2015 ic guvenlik yasasi - icerik ozeti

İç Güvenlik Yasası – Sadeleştirilmiş Özet

SAVCI kimdir?

• Savcı, bir suç işlenmiş mi diye araştıran, delilleri toplatan kişidir. (Soruşturma)• Savcı suç olduğuna dair delil bulur, kanaat edinirse bulduklarını toplayıp iddianame düzenler; konuyu

mahkemeye taşır.• Savcı suç olduğuna dair delil bulamaz, kanaat edinemezse takipsizlik kararı verir; dosya kapanır.• Savcı “soruşturma” yürütürken (delillerin toplanması vs.) polisi kullanır. Polisin direkt olarak “ADLİ AMİRİ”dir.

Adli Soruşturmalarda Savcı ve Polis

Polisin “ADLİ KOLLUK” Tanımı Nedir?

• Polis, savcı için soruşturma yapıyorsa “ADLİ KOLLUK” görevini yerine getirmektedir.• Soruşturma esnasında polisin amiri (emirleri aldığı kişi) savcıdır. • Polis, soruşturma esnasında yaptığı her şeyi savcı talimatı ile yapar. Keyfine / kafasına göre iş yapamaz.

Kaynak: Av. Yalım Yalkın Özbalcı https://www.facebook.com/groups/enhakikigeekyapar/permalink/816751678372563/ Kanun Tasarısı http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss684.pdf

1

https://www.facebook.com/groups/enhakikigeekyapar/permalink/816751678372563/

http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss684.pdf


Savcı – Adli Kolluk Dinamikleri (Mevcut Durum)

Polisin ADLİ KOLLUK Görevleri Nelerdir?

1. Yakalama – Polis şüpheliyi durdurur / durdurulduğu mekandan kaçmamasını sağlar. (Not: Bu gözaltı değil).

2. İfade alma – Savcı talimatıyla polis şüphelinin / suçtan mağdur olan kişinin dediklerini kayıt altına alır. Yazdıklarını, ifadeyi veren kişiye imzalatır. Soruşturma dosyasına koyar. Bunu karakolda yapar. Karakolda yapmazsa ifade mahkemede geçersizdir.

3. Gözaltına alma – Savcı şüpheli için “bu kişi kaçabilir; delil karartabilir; yeniden suç işleyebilir vs.” derse, polise “sen bunu nezarethanede tut” diyebilir. (Not: Bu tutuklama değil). Eğer demezse şüphelinin ifadesi alınır; bırakılır.

• Gözaltı süresi 24 saattir (örgütlü suçlarda 72 saat).• 24 (örgütlü suçlarda 72) saat sonra şüphelinin savcı karşısına çıkması gerekir. Çıkmazsa polis suç işlemiş sayılır.• Gözaltı öncesi ve sonrası şüpheli hastaneye götürülür; sağlık kontrolu yapılır (ki polis şiddeti önlenebilsin)

4. Arama – Eğer savcı isterse polisin şüpheliyi (üstünü, arabasını, evini vs.) araması. Aramaların bir kısmı (ör: ev) hakim iznine tabidir. Hakim kararı olmadan (“aradık, hakime ulaşamadık”) polis arama yapılıp yapılmamasını yine savcıya sorar.

Bu işleyişte polis kafasına göre ifade alamaz; gözaltına alamaz; arama yapamaz. Savcı polisi denetler. İşleyişin hukuki uygunluğunu sağlar. İşlemler kayıt altındadır (dosya).

Dosyayı takip eden avukatın muhatabı da savcıdır.


2




Mevcut Durumda ADLİ KOLLUK İşleyişine Bir Örnek

“Ahmet” anayasal hakkı olan bir yürüyüşe katılıyor.

1. Eylem mahalinde (ya da sonrasında, kayıtlardan) polis, Ahmet’in suç işlediğine kanaat getiriyor.2. Polis Ahmet’i “yakalıyor” (bkz: yakalama)3. Polis Savcıyı arıyor; savcı geliyor.4. Savcı üç şeyden birini diyebilir:

a) Serbest bırakb) İfadesini al, bırakc) Gözaltına al

5. Ahmet’in üstünün aranması gerekiyorsa polis yine savcıya sorar.6. Savcı Ahmet’in üstü “aransın” ya da “aranmasın” der.7. Polis Savcı talimatını uygular.

a) Savcı “serbest bırak” dediyse Ahmet’i serbest bırakır.b) Savcı “ifadesini al, bırak” dediyse Ahmet’i karakola götürür; ifadesini alır; serbest bırakır.c) Savcı “gözaltına al” dediyse Ahmet’i karakola götürür; ifadesini alır; hastaneye götürür; sağlık

kontrolu yapılır; nezarete koyar8. Polis başka bir şey yapmaz; yapamaz.


