การประเมนผล โครงการปองกนก าจดศตรมะพราว (หนอนหวด า)

ดวยวธผสมผสานแบบครอบคลมพนท โดยการมสวนรวมอยางยงยน

1. 2. 3.

ศนยประเมนผล Centre for Project and Programme Evaluation ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร Office of Agricultural Economics กระทรวงเกษตรและสหกรณ Ministry of Agriculture and Cooperatives พฤศจกายน 2561 November 2018

การประเมนผล

โครงการปองกนก าจดศตรมะพราว (หนอนหวด า)

ดวยวธผสมผสานแบบครอบคลมพนท โดยการมสวนรวมอยางยงยน

โดย

ศนยประเมนผล

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ข

บทสรปส าหรบผบรหาร

ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร (สศก.) ไดประเมนผล “โครงกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) ดวยวธผสมผสำนแบบครอบคลมพนท โดยกำรมสวนรวมอยำงยงยน” มวตถประสงคเพอประเมนกำรยอมรบควำมพงพอใจ ควำมคดเหนของเกษตรกร รวมทงผลกระทบทำงเศรษฐกจ โดยสมส ำรวจขอมลในพนท 9 จงหวดทมกำรระบำด และสมภำษณเกษตรกรจ ำนวน 387 รำย

ผลกำรประเมน พบวำกำรด ำเนนงำนโครงกำรไดก ำจดศตรมะพรำวในพนทกำรระบำดของหนอนหวด ำมะพรำว คดเปนรอยละ 94.42 ของพนทกำรระบำดทงหมด 109,409 ไร และสำมำรถชวยลดควำมสญเสย ทำงเศรษฐกจคดเปนมลคำ 599.38 ลำนบำท จำกทคำดวำจะไดรบผลกระทบทงสน 803.22 ลำนบำท ดำนผลผลตมะพรำว พบวำ ในชวงสนสดโครงกำร มะพรำวแกงมปรมำณเพมขนเพยงเลกนอย คดเปนรอยละ 4.08 เมอเปรยบเทยบกบกอนมโครงกำร และมะพรำวออนมปรมำณลดลง คดเปนรอยละ 75.07 เมอเปรยบเทยบกบกอนมโครงกำร เนองจำกยงอยในชวงกำรฟนตว ยงไมสงผลตอกำรใหผลผลต ส ำหรบ ดำนรำยไดพบวำ เกษตรกรมรำยไดลดลง คดเปนรอยละ 51.26 เมอเปรยบกบกอนมโครงกำร เนองจำก ชวงระหวำงกำรด ำเนนงำนโครงกำร เกษตรกรบำงรำยไมไดเกบผลผลตไปจ ำหนำย โดยเฉพำะเกษตรกรทปลกมะพรำวออน ประกอบกบอทธพลจำกรำคำมะพรำวตกต ำ

เกษตรกรรอยละ 62.17 เขำรบกำรอบรมวธกำรก ำจดศตรมะพรำวแบบวธผสมผสำน ซงมทงหมด 4 วธ ไดแก (1) วธกล (กำรตดทำงใบแลวน ำไปเผำ) (2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) (3) กำรพนสำรเคมทำงใบ และ (4) กำรฉดสำรเคมเขำล ำตน สงผลใหเกษตรกรรอยละ 87.24 ยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวททำงโครงกำรแนะน ำ โดยวธทเกษตรกรยอมรบมำกทสด คอวธกำรใชสำรเคม และเมอพจำรณำตำมประเภทมะพรำวทเกษตรกรปลก ไดแก ผปลกมะพรำวแกง มะพรำวออน และผปลกทงมะพรำวแกงและมะพรำวออน พบวำ คะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวเฉลยทกวธของเกษตรกรทกประเภท อยในระดบมำก คะแนนเฉลย 3.74 (คะแนนเฉลยเตม 5) และพบวำกำรยอมรบเทคโนโลยของเกษตรกรผปลกมะพรำวแตละประเภทแตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต อยำงไรกตำม กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำของเกษตรกรสอดคลองกบวธกำรทโครงกำรแนะน ำใหปฏบตในมะพรำวแตละประเภท

ปจจยทมอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวในแตละวธ พบวำ กำรใหควำมรวมมอกบโครงกำรในกำรปองกนและก ำจดศตรมะพรำว และไดน ำไปปฏบตในสวน/แปลงมะพรำวของตนเองอยำงตอเนองเปนปจจยทมผลตอกำรยอมรบเทคโนโลยก ำจดศตรมะพรำวทกวธ อยำงมนยส ำคญทำงสถต และพบวำอำยของเกษตรกร และกำรเขำรบกำรอบรมตำมโครงกำร ไมมอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรทกวธ ส ำหรบปจจยอนๆ มอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวในแตละวธทแตกตำงกน

เกษตรกรมควำมพงพอใจตอโครงกำรโดยรวมในระดบมำก คำคะแนนเฉลย 3.76 (คะแนนเตม 5) เนองจำกเหนวำภำครฐใหควำมส ำคญกบกลมเกษตรกรผปลกมะพรำว ใหกำรสนบสนน ปจจยตำงๆ ในกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำว ซงเปนกำรลดคำใชจำย และลดควำมเสยหำยของตนมะพรำวในพนท

ค

ขอคนพบ กำรก ำจดศตรมะพรำวโดยวธกำรตดทำงใบแลวน ำไปเผำสำมำรถท ำไดในมะพรำวตนเตย หำกจำงจะเสยคำใชจำยสง เกษตรกรเหนวำกำรตดทำงใบมผลใหผลผลตเสยหำย และหำกตดทำงใบมำกเกนไปจะท ำใหตนมะพรำวโทรมและตำยได กำรฉดพนสำรเคมทำงใบเกษตรกรในบำงพนทยงกงวลเรองผลกระทบทจะไดรบ โดยเฉพำะเกษตรกรทเพำะเลยงสตวน ำ อกทงยงพบวำตนมะพรำวนอกพนทโครงกำรซงไมพบกำรระบำดในชวงทโครงกำรส ำรวจ กำรไมท ำควำมสะอำดแปลงมะพรำวของเกษตรกร อำจท ำใหเปนแหลงเพำะพนธของศตรมะพรำวหนอนหวด ำได ทงน เมอเกดกำรระบำดรนแรง พบวำเกษตรกรจะใชสำรเคม ซงชวยลดควำมเสยหำยไดเรวทสด

ขอเสนอแนะ ควรสงเสรม สนบสนนใหเกษตรกรแกนน ำ หรออำสำสมครเกษตร มควำมรเรองวธ กำรก ำจดศตรมะพรำวดวยวธผสมผสำนใหกวำงขวำงยงขน รวมทงผลกดนใหเปนเครอขำยถำยทอดควำมร เพอใหเกษตรกรเหนควำมส ำคญ สำนตอกำรด ำเนนโครงกำรอยำงตอเนอง โดยเนนกำรก ำจดศตรมะพรำวแบบชววธ รวมทงสรำงและขยำยเครอขำยผผลต และเพำะพนธแตนเบยน เพอใหเกษตรกรน ำไปปลอยในพนท ของตนเองไดงำย เพอปองกนไมใหกำรระบำดขยำยเปนวงกวำง และลกลำม จนกระทงตองใชส ำรเคมซงมคำใชจำยสง

ง

ค าน า

ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร ประเมนผลโครงกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) ดวยวธ

ผสมผสำนแบบครอบคลมพนท โดยกำรมสวนรวมอยำงยงยน มวตถประสงคเพอประเมนกำรยอมรบ

ควำมพงพอใจ ควำมคดเหนของเกษตรกร รวมทงผลกระทบทำงเศรษฐกจ ซงไดส ำรวจขอมลในชวงระหวำง

กำรด ำเนนกจกรรมและภำยหลงจำกกจกรรมแลวเสรจ โดยไดรำยงำนผลใหกรมสงเสรมกำรเกษตรในฐำนะ

หนวยงำนขบเคลอนหลกของโครงกำรทรำบผลกำรประเมนเรยบรอยแลว

ในโอกำสน ขอขอบคณเจำหนำทหนวยงำนในสงกดกรมสงเสรมกำรเกษตร ไดแก กองสงเสรม

กำรอำรกขำพชและจดกำรดนปย ส ำนกงำนเกษตรจงหวด ส ำนกงำนเกษตรอ ำเภอ และหนวยงำนตำง ๆ ทรวม

ด ำเนนงำนโครงกำรในทกระดบ รวมทง ผน ำชมชน และเกษตรกรในพนททเขำรวมโครงกำร ทไดใหควำมรวมมอ

ขอคดเหน และสนบสนนขอมลทเปนประโยชนส ำหรบกำรประเมนผลโครงกำร ใหส ำเรจลลวงไปได จงขอขอบคณมำ

ณ โอกำสน และหวงเปนอยำงยงวำรำยงำนกำรประเมนผลฉบบนจะเปนประโยชนตอหนวยงำนตำง ๆ ทเกยวของ

ส ำหรบกำรวำงแผนพฒนำพนทปลกมะพรำว

ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

พฤศจกำยน 2561

จ

สารบญ

หนา บทสรปผบรหำร (ข) ค ำน ำ (ง) สำรบญ (จ) สำรบญตำรำง (ฉ) สำรบญภำพ (ช)

บทท 1 สาระส าคญของโครงการ 1 1.1 ควำมเปนมำของโครงกำร 1 1.2 วตถประสงคของโครงกำร 2 1.3 เปำหมำยและงบประมำณของโครงกำร 2 14 วธกำรด ำเนนงำนโครงกำร 2 1.5 หนวยงำนทรบผดชอบ 3 1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบของโครงกำร 3

บทท 2 ระเบยบวธการประเมนผล 4 2.1 ควำมส ำคญของกำรประเมนผล 4 2.2 วตถประสงคของกำรประเมนผล 4 2.3 ขอบเขตของกำรประเมนผล 4 2.4 กำรตรวจเอกสำร แนวคดและทฤษฎ 4 2.5 กรอบแนวคดในกำรประเมนผล 10 2.6 วธกำรประเมนผล 11 2.7 กำรวเครำะหขอมล 15 2.8 ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรประเมนผล 18

บทท 3 ผลการประเมน 19 3.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยำง 19 3.2 ปจจยน ำเขำ 20 3.3 กระบวนกำร 22 3.4 ผลได/ผลผลต 24 3.5 ผลลพธ 27

บทท 4 สรป และขอเสนอแนะ 42 4.1 สรปผลกำรประเมน 42 4.2 ขอเสนอแนะ 44

บรรณานกรม 45

ฉ

สารบญตาราง

หนา ตำรำงท 2.1 ประเดนตวชวด และเกณฑกำรประเมนผลโครงกำร 11 ตำรำงท 2.2 จ ำนวนเกษตรกรตวอยำง 15 ตำรำงท 3.1 ขอมลทวไป 19 ตำรำงท 3.2 พนทโครงกำร 20 ตำรำงท 3.3 ควำมเหมำะสมของหลกสตรกำรก ำจดศตรมะพรำวแบบวธผสมผสำน 22 ตำรำงท 3.4 ชองทำงกำรรบร /รบทรำบโครงกำรของเกษตรกร 23 ตำรำงท 3.5 กำรอบรมถำยทอดควำมร 25 ตำรำงท 3.6 ควำมสมพนธระหวำงกำรเขำรบกำรอบรมกบกำรประกอบอำชพปลกมะพรำว 26 ตำรำงท 3.7 เปรยบเทยบระดบควำมร กอน – หลงกำรอบรมตำมโครงกำร 28 ตำรำงท 3.8 กำรปฏบตในกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำของเกษตรกร 29 ตำรำงท 3.9 กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรในแตละวธ 29 ตำรำงท 3.10 กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวแบบผสมผสำน 30 ตำรำงท 3.11 กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำว จ ำแนกตำมเกษตรกรผปลกมะพรำว ประเภทตำง 31 ตำรำงท 3.12 กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของผประกอบกำร 32 ตำรำงท 3.13 คำสมประสทธของปจจยทมอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตร

มะพรำวในแตละวธ 36 ตำรำงท 3.14 ปรมำณผลผลตมะพรำวเปรยบเทยบระหวำงกอน – หลงมโครงกำร 37 ตำรำงท 3.15 ปรมำณผลผลตมะพรำวในพนทหลงโครงกำรของผประกอบกำร 37 ตำรำงท 3.16 รำยไดจำกกำรจ ำหนำยมะพรำวของเกษตรกร 40 ตำรำงท 3.17 ควำมพงพอใจตอโครงกำร 41

ช

สารบญภาพ

หนา ภำพท 2.1 ตวแบบเชงตรรกะ (Logic Model) 7 ภำพท 2.2 กรอบแนวคดในกำรประเมนผลโครงกำร 10 ภำพท 3.1 ควำมพรอมของบคลำกรตอกำรปฏบตงำน 20 ภำพท 3.2 ควำมเพยงพอของงบประมำณ 21 ภำพท 3.3 ระดบควำมเหมำะสมของเนอหำเอกสำรทเกษตรกรไดรบจำกโครงกำร 22 ภำพท 3.4 กำรมสวนรวมในเวทชมชน และงำนวนรณรงค 24 ภำพท 3.5 เกษตรกรไดรบกำรอบรมวธกำรก ำจดศตรมะพรำว 25 ภำพท 3.6 กำรเพม/ขยำยพนทกำรปลกมะพรำวหลงมโครงกำร 27

บทท 1

สาระส าคญของโครงการ

1.1 ความเปนมาของโครงการ

กำรด ำเนนงำนโครงกำรควบคมและก ำจดหนอนหวด ำมะพรำวแบบครอบคลมพนทโดยใชสำรเคม ฉดเขำล ำตนระยะท 1 ตำมมตคณะรฐมนตรเมอวนท 24 กนยำยน 2556 ในพนทจงหวดประจวบครขนธ ประสบผลส ำเรจ สำมำรถลดพนทกำรระบำดของหนอนหวด ำมะพรำวได 43,893 ไร หรอคดเปนรอยละ 48.90 และเกษตรกรทเขำรวมโครงกำรทงหมดมควำมพงพอใจตอกำรด ำเนนโครงกำร แตกำรด ำเนนโครงกำร ยงไมสำมำรถควบคมและตดวงจรกำรระบำดของหนอนหวด ำมะพรำวไดทงหมด เนองจำกมตนมะพรำวทไมไดเขำรวมโครงกำรอกสวนหนง ท ำใหเปนแหลงอำศยและแพรขยำยพนธของหนอนหวด ำมะพรำว จงเปนสำเหตใหมพนทระบำดหนอนหวด ำเพมขน ซงจำกขอมลกำรระบำดของหนอนหวด ำมะพรำว ณ วนท 8 มนำคม 2560 พบกำรระบำดของหนอนหวด ำมะพรำวในพนท 78,954 ไร ในพนท 29 จงหวด ไดแก กรงเทพมหำนคร นนทบร อำงทอง รำชบร นครปฐม สมทรสำคร สมทรสงครำม เพชรบร ประจวบครขนธ สมทรปรำกำร ชลบร ระยอง จนทบร ตรำด ฉะเชงเทรำ อดรธำน สงขลำ สตล นรำธวำส บรรมย ศรสะเกษ นครศรธรรมรำช กระบ พงงำ ภเกต สรำษฏรธำน ระนอง ชมพร และปตตำน

