2017on-5sar -...
TRANSCRIPT
Эрүүл мтөлөвлөх мэндийн мэ
Дундг Эрүүл м
мэндийн удирдлагатүвшинд ажил
эдээлэл хэрэглэгч
овь аймаг мэндийн газар
а бодлого боловсллагсдад болончдэд зориулсан мэ
2017
сруулах , н эрүүл эдээлэл
5 /19/
7-06-04
Эрүүл мэндийн газар, Удирдлага төлөвлөлт, санхүүгийн хэлтэсээс эрхлэн гаргав.
Утас : 7059 3959 Факс : 7059 3894
Цахим хаяг :www.dundgovi.mohs.mn
Facebook хаяг: Дундговь Эрүүл мэндийн газар
Эрхэлсэн : О.Энхцэцэг Эрүүл мэндийн статистик мэдээ, мэдээлэл хариуцсан мэргэжилтэн Ё. Цэцэг-Өлзий Эрүүл мэндийн мэдээллийн цахим сан хариуцсан мэргэжилтэн
№ Нэгж 2016 он 2017 он Өсөлт бууралт
1 Бодит тоо 429 352 -77
2 Бодит тоо 428 355 -73
Бодит тоо 3 0 -3
1000 нийт төрөлтөд 7.0 0.0 -7.0
Бодит тоо 0 0 0
100 000 амьд төрөлтөд 0 0 0
5 Бодит тоо 81.7 90.7 9
6 Бодит тоо 128 100 -28
Бодит тоо 17 12 -5
Хувь 13.3 12.0 -1.3
Бодит тоо 6 5 -1
Хувь 35.3 41.7 6.4
Бодит тоо 9 4 -5
1000 амьд төрөлтөд 21.0 11.3 -9.7
Бодит тоо 7 3 -4
1000 амьд төрөлтөд 16.4 8.5 -7.9
Бодит тоо 4 1 -3
1000 амьд төрөлтөд 9.3 2.8 -6.5Нялхсын эндэгдэлд
эзлэх хувь57.1 33.3 -23.8
Бодит тоо 4 1 -3
Нярайн эндэгдэлд эзлэх хувь
100.0 100.0 0
Бодит тоо 0 0 0
Нярайн эндэгдэлд эзлэх хувь
0.0 0.0 0
Бодит тоо 7 1 -6
1000 нийт төрөлтөд 16.2 3.9 -12.2784
14 Бодит тоо 5089 4689 -400
15 Бодит тоо 36588 34107 -2481
Бодит тоо 422 287 -135
10 000 хүн амд 94.7 63.5 -31.2
3
4
Амьгүй төрсөн хүүхэд
13
8
9
10
11
12
Үүнээс
Нялхсын эндэгдэл /0-364 хоног/
Үүнээс
Нярайн эндэгдэл /0-28 хоног/
Үүнээс
Нярайн эрт үеийн
эндэгдэл /0-6 хоног/Нярайн
хожуу үеийн эндэгдэл
/7-28 хоног/
Эрүүл мэндийн зарим үзүүлэлт/2016, 2017 оны эхний 5 сарын байдлаар/
Үзүүлэлт
Төрсөн эх
Амьд төрсөн хүүхэд
Нийт халдварт өвчин
Эхийн эндэгдэл
Ж ирэмсний эрт хяналт
Нийт нас баралт
7 Эмнэлэгт нас баралт
Эмчлэгдсэн өвчтөн
Ор хоног
5 хүртэлх насны хүүхдийн эндэгдэл
16
Перинаталь эндэгдэл
Хоног болоогүй нас баралт
Бүгд
эрэм
2016
онд
2017
онд
1Дэ
лгэрцо
гт1
10
1614
278
.687
.5
2Дэ
рэн
10
11
114
140
93.8
100.
0
3Го
вь-Угт
аал
52
52
11
1210
277
.883
.3
4Цагаа
ндэлгэр
21
21
16
51
62.5
83.3
5Ба
янжа
ргал
ан1
10
109
110
0.0
90.0
6Өнд
өршил
21
21
19
81
100.
088
.9
7Гурван
сайхан
21
21
111
101
87.5
90.9
8Өлзий
т8
80
119
1977
.810
0.0
9Ху
лд2
02
11
1414
68.8
100.
0
10Лу
ус2
22
22
1414
93.3
100.
0
11Дэ
лгэрхангай
35
35
14
117
1710
0.0
100.
0
12Сай
хан-Овоо
113
113
21
1111
90.5
100.
