2011: de vergrijzing slaat toe! welkom!. vergrijzing: topprestatie of tijdbom? algemene introductie
TRANSCRIPT
2011: De vergrijzing slaat toe!
Welkom!
Vergrijzing: topprestatie of tijdbom?
Algemene introductie
Het naoorlogse geluk
bron: cbs statline
De ‘babyboombult’
De tijdbom van de vergrijzing
• De wereld vergrijst en Nederland vergrijst mee
• Van 4% 65 plussers vroeger, nu 16%,wordt in 2030 23 % en in 2050 26%
• Minder kinderen: gemiddeld 1,5 kind
• Omslaggefinancierde pensioenen onhoudbaar!
Balans werken pensioen• Balans werken- pensioen sluipenderwijs ingrijpend
gewijzigd
• Pensioenperiode van 25% naar 33% van volwassen leven • Langer studeren• Eerder met pensioen • Langer leven
• EU: afschaffen vroegpensioen, langer doorwerken stimuleren (doorwerkbonus)
• EC (pact Van Rompuy/Barroso) trekt initiatief verder naar zich toe
Toename levensverwachting: historische prestatie van formaat
• Gestaag gegroeid met sprint na 2000
• Levensverwachting 65-jarige in 40 jaar met 3 jaar toegenomen van 14,2 naar 17,2 jaar• 1,4 jaar van toename na 2000
• Minder verkeersdoden maar vooral betere gezondheidszorg en betere/goedkopere medicijnen en behandeltechnieken
• Ingangsdatum pensioen koppelen aan levensverwachting (Pensioenakkoord, Groenboek, EC)• Elke generatie gelijk aantal pensioenjaren (17?)
Gevolgen
• Betaalbaarheid pensioenen
• Langer doorwerken / Krimpend aanbod
• Personeelsbeleid oudere én jongere werknemers (LDB)
• Woningmarkt / Leefbaarheid krimpregio’s
• Sexy Care?
• Uitdaging innovatie
• Taak overheid om te sturen
Wat gaan we doen?
• Introducties over
• Zorg
• Sociale Zekerheid
• HR-beleid Achmea
• Pensioen
• Discussie
• Iedereen heeft kennis en een mening. Delen van kennis zorgt voor meer kennis en inzicht.
4
CureCure is is HotHot
Care is Care is NotNot
Tussen investering en kostenpost
Introductie Zorg
We worden ouder, deels dankzij betere zorg:
Geschatte effect op levensverwachting (in jaren) sinds 1950 door betere behandeling van:
Infectieziekten 1,4
Hart- en vaatziekten 2,0
Kanker 0,6
Stuitbevallingen 1,2
Laag geboortegewicht 0,6
Diabetes 0,3
Ouderenzorg 0,2
Totaal 6,3
Verklaart ca. 75% van de totale stijging van de levensverwachting sinds 1950
Geschatte effect op levensverwachting (in jaren) sinds 1950 door betere behandeling van:
Infectieziekten 1,4
Hart- en vaatziekten 2,0
Kanker 0,6
Stuitbevallingen 1,2
Laag geboortegewicht 0,6
Diabetes 0,3
Ouderenzorg 0,2
Totaal 6,3
Verklaart ca. 75% van de totale stijging van de levensverwachting sinds 1950
bron: Marc Pomp (2010): Een beter Nederland. De gouden eieren van de gezondheidszorg
Stijgende zorgkosten
• Zorguitgaven naar 74 miljard euro in 2015 (2011: 62 miljard euro)
• Oorzaken:
• Deels de vergrijzing: Niet zozeer het grotere aantal ouderen, maar vooral de groeiende zorgvraag, die samenhangt met toename aantal chronisch zieken en comorbiditeit
• Maar ook door prijs: inflatie en lagere arbeidsproductiviteit
• En ‘overige’ volumegroei: Meer personen krijgen zorg (dan verwacht op demografische gronden), en de personen die zorg krijgen ontvangen meer zorg
• Een goede investering: Burgers vinden gezondheid het allerbelangrijkste en een vergrijzende economie heeft gezonde burgers nodig
• Maar ook een koekoeksjong: Flip de Kam verwacht dat de zorg in 2040 bijna 1/3e deel van de totale collectieve uitgaven voor zijn rekening neemt (nu: 1/5e deel)
Ter illustratie: Levensloop en zorgkosten
bron: RIVM 2008 Kosten geconcentreerd aan einde levensloop Vooral laatste 3-5 levensjaren
Dreigende personeelstekorten
• Ook als we de stijgende zorguitgaven voor lief nemen, dan blijft de vraag hoe (en waar) we voldoende handen aan het bed vinden
• Door ontgroening en vergrijzing daalt beroepsbevolking, terwijl de vraag naar werkenden in de zorg sterk groeitIn 2025 per saldo slechts 20.000 personen meer dan in 2007, terwijl er 470.000 mensen extra nodig zijn
• Het beroep van de zorgsector op de arbeidsmarkt stijgt van 13% naar 20%
Wat te doen? Welk niveau van solidariteit, en hoe te organiseren?
