1-nacili-5€¦ · ganxilva inteleqtualuri maratoni saxviti xelovneba 4 saxelmzrvanelo...
TRANSCRIPT
me-4 klasi
saxelmZRvanelo
4
saxviTi xelovneba
egana jalilova
qamala jafarzade
damtkicebulia azerbaijanis respublikis
ganaTlebis saministros mier (brZaneba
#1197 04.07.2011 w.)
2015
LAYİH
Ə
ganxilva inteleqtualuri maraToni
saxviTi xelovneba 4saxelmZRvanelo zogadsaganmanaTleblo skolis me-4 klasisaTvis.e. jalilova. q. jafarzade. baqo, …. 0000, 72 gv.
samecniero redaqtori C. rustamovi, pedagogikis filosofiis doqtori, aspu-s docenti
saxelmZRvanelo qarTul enaze iTargmna da
gamosacemad momzadda gamomcemloba `diogenes~ mier
mxatvari m. huseinovi
saswavlo-meToduri kompleqti damuSavebulia saxelmwifo zogadsaganmanaTleblo standartebisa da programebis (kurikulumis) safuZvelze
saswavlo kompleqtSi `saxviTi xelovneba~ zogadsaganmanaTleblo skolis me-4 klasisaTvis Sedis:
• saxelmZRvanelo
• meToduri saxelmZRvanelo maswavleblisTvis
formati 57 X 2
fiz. nabeWdi
xelmowerilia dasabeWdad
tiraJi 0000
ufaso
1 8 / . 8
9.
.
.
© azerbaijanis respublikis ganaTlebis saministro, 0000.
saavtoro uflebebi daculia. specialuri nebarTvis gareSe am gamocemis an misi romelime nawilis gadabeWdva, aslis gadaReba da informaciis eleqtronuli saSualebebiT gavrceleba kanonsawinaaRmdegoa.
www.bakineshr.azISBN
azerbaijaneli xalxis erovnuli lideriheidar alievi
LAYİH
Ə
ganxilva inteleqtualuri maraToni
saxviTi xelovneba 4saxelmZRvanelo zogadsaganmanaTleblo skolis me-4 klasisaTvis.e. jalilova. q. jafarzade. baqo, …. 0000, 72 gv.
samecniero redaqtori C. rustamovi, pedagogikis filosofiis doqtori, aspu-s docenti
saxelmZRvanelo qarTul enaze iTargmna da
gamosacemad momzadda gamomcemloba `diogenes~ mier
mxatvari m. huseinovi
saswavlo-meToduri kompleqti damuSavebulia saxelmwifo zogadsaganmanaTleblo standartebisa da programebis (kurikulumis) safuZvelze
saswavlo kompleqtSi `saxviTi xelovneba~ zogadsaganmanaTleblo skolis me-4 klasisaTvis Sedis:
• saxelmZRvanelo
• meToduri saxelmZRvanelo maswavleblisTvis
formati 57 X 2
fiz. nabeWdi
xelmowerilia dasabeWdad
tiraJi 0000
ufaso
1 8 / . 8
9.
.
.
© azerbaijanis respublikis ganaTlebis saministro, 0000.
saavtoro uflebebi daculia. specialuri nebarTvis gareSe am gamocemis an misi romelime nawilis gadabeWdva, aslis gadaReba da informaciis eleqtronuli saSualebebiT gavrceleba kanonsawinaaRmdegoa.
www.bakineshr.azISBN
azerbaijaneli xalxis erovnuli lideriheidar alievi
LAYİH
Ə
5
Sinaarsi
1. 1. 82. 3. . . . . . . . . . . . 164. . . . . . . . . . . .5. . . . . . . . . . . . . . . 206. . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2. 7. . . . . . . . . 288. . . . . . . . . . . . . . . . . 319. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3210. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3411. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3612. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3813. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3. 14. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4215. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4416. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4617. . . . . . . 48 18. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5019. . . . . . . . . . . . . . . . . . 5220. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5421. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5622. . . . . . . . . . . . . . . . . 57 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
4. 23. . . . . . . . . . . . . . . . . . 6024. . 6325. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6526. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6727. . . . . . . . . . 70 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
mSobliuri xelovnebis saTaveebTan mSobliuri mxare Cveni miwis nobaTiadamiani aSenebs, amkobs, gamosaxavssacxovreblebis mravalferovnebaCveni miwa-wylis adamianebi xalxuri wes-CveulebebiSeamowme Seni Tavi
uZvelesi Zeglebis mxareqvis qandakebebi _ istoriis mexsierebamavzoleumebi. akldamebi Zveli taZrebi Zveleburi xidebicixesimagreebisasaxleebiqarvaslebiSeamowme Seni Tavi
Cveni qveynis xelovnebauZvelesi qalaqebixelosanTa qalaqisiuJeturi xaliCebinovruzis tradiciebi da wes-Cveulebebi mirza hadim irevaniusta gambar qarabagimir mohsun navabiomar eldarovi ToRrul narimanbekovi Seamowme Seni Tavi
yvela eri Semoqmediaamomavali mzis qveyanaCrdiloeTis, mTebisa da stepebis mkvidri xalxebiqalaqebi udabnoSiZveli elada Sua saukuneebis evropuli qalaqebiSeamowme Seni Tavi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
18
LAYİH
Ə
5
Sinaarsi
1. 1. 82. 3. . . . . . . . . . . . 164. . . . . . . . . . . .5. . . . . . . . . . . . . . . 206. . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2. 7. . . . . . . . . 288. . . . . . . . . . . . . . . . . 319. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3210. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3411. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3612. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3813. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3. 14. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4215. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4416. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4617. . . . . . . 48 18. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5019. . . . . . . . . . . . . . . . . . 5220. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5421. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5622. . . . . . . . . . . . . . . . . 57 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
4. 23. . . . . . . . . . . . . . . . . . 6024. . 6325. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6526. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6727. . . . . . . . . . 70 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
mSobliuri xelovnebis saTaveebTan mSobliuri mxare Cveni miwis nobaTiadamiani aSenebs, amkobs, gamosaxavssacxovreblebis mravalferovnebaCveni miwa-wylis adamianebi xalxuri wes-CveulebebiSeamowme Seni Tavi
uZvelesi Zeglebis mxareqvis qandakebebi _ istoriis mexsierebamavzoleumebi. akldamebi Zveli taZrebi Zveleburi xidebicixesimagreebisasaxleebiqarvaslebiSeamowme Seni Tavi
Cveni qveynis xelovnebauZvelesi qalaqebixelosanTa qalaqisiuJeturi xaliCebinovruzis tradiciebi da wes-Cveulebebi mirza hadim irevaniusta gambar qarabagimir mohsun navabiomar eldarovi ToRrul narimanbekovi Seamowme Seni Tavi
yvela eri Semoqmediaamomavali mzis qveyanaCrdiloeTis, mTebisa da stepebis mkvidri xalxebiqalaqebi udabnoSiZveli elada Sua saukuneebis evropuli qalaqebiSeamowme Seni Tavi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
18
LAYİH
Ə
samSoblos gacnoba mSobliuri xelovnebis
saTaveebis SeswavliT iwyeba.
imaSi, Tu rogor ageben adamianebi TavianT
sacxovreblebs, iwyoben yofas, ilamazeben
sakuTar Tavsa da samoss, vlindeba
adamianis warmodgena samyaroze,
mSvenierebaze.
xelovneba adamianis sulis, xasiaTisa da
Wkua-gonebis gamoxatulebaa.
mSobliuri
xelovnebis
saTaveebTan
gansacvifrebelia, raoden gansxvavebulad aSenebs sxvadasxva
erovnebis xalxi Tavis saxlebs, amSvenebs da gamosaxavs sakuTar
Tavs. swored am mravalferovnebaSi gamoixateba samyaros sila-
maze.
nebismieri eris xelovneba erTiani, ganuyofeli samyaroa, ro-
melSic yvelaferi urTierTdakavSirebuli da ganumeorebelia. xe-
lovneba exmareba adamianebs, ukeT gaugon erTmaneTs. swored amis
Sesaxeb Seityob ̀ saxviTi xelovnebis~ saxelmZRvanelodan.
imisaTvis, rom praqtikuli davalebebi Seasrulo, Sen, rogorc
mxatvars, dagWirdeba didi SemoqmedebiTi fantazia, maxvilgonie-
reba da siTamamec ki!
1
LAYİH
Ə
samSoblos gacnoba mSobliuri xelovnebis
saTaveebis SeswavliT iwyeba.
imaSi, Tu rogor ageben adamianebi TavianT
sacxovreblebs, iwyoben yofas, ilamazeben
sakuTar Tavsa da samoss, vlindeba
adamianis warmodgena samyaroze,
mSvenierebaze.
xelovneba adamianis sulis, xasiaTisa da
Wkua-gonebis gamoxatulebaa.
mSobliuri
xelovnebis
saTaveebTan
gansacvifrebelia, raoden gansxvavebulad aSenebs sxvadasxva
erovnebis xalxi Tavis saxlebs, amSvenebs da gamosaxavs sakuTar
Tavs. swored am mravalferovnebaSi gamoixateba samyaros sila-
maze.
nebismieri eris xelovneba erTiani, ganuyofeli samyaroa, ro-
melSic yvelaferi urTierTdakavSirebuli da ganumeorebelia. xe-
lovneba exmareba adamianebs, ukeT gaugon erTmaneTs. swored amis
Sesaxeb Seityob ̀ saxviTi xelovnebis~ saxelmZRvanelodan.
imisaTvis, rom praqtikuli davalebebi Seasrulo, Sen, rogorc
mxatvars, dagWirdeba didi SemoqmedebiTi fantazia, maxvilgonie-
reba da siTamamec ki!
1
LAYİH
Ə
mSobliuri mxare
sivrcis gamosaxva naxatebze. perspeqtiva
mravalferovania Cveni samSoblos buneba: cadatyorcnili, maRa-li mTebi, ukidegano dablobebi, mwvane gorakebi, movercxlisfro mdinareebi, lurji zRva…
adamianisTvis yvelaze lamazi buneba, Cveulebriv, iqaa, sadac igi daibada da gaizarda.
eqskursiadaakvirdi mSobliuri bunebis ferTa palitras. ferTa simravle peizaJebze mxatvris gamonagoni ki ara, realobis asaxvaa.
1
rogori ritmi SeimCneva naxatebze?
riT gansxvavdeba Soreuli mTebis feri axlos mdebare mTebis ferisagan?
98
perspeqtiva.xuli, Zalze mravalferovania. imisaTvis, rom gavigoT, ra gziT iqna miRweuli naxatebze sinamdvilis zustad asaxva, unda vecadoT gaver-kveT, rogor icvleba Cvens TvalSi im sagnebis formebi da zomebi, romlebsac vxedavT. magaliTad, is xeebi an adamianebi, romlebic Cvengan Sorsaa, ufro mcire zomis gveCveneba, vidre CvenTan axlos myofebi, Tumca viciT, rom sinamdvileSi isini erTi zomis arian. am movlenas mxatvrebic iTvaliswineben. mayureblisagan daSorebis man-Zilis Sesabamisad erTi da imave zomis obieqtebi TiTqos pataravde-bian. es aris perspeqtivis ZiriTadi kanoni.
horizontis xazi (warmosaxviTi horizontaluri xazi) yovelTvis damkvirveblis Tvalis doneze mdebareobs. zRvis napiras es aris sazRvari casa da wyals Soris, stepSi ki _ miwasa da cas Soris. Tu adamiani maRlobze adis, horizontis xazi maRla iwevs, daSvebisas ho-rizontaluri xazic dabla eSveba. naxatze muSaobis dawyebisas auci-leblad unda ganisazRvros horizontis xazi.
peizaJebi, romlebzec Cveni samSoblos bunebaa gamosa-
qamil xanlarovi. peizaJi
horizontis
xazi Tvalis
doneze mdebareobs.
Serwymis wertili
perspeqtivis sqema q. xanlarovis naxatze `peizaJi~
gaecaniq. xanlarovis ̀ peizaJSi~ horizontis xazi mayureblis . igi naxatis SuaSi gadis da gamosaxulebas TiTqos or nawilad _ mTebad da dab-lobad hyofs.mTebisken mimavali gzis orive gzispiri, mayureblisgan daSorebis kval-dakval, TandaTan uaxlovdeba erTmaneTs da horizontis xazze TiTqos erT wertilSi erTdeba.
Tvalis donezea
amas Serwymis wertili ewodeba.
ratom moCans mTagrexili ufro patara, vidre kldeebi?
LAYİH
Ə
mSobliuri mxare
sivrcis gamosaxva naxatebze. perspeqtiva
mravalferovania Cveni samSoblos buneba: cadatyorcnili, maRa-li mTebi, ukidegano dablobebi, mwvane gorakebi, movercxlisfro mdinareebi, lurji zRva…
adamianisTvis yvelaze lamazi buneba, Cveulebriv, iqaa, sadac igi daibada da gaizarda.
eqskursiadaakvirdi mSobliuri bunebis ferTa palitras. ferTa simravle peizaJebze mxatvris gamonagoni ki ara, realobis asaxvaa.
1
rogori ritmi SeimCneva naxatebze?
riT gansxvavdeba Soreuli mTebis feri axlos mdebare mTebis ferisagan?
98
perspeqtiva.xuli, Zalze mravalferovania. imisaTvis, rom gavigoT, ra gziT iqna miRweuli naxatebze sinamdvilis zustad asaxva, unda vecadoT gaver-kveT, rogor icvleba Cvens TvalSi im sagnebis formebi da zomebi, romlebsac vxedavT. magaliTad, is xeebi an adamianebi, romlebic Cvengan Sorsaa, ufro mcire zomis gveCveneba, vidre CvenTan axlos myofebi, Tumca viciT, rom sinamdvileSi isini erTi zomis arian. am movlenas mxatvrebic iTvaliswineben. mayureblisagan daSorebis man-Zilis Sesabamisad erTi da imave zomis obieqtebi TiTqos pataravde-bian. es aris perspeqtivis ZiriTadi kanoni.
horizontis xazi (warmosaxviTi horizontaluri xazi) yovelTvis damkvirveblis Tvalis doneze mdebareobs. zRvis napiras es aris sazRvari casa da wyals Soris, stepSi ki _ miwasa da cas Soris. Tu adamiani maRlobze adis, horizontis xazi maRla iwevs, daSvebisas ho-rizontaluri xazic dabla eSveba. naxatze muSaobis dawyebisas auci-leblad unda ganisazRvros horizontis xazi.
peizaJebi, romlebzec Cveni samSoblos bunebaa gamosa-
qamil xanlarovi. peizaJi
horizontis
xazi Tvalis
doneze mdebareobs.
Serwymis wertili
perspeqtivis sqema q. xanlarovis naxatze `peizaJi~
horizontis horizontis
gaecaniq. xanlarovis ̀ peizaJSi~ horizontis xazi mayureblis . igi naxatis SuaSi gadis da gamosaxulebas TiTqos or nawilad _ mTebad da dab-lobad hyofs.mTebisken mimavali gzis orive gzispiri, mayureblisgan daSorebis kval-dakval, TandaTan uaxlovdeba erTmaneTs da horizontis xazze TiTqos erT wertilSi erTdeba.
Tvalis donezea
amas Serwymis wertili ewodeba.
ratom moCans mTagrexili ufro patara, vidre kldeebi?
LAYİH
Ə
��m. orujevis naxatze `kaspiis sadarajoze~ horizontis xazi, piri-qiT, ufro maRlaa. navTobis qvebisa da xomaldebis mqrqali silu-etebi TiTqos fermkrTaldeba, zRvis civ koloritSi uCinardeba. Toliebis Seferiloba da forma mkveTradaa gamosaxuli, radgan isini ufro axloa mxatvarTan. rkinis milebis Tbili Seferiloba aSkarad migvaniSnebs mziani dRis dasawyisze.
a. mamedovis nawarmoebSi `mdumareba mtkvarze~ ca da dedamiwa ho-rizontis xazze erwymis erTmaneTs. peizaJze horizontis xazi tilos Sua nawilze gacilebiT dablaa. iqmneba STabeWdileba, rom mxatvari sadRac maRlobidan dascqeroda bunebis am peizaJs.
aiub mamedovi. `mdumareba mtkvarze~
magomed orujevi `kaspiis sadarajoze~
horizontis xazi
Tvalis doneze
dabla mdebareobs.
horizontis xazi
Tvalis doneze
maRlaa.
10 11
davalebadaxate mSobliuri bunebis peizaJi. muSaobis dasawyisSi aucileblad gan-sazRvre horizontis xazis done. haerovani perspeqtivis gaTvaliswinebiT, gaxsovdes, rom xeebi, romelic Sorsaa, mkafiod ar Cans, amitom isini Ria da civi ferebiT gamosaxe.
ra aris ?rogor icvleba ferebis simkveTre horizontTan miaxloebis Sesa-bamisad? ratom?
Serwymis wertili
perspeqtiva (franguli sityva) _ sagnebis zomebis, formebis, Suq-Crdilebis moCvenebiTi cvalebadoba, gamowveuli damkvirveblisagan met-naklebi da-SorebiT.horizontis xazi _ warmosaxviTi swori xazi, romelic pirobiTad mayureb-lis Tvalis doneze mdebareobs.
_ wertili, sadac horizontisken mimavali paraleluri xa-zebi erTdeba. igi horizontis xazze, mayureblis Tvalis doneze mdeba-reobs.haerovani perspeqtiva _ formebisa da ferTa cvalebadoba axlo da Sor obi-eqtebs (axlo da Sor xedebs) Soris.
Serwymis wertili
daimaxsovre
����haerovani perspeqtiva. obieqtebi, romlebic damkvirveblisgan da-Sorebulia, manZilis zrdis Sesabamisad ara marto zomebSi mcirdeba, aramed gamokveTil konturebsa da ferTa simkveTresac kargavs, uf-ro mqrqali da gadRabnili xdeba. es haerovani garemos zemoqmedebis Sedegia. ferTa da formaTa cvalebadobis gadmocemas axlo da Sors
`bindi mTebSi~. foto
maral rahmanzade `sayvareli araqsi~
mdebare sagnebs (xedebs) Soris hae-rovani perspeqtiva ewodeba. es ara marto haerovan garemoze, aramed weliwadis droze, sinaTlis wyaro-sa da dRis monakveTzecaa damo-kidebuli.
feradi fanqrebi, pastelis carcebi, guaSi, akvareli
LAYİH
Ə
��m. orujevis naxatze `kaspiis sadarajoze~ horizontis xazi, piri-qiT, ufro maRlaa. navTobis qvebisa da xomaldebis mqrqali silu-etebi TiTqos fermkrTaldeba, zRvis civ koloritSi uCinardeba. Toliebis Seferiloba da forma mkveTradaa gamosaxuli, radgan isini ufro axloa mxatvarTan. rkinis milebis Tbili Seferiloba aSkarad migvaniSnebs mziani dRis dasawyisze.
a. mamedovis nawarmoebSi `mdumareba mtkvarze~ ca da dedamiwa ho-rizontis xazze erwymis erTmaneTs. peizaJze horizontis xazi tilos Sua nawilze gacilebiT dablaa. iqmneba STabeWdileba, rom mxatvari sadRac maRlobidan dascqeroda bunebis am peizaJs.
aiub mamedovi. `mdumareba mtkvarze~
magomed orujevi `kaspiis sadarajoze~
horizontis xazi
Tvalis doneze
dabla mdebareobs.
horizontis xazi
Tvalis doneze
maRlaa.
10 11
davalebadaxate mSobliuri bunebis peizaJi. muSaobis dasawyisSi aucileblad gan-sazRvre horizontis xazis done. haerovani perspeqtivis gaTvaliswinebiT, gaxsovdes, rom xeebi, romelic Sorsaa, mkafiod ar Cans, amitom isini Ria da civi ferebiT gamosaxe.
ra aris ?rogor icvleba ferebis simkveTre horizontTan miaxloebis Sesa-bamisad? ratom?
Serwymis wertili
perspeqtiva (franguli sityva) _ sagnebis zomebis, formebis, Suq-Crdilebis moCvenebiTi cvalebadoba, gamowveuli damkvirveblisagan met-naklebi da-SorebiT.horizontis xazi _ warmosaxviTi swori xazi, romelic pirobiTad mayureb-lis Tvalis doneze mdebareobs.
_ wertili, sadac horizontisken mimavali paraleluri xa-zebi erTdeba. igi horizontis xazze, mayureblis Tvalis doneze mdeba-reobs.haerovani perspeqtiva _ formebisa da ferTa cvalebadoba axlo da Sor obi-eqtebs (axlo da Sor xedebs) Soris.
Serwymis wertili
daimaxsovre
����haerovani perspeqtiva. obieqtebi, romlebic damkvirveblisgan da-Sorebulia, manZilis zrdis Sesabamisad ara marto zomebSi mcirdeba, aramed gamokveTil konturebsa da ferTa simkveTresac kargavs, uf-ro mqrqali da gadRabnili xdeba. es haerovani garemos zemoqmedebis Sedegia. ferTa da formaTa cvalebadobis gadmocemas axlo da Sors
`bindi mTebSi~. foto
maral rahmanzade `sayvareli araqsi~
mdebare sagnebs (xedebs) Soris hae-rovani perspeqtiva ewodeba. es ara marto haerovan garemoze, aramed weliwadis droze, sinaTlis wyaro-sa da dRis monakveTzecaa damo-kidebuli.
feradi fanqrebi, pastelis carcebi, guaSi, akvareli
LAYİH
Ə
12
Cveni miwis nobaTinaturmorti: Suq-Crdilis cneba
��mSobliuri miwis dovlaTi, misi amouwuravi simdidre SeTxveviT rodi iwvevs yoveli Cvenganis aRfrTovanebasa da siamayes. misi ZRve-nis formebi da ferebi usazRvrod mravalferovania. weliwadis yo-vel sezons Cvens nayofier miwaze Tavisi mosavali moaqvs, magram, ra Tqma unda, yvelaze uxvmosavliani periodi zafxuli da Semodgomaa. miaqcie yuradReba xilis formebisa da ferebis mravalgvarobas, ro-melic mxatvarma tiloze gamosaxa.
ToRrul narimanbekovinaturmorti
rogor gadmosca mxatvarma
feris meSveobiT nayofTa
formebis, maTi zedapirisa da
Seferilobis silamaze?
ratomaa nayofTa
gamosaxulebebSi erTi da igive
feri sxvadasxvanairi?
ferweraSi ZiriTadi gamomsaxvelobiTi saSualebebia feri da Suq-
Crdili. maTi meSveobiT mxatvari ganwyobis Seqmnasa da sinamdvilis
maqsimalurad zustad gamosaxvas axerxebs.garemomcveli sagnebis danaxva Cven mxolod sinaTlis wyaros arse-
bobis SemTxvevaSi SegviZlia. sinaTlis bunebrivi wyaroebi mze da mTvarea, xelovnuri ki _ eleqtronaTurebi, sanTeli an koconi. Tu yuradRebiT daakvirdebi, magaliTad, raime xils, SeniSnav, rom mis zedapirze gavrcelebisas sinaTle elfers icvlis _ ufro Riadan ufro muqamde. imisaTvis, rom am elferebis gamosaxva iswavlo, Suq-Crdilis cneba unda aiTviso.
