawua atoto teke, Jisasa lo bilipi leyo nayulalawane. Piape Jisasato namba wambageane okone bala tane ando atola-kola,balana piape okone koya napene atoto,bala dee lapone epolopeya oto okona giaulolopeya. Wuane pulupeya nembo toto,namba katapusa atoto, kenda-pene okoneawua ateyo tekeko, namba yala naeyo.

13 Wamba nambato nimba languato,nimbato Jisasa Kataisa lo bilipi leyo nayuloto, balapi, wandakali yangone tupapi,utupane pitaka towa epelewa yamapaneyo atape lo langewa okoni. NimbatoGotena pii tika-pene nambato nimbalangewa tupa pitaka nembo tatawa atoto,mana epene utupane wato minu atape.14 Nimbato Gotena pii layene epene okolamawua atola loto, Goteto piape okonimba gea-kola, Oli Sipitisa okomanenimba moyo atolo-peyako. NimbatoGotena pii okone kuai lamawakale lo andoatape.*

15 Namba katapusa atewa-kola, akaliPika-lasapi, Emonge-nesapi, dee Esia po-topinjia okona Kitisene wandakali wakatupa pitaka-mane nambamasia geaini okoTimoti nimbato nembo tele okoni.

16-17Utupane-mane nambamasia geainitekeko, akali Onesi-potasa balato nambaLomo tano okona katapusa ateya lene alewato, namba andolo epeane. Epoto, bal-ato ayawa wete namba aiya pima epokopuato, matili namba andeane. Andalu,namba katapusa ateya nembo toto, balayala naene, ole kambuanga katapusa andaokona epoto, namba mo epele aya yane.Tene okonena, Akali Andane okomaneOnesi-potasana yame tupa pitaka ondowamoyakale lo nambato loma yalawane.18 Wamba Onesi-potasato Epesasa tanookona atoto, namba moyo piape kam-bua peane oko Timoti nimbato nembotele okoni. Balato wuane peane oko-nena, matili Akali Andane okomane wan-dakali tupa yapa lo tale pula-angi, balatoOnesi-potasa ondo yakale lo nambato pote

lalawane.2

1 Nambana iwanane Timoti, ole dindilo Jisasa Kataisato nimba ondowa moy-oto, nimba minu tai laya yakale atape.2 Wamba nambato wandakali kambua tu-pana wenonga atoto, Gotena pii layeneepene oko wandakali utupane lamawuaatewa-angi, nimbato pii okone alewa ateeokoni. Andipa piape kuai lo piyainiakali minditupa-mane pii okone wan-dakali waka tupa lamai-yakale nembototo, nimbato akali minditupa yapa lomoto, pii okone akali utupane manalamaipe.

3-4 Akali mindimane ami piape piyaneyando, balato piape waka mindi tako puanapiyane. Jia. Balana ami piape okoneando atalane akali okomane epele yakalenembo toto, balato ami piape okone angunembo tatawa atoto, piyane. Nimba JisasaKataisana ami yanda yene epene mindigulo atoto, balana piape okone angu pu-ato, kenda-pene epalane tupa nanimatoawua atalamane pua, nimbatopi awua at-ape. *

5Dee, wandakali-maneminditaka epenemoyale atete puato, asia tai lalaini manaoko wato minalane. Balato mana okonekuai lo wato mina napene, asia tai leando,balato sia minuto teke, minditaka epeneokone katulo mia napulu-peya. Tene oko-nena, akali mindimane asia tai leando,wandakali-mane asia tai lalaini mana okowato minuto, balato asia tai lape-pene. *

6 Akali mindimane akali waka mindinaee mindi masiawa pimaiyu, ee okonenatomo yola-angi, tomo utupanena min-ditupa balana yole gulo yola-kola, bal-ato minditupa ini bulupane mandu nape-pene. * 7 Akali Andane okomane nimbamoyola-kola, pii nambato nimba langeyoutupane pitakana tene tupa nimbato kat-ulo nembo tolopele-ko. Nimbato pii nam-bato leyo utupane nembo tatawa atape.

8 Nimbato pii nambato leyo utupanenembo toto, Jisasa Kataisa nembo tatawaatape. Bala Dapiti yame okonenamandiyene. Bala omea-kola, Goteto balamalinga ika laya yane loto, nambatoGotena pii layene epene oko wandakalitupa lamai-yawane. * 9 Tene okonena,wandakali minditupa-mane namba akali

* 1:14: 1Ti 6:20-21 * 2:3-4: 2Ti 1:8 * 2:5: 2Ti 4:8 * 2:6: 1Ko 9:4-7 * 2:8: 1Ko 15:4; Lom 1:3

Page 448: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Timoti 2:10 445 2 Timoti 2:21koo ya loto, kenda-pene kambua nambaguato, namba andi leaini. Andi leai-kola, koo piyaini akali tupa andi lataneatalaini pua teke, nambapi andi lataneateyo tekeko, Gotena pii layene epene okoandi latane ata napeya. Jia. *

10 Wamba Goteto wandakali minditupabalana yame ateakale lata ya-kola,Jisasa Kataisato piape peane mambele,wandakali utupane bala towa atu atikenga yuu tii-pene okona atapowaateakale nembo toto, nambato kenda-pene nambanga epalane tupa pitaka awuaatalawane.

11-12 Anu peakale nambato wuanepiyawanepe. Nambato Gotena pii pepapelene eya mindi nembo toto, kenda-pene utupane pitaka awua atalawane.Pii okonemane loto, nanimato Jisasa lonembo toto, kenda-pene nanimanga epolatupa awua atemando, matili nanima balatowa atu kiŋi gulolo-peyama layene eya.Nanimato bala masia mawua atemando,balatopi nanima masia teke gulupeya.Nanima bala towa atu omemando, matilinanima bala towa atu saka atapowa atolo-peyama. *

13 Balato minditaka mindi pukalelolane okone mo lawa puato, mindi pipinapiyane. Nanimato Gotena pii oko watominu atamakale loto teke, wato minu atanapene kondemando, Jisasato minditakamindi pukale lolane tupa lawa napene,enene piyane. Gotena pii pepa pelene eyatupamane wuane layene eya. *

Nimbato Mana Koo Tupa Masia MawuaAtape Leane Oko

14 Wandakali-mane pii utupane nembotolo-peke leakale loto, nimbato wandakaliutupanena nembo-tene mina ika layawato, pii utupane lamawua atape. Piiyanda piyaini mana okomane Gotenapii alewa pitiyaini wandakali tupa moyanapiyane. Jia. Mana okonemane utupaneminu koyalane. Tene okonena, Timotinimba Gotena wenonga atoto, pii mindiGotena wandakali tupa lamaiyo nayulamawuato, yakamato pii mee mindi atetepuato, pii yanda na-piyapape lo lamaipe.* 15Nimbato Gotena pii enene oko kuai lolamawua ateendo, nimba yala na-olopele.

Jia. Goteto nimba piape akali epene mindiatele leakale nembo toto, nimbato balanapiape taimane pua atape. *

16-17 Tete koo wete mindimane andayama-yama poto, wandakali tupanaumbaini minu yolane. Wuane puateke, wandakali mindimane Gote masiamawua atoto, pii mee tene na-atenetupa wandakali waka tupa lamawuato,utupanena bilipi oko minu koyalane.Pii tene na-atene okonepene tupamanewandakali tupa minakasa eya-kola,wandakali utupane Gote masia maiyainiasini koo okona puma-puma piyaini.Nimbato pii okonepene tupa peya wanjuatape. Akali Aimeniasa, Piletasa-la,okonelapo-mane pii okonepene tupalalapele. *

18 Akali okonelapo-mane Gotena piienene oko mo lawa puato, nanima wambamalinga ika lema mambele, nanima deelapone katulo ika nalolo-peyama lalapele.Liyambato wuane leapi okonemane wan-dakali minditupana bilipi oko minu koy-alapele. 19 Goteto balana anda puyaleatoto, anda pingina ate lea-kola, andapingina okone keato gulo ateya. Gotenapii pepa pelene eyamindimane anda ping-ina oko andayo, Akali Andane okomanebalana wandakali tupa andalane layeneeya. Dee, Gotena pii pepa pelene eya wakamindimane anda pingina okone andayo,Akali Andane okona yame ateyama lalainiwandakali yakama pitaka-mane mana kootupa masia maiyu, waka atalapape layeneeya. *

20 Akali gene yene mindina anda okonasisopenepi, disapi, okonetaka tupa golo-mane waa-penepi, silipa-mane waa-penepi, okonetaka tupa angu nayalane.Jia. Okonetaka minditupa ita-mane waa-penepi, yuu-mane waa-penepi, utupanepitaka yalane teke. Wandakali-mane penekoo yale tupa moto, piape mee teke tupapiyaini. Wandakali-mane pene epenewete tupa moto, piape epene wete tupapiyaini. 21 Wandakali mindimane manakoo tupa pitaka masia mawua ateando,wandakali okone bala pene epene weteokonepene teke gulo atolopeya. Balatopiape epene tupa pitaka puyale mandeke

* 2:9: Ep 3:1,13; Pl 1:12-14 * 2:11-12: 2Ko 4:10-11; Mt 10:32-33 * 2:13: Lom 3:3-4; Tai 1:2 * 2:14: 1Ti6:4-5; Tai 3:9 * 2:15: 1Ti 4:6 * 2:16-17: 1Ti 1:18-20; 4:7-10 * 2:19: Jo 10:14-15; 1Ko 8:1-4; Ais 52:11

Page 449: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Timoti 2:22 446 2 Timoti 3:6-7pitawa atoto, Akali Andane okona piapeepene tupa katulo pulupeya.

22 Iwana patanepi, wana mapokaepi,utupane-mane mana koo tupa mina-makale nembo talaini tekeko, nimbatomana koo utupane minuluwane. Tikaando atape. Wandakali minditupa-maneyakamana angini umbainipi, nembo-tenepi, utupane pitaka Gote mawua atoto,Akali Andane okona gene oko loto, lomayalaini. Nimbato wandakali utupanenamana epene okone wato minuto, Gote lobilipi leyo nayu loto, wandakali yangonetupa towa mini epene palu atape. Miniepene palu atoto, nimbato wandakaliutupane towa epelewa yamapane yoto,mana epene tika-pene tupa wato minuatape. *

23-24 Akali Andane okona piape akalitupamane mana epene Goteto epele alanetupa lamaulane mana tupa andape-pene.Utupane-mane wandakali tupa towa piiyanda napepe-pene. Jia. Utupane-manewandakali pitaka towa tambo-tambolo atape-pene. Wandakali mindimaneAkali Andane okona piape akali mindingakenda-pene mindi maiyando, balatowuane peakale lo ando kondape-pene. Wandakali minditupa-mane mininapalene gulo atoto, pii tene na-ateneminditupa tipa peyai-kola, pii okonepenetupamane pii yanda piyaini mana okomina ika lalane-ko. Wandakali mindimaneGotena piape akali mindi towa pii yandapuyale, pii okonepene mindi bala tipapeando, balato akali okonena pii yanopeya napene, masia maipe-pene. *

25-26 Wandakali-mane balana nembo-tene wato mineakale nembo toto,Sataneto nongo minditupa yata alane.Gotena pii tanga lalaini wandakalitupamane Satanena nongo utupanenalua atalaini. Goteto wandakali utupanemoyando, utupane yakama Gotena piienene oko wayumane nembo toto,yamapane peke loto, Satanena nembo-tene koo okone masia malupeyai. Wuanepeakale nembo toto, Akali Andane okonapiape akali tupamane Gotena pii tangalalaini wandakali utupanena nembo-teneoko mo tika puyale, pii tenga-mane tambolo mana lamaipe-pene.

3Koo Piyaini Wandakali Tupa Towa Asia

Peya Wanju Atape Leane Oko1 Yuu oko koyo puyale pula-angi,

wandakali minditupa-mane mana kookambua minulai-kola, kenda-penekambua epolopeya oko nimbato nembotatawa atape. * 2 Okone angi, wandakaliminditupa-mane yakama tane anguepelewa yamapane yoto, wandakali wakatupana lipinga yale ateyama nembototo, yakama tanena gene tupa laiyulo atolopeya. Utupane-mane Goteando wayu pele nalene atoto, ayianeanginipi, utupanena pii tanga loto,Gotena mana epene tupa pitaka masiamawua atolopeyai. Utupane-maneGotepi,wandakali yangonepi, utupane pitakaando lamba lo atolopeyai. Utupane-manemuni epelewa yamapane yo atolopeyai.

3 Utupane-mane yakamana tundupamindiki tupa towa epelewa yamapaneyo ata napulu-peyai. Utupane-maneyakamana umbaini okona epele ene tupakuai lo ando ata napulu-peyai. Utupane-mane yataka wato, yakamana yangonetupa layangama epoko puato, utupaneminu koyoto, taimane peyama epokopulupeyai. Wuane puato, utupane-maneGotena mana epene tupa pitaka yandapimawua atolopeyai.

4 Wandakali utupane-mane yakamatane angu gene andane yene ateyamanembo toto, yakamana nembo-tene kootupa pitaka wamba kapoyale watominuto,wandakali yangone tupa towa yanda-peneakali tupanga ene pitulu-peyai. Utupane-mane Gote towa epelewa yamapane yoata napulu-peyai. Jia. Utupane-maneyuu okona mana epele-pene tupa anguepelewa atolopeyai. 5Wandakali utupane-mane Gotena mana epene tupa anginimindi jia ya loto, mana utupane meeumbaini kenga-mane angu wato minuatolopeyai. Tene okonena, nimbatowandakali okonepene tupa atolaingamandaka gulo puu napene, waka atape.*

6-7 Ole dindi lo wanda minditupa-manemana waka-waka tupa miaima lakae lonembo talaini tekeko, utupane-maneGotena pii enene oko katulo mana miana-piyaini. Gotena mana oko mia napene

* 2:22: 1Ti 6:11 * 2:23-24: 1Ti 4:7-10 * 3:1: 1Ti 4:1-2 * 3:5: Mt 7:15-21; Tai 1:16

Page 450: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Timoti 3:8 447 2 Timoti 4:2atoto, wanda utupane-mane mana kootupa mina-makale nembo toto, mana kookambua miniyai-kola, utupanena manakoo okonemane yakamana nembo-teneoko mo kenda piya alane. Wuane peya-kola, akali koo minditupa-mane gitisa piiminditupa wanda utupane lamawuato,utupanena andaka kolandaka loto, wandautupanena nembo-tene oko tangu mia-maiyane.

8 Wamba Mosesato Gotena piape puaatea-kola, akali Janisa, Jambitisa-la,okonelapo-mane Mosesa yanda pimawuaateaini. Wuane pua teke, andipa akali kooateyai tupana nembo-tene oko koyeya-kola, utupane-mane Gote lo bilipi leyamanayu nalene, Gotena pii enene oko towayanda pimawua atalaini. * 9 WambaIsatale tane wandakali tupamane andeai-kola, Janisa, Jambitisa-la, okone-laponamana oko kee ene ya lo andeaini-pia.Wuane pua teke, matili wandakali pitaka-mane andolai-kola, akali utupane yakamakee ene gulo atoto, mana koo utupanemineyai lo andoto, akali utupanena manakoo utupane lo tawe nayolopeya. Jia.

Nimbato Gotena Pii Duli Lo MinatawaAtape Leane Oko

10Koo piyaini wandakali utupane-manewuane pulupeyai tekeko, nimbato nam-bana mana tupa andelene. Nambato Gotelo bilipi leyo nayu loto, wandakali yan-gone tupa towa epelewa yamapane yoatoto, Gotena pii mana tupa lamawua ata-lawane. Dee, kenda-pene kambua nam-banga epeya-kola, nambana nembo-tenetai atoto, namba kepa naene, Gotena piapepua atalawane. 11 Andiyoko tanepi, Aiko-niame tanepi, Lisata tanepi, wandakaliutupane-mane kenda-pene andane tupanambanga giki peai-kola, namba tandakano atewa oko Timoti nimbato nembo teleokoni. Wandakali utupane-mane kenda-pene andane tupa nambanga giki peai-kola, Akali Andane okomane namba moy-oto, kenda-pene utupane pitaka mo apea.*

12 Matilipi wandakali minditupa JisasaKataisa towa atu atoto, Gotena manaepene tupa wato minu atamakale nem-boto atolai-kola, Gote towa yanda-penewandakali tupamane kenda-pene andanetupa Kitisene wandakali utupane pitaka

maiki pulupeyai. * 13 Okone angi, Sa-tanetomanakoominalainiwandakali tupaminakasa ola-kola, wandakali utupane-mane wandakali yangone tupa minakasaolopeyai. Wuane pima polai-kola, wan-dakali utupanena mana koo okone koowete gulolo-peya.

14-15 Wamba nimba iwanaŋa aŋakongaato tewa, nimbato Gotena pii pepa pe-lene eya tupa ale wato, mana mo ateeokone nimbato nembo tele okoni. Piipepa pelene eya utupane-mane nimbamana langeya-kola, nimbato Jisasa Kataisalo bilipi lalene mambele, Goteto kat-ulo nimba molo-peke lolopeya-ko. Nim-bato mana nanimato nimba langema okonembo toto, Gotena pii layene epene nim-bato wamba mana moto, bilipi leyo nayulee okone duli lo minatawa atape.

16-17 Gotena wandakali tupamanebalana piape epene tupa pitaka puyalemakande pitawa atape-pene. Utupane-mane makande pitawa ateakale nembototo, Goteto akali minditupana nembo-tene mina ika lea-kola, akali utupane-mane balana pii pepa pelene eya tupapitaka pepa peleaini-pia. Balana piiokonemane wandakali nanima moyomana languato, yakamato mana koo tupamina napene kondalu, mana epene tika-pene tupa angu wato minu atalapapelalane. Wuane loto, balana pii pepa peleneeya okonemane nanimana mana koo tupamo tika puato, asia epene oko andawalalane. *

4Kenda-pene Awua Atoto, Gotena Piape

Pua Atape Leane Oko1 Matili Jisasa Kataisa bala dee lapone

epola-angi, bala kiŋi gulo atoto, wan-dakali omenepi, sakapi, utupane pitakayapa lo tale pulupeya. Wuane pulu-peya nembo toto, Jisasa Kataisa-la, Gote-la, okone-lapona wenonga nambato piileyo nayu loto, nimbato piape wua puaatape leyo. 2 Wandakali-mane Gotenapii oko ale amakale lo mandeke pitaneateaindopi, mandeke napene ateaindopi,nimbato Gotena pii oko lamawua atape.Nimbato Gotena piape oko puyale wambaini kepa naene, wandakali tupana manamo tika puato, yakamato mana koo tupa

* 3:8: Ek 7:11 * 3:11: Ap 13:14-52; 14:5,8-20 * 3:12: Mt 16:24-26; Jo 15:20; Ap 14:22 * 3:16-17: Lom15:1-4

Page 451: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Timoti 4:3 448 2 Timoti 4:18kondalu, Gotena mana epene tupa watominu atalapa lo mana lamawua atape.

3 Matili wandakali-mane Gotena piitika-pene okone ale aa napimakale loto,pii yakama tane epele alaini okonetakatupa ale aima lakae lo nembo tolopeyai.Wuane nembo toto, wandakali utupane-mane pii okonepene tupa mana lamai-yaini akali tisa kambua yapa lo molopeyai.* 4 Wuane piyu, wandakali utupane-mane Gotena pii enene oko ale oyalekepawa masia mawuato, tisa utupanenamee pii temane tupa epelewa ale olopeyai.5 Wandakali utupane-mane wuane pulu-peyai tekeko, ole dindi lo Timoti nimbatanemana kuai lo wete ando atoto, kenda-pene nimbanga epola tupa awua atape.NimbatoGotena pii layene epene okowan-dakali tupa lamawua atoto, piape Gotetonimba geane tupa pitaka peyo nayu puaatape.

6 Namba omolane oto oko mandakagulo epeya-ko. Wandakali-mane min-ditaka Gote lo opa maiyaini pua teke,namba omolowa-angi, nambana tundupaoko Gote lo opa maiyene okonepenegulolo-peya. * 7 Nambato Jisasa lo bilipilalawane oko awua tepa naene, bilipi leyonayu loto, Satane towa yanda tailo puato,sia minewa. Nambato Gotena asini epeneokona tai lewane oko tai lama-lama ipulu,koyo pua epolane maki okona peakaiyuleyo. *

8 Tene okonena, Jisasato yole epenemindi namba gukale lo makande piyeneeya. Matili yuu oko koyo pula-angi,wandakali kuai lo tale piyane Akali An-dane okomane yole epene okone nambagiyu, namba akali epene tika-pene ateyalolopeya. Balato yole okone namba angugii napulu-peya. Jia. Akali Andane oko-mane yole epene okonepene tupa balapanakame epola oko andaima lakae lomaliyo atolai wandakali tupa pitakangamalupeya. *

Poloto Timoti Nimba Wamba Ini IpupeLeane Oko

9-12Akali Dimasa bala yuu okona mindi-taka eya tupa epelewetewato, namba tepaalu, Tesalonaika tano okona pea. AkaliKetesenasa bala Galesia potopinjia okonapea. Taitasa bala Dalamesia disitiki okona

pea. Nambato akali Tikikasa bala Epesasatano okona peakale lewa. Andipa Lukunalipa angu ateyapa-ko. Nimba epolaneasiamindi yando, Timoti nimbawamba iniipupe. Maki balato namba moyo Gotenapiape oko piyane-ko. Nimbato bala lami-alu, atu ipulupape. *

13 Wamba namba Totasa tano oko tepaalu epewa-angi, nambana umbaininga pu-lane sakesa luu mindi buku minditupatowa akali Kapusa okona andaka yakaleepewaepia-ko. Nimba epole-angi, utu-pane pitaka mo awua ipu-gipe. Buku sip-isipi umbaini-mane waa-pene tupa yakaleembesa olene. Mo awua ipu-gipe. *

Akali Andane Okomane Namba Molo-peke Lolopeya Leane Oko

14-15 Kopapi, batasapi, aenepi,okonetaka-mane minditaka waa piyaneakali Aleke-sandato Gotena pii nanimatolalamane oko laa napene kondalapaloto, kenda-pene kambua namba geane.Aleke-sandato mana koo minia okonena,matili Akali Andane okomane paini yolekoo mindi bala malupeya. Akali koookonemane kenda-pene mindi nimbagulane. Waiwa ando atape. *

16 Wamba gapomane wenongawandakali-mane namba kosimi leai-angi,akali mindikipi mindimane namba moyoata napeai. Jia. Wandakali pitaka-manenamba awua tepa alu, peai-kola, nambatopote loto, Gote nimbato akali utupane-mane mana koo mineaini okone nembonatape lewa. 17 Nambato Gotena piioko wandakali yame waka tupa lamalu-wakola, wandakali pitaka-mane pii okoneale yiake leakale nembo toto, Akali Andaneoko bala namba towa atu atoto, nambaminu tai laya yane. Alu mindi pusi kapuaandane wete gene layone lene tupamanenamba neai-yale tekeko, Akali Andaneokomane namba molo-peke leane.

18 Wuane pua teke, matili wandakali-mane namba kenda-pene gulai-angi,Akali Andane okomane namba molo-pekelolopeya. Dee, namba omolowa-angi,balato namba ati kenga balana yuu epeneokona atama ipu lolopeya. Matili-matilipinanimato balana gene oko laiyu lamakale.Enene.

Pii Lokoyo Pua Leane Tupa* 4:3: 1Ti 4:1-2 * 4:6: Pl 2:17 * 4:7: 1Ti 6:12 * 4:8: 1Ko 9:24-25 * 4:9-12: 2Ko 8:23; Ap 15:37-39;Kol 4:14 * 4:13: Ap 20:6 * 4:14-15: 1Ti 1:18-20; Sam 62:12; Lom 2:6

Page 452: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Timoti 4:19 449 2 Timoti 4:2219 Nambato wanda Pitisilapi, akali

Akuwilapi, Onesi-potasa okona yametupapi, utupane ando kuai lo atalapapeleyo oko nimbato utupane lamai-gipe. *20 Akali Etasatusa bala namba towa atunaepene, Kotini tano okona atea. AkaliTopimasa bala siki pelea andala, nambatobala Mailitasa tano okona ateakale lo tepaalu epewane. *

21Nimba wamba ini epolane asia mindiyando, pipiya peyoto, aisa andane epalaneana oko naepola-kola, nimba wamba iniipupe. Akali Yupulusapi, Putenesapi,Lainasapi, wanda Kolotiyapi, dee Kitisenewandakali waka tupapi, utupane pitaka-mane nimba kuai lo atape leyai. 22 AkaliAndane oko bala nimbana tandini okotowa atu atoto, yakama pitaka ondowamoyo ateakale lo pote leyo.

* 4:19: Ap 18:2; 2Ti 1:16-17 * 4:20: Ap 19:21-22; 20:4; Lom 16:23

Page 453: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Taitasa 1:1 450 Taitasa 1:13-14

TAITASAPoloto Taitasana Pepa Peyo PeeLeane Oko

1 Namba Polo. Namba Gotena piapeakali ateyo okoni. Balana yame ateakalelata yane wandakali tupamane balana piienene oko mana moto, bala lo bilipiloto, balana mana epene tupa wato minuateakale nembo toto, Goteto namba JisasaKataisana aposolo akali oko ata leane.2 Wamba wetete Goteto yuu oko yakalenalene atea-angi, owato pii na-lalane Goteokonemane potomisa pii mindi leane okoloto, wandakali saka atapowa atolane teneoko nanima gukale leaipia.*

3 Balana potomisa pii okone lo panaolane oto oko epea-angi, nanima taputipua meane Gote okomane nambalanguato, nimbato nambana pii okowandakali tupa lamawua atape leane.Wuane lea-kola, nambato balana pii okonelamawua atalawane. 4Nambato Kataisa lobilipi leyo pua teke, Taitasa nimbatopi balalo bilipi lele okonemane nimba nambanaiwanane enene gulo atele. Nanima taputipua meane akali Jisasa Kataisa-la, AyianeGote-la, okonelapo-mane nimba ondowamoyoto, nimbana yamapane mo tambolaya yakale lo pote loto, nambato nimbanapepa oko peyo epe leyo.*

Akali Epene Tupamane Esamane PiapeTupa Peakale Lape Leane Oko

5Wamba namba nimba towa yuu aileneKitita okona piape pua atepa-angi, piapepingita epa tupa nimbato pikoyo pula lewaokoni. Akali esamane tupamane sosa tupapitaka ando ateakale loto, nimba tanotupa pitakana poto, akali esamane min-ditupa makimi lape lalu, nambato nimbaKitita yuu okona atola lalu, nimba tepaalu epewa okoni. 6 Esamane mindi balawandamindiki petene atape-pene. Balanaandopane tupamane Kataisa lo bilipi loto,angini ayiane-la, okone-lapona pii tanganalene, mana koo mindi mina napeneatalaini yando, akali okonemane esamanepiape oko pua atape-pene.*

7 Sosa ando atalane akali mindimaneGotena piape piyane. Tene okonena, bal-ato bia ipa tai kambua noto, keewa ata

napipe-pene. Jia. Balato wandakali wakatupaminupeyanapene,munipiminditakakambua miauwa lakae lo nembo natape-pene. Balato wamba ini kapoyale yatakanaene, atape-pene tene mia napipe-pene.Balato gene yene ateyo nembo natene,mana koo wakamindi mina napene atape-pene.

8 Balato kuai lo nembo toto, bala tanepailo ando atape-pene. Balatomana epenetika-pene tupa epelewa wato minuto,wandakali opene epolai tupa moyo andoatape-pene. 9 Wandakali-mane Gotenapii tanga leaindo, sosa ando atalane akaliokonemane Gotena pii enene oko wan-dakali utupane kuai lomana lamaula-kola,utupane-mane balana pii okone ale wato,akali okonemane pii enene leya nembotape-pene. Balato wandakali tupa manalamawuato, yakamato wua pua atalapapelape-pene. Balato piape utupane katulopukale nembo toto, Gotena pii mana bal-ato wambameane tupa duli lo minu atoto,wandakali tupa mana lamawua atape-pene.

10 Anu peakale akali okonepene tupa-mane sosa oko ando atape-penepe. Wan-dakali kambua-mane Gotena pii tangaloto, pii mee tene na-atene tupa loto, wan-dakali tupaminakasa alaini. Wuane puato,Juta yame wandakali kambua-mane akalitupana yala-pene umbaini tupa katiyapaleloto, wandakali tupa minakasa alaini.*11 Wandakali okonepene tupamane mu-nipi minditaka mia-makale nembo toto,mana mina napipe-pene tupa lamawuato,anda mindina paliyaini wandakali tupapitakana bilipi oko minu koyalaini. Wan-dakali utupane-mane wuane napeakaleloto, sosa ando atalane akali okomanewandakali utupane lamawuato, yakamatowuane na-piyapape lape-pene.*

12Wamba Kitita tane wandakali tupanapotopesa akali mindimane pii mindi leaneoko loto, Kitita tane wandakali tupamanewambapi, andipapi, ole dindi lo owato piiloto, piape mindi napene, mee kepawaatoto, tomo ipapi kambua noto, yia kapuagulo atalaini leaipia.

13-14 Pii okone enene. Wandakaliutupane-mane Gotena pii enene okomasia mawuato, Juta yamena mee piitemane tupa ale wato, yakama tane-mane

* 1:2: Kol 1:26-27 * 1:4: 2Ko 8:23 Ga 2:1-3; 2Ti 4:9-12; Lom 1:7 * 1:6: 1Ti 3:2-7; 2Ti 2:23-26 * 1:10: 1Ti4:7-10 * 1:11: 1Pi 5:2; 2Ti 3:5-7

Page 454: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Taitasa 1:15 451 Taitasa 2:9-10loo minditupa yata wato, wua piyapapelalaini-ko. Wandakali waka tupamaneakali utupanena mana tupa wato minanapene, Kataisa lo bilipi leyama nayuleakale loto, nimbato wandakali utupanelaiya lape.*

15 Mana epene minalaini wandakali tu-pamane andeyai-kola, Gotena wenongaminditaka eya tupa pitaka epene teke-tekeeya lo andalaini. Wuane tekeko, Kataisalo bilipi nalene wandakali utupane yaka-mana mini yamapa-la, lapotaka koyataneeya okonena, utupane-mane andeyai-kola,minditaka eya tupa pitaka koo teke-tekeeya nembo talaini.

16 Wandakali utupane-mane meeambulini-mane angu loto, nanimatoGotena mana tupa nembo teyama lalainitekeko, utupane-mane Gotena pii tangaloto,mana koo embo-penewete tupaminuatoto, mana epene mindikipi mindi katulomina na-piyaini. Wandakali utupane-mane mana koo okonepene tupa anguminalaini okonemane utupanena manatupamopanawato, utupane-maneGotenamana tupa nembo nateyai lo andawalalane.*

2Akali Mini-yene YakamatoWua Piyapape

Lo Mana Lamaipe Leane Oko1 Wandakali utupane-mane wuane

piyaini tekeko, nimbato Gotena pii okonembo toto, wandakali utupane wuapua ateakale lo utupane mana lamawuaatape. 2 Akali mini-yene tupamane biaipa tai kambua no keewa ata napipe-pene.Jia. Utupane-mane kuai lo nembo toto,mana epene tupa angu wato minape-pene. Utupane-mane Gote lo bilipi leyamanayu loto, kenda-pene epalane tupa pitakaawua atape-pene. Utupane-mane Gotepi,wandakali yangone tupapi, utupane towaepelewa yamapane yo atape-pene.

3-5 Wuane pua teke, wanda mini-yenetupamane mana epene tika-pene tupaminu peteakale lo nimbato utupane manalamaipe. Kitisene wandakali tupamanemana koo mindi mineaindo, wandakaliwaka tupamane Kitisene utupanenamana koo okone andoto, Gotena pii okoandayo lamba lolopeyai. Wandakali wakatupamane wuane napeakale loto, wanda

tai tupamane yakama akalini tupanapangosa pituto, yakamana akalinipi,andopanepi, utupane towa epelewayamapane yo pitipe-pene. Utupane-manekuai lo nembo toto, mana koo mindimina napene, mana epene tika-penetupa angu minu pitipe-pene. Wuane puapituto, utupane-mane yakamana andakapiape pulane yola tupa pua pitipe-pene.Wanda tai tupamanemana epene utupanepitaka mineakale loto, wanda mini-yenetupamane mana utupane pitaka wandatai tupanga mana lamawua pitipe-pene.Mana utupane pitaka wanda tai tupangamana lamai-makale nembo toto, wandamini-yene tupamane wandakali yangonetupa layangamaepokopuapiti napene, oledindi lo bia ipa tai nauwa lakae lo nembonatape-pene. Jia. Utupane-mane manaGoteto epele alane tupa wato minu epokopua pitipe-pene. *

Iwana Patane Tupa Wua Piyapape LoMana Lamaipe Leane Oko

6 Wuane pua teke, nimbato iwanapatane tupa mana lamawuato, utupane-mane kuai lo nembo toto, manaepene tupa minu ateakale lo lamaipe.7-8 Nimbato pii mee mo kindi-kindi puanalape. Jia. Nimbato mana kuai lolamawua atole-kola, nimba towa pii yandapiyaini wandakali tupamane nimbana piiokone ale wato, nanima andayo pii koololane tene mindi mia napene atoto, yalaape-pene. Wandakali utupane-mane yalayakale nembo toto, nimbato Gotena piiokowandakali tupa lamaiyo nayu lamaipe.Iwana patane tupamane mana epenenimbato minule tupa pitaka andoto, watomineakalenga, nimba tane mana epenetupa angu wato minu atape. *

Piape Akali Tupa Wua Piyapape Lo ManaLamaipe Leane Oko

9-10Kitisene piape akali tupamanemanaepene tupa angu minuto, piape kuailo pua ateaindo, wandakali waka tupa-mane utupanena mana epene okone an-doto, nanima taputi pua meane Goteokona pii oko epene wete ya lo nembotolopeyai. Wuane nembo teakale nayuto,Kitisene wandakali tupamane yakamanapiape ando atalane akali tupana pii tanganalape-pene. Jia. Yakamato utupanena

* 1:13-14: 2Ti 4:2; 1Ti 4:7-10 * 1:16: 1Jo 1:6; 2:3-6 * 2:3-5: 1Ti 3:11; Ep 5:22-23 * 2:7-8: 1Ti 4:12; 1Pi2:13-15

Page 455: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Taitasa 2:11-14 452 Taitasa 3:4-7pangosa atape-pene. Piape ando atalaneakali oko epele yakale nembo toto, piapeakali tupamane pii balato lola tupa pitakaale ape-pene. Utupane-mane piape andoatalane akali okona minditaka mindi pakemia napene, mana epene tupa angu watominu atape-pene. Taitasa nimbato manautupane pitaka piape akali tupanga manalamaipe. *

NimbatoMana Utupane Pitaka LamawuaAtape Leane Oko

11-14 Anu peakale nimbato mana epeneutupane pitaka lamaipe lo nambato nimbalangeyope. Wamba mana koo tupamanenanima andi leai-kola, Jisasa Kataisatonanima bala tanena yame atoto, balanamana epene tupa pitaka wato minalapalenembo teaipia. Tene okonena, balato nan-ima tinga lo mokale nembo toto, nani-mana koo tupa apoyale, omeaipia. Matilinanima taputi pua mialane akali JisasaKataisa bala nanimana Gote tai-lene okoatoto, balana tii-pene oko towa panakameepolopeya nembo toto, andipa nanimatobala maliyo ateyama. Maliyo atoto, nani-mato yuu okonamana koo tupa watominanapipe-pene. Jia. Nanimato Gote masiamai napene, kuai lo nembo toto, manaepene tika-pene tupa wato minu atape-pene. Nanimato wuane pua atalapaleloto, Goteto wandakali pitaka molo-pekelokale nembo toto, nanima taputi pua mi-alane akali Jisasa Kataisa epeakale leaipia.Bala panakame epoto, wandakali pitakaondowa moyoto, mana utupane lamai-yaepia. *

15 Wandakali mindimane nimba andanapi leakale lo nimbato ando kondanapipe. Jia. Nimbato koo piyainiwandakali tupa laya loto, mana koo tupakondalapa lape. Wuane lalu, wandakali-mane mana epene tupa mineakale nembototo, nimbato mana utupane lamawuaatape. Nimbato pii utupane pitaka Gotenawandakali tupa lamaiyo nayu lamawuaatape. *

3Wandakali Tupana Nembo Tene Tupa

Mina Ika Loto, Mana Lamaipe Leane Oko1-2 Wandakali pitaka-mane gapomane

okona pangosa atoto, pii gapomane akali

kawane tupamane lolai tupa alewa wato,wato minu atape-pene. Utupane-manewandakali waka tupa towa yanda napipe-pene. Jia. Utupane-mane wandakaliwaka tupa pitaka towa tambo-tambo loatape-pene. Utupane-mane wandakaliwaka mindi andayo pii koo mindi na-lene, piape epene tupa pitaka puyalemakande pitawa atape-pene. Wandakalipitaka-mane mana epene utupane pitakawato mineakale loto, nimbato utupa-nena nembo-tene mina ika loyale, manalamawua atape. *

3Anu peakale nambato nimba languato,nimbato mana utupane lamawua atapeleyope. Wamba Sataneto nanima an-dakasa ya-kola, nanima tane mini na-palene gulo atoto, Gotena pii tanga loatema. Okone angi, nanima umbaininaepele alamane tupapi, minditaka miauwalakae lo nembo talamane tupapi, utupanepitaka-mane nanima andi lea-kola, nan-imato mana utupanena katapusa piapetupa pimawua atema. Nanimato katapusapiape utupane pimawua atoto, wandakaliwaka tupa towa apiangu puato, utupanenaminditaka tupa miauwa lakae lo nembotema. Nanimato wandakali tupa towayataka aka pua atoto, utupane embo weteema-kola, wandakali utupane-mane nan-ima embo wete yaini teke. *

4-7 Okone angi, nanimato mana epenetika-pene mindi mina napema-kola teke,nanima taputi pua mialane Gote oko-mane nanima ondo wato, balana wenongananima wandakali epene tika-pene ateyailokale nembo teaipia. Goteto wuanelokale nembo toto, nanima taputi pua mi-alane akali Jisasa Kataisato nanima on-dowa moyoto, piape pula mambele, nan-ima saka atapowa atolane oko palunigulo mialapale nembo teaipia. Nanimatopaluni okonemolopeyama lomaliyo atala-pale nembo toto, Goteto balana Oli Sipitisaokona tai-lene andane kambua tupa nani-manga epeakale leaipia. Balato wuane lea-kola, nanima ipa mema-angi, Goteto nan-imamoyoto, nanima dee laponewaninaŋaaŋako gulaya ya-kola, balana Oli Sipitisaokomane nanimamowenene gulayawato,nanima taputi pua meaipia. Balato wuanepeane okone angi, nanimato andema-kola,

* 2:9-10: 1Ti 6:1 * 2:11-14: 1Jo 2:15-17; Ga 1:4; Ek 19:5; Lo 4:20; 7:6; Ese 37:23; 1Pi 2:9 * 2:15: 1Ti 4:12* 3:1-2: Lom 13:1-7; 1Pi 2:13-15 * 3:3: 1Ko 6:9-11; Ep 2:2; 5:8 * 3:4-7: 2Ti 1:9-10; Ep 5:25-27; Ap 2:17-18

Page 456: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Taitasa 3:8 453 Taitasa 3:15balato wandakali tupa epelewa yamapaneyoto, utupane towa mana epene minalaneoko panakame andema. *

Mana Koopi, Wandakali Koopi, UtupaneMasia Maipe Leane Oko

8 Pii nambato leyo utupane enene weteeya. Mana epene utupane-mane wan-dakali moyalane. Tene okonena, Gotelo bilipi lene wandakali tupamane manaepene utupane wayumane minu ateakalenembo toto, nimbatomana epeneutupanewandakali tupanga lamaiyo nayu lamawuaatape. 9Wandakali minditupa-manemanaMosesato yata yane tupa nembo toto teke,nembo napalene gulo atoto, tipa mindi-tupa puato, wandakali waka tupa towapii yanda piyaini. Dee, utupane-maneyakamana yumbane wamba ateaini tu-pana gene tupa nembo toto, pii kambualalaini. Mana okonepene tupamane wan-dakali tupa moya piyane. Wuaneko, nim-bato mana okonepene tupa wato minu-luwane lo ando atape. *

10-11 Wandakali mindimane sosa okoyapu lo lapo puato, mo waka-waka gulayaoyale mangene minditupa peando, nim-bato bala laiya loto, mana koo nimbatominele okone kondaa lape. Wuane lole-kola, balato nimbana pii okone tanga loto,mana koo mindiki okone teke mineando,nimbato pai pua teke bala laiya loto, manakoo nimbato minele okone kondaa lape.Wuane lole-kola, balato mana koo mindikiokone teke minu ateando, balana manakoo okomane bala koo piyane akali mindiateya lo andawa lolopeya. Bala Gotenaasini epene oko puyangi lola oko andoto,nimbato bala masia maiyu kondape. *

Pii Lokoyo Pua Leane Tupa12 Upa andane wete piyane ana oko

epola-angi, namba Nikapolisa tano okonapoto atokale. Nambato yuu okonena poatoto, akali Atemasa yandopi, Tikikasayandopi, okone-lapona mindi Kitita yuunimba atele okona epeakale lokale. Okoneangi, nimba Nikapolisa tano okona wambaini ipupe. *

13 Akali Apolosa-la, loo tupana manaandene akali Sinasa-la, okonelapo asinipoyale polapi-angi, minditaka mindiliyambanga jia yola-kola, liyamba asinipolapele nembo toto, nimbato okonelapo

wayumane moyalu, asini peakale lape. *14 Dee, Kitisene wandakali tupamane diniepene mindi lia napene, mee ata napipe-pene. Minditaka mindi wandakali wakatupanga jia yola-angi, Kitisene wandakalitupamane wandakali utupane moyape-pene nembo toto, utupane-mane piapeepene tupa pua atape-pene. Utupane-mane mana okone wato mineakale loto,nimbato mana okone lamaipe. *

15 Wandakali namba towa atu ateyamatupa pitaka-mane nimba kuai lo atapeleyai. Wandakali nimba towa atu ateyaitupamane Gote lo bilipi loto, nanimatowa yamapane yo atalaini okoni. Nan-imato utupane lamawuato, yakama kuailo atalapape leyama oko nimbato utupanelamaipe. Goteto yakama pitaka ondowamoyakale lo nambato pote leyo.