hoe?
wat?wat is verantwoordelijkheid burger cq. overheid?- Recht of voorziening?- Eigen betalingen?- Omvang verzekerd pakket?- Mantelzorg?- Etc. ……..
hoe moet het georganiseerd worden?- Innovatie: meer zorg op afstand, e-health- Meer zorg door huisarts en minder in ziekenhuis?- Zorgsturing door verzekeraars?- Etc.…..
Wat te doen?Hogere productiviteit en langer doorwerken?
• Een deel van de baten van betere zorg slaat elders neer:
• Gezonde mensen zijn gelukkiger (welzijnswinst)
• Gezonde mensen nemen vaker en langer deel aan het arbeidsproces en zijn productieverDe gezondheidstoestand is een goede voorspeller van deelname aan betaalde arbeid (overigens ook van schoolprestaties)
• De toegenomen levensverwachting maakt langer doorwerken mogelijkIndien (een deel van) de extra levensjaren in goede gezondheid kan worden aangewend voor arbeidsparticipatie
Maak het onderscheid!
Introductie Sociale Zekerheid
SZ: van verzuim naar inzetbaarheid
VerzuimbegeleidingWat de wetgever voorschrijft
VerzuimbegeleidingWat de wetgever voorschrijft
VerzuimreductieGezondheidsbeleid nog niet op de
agenda
VerzuimreductieGezondheidsbeleid nog niet op de
agenda
VerzuimbeheersingVerantwoordelijk voor
gezondheidsbeleid verankerd in de organisatie
VerzuimbeheersingVerantwoordelijk voor
gezondheidsbeleid verankerd in de organisatie
InzetbaarheidsbeleidAlles is er opgericht de organisatie
duurzaamgoed te laten functioneren
InzetbaarheidsbeleidAlles is er opgericht de organisatie
duurzaamgoed te laten functioneren
sociale innovatie wordt een ondernemingsdoel in de 21ste eeuw
sociale innovatie wordt een ondernemingsdoel in de 21ste eeuw
Tot 1998
1998 - 2002
2002 - 2010
Na 2010
© MarketConcern
Niet iedereen heeft hetzelfde geluk90
8070
60
50
WO / HBO BASISonderwijs
ervaren gezondheid
levensverwachting
bron: lex burdorf erasmus
IQ en EQ
bron: piet houben vu
Wat we vinden: opvatting achmea
• participatie moet:
• economisch én sociaal
• deelname (aan arbeid) bevorderen:
• instroom: eerder en drempellozer
• doorstroom: (sectorale) ketens doorknippen
• uitstroom: flexibeler
• verantwoordelijkheden herverdelen:
• overheid, werkgevers en werknemers, zelfstandigen
zelf-diagnose
v.a. 30 jaar1x/3jrWAI+…..
advies
adequateinterventies:
fysiekmentaalkennis
competentiesbalans
……
interventies
budget: wg & wn
welvrijwillig
niet vrijblijvend
providers+
scholingarbeidsmarkt
coachingcase-
management
Wat we nu kunnen doen: module duurzame inzetbaarheid als vliegwiel
partners
who’s more equal?
