10 steps critical appraisal

ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP.HCMKHOA Y TẾ CÔNG CỘNG

Giới thiệu Nội dung đánh giá y văn

Ts.Bs. Trịnh Thị Hoàng OanhYtecongcong.com/khoahoc


Cấu trúc và cách sử dụng

• Bảng checklist có 3 cột câu hỏi.

• Những câu hỏi của cột 1 nhằm tìm kiếm xem các thông

tin quan trọng có sẵn hay được đề cập trong bài báo

hay không?

• Cột thứ 2 nhằm tìm xem việc giải quyết các thông tin

đó có “vấn đề” gì không?

• Cột thứ 3 hỏi liệu rằng có bất cứ vấn đề gì được xác

định trong 2 cột đầu ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu

không?


Cấu trúc và cách sử dụng

• Trả lời các câu hỏi trên sẽ gợi ra rằng

bài báo có giá trị hay không

• Mỗi câu hỏi sẽ cung cấp ngưỡng

quyết định mà người đọc sẽ chọn để

tiếp tục “nghiên cứu” hay lọai bài

báo hẳn.


10 bước đánh giá

1. Câu hỏi nghiên cứu là gì?

• Xác định câu hỏi nghiên cứu để xem

thiết kế có phù hợp cho lọai câu hỏi

đó không?


10 bước đánh giá (tt)

2. Lọai/mô thức nghiên cứu gì?

Mô thức nghiên cứu phải phù hợp với

câu hỏi nghiên cứuCâu hỏi NC Lọai NC tốt nhất

Tác động của can thiệp RCT

Nhân –quả Cohort, case-control

Tầm vóc của vấn đề Cắt ngang mô tả



3. Những yếu tố kết cuộc là gì? Làm sao những

yếu tố này được đánh giá?

Yếu tố kết cuộc (outcome factors) là điểm kết của

nghiên cứu (end-point)

VD: Những triệu chứng, chức năng, tử vong trong

quá trình nghiên cứu.

Có thể những tác dụng phụ quan trọng trên lâm

sàng cũng được xem là những kết cuộc riêng biệt.



4. Những yếu tố được nghiên cứu là gì?

• Đó là những biến số mà được xem như có ảnh

hưởng lên kết cuộc

• VD: thuốc/thử nghiệm; yếu tố phơi nhiễm trong

nghiên cứu căn nguyên

• Cần phải xác định yếu tố đã được định nghĩa cẩn

thận? Được đo lường theo cách có thể chấp nhận

để không tạo sai lệch



5. Những yếu tố gây nhiễu tiềm năng đã

được xem xét?

Một “yếu tố gây nhiễu” thì sẽ liên hệ đến cả

yếu tố nghiên cứu và kết cuộc

Hiện tượng nhiễu có thể hiện diện khi một

yếu tố được phân chia không đồng đều giữa

nhóm nghiên cứu và nhóm so sánh.



6. Khung mẫu và phương pháp lấy mẫu?

Những yếu tố chọn lựa hay những sai lệch khi chọn

người tha gia cần quan tâm

Điều này quan trọng đối với “giá trị bên ngòai” của

nghiên cứu – liên quan đến đối tượng phù hợp được

nhgiên cứu.

Kết quả nghiên cứu sẽ có thể khái quát hóa cho các

nhóm khác hay chỉ áp dụng cho chính đối tượng NC

này?



7. Đối tượng nghiên cứu:

- NC thực nhgiệm (RCT): các đối tượng có được phân

ngẫu nhiên thực sự? KQ có thể khác

- NC cohort: tất cả đối tượng được theo dõi? Vấn đề

gì đã xảy ra với nhóm không theo dõi được?

- NC bệnh-chứng : nhóm chứng có được chọn thích

hợp để so sánh?

- Giá trị bên trong / bên ngòai của nghiên cứu?



8. Những test thống kê có được xem xét?

- Ước lượng điểm của các nghiên cứu đo lường sự kết

hợp, sức mạnh kết hợp có kèm 95%KTC? 95% độ

chắc chắn hiệu quả thực của điều trị/can thiệp/…

- Lực: Trong trường hợp NC thất bại trong việc chứng

minh hiệu quả hay sự khác biệt giữa 2 cách điều trị

(thất bại trong việc từ chối giả thuyết Ho) người

đọc cần biết về lực của test



9. Các kết quả NC có giá trị lâm sàng/xã hội?

Nếu NC đã được thực hiện tốt và có thể sống còn qua

quá trình đánh giá cần đánh giá xem kết quả này có

hữu dụng không?

Với cỡ mẫu đủ lớn có thể phát hiện sự khác biệt nhỏ có

ý nghĩa thống kê nhưng có thể không có ý nghĩa lâm

sàng? Mức độ khác biệt có ý nghĩa đó có quan trọng

trên lâm sàng? Có ích để ảnh hưởng lên quyết định lâm

sàng không?



10. Những kết luận gì mà các tác giả đạt được?

Câu hỏi này hơi mang tính chủ quan, nhưng lại quan

trọng với người đọc

Một người đọc “ngây thơ” sẽ mong đợi rằng kết luận

đạt được của NC sẽ đi theo sau kết quả được trình bày,

những vấn đề

Thực tế thì các tạp chí thường nhận những lá thư phản

hồi để nói lên thực tế là thường có hơn 1 cách để giải

thích bộ dữ liệu


Các yếu tố khác cần quan tâm• Bài báo được đăng trên tạp chí uy tín?

• Tài liệu tham khảo có tốt không? Thời sự?

• Nhóm tác giả từ đâu? Trưởng nhóm NC là ai?

Có uy tín về lĩnh vực nghiên cứu?

• Nhóm bình duyệt bài báo là ai? Ai bình duyệt?

• Các nội dung từ phản hồi của đọc giả?

• Số lần được download? Được trích dẫn?


Phát triển kỹ năng phê bình?• Đọc y văn và luyện tập

• Học từ cách người khác phê bình trên tạp chí chuyên

ngành

• Cập nhật các thông tin, kỹ thuật NC chuyên ngành cũng

như BIOS, EPI

• Viết đề cương, viết báo phản biện và tự phản biện

trong qua trình viết

• Tham gia phản biện đề cương, chấm luận văn, phản biện

các bài báo…


Tiến trình đọc và chọn lọc y văn• Đọc tựa đề và abstract Quyết định đọc tiếp?

(mục đích, đối tượng, thiết kế, cỡ mẫu, kết quả, kết luận)

• Phân tích từng yếu tố

• Đánh giá

• Chọn lọc thông tin cần cho đề tài của mình

• Ghi chú ra card nhỏ hoặc bảng tổng hợp

• Ghi nhận cảm nhận của mình về bài báo

• Tổng hợp các y văn và có nhận định/đánh giá chủ quan/khách

quan….

đánh giá một cách hệ thống


Khó khăn khi không giỏi tiếng Anh?

• Dựa vào cách viết tiếng Anh học

thuật

• Đơn giản, rõ ràng, thông minh

• Cấu trúc rõ ràng của một bài viết và

của từng đọan văn

Lấy những thông tin quan trọng

10 steps critical appraisal

Education