12 ลาว * Laos

ประวตศาสตรและตำนานสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวเปนประเทศทมประวตศาสตร

ยงใหญ ประชาชนมวถชวตเรยบงายผกพนลกซงกบพระพทธศาสนา

และสายนำโขง

l ยคกอนประวตศาสตรมขอสนนษฐานและทฤษฎทไดรบการยอมรบในปจจบนกลาววา

ชนเผาไทกลมแรก สวนหนงเปนบรรพบรษ

ของชนชาตลาว อพยพลงมาตามแมนำฮวงโห

และแมนำแยงซเกยงเมอ 5,000 ปกอน

จากนนไดเคลอนยายลงมาตามสายนำโขง

(แมนำลานชาง) ลงมาตงถนฐานอยทางตอนใต

ของประเทศจน และสรางชมชนเกษตรกรรม

เลกๆ เปนอสระหลายแหง และเรมขยายตว

สรางเมองทางตอนใตตามทวเขาและบน

ทราบระหวางหบเขา ซงมชาวเขมร ชาวมอญ

ชาวลาว บางสวนของพนทมชาวขาหรอ

ลาวเทงอาศยอยกอนแลว หลกฐานทาง

โบราณคดเกาแกเดนชดทสดคอ หนตง

13วทย บณฑตกล *

เสาหน และหลกหน ใชปกกำหนดเขต ซงพบหลกฐานเหลานในลาวมาก

ทสด

หลกฐานโบราณคดอกกลมหนงคอ เครองมอเครองใชและ

เศษกระดกของคนทเผาแลวบรรจอยในไหหน พบททงไหหน เมอง

โพนสะหวน แขวงเชยงขวาง เชอวาใชในพธศพเมอราว 3,000 ปกอน

ตอมาเมองเลกๆ ทเปนอสระเพมขนและกระจายตวไปตามบรเวณ

รฐฉานทางตะวนตกของประเทศเมยนมาร เชอมมาถงภาคเหนอของ

ประเทศไทยและเขาสเขตปาตนนำทางตอนเหนอของประเทศลาว

จากนนมการรวบรวมเมองตางๆ กอตงเปนอาณาจกรลานชาง ดงปรากฏ

หลกฐานทางประวตศาสตร ตำนานและพงศาวดาร นบเปนจดเรมตน

ประวตศาสตรยคแรกของประเทศลาว

ทงไหหน แขวงเชยงขวาง

14 ลาว * Laos

l “อาณาจกรลานชาง” ประวตศาสตรลาว ยคแรก

พงศาวดารลานชางกลาวถงขนลอผทรงเปนปฐมกษตรยของ

ชาวลาวทงปวง ในป ค.ศ. 757 พระองคทรงพาผคนอพยพมาพก

ทบานเซาหรอบานซว (คำวา เซา หมายถง หยดพก) ซงตงอยบรเวณ

ปากแมนำคานไหลมาบรรจบกบแมนำโขง

เมอชมชนเรมขยายใหญขน มคนลาวทอพยพมาใหมอยรวมกบ

ชาวขาซงเปนคนทองถน จงเกดเปนเมองสองแหงคอ เมองเชยงดง

ตงอยรมแมนำดง และเมองเชยงทอง ตงอยรมปากแมนำคานทไหลมา

บรรจบกบแมนำโขง โดยมเมองเซาเปนราชธานของอาณาจกรลานชาง

ขนลอพระราชทานนามเมองหลวงแหงนใหมวา เมองเชยงดง-เชยงทอง

ตอมาเมอขนลอขบไลชาวขาซงอาศยอยเดมในบรเวณดงกลาว

สำเรจ จงตงชอเมองขนใหมวา ศรสตนาคนหต (ชาวลาวยงคงเรยก

เมองเชยงดง-เชยงทองเชนเดม) ทำใหอาณาจกรลานชางมความมนคง

ตอมายาวนาน และมกษตรยปกครองสบมาอกหลายชวคน

ในป ค.ศ. 1353 ในรชสมยของเจาฟางม ถอเปนยคทอาณาจกร

ลานชางเจรญรงเรองมากทสด พระองคตนครเวยงจนทน เชยงขวาง

เชยงแสน หลวงพระบาง และหวเมองพวนทงหมด ตลอดจนหวเมอง

อกหลายแหงในทราบสงโคราชเขารวมกบอาณาจกรลานชาง ภายใต

การชวยเหลอของกษตรยเขมร อาณาจกรลานชางจงมความเปนปกแผน

และเขมแขงยงขน อาณาเขตครอบคลมดนแดนกงกลางระหวาง

ลมแมนำโขงกบเทอกเขาอนหนำ มศนยกลางอยทเมองเชยงดง-เชยงทอง

นอกจากนพระเจาฟางมทรงรบพทธศาสนาลทธลงกาวงศ (นกาย

เถรวาท) จากเขมรมาเปนศาสนาประจำชาต และไดอญเชญพระบาง

15วทย บณฑตกล *

เปนพระพทธรปศลปะส งหลจาก

ราชสำนกเขมรมายงลานชาง และทรง

เปลยนชอเมองเชยงดง-เชยงทองเปน

เมองหลวงพระบาง

หลงจากเจาฟางมสนพระชนม

มโอรสของเจาฟางมทรงครองราชย

ตออกหลายพระองค ไดแก พระยา-

อนเฮอน (ป ค.ศ. 1356–1373) ตอดวย

พระยาสามแสนไทไตรภวนาถในป

ค.ศ. 1376 พระองคทรงสรางอาณาจกร

ลานชางใหแขงแกรงยงขน ทรงสงเสรม

ใหลานชางเปนอาณาจกรศนยกลาง

ทางการคา เมอพระองคสนพระชนม

ในป ค.ศ. 1421 อาณาจกรลานชางเรมตกตำและออนแอลงเรอยมา

ปญหาตางๆ เรมคลคลายลงเมอพระเจาไชยจกรพรรดแผนแผวเสดจขน

ครองราชย อาณาจกรลานชางจงกลบคนสความสงบอกครง

ป ค.ศ. 1520 พระโพธสารราชเจาทรงขนครองราชย และรวบรวม

แผนดนขนใหมใหเปนปกแผน และโปรดเกลาฯ ใหยายเมองหลวงของ