3




İç Güvenlik Yasası – İçerik Özeti

(Başlı başına anayasaya –kuvvetler ayrılığı ilkesine- aykırı en kritik maddelerden biri bu)

Vali/kaymakamlara suçun aydınlatılması ve suç faillerinin bulunması için polise direkt emir verme yetkisi geliyor.

Yani: Mevcut düzende SAVCI’nın görev tanımı olan “soruşturma yapma yetkisi” ve polisin sadece SAVCI’nın yetkisiyle kullandığı “adli kolluk görevi” mülki amirin emrine geçiyor.

Torbadaki diğer maddelerle birlikte değerlendirildiğinde, atanmış (yani: hükümetin etki alanındaki) valiyi/kaymakamı, adli görev yürüten, emrindeki polisleri sadece “idari kolluk” değil “adli kolluk” olarak da kullanabilecek bir tür süper yetkiliye dönüştürüyor.

Ekleme

Devlet tarafından atanmış vali/kaymakam bir anda ‘cumhuriyet savcısı’ oluyor. Hukuk devleti olmak devre dışı kalıyor. Vali/kaymakam uygun gördüğü biçimde polise yakalama, delil toplama, vs. emri verebilir hale geliyor. Vatandaşın anayasa ile güvence altına alınmış özgürlükleri, hukuki eğitimi olmayan vali ve kaymakamların keyfi ve insiyatifine kalıyor.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Vali/Kaymakamlara Savcı Yetkisi


4





(Başlı başına anayasaya –kuvvetler ayrılığı ilkesine- aykırı en kritik maddelerden bir diğeri bu)

Suçüstü hallerinde mevcut durumda savcılarda olan “gözaltı” yetkisi (direkt olarak hükümet tarafından atanmış) vali ve kaymakamlara veriliyor.

Torbadaki diğer maddelerle birlikte değerlendirildiğinde, atanmış (yani: hükümetin etki alanındaki) valiyi ve kaymakamı, adli görev yürüten, emrindeki polisleri sadece “idari kolluk” değil “adli kolluk” olarak da kullanabilecek bir tür süper yetkiliye dönüştürüyor.

Ekleme

Vatandaş gösteri yürüyüşü yapıyor. Vali emrediyor. Polis vatandaşı savcı kararı olmadan, direkt olarak 24 ila 48 saat arasında gözaltına alabiliyor. Polise verilen diğer yetkilerle (ör: uzaklaştırma; koruma altına alma) birlikte düşününce, polis vali/kaymakamın şahsi kontrolünde “adli kolluk” görevi icra ediyor. Özetle, vali/kaymakam savcı oluyor.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Vali/Kaymakamlara Gözaltı Yetkisi


5





(Başlı başına anayasaya –kuvvetler ayrılığı ilkesine- aykırı en kritik maddelerden bir diğeri de bu)

Kamu düzenine tehlike oluşturduğu gerekçesiyle yasaklanan gösteri ve yürüyüşlere katılanlar direkt olarak “suçlu” oluyor ve 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası geliyor.

Mevcut düzende bir gösteri vali talimatıyla “yasadışı” addedilse bile, katılanlar gösteri esnasında suç işlemediği durumda “suçsuz” oluyordu. Bu düzenleme ile gösteriye “katılmak” dahi başlı başına “suç unsuru teşkil ediyor”.

Ekleme

Taksim’de 1 Mayıs gösterileri valilik tarafından “yasaklanıyor”. Vatandaş 1 Mayıs’ta Taksim’de toplanmaya yapmaya gidiyor. Olay yok; gösteri sakin. Farketmiyor. Gösteriye katılan herkes “suçlu” oluyor. Haklarında 3 aydan 1 yıla kadar hapis isteniyor.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Gösteri/Yürüyüşlerin Suç Olması


6





Havai fişek, molotof, sapan ve demir bilye gösteri ve yürüyüşlerde kullanılması yasaklanan “silah kategorisine” giriyor. Bunların bulundurulması bile hapis ile cezalandırılacak suç haline geliyor.

Not: TCK ve TMK’da molotof halihazırda ateşli silah kategorisinde ve yapımı/kullanımının cezai yaptırımı mevcut. Ayrıca -esas kullanım amacı farklı olsa da- başkasının canına ya da malına kast etmek amacıyla kullanılan her şey (traş bıcağı, beyzbol sopası, sapan, demir bilye dahil) kanunen halihazırda suç aleti olarak değerlendiriliyor. Yani kişi bir gösteri esnasında cam-çerçeve indirmek için yolda bulduğu sopayı kullandığında, zaten suç işlemiş olyor. Sopa da suç aleti oluyor.