Suq-Crdili aris sinaTlis gadanawileba sagnis zedapirze. Suq-Crdili damokidebulia sagnis formasa da ferze, zedapirze (gluvia Tu xorkliani) da sinaTlis wyarodan daSorebaze.
2
13
gaecanisagnis zedapirze Suqis dacemisas misi erTi nawili ganaTebulia (Suqi) meore ki CrdilSi rCeba (saku-Tari Crdili). Suqi da Crdili sagnebisa da sivr-ceSi maTi mdebareobis gamosaxvis mniSvnelovani sa-Sualebaa. moculobiTi forma Suq-Crdilis meSve-obiT gadmoicema. naxatis Seqmnisas mniSvnelovania sinaTlis wyaros mdebareobis gaTvaliswineba.
dacemuli
Crdili
aTinaTi
Suqi
naxevarCrdili
sakuTari
Crdili
refleqsi
aTinaTi _ yvelaze baci ad-
gili saganze, romelsac glu-
vi, priala zedapiri aqvs.
Suqi _ sagnis ganaTebuli ze-
dapiri.
naxevarCrdili _ Suqidan
CrdilSi TandaTanobiTi ga-
dasvla.
sakuTari Crdili _ sagnis ga-
unaTebeli zedapiri.
dacemuli Crdili _ Crdili,
romelsac sagani qmnis sxva ze-
dapirze. misi forma sinaTlis
wyaros mdebareobazea damoki-
debuli.
refleqsi _ Suqisa da feris
anarekli sagnis Crdiliani
mxridan sxva zedapirze.
horizontis mdebareobis mixedviT sagnebs SeiZleba vuyuroT zemodan an qvemodan. radgan horizontis xazi yovelTvis mxatvris Tvalis doneze mde-bareobs, naturmortis xatvisas Zalze mniSvnelovania horizontis am xazis sworad gansazRvra. adgils, sadac mxatvris Tvalebi mdebareobs, xedvis wertili ewodeba.
xedvis wertili horizontis done-
ze dabla mdebareobs. sagnebis ho-
rizontis xazze maRla ganTavse-
bisas Cven maT TiTqos qvemodan vu-
yurebT.
horizontis sami ZiriTadi done
xedvis wertili horizontis do-
neze mdebareobs. sagnebi horizon-
tis xazzea da Cven maT pirdapir vu-
yurebT.
xedvis wertili horizontis do-
neze maRla mdebareobs. roca sag-
nebi horizontis xazze dablaa,
Cven maT TiTqos zemodan davyu-
rebT.
LAYİH
Ə
12
Cveni miwis nobaTinaturmorti: Suq-Crdilis cneba
��mSobliuri miwis dovlaTi, misi amouwuravi simdidre SeTxveviT rodi iwvevs yoveli Cvenganis aRfrTovanebasa da siamayes. misi ZRve-nis formebi da ferebi usazRvrod mravalferovania. weliwadis yo-vel sezons Cvens nayofier miwaze Tavisi mosavali moaqvs, magram, ra Tqma unda, yvelaze uxvmosavliani periodi zafxuli da Semodgomaa. miaqcie yuradReba xilis formebisa da ferebis mravalgvarobas, ro-melic mxatvarma tiloze gamosaxa.
ToRrul narimanbekovinaturmorti
rogor gadmosca mxatvarma
feris meSveobiT nayofTa
formebis, maTi zedapirisa da
Seferilobis silamaze?
ratomaa nayofTa
gamosaxulebebSi erTi da igive
feri sxvadasxvanairi?
ferweraSi ZiriTadi gamomsaxvelobiTi saSualebebia feri da Suq-
Crdili. maTi meSveobiT mxatvari ganwyobis Seqmnasa da sinamdvilis
maqsimalurad zustad gamosaxvas axerxebs.garemomcveli sagnebis danaxva Cven mxolod sinaTlis wyaros arse-
bobis SemTxvevaSi SegviZlia. sinaTlis bunebrivi wyaroebi mze da mTvarea, xelovnuri ki _ eleqtronaTurebi, sanTeli an koconi. Tu yuradRebiT daakvirdebi, magaliTad, raime xils, SeniSnav, rom mis zedapirze gavrcelebisas sinaTle elfers icvlis _ ufro Riadan ufro muqamde. imisaTvis, rom am elferebis gamosaxva iswavlo, Suq-Crdilis cneba unda aiTviso.
Suq-Crdili aris sinaTlis gadanawileba sagnis zedapirze. Suq-Crdili damokidebulia sagnis formasa da ferze, zedapirze (gluvia Tu xorkliani) da sinaTlis wyarodan daSorebaze.
2
13
gaecanisagnis zedapirze Suqis dacemisas misi erTi nawili ganaTebulia (Suqi) meore ki CrdilSi rCeba (saku-Tari Crdili). Suqi da Crdili sagnebisa da sivr-ceSi maTi mdebareobis gamosaxvis mniSvnelovani sa-Sualebaa. moculobiTi forma Suq-Crdilis meSve-obiT gadmoicema. naxatis Seqmnisas mniSvnelovania sinaTlis wyaros mdebareobis gaTvaliswineba.
dacemuli
Crdili
aTinaTi
Suqi
naxevarCrdili
sakuTari
Crdili
refleqsi
aTinaTi _ yvelaze baci ad-
gili saganze, romelsac glu-
vi, priala zedapiri aqvs.
Suqi _ sagnis ganaTebuli ze-
dapiri.
naxevarCrdili _ Suqidan
CrdilSi TandaTanobiTi ga-
dasvla.
sakuTari Crdili _ sagnis ga-
unaTebeli zedapiri.
dacemuli Crdili _ Crdili,
romelsac sagani qmnis sxva ze-
dapirze. misi forma sinaTlis
wyaros mdebareobazea damoki-
debuli.
refleqsi _ Suqisa da feris
anarekli sagnis Crdiliani
mxridan sxva zedapirze.
horizontis mdebareobis mixedviT sagnebs SeiZleba vuyuroT zemodan an qvemodan. radgan horizontis xazi yovelTvis mxatvris Tvalis doneze mde-bareobs, naturmortis xatvisas Zalze mniSvnelovania horizontis am xazis sworad gansazRvra. adgils, sadac mxatvris Tvalebi mdebareobs, xedvis wertili ewodeba.
xedvis wertili horizontis done-
ze dabla mdebareobs. sagnebis ho-
rizontis xazze maRla ganTavse-
bisas Cven maT TiTqos qvemodan vu-
yurebT.
horizontis sami ZiriTadi done
xedvis wertili horizontis do-
neze mdebareobs. sagnebi horizon-
tis xazzea da Cven maT pirdapir vu-
yurebT.
xedvis wertili horizontis do-
neze maRla mdebareobs. roca sag-
nebi horizontis xazze dablaa,
Cven maT TiTqos zemodan davyu-
rebT.
LAYİH
Ə
15
davaleba• daxate naturidan naturmorti Semodgomis nayofebiT. kargad moifiqre kompozicia da qaRaldis furcelze sagnebi sworad ganalage. Seecade, nayofebis moculoba Suq-Crdilis meSveobiT gadmosce.
1. naxatis gakeTeba.gaakeTe naxati wvrili xazebiT. Semdeg waSale damxmare xazebi. moifiqre kompozicia, anu sagnebis mTeli jgufis ganlageba furcelze. daazuste TiToeuli sagnis detalebi da proporciebi. moniSne Suqisa da Crdilis sazRvrebi.
2. feriT muSaoba.jer sagnebisa da fonis ZiriTadi feri daitane, Suqsa da CrdilSi tonaluri cvlilebebis gaTvaliswinebiT. radgan akvarelSi TeTri feri ar arsebobs, yvelaze Ria toni furclis TeTri feria. gamoiyene lesirebis xerxi. gaxsovdes: akvareliT ferweras ar uyvars Sesworeba.
3. feriT muSaobis gagrZeleba.ganagrZe saRebavis gamSral fenaze axali fenis datana. TandaTan feri sasurvel tons miiRebs. imisaTvis, rom sasurveli elferi miiRo, gamoiyene palitra. gaxsovdes, rom aTinaTi WurWelsa da vaSlebze SeuRebavi unda datovo. ufro gaamuqe sagnebis sakuTari da dacemuli Crdilebi.
4. muSaobis dasruleba.daamuSave detalebi. akvareliT naxati yovelTvis cocxlad da xalisianad gamoiyureba, radgan akvarelis saRebavebi yvelaze muq adgilebSic ki gamWvirvalea.am etapze ZiriTadi amocanaa _ gamoyo naxatze mTavari da miaRwio kompoziciis mTlianobas.
14
aTinaTi _ yvelaze Ria adgili saganze, romelsac gluvi, priala zedapiri aqvs.refleqsi (laTinuri sityva) _ Suqisa da feris anarekli sagnis Crdiliani mxridan sxva zedapirze.proporcia _ (laTinuri sityva) _ sagnebis calkeuli nawilebisa, da zogadad, sagnebis zomebis Tanafardoba.lesireba (germanuli sityva) _ gamSral fenaze saRebavis ganmeorebiT datana.
daimaxsovre
akvarelis saRebavebiT muSaobis xerxebi
lesireba _ saRebavis gamSral fenaze akvareliT mravalfeniani TanmimdevrobiTi muSaoba. feris gabaceba kaSkaSadan mkrTa-lamde, an feris gamkveTreba bacidan kaSka-Samde.
ostatis rCevebi
svel qaRaldze akvareliT erT fenad xatva. wylis TandaTanobiT damatebiT SeiZleba
feris gamkrTaleba kaSkaSadan Riamde. zed-
met wyals gawuruli funjis boloTi aSo-
reben.
lesireba. naturidan pomidvris akvareliT gamosaxvis Tanmimdevroba gada-
recxvis meTodiT _ winaswari gamSrali zedapiris mravalfeniani dafarviT.
TanmimdevrobiTi mkrTa-
akvareli, A4 formatis akvarelis qaRaldi
akvareliT naturmortze muSaobis Tanmimdevroba
LAYİH
Ə
15
davaleba• daxate naturidan naturmorti Semodgomis nayofebiT. kargad moifiqre kompozicia da qaRaldis furcelze sagnebi sworad ganalage. Seecade, nayofebis moculoba Suq-Crdilis meSveobiT gadmosce.
1. naxatis gakeTeba.gaakeTe naxati wvrili xazebiT. Semdeg waSale damxmare xazebi. moifiqre kompozicia, anu sagnebis mTeli jgufis ganlageba furcelze. daazuste TiToeuli sagnis detalebi da proporciebi. moniSne Suqisa da Crdilis sazRvrebi.
2. feriT muSaoba.jer sagnebisa da fonis ZiriTadi feri daitane, Suqsa da CrdilSi tonaluri cvlilebebis gaTvaliswinebiT. radgan akvarelSi TeTri feri ar arsebobs, yvelaze Ria toni furclis TeTri feria. gamoiyene lesirebis xerxi. gaxsovdes: akvareliT ferweras ar uyvars Sesworeba.
3. feriT muSaobis gagrZeleba.ganagrZe saRebavis gamSral fenaze axali fenis datana. TandaTan feri sasurvel tons miiRebs. imisaTvis, rom sasurveli elferi miiRo, gamoiyene palitra. gaxsovdes, rom aTinaTi WurWelsa da vaSlebze SeuRebavi unda datovo. ufro gaamuqe sagnebis sakuTari da dacemuli Crdilebi.
4. muSaobis dasruleba.daamuSave detalebi. akvareliT naxati yovelTvis cocxlad da xalisianad gamoiyureba, radgan akvarelis saRebavebi yvelaze muq adgilebSic ki gamWvirvalea.am etapze ZiriTadi amocanaa _ gamoyo naxatze mTavari da miaRwio kompoziciis mTlianobas.
14
aTinaTi _ yvelaze Ria adgili saganze, romelsac gluvi, priala zedapiri aqvs.refleqsi (laTinuri sityva) _ Suqisa da feris anarekli sagnis Crdiliani mxridan sxva zedapirze.proporcia _ (laTinuri sityva) _ sagnebis calkeuli nawilebisa, da zogadad, sagnebis zomebis Tanafardoba.lesireba (germanuli sityva) _ gamSral fenaze saRebavis ganmeorebiT datana.
daimaxsovre
akvarelis saRebavebiT muSaobis xerxebi
lesireba _ saRebavis gamSral fenaze akvareliT mravalfeniani TanmimdevrobiTi muSaoba. feris gabaceba kaSkaSadan mkrTa-lamde, an feris gamkveTreba bacidan kaSka-Samde.
ostatis rCevebi
svel qaRaldze akvareliT erT fenad xatva. wylis TandaTanobiT damatebiT SeiZleba
feris gamkrTaleba kaSkaSadan Riamde. zed-
met wyals gawuruli funjis boloTi aSo-
reben.
lesireba. naturidan pomidvris akvareliT gamosaxvis Tanmimdevroba gada-
recxvis meTodiT _ winaswari gamSrali zedapiris mravalfeniani dafarviT.
akvareli, A4 formatis akvarelis qaRaldi
akvareliT naturmortze muSaobis Tanmimdevroba
LAYİH
Ə
adamiani aSenebs, amkobs,
gamosaxavsmogzauroba istoriaSi
adamiani aSenebs. uZveles xanaSic ki, rodesac adamiani jer mxo-
lod iwyebda sakuTari sacxovreblis asagebad qvisa da xis masalebis
gamoyenebas, igi ukve xelmarjve ostati iyo. gamoyenebuli samSe-
neblo masala im mxaris bunebaze iyo damokidebuli, romelSic igi
cxovrobda. tyian adgilebSi mSeneblobisaTvis ZiriTadad xes iyene-
bdnen, mTebSi ki _ qvas.
dResac, sadac ar unda cxovrobdes adamiani _ qalaqsa Tu sofelSi
_ igi aSenebs, agebs, qmnis, oRond yoveli eri amas Taviseburad ake-
Tebs.
3
16 17
adamiani amkobs. uZvelesi droidan moyole-buli, adamianebi yovelTvis cdilobdnen, gae-lamazebinaT Tavi. amas garTobis mizniT rodi akeTebdnen. samkaulebi xom is niSnebia, romle-bic adamianebs erTmaneTis ukeT gagebaSi exma-reba.
morTulobis mixedviT adamianebs SeeZloT imis gageba, Tu ras warmoadgenda sxva adamiani, SeeZloT ganesazRvraT misi miznebi, magaliTad, samSvidobod iyo igi ganwyobili Tu saomrad.
adamiani dResac rTavs da amkobs Tavis sac-xovrebels, Tavis nakeTobebs, maT Soris sayo-facxovrebo sagnebsac. samkaulebi yovel ers Taviseburi aqvs.
ra gamosaxulebebi gvxvdeba yvelaze xSirad kldis mxatvrobaSi? riT gansxvavdeba uZvelesi drois adamianebis naxatebi Tanamedrove mxatvrebis namuSevrebisagan?
adamiani gamosaxavs. uZvelesi xanis monadire SesaniSnavad gamo-saxavda cxovelebs. misi samuSao instrumentebi qvisa da Tixis nate-xebi iyo. gamoqvabulebis kedlebze cxovelebis figurebis gamosa-xvisas uZvelesi adamianebi ukeT Seicnobdnen maTs qcevebsa da Cve-vebs, es ki maTTvis warmatebuli nadirobis sawindari iyo. gamosaxu-lebebis meSveobiT adamiani aseve Seicnobda sakuTar Tavs, sakuTar grZnobebs, samyaros mimarT Tavis damokidebulebas.
adamianebi cxovroben tyeebSi, mTebSi, udabnoebSi, zRvis nislian kunZulebze. swored amitom iyo erTmaneTisgan gansxvavebuli maTi nagebobebi, tanisamosi da samkauli. magaliTad, xom warmoudgenelia Tbili qurqis tareba udabnoSi, an Txeli tanisamosisa _ Zlier yin-vaSi.
gobustanis kldis
mxatvroba (fragmenti)
ici Tu ara rom?upirveles yovlisa adamianma adgili moawyo.
cecxlis dasanTebi
davaleba· megobrebTan erTad Seqmeni pano, romelic Zveli drois adamianis cxovrebas asaxavs.
vatmanis qaRaldi, feradi fanqrebi, flomasterebi, guaSi
pano _ mxatvris mier kedelze daxatuli an awyobili didi zomis dekoratiuli naxati, romelic naZerwi bordiuriT an CarCoTia Semofargluli. CarCo kompo-zicias dasrulebuls xdis.
samyaro Zalian mravalsaxovania. erebi, iseve rogorc adamianebi, Zalian hgvanan erTmaneTs da amave dros Zalian gansxvavdebian kidec.
LAYİH
Ə
adamiani aSenebs, amkobs,
gamosaxavsmogzauroba istoriaSi
adamiani aSenebs. uZveles xanaSic ki, rodesac adamiani jer mxo-
lod iwyebda sakuTari sacxovreblis asagebad qvisa da xis masalebis
gamoyenebas, igi ukve xelmarjve ostati iyo. gamoyenebuli samSe-
neblo masala im mxaris bunebaze iyo damokidebuli, romelSic igi
cxovrobda. tyian adgilebSi mSeneblobisaTvis ZiriTadad xes iyene-
bdnen, mTebSi ki _ qvas.
dResac, sadac ar unda cxovrobdes adamiani _ qalaqsa Tu sofelSi
_ igi aSenebs, agebs, qmnis, oRond yoveli eri amas Taviseburad ake-
Tebs.
3
16 17
adamiani amkobs. uZvelesi droidan moyole-buli, adamianebi yovelTvis cdilobdnen, gae-lamazebinaT Tavi. amas garTobis mizniT rodi akeTebdnen. samkaulebi xom is niSnebia, romle-bic adamianebs erTmaneTis ukeT gagebaSi exma-reba.
morTulobis mixedviT adamianebs SeeZloT imis gageba, Tu ras warmoadgenda sxva adamiani, SeeZloT ganesazRvraT misi miznebi, magaliTad, samSvidobod iyo igi ganwyobili Tu saomrad.
adamiani dResac rTavs da amkobs Tavis sac-xovrebels, Tavis nakeTobebs, maT Soris sayo-facxovrebo sagnebsac. samkaulebi yovel ers Taviseburi aqvs.
ra gamosaxulebebi gvxvdeba yvelaze xSirad kldis mxatvrobaSi? riT gansxvavdeba uZvelesi drois adamianebis naxatebi Tanamedrove mxatvrebis namuSevrebisagan?
adamiani gamosaxavs. uZvelesi xanis monadire SesaniSnavad gamo-saxavda cxovelebs. misi samuSao instrumentebi qvisa da Tixis nate-xebi iyo. gamoqvabulebis kedlebze cxovelebis figurebis gamosa-xvisas uZvelesi adamianebi ukeT Seicnobdnen maTs qcevebsa da Cve-vebs, es ki maTTvis warmatebuli nadirobis sawindari iyo. gamosaxu-lebebis meSveobiT adamiani aseve Seicnobda sakuTar Tavs, sakuTar grZnobebs, samyaros mimarT Tavis damokidebulebas.
adamianebi cxovroben tyeebSi, mTebSi, udabnoebSi, zRvis nislian kunZulebze. swored amitom iyo erTmaneTisgan gansxvavebuli maTi nagebobebi, tanisamosi da samkauli. magaliTad, xom warmoudgenelia Tbili qurqis tareba udabnoSi, an Txeli tanisamosisa _ Zlier yin-vaSi.
gobustanis kldis
mxatvroba (fragmenti)
ici Tu ara rom?upirveles yovlisa adamianma adgili moawyo.
cecxlis dasanTebi
davaleba· megobrebTan erTad Seqmeni pano, romelic Zveli drois adamianis cxovrebas asaxavs.
vatmanis qaRaldi, feradi fanqrebi, flomasterebi, guaSi
pano _ mxatvris mier kedelze daxatuli an awyobili didi zomis dekoratiuli naxati, romelic naZerwi bordiuriT an CarCoTia Semofargluli. CarCo kompo-zicias dasrulebuls xdis.
samyaro Zalian mravalsaxovania. erebi, iseve rogorc adamianebi, Zalian hgvanan erTmaneTs da amave dros Zalian gansxvavdebian kidec.
LAYİH
Ə
uZvelesi adamianebis cxovrebis wesi mniSvnelovnad gansxvavdebo-da Tanamedrove cxovrebis wesisagan. mesaqonleebi, romlebic momTa-bare cxovrebas eweodnen, dasaSlel-gadasatan sacxovreblebs _ iur-tebs _ aniWebdnen upiratesobas. miwaTmoqmedebi ki sxvadasxva saxis qoxebSi cxovrobdnen.
4 soflis yvela saxlTan, ezoSi, yoveldRiuri saWiroebisaTvis ga-
mosayenebeli sxvadasxva nagebobebi iyo: marcvleulis Sesanaxi beRe-
li, Wa, puris sacxobi tendiri, sabZeli, Tavla, saqaTme. WiSkari qu-
Cis mxares iReboda. mas xSirad naliT amSvenebdnen, romelic xalxuri
warmodgeniT, boroti Zalebisgan icavda maT da iRbali da bedniere-
ba mohqonda.
soflis SuagulSi, Cveulebriv, momcro moedani iyo, sadac sofle-
1918
rogori forma hqondaT sacxovreblebs? ra masalisganaa SesaZlebeli maTi ageba?ra saerTo aqvT iurtasa da qoxs?razea damokidebuli saxlis simyare da gamZleoba?
xalxuri xuroTmoZRvreba, konstruqcia, saxe
sacxovreblebis mravalferovneba
gaecaniiurta (oreze gadadebuli latnebisagan mzaddeboda da qeCiT iyo dafaruli. iur-
tis SigniT ganTavsebuli iyo yvelaferi, rasac yofa-cxovrebaSi iyenebdnen:
skivri, sawoli, jara, motali, sexengi, doqebi… iurta mTeli simZimiT say-
rden boZs awveboda. iurtis SesasvlelSi xaliCa an qeCa iyo Camokidebuli..
azerbaijanulad ̀ alaCigi~) _ mrgvali konstruqcia, romelic erTime-
iurtis saxuravsa da kedlebze qeCa iyo gadaWimuli.
iurtas sayrdeni boZi, romelsac mTeli konstruqcia ukavia.
motali _ cxvris tyavis tomara (guda), romelSic yvels inaxavdnen.
keria iurtis centrSi iyo mowyobili.
iurtis mrgvali konstruqcia: kedlebisa da Weris msubuqi jvare-dini karkasi latnebis meSveobiT iqmneba.
· wvimian amindSi sakvamurs qeCis naWers afarebdnen
dawnuli qoxis (azerbaijanulad _ `Covustani~) kedlebs lerwmisgan wnavdnen, Semdeg TixiT lesavdnen, gadasaxurad ki Calas iyenebdnen.
qvis qoxi (azerbaijanulad _ `koma~ an `daxma~) qviT an gamoumwvari aguriT (aliziT) Sendeboda. aseT qoxs miwis saxuravi hqonda, SuaSi sak-vamuriT. iq, sadac notio hava iyo, saxlebs sayrdenebze (xi-minjebze) dgamdnen, romlebic miwaSi iyo CarWobili, raTa nageboba nestisgan daecva.
karis nacvlad SesasvlelSi xaliCa an qeCa iyo Camofarebuli.