0
13Эр
дэнэда
лай
2219
2219
910
21
4943
51
84.4
87.8
14Ад
ааца
г5
34
32
124
231
81.3
95.8
15Нэгдсэн
эмн
элэг
365
312
365
315
171
144
1111
16Сай
нцагаа
н0
056
497
86.0
87.5
17Бо
ржигон
манд
ал0
030
245
184
.480
.0
18Өлзий
тма
ндал
00
5549
660
.489
.1
Айм
гийн
дүн
429
352
428
355
189
166
1414
367
333
313
81.7
90.7
4-6
сарт
ай7 ба
дээш
БүгдЖ
ирэм
сний
хяналтанд
шинээр хамрагдсан
Сум
дын нэрс
Эх, х
үүхд
ийн эр
үүл мэ
ндий
н үзүүлэ
лт 2
017 он
ы эхн
ий 5
сар
ын ба
йдла
арТө
рсөн
эхийн
тоо
Амьд
төрсөн хүүхэд
Жирэм
сний
эрт
хяналт
20
17 онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2500
гр-с
доош
жинтэй
төрсөн
0-3
сарт
ай1сар 2сар 3сар 4сар 5сар Бүгд
75 38 73 55 101 342Эрэгтэй 56 28 56 42 72 254Эмэгтэй 19 10 17 13 29 88Согтууруулах ундаа хэрэглэсэн
14 10 23 16 26 89
Мансууруулах бодис хэрэглэсэн
0 0 50 0 1 51
22 14 34 23 45 138
23 10 9 8 20 70
7 3 8 3 7 28
1 3 4 4 2 14
0
1 1 2
5 2 5 5 11 28
0
1 1 2
1 1 2
0
0
1 1
15 3 13 11 15 57
0
0
0
0
0
ОСОЛ ГЭМТЛИЙН ӨВЧЛӨЛИЙН МЭДЭЭ 2017 он
На
Осол гэмтлийн өвчлөл
Сар
Хүйс
Хуулиар зөвшөөрсөн ажиллагаа ба дайны ажиллагаа /Y35-Y36/Эмнэлгийн болон мэс заслын тусламжийн үед гарах хүндрэл /Y40-Y84/
Өвчлөл нас баралтын надны шалтгааны үлдэц /Y85-Y89/
Өөр бүлэгт ангилсан өвчлөл нас баралтад нөлөөлөх нэмэлт хүчин зүйл /Y90-Y98/
Санамсаргүй хордох, хорт бодист өртөх /X40-X49/Хэт ачаалал, аялал зүдрэх /X50-X57/Бусад болон тодорхойгүй гадны хүчин зүйлд өртөх /X58-X59/Амиа хорлохыг завдах /X60-X84/
Хүчирхийлэл /X85-Y09/
Тодорхойгүй сэдлээр учруулсан гэмтэл /Y10-Y34/
Ослын үеийн байдал
Осол гэмтлийн шалтгаан
Бүх төрлийнуналт/W00-W19/Амьгүй механик хүчинд өртөх/W20-W49/Амьтай механик хүчинд өртөх/W50-W64/Усанд унаж живэх/W65-W74/Амьсгал боох аюултай бусад осол /W75-W84/Түлэгдэлт /W85-X19/Хорт амьтан ургамалд өртөх /X20-X29/Байгалийн хүчинд өртөх /X30-X39/
Осол гэмтлийн өвчлөл-Бүгд
Зам тээврийн осол/V00-V99/
Эх хүүхдийн эрүүл мэнд
2017 оны эхний 5 сарын байдлаар аймгийн хэмжээнд нийт 352 эх төрсөн нь
өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 77 төрөлтөөр буурсан байна. Дэлгэрхангай
суманд төрөлт нэмэгдэж, бусад сумд Нэгдсэн эмнэлэгт төрөлт буурсан байна.
Нийт төрсөн эхчүүдийн 88,6% нь аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгт төрсөн байна.
2017 оны эхний 5 сарын байдлаар аймгийн хэмжээнд 355 хүүхэд амьд төрсөн нь
өнгөрсөн оны мөн үеэс 73 хүүхдээр буюу 20,6 хувиар буурсан. Нийт амьд төрсөн 355
хүүхдийн 53,2 хувь нь эрэгтэй 46,8 хувь нь эмэгтэй хүүхэд байна. Амьд төрсөн нийт
хүүхдийн 3,9% /14/- нь 2500-аас доош жинтэй төржээ. Төрөөд 1 цагийн дотор хөхөө
амласан хүүхдийн эзлэх хувь 97.5% байна.
2017 оны эхний 5 сарын байдлаар нялхасын эндэгдлийн 3 тохиолдол
бүртгэгдэж 1000 амьд төрөлтөнд 8,5 ногдож байна. /2016 оны 5 сард 7 тохиолдол
16,4/ байсан байна. 0-1 хүртлэх насны хүүхдийн эндэгдэл 3 тохиолдол бүртгэгдсэн ба
Дэрэн, Дэлгэрхангай сум, Боржигонмандал өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдэд тус тус 1
тохиолдол гэрээр эндсэн байна.
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
1Дэлгэрцогт
00
2Дэрэн
00
3Говь
-Угт
аал
00
4Цагаандэлгэр
00
5Ба
янжаргалан
00
6Өндөршил
00
7Гурвансайхан
00
8Өлзийт
00
9Хулд
00
10Луус
00
11Дэлгэрхангай
00
12Сайхан-Овоо
00
13Эрдэнэдалай
00
14Ад
аацаг
13.
50
0
15Нэгдсэн
эмнэлэг
00
16Сайнцагаан
00
Айм
гийн
дүн
10
0.2
0.0
00
00.
00.
20
Хал
двар
т өвч
ин 2
017 он
ы 5
сар
ын ба
йдла
ар
Сум
дын нэрс
B06
Ула
анууд
/Rub
ella
/
Нас баралт
Нас баралт
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
16.40.0
0.0 13.7 16.4 125.00.00.0 34.5 200.0
0.0 8.5 0.0
1000.0
0-1 насны хүүхдийн эндэгдэл/2016, 2017 оны 5 сарын байдлаар/
2016 он 2017 он
2016
он
д20
17
онд
2016
он
д20
17
онд
2016
он
д20
17
онд
2016
он
д20
17
онд
2016
он
д20
17
онд
1Дэлгэрц
огт
2Дэрэн
110
00.0
110
00.0
3Го
вь-Угт
аал
4Цагаа
ндэлгэр
5Баянж
аргала
н6
Өнд
өршил
7Гурван
сайхан
8Өлзий
т1
125.
01
125.
09
Хулд
10Луус
11Дэлгэрхан
гай
120
0.0
11
333.
320
0.0
12Сай
хан-Овоо
13Эрд
энэдал
ай1
52.6
114
Ада
ацаг
125
0.0
115
Нэгдсэн
эмнэлэг
513
.75
13.7
116
Сай
нцагаа
н17
Бор
жигон
ман
дал
134
.51
34.5
19Өлзий
тман
дал
116
.41
16.4
Айм
гийн
дүн
73
16.4
8.5
94
21.0
11.3
30
Хүүхд
ийн эн
дэгдли
йн мэд
ээ 2
017 он
ы эхн
ий 5
сар
ын ба
йдла
ар
Амьгүй
төр
сөн
хүүхэд
Сум
дын нэрс
1 хүртэлх насны
хүүхдийн
эндэгдэл
1 хүртэлх насны
хүүхдийн
эндэгдэл
/амьд
төрсөн
1000
хүүхдэд/
5 хүртэлх насны
хүүхдийн
эндэгдэл
5 хүртэлх насны
хүүхдийн
эндэгдэл
/амьд
төрсөн
1000
хүүхдэд/
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
1Дэлгэрцогт
0
2Дэрэн
0
3Говь
-Угт
аал
0
4Цагаандэлгэр
0
5Ба
янжаргалан
0
6Өндөршил
0
7Гурвансайхан
0
8Өлзийт
0
9Хулд
0
10Луус
0
11Дэлгэрхангай
01
4.6
12Сайхан-Овоо
0
13Эрдэнэдалай
0
14Ад
аацаг
0
15Нэгдсэн
эмнэлэг
0
16Сайнцагаан
10.