Ekleme

Paketteki diğer düzenlemelerle birlikte bakınca (ör: polisin silah kullanma yetkisinin genişletilmesi), bir gösteri/eylemde polisin cebinde sapan bulunan birini tutuklaması ya da elinde sapan bulunan birini vurabilmesi hukuki zemine oturtuluyor. Bir sapan suç işlemekte kullanılmasa dahi bıçak/silah gibi bir suç aleti olarak işlem görüyor.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu – Silahlar


7





Toplantı ve gösterilerde “kimliğini gizlemek amacıyla” yüzünü tamamen ya da kısmen bez ve benzeri şeylerle örterek katılmak 2 yıl 6 aydan 4 yıla kadar hapis cezası öngörüyor.

Not: Alt sınırın 2.5 yıla çekilmesi, cezanın ertelenmesini engelliyor. (Mevcut kanunda 2 yıla kadar olan cezalar, suçun tekrarlanmaması kaidesiyle ertenelebiliyor; bu madde ertelemenin önüne geçiyor – hapsi zorunlu kılıyor)

Ekleme

Vatandaş Taksim’de metrodan indi. Taksim Meydanı’na çıktı. Polis orada gördüğü grubu dağıtmak için biber gazı attı. Vatandaş gazdan korunmak için yüzünü atkıyla kapattı. Polis vatandaşı gördü; yakaladı. “Kimliğini gizliyorsun” dedi, hakkında cezai işlem başlattı. Vatandaş gaz solumamak için atkısını kullandığı için hapse girdi.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu – Yüz Gizleme


8





Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde kamu malları ve gerçek/tüzel kişilere ait mallara zarar gelirse, zararın tutarı zararı verene rücu ediliyor.

Ekleme

Olay çıktı. Bir bankanın camı kırıldı. Camı kıranın tespiti halinde zararın maliyetinin karşılanması camı kıranın sorumluluğu oluyor.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu – Zararlar


9





Polis kişinin üstünü (el ile ve dışardan aramaya ek olarak), eşyasını (ör: çanta) ve aracının dışardan görünmeyen kısımlarını (ör: bagaj), savcı ya da hakim kararı gerekmeden, sadece kendi amirinin (ör: komiseri) “acele hallerde” yazılı emri bile olmaksızın, sadece sözlü emriyle arayabilecek.

Ekleme

Vatandaş Taksim’de metrodan indi. Medyanda 10 kişi gösteri yapıyor. Polis orada. Vatandaşın gösteriyle alakası yok. Ancak polis bu vatandaşı yine de çevirip üstünü arayabilir; bunu sadece dışardan/el ile değil, kişinin üstünü çıkarmasını talep ederek yapabilir; çantasını açtırıp içinde ne varsa karıştırabilir. Bunun için savcı ya da hakimden izne de ihtiyacı yok. “Acele durum vardı; amirim bana ‘üst araması yap’ dedi” diyebilir. Bu kanuni hale geliyor.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Polisin Arama Yetkisi


10





Polis kendisinin ya da başkalarının can güvenliğini tehlikeye düşürenleri, eylemin ve durumun niteliğine göre, kişiyi koruma altına alabiliyor; uzaklaştırabiliyor ya da yakalıyor.

• Eylemin ve durumun niteliği nedir belli değil; polisin insiyatifinde• Koruma altına almak nedir belli değil• Uzaklaştırmak nedir belli değil; polis kafasına göre kişiyi alıp bir yerlere götürebiliyor• Polis kişiyi uzaklaştırırken nereye götürür o da belli değil; polisin insiyatifinde

Ekleme

Vatandaş protesto yürüyüşüne katılıyor. Polis müdahale ediyor. Ortalık karışıyor. Polis vatandaşı alıyor. Polis aracına bindiriyor. Bir yere götürüyor. Nereye götürüyor bilinmiyor. Gidilen yerde ne oluyor bilinmiyor. Polis burada vatandaşı alıp ormana bıraksa yaptığı şey artık “kanuna uygun”. Vatandaşı ormanda döverse onun da (mevcut duruma kıyasla) hastane kaydı yok; hiçbir şeyi yok. “Ben ormana götürüp bıraktığımda bu haldeydi” denilebilir. Gayet kanuni.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Polisin Yakalama Yetkisi


11





Polis müşteki, tanık ve mağdur ifadelerini kişilerin ikamet ettikleri yerlerde ya da iş yerlerinde alabilir. (Hakim kararı olmadan kişinin evine girme yetkisi oluyor bu özetle.)

Not: Mevcut durumda vatandaş talep etse bile polisin hakim kararı olmadan vatandaşın evine girmesi suç. Bu, düzenleme ile suç olmaktan çıkıyor.