CaliT dafaruli saxuravi.
saxuravis wveros tyavis naWers afarebdnen, ro-melsac Tokebze Camokide-buli qvebiT amagrebdnen. qvebis simZime qars tyavis moglejis saSualebas ar aZlevda. tyavi Calis saxuravs wvimisgan icavda.
karaqis sadRvebi _ Tixis didi qoTani. masSi rZes dRvebdnen da karaqs amzadebdnen.
sakvamuri
lebi mniSvnelovani SemTxvevebis, maga-
liTad, dResaswaulebis dros dros ik-
ribebodnen.
davalebagaakeTe iurtis an qoxis konstruqcia. imisaTvis, rom soflis saxe misce, Se-giZlia ezoSi sxvadasxva daniSnulebis nagebobebi moawyo: marcvleulis Sesa-naxi beReli, Wa, Tavla, tendiri (sac-xobi), saqaTme, aseve ramdenime xe da plastilinisgan gamoZerwili adamianis figura. moifiqre, rogor daatio sofe-li Cveulebriv magidaze. es samuSao SeiZleba Sesruldes koleqtiurad mTeli klasis mier.
feradi fanqrebi, akvareli, guaSi, plastilini, feradi qaRaldi, webo, yuTebi, patara joxebi, tyavis naWrebi, patara qvebi, asanTis kolofebi da Rerebi, flomasterebi, pastelis carcebi
LAYİH
Ə
uZvelesi adamianebis cxovrebis wesi mniSvnelovnad gansxvavdebo-da Tanamedrove cxovrebis wesisagan. mesaqonleebi, romlebic momTa-bare cxovrebas eweodnen, dasaSlel-gadasatan sacxovreblebs _ iur-tebs _ aniWebdnen upiratesobas. miwaTmoqmedebi ki sxvadasxva saxis qoxebSi cxovrobdnen.
4 soflis yvela saxlTan, ezoSi, yoveldRiuri saWiroebisaTvis ga-
mosayenebeli sxvadasxva nagebobebi iyo: marcvleulis Sesanaxi beRe-
li, Wa, puris sacxobi tendiri, sabZeli, Tavla, saqaTme. WiSkari qu-
Cis mxares iReboda. mas xSirad naliT amSvenebdnen, romelic xalxuri
warmodgeniT, boroti Zalebisgan icavda maT da iRbali da bedniere-
ba mohqonda.
soflis SuagulSi, Cveulebriv, momcro moedani iyo, sadac sofle-
1918
rogori forma hqondaT sacxovreblebs? ra masalisganaa SesaZlebeli maTi ageba?ra saerTo aqvT iurtasa da qoxs?razea damokidebuli saxlis simyare da gamZleoba?
xalxuri xuroTmoZRvreba, konstruqcia, saxe
sacxovreblebis mravalferovneba
gaecaniiurta (oreze gadadebuli latnebisagan mzaddeboda da qeCiT iyo dafaruli. iur-
tis SigniT ganTavsebuli iyo yvelaferi, rasac yofa-cxovrebaSi iyenebdnen:
skivri, sawoli, jara, motali, sexengi, doqebi… iurta mTeli simZimiT say-
rden boZs awveboda. iurtis SesasvlelSi xaliCa an qeCa iyo Camokidebuli..
azerbaijanulad ̀ alaCigi~) _ mrgvali konstruqcia, romelic erTime-
iurtis saxuravsa da kedlebze qeCa iyo gadaWimuli.
iurtas sayrdeni boZi, romelsac mTeli konstruqcia ukavia.
motali _ cxvris tyavis tomara (guda), romelSic yvels inaxavdnen.
keria iurtis centrSi iyo mowyobili.
iurtis mrgvali konstruqcia: kedlebisa da Weris msubuqi jvare-dini karkasi latnebis meSveobiT iqmneba.
· wvimian amindSi sakvamurs qeCis naWers afarebdnen
dawnuli qoxis (azerbaijanulad _ `Covustani~) kedlebs lerwmisgan wnavdnen, Semdeg TixiT lesavdnen, gadasaxurad ki Calas iyenebdnen.
qvis qoxi (azerbaijanulad _ `koma~ an `daxma~) qviT an gamoumwvari aguriT (aliziT) Sendeboda. aseT qoxs miwis saxuravi hqonda, SuaSi sak-vamuriT. iq, sadac notio hava iyo, saxlebs sayrdenebze (xi-minjebze) dgamdnen, romlebic miwaSi iyo CarWobili, raTa nageboba nestisgan daecva.
karis nacvlad SesasvlelSi xaliCa an qeCa iyo Camofarebuli.
CaliT dafaruli saxuravi.
saxuravis wveros tyavis naWers afarebdnen, ro-melsac Tokebze Camokide-buli qvebiT amagrebdnen. qvebis simZime qars tyavis moglejis saSualebas ar aZlevda. tyavi Calis saxuravs wvimisgan icavda.
karaqis sadRvebi _ Tixis didi qoTani. masSi rZes dRvebdnen da karaqs amzadebdnen.
sakvamuri
lebi mniSvnelovani SemTxvevebis, maga-
liTad, dResaswaulebis dros dros ik-
ribebodnen.
davalebagaakeTe iurtis an qoxis konstruqcia. imisaTvis, rom soflis saxe misce, Se-giZlia ezoSi sxvadasxva daniSnulebis nagebobebi moawyo: marcvleulis Sesa-naxi beReli, Wa, Tavla, tendiri (sac-xobi), saqaTme, aseve ramdenime xe da plastilinisgan gamoZerwili adamianis figura. moifiqre, rogor daatio sofe-li Cveulebriv magidaze. es samuSao SeiZleba Sesruldes koleqtiurad mTeli klasis mier.
feradi fanqrebi, akvareli, guaSi, plastilini, feradi qaRaldi, webo, yuTebi, patara joxebi, tyavis naWrebi, patara qvebi, asanTis kolofebi da Rerebi, flomasterebi, pastelis carcebi
LAYİH
Ə
Cveni miwa-wylis adamianebi
adamianis gamosaxuleba: portreti da yofa
yovel ers Tavisi warmodgena aqvs adamianis silamazeze. xalxur SemoqmedebaSi es mamakacisa da qalis saxeebSia xorcSesxmuli. qalSi sicocxlis sawyiss, mTeli bunebisa da samyaros dedas xedavdnen. misi aRnagobisa da moZraobebis moxdenilobasa da didebulebaSi ikveTeba uZvelesi deda-pirvelsawyisis saxe, romelsac Soreuli winaprebi eTayvanebodnen. mas miiCnevdnen, qomagad, diasaxlisad, afasebdnen mis Rirsebas, saTnoebasa da siTbos. qalis silamazes ukavSirdeboda warmodgena bednierebaze.
adamianebs swamdaT, rom silamaze keTili da damcveli Zalaa. amitom uZvelesi droidan qalebi cdilobdnen, lamazad CaecvaT da samkaulebi etarebinaT.
oqtai sadixzade. meCaieebi ragimova da bairamova
5
• daaTvaliere qalebis portretebi. isini simSvides, sikeTes, sulier siTbos ganasaxiereben. maTi kaSkaSa feris Tavsafrebi azerbaijaneli qalis morTulobis erT-erTi elementia.
20 21
glexis qalis yoveldRiuri cxovreba sazrunaviTaa savse: muSaoba mindorSi, bostanSi, saxlSi. misi sadResaswaulo samosi ki namdvili saocrebaa. tanisamoss igi Tavad qmnida da masSi namdvil mxatvrul niWs aqsovda.
mamakacis saxe ganuyofelia misi saqmianobisgan. xalxur Semoqme-debaSi es mesaqonlis an miwaTmoqmedis saxea. masSi Serwymulia war-modgena Zalasa da sikeTeze, unarze, mouaros sakuTar miwas, saku-Tar meurneobas da daicvas igi.
adamiani saxe misi sulisa da xasiaTis sarkea. Sexedo adamians saxeSi _ es igivea, rom mis sulSi Caixedo.
maral raxmanzade. azerbaijaneli qalebi
elmira Saxtaxtinskaia. udanakargod gavzrdi!
moaxerxes Tu ara mxatvrebma ara marto garegnuli, aramed sulieri msgavsebis miRweva?rogor SeiZleba ganvsazRvroT naxatebze gamosaxuli adamianebis profesia?
mikail abdulaevi. gogonebi brinjis mosavalTan.
davalebaSeqmeni portreti _ garegnuli ierisa da tanisamosis mixedviT gamosaxe keTi-li, mzrunveli adamiani. Seecade, kargad aCveno misi saxis nakvTebi. SegiZlia, mocemuli nimuSebi gamoiyeno.
feradi fanqrebi, pastelis carcebi, guaSi
LAYİH
Ə
Cveni miwa-wylis adamianebi
adamianis gamosaxuleba: portreti da yofa
yovel ers Tavisi warmodgena aqvs adamianis silamazeze. xalxur SemoqmedebaSi es mamakacisa da qalis saxeebSia xorcSesxmuli. qalSi sicocxlis sawyiss, mTeli bunebisa da samyaros dedas xedavdnen. misi aRnagobisa da moZraobebis moxdenilobasa da didebulebaSi ikveTeba uZvelesi deda-pirvelsawyisis saxe, romelsac Soreuli winaprebi eTayvanebodnen. mas miiCnevdnen, qomagad, diasaxlisad, afasebdnen mis Rirsebas, saTnoebasa da siTbos. qalis silamazes ukavSirdeboda warmodgena bednierebaze.
adamianebs swamdaT, rom silamaze keTili da damcveli Zalaa. amitom uZvelesi droidan qalebi cdilobdnen, lamazad CaecvaT da samkaulebi etarebinaT.
oqtai sadixzade. meCaieebi ragimova da bairamova
5
• daaTvaliere qalebis portretebi. isini simSvides, sikeTes, sulier siTbos ganasaxiereben. maTi kaSkaSa feris Tavsafrebi azerbaijaneli qalis morTulobis erT-erTi elementia.
20 21
glexis qalis yoveldRiuri cxovreba sazrunaviTaa savse: muSaoba mindorSi, bostanSi, saxlSi. misi sadResaswaulo samosi ki namdvili saocrebaa. tanisamoss igi Tavad qmnida da masSi namdvil mxatvrul niWs aqsovda.
mamakacis saxe ganuyofelia misi saqmianobisgan. xalxur Semoqme-debaSi es mesaqonlis an miwaTmoqmedis saxea. masSi Serwymulia war-modgena Zalasa da sikeTeze, unarze, mouaros sakuTar miwas, saku-Tar meurneobas da daicvas igi.
adamiani saxe misi sulisa da xasiaTis sarkea. Sexedo adamians saxeSi _ es igivea, rom mis sulSi Caixedo.
maral raxmanzade. azerbaijaneli qalebi
elmira Saxtaxtinskaia. udanakargod gavzrdi!
moaxerxes Tu ara mxatvrebma ara marto garegnuli, aramed sulieri msgavsebis miRweva?rogor SeiZleba ganvsazRvroT naxatebze gamosaxuli adamianebis profesia?
mikail abdulaevi. gogonebi brinjis mosavalTan.
davalebaSeqmeni portreti _ garegnuli ierisa da tanisamosis mixedviT gamosaxe keTi-li, mzrunveli adamiani. Seecade, kargad aCveno misi saxis nakvTebi. SegiZlia, mocemuli nimuSebi gamoiyeno.
feradi fanqrebi, pastelis carcebi, guaSi
LAYİH
Ə
xalxuri wes-Cveulebebi6
es dResaswauli, simRera-mowodebebis TanxlebiT, . dilaadrian ki mindorSi miwaTmoqmedebi gamodian guTne-
biT da iwyeba xvna.kargma mSromelma garTobac kargi icis.
gvian Ramemde grZeldeba
saxalxo dResaswaulebi
azerbaijanSi zeimiT acilebdnen zamTars da xvdebodnen gazaf-xuls, zeimiT aRniSnavdnen samiwaTmoqmedo samuSaoebis dawyebasa da dasrulebas. dResaswaulebi TavisTavad ar Cndeboda: TiToeul maT-gans Tavisi sawyisi da mizezi, Tavisi dro hqonda. Cveni qveynis erT-erTi uZvelesi samiwaTmoqmedo dResaswaulia xvnis dawyebis zeimi, romelic sezonur wes-Cveulebebs miekuTvneba.
sezonuri wes-Cveulebebi. miwaTmoqmedis cxovreba ZiriTadad we-liwadis droebis cvalebadobazea damokidebuli. magaliTad, Semod-gomaze, mosavlis aRebis Semdeg, miwis Semdgomi TesvisTvis momzade-bamde, xvnis dawyebis dResaswauls atareben. pirvel rigSi yovel mxvnelsa da mexres xonCas (langarze dalagebul ZRvens _ Tavsafars, TeTr perangs, windebs, tkbileulsa da boxCaSi gamokrul Semwvar xorbals) miarTmeven.
im adgilze, sadac xvnis dawyebas apireben, qvabebs dgamen da ko-cons anTeben. mTeli sami dRis ganmavlobaSi aq amzadeben flavs da yvela msurvels aqve umaspinZldebian. moxucebsa da avadmyofebs Tav-TavianT wils saxlSi miarTmeven. adamianebi sawesCveulebo simRerebs mRerian, ialis cekvaven, erTmaneTs koconze gadaxtomaSi ejibrebian.
ialis ase cekvaven: xelixelgadaxveuli adamianebi koco-nis garSemo ferxuls asruleben, cekva-cekviT wreze moZ-raoben da gundurad mRerian _ Tbil gazafxuls, uxv mosa-valsa da baraqas iTxoven.
alekper rzakulievi. xaris daWedva.
asaf jafarovi. Cemi azerbaijani
1
2
wes-Cveuleba _ tradiciuli dResaswauli, romelic garkveuli wesebis mixedviT tardeba.
mexre _ adamiani, romelic naxirs uvlis da saxnavSi samuSaod gamohyavs.
22 23
LAYİH
Ə
xalxuri wes-Cveulebebi6
es dResaswauli, simRera-mowodebebis TanxlebiT, . dilaadrian ki mindorSi miwaTmoqmedebi gamodian guTne-
biT da iwyeba xvna.kargma mSromelma garTobac kargi icis.
gvian Ramemde grZeldeba
saxalxo dResaswaulebi
azerbaijanSi zeimiT acilebdnen zamTars da xvdebodnen gazaf-xuls, zeimiT aRniSnavdnen samiwaTmoqmedo samuSaoebis dawyebasa da dasrulebas. dResaswaulebi TavisTavad ar Cndeboda: TiToeul maT-gans Tavisi sawyisi da mizezi, Tavisi dro hqonda. Cveni qveynis erT-erTi uZvelesi samiwaTmoqmedo dResaswaulia xvnis dawyebis zeimi, romelic sezonur wes-Cveulebebs miekuTvneba.
sezonuri wes-Cveulebebi. miwaTmoqmedis cxovreba ZiriTadad we-liwadis droebis cvalebadobazea damokidebuli. magaliTad, Semod-gomaze, mosavlis aRebis Semdeg, miwis Semdgomi TesvisTvis momzade-bamde, xvnis dawyebis dResaswauls atareben. pirvel rigSi yovel mxvnelsa da mexres xonCas (langarze dalagebul ZRvens _ Tavsafars, TeTr perangs, windebs, tkbileulsa da boxCaSi gamokrul Semwvar xorbals) miarTmeven.
im adgilze, sadac xvnis dawyebas apireben, qvabebs dgamen da ko-cons anTeben. mTeli sami dRis ganmavlobaSi aq amzadeben flavs da yvela msurvels aqve umaspinZldebian. moxucebsa da avadmyofebs Tav-TavianT wils saxlSi miarTmeven. adamianebi sawesCveulebo simRerebs mRerian, ialis cekvaven, erTmaneTs koconze gadaxtomaSi ejibrebian.
ialis ase cekvaven: xelixelgadaxveuli adamianebi koco-nis garSemo ferxuls asruleben, cekva-cekviT wreze moZ-raoben da gundurad mRerian _ Tbil gazafxuls, uxv mosa-valsa da baraqas iTxoven.
alekper rzakulievi. xaris daWedva.
asaf jafarovi. Cemi azerbaijani
1
2
wes-Cveuleba _ tradiciuli dResaswauli, romelic garkveuli wesebis mixedviT tardeba.
mexre _ adamiani, romelic naxirs uvlis da saxnavSi samuSaod gamohyavs.
22 23
LAYİH
Ə
24 25
cxovrebaSi yvelaferi icvleba, magram ucvleli rCeba dResaswaulis sixaruli, morTuloba, saCuqrebi, gamaspinZleba, simRerebi, cekvebi da, ra Tqma unda, adamianuri erTobis gancda. swored es tradiciebi aniWebs dResaswauls ganumeoreblobasa da momxibvlelobas. ZiriTa-di wes-Cveulebebi, romlebic Taobidan Taobas gadaecemoda, dResac SenarCunebulia.
davalebaSeqmeni pano `soflis dResaswauli~. moifiqre, weliwadis romel dros ga-mosaxav. gadmoeci dResaswaulis sasixarulo ganwyoba. moqmedebis adgili soflis moedanic SeiZleba iyos. qoxebi ise ganaTavse, rom am moednisTvisac darCes adgili. ar dagaviwydes adamianebis sazeimo tanisamosSi gamosaxva.SegiZlia samuSaos nawili aplikaciis teqnikiT Seasrulo. pirvel rigSi peizaJi da saxlebi daxate, adamianebis figurebi calke daamzade, Semdeg ki furcelze daawebe. winaswar moifiqre, rogor ganaTavso isini imgvarad, rom kompozicia STambeWdavad gamoiyurebodes. isargeble nimuSebiT.
Seamowme Seni Tavi
A1 formatis qaRaldis furceli (vatmani), feradi fanqrebi, pastelis carcebi, guaSi
1. gansazRvre naxatebze Serwymis wertili, horizontis xazi. ra gansxvavebaa horizontis xazis doneebs Soris? axseni msgavseba axlos mdebare da Sors mdebare obieqtebs Soris.
2. gviambe Suq-Crdilis mniSvnelobis Sesaxeb mxatvrebis naturmortebSi. gan-sazRvre dacemuli Suqis mimarTuleba, horizontis xazebi, xedvis wertilebi.
ramiz abasovi. Semodgomis ZRveni
zoxrab jabarovi. saagarako sezonixijran alioRlu. spilenZis WurWeli
1 2 3 4
LAYİH
Ə
24 25
cxovrebaSi yvelaferi icvleba, magram ucvleli rCeba dResaswaulis sixaruli, morTuloba, saCuqrebi, gamaspinZleba, simRerebi, cekvebi da, ra Tqma unda, adamianuri erTobis gancda. swored es tradiciebi aniWebs dResaswauls ganumeoreblobasa da momxibvlelobas. ZiriTa-di wes-Cveulebebi, romlebic Taobidan Taobas gadaecemoda, dResac SenarCunebulia.
davalebaSeqmeni pano `soflis dResaswauli~. moifiqre, weliwadis romel dros ga-mosaxav. gadmoeci dResaswaulis sasixarulo ganwyoba. moqmedebis adgili soflis moedanic SeiZleba iyos. qoxebi ise ganaTavse, rom am moednisTvisac darCes adgili. ar dagaviwydes adamianebis sazeimo tanisamosSi gamosaxva.SegiZlia samuSaos nawili aplikaciis teqnikiT Seasrulo. pirvel rigSi peizaJi da saxlebi daxate, adamianebis figurebi calke daamzade, Semdeg ki furcelze daawebe. winaswar moifiqre, rogor ganaTavso isini imgvarad, rom kompozicia STambeWdavad gamoiyurebodes. isargeble nimuSebiT.
Seamowme Seni Tavi
A1 formatis qaRaldis furceli (vatmani), feradi fanqrebi, pastelis carcebi, guaSi
1. gansazRvre naxatebze Serwymis wertili, horizontis xazi. ra gansxvavebaa horizontis xazis doneebs Soris? axseni msgavseba axlos mdebare da Sors mdebare obieqtebs Soris.
2. gviambe Suq-Crdilis mniSvnelobis Sesaxeb mxatvrebis naturmortebSi. gan-sazRvre dacemuli Suqis mimarTuleba, horizontis xazebi, xedvis wertilebi.
ramiz abasovi. Semodgomis ZRveni
zoxrab jabarovi. saagarako sezonixijran alioRlu. spilenZis WurWeli
1 2 3 4
LAYİH
Ə
26
3. adamianis samkaulebs?
ra mniSvneloba hqonda uZvelesi xanis gamosaxulebebs da
4. Sesabamisi tipebi. gviambe, ra masalisganaa isini aSenebuli.
mocemuli Tanmimdevrobis gaTvaliswinebiT miuTiTe sacxovreblis
5. Cacmulobis mixedviT gansazRvre adamianis profesia an saqmianoba.
mocemuli Tanmimdevrobis gaTvaliswinebiT miuTiTe sacxovreblis
dawnuli qoxi iurta qviT nagebi qoxi
LAYİH
Ə
Zegli SeiZleba ewodos calkeul figuras,
romelime nagebobas da mTel qalaqsac ki.
yovel Zegls Tavisi ganumeorebeli saxe,
Tavisi xasiaTi da istoria aqvs.