มตคณะรฐมนตร เมอวนท 21 มนำคม 2560 จงอนมตใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ โดย กรมสงเสรมกำรเกษตร และกรมวชำกำรเกษตร ด ำเนนโครงกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) ดวยวธผสมผสำนแบบครอบคลมพนท โดยกำรมสวนรวมอยำงยงยน ซงใชงบประมำณรำยจำยประจ ำปงบประมำณ พ.ศ. 2560 งบกลำง รำยกำรเงนส ำรองจำยเพอกรณฉกเฉนหรอจ ำเปน วงเงน 287,734,742 บำท โดยมวตถประสงคเพอปองกนก ำจดหนอนหวด ำมะพรำวไดอยำงยงยน และตดวงจรกำรระบำดของหนอนหวด ำมะพรำวไมใหแพรระบำดไปยงพนทแหงใหมและพชชนดอน โดยก ำหนดเปนมำตรกำร ดงน 1) มำตรกำร กำรสรำงกำรรบรและมสวนรวม 2) มำตรกำรจดกำรศตรพชโดยวธผสมผสำน 3) มำตรกำรทำงกฎหมำย 4) มำตรกำรเฝำระวงและส ำรวจ และ 5) มำตรกำรสรำงสวนใหมทดแทนและปลกพชหลำกหลำย จำกมำตรกำรดงกลำวมกจกรรมทส ำคญ ไดแก กำรประชำสมพนธโครงกำร กำรสรำงควำมเขำใจและชแจงโครงกำรใหกบเจำหนำท กำรสนบสนนปจจยกำรผลตและปลอยแตนเบยนในพนทกำรระบำดทวไป กำรจดหำและฉดสำรเคมเขำล ำตนมะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร กำรจดหำและฉดพนสำรเคมทำงใบ ในมะพรำวแกงทมควำมสงนอยกวำ 12 เมตร ตนมะพรำวน ำหอม มะพรำวกะท และมะพรำ วท ำน ำตำล ทกควำมสง กำรตดตำมสถำนกำรณศตรมะพรำวและกำรตดตำมประเมนผล ตอมำคณะรฐมนตรมมตเพมเตม เมอวนท 5 มถนำยน 2560 ใหกระทรวงเกษตรและสหกรณปรบแผนกำรด ำเนนงำนในพนทจำกเดม 78,954 ไร จ ำนวน 1,973,850 ตน เปนกำรด ำเนนงำนในพนท 109,409 ไร จ ำนวน 3,877,134 ตน และขยำยระยะเวลำด ำเนนงำนโครงกำรจำกเดมเรมด ำเนนโครงกำรเดอนเมษำยน 2560 – ธนวำคม 2560 เปนเดอนเมษำยน 2560 – เดอนมถนำยน 2561

- 2 -

1.2 วตถประสงคของโครงการ

1.2.1 เพอควบคมและก ำจดหนอนหวด ำมะพรำวไดอยำงยงยน

1.2.2 เพอควบคมและตดวงจรกำรระบำดของหนอนหวด ำมะพรำวไมใหระบำดไปยงพนทแหลงใหม และพชชนดอน

1.3 เปาหมายและงบประมาณของโครงการ

1.3.1 เปาหมาย

1) ปลอยแตนเบยน Bracon hebetor ระยะเวลำ 8 เดอน เดอนละ 2 ครง รวม 16 ครง

2) ฉดสำรเคมเขำล ำตนมะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร ทถกหนอนหวด ำมะพรำวเขำท ำลำย

3) พนสำรเคมทำงใบมะพรำวแกงทมควำมสงนอยกวำ 12 เมตร และมะพรำวออนทกควำมสง (มะพรำวรบประทำนน ำ หรอผลสด เชน มะพรำวน ำหอม มะพรำวท ำน ำตำล รวมทงมะพรำวกะท) ทถกหนอนหวด ำมะพรำวเขำท ำลำย 1.3.2 งบประมาณ งบประมำณรำยจำยประจ ำปงบประมำณ พ.ศ. 2560 งบกลำง รำยกำรเงนส ำรองจำย เพอกรณฉกเฉน หรอจ ำเปน วงเงน 287,734,742 บำท

1.4 วธการด าเนนงานโครงการ 1.4.1 การสรางการรบร และการมสวนรวม 1) ใหมคณะกรรมกำรบรหำรจดกำรศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) ระดบจงหวด ประกอบดวย ภำครฐ ทองถน เกษตรกร และเอกชน 2) ใชศนยจดกำรศตรพชชมชน (ศจช.) ตดตำมสถำนกำรณ และเตอนกำรระบำดของศตรมะพรำว 3) ประชำสมพนธ รณรงค สรำงควำมเขำใจในกำรบรกำรจดกำรศตรมะพรำวแกผมสวนเกยวของอยำงตอเนอง 1.4.2 การจดการศตรพชโดยวธผสมผสาน 1) วธกล (กำรตดทำงใบทถกหนอนท ำลำย และน ำมำเผำ) 2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) 3) กำรใชสำรเคม

3.1) พนสำรเคมทำงใบ (มะพรำวต ำกวำ 12 เมตร) 3.2) ฉดสำรเคมเขำตน (มะพรำวสงกวำ 12 เมตร) ยกเวนมะพรำวออน มะพรำวกะท

และมะพรำวท ำน ำตำล

- 3 -

1.4.3 มาตรการทางกฎหมาย 1) ควบคมกำรขนยำยผลมะพรำว เพอปองกนกำรระบำดขำมพนท 2) กกกนมะพรำวบรเวณดำนตรวจพช และจดผำนแดน 3) ประกำศเขตควบคม 1.4.4 การเฝาระวง และการส ารวจ 1) จดท ำแปลงตดตำมสถำนกำรณศตรมะพรำว ส ำรวจตดตำมและรำยงำนอยำงตอเนอง

1.5 หนวยงานทรบผดชอบ 1.5.1 กรมสงเสรมกำรเกษตร 1.5.2 กรมวชำกำรเกษตร

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบของโครงการ 1.6.1 พนทกำรระบำดของหนอนหวด ำลดลงไมนอยกวำรอยละ 70 ของพนทด ำเนนโครงกำร 1.6.2 เกดกำรมสวนรวมของเกษตรกร ชมชน ทองถน และผเกยวของ ในกำรดแล ควบคมและจดกำร

ศตรมะพรำว

บทท 2

ระเบยบวธการประเมนผล

2.1 ความส าคญของการประเมนผล

กำรด ำเนนงำนตำมโครงกำรดงกลำว จะสงผลตอผลผลต และปรมำณมะพรำวทเกษตรกรจะไดรบ ประกอบกบคณะรฐมนตรมมตใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ รบควำมเหนของส ำนกงำนคณะกรรมกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำต (สศช.) ทใหรำยงำนผลกำรประเมนโครงกำรใหคณะรฐมนตรไดรบทรำบดวย กรมสงเสรมกำรเกษตรในฐำนะหนวยงำนรบผดชอบหลก ไดหำรอรวมกนกบหนวยงำนทเกยวของ เพอก ำหนดกจกรรมตดตำมประเมนผลของโครงกำร โดยแบงภำรกจกำรประเมนผลออกเปน 1) ดำนวชำกำรทเกยวของ ในโครงกำร เชน กำรประเมนประสทธภำพของสำรเคม ประสทธภำพกำรใชแตนเบยน และกำรเปรยบเทยบพนทกำรระบำด เปนตน 2) ดำนสงคมและเศรษฐกจ เชน กำรประเมนกำรยอมรบ ควำมพงพอใจ และผลกระทบทำงเศรษฐกจ เปนตน และ 3) กำรประเมนสำรพษตกคำงในผลผลตและกำรประเมนกำรฟนตวของตนมะพรำว ซงส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรไดรบมอบหมำยใหตดตำมและประเมนผลทำงดำนสงคมและเศรษฐกจ

2.2 วตถประสงคของการประเมนผล

1) เพอประเมนกำรยอมรบ ควำมพงพอใจ และควำมคดเหนของเกษตรกรและผเกยวของในโครงกำร 2) เพอศกษำควำมสมพนธระหวำงกำรเขำรบกำรอบรม กบกำรประกอบอำชพมะพรำวของเกษตร 3) เพอศกษำปจจยทมอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวทง 4 วธ ของเกษตร 4) เพอวเครำะหผลกระทบทำงเศรษฐกจ

2.3 ขอบเขตของการประเมนผล

2.3.1 พนท เปาหมาย ครอบคลมพนท 29 จงหวด ทด ำเนนกำรตำมโครงกำร ในภำคกลำง ภำคตะวนออกเฉยงเหนอ ภำคตะวนออก และภำคใต 2.3.2 ประชากรเปาหมาย 1) เกษตรกรเจำของสวนมะพรำวทเขำรวมโครงกำร 2) เจำหนำทของหนวยงำนตำง ๆ ทรวมด ำเนนงำนโครงกำร 3) ผประกอบกำรรบซอมะพรำวในพนทโครงกำร 2.3.3 ระยะเวลาขอมล ก ำหนดชวงเวลำของขอมลตำมระยะเวลำด ำเนนงำนโครงกำร ตงแตเดอนเมษำยน 2560 – มถนำยน 2561

2.4 การตรวจเอกสาร แนวคดและทฤษฎ ในสวนนจะน ำเสนอกำรตรวจเอกสำรทเกยวของ รวมถงแนวคดและทฤษฎทสำมำรถน ำมำประยกตใชกบกำรประเมนในครงน โดยมรำยละเอยด ดงน

- 5 -

2.4.1 การตรวจเอกสาร กรมสงเสรมการเกษตร (2557) ไดประเมนผลโครงกำรควบคมและก ำจดศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) แบบครอบคลมพนท โดยกำรใชสำรเคมฉดเขำล ำตน ในพนท 6 อ ำเภอของจงหวดประจวบครขนธ ทมกำรเขำท ำลำยของหนอนหวด ำอยำงรนแรง โดยวธฉดสำรเคม emamectin benzoate 1.92% EC อตรำ 30 มลลลตรตอตน เขำล ำตนมะพรำวทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร จ ำนวน 900,575 ตน ผลกำรประเมนหลงฉดสำรเคม 120 วน พบวำ จ ำนวนประชำกรของหนอนหวด ำลดลง ตนมะพรำวมกำรฟนตวดขน พนทกำรระบำดลดลงจำกกอนด ำเนนโครงกำร 89,826 ไร เปน 45,933 ไร หรอคดเปนรอยละ 48.9 และจำกกำรประเมน กำรยอมรบของเกษตรกรทมตอกำรใชสำรเคมฉดเขำล ำตนเพอก ำจดหนอนหวด ำมะพรำว พบวำ เกษตรกรเหนดวยในระดบมำก โดยเกษตรกรสวนใหญเหนดวยวำกำรใชสำรเคมฉดเขำล ำตนสำมำรถก ำจดหนอนหวด ำได กำรเจำะรมะพรำว จ ำนวน 2 ร เพอฉดสำรเคมเขำไปจะไมท ำใหมะพรำวยนตนตำย และเกษตรกรมนใจวำ กำรฉดสำรเคมเขำล ำตนมะพรำวทมควำมสงกวำ 12 เมตร จะไมมสำรพษตกคำงในผลผลต และไมเปนอนตรำยตอสงแวดลอม โดยในภำพรวมเกษตรกรมควำมพงพอใจตอกำรด ำเนนงำนของโครงกำร

วลยพร ศะศประภา และคณะ (2557) ศกษำกำรเปลยนแปลงกำรระบำดของหนอนหวด ำ และแมลงด ำหนำมมะพรำวในพนทอ ำเภอกยบร จ ำนวน 120 แปลง ระหวำงเดอนกรกฎำคม 2555 – มกรำคม 2557 โดยใชวธกำรนบทำงใบทถกท ำลำย และทำงใบเขยวทไมถกท ำลำย ผลกำรศกษำ พบวำ หนอนหวด ำ มกำรระบำดรนแรงทสดในชวงเดอนกรกฏำคม เนองจำกปรมำณฝนตกต ำกวำคำเฉลยในชวง 4 ป ทผำนมำ ท ำใหเกดเปนชวงแลงทยำวนำนตงแตเดอนมนำคม – สงหำคม ซงเอออ ำนวยใหกำรระบำดของหนอนหวด ำรนแรงขนและขยำยพนทออกไปยงบรเวณใกลเคยง โดยในชวงกำรศกษำเกษตรกรจดกำรเพอลดกำรเขำท ำลำยของหนอนหวด ำมะพรำวรวมกบทำงหนวยงำนของรำชกำร โดยใชวธ ตดทำงใบ กำรพนสำรบท กำรปลอยแตนเบยน บรำคอน แตนเบยนไข และแตนเบยนหนอนหวด ำ อกทงยงพบวำกำรปลกพชแซม เชน สบปะรด และวำนหำงจระเขชวยใหกำรฟนตวของตนมะพรำวดขนอกดวย ศรชย บวทอง และคณะ (2557) ไดท ำกำรวจยกำรปองกนก ำจดหนอนหวด ำมะพรำวของเกษตรกรในจงหวดประจวบครขนธ วตถประสงคเพอศกษำ 1) สภำพสงคมและเศรษฐกจของเกษตรกร 2) สภำพกำรผลตมะพรำวของเกษตรกร 3) ควำมรเกยวกบกำรปองกนก ำจดหนอนหวด ำมะพรำวของเกษตรกร 4) กำรปฏบตในกำรปองกนก ำจดหนอนหวด ำมะพรำวของเกษตรกร และ 5) ปจจยทมผลตอกำรปฏบตในกำรปองกนก ำจดหนอนหวด ำมะพรำวของเกษตรกร พบวำ 1) เกษตรกรมอำยเฉลย 51.47 ป จบกำรศกษำระดบประถมศกษำตอนตน รอยละ 43.6 พนทปลกมะพรำวเฉลย 20.26 ไร ประสบกำรณปลกมะพรำวเฉลย 30.53 ป อำยมะพรำวเฉลย 43.26 ป รำยไดจำกกำรท ำสวนมะพรำวเฉลย 91,645.70 บำทตอป กำรระบำด ของหนอนหวด ำมะพรำวในพนทอยในระดบปำนกลำง 2) เกษตรกรสวนใหญปลกมะพรำวในทรำบ และประสบปญหำฝนทงชวงนำนกวำ 1 เดอน ไมมกำรปลกมะพรำวทดแทนตนทเสอมโทรม ปรมำณผลผลตมะพรำว 619.06 ผลตอไรตอป 3) เกษตรกรมควำมรควำมเขำใจถงควำมส ำคญ ลกษณะกำรท ำลำยของหนอนหวด ำมะพรำว และกำรใชแตนเบยนบรำคอนในกำรปองกนก ำจดหนอนหวด ำมะพรำว ส ำหรบกำรประชำสมพนธ เกษตรกรไดรบควำมรจำกเจำหนำทกรมสงเสรมกำรเกษตรมำกทสด 4) เกษตรกรรอยละ 50 ไดรบ