อาณาจกรลานชางไปอยทเมองเวยงจนทน เพอหนจากการรกรานของ

สยาม ขณะเดยวกนกทรงระแวดระวงการยดครองของพมา จงสงพระเจา

ไชยเชษฐาธราช พระราชโอรสไปครองอาณาจกรลานนา เพอคานอำนาจ

พมา

เมอพระโพธสารราชเจาสนพระชนม พระเจาไชยเชษฐาธราช

เสดจมาปกครองลานชางแทน และทรงอญเชญพระแกวมรกตจาก

วดพระแกวทรอดพนการทำลาย

จากกองทพสยาม ในสงครามเจาอนวงศ

ป ค.ศ. 1828

16 ลาว * Laos

เชยงใหมไปยงเวยงจนทน ในสมยของพระองค พระพทธศาสนาเจรญ

รงเรองมาก ทรงสรางวดสำคญ 2 แหงเพอเปนศนยรวมศรทธาใน

พทธศาสนาของอาณาจกร คอ วดพระธาตหลวง หรอทเรยกวา พระธาต

เจดยโลกะจฬามณ และสรางวดพระแกวขนเพอประดษฐานพระแกว-

มรกต

หลงแผนดนพระเจาไชยเชษฐาธราช อาณาจกรลานชางมกษตรย

ปกครองสบตอกนมาหลายรชกาล กระทงเจรญสงสดในสมยพระเจา-

สรยวงศาธรรมกราช ถอวาเปนยคทองแหงอาณาจกรลานชาง พระองค

ทรงเปนกษตรยทตงมนอยในทศพธราชธรรม และเปนทเคารพนบถอ

ของปวงชน

วดพระธาตทอง ในเมองเวยงจนทน

17วทย บณฑตกล *

พระเจาฟางม มหาราชแหงอาณาจกรลานชาง

ครสตศตวรรษท 14 อาณาจกรลานชางมกษตรยองค

สำคญ ซงชาวลาวยกยองพระองคในฐานะพระบดาของ

ชาตลาว คอ พระเจาฟางม หรอ พระยาฟาหลาธรณ

ผทรงมบทบาทสำคญในการรวบรวมแผนดนลาวใหเปน

ปกแผนมนคง และวางรากฐาน

พทธศาสนาให เปนศาสนาหลก

ของอาณาจกรลานชาง

ตำนานเกยวกบพระเจาฟา-

งมกลาววา ในสมยทพระเจา -

สวรรณคำผงครองแผนดนลานชาง

พระเจาฟางมกบทาวผฟา พระบดา

ถกพระยาสวรรณคำผง พระอยกา

เนรเทศ จงเสดจหนไปพงบารมของ

พระเจาชยวรมนกษตรยเขมร เมอ

เจาพระยาสวรรณคำผงสนพระชนม

กษตรยเขมรกสนบสนนใหพระเจาฟางมทำศกสงครามแยงชง

บลลงกจากพระยาฟาคำเฮยว พระปตลา (อา) ทครองราช-

บลลงกตอจากพระเจาสวรรณคำผง พระเจาฟางมทรงทำ

สงครามชนะกเสดจขนครองราชย และทรงสถาปนาอาณาจกร

ลานชางนบจากนนเปนตนมา

ในบนปลายพระชนมชพ พระเจาฟางมไดเสดจมา

ประทบอย ณ เมองนาน กระทงสนพระชนมในป ค.ศ. 1373

18 ลาว * Laos

กษตรยผมบทบาทสำคญตออาณาจกรลานชาง

อาณาจกรลานชางมกษตรยปกครองสบตอ

กนมาหลายพระองค กษตรยองคทสำคญ เชน

พระเจาไชยเชษฐาธราช ทรงมสมพนธ-

ไมตรทแนบแนนกบอาณาจกรลานนา พระองคทรง

เลงเหนวา พระเจาบเรงนองของพมามพระราช-

ประสงคจะยดครองเมองหลวงพระบาง จงยาย

เมองหลวงมาอยทนครเวยงจนทนและทรงผกไมตร

กบสมเดจพระมหาจกรพรรด กษตรยแหงกรงศร-

อยธยา ซงมกองทพเขมแขงกวา เพอรวมกำลงตอส

กบพมาทหมายจะยดครองอาณาจกรใกลเคยง

พระเจาสรยวงศาธรรมกราช รชสมยของพระองค

นบเปนยคทองของราชอาณาจกรลานชาง ทงในดานพระ-

พทธศาสนา ทมการสรางวดวาอารามทสวยงาม และในดาน

การปกครอง โปรดเกลาฯ ใหมการชำระกฎหมายเพอวาง

กฎระเบยบปกครองบานเมองใหดขนกวาเดม

l ยคอาณาจกรลานชางแตกแยกหลงสนรชสมยของพระเจาสรยวงศาธรรมกราช อาณาจกร

ลานชางเกดความระสำระสายอยางหนก จากการแกงแยงอำนาจของ

บรรดาเชอพระวงศและขนนางตางๆ จนทำใหราชอาณาจกรแตกแยก

ออกเปน 3 ราชอาณาจกรเอกราช ไดแก

อาณาจกรลานชางเวยงจนทน สบทอดมาจากอาณาจกร

ลานชาง มอาณาเขตครอบคลมดนแดนลาวภาคกลางในปจจบน

ปกครองโดยพระเจาไชยเชษฐาธราชท 2 ทรงเปนเชอพระวงศทลภย

19วทย บณฑตกล *

การเมองไปอยทเมองเวในเวยดนาม พระองคจงไดรบพระนามวา

พระไชยองคเว หรอ พระไชยองคเวยด พระไชยองคเวไดนำกองทพจาก

เวยดนามเขายดกรงเวยงจนทนแลวปราบดาภเษกขนเปนกษตรยในป

ค.ศ. 1698 ทรงตงทาวลองเปนเจาอปราชครองเมองหลวงพระบาง

แตไมไดรบการยอมรบจากชาวลาวทงหมด เพราะพระองคมความใกลชด

กบเวยดนาม

ในป ค.ศ.1707 เจากงกสราชกบเจาองคดำ พระราชนดดาของ

พระเจาสรยวงศาธรรมกราช ทหนไปประทบทเมองหงสา (อยในแขวง

