veortakdersler.atauni.edu.tr/ilitam/dosya/istatistik_hafta... · 2016-11-29 ·...

Araştırma-İstatistik ve Hipotez Testleri İstatistik

1

İSTATİSTİK

HAFTA

10

ARAŞTIRMA – İSTATİSTİK

ve

HİPOTEZ TESTLERİ

HEDEFLER

Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

Araştırma türlerini öğreneceksiniz.

Araştırmaları zamana, yere ve veri toplama şekline göre sınıflandırabileceksiniz.

Araştırma düzenlerini kontrol grubunu esas alarak sınıflandırabileceksiniz.

Araştırma sürecinin ilk adımı, problemi hipotez olarak ifade edebileceksiniz.

Hipotez testinin temel aşamalarını öğreneceksiniz.

İÇİNDEKİLER

Araştırmaların Sınıflandırılması

1. Zamana göre araştırmalar

2. Veri toplama metoduna göre araştırmalar

3. Yapıldığı yere göre araştırmalar

Kontrol Grubuna Göre Araştırmalar

1. Bağımsız Eşzamanlı Kontrollü Araştırma

Düzeni

2. Kendine Kontrollü Araştırma Düzeni

3. Dış Kontrollü Araştırma düzeni

4. Diğer Araştırma Düzenleri

Hipotez testleri hakkında temel bilgiler

1. Hipotez testi nedir

2. Hipotez testinin yönü ve hata düzeyi

3. Hipotez testinin temel aşamaları

Kaynaklar

Özet

Değerlendirme soruları


2

1. Araştırma ve İstatistik

Araştırma; yeni bilgilerin üretilmesi olarak tanımlanabilir.

Daha kapsamlı bir ifade ile Araştırma; planlı ve sistemli bir şekilde veri toplama,

verileri analiz etme, sonuçları özetleme, sentezleme, açıklama veya yorumlama işlemleri ile

probleme çözüm getirme sürecini kapsayan sistemli çalışma tekniğidir.

Araştırma; arama, bilinmeyeni bilinir yapma, kısaca aydınlanma sürecidir.

Bu kavramlar İngilizcede isim olarak search = ‘arama, inceleme’, fiil olarak research =

‘aramak, incelemek’ kelimeleri ile ifade edilir.

Araştırmanın bilimsel olmasını sağlayan unsurlardan en önemlisi istatistik bilimidir.

Bir araştırmanın her aşamasında istatistik metotlar kullanılır. Bu nedenle Araştırma

ve İstatistik birbirinden ayrılmaz bir bütünü oluşturur.

Sağlık bilimlerinde istatistiğin bu fonksiyonunu BİYOİSTATİSTİK karşılar.

Araştırma yapmada amaç problem çözmek ve bilgi üretmektir. Bu süreçte İstatistik

araçtır ve istatistik veri “hammaddesini” kullanır.

Zamana Göre Araştırmalar;

1- Kesitsel araştırmalar (Cros-sectional study) Bu tip araştırmalarda cevabı

aranan soru “ ne oluyor” sorusudur.

2- İleriye yönelik (Prospective) araştırmalar (Cohort study): Bu tip

araştırmalarda cevaplandırılacak soru “ ne olacak?” sorusudur.

3- Geriye dönük (Retrospective) araştırmalar (Case-control study): Bu

araştırma grubunda ise “ne oldu?” sorusuna cevap aranır.

Veri Toplama Metoduna Göre Araştırmalar;

1-Kayıt, Sayım araştırmaları

2-Anket metodu araştırmaları: (Düzenlenmiş soru formu)

3-Deneysel araştırmalar

4- Kütüphane (kitaplık) araştırmaları


3

Yere (Ortama) Göre Araştırmalar.

1- Laboratuar araştırması

2- Saha araştırması

olarak sınıflandırılmaktadır.