- 6 -

กำรชวยเหลอจำกหนวยงำนภำครฐในกำรปลอยแตนเบยนบรำคอนเปนประจ ำ และ 5) ปจจยทมผลตอกำรปฏบตของเกษตรกรในกำรปองกนก ำจดหนอนหวด ำมะพรำว ไดแก ควำมรของเกษตรกร จ ำนวนพนทกำรระบำดของหนอนหวด ำมะพรำว จ ำนวนแรงงำนในครวเรอน และปรมำณผลผลตของมะพรำว ศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต (2555) ทดสอบกำรใชศตรธรรมชำตในกำรควบคมหนอนหวด ำมะพรำว ในพนททมกำรระบำดอยำงรนแรง ในต ำบลเขำลำน และบำนน ำพ อ ำเภอทบสะแก จงหวดประจวบครขนธ ในป 2554 - 2555 โดยใชแตนเบยนหนอน Bracon hebetor แมลงหำงหนบ C.morio

และแตนเบยนอนๆ อก 6 ชนด ในกำรทดสอบ พบวำ กำรใชแตนเบยน Bracon hebetor สำมำรถควบคมหนอนหวด ำมะพรำวไดดทสด ในอตรำ 100 ตวตอไร ระยะกำรปลอย 3 ครง ภำยใน 3 เดอน แตนเบยนสำมำรถควบคมกำรระบำดของหนอนหวด ำใหลดลงรอยละ 50 และพบวำประชำกรของแตนเบยนในธรรมชำตหลงกำรปลอยเพมมำกกวำรอยละ 25 สงผลใหตนมะพรำวเรมฟนตวและแตกยอดเขยวกลบมำ

สเทพ สหายา และคณะ (2556) ทดสอบประสทธภำพสำรเคมพนทำงใบ ในพนทอ ำเภอเมอง และอ ำเภอทบสะแก จงหวดประจวบครขนธ ระหวำงเดอนพฤษภำคม - สงหำคม 2556 ดวย 5 กรรมวธ ไดแก กรรมวธกำรพนสำร flubendiamide 20%WG ในอตรำ 5 กรม chlorantraniliprole 5.17%SC อตรำ 20 มลลลตรตอน ำ 20 ลตร spinosad 12%SC อตรำ 20 มลลลตรตอน ำ 20 ลตร และ lufenuron 5%EC อตรำ 20 มลลลตรตอน ำ 20 ลตร เปรยบเทยบกบกรรมวธไมพนสำร ผลกำรทดลองพบวำ เมอใชขอมลจ ำนวนหนอนหวด ำทพบภำยหลงกำรพนสำร และขอมลกำรทดลองควำมเปนพษ (bio-assay) ของสำรทดลองโดยกำรจมใบพช (leaf dipping) พบวำทกกรรมวธมประสทธภำพกำรปองกนก ำจดหนอนหวด ำมะพรำว แตกำรพนสำร spinosad 12%SC มประสทธภำพดทสด รองลงมำไดแก กำรพนสำร chlorantraniliprole 5.17%SC, flubendiamide 20%WG และ lufenuron 5%EC ตำมล ำดบ โดยกำรใชเครองยนตพนสำรชนดแรงดนน ำสง ควรใชในมะพรำวทมควำมสงไมเกน 10 เมตร เนองจำกถำสงมำกเกนไป เครองยนตพนสำรอำจมแรงดน ไมเพยงพอ ท ำใหละอองสำรไมทวถง จำกกำรตรวจสอบเอกสำรดงกลำว ไดพจำรณำประเดนกำรศกษำทเกยวของ เชน สภำพสงคมและเศรษฐกจของเกษตรกร ควำมรและกำรยอมรบเกยวกบกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ประสทธภำพของสำรเคม และกำรใชแตนเบยน เพอเปนแนวทำงในกำรประเมนดำนกำรรบร รบทรำบ กำรยอมรบวธกำรก ำจดศตรมะพรำว และผลกระทบทำงเศรษฐกจตอไป

2.4.2 แนวคดและทฤษฎ เพอใหกำรก ำหนดกรอบวธในกำรประเมนผลมควำมเหมำะสม ไดอำศยแนวคดและทฤษฎทมควำม

สอดคลองกบลกษณะของโครงกำร ซงไดน ำมำประยกตใชในกำรประเมนผล ดงน 1) แนวคดการประเมนผล

กำรประเมนผล (Evaluation) หมำยถง กระบวนกำรทท ำกำรวดและท ำกำรวเครำะหวำ ผลทเกดจำกกำรด ำเนนงำนนนตรงกบวตถประสงคของโครงกำรหรอไม กำรด ำเนนงำนมประสทธภำพและประสทธผลหรอไม ผลกระทบเปนไปตำมทวำงแผนหรอไม กำรประเมนผลมวตถประสงคเพอศกษำบทเรยนทง

- 7 -

ในแงบวกและแงลบ เพอน ำบทเรยนนไปใชในกำรปรบปรงโครงกำรเดมหรอจดท ำโครงกำรใหม กำรประเมนผลโครงกำรแบงออกเปน 3 ประเภท ตำมระยะเวลำของโครงกำร ดงน (สมคด พรมจย, 2550)

1.1) กำรประเมนผลกอนกำรด ำเนนโครงกำร (Pre Evaluation) วตถประสงคในกำรประเมนผลเพอศกษำควำมเปนไปไดของโครงกำร โดยกำรวเครำะหวำผลทจะไดตำมโครงกำรนน คมกบกำรลงทนหรอไม เปนกำรวเครำะหเพอเสนอตอผทมหนำทในกำรอนมตโครงกำร

1.2) กำรประเมนผลระหวำงกำรด ำเนนโครงกำร (Ongoing Evaluation) เปนกำรวเครำะหควำมสมพนธระหวำงผลผลตทได (Output) กบผลกระทบระยะสนของโครงกำร (Effect) กำรประเมนผล ในระยะนมวตถประสงคเพอปรบปรงกำรด ำเนนงำนใหดขน ซงเปนกำรปองกนไมใหโครงกำรลมเหลว นอกจำกนยงสำมำรถน ำไปใชประโยชนในกำรจดท ำโครงกำรอน ๆ ทมลกษณะคลำยกนได

1.3) กำรประเมนผลหลงจำกโครงกำรสนสดแลว (Post Evaluation) เปนกำรประเมนผลกระทบ (Impact) อนเกดจำกกำรด ำเนนงำนตำมโครงกำร โดยกำรเปรยบเทยบผลกระทบทำงดำนเศรษฐกจและสงคม ระหวำงกอนและหลงกำรด ำเนนงำน ซงเปนกำรวเครำะหวำ ผลกำรด ำเนนงำนนนเปนไปตำมวตถประสงคทตงไวหรอไม อยำงไร นอกจำกนไมวำจะเปนควำมส ำเรจหรอควำมลมเหลวของโครงกำร จะไดน ำไปประกอบกำรพจำรณำแนวทำงในกำรวำงแผนโครงกำรอน ๆ ตอไป

2) แนวคดการประเมนผลเชงตรรกะ รปแบบกำรประเมนผลเชงตรรกะ (Logic Model) เปนวธกำรสอทเปนระบบและเหนภำพได

ชดเจนทสำมำรถน ำเสนอควำมเขำใจรวมกนเกยวกบควำมสมพนธระหวำงทรพยำกรทน ำมำใชในกำรปฏบตงำนของแผนงำนหรอโครงกำร กำรจดท ำกจกรรมตำง ๆ และผลงำนทตองกำรใหบรรลผลส ำเรจตำมทคำดหวงไว (W.K.Kellogg Foundation, 2004)

แผนภำพทจดเตรยมไว ผลทตงใจหรอผลทคำดหวงไว

ภาพท 2.1 ตวแบบเชงตรรกะ (Logic Model) ทมำ : W.K. Kellogg Foundation Logic Model Development Guide

ตวแบบเชงตรรกะ (Logic Model) ม 5 องคประกอบ ไดแก

ทรพยำกร/ปจจยน ำเขำ (Resources/ Imputs)

กจกรรม

(Activities) ผลผลต

(Outputs)

ผลลพธ

(Outcomes) ผลกระทบ (Impact)

“ถำไดน ำทรพยำกรแขำสแผนงำนแลว...กจะจดท ำกจกรรมได”

“ทรพยำกรทมควำมจ ำเปนจรงส ำหรบกำรด ำเนนงำนของแผนงำน”

“ถำจดท ำกจกรรมไดแลว...กจะสงมอบผลตภณฑหรอบรกำรใหแกผรบบรกำรได”

“ถำจดท ำกจกรรมตำมทตงใจไดแลวเสรจ...กจะท ำใหผรบบรกำรไดรบประโยชนไดตำมทตงใจไว”

“ถำจดท ำกจกรรมตำมทตงใจไดแลวเสรจ...กจะท ำใหผรบบรกำรไดรบประโยชนไดตำมทตงใจไว”

1 2 3 4 5

- 8 -

(1) ทรพยำกรตำงๆ หรอทเรยกวำปจจยน ำเขำ (Resources/Inputs) เชน คน งบประมำณ กำรจดองคกร และชมชน ทแผนงำนสำมำรถจดหำไดเพอด ำเนนงำน

(2) กจกรรมของแผนงำน (Activities) เปนสงทแผนงำนจดท ำโดยใชทรพยำกร กจกรรมทงกระบวนกำร เครองมอ เหตกำรณ เทคโนโลย และกำรกระท ำทเปนสวนทแผนงำนตงใจจะท ำ กจกรรมกำรพฒนำนจะน ำไปสกำรเปลยนแปลงหรอผลงำนทตองกำรบรรลควำมส ำเรจ ซงไดแก ผลผลต ผลลพธ และผลกระทบ

(3) ผลผลต (Outputs) เปนผลทเกดขน โดยตรงจำกกำรจดท ำกจกรรมของแผนงำน และอำจครอบคลมถงประเภท ระดบ และเปำหมำยของกำรใหบรกำรทสงมอบของแผนงำน

(4) ผลผลพธ (Outcomes) เปนกำรเปลยนแปลงพฤตกรรม ควำมร ทกษะ สถำนภำพ และระดบของหนำทกำรงำนของผมสวนรวมในแผนงำน

(5) ผลกระทบ (Impact) เปนกำรเปลยนแปลงทตงใจแลไมตงใจทเกดขนในองคกร ชมชน หรอระบบ อนเปนผลสบเนองจำกกำรจดกจกรรมของแผนงำน ซงโดยปกตจะท ำกำรประเมนผลกระทบเมอสนสดระยะเวลำของแผนงำน

จำกแนวคดแบบจ ำลอง Logic Model ไดน ำมำประยกตและสรำงกรอบแนวคดในกำรประเมนผลรปแบบ IPOO เปนเครองมอในกำรประเมนดำนปจจยน ำเขำ (Input) กระบวนกำร (Process) ผลผลต (Output) และผลลพธ (Outcome) โดยกำรประเมนผลจะใชเกณฑในกำรเปรยบเทยบผลลพธกบเปำหมำย และเปรยบเทยบผลผลพธระหวำงกอนและหลงมโครงกำร ประกอบดวย

(1) กำรประเมนปจจยน ำเขำ (Inputs) ประกอบดวย งบประมำณ เกษตรกรทเขำรวมโครงกำร หลกสตรกำรถำยทอดควำมร ปจจยทสนบสนน เชน แตนเบยนบรำคอน สำรเคมทใชในกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ

(2) กำรประเมนกระบวนกำร (Process) ประกอบดวย กำรบรหำรจดกำรโครงกำร และกำรปฏบตงำนตำมขนตอนตำงๆ ของโครงกำร

(3) กำรประเมนผลผลต (Output) คอ ผลทไดจำกกำรใชปจจยเขำไปในกจกรรมตำงๆ ของโครงกำร เชน จ ำนวนเกษตรกรทไดรบกำรถำยทอดควำมร

(4) กำรประเมนผลลพธ (Outcomes) คอ ผลจำกกำรปรบเปลยนกำรผลตดำนรำยไดของเกษตรกรทเขำรวมโครงกำร และควำมคดเหนโดยรวมตอโครงกำร 3) แผนแบบการประเมนผล แผนแบบกำรประเมนผล (Evaluation Design) จ ำแนกออกเปน 2 ประเภทหลก ไดแกกำรประเมนผล

โดยใชแผนแบบทดลอง (เปรยบเทยบ) ซงนกประเมนผลไดประยกตแผนแบบกำรทดลอง(Experimental Design)

ทใชในงำนวทยำศำสตรมำใชในกำรประเมนผลโครงกำร อกประเภทเปนกำรประเมนผลโดยไมใชแผนแบบทดลอง

(non Experimental Design) ซงเปนกำรประเมนโดยใชเทคนคงำยๆ เชน กำรเปรยบเทยบผลไดของโครงกำร

กบเปำหมำย เปรยบเทยบกบโครงกำรอนทมลกษณะคลำยกน เปนตน ส ำหรบแผนแบบทดลอง (เปรยบเทยบ)

ทเปนมำตรฐำนและน ำมำใชแพรหลำยม 3 แผนแบบ ดงน (ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร, 2556)

- 9 -

3.1) แผนแบบเปรยบเทยบผลกอนและหลงโครงกำรไมมกลมควบคม (Pretest-Posttest Design no Control Group) ขอมลทจดเกบแสดงได ดงน

กลม กอนโครงกำร หลงโครงกำร ผลตำง กลมทดลอง (ในโครงกำร) E1 E2 O1 = E2- E1

3.2) แผนแบบเปรยบเทยบผลกอนและหลงโครงกำรมกลมควบคม (Pretest-Posttest Design with a Control Group) ขอมลทจดเกบแสดงได ดงน