* 3:9: 2Ti 2:14,16-17 * 3:10-11: Mt 18:15-17 * 3:12: Ep 6:21-22; Kol 4:7-8 * 3:13: Ap 18:24-25; 1Ko3:5-6; 16:12 * 3:14: Ep 4:28

Page 457: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilimone 1 454 Pilimone 17

PILIMONEPoloto Pilimonena Pepa Peyo

Pee Leane Oko1Namba Polo. Nambato Jisasa Kataisana

piape piyawane mambele, namba andilatane ateyo. Kitisene amene Timotibala namba towa atu ateyapa. Pilimonenimba nalipa towa piape mindiki piya-mane nembo toto, nalipato nimba towaepelewa yamapa yoto, nimbana pepa okopeyo epe leyapa. 2 Wamba nalipatoGotena piape oko pua atepa-kola, wan-dakali wakaminditupa-manenalipa yandapingeai-kola, Akipasa balato nanima moy-oto, Gotena piape pua ateane. Balapi,nanimana Kitisene imalini Apiapi, nim-bana andaka amunguli piyaini Kitisenewandakali tupapi, utupane pitaka-manepepa oko andape-pene teke.* 3 Akali An-dane Jisasa Kataisa-la, nanimana AyianeGote-la, okonelapo-mane yakama ondowato, yakamana yamapanemo tambo layayakale lo nambato pote leyo.

4-5 Pilimone nimbato Akali AndaneJisasa lo bilipi loto, Gotena wandakalipitaka towa epelewa yamapane yo ateleneoko wandakali minditupa-mane nambalangeai. Nambato pii okone ale wato, oledindi lo nimba nembo toto, nambana Goteoko ando wayu pele lalawane.

6-7 Nambato ale ewa-kola, amene Pil-imone nimbato Gotena wandakali tupatowa epelewa yamapane yoto, utupanenayamapane oko mo tai layawa atalane leneokone nambato ale wato, namba yama-pane epene paluto, epele andane weteewa. Matili nimba nanima towa po-tomane lo atolemambele, wandakali wakatupamane andolai-kola, wandakali-maneKataisa wata alapale nembo toto, Gotetomangene epene tupa pitaka piyane okoandeakale lo nambato pote leyo.*

Pilimone Nimbato Onesimasa Lamolo-peke Lape Leane Oko

8-10 Namba Poloto Jisasa Kataisana pi-ape puato, balana pii layene epene okowandakali tupa lamai-yawane mambele,namba andi latane ateyo. Namba andilatane atoto, Gotena pii layene epene

oko Onesimasa mana lamaiwa-kola, bal-ato pii okone ale wato, Jisasa lo bilipileane okonena, bala nambana iwananegulo ateya. Namba Jisasa Kataisana pi-ape akali atalawane mambele, nambatonimba languato, nimbato Onesimasamoy-oyale, mangene pipe-pene mindi pipelo nambato nimba langiwa-yale, okonekatu lapia-yale tekeko, nimbato man-gene okone pipe naleyo. Jia. Nimbatowandakali tupa towa epelewa yamapaneyo atalene mambele, nimbato Onesimasamoyoyale, mangene okone pula leyo.*

11-14Wamba nambato Gotena pii layeneepene oko wandakali tupa lamawuaatewa-kola, akali minditupa-mane nambaandi leai. Andi leai-kola, nambatoOnesimasa bala nimbana panda moto,namba moyo ateakale nayuto, nambatepa nayakale nemboto atawua. Wuanetekeko, nambato nimba langeyo nayuloto, Onesimasa namba towa atu ateakalelo nimbato ando kondape lauwa-kola,nimbato katu lapi-yale, okone kuainalapia-yale. Jia. Nimba tane-maneOnesimasa bala namba towa ateakale loando konda wakale lapi-yale, okone kuailapia-yale tekeko, nimbato bala nambatowa atalapa nalapi. Tene okonena,nambato nambana yamapane yalawaneOnesimasa bala namba towa ataipa okokondalu, nimba atelenga peke leakaleleyo. Wamba balato nimba moya napeanetekeko, andipa balato katulo nimbapi,nambapi, nalipa lapotaka moyolo-peya.

15 Enene, wamba balato nimba tepa alu,wali epoto, ana minditupa namba towaatu ataipa tekeko, bala wali epo ateanemambele, balato Akali Andane oko lo bilipileane. Wuaneko, Goteto andola-kola, nim-bato Onesimasa lamolo-peke leendo, balanimba towa atu atapowa atolo-peyapi gu-leya. 16 Andipa balato Akali Andane okolo bilipi leya okonena, bala nimbana piapeakali angu ata napeya. Jia. Bala nali-pana Kitisene amene gulo ateya. Nam-bato bala towa wayumane epelewa yama-pane yo atalawane tekeko, balato nimbanapiape pulu-peke leakale lo nimbato balalamolo-peke leendo, nimbato bala towawayumane wete epelewa yamapane yoatolopele.*

17 Wamba nimbato namba towa* 1:2: Kol 4:17; 2Ti 2:3-4 * 1:6-7: 2Ko 7:4 * 1:8-10: Kol 4:9; 1Ko 4:14-15 * 1:16: 1Ti 6:2

Page 458: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Pilimone 18 455 Pilimone 25potomane loto, Jisasa Kataisana piapeoko pua atepa okoni. Wuane pua teke,nimbato nalipa potomane lo atapakalenembo teendo, nimbato namba lamiapi-yale pua teke, Onesimasa lamolo-pekelape. 18 Wamba balato mana koo mindinimbanga peae yandopi, yano mindibalanga yandopi, nimbato balana geneoko kunu apoto, nambana gene oko peyoyata-gipe.

19 Balato yano mindi meae yando, nam-bato balana yano okone peyokale loto,namba Poloto pii oko pepa peleyo. Wambanambato Gotena pii layene epene okonimba langewa-kola, nimba saka atapowaatolane tene oko mee okoni. Tene oko-nena, nambana yano andane okone nim-banga eya. Nambatonimba languato, nim-bato nambana yano okone peyape katulolauwa-yale tekeko, nambato wuane na-lokale.

20 Enene, amene nimbato Akali Andaneoko nembo toto, nambana yamapane mokuai laya wato, Onesimasa lamolo-pekelapi lakae lo nembo teyo. 21Nimbatomanaepene minule okonemane mana nambatominape leyo okone sia minuto, nimbatobala wayumane wete moyolo-pele lo nam-bato nimbanga tungi peyoto, nimbanapepa oko peyo epe leyo.

22Wuane lalu, nambato pii mindi kondapua leyo. Namba katapusa ateyo-kola,yakamato Gote lo pote leyai okone Gotetoale wato, namba yakama ateyainga puulolopeya nembo teyo-ko. Namba pan-gulane panda mindi nimbato mandekepingepe.*

Pii Lo Koyo Pua Leane Oko23 Ipapotasa balapi Jisasa Kataisana pi-

ape piyane okonena, balato namba towaatu andi latane atoto, nimba kuai lo atapeleya.* 24 Dee, namba towa piape mindikipiyamane akali Makipi, Atitakusapi, Di-masapi, Lukupi, utupane pitaka-manenimba kuai lo atape leyai teke.* 25 AkaliAndane Jisasa Kataisa bala nimbana tan-dini oko towa atu atoto, yakama pitakaondowa moyo ateakale lo nambato poteleyo.

* 1:22: Pl 1:25-26; 2:24 * 1:23: Kol 1:6-7 * 1:24: Kol 4:10-14; 1Ti 4:7-11

Page 459: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 1:1 456 Iputu 1:14

IPUTUIputu Yame Tupamane Pepa

Meaini Oko

Jisasa Bala Akali Andane Wetete AteyaLeane Oko

1Wamba ole kambuanga, potopesa akalitupamane mana waka mindi-pene tupawato minuto, Gotena pii oko nanimanayumbane tupanga lamaiki peainipia.2 Matili yuu oko koyo puyale pea-kola,balana iwanane okomane pii minditupananima langeaipia. Bala minditaka eyatupa pitaka paluni gulo meakale nembototo, Goteto bala iwanane okona piiokomane yuu ati-la yakale leaipia.*

3 Iwanane oko bala Gote ateya mindikiokonepene teke atoto, Gotena tii-pene okoandawa lalane. Minditaka eya tupa koy-olane loto, Jisasato balana pii tai-lene oko-maneminditaka eya tupa pitakaminatawaatalane. Balatowandakali tupana koo tupaapoyale piape peane oko pikoyo piyu, atikenga kiŋi tai-lene wetete okona sia tokoyane okona kii tikasa peteaipia.*

4 Gotena iwanane oko gene andanemeane okomane enjole tupana gene tupasia mineaipia Wuane pua teke, piape an-dane balato peane okomane enjole tupanapiape tupa sia mineaipia. Tene okonena,Gotena Iwanane okone bala enjole tupasia minu, Akali Andane wete ateya loandeyama.*

5 Anu peakale nambato wuane leyope.Wamba Goteto balana iwanane okoneandayo, namba balana ayiane atolowa-kola, bala nambana iwanane atolopeyaleaipia. Matili balato balana iwananeoko lamawuato, andipa namba nimbanaayiane ateyo-ko. Nimba nambanaiwanane atele leaipia. Goteto Jisasalamawuato, wuane leane tekeko, balatoenjole mindikipi mindi ando, pii okonenaleaipia. Jia.* 6Wamba Gotena iwananebulupane oko bala ati kenga atea-kola,Goteto bala yuunga epeakale loto, enjoletupa pitaka-mane bala lo lotu lape-peneleaipia.*

7Goteto balana enjole tupa nembo toto,nambato nambana enjole tupa popo loawua epalane okonetaka gulo ateakalelalu, nambana piape pingiyaini enjole utu-pane ita lungu yale teke gulo ateakale lalu,piyawane leaipia.* 8 Goteto enjole tupaokonetaka gulo ateyai leane tekeko, balatobalana iwanane oko lamawuato, Gote nim-bato pitaka taka ando atapowa atolopele.Nimbato mana epene tika-pene tupa anguminu atoto, Goteto bala pitaka taka kuai loando atalene leaipia.*

9Mana yata yane tupa kalo piyainimanaokone nimbato embo wete wato, manatika-pene tupa angu epele wete alene.Tene okonena, nimba kiŋi atola nembototo, nimbana Gote nambato nimbanakawanengawele gae lewa-kola, nimba kiŋiandane wetete mindi gulo atoto, enjolenimba towa atu atalaini tupa sia minuto,epelewa atee okoni leaipia.

10 Wuane lalu, Goteto balana iwananeoko dee lapone lamawuato, Akali Andane,wamba nimbato yuu oko yakale lalu, atikenga eya tupa pitaka nimbana kini-manewaa peene leaipia.* 11 Tona wambane gu-lalane pua teke, matili yuu ati-la wambanegulalu, koyolo-peya tekeko, Akali Andanenimba atapowa atolopele. 12 Wandakali-mane tona wambane mindi yokoto lekawayata alu, wenenemindimopiyaini. Wuanepua teke, yuu ati-la wambane gulola-angi,Akali Andane nimbato okonelapo mo lawapulupele tekeko, nimba tane lawa napene,mee atalene okonepene teke mee atapowaatole-kola, nimbana oto oko koyo napulu-peya leaipia.

13 Wamba Goteto balana iwanane okolamawuato, nimba nambana kii tikasapitule-kola, nambato nimba towa yanda-pene tupa pitaka siaminuto, utupane nim-banapangosa ateakale lokale leane tekeko,balato enjole mindikipi mindi ando piiokone naleaipia. Jia.* 14 Enjole yamepitaka sipitisa gulo atoto, Gotena piapepiyaini. Goteto wandakali tupa molo-pekelokale nembo toto, enjole tupamane wan-dakali utupane moyo piape pulu peakalelalane.*

* 1:2: Jo 1:3 * 1:3: Ap 2:33-35; Kol 1:18-20; Ip 8:1 * 1:4: Pl 2:9-11 * 1:5: Ap 13:32-33; 2Sa 7:14; 1Tem17:13 * 1:6: Lom 8:28-30 * 1:7: Sam 104:4 * 1:8: Sam 45:6-7 * 1:10: Sam 102:25-27 * 1:13:Sam 110:1 * 1:14: Sam 34:7; 91:11

Page 460: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 2:1 457 Iputu 2:122

Gotena Pii Wayumane Nemboto Ata-makale Leane Oko

1 Goteto wuane leane okonena, nani-mato balana iwanane oko awua tepa wato,masia maulumane. Tika ando atoto, bal-ana pii wamba ale ema tupa wayumanenemboto tatawa atamakale. 2Anu peakalenambato wuane leyope. Wamba enjoletupamane pii mindi leaini-angi, MosesatoGotena loo paiyasa tupa mo awua poto,wandakali tupa lamai-yaepia. Gotena loopaiyasa yata yane utupane tai gulo ya-kola, loo paiyasa utupane kalo piyu tangaleaini wandakali utupane pitaka yakamatanena mana koo mineaini okonena yolekoo mindi miape-pene meainipia. *

3-4 Matili Akali Andane okomane wan-dakali tupa lamawuato, nambato yakamamolo-peke lokale leaipia. Balana pii okoneale yaini wandakali tupamane balana piiokone enene leaini. Wandakali waka tu-pamane pii okone enene ya lo nemboteakale nayuto, Goteto balana pii okonemo tai layawa, kokoli piapepi, metekolopiapepi, piape tai-lene waka-waka tupakambua peaipia. Wuane piyu, bala tane-mane nembo teane pua, Goteto Oli Sipi-tisa okona petesene tupa tale puato, wan-dakali mindiki-mindiki lo maiki peaipia.Matili Jisasato nanima molo-peke loyalepiape andane minditupa peaipia. Nani-mato balana piape peane utupane anginimindi jia ya lo nembo toto, bala ma-sia mawua atemando, nanimana manakoo minulumane okonena yole koo wetemindi molopeyama. Yole koo okonemolo-mane nembo toto, Gotena pii okomane akileyape lo wayumane nembo tamakale. *

Goteto Gene Andane Mindi Jisasa MayaneLeane Oko

5 Yuu wenene mindi matili yolopeyaleyama oko enjole tupamane andoateakale Goteto naleaipia. Jia. 6 Wambaakali mindimane pii mindi Gote andoleane oko pepa peyo yata wato, yuuokona wandakali tupa nanima anginimindi jia. Anu peakale nimbato nanimanembo tatawa atoto, moyo ando atalenepeleaipia. *

7-8Enene, nimbato akali Atamewaa pee-angi, nimbato minditaka pitaka taka bal-ana pangosa yakale loto, balato utupanepitaka ando ateakale leene okomane nim-bato bala laiyu loto, gene andane mindibalamaiyee-kola, bala aŋamee teke enjoletupana napinga yale ateane lo layene eya.Goteto minditaka mindikipi mindi meeyakale naleaipia. Jia. Balato pitaka takaakali Atame okona pangosa yakale leanetekeko, andipa nanimato andeyama-kola,pitaka taka nanimana yuunga wandakalitupana pangosa ata napeya.

9 Okone enene tekeko, Goteto nan-ima ondo wato, nanima pitakana kootupa apoyale, Jisasa bala omeakale nemboteaipia. Wuane nembo toto, ole ukupinimindilapo bala enjole tupana aŋa napingagulo ateakale leaipia. Wuane lea-kola,Jisasato nanima moyoyale tandaka naluomeane mambele, Goteto bala laiyu loto,gene andane mindi mayane oko nanimatonembo teyama. *

10 Wamba Goteto yuu ati-la yakaleleane-angi, minditaka yola tupa pitakabala Iwanane Jisasana yakale nemboteaipia. Wuane nembo toto, balanaiwanane okonemane yuu ati-la okolapoyakale leaipia. Matili Gotena andopanekambua ati kenga yuu epene okonapeakale nembo toto, Jisasato wandakaliutupane ati kenga polane asini okoandawa loyale piape pua ateaipia. Balayuu okona wandakali enene mindi atoto,tandaka nalu omeane okonemane balawandakali molo-peke lalane akali mindiguleaipia. Balato nanima moyo omeanemana okone epene tika-pene mindi eya.

11 Anu peakale nambato wuane leyope.Jisasato wandakali minditupa mo kuailaya eya-kola, wandakali utupane kuai-lene wete gulalaini. Jisasapi, wandakaliutupanepi, pitakana ayiane mindiki anguateya. Tene okonena, Jisasato wandakaliutupane balana amene imalini ima ateyailoyale yala na-alane. * 12 Wandakaliutupane Jisasana amene imalini ima ateyainembo toto, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, Aiyane Gote, nambatonimbana gene oko nambana amene ima-lini yame tupanga lamauwakale. Utupane-mane lotu loyale amunguli pula-angi,

* 2:2: Ga 3:19 * 2:3-4: Ip 10:29; 12:25; Mk 16:20; 1Ko 12:4,11 * 2:6: Sam 8:4-6 * 2:9: Pl 2:8-11 * 2:11:Mt 25:40 * 2:12: Sam 22:22

Page 461: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 2:13 458 Iputu 3:7-9nambato wandakali utupanena tombe-nenga atoto, nimbana gene oko laiyu losoŋo lokale layene eya. *

13 Dee, pii mindi balato leane oko loto,nambato Gotenga tungi peyo atokaleleane lo layene eya teke. Dee, pii wakamindi leane oko loto, andopane Gotetonamba geane tupa namba towa atuateyama oko andalapape layene eya.Gotena pii pepa pelene eya utupanepitaka-mane wuane loto, yuu okonawandakali tupa pitaka Jisasana ameneimalini ima gulo ateyai layene eya. *

14-15 Wandakali nanima umbaini atalu,tundupa paliyu pene ateyama-kola, Sa-tane bala tai atoto, katulo wandakali minuome laya alane. Balato wuane piyaneokonena, wandakali-mane omolomane loyuku wato, ole dindi lo balana pangosaandi latane gulo ateai-kola, Jisasato utu-pane tinga lo moyale, omokale nemboteaipia. Bala omolowa okomane Satanenatai-lene oko minu koyokale nembo toto,Jisasa bala umbaini atalu, tundupa paliyupene yuu okona wandakali mindi ateaipia.* 16 Jisasato piape peane okone enjole tupamoyoyale napeaipia. Balato Apatakameyame tupa moyoyale piape okone peaipia.

17-18 Wamba mandeke pene minditupaJisasanga epea-kola, bala tandaka noateaipia. Wuane pua teke, andipamandeke pene minditupa wandakalitupanga epeya-kola, Jisasato wandakaliutupane katulo moyalane. Balatowandakali tupa ondowato, utupanena kootupa apoyale, Gotena piape kuai lo pimai-yane pitisa akali kawane atokale nemboteaipia. Pitisa piape okone puyale, balayuu okona akali ateaini okonepene tekeatape-pene guleaipia. Tene okonena, balayuu okona akali enene mindi ateaipia.

3Jisasa Bala Pitisa Akali Kawane Ateya

Leane Oko1 Jisasa bala akali enene mindi atoto,

Gotena pitisa akali kawane atalu, aposolopiape piyu, piyane lo nanimato lapanaalamane. Kitisene amene imalini yame,Gote ati kenga ateya okomane yakamapiee lo mea-kola, Jisasato yakama moyo

Gotena piape utupane piyane lo yakam-ato wayumane nemboto atalapape. *2WambaMosesato pii Goteto Goteto leanetupa wato minuto, Gotena wandakali tupapitaka moyo piape kuai lo pua ateaipia.Wuane pua teke, Goteto Jisasa makimiloto, piape peakale lea-kola, Jisasato piiGoteto leane tupawatominuto, piape utu-pane pitaka kuai lo wete pua ateaipia.

3-4Nanimato anda epene mindi andoto,anda okone epene ya lalamane tekeko,anda ateya tupa pitaka akali mindimanepeya-kola, pitane atalane. Tene oko-nena, nanimato anda epene piyane akaliokone wayumane wete laiyu lalamane.Okone taka gulo, nanimato Mosesa balaakali epenemindi ateane lalamane tekeko,wamba Goteto Jisasa lamawuato, nimbatopitaka taka yakale lape lea-kola, Jisasatoutupane pitaka yakale lea-kola, yaepia.Tene okonena, nanimato Jisasa wayumanewete laiyu lape-pene.

5Mosesa bala Gotena piape akali atoto,balana anda okona piape puato, pii Gotetoleane tupa wato minuto, pii matili Gotetolapanawa olopeya tupanaminditupaman-deke puato, Gotena pii minditupa wambaini lamawua ateaipia. * 6 Enene, Mosesabala Gotena piape akali ateane tekeko,Kataisa bala Gotena iwanane ateya. BalatoGotena pii wato minu atoto, balana yametupa moyo ando atalane-ko. Jisasato nan-ima moyolo-peya nembo toto, nanimatobala laiyu lo atape-pene. Wuane lamapulu, nanimana omolane oto oko epolaokona giau lemando, nanima balana yameatoloma-kola pulupeya.

Yakamato Jisasa Masia Maulaini, TikaAndo Atalapape Leane Oko

7-9Nanimato Gotena pii pepa pelene eyaoko dii lo andeyama-kola, Oli Sipitisa oko-mane Gotena pii loto, wamba Isatale tanetupana yumbane tupawandakali napaleneyuu okona ateai-angi, mali (40) paiyasatukumindi nambato utupane moyo pi-ape kuai lo pua atewa. Nambato wuanepua atewa tekeko, wandakali utupane-mane nambana pii ale naene, tuu puatanga lo atoto, nambaminumandekepeai-ko. Yakamato wuane pulaini. YakamatoGotena pii okone ale yaindo, wato minala-pape. *

* 2:13: Ais 8:17,18 * 2:14-15: 1Jo 3:7-8; Lap 12:10 * 3:1: Ip 4:14; 7:26-28; Nam 12:7 * 3:5: Nam 12:7* 3:7-9: Sam 95:7-11; Ek 17:7; Nam 20:2-5

Page 462: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 3:10 459 Iputu 4:3-510 Anu peakale nambato wuane ley-

ope. Wamba yakamana yumbane tu-pamane mana koo utupane minu ateai-kola, nambato wandakali utupane towayataka andane wato, wandakali utupanepii lamawua ateyo-kola, utupane-manenambana mana tupa anda napene ato,wato mina na-piyaini lewa. 11 Utupane-mane nambana mana wato mina piyainiokonena, namba yataka andane wato,enene wetete matili-matilipi wandakaliutupane nambana oto mo atolane yuuepene okona katulo naepolo-peyai lewa.Goteto wuane leaipia. *

12 Amene imalini yame, yakamanamindimane Jisasa lo bilipi nalene atoto,yamapane koo mindi pangula-kola, Gotesaka atapowa atene oko masia maulaini.Tika ando atalapape. 13Ole dindi lo Gotenapii pepa pelene eya mindimane nanimalanguato, andipa yakamato Gotena piioko ale aa napimakale lo tuu pua ata na-piyapape layene eya. Sataneto yakamaminu makande pula-kola, yakamanamindimane mana koo tupa wato minuto,Gotena pii ale na-wakale lo tuu pua atoto,Jisasa masia mawua atolaini. Tika andoatoto, yakama pitaka-mane Jisasa lo bilipilamakale lo, yakama teke-teke mindi akalimo tai laya wato, wua piyapape laka puaatalapape.

14 Wamba bulupane nanima Kitisenegulema-angi, Kataisato nanima moyolo-peya lo balanga tungi peyo atema. Andi-papi wuane pua teke, nanimato balangatungi peyo atemando, nanimato bala towapotomane lo atu atoloma-kola pulupeya.15 Gotena pii pepa pelene mindimaneloto, wamba yakamana yumbane tupa-mane Gotena pii oko ale aa napimakale lotuu pua ateaini tekeko, andipa yakamatopii balato leane oko ale yaindo, yakamatoGotena pii oko ale aa napimakale lo tuupua ata na-piyapape layene eya. *

16 Wamba wandakali api tupamane piiGoteto leane tupa ale wato, tanga loto,luawa ateainipiape. Mosesa towa atu Isipiyuu oko tepa alu peaini wandakali utu-pane pitaka-mane mana koo okone watomeainipia. * 17 Mali (40) paiyasa tuku-mindi tupana Goteto wandakali api tupatowa yataka amawua ateaipiape. Koopeaini wandakali utupane towa Goteto

yataka amawua ateaipia. Yatakawa atea-kola, wandakali utupane pitaka wandakalinapalene yuu okona epoko pua atalu,lomba-pene yalu, omeainipia. *

18 Goteto wandakali api tupa andayo,enene wetete wandakali utupa otomo atolane yuu Kenane okona katulonaepolo-peyai leyo leaipiape. Balana piitanga lo ateaini wandakali tupa andayo,balato wuane leaipia. 19 Wandakaliutupane-mane pii Goteto leane tupanemboto mina napeainipia. Teneokonena, wandakali utupane-mane otomo atolane yuu okonena katulo kolandakanaleaini lo nanimato nembo teyama.

4Gotena Yuu Epene Okona Kolandaka

Lamakale Leane Oko1-2 Wamba Goteto potomisa pii epene

mindi Isatale tane wandakali tupangalamawuato, yakama nambana Kenane yuuepene okona katulo epolopeyai leaipia.Wuane lea-kola, wandakali utupane-manepii okone mee alene-mane ale wato,bilipi naleainga, pii okonemane wandakaliutupane katulo moya napeaipia. WambaGoteto wandakali utupane towa potomisapii mindi lamaiyane pua teke, balatopotomisa pii mindi nanimapi langeaokoni. Balato potomisa pii okonenanima languato, yakamato nambanaoto mo atolane yuu epene okona katuloepolopeyai leaipia. Balana potomisa piiokone mee yapowa eya-ko. Yakamanamindimane balana pii oko ale wato,bilipi lo ata napeando, wandakali okonebala Gotena yuu epene okona kolandakanalolo-peya lo yuku wato, nanimatowayumane ando atamakale.

3-5 Ole yanane oko andayo Gotena piipepa pelene eya mindimane loto, Gotetobalana piape peane tupa pitaka pikoyopiyu, ole yanane okona bala otomo ateanelayene eya. Dee, Gotena pii pepa pe-lene eya mindimane loto, matili-matilipinambana pii tanga leaini wandakali utu-pane nambana oto molane yuu epeneokona katulo naepolo-peyai layene eya.Wamba Goteto yuu ati-la yakale leane-angi, balato Isatale tane wandakali tupanaoto mo atolane yuu mindi yakale leanetekeko, matili balato pii mindi leane okoloto, namba yataka wato leyo-ko. Enene

* 3:11: Nam 14:21-23 * 3:15: Ip 3:7-9 * 3:16: Nam 14:1-35 * 3:17: 1Ko 10:6-10

Page 463: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 4:6 460 Iputu 5:1-3wetete, wandakali utupane nambana otomo atolane yuu okonena katulo naepolo-peyai leyo leaipia. Wamba Goteto wuaneleane tekeko, Kataisa lo bilipi lene wan-dakali nanimato Gotena oto mo atolaneyuu epene okona polo-peyama. *

6 Andipa nanimana minditupa-manebalana yuu epene ati kenga eya okona kat-ulo kolandaka lolo-peyama tekeko, wambaGoteto Isatale tane wandakali tupa po-tomisa pii mindi lamawuato, nambato Ke-nane yuu oko yakama gukalenga, yakamayuu okonena pulupa leaipia. Wuane lea-kola, utupane-mane balana pii tanga loto,Kenane yuu okona kolandaka naleainipia.

7-8 Isatale tane wandakali utupane AkaliJasua towa atu Kenane yuu okona napeainitekeko, matili wandakali utupanena an-dopane tupa bala towa atu Kenane yuuokonena peainipia. Gotena otomo atolaneyuu epene Kenane okone angu ya-yale, piimatili wete Dapitito pepa peleane okoneGoteto nalea-yale. Balato Gotena pii pepapeyoto, andipa yakamato nambana pii okoale yaindo, yakamana mini yamapa-la anagulene atoto, nambana pii okone tangalolaini andalapape leaipia. *

9-10 Wamba Goteto balana piape peanetupa pikoyo piyu, bala oto mo ateane puateke, Gotena oto mo atolane yuu epeneokona po atolane wandakali okonemanebalana piape pulane tupa pikoyo piyu, balaoto mo atalane. Oto mo atolane gii okoneole yanane okonepene eya-kola, Gotenawandakali tupamane katulo oto okone moatalaini. * 11 Isatale tane wandakali tupa-mane wamba Gotena pii tanga leaini pua,andipa nanimana mindimane Gotena piitanga loto, yuunga peakalu, alu pulumane.Nanimato tika ando atoto, Gotena otomo atolane yuu epene okona kolandakalamakale nemboto atamakale.

12 Anu peakale nambato wuane leyope.Gotena pii layene saka atene okonemanenapia nene mindisa atata-pene tupasia minuto, piape tailo piyane. Gotenapii okonemane nanimana nembo-teneyamapane-la, okone-lapona pangosa poto,nanimana kulini kimbu piyane tupapi,kulini tundapuni paliyane tupanapi,utupanena giau loto, nanima yapa lo talepiyane. *

13 Tene okonena, minditaka Gotetoyakale leane eya tupana mindikipi mindikatulo too pitane ata napiyane. Jia.Utupane pitaka panakame yola-kola,nanimana mana minalamane utupanepitaka Gotena wenonga panakameyolopeya. Tene okopene mindi atea-kola,nanimato mana utupane minema lo Gotelamaipe-pene gulolo-peya nembo toto,nanimato Gotena pii oko tanga nalene,wayumane wato mina-makale.

Jisasa Bala Pitisa Akali Kawane WeteteAteya Leane Oko

14 Gotena iwanana Jisasa bala ati kengapoto, nanimana pitisa akali kawaneweteteateya. Pitisa piape okone pua atoto, balatonanima katulo moyalane nembo teyama.Tene okonena, nanimato Jisasa andayo piilapana alamane okone bilipi leyama nayulamakale. *

15 Anu peakale nanimato wuane pi-makalepe. Wamba Sataneto Jisasa minumandeke pea-kola, Jisasato koo mindinapene atoto, Satane sia mineaipia. Nan-ima tane tai ata napeyama-kola, Satanetonanima minu mandeke piyane tekeko,nanimana pitisa akali kawane Jisasa balatonanima ondo wato moyalane. 16 Satanetonanima minu mandeke pula-angi, Jisasatonanima ondo wato moyolo-peya nembototo, nanimato yuku naene, Gote lo potelamakale. Pote loloma okonemane Gotebala yamapane epene palu pitiyane siatoko okona nanima mandaka poloma-kolapulupeya. *

5Jisasato Pitisa Piape Puato, Wandakali

Molopeke Lalane Leane Oko1-3 Wandakali-mane Gotena pii oko

wayumane nembo natene ato, balanaasini epene oko awua tepa alu, koo tupapiyaini. Wuane pua teke, yuu okonapitisa akali kawane atalaini tupa pitaka-mane Gotena mana tupa ole dindi lowayumane wato mina napene ato, koopiyaini teke. Tene okonena, pitisa akalikawane tupamane wandakali utupanelaiya nalene, tenga-mane mo tika piyaini.Pitisa akali kawane okomane bala tanenakoo piyane tupa apialu, wandakali wakatupana koo piyaini tupa apialu peakale

* 4:3-5: Sam 95:11; Ip 3:11; Jen 2:2 * 4:7-8: Sam 95:7-8; Lo 31:7; Jas 22:4 * 4:9-10: Ip 4:3-4 * 4:12: Ep6:17; Lap 1:16; 19:13-15 * 4:14: Ip 3:1; 10:23 * 4:16: Ip 10:19-20

Page 464: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 5:4 461 Iputu 6:1-2nembo toto, yia memepi, bulumakaopi,okonetaka tupa peyoto, Gote lo opamawua atalainipia. Wandakali-mane koopiyaini tupa Goteto apeakale loto, pitisaakali kawane okonemane opa tupa Gotemaiyu, minditaka epene tupa petesinimaiyu piyane. Goteto pitisa akali kawaneutupane mindiki-mindiki lo yapa lomoto, wandakali tupa moyo balana piapeutupane peakale lalane. *

4 Pitisa akali kawane oko bala tane-mane piape okone pukale loto, napiyane.Jia. Wamba Goteto akali Etone ee lomoto, pitisa akali kawane piape okonepeakale leaipia. Wuane pua teke, andipaGoteto akali mindi ee lo meya-kola, bal-ato pitisa akali kawane oko atoto, piapeokone piyane. * 5 Wuane pua teke,Kataisato bala tanena gene oko laiyu loto,namba pitisa akali kawane atoto, piapeokone pukale naleaipia. Jia. WambaGoteto bala lamawuato, andipa nambanimbana ayiane ateyo-kola, nimba nam-bana iwanane atele leaipia. 6 Gotena piipepa pelene eya waka mindimane Jisasaandayo loto, wamba akali Meleki-setekebala pitisa akali atoto, piape pua ateanepua teke, nimbatopi pitisa akali atoto, pi-ape okone pua atapowa atolopele layeneeya. *

7 Wamba Jisasa bala Gesemani yuuokona atea-angi, Goteto bala moyando,bala oma napulu-peya nembo toto, bal-ato ai lo yamataka loto, Gote nimbatonamba moyape lo pote leaipia. Jisasabala Gotena pangosa atoto, pote lea-kola,Goteto Jisasana pote leane okone ale wato,bala minu tai laya yaepia. * 8 Jisasa balaGotena iwanane ateane tekeko, bala tan-daka neane okonemane Gotena pii watominu atene mana oko meaipia.

9-10 Goteto Jisasa mo kuai wete layaalu, bala lamawuato, wamba akali Meleki-seteke bala pitisa akali atoto, piape okonepua ateane pua teke, nimbapi pitisa akaliatoto, piape okone pua atolopele leaipia.Goteto wuane lea-kola, Jisasa bala wan-dakali molo-peke lolane akali oko atoto,balana pii wato minalaini wandakali tupapitaka saka atapowa atolane tene okoguleaipia.

Nanima Kitisene Tai Gulamakale LeaneOko

11WambaMeleki-seteke bala pitisa akalikawane ateane wuane pua teke, Jisasa bal-atopi pitisa akali kawane atoto, piape puaatalane okonena, nanimato mana kambuayakama langulane eya tekeko, yakamatowamba ini kapoyale mana mia na-piyaini.Tene okonena, nanimato pii mana utu-pane pitaka yakama languyale, piteteweteeyama.

12 Yakama Kitisene gulalu ateai-kola,mali kambua pea-ko. Andipa yakam-atopi Kitisene mana lamaiyane tisa atape-pene tekeko, yakama tane-mane manakuai lo mia napene mee atalaini. Teneokonena, wamba bulupane yakama Ki-tisene guloyale atoto, pii mana meainiutupanewandakalimindimanedee laponeteke yakama mana langulu-peke lape-pene guleya-ko. Yakama tomokeatomindinanape-pene. Jia. Yakama andu ipanenolo-peke lape-pene ateyai. *

13 Anu peakale nambato wuane leyope.Jisasato wandakali nanima mo kuai layayane lo nembo natalane wandakali okonebala andopane kambolo atoto, andu noatene atalane. 14 Akali mindimane piimana lamalua-kola, Kitisene mindimanebalana pii okone ale wato, akali okone-mane pii kuai lo langeya, kopeta langeyanembo talane akali okone bala Kitisenewandakali tai mindi atoto, tomo keato noatene atalane.

61-2 Wamba nanimato saka atapowa

atolane asini tuma piyane mana kootupa minu atema tekeko, nanima ipamoyale atoto, Gote lo bilipi loto, minipeke lalu, mana koo utupane masiamaipe-pene lo mana mema okoni. Dee,Gotena ipa mialaini mana oko waka-wakayalane tupana nanimato mana mialu,wandakali belesini moyale ateyai-kola,kawa minalaini mana oko mialu pemaokoni. Dee, matili wandakali omenetupa pitaka malinga ika lolai-kola, Gotetowandakali pitaka yapa lo tale pulupeya lonanimato wamba mana mema teke. Piimana epene nanimato wamba bulupanemema utupane teke dee laponemolo-pekena-lamakale. Andipa nanimato pii manawenene minditupa mana moto, Kitisene

* 5:1-3: Pit 9:7; 16:6 * 5:4: Ek 28:1 * 5:6: Sam 110:4; Ip 6:19-20; 7:1-2 * 5:7: Mt 26:36-46; Pl 2:6-8* 5:12: 1Ko 3:1-4

Page 465: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 6:3 462 Iputu 6:18tai gulamakale. 3 Goteto nanima wuanepua atalapale nembo teando, nanimatowuane teke pulu-peyama.

4 Anu peakale nambato wuane leyope.Gotena pii layene epene okomane wan-dakali mindina nembo-tene oko mo tiipiya eya-kola, Oli Sipitisa oko balangaepo atalane. Dee, Gote ati kenga atalaneokomane petesini mindi wandakali okonemaulua-kola, wandakali okonemane pe-tesini okone moto, balana piape makandepiyane. 5 Wandakali okonemane Gotenapii layene epene okone makande puato,pii okone epene wete ya lo nembo talane.Akali okonemane andeya-kola, Goteto pi-ape tai-lene tupa piyane andoto, matiliGoteto piape tai-lene wete tupa pulupeyanembo talane.