70
Айм
гийн
дүн
01
0.0
0.2
0.0
01
0.0
0.2
0.0
Сум
дын нэрс
A77
Хач
игт
рик
еттио
з /T
ick-
born
e ri
cket
tsio
ses/
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Хал
двар
т өвч
ин 2
017 он
ы 5
сар
ын ба
йдла
ар
Нас баралт
Нас баралт
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
A69
Спи
рохетээр сэдэ
эгдс
эн бусад
халд
вар
/Lim
e di
seas
es/
Хал
двар
т өвчи
н 2
017 оны
5 сарын
бай
длаар
т
Гар
хөл
, амны
өвчи
н /H
an
d8
foo
d
т
B26
Гахайхавдар
/Mu
mp
s/
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
1Дэлгэрцогт
04
225
.412
.70
2Дэрэн
01.
04.
90
Сум
дын нэрс
Нас баралт
an
d m
ou
th d
isea
se/
Нас баралт
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
B26
Гахай
хавдар
/Mu
mp
s/
3Говь
-Угт
аал
033
208.
50
4Цагаандэлгэр
00
5Баянж
аргалан
00
6Өндөршил
00
7Гурвансайхан
14.
80
21
9.5
4.8
0
8Өлзийт
01
4.3
0
9Хулд
00
10Луус
05
127
.75.
50
11Дэлгэрхангай
00
12Сайхан-Овоо
00
13Эрдэнэдалай
02.
01
3.5
1.7
0
14Адаацаг
00
15Нэгдсэн
эмнэлэг
00
16Сайнцагаан
11
0.7
0.7
031
5921
.240
.40
Аймги
йн
дүн
12
0.2
0.4
046
9710
.321
.40
20
20
20
20
20
Гонококктхалдвар
Тэмбүү
Трихомониаз
/2016, 20
013 он
014 он
015 он
016 он
017 он
Сүр/сүүлий
1.40.9
БЗДХӨ-ний 17 оны эхний 5
1.3
1.4
рьеэ өвчниййн 5 жилийн эх
байдлаар
6.1
6.7
3.8
4.9
илрэлт5 сарын байдла
2017 îí
2.3
2.5
илрэлт хний 5 сарын р/
аар/
2016 îí
3.5
2017 оны
тохиолдол
буурч, нийт
хүн байна.
Нийт н
баралт эзэ
тохиолдлоо
Хорт ха
нийт нас ба
эхний 5 сарын
л бүртгэгдсэн
т нас барсан хү
нас баралтын
элж байна. Эмн
ор буурсан байн
авдрын шалтга
аралтын 34,0%-
Хүн амын
н байдлаар айм
бөгөөд өнгөрс
үний 64,0 хувь
12 тохиолдол
нэлэгийн нас б
на.
аант нас барал
-ийг эзэлж байн
нас баралт
мгийн хэмжээнд
сөн оны мөн үе
нь эрэгтэй, 3
л буюу 12,0%
баралт өнгөрс
лт 34 тохиол
на.
д нас баралтын
еэс 28 тохиолд
6,0 хувь нь эмэ
нь эмнэлэгийн
сөн оны мөн үе
лдол бүртгэгдс
н 100
длоор
эгтэй
н нас
еэс 5
сэн ба
лт
В05
Ула
анбу
рхан
/Mea
sles
/
лт
A38
Ула
ан эсэрг
энэ
/Sca
rlet
feve
r/
Хал
двар
т өвч
ин 2
017 он
ы 5
сар
ын ба
йдла
ар
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
1Дэлгэрцогт
00
2Дэрэн
943
.80
0
3Говь
Угтаал
2515
79
00
Сум
дын нэрс
Нас барал
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
ур
Нас барал
р
3Говь
-Угт
аал
2515
7.9
00
4Цагаандэлгэр
329
.60
0
5Ба
янжаргалан
975
.20
0
6Өндөршил
17
00
7Гурвансайхан
942
.90
0
8Өлзийт
521
.30
0
9Хулд
28.
60
0
10Луус
633
.20
0
11Дэлгэрхангай
14.
60
0
12Сайхан-Овоо
1045
.70
0
13Эрдэнэдалай
4273
.80
0
14Ад
аацаг
2380
.80
0
15Сайнцагаан
7551
.40
74.
80
16Нэгдсэн
эмнэлэг
00
Айм
гийн
дүн
220
049
.40.
00
07
01.
50
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
1Дэлгэрцогт
16.
40
0
2Дэрэн
00
3Говь
-Угт
аал
00
4Цагаандэлгэр
00
5Ба
янжаргалан
18.
40
0
6Өндөршил
01
70
7Гурвансайхан
14.
80
0
8Өлзийт
13
4.3
12.8
00
9Хулд
14.
30
0
10Луус
43
22.2
16.6
00
11Дэлгэрхангай
00
12Сайхан-Овоо
14.
60
0
13Эрдэнэдалай
11.
80
0
14Ад
аацаг
13.
50
0
15Сайнцагаан
1610
11.0
6.8
05
43.
42.
70
16Нэгдсэн
эмнэлэг
00
Айм
гийн
дүн
2717
6.1
3.8
06
41.
40.