กลม กอนโครงกำร หลงโครงกำร ผลตำง กลมทดลอง (ในโครงกำร) E1 E2 O1 = E2- E1 กลมควบคม (นอกโครงกำร) C1 C2 O2 = C2- C1

3.3) แผนแบบเปรยบเทยบผลหลงโครงกำรมกลมควบคม (Posttest Only Design with Control Group) ขอมลทจดเกบแสดงได ดงน

กลม กอนโครงกำร หลงโครงกำร ผลตำง กลมทดลอง (ในโครงกำร) - E2 O2 = E2- C2 กลมควบคม (นอกโครงกำร) - C2

โดย E1 , C1 หมำยถง ขอมลทไดจำกกำรวดในชวงกอนโครงกำรของกลมทดลอง (ในโครงกำร) และกลมควบคม (นอกโครงกำร) ตำมล ำดบ E2 , C2 หมำยถง ขอมลทไดจำกกำรวดในชวงหลงโครงกำรของกลมทดลอง (ในโครงกำร) และกลมควบคม (นอกโครงกำร) ตำมล ำดบ O1 , O2 หมำยถง Gross Effect ของกลมทดลอง (ในโครงกำร) และกลมควบคม (นอกโครงกำร) ตำมล ำดบ

4) การวเคราะหทศนคต และความพงพอใจ ไดน ำมำตรวดแบบลเคทสเกล (Likert Scale) ทสรำงขนโดย Rensis Likert ซงถอเปน

เครองมอกำรวดขอมลเชงคณภำพทนยมใชกนทวไป เพอใชวดตวแปร อำท ทศนคต ควำมเขำใจ ควำมคดเหน และควำมพงพอใจ เปนตน ซงวธกำรไดมำของมำตรวดแบบลเคทสเกล ตองออกแบบสอบถำมระดบควำมคดเหนในค ำถำมแตละขอไดหลำยระดบ เชน 5 ระดบ คอ เหนดวยอยำงยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยำงยง จำกนนก ำหนดระดบคะแนนของควำมคดเหนแตละระดบ ซงโดยทวไปมกนยมทจะใหคะแนนดงน (Rensis, 1932 อำงใน ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร, 2556) 1 คะแนน ส ำหรบไมเหนดวยอยำงยง / นอยทสด 2 คะแนน ส ำหรบไมเหนดวย / คอนขำงนอย 3 คะแนน ส ำหรบไมแนใจ / ปำนกลำง 4 คะแนน ส ำหรบเหนดวย / คอนขำงมำก 5 คะแนน ส ำหรบเหนดวยอยำงยง / มำก

ตอจำกนนน ำมำก ำหนดเกณฑคะแนนเปนชวงๆ ซงมวธค ำนวณหำชวงของคะแนนไดดงน

- 10 -

ขอเสนอแนะ และแนวทางในการปรบปรงโครงการทเหมาะสม

ชวงคะแนน = คะแนนมาก −คะแนนนอย

จ านวนระดบชน

โดยท คะแนนมำก คอ คะแนนทก ำหนดมำกทสด (5 คะแนน) คะแนนนอย คอ คะแนนทก ำหนดนอยทสด (1 คะแนน) จ ำนวนระดบชน คอ ระดบกำรวดทก ำหนดไว (5 ระดบ) คำทค ำนวณไดจำกสตรขำงตน เชน กรณ 5 ระดบ จะไดชวงคะแนนเทำกบ (5-1)/5 = 0.80 น ำคำชวงคะแนนดงกลำวไปก ำหนดคำในแตละระดบขนตอไป

2.5 กรอบแนวคดในการประเมนผล จำกกำรศกษำโครงกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) ดวยวธผสมผสำนแบบครอบคลม

พนท โดยกำรมสวนรวมอยำงยงยน สรปเปนกรอบแนวคดในกำรประเมนผลโครงกำรตำมวงจรโครงกำร ดงน (ภำพท 2.2)

ภาพท 2.2 กรอบแนวคดในการประเมนผลโครงการปองกนก าจดศตรมะพราว (หนอนหวด า) ดวยวธผสมผสานแบบครอบคลมพนท โดยการมสวนรวมอยางยงยน ทมา : จากการศกษา

• เกษตรกรสามารถปองกนและก าจดหนอนหวด าไดอยางยงยน • พนทการระบาดของหนอนหวด าลดลง

Inputs

• พนทสวนมะพราวทเกด การระบาด

• ความร/หลกสตร

• งบประมาณ

•บคลากร/หนวยงาน

Process

•ประชาสมพนธโครงการ

• รบสมครเกษตรกรเขารวมโครงการ

• อบรมถายทอดความร

• ผลตและปลอยแตนเบยน

• จดหาและฉดสารเคมเขาล าตน และพนทางใบ

Outputs

• เกษตรกรเขาใจ และมความรในวธการก าจดศตรมะพราว

• พ.ท. 109,409 ไร ไดรบการปลอยแตนเบยนบราคอน

• ปจจยทมผลตอการยอมรบเทคโนโยลของเกษตรกร

• เหตผลทเกษตรกรยอมรบ/ไมยอมรบเทคโนโลย ในแตละวธ

• เกษตรกรมรายได และผลผลตเพมขน

Outcomes

ผลโครงการในภาพรวมตามตวชวด เปรยบเทยบกบเปาหมายทก าหนด

- 11 -

2.6 วธการประเมนผล 2.6.1 รปแบบการประเมนผล ใชแบบจ ำลอง IPOO Model ทแสดงใหเหนถงผลตำมองคประกอบ

ของปจจยน ำเขำ (Inputs) กระบวนกำร (Process) ผลผลต (Outputs) และผลลพธ (Outcomes) 2.6.2 ประเภทการประเมนผล เปนกำรประเมนผลระหวำงกำรด ำเนนงำน (Ongoing Evaluation) ซงมงเนนพจำรณำผลได ปญหำ และอปสรรคทเกดขนจำกกำรด ำเนนกจกรรม รวมไปถงผลลพธในเบองตน ทเกษตรกรไดรบ

2.6.3 แผนแบบการประเมนผล เปนกำรเปรยบเทยบผลทเกดขนจรง กบผลทคำดหวง โดยใชแผนแบบเปรยบเทยบผลกอนและหลงโครงกำรไมมกลมควบคม (Pretest-Posttest Design no Control Group) 2.6.4 ประเดนตวชวด และเกณฑการวด ตารางท 2.1 ประเดนตวชวด และเกณฑการประเมนผลโครงการ

ประเดน ตวชวด เกณฑการวด 1) ปจจยน ำเขำ (Inputs) 1.1) พนท - จ ำนวนพนททมกำรระบำดของหนอนหวด ำ

ทเขำรวมโครงกำร - รอยละ 90 ของเปำหมำย

1.2) บคลำกร/หน วยงำนด ำเนนงำน

- ระดบควำมพรอมของบคลำกรตอกำรปฏบตงำน - ระดบมำก

1.3) งบประมำณ - ระดบควำมเพยงพอของงบประมำณ - ระดบมำก

1.4) ควำมร/หลกสตร - ระดบควำมเหมำะสมของหลกสตรทจดอบรม - ระดบมำก

2) กระบวนกำร (Process) 2.1) กำรเตรยมกำร - ระดบควำมเหมำะสมของคมอโครงกำร แผนพบ

และสอสงพมพตำง ๆ- ระดบมำก

2.2) กำรประชำส มพนธโครงกำร

- รอยละของเกษตรกรทไดรบขอมลขำวสำร/รำยละเอยดตำง ๆ เกยวกบโครงกำรผำนชองทำงตำง ๆ

- ไมนอยกวำรอยละ 80

ของเกษตรกรทเขำรวม

โครงกำร

2.3) กำรม ส วนร วมในโครงกำร

- รอยละของเกษตรกรทเขำรวมในงำนวนรณรงค และกำรถำยทอดควำมร

- ไมนอยกวำรอยละ 80

ของเกษตรกรทเขำรวม

โครงกำร

- ระดบกำรมสวนรวมของเกษตรกร ชมชน และ ผเกยวของในกำรดแล ควบคม และจดกำรศตรมะพรำว

- ระดบมำก

ตารางท 2.1 ประเดนตวชวด และเกณฑการประเมนผลโครงการ (ตอ) ประเดน (ตอ) ตวชวด เกณฑการวด

3) ผลผลต (Outputs) 3.1) กำรอบรมถำยทอดควำมร

- รอยละของเกษตรกรทไดรบกำรถำยทอดควำมร กำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำน (กำรใชแตนเบยนบรำคอน กำรตดทำงใบและน ำไปเผำ กำรใชสำรเคมฉดเขำล ำตน และพนทำงใบ)

- ไมนอยกวำรอยละ 80 ของเกษตรกรทเขำรวมโครงกำร

3.2) กำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำน

- รอยละของพนททพบกำรระบำดของหนอนหวด ำ ไดรบกำรควบคมกำรระบำดโดยศตรธรรมชำต (แตนเบยนบรำคอน)

- ไมนอยกวำรอยละ 80 ของพนทเปำหมำย

- รอยละของตนมะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร ไดรบกำรควบคมและก ำจดหนอนหวด ำ โดยใชสำรเคมฉดเขำล ำตน

- ไมนอยกวำรอยละ 80

ของตนมะพรำวเปำหมำย

- รอยละของตนมะพรำวแกงทมควำมสงนอยกวำ 12 เมตร ตนมะพรำวน ำหอม มะพรำวกะท และมะพรำวท ำน ำตำลทกควำมสง ไดรบกำรควบคมและก ำจดหนอนหวด ำ โดยใชสำรเคม ฉดพนทำงใบ

- ไมนอยกวำรอยละ 80

ข อ ง ต น ม ะ พ ร ำ ว

เปำหมำย

4) ผลลพธ (Outcomes) 4.1) พนทระบำดของหนอนหวด ำมะพรำว

- รอยละของพนทสวนมะพรำวทเกดกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำหลงมโครงกำร

- ลดลงไมต ำกวำรอยละ 70 ของพนท ท เกดกำรระบำดก อนมโครงกำร

- รอยละของเกษตรกรทเพม/ขยำยพนทกำรปลกมะพรำวหลงมโครงกำร

- ไมนอยกวำรอยละ 60 ของเกษตรกรทเขำรวมโครงกำร

4.2) ควำมร และกำรน ำ ไปใชประโยชน

- ระดบควำมรควำมเขำใจของเกษตรกรหลงเขำรวมโครงกำร เกยวกบกำรก ำจดหนอนหวด ำมะพรำว ดวยวธผสมผสำน

- ระดบมำก

- ระดบกำรน ำควำมรเกยวกบกำรก ำจดหนอน หวด ำมะพรำวดวยวธผสมผสำนไปปฎบต

- ระดบมำก

4.3) กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ

- รอยละของเกษตรกร และพอคำรำยยอยทรบซอมะพรำว ยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำดวยวธผสมผสำน

- ไมต ำกวำรอยละ 80

ของเกษตรกร และ

ผประกอบกำรในพนท

- 13 -

ตารางท 2.1 ประเดนตวชวด และเกณฑการประเมนผลโครงการ (ตอ)

ประเดน (ตอ) ตวชวด เกณฑการวด 4.4) ผลผลต - ปรมำณผลผลตมะพรำวในพนทโครงกำรของ

เกษตรกร - เพมขน/คงเดมจำก

กอนมโครงกำร (ไม

เสยหำย)

- ปรมำณกำรรบซอมะพรำวในพนทโครงกำรของพอคำรำยยอยทรบซอมะพรำว

- เพมข นจำกกอนม

โครงกำร

4.5) ดำนเศรษฐกจ - มลคำควำมเสยหำยของมะพรำวในพนทชวงสนสดโครงกำร

- ลดลงไมต ำกวำรอยละ

60 เมอเปรยบเทยบ

กบกอนมโครงกำร

- รำยไดจำกกำรจ ำหนำยมะพรำวของเกษตรกร ในพนทโครงกำร

- เ พ มข นจำกก อนม

โครงกำร

4.6) ควำมพงพอใจ - ระดบควำมพงพอใจของ เกษตรกรท ม ต อ โครงกำร

- ระดบมำก

ทมา : จำกกำรศกษำ

2.6.5 การรวบรวมขอมล แบงเปน 2 ชนด ไดแก 1) วธกำรรวบรวมขอมล ใชแบบแบบสมภำษณ และแบบสอบถำม เปนเครองมอในกำรเกบ

รวบรวมขอมลจำกกลมเปำหมำย ซงลกษณะของแบบสมภำษณและแบบสอบถำม มทงขอค ำถำม แบบปลำยเปด และปลำยปด

2) แหลงขอมล ขอมลทใชในกำรประเมนผลไดมำจำกแหลงขอมล 2 แหลง ดงน 2.1) ขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนกำรรวบรวมขอมลจำกกลมเปำหมำย 3 กลม

ไดแก เจำหนำทหนวยงำนทดแลรบผดชอบโครงกำรในระดบพนท เกษตรกรผ เขำรวมโครงกำร และผประกอบกำรทรบซอมะพรำวในพนทโครงกำร โดยมกำรก ำหนดขนำดตวอยำงและกำรสมตวอยำง ดงน

2.1.1) หนวยตวอยำงเกษตรกร - ก ำ ร ก ำ ห น ด ข น ำ ด ต ว อ ย ำ ง ใ ช ส ต ร ข อ ง Krecie & Morgan

ทระดบควำมเชอมนรอยละ 95 และก ำหนดใหเกดควำมคลำดเคลอนไดรอยละ 5 จำกเกษตรกรทงหมดทเขำรวมโครงกำรจ ำนวน 31,521 รำย สำมำรถน ำมำค ำนวณหำขนำดตวอยำงของเกษตรกร ตำมสตร ไดดงน (กลยำ วำนชยบญชำ, 2551 อำงใน ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร, 2556)

n = χ2Np (1-p)e2 (N-1)+χ2p (1-p)