TiToeul qvis qandakebaSi eris istoriuli
gza, misi mexsierebaa aRbeWdili.
uZvelesi
Zeglebis mxare
2
LAYİH
Ə
28 29
qva maradiulobis simboloa. SemTxveviTi araa, rom pirveli ga-mosaxulebebi Cvenma winaprebma swored qvebsa da kldeebze amokve-Tes. gobustanis kldis mxatvroba, romelic pirvelyofili adamia-nebis mier gamoqvabulis kedlebsa da kldeebzea amokveTili, nam-dvili saocrebaa. rodesac am gamosaxulebebs Soridan aTvaliereb, isini TiTqos Sen Tvalwin cocxldebian: monadireTa simamace da na-dirTa simarde pirvelyofili adamianis niWierebaze, mis araCve-ulebriv gamWriaxobasa da dakvirvebis unarze metyvelebs.
ornamentuli motivebi qandakebebze, romlebic xalxis rwmenasa da wes-Cveulebebs mowmobs, mravlferovnebiT gamoirCeva. am orna-mentebis silamaze iseTive maradiulia, rogorc Tavad qva.
reliefi (laTinuri sityva) niSnavs amoburculobas. es aris skulpturis saxeoba _ brtyel zedapirze amoburculi gamosaxuleba. misi daTvaliereba mxolod winidan aris SesaZlebeli.qandakeba _ qvis skulptura.
daimaxsovre
droTa ganmavlobaSi adamianma aiTvisa qvaze amokveTisa da Wris xe-lovneba da qvis zedapirze reliefur moxatulobasa da moculobiT
figurebs qmnida.
amokawvra, amokveTa
gobustanis kldis mxatvroba
qvaze amokveTisa da Wris xelovneba.moxatulobis mravalferovneba
28
qvis kerpi _ mTliani qvisgan gamo-
kveTili adamianis figura, ro-
melsac Cveni winaprebi Tayvans
scemdnen. saxisken aziduli xelebi
da zereled nakveTi cxviri Rrma
STabeWdilebas axdens.
xedi winidan xedi uknidan
qvis verZis figuraze gamosaxuli
xmali da mSvildi gmirobasa da
simamaces ganasaxierebs.
mcenareTa ritmuli moxatulobiT
Semkuli xaliCa verZis zurgs
mosasxamiviT amSvenebs.
qvis kerpi
qvis cxenebis
figurebi zogadad
erTnairad
gamoiyureba, magram
maTi morTulobis
elementebi
gansxvavebulia.
istoriis mexsiereba
qvis qandakebebi _
simboloebi qvaSi
7Cvens winaprebs swamdaT, rom qva siwmindea, mas Tayvans scemdnen da
miiCnevdnen, rom qvis figurebi maT avi sulebisgan daicavda. uZvelesi adamiani yvelaze xSirad verZs _ vaJkacobis da Zalis
simbolos _ gamosaxavda. aseve gamosaxavda cxens, romelic simdi-drisa da guladobis simbolod iTvleboda. marTalia, erTi da imave saxeobis cxovelebis gamosaxulebebi msgavsia, magram maTi morTu-lobis elementebi sxvadasxvagvaria.
kldeebis gluv zedapirze amokawruli uZvelesi gamosaxulebebi.
gaecani
LAYİH
Ə
28 29
qva maradiulobis simboloa. SemTxveviTi araa, rom pirveli ga-mosaxulebebi Cvenma winaprebma swored qvebsa da kldeebze amokve-Tes. gobustanis kldis mxatvroba, romelic pirvelyofili adamia-nebis mier gamoqvabulis kedlebsa da kldeebzea amokveTili, nam-dvili saocrebaa. rodesac am gamosaxulebebs Soridan aTvaliereb, isini TiTqos Sen Tvalwin cocxldebian: monadireTa simamace da na-dirTa simarde pirvelyofili adamianis niWierebaze, mis araCve-ulebriv gamWriaxobasa da dakvirvebis unarze metyvelebs.
ornamentuli motivebi qandakebebze, romlebic xalxis rwmenasa da wes-Cveulebebs mowmobs, mravlferovnebiT gamoirCeva. am orna-mentebis silamaze iseTive maradiulia, rogorc Tavad qva.
reliefi (laTinuri sityva) niSnavs amoburculobas. es aris skulpturis saxeoba _ brtyel zedapirze amoburculi gamosaxuleba. misi daTvaliereba mxolod winidan aris SesaZlebeli.qandakeba _ qvis skulptura.
daimaxsovre
droTa ganmavlobaSi adamianma aiTvisa qvaze amokveTisa da Wris xe-lovneba da qvis zedapirze reliefur moxatulobasa da moculobiT
figurebs qmnida.
amokawvra, amokveTa
gobustanis kldis mxatvroba
qvaze amokveTisa da Wris xelovneba.moxatulobis mravalferovneba
qvis kerpi _ mTliani qvisgan gamo-
kveTili adamianis figura, ro-
melsac Cveni winaprebi Tayvans
scemdnen. saxisken aziduli xelebi
da zereled nakveTi cxviri Rrma
STabeWdilebas axdens.STabeWdilebas axdens.
xedi winidan xedi uknidan
qvis verZis figuraze gamosaxuli
xmali da mSvildi gmirobasa da
simamaces ganasaxierebs.
mcenareTa ritmuli moxatulobiT
Semkuli xaliCa verZis zurgs
mosasxamiviT amSvenebs.
qvis kerpi
qvis cxenebis
figurebi zogadad
erTnairad
gamoiyureba, magram
maTi morTulobis
elementebi
gansxvavebulia.
istoriis mexsiereba
qvis qandakebebi _
simboloebi qvaSi
7Cvens winaprebs swamdaT, rom qva siwmindea, mas Tayvans scemdnen da
miiCnevdnen, rom qvis figurebi maT avi sulebisgan daicavda. uZvelesi adamiani yvelaze xSirad verZs _ vaJkacobis da Zalis
simbolos _ gamosaxavda. aseve gamosaxavda cxens, romelic simdi-drisa da guladobis simbolod iTvleboda. marTalia, erTi da imave saxeobis cxovelebis gamosaxulebebi msgavsia, magram maTi morTu-lobis elementebi sxvadasxvagvaria.
kldeebis gluv zedapirze amokawruli uZvelesi gamosaxulebebi.
gaecani
LAYİH
Ə
uZvelesi nagebobebi, romlebsac mavzoleumebs an akldamebs uwode-ben, Cveni qveynis sxvadasxva kuTxeSi gvxvdeba. isini arqiteqturuli Zeglebis SesaniSnavi nimuSebia. am nagebobebs pativsacemi adamianebis xsovnis ukvdavsayofad agebdnen. mavzoleumebis moxatuloba (ornamen-tebi) mWidrod iyo dakavSirebuli adamianur samyarosTan.
Cveni winaprebi miiCnevdnen, rom ornaments damcavi Zala gaaCnia. sam-yaros mravalferovneba ornamentSi simboloebis _ pirobiTi niSnebis _ saxes iRebs. mcenareuli ornamentebi, geometriuli figurebi, talRo-vani xazebi, varskvlavebisa da asoebis gamosaxulebebi nagebobebze yve-laze xSirad gamoyenebuli ornamentebis motivebs warmoadgenda. mar-Talia, mavzoleumebi Zvelebur sacxovreblebs hgavda, magram zomebi da moxatulobis simdidre ganasxvavebda maTgan. mavzoleumebi, Cveule-briv, ovaluri an marTkuTxa formisa iyo.
mavzoleumebi. akldamebi
ra mniSvneloba aqvs nagebobebze gakeTebul ornamentebs?ra saerTo niSnebi aqvT mavzoleumebs?
forma, moxatuloba da ritmi arqiteqturaSi8
daaTvaliere, rogoraa gamokveTili moxatuloba, ramdenad mravalferovania niWieri ostatebis mier agebuli arqiteqturuli Zeglebis forma da maTi damamSvenebeli ornamentebi.
*mavzoleumi (laTinuri sityva) _ monumenti, samarxi nageboba.
geometriuli
ornamenti, romelic
amkobs mavzoleums
(fragmenti)
mavzoleumi
guTlu musa. aRdami
mavzoleumi axmedalilari. fizuli
mavzoleumis moxatulobis
fragmenti. asoebisgan Sed-
genili ornamenti. asoebi,
romlebic sxvadasxva kuT-
xiTaa daxrili, ornamentad
iqceva.
mavzoleumi garabaglari.
naxiCevani
mavzoleumi gioigiunbedi.
maraga
davalebadaxate sxvadasxva formis mavzole-umebis siluetebi. morTe isini geometriuli figurebiT, mcenare-uli moxatulobiT, talRovani xaze-biT, asoebisa da varskvlavebis gamosaxulebebiT.
feradi fanqrebi, Savi avtokalami, flomasterebi
30 31
ra niSnebiT SeiZleba ganvasxvavoT erTmaneTisgan verZisa da cxenis qandakebebi? riT gansxvavdeba qvaze amokveTisgan? qvaze Wra
davalebagamoZerwe cxovelis figura. jer daxate eskizi qaRaldze, Semdeg Seqmeni misi reliefi _ amoburculi gamosaxuleba qaRaldze. ar dagaviwydes figu-ris morTva simboloebiT. SegiZlia, mocemuli nimuSebiT isargeblo.
1 2
3 4
1
3
2
4
A4 formatis qaRaldi, plastilini an Tixa
LAYİH
Ə
uZvelesi nagebobebi, romlebsac mavzoleumebs an akldamebs uwode-ben, Cveni qveynis sxvadasxva kuTxeSi gvxvdeba. isini arqiteqturuli Zeglebis SesaniSnavi nimuSebia. am nagebobebs pativsacemi adamianebis xsovnis ukvdavsayofad agebdnen. mavzoleumebis moxatuloba (ornamen-tebi) mWidrod iyo dakavSirebuli adamianur samyarosTan.
Cveni winaprebi miiCnevdnen, rom ornaments damcavi Zala gaaCnia. sam-yaros mravalferovneba ornamentSi simboloebis _ pirobiTi niSnebis _ saxes iRebs. mcenareuli ornamentebi, geometriuli figurebi, talRo-vani xazebi, varskvlavebisa da asoebis gamosaxulebebi nagebobebze yve-laze xSirad gamoyenebuli ornamentebis motivebs warmoadgenda. mar-Talia, mavzoleumebi Zvelebur sacxovreblebs hgavda, magram zomebi da moxatulobis simdidre ganasxvavebda maTgan. mavzoleumebi, Cveule-briv, ovaluri an marTkuTxa formisa iyo.
mavzoleumebi. akldamebi
ra mniSvneloba aqvs nagebobebze gakeTebul ornamentebs?ra saerTo niSnebi aqvT mavzoleumebs?
forma, moxatuloba da ritmi arqiteqturaSi8
daaTvaliere, rogoraa gamokveTili moxatuloba, ramdenad mravalferovania niWieri ostatebis mier agebuli arqiteqturuli Zeglebis forma da maTi damamSvenebeli ornamentebi.
*mavzoleumi (laTinuri sityva) _ monumenti, samarxi nageboba.
geometriuli
ornamenti, romelic
amkobs mavzoleums
(fragmenti)
mavzoleumi
guTlu musa. aRdami
mavzoleumi axmedalilari. fizuli
mavzoleumis moxatulobis
fragmenti. asoebisgan Sed-
genili ornamenti. asoebi,
romlebic sxvadasxva kuT-
xiTaa daxrili, ornamentad
iqceva.
mavzoleumi garabaglari.
naxiCevani
mavzoleumi gioigiunbedi.
maraga
davalebadaxate sxvadasxva formis mavzole-umebis siluetebi. morTe isini geometriuli figurebiT, mcenare-uli moxatulobiT, talRovani xaze-biT, asoebisa da varskvlavebis gamosaxulebebiT.
feradi fanqrebi, Savi avtokalami, flomasterebi
forma, moxatuloba da ritmi arqiteqturaSi
mavzoleumebi. akldamebiforma, moxatuloba da ritmi arqiteqturaSi
8
biT, asoebisa da varskvlavebis biT, asoebisa da varskvlavebis
*mavzoleumi (laTinuri sityva) _ monumenti, samarxi nageboba.
gamosaxulebebiT.
30 31
ra niSnebiT SeiZleba ganvasxvavoT erTmaneTisgan verZisa da cxenis qandakebebi? riT gansxvavdeba qvaze amokveTisgan? qvaze Wra
davalebagamoZerwe cxovelis figura. jer daxate eskizi qaRaldze, Semdeg Seqmeni misi reliefi _ amoburculi gamosaxuleba qaRaldze. ar dagaviwydes figu-ris morTva simboloebiT. SegiZlia, mocemuli nimuSebiT isargeblo.
1 2
3 4
A4 formatis qaRaldi, plastilini an Tixa
LAYİH
Ə
risTvis agebdnen taZrebsa da eklesiebs?
Seni qalaqis (dabis) romeli taZrebi da eklesiebi ici?
davalebadaxate Zveleburi taZari da misi mnaxvelebi. taZari SeiZleba iyos mTaSi, barSi an sofelSi.
feradi fanqrebi, pastelis carcebi, guaSi
Zveli taZrebi
mogzauroba istoriaSi
9
32 33
eqskursiaianardagi Cveni samSoblos erT-erTi bunebrivi Zeglia. igi kaspiis zRvis maxloblad, afSeronis miwaze mdebareobs. es maradiuli kelaptari bune-bis namdvili saocrebaa. amin-disgan ganurCevlad, igi dRe-daRam Cauqroblad gizgizebs.
aTeSga _ cecxlTayvanismcemlebis taZari _ afSeronSi im dro-idan SemorCa, roca adamianebi bunebis Zalebs scemdnen Tayvans. cecxlTayvanismcemlebs, romlebic am taZarSi modiodnen, bunebis Zalebis yovlisSemZleobisa swamdaT da aq sakulto msaxurebas ewe-odnen. aTeSga tolgverda oTxkuTxeds warmoadgens. mas yoveli mxridan aqvs Sesasvleli. qvis TasebSi mogizgize CiraRdnebi, rom-lebic taZris saxuravis kuTxeebSia ganlagebuli, mzis Casvlis Semdeg mTel midamos anaTebs.
xedi dRisiT xedi RamiT
ianardagi
taZari aTeSga
gumbaTi
TaRi
eklesia daba
qiSSi.
Seqi
taZrisfasadi
xedi uknidan
taZari _ adgili religiuri ritualebisTvis.
gumbaTi _ naxevarsferos an konusis formis saxuraviTaRi _ naxevrad ovaluri gadaxurva.
afra (burji) _ taZris damas-rulebeli, gumbaTqveSa nawili.
daimaxsovre
kavkasionis qedis ZirSi, sofel qiSSi, albanuri eklesia mdeba-
reobs. igi Cveni samSoblos erT-erTi uZvelesi Zeglia.taZris kedlebis zemoT gumbaTqveSa mdebareobs. mas
amSvenebs gumbaTi, romelsac eqvswaxnagovani piramidisa da konusis
forma aqvs. sinaTle nagebobaSi sarkmlebidan Semodis, romlebic ze-
moTaa ganlagebuli, ase rom, sinaTle TiTqos cidan iRvreba.
burji
taZrebs, romlebsac qalaqebSi, gorakebsa da dablobebze agebdnen,
udidesi mniSvneloba hqonda xalxis cxovrebaSi. im kuTxis mcxovreb-
lebi taZrebSi saRvTo msaxurebaze ikribebodnen, iqve ismendnen ganc-
xadebebs mniSvnelovani gadawyvetilebebis Sesaxeb.
es nagebobebi, romlebic warsulisgan memkvidreobiT gvergo, sxva-
dasxva formisa da sididisaa.
LAYİH
Ə
risTvis agebdnen taZrebsa da eklesiebs?
Seni qalaqis (dabis) romeli taZrebi da eklesiebi ici?
davalebadaxate Zveleburi taZari da misi mnaxvelebi. taZari SeiZleba iyos mTaSi, barSi an sofelSi.
feradi fanqrebi, pastelis carcebi, guaSi
Zveli taZrebi
mogzauroba istoriaSi
9
32 33
eqskursiaianardagi Cveni samSoblos erT-erTi bunebrivi Zeglia. igi kaspiis zRvis maxloblad, afSeronis miwaze mdebareobs. es maradiuli kelaptari bune-bis namdvili saocrebaa. amin-disgan ganurCevlad, igi dRe-daRam Cauqroblad gizgizebs.
aTeSga _ cecxlTayvanismcemlebis taZari _ afSeronSi im dro-idan SemorCa, roca adamianebi bunebis Zalebs scemdnen Tayvans. cecxlTayvanismcemlebs, romlebic am taZarSi modiodnen, bunebis Zalebis yovlisSemZleobisa swamdaT da aq sakulto msaxurebas ewe-odnen. aTeSga tolgverda oTxkuTxeds warmoadgens. mas yoveli mxridan aqvs Sesasvleli. qvis TasebSi mogizgize CiraRdnebi, rom-lebic taZris saxuravis kuTxeebSia ganlagebuli, mzis Casvlis Semdeg mTel midamos anaTebs.
xedi dRisiT xedi RamiT
ianardagi
taZari aTeSga
gumbaTi
TaRi
eklesia daba
qiSSi.
Seqi
taZrisfasadi
xedi uknidan
taZari _ adgili religiuri ritualebisTvis.
gumbaTi _ naxevarsferos an konusis formis saxuraviTaRi _ naxevrad ovaluri gadaxurva.
afra (burji) _ taZris damas-rulebeli, gumbaTqveSa nawili.
daimaxsovre
kavkasionis qedis ZirSi, sofel qiSSi, albanuri eklesia mdeba-
reobs. igi Cveni samSoblos erT-erTi uZvelesi Zeglia.taZris kedlebis zemoT gumbaTqveSa mdebareobs. mas
amSvenebs gumbaTi, romelsac eqvswaxnagovani piramidisa da konusis
forma aqvs. sinaTle nagebobaSi sarkmlebidan Semodis, romlebic ze-
moTaa ganlagebuli, ase rom, sinaTle TiTqos cidan iRvreba.
burji
taZrebs, romlebsac qalaqebSi, gorakebsa da dablobebze agebdnen,
udidesi mniSvneloba hqonda xalxis cxovrebaSi. im kuTxis mcxovreb-
lebi taZrebSi saRvTo msaxurebaze ikribebodnen, iqve ismendnen ganc-
xadebebs mniSvnelovani gadawyvetilebebis Sesaxeb.
es nagebobebi, romlebic warsulisgan memkvidreobiT gvergo, sxva-
dasxva formisa da sididisaa.
LAYİH
Ə
malebi
zvirTsaWreli
xudaferinis ori xidi arsebobs.
didi _ 15-maliani da patara _ 11-
maliani.
·
gasaxsneli (asawevi) xidi
gozbelis xidi. naxiCevani wiTeli xidi. yazaxi mrude xidi. gadabei
gaecani
davalebagaakeTe erT-erTi xidis Canaxati da daasrule kompozicia siuJeturi naxatis miRebamde.
guaSi, akvareli, pastelis carcebi
Zveleburi xidebi
Cveni samSoblos wyaluxvi mdinareebis napirebsa da mTis gzebis rTul gadasasvlelebze gadebuli xidebis istoria mraval saukunes iTvlis. am xidebis burjebs bunebriv safuZvelze _ napirebze, klde-ebze _ agebdnen.
sxvadasxvanairi xidebi arsebobs: xis, qvis, dakiduli, gasaxsneli da a. S. yvelaze myari xidebi qvisgan igeboda. xidis ageba Zalze rTu-li da Sromatevadi samuSaoa.
Zvel droSi xidi saxelmwifos siZlierisa da simdidris simbolod iTvleboda. Cvens dromde moRweuli xidebi naTeli magaliTia imisa, Tu ris Seqmna SeuZlia adamians Tavisi SromiT.
ra saerTo elementebi aqvT xidebs?romel nagebobebSi SeiZleba xidis konstruqciis elementebis naxva?
konstruqcia, simetria, ritmi
10
34 35
daakvirdi. xudaferinis xidebis mSveneba maTi malebia. xidebis burjebi mdinaris qvebiTaa agebuli, malebi ki _ agurebiT. naxevrad momrgvalebuli malebis ritmuli mimdevroba xids Tavisebur silamazes sZens.
xudaferinis xidebi. jebraili
gaecanigaecani
qvis xididakiduli xidixis xidi
xudaferinis xidebi azerbaijanis yvelaze cnobili, aguris deko-riT Semkuli qvis xidebia. isini mdinare araqszea gadebuli da mis CrdiloeT da samxreT napirebs aerTebs.
LAYİH
Ə
malebi
zvirTsaWreli
xudaferinis ori xidi arsebobs.
didi _ 15-maliani da patara _ 11-
maliani.
·
gasaxsneli (asawevi) xidi
gozbelis xidi. naxiCevani wiTeli xidi. yazaxi mrude xidi. gadabei
gaecani
davalebagaakeTe erT-erTi xidis Canaxati da daasrule kompozicia siuJeturi naxatis miRebamde.
guaSi, akvareli, pastelis carcebi
davalebadavalebadavalebagaakeTe erT-erTi xidis Canaxati da daasrule kompozicia siuJeturi naxatis miRebamde.
Zveleburi xidebi
Cveni samSoblos wyaluxvi mdinareebis napirebsa da mTis gzebis rTul gadasasvlelebze gadebuli xidebis istoria mraval saukunes iTvlis. am xidebis burjebs bunebriv safuZvelze _ napirebze, klde-ebze _ agebdnen.
sxvadasxvanairi xidebi arsebobs: xis, qvis, dakiduli, gasaxsneli da a. S. yvelaze myari xidebi qvisgan igeboda. xidis ageba Zalze rTu-li da Sromatevadi samuSaoa.
Zvel droSi xidi saxelmwifos siZlierisa da simdidris simbolod iTvleboda. Cvens dromde moRweuli xidebi naTeli magaliTia imisa, Tu ris Seqmna SeuZlia adamians Tavisi SromiT.
ra saerTo elementebi aqvT xidebs?romel nagebobebSi SeiZleba xidis konstruqciis elementebis naxva?
konstruqcia, simetria, ritmi
10
34 35
daakvirdi. xudaferinis xidebis mSveneba maTi malebia. xidebis burjebi mdinaris qvebiTaa agebuli, malebi ki _ agurebiT. naxevrad momrgvalebuli malebis ritmuli mimdevroba xids Tavisebur silamazes sZens.
xudaferinis xidebi. jebraili
gaecani
qvis xididakiduli xidixis xidi
xudaferinis xidebi azerbaijanis yvelaze cnobili, aguris deko-riT Semkuli qvis xidebia. isini mdinare araqszea gadebuli da mis CrdiloeT da samxreT napirebs aerTebs.
LAYİH
Ə
cixesimagreebi
TavdacviTi nagebobebi, simetria, proporcia, ritmi
11 warsulSi adamianebi Tavdacvis mizniT cixesimagreebs agebdnen.
Cveulebriv, maT maRal gorakebze an Ria adgilebze aSenebdnen, raTa ukeT daenaxaT, Tu ra xdeboda garSemo. ucxotomelTa Tavdasxmebis dros mosaxleobas cixesimagris sqeli kedlebi icavda.
TavdacviTi nagebobis mSeneblobisa da saZirkvlis Cayrisas, pirvel rigSi Sesaferis adgils irCevdnen. nageboba ufro daculad iTvle-boda, Tu miudgomel kldeze an mdinaris piras idga. nebismier mtki-ce nagebobas dResac cixesimagres adareben. Tu zemodan daxedav, ase-Ti cixesimagreebis moxazuloba marTkuTxeds mogagonebs. kedlebis formasa da koSkebis mdebareobas adgilis reliefi gansazRvravda. magram mTavari cixesimagris dacva iyo. amisaTvis sqel galavnis ke-dels da sameTvalyureo koSkebs agebdnen, romlebic galavanze maRa-li da cotaTi win gamoweuli iyo. aseT koSks saguSago koSki ewode-boda.
cixesimagris kuTxeebSi igeboda mrgvali koSkebi, kedlebis gaswv-riv ki _ oTxkuTxa koSkebi saTofurebiT. manZili maT Soris iseTi unda yofiliyo, rom mters Senobis SigniT SemoWra ver moexerxebina.
36 373636 37
galavani _ kedeli, romelic nagebobas garSemo aqvs Semovlebuli.saguSago koSki _ saTvalTvalo adgili, sadac cixesimagris mcvelebi imyofebodnen.saTofuri _ vertikaluri Wrili galavanSi, romelic viwro sarkmels mogvagonebs, ewyoboda sasrolad.qongurebi _ gvirgvinis formis zeda nawili, romelic asrulebda galavansa da koSkebs.
daimaxsovre
galavani
saguSago koSki
dakbiluli
qongurebi
saTofuri
cixesimagre mrgvali koSkiT
daba mardaqani. afSeroni
daSenebuli qonguri _
sartylis
fragmenti
risTvis agebdnen cixesimagreebs?
davalebadaxate Zveleburi cixesimagre da misi mcxovreblebi. ar dagaviwydes sqeli galavnisa da saguSago koSkebis mixatva.
feradi fanqrebi, flomasterebi, akvareli
gaecanicixesimagre kvadratulikoSkiT. daba mardaqani.
afSeroni
cixesimagreebi daba ramanasa da mardaqanSi gorakze mdgom goliaTebs mog-
vagonebs. galavansa da koSkebs Taze qongurebi adgas, romlebic aRmosavleli
mmarTvelebis gvirgvins mogvagonebs. qongurebi mcxovreblebs mtrebisgan
icavda da koSks amSvenebda. cixesimagris yvelaze maRali nawili niSnis mice-
misTvis gamoiyeneboda: mterze gamarjvebis an Tavdasxmis saSiSroebis dros aq
cecxls anTebdnen.
cixe-koSki
daba ramana. afSeroni
LAYİH
Ə
cixesimagreebi
TavdacviTi nagebobebi, simetria, proporcia, ritmi
11 warsulSi adamianebi Tavdacvis mizniT cixesimagreebs agebdnen.