Kontrol Grubuna Göre Araştırma Düzenleri

Araştırmalar düzenlenirken kontrol düzeninin varlığı, yapısı ve konumu dikkate alınarak da

sınıflandırılmaktadır. Bunlar çok genel olarak;

Bağımsız eşzamanlı kontrollü araştırma düzeni

Kendine kontrollü araştırma düzeni

Dış kontrollü araştırma düzeni

Çapraz kontrollü araştırma düzeni ve

Çok faktörlü araştırma düzenleri şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Bu derste ilk üç sırada sayılan araştırma düzenleri anlatılacaktır.

Bağımsız Eşzamanlı Kontrollü Araştırma Düzeni

Şekil 1. Bağımsız Eşzamanlı Kontrollü Araştırma Düzeni

Bu araştırma düzeni Şekil 1’de görüldüğü gibi yürütülür.

1. Popülasyondan çalışma grubu (örneklem) oluşturulur.


4

2. Örneklem tamamen şansa bağlı iki gruba (deney ve kontrol) ayrılır.

3. Etkisi incelenecek faktör (etken) deney grubuna uygulanır ve kontrol grubunda herhangi

bir uygulama yapılmaz.

4. Uygun zaman sonra eşzamanlı her iki grupta ölçüm veya gözlemler yapılır, veriler

kaydedilir.

5. Deney ve kontrol grupları verileri uygun istatistik metotla karşılaştırılarak karar verilir.

6. Bu düzenlemede gruplardaki denek sayısının eşit olması gerekli değildir.

ÖRNEK:

Yeni geliştirilen bir dolgu maddesinin tükürük pH değerine etkisinin araştırmak üzere kliniğe

birinci seviye diş çürüklüğü ile gelen hastaların bir grubuna yeni geliştirilen diş dolgu

maddesi (Deney grubu) uygulanırken diğer grubuna rutin dolgu maddesi (Kontrol grubu)

uygulanır. Uygun bir süre sonra her iki gruptaki deneklerden alınan tükürüklerde pH ölçümü

yapılar ve veriler gruplar belirtilerek kaydedilir. Bu verilere uygun istatistik analiz metodu

uygulanarak gruplar karşılaştırılarak yeni dolgu maddesinin tükürük pH değerine etkisi

araştırılmış olur. Bu çalışma bağımsız eşzamanlı kontrollü araştırma örneğidir.

ÖRNEK:

Gebeliğin son iki ayında kan şeker düzeyinin düştüğünü iddia eden bir araştırıcı, gebeliğin bu

dönemindeki yeterli sayıda bayandan (deney Grubu) onanımla (bilgi vererek) kan örneği alır.

Bu kan örneklerinde kan şekeri tayini yapılarak veriler kaydedilir. Bu veriler normal (gebe

olmayan) aynı çağdaki bayanlardan (Kontrol grubu) ölçülmüş değerler uygun istatistik

yöntemlerle karşılaştırılarak karar verilir. Bu çalışmada bağımsız eşzamanlı kontrollü

araştırma örneğidir.


5

Kendi Kendine Kontrollü Araştırma Düzeni (şekil2).

Bu araştırma düzeni Şekil 2’de görüldüğü gibi yürütülür

1. Popülasyondan örneklem oluşturulur.

2. Etkisi incelenecek faktör (etken) uygulanmadan önce örneklemde ölçüm veya gözlemler

yapılır, veriler kaydedilir (Ön ölçüm).

3. Örneklem etkene maruz bırakılır.

4. Etken uygulamasından sonra örneklemde ölçüm ve ya gözlem yapılır, veriler kaydedilir

(Son ölçüm). Burada ön ölçüm son ölçümün kontrolüdür.

5. Ön ölçüm ve son ölçüm verileri uygun istatistik metotla karşılaştırılarak karar verilir.

Ön test son test gruplu çalışmalar, aynı deneğin sağ taraf-sol taraf (sağ göz- sol göz, sağ kol-

sol kol, vb.) ölçümleri ile yapılan ve tek yumurta ikizleri ile yapılan denemeler genellikle

kendi kendine kontrollü araştırma düzenlemeleridir.

ÖRNEK:

Kan şeker düzeyini azalttığı öngörülen bir ilaç popülasyondan şansa bağlı çekilen kan şeker

düzeyi yüksek hastalara (örnek grup) verilerek ilacın kan şeker düzeyini azaltıcı etkisi

araştırılmaktadır. İlaç uygulamasından önce hastaların kan şeker düzeyi ölçülür (ön ölçüm).