6 Goteto piape tai-lene utupane pitakapiyane lo andoto teke, matili wandakaliokonemane Jisasa awua tepa alu, masiamawua ateando, balato Gotena iwananeoko lamba lola-kola pulupeya. BalatoJisasa lamba loto, bala dee lapone tekeita malamanda okona peyo yuka ola-kolapulupeya. Balato wuane peando, nan-imato wandakali okone bala yamapanepeke leakale lo lamalu-makola, balato kat-ulo yamapane peke nalolo-peya. *

7 Anu peakale nambato wuane leyope.Ole kambuanga kingi epoto, yuu okona an-daka peya-kola, wandakali-mane ee mindiyandalaini. Ee yandeyai-kola, tomo epeneika loto, andayalane tupamane ee pulainiwandakali tupa moyalane. Yuu okonena,tomo epene tupa ika loto, andayalane an-doto, Goteto yuu okone mo kuai wete layaalane. 8 Balato wuane piyane tekeko, yuuokonena ikilimbu ani atene tupa angu ikaloto, andayo ateando, Goteto yuu okonekoo wete ya loto, yuu okone ita-maneyangolo-peya. *

9-10 Nambana yamapane yene yame,Goteto yuu oko ita-mane yangolo-peyatekeko, wamba yakamato Gotena wan-dakali tupa moyalu, andipapi utupanemoyo ateyai mana okonemane yakamatoGote towa epelewa yamapane yo ateyamalo andawa leyai okoni. Goteto mana koomindikipi mindi wato mina napiyane. Jia.Piape epene yakamato pua ateyai utu-pane balato embesa wato, yakama yanga

napulu-peya. Jia. Balato yakama molo-peke lolopeya lo nanimato wayumanenembo teyama. *

11-12 Wamba Goteto potomisa piimindi balana wandakali tupa lamawuato,nambato minditaka epene mindi yakamagukale leaipia. Wuane lea-kola, wandakaliutupane-mane balana potomisa pii leaneokone enene gulolo-peya nembo toto,minditaka epene okone nanima gulupeyalo mali kambua pea-kola, maliyo meeateainipia. Andipa yakamato wandakaliutupanena mana epene okone wato minuatoto, Goteto minditaka yakama gulupeyanembo toto, kepa naene mee maliyoatape-pene. Yakama mindiki-mindiki lominditaka epene okone mima lakae lonembo toto, maliyo atalapape. Yakamatookone molopeyama nembo toto, maliyoatama pulu, yakamana gii koyo pulaokonena giau lalapale loto, nanimato piiutupane pitaka yakama langeyama.

Jisasa Bala Pitisa Akali Meleki-seteke YaleAteya Leane Oko

13-16 Wandakali-mane pii mindi loto,pii okone mo tai laya wato, utupanesia minalane akali andane mindina geneoko loto, pii okone enene leyo loto,akali andane okonemane andeya lalaini.Wuane leyai-kola, wandakali waka tupa-mane pii okone enene ya lo nembo talaini.Wandakali-mane akali andane okomaneandeya lalaini tekeko, Gote sia mineneakali andane wakamindi ata napeya. Teneokonena, Gote bala tanena gene oko loto,potomisa pii mindi Apatakame lamawu-ato, wua leaipia: Nambato belesini an-dane mindi nimba guluwa-kola, nimbanamandiyene tupana mandiyene yame kam-bua longo wete gulolo-peya. Namba nim-bana Gote okomane pii okone enene weteeya leyo leaipia. Goteto wuane lea-kola,mali kambua peane tekeko, Apatakamebala wamba kapoyale kepa naene, meemaliyo ateaipia. Mee maliyo atea-kola,Gotetominditaka Apatakame gukale leaneoko matili mayaepia. *

17 Goteto balana potomisa pii leaneokone mo tai laya wato, enene wete nam-bato wuane pukale leaipia. 18 Owato piina-lalane Gote okomane enene wetete,minditaka mindi pukale lo pii potomisamindi lolane okone matili-matilipi mo

* 6:6: Mt 12:31; Ip 10:26-27; 1Jo 5:16-17 * 6:8: Jen 3:17-18 * 6:9-10: Ip 10:32-34 * 6:13-16: Jen 22:16-17

Page 466: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 6:19-20 463 Iputu 7:11

lawa napiyane. Enene, wamba kenda-peneminditupa nanimanga epea-kola, nanimapalaka pema. Nanimapalaka pema tekeko,matili-matilipi Goteto nanima moyolo-peya lo nanimato balanga tungi peyo ata-lapale loto, Goteto enene wete nambatoyakama moyokale lo potomisa pii okoneleaipia. *

19-20 Juta yamena lotu anda okona la-palapa andanemindi yukatane ateya-kola,pitisa akali kawane oko bala lapalapaokonena masianesa Gotena lumu epenewetete lalaini okonena kolandaka lalane.Wuane pua teke, Jisasa bala Meleki-setekeyale pitisa akali kawane atapowa atolanemindi atoto, Gotena yuu epene ati kengaeya okona kolandaka leaipia. Andipa balayuu epene okonena atoto, nanima moyoateya-kola, matili nanimapi yuu okonenakolandaka loto, kuai lo wetete atolo-peyama lo bilipi leyama nayu leyama. *

71-2Meleki-seteke bala Seleme tane wan-

dakali tupana kiŋi oko atoto, bala Goteati kenga wete atalane okona pitisa akaliateaipia. Nanimato balana gene Meleki-seteke okone mopeke loto, kiŋi okone-manemana tika-pene tupa wato minalanelalamane. Balana gene mindi Seleme tanewandakali tupana kiŋi lalaini. Nanimatogene okone mopeke loto, kiŋi okonemanemini epene palene mana oko wato minuatalane lalamane. Alu mindi Apatakametokiŋi minditupa towa yanda piyu, utu-pane sia minalu, bala andaka peke loyaleasininga pea-kola, Meleki-seteketo Ap-atakame malanda wato, belesini mindimayaepia. Maya-kola, Apatakameto min-ditaka mo awua epeane tupa pitaka yomopaiyasanga tale pua yata wato, yomomindiki Meleki-seteke mayaepia. *

3 Gotena pii pepa pelene eya okomaneMeleki-seteke okona anginipi, ayianepi,yumbanepi, bala angini-mane mandeanegii okopi, omeane gii okopi, utupanenanima langi napeya tekeko, bala Gotenaiwanane okonepene atoto, pitisa piapepua atapowa atalane. 4 Meleki-setekebala akali andane wete mindi ateanenembo talapape. Anu peakale nambatobala akali andane mindi ateane leyope.Wamba nanimana yumbane Apatakametoyanda piyu, minditaka mo awua epeane

tupa pitaka yomo paiyasanga tale puayata wato, yomo mindiki Meleki-setekemayaepia. 5 Jekopo iwanane alesa tupapitaka Apatakame yamena mandiyenetupa ateaini tekeko, Mosesatomanamindiyata wato, Jekopo iwanane waka tupanamandiyene tupa yakamato minditakamolaini tupa yomo paiyasanga tale puato,yomo mindiki Jekopo iwanane Lipai yamepitisa akali tupa maiyapape layene eya. *

6 Meleki-seteke bala Lipai yame oko-nena mandiyene mindi jia tekeko, Ap-atakameto minditaka mo awua epeanetupa pitaka yomo paiyasanga tale puato,yomo mindiki Meleki-seteke mayaepia.Gotena potomisa pii mindi Apatakamengaya-kola, Meleki-seteketo belesini mindiApatakame mayaepia. 7 Belesini molaneakali oko bala napinga ateya-kola, belesinimaiyane akali okone bala lipinga atoto,belesini maiyane. Nanimato mana okonenembo toto, Meleki-seteke bala akali an-dane wete mindi atoto, belesini mindi Ap-atakame mayane nembo teyama.

8 Wamba Isatale tane wandakali tupa-mane minditaka miaka peaini tupa yomopaiyasanga tale pua yata wato, yomomindiki Lipai yame pitisa akali tupa maikipeainipia. Lipai yamepitisa akali utupane-mane okonetaka mo atoto, matili yakamamini yalu omeainipia. Meleki-seteketookonetaka meane tekeko, Gotena pii pepapelene eyamindimane loto, Meleki-setekebala saka atalane layene eya.

9-10 Apatakameto Lipai mandi napeneangi, Meleki-seteke malanda wato, balanaminditaka Meleki-seteke mayaepia. MatiliLipai bala Apatakamena mandiyenetundupa mindiki atolopeya okonena,minditaka Apatakameto Meleki-setekemayane okone Lipaito maiyene maiya-kola teke peaipia. Nanimato pii utupanepitaka ale wato, Meleki-seteke bala akaliandane wetemindi ateane nembo teyama.

11 Wamba Lipai yame tupamane pitisapiape okone pulupeyai nembo toto,Mosesato mana utupane yata yaepia.Lipai yame tupamane pitisa piape peainiokonemane katulo wandakali tupa mokuai wete leai-yale, Goteto pitisa akaliwaka mindi-pene mindi ate nalea-yale.Wuane tekeko, Lipai yame-mane pitisapiape peaini okomane wandakali tupa mokuai wete nalea andala, Goteto pitisa akali

* 6:18: Nam 23:19 * 6:19-20: Pit 16:2-3 * 7:1-2: Jen 14:17-20 * 7:5: Nam 18:21

Page 467: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 7:12-14 464 Iputu 7:26-28waka mindi ate leane. Akali okone balaLipai yame pitisa akali Etone yale jia. Balaakali Meleki-seteke yale ateya.

12-14 Akali okone bala nanimana AkaliAndane Jisasa. Bala Lipai yame okonenamandiyenemindi jia. Bala Jekopo iwananeJuta yame okona mandiyene mindi ateyalo andeyama. Wamba Mosesato yameokonena akali mindimane pitisa piapeoko peakale nalea-kola, yame okonenaakali mindimane Gotena alata tokookona po atoto, pitisa piape pua atanapeaipia. Wuane tekeko, Goteto pitisaakali waka mindi ate leane okomane pitisapiape piyaini yame okone lawa piyu, looMosesato yata yane okone lawa pipe-peneteke guleaipia. *

15-17 Mosesato mana mindi yata wato,Lipai yame utupane-mane angu pitisapiape okone peakale lea-kola, Lipai yameutupane-mane angu pitisa piape puaateainipia. Okone enene tekeko, Gotenapii pepa pelene eya mindimane Jisasaandayo, nimba akali Meleki-seteke yalepitisa akali atoto, pitisa piape okone puaatapowa atolopele leaipia. Jisasa balaoma napene, saka atapowa atoto, pitisapiape oko tailo pulupeya nembo toto,Goteto bala pitisa piape oko pua ateakaleleaipia. Jisasa bala pitisa akali Meleki-seteke yale atoto, pitisa piape oko puaateya lo andeyama-kola, looMosesato yatayane okone lawa peane ya lo nanimatowayumane wete andeyama.

18-19 Wamba Goteto balana loo tupaMosesa maiya-kola, loo utupane-manewandakali mindikipi mindi mo kuai wetelaya nayaepia. Tene okonena, Lipai yametupamane angu pitisa piape peakale lomana Mosesato yata yane okonemanewandakali mindikipi mindi katulo moyanapea-kola, Goteto mana okone mo api-alu, nanimana asini waka mindi waapingeaipia. Asini wenene okonemanemana yata yane wambane oko sia min-uto, epene wete eya-kola, nanimato asiniwenene okone wato minu atoto, Goteateyanga mandaka peyama. *

Jisasato Pitisa Piape Kuai Lo Wete PiyaneLeane Oko

20-21 Wamba Goteto Jisasa lamawuato,nambato pii enene wete leyo leaipia. Nim-bato pitisa piape pua atapowa atolopele.

Matili-matilipi nambana nembo-tene okolawa napulu-peyo leaipia. Lipai yameakali tupa pitisa akali ateai-angi, Goteto piiokonepene mindi naleaipia. Jia. Utupane-manemanaMosesana yane oko anguwatominuto, yakama pitisa akali guleainipia.* 22 Goteto pii enene wete leyo leaneokonemane pii wenene balato lo yata yaneoko mo tai laya ya-kola, Jisasa bala pitisaakali mindi guleane. Wuaneko, pii weneneGoteto lo yata yane okone epene weteyoto, pii wambane lo yata yane oko siamineane lo andeyama. *

23 Wamba Lipai yame akali tupamanepitisa piape pua ateaini tekeko, utupaneyakamato pitisa piape pua atapo naene,omaka peai-kola, Lipai yame akali wakatupamane utupanena panda mo, pitisapiape okone pua ataka peainipia. Wuanepima peaini oko poto, Lipai yame akalikambua tupamane pitisa piape peainipia.24 Utupane-mane wuane peaini tekeko,Jisasa bala oma napene, saka atapowaatoto, pitisa piape oko piyane okonena,akali mindimane balana panda moto,pitisa piape okone napiyane. 25 Jisasabala saka atapowa atoto, wandakali Gote-la tombenenga akali mindi ato, Gotenimbato wandakali tupa moyape lo potelalane. Jisasato wuane lo pote leya-kola, wandakali utupane Gote ateyangamandaka peyai-kola, Jisasato wandakaliutupane yakama katulo wete molo-pekelalane. *

26-28 Sataneto yuu okona akali tupaminu makande peya-kola, utupane keatoyo ata napene, koo piyaini. Mosesatomana yata yane okonemane yuu okonaakali okonepene tupa pitisa akali kawaneateakale lea-kola, utupane yakamanga kooeya-kola teke, pitisa piape piyaini. Oledindi lo Goteto yakama tanena koo tupapi,wandakali waka tupana koo tupapi,utupane apeakale lo pitisa utupane-maneGote opa maiyaini. Utupane-mane wuanepiyaini tekeko, Gotena iwanane oko epenetika-pene wete atea-kola, Goteto pii enenewete leyo loto, Jisasa bala pitisa akalikawane atoto, piape okone pua atapowaateakale leyo leaipia. Wuane lea-kola,Jisasa bala pitisa akali kawane atoto,wandakali pitakana koo tupa apoyale, alumindiki angu bala tane Gote opa maiyu,

* 7:12-14: Ais 11:1; Mt 2:5-6; Lap 5:5 * 7:18-19: Ip 9:9 * 7:20-21: Ip 5:6 * 7:22: Ip 8:6; 12:24 * 7:25:Lom 8:34

Page 468: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 8:1 465 Iputu 8:11-12omeaipia. Balato opa alu mindiki angumayane okonemane katu wete lea-kola,balato opa lapone waka mindi maulanetene mindi ata napeaipia. Yuu okonawandakali-mane koo pua ateyai-kola,Jisasa bala utupane towa tako pua atanapene, ati kenga wete ateya. Gotetoandeya-kola, Jisasanga koo tene mindikipimindi naeya. Jia. Bala pitisa akali kawaneepene tika-pene wete mindi atoto, katulowete nanima moyalane. *

81Pii nanimato leyama okona tene angini

oko Jisasa bala nanimana pitisa akalikawane okonepene ateya nembo teyama.Bala ati kenga yuu epene okona poto,kiŋi pitiyane sia toko okona kii tikasa popeteane leyama. 2 Ati kenga yuu epenewete okone Gotena lotu anda atalane.Wandakali kini-mane lotu anda okone na-peaipia. Jia. Akali Andane oko bala tane-mane lotu anda okone peaipia. AndipaJisasa bala lotu anda okonena pitisa akalikawane atoto, piape pua ateya. 3 Yuuokona pitisa akali kawane atalaini tupapitaka-mane opapi, petesene waka tupapi,utupane Gote mayaini. Tene okonena,Jisasa balapi pitisa akali kawane atoto,opapi, petesene waka tupapi, utupaneGote maipe-pene guleaipia.

4-5 Wamba Mosesato lotu anda mindisele-mane puyale pea-kola, Goteto balalamawuato, wambanimba ati Sainai okonaatee-angi, ati kenga lotu anda okopenemindi ateya lo, nambato nimba andawalewa okoni leaipia. Andipa nimbato lotuanda sele-mane puyale pele okone atikenga lotu anda ateya okonepene tekeguleakale nayupipe leaipia. Pitisa akali tu-pamane lotu anda Mosesato peane okonakolandaka loto, pitisa piape peaini okomee pikisa mindi yoto, Jisasato pitisa pi-ape pulupeya lo makande peainipia. Jisasabala ati kenga lotu anda atalane okonakolandaka loto, pitisa piape piyane okoangini wete gulalane. Lipai yame pitisaakali tupamane mana Mosesato yata yaneoko wato minuto, petesini mindipene-mindipene tupa Gote maiki peainipia.Tene okonena, Jisasa bala yuu okona meeatapia-yale, bala pitisa akali okonepenemindi ata napipia-yale tekeko, bala atikenga peaipia. *

6 Poto, balato pitisa piape piyane oko-mane Lipai yame tupamane pitisa pi-ape piyaini okone sia minuto, piape kuailo wete piyane. Wamba Goteto Isataletane wandakali tupa towa pii mindi loyata wato, potomisa pii minditupa leanetekeko, matili balato pii waka wenenemindi lo yata wato, potomisa pii epenewete minditupa lo yata yane okomane piiwamba ini bulupane lo yata yane okonesia mineaipia. Jisasa bala wandakali, Gote-la, utupanena tombenenga akali atoto, piiwenene Goteto lo yata yane okone lo tailaya yaepia. *

7 Goteto pii wamba ini bulupane loyata yane okomane piape kuai lo pea-yale, Goteto pii wenene waka mindi loyata wakale nembo natea-yale. Lipai yamepitisa akali tupamanepii Gotetowamba inibulupane lo yane oko watominuto, balanapiape oko pua ateai-kola teke, wandakalitupana koo tupa mee yapowa ya-kola,Goteto wua leaipia: 8 Akali Andane nam-bato pii leyo oko ale alapape. Matili otomindi epola-angi, nambato Isatale tanepi,Juta yamepi, utupane towa pii wenenewaka mindi lo yata wakale leaipia. *

9 Wamba Isatale tane wandakali utu-pane Isipi yuu oko tepa alu peai-kola,nambato utupane kii minu awua pewa.Poto, nambato pii mindi wandakali utu-pane towa lo yata ewane tekeko, wan-dakali utupane-mane nambana pii okonewato mina napeai-kola, nambato utupanemasia maewane. Tene okonena, nambatopii wenene lo yata wakale okone wambayakamana yumbane tupa towa pii lo yataewane okonepene jia. Akali Andane nam-bato wuane leyo, leaipia.

10 Oto utupane koyo pula-kola, matilinambato Isatale tane tupa towa piiwenene waka mindi lo yata wato, wualokale: Nambato nambana loo tupawandakali utupanena nembo-tenengayata alu, utupanena yamapanenga pepapeyo yata alu pukale. Wuane piyu, nambawandakali utupanena Gote atolowa-kola, wandakali utupane nambana yameatolopeyai.

11-12 Nambato utupane ondo wato,utupanena koo pulaini tupa apia-maiyu,wandakali utupane-mane wamba koopeaini tupa nambato nembo tolo-peke

* 7:26-28: Ip 5:1-3 * 8:4-5: Kol 2:16-17; Ip 9:23; Ek 25:40 * 8:6: Ip 7:22 * 8:8: Jet 31:31-34

Page 469: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 8:13 466 Iputu 9:10na-lokale. Nambato wandakali utupanemoyowuane puluwa-kola, wandakali geneyenepi, nayenepi, utupane pitaka-manenamba Gote okopene ateya lo wayumaneandolopeyai. Utupane-mane okoneandolai-kola teke, wandakali mindimanebalana amenepi, yangonepi, utupanemana lamawuato, nimbato Akali Andaneoko lo nembo tape nalolo-peya. Jia.Wamba Goteto wuane leaipia. 13 Gotetopii wenene mindi lo yata wakale leaneokonemane pii wamba ini bulupane loyata yane okone wambane guleya loandawa leaipia. Wuaneko, minditakamindi wambane gulalu, koyo piyane pua,pii balato wamba lo yata yane okone koyopeae-ya lo andeyama.

9Kataisa Bala Gote, Wandakali-la, Tombe-

nenga Akali Ateya Leane Oko1 Goteto pii wamba ini bulupane lo

yata yane okonemane lotu lolane manaminditupa yata alu, yakamato wua pu-ato, yuu okona lotu anda mindi piya-pape leaipia. * 2 Lotu anda sele-manepene okonena lumu bulupane okona lamu,tepolo toko-la, okonelapo ya-kola, Gotenabetesa tepolo toko okonena yalaepia. Lotuanda lumu bulupane okonena gene okoGotena lumu epene lalainipia. 3 Lumuepene okonena masianesa tole lapalapaandane mindi yukatane atalaepia. La-palapa okonemane tombo peyatane eya-kola, lapalapa okonena masianesa tolelumu mindi yalane okonena gene okoGotena lumu epene wetete lalainipia. *

4 Tua tunduma peakale lo minditakayangalaini alata tokookola, Gotenamawuapii ana laponga peyatane palene bokisaokola, okone-lapona kenganga golo-manewaa-pene okonelapo lumu epene weteteokonena yalaepia. Wamba Goteto balanaloo paiyasa tupa ana lapona pepa peyoto,yata yaepia. Gotena loo paiyasa peyataneatene ana okonelapo bokisa mindina pali-pata yalaepia. Tomo gene mana leneoko sisopene golo-mane waa-pene okonapali-pata okola, Etonena kalango poka loateane okola, okonelapo bokisa okonenapali-pata yalae tekepia. *

5 Bokisa okonena tokonga Gotena tii-pene oko towa makande pua enjole lapowaa pitane atalaepia. Goteto wandakalitupa ondo wato, utupanena koo tupaapeakale loto, pitisa akali kawane oko-mane bokisa okonena tokonga tundupatupa gae lalaepia. Andipa nambato okone-taka tupana tene wee lo pii kambua lolanetene andane mindi ata napeya-ko. Nam-bato okonetaka tupana pii kambua laa na-pukale. *

6 Minditaka utupane pitaka wuane puamandeke pitane atea-kola, ole dindi lopitisa akali tupamane lotu anda sele-mane pene lumu bulupane okona kolan-daka loto, yakamana piape pulane tupapiyainipia. * 7 Pitisa akali kawane okobala angu mali dindi lo alu mindiki angutundupa mo awua lumu lapone okonakolandaka lalaepia. Kolandaka loto, balatanenga koo yolane tupa Goteto apeakaleloto, balato bulumako maipa mindinatundupa tupa Gote lo opa mayaepia.Opa okone maiyu, wandakali waka tupa-mane koo peyama nembo natene piyainitupa Goteto apeakale loto, balato yiameme mindina tundupa tupa Gote lo opamayaepia. *

8 Pitisa akali kawane oko bala anguGotena lumu epene wetete okone kolan-daka loto, opa utupane maiyane lo nani-mato andeyama-kola, Oli Sipitisa okomanemana mindi nanima andawa leya. Lotuanda sele-mane pene okonena lumu bulu-pane oko mee pitane atea-angi, Gotenalumu lapone epenewetete okonena kolan-daka lolane asini oko panakame ya na-peane lo andawa leaipia.

9 Okone pii kokoli mindi guleya. Lotuanda okonena pitisa akali tupamane Gotelo petesini maiyaini tupapi, opa maiyainitupapi, okonetaka tupamane wandakaliGote lo lotu lalaini tupananembo-tene okokatulo mo kuai loto, epene wete gulayana-alane. * 10 Enene, wamba Gotetomana minditupa yata wato, tomopi, ipapi,minditupa nolaini lalu, minditaka wuapua wasa-wasa peyalapape leane tekeko,wandakali-mane mana utupane wato mi-nama pulu, Goteto mana wenene wakamindi yata olopeya okonena angu giau

* 9:1: Ek 26:1-30; 25:23-40 * 9:3: Ek 26:31-33 * 9:4: Ek 16:33; 25:10-16; 30:1-6; Nam 17:8-11; Lo 10:3-5* 9:5: Ek 25:18-22 * 9:6: Nam 18:2-6 * 9:7: Pit 16:2-34 * 9:9: Ip 10:1-2

Page 470: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 9:11-12 467 Iputu 9:21leakale loto, balato mana utupane yatayaepia.

11-12 Wuane tekeko, Kataisa bala epoto,mana epene Goteto mina ika leane tu-pana pitisa akali kawane ateaipia. Balatopitisa piape okone pua atoto, yia memetupana tundupapi, bulumako andopanetupana tundupapi, okonetaka mindimanenanima kambo molo-peke naleaipia. Jia.Bala Gotena lumu epene wetete ati kengaateya okona kolandaka loto, bala tanenatundupa epene okomane nanima kambomolo-peke loto, nanima tinga lo meane.Tene okonena, nanima tinga lo meneatapowa atolo-peyama. Jisasato nan-ima tinga lo mialu, ati kenga lotu andaateya okonena alumindiki angu kolandakaleaipia. Lotu anda okone wandakali kii-mane pene yuu okona tawemindi jia. Lotuanda ati kenga ateya okonemane lotu andasele-mane peaini okone sia minene epenewete mindi ateya.

13 Wamba Gotena wandakali mindibala Gotena wenonga kalato atene ateayando, pitisa akali tupamane bulumakoangini mindi itanga yango tosia teaipia.Tosia toto, pete gulaya alu, utupane-mane pete okone moto, kalato atenewandakali atolane okonenga tau lo peyakapeainipia. Wuane piyu, utupane-manememe tupana tundupapi, bulumakomaipatupana tundupapi, okonetaka tupa moto,kalato atene ateane wandakali okonengatandu peyaka peainipia. Wuane peyai-kola, Gotena wenonga wandakali utupanekalato na-atene epene wete kilini lenegulalaepia. *

14 Memepi, bulumakaopi, utupanenatundupa tupamane wuane piyaini tekeko,Kataisana tundupa okomane utupane siamineaipia. Balanga koo mindikipi mindinayene atea-kola, Oli Sipitisa atapowaatalane okomane bala mo tai laya ya-kola,Kataisa bala tane Gote lo opa mayaepia.Nanimato Gote saka atapowa atalaneokona piape pimai-yapale loto, Kataisanatundupa okonemane nanimana ini anda-pangosa koo yalane tupa apialane. *

15 Wamba yuunga wandakali pitaka-mane pii Goteto bulupane lo yatayane okonena pangosa atoto, koo puaateainipia. Koo pua ateai-kola, Gotetoutupane ee lo moto, potomisa pii

mindi wandakali utupane lamawuato,yakama katulo saka atapowa atolopeyaileaipia. Goteto wuane lea-kola, Kataisatowandakali utupane kambomolo-peke lalu,koo utupane-mane piyaini tupa apoyalebala omeaipia. Wandakali utupane sakaatapowa ateakale nembo toto, Kataisabala wandakali, Gote-la tombenga akalioko atoto, pii wenene Goteto lo yata yaneoko mo tai layawa atalane.

16-17 Akali mindi bala omoyale ato,balana yame tupa lamawuato, nambaomolowa-angi, yakamato nambanamindi-taka eya tupa wua pua tale puato, palunimialapape lalane. Balato wuane lalanetekeko, akali okone bala oma napene sakaateya-kola, wandakali-mane balana min-ditaka yalane tupa katulo paluni mia na-piyaini. Matili akali okone omeya-kola,balana pii wamba lolane okone anginigulalane. Wuane peya-kola, akali okonebala omeya lo andoto, balana yame tupa-mane balanaminditaka yalane tupa katulopaluni mialaini.

18 Wamba Mosesato yia bulumakaopi,memepi, okonetaka tupa peyoto, utupa-nena tundupa tupamanepii Gotetowambaini bulupane lo yata yane okominu tai layayaepia.

19-20 Wuane puyale atoto, balato piiGoteto wamba ini bulupane lo yata yanetupa pitaka wandakali pitakanga lamai-yaepia. Balato utupane lamawuato,yakamato pii Goteto lo yata yaneoko wato minu atalapale nembo toto,balato bulumakaopi, memepi, utupanenatundupa okomane balana pii okoneminu tai laya eya leaipia. Wuane lalu,Mosesato bulumako andopane tupanatundupapi, meme tupana tundupapi,okonelapo ipa towa mina mindiki lalu,balato sipisipi itini tundupa-pene mindimoto, isopo kembonemindina puta puato,tundupa peteane okonena aindaka leaipia.Aindaka loto, tundupa okonena tanda puamoto, Gotena pii layene buku okonapi,wandakalipi, utupanenga tundupa okotandu peyaka peaipia. *

21 Wuane pua teke, Mosesato tundupaokone moto, lotu anda sele-mane peneokongapi, lotu anda okona piape piyainiminditaka yatawa ateaini tupanapi,utupane pitakanga tundupa okonemane

* 9:13: Pit 16:15-16; Ip 10:3-4; Nam 19:9,17-19 * 9:14: 1Pi 1:18-19 * 9:19-20: Ek 24:6-8 * 9:21: Pit8:15,19

Page 471: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 9:22 468 Iputu 10:7tandu peyaka peaipia. * 22 Mana Gotetowamba yata yane okomane pii mindiloto, tundupa-mane angu minditakapitaka taka Gotena wenonga mo kuai layaalane leaipia. Tene okonena, tundupa-mane wandakali mindina koo tupa apia-mai napeaindo, Goteto wandakali okonebalana koo tupa apia-mai napiyane. *

23 Lotu anda sele-mane pene ateaneokonena minditaka yane tupa ati kengaminditaka yalane tupa towa makandepene mee pikisa yaepia. Minditaka utu-pane pitaka tundupa-mane mo kuai lape-pene guleane tekeko, opa mindi-peneepene wete mindimane minditaka anginiati kenga yalane tupa mo kuai wete lape-pene guleaipia. *

24 Lotu anda angini ati kenga ateyaoko bala okonepene ateya lo Mosesatowandakali tupa mana lamaiya-kola, yuuokona wandakali tupamane yakamanakini-mane lotu anda okone peainipia.Jisasa bala lotu anda okonena lumu epenewete okona kolandaka naleaipia. Jia. BalaGotena wenonga atoto, nanima moyokalenembo toto, ati kenga lotu anda ateyaokonena kolandaka loto, pitisa piape puaateya.

25Mali dindi lo pitisa akali kawane oko-mane yia memepi, bulumakaopi, utupa-nena tundupa tupa mo awua poto, lotuanda sele-mane pene okona lumu epenewete okona kolandaka loto, Gote lo opamaiki piyaepia. Pitisa akali kawane oko-mane wuane piyane tekeko, Jisasa bal-ato mali dindi lo wuane napeaipia. Alumindiki angu Jisasa bala tane Gote opamauwakale nembo toto, ati kenga yuuepene okona kolandaka leaipia.

26 Ole kambuanga Jisasa bala tane Goteopa maiya-yale, wamba Goteto yuu ati-layakale leane gii okonena ato, ipapo watoandipa giau loto, bala ole kambuanga tan-daka no atapia-yale. Balato wuane pipia-yale tekeko, yuu gii oko koyo puyale pea-kola, wandakali tupana koo tupa apoyale,alu mindiki angu Jisasa bala tane Goteopa mauyale, bala ati kenga atala yuungaepeaipia. *

27 Wandakali pitaka alu mindiki anguomalaini. Matili Goteto wandakaliutupane pitaka yapa lo tale pulupeya.28 Wuane pua teke, Kataisato wandakali

kambua tupana koo tupa apoyale, alumindiki angu bala tane Gote opamawuato,omeaipia. Matili bala lapone peke lola-angi, balato wandakali tupana koo tupaapoyale naepolo-peya. Jia. Bala epolopeyalo maliyo atolaini wandakali tupa molo-peke lolo epolopeya.

10Jisasato NanimaMo Kuai Wete Laya Yane

Leane Oko1-2 Isatale tane wandakali tupamane

mana Mosesato yata yane okone watominuto, mali dindi lo Gote lo opa mindi-tupa mayainipia. Opa utupa-mane wan-dakali utupane mo kuai wete laya ya-yale, koo tene mindi yakamanga naeyanembo toto, wandakali utupane-mane paipua opa waka mindi Gote lo mai napeai-yale. Matili Jisasa bala epoto, opa epenewete mindi maulupeya lo, opa maiyainimana Mosesato yata yane okonemanewandakali wamba ateaini tupa kuai lo an-dawa naleaipia. Opa maiyaini mana okonematili opa Jisasato malupeya okonena pik-isa angu ya-kola, opa malu epeaini wan-dakali utupane katulo mo kuai layawa tikawete piya nayaepia.

3-4 Pitisa akali tupamane bulumakomaipapi, memepi, okonetaka tupanatundupa tupa moto, opa maiyainiutupane-manewandakali tupana koo tupakatulo apia-mai napea-kola, opa utupane-mane wandakali utupane wayumanemoya na-piyaepia. Opa maiyaini manaokonemane wandakali yakamana koopiyaini tupa lapone teke nembo tolo-pekeleakale laya yaepia. *

5-6 Wuane peanga, Jisasa bala yuuokona epeane-angi, bala ayiane Gote okolamawuato, Aiyane Gote, nimbato wan-dakali tupana koo tupa apola nemboto,wandakali-mane bulumakaopi, memepi,okonetaka tupa peyoto, itanga yango tosiatoto, nimba lo opa giyaini mana okonenimbato epele na-alene leaipia. Dee,wandakali-mane opa waka-waka tupapi,petesini giyaini tupapi, okonetaka tupanimba geakale nembo natene, nimbatoumbaini mindi namba gukale lo makandepeenepia. * 7 Nimbato wuane pee-kola,nambato nimba languato, Gote nimbanapii pepa pelene eya mindimane leya pua

* 9:22: Pit 17:11 * 9:23: Ip 8:4-5; 10:1-2 * 9:26: Ip 10:10 * 10:3-4: Ip 9:13 * 10:5-6: Sam 40:6-8

Page 472: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 10:8 469 Iputu 10:24-25teke, nambato nimbana nembo-tene okowato minu atokale loto, ati kenga atalayuunga epoto ateyo oko andape lewa.Jisasato balana ayiane lamawuato, wuaneleaipia.

8Matili Jisasato Gote lamawuato, AiyaneGote nimbato wandakali tupana koo tupaapola nembo toto, wandakali utupane-mane mana Mosesato yata yane okonewato minuto, bulumakaopi, memepi,okonetaka tupa peyoto, itanga yango tosiatoto, nimba lo opa giyaini leaipia. Dee,wandakali utupane-mane opa waka-wakatupapi, petesini tupapi, okonetaka tupanimba giyaini teke. Andipa nimbato manautupane epele naene, wandakali utupane-mane okonetaka tupa nimba geakale lonimbato nembo natalene leaipia.

9 Wuane lalu, matili Jisasato balanaayiane lamawuato, nambato nimbananembo-tene oko wato minu atokale loto,ati kenga atala yuunga epoto ateyo-koandape leaipia. Jisasato pii okonelapoleane okonemane bala tane opa mayanemana okone yatawakale nembo toto, Lipaiyamepitisa akali-maneopamaiyainimanaokone mo apeaipia. 10Mo apialu, JisasatoGotena nembo-tene oko wato minuto, alumindiki angu balana umbaini oko Goteopa mayaepia. Opa mayane okonemanenanima mo kuai wete laya yaepia. *

11-14 Lipai yame pitisa akali tupa pitakaika lo atoto, ole dindi lo opa kambuamaiyaini tekeko, opa utupane-mane wan-dakali tupana koo tupa katulo apia na-piyaepia. Wuane tekeko, alu mindiki anguJisasa bala tane Gote opa mayane okone-mane wandakali Goteto mo epene gulayaalane utupane mo kuai wete leaipia. Alumindiki angu bala tane Gote opa mayaneokonemane wandakali moyo atapowa ata-lane. Matili Jisasa towa yanda-pene tupasia minalu, Goteto utupane Jisasana kenepangosa mo ate lolopeya. Balato wuanepeakale nembo toto, Jisasato balana piapepikoyo piyu, Gotena kii tikasa pituto, giiokone maliyo ateya. *

15 Dee, nanimato Gotena pii pepa pe-lene eya oko dii lo andeyama-kola, OliSipitisa okomane nanima languato, wualalamane: 16 Akali Andane okomane piimindi leane oko loto, wandakali-manepii nambato wamba ini bulupane lo yata

ewane oko wato minu ateyai gii okonekoyo pulupeya. Gii okone koyo pula-angi,nambato pii wenene waka mindi lo yatawato, nambana loo tupa wandakali utupa-nena nembo-tenenga yata alu, utupanenayamapanenga pepa peyo yatalu, pukalelayene eya. * 17 Dee, Gotena pii pepapelene eya waka mindimane loto, nam-bato utupanena koo piyaini tupa apialu,dee lapone nembo tolo-peke nalolo-peyolayene eya. * 18Goteto wandakali mindinakoo piyane tupa apola-kola, balato deelapone teke koo utupane apeakale lo opamaulane tene mindi ata napeya.

Jisasa Masia Mai Na-piyapape Leane Oko19-20 Wamba lotu anda sele-mane

pene okonena lumu epene wetete okonalapalapa andane mindimane asia lombayukatane atalaepia. Jisasa bala itamalamanda okona yukatane atoto, omea-angi, lapalapa okone liti lo lapo peaneokonemane Jisasato nanima saka atapowaatolane asini wenene mindi lumbu yatayaepia. Amene imalini yame, Jisasanatundupa okomane nanimana koo tupaapia yiake leane okonena andipa nanimayuku naene, Gotena yuu epenewete okonakatulo kolandaka lolo-peyama. * 21 Jisasabala nanimana pitisa akali kawane atoto,Gotena wandakali nanima moyo andoatalane.

22 Balato nanimana umbaini oko ipakaka-ene epene okomane wasa-wasa pey-oto, nanimana koo tupa apea-kola, andipananimanga koo tene mindi naeya-kola,ateyama-ko. Goteto nanima moyolo-peyalo nanimato balanga tungi peyoto, miniepene palu atoto, bala ateyanga mandakamakale. * 23 Wamba nanimato pii mindiloto, matili Goteto nanima moyoyale wuapulupeya lema okonena, nanimamini lapopali napimakale. Jia. Goteto minditakapukale leane utupane pitaka enene wetepiyane-ko. Goteto nanimamoyoyale man-gene minditupa pukale leane tupa pulu-peya nembo toto, nanimato wayumanenembo tatawa atamakale.

24-25 Wamba Kitisene wandakalikambua-mane Gotena pii oko ale oyaleamunguli pua ateaini tekeko, andipaKitisene minditupa-mane mana okonekepa alu, kondeyai-ko. Nanimato mana

* 10:10: Ip 9:11-12 * 10:11-14: Ek 29:38; Sam 110:1 * 10:16: Jet 31:33; Ip 8:10 * 10:17: Jet 31:34* 10:19-20: Ip 4:16; Mt 27:51 * 10:22: Pit 8:30; Ese 36:25; Ep 5:25-27

Page 473: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 10:26 470 Iputu 10:37okone konda naene, Jisasa bala laponeepolopeya oto okomandaka guleya nembotamakale. Wuane nembo toto, Kitisenewandakali yangone tupa towa amungulipuato, mindi minu tai laya aka puaatamakale. Nanimato wandakali yangonewaka tupa towa yamapane yo atoto, manaepene tupa angu wato minu atamakalenembo toto, nanimatomindi akalimoyakapua atamakale. *

26 Anu peakale nanimato wuane pi-makale leyamape. Nanimato Gotena piilayene enene oko mana moto teke, deelapone koo tupa pima lakae lo nembo toto,koo pua atemando, Goteto koo utupaneapeakale nembo toto, nanimato bala opawaka mindi mauluma-kola, katu nalolo-peya. Jia. * 27 Goteto bala towa yanda-pene atolaini wandakali tupa yapa lo talepuato, ita toto andane wete pene mindi-mane yangolo-peyako. Nanimato koo puaatemando, balato nanima wandakali utu-pane towa atu yangolane lo yuku andanewete wato, nanima maliyo atape-pene gu-leya. *

28 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Gote balana loo paiyasa Mosesangamayane tupa wandakali mindimane kalopuato, koo pula-kola, wandakali lapo yan-dopi, tepo yandopi, minditupa-mane bal-ana koo pulane okone andoto, lapanayaindo, wandakali-mane wandakali koopulane okone ondo naene, peyo omelalaini. *

29 Wandakali koo pulane okonemaneyole koo okone molopeya tekeko, wan-dakali waka mindimane bala sia minuto,yole koowetemindimolopeya. Wamba iniwandakali okonemane pii wenene Gotetolo yata yane okona pangosa atola-kola,Gote Iwanane okona tundupa okomanewandakali okone mo epene wete gu-laya ola-kola, Oli Sipitisa okomane wan-dakali okone bala ondo wato, moyolo-peya. Wuane tekeko, matili wandakaliokonemane Gote iwanane okona tundupaoko mee ya lo nembo toto, bala masiamawuato, Oli Sipitisa oko andayo pii koolola-kola, wandakali okone yole koo wetemindi molopeya. *

30 Wamba Goteto pii leane oko loto,wandakali-mane koo piyane okonena,

namba tane yole koo oko mauwakaleleaipia. Dee lapone Goteto loto, AkaliAndane okomane balana wandakali tupayapa lo tale pulupeya leaipia. Balatowuane leane okone nanimato nemboteyama. * 31 Gote saka atene okomanewandakali koo piyane oko yole koo mindimauyale wandakali okone bala minula-kola, wandakali okone bala yuku andanewete olopeya.

32 Wamba Gotena Oli Sipitisa okomaneyakamana nembo-tene oko mo tii piya ya-kola, yakama Kitisene ateaini. Yakama Ki-tisene ateai-kola, Jisasa towa yanda-penewandakali minditupa-mane kenda-peneandane minditupa yakama geaini. Kenda-pene geai-kola, yakama tandaka andanekambua no atoto, Kitisene wandakali taiatema lo yakamato nembo tolo-peke lala-pape.