Cveulebriv, maT maRal gorakebze an Ria adgilebze aSenebdnen, raTa ukeT daenaxaT, Tu ra xdeboda garSemo. ucxotomelTa Tavdasxmebis dros mosaxleobas cixesimagris sqeli kedlebi icavda.
TavdacviTi nagebobis mSeneblobisa da saZirkvlis Cayrisas, pirvel rigSi Sesaferis adgils irCevdnen. nageboba ufro daculad iTvle-boda, Tu miudgomel kldeze an mdinaris piras idga. nebismier mtki-ce nagebobas dResac cixesimagres adareben. Tu zemodan daxedav, ase-Ti cixesimagreebis moxazuloba marTkuTxeds mogagonebs. kedlebis formasa da koSkebis mdebareobas adgilis reliefi gansazRvravda. magram mTavari cixesimagris dacva iyo. amisaTvis sqel galavnis ke-dels da sameTvalyureo koSkebs agebdnen, romlebic galavanze maRa-li da cotaTi win gamoweuli iyo. aseT koSks saguSago koSki ewode-boda.
cixesimagris kuTxeebSi igeboda mrgvali koSkebi, kedlebis gaswv-riv ki _ oTxkuTxa koSkebi saTofurebiT. manZili maT Soris iseTi unda yofiliyo, rom mters Senobis SigniT SemoWra ver moexerxebina.
36 373736 37
galavani _ kedeli, romelic nagebobas garSemo aqvs Semovlebuli.saguSago koSki _ saTvalTvalo adgili, sadac cixesimagris mcvelebi imyofebodnen.saTofuri _ vertikaluri Wrili galavanSi, romelic viwro sarkmels mogvagonebs, ewyoboda sasrolad.qongurebi _ gvirgvinis formis zeda nawili, romelic asrulebda galavansa da koSkebs.
daimaxsovre
da koSkebs.
galavani
saguSago koSki
dakbiluli
qongurebi
saTofuri
cixesimagre mrgvali koSkiT
daba mardaqani. afSeroni
daSenebuli qonguri _
sartylis
fragmenti
risTvis agebdnen cixesimagreebs?
davalebadaxate Zveleburi cixesimagre da misi mcxovreblebi. ar dagaviwydes sqeli galavnisa da saguSago koSkebis mixatva.
feradi fanqrebi, flomasterebi, akvareli
gaecanicixesimagre kvadratulikoSkiT. daba mardaqani.
afSeroni
cixesimagreebi daba ramanasa da mardaqanSi gorakze mdgom goliaTebs mog-
vagonebs. galavansa da koSkebs Taze qongurebi adgas, romlebic aRmosavleli
mmarTvelebis gvirgvins mogvagonebs. qongurebi mcxovreblebs mtrebisgan
icavda da koSks amSvenebda. cixesimagris yvelaze maRali nawili niSnis mice-
misTvis gamoiyeneboda: mterze gamarjvebis an Tavdasxmis saSiSroebis dros aq
cecxls anTebdnen.
cixe-koSki
daba ramana. afSeroni
LAYİH
Ə
38 39
Cveulebriv, Zvel aRmosavleTSi sasaxleebs mmarTvelis saxels ar-qmevdnen. fufuneba, simdidre da sasaxlis didebuli ieri qveynis Zlevamosilebas ganasaxierebda.
mniSvnelovan gadawyvetilebebs _ omis gamoc-xadebasa da zavis dadebas _ sasaxlis divanxanaSi (sxdomaTa darbazSi) iRebdnen. aq didebulebi, ve-zirebi, mTavarsardlebi, mcvelebi mmarTvelis gankargulebebs elodebodnen. am adamianebis ta-nisamosis morTuloba maT Tanamdebobriv mdgo-mareobaze metyvelebda. gansakuTrebulad mdid-rulad morTuli tanisamosis tarebis ufleba mxolod mbrZanebels hqonda.
sasaxles maRali galavani hqonda Semortymuli. koSkebSi mcvelebi idgnen. sasaxleSi sxvadasxva nageboba iyo _ divanxana, meCeTi, mavzoleumi, aba-no.xosros mefed kurTxeva. Sua saukuneebis miniatura.
mxatvari aRa mireki.
ratom agebdnen sasaxlis garSemo maRal galavans?riT gansxvavdeboda didebulebis tanisamosi meomrebis tanisamosisgan?
*divanxana (sparsuli sityva) _ oficialuri Sexvedrebis adgili Zveli aRmosavleTis sasaxleebSi.
davalebagamosaxe sasaxlis didebulTa cxovreba. daxate mbrZanebeli Tavis darbazebSi, didebulebi, mxedarTmTavrebi da mcvelebi.
feradi fanqrebi, flomasterebi, guaSi
12qarvasla savaWro qaravnebisa da mogzaurTa Ramis gasaTev da ga-
saCerebel adgils erqva, romelsac hqonda didi ezo cxovelebisa da oTxTvalebisaTvis. aqve iyo Wa da savaWro ezo. qarvaslaSi vaWrebi isvenebdnen da vaWrobdnen kidec. am nagebobebs savaWro gzebis ga-sayarze agebdnen. maT savaWro moednebi hqondaT. es iyo namdvili aR-mosavluri bazari _ xalxmravali da xmauriani. moedans xelosnebis fardulebi ertya gars.
qarvaslis ezo. Seqi
riT gansxvavdeba qarvasla sasaxlisgan?ra iyo qarvaslis ezoSi?ra nagebobebi arsebobs Cvens droSi qarvaslebis magivrad?
senaki (oTaxi)
qarvaslaSi. aq
vaWars SeeZlo
daesvena da Tan
Tvalyuri edevne-
bina imisaTvis, rac
garSemo xdeboda.
feradi fanqrebi, flomasterebi, guaSi
qarvaslebi13sasaxleebinagebobebi qaravnebisTvissasaxlis cxovreba
davalebadaxate xalxmravali da xmauriani moedani, garSemo xelosanTa fardulebi, maT win ki _ myidvelebi. Tu aq cxovelebis, oTxTvalebis da Wis daxatvasac moaxerxeb, namdvili qarvasla gamogiva.
LAYİH
Ə
38 39
Cveulebriv, Zvel aRmosavleTSi sasaxleebs mmarTvelis saxels ar-qmevdnen. fufuneba, simdidre da sasaxlis didebuli ieri qveynis Zlevamosilebas ganasaxierebda.
mniSvnelovan gadawyvetilebebs _ omis gamoc-xadebasa da zavis dadebas _ sasaxlis divanxanaSi (sxdomaTa darbazSi) iRebdnen. aq didebulebi, ve-zirebi, mTavarsardlebi, mcvelebi mmarTvelis gankargulebebs elodebodnen. am adamianebis ta-nisamosis morTuloba maT Tanamdebobriv mdgo-mareobaze metyvelebda. gansakuTrebulad mdid-rulad morTuli tanisamosis tarebis ufleba mxolod mbrZanebels hqonda.
sasaxles maRali galavani hqonda Semortymuli. koSkebSi mcvelebi idgnen. sasaxleSi sxvadasxva nageboba iyo _ divanxana, meCeTi, mavzoleumi, aba-no.xosros mefed kurTxeva. Sua saukuneebis miniatura.
mxatvari aRa mireki.
ratom agebdnen sasaxlis garSemo maRal galavans?riT gansxvavdeboda didebulebis tanisamosi meomrebis tanisamosisgan?
*divanxana (sparsuli sityva) _ oficialuri Sexvedrebis adgili Zveli aRmosavleTis sasaxleebSi.
davalebagamosaxe sasaxlis didebulTa cxovreba. daxate mbrZanebeli Tavis darbazebSi, didebulebi, mxedarTmTavrebi da mcvelebi.
feradi fanqrebi, flomasterebi, guaSi
12qarvasla savaWro qaravnebisa da mogzaurTa Ramis gasaTev da ga-
saCerebel adgils erqva, romelsac hqonda didi ezo cxovelebisa da oTxTvalebisaTvis. aqve iyo Wa da savaWro ezo. qarvaslaSi vaWrebi isvenebdnen da vaWrobdnen kidec. am nagebobebs savaWro gzebis ga-sayarze agebdnen. maT savaWro moednebi hqondaT. es iyo namdvili aR-mosavluri bazari _ xalxmravali da xmauriani. moedans xelosnebis fardulebi ertya gars.
qarvaslis ezo. Seqi
riT gansxvavdeba qarvasla sasaxlisgan?ra iyo qarvaslis ezoSi?ra nagebobebi arsebobs Cvens droSi qarvaslebis magivrad?
senaki (oTaxi)
qarvaslaSi. aq
vaWars SeeZlo
daesvena da Tan
Tvalyuri edevne-
bina imisaTvis, rac
garSemo xdeboda.
feradi fanqrebi, flomasterebi, guaSi
qarvaslebi13sasaxleebinagebobebi qaravnebisTvissasaxlis cxovreba
davalebadaxate xalxmravali da xmauriani moedani, garSemo xelosanTa fardulebi, maT win ki _ myidvelebi. Tu aq cxovelebis, oTxTvalebis da Wis daxatvasac moaxerxeb, namdvili qarvasla gamogiva.
LAYİH
Ə
40
Seamowme Seni Tavi
1. gviambe qvis qandakebebisa da maT zedapirze gamosaxuli simbolo-morTulobebis Sesaxeb.
2. gviCvene xidebi mocemuli Tanmimdevrobis mixedviT. gviambe, ra masalisgan agebdnen maT.
xis xidi gasaxsneli xidi
dakiduli xidi
qvis xidi
3. waikiTxe aRwera da gansazRvre, romel Senobas Seesabameba igi.
_ specialuri nageboba qaravanTa da mogzaurTa droebiT gasaCereblad.
_ Tavdacvis mizniT aSenebuli nageboba.
_ aq atarebdnen sawesCveulebo msaxurebas, acxadebdnen mniSvnelovan gadawyvetilebebs.
_ am nagebobebs aSenebdnen pativsacemi adamianebis xsovnis ukvdavsayofad.
mavzoleumi
taZari
cixesimagre
qarvasla
LAYİH
Ə
yoveli qalaqi gansakuTrebulia _ TiToeuls Tavisi ganumeorebeli iersaxe da xasiaTi, Tavisi istoria aqvs.qalaqebi mudmivad ganaxlebas ganicdis. sxvadasxva epoqis nagebobani sxvadasxva epoqis adamianebiviT gansxvavdeba erTmaneTisgan.maT iersaxeSi eris istoriuli gza, mis cxovrebaSi momxdari movlenebi aisaxeba.
Cveni qveynis
xelovneba
3
LAYİH
Ə
42 43
feradi fanqrebi, flomasterebi
qalaqebi uceb ar aRmocenebula. isini cixesimagreebis garSemo iqm-neboda, izrdeboda da viTardeboda. adre aseTi gamoTqmac arsebobda: qalaqis guli. galavnis kedlebs miRma Zvelad uamravi ram iyo Tav-moyrili: taZrebi, meCeTi, abano, mmarTvelis sasaxle, didebulTa _ emirebisa da mxedarTmTavrebis _ saxlebi.
ra nagebobebia yvelaze mniSvnelovani qalaqisTvis?ras niSnavs gamonaTqvami: `yvela qalaqs Tavisi xasiaTi aqvs~?
Zveli qalaqebis Tavisebureba is iyo, rom isini saqaravno gzebze mdebareobda. ucxoelebi daxelovnebuli ostatebis mier damzade-bul nivTebs yidulobdnen da TavianT qveynebSi mihqondaT.
qalaqebs, iseve, rogorc adamianebs, Taviseburi xasiaTi da cxov-rebis wesi hqondaT.
uZvelesi qalaqebi14 azerbaijanis qalaqebis Taviseburebebi
qalaqis centrSi iyo bazari _ didi savaWro moedani, moqalaqeTa Se-sakrebeli, saxalxo krebis adgili. xolo gareubanSi xelosnebisa da-saxleba iyo. aq cxovrobdnen da TavianT saxelosnoebSi saqmianobd-nen xabazebi (mcxobelebi), oqromWedlebi, feiqrebi (mqsovelebi), mWe-d-lebi, meTuneebi (meqoTneebi), dabaRebi (tyavis ostatebi) da mra-vali sxva.
Zveli qalaqebis taZrebi sxva nagebobebisgan didebulebiT gamoir-Ceodnen, zemodan dahyurebdnen qalaqs Tavisi gumbaTebiTa da mina-reTebiT. qalaqis saxlebi kramitiT iyo gadaxuruli. es RumelSi gamomwvari Tixis marTkuTxa filebi saxuravs nestisgan icavda.
davalebadaxate Zveleburi qalaqi. warmoidgine, rom mas Soridan an zemodan dahyu-reb da mTeli qalaqi Sen Tvalwinaa gadaSlili. xatvisas ar dagaviwydes kom-poziciis mTlianobisa da perspeqtivis wesebis dacva.
LAYİH
Ə
42 43
feradi fanqrebi, flomasterebi
qalaqebi uceb ar aRmocenebula. isini cixesimagreebis garSemo iqm-neboda, izrdeboda da viTardeboda. adre aseTi gamoTqmac arsebobda: qalaqis guli. galavnis kedlebs miRma Zvelad uamravi ram iyo Tav-moyrili: taZrebi, meCeTi, abano, mmarTvelis sasaxle, didebulTa _ emirebisa da mxedarTmTavrebis _ saxlebi.
ra nagebobebia yvelaze mniSvnelovani qalaqisTvis?ras niSnavs gamonaTqvami: `yvela qalaqs Tavisi xasiaTi aqvs~?
Zveli qalaqebis Tavisebureba is iyo, rom isini saqaravno gzebze mdebareobda. ucxoelebi daxelovnebuli ostatebis mier damzade-bul nivTebs yidulobdnen da TavianT qveynebSi mihqondaT.
qalaqebs, iseve, rogorc adamianebs, Taviseburi xasiaTi da cxov-rebis wesi hqondaT.
uZvelesi qalaqebi14 azerbaijanis qalaqebis Taviseburebebi
qalaqis centrSi iyo bazari _ didi savaWro moedani, moqalaqeTa Se-sakrebeli, saxalxo krebis adgili. xolo gareubanSi xelosnebisa da-saxleba iyo. aq cxovrobdnen da TavianT saxelosnoebSi saqmianobd-nen xabazebi (mcxobelebi), oqromWedlebi, feiqrebi (mqsovelebi), mWe-d-lebi, meTuneebi (meqoTneebi), dabaRebi (tyavis ostatebi) da mra-vali sxva.
Zveli qalaqebis taZrebi sxva nagebobebisgan didebulebiT gamoir-Ceodnen, zemodan dahyurebdnen qalaqs Tavisi gumbaTebiTa da mina-reTebiT. qalaqis saxlebi kramitiT iyo gadaxuruli. es RumelSi gamomwvari Tixis marTkuTxa filebi saxuravs nestisgan icavda.
davalebadaxate Zveleburi qalaqi. warmoidgine, rom mas Soridan an zemodan dahyu-reb da mTeli qalaqi Sen Tvalwinaa gadaSlili. xatvisas ar dagaviwydes kom-poziciis mTlianobisa da perspeqtivis wesebis dacva.
LAYİH
Ə
44 45
xelosanTa qalaqi15xalxuri rewva (xelosnoba): spilenZis nakeTobebi
davalebadaxate naturmorti spilenZis nakeTobebiT. miaqcie yuradReba kompozi-ciis gamarTulobas. nakeTobebis zedapiri ornamentiT moxate da Sesaba-misad gaaferade. xatvisas SegiZlia gamosaxvis Semdegi Tanmimdevroba gamo-iyeno.
metalze muSaobis ra xerxebia SenTvis cnobili?gviambe, ra ici qalaq ganjis arqiteqturis Sesaxeb.
guaSi, pastelis carcebi, feradi fanqrebi, flomasterebi
sxvadasxva
formis
sexengebi
(qoTnebi)
serniji
Zveli qalaqis,
ganjis xedi
uZvelesi qalaqi ganja, romelic saqaravno gzebis gadakveTze mde-bareobda, ganTqmuli iyo gacxovelebuli vaWrobiTa da daxelovne-buli ostatebiT. yvelaze lamaz qsovilebs _ atlass, farCas, abre-Sums _ da maTgan Sekeril tanisamoss, romelsac `al-ganja~ ewodebo-da, aq amzadebdnen. mWedlebis mier damzadebuli nakeTobebi _ sabrZo-lo da Sromis iaraRebi, samzareulos WurWeli, Weduroba _ Tavise-buri natifi moxatulobiT gamoirCeoda.
ganjaSi iyo quCa, romelzec cxovrobdnen da muSaobdnen spilenZis nakeTobaTa ostatebi. aq mdebare saxelosnoebSi spilenZis WurWels amzadebdnen. misi nairnairi saxeobebi _ serpuSi, serniji, sexengi, langrebi, spilenZis viwroyeliani vedroebi, qoTnebi _ formebiTa da ornamentiT Zalian gansxvavdebodnen erTmaneTisgan. es WurWeli yo-veldRiur yofaSi gamoiyeneboda da amasTanave spilenZis damuSavebis xelovnebis araCveulebriv nimuSebs warmoadgenda.
spilenZis qoTani
da Tasi. me-19 saukune
gaecaniganjeli xelosnebis mier damzadebuli spilenZis WurWlis nimuSebi
spilenZis qoTani. me-19 saukunespilenZis qoTani. me-19 saukune
spilenZis fiala. me-19 saukune.
ici Tu ara, rom? ganjeli ostatebis memkvidreoba _ Weduri rkinis alayafi dResac Cveni eris siamayes warmoadgens. galavniT garSemortymul qalaqSi mdebareobda mmarTvelis sasaxle, didebuli cixesimagreebi, mavzoleumebi, qarvaslebi, meCeTi, medrese da sxva RirsSesa-niSnavi nagebobani.
LAYİH
Ə
44 45
xelosanTa qalaqi15xalxuri rewva (xelosnoba): spilenZis nakeTobebi
davalebadaxate naturmorti spilenZis nakeTobebiT. miaqcie yuradReba kompozi-ciis gamarTulobas. nakeTobebis zedapiri ornamentiT moxate da Sesaba-misad gaaferade. xatvisas SegiZlia gamosaxvis Semdegi Tanmimdevroba gamo-iyeno.
metalze muSaobis ra xerxebia SenTvis cnobili?gviambe, ra ici qalaq ganjis arqiteqturis Sesaxeb.
guaSi, pastelis carcebi, feradi fanqrebi, flomasterebi
sxvadasxva
formis
sexengebi
(qoTnebi)
serniji
Zveli qalaqis,
ganjis xedi
uZvelesi qalaqi ganja, romelic saqaravno gzebis gadakveTze mde-bareobda, ganTqmuli iyo gacxovelebuli vaWrobiTa da daxelovne-buli ostatebiT. yvelaze lamaz qsovilebs _ atlass, farCas, abre-Sums _ da maTgan Sekeril tanisamoss, romelsac `al-ganja~ ewodebo-da, aq amzadebdnen. mWedlebis mier damzadebuli nakeTobebi _ sabrZo-lo da Sromis iaraRebi, samzareulos WurWeli, Weduroba _ Tavise-buri natifi moxatulobiT gamoirCeoda.
ganjaSi iyo quCa, romelzec cxovrobdnen da muSaobdnen spilenZis nakeTobaTa ostatebi. aq mdebare saxelosnoebSi spilenZis WurWels amzadebdnen. misi nairnairi saxeobebi _ serpuSi, serniji, sexengi, langrebi, spilenZis viwroyeliani vedroebi, qoTnebi _ formebiTa da ornamentiT Zalian gansxvavdebodnen erTmaneTisgan. es WurWeli yo-veldRiur yofaSi gamoiyeneboda da amasTanave spilenZis damuSavebis xelovnebis araCveulebriv nimuSebs warmoadgenda.
spilenZis qoTani
da Tasi. me-19 saukune
gaecaniganjeli xelosnebis mier damzadebuli spilenZis WurWlis nimuSebi
spilenZis qoTani. me-19 saukune
spilenZis fiala. me-19 saukune.
ici Tu ara, rom? ganjeli ostatebis memkvidreoba _ Weduri rkinis alayafi dResac Cveni eris siamayes warmoadgens. galavniT garSemortymul qalaqSi mdebareobda mmarTvelis sasaxle, didebuli cixesimagreebi, mavzoleumebi, qarvaslebi, meCeTi, medrese da sxva RirsSesa-niSnavi nagebobani.
LAYİH
Ə
46 47
davalebadaxate siuJeturi xaliCis eskizi simetriisa da ritmis gaTvaliswinebiT. ZiriTad siuJetad SegiZlia aiRo nadirobis scena, yofiTi scena, port-reti. SeiZleba naturmortic. gaxsovdes, rom is, Tu rogori gamova xaliCa, damokidebulia moxatulobis ferze, formasa da ritmze.
dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis ra saxeobebi arsebobs?xaliCis ornamentebis ra kanonzomierebebia SenTvis cnobili?
siuJeturi xaliCebi
is, rom qalaqebi erTmaneTs hgavs, xels ki ar uSlis, aramed, piri-qiT, gvexmareba, davinaxoT da SevafasoT maTi Taviseburi iersaxe. am qalaqebis xelovneba da adaT-wesebi aq Seqmnil siuJetur xaliCebSia asaxuli. abreSumis qsovilebi da xaliCebi, romelTac `Sirvans~, `go-bustans~, ̀ Semaxas~, ̀ israfils~, ̀ arCimans~ uwodebdnen, Salis windebi kaSkaSa ornamentiT _ es yvelaferi qalaq Semaxas daxelovnebuli os-tatebis xeliTaa damzadebuli.
xaliCebis moxatulobaSi gamoyenebuli feri, forma da ritmi bune-bis yvelanair elfers gadmogvcems. yofiTi scenebis gamosaxvis deko-ratiuli stili da figurebis moxatulobad qcevis xelovneba Semaxe-li xaliCebis mqsovelebis maRal ostatobaze metyvelebs.