Sonra ilaç verilir (Etken uygulama). İlacın olası etkisini göstereceği süre sonra tekrar kan

Örneklem


6

şeker düzeyi ölçülür (son ölçüm). İlaç alımından önceki ve sonraki kan şeker düzeyleri uygun

istatistik yöntemlerle karşılaştırılarak karar verilir. Bu şekilde yürütülen çalışmalar kendi

kendine kontrollü araştırma düzenlemeleridir.

Dış Kontrollü Araştırma Düzeni

Şekil 3. Dış Kontrollü Araştırma Düzeni

Çalışma Süreci Popülasyon N Örneklem (n) Karşılaştırma Değeri (ort., oran vd..) Bu

araştırma düzeni Şekil 3’de görüldüğü gibi yürütülür.

1. Popülasyondan örneklem oluşturulur.

2. Etkisi incelenecek faktör (etken) örnekleme uygulanır ve uygulamadan sonra örneklemde

ölçüm veya gözlemler yapılır, veriler kaydedilir.

3. Örneklemden ölçülen bu veriler başka bir çalışmanın veya popülasyona ait sonuçları ile

uygun istatistik metotla karşılaştırılarak karar verilir.

ÖRNEK:

Yüksek rakımda yaşayan insanlarda Na/K (Sodyum Potasyum oranı) değerinin daha farlı

olduğu iddiasını doğrulamak isteyen bir araştırıcı, yüksek rakımda yaşayan yeterli sayıda

kişide onanımla (bilgi vererek) kan örneği alır. Bu kan örneklerinde gerekli analizi yaparak

veriler kaydedilir. Bu veriler normal (referans değer olarak sunulan araştırma sonuçları) ile

uygun istatistik yöntemlerle karşılaştırılarak karar verilir. Bu şekilde yürütülen çalışmalar dış

kontrollü araştırma düzenlemeleridir.


7

Kontrol grubu esas alınarak ayrıca; “Çapraz kontrollü araştırma düzenlemeleri, Çok faktörlü

araştırma düzenlemeleri” ve bu düzenlemelerin farklı versiyonları bulunmaktadır. Bu

düzenlemeler daha karmaşıktır. Bu nedenle daha ileri tekniklerin uygulandığı bu

düzenlemeler bu derste anlatılmayacaktır.

Hipotez Testleri Hakkında temel Bilgiler

Hipotez Nedir: Hipotez; araştırıcının öngördüğü iddiadır.

Hipotez testi: Hipotezin (iddianın) örnekten elde edilen veriler kullanılarak belirli bir hata

payı ile doğrulanmasına hipotez testi denir.

Örnekler:

1. Yüksek rakımın kan basıncını değiştirip değiştirmediğini incelemek,

2. Sigara içmenin kalp spazmına etkisini araştırmak,

3. Sigara içenler ve içmeyenlerin kan şeker düzeyi arasında fark olup olmadığını

incelemek,

Depresyon bakımından bayanlar ve erkekler arasında fark olup olmadığını test etmek.

Örneklerden anlaşılacağı üzere genel ifade ile hipotez testi yapmak araştırma

yapmaktır.

Parametrik test: Ortalama, varyans ve oran kullanılarak yapılan testlere parametrik

test, denir.

Non-parametrik test: Sıralama, işaret kullanılarak yapılan testlere non-parametrik test

denir.

Hipotez Testlerinde Temel (H0) ve Karşıt (H1) Hipotezleri

Temel Hipotezin Oluşturulması

Mevcut veya bilinen durumun ifade edilmesi ile Ho hipotezi oluşturulur. Genelde negatif

anlamlı kurulur.

Yukarıdaki örnekler için Ho hipotezleri her bir olay için ayrı ayrı ve sıra ile aşağıdaki gibi

ifade edilir.

