24 BROJ 2/ 1084 • 15. JanuaR 2017. Preporod

www.cdv.ba Kontaktirajte nas putem maila: kolumna@cdv.ba

Vesatijjin forum

mišljanja. Te ekscesne si-tuacije se redovito dešava-ju među pristalic ama ko-je nemaju dublje poimanje tih pravaca, odnosno me-đu neznalicama. neznanje je veliki problem u bilo ka-kvom tumačenju bilo čega. Taj problem nije rezerviran samo za tumačenje islama. Danas je u našoj državi pro-blem tumačenje historije, Dejtonskog sporazuma, bo-sanskog jezika, političkih procesa itd. O svim sferama javnog života, u komentari-ma na Facebooku i raznim internet portalima, najviše problema i svađa izazivaju upravo neznalice.

Problem edukacije

K a d a s e u z m e u o b z i r ovako formulirano detek-tiranje problema, onda se može reć i da je Islamska zajednica kriva za needu-ciranje stanovništva jer je tradicionalno jedina odgo-vorna za vjeroučenje mu-slimana. no, ovo je, iako omiljeno objašnjenje me-đu određenim političkim krugovima, obično simpli-ficiranje. u prvome redu, Islamska zajednic a nije u mogućnosti educirati one koji neće da se educiraju; da li zbog toga što ih islam uopće ne zanima ili zato što se ne slažu sa diskur-som Islamske zajednice. u drugome redu, edukacija je rješavanje samo jednog di-jela problema.

Drugi dio problema, po-red znanja, nazire se u ha-disu: “Oni od vas koji su bili najbolji u džahilijjetu (pre-dislamskom, neznabožač-kom dobu), najbolji su i u islamu, ako budu učeni.” (Buhari i Muslim) Iz ovog hadisa, ali i iz brojnih dru-gih hadisa, je jasno da je ri-ječ o moralnim osobinama. Za poboljšanje odnosa broj-nih pravaca tumačenja isla-ma obrazovanje je bitno, ali nema nikakve koristi od gomilanja znanja ako ga ne prati odgoj, kultura pona-šanja i moral.

Iako donekle znalci, onli-ne ratnicima nedostaje upravo komponenta moral-nosti, odgoja, opće kulture i samilosti prema oponenti-ma. Iako se sve suprotstav-ljene strane u svome nauku pozivaju na visoko moralne osobe zanemaruju upravo moralni segmenat učenja

svojih šejhova. Ibn Tejmi-je je nakon smrti svog naj-većeg neprijatelja otišao do njegove kuće i poručio nje-govoj porodici da će se fi-nansijski brinuti o njima do kraja njihovih života. Džej-lani je bio dotučen odno-som svojih sunarodnjaka prema psu koji ga je ujeo i kojega su kamenovali. S druge strane, apsurdne su online rasprave i svađe koje npr. pokušavaju riješiti pi-tanje nošenja feredže, a iste su popraćene psovkama i prijetnjama.

Iako postoje i od perioda ashaba su postojala učenja koja ne mogu naći zajed-nički jezik, odnos velikana islama jednih prema dru-gima bio je na principima islamskog morala. Ovakvi momenti nisu interesan-tni online ratnicima jer se ne uklapaju u njihov men-talni sklop i njihov defek-tivni i parcijalni moral. Ek-stremni, kakvi su bili dok za islam nisu znali, isti su ostali i kada su ga prihva-tili.

ukoliko su moral, kultura ponašanja, uglađenost, sa-milost, ukratko sve ono što bi se trebalo dobiti kućnim odgojem, bitni segmenti za ublažavanje problema ko-ji se javljaju u interakciji ra-zličitih pravaca tumačenja islama, postavlja se pitanje ko je odgovoran za kućni odgoj našeg stanovništva?

u samoj riječi “kućni od-goj” nalazi se i odgovor na pitanje. no, za razliku od perioda od prije 1400 godi-na, danas roditelji i kućno okruženje nisu u moguć-nosti sami odgojiti moral-nog pojedinaca. Taj mome-nat je odavno primijećen, i iz tog razloga su države po-dizale odgojno-obrazovne institucije, odnosno škole. nažalost, u današnjim ško-lama, u našoj državi, odgoj-ni segment je u velikom di-jelu zanemaren.