16yofiTi siuJetebi xaliCaze
`nadiroba~. siuJeturi kompozicia xaliCaze.
gaecanisiuJetur xaliCas gars kaSkaSa
ornamentebis arSia akravs.
masze nadirobis scenaa
gamosaxuli: cxenze
amxedrebuli monadiris
figura, mwevari ZaRlebi,
kuTxeebSi ki mamlebi _
sikeTis mauwyeblebi.
feradi fanqrebi, flomasterebi
LAYİH
Ə
46 47
davalebadaxate siuJeturi xaliCis eskizi simetriisa da ritmis gaTvaliswinebiT. ZiriTad siuJetad SegiZlia aiRo nadirobis scena, yofiTi scena, port-reti. SeiZleba naturmortic. gaxsovdes, rom is, Tu rogori gamova xaliCa, damokidebulia moxatulobis ferze, formasa da ritmze.
dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis ra saxeobebi arsebobs?xaliCis ornamentebis ra kanonzomierebebia SenTvis cnobili?
siuJeturi xaliCebi
is, rom qalaqebi erTmaneTs hgavs, xels ki ar uSlis, aramed, piri-qiT, gvexmareba, davinaxoT da SevafasoT maTi Taviseburi iersaxe. am qalaqebis xelovneba da adaT-wesebi aq Seqmnil siuJetur xaliCebSia asaxuli. abreSumis qsovilebi da xaliCebi, romelTac `Sirvans~, `go-bustans~, ̀ Semaxas~, ̀ israfils~, ̀ arCimans~ uwodebdnen, Salis windebi kaSkaSa ornamentiT _ es yvelaferi qalaq Semaxas daxelovnebuli os-tatebis xeliTaa damzadebuli.
xaliCebis moxatulobaSi gamoyenebuli feri, forma da ritmi bune-bis yvelanair elfers gadmogvcems. yofiTi scenebis gamosaxvis deko-ratiuli stili da figurebis moxatulobad qcevis xelovneba Semaxe-li xaliCebis mqsovelebis maRal ostatobaze metyvelebs.
16yofiTi siuJetebi xaliCaze
`nadiroba~. siuJeturi kompozicia xaliCaze.
gaecanisiuJetur xaliCas gars kaSkaSa
ornamentebis arSia akravs.
masze nadirobis scenaa
gamosaxuli: cxenze
amxedrebuli monadiris
figura, mwevari ZaRlebi,
kuTxeebSi ki mamlebi _
sikeTis mauwyeblebi.
feradi fanqrebi, flomasterebi
LAYİH
Ə
magomed orujevi. sazeimo saRamo
novruzis dResaswaulisTvis damaxasiaTebeli ra niSnebia gamosaxuli mxatvrebis tiloebze?kidev romel qveynebSi aRniSnaven novruzis dResaswauls?
davalebadaxate naxati, romelic novruzis tradiciebs asaxavs. naxatze SegiZlia gadmosce dResaswaulis wes-Cveulebebi, TamaSebi da warmodgenebi.
novruzi gazafxulis dadgomis, xvna-Tesvis, uxvi mosavlis Txov-nisa da keTildReobis dResaswaulia. novruzisadmi miZRvnili zeimi Tavad dResaswaulis dadgomamde ormoci dRiT adre iwyeba.
gansakuTrebiT sazeimod aRniSnaven dResaswauliswina bolo samSa-baT dRes: alageben saxlsa da ezos, acxoben nair-nair tkbileuls da did mzrunvelobas iCenen avadmyofebis mimarT. iTvleba, rom am dRe-saswauls yvela janmrTeli da sufTa unda Sexvdes.
sazeimo sufraze dgamen xonCas Svidi saxeobis kerZiT da sanTlebs anTeben. dResaswaulis wina saRamos bavSvebi kardakar dadian da saCuqrebs agroveben. amisaTvis isini sakvamurSi patara xurjins uSve-ben an karqveS qudebs agdeben. dResaswaulis dRes ki sxvadasxva sana-xaobebi da warmodgenebi imarTeba.
novruzis dResaswaulis erT-erTi yvelaze saintereso TamaSi kver-cxebis damtvreva iyo. moTamaSeebi SeRebil sadResaswaulo kvercxebs amtvrevdnen da gamarjveba mas ergeboda, visi kvercxic mTeli dar-Ceboda. kvercxebis gatexis tradicia zamTrisa da gazafxulis, sici-visa da siTbos brZolas gamoxatavda.
alekper rzakulievi. TamaSi kvercxebis damtvreva
novruzis tradiciebi da
wes-Cveulebebi17novruzis dResaswaulis tradiciebi saxviT xelovnebaSi
alekper rzakulievi. novruzisTvis mzadeba
48 49
novruzis Semdgomi oTxi dRe wlis momavali oTxi sezonis simbo-luri gamoxatuleba iyo.
guaSi, pastelis carcebi, feradi fanqrebi, flomasterebi
LAYİH
Ə
magomed orujevi. sazeimo saRamo
novruzis dResaswaulisTvis damaxasiaTebeli ra niSnebia gamosaxuli mxatvrebis tiloebze?kidev romel qveynebSi aRniSnaven novruzis dResaswauls?
davalebadaxate naxati, romelic novruzis tradiciebs asaxavs. naxatze SegiZlia gadmosce dResaswaulis wes-Cveulebebi, TamaSebi da warmodgenebi.
novruzi gazafxulis dadgomis, xvna-Tesvis, uxvi mosavlis Txov-nisa da keTildReobis dResaswaulia. novruzisadmi miZRvnili zeimi Tavad dResaswaulis dadgomamde ormoci dRiT adre iwyeba.
gansakuTrebiT sazeimod aRniSnaven dResaswauliswina bolo samSa-baT dRes: alageben saxlsa da ezos, acxoben nair-nair tkbileuls da did mzrunvelobas iCenen avadmyofebis mimarT. iTvleba, rom am dRe-saswauls yvela janmrTeli da sufTa unda Sexvdes.
sazeimo sufraze dgamen xonCas Svidi saxeobis kerZiT da sanTlebs anTeben. dResaswaulis wina saRamos bavSvebi kardakar dadian da saCuqrebs agroveben. amisaTvis isini sakvamurSi patara xurjins uSve-ben an karqveS qudebs agdeben. dResaswaulis dRes ki sxvadasxva sana-xaobebi da warmodgenebi imarTeba.
novruzis dResaswaulis erT-erTi yvelaze saintereso TamaSi kver-cxebis damtvreva iyo. moTamaSeebi SeRebil sadResaswaulo kvercxebs amtvrevdnen da gamarjveba mas ergeboda, visi kvercxic mTeli dar-Ceboda. kvercxebis gatexis tradicia zamTrisa da gazafxulis, sici-visa da siTbos brZolas gamoxatavda.
alekper rzakulievi. TamaSi kvercxebis damtvreva
novruzis tradiciebi da
wes-Cveulebebi17novruzis dResaswaulis tradiciebi saxviT xelovnebaSi
alekper rzakulievi. novruzisTvis mzadeba
48 49
novruzis Semdgomi oTxi dRe wlis momavali oTxi sezonis simbo-luri gamoxatuleba iyo.
guaSi, pastelis carcebi, feradi fanqrebi, flomasterebi
LAYİH
Ə
50 51
faTali Sah gajari
irevanis sardari
hasan xan irevanli
(sari aslani)
irevanis sardari
mah talaT hanumi
ymawvilis portreti
qalis portreti
mirza hadim irevani dasavleT azerbaijanis qalaq irevanSi daibada. mxatvrobis xelovneba mas Seaswavla mamam, romelic xeze kveTis os-tati iyo. Tavisi SemoqmedebiTi gzis dasawyisSi m.g. irevani deko-ratiuli xelovnebiT iyo dakavebuli, muSaobda, rogorc mxatvar-ornamentalisti da portretisti. igi iyo azerbaijanSi `dazguri ferweris~ fuZemdebeli. misi namuSevrebi `kavaleristi~, `mocekvave qali~, `derviSi~ amJamad azerbaijanis xelovnebis saxelmwifo muze-umSia gamofenili.
mxatvarma aRadgina pano da siuJeturi kompoziciebi irevanis sar-daris sasaxleSi. sasaxlis sarkeebiani darbazis kedlebze man faTali Sah gajarisa da abas mirzas monumenturi portretebi Seqmna. somxuri agresiis Sedegad es arqiteqturuli Zegli daingra.
m. g. irevanis mier Seqmnili naxatebi `bijixula mirza~, `mola~, `qali~, `axalgazrda kacis portreti~ azerbaijanis xelovnebis sa-xelmwifo muzeumSi inaxeba, naxati `mah talaT hanumi~ ki _ saqarTve-los xelovnebis saxelmwifo muzeumSi. es portretebi TavianTi ga-momsaxvelobiTa da gamorCeuli koloritiT dResac aRafrTovanebs mnaxvels.
naxatebSi `mefe aleqsandre meuRlesTan erTad~, `Sahi da veziri~ mxatvarma yofiTi scenebi CarTo. sankt-peterburgis ermitaJis muze-umSi inaxeba misi tilo ̀ yvavilebi da frinvelebi~.
dekoratiuloba da realizmi ostatis nawarmoebebSi, romelmac aR-mosavluri miniatura, xalxuri Semoqmedeba da evropuli ferweris stili gaaerTiana, erTmaneTs harmoniulad avsebs.
m.g. irevanim safuZveli Cauyara axal mimarTulebas azerbaijanis saxviT xelovnebaSi.
azerbaijaneli mxatvrebi
18 mirza hadim irevani
mamedhusein oRlu
(1825-1875)
kulturuli memkvidreoba
ra roli Seasrula azerbaijanis saxviTi xelovnebis ganviTarebaSi m.g. irevanim?
davalebadaxate cnobili adamianis portreti da Seecade, gadmosce misi xasiaTis Taviseburebebi.
guaSi, pastelis carcebi
1
2
`dazguri ferwera~ _ ferwera, romelic dazgaze (molbertze) iqmneba.
`monumenturi ferwera~ _ ferweruli nawarmoebi, romelic mWidrodaa dakavSirebuli arqiteqturasTan.
s a m x a t v r o
g a l e r e a
mirza hadim irevanis mier Seqmnili pano da kompoziciebi irevanis sardaris sasaxleSi.
LAYİH
Ə
50 51
faTali Sah gajari
irevanis sardari
hasan xan irevanli
(sari aslani)
irevanis sardari
mah talaT hanumi
ymawvilis portreti
qalis portreti
mirza hadim irevani dasavleT azerbaijanis qalaq irevanSi daibada. mxatvrobis xelovneba mas Seaswavla mamam, romelic xeze kveTis os-tati iyo. Tavisi SemoqmedebiTi gzis dasawyisSi m.g. irevani deko-ratiuli xelovnebiT iyo dakavebuli, muSaobda, rogorc mxatvar-ornamentalisti da portretisti. igi iyo azerbaijanSi `dazguri ferweris~ fuZemdebeli. misi namuSevrebi `kavaleristi~, `mocekvave qali~, `derviSi~ amJamad azerbaijanis xelovnebis saxelmwifo muze-umSia gamofenili.
mxatvarma aRadgina pano da siuJeturi kompoziciebi irevanis sar-daris sasaxleSi. sasaxlis sarkeebiani darbazis kedlebze man faTali Sah gajarisa da abas mirzas monumenturi portretebi Seqmna. somxuri agresiis Sedegad es arqiteqturuli Zegli daingra.
m. g. irevanis mier Seqmnili naxatebi `bijixula mirza~, `mola~, `qali~, `axalgazrda kacis portreti~ azerbaijanis xelovnebis sa-xelmwifo muzeumSi inaxeba, naxati `mah talaT hanumi~ ki _ saqarTve-los xelovnebis saxelmwifo muzeumSi. es portretebi TavianTi ga-momsaxvelobiTa da gamorCeuli koloritiT dResac aRafrTovanebs mnaxvels.
naxatebSi `mefe aleqsandre meuRlesTan erTad~, `Sahi da veziri~ mxatvarma yofiTi scenebi CarTo. sankt-peterburgis ermitaJis muze-umSi inaxeba misi tilo ̀ yvavilebi da frinvelebi~.
dekoratiuloba da realizmi ostatis nawarmoebebSi, romelmac aR-mosavluri miniatura, xalxuri Semoqmedeba da evropuli ferweris stili gaaerTiana, erTmaneTs harmoniulad avsebs.
m.g. irevanim safuZveli Cauyara axal mimarTulebas azerbaijanis saxviT xelovnebaSi.
azerbaijaneli mxatvrebi
18 mirza hadim irevani
mamedhusein oRlu
(1825-1875)
kulturuli memkvidreoba
ra roli Seasrula azerbaijanis saxviTi xelovnebis ganviTarebaSi m.g. irevanim?
davalebadaxate cnobili adamianis portreti da Seecade, gadmosce misi xasiaTis Taviseburebebi.
guaSi, pastelis carcebi
1
2
`dazguri ferwera~ _ ferwera, romelic dazgaze (molbertze) iqmneba.
`monumenturi ferwera~ _ ferweruli nawarmoebi, romelic mWidrodaa dakavSirebuli arqiteqturasTan.
s a m x a t v r o
g a l e r e a
mirza hadim irevanis mier Seqmnili pano da kompoziciebi irevanis sardaris sasaxleSi.
LAYİH
Ə
nadirobisa da brZolebis
scenebi, romlebic Seqineli
xanebis sasaxlis kedlebs amSvenebs.
azerbaijaneli mxatvari usta gambar qarabagi qalaq SuSaSi daibada. igi niWieri fermweri da mxatvar-ornamentalisti iyo. garda amisa, man Seqmna nacionalur stilSi Sesrulebuli kedlis mxatvrobis araCve-ulebrivi nimuSebi.
Seqineli xanebis sazafxulo sasaxlis darbazis moxatulobis res-tavraciis dros qarabagim tradiciul nacionalur stilSi axali elferebi Seitana. ostatis kompoziciebSi, romlebSic dekoratiuli xelovnebis stili ferwerasTanaa Serwymuli, didi da patara deta-lebis koloriti da harmonia sazeimo ganwyobas qmnis. kedlebis moxa-tuloba zRaprul baRs mogvagonebs. aq gamosaxul TiToeul yvavils Tavisi feri aqvs.
mxatvarma Tavis naxatebSi aRmosavluri ferwerisTvis ucnobi axa-li xerxebi gamoiyena. am naxatebSi dekoratiuli da realisturi gamo-saxulebebi TiTqos avseben erTmaneTs. mravalfiguriani samxedro kompoziciebi aRmosavluri miniaturis stils mogvagonebs.
qalaq SuSaSi mxatvarma araerTi saxli morTo kaSkaSa dasamax-sovrebeli moxatulobiT.
usta gambar qarabagi
(1830-1905)19
usta gambar qarabagis memkvidreoba.
Seqineli xanebis sasaxlis kedlebis moxatuloba. fragmentebi.
52 53
davalebaSeni warmodgeniT Seqmeni
naxati, romelSic nadirobis an
brZolis scenebs asaxav.
ra siaxle Seitana usta gambar qarabagim mxatvrobis tradi-ciul aRmosavlur stilSi?
guaSi, feradi fanqrebi, flomasterebi
LAYİH
Ə
nadirobisa da brZolebis
scenebi, romlebic Seqineli
xanebis sasaxlis kedlebs amSvenebs.
azerbaijaneli mxatvari usta gambar qarabagi qalaq SuSaSi daibada. igi niWieri fermweri da mxatvar-ornamentalisti iyo. garda amisa, man Seqmna nacionalur stilSi Sesrulebuli kedlis mxatvrobis araCve-ulebrivi nimuSebi.
Seqineli xanebis sazafxulo sasaxlis darbazis moxatulobis res-tavraciis dros qarabagim tradiciul nacionalur stilSi axali elferebi Seitana. ostatis kompoziciebSi, romlebSic dekoratiuli xelovnebis stili ferwerasTanaa Serwymuli, didi da patara deta-lebis koloriti da harmonia sazeimo ganwyobas qmnis. kedlebis moxa-tuloba zRaprul baRs mogvagonebs. aq gamosaxul TiToeul yvavils Tavisi feri aqvs.
mxatvarma Tavis naxatebSi aRmosavluri ferwerisTvis ucnobi axa-li xerxebi gamoiyena. am naxatebSi dekoratiuli da realisturi gamo-saxulebebi TiTqos avseben erTmaneTs. mravalfiguriani samxedro kompoziciebi aRmosavluri miniaturis stils mogvagonebs.
qalaq SuSaSi mxatvarma araerTi saxli morTo kaSkaSa dasamax-sovrebeli moxatulobiT.
usta gambar qarabagi
(1830-1905)19
usta gambar qarabagis memkvidreoba.
Seqineli xanebis sasaxlis kedlebis moxatuloba. fragmentebi.
52 53
davalebaSeni warmodgeniT Seqmeni
naxati, romelSic nadirobis an
brZolis scenebs asaxav.
ra siaxle Seitana usta gambar qarabagim mxatvrobis tradi-ciul aRmosavlur stilSi?
guaSi, feradi fanqrebi, flomasterebi
LAYİH
Ə
ilustraciebi
derviS nurali Sahis portreti. abdurahman jamis portreti
davalebadaxate ilustracia frinvelebisa da yvavilebis gamosaxulebiT.
m.m. navabis Semoqmedebis ra niSnebi ganasxvavebs mas sxva mxatvrebisgan?
azerbaijaneli mxatvari mir mohsun navabi qalaq Su-SaSi daibada. niWieri mxatvari aseve cnobili iyo, ro-gorc poeti, musikismcodne da kaligrafi. dawye-biTi ganaTleba navabma sasuliero skolaSi miiRo. igi en-ciklopediuri codnisa da unikaluri niWis patroni iyo. man Seiswavla arabuli, sparsuli da Turquli enebi, astronomia, qimia, maTematika da sxva mecniere-bebi. igi werda leqsebs, gamoscemda mecnierebis sxva-dasxva dargebisadmi miZRvnil wignebs. navabi, rome-lic saxviTi xelovnebis nawarmoebebs qmnida, amavdro-
ulad iyo erT-erTi pirveli mxatvar-kaligrafi da wignebis gamfor-mebeli azerbaijanSi.
Tavisi saxlisa da im skolis kedlebi, romelSic igi aswavlida, na-vabma frinvelebisa da yvavilebis gamosaxulebebiT moxata. azerbai-janul dekoratiul xelovnebaSi es moxatuloba WeSmariti Semoqme-debis nimuSad iqca.
misi akvareliT Sesrulebuli namuSevrebi, wignis miniaturebi da ornamentebi, liTografiis teqnikiT dabeWdili wignebis mxatvruli gaformeba azerbaijanSi wignis grafikis pirveli nabijebad iqca.
navabma aseve mniSvnelovani wvlili Seitana qalaq SuSas gevxaragis meCeTis gaformebaSi.
frinvelebisa da yvavilebis gamosaxulebebi,
romlebic mxatvris saxls amSvenebs.
emir Teimuris
portreti.
20
54 55
guaSi, feradi fanqrebi, flomasterebi
1
2
liTografia _ anabeWdi qvis zedapiridan, romelzec suraTia daxatuli.
kaligrafia _ lamazi da mkafio weris xelovneba, kaligrafi _ lamazad weris ostati.
mir mohsun navabi
(1833-1918)
LAYİH
Ə
ilustraciebi
derviS nurali Sahis portreti. abdurahman jamis portreti
davalebadaxate ilustracia frinvelebisa da yvavilebis gamosaxulebiT.
m.m. navabis Semoqmedebis ra niSnebi ganasxvavebs mas sxva mxatvrebisgan?
azerbaijaneli mxatvari mir mohsun navabi qalaq Su-SaSi daibada. niWieri mxatvari aseve cnobili iyo, ro-gorc poeti, musikismcodne da kaligrafi. dawye-biTi ganaTleba navabma sasuliero skolaSi miiRo. igi en-ciklopediuri codnisa da unikaluri niWis patroni iyo. man Seiswavla arabuli, sparsuli da Turquli enebi, astronomia, qimia, maTematika da sxva mecniere-bebi. igi werda leqsebs, gamoscemda mecnierebis sxva-dasxva dargebisadmi miZRvnil wignebs. navabi, rome-lic saxviTi xelovnebis nawarmoebebs qmnida, amavdro-
ulad iyo erT-erTi pirveli mxatvar-kaligrafi da wignebis gamfor-mebeli azerbaijanSi.
Tavisi saxlisa da im skolis kedlebi, romelSic igi aswavlida, na-vabma frinvelebisa da yvavilebis gamosaxulebebiT moxata. azerbai-janul dekoratiul xelovnebaSi es moxatuloba WeSmariti Semoqme-debis nimuSad iqca.
misi akvareliT Sesrulebuli namuSevrebi, wignis miniaturebi da ornamentebi, liTografiis teqnikiT dabeWdili wignebis mxatvruli gaformeba azerbaijanSi wignis grafikis pirveli nabijebad iqca.
navabma aseve mniSvnelovani wvlili Seitana qalaq SuSas gevxaragis meCeTis gaformebaSi.
frinvelebisa da yvavilebis gamosaxulebebi,
romlebic mxatvris saxls amSvenebs.
emir Teimuris
portreti.
20
54 55
guaSi, feradi fanqrebi, flomasterebi
1
2
liTografia _ anabeWdi qvis zedapiridan, romelzec suraTia daxatuli.
kaligrafia _ lamazi da mkafio weris xelovneba, kaligrafi _ lamazad weris ostati.
mir mohsun navabi
(1833-1918)
LAYİH
Ə
ToRrul narimanbekovi qalaq baqoSi daibada. man jer azerbaijanis xelovnebis skola daamTavra, Sem-deg ki _ litvis saxelmwifo samxatvro instituti. T. narimanbekovi mravali Teatraluri speqtaklis de-koraciebis gamformebelia.
mis momajadoebel nawarmoebebSi _ naturmortebsa da peizaJebSi, rogorebicaa: `geiCais baRebSi~, `saga-zafxulo bazroba~, “`broweulebi da msxlebi~, ̀ yvavi-lebi~, ̀ Zveli Cinari~, ̀ qalwulis koSki~ _ bunebis kaS-kaSa ferebis xmovaneba JRers. maT TiTqos Seisrutes miwis madli, geiCais, zaqaTalisa da lenqoranis bune-bis ferTa siuxve.
geiCais baRebSi
broweulebi
da msxlebi
22
T. narimanbekovi mravali saerTaSoriso gamofenis monawilea. misi gamofenebi araerTgzis mowyobila germaniaSi, safrangeTSi, italiaSi, ruseTSi, SeerTebul StatebSi, kubaze, indoeTSi, poloneTSi, CexeT-Si, slovakeTSi.
azerbaijanis saxalxo mxatvari, nacionalur mecni-erebaTa akademiis namdvili wevri, moqandake omar el-darovi daibada qalaq derbendSi, daRestnis respub-likaSi.
eldarovma azerbaijanis samxatvro skolis qanda-kebis ganyofileba daamTavra da swavla leningradis (sankt-peterburgis) i.e. repinis saxelobis ferweris, qandakebisa da arqiteqturis institutSi gaagrZela.
igi azerbaijanis kulturis gamoCenili moRvawe-ebis _ poetebis, muhamed fizulis, xurSudbanu na-
Tavanis, husein javidis, kompozitor uzeir gajibeilis, mxatvar sa-Tar baxlulzades skulpturuli kompoziciebis avtoria.
cnobilma moqandakem xelovnebis niWieri moRvaweebis ramdenime Ta-oba aRzarda.
fizulis qandakeba
(tokai mamedovTan
erTad)
naTavanis Zegli
21
uzeir gajibeilis Zegli
omar hasan oRlu eldarovi
(1927)
gazafxuli
baqoSi
ToRrul farman oRlu
narimanbekovi (1930-2013)
56 57
davalebadaxate naturmorti an peizaJi kaSkaSa koloritSi.
guaSi, akvareli
ra koloriti SeimCneva T. narimanbekovis naxatebSi?
davaleba gamoZerwe sakuTari portreti. ecade SenTvis damaxasiaTebeli nakvTebi gadmosce.
saxviTi xelovnebis romeli Janri SeiniSneba o. eldarovis SemoqmedebaSi?
plastilini an Tixa
LAYİH
Ə
ToRrul narimanbekovi qalaq baqoSi daibada. man jer azerbaijanis xelovnebis skola daamTavra, Sem-deg ki _ litvis saxelmwifo samxatvro instituti. T. narimanbekovi mravali Teatraluri speqtaklis de-koraciebis gamformebelia.
mis momajadoebel nawarmoebebSi _ naturmortebsa da peizaJebSi, rogorebicaa: `geiCais baRebSi~, `saga-zafxulo bazroba~, “`broweulebi da msxlebi~, ̀ yvavi-lebi~, ̀ Zveli Cinari~, ̀ qalwulis koSki~ _ bunebis kaS-kaSa ferebis xmovaneba JRers. maT TiTqos Seisrutes miwis madli, geiCais, zaqaTalisa da lenqoranis bune-bis ferTa siuxve.
geiCais baRebSi
broweulebi
da msxlebi
22
T. narimanbekovi mravali saerTaSoriso gamofenis monawilea. misi gamofenebi araerTgzis mowyobila germaniaSi, safrangeTSi, italiaSi, ruseTSi, SeerTebul StatebSi, kubaze, indoeTSi, poloneTSi, CexeT-Si, slovakeTSi.