90
Халд
варт
өвч
ин 2
017 он
ы 5
сар
ын ба
йдла
арA
54 Гон
окок
кт хал
двар
/G
onoc
occa
l inf
ecti
on/
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Нас баралт
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Сум
дын нэрс
А50
- А
53 Тэм
бүү
/Sup
hili
s/
Нас баралт
Бүгд
эрэм
1Дэлгэрцогт
42
21
12
Дэрэн
52
11
11
3Говь
-Угт
аал
72
21
4Цагаандэлгэр
11
15
Баянжаргалан
12
11
21
6Өндөршил
45
23
12
12
7Гурвансайхан
64
31
48
Өлзийт
52
21
19
Хулд
35
41
21
10Луус
36
51
12
11Дэлгэрхангай
710
73
41
12Сайхан-Овоо
24
31
213
Эрдэнэдалай
2014
77
41
14Ад
аацаг
47
43
21
115
Нэгдсэн
эмнэлэг
124
412
43
23
00
116
Сайнцагаан
119
36
117
Борж
игонмандал
167
52
219
Өлзийтмандал
1714
86
820
Мөнхдэлгэр
00
021
Элбэрэлбуян
00
0Айм
гийн
дүн
128
100
6436
3417
126
53
00
1
Шүүх
эмнэлгий
н задл
ан
шин
жилгээ
Нас ба
ралтын мэ
дээ
2017
оны
эхн
ий 5
сар
ын ба
йдла
арБүх
нас ба
ралт
Үүнээс
эмнэлэгт
Эмнэлэгт
хоног
болоогүй
Эмгэг
судл
алын
задл
ан
2017
онд
2017
онд
2016
онд
Оноши
йн
зөрөө
Задл
ан шинжил
гээ
Амьгүй
төрө
лтөд
хийс
эн
Сум
дын нэрс
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
тохиолдол
тохиолдол
уушигний -
хүзүүний 3,
баганын-1,
хэсгийг хам
2017 о
шалтгаант
өвчлөлийн
Осол
нийт нас б
нас баралт
зам тээври
7 оны эхний 5
шинээр бүртг
оношлогдсон б
-5, тархины-1,
хоол боловсру
өндгөвчний-1, б
марсан 1 тохиол
оны эхний 5 са
т өвчлөлийн 34
5,2 хувийг эзэл
гэмтлийн шал
баралтын 14,0
тыг бүтцээр нь
йн ослоор 4, бус
Амиа хорлосон хо
7
2
Осол гэ/2015,
2016 î
5 сарын байдл
гэгдэж, II үе
байна. Хавдрын
улаан хоолойн
уулах замын ол
буугаагүй төмсө
лдол тус тус б
арын байдлаар
2 тохиолдол б
лж байна.
лтгаант нас ба
хувийг эзэлж
ь авч үзвэл ами
сад ослоор 7 то
Бусдадорлогдсон тээ
1 1
эмтлийн шал, 2016 оны эхний
îí 2017 îí
лаар хорт хав
шатандаа 5,
байршлаар нь а
н-1, ходоодны-4
лон хэсгийг хам
өгний-1, бөөрни
бүртгэгдсэн.
аймгийн хэмжэ
бүртгэгдсэн нь
аралтын 14 тох
байна. Осол гэ
иа хорлосон 2,
охиолдол бүртг
Замэврийносол
Бусад
43
4
лтгаант нас бй 5 сарын байдл
вдрын өвчлөли
IV үе шатанд
авч үзвэл элэгни
4, давсагны-2,
марсан-1, нуруу
ий тэвшинцрээс
ээнд осол гэмт
ь нийт халдвар
хиолдол бүртг
эмтлийн шалт
бусдад хорлогд
гэгдсэн байна.
д осол
3
7
баралтлаар/
ийн 33
даа 28
ий -12,
умайн
уны ар
с бусад
тлийн
рт бус
гэгдэж
тгаант
дсон 1,
Халд
варт
өвч
ин 2
017 он
ы 5
сар
ын ба
йдла
арА
59 Три
хомон
иаз
/Tri
com
onia
sis/
лт
B01
Сал
хинц
эцэг
/Var
icel
le/
лт
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
1Дэлгэрцогт
16.
30
31
19.1
6.2
0
2Дэрэн
29.
70
0
Сум
дын нэрс
Нас барал
Нас барал
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
3
Говь
-Угт
аал
16.
30
16.
30
4Цагаандэлгэр
06
59.2
0
5Ба
янжаргалан
01
8.4
0
6Өндөршил
12
7.0
13.9
09
62.8
0
7Гурвансайхан
11
4.8
4.8
03
14.3
0
8Ө
й1
14
34
30
08
Өлзийт
11
4.3
4.3
00
9Хулд
28.
60
12
4.3
8.6
0
10Луус
21
9.2
5.6
03
16.6
0
11Дэлгэрхангай
00
12Сайхан-Овоо
14.
60
14.
70
13Эрдэнэдалай
011
193
0
13Эрдэнэдалай
011
19.3
0
14Ад
аацаг
01
3.5
0
15Нэгдсэн
эмнэлэг
00
16Сайнцагаан
2114
14.4
9.6
065
8844
.560
.30
Айм
гийн
дүн
3022
6.7
4.9
080
116
18.0
25.6
0
Хал
двар
т өвч
ин 2
017 он
ы 5
сар
ын ба
йдла
арА
15-А
19Сүр
ьеэ
/Tub
ercu
losi
s/A
46Ёл
ом/E
rusi
pela
s/
лт
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
1Дэлгэрцогт
16.
30
0
2Дэрэн
00
3Говь
Угт
аал
212
60
0
Сум
дын нэрс
А15
-А19
Сүр
ьеэ
/Tub
ercu
losi
s/
Нас баралт
A46
Ёло
м /E
rusi
pela
s/
Нас барал
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
3Говь
-Угт
аал
212
.60
0
4Цагаандэлгэр
00
5Баянж
аргалан
00
6Өндөршил
00
7Гурвансайхан
14.
80
0
8Өлзийт
10
8Өлзийт
10
9Хулд
00
10Луус
00
11Дэлгэрхангай
00
12Сайхан-Овоо
00
13Эрдэнэдалай
11.
70
0
р
14Адаацаг
42
147.
00
13.
50
15Нэгдсэн
эмнэлэг
10
16Сайнцагаан
29
1.4
6.2
02
1.4
0
Айм
гийн
дүн
616
1.4
3.5
22
10.
50.