ไซยะบล) ไดยกทพเขามาชงเมองหลวงพระบาง จบเจาอปราชทาวลอง

สำเรจโทษ และเตรยมจะยกทพเขาตกรงเวยงจนทน พระไชยองคเว

ทรงทราบเรองจงสงพระราชสาสนไปยงสมเดจพระเพทราชา กษตรย

กรงศรอยธยาเพอขอความชวยเหลอ

ภายหลงกษตรยกรงศรอยธยาไดทรงชวยเจรจาใหทงสองฝาย

ยตการสรบและปกปนเขตแดนระหวางกน หลวงพระบางจงเปน

อาณาจกรเอกราชไมขนกบเวยงจนทนนบแตนนเปนตนมา และเปน

จดเรมตนยคลาวแบงแยกเปน 2 อาณาจกร คอ อาณาจกรลานชาง

เวยงจนทนและอาณาจกรลานชางหลวงพระบาง ซงเวยงจนทนยงคง

ระแวดระวงและหาทางยดอำนาจจากฝายหลวงพระบางอยเสมอ

อาณาจกรลานชางหลวงพระบาง กอตงขนจากความแตกแยก

ระหวางเวยงจนทนกบหลวงพระบางในป ค.ศ.1707 มอาณาเขต

ครอบคลมดนแดนลาวภาคเหนอในปจจบน มเจากงกสราชเปนกษตรย

ในยคแรก อาณาจกรนเกดการแยงชงอำนาจภายในเปนระยะ

และมการเตรยมขอกำลงทหารจากรฐทใหญกวาอยางเมยนมาร

มาชวยเหลอเสมอ

20 ลาว * Laos

อาณาจกรลานชางจำปาสก กอตงจากการท เสนาบดได

ชงบลลงกขนครองอาณาจกรหลงพระเจาสรยวงศาธรรมกราชสน

พระชนม และหมายปองเจานางสมงคละ ผเปนพระราชนดดาของ

พระเจาสรยวงศาธรรมกราช ซงขณะนนทรงเปนมายและทรงครรภ

พระนางจงปฏเสธ แลวหลบหนไปขอความชวยเหลอจากเจาราชคร

หลวงโพนสะเมก เจาราชครผนจงพาชาวบานสวนหนงและเจานาง

สมงคละหนออกจากเวยงจนทนไปซอนตวอยทบานงว พนลำโสมสนก

ไมนานพระนางไดประสตพระโอรสนามวา เจาหนอกษตรย

ตอมาเจาราชครหลวงโพนสะเมกรบคำขอจากเจาเมองจำปาศกด

ใหมาปกครองเมอง แตปกครองอยไดไมนานกเกดปญหาขน จงสงคน

ไปเชญเจาหนอกษตรยมาเปนกษตรยปกครองนครจำปาสกในป ค.ศ. 1714

ทรงพระนามวา เจาสรอยศรสมทรพทธางกร อาณาจกรลานชางจำปาสก

จงเกดขนในสมยของพระองค มอาณาเขตตงแตเมองนครพนม เมอง

คำมวน ลงไปจนถงเมองเชยงแตง เมองมโนไพรตอแดนเขมร สวนทาง

ดานตะวนตกแผอำนาจปกครองไปจนถงเมองทงหรอเมองสวรรณภม

l อาณาจกรลานชางภายใตการปกครองสยาม ในป ค.ศ. 1778 สมยสมเดจพระเจาตากสน พระองคทรงสง

กองทพสยามเขายดครองแผนดนลานชางทแตกแยกออกเปน 3 อาณาจกร

ไดทงหมด แตยงคงใหอำนาจกษตรยแตละอาณาจกรในการปกครอง

ตนเองในฐานะหวเมองประเทศราชทตองสงสวยใหแกอาณาจกรสยาม

เมอถงรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3

ในป ค.ศ.1822 เจาอนวงศแหงเวยงจนทนทรงวางแผนกอบกเอกราช

แตไมสำเรจจงถกตดสนโทษประหารชวต กองทพสยามในรชกาลท 3

21วทย บณฑตกล *

ไดเขารอทำลายกำแพงเมองเวยงจนทน จดไฟเผาทำลายบานเมอง

ปลนทรพยสน กวาดตอนผคนมาเปนเชลย อาณาจกรเวยงจนทน

ถกทำลายหมดสน

ในป ค.ศ. 1885 พวกจนฮอจากมณฑลยนนานยกทพมารกราน

ลาวและตเมองตางๆ นบตงแตทางตอนเหนอไลมาถงนครเวยงจนทน

ทางตอนใต พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงแตงตงให

กรมหมนประจกษศลปาคมเปนขาหลวงใหญไปประจำอยหวเมองลาว

ฝายเหนอ และยกกองทพขามแมนำโขงมาตฮอทเวยงจนทน พวกจนฮอ

พายแพหนขนไปเชยงขวาง สยามจงตามไปตจนพวกฮอแตกพาย

ไปหมด อาณาจกรสยามปกครองอาณาจกรลาวยาวนานถง 114 ป กอนท

จะเสยดนแดนแถบฝงซายของแมนำโขงใหแกฝรงเศสในป ค.ศ.1893

สงครามเจาอนวงศ

ในป ค.ศ. 1826 เจาอนวงศปกครองอาณาจกรลานชาง

เวยงจนทน ซงเปนหนงในประเทศราชของสยาม ไดรบการ

วางพระทยจากกษตรยกรงสยามเปนอยางมาก

เมอพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย

เสดจสวรรคต พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

รชกาลท 3 เสดจขนครองราชสมบตเปนกษตรยกรงสยาม

สบตอมา เจาอนวงศทรงเหนวาเปนชวงผลดแผนดนจงคด

แยกตวเปนอสระไมขนกบสยามอกตอไป จงทรงระดม

กำลงทหารรวมกบเจาราชบตรโย ผครองจำปาสก ยกทพ