22
azerbaijanis saxalxo mxatvari, nacionalur mecni-erebaTa akademiis namdvili wevri, moqandake omar el-darovi daibada qalaq derbendSi, daRestnis respub-likaSi.
eldarovma azerbaijanis samxatvro skolis qanda-kebis ganyofileba daamTavra da swavla leningradis (sankt-peterburgis) i.e. repinis saxelobis ferweris, qandakebisa da arqiteqturis institutSi gaagrZela.
igi azerbaijanis kulturis gamoCenili moRvawe-ebis _ poetebis, muhamed fizulis, xurSudbanu na-
Tavanis, husein javidis, kompozitor uzeir gajibeilis, mxatvar sa-Tar baxlulzades skulpturuli kompoziciebis avtoria.
cnobilma moqandakem xelovnebis niWieri moRvaweebis ramdenime Ta-oba aRzarda.
fizulis qandakeba
(tokai mamedovTan
erTad)
naTavanis Zegli
21
uzeir gajibeilis Zegli
omar hasan oRlu eldarovi
(1927)
gazafxuli
baqoSi
ToRrul farman oRlu
narimanbekovi (1930-2013)
56 57
davalebadaxate naturmorti an peizaJi kaSkaSa koloritSi.
guaSi, akvareli
ra koloriti SeimCneva T. narimanbekovis naxatebSi?
davaleba gamoZerwe sakuTari portreti. ecade SenTvis damaxasiaTebeli nakvTebi gadmosce.
saxviTi xelovnebis romeli Janri SeiniSneba o. eldarovis SemoqmedebaSi?
plastilini an Tixa
LAYİH
Ə
2. ipove siuJeturi xaliCa
58
1. da mxatvari, romelsac igi ekuTvnis.
daasaxele nawarmoebi mirza gadim irevaniusta gambar qarabagimir mohsun navabiomar eldaroviToRrul narimanbekovi
2
1
3
4
5
a b g
Seamowme Seni Tavi
LAYİH
Ə
yvela eri
Semoqmediaxelovneba silamazisa da sibrZnis samyaroa.
yovel ers Taviseburi warmodgena aqvs
mSvenierebaze. xelovneba eris suls, mis
xasiaTsa da ocnebebs gamoxatavs.
TiToeuli eris kulturaSi silamazis,
sikeTisa da borotebis, saTnoebisa da
adamianurobis gamoxatva SemTxveviTi ki
ara, kanonzomieria. masSi yvelaferi
erTmaneTTanaa dakavSirebuli.
4
LAYİH
Ə
ioli gadasawyveti ar aris, Tu saidan jobs Cveni mogzaurobis daw-yeba. modiT, gavemgzavroT qveyanaSi, romelic mzis amosvlas pirveli egebeba!
warmoidgine ukidegano okeane da maRali mTebi wawvetebuli mwver-valebiT, romlebic TiTqos wylidan amozidula. es mwvervalebi wylis zedapirze kunZulebis jaWvs qmnis. kunZulebis mcxovreblebi TavianT qveyanas iamatos uwodebdnen, rac `mTebis gzas~ niSnavs. iaponia _ ase moixsenieben am qveyanas Cvens droSi.
iq Zalian notio havaa da xSirad icis nisli. Tu bunebas nislian amindSi daakvirdebi, SeiZleba gasaocari ram SeniSno: is, rac axlosaa, magaliTad, xis toti, zed dakidebuli brWyviala wveTebiT, msxvilad, mkveTrad moCans, xolo is, rac Sorsaa _ mqrqalad, movercxlisfrod,
amomavali mzis qveyana
iaponiis xelovneba
60 61
TiTqos msubuqi Crdili iyos.ase xedaven iaponelebi TavianT
peizaJs da swored ase uyvarT misi gamosaxva: zedmiwevniT zustad xa-taven wina xedis detalebs, xolo ukan gamosaxaven mTebis bundo-van siluetebs _ ukidegano samya-ros.Cveulebriv, aseT peizaJebze gvxv-deba leqsebis mokle nawyvetebi,
romlebic gansakuTrebuli kaligrafiuli xerxiTaa gamoyvanili.kaligrafia lamazad da gamomsaxvelad weris xelovnebaa. xelwera
Tavad gamoxatavs dawerilis ganwyobas.aseTi warwerebi funjiTa da Savi tuSiT gamohyavdaT grZel grag-
nilebze. iaponiaSi maTi kedlebze dakidebis tradicia dRemdea SemorCenili.
am qveyanaSi xelovnebis kidev erTi gansakuTrebuli saxeoba arse-bobs. yvavilebisa da totebisgan sxvadasxva kompoziciebis Sedgenis tradiciul iaponur xelovnebas ikebana ewodeba. zogjer ikebanas yva-vilebis skulpturas uwodeben.
peizaJi. tuSi.
23
kaligrafia.
qaRaldi. tuSi
bambuki. tuSi
tuSi
ikebanas magaliTebi
pagoda
mTagorian iaponiaSi xSirad icis
Zlieri qarebi da miwisZvrebi, amitom
saxlebis konstruqcia msubuqia.
kedlebis nacvlad saxlebSi gasawevi
Sirmebia. saxlis SigniTac yvelaferi
Zalian sadaa, TiTqmis araa aveji,
samagierod aris sivrcis SegrZneba.
pagoda _ iaponuri taZari, rome-lic natif koSks mogvagonebs. yovel sarTuls Tavisi saxuravi aqvs. am saxuravebis Tavisebu-reba zeviT aweuli kideebia. saxuravis boloebSi zogjer patara zanzalakebs kideben. maT qari aTamaSebs da awkrialebs.
gaecani
tradiciuli iaponuri saxli
sqema
vestibiuli
(veranda)
gasawevi kedlebi
_ SirmebiSida tixari
keriis
adgili
LAYİH
Ə
ioli gadasawyveti ar aris, Tu saidan jobs Cveni mogzaurobis daw-yeba. modiT, gavemgzavroT qveyanaSi, romelic mzis amosvlas pirveli egebeba!
warmoidgine ukidegano okeane da maRali mTebi wawvetebuli mwver-valebiT, romlebic TiTqos wylidan amozidula. es mwvervalebi wylis zedapirze kunZulebis jaWvs qmnis. kunZulebis mcxovreblebi TavianT qveyanas iamatos uwodebdnen, rac `mTebis gzas~ niSnavs. iaponia _ ase moixsenieben am qveyanas Cvens droSi.
iq Zalian notio havaa da xSirad icis nisli. Tu bunebas nislian amindSi daakvirdebi, SeiZleba gasaocari ram SeniSno: is, rac axlosaa, magaliTad, xis toti, zed dakidebuli brWyviala wveTebiT, msxvilad, mkveTrad moCans, xolo is, rac Sorsaa _ mqrqalad, movercxlisfrod,
amomavali mzis qveyana
iaponiis xelovneba
60 61
TiTqos msubuqi Crdili iyos.ase xedaven iaponelebi TavianT
peizaJs da swored ase uyvarT misi gamosaxva: zedmiwevniT zustad xa-taven wina xedis detalebs, xolo ukan gamosaxaven mTebis bundo-van siluetebs _ ukidegano samya-ros.Cveulebriv, aseT peizaJebze gvxv-deba leqsebis mokle nawyvetebi,
romlebic gansakuTrebuli kaligrafiuli xerxiTaa gamoyvanili.kaligrafia lamazad da gamomsaxvelad weris xelovnebaa. xelwera
Tavad gamoxatavs dawerilis ganwyobas.aseTi warwerebi funjiTa da Savi tuSiT gamohyavdaT grZel grag-
nilebze. iaponiaSi maTi kedlebze dakidebis tradicia dRemdea SemorCenili.
am qveyanaSi xelovnebis kidev erTi gansakuTrebuli saxeoba arse-bobs. yvavilebisa da totebisgan sxvadasxva kompoziciebis Sedgenis tradiciul iaponur xelovnebas ikebana ewodeba. zogjer ikebanas yva-vilebis skulpturas uwodeben.
peizaJi. tuSi.
23
kaligrafia.
qaRaldi. tuSi
bambuki. tuSi
ikebanas magaliTebi
pagoda
mTagorian iaponiaSi xSirad icis
Zlieri qarebi da miwisZvrebi, amitom
saxlebis konstruqcia msubuqia.
kedlebis nacvlad saxlebSi gasawevi
Sirmebia. saxlis SigniTac yvelaferi
Zalian sadaa, TiTqmis araa aveji,
samagierod aris sivrcis SegrZneba.
pagoda _ iaponuri taZari, rome-lic natif koSks mogvagonebs. yovel sarTuls Tavisi saxuravi aqvs. am saxuravebis Tavisebu-reba zeviT aweuli kideebia. saxuravis boloebSi zogjer patara zanzalakebs kideben. maT qari aTamaSebs da awkrialebs.
gaecani
tradiciuli iaponuri saxli
sqema
vestibiuli
(veranda)
gasawevi kedlebi
_ SirmebiSida tixari
keriis
adgili
LAYİH
Ə
iglu
Cumebs, romlebic asawyobadac advilia da adgilidan adgilze gadasatanadac. marTalia, isini Cvens alaCigs mogvagonebs, magram formiT sxvanairebia.
mTis sofeli mercxlis budes mogvagonebs. qvis qoxebi erTmane-Tis gverdiT da erTimeoris Tavze mijriTaa miwyobili. sofeli ki ar farTovdeba, simaRleSi `izrdeba~. sarkmlebiani karebi pirda-pir ezoSi gamodis. am nagebobebis brtyel saxuravebze zafxulis cxel RameebSi iZineben, dRisiT ki mzeze xils aSroben. axlodan mTis auli cixesimagres mogvagonebs, Soridan ki igi TiTqos kldeebsa da qedebis mkveTr xazebs erwymis.
CrdiloeTis, mTebisa da stepebis
mkvidri xalxebi nagebobebis mravalgvaroba. cxovrebis wesi
24iaponeli qalis tradiciul samoss kimono ewo-
deba. kimonos grZeli, farTo saxeloebi aqvs, zurg-
ze ki _ mdidruli bafTa. kimonos silamaze mis moxa-
tulobaSia.
iaponiis mcxovreblebi dResac icaven tradici-
uli dResasawaulebis wes-Cveulebebs. maTi yvelaze
sayvareli dResaswauli sakuras (alublis) yvavilo-
baa. es aris gazafxulisa da siymawvilis dResaswau-
li, romelzec iaponelebi midian bunebisgan nabo-
Zebi mSvenierebiT dasatkbobad.
davalebaSeqmeni naxati, romelic iaponeli xalxis Cveulebebs asaxavs. SegiZlia da-xato iaponeli qalis saxe, iaponuri saxli, pagoda, toti an ayvavebuli saku-ras baRi, an, ubralod, iaponuri peizaJi.
maral raxmanzade.
sofeli xinaligi
Cumi iaranga
ra Taviseburebebi axasiaTebs iaponur xelovnebas (gamosaxulebebSi, samka-ulSi da SenobebSi)? ra saerTo da gansxvavebuli nakvTebi SeiZleba davinaxoT azerbaijaneli da iaponeli qalebis saxeebSi?
akvareli, guaSi, flomasterebi, pastelis carcebi
da cecxlsac anTeben. mkacri yinva garedan iglus dadnobis saSualebas ar aZlevs.
CrdiloeTis sxva xalxi _ ZiriTadad meirmeebi da monadireebi _ irmis tyavebisgan ageben momrg-valebuli formis iarangebs da wawvetebuli formis
ramdenad mravalferovanicaa Cveni planetis buneba, imdenadve gan-sxvavebulia sxvadasxva xalxis cxovrebis pirobebi.
adamianebma ukve didi xania iswavles cxovreba rogorc mTebSi, ise dablobebze _ mdinareebis piras, civ, Tovlian adgilebSic da ga-varvarebul qviSian udabnoebSic. isini Seeguen bunebriv pirobebs da moaxerxes sakuTari adamianuri samyaros Seqmna.
adamians, sadac ar unda cxovrobdes igi, aucileblad sWirdeba sacxovrebeli. sacxovreblis tipi, pirvel rigSi, damokidebulia ima-ze, Tu rogori pirobebia irgvliv _ sicxea Tu sicive, mTiani adgilia Tu vake, magram yvelaze mniSvnelovania is samSeneblo masala, romel-sac saxlis asagebad gamoiyeneben. ioli warmosadgenia saxli, rome-lic xiT, qviT an aguriTaa nagebi. magram, rogori warmogidgeniaT yinulisgan agebuli saxli?
Tovlisa da qarbuqisgan Tavdasacavad CrdiloeTis mkvidri eskimo-sebi ageben iglus _ yinulisgan gamoTlili mozrdili lodebisgan awyobil mrgval saxls. iglus SigniT yvelafers bewveuliT faraven
kaligrafiuli
nawarmoebi
gaecaniiaponuri saxlis interieris elementebi
gasaxsneli Sirma (farda)
CarCo, romelzec
naWeria gadaWimuli,
dasakeci tixari.kimono
kimono _ iaponeli qalis
tradiciuli samosi
ikebana
62 63
LAYİH
Ə
iglu
Cumebs, romlebic asawyobadac advilia da adgilidan adgilze gadasatanadac. marTalia, isini Cvens alaCigs mogvagonebs, magram formiT sxvanairebia.
mTis sofeli mercxlis budes mogvagonebs. qvis qoxebi erTmane-Tis gverdiT da erTimeoris Tavze mijriTaa miwyobili. sofeli ki ar farTovdeba, simaRleSi `izrdeba~. sarkmlebiani karebi pirda-pir ezoSi gamodis. am nagebobebis brtyel saxuravebze zafxulis cxel RameebSi iZineben, dRisiT ki mzeze xils aSroben. axlodan mTis auli cixesimagres mogvagonebs, Soridan ki igi TiTqos kldeebsa da qedebis mkveTr xazebs erwymis.
CrdiloeTis, mTebisa da stepebis
mkvidri xalxebi nagebobebis mravalgvaroba. cxovrebis wesi
24iaponeli qalis tradiciul samoss kimono ewo-
deba. kimonos grZeli, farTo saxeloebi aqvs, zurg-
ze ki _ mdidruli bafTa. kimonos silamaze mis moxa-
tulobaSia.
iaponiis mcxovreblebi dResac icaven tradici-
uli dResasawaulebis wes-Cveulebebs. maTi yvelaze
sayvareli dResaswauli sakuras (alublis) yvavilo-
baa. es aris gazafxulisa da siymawvilis dResaswau-
li, romelzec iaponelebi midian bunebisgan nabo-
Zebi mSvenierebiT dasatkbobad.
davalebaSeqmeni naxati, romelic iaponeli xalxis Cveulebebs asaxavs. SegiZlia da-xato iaponeli qalis saxe, iaponuri saxli, pagoda, toti an ayvavebuli saku-ras baRi, an, ubralod, iaponuri peizaJi.
maral raxmanzade.
sofeli xinaligi
Cumi iaranga
ra Taviseburebebi axasiaTebs iaponur xelovnebas (gamosaxulebebSi, samka-ulSi da SenobebSi)? ra saerTo da gansxvavebuli nakvTebi SeiZleba davinaxoT azerbaijaneli da iaponeli qalebis saxeebSi?
akvareli, guaSi, flomasterebi, pastelis carcebi
da cecxlsac anTeben. mkacri yinva garedan iglus dadnobis saSualebas ar aZlevs.
CrdiloeTis sxva xalxi _ ZiriTadad meirmeebi da monadireebi _ irmis tyavebisgan ageben momrg-valebuli formis iarangebs da wawvetebuli formis
ramdenad mravalferovanicaa Cveni planetis buneba, imdenadve gan-sxvavebulia sxvadasxva xalxis cxovrebis pirobebi.
adamianebma ukve didi xania iswavles cxovreba rogorc mTebSi, ise dablobebze _ mdinareebis piras, civ, Tovlian adgilebSic da ga-varvarebul qviSian udabnoebSic. isini Seeguen bunebriv pirobebs da moaxerxes sakuTari adamianuri samyaros Seqmna.
adamians, sadac ar unda cxovrobdes igi, aucileblad sWirdeba sacxovrebeli. sacxovreblis tipi, pirvel rigSi, damokidebulia ima-ze, Tu rogori pirobebia irgvliv _ sicxea Tu sicive, mTiani adgilia Tu vake, magram yvelaze mniSvnelovania is samSeneblo masala, romel-sac saxlis asagebad gamoiyeneben. ioli warmosadgenia saxli, rome-lic xiT, qviT an aguriTaa nagebi. magram, rogori warmogidgeniaT yinulisgan agebuli saxli?
Tovlisa da qarbuqisgan Tavdasacavad CrdiloeTis mkvidri eskimo-sebi ageben iglus _ yinulisgan gamoTlili mozrdili lodebisgan awyobil mrgval saxls. iglus SigniT yvelafers bewveuliT faraven
kaligrafiuli
nawarmoebi
gaecaniiaponuri saxlis interieris elementebi
gasaxsneli Sirma (farda)
CarCo, romelzec
naWeria gadaWimuli,
dasakeci tixari.kimono
kimono _ iaponeli qalis
tradiciuli samosi
ikebana
62 63
LAYİH
Ə
papanaqeba sicxe da uwyloba steps udabnod aqcevs. gavarvarebul
qviSaze, damskdar mlaSobze gaWirvebiT miizlazneba qaravani. grZe-
li gzisgan daqanculi mgzavrebis Tvalwin uecrad Cndeba qalaqis
gumbaTebis bundovani silutebi. es aris qalaqi, romelic uzarmazar
zRaprul sasaxles mogvagonebs.
uamravi didi da patara, mzeze nairferad mocimcime mocisfro-fi-ruzisferi gumbaTi qalaqis siluets qmnis. aseT qalaqs safuZvelic myari aqvs da zrda-ganviTarebasac agrZelebs, radgan aq aris wyali. misken moemarTeba saqaravno gzebi. vaWrebs aq dasveneba da erTmaneT-Tan Sexvedra SeuZliaT, es ki vaWrobas niSnavs. amitom savaWro moe-dani xmaurian da xalxmraval aRmosavlur bazars warmoadgens. moe-dans gars xelosnebis fardulebi akravs. aq daxelovnebuli ostate-bis mier damzadebuli uamravi nivTia: vercxlisa da spilenZis Wur-Weli, fialebi, natifi wvrilyeliani Tixis qoTnebi, datvifruli tyavis qamrebi, zardaxSebi, aTasnairi feris qsovilebi, xaliCebi…
marTalia, es nivTebi sada formisaa, magram maTi zedapiri orna-mentis rTuli moxatulobiTaa dafaruli. foTlebi, yvavilebi da yva-vilis furclebi, rombebi, varskvlavebi gafantuli sxivebiT, war-werebi _ ucnaur, mimzidvel moxatulobas qmnis.
aRmosavluri qalaqis ieri
qalaqebi udabnoSi25
ra arqiteqturuli Taviseburebebi axasiaTebs CrdiloeTisa da stepis mkvidrTa sacxovreblebs?ra saerTo niSnebi aqvs sxvadasxva xalxis iurtebs?
davalebadaxate naxati, romelic gamosaxavs CrdiloeTis, mTebisa an stepebis mkvid-rTa cxovrebis wess. Seecade, naxatSi gadmosce CrdiloeTis mkacri yinva, ukidegano stepebis silamaze an mTebis sidiade. ar dagaviwydes nagebobebis saxasiaTo niSnebis gadmocema.
iurta
xaliCebis fragmentebi,
romlebic iurtaSi gamoiyeneba.
qalaqi Sua aziaSi. buxara
akvareli, guaSi, flomasterebi, pastelis carcebi
stepebSi rogorRa cxovroben? stepi yvela mimarTu-lebiTaa gadaWimuli. balaxis ukidegano safari xaliCa-saviT efineba qarebiT gadasworebul damrec gorakebs. siCumes mxolod qaris zuzuni arRvevs. usasrulo ste-pebze zamTar-zafxul aZoveben Sinauri cxovelebis mra-valricxovan jogebs. amitomac arian stepebis mkvidrni mecxoveleebi. maT momTabareebs uwodeben, radganac is-ini dausruleblad gadaadgildebian ukidegano stepeb-Si. stepis mcxovreblebi marjve mojiriTeebi arian. yo-veli maTgani Zalian ufrTxildeba Tavis cxens.
momTabareni TavianT sacxovrebels cxvris matylis-gan ̀ ageben~. matylisgan akeTeben qeCas, qsoven xaliCebs, raTa isini Tbil kedlebad aqcion. amgvar msubuq, dasaS-lel-asawyob nagebobas iurta ewodeba. iurtis, iseve masSi arsebuli yoveli nivTis, morTuloba garkveuli azrs atarebs: ornamentebis mizania, daicvas saxli avi Tvalisagan da moizidos iRbali. es ornamentebi _ niSan-simboloebi _ Soreuli warsulidan modis, rodesac Tay-vans scemdnen cas, mzesa da varskvlavebs.
iurtis SigniT iataksa da kedlebs Tbili, feradovani xali-CebiT faraven. maT ornamentebSi Warbobs wiTeli feri _ sixarulisa da gazafxulis simbolo. yinvian zam-TarSi, wvimian Semodgomaze da cxel zafxulSi iurta adamianis saimedo damcvelia. maTTvis, vinc momTabare cxovrebas eweva, iurta yvelaze mosaxerxebeli saxlia.
aRmosavleli daxelovnebuli
ostatebis mier damzadebuli nivTebi.