Levensfasebewust diversiteitbeleid
Introductie Achmea als werkgever
Interne medewerkers naar leeftijd ultimo 2010
% medewerkers per leeftijdscategorie
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
30,00%
35,00%
40,00%
18 t/m 24 25 t/m 34 35 t/m 44 45 t/m 54 55 t/m 64 tot 18 va 65
1970 mw(12%)
Kern en doelen Levensfasebewust Diversiteitbeleid• Het herkennen, erkennen en
ontwikkelen, benutten en belonen van talenten van individuele medewerkers in elke levensfase.
• Benutten van de kracht van verschillen individueel en in teamverband. Afspiegeling samenleving en klanten.
• Aantrekkelijk extern imago creëren op de arbeidsmarkt en voor (potentiële) klanten.
Benadering van LDB
• Ruimte voor individueel maatwerkafspraken tussen werkgever en medewerker:- Balans werk-privé- Balans wensen medewerker vs. wensen afdeling
• In te vullen door gesprek/dialoog medewerker – leidinggevende
• Sturen op teamdiversiteit
Onze beloften aan klanten zijn alleen geloofwaardig
als we dat ook naar onze medewerkers waarmaken!
Maatregelen/Instrumenten voor duurzame inzetbaarheid
Extra employability afspraken
• Bevorderen gebruik van instrumenten door voorlichting en training
• Extra inspanning voor bedrijfsonderdelen in verandering
• Verruiming deelname aan ervaringscertificaat-procedure
Extra employability afspraken
• Bevorderen gebruik van instrumenten door voorlichting en training
• Extra inspanning voor bedrijfsonderdelen in verandering
• Verruiming deelname aan ervaringscertificaat-procedure
Preventief gezondheidsmanagement• Healthchecks fysiek en virtueel • Energy Challenge (Zorg)
Achmea werkconcept (AWC)• Plaats- én tijdonafhankelijk werken
én ontmoeten• Resultaat- i.p.v.
aanwezigheidssturing
Levensfase gerelateerd • Werken in vijf levensfasen• Jong Achmea• Zilverpool• Doorwerken na PGL in CAO (pm)• Helpdesk doorwerken (2e lijns)• Onderzoek motivatiefactoren 45+
Generiek • Achmea Compas (m.n. groeiplan)• Mijn Loopbaan• Vergroting flexibiliteit werktijden en Arbeidspatronen• Ruime bovenwettelijke faciliteiten: maatschappelijk- en mantelzorgverlof, sabbatical, extra langdurig zorgverlof en adoptieverlof• Achmea Leiderschap en Medewerkerschap (i.o.)
Generiek • Achmea Compas (m.n. groeiplan)• Mijn Loopbaan• Vergroting flexibiliteit werktijden en Arbeidspatronen• Ruime bovenwettelijke faciliteiten: maatschappelijk- en mantelzorgverlof, sabbatical, extra langdurig zorgverlof en adoptieverlof• Achmea Leiderschap en Medewerkerschap (i.o.)
Werken in vijf levensfasen
• Startfase: uitproberen en zoeken (Waar wil ik heen?) 3%• Ambitiefase: ontwikkelen en carrière maken (Daar wil ik
heen!) 14%• Combinatiefase: zorg voor kinderen, dilemma’s over
afstemming werk/privé (Zoeken naar balans) 23%• Deskundigheidsfase: kennis overdragen, veel levens- en
werkervaring, bezinning en soms heroriëntatie. Steunpilaren van de organisatie. (Zingeving) 18%
• Landingsfase: afbouwen loopbaan, meer aandacht voor privésituatie (geleidelijke afbouw) 4%
15% wil het niet zeggen, 23% > 1 levensfase
Verdiept (Compas)gesprek tussen leidinggevende en medewerker
31
In- en externe waardering stijgt!