33-34 Ole minditupana wandakaliutupane-mane yakama wandakali wakatupanawenongamoate loto, yakama andolamba loto, kenda-pene andaneminditupayakama geai okoni. Kitisene wandakaliminditupa katapusa ateai-kola, yakamatoutupane ondowa moyoto, kenda-peneandane awua ateaini wandakali utupanetowa potomane lo ateai okoni. WambaJisasa towa yanda-pene wandakalitupamane yakamana minditaka yainitupa pake meai okoni. Pake meai-kola, yakamana minditaka epene weteyapowa yolane tupa ati kenga yolopeyanembo toto, yakama mini epene paluto,yakamanaminditakameaini tupameakalelo ando kondalu, epelewa ateai okoni. *

35-36 Goteto minditaka epene matiliyakama gukale leane okone yakamatomia-makale nembo talapape. Utupanemia-makale toto, yakamato Gotenanembo-tene oko wato minu atoto, kepanaene, yakama Kitisene wandakali taiatalapape. Yakamato kepa naene, taiateaindo, yakamato yole andane wetemindi molopeyai-ko. Yakamato Jisasa lobilipi leyama nayu lalaini mana oko tepaolaini.

37 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Yakamato Jisasa masia maulaininembo toto, Gotena pii pepa pelene eyamindimane loto, Akali Andane oko balamali kambua wetemaliyo ata napulu-peya

* 10:24-25: Ip 3:13 * 10:26: Ip 6:4-8 * 10:27: Ais 26:11 * 10:28: Lo 17:6; 19:15 * 10:29: Ek 24:8* 10:30: Lo 32:25-36 * 10:33-34: Mt 6:19-21; 19:29 * 10:37: Ip 2:3-4

Page 474: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 10:38 471 Iputu 11:9-10

layene eya. Bala mali aŋako mindilapoangu maliyo atalu, epolopeya. * 38 AkaliAndane oko bala epola-angi, wandakalibala lo bilipi lolaini tupa wandakali tika-pene atoto, saka atapowa atolopeya. Wan-dakali mindimane Akali Andane oko bilipinalene, bala towa kembena peyo ateando,nambato wandakali okone towa epele na-olopeyo layene eya.

39Pii okone enene tekeko, nanima Jisasatowa kembena peyalu poto, alu pipe-penewandakali jia. Nanimato Jisasa lo bilipiloloma-kola, Goteto nanima molo-pekelolopeya.

11Goteto Bala Lo Bilipi Leaini Wandakali

Tupa Moyane Leane Oko1 Gote lo bilipi lene mana oko wua

pene eya: Gote lo bilipi lene wandakali-manemangene epene Goteto pukale leanetupa lee-mane anda na-piyaini tekeko,utupane-mane mini lapo pali napene,mangene epene Goteto pukale leane utu-pane katulo pulupeya nembo toto, maliyoatoto, bilipi leyama nayu lalaini. *

2-3Wamba wete Goteto minditaka nan-imato lee-mane anda na-piyamane tupamoto, balana pii okonemane yuu ati-la okone-lapona minditaka nanimato lee-mane andalamane tupa pitaka yakaleleane lo nanimato bilipi leyama. MatiliGoteto potomisa pii minditupa nanimanayumbane tupanga lamaiya-kola, utupa-nena minditupa-mane balana potomisapii leane utupane enene pii leya lo bilipileainipia. Bilipi loto, utupane-mane man-gene minditupa peai-kola, Goteto wan-dakali utupanena mana utupane andoto,mana kuai lo miniyai leaipia.

4WambaEpolotoGote lo bilipi loto, Goteopa mayane okomane Kenena opa Gotemayane oko siamineaipia. Epoloto Gote lobilipi loto, opamaiya-kola, Goteto Epolonaopa mayane okone epele yane okonemaneEpolo bala akali tika-pene mindi ateya loandawa leaipia. Epolo balawambaomeanetekeko, balato Gote lo bilipi loto, opaepene wete mindi Gote mayane okone-mane nanima mana languato, nanimatopiGote lo bilipi loto, opa maiyapape leaipia.*

5-6 Wandakali mindimane Gote lo bilipinaleando, Goteto wandakali okone epelena-alane. Wandakali mindimane Goteateya lo bilipi loto, Gote andawua lakaelo nembo toto, ayia pua ateando, Gotetowandakali okone bala epele wato, yoleepene mindi bala maulupeya. Wuanepula-kola, wandakali okone bala Gote lobilipi loto, bala ateyanga mandaka atola-kola pulupeya. Inokoto Gote lo bilipi lea-kola, Goteto bala oma napeakale nembototo, bala ati kenga peakale lo meaipia.Ati kenga peakale lo mea-kola, wandakali-mane Inoko bala ayia pua ateaini tekeko,utupane-mane bala anda napeainipia. *

7 Wamba Goteto Nowa lamawuato,matili kingi andane wete mindi epolopeyaleaipia. Wuane lea-kola, kingi andaneepolopeya leane okone Nowato lee-maneanda napene atoto teke, pii Goteto leaneokone enene pii leya lo bilipi leaipia. Kingiandane epolopeya okonemane balanawetenepi, andopanepi, utupane peyo omelolane nembo toto, Nowato pii Gotetoleane oko wato minuto, sipi anda mindipeaipia. Balato Gote lo bilipi loto, wuanepea-kola, Goteto Nowa bala akali tika-pene mindi ateya leaipia. Nowato gotelo bilipi leane okonemane Gote lo bilipinalene yuunga wandakali tupana manakoo wete minu ateaini tupa mo pana ya-kola, Goteto wandakali utupane pitakapeyo ome leaipia. *

8 Goteto potomisa pii mindi Apatakamelamawuato, nambato yuu mindi paluninimba gukalenga, nimbato yuu okonemolo puu leaipia. Wuane lea-kola, yuuGoteto molo puu leane okone aningaeyape lo Apatakame bala tatake alu, kondanaene, potomisa pii Goteto leane okonebilipi loto, yuu Kenane okonena poyalepeaipia. *

9-10 Apatakame bala Kenane yuuokonena po atoto, matili Gote bala tanenanembo-tene okomane tano yapowayolane mindi waa pulupeya lo bilipiloto, matili tano okonena pokale nembototo, maliyo ateaipia. Apatakame balatano okonena poyale maliyo atoto, yuuKenane Goteto gukale lo potomisa piileane okonena ato bala akali opene mindiatene atoto, mee sele anda mindi puato,yuu okonena ateaipia. Goteto potomisa

* 11:1: 2Ko 5:6-7; Jen 1:1; Sam 33:6; Jo 1:3 * 11:4: Jen 4:3-10 * 11:5-6: Jen 5:21-24 * 11:7: Jen 6:13-22;7:1 * 11:8: Jen 12:1-5

Page 475: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 11:11 472 Iputu 11:23pii Apatakame lamaiyane mindiki okonetekeAisake, Jekopo-la, okonelapo lamaiya-kola, okonelapo-manepi mee sele andateke puato, yuu okonena ateapele-pia. *

11 Wanda Sata bala andopane mandu-lane gii tupa koyo peane tekeko, balatoGote lo bilipi loto, mangene mindi Gotetopukale lo potomisa pii lalane tupa balatoenene wete piyane nembo teaipia. WandaSatato wuane nembo toto, Gote lo bilipilo peteane okonena, Goteto bala minu tailaya ya-kola, balato andopane mindi kat-ulo mandeaipia. *

12 Mandea-kola, Apatakame bala akalimini-yene omape-pene gulene ateanetekeko, bala wandakali kambua wetetupana yumbane guleaipia. Apatakamebalana mandiyene tupana yame kambuawete ati kenga kaiyanda ateya oko-tuma, ipa mau eya oko-tuma, guleai-kola,wandakali mindimane katulo dii nalape-pene guleaipia. *

13 Wamba Goteto Apatakamepi,Aisakepi, Jekopopi, utupane potomisa piimindi lamawuato, nambato yuu epenemindi yakama giyu, waka minditaka tupapiyu, yakamamoyo atokale leaipia. Gotetowuane leane okonena, utupane-mane yuuepene okone molopeyama nembo toto,Gote lo bilipi lo atalu teke omeainipia.Wandakali utupane yakama oma napene,saka ateai-angi teke, yuu epene Gotetogukale leane okone mia napeainipia. Yuuepene okone iyungawete tepanjia ya-kola,wandakali utupane yakamana nembo-tene okomane angu yuu epene okoneandene atoto, utupane-mane pii mindileaini oko loto, yuu okona ole ukupinimindilapo angu atoto, nanima wandakaliopene ateyama leainipia. *

14 Pii okonepene lalaini wandakali tu-pamane yakamana yuu mindi ayia puaateyama lo andawa lalaini. 15 Wandakaliutupane-mane yakamana yuu tenewambatepa alu epeaini okone nembo tatawaatoto, Kenane yuu okona nanima openeateyama leai-yale, yakama katulo yaka-mana yuu tene okonena peke loto, yakamaopene ata napeai-yale. 16 Wandakaliutupane-mane ati kenga yuu epenewetete

okonena atama puma lakae lo nembo teai-kola, Goteto utupane atolane tano mindiwaa peaipia. Tene okonena, utupane-mane bala andayo, nimba nanimana Goteatele leyai-kola, bala yala na-alane.

17-19 Wamba Goteto potomisa pii mindiApatakame lamawuato, nimba iwananeAisakena mandiyene yame atolai tupaangu nimbana yame atolopeyai leaipia.Wuane lalu, matili Goteto Apatakameminu mandeke puato, nimbato nimbanaiwanane Aisake okone peyo ome loto, balaopa mindi namba gipe leaipia. Gotetowuane lea-kola, Apatakameto Gotena po-tomisa pii wamba leane okone nembototo, nambato Aisake peyo ome lewando,Goteto bala katulo ika laya olopeya nemboteaipia. Goteto katulo wuane pulupeyalo bilipi loto, Apatakameto Gote opamauyale Aisake peyo ome lea-yale, Aisakebala omea-yale tekeko, Goteto Apatakamelamawuato, nimbato Aisake peyo ome lo-lene leaipia. Goteto wuane leane okone-mane, Aisake bala omalu, malinga ika lenegulea-kola, Apatakameto bala molo-pekeleane lo nanimato nembo tape-pene. *

20 Matili Aisaketo Gote lo bilipi loto,Goteto Jekopo, Iso-la, okonelapo moyoto,wua pulupeya lo belesini mindi mayaepia.* 21 Jekopoto Gote lo bilipi lo atalu teke,matili bala omoyale atea-angi, GotetoJosepena iwanane lapo okonelapomoyoto,wua pulupeya lo belesini mindi mayaepia.Maiyu, balana kalango okona duninga mi-natawa atoto, anda yuunga loto, Gote lolotu leaipia. * 22 Josepe bala omoyalepea-angi, balato Gote bilipi loto, Isataletane wandakali tupa lamawuato, matiliGoteto yakama moyola-kola, yakama Isipiyuu oko tepa alu polopeyai. Okone angi,yakamato nambana kulini tupa lopo awuapulupape leaipia. *

23 Wamba Isipi tane kiŋi okomane loomindi yata wato, Isatale tane wandakaliyakamato iwanaŋa mindi mandeaindo,bala peyo ome lalapape leaipia. Wuanelea-kola, Mosesa angini, ayiane-lamanebala mandeapi-angi, wua nembo teapele-pia: NalipatoMosesa peyoomenalepando,nalipato loo Isipi tane kiŋi okomane yatayane okone kalo pulupa-kola pulupeya

* 11:9-10: Jen 35:12 * 11:11: Jen 18:11-14; 21:2; Lom 4:18-21 * 11:12: Jen 15:5; 22:17 * 11:13: Jen23:4; 1Tem 29:15; Sam 39:12; 1Pi 2:11 * 11:17-19: Jen 21:12; 22:1-14; Lom 4:16-17 * 11:20: Jen 27:27-29,39-40* 11:21: Jen 47:31–48:20 * 11:22: Jen 50:24-25; Ek 13:19

Page 476: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 11:24-26 473 Iputu 11:33-34nembo teapele-pia. Wuane tekeko,Mosesa bala iwanaŋa epene wete mindi yalo andoto, okonelapo-mane Gote lo bilipiloto, kiŋi okonemane kenda-pene mindiliyamba gulane lo yuku naene, Mosesa toopitawa peteapi-kola, ana tepo peaipia. *

24-26Mosesa bala andayalu, akali anginimindi atea-angi, bala Isipi tane kiŋi Petookona wanane okonena iwanane atea-yale, balato Isipi tane tupanamuni tupapi,minditaka epene waka tupapi, utupanekambua wetete yatawa atea-yale. Wuaneutupane yatawa atea-yale tekeko, bal-ato ole ukupini mindilapo angu epelewaatoyale, Isipi tane tupana mana koo tupawato minukale nembo nateaipia. Jia. Bal-ato nembo toto, Mesaya okomane nambamoyolo epolopeya lo bilipi lolowa-kola,Isipi tane wandakali tupamane nambaando lamba lolopeyai. Lamba lolai-kola, namba yalawa atoto, Gotena wan-dakali tupa towa atu kenda-pene epolatupa awua atewando, matili Goteto yoleandane mindi namba gulupeya nemboteaipia. Yole okonemane Isipi tane tu-panamunipi, minditaka epene tupa pitakasia minulu-peya nembo toto, MosesatoMesaya oko namba moyolo epolopeyalo bilipi loto, wandakali-mane bala Isipitane kiŋi wanane okonena iwanane ateyaleakale lo ando konda napeaipia.

27 Wandakali-mane katulo Gote lee-mane anda na-piyaini tekeko, MosesatoGote lo bilipi leane okonemane Gote lee-mane andene atoto, bala watama puaapowa yaepia. Isipi tane kiŋi okomaneMosesa towa yatakawa atea-kola teke,Mosesato Gote lo bilipi loto, kiŋi okone-mane kenda-pene mindi bala gulane loyukunaene, Isipi yuuoko tepa alu, peaipia.

28 Gotena enjole mindimane Isipi tanewandakali tupana andopane bulupanetupa peyo ome lolo epoyale pea-kola,Mosesato Gote lo bilipi loto, Pasopa tomonolane mana oko tewa yata yaepia. Balatomana okone yata ya-kola, Enjole okomaneIsatale tane wandakali tupana andopanebulupane tupa peyo ome lolane nembototo, Isatale tane wandakali utupane-mane sipisipi tundupa tupa yakamanaanda asia lomba tupana aiya aka peainipia.*

29Goteto ipa solewata Letesi oko yapu lolapo puato, tombenenga asini yakale lea-kola, ipa mau kapu tene yaepia. Kapu teneya-kola, Isatale tane wandakali tupamaneGote lo bilipi loto, asini okonena poto,ipa Letesi okone kalo piyu, amo yaingipeainipia. Isipi tane yanda yene ami tu-pamane Isatale tane watama epoto, ipaLetesi oko kalo puyale tombenenga peai-kola, ipa okonemane Isipi yame utupanepeyo pulu pea-kola, Isipi tane utupanepitaka ipa nalu, omeainipia. *

30-31 Isatale tane akali lapo-mane Jetikotano okona tenga-mane kambo andolopeapi-kola, pamuku pima epoko piyanewanda Leapa lene okomane Gote lo bilipiloto, yuu kambo andolo peapele akalilapo okonelapo lamawuato, liyamba wayuepeyapi leaipia. Matili Isatale tane-maneGote lo bilipi loto, Jetiko tano okonaende ana-mane pitane atene okona oleyanasanga mapu peai-kola, ende okonekulembu lo yuunga tepa yaepia. Tepa ya-kola, Isatale tane akali utupane-maneGotelo bilipi nalenewandakali tupapitaka peyoome leaini tekeko, Leapato Gote lo bilipileya lo andoto, utupane-mane bala peyoome naleainipia. *

32 Nambato pii temane utupane pitakalalu ato, pii temane andoko tako pua loto,pepa peyokalepe. Nambato Gitiyonepi,Batakapi, Samesonepi, Jepetapi, Dapitipi,Samualepi, potopesa akali tupapi, utupa-nena temane loto, yakama langulane giimindi naeya. *

33-34 Goteto potomisa pii minditupaakali utupane lamawuato, yakama moy-oyale nambato wua pukale lalu, matilibalato utupane moyo wuane teke peaipia.Akali utupane-mane Gote bilipi loto, bal-ana mana epene tika-pene tupa wato min-uto, piape tai-lene minditupa peainipia.Akali utupanenaminditupa-mane pusi ka-pua andane layone tupana nee asia minutuma peainipia. Gote towa yanda-peneakali minditupa-mane Gotena akali min-ditupa teakale lo ita andane yuku-penemindi yangeai-kola, akali utupa-mane itateane okonena tai-lene oko sia mineaini-pia. Minditupa-mane kiŋi waka tupanaami tupa towa yanda puato, sia mineaini-pia. Minditupa-mane wamba ini bulu-

* 11:23: Ek 1:22; 2:2 * 11:28: Ek 12:21-30 * 11:29: Ek 14:21-31 * 11:30-31: Jas 2:1-21; 6:12-25; Jem2:24-26 * 11:32: Akal 6:11–8:32; 4:6–5:31; 13:2–16:31; 11:1–12:7; 1Sa 16:1–1Ki 2:11; 2Ki 1:1–25:1

Page 477: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 11:35 474 Iputu 12:2-3pane tai nalene ateaini tekeko, matiliGoteto utupaneminu tai laya ya-kola, utu-pane yakama yanda piyaini akali tai atoto,yuu waka tane ami tupa sia mineaini-pia.Akali minditupa-manewandakali utupanepeyo ome loyale peaini tekeko, utupaneyakama palaka peai-kola, katulo peyo omenaleainipia. *

35 Andopane omeaini tupa ika leai-kola, yakamana angini tupamane utupanemolo-peke leainipia. Wandakali utupane-mane Gote bilipi lo atoto, wuane peainitekeko, Gotena wandakali minditupa-mane kenda-pene andane wete tupa awuaateainipia. Gote towa yanda-pene akalitupamane Gotena wandakali minditupaandi loto, yakamato Gote masia mai-yaindo, nanimato yakama pulupa lo tepaamakale leainipia. Wuane leai-kola,Gotena wandakali utupane-mane balabilipi lo atoto, utupane yakama malingaika loto, saka atoto kuai lo wete atolo-peyama nembo toto, Gote masia mainapulu-peyama leainipia. Wuane leai-kola, Gote towa yanda-pene wandakaliutupane-mane Gotena wandakali utupanetandaka andane wete mayainipia. *

36 Gote towa yanda-pene wandakaliutupane-mane Gotena wandakali tupaandayo lamba loto, minditupa kunju-mane peyalu, minditupa sene endetupamane andi loto, katapusa piyu,peainipia. * 37 Gote towa yanda-pene wandakali utupane-mane balanawandakali minditupa soo-mane katutingipi lapo piyu, minditupa ana-manepeyo ome lalu, minditupa kandepa luu-mane yoko ome lalu, peainipia. Gote towayanda-pene wandakali utupane-maneGotena wandakali minditupa kenda-penekambua mawuato, kenda-pene andanetupa mai-yaikola, Gotena wandakaliutupane yakamanga minditaka nayene,jia yene atoto, sipisipi umbainipi, memeumbainipi, okonetaka tupana umbainitaka lo moto, tona piyu, epoko puaateainipia. *

38 Gotena wandakali utupane yakamapalaka poto, wandakali napalene yuu tu-papi, yuu wangiane tupapi, utupanenaepoko pua atoto, ana andapi, yuu laulatanepi, okonetaka tupana ata too pua

ateainipia. Utupane-mane Gote bilipi loto,mana epene wete tupa minu ateainipia.Tene okonena, yuu okona koo pua atalainiwandakali utupane towa mina mindiki loatape-pene guu naleaipia.

39 Wandakali utupane pitaka-maneGote lo bilipi loto, mangene minditupapeai-kola, Goteto wandakali utupanenamana utupane andoto, mana kuai lominiyai leaipia. Goteto wuane leanetekeko, wamba balato potomisa pii mindiwandakali utupane lamawuato, yakamamoyoyale nambato wua pukale leane okobalato okone angi teke napeaipia. Jia.40 Anu peakale Goteto mangene okonewamba ini kapoyale napeai-piape. Andipaateyama wandakali nanima wandakaliwamba ateaini utupane towa epene wetegulalapale nembo toto, Goteto nanimapitaka moyoyale piape epene wete mindipukale lo mandeke peaipia.

12Goteto Leya PuaYakamato PuaAtalapape

Leane Oko1 Wamba Gote lo bilipi lene wandakali

kambua utupane yakama yuu okona atoto,kenda-pene kambua awua atalu, omalu,ati kenga peainipia. Ati kenga po atoto,utupane-mane yuu okona wandakali nan-ima ato mapu puato, anu pua ateyaipe lonanima andatawa ateyai. Utupane-manenanima andatawa ateyai-kola, Gotena piipepa pelene eya okomane nanima lan-guato, yakamato namba lo bilipi loto,nambana mana epene tupa tailo watominu atalapape layene eya. Wuane layeneeya-kola, nanimato wuane pua atamakalenembo talamane tekeko, koo nanimangapata atane atalane tupapi, yuu okonamin-ditaka epele-pene eya tupapi, utupane-mane nanima minandi lalane. Okonetakatupamane nanima minandi lolane nembototo, nanimato mana koo minalamane tu-papi, yuu okonaminditaka epele-pene eyatupapi, utupane pitaka masia mawua ata-makale. Wuane pua atoto, wandakali-mane asia tai lalaini wuane pua teke, nan-imato Jisasa lo bilipi loto, balana manaepene tupa tailo wato minu atamakale. *

2-3 Nanimato kepa alu konda naene,Jisasana mana epene utupane tailowato minu atoto, balana mana tupa

* 11:33-34: Dan 3:23-27; 6:1-2 * 11:35: 1Ki 17:17-24; 2Ki 4:25-37 * 11:36: 1Ki 22:26-27; 2Tem 18:25-26; Jet20:2; 37:15; 38:6 * 11:37: 2Tem 24:21 * 12:1: 1Ko 9:24-25

Page 478: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 12:4 475 Iputu 12:14wayumane nembo tatawa atamakale.Wamba koo piyaini wandakali tupamaneJisasa towa yanda andane pimawuaateai-kola, Jisasato kenda-pene utupaneawua atoto, Goteto piape pipe leane puateke, tailo pua ateaipia. Okone angi,Jisasato wua lo nembo teaipia: Namba itamalamanda okona yukatane atoto, yalaolopeyo tekeko, matili omalu, malinga ikaloto, epele andane wete olopeyo nemboteaipia. Wuane nembo toto, bala tandakaandane nalu, ita malamanda okona omalu,malinga ika lalu poto, Gotena kii tikasa-tole pitulane toko okona peteya. Teneokonena, nanimato Jisasa lo bilipi leyama-kola, balato nanimana bilipi oko mokuai laya alane. Jisasato wuane piyaneokonena, nanimato bala lo bilipi loto,balana mana epene tupa tailo wato minuatamakale.

4 Yakamato Jisasa masia mawuato, kootupa piyapale loto, koo piyaini wandakalitupamane kenda-pene andane minditupayakamanga giyaini. Geyai-kola, yakamatoutupanena pii tanga loto, Jisasa masia mainapulu-peyama lalaini. Yakamato wuaneleyai-kola, Jisasa towa yanda-pene wan-dakali tupamane kenda-pene minditupayakamanga giyaini tekeko, yakamana um-baininga tundupa kili laa napiyane.

5-6 Goteto yakama balana andopaneyame ateyai nembo toto, wamba balatoyakama mo tai layawa pii mindi yakamalangeane okone yakamato embesa yai.Gotena pii pepa pelene eya okonemaneloto, nambana andopane, Akali Andaneokomane wandakali mindi yamapane yoatoto, balana andopane ateya leando, bal-ato wandakali okonena mana koo mi-nalane tupa mo tika puyale, kunju-manepeyalane layene eya-ko. Goteto nim-bana mana minalene tupa mo tika puyalekenda-penemindi nimba geando, nimbatomini kenda wete olene. Dee, balato nimbamo tika puyale kenda-pene mindi nimbagula-kola, nimbato okone angini mindi jiaya, mee ya lo nembo natape layene eya. *

7-8 Yuu okona ayiane-mane balana an-dopane mo tika piyane pua teke, Gotetobalana andopane tupa pitaka mana lan-guato, mo tika piyane. Goteto yakamamo tika napipia-yale, yakama balana an-dopane ata napene, mandu apene atapia-

yale tekeko, yakama Gotena andopaneyame ateyai-kola, balato yakama manalanguto, mo tika piyane-ko. Gotetoyakama mo tika peakale nembo toto,yakamato kenda-pene awua atoto, balatoyakama wua pua atalapa leya pua atala-pape. *

9-10 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Nanimana ayiane yuu okona atalainitupamane yakama tane-mane nembo ta-laini pua ole ukupini mindilapo nanimamana languato, yakama wua pua atala-pape lo nanima mo tika piyaini. Wuanepeyai-kola, nanimato utupanena pii alewato, mana wato minu atalamane tekeko,nanimana tandini okona aiyane Gote oko-mane nanimana ayiane yuu okona atalainitupa sia minene. Gote bala tane epenetika-pene wete ateya. Tene okonena, bal-ato nanimapi tika wete pua atalapale loto,nanima mo tika piyane-ko. Nanimato bal-ana pii ale wato, balana mana epene tupawayumane wete wato minu atamakale.Wuane pua atemando, nanima saka at-apowa atolo-peyama.

11Goteto nanima mo tika puyale kenda-pene mindi geya-kola, okone angi nan-ima epele naene, mini kenda alamanetekeko, balato nanima mo tika piyiakeleya-kola, matili nanimato balana manaepene tika-pene tupa wato minu atoto,mini epene palu atalamane. * 12 Jisasatowa yanda-pene wandakali tupamane Ki-tisene wandakali tupa kenda-pene kam-bua mai-yaikola, Kitisene wandakali utu-pane yakamana kini kenepi tai nalenemanda tene atalaini. Yakamato wandakaliutupane mo tai laya alapape. *

13 Kitisene minditupa kee koo atoto,Gotena asini epene oko awua tepa alupuyangi lolaini. Tika ando atalapape.Wandakali kee koo ateyai utupane-mane yakama polai oko andoto, watamaepeakale nembo toto, yakamato Gotenaasini epene okona tika pua pulupape. *

14 Gotena mana epene tika-penetupa wato mina napiyane wandakaliokonemane Akali Andane oko katulo andanapulu-peya. Tene okonena, yakamatoGotena mana epene tika-pene tupa watominu atamakale nembo toto, piapetailo pua atalapape. Wuane pua atoto,wandakali pitaka towa mini epene palu

* 12:5-6: Jop 5:17; Man 3:11-12; Lap 3:19 * 12:7-8: Lo 8:5 * 12:11: Jem 3:17-18 * 12:12: Ais 35:3* 12:13: Man 4:26

Page 479: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 12:15 476 Iputu 12:26atene mana oko mina-makale lo makandepua atalapape. 15 Goteto wandakalimindi ondowa moyola-kola, balato Goteawua tepa olane. Tika ando atalapape.Yakamana mindikipi mindimane nembo-tene koo palu atoto, yakamanga kenda-pene minditupa mina ika laya wato, sosaoko minu koyolaini. Tika ando atalapape.

16-17 Wamba Iso bala Aisake iwananebulupane atoto, balana belesini okopi,minditaka epene kambua tupa katulomea-yale tekeko, balato tomo alu mindikiangu nolane oko kamboyale, minditakaepene utupane pitaka Jekopoto meakaleleaipia. Matili Isoto belesini okone tanemokale nembo toto, belesini molane asiaayia pua atoto, ai leane tekeko, be-lesini molane asia mindi naya-kola, balanaayiane okomane belesini okone gii na-pukale. Jia leaipia. Isoto tomo alu mindikinolane okone kamboyale ayianena be-lesini epene oko awua apeaipia. Wuanepua teke, yakamanamindikipi mindimaneyuu okona minditaka epene eya tupamokale nembo toto, Gotena belesini epeneoko awua apialu, bala pasiandia wandakalimindi gulolane. Tika ando atalapape. *

18 Wamba Gote bala ati Sainai okonaepo atea-kola, Isatale tane wandakalitupa ati wangiane okonena mandakapoto ateainipia. Ongane atoto, andeai-kola, ati okonena ita lungu andane minditalu, yuu undupi andane wete mindilalu, popo andane mindi lalu, pea-kola,ati Sainai okone andoto, utupane-maneyuku yainipia. Ati Sainai okone kini-maneminape-pene peleane tekeko, wandakaliandipa ateyai tupa yakama ati wangianeokonepene mindina mandaka poto atanapeyai. *

19-21 Mosesato andea-kola, Ati Sainaiokonena mangene Goteto peane tupayuku-pene wete gulea oko andoto,Mosesato namba yuku wete wato, puti-puti peleyo leaipia. Okone angi, biakulumindi pelea-kola, Goteto pii mindi leaneoko loto, wandakali yandopi, sipisipiyandopi, okonetakamindi ati Sainai okonaepeando, yakamato bala ana-mane peyoome lalapape leaipia. Goteto wuane lea-kola, Isatale tane wandakali utupane-mane pii Goteto leane okone ale wato,yuku wato, pii Goteto lala okonepene

mindi dee lapone nanima langi napeakaleleainipia. *

22Wandakali andipa ateyai tupa yakamaati Sayone wangiane eya okonena poyalemandaka ateyai. Gote saka atapowa ateneokona ati kenga tano wenene Jutusalemeoko Sayone wangiane okonena eya. En-jole tausene kambua wete tupa tano oko-nena amunguli pua atoto, epelewa ateyai.23 Wamba Goteto balana andopane gu-lene yamewandakali utupanenagene tupapepa peyo yata yaepia. Andipa utupane atikenga atoto, amunguli pua ateyai. Wan-dakali pitaka yapa lo tale piyane Goteokonemane wandakali utupanena tandinimo kuai wete laya ya-kola, utupane wan-dakali epene tika-pene atoto, tanoweneneJutusaleme okonena ateyai.

24 Wamba Keneto Epolo peyo ome lea-angi, Epolona tundupa okomane Gotelamawuato, nimbato paini kenda-penemindi Kene maipe leaipia. Matili Jisasabala omea-kola, balana tundupa okomanepii epene mindi Gote lamawuato, nim-bato wandakali tupa ondo wato moyapeleaipia. Wuane pea-kola, Jisasa bala wan-dakali, Gote-la, tombenenga akali atoto,pii wenene Goteto lo yata yane oko motai laya yaepia. Andipa yakamato Jisasa lobilipi loto, Jutusaleme wenene ati kengaeya okonena poyale mandaka ateyai. *

25 Wamba Mosesato Gotena pii keatomindi Isatale tane wandakali tupalamaiya-kola, utupane-mane pii balatoleane okone ale wato teke, tanga leainipia.Tanga leai-kola, Goteto yole koo mindiwandakali utupane maiya-kola, wandakaliutupane katulo palaka polane asini mindinayaepia. Andipa Gote bala ati kengaatoto, pii keato mindi nanima langeyateke. Nanimato balana pii tanga loto,Jisasa masia mawua atemando, Gotetoyole koo mindi nanima gulupeya. Okoneangi, nanima palaka polane asini mindikatulo nayolopeya. Tene okonena,yakamana ale tuma puato, pii andipayakama langeya okone tanga lolaini. Tikaando atalapape. *

26 Wamba Gote bala ati Sainai oko-nena atoto, pii taimane leane okomaneyuu yundukumi mineaipia. Andipa bal-ato potomisa pii mindi loto, alu mindiki

* 12:16-17: Jen 25:29-34; 27:30-40 * 12:18: Ek 19:16-20; Lo 4:11-12 * 12:19-21: Ek 19:12-13; 20:18-21; Lo5:22-27; 9:19 * 12:24: Ip 8:6; Jen 4:10 * 12:25: Ip 2:1-4; 10:26-29

Page 480: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 12:27 477 Iputu 13:11

wete nambato yuu oko taimane yun-dukumi mineakale lokale layene eya. Yuuoko angu jia. Ati kenga okopi taimaneyundukumi mineakale lokale teke layeneeya. * 27 Minditaka katulo ema na-pula tupa angu yapowa yakale nembototo, Goteto pii leya okonemaneminditakayakale leane tupa pitaka yuu yundukumiminuto mo apolopeya lo andawa leya.

28-29 Nanimana Gote okone bala italungu andane tai wete mindimane mindi-taka eya tupa pitaka katulo taa yiake lape-pene gulene ateya. Tene okonena, nan-imato Gote yuku amawua atoto, balanapangosa atape-pene. Wandakali mindi-mane Gotena tano Jutusalemewenene okokatulo mo ema napulu-peya. Nanima Ju-tusalemeokonenapoyalemaliyo ateyama-angi, nanimato mana Goteto epele alanetupa minu atoto, Gote ando wayu pele lobala lo lotu lamakale. *

13Yakamato Mana Epene Utupane Wato

Minu Atalapape Leane Oko1 Yakamato ole dindi lo wandakali

yangone tupa towa epelewa yamapa yoatalapape. 2 Wamba enjole minditupaakali mindina andaka epeai-kola, akalianda anduane okonemane akali epeainiutupane enjole minditupa epeyai nembonateainipia. Akali eneneminditupa epeyainembo toto, balato enjole utupane moyoyatawa paleaipia-ko. Andipa wandakaliopene mindi yakamana andaka epeando,yakamato bala moyoto, yatawa palipe-pene oko embesa aa na-piyapape. *

3 Kitisene wandakali waka mindikatapusa paleando, yakamapi utupanetowa atu katapusa palene atoto, katapusapangulane wandakali okone ondo watomoyalapape. Wandakali-mane Kitisenewandakali mindinga kenda-pene mindimaula-kola, Kitisene okonemane kenda-pene okone awua ateando, yakamapiwandakali okone towa atu kenda-peneokone awua atene atoto, wandakali okoneondo wato moyalapape.

4 Goteto pamuku pima epoko piyainiwandakali tupa yapa lo tale puato, yolekoomindimalupeya. Tene okonena, akali-mane wanda kee lalu, wanda-mane akali

pulu, piyaini mana okone epene tika-pene yakale loto, wetene, akalini-la, minamindiki lo pitiyaini mana okone minukoya na-piyapape. * 5 Yakamato mindi-taka yakamanga eya tupa atu ya lo nembototo, muni yamapane yo ata na-piyapape.Wamba Goteto potomisa pii mindi nanimalanguato, matili-matilipi nambato nimbamee atola loto, awua tepa alu, kondanapulu-peyo. Jia wete leaipia. * 6 Gotetowuane leane okone nembo toto, nanimanamini epene paluto, wua lamakale. AkaliAndane okomane namba moyalane. Teneokonena, wandakali-mane katulo nambaminu koya napulu-peyai-ko. Namba yukunaene ateyo lamakale. *

7 Wamba sosa okona akali kawaneminditupa-mane Gotena pii layene okoyakama langeai. Utupane-mane Gote lobilipi loto, mana epene tupa minu ateainiutupane yakamato nembo tolo-peke loto,wuane teke piyapape. *

8-9 Wandakali waka minditupa-maneGotena pii mana langeyama loto,yakamato tomo utupa nalapape, tomoutupa nanalapape lalaini tekeko, manaokonepene tupamanewandakali moya na-piyaini. Goteto nanima ondowa moyotonanimana bilipi mo tai laya eya-kola,nanima kuai lo atalamane. Jisasa Kataisatowambapi, andipapi, mana epene tupaminu atalane. Wuane pua teke, matili-matilipi balato mana epene mindikiokonepene teke minu atapowa atolopeya.Wandakali mindimane pii mana epeneokonepene tupa yakama langi napeneatoto, pii mana waka mindi-pene tupayakama langulai-kola, yakamato Gotenapii enene oko awua tepa alu, puyangilolaini. Tika ando atalapape. *

10 Lipai yamena lotu anda sele-manepene okonena pitisa piape piyaini akalitupamane katulo Kitisene wandakali nan-imana alata toko okona tomo yalane tupanaa na-piyaini.

11 Anu peakale nambato wuane leyope.Pitisa akali kawane okomane memepi,bulumakaopi, okonetaka tupana tundupatupa ambu awua poto, lotu anda lumuepene wete okona palane. Poto, Gotetowandakali tupana koo tupa apeakaleloto, pitisa akali kawane okonemane opa

* 12:26: Akai 2:6 * 12:28-29: Lo 4:24; 9:3 * 13:2: Lom 12:13; Jen 18:1-8; 19:1-3 * 13:4: Ep 5:3-5 * 13:5:Lo 31:6,8; Jas 1:5 * 13:6: Sam 118:6 * 13:7: 1Ko 4:16 * 13:8-9: Lom 14:16-17

Page 481: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Iputu 13:12 478 Iputu 13:25maiyane. Wuane piyu, balato meme ima,bulumako ima, utupanena angini tupakeme okona takita awua poto, itanga tootosia teakale lo yangalaini-pia. *

12Wuane piyaini pua teke, Jisasato bal-ana tundupa okomane wandakali tupamo epene tika-pene wete gulaya wakalenembo toto, Jutusaleme tano okona takitapoto, tandaka nalu omeainipia. *

13-14 Nanima yuu okona ateyama-angi,nanimana tano yapowa yolane mindi yaanapea-kola, nanima Jutusaleme weneneati kenga ato epolopeya okonena makalelo maliyo ateyama. Tene okonena, nan-ima ando lamba lalaini wandakali utu-pane masia mawua atoto, nanima Jisas-ana yame atamakale. * 15 Jisasato piapewua pua peane lo lapanawa wandakalitupa lamai-yamane mana okone Gote balaopa mayama-kola, piyane. Tene oko-nena, ole dindi lo nanimato Jisasana geneoko lapana wato, balana gene oko laiyulamakale. *

16 Wuane pua atoto, yakamato manaepene tupa minuto, yakamana mindi-taka yolai tupa tale puato, minditakanayene jia yo atolaini wandakali tupamoyo maiyapape. Wandakali yangonemoyo minditaka maiyaini mana okoneGote lo opa maiyaini mana okonepeneeya-kola, Goteto mana okone epele alane-ko. Yakamato mana epene okone embesanaene, wato minu atalapape. *

17 Yakama Gotena yia sipisipi tupaateyai-kola, sosa okona akali kawaneateyai tupamane yakama moyo andoatalaini. Matili utupane-mane Gotelamawuato, nanimato nimbana piapepua atema-kola, wandakali tupamanewua peaini lolopeyai. Sosa okona akalikawane utupane-mane mini kenda watopiape okone pua ateaindo, okonemaneyakama katulo moya napulu-peya. Akalikawane utupane-mane piape okoneepelewapeakale nembo toto, yakama akaliutupanena pangosa atoto, utupanena piiale amawua, wato minu atalapape. *

18 Gotena wenonga nanimato manaepene tika-pene tupa minaima lakaelo nembo toto, yamapane epene paluateyama-ko. Goteto nanima moyakale lo

yakamato pote lo atalapape. * 19 Nambayakama ateyainga wamba ini epokale.Goteto namba moyakale nembo toto,yakamato Gote lo pote lalapape lonambato yakama langeyo nayu leyo.

Pii Koyo Pua Leane Tupa20 Nanimana Akali Andane Jisasa bala

Gotena sipisipi tupa yatawa ando ata-lane akali kawane oko atoto, bala tanenatundupa okomane pii wenene yapowayolane Goteto lo yata yane oko minu tailaya yaepia. Balato pii okone minu tailaya ya-kola, Goteto bala malinga ika layayaepia. Jisasa bala malinga ika loto, nan-imana mini epene pale laya alane okonatene oko ateya. *

21 Yakamato Gotena nembo-tene okowato minuto, mana epene tupa pitakawato minu atalapale loto, Jisasa KataisatoGotena nembo-tene oko wato minuto, pi-ape peane okomane mana Goteto epelealane tupa nanima andawa leaipia. Matili-matilipi ole dindi lo nanimato balana geneoko laiyu lamakale. Enene.

22 Amene imalini yame, nambato yaka-mana bilipi oko tai layawa pii okonepepanga peyo epe leyo. Okone pii luuandane wete mindi jia-ko. Yakamatokepa naene, pii okone wayumane ale ala-pape. 23 Gapomane okomane nanimaamene Timoti tinga lea-kola, andipa balakatapusa ata napeya. Bala namba atey-onga wamba ini epeando, nalipa lapotakayakama andolo epolo-peyapa.