Dvije poruke za kraj: ra-sprava će uvijek biti, ali re-zultati tih rasprava se mo-gu ublažiti radom na mo-ralu učesnika rasprava; te, ako država nije voljna ima-ti problema sa ekstremnim učenjima mora poraditi, za-jedno sa Islamskom zajed-nicom, na odgoju stanov-ništava. ne može se nekul-turan ni u Evropu, a kamo-li u islam.

Kultura i odgoj u raspravljanju

Piše: hAriS hASiČić

U d i s k u r s u j e d n o g d i j e l a n a š e g d a -n a š n j e g m u s l i -m a n s k o g m i s l e -

ćeg korpusa često se mo-že čuti teza da se u postrat-nom periodu u Bosni i Her-cegovini javlja mnoštvo ra-zličitih tumačenja islama. Takva teza jeste istinita, ali djelomično. Zbilja je, u pe-riodu iza Drugog svjetskog rata uveliko nedostojalo ta-kv ih različ itih tumačenja islama. Razlo g tome jeste što u to vrijeme naša mi-sao nije bila naša. naša mi-sao je bila praćena, dirigira-na, sankcionirana; bila je u okovima i zatvorima. Rijet-ki su oni koji su uspjeli ote-ti se cenzuri i autocenzu-ri. no, da su egzistirala ra-zličita tumačenja islama u periodu prije Drugog svjet-skog rata, dovoljno je po-gledati rasprave koje su se vodile među tradic ionali-stima, racionalistima i mo-dernistima tog perioda. ne-ke od tih rasprava sabrao je dr. Enes Karić u hrestoma-tiji “Bosanske muslimanske rasprave”, a neke druge su zabilježene u č asopisima: Hikmet, Hidaje, Gajret, Mu-allim, Behar, Biser itd.

Može se iznijeti primjed-ba da su gore pomenute ra-

sprave i časopisi bili rezer-virani za struč njake. Isti-na je, ali je istina i da su te rasprave nala zile pu t do “obič nog čov jek a” . Jedi-na je razlika što u prošlo-sti nije bilo interneta, pa su se “obični ljudi”, npr. o pi-tanju dozvoljenosti klanja-nja namaza bez kape, ra-spravljali na sijelima, trgo-vima, ulicama itd. Čak i da-nas problem kape ima, me-đu starijima, svoje pro i con-tra zagovarače.

Tumačenje historije

Sljedbe ili učenja koja ni-su bila zastupljena na na-šem područ ju do postrat-nog perioda jesu: ši’izam, ahmedija pokret i neoha-ridžizam, onosno tekfir ide-ologija. no, utjecaj ove tri sljedbe na šire v jerničko stanovništvo je minimalan.

Daleko veći okršaji u svi-jetu brojnih internet por-tala i nebrojenih Facebo-ok statusa, odvijaju se me-đu pripadnicima selefijskog tradic ionalizma, popular-no nazvanog vehabizam; mezhebskog fanatizma ili te’assub; sufijskog misticiz-ma ili tesavvuf; te, done-

kle, modernističkog racio-nalizma. Što će reći da su zastupljeni skoro isti prav-ci razmišljanja kao i u peri-odu prije Drugog svjetskog rata. Štaviše, teme koje se obrađuju su slične. Odno-sno, povijest nam se ponav-lja jer smo je zaboravili.

Kod onih koji su zapamti-li prijeratni period javlja se sjeta prema prošlim, “bo-ljim”, jednostavnijim vre-menima kada nije bilo ra-sprava, svađa i problema. Da ikako mogu pojedinci bi zabranili bilo kakvo druga-čije mišljenje od svoga. Ta-kvo mišljenje naučava da je mišljenje po sebi uzročnik problema. Mora se priznati da je komunističko jednou-mlje ostavilo traga i na neke muslimane tadašnjeg peri-oda. Osim nakratko, mišlje-nje se ne da zarobiti, sve-zati, zabraniti. Tome zorno svjedoči i pad komunizma.

u islamskom diskursu, od vremena Poslanika, s.a.v.s., pa do danas, mišljenje ni-je bilo nikada problem ako se kretalo unutar zac rta-nih granica koje je odredio Kur’an i hadis. naravno, bi-lo je i uvijek će biti eksce-snih slučajeva koje su uzro-kovale fanatič ne pristali-ce pojedinih pravac a raz-

Islamska zajednica nije u mogućnosti educirati one koji neće da se educiraju; da li zbog toga što ih islam uopće ne zanima ili zato što se ne slažu sa diskursom Islamske zajednice

Čak i danas problem kape ima, među starijima, svoje pro i contra zagovarače