(Parantez içi yazımlar istatistiksel ifade şeklidir)

1. Yüksek rakımın kan basıncını etkisi yoktur (Ho: µ= µo).


8

2. Sigara içmenin kalp spazmına etkisi yoktur (Ho: P= Po).

3. Sigara içen ve içmeyenlerin kan şeker düzeyi arasında fark yoktur (Ho: µ1= µ2).

4. Depresyon bakımından bayanlar ve erkekler arasında fark yoktur (Ho: P1= P2).

Karşıt (Alternatif) Hipotezin Oluşturulması

Araştırıcının iddiasının ifade edilmesi ile H1 hipotezi oluşturulur. Alternatif hipotez tek veya

iki yönlü olmak üzere iki farklı şekilde kurulur.

Yukarıdaki örnekler için H1 hipotezleri her bir olay için tek veya iki yönlü olarak aşağıdaki

gibi ifade edilebilir.

(Parantez içi yazımlar istatistiksel ifade şeklidir)

Yüksek rakımın kan basıncını değiştirir (H0: µ≠µ0; iki yönlü).

Sigara içmenin kalp spazmını artırır (H0: P> P0; tek yönlü).

Sigara içenlerde kan şeker düzeyi içmeyenlerin kan şeker düzeyinden daha düşüktür

o (H0: µ1< µ2).

Depresyon bakımından bayanlar ve erkekler arasında fark vardır (H0: P1≠P2).

Testin Yönü

İki yönlü test: Hipotez H1: µ≠µ0 şeklinde kurulmuş ise ( ≠ işareti ile) hipotez iki

yönlüdür.

Tek yönlü test: H1: µ > µ0 (sağ kuyruk testi) veya

H1: µ1< µ2 (sol kuyruk testi) ise hipotez tek yönlüdür.

Hipotez Testlerinde Hata Düzeyi

Hipotez testlerinde hata düzeyi alfa işareti (α) ile gösterilir ve hata düzeyi aşağıdaki gibi

belirtilir.

α= 0.05 * (önemli),

α = 0.01 ** (çok önemli),

α = 0.001 *** (çok çok önemli) ve nadir olarak,

α = 0.10 + (marjinal önemli ) alınır.


9

Hata Tipleri

• Bilimsel çalışmalarda α (alfa) hata düzeyi belirlenir. α hatası I. Tip hata olarak ta

adlandırılır.

• I. Tip Hata (α): Populasyonda H0 hipotezi doğru olduğu halde, test sonucunda H1

hipotezinin kabul edilmesi durumuna I. Tip hata (α) denir.

• II. Tip Hata (β): Populasyonda H1 hipotezi doğru olduğu halde, test sonucunda H0

hipotezinin kabul edilmesi durumuna II. Tip hata denir ve β ile gösterilir.

• Dikkat edilirse I. Tip Hata ile II. Tip Hata biri diğerinin tersidir. Yani I. Tip Hata

büyüdükçe II. Tip Hata küçülür ve terside doğrudur.

• 1- β’ testin gücüdür.

• Hipotez testlerinde hata tipleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.

• I. Tip hata ve II. Tip hatayı birlikte kontrol etmek için,

• 1) Homojen materyal seçilmelidir.

• 2) Örnek veya örnekler yeterli büyüklükte olmalıdır.

• 3) Güçlü test seçilmelidir.

• 4) Denekler, üniteler şansa bağlı seçilmelidir.

Hipotezlerin testinde aşağıdaki işlem sırası takip edilir:

1. Hipotezler kurulur (H0 ve H1).

2. Dağılım tespit edilir ve kritik cetvel değeri belirlenir(CD).

3. Test istatistiği hesaplanır(HD).

4. Test istatistiği (HD) ve kritik cetvel değeri (CD) karşılaştırılarak karar verilir.


10

Bazı Önemli Hipotez Testleri

Z dağılımı ve t dağılımı kullanılarak uygulamada yaygın kullanılan hipotez testleri

aşağıdaki gibidir.

Standart z dağılımı ile yapılan testler.

a. Bir oranın hipotez testi (p)

b. İki oran farkının hipotez testi (p1-p2)

Oranla ilgili çalışmalarda örnek büyük olduğu için bu testlerde z dağılımı

kullanılır.