24 Akali yakama ando atalaini tupapi,Gotena wandakalipi, yakama pitaka kuailo atalapape leyama. Itali kanditi tane Ki-tisene tupamane yakama kuai lo atalapapeleyai teke. 25 Goteto yakama pitaka ondowato, moyo ateakale lo pote leyo.

* 13:11: Pit 16:27 * 13:12: Jo 19:16-17 * 13:13-14: Ip 11:9-10,16; 12:2-3,22 * 13:15: Sam 50:14,23* 13:16: Pl 4:18 * 13:17: 1Tes 5:12 * 13:18: Ap 24:16; 2Ko 1:12-13 * 13:20: Jet 32:40; Ese 37:26; 1Pi 2:25

Page 482: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jemesa 1:1 479 Jemesa 1:13

JEMESAJemesato Pepa Peyo Pee LeaneOko

1 Namba Jemesa. Nambato Akali An-dane Jisasa Kataisa, Gote-la, okone-laponapiape pimawua atalawane. Wamba Isa-tale tane wandakali yame alesa tupanawandakaliminditupa yakamato yakamanayuu tene tupa tepa alu, yuu waka tupanapeainipia. Andipa yakama yuu waka utu-panena ateyai-kola, nambato yakamanapepa oko peyo epe loto, yakama kuai loatalapape leyo.*

Kenda-pene Epola Tupa Auwa AtalapapeLeane Oko

2-3 Nambana amene imalini yame,yakamato Gote lo bilipi leyama nayuleyaipe, naleyaipe lo andoyale, Gotetokenda-pene mindipene-mindipene tupayakamanga epeakale lo ando kondalane.Dee, yakama Kitisene tai atalapalenembo toto, Goteto kenda-pene utupaneyakamanga epeakale loto, yakamanabilipi oko minu mandeke peakale lo andokondalane teke. Tene okonena, kenda-pene utupane yakamanga epola-angi,yakamato epelewa teke atape-penenembotalapape.* 4 Gotena mana epene tupanamindikipi mindi yakamanga jia nayola-kola, yakama Gotena wandakali epenetika-pene wete atamakale nembo toto,yakamato kenda-pene epola tupa awuaatalapape.

Bilipi Leyo Nayu Loto, Pote Lape-peneLeane Oko

5Gotetomangenemindi peakale lowan-dakali mindimane pote leya-kola, Gotetowandakali okone ando laiya nalene, man-gene okone piyane. Wuaneko, kenda-pene mindi yakamana mindinga epola-kola, balato anu puape lo tatake yando,Gote nimbato nembo-tene epene mindigipe lo balato pote lape-pene. Pote lola-kola, Goteto nembo-tene epenemindi balamalupeya.*

6-8Wuane tekeko, popo leya-kola, ita tu-pana mane tupa yangisa puu-puu piyane.Wuane piyane pua teke, wandakali mindi-tupana nembo-tene waka-waka paliyaini.

Wandakali utupanena mindimane minilapo paluto, Goteto mangene mindi pulu-peyape, napulu-peyape lo pote leando,Akali Andane okomane mangene okonepulupeya nembo natape-peneko. Wan-dakali mindimane mini lapo paluto potenalene, Goteto mangene okone enenepulupeya nemboto toto, pote leyo nayulape-pene.

Wandakali Tipia Tupa Epelewa Atape-pene Leane Oko

9-11 Nai tandaka pua teya-kola, palawadini yati-pene tupa kapu talane. Kaputeya-kola, popo epoto, palawa dini epeneutupane yuunga longo tepa aya eya-kola,palawa dini yati-pene tupa koyalu, alupiyane. Wuane piyane pua teke, yuuokona minditaka yati-pene epene kam-bua yatawa atalaini akali amango tupa-mane yakamana bisanisa piape tupa puaatoto teke, yakama omalu, alu pulupeyai.Yuu okona akali amango tupa omalu,alu piyaini tekeko, Gotena wenonga Ki-tisene wandakali tipia tupana gene an-dane yalane okonena, wandakali tipia utu-pane epelewa atape-pene. Tene okonena,Goteto yuu okona akali amango mindibala mo tipia gulaya yando, bala epelewaatape-pene.*

Mindimane Yakama Minakasa Yakale LoYakamatoAndoKondaNa-piyapape LeaneOko

12 Wamba Goteto potomisa pii mindileane oko loto, wandakali mindimanenamba towa epelewa yamapane yo ate-ando, matili nambato wandakali okonebala saka atapowa ateakale lokale leaipia.Wuaneko, Satanetowandakali mindiminumandeke pula-angi, wandakali okone balatai atape-pene. Bala tai atoto, man-deke pene okone sia mineando, Gotetobalana potomisa pii leane okone nembototo, wandakali okone bala saka atapowaateakale lo ataya olopeya. Goteto wuanepulupeya nembo toto, wandakali mindibala tai atoto, kenda-pene awua ateando,bala epelewa atape-pene.

13 Mana koo tupamane katulo Goteminu mandeke napiyane. Dee, wandakalimindimane mana koo tupa mineakaleloto, Goteto wandakali okone bala minumandeke napiyane teke. Tene okonena,mana koo tupamane wandakali mindiminu mandeke pula-angi, Goteto namba

* 1:1: Mt 13:54-56; Ga 1:19; Ap 15:23; 1Pi 1:1 * 1:2-3: Lom 5:3-5; 1Pi 1:7 * 1:5: Man 2:3-6 * 1:9-11: Ais40:6-7

Page 483: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jemesa 1:14 480 Jemesa 2:1minu mandeke peya nalape-pene. Jia.14 Wandakali nanima mindiki-mindiki-mane minditaka miauwa lakae lo nembotalamane tekeko, molane asini tika-penemindi nayando, mana koo mindi watominuto, mia-makale nembo talamane.

15 Wuane nembo toto, wanda-maneandopane mandiyane pua teke, nanimatominditaka miauwa lakae lo nembotalamane okonemane mana koo tupamandeya-kola, nanimato mana koo tupaminalamane. Nanimato mana koo tupaminu atoto, yamapane peke nalemando,nanima katulo Gote towa atapowa atanapulu-peyamako. 16Nambana yamapaneyene yame, wandakali mindimane yakamaminakasa yakale lo yakamato ando kondana-piyapape.

17-18 Nai teya-kola, minditaka eya tu-pana tandini oko mo tomaki gula, luu gulapiyane tekeko, nai anapi minditaka atingaatoto, tii piyane utupane pitaka yakaleleane Ayiane Gote oko bala lawa puapi,mindi napiyane. Jia. Nanima Kitisenewandakali tupamane waka minditaka bal-ato yakale leane tupa pitaka sia minu, bal-ana yame bulupane atalapale nembo toto,nanimana Ayiane Gote okonemane balanapii enene okomane nanima mandiyu, atikenga atoto, minditaka epene wete tupapitaka nanima mee giyane.*

Gotena Pii Okomane Leya Pua PiyapapeLeane Oko

19-20 Nambana yamapane yene yame,wandakali mindimane wandakali yangonemindi towa yataka wato, bala minukoyando, balato Gotena mana epene tika-pene oko wato mina napula-kola pulu-peyako. Kitisene wandakali yakamatowandakali yangone tupa towa wamba inikapoyale yatakawa, pii ini laa napene,yakama pitaka-mane pii ini ale ape-pene.Yakamato nambana pii okone wayumanenembo toto, wato minalapape.

21 Yakamato mana koo kalato atenekambua minalaini mana oko masiamawuato, gene nayene atalapape. Gotetopii layene epene yakamana yamapanengayandeane okomane katulo yakamanatandini oko molo-peke lolopeya nembototo, yakamato Gotena pii layene epeneoko epelewa ale alapape.* 22 Yakamato

Gotena pii okone mee alene-mane anguale yaindo, yakama tane minakasa olai-kola pulupeya. Wuane pulumane nembototo, balana pii okonemane leya puapiyapape.*

23-24 Anu peakale nambato wuane ley-ope. Wandakali mindimane balana lee-inga galasanga andalu poto, balana lee-inga okopene ateya nembo natene, wambakapoyale embesa alane. Wuane pua teke,wandakali mindimane Gotena pii oko meealene-mane angu ale yando, mana okone-mane katulo bala moya napulu-peya.

25Wuane tekeko, wandakali mindimaneGotena pii oko ale eyo nayu wato, em-besa naene, pii okonemane leya pua tekepeando, Gotena pii layene epene okone-mane bala tinga lo mene atola-kola pulu-peya. Tinga lo mene atola-kola, Gotetowandakali okonena mana tupa mo epenegulaya olopeya.*

26 Wandakali minditupa-mane pii koomindi lolomane lo tika ando ata napene,pii koo kambua lalaini. Wandakali utu-panena mindimane bala tanena gene okolaiyu loto, namba Kitisene epene wetemindi ateyo leando, bala tane andakasaola-kola pulupeya. Balana mana koookonemane balana bilipi okola, lotu lolaneokola, okonelapo mee gulaya olopeya.*

27 Nanimana bilipi okola, lotu lala-mane okola, okonelapo mee gulolanenembo toto, nanimato yuu okona manakoo tupa wato minulumane tika andoatoto, andopanemanyanipi, wanda yalopi,utupane moyo, kenda-pene utupanengayola tupa awua atape-pene. Nanimatowuane pemando, Goteto andola-kola, bal-ana wenonga nanimato Kitisene manaepene tika-pene tupa wato minu atoloma-kola pulupeya.

2Mana Epene Tupa Minu Atalapape Leane

Oko1Nambana amene imalini yame, yakam-

ato nanimana Akali Andane epene weteJisasa Kataisa lo bilipi lalaini-ko. Yakam-ato wandakali gene yene tupa towa anguepele wato, wandakali gene nayene tupaembowa, masia maulaini. Tika ando ata-lapape. *

* 1:17-18: Jo 1:13 * 1:21: Kol 3:8; 1Pi 2:1-3 * 1:22: Mt 7:26-27; Lom 2:12-13 * 1:25: Lom 8:1-4; Jem2:12-13 * 1:26: Sam 141:3 * 2:1: Ap 10:34; Jem 2:9-11

Page 484: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jemesa 2:2-4 481 Jemesa 2:182-4Anu peakale nambato wuane leyope.

Akali amango mindi bala tona epene wetetupa piyu, balana kii ondenenga liŋi golo-mane waa-pene mindi piyu, yakamanalotu anda okona epo kolandaka leando,yakamato bala andoto, nimba toko epeneokona pitulu ipu lolopeyai. Wuane tekeko,akali koo tipia mindi balana tona lete-lene tupa piyu, yakamana lotu anda okonakolandaka leando, yakamato bala lamawu-ato, nimba ambinga ika lo ateendopi, nam-bana kee eyonga peteendopi, mindi piileaindo, yakama jasa nembo-tene koo pa-lene atoto, wandakali kopeta yapa lo talepulai-kola pulupeya.

5-6 Nambana yamapane yene ameneimalini yame, wamba Goteto potomisapii mindi bala towa epelewa yamapaneyo ateaini wandakali tupa lamawuato,matili nambato yakama nambana yuuepene okona atama ipulupa lokale leaipia.Andipa yuunga wandakali tipia ateyaitupamane Gote towa epelewa yamapaneyo atoto, Gote lo bilipi leyama nayu leyai.Goteto balana yuu epene okone paluniwandakali tipia utupane mauwakalelata yane tekeko, yakamato utupane moyala aya alaini. Yakamato akali amangotupa epelewa lamialaini tekeko, amangotupamane yakama kenda-pene guato,yakama kosimi lalaini. * 7 Dee, amangoutupane-mane Kataisana gene epeneGoteto yakamanga geane okone lambalalaini. Lamba leyai-kola teke, yakamatoutupane towa epelewa atoto, wandakalikoo tipia tupa masia mawua ateaindo,yakama jasa nembo-tene koo palene atoto,wandakali kopeta yapa lo tale pulai-kolapulupeyai.

8 Gote bala nanimana kiŋi oko atoto,balana pii pepa pelene eya okona loomindi yata wato, nimbato nimba taneepele alene pua teke, nimbana wandakaliyangone tupa towa epelewa yamapaneyo atape leaipia. Yakamato loo okonewayumane wato minu ateaindo, yakam-ato mana epene mindi wato minulai-kolapulupeya. *

9-11 Wuane pulupeya tekeko, wambaGoteto loo minditupa yata wato, nimbatopamukunapipe, wandakali yangonemindipeyo ome nalape leaipia. Wuaneko, nim-bato pamuku napene atoto teke, wan-

dakali yangone mindi peyo ome leendo,nimbato Gotena loo tupa kalo pilini wan-dakali atolopele. Wandakali mindimaneloo waka Goteto yata yane tupa pitakawato minu atoto teke, mindiki angu kalopeando, balato Gotena loo tupa pitakakalo pula-kola pulupeya. Tene okonena,yakamato wandakali gene yene tupa towaepele wato, wandakali gene nayene tupamo yala aya yaindo, yakamato loo Gotetoyata yane tupa kalo pulai-kola pulupeya.Yakamato wuane peaindo, koo tene yaka-manga yolopeya. *

12-13 Wandakali mindimane balanawandakali yangone tupa ondo nayando,matili Goteto wandakali kote lo talepula-angi, Goteto wandakali okone ondona-olopeya. Wuane tekeko, wandakalimindimane wandakali yangone tupa ondoyando, Goteto wandakali okone ondowato, bala tinga lo molo-peke lolopeya.Goteto loo okone wato minuto, yakamakote lo tale pulupeya nembo talapape.Wuane nembo toto, yakamato wandakaliyangone tupa ondo wato, pii epene tupaloto, utupane towamana epene tupaminuatalapape. *

Mana Epene Mina Napiyane WandakaliTupana Bilipi Mee Gulalane Leane Oko

14 Nambana amene imalini yame, wan-dakali mindimane Gote lo bilipi leyo lototeke, mana epene tupa mina napeando,balana bilipi okone mee gulolo-peya. Meeguloa-kola, balana bilipi okonemane kat-ulo bala molo-peke nalolo-peya. Jia wete.15 Wuane pua teke, yakamana Kitiseneamenepi, imalinipi, mindi balanga tonapulanepi, tomo nolanepi, mindi jia yeneatolopeyai. *

16 Minditaka jia yene atola-kola, yaka-mana mindimane tonapi, tomopi, mindibala moyo mai napene atoto, mee pii-mane loto, nimba upa naene, tomo nononaene, mini epene palu pupe leendo, nim-bana pii okonemane bala anu puamoyolo-peyape. 17 Kitisene wandakali mindimanelola oko loto, nambato Gote lo bilipi leyoloto teke, wandakali yangone tupa ondowato moya napeando, balana bilipi lolaneokone mee gulolo-peya.

18 Wandakali mindimane bala lamawu-ato, nimbato Gote lo bilipi lalene tekeko,

* 2:5-6: 1Ko 1:26-28 * 2:8: Mt 19:19; Ga 5:13-14 * 2:9-11: Lo 1:17; Mt 5:19-20; Ek 20:13-14; Lom 13:8-10* 2:12-13: Ga 6:2-3; Jem 1:25; 1Pi 2:16; Mt 5:7; 18:32-35 * 2:15: 1Jo 3:17

Page 485: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jemesa 2:19 482 Jemesa 3:5nambato mana epene tupa minu ata-lawane lolopeya. Nimbato mana epenemindi mina napene, mee bilipi anguleendo, nambato nimbana bilipi okonekatulo anda napulu-peyo tekeko, manaepene minuluwa okomane nambato Gotelo bilipi leya lo nimba andawa lolopeyo. *

19 Nimbato Gote mindiki angu ateyalo bilipi lele okone mana epene tekeko,sipitisa koo tupamane Gote mindiki anguateya lo bilipi loto, balato kenda-penemindi utupane yakama gulane lo yukuwaputu-putu peyo atalaini. 20Nimbato manaepenemindimina napene, mee Gote ateyalo bilipi leendo, nimbana bilipi okone meegulolo-peya. Nimbato okone enene ya lonembo nateendo, nimba wandakali keeene mindi atele. Nambato wuane leyookona tene tupa nimba langeyo oko nim-bato ale ape.

21-23Gotena pii pepa pelene mindimaneloto, wamba Goteto potomisa pii mindiApatakame lamaiya-kola, Apatakametobalana potomisa pii okone bilipi leaneokonena, Goteto bala akali epene tika-pene mindi ateya leane layene eya. Matilinanimana yumbane Apatakameto piiGoteto leane oko wato minuto, Gote opamauyale balana iwanane Aisake alata tokookona peyo yangoyale peaipia. Yangoyalepea-kola, Goteto Apatakamena manaepene okone andoto, bala akali epene tika-pene mindi ateya leaipia. Wuane lea-kola,Gotena pii pepa pelene eya okone eneneguleaipia. Enene gulea-kola, wandakali-mane Apatakame bala Gotena yamapaneyenemindi ateane leainipia. ApatakametoGote lo bilipi loto, mana epene okoneminea-kola, mana epene balato mineaneokomane balana bilipi okone mo epenewete gulaya yane oko nimbato andeleokoni. *

24-26 Wuane pua teke, akali lapo Jetikotano oko kambo andolo peapi-kola,pamuku piyane wanda Leapato akaliokonelapomo too piyu, asia wakamindinapeke leakale leaipia. Balato mana epeneokone minea-kola, Goteto bala wandaepene tika-pene mindi peteya leaipia.Wandakali mindi omeya-angi, balanatandini okomane umbaini oko tepa alupeya-kola, balana umbaini oko omenemeeyalane. Wuane piyane pua teke, wandakali

mindimane Gote lo bilipi angu loto, manaepene mindi mina napeando, balana bilipioko omene yola-kola pulupeya. Gotetowandakali okone bala epene tika-penemindi ateya na-lalane tekeko, wandakalimindimane Gote lo bilipi loto, mana epenetupa minu ateya-kola, Goteto wandakaliokone bala epene tika-pene ateya lalaneokone yakamato nembo teyai okoni. *

3Yakamana Ekene, Ambulini-la, Kuai Lo

Ando Atalapape Leane Oko1-2Nambana amene imalini yame, wan-

dakali mindimane pii koo mindi nalene,balana ekene ambulini oko kuai lo andoateando, wandakali okone bala epene tika-pene wete mindi atolopeyai. Balato bal-ana umbaininga ateya tupa pitaka katulokuai lo ando atolopeya tekeko, yuu okonawandakali nanima pitaka-mane mana kookambua minalamane. Nanimato manakoo minalamane okonena, Goteto yuungawandakali pitaka kote lo tale pulupeyatekeko, balato nanima tisa tupa kote keatowete mindimane yapa lo tale pulupeya-ko. Akali kambua yakamato wandakalimana lamai-yaini akali atamakale nembona-talapape. Jia.

3 Nanimato yia osa mindina masia-nenga pituto, asia makale nembo tolo-mane okona bala peakale loto, balana neeasianga aene aŋako mindi pale lalamane.Wuane puato, aene aŋako okonemanenanimato balana ingane mo tika peyama-kola, balana umbaini andane oko pitakabalana ingane aŋako oko watama palane.

4 Dee, ipanga pitiyu palaini sipi andanetupa nembo talapape. Popo andane mindiloto, sipi andane tupa awua palane. Sipiandane utupanena ingane oko aŋako weteatalane tekeko, sipi ingane minalane akaliokomane asini pokale nembo tolane okonapeakale loto, sipi ingane aŋako okomo tikapeya-kola, sipi andane oko asia okonenapalane.

5 Wuane piyane pua teke, nanimanaekene ambulini aŋako ateyama okomanekatulo piape andane mindi piyane. Italengane aŋako mindimane tata too awuapoto, ita kambua wete too koyo piyane.Wuane pua teke, nanimana ekene ambu-lini aŋako okomane pii koo mindi loto,

* 2:18: Ga 5:2-6 * 2:21-23: Jen 15:6; 22:9-12; Ip 11:17-19; 2Tem 20:7; Ais 41:8 * 2:24-26: Jas 2:1-21; Ip 11:30-31

Page 486: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jemesa 3:6 483 Jemesa 3:18minditaka kambua minu koyalu, wuanepewa lo, katulo bala tane laiyu lalane.

6 Wuane piyane pua teke, Satane okobala yuu koo ita too atene okona atoto,wandakali mindina ekene ambulini okoita lungu yale gulaya alane. Wandakaliokonena ekene ambulini oko ita lungu tooateya-kola, balato mana koo mindipene-mindipene tupa mina ika lalane. Balanaekene ambulini aŋako okomanewandakaliwaka tupa towa kenda-pene kambua minaika laya wato, wandakali okone minu koy-alane teke. *

7 Yia kapuapi, piango anatopepi, ekapi,etulupi, dee ipa pangosa pitiyane tu-papi, utupane pitaka wandakali-mane motambo laya alamane. 8 Nanimato wuanepiyamane tekeko, wandakali mindikipimindimane bala tanena ekene ambuliniokolapo katulo mo tambo laya na-alane.Wandakali peyo ome lalane posini kootupa wandakalina ekene ambulini okonatumbi latane ateya-kola, ole kambuangaekene ambulini okonelapo-mane pii kookambua tupa loto, piape koo kambua tupapiyapele. *

9-12 Nambana amene imalini yame,ita piki mindina olipi dini mindi katulolialaepe. Pee, getepe eyaka mindina pikidini mindi katulo lialaepe. Ipa solewatakaa-pene okola, ipa enene okola, lapotakakendo mindikina katulo epalaepe. Jiawete. Ipa kendo mindiki okonena tekeipa solewata kaa-pene okola, ipa eneneokola, okonelapo lapotaka na-epalanetekeko, nanimana ekene ambulini mindikiokomane nanimato pii epene-la, koo-la,okonelapo lapotaka lalamane. NanimanaAyiane Gote bala nanimana Akali Andaneoko ateya nembo toto, nanimana ekeneambulini okonemane balana gene okolaiyu lalamane. Bala laiyu lalu, nanimanaekene mindiki okonemane teke pii kooloto, nanimato wandakali Gote bala taneyale waa peane tupa minu koyalamane.Nambana amene imalini yame, nanimanamana okone kuai naleya-ko. Nanimatomana okone kondamakale.

Yakamato Pii EneneOkoAngoAiyaOlaini,Tika Ando Atalapape Leane Oko

13 Yakamana mindi bala wai-ene atoto,mana epene tupa wayumane andalanepe.Wandakali okonepenemindi ateando, bala

wandakali waka tupana pangosa atoto,mana epene tupa wato minu atolanemana okomane bala wai ene ateyo loandawa lape-pene. 14 Yakamato okoneandawa lape-pene eya-kola teke, yakamatane gene andane miama lakae lo nembotalaini. Wuane nembo toto, yakamatowandakali gene yene tupa towa apiangupua ateaindo, yakamato owato pii loto,yakama tanena gene tupa laiyu lolai oko-mane pii enene oko ango aya olaini. Tikaando atalapape.

15-16 Gene andane miama lakae lonembo talaini wandakali tupamaneyangone gene yene tupa towa apiangupua atoto, utupane towa kuai lo potomanenalene, mana koo tupa pitaka minuatalaini. Gote ati kenga ateya okomanemana koo okonepene tupa gii napiyane.Jia. Sataneto yuu okona tawe manautupane geya-kola, wandakali-maneutupanena nembo-tene wambane okowato minu atoto, mana koo tupa minuatalaini.

17 Wandakali utupane-mane manakoo tupa minu atalaini tekeko, Gote atikenga ateya okomane nembo-tene epenetupa balana wandakali tupanga maiya-kola, utupane-mane nembo-tene epenetupa wato minalaini. Utupane-manewandakali mindi minakasa oyale, balaando gitisa pii mindi laa na-piyaini. Jia.Wamba ini bulupane wandakali utupane-mane nembo-tene epene wete tupawato minuto, utupane-mane wandakaliyangone tupa towa tambo-tambo lo minimindiki palu atoto, wandakali yangonetupana pii ale amaiyaini. Utupane-manewandakali gene yene tupa angu epelenaene, wandakali pitaka epele alaini. Dee,utupane-mane wandakali yangone tupaondo wete wato, utupane moyo, manaepene kambua minu atalaini.

18 Wandakali-mane tomo waini epeneyandeya-kola, tomo epene okonepeneteke ika lalane. Wuane pua teke,wandakali mindimane wandakali yangonetupa towa nembo mindiki palu atoto,utupanengamana epene tupaminu ateya-kola, wandakali utupane-mane balanamana epene tika-pene okonepene tekeminalaini. *

* 3:6: Mt 12:36-37; 15:11,18-20 * 3:8: Lom 3:13-14 * 3:18: Mt 5:9; Ip 12:11

Page 487: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jemesa 4:1 484 Jemesa 4:13-164

YakamaGotena PangosaAtalapape LeaneOko

1 Anu peakale yakamato yatakawa pii-mane yanda puato, peya-peya pua ata-lainipe. Yakamana umbaini-mane min-ditaka epele alane tupa miaima lakae lonembo toto, yakamato peya-peya pua ata-laini jiape. *

2-3 Yakamana umbaini okomane epeleyakale nembo toto, Goteto minditakageakale lo yakamato pote leyai-kola,alu mindi yakamato utupane yakamagii napene kondalane. Dee, ole minditupana Goteto minditaka gii lo yakamatopote nalene kondalaini. Tene okone-lapona, yakamanga minditaka jia yeneateyai. Yakamanga minditaka jia yeneatoto, yakamato minditaka mia-makalenembo talaini tekeko, molane asia mindinayalane. Molane asia mindi naeya-kola, yakamato wandakali mindinaminditaka eya tupa miaima lakae lonembo toto, utupane towa yataka wato,yanda pimawuato, utupane peyo omelalaini.

4-5 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, nanima Gotena pangosa atoto,bala angu epelewa yamapane yo ata-lapale nembo toto, Goteto balana OliSipitisa oko nanima geane layene eya.Yakamato pii Goteto leya okone mee leyanembo teyaipe. Yakamato Gotena piiokone tanga loto, yuu okona minditakaeya tupa epelewa yamapane yo ateaindo,yakama pamuku piyaini wandakali atolai-kola pulupeya. Yakamato wuane peaindo,yakamato Gote embo wete olai-kola pulu-peya oko yakamato nembo nateyaipe. Yuuokona minditaka eya tupa epelewa yama-pane yo atalane wandakali oko bala Gotetowa yanda-pene atalane. *

6 Wuane tekeko, Goteto nanima ondowato, wayumane moyalane. Tene oko-nena, Gotena pii pepa pelene eya okomaneloto, wandakali mindimane bala lipingayale ateyo nembo toto, bala tanena geneoko laiyu leando, Goteto wandakali okonemo ainapi lalane. Wandakali mindimanebala tane wandakali waka tupana napinga

yale ateyo nembo toto, wandakali yango-nena pangosa ateando, Goteto wandakaliokone ondo wato moyalane layene eya. *

7 Yakamato Gotena pii pepa peleneeya okone nembo toto, balana pangosaatalapape. Sataneto yakama minumakande puato, koo piyapapape lola-angi,yakamato balana pii okone tanga loto, jialeaindo, Sataneto yakama tepa alu, palakapolopeya. *

8-9 Yakama Gote towa mandaka atala-pape. Mandaka atolai-kola, Gote balayakama towa mandaka teke atolopeya.Nembo lapo palene wandakali yakamatoandipa mana koo minu atoto, epelewa gi-wawa ateyai. Yakamato mana okone tepaalu, mini kenda wato, yakamana kiningakalato ateya tupa wasa-wasa peyoto, yaka-manga nembo koo paleya tupa apialapape.Apialu, mana koo utupane minu ataimanembo toto, yakama mini kendawa, ailo, yali wete lo atalapape. * 10 Minikenda wato, Akali Andane okona wenongayakama wandakali koo atoto, balana pan-gosa atalapape. Yakamatowuane peaindo,balato yakama laiyu lolopeya. *

Yangone Layanga-laini Mana Tupa TepaAlapape Leane Oko

11-12 Gotena loo okomane pii mindiloto, nimbato wandakali yangone tupatowa epelewa yamapane yo atape leya.Wandakalimindimanewandakali yangonemindi laya-geando, balato Gotena loookone koo ya lola-kola pulupeya. Nim-bato Gotena loo okone koo ya loto, watomina napeendo, nimba Gotena loo talepiyane jasa mindi atolopele. AyianeGote bala tane angu loo utupane yatayaepia. Bala tane angu wandakali yapa lotale piyane jasa ateya. Balato wandakalitupa minu koyandopi, molo-peke lean-dopi, piape okone bala tanenga angu eya.Wuaneko, nimba apito jasa atoto, nimbanawandakali yangone tupa yapa lo tale puaatelepe. Amene imalini yame yakamatowandakali yangone layanga-laini manaokone tepa alapape. *

Mana Epene Wato Mina Napiyane Wan-dakali Mindimane Koo Piyane Leane Oko

13-16 Ita tua tupa ole ukupini mindilapoangu talu, wamba kapoyale alu piyane.

* 4:1: Lom 7:21-23 * 4:4-5: Lom 8:5-8; 1Jo 2:15-17 * 4:6: Man 3:34; 1Pi 5:5-7 * 4:7: Ep 6:12 * 4:8-9:Sak 1:3; Mal 3:7; Ais 1:16 * 4:10: Jop 5:11; 1Pi 5:5-7 * 4:11-12: Lom 2:1; 14:1-4

Page 488: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jemesa 4:17 485 Jemesa 5:10-11Wuane piyane pua teke, wandakaliyakama yuu okona ole ukupini mindilapoangu atalu, wamba kapoyale alu piyaini.Tene okonena, anati yakama wua puaatolo-peyama nembo nateyai tekeko,yakamana minditupa-mane yakama tanegene tupa laiyu lalaini. Laiyu loto, andipayandopi, anati yandopi mindi, nanimatano okona poto, mali mindiki bisanisapiape puato, muni kambua molopeyamalalaini. Wuane loto, yakama tane genetupa laiyu lalaini mana tupa pitaka kooteke-teke eya. Tene okonena, yakamatowuane lalaini mana okone kondalu,Akali Andane okomane nanimato wuanepiyapale nembo teando, nanima sakaatoto, piape okone pemandopi, dee wakamindi pemandopi, mindi pulu-peyamalape-pene. *

17 Wandakali mindimane mana epenemindi wato minape-pene eya oko andototeke, mana okone wato mina napeando,balato mana koo mindi minula-kola pulu-peya. *

5Yuu Okona Amango Tupa Yakamato Ai

Taimane Lalapape Leane Oko1-3 Andipa nambato yuu okona amango

tupa pii mindi lamaiyo. Yuu gii oko koyopuyale peya-kola teke, yakamato mindi-taka kambua mo amunguli pua yatawaateyai tekeko, puya-puya tupamane yaka-mana tona epene yatawa ateyai tupaneya-kola, koyalane. Yakamana mindi-taka epene yatawa ateyai utupane pitakatamualu, alu piyane. Goteto yakamanagolopi, silipapi, utupane ipakula tene eyaoko andoto, yakamato wandakali tipiatupa wayumane moya napeaini ya lo an-dolopeya. Yakamana mana koo okoneandoto, balato yakama yapa lo tale pu-ato, yuu koo okona pulupa lola-kola, itatoo atapowa atene okomane yakamanaumbaini oko yangolo-peya. Kenda-peneutupane pitaka amango yame yakamangaepolopeya nembo toto, yakama tane on-dowa, ai taimane loto, yamataka lo atala-pape leyo. *

4-6 Anu peakale kenda-pene utupaneyakamanga epolo-peyape. Piape akaliminditupa-mane yakamana eenga tomo

mandu geyai-kola teke, yakamato utu-pane minakasa wato, yole minditupa mainapene, kondalaini. Kondalu, yakama yuuokona atoto, muni okonemane yakamatanena minditaka epene kambua tupakamboto, epelewa kuai lo atalaini. Yakam-ato tomo kambua noto, ini andane ateyai-ko. Yakama peyo ome lolane gii okowamba kapoyale epeya. Yakamana pi-ape akali tupamane Akali Andane tai-lenewetete oko lamawuato, amango tupamaneyole minditupa nanima gii napene kon-dapia, leyai-kola, balato alewa ateya. Dee,amango yame yakamato akali epene tika-pene mindi kosimi loto, bala peyo omeloyale peai-kola, yakamato wuane peakalelo balato ando konda ya-kola, yakamatobala peyo ome leainipia. Yakamato balapeyo ome leaini okonena, kenda-pene utu-pane yakamanga epolopeya nembo toto,yakama tane ondo wato, ai taimane loto,yamataka lo atalapape. *

7-8Wandakali mindimane eemindi yokoyandoto, nai kingi-lamane andayakale lomini tongewa atoto, kepa naene, dini napeyakale lo mee maliyo atalane. Wuanepua teke, Akali Andane oko bala laponeepolopeya nembo toto, Kitisenewandakaliyakamato kepa naene, mee maliyo ata-lapape. Akali Andane oko bala laponeepolane gii oko mandaka guleya nembototo, yakama mini tongewa atalapape.Amene imalini yame yakamato bala lobilipi loto, ini kepa naene, maliyo atamapulu, Akali Andane lapone epolane giiokonena giau lalapape. * 9 Akali An-dane okomanewandakali yapa lo tale puluepoyale, bala asia lombanga epo ateya.Balato yakama yapa lo tale pulane nembototo, yakamato wandakali yangone mindilayango atolaini ando atalapape.

10-11 Wamba kenda-pene kambua akaliJopo oko balanga epea-kola, balato kenda-pene utupane awua atoto teke, keato yoateaipia. Wuane pua atea-kola, Akali An-dane okomane Jopo ondo wato, moya-kola, Jopo bala kuai lo ateane okoneyakamato ale yai okoni. Kenda-pene tupaawua atoto, keato yo atalane wandakaliokone bala epelewa atoto, kuai lo ata-lane lalamane. Wamba potopesa akalitupamane Akali Andane okona piape pi-mawua atoto, wandakali tupa balana pii

* 4:13-16: Lk 12:18-20; Man 27:1; Sam 39:5,11 * 4:17: Lk 12:47-48 * 5:1-3: Mt 6:19-21 * 5:4-6: Lo24:14-15; Lk 16:25 * 5:7-8: Lo 11:14; Jet 5:24; Lom 13:11-12; 1Pi 4:7

Page 489: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jemesa 5:12 486 Jemesa 5:19-20lamawua ateaini-angi, kenda-pene kam-bua potopesa akali utupanenga epea-kolateke, utupane-mane kepa naene, keato yoateainipia. Amene imalini yame, yakam-ato potopesa akali utupanenamana epeneokone wato minu atalapape. *

Yakamato Enene Wete Leyo Loto, WenoMinulaini Leane Oko

12 Nambana amene imalini yame,andipa nambato pii andane mindi yakamalangeyo. Yakamato pii mindi mo tai layaoyale, yuu yandopi, ati kenga yandopi,dee waka minditaka yandopi, mindi geneloto, enene wete leyo loto wenominalaini.Yakamato wuane piyaini okonena, AkaliAndane okomane yakama kosimi lolanenembo toto, yakamato enene leyo leaindo,weno mina napene, mee enene leyolalu, kondalapape. Dee, yakamato loto,nambato wuane nape leaindo, weno minanapene, nambato wuane nape angu lalu,kondalapape. *

Yakamato Mindi Akali Moyaka Pua GoteLo Pote Lalapape Leane Oko

13Yakamana mindi balanga kenda-penemindi yando, balato Gote ando pote lape-pene. Yakamana mindi bala epelewa ate-ando, balato Gotena gene oko laiyu lo soŋolape-pene. 14 Yakamana mindi bala sikipeleando, balato sosa okona akali kawanetupa ipulupa lo ee lo miape-pene. Eelo mola-kola, akali utupane-mane AkaliAndane okona gene oko loto, wandakalisiki pelene okona umbaininga wele aiyamawuato, pote lape-pene. * 15 Akaliutupane-mane Gote lo bilipi loto, poteleaindo, Akali Andane okomanewandakaliokonena siki okone mo atu yoto, balasaka ataya olopeya. Wandakali siki peleneokonemane koo mindi piyae yando, akaliutupane-mane pote lolai-kola, Goteto bal-ana koo utupane apia-malupeya. *

16-18Teneokonena, yakamato yakamanakoo pulaini tupa wandakali yangonengalapana aka pua atalapape. Wamba po-topesa akali Ilainja bala akali nanima yaleteke atoto, kingi na-epeakale lo pote leyonayu lea-kola, mali teponga ana watakakingi naepene, panyu angu pua ateaipia.Okone angi, balato kingi lapone epeakalelo Gote ando pote lea-kola, ati kenga ato

kingi epea-kola, yuu okona tomo tupa ikaleaipia. Wuane pua teke, andipapi wan-dakali epene tika-pene mindimane Goteando pote leando, balana pote lolaneokonemane piape tailo pulupeya. Teneokonena, Goteto yakamana siki tupa moatu yakale loto, yakamato mindi moyakapua, Gote ando pote lalapape. *

19-20 Nambana amene imalini yame,yakamana mindimane Gotena pii eneneoko awua tepa alu, puu yangi lolopeya.Bala puyangi lola-angi, yakamana mindi-mane bala lamo atu Gotena asini epeneokona peke leaindo, Goteto wandakalipeke lolane okonena koo pulane tupaapia maula-kola, balana tandini oko omanapulu-peya nembo talapape. *

* 5:10-11: Ek 34:6; Jop 1:21-22; 2:10; Sam 103:8 * 5:12: Mt 5:34-37 * 5:14: Mk 6:13 * 5:15: Mk 16:17-18* 5:16-18: 1Ki 17:1; 18:1,42-45 * 5:19-20: Ga 6:1; Man 10:12; 1Pi 4:8

Page 490: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 1:1 487 1 Pita 1:12

1 PITAPitato Pepa Bulupane Peyo PeeLeane Oko

1 Namba Pita. Namba Jisasa Kataisanaaposolo akali mindi ateyo. Wamba Gotetoyakama balana wandakali atalapale lataya-kola, yakamato yakamana yuu tenetupa tepa alu poto, Pondasapi, Galesiapi,Kapatosiapi, Esiapi, Bitiniapi, yuu utupa-nena peai okoni. Andipa nambato yuuutupanena opene ateyai wandakali yaka-mana pepa oko peyo epe leyo.