โดยท n = จ ำนวนตวอยำง N = จ ำนวนเกษตรกรเปำหมำยทเขำรวมโครงกำร จ ำนวน 31,521 รำย

- 14 -

χ2 = คำไคสแควร ณ ระดบควำมเชอมนรอยละ 99 ท df = 1 มคำเทำกบ 6.6349 e = ควำมคลำดเคลอนของกำรสมตวอยำงทยอมรบได รอยละ 5 p = สดสวนของลกษณะทสนใจของประชำกรทรบทรำบเกยวกบวธกำรก ำจดศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) ในโครงกำรเพมศกยภำพกำรปลกมะพรำวพนธดทดแทนสวนเกำ เพอลดผลกระทบจำกกำรเปดเสรกำรคำ AFTA (ปท 4) เทำกบ 0.82 แทนคำในสตร

n= 6.6349 × 31,521 × 0.82(1-0.82)0.052(31,521-1)+6.6349x0.82(1-0.82)

n = 386.93 ประมำณ 387

จำกกำรค ำนวณขำงตน ไดขนำดตวอยำงประมำณ 387 รำย - กำรสมตวอยำง ใชวธกำรสมแบบหลำยขนตอน (Multistage Sampling)

เพอแกไขปญหำกรอบตวอยำงไมสมบรณ และเพอใหกำรท ำงำนภำคสนำมท ำไดอยำงสะดวก และรวดเรว ดงน ขนทหนง สมจงหวดตวอยำง จำกประชำกรจงหวด 29 จงหวด

ก ำหนดจ ำนวนจงหวดตวอยำง รอยละ 30 ได 9 จงหวด โดยวธกำรสมอยำงงำยแบบไมทดแทน (Simple Random without Replacement) ไดจงหวดตวอยำง ดงน สรำษฎรธำน ชมพร ประจวบครขนธ เพชรบร ฉะเชงเทรำ ชลบร ระยอง บรรมย และ ศรสะเกษ

ขนทสอง สมต ำบลตวอยำง จำกประชำกรต ำบลใน 9 จงหวด ทตกเปนตวอยำง จ ำนวน 209 ต ำบล โดยก ำหนดขนำดต ำบลตวอยำง รอยละ 30 ได 63 ต ำบล และใชวธกำรสมอยำงงำยแบบไมทดแทน (Simple Random without Replacement) ในแตละจงหวดทตกเปนตวอยำงตำมสดสวนประชำกรต ำบลทมกำรระบำดของหนอนหวด ำในแตละจงหวด ไดจ ำนวนต ำบลตวอยำงในแตละจงหวด (ตำรำงท 2.2)

ขนทสำม สมเกษตรกรตวอยำง จำกเกษตรกรในแตละต ำบลทตกเปนตวอยำง ตำมสดสวนจ ำนวนเกษตรกรเฉลยตอต ำบล ประมำณ 3 - 9 รำยตอต ำบล โดยวธกำรสมตวอยำงอยำงงำยแบบไมทดแทน (Simple Random Sampling without Replacement)

- 15 -

ตารางท 2.2 จ านวนเกษตรกรตวอยาง

จงหวด ต าบล (แหง) เกษตรกร (ราย)

ประชากร ตวอยาง ประชากร ตวอยาง 1 สรำษฎรธำน 9 3 201 27 2 ชมพร 5 2 36 18 3 ประจวบครขนธ 44 13 20,966 117 4 เพชรบร 26 8 582 48 5 ฉะเชงเทรำ 29 9 1,118 36 6 ชลบร 61 18 2,020 72 7 ระยอง 26 8 624 24 8 บรรมย 7 5 423 40 9 ศรสะเกษ 2 1 5 5 รวม 209 63 25,975 387

ทมา : กรมสงเสรมกำรเกษตร และกำรค ำนวณ

2.1.2) หนวยตวอยำงพอคำรำยยอยทรบซอมะพรำวในพนทโครงกำร กำรก ำหนดขนำดตวอยำง ก ำหนดจำกผประกอบกำรทรบซอมะพรำว

ในพนทโครงกำร โดยใชวธสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling ) 2.1.3) หนวยตวอยำงเจำหนำท กำรก ำหนดขนำดตวอยำง ก ำหนดจำกหนวยงำนทรบผดชอบโครงกำรระดบ

จงหวดและเจำหนำทสงเสรมกำรเกษตรระดบต ำบล อยำงนอยหนวยงำนละ 1 รำย โดยใชวธกำรสมแบบเฉพำะเจำะจง (Purposive Sampling Method)

2.2) ขอมลทตยภม (Secondary data) ไดจำกกำรทบทวน รวบรวมเอกสำรตำงๆ

ทเกยวของกบโครงกำร ไดแก เอกสำรประกอบกำรประชม สรปผลกำรประชม หลกเกณฑ เงอนไข คมอกำร

ด ำเนนงำนโครงกำร สรปผลกำรด ำเนนโครงกำร รำยงำนของหนวยงำนทรวมโครงกำร เชน กรมสงเสรม

กำรเกษตร กรมวชำกำรเกษตร ฯลฯ ประกำศ ค ำสง ทงในระดบพนทและสวนกลำง และขอมลจำกเวบไซต

ทเกยวของ

2.7 การวเคราะหขอมล วเครำะหขอมลตำมตวชวด ประเดนกำรประเมนผล เปำหมำยของโครงกำร ควำมแตกตำงของขอมลระหวำงกอนและหลงมโครงกำร โดยจ ำแนกตำมประเภทของกลมเปำหมำย และใชเทคนคกำรวเครำะหขอมลเชงปรมำณ ดงน

- 16 -

2.7.1 การวเคราะหเชงปรมาณ (Quantitative Analysis) ใชคำสถตและวธกำรวเครำะห ดงน 1) มำตรวดแบบ Likert Scale ในกำรวเครำะหทศนคต ควำมเขำใจ ควำมคดเหน กำรยอมรบ

และควำมพงพอใจ โดยแบงคะแนนออกเปน 5 ระดบ ดงน คะแนน ความหมาย ชวงคาคะแนน การประเมนผล

1 ไมเหนดวยอยำงยง/นอยทสด 1.00 – 1.80 นอยทสด 2 ไมเหนดวย/นอย 1.81 – 2.60 นอย 3 ไมแนใจ/ปำนกลำง 2.61 – 3.40 ปำนกลำง 4 เหนดวย/มำก 3.41 – 4.20 มำก 5 เหนดวยอยำงยง/มำกทสด 4.21 – 5.00 มำกทสด

2) สถตเชงพรรณำ เชน คำเฉลย คำรอยละ คำผลรวม เปนตน 3) กำรใชคำสถต Chi – Square ทดสอบควำมสมพนธของตวแปรเชงกลม 2 ตว ไดแก กำร

เขำรบกำรอบรม กบอำชพของเกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพหลก และอำชพเสรม/ปลกแซม โดยใชคำ χ2 (Pearson Chi - Square)

χ2 = ∑ ∑ (Oij-Eij

Eij)

2cj=1

ri=1

โดยท χ2 = คำสถต Chi - Square (Pearson Chi – Square) Oij = จ ำนวนหรอควำมถในแถวนอนท i และแถวตงท j ; i=1,2,…,r และ j =1,2,…,c

Eij = จ ำนวนตวอยำง/ขอมลทคำดวำจะอยในกลมท i ของตวแปรท 1 และอยในกลมท j

ของตวแปรท 2 เมอตวแปรทง 2 เปนอสระกน ซงมคำเทำกบ RiCj

n ; i=1,2,…,r , j=1,2,…,c

Ri = จ ำนวนหรอควำมถในแถวนอนท i ; i=1,2,…,r

Cj = จ ำนวนหรอควำมถในแถวตงท j ; j=1,2,…,c n = จ ำนวนขอมลทงหมด

โดยตงสมมตฐำน ดงน H0 = เกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพหลก และอำชพเสรมเขำรบกำรอบรมไมแตกตำงกน H1 = เกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพหลก และอำชพเสรมเขำรบกำรอบรมแตกตำงกน

4) กำรวเครำะหควำมแปรปรวน (Analysis of Variance : ANOVA) วเครำะหควำมสมพนธระหวำงตวแปรเชงปรมำณ (ระดบคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลย) กบตวแปรเชงกลม (ประเภทกำรปลกมะพรำว ซงแยกเกษตรกรผปลกมะพรำวออกเปน 3 กลม ไดแก (1) ปลกมะพรำวแกงชนดเดยว (2) ปลกมะพรำวออนชนดเดยว และ (3) ปลกมะพรำวแกงและมะพรำวออน โดยใชคำ F – test

F = MSR

MSE

- 17 -

โดยท MSR = SSR / df1 SSR = คำควำมแปรปรวนทเกดจำกอทธพลของตวแปรทมควำมสมพนธตอกน MSE = SSE / df2 SSE = คำควำมแปรปรวนท เกดจำกอทธพลของตวแปรอนๆ หรอคำแปรปรวนของ ควำมคลำดเคลอน df1, df2 = องศำอสระของแหลงควำมแปรปรวน โดย df1 = 1 และ df2 = n-2 n = จ ำนวนตวอยำง

โดยตงสมมตฐำน ดงน H0: ประเภทกำรปลกมะพรำวของเกษตรกรไมมอทธพลตอคะแนนกำรยอมรบวธกำรก ำจด ศตร

มะพรำวแตละวธ H1 : ประเภทกำรปลกมะพรำวของเกษตรกรมอทธพลตอคะแนนกำรยอมรบวธกำรก ำจดศตร

มะพรำวแตละวธ

5) แบบจ ำลอง Logit Model เพอพจำรณำปจจยทมอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลย ทง 4 วธ ไดแก (1) วธกล (กำรตดทำงใบทถกหนอนท ำลำย และน ำมำเผำ) (2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) (3) กำรพนสำรเคมทำงใบ และ (4) กำรฉดสำรเคมเขำตน โดยก ำหนดสมกำรไดดงน

In(Pi

1 - Pi) = β0 + β

1Age + β2Time + β3Exp + β4amount + β5Train + β6Act

ก ำหนดให In(Pi

1 - Pi) คอ natural log ของสดสวนควำมนำจะเปนทจะยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตร

มะพรำว ในแตละวธ

Pi คอ ควำมนำจะเปนทจะยอมรบเทคโนโลยวธท i โดยท i = 1,2,3,4

1 - Pi คอ ควำมนำจะเปนทจะไมยอมรบเทคโนโลยวธท i Age คอ อำยของเกษตรกรเจำของสวนมะพรำว (ป) Time คอ ระยะเวลำทเกดกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำในสวนของ เกษตรกร (ป) Exp คอ ประสบกำรณกำรท ำสวนมะพรำวของเกษตรกร (ป) Amount คอ จ ำนวนตนมะพรำวในสวนของเกษตรกรทเกดกำรระบำด (ตน) Train คอ กำรเขำรบ หรอไมไดเขำรบกำรอบรมตำมโครงกำรเรองกำรก ำจดศตรมะพรำว

โดยมคำ 1 = เขำรบกำรอบรม 0 = ไมไดเขำรบกำรอบรม Act คอ กำรปฏบต หรอไมปฏบตในกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ โดยมคำ 1 = ไดน ำควำมรไปปฏบต /ด ำเนนกำรตำมวธกำรทโครงกำรสงเสรม 0 = ยงไมไดน ำควำมรไปปฏบต /ไมไดด ำเนนกำรตำมวธกำรทโครงกำรสงเสรม

- 18 -

2.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการประเมนผล 2.8.1 ผบรหำรกระทรวงเกษตรและสหกรณ ใชผลกำรประเมนทไดเปนแนวทำงในกำรวำงแผนและก ำหนด

นโยบำยเกยวกบมะพรำวตอไป 2.8.2 เจำหนำทของหนวยงำนทก ำกบดแลโครงกำร สำมำรถบรหำรจดกำรกำรด ำเนนงำนโครงกำร ในพนท

ไดอยำงมประสทธภำพมำกขน

บทท 3 ผลการประเมน

3.1 ขอมลทวไปของเกษตรกรในโครงการ

เกษตรกรทเขำรวมโครงกำร เพศชำยและเพศหญงมสดสวนทใกลเคยงกน โดยรอยละ 50.79 เปนเพศหญง และรอยละ 49.21 เปนเพศชำย มอำยเฉลย 59.72 ป หรอประมำณ 60 ป นนหมำยควำมวำเกษตรกรสวนใหญอยในกลมผสงอำย โดยรอยละ 52.12 มอำย 60 ปขนไป รอยละ 28.84 มอำยระหวำง 50 – 59 ป ทเหลอรอยละ 19.04 มอำยต ำกวำ 50 ป

กำรปลกมะพรำวของเกษตรกร พบวำ เกษตรกรสวนใหญรอยละ 74.60 ปลกมะพรำวแกงเพยงอยำงเดยว รอยละ 18.78 ปลกทงมะพรำวแกงและมะพรำวออนรวมกน และรอยละ 6.62 ปลกมะพรำวออนเพยงอยำงเดยว รอยละ 56.88 ปลกมะพรำวเปนอำชพเสรมหรอพชแซม ทเหลอรอยละ 43.12 ปลกมะพรำวเปนอำชพหลก (ตำรำงท 3.1)

ตารางท 3.1 ขอมลทวไปของเกษตรกรในโครงการ

รายการ รอยละ 1. เพศ 100.00

- ชำย 49.21 - หญง 50.79

2. อาย 100.00 - นอยกวำ หรอเทำกบ 39 ป 2.90 - ระหวำง 40 – 49 ป 16.14 - ระหวำง 50 – 59 ป 28.84 - ตงแต 60 ป ขนไป 52.12

*อายเฉลย (ป) 59.72 3. ประเภทการปลกมะพราว 100.00

- มะพรำวแกง 74.60 - มะพรำวออน 6.62 - มะพรำวแกงและมะพรำวออน 18.78

4. ลกษณะการประกอบอาชพการปลกมะพราว 100.00 - ปลกมะพรำวเปนอำชพหลก 43.12 - ปลกมะพรำวเปนอำชพเสรม/พชแซม 56.88

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

- 20 -

ความพรอมของเจาหนาท

ปำนกลำง27.27%

มาก45.45%

มากทสด27.27%

ระดบความเหมาะสม

4.15(มำก)

3.2 ปจจยน าเขา (Inputs) 3.2.1 พนททมการระบาดศตรมะพราวหนอนหวด า พนททมกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำใน 29 จงหวด ซงจำกกำรส ำรวจ ณ วนท 15

พฤษภำคม 2560 พบวำ มพนทเขำรวมโครงกำรทงหมด 109,409 ไร จ ำนวน 3,877,134 ตน ซงครอบคลมพนททมกำรระบำดทงหมดในชวงทมกำรส ำรวจ โดยจะแบงตำมประเภทมะพรำวเปน 2 ประเภท ดงน 1) มะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร (มะพรำวคนกะท มะพรำวอตสำหกรรม) จ ำนวน 2,609,305 ตน และ 2) มะพรำวแกงทมควำมสงนอยกวำ 12 เมตร และมะพรำวออน (มะพรำวรบประทำนน ำ หรอผลสด เชน มะพรำวน ำหอม) รวมทง มะพรำวท ำน ำตำล มะพรำวกะททกควำมสง จ ำนวน 1,267,829 ตน (ตำรำงท 3.2)