Student t dağılımı ile yapılan testler

a. Bir ortalamanın hipotez testi (µ)

b. İki ortalama farkının hipotez testi (µ1- µ2)

i. Bağımsız iki grup=Grup karşılaştırması.

ii. Bağımlı iki grup= Eşleme testi.


11

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Bir hipotez testinin tek yönlü veya çift yönlü olarak kurulması aşağıdakilerden

hangisiyle doğrudan ilgilidir?

A) Temel hipotez (H0)

B) Alternatif hipotez (H1)

C) Varyansların homojenliği

D) Verilerin dağılımı

E) Hiçbiri

2. Zamana göre araştırmalarda “ne oluyor” sorusunun cevabı hangi araştırma

düzeninde aranır?

A) Anket araştırması

B) Geriye dönük araştırma

C) İleriye yönelik araştırma

D) Kesitsel araştırma

E) Sayım araştırması

3. Hipotez testlerinde test istatistiği (HD), kritik tablo değerinden (CD) büyük ise H0

hipotezi hakkında aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) H0 hipotezi doğrudur

B) Konu belirsizdir

C) H0 hipotezi belirsizdir

D) Hipotez tekrar kurulmalıdır

E) H1 hipotezi kabul edilir

4. Bir diyaliz hastasının iki böbrek (sağ ve sol böbrek) ölçümünü esas alan çalışma

düzeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bağımsız eşzamanlı kontrollü araştırma düzeni

B) Kendine kontrollü araştırma düzeni

C) Dış kontrollü araştırma düzeni

D) Çapraz kontrollü araştırma düzeni

E) Çok faktörlü araştırma düzeni


12

5. Örneklemden ölçülen veriler ile başka bir çalışma veya popülasyona ait sonuçların

uygun istatistik metotla karşılaştırıldığı araştırma düzeni aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Bağımsız eşzamanlı kontrollü araştırma düzeni

B) Kendine kontrollü araştırma düzeni

C) Dış kontrollü araştırma düzeni

D) Çapraz kontrollü araştırma düzeni

E) Çok faktörlü araştırma düzeni

CEVAP ANAHTARI: 1) B, 2) D, 3) E, 4) B, 5) C

z, t ve Ki-kare Tabloları

Z Tablosu (Dağılımın Sağ Yan değerleri)