2 Wamba Ayiane Goteto nembo toto,matili Jisasa Kataisana tundupa okomaneyakamana koo tupawasa-wasa peyo apola-kola, yakamato balana pii oko wato mi-nalapale nembo teaipia. Wuane nembototo, balato yakama balana wandakalitupa atalapale lata ya-kola, balana OliSipitisa okomane yakama Gotena wan-dakali tupa gulaya yaepia. Andipa Gotetoyakama ondo wete wato, wayumane moy-oto, yakamana yamapane mo tambo layayakale lo pote leyo.*

3-4 Nanimato nanimana Akali AndaneJisasa Kataisana Ayiane Gote okona geneoko laiyu lo atamakale. Anu peakale nan-imato wuane pua atamakalepe. Gotetonanima ondo wete wato, Jisasa Kataisamalinga ika laya yane okonemane nan-ima mo wenene gulaya yane. Balatowuane peane okonena, matili nanimatoKataisanga minditaka epene wete mindimolopeyama lo maliyo ateyama. Nani-mana minditaka epene wete Goteto atikenga yatawa ando ateya okone tamuapi,koyopi, alu puapi mindi napene, epenewete yapowa yolopeya.*

5 Matili yuu koyo puyale pula-angi, kenda-pene kambua epolopeya.Okone angi, Goteto yakama molo-pekelolane asini oko panakame yolopeya.Goteto yakama molo-peke lolopeya loto,yakamato Kataisa lo bilipi leyai-kola,Gotena tai-lene okomane yakama moyoando atalane.* 6 Tene okonena, yakamaepelewa ateyai tekeko, kenda-pene waka-waka kambua yakamanga epeando,andipa oto ukupini ateyama tupana

yakamato kenda-pene utupane awuaatoto, tandaka no yamapane kendawaatape-pene atolopeyai.*

7 Anu peakale kenda-pene utupaneyakamanga epolo-peyape. Matili JisasaKataisa bala ama tombenga panakameepola-angi, yakamana bilipi okone anginiguleando, Goteto yakama towa epelewato,gene andane mindi yakama giyu, tii-pene oko giyu, pulupeya. Goteto wuanepukale nembo toto, wandakali-mane golomindi enene guleyape lo andoyale itangayangoto makande piyaini pua teke, Gotetoyakamana bilipi oko enene guleyape loandoyale, kenda-pene waka-waka kambuayakamanga epeakale lalane. Golo balaepene tekeko, golo koyalane. Yakamanabilipi okonemane golo tupa sia minuto,epene wete eya.*

8-9 Wamba yakamato Jisasa Kataisaanda napeaini tekeko, yakamato balatowa epelewa yamapane yo atalaini.Andipapi yakamato bala anda napeneateyai tekeko, yakamato bala lo bilipileyai okonena, Goteto yakama molo-pekeleya. Tene okonena, yakama epele andanewete wa ateyai-kola, yakamana epele eneandane wete okone wandakali-mane wakaminditaka mindi towa katulo mandekenapulu-peyai.*

10-11Wamba Kataisana Sipitisa okomanepotopesa akali tupa lamawuato, matiliKataisato wandakali tupa ondo wato, utu-pane molo-peke loyale, tandaka nalu,gene andane mindi molopeya leaipia.Kataisana Sipitisa okomane wuane lea-kola, potopesa akali utupane-mane Gotetipa piki puato, mangene aki mindi pula-kola, Kataisato wuane pulu-peyape. An-doko angi Kataisato wandakali tupa molo-peke lolo-peyape leainipia.*

12 Enjole tupamanepi pii utupane manamiaima lakae lo nembo talaini. Potopesaakali tupamane pii utupane Gote tipa pikipeai-kola, Oli Sipitisa okomane utupanelamawuato, yakama ateyai-angi, Kataisabala ini naepolo-peya leaipia. Matili wan-dakali waka minditupa atolai-angi, balaepolopeya. Yakamato wandakali matiliatolai utupane moyoyale, potopesa piiloto, pepa peyalaini leaipia. Wuanelea-kola, matili Goteto Oli Sipitisa oko

* 1:2: Lom 8:28-30; 2Tes 2:13-14 * 1:3-4: Kol 1:12-14 * 1:5: Jo 10:28-30; 17:11-12 * 1:6: 1Pi 5:9-11; Jem1:2-3 * 1:7: Man 17:3; Sak 13:9; Mal 3:3; Jem 1:2-3 * 1:8-9: Jo 20:29; 2Ko 5:6-7 * 1:10-11: Mt 13:16-17;Sam 22; Ais 53; Lk 24:25-27

Page 491: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 1:13 488 1 Pita 1:22-25lamawuato, nimba poto, nambana piapeakali tupa minu tai laya ape leaipia. OliSipitisa okomane Gotena piape akali tupaminu tai laya ya-kola, utupane-mane bal-ana pii layene epene oko andipa ateyaiwandakali yakamanga langeai okoni.

Yakama Wandakali Epene Tika-PeneWete Gulalapape Leane Oko

13 Tene okonena, yakamato Gotenamana epene tupa wato minu atamakalenembo toto, yakamana nembo-tene okomandeke pitawa atalapape. Mandekepitawa atoto, yakama tane mana minulaitupa kuai lo ando atalapape. Kuai loando atoto, matili Jisasa Kataisa balapanakame epola-angi, balato yakamaondo wato moyolo-peya nembo toto,yakamato maliyo atalapape.

14 Wamba Gotena pii mana tupa yaka-manga naya-angi, yakamato mana kooyame tupa wato minaima lakae lo nemboteaini tekeko, andipa yakamato manakoo yame utupane wato mina napene,andopane-mane ayianena pii ale alainipua Gotena pii alewa atalapape.*

15-16 Yakamato wuane pua atalapaleloto, Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, namba yakamana Gote epenetika-pene wete ateyo. Tene okonena,yakamapi epene tika-pene wete atalapapelayene eya. Gotena pii okomane wuaneleya okonena, yakama ee lo meane Goteokomanemana epene tika-pene tupa anguwato minu atalane pua teke, yakamatopimana epene tika-pene tupa angu watominu atalapape.*

17Yakamato pote loto, Gote andoAyianelalaini. Ayiane okonemane wandakalinagene oko andoto, yapa lo tale napiyane.Jia. Balato wandakali nanima mindiki-mindiki lo nanimana mana minalamanetupa andoto, nanima yapa lo tale piyane.Tene okonena, yakama yuu okona ateyai-angi, yakama atapowa atolane yuu okoati kenga eya nembo toto, yakamato Goteyukuwa epelewa atoto, balana pangosaatalapape.*

18 Anu peakale yakamato wuane piya-pape leyope. Wamba yakamana yumbanetupamane Gotena mana epene tupa watomina napene, yakama moya napiyanemana minditupa wato minu ateainipia.

Andipa ateyai wandakali yakamato yaka-mana yumbane tupana mana tupa watominu ateai-kola, Goteto yakama kambomolo-peke leane tekeko, balato golopi,silipapi minditaka koyo piyane okone-taka mindimane yakama kambo molo-peke naleane lo yakamato nembo teyaiokoni.

19 Kataisa balanga koopi, tetepi,mindi napene sipisipi andopane epenewete mindi atea-kola, Goteto Kataisanatundupa oko yole andane wete pupe-peneokonemane yakama kambo molo-pekeleaipia.* 20 Wamba wete Goteto yuu ati-la yakale nalenenga, Kataisato yakamakambo molo-peke leakale lo lata ya-kola,matili yuu oko koyo puyale pea-kola,Goteto yakamamoyoyale Kataisa mo panayaepia.* 21 Kataisato nanimana moyoyalepiape peane mambele, yakamato Gote lobilipi leainipia. Goteto Kataisamalinga ikalaya wato, gene andane wete mindi balamayaepia. Tene okonena, balato yakamamoyo mangene mindi pukale lo potomisapii leane okone enene pulupeya nemboto,yakama maliyo ateyai.*

Wandakali Yangone Tupa Towa EpelewaYamapane Yo Atalapape Leane Oko

22-25 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, tani tupa kapu teya-kola, dinitupa yuunga tepa alane layene eya. Wuanepua teke, wandakali pitakana gene an-dane tupa alu piyane tekeko, Akali An-dane okona pii layene oko yapowa yalanelayene eya. Tomo waini manda talu, alupiyane tupamane yakama mo wenene gu-laya nayane. Jia. Gotena pii saka ateneoko alu napene, yapowa yalane okomaneyakama mo wenene gulaya yane. Wambaakali minditupa-mane Gotena pii sakaatene okone yakama langea-kola, Gotenapii okonemane yakama mo wenene gu-laya ya okoni. Yakamato Gotena piienene okone wato minu atalaini manaokonemane Gotena wenonga yakamanaini anda-pangosa kalato yane tupa kunuapea. Kunu apea-kola, yakamato wan-dakali yangone tupa towa mee epelewaatene ata napiyaini. Jia yakama utupanetowa enene wete epelewa atalaini. Andi-papi yakamato mana epene okone teke

* 1:14: Lom 12:2; Ep 2:3; 4:17-18 * 1:15-16: Pit 11:44-45; Mt 5:48 * 1:17: Lom 2:9-11; Lap 2:23 * 1:19:Ap 20:28-29; Ip 9:11-14 * 1:20: Ep 1:1-4 * 1:21: Jo 14:6; Lom 5:1-2 * 1:22-25: Jo 13:33-35; Lom 12:10; Ais40:6-8

Page 492: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 2:1-3 489 1 Pita 2:11wato minu atoto, Kitisene wandakali yan-gone tupa wayumane wete epelewa yama-pane yo atalapape.*

21-3 Wandakali yangone tupamane

yakama wandakali epene ateyai nemboteakale nayuto, yakamato owato pii loto,utupane andakasawa atalaini. Yakamatowandakali yangone mindina minditakaeya tupa miaima lakae lo nembo toto,utupane towa apiangu puato, layangoatalaini teke. Yakamato mana kooutupane pitaka wato minu atalaini tekeko,andipa Akali Andane okomane yakamaondowatomoyo ateya lo yakamato nemboteyai okoni. Tene okonena, yakamatomana koo utupane pitaka kondalu,Goteto yakama molo-peke leakale nayuto,Kitisene tai wete atamakale nembotalapape. Kitisene tai wete atamakalenembo toto, andopane kambolo tupamaneandu ipane naima lakae lo nembo talainipua teke, yakamatopi Akali Andane okonapii epene wete oko ale aima lakae lonemboto atalapape. *

Akali Andane Oko Bala Anda PinginaSaka Atene Oko Ateya Leane Oko

4-5 Wamba Goteto balana anda pukalenembo toto, Akali Andane oko balaanda pingina saka atene epene weteoko ateakale lata yaepia. Goteto wuanepeane tekeko, wandakali minditupa-maneAkali Andane oko bala koo ya loto, masiamaiyaini. Yakamato wuane napene, balaateyanga epeyai-kola, Goteto yakamabalana pitisa akali epene wete tupa atoto,Oli Sipitisa okomane leya pua yakamanaopa tupa bala giyapale nembo teya. JisasaKataisato piape peane mambele, Gotetoyakamana opa maulaini tupa epelewamokale nembo teya. Wuane nembototo, Oli Sipitisa okona tai-lene okomaneyakama balana anda okonena pokoli-bana,laepi, saka ataya wato, balana anda okonemee pua ateya. *

6 Akali Andane oko bala Gotena andaokonena pingina yapa lo mene ateya loto,Gotena pii pepa pelene eya mindimaneloto, ale alapape layene eya. Nambatoanda pingina epene wete mindi yapa lomoto, Sayone wangiane okona ate leyo.

Anda pingina okone lo bilipi lene wan-dakali tupa yala na-olopeyai layene eya. *

7 Wuane layene eya okonena, Kataisalo bilipi lene wandakali yakamato balaanda pingina epene wete ateya nembotalaini tekeko, Kataisa lo bilipi nalenewandakali tupamane wuane nembo nata-laini. Jia. Gotena pii pepa pelene eyamindimane wandakali utupane andayo,wandakali minditupa-mane Gotena andapuyale ato, ita oko koo ya nembo toto,mo apeaini okone bala Gotena anda okonaanda pingina ateya layene eya. *

8 Gotena pii pepa pelene eya wakamindimane loto, Akali Andane oko balawandakali palaini asininga ana guloyolopeya. Ana okone asininga yola-kola,bala lo bilipi nalene wandakali minditupaepoto, ana okonena kee tau loto, aiyapeyoto, lomba yene yolopeyai layeneeya. Wandakali utupane-mane Gotenapii tanga loto, Akali Andane oko lo bilipinaleainga, Goteto wandakali utupane aiyapeyoto, lomba-pene yakale leaipia. *

9 Wandakali utupane-mane mana kooutupane minu atalaini tekeko, Kataisa lobilipi lene wandakali yakamato wuane na-piyaini. Jia. Wamba yakama undupi-lene okona pangosa ateai-kola, Gotetoyakama balana tii-pene epene wete okonaipulupa loto, ee lo meaipia. Gotetoyakama ee lomeane okone yakamatowan-dakali yangone tupa lamawua atalapalenembo toto, balato yakama balana wan-dakali yame epene wete atalapale latayaepia. Wuaneko, andipa yakama AkaliAndane kiŋi okona pitisa wandakali tupaateyai. * 10WambaGoteto yakamaondowamoya napea-kola, yakama Gotena wan-dakali yame ata napeaini tekeko, andipaGoteto yakama ondowa moyo ateya-kola,yakama Gotena wandakali yame ateyai. *

Nanima Gotena Piape Wandakali GuloAteyama Leane Oko

11 Nambana yamapane yene yame,yakamaatapowa atolane yuu epene oko atikenga eya-kola, yuu okona atoto, yakamaopene ateyai. Wandakali opene ateyai-kola, yakamana nembo-tene wambaneokomane mana koo tupa wato minuatalapale nembo toto, yakamana tandini

* 2:1-3: Ep 4:22; Jem 1:21; Sam 34:8 * 2:4-5: Ep 2:20-22; Lap 1:6 * 2:6: Ais 28:16; Ep 2:20-22 * 2:7: Sam118:22 * 2:8: Ais 8:14-15 * 2:9: Lo 7:6; 14:2; Ais 9:2; Tai 2:11-14; Ap 26:17-18; Ep 5:8 * 2:10: Ose 2:23

Page 493: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 2:12 490 1 Pita 2:21-23wenene oko yanda pimai-yane. Teneokonena, yakamato mana koo tupaminaima lakae lo nembo talaini manaokonemasia mawua atalapape lo nambatoyakama langeyo. *

12 Aitene wandakali minditupa-maneyakama Kitisene wandakali tupana manatupa kuai lo anda napene, yakama kosimiloto, yakamato mana koo minalainilolopeyai. Utupane-mane wuanelolopeyai tekeko, andipa utupane-manemana epene yakamato minalaini tupaandoto, matili Goteto wandakali yapalo tale pulu epola-angi, utupane-manebalana gene oko laiyu leakale nembotalapape. Wuane peakale nembo toto,yakamato aitene wandakali tupanatombenga epokopua atoto, tika-peneweteatalapape. *

13-15 Yakamato mana epene minuateyai-kola teke, wandakali minditupa-mane yakamana mana tupa kuai lo andanapene ato, yakamato mana koo tupamineyai lolaini. Utupane-mane pii koookone yakama ando nalene, nee asiatambu leakale, yakamato mana epenetupa angu wato minu atalapale lo Gotetonembo teya. Yakamato Akali Andane okonembo toto, gapomane yame pitakanapangosa atalapape. Akali kiŋi oko balagapomane akali kawanewete ateya nembototo, yakamato balana pii wato minuatalapape. Potopinjia tupana akali kawanetupamane mana koo minalaini wandakalitupa yole koo maiyu, wandakali manaepene minalaini tupana gene tupa laiyulalu piyaini. Wuane peakale loto, kiŋiokomane potopinjia tupana akali kawaneutupane ate lalane. Tene okonena,yakamato utupanena pii wato minuatalapape. *

16 Enene, yakama loo okona pangosaandi latane ata napeyai tekeko, yakamamee anana ateyama nembo toto,yakamato mana koo tupa wato mina na-piyapape. Jia. Yakama Gotena piapewandakali tupa ateyama nembo toto,balana mana epene tupa wato minuatalapape. 17 Wandakali yangone tupapitaka towa mana epene tupa minuatoto, yakamato Gotena wandakali tupatowa epelewa yamapane yoto, Gote yuku

amawua, gapomane akali kawane kiŋiokona gene oko laiyu lalapape. *

Piape Wandakali Yakamato Wua Piya-pape Leane Oko

18Piape akali tupa yakamato piape andoatalaini akali tupa yuku amawua, utu-panena pangosa atalapape. Wuane puaatoto, yakamato piape ando atalaini akaliepene tambo-lene tupana angu pii watominu ata napene, piape ando atalaini akaliyataka ene koo tupana pii wato minu ata-lapape. *

19-20 Anu peakale yakamato wuanepiyapape leyope. Alu mindi Gotetonembo teya pua teke, yakamato manaepene mindi minu atolai-kola, piape andoatalane akali yataka ene koo mindimaneyakama mee wete tandaka guato, peyolo-peya. Balato wuane peakale lo yakamatoando konda yaindo, yakamana manaokone kuai-lene yolopeya. Wuane tekeko,yakamato mana koo mindi minulai-kola,piape ando atalane akali okomane yakamapeyola-kola, peleakale lo yakamato andokonda yaindo, apito yakamana manaokone andoto, yakamato kuai lo peyailolo-peyape. Yakamato mana epene tupaminu atolai-kola, utupane-mane yakamamee wete minu peyolai-kola, peleakalelo yakamato ando konda yaindo, Gotetoyakamana mana okone andoto, yakamatokuai lo peyai lolopeya. *

21-23 Kataisato owato pii mindi nalene,mana koo waka mindi mina napeane teke.Jia. Wandakali-mane bala ando pii kooleai-kola, utupane-mane pii koo leainiokonena yano peyoto, balato pii koomindilapeke naleane. Wandakali-mane balatandaka mayai-kola, balato utupane painitandaka mauwakale naleane. Jia. Wan-dakali pitakana mana kuai lo tale piyanejasa okomane bala moyolo-peya nembototo, Kataisa bala tane Gotena kiningayata yaepia. Kataisato mana epene utu-pane mineane pua, yakamatopi manaepene utupane wato minu atalapale loto,yakama moyoyale bala tandaka no atoto,mana epene tupa angu wato minu ateane.Tene okonena, yakamatopi mana epenetupa minu atolai-kola, wandakali mindi-mane yakama mee peleando, peleakale loyakamato ando kondalapale loto, Goteto

* 2:11: Ga 5:16-18,24 * 2:12: Mt 5:16 * 2:13-15: Tai 3:1-2; 1Pi 3:16 * 2:17: Lom 12:10 * 2:18: Ep6:5-8 * 2:19-20: 1Pi 3:14,17 * 2:21-23: Mt 16:24-26; Jo 13:14-16; Ais 53:7,9; 1Pi 3:8-12

Page 494: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 2:24-25 491 1 Pita 3:8-12yakama ee lo meane oko nambato andeyo.*

24-25 Nanimato mana koo minalamanetupa pitaka tepa alu, Gotena mana epenetika-pene tupa wato minu atalapalenembo toto, Kataisa bala tane umbainiokomane nanimana koo piyamane tupamo aiyu, bala ita malamanda okonaomeane. Yia sipisipi tupamane yakamaando atalane akali oko tepa alu poto, kewaepoko pua atalaini. Sipisipi tupamanewuane piyaini pua teke, wamba yakamapiyakamana tandini ando atalane akali okotepa alu poto, keewa epoko pua atapiai.Wuane tekeko, yakama Gote towa kuai loatalapale loto, Kataisa bala tandaka neaneokonemane yakamana koo tupa apoto,yakama mo atu ya-kola, andipa yakamabalana yame atolo-peke lamakale loto,peke lapiai. *

3Wanda, Akali-la, Liyambato Wua Piya-

pape Leane Oko1-6 Wanda minditupa-mane tona epene

wete tupa piyu, minditaka golo-manewaa-pene tupamane yati piyu, yakamanakawa itini tupa wayumane wete yatipiyu, piyaini. Utupane-mane wuanepiyaini tekeko, Kitisene wanda yakamatoyakamana umbaini kenga wayumane yatina-piyapape. Jia. Yakama yamapaneepene palu, tenga-mane tambo lopitiyapape. Mana epene okonelapo-maneyakamana yamapane anda-pangosa yatipitane atola-kola, yakamana yati okonekoyo napulu-peya. Goteto yakamanamana okonelapo andoto, yakamanayati okonelapo epene wete eya nembotolopeya. Wamba wanda Satato wuanepua, balana akalini Apatakamena pangosapituto, bala ando akali andane loto, piibalato leane tupa wato minu peteaipia.Wuane pua teke, matili wanda epenewete minditupa-mane Gote lo bilipi loto,wua pukale lo potomisa pii leane okoneenene pulupeya lo maliyo peteaini-pia.Bilipi lo peteaini wanda utupane-manemana epene okonepene tupa wato minupituto, yakamana akalini tupana pangosapeteaini-pia. Wanda utupane-manemana epene okonepene tupa mineaini

okonemane yakamana yamapane anda-pangosa yati peainipia. Andipa Kitisenewanda yakamatopi minditaka mindi yukunaene pituto, mana epene utupane watominu peteaindo, yakama Sata wananeyame pitulu-peyai. Yakamana akalinimindimane Gotena pii oko ale naene,tanga lo ateando, balato Gotena piioko wato mineakale loto, yakamato piikambua bala lamai na-piyapape. Jia.Yakamato pii manapi mindi lamai napene,Gote yuku amawua mana epene wete tupaminu pituto, yakamana akalini tupanapangosa pitiyapape. Wuane pulai-kola,balato yakamana mana epene minulaiutupane andoto, bala Kitisene gulolo-peya nembo toto, yakamato wuane puapitiyapape *

7Akali yame, yakamanawetene tupangatai-lene andane mindi nayene peteyainembo toto, yakamato utupane moyo,mana epene tupa wato minu atalapape.Goteto utupanepi ondo wato, mee moy-oto, saka atapowa atalapa lolopeya. Yaka-mana wetene tupa towa mana koo tupaminu atolai-kola, mana koo utupane-mane yakamana pote lolaini asini okokando lolane nembo talapape. Wuanenembo toto, akalini yame yakamato yaka-mana wetene tupa towa mana epene tupawato minuto, utupane towa kuai lo pitiya-pape. *

Mana Epene Tupa Angu Wato Minu Ata-lape Leane Oko

8-12 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, wandakali epene tika-pene tu-pamanepote leyai-kola, Akali Andaneoko-mane pailo ale wato, utupane moyo ata-lane layene eya. Balato utupanemoyo ata-lane tekeko, mana koo minu atalaini wan-dakali tupa balato masia maiyane. Teneokonena, wandakalimindimanemali kam-bua wete epelewa kuai lo atokale nemboteando, balato pii koopi, owato piipi,mindi nalene kondape-pene. Kondalu,balato mana koo tupa masia mawua atoto,mana epene tupa angu wato minu atape-pene. Wuane pua atoto, balato wandakaliwaka tupa towa peya-peya napene, wan-dakali waka tupa towa mini epene paluepelewa atene mana tupa aiya pua moto,

* 2:24-25: Lom 6:11; Ais 53:5-6; Ese 34:5-6; Mt 9:36; Jo 10:14-15; Ip 13:20-21 * 3:1-6: Ep 5:22-23; 1Ti 2:9; Jen 18:12* 3:7: Ep 5:25-27

Page 495: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 3:13 492 1 Pita 3:19-20

mana utupane tailo wato minu atape-pene. Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane wuane leya okonena, andipa nam-bato pii utupane lo koyo puato, yakam-ato wandakali gene yene lipinga yaleateyama nembo natene, yakama wan-dakali waka napinga yale ateyama nem-boto atalapape leyo. Wuane nembototo, yakama pitaka nembo-tene mindikipalu atoto, Gotena wandakali waka tupatowa epelewa, yamapane yo atalapape.Yamapane yo atoto, wandakali utupane-mane kenda-pene mindi awua atolai-angi,yakamato utupane ondo wato, kenda-pene okone wandakali utupane towa atuawua atalapape. Wandakali mindimaneyakamanga koo mindi peando, yakamatopaini yano peyo, koo mindi na-piyapape.Dee, wandakali mindimane yakama andopii koomindi leando, yakamato paini wan-dakali okone ando pii koo mindi laa na-piyapape. Jia. Yakamato Gotena belesinitupa mialapale loto, balato yakama ee lomeane. Goteto wuane peane okonena,wandakali mindimane yakama ando piikoo mindi lola-angi, yakamato Gote lopote loto, Gote nimbato wandakali okonemoyape lalapape. *

Yakamato Mana Epene Minulai OkonenaTandaka Neaindo, Katu Leane Oko

13 Yakamato mana epene tupa anguminu ataima lakae lo nembo teaindo, apitoyakamaminu koyolo-peyape. 14Yakamatomana epene mineaindo, wandakalimindimane yakama minu koya napulu-peya tekeko, yakamato mana tika-penetupa minu atolai-kola, wandakali-maneyakama tandaka geaindo, Goteto yakamamoyola-kola, yakama kuai lo atolopeyai.Tene okonena, wandakali-mane yakamatandaka gulaini lo yuku wato, yakamanembo kambua na-talapape. *

15 Dee, Goteto yakama moyolo-peyainembo toto, yakama maliyo atolai-kola,wandakali-mane yakama tipa puato, anupeakale yakamato wuane peyaipe lolo-peyaiko. Yakamato utupanena pii okoneyano peyamakale nembo toto, ole dindimandeke pitawa atalapape. Mandekepitawa atolai-kola, wandakali-mane piiokone yakama tipa peaindo, yakamanayamapanenga Kataisa bala Akali Andaneateya nembo toto, yakamato balana gene

oko laiyu loto, utupanena pii okone yanopeya-maiyapape.

16 Yakamato Kataisa lo bilipi loto,mana epene tupa wato minu ateaindo,yakama tane mana koo mindi minanapeyama nembo tolopeyai. Yakamatowuane nembo tolai-kola teke, wandakaliminditupa-mane loto, yakamato manakoo mindi miniyai leaindo, wandakaliutupane-mane yala yakale nembo toto,yakamato Gote angu yuku wato, utupane-mane pii lolaini tupa pii tenga-manetambo loto, yano peya-maiyapepe. *

17 Yakamato mana koo minulaini oko-nena yakama tandaka neaindo, yakamanamana koo okonemane Gotena gene okominu koyola-kola, okone katu nalolo-peya.Wuane tekeko, Goteto yakama tandakanalapale nembo tola-kola, yakamatomanaepene tupa wato minu atoto, tandakaneaindo, okone katu lolopeya. 18 Anupeakale nambato wuane leyope. Kataisabala akali epene tika-pene wete oko-mane koo piyaini wandakali yakama Goteateyanga lamo atu pokale nembo teaipia.Wuane pukale nembo toto, bala nanimanamana koo minalamane tupa apoyale, nan-imana panda moto, alu mindiki anguomeaipia. Wandakali-mane balana um-baini oko peyo ome leaini tekeko, Oli Sipi-tisa okomane bala mo saka ataya yaepia.

19-20 Wamba Nowato Gotena pii okowandakali tupa lamawua atea-kola,wandakali utupane-maneGotena pii tangalo ateainipia. Tanga lo ateai-kola, Gotetowandakali utupane wamba kapoyalekenda-pene andane mindi mai napeaipia.Jia. Nowato sipi anda pua atea-angi,Wandakali utupane yakama yamapanepeke leakale nembo toto, Goteto meemaliyo atama peaipia. Maliyo atama pea-kola, Nowato sipi anda okone pikoyo peawete, wandakali aŋalapo kitupasa angusipi anda okonena kolandaka leainipia.Kolandaka leai-kola, ipa andane epeaneokomane wandakali sipi anda okonapeteaini utupane piti-pata awua aiyuleaipia. Goteto wandakali utupane molo-peke leane tekeko, balana pii tanga loateaini wandakali utupane pitaka omeai-kola, Goteto utupanena tandini tupayuu koo okona andi latane ateakaleleaipia. Andi latane ateakale lalu, matilibalato Kataisana tandini mo saka ataya

* 3:8-12: Sam 34:12-16 * 3:14: Ais 8:12-13; Mt 5:10; 1Pi 2:19-20; 4:14 * 3:16: 1Pi 2:12

Page 496: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 3:21 493 1 Pita 4:10yane-angi, Kataisana tandini oko poto,wandakali utupanena tandini andi lataneateaini utupane Gotena pii layene okolamai-yaepia. *

21 Ipa andane wamba epeane okonekokoli mindi eya. Ipa okone epea-kola,Goteto Nowa yame tupa molo-peke leanepua teke, yakama ipa meaini okonemaneGoteto yakama molo-peke lea. Yakam-ato ipa meaini okonemane yakamana um-baininga kalato ateane tupa mee wasa-wasa peyo apia napeai. Jia. Yakama ipameai okone angi, yakama Gotenawenongaatoto, mana koo tupa masia mai-makalelo potomisa leai. Potomisa pii okone lalu,yakama ipa meai-kola, Jisasa Kataisatoyakamana koo piyaini tupa apialu, balamalinga ika leane okonemane yakamamolo-peke leane.

22 Kataisato yakama molo-peke lalu,bala ati kenga pea-kola, Goteto enjoletupapi, sipitisa tai-lene tupapi, minditakatai-lene tupapi, utupane pitaka Kataisanapangosa yakale lea-kola, Kataisa balaGotena kii tikasa peteane oko mee peteya.

4Gotena Mana Tupa Angu Wato Minape-

pene Leane Oko1-2 Wandakali mindimane balana um-

baininga tandaka no ateando, balatomanakoo tupa mina napukale nembo talane.Wuane nembo toto, wandakali okone balayuu okona ateya-angi, wandakali-manemana koo mina-makale nembo talainitupa balato minukale nembo natalane.Jia. Balato Gotena nembo-tene oko anguwato minukale nembo talane. Wuaneko,wamba Kataisato Gotena nembo-tene okowato minuto, balana umbaininga tandakaneane, wuane pua teke, andipa yakam-atopi Gotena nembo-tene oko angu watominu atamakale nembo talapape. *

3 Anu peakale nambato wuane leyope.Wamba yakamato aitene wandakali tu-pana mana koo tupa wato minuto, patiandane tupa loto, bia ipa tai kambua tupanoto, sapake lo keewa ateai. Okone angi,yakamato pamuku puato, mana koo kam-bua minuto, Gotena loo yata yane tupatanga loto, owato gote tupa lo lotu leai.Wamba yakamato aitene mana koo utu-pane wato minu atoto, gii andane luu

mindi apeaini tekeko, andipa yakamatomana koo utupane wato mina napenekondeyai. *

4 Kondeyai-kola, andipa aitene wan-dakali tupa moko loto, Kitisene wandakaliyakamato nanima aitene wandakali tupatowa mana koo atu mina napeyai loto,yakama ando pii koo leyai.

5 Aitene wandakali utupane-manewuane leyai tekeko, Goteto wandakaliomenepi, sakapi, utupane pitaka yapa lotale pukale loto, mandeke pitawa ateya.Tene okonena, matili aitene wandakaliutupane yakama Gotena wenonga atoto,bala lamawuato, Kitisene wandakalitupamane wua peaini okonena, nanimatoutupane ando pii koo lema lo Gotelamaipe-pene gulolo-peya. *

6 Enene, wandakali pitaka-mane manakoo minalaini okonena, Goteto utupaneyapa lo tale peya-kola, utupane omalaini.Utupane omalaini tekeko, Gote bala sakaatapowa atalane pua teke, balato wan-dakali omene tupana tandini tupa sakaatapowa ateakale nembo teaipia. Wuanenembo toto, wandakali wamba ateainitupa oma napene, saka ateai-kola teke,Goteto akali minditupa-mane balana piilayene oko wandakali utupane lamai-yakale leaipia.

Mindi AkaliMoyaka PuaAtalapape LeaneOko

7Minditaka eya tupa pitaka koyo pulu-peya oto oko wambamandaka guleya oko-nena, yakamato pote kuai lo lamakalenembo talapape. Wuane nembo toto,yakamato kuai lo nembo toto, yakamatane pailo ando atalapape. * 8Wandakali-mane koo kambua peyai-kola, wandakalimindimane balana wandakali yangonetupa towa epelewa yamapane yo ateando,balato utupanena mana koo kambua tupaapialane. Tene okonena, mana epeneokonemanemanawaka tupa pitaka siami-nalane oko nembo toto, yakamato mindiakali epele aka pua, mindi akali yamapaneyaka pua atalapape. *

9Gotena wandakali waka mindi yakamaatolainga epeando, yakamato bala anupeakale epeyape lo mulu-mulu nalene,bala kuai lo yatawa paliyapape. *10 Goteto yakama pitaka mindiki-mindiki

* 3:19-20: Jen 6:1–7:24 * 4:1-2: Lom 6:2-7 * 4:3: Ep 2:2-3 * 4:5: Ap 10:42 * 4:7: Lom 13:11-12* 4:8: 1Pi 1:22-25 * 4:9: Ip 13:2

Page 497: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 4:11 494 1 Pita 5:2lo ondowa moyoto, balana piape pulanemana mindipene-mindipene tupa talepua giyane. Tene okonena, yakamapitaka mindiki-mindiki lo Gotena piapewandakali epene atoto, wandakali wakatupa moyaka pua atalapape. *

11 Yakama pitaka-mane wuane puaateaindo, wandakali waka tupamaneyakamana mana epene okone andoto,Jisasa Kataisana gene oko laiyu loto,Gotena gene oko laiyu lolopeyai. Utupane-mane wuane peakale nembo toto,Goteto wandakali mindinga pii kuai lololane petesini oko maiyando, wandakaliokonemane Gotena pii layene okowandakali tupa kuai lo lamawua atape-pene. Dee, Goteto wandakali mindingayangone tupa moyolane tai-lene okomaiyando, balato yangone tupa moyoatape-pene. Tai-lene okola, tii-pene okola,Jisasa Kataisa balanga yapowa yolopeyaoko yakale. Enene.

Yakama Kitisene Ateyai Okonena Tan-daka Neaindo, Gotena Gene Laiyu Lape-peneLeane Oko

12 Yamapane yene yame, makandepene koo mindi yakamanga epola-kola,makande pene okone wenene waka mindiepeya nembo toto, yakama moko na-lalapape. Jia. 13 Matili Kataisa balanatai-lene oko towa panakame epola-angi,yakama epele andane wete olo-peyamanembo talapape. Wuane nembo toto,wamba Kataisa bala tandaka neane puateke, andipa yakamapi tandaka no atoto,epelewa atalapape. *

14Andipa yakamato Kataisana gene okolaiyu lo ateyai okonena, wandakali-maneyakama andayo pii koo leaindo, GotenaSipitisa tai-lene oko yakamanga atalaneokomane yakama moyalane nembo toto,yakama epelewa atape-pene. *

15-18 Andipa Goteto balana wandakalitupa yapa lo tale pulane gii oko wambamandaka guleya. Goteto Kitisene wan-dakali nanima ini bulupane yapa lo talepiyu, kenda-pene minditupa nanimangageando, balana pii layene epene oko tangalalaini wandakali tupa yapa lo tale pikoyopuato, balato kenda-pene anu-pene mindiutupanenga malupeyape. Balato kenda-pene andanemindiwandakali utupanenga

malupeya loto, balana pii pepa peleneeya mindimane loto, Goteto wandakaliepene tika-pene tupa ayiawa wete molo-peke lolopeya yando, Gote masia mawuaatoto, koo pua atalaini wandakali utu-pane towa anu pulu-peyape layene eya.Wuaneko, yakamato wandakali yangonemindi peyo ome lolai-kola yandopi, min-ditaka mindi pake nolai-kola yandopi,wandakali mindina piape mindi minukoyolai-kola yandopi, dee mana koo wakamindi minulai-kola yandopi, mana okone-taka mindi minulai-kola, wandakali-maneyakama tandaka gulaini lo yakamato andoatape-pene. Yakamato ando atape-penetekeko, yakamana mindi Kitisene ateyaokonena, bala tandaka neando, bala yalaaa napepe-pene. Jia. Bala Kitisene ateyaokonena, bala tandaka neya nembo toto,wandakali okonemane Gotena gene okolaiyu lape-pene. *

19 Minditaka eya tupa pitaka yakaleleane Gote okomane mangene pukalelolane tupa enene piyane. Tene okonena,Goteto Kitisene wandakali mindi tandakano ateakale nembo teando, Goteto balawaa piyu, moyalane nembo toto, wan-dakali okonemane mana epene tupa anguwato minu atape-pene.

5Sosa Okona Piape Wandakali Tupa

Yakamato Wua Piyapape Leane Oko1 Wamba Kataisa bala tandaka neane

oko nambato lee-mane andewane. Andipanambato wandakali tupa lamawuato,Kataisa bala wua pua tandaka neanelo lamawua atalawane. Matili Gotetobalana tii-pene oko mo pana ola-angi,balato tii-pene okone nambapi, yakamapi,Kitisene wandakali nanima nanima pitakagulupeya. Tene okonena, namba sosaokona piape akali mindi atoto, sosa okonapiape akali waka yakama mana langeyo-ko.

2Wandakali waka tupamane pii taimaneyakama languato, yakamato sosa okonapiape oko piyapa lolai-kola, yakamato yolemiaima lakae lo angu nembo toto, piapeokone na-piyapape. Jia. Goteto yakamatopiape okone pipiai lakae lo nembo teyanayuto, yakamato piape okone epelewapua atoto, Gotena sipisipi yakamana

* 4:10: Lom 12:6-8 * 4:13: Ap 5:41; Jem 1:2-3; 1Pi 1:6-7 * 4:14: 1Pi 2:19-20 * 4:15-18: Man 11:31* 5:2: Jo 21:15-17; Ap 20:28-29

Page 498: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Pita 5:3 495 1 Pita 5:14kininga ateyai utupane kuai lo moyo andoatalapape. *

3 Sosa okona piape akali yakama akaliandane gene yene ateyama nembo toto,Gotenawandakali yakamatowuapiyapapelo pii taimane na-lalapape. Jia. Gotena sip-isipi tupamane balana asini epene okonapeakale lo yakamato andawa lalapape. *4 Yakamato sipisipi yatawa atalane akalikawane okona piape kuai lo pua ateaindo,matili bala epola-angi, yakama yole epenewete koyo napiyane oko molopeyai. Yaka-mana yole okone yapowa yolopeya.

YakamaGotena PangosaAtalapape LeaneOko

5-7 Gotena pii pepa pelene eya mindi-mane loto, wandakali mindimane balagene yene lipinga yale ateyo nembo te-ando, Goteto balana gene oko nayakalelalane tekeko, wandakali mindimane balagene nayene napinga yale ateyo nembo te-ando, Goteto balana gene oko laiyu lalanelayene eya. Tene okonena, iwana pataneyame yakama pitaka gene nayene atoto,wandakali waka tupana pangosa atoto,sosana piape akali tupana pangosa ata-lapape. Akali utupanena pangosa atoto,Goteto yakama kuai lo atalapale nembo ta-lane nayuto, yakamato kenda-pene awuaatolai tupa balana kininga aimo lalapape.Aimo lalu, matili Goteto oto yata yane okoepola-angi, balato yakamana gene tupalaiyu leakale nembo toto, andipa yakamagene nayene atoto, Gotena kini tai-lenewete okona pangosa atalapape. *

Yakamato Gote Lo Bilipi Leyo Loto, Sata-nena Pii Oko Tanga Lalapape Leane Oko

8 Pusi kapua andane wetete layone tu-pamane ŋili-ŋili taimane loto, wandakaliandoko peyo noape lo aiya pua epokopiyaini. Utupane-mane wuane piyaini puateke, yakamana yanda-pene akali Satanetowandakali andoko minu mandeke puato,minu koyowape lo yuu okona epoko puaatalane. Tene okonena, Yakamato kuailo nembo toto, Sataneto yakama minumakande pulane. Waiwa ando atalapape.*

9-11Sataneto yakamaminumandeke pu-ato tandaka geya-kola, yakama tandaka no

atalaini pua teke, yuu tupa pitakana Ki-tisene wandakali tupapi, tandaka no tekeatalaini. Wuane tekeko, Gote bala nan-ima towa mini epene wete paluto, nanimaondo alane. Jisasa Kataisato yakamamoyopiape peane okomane Goteto yakama balatowa atu balana yuu epene tii-pene okonaatapowa atalapale lo ee lo mea okoni.Balanga tai-lene pitaka yapowa yalane.Andipa oto ukupini mindi angu yakam-ato tandaka no atolai-kola, matili balatoyakama minu kuai lolo-peke loto, yaka-mana bilipi oko minu tai laya olopeyanembo talapape. Wuane nembo toto,yakamato Gote lo bilipi leyama nayuloto, Satanena pii oko tanga lo atalapape.Enene. *

Pii Lokoyo Pua Leane Tupa12 Sailasa bala nambana amene wete

ateya nembo teyo okonena, balato piiukupini utupa pepanga peleakale leyo.Enene wete, Goteto wandakali tupa on-dowa moyalane. Goteto yakama ondowamoyo ateya-kola, yakamato balaminatawaatalapale loto, nambato yakama minu tailaya wato, yakamana pepa ukupini okopeyo epe leyo. *

13Goteto yakama balana wandakali ata-lapale lata yane pua teke, wamba balatoBapilone tane wandakali minditupa bal-ana wandakali tupa ateakale lata ya-kola,utupane balana wandakali guleainipia.Andipa utupane-mane yakama kuai lo ata-lapa leyai. Dee, Maki bala nambanaiwanane atoto, yakama kuai lo atalapa leyateke. * 14 Yakamato Kitisene wandakaliwaka tupa towa epelewa yamapane yoto,sikane lalapape. Yakama pitaka Kataisatowa atu atoto, mini epene palu atalapape.

* 5:3: 2Ko 1:23-24; Pl 3:17-19; Tai 2:7-8 * 5:5-7: Ep 5:21; Jem 4:6,10; Mt 6:25-30; 23:12; Lk 14:8-11 * 5:8: 1Tes5:5-7 * 5:9-11: Ep 6:11-13; Jem 4:7 * 5:12: Ap 15:22,37-40; 12:2,25; 13:13 * 5:13: 2Ti 4:9-12

Page 499: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Pita 1:1 496 2 Pita 1:12

2 PITAPitato Pepa Lapone Peyo PeePeleane Oko

1 Namba Saimone Pita. Namba JisasaKataisana aposolo akali atoto, balanapiape pimawua atalawane. Bala nanimanaGote oko atoto, nanima molo-peke lalane.Wamba balato mana epene tika-penemindi minuto, bilipi epene wete mindinanima aposolo akali tupanga geane.Balato bilipi mindiki okonepene tekeyakamanga geane mambele, nambatoyakamana pepa oko peyo epe leyo.