มาตสยาม และทรงชกจงหลวงพระบางและหวเมองลานนา

ใหแยกตนเปนอสระและเขารวมทำศกครงนดวย แตไมไดรบ

การสนบสนน

22 ลาว * Laos

สงครามเจาอนวงศ

เมอเจาอนวงศทรงยกทพมาถงเมองนครราชสมา

และทรงรวาคงทำการไมสำเรจ จงตดสนใจเผาเมองนคร-

ราชสมาและกวาดตอนเชลยกลบไปเวยงจนทน ระหวางทาง

เชลยทถกกวาดตอนไดลกขนตอสกบกองทพเจาอนวงศ

ททงสำรด จนเสยกำลงทหารลาวสวนหนง เมอฝายสยาม

รขาวกสงกองทพภายใตการนำของกรมพระราชวงบวร-

มหาศกดพลเสพกบเจาพระยาบดนทรเดชา (สงห สงหเสน)

ขนไปปราบปรามกองทพเจาอนวงศจนพายแพ เจาอนวงศ

และราชวงศตองหนไปพงจกรวรรดเวยดนาม ฝายสยาม

จงยดกรงเวยงจนทนแลวตงกองทหารจำนวนหนงรกษา

เมองไว

ตอมาในป ค.ศ. 1828 เจาอนวงศเสดจกลบมายง

กรงเวยงจนทนพรอมขบวนราชทตจกรวรรดเวยดนามเพอ

ขอสวามภกดสยามอกครง แตยงคงหาโอกาสยดกรงเวยง-

จนทนคน กองทพสยามจงยกทพมาปราบปรามเจาอนวงศ

อกครง เจาอนวงศจงทรงลภยไปอยทเมองพวน (แขวง

เชยงขวางในปจจบน) แตเจาเมองพวนกลบจบตวเจาอนวงศ

และพระราชวงศสงลงมากรงเทพฯ พระบาทสมเดจพระนง-

เกลาเจาอยหวทรงพระพโรธเจาอนวงศมาก จงใหคมขง

เจาอนวงศและนำมาประจานกลางพระนครจนสนพระชนม

สวนกรงเวยงจนทนกถกเผาทำลาย

23วทย บณฑตกล *

l ลาวภายใตการปกครองฝรงเศสในป ค.ศ.1858 ประเทศฝรงเศสเรมสนใจจะขยายอำนาจเขามา

สดนแดนในแถบลมแมนำโขง โดย

ฝรงเศสไดสงนกสำรวจ อองร มโอต

เดนทางสำรวจเสนทางแมนำโขง

ตอนกลาง เพอเปดเสนทางการคา

แหงใหมแขงกบองกฤษ และแผขยาย

อทธพลยดครองดนแดนอษาคเนย

เรมจากการยดครองแควนโคชนจน

หรอเวยดนามใตกอนในป ค.ศ. 1859

แลวรกคบเขามาสดนแดนเขมร

สวนนอกซงสยามเคยปกครอง แต

ไดตกลงยอมสละอำนาจอยางเปน

ทางการในป ค.ศ. 1867 จากนน

ฝรงเศสขยายดนแดนในเวยดนาม

ตอจนกระทงสามารถยดเวยดนามไดทงประเทศในป ค.ศ. 1883

สงผลใหพรมแดนของสยามทางดานประเทศราชลาวประชดกบดนแดน

อาณานคมของฝรงเศส

ฝรงเศสไดใชสนธสญญาทไมเปนธรรมบบบงคบสยามใหยก

ดนแดนฝงซายของแมนำโขงใหตนทงหมด รฐบาลสยามขอกำลง

ทหารจากองกฤษแตไมไดรบความชวยเหลอ ในทสดรชกาลท 5 จงยอมเสย

ดนแดนฝงซายของแมนำโขง รวมทงดนแดนอนๆ ของอาณาจกรลาว

ทงหมดรวมเปนอนโดจนของฝรงเศสในป ค.ศ. 1893

อองร มโอต

ชาวตะวนตกผเรมสำรวจแมนำโขงตอนกลาง

24 ลาว * Laos

นโยบายฝรงเศสปกครองลาว

เมอฝรงเศสยดแผนดนลาวไดสำเรจกวางรากฐานการปกครอง

โดยแบงลาวออกเปน 10 แขวง แตละแขวงมชาวฝรงเศส

เปนเจาแขวง หรอขาหลวง คอยปกครองเจาเมองลาวอกตอ

หนง ขาหลวงจะดแลเจาเมองใหสงสวยและเกณฑคนไป

รบใชงานหลวง รวมถงคอยรบใช

ชาวฝรงเศสผเปนนาย

สวนระบบบรหารราชการ

แบงเปน 6 กระทรวง ไดแก การ-

ศกษาธการ การคลง การโยธาธการ

ปาไมและนำ ตลาการและภาษอากร

โดยมคนฝรงเศสเปนเจากระทรวง

ทงหมด รองลงมาเปนคนเวยดนาม

สวนคนลาวมฐานะเปนเจาเสมยน

หรอผปฏบตการ และขารบใชเทานน มการตงโรงเรยนสอน

ภาษาฝรงเศสแหงแรกในเมองหลวงพระบาง เพอรองรบ

ลกหลานเจานายกอนสงไปเรยนตอเวยดนามและฝรงเศส

ฝรงเศสไมไดใหความสำคญดานการปกครองแก

คนลาวนก เพราะมองวาเปนดนแดนลาหลง ไมมคาในเชง

เศรษฐกจ ทำใหมการรอถอนโบราณสถาน โบราณวตถ

ทเปนทสกการบชาของคนลาวออกหมด เพอสรางถนน

หนทางรกลำสถานทสำคญๆ หลายแหง

25วทย บณฑตกล *

l ลาวไดรบเอกราชจากฝรงเศสชวงสงครามโลกครงท 2 กองทพญปนไดรกเขามาในลาวและดนแดน

ของอนโดจนฝรงเศส เมอญปนใกลแพสงคราม ขบวนการลาวอสระ

ซงเคลอนไหวทางการเมองในเวลานนกประกาศเอกราชใหประเทศลาว

เปนประเทศราชอาณาจกรลาว

หลงญปนแพสงคราม ฝรงเศสกกลบเขามามอำนาจในอนโดจน

อกครงหนง แตเนองจากเวยดมนห (กองทพประชาชนเวยดนาม)