ตารางท 3.2 พนทโครงการ รายการ ไร ตน

พนทโครงการทงหมด 109,409 3,877,134

1) มะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร 2,609,305

2) มะพรำวแกงทมควำมสงนอยกวำ 12 เมตร รวมทงมะพรำวออน มะพรำวน ำตำล มะพรำวกะททกควำมสง

1,267,829

ทมำ : กรมสงเสรมกำรเกษตร (2560)

3.2.2 บคลากร / หนวยงานด าเนนงาน

กรมสงเสรมกำรเกษตร โดยกองสงเสรมกำรอำรกขำพชและจดกำรดนปย รวมกบส ำนกงำนสงเสรมและพฒนำกำรเกษตร ไดจดประชมชแจง สมนำ อบรม เรองกำรปองกนและก ำจดศตรมะพรำวหนอน หวด ำโดยวธผสมผสำน มำตรกำรควบคมทำงกฎหมำย กำรส ำรวจและเฝำระวงสถำนกำรณใหกบเจำหนำทระดบเขต และระดบจงหวด ใน 29 จงหวด ทพบกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำ เพอเตรยมควำมพรอมในกำรด ำเนนงำนโครงกำร โดยพบวำเจำหนำททรบผดชอบโครงกำรทกรำยมควำมพรอม ในภำพรวมอยในระดบมำก คำคะแนนเฉลย 4.15 เนองจำกเจำหนำทมควำมคนชนกบพนท และเกษตรกร ท ำใหสำมำรถประสำนงำน และไดรบควำมรวมมอจำกเกษตรกรในกำรด ำเนนกำรโครงกำรเปนอยำงด อกทงเจำหนำท มประสบกำรณ หรอมควำมรในกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำมำกอน ท ำใหสำมำรถด ำเนนกำรโครงกำรไดทนตอสถำนกำรณกำรระบำด (ภำพท 3.1)

ภาพท 3.1 ความพรอมของบคลากรตอการปฏบตงาน ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

100.00 พรอม

- 21 -

งบประมาณ

ปำนกลำง27.27%

มำก45.45%

มำกทสด27.27%

ระดบความเพยงพอ

4.00(มำก)

3.2.3 งบประมาณ

วงเงนงบประมำณทคณะรฐมนตรอนมต จ ำนวน 287,734,742 บำท ใชจำยไปทงหมดจ ำนวน279,425,921.85 บำท หรอรอยละ 97.11 จำกวงเงนทไดรบทงหมด ส ำหรบ ดำนควำมเพยงพอ พบวำ เจำหนำทสวนใหญรอยละ 55 เหนวำ งบประมำณทไดรบกำรจดสรรเพยงพอตอกำรด ำเนนงำนในพนท ในภำพรวมของงบประมำณมควำมเพยงพอในระดบมำก คำคะแนนเฉลย 4.00 โดยเจำหนำทรอยละ 45.45 เหนวำเพยงพอในระดบมำก รองลงมำคอรอยละ 27.27 เหนวำ เพยงพอในระดบมำก และปำนกลำง ในจ ำนำนทเทำกน ส ำหรบรอยละ 45.00 เหนวำ งบประมำณทไดรบกำรจดสรรยงไมเพยงพอ เนองจำก ไมไดรบกำรจดสรรในสวนของกำรตดตำมงำนโครงกำร ท ำใหเจำหนำทไมสำมำรถตดตำมควำมกำวหนำ หรอลงพนทส ำรวจแปลงมะพรำวไดสม ำเสมอ (ภำพท 3.2)

ภาพท 3.2 ความเพยงพอของงบประมาณ ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

3.2.4 ความร / หลกสตรทจดอบรม

เจำหนำทระดบอ ำเภอ/ต ำบล ไดจดประชมเพอชแจงกำรด ำเนนงำนโครงกำร และถำยทอดควำมรเรองศตรมะพรำวหนอนหวด ำ และกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวโดยวธผสมผสำน ใหแกเกษตรกรผ เขำรวมโครงกำร โดยมเจำหนำทจำกกรมสงเสรมกำรเกษตร และกรมวชำกำรเกษตร เปนวทยำกร ในกำรถำยทอดควำมร ซงแบงเนอหำ/หลกสตรกำรอบรมออกเปน 4 หลกสตรตำมวธกำรก ำจดศตรมะพรำว ไดแก (1) วธกล (กำรตดทำงใบทถกหนอนหวด ำท ำลำย แลวน ำมำเผำ) (2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยนบรำคอน) (3) กำรพนสำรเคมทำงใบ และ (4) กำรฉดสำรเคมเขำตน

ส ำหรบควำมเหมำะสมของหลกสตรทจดอบรม ผ เขำรบกำรอบรม เหนวำ ในภำพรวมเนอหำทกหลกสตรมควำมเหมำะสมระดบมำก ทคำคะแนนเฉลย 3.82 โดยหลกสตรกำรใชศตรธรรมชำตควบคม กำรพนสำรเคมทำงใบ กำรฉดสำรเคมเขำตนและวธกล มคำคะแนนเฉลย 3.88 3.88 3.82 และ 3.73 ตำมล ำดบ (ตำรำงท 3.3)

55.00 เพยงพอ

45.00 ไมเพยงพอ

- 22 -

เอกสารโครงการ

นอยทสด0.50%

นอย1.50% ปำนกลำง

30.00%

มำก51.50%

มำกทสด16.50%

ระดบความเพยงพอ

3.82(มำก)

ตารางท 3.3 ความเหมาะสมของหลกสตรการก าจดศตรมะพราวแบบวธผสมผสาน หนวย : รอยละ

หลกสตร

ระดบความเหมาะสม คะแนนเฉลย

แปลผล นอยทสด นอย ปานกลาง มาก มากทสด

1) วธกล 0.50 1.52 32.32 56.06 9.60 3.73 มำก 2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม 0.00 0.00 26.63 58.29 15.08 3.88 มำก 3) กำรพนสำรเคมทำงใบ 0.00 0.51 21.54 67.18 10.77 3.88 มำก 4) กำรฉดสำรเคมเขำตน 0.00 0.62 18.52 80.86 0.00 3.80 มำก

เฉลย 0.13 0.67 25.07 64.85 9.28 3.82 มาก ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

3.3 กระบวนการ (Process) 3.3.1 การเตรยมการ กรมสงเสรมกำรเกษตร โดยกองสงเสรมกำรอำรกขำพชและจดกำรดนปย ไดเตรยมกำร

ด ำเนนงำนด ำเนนงำนโครงกำร โดยจดประชม สมมนำ และจดท ำคมอ จ ำนวน 1,000 เลม ส ำหรบเจำหนำทผรบผดชอบโครงกำรฯ ทกระดบ ใน 29 จงหวด ทเขำรวมโครงกำร และหนวยงำนทเกยวของ เพอใหมควำมเขำใจในกจกรรม และแนวทำงในกำรปฏบตงำนโครงกำร รวมทงไดจดท ำสอสงพมพตำง ๆ เพอรณรงค ประชำสมพนธโครงกำร เพอใหเกษตรกรทรำบควำมเปนมำ วธด ำเนนกำรในกำรปองกนและก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ และรำยละเอยดตำง ๆ เกยวกบโครงกำร

เกษตรกรรอยละ 52.91 ไดรบเอกสำรจำกโครงกำร โดยสวนใหญเกษตรกรจะไดรบในวนอบรม วนจดเวทชมชน หรอวนรณรงค โดยเหนวำมควำมเหมำะสมอยในระดบมำก คำคะแนนเฉลย 3.82 เนองจำก เอกสำรมเนอหำครบถวน เหมำะสม สำมำรถศกษำและน ำควำมรทไดไปปฏบตในสวนมะพรำว ของตนเองได และรอยละ 47.09 ไมไดรบเอกสำรดงกลำว เนองจำก เกษตรกรบำงสวนไมไดเขำรบกำรอบรม (ภำพท 3.3)

ภาพท 3.3 ระดบความเหมาะสมของเนอหาเอกสารทเกษตรกรไดรบจากโครงการ ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

52.91 ไดรบ

47.09 ไมไดรบ

- 23 -

3.3.2 การประชาสมพนธโครงการ

กำรประชำสมพนธโครงกำร เพอใหทรำบควำมเปนมำ วธด ำเนนกำร และรำยละเอยดตำงๆเกยวกบโครงกำร โดยมหนวยงำนทรบผดชอบรวมกนประชำสมพนธโครงกำรผำนทำงสอตำงๆ เชน สอโทรทศน สอหนงสอพมพ แผนพบ ชดนทรรศกำร และปำยประชำสมพนธ เปนตน รวมทงผำนทำงบคลำกร ของหนวยงำนตำงๆ ทเกยวของ โดยเนนกำรมสวนรวมจำกทกภำคสวน เชน เจำหนำทจำกหนวยงำนภำครฐ และผน ำทองถน เปนตน ท ำใหเกษตรกรไดรบขอมลขำวสำรโครงกำรจำกหลำยชองทำง โดย ผำนสอบคคล รอยละ 66.86 ไดแก เจำหนำทหนวยงำนภำครฐ ผน ำทองถน (ก ำนน ผใหญบำน) และเพอนบำน รบทรำบขอมลโครงกำรผำนทำงสออน ๆ รอยละ 33.14 ในจ ำนวนน รบทรำบผำนทำงสอโทรทศนในรปแบบของสกปขำว สำรคดเชงขำว ปำยประชำสมพนธ แผนพบ ชดนทรรศกำร หนงสอพมพ และสอชองทำงอนๆ เชน Application line website และวทย เปนตน (ตำรำงท 3.4)

ตารางท 3.4 ชองทางการรบร /รบทราบโครงการของเกษตรกร ชองทางการรบร รอยละ

1) บคคล 66.86 - เจำหนำทจำกหนวยงำนภำครฐ 53.29 - ผน ำทองถน เชน ผใหญบำน ก ำนน 42.64 - เพอนบำน/ญำต 4.07

2) สออน ๆ 34.14 - โทรทศน/ทว 54.64 - ปำยประชำสมพนธ 19.67 - แผนพบ 13.11 - หนงสอพมพ 3.83 - ชดนทรรศกำร 3.83 - อน ๆ 4.92

รวม 100.00 ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

3.3.3 การมสวนรวมในโครงการ

เจำหนำทระดบอ ำเภอ/ต ำบล จดประชมชแจงกำรด ำเนนโครงกำร รวมทงจดงำนวนรณรงค หรอสถำนเรยนร เรองหนอนหวด ำมะพรำวและกำรปองกนก ำจดโดยวธผสมผสำน มำตรกำรควบคมทำงกฎหมำย และกำรส ำรวจและเฝำระวงสถำนกำรณกำรระบำดหนอนหวด ำ ใหแกเกษตรกรผเขำรวมโครงกำร (เฉพำะทมรำยงำนพนทระบำดเมอวนท 8 มนำคม 2560 หรอกำรส ำรวจรอบแรก) จำกกำรส ำรวจ พบวำ เกษตรกรรอยละ 64.81 ไดเขำรวมกำรประชมชแจงกำรด ำเนนงำนโครงกำรและถำยทอดควำมร เรองศตรมะพรำวหนอนหวด ำ กำรปองกนและก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำน มำตรกำรควบคมทำงกฏหมำย และอกรอยละ 35.19 ไมไดเขำรวม เนองจำกตดภำรกจอน ไมสะดวกในกำรเดนทำง เกษตรกรสวนใหญเปนกลมผสงอำย และบำงรำยไมทรำบวำมกำรอบรมชแจงโครงกำร

- 24 -

เกษตรกรรอยละ 45.74 ไดเขำรวมงำนวนรณรงค หรอสถำนเรยนร เพอชมกำรสำธตเกยวกบกำรปองกน และก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ รอยละ 54.26 ไมไดเขำรวมงำนดงกลำว เนองจำกไมทรำบวำมกำรจดงำน สถำนทจดงำนอยไกลจำกทอยอำศยของเกษตรกรบำงรำย สงผลใหไมสะดวกในกำรเดนทำง (ภำพท 3.4)

ภาพ 3.4 การมสวนรวมในเวทชมชน และงานวนรณรงค ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

กรมสงเสรมกำรเกษตร ด ำเนนโครงกำรฯ โดยเนนมำตรกำรกำรมสวนรวมจำกทกภำคสวน ไดแก รฐ ทองถนและชมชน มกลยทธกำรด ำเนนงำน โดยใหผวำรำชกำรจงหวดเปนประธำน คณะท ำงำนประกอบดวย (1) หนวยงำนรำชกำรในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณทเกยวของ (2) องคกำรปกครองสวนทองถน (อบจ. เทศบำล อบต.) (3) ตวแทนเกษตรกร (4) ตวแทน ศพก. และ (5) ผประกอบกำรทเกยวของกบมะพรำว และมเกษตรจงหวดเปนเลขำนกำร ส ำหรบกำรด ำเนนงำนในระดบชมชนใชศนยจดกำรศตรพชชมชนและอำสำสมครเกษตร (อกม.) เปนกลไกในกำรขบเคลอนโครงกำร พบวำทกภำคสวนใหควำมรวมมอในกำรขบเคลอนโครงกำรเปนอยำงด

3.4 ผลผลต (Outputs) 3.4.1 การอบรมถายทอดความร

เจำหนำทระดบอ ำเภอ/ต ำบล จดอบรมและถำยทอดควำมรเรองหนอนหวด ำมะพรำว และกำรปองกนก ำจดโดยวธผสมผสำนแกเกษตรกรเฉพำะผทมรำยชอกำรระบำดตำมรำยงำน เมอวนท 8 มนำคม 2560 โดยจดกำรอบรมในชวงเดอน กรกฎำคม – สงหำคม 2560 ในลกษณะจดอบรมทกหลกสตรในวนเดยวกน พบวำ เกษตรกรรอยละ 62.17 เขำรบกำรอบรมถำยทอดควำมรกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำตำมหลกสตรทโครงกำรจดไว 4 วธ โดยเกษตรกรทเขำรบกำรอบรมในแตละวธไมแตกตำงกนมำก ดงน (1) วธกล (2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (3) กำรพนสำรเคมทำงใบ และ (4) กำรฉดสำรเคมเขำตน มเกษตรกรเขำรบกำรอบรม รอยละ 54.23 54.23 53.70 และ 54.23 ตำมล ำดบ ส ำหรบเกษตรกรรอยละ 37.83 ไมไดเขำรบกำรอบรม เนองจำกตดภำรกจ เปนกลมผสงอำย สถำนทจดอบรมอยไกล ไมสะดวกในกำรเดนทำง หรอไมมรำยชอในรำยงำนกำรระบำด เมอวนท 8 มนำคม 2560 เปนตน (ตำรำงท 3.5)