2 Yakamato nanimana Ayiane Gote-la, Akali Andane Jisasa-la, okone-laponamana tupa wayumane nembo teyai-kola,okonelapo-mane yakama ondo wete wato,yakamana yamapane mo tambo wete layayakale lo nambato pote lalawane.

GotenaManaEpeneTupaWatoMinuAta-lapape Leane Oko

3 Kataisato mana epene wetetemindi wato minuto, bala tanena tai-lene okomane nanima ee lo mea-kola,nanimato Gotena mana epene tika-penetupa mana mema. Balato mana epenetika-pene utupane nanima langeaneokomane, balato mana Goteto epelealane tupa wato minulane tai-lene okonanima gea. 4 Enene, nanima yuungawandakali tupamane mana koo tupaminaima lakae lo nembo talamane manaokomane nanima minu koyalane tekeko,yakamato mana koo utupane peya wanjuatoto, balana mana epene tika-pene tupaangu wato minu atalapale loto, Gotetoyakamamoyokale lo potomisa pii mindi loyata yane.

5Tene okonena, yakamato Gote lo bilipiloto teke, balana mana epene tika-penetupa angu wato minu atamakale nembototo, taimane makande pua atalapape.Mana epene tupa angu wato minu atoto,yakamato Gotena pii okona mana mia-makale nembo toto, taimanemakande puaatalapape. 6 Yakamato Gotena pii okonamana wayumane moto, yakama tane pailoando atamakale nembo toto, taimanemakande pua atalapape. Yakama tanepailo ando atoto, kenda-pene tupa awuakeato yo atamakale nembo toto, taimane

makande pua atalapape. Kenda-peneawua keato yo atoto, yakamato Gotenamana epene tupa wato minu epoko puaatamakale nembo toto, taimane makandepua atalapape.*

7 Gotena mana epene tupa wato minuepoko pua atoto, yakamato wandakaliyangone tupa towa epelewa atamakalenembo toto, taimane makande puaatalapape. Wandakali yangone tupatowa epelewa atoto, yakamato utupanetowa yamapane yo atamakale nembototo, taimane makande pua atalapape.8 Anu peakale nambato yakama andowuane pua atalapape leyope. Yakamatomana utupane moto, wayumane watomineaindo, yakamato nanimana AkaliAndane Jisasa Kataisana mana epeneutupane wayumane nembo tolai-kolapulupeya. Yakamato balana mana utu-pane nembo tolai okonemane yakamangadini kambua lulupeya.

9 Yakamato wuane pulupeyai tekeko,wandakali minditupa-mane mana epeneutupane wato mina napene kondolo-peyai. Wamba utupane-mane mana koominea-kola, Goteto koo utupane apoto,utupane mo wenene gulaya yane tekeko,matili utupane-mane mangene epeneGoteto wamba peane okone embesaolopeyai. Embasa wato, yakama lenekoo atoto, mangene epene Goteto matilipulupeya tupa anda napulu-peyai. Teneokonena, utupane-mane Gotena manaepene tupa wato mina napene, kondolo-peyai.

10 Amene imalini yame, Goteto yakamabalana yame tupa atalapale lata wato,ee lo meane mambele, yakamato balanayame atamakale lo wayumane makandepitawa atalapape. Yakamato wuane puaateaindo, matili-matilipi yakamato balaawua tepa alu, yuunga peaka napulu-peyai. 11 Yakamato bala awua tepa naene,balana yame atolai-kola, yakama molo-peke lolane Akali Andane Jisasa Kataisanayuu epene yapowa yalane okona polaneasini oko Goteto wayumane lumbu tepaolopeya. 12 Nambato pii enene leyo utu-pane yakamato nembo toto, bilipi leyamanayu leyai tekeko, yakamato pii utupaneembesa naene, nembo tatawa atalapalenembo teyo. Wuane nembo toto, ole kam-buanga nambato yakamana nembo-teneoko mina ika lauwa lakae lo nembo teyo.

* 1:6: Ga 5:22-23

Page 500: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Pita 1:13-14 497 2 Pita 2:3

13-14 Ole ukupini mindilapo namba sakaatalu, nambana umbaini oko tepa olopeyo.Nanimana Akali Andane Jisasa Kataisatowuane lo namba langeane okonena, nam-bato katulo wuane pulupeyo nembo teyo.Wuane nembo toto, namba yuu okonasaka ateyo angi, ole kambuanga nam-bato yakamana nembo-tene oko minaika lewando, okone kuai lolopeya nemboteyo.* 15 Dee matili namba omolowa-kola, yakamato pii nambato leyo utu-pane nembo tatawa atalapale nembo toto,andipa nambato piape taimane pukale.

Nanimato Potopesa Akali Tupana PiiEpene Oko Yatawa Ateyama Leane Oko

16 Wamba nanimato yakama languato,nanimana Akali Andane Jisasa Kataisaoko bala tai-lene wete ateya lo yakamalangema okoni. Wuane loto, nanimatobala lapone peke lolopeya lo yakamalangema tekeko, nanimato pii okonelapoyakama langema-angi, nanimato meewandakali mindina nembo-tenenga atoika leane pii temane mindi ale watoyakama langi napemane. Jia. Wambananimato lee-mane andema-kola, Gotenatii-pene okola, balana tai-lene okola,Jisasanga epeanga andalu, matili yakamalangema.*

17-18 Aposolo akali tepo nanima Jisasatowa atu Gotena yuuwangiane epeneweteokona atema-angi, nanimato okone lee-mane andema. Andema-kola, Gote tii-pene wete okomane ati kenga atoto, piimindi Jisasa andayo leane oko loto, akalioo ateya oko nambana iwanane oko. Nam-bato bala towa epele wete wato, yama-pane yo atalawane leane. Ayiane Gotetowuane leane okonemane Jisasa gene an-danemindimaiya-kola, nanimato ale ema.Pii okone ale wato, nanimato Gotena tii-pene oko Jisasanga epea-kola, nanimatoandema.*

19-21 Dee, wamba potopesa akali tupa-mane Gotena pii enene wete pepa peleneeya tupa nanimato yatawa ateyama teke.Wamba potopesa akali utupane-manemeeyakama tanena nembo-tene okomane po-topesa pii mindikipi mindi naleainipia.Jia. Oli Sipitisa okomane potopesa akaliutupanena nembo-tene oko mina ika loto,

Gotena pii pepa pelene eya oko utu-panenga maiya-kola, utupane-mane po-topesa pii utupane leainipia. Tene oko-nena, wandakali mindimane bala tanenanembo-tene oko wato minuto, potopesapii pepa pelene eya tupana tene tupa la-panawa nalape-pene ya lo yakamato bulu-pane nembo talapape. Utulu pangosalamu mindi tii pua yo waa lalane pua teke,potopesa akali tupamane Gotena pii loyata yaini tupa tii pima-pima pulu, upapitane kaiyanda oko bala epoto, yakamananembo-tene tupana mo tii pula-angi giaulolopeya. Yakamato potopesa akali utu-panena pii leaini tupa nemboto minatawaateaindo, okone kuai lolopeya.*

2Owato Potopesa TupamaneMana KooMi-

nalaini Leane Oko1 Wamba potopesa akali utupane-

mane Gotena pii enene oko leaini tekeko,owato potopesa akali minditupa Isataletane wandakali tupana tombenengaateainipia. Wuane pua teke, andipapiowato potopesa akali minditupa Ki-tisene wandakali yakamana tombengaatolopeyai teke. Akali Andane okomanewandakali utupane kambo molo-pekeleane tekeko, wandakali utupane-maneAkali Andane oko masia mawua atalaini.Wuane pua atoto, utupane-mane langa-langa puato, Gotena pii mana yakamalangeyama loto, wandakali tupana bilipioko minu koyoyale owato pii mana tupayakama langu atolopeyai. Wuane puaatolai okonemane utupane yakama tanekapoyale minu koyolo-peyai. *

2 Wandakali utupane-mane mana koomindipene-mindipene tupa wato minuatolai-kola, wandakali kambua-manewandakali utupanena mana koo utupanewato minu atolopeyai. Utupane-manewuane pua atolai okonena, wandakaliwaka minditupa-mane Gotena pii manaenene oko andayo pii koo loto, lambalolopeyai. 3 Owato pii mana lalaini tisautupane-mane yakama Kitisene yamenamunipi, minditaka yolaini tupa kambuamiaima lakae lo nembo toto, owato piikambua lolopeyai. Utupane-mane wuanepulupeyai tekeko, wamba wete Goteto giimindi yata wato, okone angi nambato

* 1:13-14: 2Ko 5:1; Jo 21:18-19 * 1:16: Mt 17:1-5 * 1:17-18: Mt 17:5 * 1:19-21: 2Ti 3:16-17; 1Pi 1:10-12* 2:1: Mt 24:11; Ju 3-4

Page 501: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Pita 2:4 498 2 Pita 2:13wandakali koo utupane kosimi loto, minukoyawakale leaipia. Wuane lalu, Gotebala limu pali napene, wandakali utupanekosimi lokale lo gii yata yane okoneepeakale lo mee maliyo ateya.

4 Anu peakale Goteto wandakali utu-pane katulo minu koyolo-peya leyope.Wamba enjole minditupa-mane mana kootupa minu ateai-kola, utupane-mane meewuane pua ateakale lo Goteto ando kondanayaepia. Jia. Balato utupane kote andanemindi matili leakale nembo toto, utupaneyuu koo okona mee andi latane ateakaleloto, andi lo aindaka leaipia. *

5 Dee, wuane pua teke, wandakaliwamba wete ateaini tupamane Gote masiamawua ateai-kola, Goteto wandakaliutupane-mane mee wuane pua ateakalelo ando konda nayaepia. Jia. Balato ipalii andane mindi epeakale leane okomaneutupane pitaka peyo ome leane tekeko,akali Nowa balato Gotena mana epenetika-pene tupa mana lamawua atea-kola,Goteto balapi, balana yame wandakaliyanasa tupapi, utupane angu moyo andoateaipia. *

6 Goteto Sotomo, Gomota-la, tanookonelapo koya yakale loto, ita-maneyangea-kola, tano okonelapo sia pete anguguleaipia. Goteto tano okonelapo ita-mane yangeane okonemane wandakalimatili bala masia mawua atolaini tupamana lamawuato, yakamato wuane puaateaindo, nambato wuane pua tekeyakamapi yangokale lo mana lamai-yaepia. *

7-8 Wamba Sotomo tane wandakaliateaini tupamane Gotena loo tupa kalopuato, pamuku mana waka-waka tupaminu atoto, mana koo kambua tupa minuateainipia. Wuane pua ateai-kola, oledindi lo akali tika-pene Lote bala Sotomotano okonena atoto, utupane-mane manakoo miniaini utupane balato lee-maneandaka, pii koo leaini tupa alene-mane aleaka pua ateaipia. Wuane pua atoto, akalitika-pene Lote bala mini kendawa atoto,balana yamapanenga tandaka andanewete pea-kola, ateane okonena, GotetoSotomo tane wandakali tupa minu koya-angi, balato akali tika-pene Lote okonemolo-peke leaipia. *

9 Kenda-pene utupane Gote wato minuatalaini wandakali utupanenga epea-kola, Akali Andane okomane wandakaliutupane katulo molo-peke leaipia. Balatoutupane molo-peke leane okonena, AkaliAndane okomane Gote wato minu atalainiwandakali tupa molo-peke lalane asinitupa andalane lo nanimato andeyama.Wuane tekeko, wandakali minditupa-mane mana koo tupa wato minu atolai-kola, Akali Andane okomane wandakalikoo utupane tandaka maima pulu, matiliwandakali yapa lo tale pulupeya gii okonagiau lolopeya.

10 Wandakali utupanena minditupa-mane Gotena pii layene oko anginimindi jia ya nayuto, atapene tene moto,yakama tanena nembo-tene oko watominalaini. Utupane-mane ati kengaenjole epene wete ateyai tupa ando lambaloyale, aŋakopi mindi yuku aa na-piyaini.Yakamana nembo-tene koo oko ika leya-kola, utupane-mane pamuku piyaini.Gotenawenongamana koowatominalainiwandakali utupane kalato atene atoto,yole koo wete mindi molopeyai. *

11 Enjole tupa yakamanga tai-lene an-dane wete yene atoto, wandakali utupanesia minu atalaini. Tene okonena, en-jole utupane-mane Akali Andane okonawenonga atoto, katulo wandakali utu-pane lamba loto, kosimi lapia-yale tekeko,utupane-mane wuane na-piyaini. *

12Wandakali-mane yia kapuapi, peangoanatopepi, okonetaka tupa wato minuto,peyo ome leakale nembo toto, Goteto yiakapuapi, peango anatopepi, utupane yuuokona ateakale leaipia. Yia peango tupamini napalene atoto, minditaka mindi pi-makale nembo teyai tupa mee wuane puateke atalaini. Wuane piyaini pua teke,owato potopesa akali utupane yakamayia peango ima mini napalene atalaneokonepene atoto, minditaka mindi pi-makale nembo talaini tupa mee wuanepua teke atalaini. Wuane pua atoto,utupane-maneminditakanembonatalainitupa ando lamba lo atalaini. Wandakaliutupane-mane mana koo utupane mi-nalaini okonena, Goteto utupane minukoyolo-peya. *

13 Wandakali utupane-mane mana koominalaini okonena, Goteto paini yole koo

* 2:4: Ju 6 * 2:5: Jen 6:1–7:24; 2Pi 3:6 * 2:6: Jen 19:24; Ju 7 * 2:7-8: Jen 19:1-16 * 2:10: Ju 7-8,16* 2:11: Ju 9 * 2:12: Ju 10

Page 502: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Pita 2:14 499 2 Pita 2:20-21mindi utupane mawuato, minu koyolo-peya. Otonga nai teya-kola, yakama towaatu tomo no atoto, wandakali utupane-mane yakama andakasa wato, tomopi, ipataipi, utupanena kambua tupa epelewanalaini. Wandakali utupane-mane manakoo okone minalaini okonemane yakamamo kalato ataya wato, Kitisene wandakaliwaka yakamana gene tupaminu koyalaini.

14 Wandakali utupane-mane manakoo minalaini utupane konda na-piyaini. Jia. Ole dindi lo utupane-manepamuku piyaini mana oko mina-makalenembo toto, ai gitisa lalaini. Wandakalimindimane Gote lo bilipi leyo nayunaleando, wandakali utupane-mane balagitisa lo moto, mana koo tupa mineakalelalaini. Utupane-mane wandakali wakamindina minditaka yatawa ateyai tupamiauwa lakae lo nembo tatawa atalaini.Wandakali utupane-mane mana kooutupane wato minalaini okonena, Gotetoutupane minu koyolo-peya.

15-16 Wamba akali Beyo iwanane Be-lame lene okomanemana koomindiminu-luwa okonemane yole epenemindimokalenembo toto, epele wete yaepia. Yia dongitupamane wandakali-mane pii lalaini puana-lalaini tekeko, potopesa akali Belametokee ene atoto, mana koo mindi minuyalepea-kola, yia dongimindimanewandakali-mane pii lalaini pua loto, Belame laiyaloto, nimbato mana koo minuyale peleokoneminanapii leaipia. Yia dongi okone-mane pii okone leane okonemane Be-lameto mana koo minuyale peane okonemina napeakale loto, asini kando leaipia.Wamba akali Belameto Gotena asini epenetika-pene oko awua tepa alu, mana koominalaini asini okone watama peaipia.Wuane pua teke, owato potopesa akaliutupane-mane akali Belamena mana koookone wato minu atalaini. *

17-19Manamindimane bala bosa lo andoateakale lo wandakali mindimane andokonda yando, wandakali okone bala manaokonena katapusa piape piyane wandakaliatola-kola pulupeya. Mana koo lamayainiwandakali utupane-mane mana koo tupa-mane yakama bosa lo ando ateakale loando kondalaini mana okonemane, utu-pane yakama mana koo utupanena kata-pusa piape piyaini. Wandakali utupane

yakama tane wuane piyaini tekeko, utu-pane yakama luawa atoto, wandakali wakatupa lamawuato, mana nanimato minala-mane tupa yakamato wato minu ateaindo,yakama andi latane ata napene, meeanana atolopeyai. Anana atoto, yakamatominditaka mindi pimakale nembo tolainitupa katulo pulupeyai lalaini. Wandakaliutupane-mane gitisa pii lalaini okone-mane, wandakali epapu teke aitene manatupa awua tepa alu, Kitisene weneneateyai utupanena nembo-tene koo okomina ika lamayaini. Wuane peyai-kola,Kitisene wenene utupane-mane pamukupiyaini mana okopi, mana koomindipene-mindipene tupa wato minu atalaini. Manakoo lamayaini wandakali utupane-manewandakali waka tupa wuane pua minukoyalaini okonena, koo piyaini wandakaliutupane yakama ipa tae tee peya-kola,kapu-tene yalane okonepene ateyai. Dee,popo andane mindi epoto, mole tupamindisa awua puku peya-kola, kingi na-epalane wuane pua teke, owato potopesaakali utupane-mane wandakali waka tupamoya napene, minu koyalaini. Tene oko-nena, Goteto wandakali utupane yakamayuu koo undupi-lene wete mindina atamapeakale loto, yuu koo okone makande puayata yaepia. *

20-21 Wamba wandakali utupane-manemana koo tupa wato minu atoto, utupaneyakama kopeta ateaini tekeko, matili nan-imana Akali Andane Jisasa Kataisa bal-ato nanima molo-peke leane lo utupane-mane mana meaini. Mana okone mi-alu, utupane-mane Gotena loo epene wetetupa ale wato, balanamana tika-pene tupawayumane mana meaini. Mana meainiutupane-mane wandakali utupane moyoGotena asia epene oko andawa lea-kola,wandakali utupane-maneyuuokonamanakoo kalato atene tupana asia peya wanjuateaini. Wuane tekeko, andipa wandakaliutupane-mane Gotena loo epene wetetupa masia mawuato, mana koo kalatoatene tupa wato minulu-peke lapiai-kola,mana koo utupane-mane wandakali utu-pane andi lolo-peke lapia. Wuane pipia-kola, andipa wandakali utupane kopetawete ateyai. Wamba wandakali utupane-mane Gotena mana epene wete tupamia napeai-yale, andipa utupane yakamakopeta wete ateyai pua ata napipiai-yale.

* 2:15-16: Nam 22:7,28-35; Ju 11; Lap 2:14-15 * 2:17-19: Ju 12-13 * 2:20-21: Mt 12:45; Lk 12:47-48

Page 503: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Pita 2:22 500 2 Pita 3:10*

22 Pii kokoli enene mindimanewandakali utupane-mane mana mineainiokone lapana wato, yia-mane balanaumbaini wasa-wasa pelene gulataneateya-kola teke, yuu tala koo tupanayongo-yongo pangulu-peke lalane. Dee,pii kokoli enene waka mindimane loto,peango tupamane miangu tangu apoto,dee lapone nolo-peke lalaini. Koo pulu-peke lalaini wandakali tupamane wuaneteke peyai-kola, piyane. *

3Akali Andane Oko Bala Epolopeya Leane

Oko1-2 Nambana yamapane yene yame,

wamba Gotena potopesa akali tupamanemangene Goteto matili pulupeya tupanapii lapanawa leainipia. Wuane leai-kola,matili yakamana aposolo akali tupamanepii yakamamolo-peke lalane Akali AndaneJisasato leane tupa yakama languato, wuapiyapape leai okoni. Andipa yakamato piiakali utupane-mane wamba leaini tupanembo tolo-peke lapiai lakae lo nembototo, nambato yakamana nembo-teneepene oko laponemina ika loto, yakamanapepa lapone oko peyo epe leyo. *

3-4Wamba aposolo akali utupane-manepii mindi yakama languato, yuu okokoyo puyale pula-angi, lamba lalaini wan-dakali minditupa atolopeyai leai okoni.Yakamato pii okone bulupane nembo ta-lapape. Lamba lalaini wandakali utupane-maneyakamananembo-tene koookowatominuto, yakama ando lamba loto, wualolopeyai: Wamba Jisasato potomisa piimindi leane oko loto, namba peke lokaleleane tekeko, wamba wete Goteto yuu ati-la yakale leane gii okonena atoto, andipaateyama okona giau loto, minditaka eyatupa pitaka lawa napene,meewamba yaneokonepene teke eya okonde. Nanimanayumbane tupa oma yiake leaini tekeko,bala peke naleya okonde lolopeyai. *

5 Goteto minditaka wamba mo lawapeane tupa wayumane nembo tolo-peke nalene ato, utupane-mane wuanelolopeyai. Wamba wete Goteto ati lipioko ateakale lalu, yuu oko ipa tupanatombenenga yakale lalu, peaipia. *

6Wuane piyu, matili Goteto ipa lii andanemindi epeakale lea-kola, ipa lii epeaneokonemane minditaka wamba yuu okonayane tupa pitaka wetete minu koyaepia.* 7 Dee, andipa Goteto pii mindikiokonemane teke yuu ati-la, okolapo meeyakale lo ando ateya tekeko, matili Gotetobala masia mawua atolaini wandakali tupakosimi loto, minu koyola-angi, balato yuuati-la, okonelapo ita-mane yangokale lomaliyo ateya.

8-9 Balato okonelapo yangokale lomaliyo ateya okonena, wandakaliminditupa-mane loto, Akali Andaneoko bala peke lokale lo potomisa piileane tekeko, bala wamba ini pekenaleya, okonde lalaini. Utupane-manewuane lalaini tekeko, nambana yamapaneyene yame, yakamato pii mindiki okoembesa naene, wua lo nembo talapape:Akali Andane okomane andeya-kola,oto mindiki angu mali tausene mindigulalane. Dee, balato andeya-kola, malitausene mindi ole mindiki angu gulalanenembo toto, balato mangene minditupawamba ini kapoyale napiyane. Teneokonena, wandakali-mane loto, AkaliAndane okomane mangene mindi pukalelo potomisa pii leane okone balato wambaini pii napeya, okonde nalape-pene. Jia.Balato wandakali mindikipi mindi alunapeakale nembo toto, yakama towawamba ini kepa na-alane. Jia. Wandakalipitaka yamapane peke leakale lo maliyoatoto, bala ati kenga atala yuunga inikapoyale peke naleya. *

Yakamana Bilipi Oko Auwa Tepa Olaini,Tika Ando Atalapape Leane Oko

10Andipa Akali Andane oko bala wambaini naepene, mee maliyo ateya tekeko,pake nalane akali mindi bala oko angiepolopeya lo nanimato nembo nateneatoloma-kola, bala epalane. Wuanepua teke, Akali Andane bala oko angiepolopeya lo nanimato nembo nateneatoloma-kola, bala epolopeya. Okoneangi, ati lipi oko tula andane loto, alupulupeya. Wuane pula-angi, ati lipi okonaminditaka eya tupa pitaka ita-mane taayiake lola-kola, alu pulupeyai. Dee, yuuokopi, yuu okona minditaka yakale lene

* 2:22: Man 26:11 * 3:1-2: Ju 17 * 3:3-4: 1Ti 4:1-2; Ju 18; Mt 24:48 * 3:5: Jen 1:6-9 * 3:6: Jen 7:11;2Pi 2:5 * 3:8-9: Sam 90:4; Ip 2:3; 1Ti 2:4-5 * 3:10: Lk 12:39; 1Tes 5:1-2; Mt 24:29,35

Page 504: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Pita 3:11 501 2 Pita 3:18eya tupapi, utupane pitaka taa yiake loto,alu pulupeyai. *

11 Matili minditaka eya utupane pitakaita-mane taa yiake loto, alu pulu-peyako.Andipa yakama tane Gote mawuato,yakamato Gotena mana epene tupa watominu atape-pene. 12 Wuane puato,yakamato Gotena gii okone wamba inikapoyale ipupia lakae lo nembo toto,maliyo atalapape. Gii okone epola-angi,ati lipi oko ita-mane taa yiake lola-kola,alu pulupeya. Wuane pula-angi, ita-manetolane okone toto andane wete pula-kola,yuu oko koyalu, mee ipa yale yolopeya.

13 Matili yuu ati-la andipa eya okolapowuane pua koyolo-peyapi tekeko, wambaGoteto potomisa pii mindi leane okoloto, matili nambato yuu ati-la wenenemindi yakale lolowa-kola, yuu weneneokonena wandakali atolai utupane-manemana epene tika-pene tupa angu watominu atolopeyai leaipia. Goteto yuuwenene mindi yakale lokale leane okoneyata yakale lo nanimato maliyo ateyama.*

14 Nambana yamapane yene yame,Goteto wuane peakale lo yakamatomaliyo atoto, bala yanda pimawua atanapene, bala towa yamapane mindikipalu atalapape. Wuane pua atoto, balanawenonga yakamanga koo tene mindinayene, yakama kilini lene epene weteatamakale nembo toto, yakamato piapetaimane pua atalapape. Yakamato wuanepua atolai-kola, matili Akali Andane okobala epola-angi, yakamato mana epeneminu atolaini utupane balato andolopeya.

15 Akali Andane okomane wandakalikambua tupa molo-peke lokale nembototo, bala yuunga kapoyale peke naleya loyakamato nembo talapape. WambaGotetonanimana yamapane yene amene Polobalanga nembo-tene epene mindi maya-kola, balato pii nambato pepa peleyomindiki okonepene teke mindi pepangapeyo epe loto, yakama langea okoni. *

16 Pii nambato pepa peyo epe leyookonepene teke loto, Polo balatopi balanapepa tupa pitakana pii okonepene tupateke loto, peyalane. Pii balato pepangapeyo yata yane eya utupanena minditu-pana tene tupa ayiawa wete andape-peneguleya-kola, Gotena pii tupa wayumane

mana mia napene wandakali atalaini tu-pamane pii utupanena tene tupa tatakealaini. Wandakali utupanena bilipi oko taiya napeya-kola, utupane-mane Polona piitupapi, Gotena pii waka pepa pelene eyatupapi, pii utupane pitakana tene eneneoko lamai napene, pii waka tupa lamawuaatalaini. Tene okonena, matili Gotetowandakali utupane minu koyolo-peya.

17 Nambana yamapane yene yame,Gotena loo tanga lalaini wandakaliutupane-mane epoto, owato pii manaminditupa yakama langulu-peyai okoyakamato nemboto ateyai okoni.Utupane-mane wuane puato, yakamakilau lo molai-kola, yakamato yakamanabilipi oko awua tepa olomane. Tikaando atalapape. * 18 Yakamato wuanepulumane lo ando atoto, nanima molo-peke lalane Akali Andane Jisasa Kataisabalato wua puato, yakama ondo wetealane lo yakamato wayumane wetemana mo atalapape. Mana okone moatoto, andipapi, matilipi, wandakali-manebalana gene oko laiyu lo atape-pene.Enene.

* 3:13: Ais 65:17; 66:22; Lap 21:1,27 * 3:15: Lom 2:4 * 3:17: Mk 13:33; 1Ko 10:12-13

Page 505: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Jone 1:1-2 502 1 Jone 2:3-6

1 JONEJoneto Pepa Bulupane Peyo Pee

Leane OkoWandakali Saka Atapowa Ataya Alane Pii

Oko1-2Wamba wete Goteto yuu ati-la yakale

lene atea-angi, wandakali saka atapowaateakale lo ataya alane pii oko bala AyianeGote oko towa atu ateapele-pia. Goteto piiokone bala nanimanga mo pana ya-kola,nanimato bala lee-mane andalu, kii-maneminuto, bala okopene ya lo andema. Nani-mato pii balato leane oko wisanisa atoto,balana pii ale emane tupapi, minditakaandema tupapi, utupane pitaka yakamalangeyama.*

3 Ayiane Gote okola, balana IwananeJisasa Kataisa-la, okonelapo towa nan-ima nembo mindiki palu ateyama-kola,yakamapi nanima towa nembo mindikipalu atalapale loto, nanimato minditakaandemane tupapi, ale emane tupapi, utu-pane yakama langeyama. 4 Nanima epelewete amakale nembo toto, nanimato yaka-mana pepa oko peyo epe leyama.*

Yakamato Mana Koo Minalaini Tupa La-pana Alapape Leane Oko

5 Wamba Jisasa Kataisato pii mindilea-kola, nanimato pii okone ale ema.Nanimato pii okone teke yakama lan-guato, Gote bala tii-pene eya-kola, balangaundupi-lene aŋakopi mindi nayene ateyaleyama.* 6 Tene okonena, nanimato balatowa nembo mindiki palu ateyama lototeke, mana koo tupawatominuto, undupi-lene okona epoko pua atemando, nan-imato pii enene oko nalene, owato piiloloma-kola pulupeya.* 7 Wuane tekeko,Gote bala epene tii-pene okona pangosaateya pua, nanimato tii-pene okona epokopua atemando, nanima balana wandakalitupa towa nembo mindiki palu atoloma-kola, balana Iwanane Jisasa okona tundupaokomane nanimana mana koo minala-mane tupa pitaka apialane.

8 Nanimato mana koo mindi mina na-piyamane lemando, Gotena pii eneneoko nanimanga nayola-kola, nanima

tane minakasa oloma-kola pulupeya.*9-10 Nanimato mana koo mindi minanapema lemando, Gotena pii okonanimanga nayola-kola, Goteto owatopii lalane loloma-kola pulupeya tekeko,Gote bala epene tika-pene wete. Balatomangene pukale lalane tupa enenepiyane. Tene okonena, nanimato manakoo minalamane tupa lapana emando,mana koo minalamane utupanena yanotupa kondalu, balato nanimanga koo teneyalane tupa pitaka apolopeya.

2Jisasa Kataisato Nanima Moyolo-peya

Leane Oko1-2 Nambana andopane yame, yakam-

ato koo mindi na-piyapape loto, nambatopii utupane pepa peyo epe leyo tekeko,Kitisene wandakali nanimana mindimanekoomindi pemando, akali epene tika-peneJisasa Kataisa balato wandakali okonemoyolo-peya. Wamba nanimato koopema-kola, Jisasato nanimana koo utu-pane apoyale, bala tane Gote opa mindimawuato, omeaipia. Balato nanimanakoo tupa angu apokale nembo nateaipia.Jia. Balato yuunga wandakali paleyai tupapitakana koo tupa apoyale omeaipia. Teneokonena, nanimato koo mindi pemando,balato nanima moyoto, Ayiane Gote okotowa pii lo tika pulupeya. *

Yangone Towa Epelewa Yamapane YoAtalane Wandakali Bala Tii-pene Okona AteyaLeane Oko

3-6Wandakali mindimane Gote towa atuatalawane leando, wamba Jisasa Kataisatomana epene tupa minu epoko pua ateane,wuane pua teke wandakali okonemanemana epene tupa minu epoko pua atape-pene. Nanimato wuane pua atemando,nanima Gote towa atu ateyama lo andolo-peyama. Wuaneko, nanimato Gotenaloo tupa wato minu atemando, nanimaGote towa atu atoloma-kola pulupeya.Wandakali mindimane Gotena mana tupawayumane nembo teyo loto teke, Gotenaloo tupa wato mina napeando, Gotenaenene pii oko balanga nayola-kola, bal-ato owato pii lola-kola pulupeya. Wuanetekeko, wandakali mindimane Gotena piioko wato minu ateando, bala Gote towa

* 1:1-2: Jo 1:1,14 * 1:4: Jo 16:23-24 * 1:5: 1Ti 6:13-16; Jem 1:17-18 * 1:6: 1Jo 2:3-6 * 1:8: Sam32:5; Man 28:13 * 2:1-2: Ip 9:24; Jo 1:29; Kol 1:18-20; 1Jo 4:9-10 * 2:3-6: Jo 14:21,23-24

Page 506: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Jone 2:7 503 1 Jone 2:20-23wayumane epelewa yamapane yo atola-kola pulupeya. *

7Yamapane yene yame, loo mindi nam-bato yakamana pepanga peyo epe leyo okobala loo wenene mindi jia. Wamba bulu-pane yakamato Gotena pii oko tewa aleyai-angi, yakamato loo wambane okoneale yai okoni. * 8 Loo okone wambane eyatekeko, Kataisato mana epene mineanetupamane loo okone mo wenene gulayayane. Nanimato balana mana andeyama-kola, pii nambato leyo okone enene gu-leya. Bala tii-pene enene wete oko atoto,tii pua ateya-kola, yakamanga undupi-lene yane oko koyo pima-pima peya.Tene okonena, nambato yakamana manaandeyo-kola, loo wambane okone loowenene mindi guleya leyo. *

9Wandakali mindimane namba tii-peneokona ateyo loto teke, balato wandakaliyangone mindi towa mini koo paleando,bala undupi-lene okona pangosa meeatama ipulu, andipa ateyama okona giaulola-kola pulupeya. * 10-11 Bala undupi-lene okona pangosa epoko pua atalanemambele, bala aninga peyope nembo na-talane. Wandakali mindimane wandakaliyangone tupa towa epelewa yamapaneyo ateando, bala tii-pene okona atapowaatola-kola, bala ayia peyoto, lombape-pene yolane tene mindi ata napiyane. *

12-14 Kitisene mini-yene yame, wambaGoteto yuu ati-la yakale lea-angi,Jisasa bala ateane okone yakamatonembo tatawa ateyai okonena, nambatoyakamana pepa oko peyo epe leyo.Kitisene wandakali tai yame, Gotena piilayene oko yakamanga eya-kola, yakamatai atoto, akali koo Satane oko siaminapiaimambele, nambato yakamana pepaoko peyo epe leyo. Kitisene wandakaliminditupa yakama andopane yame guloatoto, Ayiane Gote oko nembo tatawaateyai mambele, nambato yakamana pepaokopeyo epe leyo. Jisasa Kataisato yakamamolo-peke loyale ita malamanda okonaomeane oko nembo toto, Ayiane Gotetoyakamana koo tupa api yiake mambele,nambato yakamana pepa oko peyo epeleyo.

Yuu Okona Mana Koo Tupa Epele OlainiLeane Oko

15-17 Wandakali-mane minditaka lee-mane andoto, miama lakae lo nembotalaini. Dee, wandakali tupana umbaini-mane mana koo tupa minaima lakae lonembo talaini teke. Wandakali-manelipinga yale ateyama nembo talaini teke.Ayiane Gote balato yuu okona manakoo utupane mina ika naleaipia. Jia.wandakali-mane mana koo okonepenetupa mina ika leainipia. Wuaneko,yuu okona mana koo utupane epelewayamapane yo atalane wandakali okomaneAyiane Gote oko towa epelewa yamapaneyo ata napiyane. Goteto nembo teya puapiyane wandakali oko bala saka atapowaatolopeya tekeko, yuu okona minditakaeya tupa pitakapi, minditaka eya utupanemiaima lakae lo nembo talamane manaokopi, utupane pitaka koyo pulupeya.Tene okonena, yakamato yuu okona manakoo utupanepi, yuu okona minditaka eyatupapi, utupane epelewa yamapane yo atana-piyapape. *

Kataisa Towa Yanda-pene Akali Bala EpoAteya Leane Oko

18Andopane yame, yuu koyo pulane otooko epoyale peya. Kataisa towa yanda-pene akali oko bala epolopeya lo pii leneoko yakamato ale yai okoni. AndipaKataisa towa yanda-pene akali kambuaepo ateyai okonena, yuu koyo pulane otooko epeya lo nanimato andeyama. *

19 Wamba Kataisa towa yanda-peneakali utupane nanima towa atu atoto, nan-ima andakasa oyale, nanimana yame ateai.Utupane nanimana yame enene ateai-yale, andipapi utupane nanima towa atumee ataima-yale tekeko, utupane pitakananimana yame enene ata napeai oko mopana oyale, matili utupane-mane nanimaawua tepa alu poto, yame waka mindiateai. Yamewaka ateai-kola, akali utupaneyakama wambapi, nanimana yame eneneata napeaini ya lo andema. *

20-23 Apito owato pii loto, Kataisa towayanda-pene akali atalaepe. Akali mindi-mane Jisasa bala Mesaya oko jia leando,bala owato pii loto, Kataisa towa yanda-pene akali mindi atolo-kola pulupeya. Bal-ato Gotena Iwanane oko masia maiyando,

* 2:7: Jo 13:33-35; 2Jo 5-6 * 2:8: Lom 13:11-12; Jo 1:9 * 2:9: 1Jo 4:20-21 * 2:10-11: Lom 14:13; Jo 12:35* 2:15-17: Lom 8:5-8; 13:14; Mt 7:21-22 * 2:18: Mt 24:4-5,23-24; 2Jo 7 * 2:19: Ap 20:30

Page 507: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Jone 2:24-25 504 1 Jone 3:7-8Ayiane Gote okopi masia maula-kola tekepulupeya. Tene okonena, wandakalimindimane Gotena Iwanane oko masiamaiyando, Ayiane Gote oko bala towaatu ata napulu-peya. Wuane tekeko,wandakali mindimane Jisasa bala GotenaIwanane oko ateya lo lapana yando, Jisasa-la, Ayiane Gote okola, okonelapo lapotakabala towa atu atolopeya. Nambato yaka-mana pepa peyo epe leyo okone, yakam-ato enene pii oko nembo nateyai nayuto,naleyo. Jia. Akali epene tika-pene weteteJisasa Kataisato Oli Sipitisa oko yakamagea-kola, yakamato Gotena pii enene okonembo toto, Gotena pii enene okomaneowato pii mindi laa napiyane nembo teyai.Yakamato wuane nembo teyai okonena,nambato yakamana pepa oko peyo epeleyo. *

Yakama Jisasa Kataisa Towa Atu Atala-pape Leane Oko

24-25 Wamba Kataisato potomisa piimindi nanima languato, nanimato balatowa atu atemando, balato nanima sakaatapowa atalapale lo ataya wakale lea.Yakamato pii wamba bulupane ale yaiokone teke bilipi leyo nayu lo atapowaateaindo, yakama Gotena Iwanane okola,balana Ayiane Gote okola, okonelapo towaatu atapowa atolopeyai. Tene okonena,yakamato pii okone bilipi leyama nayu loatalapape.

26 Kataisa towa yanda-pene akalitupamane yakama minakasa olaini loto,nambato pii utupane yakamana pepaokona peyo epe leyo. 27Oli Sipitisa wambaJisasato yakama geane oko yakama towaatu ateyai okoni. Oli Sipitisa okonemaneowato pii mindi yakama langi napiyane.Jia. Balato enene pii angu loto, manaepene tupa pitaka yakama langiyane.Wuaneko, wandakali waka mindimaneyakama mana langualane tene mindi atanapeya. Jia. Oli Sipitisa okomane yakamamana langeane pua teke, yakama Jisasatowa atu atalapape. *

28-29 Nambana andopane yame, yakam-ato Jisasa Kataisa bala epene tika-penewetete ateya nembo talaini. Wuanenembo toto, mana tika-pene minu ata-laini wandakali yakama pitaka balanamandiyene yame ateyama nembo teyai

teke. Tene okonena, matili bala panakameepola-angi, nanima balanawenonga atoto,yukuwa yala naene atamakale nembo toto,andipa yakama bala towa atu atalapape. *

3Mindimane Yakama Minakasa Olane,

Waiwa Ando Atalapape Leane Oko1 Ayiane Goteto nanima balana an-

dopane yame ateyai leane okomane bal-ato nanima towa epelewa yamapane yoatalawane lo andawa leane oko andala-pape. Nanima balana andopane yameateyai leane okonena, nanima balana an-dopane yame tupa ateyama-ko. Yuuokonawandakali tupamane Gote nembo nata-laini. Tene okonena, utupane-mane nan-ima balana andopane yame ateyai nembonatalaini. *

2 Yamapane yene yame, andipa nanimaGotena andopane yame ateyama. Matilinanima anu pua atolo-peyamape lo nani-mato wayumane nembo nateyama tekeko,matili Kataisa bala panakame epola-angi,nanimato bala akali okopene ateya loandoto, nanimapi bala yale teke atolo-peyama nembo teyama. * 3 Kataisabala epene tika-pene wete ateya pua tekeataima lakae lo nemboto maliyo atalainiwandakali tupa pitaka-mane mana koominalaini tupa awua tepa amakale lomakande pua atalaini.