ปลดปลอยเวยดนามจากฝรงเศสไดสำเรจ จงเปนการสนคลอนอำนาจ

ฝรงเศสจนยอมใหลาวประกาศเอกราชบางสวนในป ค.ศ. 1949 และได

หลมฝงศพของ อองร มโอต

26 ลาว * Laos

เอกราชสมบรณในป ค.ศ.1953

ผทมบทบาทในการประกาศเอกราชของลาว ไดแก เจาสวรรณภมา

เจาเพชรราช และเจาสภานวงศ โดยมเจามหาชวตศรสวางวงศดำรง

ตำแหนงเปนเจามหาชวต (พระมหากษตรย) เปนการรวมอาณาจกรทง 3

อาณาจกรเขาดวยกน คอ ลานชางหลวงพระบาง ลานชางเวยงจนทน

และลานชางจำปาสก เปนราชอาณาจกรลาว

l สงครามกลางเมองสการสถาปนาประเทศลาว ในป ค.ศ. 1959 ภายหลงเจามหาชวตศรสวางวงศเสดจสวรรคต

เจาสวางวฒนาจงขนครองราชยเปนเจามหาชวต เหตการณในลาว

เรมไมสงบจากการผลดเปลยนแผนดน เจาสภานวงศ หนงในคณะ

ลาวอสระ ประกาศตนวาเปนพวกฝายซายนยมคอมมวนสต และเปน

หวหนาขบวนการประเทศลาว ไดออกไปเคลอนไหวทางการเมองในปา

เนองจากถกฝายขวาในลาวคกคามอยางหนก จนในป ค.ศ. 1961

รอยเอกกองแลทำการรฐประหารรฐบาลเจาสวรรณภมา แตถกกองทพ

ฝายขวาและฝายซายปราบจนพายแพ รอยเอกกองแลจงตองลภย

ไปพำนกทสหรฐอเมรกา

เหตการณทางการเมองทไมสงบในระยะเวลานน สงผลใหลาว

ตองตกอยทามกลางสงครามอนโดจนครงท 2 ซงรนแรงยงกวาครงแรก

และเปนปจจยกอใหเกดสงครามกลางเมองและรฐประหารหลายครง

จนถงป ค.ศ. 1975 พรรคประชาชนปฏวตลาวซงไดรบการสนบสนน

จากสหภาพโซเวยต และคอมมวนสตเวยดนามโดยการนำของ

เจาสภานวงศ กลมลางรฐบาลประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปน

ประมขของเจามหาชวตศรสวางวฒนา ทไดรบการสนบสนนจากรฐบาล

27วทย บณฑตกล *

เจาศรสวางวงศ เจามหาชวตพระองคแรกของราชอาณาจกรลาว

28 ลาว * Laos

ฝรงเศสและสหรฐอเมรกาสำเรจ จงนำเจามหาชวตและพระมเหสไป

คมขงในคายกกกนจนเสดจสวรรคต และสถาปนาประเทศลาวเปน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ในวนท 2 ธนวาคม ค.ศ. 1975

l ยคสมยสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวหลงทศวรรษ 1980 การปกครองและการบรหารดานเศรษฐกจ