20
123456789101112131415161718
0-5 нас
5-9 нас
3
0
Осол гэм
ДэлгэрцогтДэрэнГовь-УгтаалЦагаандэлгэрБаянжаргаланӨндөршилГурвансайханӨлзийтХулдЛуусДэлгэрхангайСайхан-ОвооЭрдэнэдалайАдаацагСайнцагаанНэгдсэн эмнэлэгБоржигонмандалӨлзийтмандалАймгийн дүн
2017 оны 5 сары
10-15 нас
16-24 нас
2н
01
тлийн нас ба
Амиа хорлосон х
0010010023122 10002 1014 2
ын осол гэмтлийн
Осол гэмтэл
5-44 нас
45-64 нас
65дээ
8
2
аралтын бүт
Бусдад хорлогдсон
Зам тээврийосол
13
1
1 4
н шалтгаант нас
Үүнээс
5-с эш
0
тэц
йн бусад осол
1
1
1
111
1
7
баралт
2016
он
2017
он
2016
он
2017
он
2016
он
2017
он
2016
он
2017
он
Бүгд
ШинэХуучин
1Дэлгэрцогт
8612
288
122
517
668
5.88
5.48
9712
218
104
22
Дэрэн
9811
410
110
771
063
77.
035.
9515
116
995
743
Говь
-Угт
аал
8472
8671
630
554
7.33
7.80
266
260
130
130
204
Цагаандэлгэр
9757
9056
610
415
6.78
7.41
9412
955
741
5Баянж
аргалан
111
9611
399
749
680
6.63
6.87
9331
229
46
Өндөршил
9212
891
124
614
684
6.75
5.52
155
8736
513
7Гурвансайхан
8586
8686
592
496
6.88
5.77
237
235
3020
58
8Өлзийт
102
5890
5865
745
27.
307.
7986
112
4567
59
Хулд
9272
9174
545
465
5.99
6.28
9664
3232
310
Луус
9380
8878
606
449
6.89
5.76
7596
2571
811
Дэлгэрхангай
7067
6862
503
417
7.40
6.73
5878
6315
212
Сайхан-Овоо
106
9310
790
804
674
7.51
7.49
118
9968
311
13Эрдэнэдалай
354
296
347
310
2458
2241
7.08
7.23
437
727
363
364
4114
Адаацаг
131
137
134
127
1055
854
7.87
6.72
283
175
7110
43
15Нэгдсэн
эмнэлэг
2810
2424
2795
2430
1975
117
919
7.07
7.37
4042
3426
2367
1059
226
Мөнхдэлгэр
232
223
222
229
1813
1894
8.17
8.27
00
Элбэрэлбуян
171
205
159
202
1383
1752
8.70
8.67
00
МУЭТөв
337
373
333
364
2591
2856
7.78
7.85
217
231
1921
28
16Сайнцагаан
326
237
205
326
17Боржгонм
андал
262
167
107
601
19Өлзийтмандал
331
168
119
49Айм
гийн
дүн
5151
4703
5089
4689
3658
834
107
7.19
7.27
7424
6613
3870
2743
342
Стац
иона
ри, а
мбу
латор
ийн тусла
мж
үйл
чилг
ээни
й зари
м үзүүл
элтүүд
2017
оны
5 сар
ын ба
йдла
ар
Сум
дын нэрс
Бүртгэгдсэн
бүх
өвчлөл
Эмчлэгдэж
гарсан
хүний
тоо
Эмнэлэгт
шинээр хэвт
сэн
Стационары
н ор
хоног
Дундаж
ор
хоног
2016
онд
2017
онд
Осол
гэмтлийн
өвчлөл
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
2016
онд
2017
онд
1Дэлгэрцогт
85
50.8
31.7
00
2Дэрэн
102
48.7
9.7
00
3Говь
-Угт
аал
2636
164.
322
7.4
00
4Цагаандэлгэр
38
29.6
79.0
02
19.7
0
5Баянж
аргалан
110
91.9
00
6Өндөршил
122
83.7
14.0
00
7Гурвансайхан
137
62.0
33.4
00
8Өлзийт
84
34.1
17.1
10
9Хулд
53
21.5
12.9
00
10Луус
168
88.6
44.3
00
11Дэлгэрхангай
11
4.6
4.6
00
12Сайхан-Овоо
131
59.5
4.6
00
13Эрдэнэдалай
4613
80.8
22.8
01
1.8
0
14Адаацаг
313
108.
910
.50
13.
50
15Сайнцагаан
219
194
150.
013
2.8
01
10.
70.
70
16Нэгдсэн
эмнэлэг
01
0
Аймги
йн
дүн
422
287
94.7
63.5
23
30.
70.
70
Бүр
тгэгд
сэн бү
х халд
варт
өвч
ин 2
017 он
ы 5
сар
ын ба
йдла
ар
Сум
дын нэрс
Бүр
тгэгд
сэн
бүх
халдварт
өвчи
нВ
15-В
19 Вируст
гепат
ит /V
iral
he
patit
ts/
Нас баралт
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Өвчлөл
10 0
00 хүн
амд
Гэрийн
идэвхт
эй
р
Бүгд
үзлэг
Амбу
латори
йн тусла
мж үйл
чилгээни
й за
рим үзүүлэ
лтүүд
201
7 он
ы 5
сар
ын ба
йдла
арЭмнэлэгийн
шат
лалаар
Үүнээс анх
давтан
1Дэлгэрц
огт
766
338
428
192
489
9939
026
222.
9%37
294
8738
52
Дэрэн
2669
1245
1424
2213
243
109
134
110
843.
1%19
460
2209
идэвхт
эй
хяналт
Гэрийн дуудлагаар
Сум
дын нэрс
Өвчний учир амб/т
эрэгтэй
эмэгтэй
Урьдчилан сэргийлэх
Нэгдсэн эмнэлэг
Идэвхтэй хяналт
Багийн эмч
Сумын бага эмчийн
Эх баригч бага эмч Сумын их
эмч
Өрхийн эмч
Бусад
үүнээс
3
Говь-Угт
аал
2371
1002
1369
540
1252
676
576
473
461.
9%60
778
1593
4Цагаандэлгэр
1075
519
556
607
314
187
127
6728
2.6%
5947
135
924
55
Баянж
аргалан
1043
408
635
197
679
504
175
8472
6.9%
1131
041
531
86
Өндөрши
л19
7960
813
7159
099
946
553
495
199
10.1
%96
602
588
789
7Гур
вансайха
н12
4038
585
543
275
428
846
643
50.