4-6 Mana koo mindi Kataisa balanganayene atoto, balato nanima yuungawandakali-mane koo piyamane tupaapoyale epeane oko yakamato nemboteyai okoni. Tene okonena, bala towaatu atalane wandakali okomane manakoo tupa wato mina napiyane. Manakoo wato minalane wandakali okomaneKataisa wamba anda napene atoto, balanembo natalane. Kataisa nembo nateneatoto, balato mana koo tupa wato minuto,Gotena loo tupa kalo piyane. Gotena lookalo piyane mana okone mana koo wetemindi. *

7-8 Nambana andopane yame, Gotenaiwanane oko epene tika-pene atalane puateke, mana epene tika-pene minalainiwandakali tupa epene tika-pene gulalaini.Wuane tekeko, wamba bulupane wetetewa Sataneto mana koo tupa mineane

* 2:20-23: 1Ko 2:15-16; 1Jo 4:1-3,14-15; 5:1-5; 2Jo 7; Jo 5:19-23 * 2:27: Jo 16:13 * 2:28-29: 1Jo 3:10 * 3:1:Jo 1:12-13; 16:1-4 * 3:2: 2Ko 3:18 * 3:4-6: Jo 1:29; 1Pi 2:21-25; 1Jo 2:1-2

Page 508: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Jone 3:9 505 1 Jone 3:21okonena, andipa mana koo tupa wato mi-nalainiwandakali tupa pitaka balana yameatalaini. Balana yame ateyai-kola, Gotenaiwanane okomane Satanena piape koopiyaini tupa minu koyo piya wakale loto,bala ati kenga atala yuunga panakameepeane. Tene okonena, yakamato manakoo mindi wato minu atalapale loto, wan-dakali yangone mindimane yakama mi-nakasa olane. Waiwa ando atalapape. *

9 Wandakali mindi bala Gotena an-dopane gulola-angi, Goteto mana epeneminditupa bala lamaiya-kola, balato manaepene utupane wato minalane. Tene oko-nena, balato mana koo tupa minu at-apowa ata napiyane. Jia. Gotena an-dopane atoto, balato mana koo tupa kat-ulo wato minu atapowa ata napiyane. *10Wuaneko, wandakalimindimaneGotenamana epene tika-pene tupa wato minanapene atoto, wandakali yangone tupatowa epelewa yamapane yo ata napeando,nanimato wandakali okone bala Gotenaandopane ata napeya lo panakame andala-mane. Mana epene utupane wato minanapiyane akali okone bala Satanena an-dopane ateya.

Yangone Tupa Towa Epelewa YamapaneYo Atalapape Leane Oko

11 Wamba yakamato Gotena pii okobulupane tewa ale yai-angi, mindimaneyakama languato, yakamato mindi akalitowa epelewa yamapane yaka pua atala-pape lea-kola, yakamato pii okone ale yaiokoni. * 12 Nanima akali Kene yale atanapimakale. Jia. Balana amene Epolotomana epene tika-pene tupa wato minuateane tekeko, Kenetomana koo tupawatominu ateaipia. Balato mana koo mindiminuto, akali koo Satane okona andopaneatoto, balana amene Epolo oko peyo omeleaipia. * 13 Tene okonena, amene ima-lini yame yakamatomana epene tika-penetupa wato minu atolai-kola teke, yuungawandakali tupamane yakama towa nembokoo wete mindi palu ateaindo, yakamamoko na-lalapape. *

14-15 Wandakali mindimane wandakaliyangonemindi towa nembo koo wete paluateando, balato wandakali okone peyo

ome lola-kola pulupeya. Wandakali yan-gone peyo ome lolai wandakali tupa sakaatapowa ata napulu-peyai lo yakamatonembo teyai okoni. Wuaneko, wandakaliyangone tupa towa epelewa yamapane yoata napiyane wandakali okone bala omeneatoto, mee atalane tekeko, nanimato wan-dakali yangone tupa towa epelewa yama-pane yo atalamane. Tene okonena, nan-ima omene atene mana okone awua tepaalu, saka atapowa atene mana oko watominu ateyama nembo teyama. *

16 Jisasato nanima moyoyale balaomeane mana okomane wandakaliyangone towa epelewa yamapaneyo atene mana oko nanima andawalea. Tene okonena, nanimato balanamana okone wato minuto, wandakaliyangone tupa moyoyale omape-pene.* 17 Wuaneko, wandakali mindi balayuu okona minditaka tupa yatawa atoto,wandakali yangone minditaka jia yo atolamindi andoto teke, bala ondowa moyanapeando, Goteto wandakali tupa towaepelewa yamapane yo atalane manaokone wandakali okone balanga nayola-kola pulupeya. * 18 Nambana andopaneyame, nanimato wandakali yangone tupatowa epelewa yamapane yo atalamaneleyama okone mee ambulini-mane angulaa napimakale. Jia. Nanimato utupanetowa enene wete epelewa yamapane yoto,utupane moyoyale mana epene tupa watomina-makale. *

Gote Nanima Towa Atu Eya NemboTeyama Leane Oko

19-20 Nanimana nembo-tene okomanenanima yapa lo tale puato, Gotena piienene oko wato mina napeyai leando,okone enene ya lo nembo natape-pene.Jia. Gotena nembo-tene okomane nani-mana nembo-tene oko sia minuto, pitakataka nembo talane. Wuaneko, nani-mato wandakali yangone tupa towa wayu-mane epelewa yamapane yo atemando,nanimato Gotena pii enene oko watomineyama nembo toto, balana wenongananima mini epene palu atolo-peyama.

21 Yamapane yene yame, nanimananembo-tene okomane nanimanga kootenemindi naeya leando, Gotenawenonga

* 3:7-8: Jo 8:43-44 * 3:9: 1Jo 5:18-19 * 3:11: Jo 13:33-35 * 3:12: Jen 4:8 * 3:13: Jo 5:18-23* 3:14-15: Jo 5:24; Lap 21:8 * 3:16: Jo 13:1-3; Ga 1:4 * 3:17: Lo 15:7 * 3:18: Jem 2:15-16 * 3:21: Ip4:16

Page 509: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Jone 3:22 506 1 Jone 4:7-8nanima yuku naene atolo-peyama. *22 Yuku naene atoto, nanimato Gotenaloo tupa wato minuto, mana balatoepele alane tupa minalamane mambele,nanimato bala ando nimbato nanimamoyo mangene mindi pii lo tee lemando,balato nanima moyo mangene okonepulupeya.

23 Wamba balato loo mindi yata wato,nanimato balana iwanane Jisasa Kataisaoko lo bilipi loto, mindi akali towa epeleaka pua yamapane yo atape-pene leaipia.balato nanima langeane pua, nanimatomana okonelapo wato minu atape-pene *24 Gotena loo tupa wato minalane wan-dakali okone bala Gote towa atu ateya-kola, Gote bala wandakali okone towa atuatalane. Goteto balana Oli Sipitisa okonanima gea-kola, Oli Sipitisa okonemaneGote bala nanima towa atu ateya lo an-dawa lalane. Tene okonena, Gote balananima towa atu ateya nembo teyama. *

4Sipitisa Andoko-mane Pii Langeyape Lo

Tale Piyapape Leane Oko1-3 Yamapane yene yame, Kataisa towa

yanda-pene akali oko bala epolopeyalene oko yakamato wamba ale yai okoni.Andipa Kataisa towa yanda-pene okonasipitisa oko yuu okona epoto ateya-kola,balana owato potopesa akali kambuatupa yuu okona epoko pua ateyai.Wuaneko, wandakali mindi bala epoto,Gotena Sipitisa okomane pii mindi nambalangeane oko nambato yakama langeyoleando, balato enene pii leya nembo na-talapape. Jia. Gotena Sipitisa okomanepii mindi bala lamaiya-kola, wandakaliokomane pii okone langeyape lo yakamatane-mane wamba ini yapa lo tale puaandalapape. Wandakali mindimane JisasaKataisa bala akali enene umbaini ateneepeane lo lapana yando, Gotena Sipitisaokomane pii okone bala lamaula-kola,balato wuane lolopeya. Wuane tekeko,wandakali mindimane Jisasa Kataisa balaakali enene umbaini atene mindi atanapeane leando, Gotena Sipitisa okomanepii okone bala lamai napula-kola, balatowuane lolopeya. Kataisa towa yanda-peneakali okona sipitisa okomane pii okonebala lamaula-kola, balato wuane lolopeya.

Tene okonena, wandakali mindimanepii mindi lola-kola, yakamato balana piioko yapa lo tale puato, sipitisa andoko-mane pii okone bala lamaiya-kola, balatopii okone leyape lo yakamato katuloandolopeyai. *

4 Nambana andopane yame, yakamaGotena yame ateyai. Balana Sipitisa yaka-manga ateya oko tai-lene wete atoto, yu-unga wandakali tupanga sipitisa koo ateyaoko sia minalane. Wuaneko, Gotena Sipi-tisa tai-lene wetete oko yakamanga ateya-kola, yakamato owato potopesa akali tupasia minalaini. * 5 Owato potopesa akaliutupane yakama yuu okona akali tupaatoto, yuunga wandakali tupana manatupa nembo toto, pii leyai-kola, yuungawandakali waka tupamane utupanena piioko ale alaini. *

6 Nanima Gotena yame ateyama-kola,Gote lo nembo talaini wandakali tupa-mane nanimana pii oko ale alaini. Wuanetekeko, Gotena yame ata na-piyaini wan-dakali tupamane nanimana pii oko alenaene kondalaini. Wuaneko, wandakalimindimane nanimana pii oko ale yando,Gotena Sipitisa oko wandakali okonengaateya-kola, balato nanimana pii oko aleeya lo andolo-peyama. Wuane tekeko,wandakali mindimane nanimana pii okoale nayando, owato pii lalane akali Sa-tane okona sipitisa oko wandakali okonebalanga ateya-kola, balato nanimana piioko ale naene kondeya lo andolo-peyama.

Wandakali Yangone Tupa Towa EpelewaYamapane Yo Atape-pene Leane Oko

7-8 Yamapane yene yame, Goteto wan-dakali pitaka towa epelewa yamapane yoatalane. Wuaneko, wandakali yangonetowa epelewa yamapane yo ata na-piyainiwandakali tupamane Gotena mana tupanembo natene atoto, wuane na-piyaini.Wandakali-mane yakamana yangone tupatowa epelewa yamapane yo ateakale loGoteto ataya alane. Wuaneko, wandakalimindi Gotena andopane gulola-angi, bal-ato Gotena mana tupa andoto, wandakaliyangone tupa towa epelewa yamapane yoatalane. Tene okonena, nanimato mindiakali towa epele aka pua yamapane yoatamakale.

* 3:23: Jo 6:29; 13:33-35 * 3:24: 1Jo 4:13 * 4:1-3: Mt 7:15-20; 1Jo 2:18; 2Jo 7; 1Tes 5:21-22; 1Ko 12:3 * 4:4:Mt 12:28-29; 1Jo 5:1-5 * 4:5: Jo 8:47; 15:18-19

Page 510: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Jone 4:9-10 507 1 Jone 5:1-59-10Nanimato wamba ini bulupane Gote

towa epelewa yamapane yo ata napemane.Jia. Balato wamba ini bulupane nan-ima towa epelewa yamapane yo ateaipia.Yamapane yo atoto, Goteto nanima sakaatapowa atalapale nembo toto, balanaiwanane mindiki okomane nanimana kootupa apeakale loto, ati kenga atala yuungaepeakale leaipia. Jisasa bala ati kenga atalayuunga epeane okonemane Goteto nan-ima towa wayumane wete epelewa yama-pane yo atalawane lo andawa leaipia. *

11 Yamapane yene yame, Goteto wuanepuato, nanima towa wayumane epelewayamapane yo atalawane lo andawa leaipia.Tene okonena, nanimatopi mindi akalitowa epele aka pua yamapane yo atape-pene. 12 Wambapi, andipapi, wandakalimindikipi mindimane Gote lee-mane andanapiyane tekeko, nanimato mindi akalitowa epele aka pua yamapane yo atala-mane. Nanimato wuane piyamane oko-nena, Gote bala nanima towa atu atoto,nanimato wandakali yangone tupa towawayumane wete epelewa yamapane yoatalapale loto, ataya alane lo andeyama. *

13 Dee, Goteto balana Oli Sipitisa okonanima geanemambele, bala nanima towaatu ateya-kola, nanima bala towa atuateyama nembo teyama. * 14-15Wandakalimindimane Jisasa bala Gotena Iwananeateya leando, Gote bala wandakali okonetowa atu ateya-kola, wandakali okone balaGote towa atu atalane. Wamba nanimatoandema-kola, balana iwanane Jisasato yu-unga wandakali pitaka molo-peke leakaleloto, Ayiane Goteto bala ati kenga atalayuunga epeakale leane lo andema. An-doto, balato wuane peane loto, nanimatowandakali waka tupa lamai-yamane.

16 Balato nanima towa wayumaneepelewa yamapane yoto, wuane peanelo nanimato bilipi leyama. Gotetowandakali tupa towa epelewa yamapaneyo atalane okonena, wandakali yangonetowa epelewa yamapane yo atalanewandakali oko bala Gote towa atu ateya-kola, Gote bala wandakali okone towa atuatalane.

17 Nanima yuu okona ateyama-angi, Goteto wandakali tupa towaepelewa yamapane yo atalane pua teke,nanimatopi wandakali yangone tupa towa

epelewa yamapane yo atemando, matiliGoteto wandakali tupa yapa lo tale puluepola-angi, nanima yukuwa atolane tenemindi ata napulu-peya. Wuaneko, matilinanima yuku olomane nembo toto, andipananimato wandakali yangone tupa towawayumane wete epelewa yamapane yoatalapale lo Goteto ataya alane.

18 Wandakali mindimane kenda-penemindi nanima gulane nembo temando,nanimato bala ando yuku alamane. Gotetonanima kenda-pene mindi gulane nembotemando, nanimato Gote towa wayu-mane epelewa yamapane yo ata napulu-peyama. Wandakali mindimane nanimatowa wayumane epelewa yamapane yoateando, balato kenda-pene mindi nan-ima gulane lo nanima yukuwa ata na-piyamane. Goteto nanima towa epelewayamapane yo atalane nembo toto, nani-mato bala ando yukuwa ata na-piyamaneteke.

19 Wamba ini bulupane Goteto nanimatowa epelewa yamapane yo ateaneokonena paini nanimato bala epelewayamapane yo atalamane. 20-21 WambaGoteto loo mindi yata wato, Gote towaepelewa yamapane yo atalaini wandakalitupamane wandakali yangone tupatowa epelewa yamapane yo atape-pene. Wuaneko, wandakali mindimanebalana wandakali yangone tupa lee-mane andoto teke, utupane towa epelewayamapane yo ata napeando, balato lee-mane anda napiyane Gote oko towa katuloepelewa yamapane yo ata napulu-peya.Tene okonena, wandakali mindimanewandakali yangonemindi towa embowetewato teke, Gote towa epelewa yamapaneyo ateyo leando, balato owato pii lola-kolapulupeya. *

5Nanimato Gotena Andopane Tupa Towa

Yamapane Yo Atalamane Leane Oko1-5 Apito yuu okona mana koo tupa sia

minalanepe. Jisasa bala Gote iwananeateya lo bilipi lalane wandakali okomanemana koo utupane sia minalane. Jisasabala Mesaya oko ateya lo bilipi lala-manewandakali nanimapitakaGotena an-dopane tupa ateyama. Gotena andopaneyame nanima pitaka-mane yuu okona

* 4:9-10: Jo 3:16-17; Lom 5:6-10; 1Jo 2:1-2 * 4:12: Jo 1:15-18 * 4:13: 2Ko 1:21-22; 1Jo 3:24 * 4:20-21:Mk 12:29-31

Page 511: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Jone 5:6-9 508 1 Jone 5:20wandakali koo tupa sia minuto, Gote lobilipi lalamane. Tene okonena, nanimatoGotena loo tupa wato minalapale nembototo, balato kenda-pene mindi nanimageane nembo natalamane. Jia. NanimatoGote towa epelewa yamapane yoto, balanaloo tupa wato minaima lakae lo nembotalamane. Gote towa epelewa yamapaneyo atalamane wandakali nanima pitaka-mane balana andopane tupa towa epelewayamapane yo atalamane. Nanimato Gotetowa epelewa yamapane yo atoto, balanaloo tupa wato minalamanemambele, nan-imato balana andopane tupa towa epelewayamapane yo atalamane nembo teyama. *

Jisasa Towa Atu Atalane Wandakali OkoSaka Atapowa Atolopeya Leane Oko

6-9Wandakali mindi bala wisanisamindiatoto, pii mindi leya-kola, balato enenepii leya lo nanimato nembo talamane.Tene okonena, wamba Gote bala wisanisamindi atoto, pii mindi lea-kola, balatopii enene wete mindi leane lo nanimatonembo tape-pene. Gote bala wisanisamindi atoto, balana iwanane oko andayopiimindi leane oko loto, Jisasa Kataisa balaati kenga atala yuunga epoto, ipa mialu,matili bala omea-angi, balana tundupa kilileane leaipia. Balato ipa molo angu na-epeane. Jia. Balato ipa mialu, omoloepeane. Gotena Sipitisa okomane enenepii oko loto, Jisasa Kataisato wuane peanelalane. Jisasato ipa meane okopi, balanatundupa kili leane okopi, Gotena Sipitisaokomane pii leane okopi, tepo utupanewisanisa atoto, pii mindiki okone tekelalaini. *

10-12 Wisanisa utupane-mane pii mindiloto, balana iwanane okomane piapepeane mambele, Goteto nanima sakaatapowa atalapale loto, asini oko lumbutepa yane lalaini. Gotena Iwananeoko towa atu ata napiyane wandakalioko bala saka atapowa ata napulu-peyatekeko, Gotena Iwanane oko towa atuatalane wandakali oko bala saka atapowaatolopeya. Gote bala wisanisamindi atoto,balana Iwanane okone andayo pii wuaneleane lo bilipi nalola wandakali okomaneGoteto owato pii lalane lola-kola pulupeya.Gotena Iwanane okone lo bilipi lalanewandakali okomane Gotena wisanisa pii

oko ale wato, balana nembo-tenengayakale atalane. *

Owato Gote Tupa Masia Mawua Atala-pape Leane Oko

13 Gotena Iwanane oko lo bilipi lalainiwandakali yakama saka atapowa atolo-peyama nembo talapale loto, nambatoyakamana pepa oko peyo epe leyo. *14 Gote bala tane mangene mindi pukalenembo teando, balato wuane napene kon-dolane lo nanimato yuku aa na-piyamane.Jia. Balato wuane peakale lo pote le-mando, balato nanimana pote okone alewato, wuane pulupeya lo nanimato wayu-mane nembo teyama. *

15 Tene okonena, nanimato Gote andopote loloma-kola, Goteto ale olopeyanembo teyama. Wuaneko, balatomangene mindi peakale lo nanimatopote loloma-kola, balato wuane pulupeyanembo teyama.

16-17 Mana koo tupa pitaka koo tekeko,mana koo minditupa-mane wandakalitupa yuu koo okona peakale lomo pee layaaa napiyane. Wandakali mindimane manakoo okonepene mindi wato minula-kola,wandakali yangone mindimane balanamana koo okone andoto, pote leando,Goteto wandakali okonena koo okoneapoto, bala saka atapowa ateakale lo atayaolopeya. Mana koo mindimane wandakalitupa yuu koo okona peakale lomo pee layaalane. Wandakali mindimane mana koookone wato minula-kola, Goteto balanamana koo okone apeakale lo yakamatopote lalapale loto, nambato naleyo. *

18-19 Akali koo Satane balato yuu okonakoo piyaini wandakali tupa pitaka bosalo ando atalane tekeko, nanima Gotenaandopane tupa ateyama nembo teyama.Goteto balana andopane tupa moyo andoateya-kola, Sataneto utupane minu koyanapiyane. Tene okonena, Gotena an-dopane tupamane mana koo tupa minuatapowa ata na-piyaini nembo teyama. *

20 Nanimato Gote enene oko nembotalapale loto, balana Iwanane oko epoto,nembo-tene epene minditupa nanimageane nembo teyama. Balato wuanepeane okonena, nanima Gote enene okotowa atu atoto, balana Iwanane Jisasa

* 5:1-5: 1Jo 4:14-15; Jo 14:15,23-24 * 5:6-9: Jo 1:29-34; 5:32-37; 15:26 * 5:10-12: Ga 4:6; Jo 3:36 * 5:13:Jo 20:31 * 5:14: Jo 14:12-14; 1Jo 3:21-22 * 5:16-17: Mt 12:31 * 5:18-19: 1Jo 3:9

Page 512: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

1 Jone 5:21 509 1 Jone 5:21Kataisa towa atu ateyama. Bala Goteenene oko atoto, wandakali saka atapowaateakale lo ataya alane-ko. 21 Nambanaandopane yame, yakamato owato gotetupa masia mawua atalapape.

Page 513: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

2 Jone 1-2 510 2 Jone 13

2 JONEJoneto Pepa Lapone Peyo PeeLeane Oko

1-2 Wanda, Goteto nimbapi, nimbanaandopane tupapi, yakama pitaka balanayame pitiyapale lata ya-kola, sosa okonaakali kawane nambato yakama pitakawayumane epelewa, yamapane yoto,yakamana pepa oko peyo epe leyo.Nambapi, wandakali waka minditupapi,nanimato Gotena pii enene oko nemboteyama. Bala nanimana tombenengaatoto, nanima towa atapowa atolopeyaokonena, nanima pitaka-mane yakamawayumane epelewa, yamapane yoateyama.

3 Nanimato Gotena pii enene oko bilipiloto, yakama towa epelewa yamapane yoateyama-kola, nanimana Ayiane Gote-la, balana Iwanane Jisasa Kataisa-la,okonelapo-mane nanima ondowamoyoto,nanimana yamapane mo tambo laya olo-peyapi.

Yangone Tupa Towa Epelewa YamapaneYo Atalapape Leane Oko

4 Wamba nanimana Ayiane Goteto loomindi yata wato, yakamato pii enene okowato minu atalapape leaipia. Wandanimbana andopane minditupa-mane piienene okone wato minu ateai oko andoto,namba epele wete ewa.* 5 Goteto loowaka mindi yata wato, yakamato wan-dakali yangone tupa epelewa yamapane yoatalapape leaipia. Tene okonena, andipanambato wanda nimbana pepa oko peyoepe loto, loowenenemindi yata naeyo. Jia.Nanima wamba ini bulupane Gotena piioko ale ema-angi, loomindi ale ema okoneteke nambato dee lapone nimba langulu-peke loto, nanimato mindi akali epele akapua yamapane yo atamakale leyo.*

6 Yakamato loo okone wato minu atala-pale loto, Goteto pii okone leane. Yakam-ato pii okone wamba ini bulupane ale yaiokoni. Nanimato wandakali yangone tupatowa epelewa yamapane yo atemando,nanimato Gotena loo tupa pitaka watominuluma-kola pulupeya.

Yakamato Kataisana Pii EneneOkoApolo-mane, Tika Ando Atalapape Leane Oko

7 Anu peakale nanimato Gotena looutupane wato minu atamakalepe. Wan-dakali kambua yuu okona epoko pua atoto,wandakali yangone tupa minakasawa ata-laini. Utupane-mane Jisasa Kataisa balananimana umbaini ateyama okopene atanapeane lalaini. Wuane lalaini wan-dakali utupane-mane Kataisa towa yandapimawuato, wandakali yangone tupa mi-nakasawa, owato pii lalaini.*

8-9 Wandakali mindimane Kataisana piilayene enene oko duli lo mina napene,pii waka mindi wato minu ateando,Gote bala wandakali okone towa atuata napiyane. Wandakali mindimaneKataisana pii layene enene oko duli lominu ateando, Ayiane Gote-la, balanaiwanane-la, okonelapo bala towa atuatalapele. Tene okonena, yakamatoyole epene Goteto yakama gukale leaneutupane pitaka mia-makale nembo toto,Kataisana pii enene nanimato yakamalangema tupa apolomane. Tika andoatalapape.

10-11Wandakali mindi yakama atolaingaepoto, Kataisana pii layene eneneoko yakama langi napene, yakamaminakasa wato, pii waka mindi-penemindi langeando, yakamato wandakaliokone ando, nimba wayu epeleya leaindo,yakamato balana piape koo piyane okonemoyolai-kola pulu-peyako. Yakamato balaando wayu epeleya nalene, kondalapape.Yakamato wandakali okonepene tupamoyo, yakama andaka yatawa pali na-piyapape.

Pii Lokoyo Pua Leane Tupa12 Nambato pii kambua yakama lan-

gulane eya tupa katulo pepanga peyoepe lauwa-yale tekeko, namba yakamaateyainga epoto, yakama towa epelewa, piilalawa pua atamakale nembo teyo. Wuanenembo toto, nambato pii yakama langu-lane eya tupa pitaka pepanga peyo epe na-lokale. 13Goteto nimbana akini oko balanayame peteakale lata ya-kola, nimba akiniokona andopane tupamane nimba kuai lopitipe leyai.

* 1:4: 3Jo 2-4 * 1:5: 1Jo 2:7 * 1:7: 1Jo 4:1-3

Page 514: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

3 Jone 1 511 3 Jone 13-14

3 JONEJoneto Pepa Tepone Peyo PeeLeane Oko

1 Namba sosa okona akali kawane oko-mane nambana yamapane yene ameneGayasa nimbana pepa oko peyo epe leyo.Nambato nimba towa wayumane epelewayamapane yo atalawane.*

2-4 Nambana yamapane yene amene,wamba Kitisene minditupa namba ate-wanga epoto, nimbato Gotena pii eneneoko wato minu atoto, pii okonemanepipe leya pua pilini lo namba langeai-kola, namba epele andane wete ewa.Nambana andopane yame tupamaneGotena pii enene oko wato minu ateyailene oko ale wato, namba epele andanewete alawane okonemane waka minditakaepele alawane tupa pitaka sia minalane.Wandakali utupane-mane wuane leaioko ale wato, nambato nimbana tandinioko kuai leya nembo teyo. Wuane puateke nimbana umbaini okopi kuai lola-kola, nimbato piape pule tupa pitaka kuaileakale lo nambato pote leyo.*

Nanimato Gotena Piape Akali Tupa MoyoAtamakale Leane Oko

5Nambana yamapane yene amene, nim-bato Kitisene wandakali tupa moyo, piapekuai lo pilini. Nimbato wandakali utu-panena minditupa wamba lee-mane andanapee tekeko, nimbato wandakali utu-panepi moyalene. 6 Nimbato wandakaliutupane moyee-kola, wandakali utupa-nena minditupa epoto, nimbato utupanetowa epelewa yamapane yoto, moyalenelo nanimana sosa oko lamai-yaini. Akaliutupane yuu waka mindina poyale atolai-angi, nimbato mana Goteto epele alaneoko wato minuto, akali utupane wayu-mane moyalu, pulupa leendo, nimbatomana epene wete mindi wato minule-kolapulupeya.*

7 Anu peakale nambato wuane leyope.Akali utupane-mane Jisasana piape oko pi-makale nembo toto, balana pii oko aitenewandakali tupa lamalu peyai wete, aitenewandakali utupane-mane pii lamayainiakali utupane moyo minditaka mindi maina-piyaini.* 8 Tene okonena, nanimato

Gotena pii enene oko lamayaini akali utu-pane towa potomane lo atamakale nembototo, piape akali utupanemoyo, minditakautupane maipe-pene.

Diyote-pasato Gotena Piape Akali TupaMoya Napiyane Leane Oko

9 Kitisene wandakali tupamane Gotenapiape akali tupa moyakale loto, wambanambato pepa mindi peyoto, sosa okonapee lewa tekeko, akali Diyote-pasa balatane sosa okona akali kawane atokalenembo toto, nanimana pii oko ale na-alane. Jia. 10 Balato nanima ando lambaloto, mana koo minditupa tako pua mi-nalane. Kitisene amene minditupa yuuwaka mindisa atalu epeyai-kola, balatoakali utupane moyo yatawa pali napiyane.Dee, sosa memba waka mindimane akaliutupane moyo yatawa palimakale nemboteya-kola, Diyote-pasato wandakali utu-pane yatawa palulaini lo asia kando lakapiyane. Sosa memba mindimane bal-ana pii tanga loto, Kitisene amene utu-pane yatawa palea-kola, Diyote-pasatososa memba okone bala sosa memba atanapene, takita ateakale lo peyowata alane.Balato mana koo utupane pitaka minalaneokonena, matili namba nimba atelengaepewando, wandakali pitakana wenonganambato balana mana koo minalane utu-pane pitaka lapana wakale.

Nimbato Mana Epene Tupa Wato MinuAtape Leane Oko

11 Nambana yamapane yene amene,koo piyaini wandakali utupane-mane Goteanda na-piyaini. Tene okonena, wandakalimindimane mana koo mindi mineando,nimbato balana mana koo okone watomina napipe. Jia. Mana epene minalainiwandakali tupa Gotena yame atalaini.Tene okonena, wandakali mindimanemana epene mindi wato minu ateando,nimbato balana mana epene okone watominu atape.* 12Wandakali pitaka-manepi,Gotena pii enene okomanepi, nambatopi,nanima pitaka-mane akali Dimiti-yasabalato mana epene tupa wato minu ateyaleyama okone enene leyai lo nimbatonembo tele okoni.

Pii Lokoyo Pua Leane Tupa13-14Nambato pii kambua nimba langu-

lane eya tupa nimbana pepa okona peyo* 1:1: Ap 19:29; Lom 16:23 * 1:2-4: 2Jo 4 * 1:6: Tai 3:13 * 1:7: 1Ko 9:12 * 1:11: 1Jo 3:4-10

Page 515: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

3 Jone 15 512 3 Jone 15epe lauwa-yale tekeko, pii utupane pitakapepanga peyo epe na-lokale. Jia. Nambawamba ini nimba atelenga epoto, nimbatowa pii lalawa pua atapakale nemboteyo.* 15 Nimba mini epene palu atape.Nimba towa potomane lo atalaini wan-dakali wali ateyai tupamane nimba kuai loatalapape leyai. Namba towa potomanelo atalaini wandakali yuu nimba ateleokona ateyai tupa pitaka mindiki-mindikilo kuai lo atalapa leyo oko nimbato utu-pane lamaipe.

* 1:13-14: 2Jo 12

Page 516: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jutu 1 513 Jutu 8

JUTUJututo Pepa Peyo Pee Leane

Oko1 Namba Jemesa amene Jutu oko.

Ayiane Goteto namba ee lo mea-kola,Jisasa Kataisana piape akali nambatoyakamana pepa oko peyo epe leyo. AyianeGoteto yakama towa epelewa yamapaneyo ateya-kola, Jisasa Kataisato yakamamoyo ando atalane.* 2 Goteto yakamatowa wayumane epelewa yamapane yoto,yakama ondo wete wato, yakamanayamapane mo tambo wete laya yakale lonambato pote leyo.

Yakamato Gote Lo Bilipi Leyo Nayu Lala-pape Leane Oko

3-4 Nambana yamapane yene yame,Goteto nambapi, yakamapi, nanimapitaka molo-peke leane okona pii loto,nambato yakamana pepa mindi peyoepe lauwa lakae lo nembo tewa tekeko,andipa nambato pii okone kondalu,pii waka mindi loto, pepa oko peleyo.Wamba Goteto bilipi tika-pene oko balanawandakali yakamanga geane. Balato piiokone lawa napulu-peya tekeko, andipaowato Kitisene minditupa tenga-maneepoto, Kitisene enene yakama towaatu ateyai. Owato Kitisene utupane-mane nanimana akali kawane mindikiJisasa Kataisa bala akali andane mindiata napeya loto, Gote masia mawuaatalaini. Utupane-mane Gotena pii okomo lawa puato, Goteto nanima ondo watomoyalane okonena, nanimato Gotena lootupa wato mina napene, mana koo tupawato minemando, okone katu lalaini.Wamba wete Goteto pii mindi leaneoko pepa pelene eya mindimane loto,Goteto koo piyaini wandakali okonepenetupa yapa lo tale puato, yole koo mindiutupanenga malupeya layene eya. OwatoKitisene utupane-mane Kitisene eneneyakamana bilipi okone minu koyolainilo yuku eyo. yakamato yakamana bilipiokone wayumane ando atoto, utupanetowa pii yanda pua atalapale lo, nambatoyakamana pepa oko wamba kapoyale peyoepe leyo.*

5 Yakamato pii nambato yakamalangeyo utupane pitaka nembo teyaitekeko, yakamato pii utupane dee laponeteke nembo tolo-peke lalapale nemboteyo. Nembo tolo-peke lalapale nembototo, nambato yakamana bilipi oko minaika laya wato, pii utupane dee lapone tekeyakama langeyo. Wamba Akali Andaneokomane Isatale tane wandakali tupamolo-peke lea-kola, wandakali utupaneIsipi yuu oko tepa alu peaini tekeko,wandakali utupanena minditupa-maneGote lo bilipi naleai-kola, balato utupaneminu koyaepia leyo.*

6 Dee, wamba Goteto enjole tupamanepiape peakale lo tale pua maiya-kola, en-jole minditupa-mane piape okone kepawato, piape waka andane yale mindi pi-makale nembo teainga, yakamana atalainipanda okone tepa yainipia. Utupane-mane wuane peai-kola, Goteto sene endeyapowa yalane tupamane enjole utupaneandi leaipia. Wuane pea-kola, enjole utu-pane yuu undupi-lene okona andi lataneatoto, kote lolane oto oko maliyo ateyai.*

7 Dee, enjole utupane-mane mana koomineaini pua teke, Sotomopi, Gomotapi,dee tano waka ongane mandaka yanetupapi, tano utupanena tane wandakaliateaini tupamane pamuku mana koowaka mindi-pene tupa minuto, akaliyangone lapo-lapo mindi pamuku pikipua ateapele-pia. Pamuku piki pua ateai-kola, Goteto ita too atene tandaka-penekoo mindimane wandakali utupane yangoapeaipia. Mana koo okonepene minalainiwandakali-mane ita too atapowa ateneokona yole koo oko molopeyai lo Gotetonanima andawa laya wato, wuanepeaipia.*

8 Wamba wandakali utupane-manemana koo utupane minu ateaini puateke, andipa owato Kitisene yakama towaatu ateyai tupamane mana koo kalatoatene tupa minu atalaini. Kombeya-mane wandakali utupanena nembo-tene mina ika leya-kola, utupane-manemana koo minalaini okonemane yakamatanena umbaini oko minu koyalaini.Dee, utupane-mane Gotena pangosa atanapimakale nembo toto, enjole tii-peneateyai tupa ando pii koo lalaini.

* 1:1: Mt 13:54-56 * 1:3-4: Ga 2:4-6; 2Pi 2:1 * 1:5: Ek 12:51; Nam 14:29-30 * 1:6: 2Pi 2:4 * 1:7: Jen19:1-25; 2Pi 2:6,10

Page 517: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku

Jutu 9 514 Jutu 179 Utupane-mane wuane piyaini tekeko,

wamba Mosesa omea-angi, enjole kawaneMaikolo balato Satane towa pii yandapuato, Mosesana umbaini oko apitomeakalepe lo atete peapelepia. Okoneangi, Maikoloto Satane ando, pii koomindinaleaipia. Jia. Balato Satane lamawuato,Akali Andane oko bala tane nimba laiyaloto, nimba pii nalene kondaa lolopeyaoko leakale leaipia.*

10Maikoloto Satane ando pii koo mindinaleane tekeko, owato Kitisene utupane-mane minditaka tene okonepene ya loanda na-piyaini tupa ando pii koo lalaini.Yia peango tupamane kuai lo nembonatene ato, manaminditupameewatomi-nalaini. Wuane pua teke, owato Kitiseneutupane-mane kuai lo nembo natene, meemana koo minditupa wato minaima lakaelo nembo toto, wato minu ateyai-kola,mana koo utupane-mane wandakali utu-pane minu koyalane.*

11 Wandakali utupane-mane akali Keneokona mana koo mineane oko wato minuatalaini. Dee, utupane-mane akali Belameokona mana koo oko wato minu atoto,muni moyale, mana koo tupa minu ata-laini. Dee, wamba akali Kota balato Gotenapii tanga leanga, bala koyaya. Wuanepua teke, andipa Gotena pii tanga lalainiwandakali utupaneyakamakoyolo-peyai.*

12 Kitisene enene yakama amungulipuato, Kitisene yangone tupa towaepelewa yamapane yo, tomo no peteyai-kola, owato Kitisene utupane epoto,yakama towa atu tomo no pitiyaini. Nopituto, akali utupane-mane yala naene,yakama tane angu nembo toto, tomokambua nalaini. Akali utupanena manakoo okonemane Kitisene enene yakamaamunguli pua tomo no pitiyaini manaepene oko minu koyalane. Popo-manemole tupa mindisa awua puku peya-kola,ole minditupa kingi na-epalane. Moleokonepene tupamanewandakali moya na-piyaini pua teke, owato Kitisene utupane-mane wandakali tupa moya na-piyaini.Dee, ita mindi pini towa lopeya-kola, itaokone kapu talane. Kapu teya-kola, dinilulane gii oko epola-angi, ita okonenadini mindi lia napiyane. Wuane pua teke,owato Kitisene utupane yakamanga dini

epene mindi lia napiyane. Jia. Utupanedee lapone omene atalaini.*

13 Dee, ipa solewata oko taimane epokopuato, minditaka koo guu-pene tupa ipamatene okona yata eya-kola, minditakakoo utupane panakame yalaini. Wuanepua teke, owato Kitisene utupane-manemana koo guu-pene minditupa watominiyai-kola, utupanena mana yala-pene utupane panakame yalane. Dee,kaiyanda minditupa-mane ati kengamindiki ongane teke atapowa ata napene,mindinga ataka piyaini. Wuane pua teke,wandakali utupane-mane bilipi mindikioko angu lape-pene oko kondoto, bilipiwaka-waka tupa lalaini. Koo piyainiwandakali utupane-mane wuane puaatolopeyai nembo toto, Goteto utupaneyuu undupi-lene koo okona atapowaatama peakale loto, yuu koo okone wambamakande pua yata yaepia.

14-15 Akali Atame okona mandiyenetupana yumbane yanane ateane akaliInokoto wandakali koo utupane andayopotopesa pii mindi leane oko loto, wualeaipia. Ale alapape leaipia. Nambatoandeyo-kola, wandakali minditupa-maneGote masia maiyu, bala wato minu atana-piyaini. Jia. Utupane-mane mana kookambua minuto, Gote ando pii koo lalaini.Wandakali utupane yakama tane manakoo minu ateyama nembo teakale loto,Akali Andane okomane wandakali pitakayapa lo tale puato, kosimi lokale nembototo, balana enjole tausene kambua tupatowa epolopeya. Inokoto wuane leaipia.*

16 Wandakali utupane-mane Gotepi,wandakali waka tupapi, utupane towaepele naene, utupane ando pii kookambua lalaini. Dee, utupane-manemana koo mindi mina-makale nembotalaini tupa wato minalaini. Wandakaliwaka tupamane yakamana nembo-teneoko wato minu ateakale loto, wandakaliutupane-mane yakama tanena gene tupalaiyu loto, gitisa pii lalaini.

Yakamana Bilipi Oko Minu Tai LayawaAtalapape Leane Oko

17 Wandakali utupane-mane wuanepiyaini tekeko, nambana yamapane yeneyame, wamba nanimana Akali AndaneJisasa Kataisana aposolo akali tupamane

* 1:9: Dan 10:13,21; 12:1; 2Pi 2:11; Lap 12:7; Sak 3:2 * 1:10: 2Pi 2:12 * 1:11: Jen 4:7-8; 1Jo 3:12; 2Pi 2:15-16;Nam 16:1-35 * 1:12: 2Pi 2:13,17-19 * 1:14-15: Jen 5:18,21-24

Page 518: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 519: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 520: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 521: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 522: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 523: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 524: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 525: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 526: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 527: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 528: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 529: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 530: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 531: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 532: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 533: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 534: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 535: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 536: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 537: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 538: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 539: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 540: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 541: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 542: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 543: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 544: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 545: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 546: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 547: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 548: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 549: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 550: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 551: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 552: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku
Page 553: ebible.org · 2020. 12. 5. · Contents Matiyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Luku