eerste ‘erkenning’ mantelzorgvriendelijk
2e Intermediair BesteWerkgevers Onderzoek 2010
1e
MBO 2010
Vergrijzing en pensioen
Introductie pensioen
Geschiedenis
Beste pensioenstelsel ter wereld onder druk en ter discussie:
• Eerste pijler• Uitgehold (niet waardevast?)• AOW leeftijd omhoog• Mogelijkheden tot flexibilisering • Discussie om koppeling met arbeid te leggen (einde sociale verzekering)• Stijgende levensverwachting, ontgroening en vergrijzing
• Tweede Pijler• Dreigend afromen van de “overreserves” begin jaren ’90 (discussie begint van voren af aan)• IFRS -> Pensioen risico’s op de balans van ondernemingen (binnen OPF)• Kredietcrisis -> Onvoldoende schokbestendige pensioencontracten> Imagoschade• Stijgende levensverwachting, ontgroening en vergrijzing• Verplichtstelling
• Derde pijler• Stijgende levensverwachting, ontgroening en vergrijzing• Reputatieschade door woekerpolissen• Nog geen sprake van arbeidsvorm neutraal pensioenstelsel
Nieuw pensioenakkoord 2de pijler biedt kansen en gevaren!
Groeiende behoefte aan pensioenadvies
Uitdaging voor deelnemer en sector:
managen van verwachtingen en onzekerheden
Druk op de verplichtstelling
Mogelijke invoering van zachte rechten, of
Combi-contract met harde en zachte componenten
Duidelijker benoemen van de risico’s (volledige contracten)
Hervorming van het stelsel (2e pijler)
Invaren oude rechten
Pensioenakkoord, begrijpen we het allemaal nog?
Duo FTK Com
plete
contracten
Zachte
rech
ten
Uitlegbaar
Reëel kader67
Afhankelijk van
rendementsverwachti
ngen
Leeftijdsdiscriminatie
100% dekkingsgraad
Egalisatiereserve
Uitsmeren
Zachte rechten
66
Uitvoerbaar
Incorporatie levensverwachting
Overheden aan de haal met pensioen
• Commissies Don, Goudswaard en Frijns hebben geleid tot verdere politisering van aanvullend pensioen
• ‘Griekse toestanden’ en de impact van de vergrijzing op de Europese economie legitimeren Europese coördinatie (ingrijpen):
• Groenboek: towards adequate, sustainable and safe European pension systems (juli 2010)
• A pact for the Euro, stronger economic policy coordination for competitiveness and convergence (maart 2011)
Solidariteit opnieuw definiëren
• Intergenerationele solidariteit onder druk:
• Perverse solidariteit van:
• Jong >> oud
• Landsadvocaat: Nieuwe pensioenregels kunnen niet worden toegepast op bestaande pensioenen. >> ouderen ontspringen de dans
Maatschappelijk belang van pensioen
• Maatschappelijk belang van pensioenvermogen
• 800 miljard pensioengeld gespaard
• Steeds vaker gehoord geluid: Pensioenfondsen moeten IN de toekomst investeren en niet alleen VOOR de toekomst.
• Bijv: Infrastructuur en zorgvastgoed
Pensioen is een middel geen doel
• De effecten van het verhogen van de pensioenleeftijd zullen nihil zijn als Nederlanders niet effectief langer doorwerken.
• Participatie is van groot belang. Prikkels door pensioenregelingen aan te passen zijn niet voldoende.
• Wat vond je meest opvallend in de presentaties? Waarom?
• Waar zie je de aansluiting van de Achmea diensten en producten (in- en extern) op de geschetste ontwikkelingen?
• Waar zie je mogelijkheden voor samenwerking binnen Achmea?
• Wat kan jij er aan bijdragen?
Topprestatie of tijdbom?Zegen of vloek?
2011: De vergrijzing slaat toe!
Bio-break
• Wat vond je meest opvallend in de presentaties? Waarom?
• Waar zie je de aansluiting van de Achmea diensten en producten (in- en extern) op de geschetste ontwikkelingen?
• Waar zie je mogelijkheden voor samenwerking binnen Achmea?
• Wat kan jij er aan bijdragen?
Topprestatie of tijdbom?Zegen of vloek?
De vergrijzing is…………….