4%6
357
5177
161
8Өлзийт
1310
471
839
493
677
392
285
8915
1.1%
3643
822
265
09
Хул
д95
743
252
548
726
970
199
5058
6.1%
9362
093
244
10Лу
ус19
0884
510
6342
010
4837
767
172
113
5.9%
255
716
277
915
11Дэлгэрх
ангай
2044
612
1432
363
952
611
341
445
150
7.3%
134
375
439
1230
12Са
йхан
-Овоо
1412
538
874
273
748
513
235
227
876.
2%77
140
429
843
13Эр
дэнэдалай
5514
1894
3620
1400
1465
637
828
1019
1170
21.2
%46
018
5271
629
4614
Адаац
аг45
5521
1924
3613
1118
1571
1744
585
604
13.3
%24
028
6647
412
1515
Нэгдсэн эмнэлэг
3561
413
421
2219
311
675
2053
116
454
4077
3406
20
1145
441
3561
416
Мөнхд
элгэр
233
8414
90
233
233
00
00
023
3
р
17Эл
бэрэлбуян
186
5912
70
186
186
00
00
018
618
МУЭТ
өв11
1641
070
60
1116
7910
370
00
011
1619
Сайнца
гаан
6816
2679
4137
3419
819
387
432
1286
1125
16.5
%16
733
2219
08#
Боржгонмандал
4448
1596
2852
1245
1397
935
462
1254
440
9.9%
112
044
4821
Өлзийт
мандал
4187
1552
2635
951
1224
496
728
1474
463
11.1
%75
041
87Аймги
йн дүн
8144
331
217
5022
626
808
3721
023
769
1344
110
805
4683
5.8%
1937
1474
652
543
9615
992
3561
486
3515
35
2017авч гүйцэтггэмтлийн дуу
Халдварт бу
2017 онынийт 2999 хүдүнгийн үзүүл
2017 оны эхннийт 2948 хүдүнгийн үзүүл
7 оны эхний 5 сарэснээс 24,6 хувуудлага эзэлж бай
ус өвчлөлийн эр
ы эхний 5 сарын үн хамрагдсан ньлэлтээр онош ба
ний 5 сарын байүн хамрагдсан ньлэлтээр онош ба
Á¿õ ä
72
Ò/20
2016 о
33.5%
Эрт ил/2016, 20
АртерийнЧихрийн ш
рын байдлаар 68вийг алсын дуудлйна.
рт илрүүлгийн ү
байдлаар артерь хамрагдвал зохтлагдсан 1,0% ба
йдлаар чихрийн шь хамрагдвал зохтлагдсан 0,5% ба
äóóäëàãà Àëñûäóóäë
2661741
6817
Ò¿ðãýí òóñëà015, 2016 îíû эх
он
29.4%
лрүүлэгийн үзл17 оны эхний 5
гипертензийн ишижингийн илрү
17 түргэн туслалага, нийт дуудл
үзлэгийн мэдээлэ
рийн гипертензихих хүн амын 31,айна.
шижин өвчний эртхих хүн амын 29,айна.
ûíëàãà
Îñîë ãýìòëäóóäëàãà
1 2191680
àìæèéí äóóäхний 5 ñàðûí áà
2016
2017 он
31.7%29.5%
лэгт хамрагдалт5 сарын байдла
илрүүлэгийн үзлэүүлэгийн үзлэгт х
амжийн дуудлага лагын 3,0 хувий
эл:
ийн илрүүлэгийн 7%-ийг эзэлж бай
т илрүүлэгийн 5%-ийг эзэлж бай
èéíà
204
äëàãààéäëààð/
6 îí 2017 îí
%
таар/
эгт хамрагдсанхамрагдсан
хүлээн йг осол
үзлэгт йна. Үр
үзлэгт йна. Үр
Аймги
бүртгэгдэж
тохиолдол 31,
94,7/
Бэлги
зэрэг өвчлөлү
эсэргэнэ, гахай
Халдв
Өлзийт сумда
Халдв
БЗДХӨ
бусад өвчлөл 0
Ам
х
ийн хэмжээнд 201
10 000 хүн амд
,2 промиллиор бу
йн замаар дамж
үүд буурсан боло
й хавдар, хачигт
варт өвчний нас
д тус тус 1 хүн с
варт өвчнийг бү
Ө – 12,8%, Виру
0,9 хувийг тус ту
мьсгалын замын халдвар82,9%
Бусад1,1% /201
Халдварт өв
17 оны эхний 5
63,5 промилл
уурсан. /2016 оны
жих халдварт өв
овч, гар, хөл, ам
рикеттиоз зэрэг
с баралт 2 тох
сүрьеэгээр нас бар
үтцээр нь авч үз
уст гепатит 1,4
ус эзэлж байна.
Халдварт өв17 оны эхний 5
вчин
сарын байдлаар
ль болж өнгөрсө
5 сард 422 тохи
чнүүд, улаанбурх
мны өвчин, салхи
г өвчний тохиолд
хиолдол бүртгэгд
рсан байна.
звэл :
4, Амьсгалын за
БЗД15
вчний бүтэц5 сарын байдла
р 287 халдварт ө
өн оны мөн үеэс
иолдол 10 000 хүн
хан, ёлом, улаа
инцэцэг сүрьеэ, у
длууд нэмэгдсэн.
дэж Нэгдсэн эмн
амын халдвар- 8
ДХӨ,0% Вируст
гепатит1,0%
аар/
өвчин
с 135
н амд
анууд,
улаан
нэлэг,
84,9%-
Амбулат
2017 оны
4689 эмчлүүл
хоног 7.27 ба
2017 оны
үзлэг 32,9%,
хяналтын үз
хамрагдсан х
2017
бөгөөд шинэ
сартайд, 8,4
хяналтанд х
95,4% нь цус
тори, стационар
эхний 5 сарын б
лэгч эмнэлгээс га
айна.
эхний 5 сарын ба
амбулаторийн ү
злэг 5,8%, гэрийн
хүмүүсийн 38,3% н
7 оны 06 сарын 01
ээр хяналтанд ав
4 хувь нь 4-6
хамрагдсан байн
сны шинжилгээнд
ªâ÷íèéó÷èð àìá/ò
Èäýâõõÿí
40.