ของลาวเรมผอนคลายมากขน เมอเจาสภานวงศสละตำแหนงจาก

ประธานประเทศใหทานไกสอน พมวหาน ดำรงตำแหนงตอในป ค.ศ. 1991

ทานไกสอนไดนำนโยบาย จนตนาการใหม มาใชบรหารประเทศลาว

ภายหลงระบบคอมมวนสตในสหภาพโซเวยตและเวยดนามลมสลาย

ในชวงนเรมมการเปดเสรทางเศรษฐกจและการเมอง

เมอทานไกสอนถงแกกรรมกะทนหน ทานหนฮก พมสะหวน

กไดดำรงตำแหนงประธานประเทศตอมาในป ค.ศ. 1992 และเปนผม

บทบาทสำคญตอประเทศลาวยคใหม โดยยกเลกการจำกดเสรภาพ

บคคล ดวยการเชญชาวลาวทอพยพลภยไปอยตางประเทศ ไดแก

นกศกษาปญญาชน นกธรกจใหเดนทางกลบมารวมพฒนาประเทศ และ

ยงเปดประเทศตอนรบนกทองเทยว รวมทงใหความสำคญในการฟนฟ

ความสมพนธอนดกบไทยอกดวย

ป ค.ศ. 1995 ลาวกบไทยทำพธเปดสะพานมตรภาพไทย - ลาว

ขามแมนำโขง ซงเปนสะพานแหงแรกทเชอมไทยและลาวเขาดวยกน

สงผลใหเกดการแลกเปลยนทางเศรษฐกจและวฒนธรรมระหวาง

ทงสองประเทศมากยงขน จากการปฏรปการบรหารประเทศลาวของ

ทานหนฮก ทำใหลาวไดรบการยอมรบใหเขารวมเปนสมาชกสมาคม

ประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (อาเซยน) ในเดอนกรกฎาคม

29วทย บณฑตกล *

ป ค.ศ. 1997

ป ค.ศ. 1998 ทานคำไต สพนดอน เขาดำรงตำแหนงประธาน

ประเทศจนถงป ค.ศ. 2006 ซงเปนชวงเวลาทประเทศลาวปฏรปเศรษฐกจ

ไปพรอมกบการพฒนาความสมพนธกบไทย มการสรางสะพาน

มตรภาพไทย - ลาว ขามแมนำโขงขนอก 2 แหง ตอมาทานคำไตลงจาก

ตำแหนง ทานจมมะล ไซยะสอน จงเปนผรบตำแหนงประธานประเทศลาว

นบตงแตป ค.ศ. 2006 ปจจบน และบรหารประเทศลาวสยคสมยใหม

ดวยการเปดกวางดานเศรษฐกจและวฒนธรรมมากขน มการเปด

ขบวนรถไฟสายไทย - ลาว จากจงหวดหนองคายถงทานาแลงฝงลาว

นอกจากนรฐบาลลาวยงมโครงการจะทำรถไฟฟาเขาเวยงจนทนไป

หลวงพระบางและคนหมงในอนาคต

ป ค.ศ. 1999 ประธานาธบด บารค โอบามา ประกาศใหประเทศ

ลาวพนจากบญชดำทางการคาของสหรฐฯ และใหไดรบการสนบสนน

เงนกจากธนาคาร เพอการนำเขาและสงออกระหวางทง 2 ประเทศ

สนบสนนใหประเทศลาวเจรญกาวหนาตอไปในอนาคต นอกจากน

ดวยการเปนเจาภาพกฬาซเกมส ครงท 25 ระหวางวนท 9 - 18 ธนวาคม

2009 ทเมองเวยงจนทน ประเทศลาวจงเปนทรจกกวางขวางขนในหม

ประเทศตะวนตกและประเทศในกลมอาเซยน

30 ลาว * Laos

การเดนทางเพอคาขายในแมนำโขง

การเมองการปกครองแมประเทศลาวจะใชระบอบการปกครองแบบระบอบสงคมนยม

อนเปนทมาของชอประเทศอยางเปนทางการวา สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว (สปป. ลาว) กตาม แตยงคงมรากฐานมาจากระบอบ

การปกครองแบบสงคมนยมนนเอง

31วทย บณฑตกล *

l ระบอบการปกครองประเทศลาวมระบอบการปกครองแบบระบอบสงคมนยม ซงม

อตลกษณทเดนชด คอ มพรรคประชาชนปฏวตลาว (The Lao People’s

Revolutionary Party) หรอ พรรค LPRP เปนองคกรชนำประเทศ ซงพรรคน

เรมมอำนาจสงสดตงแตลาวเรมปกครอง

ในระบอบสงคมนยมเมอวนท 2 ธนวาคม

ค.ศ. 1975 จนถงปจจปน โดยมเจาสภา-

นวงศเปนประธานประเทศคนแรก และ

แมจะเปลยนตวผนำพรรคขนดำรง

ตำแหนงผนำประเทศกคนกตาม พรรคน

กยงคงมอทธพลตอชวตของประชาชน

อยางมาก

ตำแหนงสงสดในการปกครอง

ประเทศลาว เรยกวา ประธานประเทศ

มวาระการดำรงตำแหนง 5 ป ประธาน

ประเทศคนปจจบน คอ พลโท จมมะล ไซยะสอน และยงดำรง

ตำแหนงเลขาธการใหญ คณะบรหารงานศนยกลางพรรคประชาชน

ปฏวตลาวอกตำแหนงหนง รองประธานประเทศ คอ นายบนยง วอละจต

ประธานสภาแหงชาต คอ ทาน นาง ปาน ยาทอต นายกรฐมนตร

ซงเปนฝายบรหารประเทศ คอ นายทองสง ทำมะวง

พลโท จมมะล ไซยะสอน

ประธานประเทศคนปจจบน

32 ลาว * Laos

พรรคประชาชนปฏวตลาว

คำขวญ พรรคประชาชนปฏวตลาวทมเกยรตสงา

มนยน!

กอตง 22 มนาคม ค.ศ. 1955

ผนำ เจาสภานวงศ (ผกอตงพรรคคนแรก)

เลขาธการ สหาย พลโท จมมะล ไซยะสอน (ประธาน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

คนปจจบน)

โฆษก สหาย ทองบน แสงอาพอน

นโยบาย หลดผอน ความทกยาก ความทกจน

เทอละกาว (บรรเทาความทกขยาก ความ

ทกขจนทละกาว)

สำนกงานใหญ นครหลวงเวยงจนทน

สของพรรค สแดง

33วทย บณฑตกล *

เจาสภานวงศ ประธานประเทศคนแรกของลาว

เจาสภานวงศ หรอประธานสพานวง ประสตเมอวนท 13

กรกฎาคม ค.ศ. 1909 ทเมองหลวงพระบาง เปนเชอพระวงศ

ราชวงศลานชางหลวงพระบาง เปนประธานประเทศ

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวคนแรก

หลงจากลาวเปลยนแปลงการปกครองจากราช-

อาณาจกรมาเปนสาธารณรฐเมอป ค.ศ. 1975

จากการทเจาสภานวงศเสดจไปศกษาตอ

ทสถาบนลเซอลแบรซาโร ในเมองฮานอย ทำให

พระองคทรงมความสมพนธอยางแนบแนนกบ

เวยดนามตลอดพระชนมชพ พระองคมพระอจฉรย-

ภาพทางดานภาษา เชน ภาษาฝรงเศส ภาษา

เวยดนาม และภาษาองกฤษ หลงจากทรงจบ

การศกษาระดบปรญญาตรดานวศวกรรมการกอสรางทาง

และสะพานทปารส ประเทศฝรงเศส จงไดเสดจกลบมาลาว

พระองคทรงเขารวมขบวนการตอตานฝรงเศสเพอ

เอกราช จนไดรบบาดเจบในการตอสกบฝรงเศสทเมอง

ทาแขก ระหวางหนขามแมนำโขงเขามายงฝงไทยในป ค.ศ.