0 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09

0,0 0.5000

0.4960

0.4920

0.4880

0.4840

0.4801

0.4761

0.4721

0.4681

0.4641

0.1 0.4602

0.4562

0.4522

0.4483

0.4443

0.4404

0.4364

0.4325

0.4286

0.4247

0.2 0.4207

0.4168

0.4129

0.4090

0.4052

0.4013

0.3974

0.3936

0.3897

0.3859

0.3 0.3821

0.3783

0.3745

0.3707

0.3669

0.3632

0.3594

0.3557

0.3520

0.3483

0.4 0.3446

0.3409

0.3372

0.3336

0.3300

0.3264

0.3228

0.3192

0.3156

0.3121

0.5 0.3085

0.3050

0.3015

0.2981

0.2946

0.2912

0.2877

0.2843

0.2810

0.2776

0.6 0.2743

0.2709

0.2676

0.2643

0.2611

0.2578

0.2546

0.2514

0.2483

0.2451

0.7 0.2420

0.2389

0.2358

0.2327

0.2296

0.2266

0.2236

0.2206

0.2177

0.2148

0.8 0.2119

0.2090

0.2061

0.2033

0.2005

0.1977

0.1949

0.1922

0.1894

0.1867

0.9 0.1841

0.1814

0.1788

0.1762

0.1736

0.1711

0.1685

0.1660

0.1635

0.1611

1.0 0.1587

0.1562

0.1539

0.1515

0.1492

0.1469

0.1446

0.1423

0.1401

0.1379

1.1 0.1357

0.1335

0.1314

0.1292

0.1271

0.1251

0.1230

0.1210

0.1190

0.1170

1.2 0.1151

0.1131

0.1112

0.1093

0.1075

0.1056

0.1038

0.1020

0.1003

0.0985

1.3 0.0968

0.0951

0.0934

0.0918

0.0901

0.0885

0.0869

0.0853

0.0838

0.0823

1.4 0.0808

0.0793

0.0778

0.0764

0.0749

0.0735

0.0721

0.0708

0.0694

0.0681

1.5 0.0668

0.0655

0.0643

0.0630

0.0618

0.0606

0.0594

0.0582

0.0571

0.0559

1.6 0.0548

0.0537

0.0526

0.0516

0.0505

0.0495

0.0485

0.0475

0.0465

0.0455

1.7 0.0446

0.0436

0.0427

0.0418

0.0409

0.0401

0.0392

0.0384

0.0375

0.0367

1.8 0.0359

0.0351

0.0344

0.0336

0.0329

0.0322

0.0314

0.0307

0.0301

0.0294

1.9 0.028 0.028 0.027 0.026 0.026 0.025 0.025 0.024 0.023 0.023


13

7 1 4 8 2 6 0 4 9 3

2.0 0.0228

0.0222

0.0217

0.0212

0.0207

0.0202

0.0197

0.0192

0.0188

0.0183

2.1 0.0179

0.0174

0.0170

0.0166

0.0162

0.0158

0.0154

0.0150

0.0146

0.0143

2.2 0.0139

0.0136

0.0132

0.0129

0.0125

0.0122

0.0119

0.0116

0.0113

0.0110

2.3 0.0107

0.0104

0.0102

0.0099

0.0096

0.0094

0.0091

0.0089

0.0087

0.0084

2.4 0.0082

0.0080

0.0078

0.0075

0.0073

0.0071

0.0069

0.0068

0.0066

0.0064

2.5 0.0062

0.0060

0.0059

0.0057

0.0055

0.0054

0.0052

0.0051

0.0049

0.0048

2.6 0.0047

0.0045

0.0044

0.0043

0.0041

0.0040

0.0039

0.0038

0.0037

0.0036

2.7 0.0035

0.0034

0.0033

0.0032

0.0031

0.0030

0.0029

0.0028

0.0027

0.0026

2.8 0.0026

0.0025

0.0024

0.0023

0.0023

0.0022

0.0021

0.0021

0.0020

0.0019

2.9 0.0019

0.0018

0.0018

0.0017

0.0016

0.0016

0.0015

0.0015

0.0014

0.0014

3.0 0.0013

0.0013

0.0013

0.0012

0.0012

0.0011

0.0011

0.0011

0.0010

0.0010

t Tablosu

SD

Tek yönlü test için önem seviyesi

0.25 0.10 0.05 0.025 0.01 0.005 0.001

1 1.000 3.078 6.314 12.706 31.821 63.657 318.31

2 0.816 1.886 2.920 4.303 6.965 9.925 22.327

3 0.765 1.638 2.353 3.182 4.541 5.841 10.214

4 0.741 1.533 2.132 2.776 3.747 4.604 7.173

5 0.727 1.476 2.015 2.571 3.365 4.032 5.893

6 0.718 1.440 1.943 2.447 3.143 3.707 5.208

7 0.711 1.415 1.895 2.365 2.998 3.499 4.785

8 0.706 1.397 1.860 2.306 2.896 3.355 4.501

9 0.703 1.383 1.833 2.262 2.821 3.250 4.297

10 0.700 1.372 1.812 2.228 2.764 3.169 4.144