7%
14.8
%
45.
7%
Àìáóëàòîð/2016, 201
рын тусламж
байдлаар стацион
арсан бөгөөд ний
айдлаар 81443 үзл
үзлэг 45,7%, идэв
н дуудлагын үзлэ
нь эрэгтэй, 61,7%
1-ний байдлаар 46
всан 367 жирэмсэ
сартайдаа, 0,9 х
на. Шинээр хянал
д хамрагдсан байн
õèòýéàëò
Гэрийнидэвхитэйүзлэг
4.6%1
3.3
%
5.8%
ðèéí ¿çëýãèé17 оны эхний 5 с
2016 î
үйлчилгээний за
нарит шинээр 47
йт 34107 ор хоно
лэг бүртгэгдсэнэ
вхитэй хяналт 13
эг 2,3%-ийг эзэл
% нь эмэгтэй хүн
61 жирэмсэн эмэ
эн эмэгтэйчүүдээ
хувь нь 7 ба тү
лтанд авсан жир
на.
Ãýðèéí дуудлагын
¿çëýã
Óðñý
2.7
%
5.8%
2.3
%
éí òºðºë, á¿òсарын байдлаар
í 2017 îí
арим үзүүлэлтүү
703 эмчлүүлэгч х
ог ашиглаж , дунд
ээс урьдчилан сэр
3,3%, гэрийн идэв
лж байна. Нийт
байна.
гтэй хяналтанд
эс 90.7 хувь нь э
үүнээс дээш сарт
рэмсэн эмэгтэйч
ðüä÷èëàíýðãèéëýõ
¿çëýã
37.2
%
32.9
%
òýöр/
үд:
хэвтэж,
даж ор
ргийлэх
вхитэй
үзлэгт
байгаа
эхний 3
тайдаа
чүүдээс
1 Дэлгэрцо
2 Дэрэн
3 Говь-Угт
4 Цагаанд
5 Баянжар
6 Өндөрши
7 Гурванса
8 Өлзийт
9 Хулд
10 Луус
11 Дэлгэрха
12 Сайхан-О
13 Эрдэнэда
14 Адаацаг
15 Сайнцаг
16 Нэгдсэн
17 Боржиго
18 Өлзийтм
Аймгийн
2017 оны 5
Бдууд
огт 2
1
таал 1
дэлгэр 2
галан 1
ил 1
айхан 4
1
2
2
ангай 2
Овоо 7
алай 4
4
гаан 3
эмнэлэг 27
нмандал 1
мандал 2
н дүн 68
5 сарын түргэ
Бүх длага
Үүнээалсын
дуудла
260 123
152 141
113 113
201 48
155 77
170 46
484 150
149 113
255 77
255 94
229 98
71 48
450 209
446 206
308 100
772 37
112
235
817 1680
н тусламжийн
эс н ага
Осол гэмтлийн дуудлага
2
3
1
2
7
13
8
8
3
10
2
1
22
2
6
114
0 204
н дуудлага
эрэгтэй
эмэгтэй
1 Дэлгэрцогт 334 25.4 85 36 49 47 1
2 Дэрэн 459 41.4 190 80 110
3 Говь-Угтаал 393 42.7 168 80 88 1 1
4 Цагаандэлгэр 254 22.0 56 26 30 3
5 Баянжаргалан 256 28.9 74 37 37 6
6 Өндөршил 276 39.9 110 35 75
7 Гурвансайхан 489 31.3 153 60 93
8 Өлзийт 586 6.0 35 17 18
9 Хулд 503 28.2 142 61 81
10 Луус 405 37.3 151 69 82 7 1
11 Дэлгэрхангай 448 41.7 187 88 99 5 5
12 Сайхан-Овоо 510 19.6 100 49 51
13 Эрдэнэдалай 1116 42.4 473 207 266 19 17
14 Адаацаг 512 51.8 265 127 138 20 5
15 Сайнцагаан 1042 53.3 555 227 328 16 16
16 Боржигонмандал 881 9.9 87 32 55
17 Өлзийтмандал 998 16.8 168 32 136
Аймгийн дүн 9462 31.7 2999 1263 1736 118 52
Артерийн гипертензийн эрт илрүүлэг үзлэгийн мэдээ/2017 оны 5 сарын байдлаар/
Сумдын нэрс
Үүнээс
Давтан
үзлэг
Оношлогдсон артерийн
гипертензи
Артерийн
гипертензи
эрт
илрүүлэг
үзлэгт анх удаа
хамрагдсан хүний тоо
Артерийн
гипертензи
эрт
илрүүлэг
үзлэгт анх удаа
хамрагдах
хүний
тоо
Артерийн
гипертензи
эрт
илрүүлэг
үзлэгт
хамрагдалтын хувь
2017
онд
хяналтанд шинээр
авсан жирэмсний
тоо
Трихомониаз илрүүлэх
шинжилгээнд
хамрагдсан хүний
Үүнээс
: эерэг
Заг хүйтэн илрүүлэх
шинжилгээнд
хамрагдсан хүний
тоо
Үүнээс
: эерэг
Тэмбүү илрүүлэх
шинжилгээнд
хамрагдсан хүний тоо
Үүнээс
: эерэг
ХДХВ
/ДОХ илрүүлэх
шинжилгээнд
хамрагдсан хүний
тоо
Үүнээс
: эерэг
1 Дэлгэрцогт 16 12 12 14 14
2 Дэрэн 14 13 13 13 13
3 Говь-Угтаал 12 10 10 10 1 10
4 Цагаандэлгэр 6 2 2 2 2
5 Баянжаргалан 10 3 3 9 9
6 Өндөршил 9 0 0 9 9
7 Гурвансайхан 11 11 11 11 11
8 Өлзийт 19 18 18 18 18
9 Хулд 14 14 14 14 14
10 Луус 14 11 11 11 11
11 Дэлгэрхангай 17 17 17 17 17
12 Сайхан-Овоо 11 0 0 11 11
13 Эрдэнэдалай 49 49 1 0 49 1 49
14 Адаацаг 24 24 24 24 24
15 Сайнцагаан 56 56 56 56 56
16 Боржигонмандал 30 30 30 30 30
17 Өлзийтмандал 55 55 55 55 55