1946 ทรงกอตงกองทพปลดปลอยประชาชนลาวในพนท

ซำเหนอในป ค.ศ. 1949 ภายใตการสนบสนนของโฮจมนห

ซงตอมาเปนขบวนการคอมมวนสตประเทศลาว จากนน

อกสองป ขบวนการประเทศลาวกสามารถครองพนท 1 ใน

3 ของประเทศได และตงฐานทมนทยากแกการทำลายใน

ถำหนปนทแขวงซำเหนอกบพงสาล

ป ค.ศ. 1953 ฝรงเศสไดจดตงรฐบาลลาวขนภายใต

การนำของนายกรฐมนตรหลายทานทเปนพวกอนรกษนยม

ไดแก เจาสวรรณราช และเจาสวรรณภมา สวนพระองคทรง

นยมลทธคอมมวนสตจนไดสมญานามวา “เจาชายแดง”

เจาสภานวงศ

34 ลาว * Laos

เจาสภานวงศ ประธานประเทศคนแรกของลาว

ป ค.ศ. 1974 พระองคเสดจคนเวยงจนทน ทรง

ดำรงตำแหนงประธานสภาทปรกษาแหงชาตอย 18 เดอน

จนสถาปนาประเทศเปน สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว พระองคทรงไดรบเลอกเปนประธานประเทศ

และประธานสภาประชาชนสงสดคนแรก พรอมกนนน

ไดทรงสละฐานนดรศกดทงปวงในสมยระบอบเกา เจาสภา-

นวงศเปนทรกของประชาชนชาวลาว จนเรยกขานกนวา

ลงประธาน ดำรงตำแหนงประธานประเทศมาจนถงป ค.ศ.

1986 จงลาออกเพราะปญหาดานสภาพ เจาสภานวงศ

ปรากฏตอหนาสาธารณชนครงสดทายในสมยประชมพรรค

ครงท 5 เมอเดอนมนาคม ค.ศ.1991 และถงแกอนจกรรม

เมอวนท 9 มกราคม ค.ศ. 1995 ทนครเวยงจนทน

l การแบงเขตการปกครอง ประเทศลาวแบงเขตการปกครองออกเปน 1 นครหลวงเวยงจนทน

1 เขตปกครองพเศษไซสมบน และ 16 แขวง ไดแก พงสาล หลวงนำทา

อดมไซ บอแกว หลวงพระบาง ซำเหนอ (หวพน) ไซยะบล เชยงขวาง

เวยงจนทน บรคำไซ คำมวน สะหวนนะเขต (สวรรณเขต) สาละวน

เซกอง จำปาสก และอตตะปอ

นครหลวงเวยงจนทน (เดมชอวา กำแพงนครเวยงจนทน)