Ekleme

Polis kafasına estiğinde vatandaşın kapısına dayanıp “ifadeni almaya geldim” diyebilir. Bunu bahane ederek evine ya da iş yerine girebilir. Girdiğiyle kalmayıp başka şeyler yapabilir. Kanunen “polis ifade almaya gelmişti; olay çıktı”.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Polisin İfade Alma Yetkisi


12





Gözaltı süresi 24 saatten 48 saate çıkıyor.

(Örgütlü suçlarda halihazırda 72 saat olan gözaltı süresi, örgütlü olmayan suçlarda 48 saate çıkıyor yani).

Not: Buna gerekçe “hakime/savcıya ulaşılamayan durumlarda gözaltıların salıverilmesi durumu; 24 saat gözaltı süresinin yetmemesi” deniyor.

Değişiklik

Diğer düzenlemelerle birlikte polis örgütlü suçla alakası olmayan vatandaşı önce “uzaklaştırabilir” (yani ormana götürebilir) üstüne bir de 48 saat boyunca gözaltında tutabilir. Yani özetle polis vatandaşı 2-3 gün boyunca ortadan yok edebilir.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Polisin Gözaltı Yetkisi


13





Polis toplumsal olaylarda artık TOMA’dan sadece basınçlı su değil, boyalı su da sıkabilecek.

(Bir nevi eylem civarında / TOMA menzilinde kim varsa boyayarak fişleme pratiği.)

Ekleme

Vatandaş Taksim’de metrodan çıktı. O esnada TOMA orada gösteri yapan bir grubun üstüne bastı tazyikli ve boyalı suyu. Gösteriyle alakası olmayan vatandaş bir anda kırmızıya boyandı. İki sokak ötede polis tarafından eyleme katıldığı gerekçesiyle çevrildi; eylemle alakası olmadığı halde şanslıysa ifadesi alınmak için karakola, şanslı değilse “uzaklaştırma” amacıyla ormana götürüldü. Ormanda soyunduruldu; üstü arandı.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: TOMA / Boyalı Su


14





Polis kendisine, başkalarına ya da bina/işyeri/araç vs. herhangi bir yanıcı, patlayıcı, molotof ya da silahla saldıran ya da saldırmaya teşebbüs edenlere karşı “saldırıyı etkisiz kılmak amacıyla ve etkisiz kılacak ölçüde” ateşli silahını kullanabilir.

Not: Mevcut yasada polisin halihazırda meşru müdafa çerçevesinde kendisinin ya da başkasının can güvenliğini tehdit edenlere karşı kademeli biçimde (önce havaya, sonra uyarı atışı vs.) silah kullanma yetkisi var. Bu yeni ek madde ise kademeli kullanımın dışında. Yani polis uyarı ateşi etmeden direkt öldürmek için ateş edebilir. Ayrıca diğer ek madde (fişek/sapan/demir bilyenin silah olması) ile birlikte polisin elinde sapan olan vatandaşı vurmasını yasal zemine oturtuyor.

Ekleme

Vatandaş gösteri hakkını kullanıyor. Polis müdahale ediyor. Gaz fişeği atıyor. Ortalık karışıyor. Vatandaş ara sokağa sığınıyor. Elinde su şişesi var. Polis gazın/sisin arasından vatandaşın elinde bir “şişe” görüyor. Molotof olduğuna hükmediyor; vatandaşı çekip vuruyor. Vatandaş ölüyor. Polisin yaptığı artık kanuni bir öldürme.

İmkan Tanıdığı

Konu Başlığı: Polisin Ateşli Silah Kullanma Yetkisi


15




TBMM tarafından çıkartılan her kanun / kanun hükmünde kararname ANAYASA’ya uygun olmalıdır.(ör: TBMM “yeşil gözlü insanlar TC vatandaşı olamaz” diye yasa çıkardı. Bu Anayasa tarafından güvence altına alınan “eşitlik ilkesine”ne aykırı olduğu için Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilir / geri gönderilir.)

1

TC Anayasası/kanunları, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin imzaladığı uluslararası anlaşmalara uygun olmalıdır.(ör: TBMM Anayasayı değiştirdi; “yeşil gözlü insanların vatandaş olamayacağını” anayasaya koydu. Bu madde uygulamaya konulursa TC’nin de imzaladığı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ne aykırı olduğu için uluslararası mahkemelerden cezai yaptırım alır.)

2

Yukarda özetlenen 1 ve 2. maddelerden hareketle, TBMM’nin çıkarttığı her kanun/KHK hem TC Anayasa’sına, hem de TC’nin altında imzası bulunan tüm uluslararası anlaşma metinlerine uygun olmaz zorundadır.

3

Kanun Yaparken Gözetilen Temel Uygunluk İlkeleri

İç Güvenlik Yasası bu bağlamda anayasanın 17 ve 19. maddelerine aykırıdır.


16



2015 ic guvenlik yasasi - icerik ozeti

Government & Nonprofit