Аймгийн дүн 367 325 1 276 0 353 2 353 0
Жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн шинжилгээнд хамрагдалт/2017 оны эхний 5 сарын байдлаар/
Сумдын нэрс
Нийт хүүхдийн
тоо
Жинлэсэн
хүүхдийн
тоо
Туранхай
Тураалтай
Өсөлтийн
хоцрогдолтой
A аминдэм
уусан
Д аминдэм
уусан
ОНБТ хэрэглэсэн
1 Дэлгэрцогт 161 78 70 38
2 Дэрэн 235 228 207
3 Говь-Угтаал 165 119 1 5 109 13
4 Цагаандэлгэр 113 16 54 10
5 Баянжаргалан 139 36 35 11
6 Өндөршил 113 16 97
7 Гурвансайхан 182 51 49
8 Өлзийт 281 95 71
9 Хулд 250 67 49 12
10 Луус 166 137 121 8
11 Дэлгэрхангай 184 99 90 6
12 Сайхан-Овоо 192 176 180
13 Эрдэнэдалай 662 283 3 3 3 494 33
14 Адаацаг 300 216 2 153 16
15 Сайнцагаан 777 611 594 276 4
16 Боржигонмандал 387 360 1 1 226
17 Өлзийтмандал 685 460 1 407 7
Аймгийн дүн 4992 3048 6 4 10 3006 430 4
Сумдын нэрс
0-5 насны Хүүхдийн хоол тэжээлийн мэдээ/2017 оны 5 сарын байдлаар/
эрэгтэй
эмэгтэй
1 Дэлгэрцогт 406 20.4 83 36 47 15
2 Дэрэн 452 42.0 190 80 110
3 Говь-Угтаал 420 41.0 172 82 90
4 Цагаандэлгэр 254 22.0 56 26 30
5 Баянжаргалан 270 27.4 74 37 37
6 Өндөршил 276 39.9 110 35 75
7 Гурвансайхан 485 16.1 78 29 49
8 Өлзийт 659 5.3 35 17 18
9 Хулд 496 30.6 152 61 91
10 Луус 405 32.3 131 59 72 1
11 Дэлгэрхангай 470 39.8 187 88 99 5 5
12 Сайхан-Овоо 563 17.8 100 49 51
13 Эрдэнэдалай 1417 35.6 505 222 283
14 Адаацаг 397 66.8 265 127 138 2
15 Сайнцагаан 1117 49.7 555 227 328
16 Боржигонмандал 873 10.7 93 34 59
17 Өлзийтмандал 1022 15.9 162 32 130
Аймгийн дүн 9982 29.5 2948 1241 1707 23 5
Чихрийн шижин хэв шинж -2 эрт илрүүлэг үзлэгийн мэдээ/2017 оны 5 сарын байдлаар/
Чихрийн шижин
хэв
шинж
-2 эрт
илрүүлэг үзлэгт анх
удаа
хам
рагдсан хүний тоо Үүнээс
Давтан
үзлэг
Оношлогдсон чихрийн
шижин
Сумдын нэрс
Чихрийн шижин
хэв
шинж
-2 эрт
илрүүлэг үзлэгт анх
удаа
хам
рагдах
хүний
тоо
Чихрийн шижин
хэв
шинж
-2 эрт
илрүүлэг үзлэгт
удаа
хам
рагдалтын хувь
1 Дэлгэрцогт 294 21 7.14
2 Дэрэн 360 63 17.50
3 Говь-Угтаал 311 33 10.61
4 Цагаандэлгэр 180 17 9.44
5 Баянжаргалан 199 8 4.02
6 Өндөршил 281 70 24.91
7 Гурвансайхан 397 101 25.44
8 Өлзийт 427 37 8.67
9 Хулд 432 172 39.81
10 Луус 346 129 37.28
11 Дэлгэрхангай 411 68 16.55
12 Сайхан-Овоо 394 26 6.60
13 Эрдэнэдалай 1071 201 18.77
14 Адаацаг 518 185 35.71
15 Сайнцагаан 484
16 Боржигонмандал 116
17 Өлзийтмандал 327
Аймгийн дүн 8526 2058 24.14
2905 31.90
Хөхний хорт хавдрын илрүүлэг үзлэгийн мэдээ/2017 оны эхний 5 сарын байдлаар/
Сумдын нэрс
Хөхний
илрүүлэг ү
злэгт
хамрагдах
эмэгтэйчүүдийн
тоо
Хөхний
илрүүлэг үзлэгт
хамрагдсан
эмэгтэйчүүдийн
тоо
Хамрагдалты
н хувь
1 Дэлгэрцогт 111 20 18.02
2 Дэрэн 120 22 18.33
3 Говь-Угтаал 84 38 45.24
4 Цагаандэлгэр 61 17 27.87
5 Баянжаргалан 76 6 7.89
6 Өндөршил 91 43 47.25
7 Гурвансайхан 123 97 78.86 1
8 Өлзийт 149 35 23.49 3
9 Хулд 152 59 38.82
10 Луус 117 91 77.78
11 Дэлгэрхангай 138 61 44.20 4
12 Сайхан-Овоо 120 25 20.83
13 Эрдэнэдалай 364 79 21.70 2
14 Адаацаг 191 128 67.02 1
15 Сайнцагаан 323 183 56.66
16 Боржигонмандал 173 104 60.12 2
17 Өлзийтмандал 307 105 34.20 1
Аймгийн дүн 2700 1113 41.22 14
Давтан ПАП
Умайн хүзүүний хорт хавдрын илрүүлэг үзлэгийн мэдээ/2017 оны эхний 5 сарын байдлаар/
УХХ-ын илрүүлэг
үзлэгт
хамрагдсан
эмэгтэйчүүдийн
тоо
Сумдын нэрс
УХХ-ын илрүүлэг
үзлэгт
хамрагдах
зорилтот
бүлгийн эм
эгтэйчүүдийн
тоо
Хамрагдалты
н хувь