11 0.697 1.363 1.796 2.201 2.718 3.106 4.025

12 0.695 1.356 1.782 2.179 2.681 3.055 3.930

13 0.694 1.350 1.771 2.160 2.650 3.012 3.852

14 0.692 1.345 1.761 2.145 2.624 2.977 3.787

15 0.691 1.341 1.753 2.131 2.602 2.947 3.733

16 0.690 1.337 1.746 2.120 2.583 2.921 3.686

17 0.689 1.333 1.740 2.110 2.567 2.898 3.646


14

18 0.688 1.330 1.734 2.101 2.552 2.878 3.610

19 0.688 1.328 1.729 2.093 2.539 2.861 3.579

20 0.687 1.325 1.725 2.086 2.528 2.845 3.552

21 0.686 1.323 1.721 2.080 2.518 2.831 3.527

22 0.686 1.321 1.717 2.074 2.508 2.819 3.505

23 0.685 1.319 1.714 2.069 2.500 2.807 3.485

24 0.685 1.318 1.711 2.064 2.492 2.797 3.467

25 0.684 1.316 1.708 2.060 2.485 2.787 3.450

26 0.684 1.315 1.706 2.056 2.479 2.779 3.435

27 0.684 1.314 1.703 2.052 2.473 2.771 3.421

28 0.683 1.313 1.701 2.048 2.467 2.763 3.408

29 0.683 1.311 1.699 2.045 2.462 2.756 3.396

30 0.683 1.310 1.697 2.042 2.457 2.750 3.385

40 0.681 1.303 1.684 2.021 2.423 2.704 3.307

60 0.679 1.296 1.671 2.000 2.390 2.660 3.232

120 0.677 1.289 1.658 1.980 2.358 2.617 3.160

0.674 1.282 1.645 1.960 2.326 2.576 3.090

Ki-Kare (²) Tablosu


15

ÖZET

Araştırma ve istatistik ayrılmaz bir bütünü oluşturur.

Araştırmalar zamana, yere ve veri kaynaklarına göre sınıflandırılmaktadır.

Zamana göre araştırmalar; Kesitsel, İleriye yönelik ve Geriye dönük araştırmalar olarak

sınıflandırılmaktadır.

Ayrıca araştırmalar düzenlenirken kontrol düzeninin varlığı, yapısı ve konumu dikkate alınarak

araştırmalar,

Bağımsız eşzamanlı kontrollü araştırma düzeni :(Bağımsız deney ve kontrol gruplu

araştırmalar)


16

Kendine kontrollü araştırma düzeni: (Ön test-son test, sağ sol taraf ve tek yumurta ikizi

çalışmaları)

Dış kontrollü araştırma düzeni: (Başka çalışmaların sonucunu kullanan araştırma düzeni) ve

Diğer araştırma düzenleri: (Çapraz kontrollü araştırma düzeni, Çok faktörlü araştırma

düzenleri) şeklinde özetlenebilir.

Bu derste ilk üç sırada sayılan araştırma düzenleri anlatılmıştır.

Hipotez testi örnek veriler kullanılarak yapılır. Ortalama varyans oran ölçüleri kullanılarak yapılan

testlere parametrik test denir. İşaret, sıra değeri kullanılarak yapılan testler ise non-paramatrik

testlerdir. İki tip hipotez kurulur Bunlar H0 ve H1 hipotezleridir. H1 hipotezi araştırıcının iddiasının

ifadesidir.

Hipotez testlerinde H0 hipotezinin reddinde bilimsel hata düzeyi en fazla % 5dir. Nadir olarak %10

kadar çıkılabilir. H1 hipotezine göre test tek veya iki yönlü olabilmektedir. Hipotez testlerinde dört

temel aşama mutlaka bilinmelidir.

KAYNAKLAR

Hayran , M., Özdemir, O., Bilgisayar İstatistik ve Tıp. Hekimler Birliği Yayını. Medar.

Ankara.

Kartal, M., 1993. Bilimsel Araştırmalarda Hipotez Testleri. Parametrik ve

Nonparametrik Teknikler Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayın No: 176. Erzurum.

Özdemir, K. 2001. SPSS ile Biyoistatistik. Kaan Kitabevi. Eskişehir.

Sümbüloğlu, K., Sümbüloğlu, V., 1987. Biyoistatistik, Çağ Matbaası. Ankara.

Yıldız, N., Akbulut, Ö., Bircan, H. 2006. İstatistiğe Giriş, Uygulamalı Temel Bilgiler,

Çözümlü ve Cevaplı Sorular. Aktif Yayınevi, İstanbul.

veortakdersler.atauni.edu.tr/ilitam/dosya/istatistik_hafta... · 2016-11-29 ·...

Documents