64 65
LAYİH
Ə
papanaqeba sicxe da uwyloba steps udabnod aqcevs. gavarvarebul
qviSaze, damskdar mlaSobze gaWirvebiT miizlazneba qaravani. grZe-
li gzisgan daqanculi mgzavrebis Tvalwin uecrad Cndeba qalaqis
gumbaTebis bundovani silutebi. es aris qalaqi, romelic uzarmazar
zRaprul sasaxles mogvagonebs.
uamravi didi da patara, mzeze nairferad mocimcime mocisfro-fi-ruzisferi gumbaTi qalaqis siluets qmnis. aseT qalaqs safuZvelic myari aqvs da zrda-ganviTarebasac agrZelebs, radgan aq aris wyali. misken moemarTeba saqaravno gzebi. vaWrebs aq dasveneba da erTmaneT-Tan Sexvedra SeuZliaT, es ki vaWrobas niSnavs. amitom savaWro moe-dani xmaurian da xalxmraval aRmosavlur bazars warmoadgens. moe-dans gars xelosnebis fardulebi akravs. aq daxelovnebuli ostate-bis mier damzadebuli uamravi nivTia: vercxlisa da spilenZis Wur-Weli, fialebi, natifi wvrilyeliani Tixis qoTnebi, datvifruli tyavis qamrebi, zardaxSebi, aTasnairi feris qsovilebi, xaliCebi…
marTalia, es nivTebi sada formisaa, magram maTi zedapiri orna-mentis rTuli moxatulobiTaa dafaruli. foTlebi, yvavilebi da yva-vilis furclebi, rombebi, varskvlavebi gafantuli sxivebiT, war-werebi _ ucnaur, mimzidvel moxatulobas qmnis.
aRmosavluri qalaqis ieri
qalaqebi udabnoSi25
ra arqiteqturuli Taviseburebebi axasiaTebs CrdiloeTisa da stepis mkvidrTa sacxovreblebs?ra saerTo niSnebi aqvs sxvadasxva xalxis iurtebs?
davalebadaxate naxati, romelic gamosaxavs CrdiloeTis, mTebisa an stepebis mkvid-rTa cxovrebis wess. Seecade, naxatSi gadmosce CrdiloeTis mkacri yinva, ukidegano stepebis silamaze an mTebis sidiade. ar dagaviwydes nagebobebis saxasiaTo niSnebis gadmocema.
iurta
xaliCebis fragmentebi,
romlebic iurtaSi gamoiyeneba.
qalaqi Sua aziaSi. buxara
akvareli, guaSi, flomasterebi, pastelis carcebi
stepebSi rogorRa cxovroben? stepi yvela mimarTu-lebiTaa gadaWimuli. balaxis ukidegano safari xaliCa-saviT efineba qarebiT gadasworebul damrec gorakebs. siCumes mxolod qaris zuzuni arRvevs. usasrulo ste-pebze zamTar-zafxul aZoveben Sinauri cxovelebis mra-valricxovan jogebs. amitomac arian stepebis mkvidrni mecxoveleebi. maT momTabareebs uwodeben, radganac is-ini dausruleblad gadaadgildebian ukidegano stepeb-Si. stepis mcxovreblebi marjve mojiriTeebi arian. yo-veli maTgani Zalian ufrTxildeba Tavis cxens.
momTabareni TavianT sacxovrebels cxvris matylis-gan ̀ ageben~. matylisgan akeTeben qeCas, qsoven xaliCebs, raTa isini Tbil kedlebad aqcion. amgvar msubuq, dasaS-lel-asawyob nagebobas iurta ewodeba. iurtis, iseve masSi arsebuli yoveli nivTis, morTuloba garkveuli azrs atarebs: ornamentebis mizania, daicvas saxli avi Tvalisagan da moizidos iRbali. es ornamentebi _ niSan-simboloebi _ Soreuli warsulidan modis, rodesac Tay-vans scemdnen cas, mzesa da varskvlavebs.
iurtis SigniT iataksa da kedlebs Tbili, feradovani xali-CebiT faraven. maT ornamentebSi Warbobs wiTeli feri _ sixarulisa da gazafxulis simbolo. yinvian zam-TarSi, wvimian Semodgomaze da cxel zafxulSi iurta adamianis saimedo damcvelia. maTTvis, vinc momTabare cxovrebas eweva, iurta yvelaze mosaxerxebeli saxlia.
aRmosavleli daxelovnebuli
ostatebis mier damzadebuli nivTebi.
64 65
LAYİH
Ə
Zveli elada
Zveli saberZneTis xelovneba
26saubari im qveyanaze, romlis xelovnebamac gansakuTrebuli ze-
gavlena moaxdina msoflio kulturaze, albaT, umjobesia misi sa-xelwodebidan daviwyoT. elada _ ase uwodebdnen TavianT qveyanas misi mcxovreblebi, sakuTar Tavs ki _ elinebs (miTuri winapris, elinis saxelis mixedviT). mogvianebiT am qveyanas Zveli saberZne-Ti uwodes.
Zvelma berZnebma pirvelebma daafases da xotba Seasxes adamianis sxeulis si-lamazes, misi nebisyofis Zalasa da go-nierebas. da TavianTi warmodgena Rmer-Tebze adamianis mSvenieri gamosaxule-biT gamoxates. RmerTebis pativsacemad Zveli berZnebi taZrebs agebdnen. sadac
rogori WurWeli da samkauli SeiZleba Segvxvdes aRmosavlur bazarSi?
registanis kompleqsi. buxara
ar unda aegoT es nagebobebi, iqneboda es dablobi Tu zRvis sanapiro, isini peizaJis mSveneba xdeboda. RmerTebis pativsacemad elinebi did panaTenur dResaswaulebs marTavdnen.
am dResaswaulis mTavari movlena sazeimo msvleloba iyo. igi gan-Tiadisas iwyeboda. modiodnen gvirgvinebiT morTuli adamianebi, ymawvilebi cxenebiT jiriTobdnen, qalwulebs mohqondaT ZRveni, romelSic gamoirCeoda qalRmerT aTenas uzarmazari moqarguli sa-burveli. dResaswaulis mTavari monawileebi axalgazrda gogonebi iyvnen. maTSi sixarulisa da mxiarulebis gamoxatulebas xedavdnen.
magram yvelaze did dResaswaulad Zvel saberZneTSi olimpiuri TamaSebi iTvleboda. maTi Catarebis dros qveyanaSi `saRvTo zavi~ cxaddeboda. TamaSebisTvis grandiozul nagebobebs aSenebdnen. erT-erTi maTgania taZari, romelic yvelaze Zlevamosili RmerTis, zevsis saxels atarebs.
aseTive momajadoebeli ornamentebiTaa dafaruli Senobebis is
kedlebi, romlebic moedanze gamodis. Tixisgan agebuli kedlebi sak-
maod sqelia, magram maT masiurobas mozaika da qvis aJuruli Cuqur-
Tma niRbavs. TvalSisacemia win gamoweuli, mdidrulad moxatuli
portali _ Sesasvleli karibWe.
udabnos gamomwvari yviTeli qviSis fonze piedestalze Semodgmu-
li ZeglebiviT veeberTela kaSkaSa firuzisferi, zurmuxtiviT mwvane
gumbaTebi mzis sxivebs ireklaven da oqros bzinvarebiT anaTeben.
A4 formatis TeTri qaRaldi, feradi qaRaldi, flomasterebi
6766
davalebaferadi qaRaldisgan gamoWeri Zveli aRmosavluri qalaqis siluetebi
da qaRaldis furcelze daawebe. flomasterebiT gaaferade kedlebis
aJuruli CuqurTma. wina xedze gamosaxe xalxmravali da xmauriani
bazari.
LAYİH
Ə
Zveli elada
Zveli saberZneTis xelovneba
26 Zveli elada
Zveli saberZneTis xelovneba Zveli saberZneTis xelovneba Zveli saberZneTis xelovneba Zveli saberZneTis xelovneba
saubari im qveyanaze, romlis xelovnebamac gansakuTrebuli ze-gavlena moaxdina msoflio kulturaze, albaT, umjobesia misi sa-xelwodebidan daviwyoT. elada _ ase uwodebdnen TavianT qveyanas misi mcxovreblebi, sakuTar Tavs ki _ elinebs (miTuri winapris, elinis saxelis mixedviT). mogvianebiT am qveyanas Zveli saberZne-Ti uwodes.
Zvelma berZnebma pirvelebma daafases da xotba Seasxes adamianis sxeulis si-lamazes, misi nebisyofis Zalasa da go-nierebas. da TavianTi warmodgena Rmer-Tebze adamianis mSvenieri gamosaxule-biT gamoxates. RmerTebis pativsacemad Zveli berZnebi taZrebs agebdnen. sadac
rogori WurWeli da samkauli SeiZleba Segvxvdes aRmosavlur bazarSi?
registanis kompleqsi. buxara
ar unda aegoT es nagebobebi, iqneboda es dablobi Tu zRvis sanapiro, isini peizaJis mSveneba xdeboda. RmerTebis pativsacemad elinebi did panaTenur dResaswaulebs marTavdnen.
am dResaswaulis mTavari movlena sazeimo msvleloba iyo. igi gan-Tiadisas iwyeboda. modiodnen gvirgvinebiT morTuli adamianebi, ymawvilebi cxenebiT jiriTobdnen, qalwulebs mohqondaT ZRveni, romelSic gamoirCeoda qalRmerT aTenas uzarmazari moqarguli sa-burveli. dResaswaulis mTavari monawileebi axalgazrda gogonebi iyvnen. maTSi sixarulisa da mxiarulebis gamoxatulebas xedavdnen.
magram yvelaze did dResaswaulad Zvel saberZneTSi olimpiuri TamaSebi iTvleboda. maTi Catarebis dros qveyanaSi `saRvTo zavi~ cxaddeboda. TamaSebisTvis grandiozul nagebobebs aSenebdnen. erT-erTi maTgania taZari, romelic yvelaze Zlevamosili RmerTis, zevsis saxels atarebs.
aseTive momajadoebeli ornamentebiTaa dafaruli Senobebis is
kedlebi, romlebic moedanze gamodis. Tixisgan agebuli kedlebi sak-
maod sqelia, magram maT masiurobas mozaika da qvis aJuruli Cuqur-
Tma niRbavs. TvalSisacemia win gamoweuli, mdidrulad moxatuli
portali _ Sesasvleli karibWe.
udabnos gamomwvari yviTeli qviSis fonze piedestalze Semodgmu-
li ZeglebiviT veeberTela kaSkaSa firuzisferi, zurmuxtiviT mwvane
gumbaTebi mzis sxivebs ireklaven da oqros bzinvarebiT anaTeben.
A4 formatis TeTri qaRaldi, feradi qaRaldi, flomasterebi
6766
davalebaferadi qaRaldisgan gamoWeri Zveli aRmosavluri qalaqis siluetebi
da qaRaldis furcelze daawebe. flomasterebiT gaaferade kedlebis
aJuruli CuqurTma. wina xedze gamosaxe xalxmravali da xmauriani
bazari.
LAYİH
Ə
6968
rogoria Zveli eladis nagebobebis saxasiaTo niSnebi? ra informaciis mowodeba SeuZliaT elinebis Sesaxeb ZvelberZnul larnakebs?
davalebajgufurad SeqmeniT pano ̀ olimpiuri TamaSebi Zvel saberZneTSi~. SeecadeT, aCvenoT buneba, taZrebi, adamianTa siluetebi da berZnuli larnakebi, rom-lebic olimpiuri TamaSebis gamarjvebulebs gadaecemoda. samuSao erTma-neTSi gadainawileT.
larnakmwerebi Cveulebriv yofiT scenebs larnakebze iseTi osta-
tobiT gamosaxavdnen, rom larnaki xelovnebis namdvili nimuSi xde-
boda. mxolod eladis xelovnebisTvisaa damaxasiaTebeli yovel-
dRiurobis poetur saxeebad gadaqceva.
gaecanilarnakebs mowiTalo feris Tixisgan amzadebdnen. Tavidan naxats larnakze Savi laqiT xatavdnen. mogvianebiT piriqiT keTeba iswavles: moxatulobis fons Savi laqiT faravdnen, gamosaxulebebis figurebi ki Tixis feris rCeboda.
larnakweris fragmenti
ZvelberZnuli larnakebi
guaSi, flomasterebi, pastelis carcebi
Znelia ipovo ostatebi, romlebsac Zveli berZnebiviT uzadod Se-eZloT arqiteqturasa da qandakebaSi proporciebis sizustisa da formebis wonasworobis gamoxatva. dResac samyaros yvela mxatvari saxviTi xelovnebis saidumloebas berZnuli qandakebebis mixedviT eufleba.
eqskursiaparTenoni RirsSesaniSnav nagebobad iTvleba. berZnul enaze es sityva `qalwul aTenas taZars~ niSnavs. es taZari qalaq aTenis flatovan maRlobze, akropolSi (niSnavs `zeda qalaqs~) iyo agebuli. akropolis centralur moedanze aRmarTulia qalaqis mfarvelis, brZeni qalRmerTis, aTenas qandakeba. akropolis moedanze, parTenonis pirdapir, erexTeionis taZari mdebareobs, romelic kidev ufro metad aZlierebs parTenonis didebulebas.
Zveli saberZneTis yvelaze qalRmerTi
aTena
qalRmerTi
qalaq aTenis maRlobi _ akropoli
erexTeioni parTenoni
ra SeiZleba SevityoT elinebis yoveldRiuri yofis Sesaxeb? amaze amforebi _ berZnuli larnakebi _ mogviTxroben. naxatebi Zvel ber-Znul larnakebze larnakweris umSvenieresi nimuSebia. es gamosaxu-lebebi xazs usvams WurWlis formis silamazes.
LAYİH
Ə
6968
rogoria Zveli eladis nagebobebis saxasiaTo niSnebi? ra informaciis mowodeba SeuZliaT elinebis Sesaxeb ZvelberZnul larnakebs?
davalebajgufurad SeqmeniT pano ̀ olimpiuri TamaSebi Zvel saberZneTSi~. SeecadeT, aCvenoT buneba, taZrebi, adamianTa siluetebi da berZnuli larnakebi, rom-lebic olimpiuri TamaSebis gamarjvebulebs gadaecemoda. samuSao erTma-neTSi gadainawileT.
larnakmwerebi Cveulebriv yofiT scenebs larnakebze iseTi osta-
tobiT gamosaxavdnen, rom larnaki xelovnebis namdvili nimuSi xde-
boda. mxolod eladis xelovnebisTvisaa damaxasiaTebeli yovel-
dRiurobis poetur saxeebad gadaqceva.
gaecanilarnakebs mowiTalo feris Tixisgan amzadebdnen. Tavidan naxats larnakze Savi laqiT xatavdnen. mogvianebiT piriqiT keTeba iswavles: moxatulobis fons Savi laqiT faravdnen, gamosaxulebebis figurebi ki Tixis feris rCeboda.
larnakweris fragmenti
ZvelberZnuli larnakebi
guaSi, flomasterebi, pastelis carcebi
Znelia ipovo ostatebi, romlebsac Zveli berZnebiviT uzadod Se-eZloT arqiteqturasa da qandakebaSi proporciebis sizustisa da formebis wonasworobis gamoxatva. dResac samyaros yvela mxatvari saxviTi xelovnebis saidumloebas berZnuli qandakebebis mixedviT eufleba.
eqskursiaparTenoni RirsSesaniSnav nagebobad iTvleba. berZnul enaze es sityva `qalwul aTenas taZars~ niSnavs. es taZari qalaq aTenis flatovan maRlobze, akropolSi (niSnavs `zeda qalaqs~) iyo agebuli. akropolis centralur moedanze aRmarTulia qalaqis mfarvelis, brZeni qalRmerTis, aTenas qandakeba. akropolis moedanze, parTenonis pirdapir, erexTeionis taZari mdebareobs, romelic kidev ufro metad aZlierebs parTenonis didebulebas.
Zveli saberZneTis yvelaze qalRmerTi
aTena
qalaq aTenis maRlobi _ akropoli
erexTeioni parTenoni
ra SeiZleba SevityoT elinebis yoveldRiuri yofis Sesaxeb? amaze amforebi _ berZnuli larnakebi _ mogviTxroben. naxatebi Zvel ber-Znul larnakebze larnakweris umSvenieresi nimuSebia. es gamosaxu-lebebi xazs usvams WurWlis formis silamazes.
LAYİH
Ə
aseTi quCebi Sesabamis saxelebs atarebda: mWedlebis, feiqrebis, me-Tuneebis da a.S.
yvelaze lamazi da mdidruli nagebobebi centralur moedanze ga-modioda.
qalaqis yvela mcxovrebi _ warCinebuli adamianebi, raindebi, mRv-delmsaxurebi, swavlulebi da ostatebi _ Tavisi saqmiT iyo dakave-buli. sxvadasxva profesiisa da saqmianobis adamianebi sxvadasxvag-varad icvamdnen. mdidrebis tanisamosi feradovani iyo, Raribebs ki ekrZalebodaT kaSkaSa tanisamosis tareba. tanisamosis feri da mor-
7170
Sua saukuneebis evropuli qalaqebi
gotikuri qalaqis saxe
evropis bevr qalaqs Sua saukuneebSi Caeyara safuZveli da isini dRemde inarCuneben Zvelebur iers. es gansakuTrebiT qalaqis centrs exeba.
Sua saukuneebi aris drois monakveTi Zvelsa da Tanamedrove samya-ros Soris, romelSic Cven vcxovrobT. Sua saukuneebis evropuli qalaqis taZrebs gotikurs uwodeben. gotikuri xuroTmoZRvrebis mTavari idea simaRlisken swrafvaa. qalaqis nagebobebs Soris taZari Tavisi didebulebiT gamoirCeoda, zeaRmarTuli koSkebiTa da wve-tiani gumbaTiT (SpiliT). misi fasadis qveda nawilSi, romelic moe-dnis mxares gamodioda, portalebi _ Sesasvlelebi mdebareobda. taZris qvis aJuruli konstruqciebi vitraJebiTaa morTuli _ es aris feradi minebi, romlebic fanjris sivrces avsebs. vitraJi Sebekes hgavs, magram vitraJis fragmentebis SemaerTebeli samagrebi meta-lisaa da ara xis.
vitraJi
portali
Spili
notr-damis taZari.
parizi
Sua saukuneebis qalaqi. Zmebi limburgebis miniatura. fragmenti
27
viwro, oRro-CoRro quCebze mijriT Camwkrivebuli saxlebis orferda saxu-ravebi, simaRleSi ̀ izrdeboda~. zogierT quCaze erTi da imave xelobis adamianebi cxovrobdnen.
wmindanTa
qandakebebi
Tuloba imaze mianiSnebda, Tu ras saq-mianobda misi mflobeli. samosSi, ise-
Sua saukunebis tanisamosi
wveuleba Sua saukuneebSi
rogor gamoiyureboda evropuli qalaqebi Sua saukuneebSi?ra ganasxvavebda Zvel azerbaijanul qalaqebs evropis qalaqebisgan?
davalebaTanaklaselebTan erTad SeqmeniT Sua saukuneebis evropuli qalaqis cen-traluri moednis pano. ar dagaviwydeT gotikuri taZrisa da moseirne mo-qalaqeebis gamosaxva.
akvareli, guaSi, pastelis carcebi, flomasterebi
gaecani
1fasadi (franguli sityva) _ saxe, ieri. Senobis wina nawili, romelic, Cveulebriv, quCaze gamodioda.
gotikuri taZrebi qalaqis viwro quCebisTvis iyo Seqmnili. koSkebis dide-buli Spilebi cisken iyo atyorcnili. fasadis qvemo nawilSi ganTav-sebuli iyo portali wmindanebis qandakebebiT.
LAYİH
Ə
aseTi quCebi Sesabamis saxelebs atarebda: mWedlebis, feiqrebis, me-Tuneebis da a.S.
yvelaze lamazi da mdidruli nagebobebi centralur moedanze ga-modioda.
qalaqis yvela mcxovrebi _ warCinebuli adamianebi, raindebi, mRv-delmsaxurebi, swavlulebi da ostatebi _ Tavisi saqmiT iyo dakave-buli. sxvadasxva profesiisa da saqmianobis adamianebi sxvadasxvag-varad icvamdnen. mdidrebis tanisamosi feradovani iyo, Raribebs ki ekrZalebodaT kaSkaSa tanisamosis tareba. tanisamosis feri da mor-
7170
Sua saukuneebis evropuli qalaqebi
gotikuri qalaqis saxe
evropis bevr qalaqs Sua saukuneebSi Caeyara safuZveli da isini dRemde inarCuneben Zvelebur iers. es gansakuTrebiT qalaqis centrs exeba.
Sua saukuneebi aris drois monakveTi Zvelsa da Tanamedrove samya-ros Soris, romelSic Cven vcxovrobT. Sua saukuneebis evropuli qalaqis taZrebs gotikurs uwodeben. gotikuri xuroTmoZRvrebis mTavari idea simaRlisken swrafvaa. qalaqis nagebobebs Soris taZari Tavisi didebulebiT gamoirCeoda, zeaRmarTuli koSkebiTa da wve-tiani gumbaTiT (SpiliT). misi fasadis qveda nawilSi, romelic moe-dnis mxares gamodioda, portalebi _ Sesasvlelebi mdebareobda. taZris qvis aJuruli konstruqciebi vitraJebiTaa morTuli _ es aris feradi minebi, romlebic fanjris sivrces avsebs. vitraJi Sebekes hgavs, magram vitraJis fragmentebis SemaerTebeli samagrebi meta-lisaa da ara xis.
vitraJi
portali
Spili
notr-damis taZari.
parizi
Sua saukuneebis qalaqi. Zmebi limburgebis miniatura. fragmenti
27
viwro, oRro-CoRro quCebze mijriT Camwkrivebuli saxlebis orferda saxu-ravebi, simaRleSi ̀ izrdeboda~. zogierT quCaze erTi da imave xelobis adamianebi cxovrobdnen.
wmindanTa
qandakebebi
Tuloba imaze mianiSnebda, Tu ras saq-mianobda misi mflobeli. samosSi, ise-
Sua saukunebis tanisamosi
wveuleba Sua saukuneebSi
rogor gamoiyureboda evropuli qalaqebi Sua saukuneebSi?ra ganasxvavebda Zvel azerbaijanul qalaqebs evropis qalaqebisgan?
davalebaTanaklaselebTan erTad SeqmeniT Sua saukuneebis evropuli qalaqis cen-traluri moednis pano. ar dagaviwydeT gotikuri taZrisa da moseirne mo-qalaqeebis gamosaxva.
akvareli, guaSi, pastelis carcebi, flomasterebi
gaecani
1fasadi (franguli sityva) _ saxe, ieri. Senobis wina nawili, romelic, Cveulebriv, quCaze gamodioda.
gotikuri taZrebi qalaqis viwro quCebisTvis iyo Seqmnili. koSkebis dide-buli Spilebi cisken iyo atyorcnili. fasadis qvemo nawilSi ganTav-sebuli iyo portali wmindanebis qandakebebiT.
LAYİH
Ə
72
Seamowme Seni Tavi
1. daasaxele da gviambe, ra ici am nagebobebis Sesaxeb?
2. romeli qveynis xelovnebas miekuTvneba es nivTebi?
LAYİH
Ə