เปนเมองหลวงของประเทศลาว มรปแบบการปกครองตนเอง โดยแยกตว

ออกมาจากแขวงเวยงจนทนในป ค.ศ. 1989

35วทย บณฑตกล *

นอกจากนประเทศลาวยงแบงเขตการบรหารปกครองสวนทองถน

ออกเปนลำดบชนดงน

แขวง เปนเขตการปกครองสงสดของประเทศเทยบเทาระดบ

จงหวดของประเทศไทย มเจาแขวงหรอผวาราชการจงหวด เปนผบรหาร

ปกครองแขวง

เมอง เปนเขตการปกครองรองลงมาเทยบเทาระดบอำเภอ

มเจาเมอง หรอนายอำเภอเปนผบรหารปกครองเมอง

บาน เปนเขตปกครองเทยบเทาระดบหมบาน มเจาบาน หรอ

ผใหญบาน เปนผบรหารปกครองบาน

นครหลวง เปนเขตปกครองพเศษ หรอ เขตปกครองตนเอง

เทยบเทาระดบเทศบาลนครกรงเทพของประเทศไทย มเจานครหลวง

(ผวาราชการนครหลวง) เปนผบรหารปกครอง

l รปแบบการปกครองรปแบบการปกครองประเทศของลาว เปนระบบพรรคการเมองเดยว

คอ พรรคประชาชนปฏวตลาว (Lao People’s Revolutionary Party

: LPRP) มอำนาจสงสดในการปกครองประเทศปจจบน โดยมสภาเดยว

คอ สภาแหงชาต ทำหนาททงดานนตบญญตและตลาการ คอยดแล

อนมตงบประมาณบรหารแผนดนตางๆ การออกและแกไขกฎหมาย

รวมถงพระราชบญญตตางๆ อกทงกำกบดแลการทำงานของฝายบรหาร

(รฐบาล) มประธานประเทศ ซงเปนหวหนาพรรค LPRP เปนผนำประเทศ

มอำนาจในการกำหนดทศทางนโยบายพฒนาประเทศและควบคม

การบรหารประเทศทงหมด รองลงมาคอนายกรฐมนตร ทำหนาท

เปนหวหนาคณะรฐบาล ซงเปนผบรหารจดการนโยบายของพรรค

36 ลาว * Laos

ใหไปในทศทางทกำหนดไว

ประเทศลาวแบงองคกรบรหารการปกครองออกเปน 3 องคกร

ไดแก นตบญญต บรหาร และตลาการ

l องคกรนตบญญตไดแกสภาแหงชาตลาว (The National Assembly) เปนองคกรทม

อำนาจสงสด และเปนศนยรวมอำนาจเบดเสรจในการบรหารประเทศลาว

ฝายบรหารและฝายตลาการตางขนตรงตอสภาแหงชาตทงสน สมาชก

ของสภามาจากการเลอกตงของประชาชนเพอใหเปนตวแทนดานสทธ

อำนาจและคมครองผลประโยชนของชาต สงคม และสวนรวม สมาชก

สภาแหงชาตมสทธถกเสนอหรอถอดถอน หากประพฤตไมถกตองหรอ

ไมไดรบความไววางใจจากประชาชน

สภาแหงชาตจะมสมาชกทำงานประจำ เรยกวา คณะประจำสภา

แหงชาต และมฝายเลขานการและสำนกงานคอ หองวาการสภาแหงชาต

ทำหนาทบงคบบญชาพนกงานสงสดของสภาแหงชาต

บทบาทและหนาทของสภาแหงชาตในฐานะองคกรนตบญญต

คอ พจารณาและรบรอง รวมถงแกไขรฐธรรมนญ กฎหมาย ภาษ แตงตง

หรอถอดถอนตำแหนงสำคญทางการเมอง ตงหรอยบกระทรวงและ

หนวยงานตางๆ กำหนดทศทางนโยบายพฒนาเศรษฐกจและสงคม

ของประเทศ อกทงยงทำหนาทกำกบดแลตรวจสอบการทำงานของ

คณะรฐบาล ซงเปนองคกรบรหาร และองคกรตลาการ ซงรบผดชอบดแล

โดยศาลประชาชนสงสด

37วทย บณฑตกล *

l องคกรบรหาร ผทจะมาเปนประธานประเทศตองไดรบเลอกจากสภาแหงชาต

ดวยเสยง 2 ใน 3 ของผเขารวมประชม มวาระในการดำรงตำแหนง 5 ป

ประธานประเทศมอำนาจรางกฎหมายซงจะไดรบการรบรองโดยสภา

แหงชาต มอำนาจถอดถอนหรอแตงตงนายกรฐมนตร รองนายกรฐมนตร

รวมไปถงคณะรฐมนตร เจาแขวง และเจาเมอง

คณะรฐบาลของลาวประกอบดวย นายกรฐมนตร รองนายก-

รฐมนตร รฐมนตร หวหนาองคกรเทยบเทาหวหนากระทรวง ทำหนาท

บรหารนโยบายพฒนาประเทศในดานตางๆ ตามทสภาแหงชาตกำหนด

และตองรายงานแผนการปฏบตงานของคณะรฐบาล การใชงบประมาณ

ตลอดทง 5 ป รวมถงหนาทแตงตงชดทำงานในกระทรวงตางๆ ตอสภา

แหงชาตทกปอกดวย ดงนนการบรหารประเทศของคณะรฐบาลจงอย

ภายใตการกำกบดแลของสภาแหงชาตควบคกนไป

l องคกรตลาการเปนองคกรเกยวกบกระบวนการยตธรรมและระบบศาล อย

ภายใตการกำกบดแลของคณะกรรมการประจำสภาแหงชาตลาว

มอำนาจแตงตงประธานศาลและคณะผพพากษาประจำศาลตางๆ

เชน ศาลประชาชนสงสด ศาลประชาชนแขวง ศาลประชาชนเมอง

และศาลทหาร โดยศาลประชาชนสงสดเปนองคกรพพากษาสงสด

ทำหนาทพจารณาออกกฎหมายตางๆ ตรวจตราคำพจารณาคด และตดสน

คดความทงอาญา แพง และพาณชย คดเกยวกบครอบครวและเยาวชน

คดเกยวกบทหาร

กระบวนการพจารณาคดในระบบศาลของลาวแบงเปน 3 ลำดบชน

38 ลาว * Laos

ไดแก ศาลขนตน ศาลขนอทธรณ และศาลลบลาง (ศาลฎกา)

ปจจบนระบบศาลขององคกรตลาการของลาว ประกอบดวย

ศาลประชาชนสงสด ศาลประชาชนทองถน (ศาลประชาชนภาค ศาล

ประชาชนแขวง ศาลประชาชนนคร ศาลประชาชนเขต) และศาลทหาร

(ศาลทหารขนสง และศาลทหารภาค)

บทบาทหนาทของศาลตางๆ

และขอบเขตอำนาจในการปฏบตงาน

ศาลประชาชนสงสด เปนองคกรพพากษาสงสดของลาว

มบทบาทในการพพากษาคดและคมครองทางดานระบบ

ศาลทงหมด รวมทงงานบรหารงานตรวจราชการ ทงดาน

วชาการ ใหขอเสนอแนะ ชนำการพฒนา และการปฏบตงาน

ของศาลสวนทองถน และศาลทหาร

ศาลประชาชนภาค มบทบาทในการพพากษาคด

ชนอทธรณ ซงศาลประชาชนแขวง นคร หรอศาลเดก

ไดตดสนในขนตน และถกอทธรณโดยคความ

ศาลประชาชนแขวง นคร และศาลเดก เปนสวน

หนงของระบบศาลประชาชน มบทบาทในการดำเนนการ

ตดสนในขนตน ทงนตองเปนคดทไมขนกบสทธอำนาจ

ของศาลประชาชนเขต และพพากษาเปนขนอทธรณ

ศาลประชาชนเขต มบทบาทในการพจารณาคด

เฉพาะคดขนตนทอยในเขตอำนาจของตน และไกลเกลย

ขอพพาทของคความในเบองตน

ศาลทหาร มบทบาทในการพจารณาตดสนคดอาญา

เกยวกบการกระทำความผดทเกดขนในขอบเขตการปฏบต

งานทางการทหาร หรอทททำการทางทหาร

39วทย บณฑตกล *

ขอมลเฉพาะของ สาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว

พนท 236,800 ตารางกโลเมตร

เมองหลวง นครหลวงเวยงจนทน (Vientiane)

ประชากร 55 ลานคน (ป ค.ศ. 2011) ประกอบดวย

ลาวลม รอยละ 68 ลาวเทง รอยละ 22

ลาวสง รอยละ 9 รวมชนเผาอนๆ

อกประมาณ 68 ชนเผา

ศาสนา ศาสนาพทธ (เถรวาท) ครสต อสลาม

นบถอผ

วนชาต 2 ธนวาคม

ภาษา ภาษาลาว

ระบอบการปกครอง ระบอบสงคมนยม โดยมพรรคประชาชน

ปฏวตลาวเปนองคกรการเมองสงสด

ชนำการบรหารประเทศ

สภาพภมอากาศ ทางตอนเหนอมภมอากาศเยน ทาง

ตอนกลางและตอนใตคลายคลงกบ

ประเทศไทย

ระบบเศรษฐกจ เรมปฏรปจากระบบเศรษฐกจแบบสงคม-

นยมสระบบเศรษฐกจเสรการตลาด

ตามนโยบายจนตนาการใหม เมอป

ค.ศ.1986

สกลเงน กบ

สนคาสงออกทสำคญ ทองคำ ทองแดง ไมแปรรป ผลตภณฑไม

สนแร ถานหน เสอผาสำเรจรป

สนคานำเขาทสำคญ รถจกรยานยนตและสวนประกอบ

เครองใชไฟฟา เครองอปโภคบรโภค

คำขวญประจำชาต สนตภาพ เอกราช ประชาธปไตย เอกภาพ

วฒนาถาวร