เวทชมชน วนรณรงค

35.19ไมไดเขำ

64.81

54.26

45.74

ไมไดเขำ

เขำรวม เขำรวม

- 25 -

1 วธ8.94%

2 วธ6.38%

3 วธ12.34%

4 วธ72.34%

ตารางท 3.5 การอบรมถายทอดความรการก าจดศตรมะพราวหนอนหวด า ดวยวธผสมผสาน รายการ รอยละ 1. เขารบการอบรม 62.17

1) วธกล (กำรตดทำงใบทถกหนอนท ำลำย และน ำมำเผำ) 54.23

2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) 54.23

3) กำรพนสำรเคมทำงใบ 53.70

4) กำรฉดสำรเคมเขำตน 54.23

2. ไมไดเขารบการอบรม 37.83 รวม 100.00

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

หมำยเหต : เกษตรกรสำมำรถเขำรบกำรอบรมไดหลำยหลกสตร

เกษตรกรผเขำรบกำรอบรม รอยละ 72.34 เขำรบกำรอบรมทง 4 วธ รอยละ 12.34 เขำรบกำรอบรม 3 วธ รอยละ 8.94 และ 6.38 เขำรบกำรอบรม 1 และ 2 วธ ตำมล ำดบ (ภำพท 3.5)

ภาพท 3.5 เกษตรกรไดรบการอบรมวธการก าจดศตรมะพราว ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

เมอพจำรณำควำมสมพนธระหวำงเกษตรกรทเขำรบกำรอบรม และไมเขำรบกำรอบรม วธกำรก ำจดศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) กบกำรประกอบอำชพหลก พบวำ เกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพหลก และเกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพเสรมหรอปลกเปนพชแซม เขำรบกำรอบรมวธกำรก ำ จดศตรมะพรำวแตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต ทระดบควำมเชอมนรอยละ 99 โดยมคำ Pearson Chi – Square เทำกบ 12.735 โดยเกษตรกรทไมเขำรบกำรอบรมสวนใหญเปนเกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพเสรมหรอปลกเปนพชแซม เพอบรโภคในครวเรอนเปนหลก ไม ไดดแลหรอเอำใจใสมะพรำวมำกนก และเกษตรกรทเขำรบกำรอบรมเปนเกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพหลก มำกกวำเกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพเสรม (ตำรำงท 3.6)

- 26 -

ตารางท 3.6 ความสมพนธระหวางการเขารบการอบรมกบการประกอบอาชพปลกมะพราว หนวย : รอยละ

การเขารบการอบรม อาชพปลกมะพราว

อาชพหลก อาชพเสรม รวม

1) ไมเขำรบกำรอบรมเลย 11.90 25.93 37.83

2) เขำรบกำรอบรม 31.22 30.95 62.17

เฉลย 43.12 56.88 100.00

Pearson Chi-Square = 12.735 df = 1 คา sig. = 0.00*

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

3.4.2 การก าจดศตรมะพราวหนอนหวด าดวยวธผสมผสาน

โครงกำรไดสงเสรมกำรปองกนและก ำจดศตรมะพรำว 4 วธ ตำมทไดจดอบรมแกเกษตรกร เพอน ำไปปฏบตในสวนของตนเอง กำรสนบสนนทมฉด และพนสำรเคม ท ำใหพนททมกำรระบำดไดรบ กำรก ำจดศตรมะพรำวดวยวธกำรตำง ๆ ดงน

1) วธกล ซงเปนวธกำรทสงเสรมใหเกษตรกรด ำเนนกำรดวยตนเอง พบวำ เกษตรกรรอยละ 21.16 ไดปฏบตในสวนของตนเองแลว รอยละ 78.84 ยงไมไดปฏบตในสวน เนองจำกเปนวธทยงยำก ไมมแรงงำน คำจำงแรงงำนสง และเกษตรกรไมมเวลำ เปนตน

2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) เกษตรกรรอยละ 55.03 ไดใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) ปลอยในพนททเกดกำรระบำดของตนเอง โดยไดรบกำรจดสรรแตนเบยนจำกเจำหนำทสงเสรมกำรเกษตรทงระดบจงหวด อ ำเภอ และต ำบล ศนยจดกำรศตรพชชมชน หรอกลมผลตแตนเบยนบรำคอน ในชมชน ในอตรำ 200 ตวตอไร ส ำหรบเกษตรกรรอยละ 44.97 ไมไดรบกำรจดสรรโดยตรง เนองจำกในพนทไมมกลมผลตแตนเบยนบรำคอน ตองรอกำรสนบสนนจำกพนทอน ประกอบกบกำรใชศตรธรรมชำตควบคมยงไมรจกในวงกวำง เกษตรกรบำงพนทยงไมเคยใช รวมทงไมทรำบวำมกำรกำรปลอยแตนเบยนบรำคอนในพนทของตน เนองจำกบำงพนทเจำหนำทไดจดสรรแตนเบยนบรำคอนใหผน ำชมชน หรอเกษตรกรแกนน ำมำปลอยใหครอบคลมพนทระบำดทงชมชน

3) กำรใชสำรเคมพนทำงใบ พบวำ เกษตรกรทกรำยทไดรบกำรส ำรวจตนมะพรำวแกงทมควำมสงนอยกวำ 12 เมตร ตนมะพรำวออน (มะพรำวกนน ำ และเนอ เชน มะพรำวน ำหอม) มะพรำวท ำน ำตำล และมะพรำวกะททกควำมสงทมกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ไดรบกำรพนสำรเคมทำงใบเรยบรอยแลว จ ำนวน 2 ครง ตำมทโครงกำรก ำหนด

4) กำรใชสำรเคมฉดเขำล ำตน พบวำ เกษตรกรทกรำยทไดรบกำรส ำรวจตนมะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร ทมกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ไดรบกำรฉดสำรเคมเขำเรยบรอยแลว จ ำนวน 1 ครง ตำมทโครงกำรก ำหนด

- 27 -

ขยาย13.23%

ไมขยาย86.77%

3.5 ผลลพธ (Outcomes) 3.5.1 พนทระบาดของศตรมะพราวหนอนหวด า

หลงกำรด ำเนนโครงกำร พบวำ พนทกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำทงประเทศลดลง คดเปนรอยละ 94.42 หรอจำกพนทกำรระบำดทงหมด 109,409 ไร เหลอ 6,099 ไร อยำงไรกตำม ยงมแปลงมะพรำวนอกพนทโครงกำรทไมพบกำรระบำดในชวงส ำรวจขอมลตำมโครงกำรซงสำมำรถเปนแหลงเพำะพนธของหนอนหวด ำ และอำจท ำใหเปนตนเหตเกดกำรระบำดกลบมำไดอก (กรมสงเสรมกำรเกษตร,2561)

ส ำหรบกำรขยำยพนทกำรปลกมะพรำวหลงจำกกำรด ำเนนโครงกำรเสรจสน (30 มถนำยน 2561) พบวำ เกษตรกรรอยละ 86.77 จะไมขยำยพนทกำรปลกมะพรำว เนองจำกเกษตรกรไมมพนทวำง เกษตรกรสวนใหญเปนกลมผสงอำย หรอปลกแซมตนทตำยไป ส ำหรบทเหลออกรอยละ 13.23 จะขยำยพนทกำรปลกมะพรำว เฉลยรำยละ 1.87 ไร เนองจำกเกษตรกรรวธกำรด ำเนนกำร หรอก ำจดศตรมะพรำวหนอน หวด ำได หำกเกดกำรระบำดขนอกครง (ภำพท 3.6)

ภาพท 3.6 การเพม/ขยายพนทการปลกมะพราวหลงมโครงการ ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

3.5.2 ความร และการน าไปใชประโยชน ควำมรของเกษตรกรหลงเขำรบกำรอบรม เรองกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ

ดวยวธผสมผสำน พบวำ หลงกำรอบรมเกษตรกรมระดบควำมรรวมทกหลกสตรเพมขนจำกระดบนอย เปนระดบมำก จำกคำคะแนนเฉลย 1.83 เปน 3.97 เนองจำกกอนมโครงกำรเกษตรกรไมเคยไดรบกำรถำยทอดควำมรในเรองกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำมำกอน สวนใหญจะก ำจดศตรมะพรำวโดยใชสำรเคมทวไปทใชในกำรท ำเกษตร ไมไดใชสำรเคมส ำหรบกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยเฉพำะ หรอใชภมปญญำทองถน เชน กำรสมควนไฟเพอไลหนอน หรอกำรโรยเกลอรอบบรเวณโคนตนมะพรำว เปนตน (ตำรำงท 3.7)

- 28 -

ตารางท 3.7 เปรยบเทยบระดบความร กอน – หลงการอบรมตามโครงการ

หลกสตร ระดบความเหมาะสม (รอยละ) คะแนน

เฉลย แปลผล นอยทสด นอย ปานกลาง มาก มากทสด

1) วธกล (การตดทางใบแลวน าไปเผา)

- กอนกำรอบรม 50.75 23.38 17.41 8.46 0.00 1.84 นอย

- หลงกำรอบรม 0.00 0.00 33.83 46.27 19.90 3.86 มำก

2) การใชศตรธรรมชาตควบคม (แตนเบยน)

- กอนกำรอบรม 48.28 22.66 18.72 8.87 1.47 1.93 นอย

- หลงกำรอบรม 0.00 0.49 25.12 52.71 21.61 3.96 มำก

3) การพนสารเคมทางใบ

- กอนกำรอบรม 53.50 21.50 20.50 3.50 1.00 1.77 นอยทสด

- หลงกำรอบรม 0.00 0.00 24.00 55.50 20.50 3.96 มำก

4) การฉดสารเคมเขาล าตน

- กอนกำรอบรม 56.92 16.34 19.31 5.45 1.98 1.79 นอยทสด

- หลงกำรอบรม 0.00 0.00 19.31 52.48 28.21 4.09 มำก

*เฉลยกอนการอบรม 52.36 20.97 19.98 6.57 1.12 1.83 นอย

*เฉลยหลงการอบรม 0.00 0.12 25.56 51.74 22.58 3.97 มาก

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

และจำกกำรทโครงกำรไดสนบสนนสำรเคมพนทำงใบ chlorantraniliprole และสำรฉดเขำล ำตน emamectin benzoate และแตนเบยนบรำคอน โดยมทมรบจำงฉดพนและฉดสำรเคม เพอก ำจดศตรมะพรำว แกเกษตรกรทเขำรวมโครงกำร รวมทงจดอบรมถำยทอดควำมรเพอใหเกษตรกรน ำไปปฏบตใชในสวน ของตนเอง พบวำ เกษตรกรทกคนไดน ำวธกำรก ำจดศตรมะพรำวดวยวธผสมผสำนไปปฏบตอยำงนอย 1 วธ โดยเกษตรกรทไดเขำรบกำรอบรมทกรำยใหควำมรวมมอกบโครงกำรในกำรปองกน และก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำในพนทสวนของตนเองทเกดกำรระบำด และไดน ำควำมรทไดรบไปปฏบตอยำงตอเนองในระดบมำก ทคำคะแนน 3.76 จ ำแนกแตละวธ ดงน

1) วธกล (กำรตดทำงใบทถกหนอนท ำลำย และน ำไปเผำ) พบวำ เกษตรกรไดน ำควำมร ไปปฏบตแลวในระดบมำก คำคะแนนเฉลย 3.51 โดยสวนใหญเกษตรกรจะตดทำงใบเฉพำะมะพรำวตนเตย

2) กำรใชสำรเคม ทงกำรฉดเขำล ำตนและพนทำงใบ เกษตรกรไดน ำควำมร และใหควำมรวมมอ ในระดบมำกคำคะแนนเฉลย 4.05 และ 3.89 ตำมล ำดบ ทงน เกษตรกรบำงสวนไดน ำควำมรไปปฏบตเอง เชน เกษตรกรทมเครองมอส ำหรบฉด หรอพนสำรเคม เกษตรกรทเคยใช หรอรจกสำรเคมทใชในกำรก ำจดหนอนหวด ำ เปนตน

- 29 -

3) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยนบรำคอน) พบวำ เกษตรกรไดน ำควำมรไปปฏบตแลวในระดบมำกคำคะแนนเฉลย 3.60 โดยไดรบกำรสนบสนนแตนเบยนจำกทำงโครงกำรใหน ำไปปลอย ในสวน เปนระยะเวลำ 8 เดอน เดอนละ 2 ครง (ตำรำงท 3.8)

ตารางท 3.8 การปฏบตในการปองกนก าจดศตรมะพราวหนอนหวด าของเกษตรกรผเขารบการอบรม

หลกการ ปฏบตแลว

ยงไมปฏบต

ระดบการน าไปปฏบต (รอยละ) คะแนนเฉลย

แปลผล นอยทสด

นอย ปานกลาง

มาก มากทสด

1) วธกล 30.20 69.80 1.64 14.75 31.15 36.07 16.39 3.51 มำก 2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม 79.80 20.20 1.85 7.41 33.33 43.21 14.20 3.60 มำก 3) กำรพนสำรเคมทำงใบ 69.50 30.50 0.72 0.00 25.90 56.12 17.26 3.89 มำก 4) กำรฉดสำรเคมเขำตน 84.16 15.84 0.00 1.18 14.71 62.35 21.76 4.05 มำก

เฉลย 0.94 4.32 25.19 52.88 17.67 3.76 มาก

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

3.5.3 การยอมรบเทคโนโลยการก าจดศตรมะพราวหนอนหวด า

1) การยอมรบเทคโนโลยในแตละวธแบบผสมผสาน

จำกกำรด ำเนนงำนโครงกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำนทง 4 วธ เกษตรกรสวนใหญรอยละ 87.24 ยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวทโครงกำรแนะน ำ และสงเสรมใหเกษตรกรปฏบตในสวนมะพรำวของตนเองทถกหนอนหวด ำท ำลำย โดยพบวำวธทเกษตรกรยอมรบมำกทสด คอ วธกำรใชสำรเคม ทงกำรใชสำรเคมฉดพนทำงใบ และฉดเขำล ำตนมสดสวนทใกลเคยงกน รองลงมำคอกำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) และวธกล (กำรตดทำงใบทถกหนอนท ำลำยแลวน ำไปเผำ) คดเปนรอยละ 92.06 91.27 88.62 และ76.98 ตำมล ำดบ (ตำรำงท 3.9)

ตารางท 3.9 การยอมรบเทคโนโลยการก าจดศตรมะพราวของเกษตรกรในแตละวธ หนวย : รอยละ

เทคโนโลย การยอมรบเทคโนโลย

ยอมรบ ไมยอมรบ 1) วธกล (กำรตดทำงใบแลวน ำไปเผำ) 76.98 23.02 2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) 88.62 11.38 3) กำรพนสำรเคมทำงใบ 92.06 7.94 4) กำรฉดสำรเคมเขำตน 91.27 8.73

เฉลย 87.24 12.76 ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

เมอพจำรณำกำรยอมรบเทคโนโลยแบบผสมผสำนกนทกวธของเกษตรกร พบวำ เกษตรกรรอยละ 64.02 ยอมรบทง 4 วธ เกษตรกรรอยละ 23.28 10.32 และ 2.38 ยอมรบ 3 วธ 2 วธ และ 1 วธ ตำมล ำดบ (ตำรำงท 3.10)

- 30 -

ตารางท 3.10 การยอมรบเทคโนโลยการก าจดศตรมะพราวแบบผสมผสาน การยอมรบ รอยละ 1) ยอมรบ 1 วธ 2.38 2) ยอมรบ 2 วธ 10.32

3) ยอมรบ 3 วธ 23.28 4) ยอมรบ 4 วธ 64.02

รวม 100.00

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

2) การยอมรบเทคโนโลย จ าแนกตามกลมเกษตรกรผปลกมะพราวประเภทตางๆ เมอพจำรณำควำมสมพนธระหวำงกำรยอมรบเทคโนโลยกบกลมเกษตรกรผปลก

มะพรำว ซงแบงเปน 3 ประเภท ไดแก (1) ปลกมะพรำวแกงชนดเดยว (2) ปลกมะพรำวออนชนดเดยว และ (3) ปลกมะพรำวแกงและมะพรำวออน สรปผลกำรวเครำะหกำรยอมรบแตละวธ ไดดงน

2.1) วธกล เกษตรกรผปลกมะพรำวทกประเภทยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยวธกล ในระดบปำนกลำง คำคะแนนเฉลย 3.31 เนองจำกเกษตรกรเหนวำ วธกำรตดทำงใบแลวน ำไปเผำท ำยำก โดยเฉพำะตนมะพรำวทมควำมสงมำก เปนวธทไมสำมำรถยบยงกำรระบำดไดทนตอสถำนกำรณ คำใชจำยในกำรจำงแรงงำนสง โดยเมอทดสอบทำงสถต พบวำประเภทมะพรำวทเกษตรกรปลก ไมมอทธพลตอคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยวธกล หรอ ระดบกำรยอมรบเฉลยของเกษตรกรทปลกมะพรำวทกประเภทไมแตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต ทระดบควำมเชอมนรอยละ 95

2.2) การใชศตรธรรมชาตควบคม เกษตรกรผปลกมะพรำวทกประเภทยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยกำรใชศตรธรรมชำตควบคม ในระดบมำก คำคะแนนเฉลย 3.55 เนองจำกกำรปลอยแตนเบยนสำมำรถยบยงกำรระบำดไดหำกมกำรปลอยแตนเบยนอยำงตอเนอง เปนวธทสำมำรถท ำไดในมะพรำวทกประเภท เปนวธทำงธรรมชำต ไมเปนอนตรำยตอสขภำพ และสงแวดลอมบรเวณใกลเคยง เกษตรกรมนใจและกลำทจะบรโภคผลผลตของตนเอง โดยเมอทดสอบทำงสถต พบวำประเภทมะพรำวทเกษตรกรปลก ไมมอทธพลตอคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยวธกำรใชศตรธรรมชำตควบคม หรอระดบกำรยอมรบเฉลยของเกษตรกรทปลกมะพรำวทกประเภท ไมแตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต ทระดบควำมเชอมนรอยละ 95

2.3) การพนสารเคมทางใบ เกษตรกรผปลกมะพรำวทกประเภทยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยกำรพนสำรเคมทำงใบ ในระดบมำก คำคะแนนเฉลย 3.97 โดยเกษตรกรผ ปลกมะพรำวออนอยำงเดยว มคะแนนกำรยอมรบสงสด คำคะแนนเฉลย 4.13 เนองจำกเกษตรกรเหนวำ เปนวธทเหมำะในกำรก ำจดศตรมะพรำวทมควำมสงต ำกวำ 12 เมตร สำมำรถยบยงกำรระบำดไดเรว หลงจำกพนสำรเคมไปแลวตนมะพรำวมกำรฟนตวดขน โดยสงเกตไดจำกทำงใบทเขยวขน ตดจนมำกขน รองลงมำคอสวนทมกำรปลกทงมะพรำวแกงและมะพรำวออนรวมกน โดยมระดบคะแนนกำรยอมรบเฉลย 4.03 และสวนทมมะพรำวแกงเพยงอยำงเดยว มระดบคะแนนกำรยอมรบเฉลย 3.94 เนองจำกสวนใหญสวนมะพรำวแกงจะเปน

- 31 -

ตนทมควำมสงกวำ 12 เมตร ตนมะพรำวมอำยมำกไมสำมำรถก ำจดดวยวธกำรพนสำรเคมทำงใบได อยำงไรกตำม เมอทดสอบทำงสถต พบวำ ประเภทมะพรำวทเกษตรกรปลก ไมมอทธพลตอคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลย กำรก ำจดศตรมะพรำวโดยวธกำรพนสำรเคมทำงใบ หรอ ระดบกำรยอมรบเฉลยของเกษตรกรผปลกมะพรำวทกประเภทไมแตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต ทระดบควำมเชอมนรอยละ 95

2.4) การฉดสารเคมเขาตน เกษตรกรผปลกมะพรำวทกประเภทยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยกำรฉดสำรเคมเขำล ำตนในระดบมำก คำคะแนนเฉลย 4.05 โดยเกษตรกรผท ปลกมะพรำวแกงอยำงเดยวมคะแนนกำรยอมรบสงทสด ทคะแนน 4.15 เนองจำกเปนวธทเหมำะสมกบกำรก ำจดหนอนหวด ำ และสวนใหญเปนมะพรำวตนสง เปนวธทเหนผลชดเจน ก ำจดหนอนหวด ำไดเรว รวมทงสำมำรถชวยก ำจดศตรมะพรำวชนดอน ๆ ไดดวย เชน แมลงด ำหนำม ดวงแรด เปนตน รองลงมำคอเกษตรกรทปลกทงมะพรำวแกง และมะพรำวออนรวมกน และเกษตรกรทปลกมะพรำวออนเพยงอยำงเดยว ทคำคะแนนกำรยอมรบ 3.80 และ 3.53 ตำมล ำดบ โดยเมอทดสอบทำงสถต พบวำ ประเภทมะพรำวทเกษตรกรปลก มอทธพลตอระดบคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยวธฉดสำรเคมเขำตน หรอ ระดบกำรยอมรบเฉลยของเกษตรกรทปลกมะพรำวทกประเภท แตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบควำมเชอมนรอยละ 95

เมอพจำรณำคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำนทกวธ พบวำ คะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยของเกษตรกรผปลกมะพรำวแตละประเภทแตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต ทระดบควำมเชอมนรอยละ 90 โดยพบวำ เกษตรกรกลมผปลกมะพรำวออน เพยงอยำงเดยวมคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำดวยวธผสมผสำนทกวธ ในระดบมำก แตต ำกวำกลมอน ๆ อยำงไรกตำม กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ของเกษตรกรสอดคลองกบวธกำรทโครงกำรแนะน ำใหปฏบตในมะพรำวแตละประเภท (ตำรำงท 3.11)

ตารางท 3.11 การยอมรบเทคโนโลยการก าจดศตรมะพราว จ าแนกตามเกษตรกรผปลกมะพราวประเภทตางๆ

เทคโนโลย ระดบการยอมรบจ าแนกตามชนดการปลกมะพราว

เฉลย แปลผล Sig. มะพราวแกง มะพราวออน มะพราวแกงและออน

1) วธกล 3.33 3.05 3.31 3.31 ปำนกลำง 0.52 2) กำรใชศตรมะพรำวควบคม 3.51 3.55 3.69 3.55 มำก 0.45 3) กำรพนสำรเคมทำงใบ 3.94 4.13 4.03 3.97 มำก 0.43 4) กำรฉดสำรเคมเขำล ำตน 4.15 3.53 3.80 4.05 มำก 0.008** รวมทกวธ 3.78 3.46 3.70 3.74 มำก 0.062*

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

หมำยเหต : ** ระดบควำมเชอมนรอยละ 99 (นยส ำคญทำงสถต ท α = 0.01)

* ระดบควำมเชอมนรอยละ 90 (นยส ำคญทำงสถต ท α = 0.10)

- 32 -

3) การยอมรบเทคโนโลยในแตละวธของผประกอบการ ผประกอบกำรสวนใหญยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ทง 4 วธ

เนองจำกไมมผลตอคณภำพมะพรำว ยงขำยใหลง หรอโรงงำนแปรรปมะพรำวไดตำมปกต โดยวธทผประกอบกำรยอมรบทกรำย คอ กำรใชศตรธรรมชำตควบคม กำรพนสำรเคมทำงใบ และกำรฉดสำรเคมเขำตน ส ำหรบวธกำรตดทำงใบแลวน ำไปเผำ พบวำ ผประกอบกำรยอมรบรอยละ 75 .00 เนองจำกด ำเนนกำรยำก เหนผลคอนขำงชำ และเกษตรกรไมคอยนยมปฏบต (ตำรำงท 3.12)

ตารางท 3.12 การยอมรบเทคโนโลยการก าจดศตรมะพราวของผประกอบการ

หนวย : รอยละ

เทคโนโลย การยอมรบ

ยอมรบ ไมยอมรบ 1) วธกล (กำรตดทำงใบแลวน ำไปเผำ) 75.00 25.00 2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน) 100.00 0.00 3) กำรพนสำรเคมทำงใบ 100.00 0.00 4) กำรฉดสำรเคมเขำตน 100.00 0.00

รวม 93.75 6.25 ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

3.5.4 ปจจยทมอทธพลตอการยอมรบเทคโนโลยการก าจดศตรมะพราวในแตละวธ กำรวเครำะหอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวทง 4 วธ ทโครงกำรเขำ

ไปสงเสรมในแตละกลม/ประเภทมะพรำว ก ำหนดปจจยทน ำมำวเครำะห 6 ปจจย ไดแก (1) อำยของเกษตรกรเจำของสวนมะพรำว (Age) (2) ระยะเวลำทเกดกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำในสวนของเกษตรกร (Time) (3) ประสบกำรณกำรท ำสวนมะพรำวของเกษตรกร (Exp) (4) จ ำนวนตนมะพรำวในสวนของเกษตรกรทเกดกำรระบำด (Amount) (5) กำรเขำรบกำรอบรมตำมโครงกำรฯ (Train) และ (6) กำรน ำควำมรไปปฏบต ในกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ กำรใหควำมรวมมอกบโครงกำรในกำรปองกนและก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำในแปลงมะพรำวของเกษตรกร (Act) ซงจำกขอมลและกำรวเครำะหโดยใชแบบจ ำลอง Logit Model หรอ Logistic Regression พบวำ

1) ปจจยทมอทธพลตอการยอมรบวธกล โดยพจำรณำเฉพำะกลมเกษตรกรทปลกมะพรำวออน และกลมทปลกทงมะพรำวแกและมะพรำวออน ซงเปนกลมทโครงกำรเนนสงเสรมวธกำรก ำจดศตรมะพรำวดวยวธกล เพอน ำมำพจำรณำหำปจจยทมผลตอกำรยอมรบเทคโนโลยดงกลำว พบวำ

กำรน ำไปปฏบต มผลตอกำรยอมรบวธกล นนหมำยควำมวำ เมอเกษตรกรก ำจดศตรมะพรำว หนอนหวด ำดวยวธกลแลว มโอกำสทจะยอมรบเทคโนโลยวธกลเพมขน 2.953 เทำ ทระดบควำมเชอมนรอยละ 95 เนองจำกเปนวธทเกษตรกรสำมำรถด ำเนนกำรเองไดทนท เมอพบกำรระบำดของหนอนหวด ำ โดยวธดงกลำว จะชวยลดจ ำนวนประชำกรของไข ตวหนอน และดกแดของหนอนหวด ำทเกำะอยทำงใบ ควนไฟจำกกำรเผำสำมำรถไลแมผเสอหนอนหวด ำ รวมทงควนไฟเปนตวกระตนใหมะพรำวออกจนไดด ท ำใหผลดกมำกขน สวนปจจยอน ๆ ไมมอทธพลตอกำรยอมรบ อยำงมนยส ำคญทำงสถต (สมกำรท 1)

- 33 -

สมการท 1

In(Pi

1 - Pi) =1.126 + 0.003Age - 0.041Time – 0.002Exp – 0.001Amount + 0.156Train +1.083Act

Exp(Bi) 1.003 0.959 0.998 0.999 1.169 2.953 Sig. (0.827) (0.675) (0.867) (0.243) (0.557) (0.023)**

2) ปจจยทมอทธพลตอการยอมรบวธการใชศตรธรรมชาตควบคม โดยพจำรณำเกษตรกรทกกลมทเขำรวมโครงกำร เนองจำกโครงกำรสนบสนนใหปลอยแตนเบยนบรำคอนในทกพนท ทพบกำรท ำลำย ของหนอนหวด ำเพอน ำมำพจำรณำหำปจจยทมผลตอกำรยอมรบเทคโนโลยดงกลำว พบวำ

ปจจยทมอทธพลตอโอกำสทเกษตรกรยอมรบวธกำรใชศตรธรรมชำตควบคม ไดแก ระยะเวลำทเกดกำรระบำด ประสบกำรณในกำรท ำสวนมะพรำว และกำรน ำไปปฏบต ทระดบควำมเชอมนรอยละ 90 ดงน

- ระยะเวลำทเกดกำรระบำดเพมขน 1 ป โอกำสทเกษตรกรจะยอมรบเทคโนโลยกำรใชศตรธรรมชำตควบคมลดลง 0.796 เทำ โดยเกษตรกรทสวนมะพรำวมกำรระบำดมำเปนระยะเวลำนำน เหนวำ กำรใชศตรธรรมชำตควบคมจะไมสำมำรถควบคมกำรระบำดไดทนตอสถำนกำรณ รวมทงวธกำรใชแตนเบยน บรำคอนก ำจดและควบคมหนอนหวด ำ ตองใชระยะเวลำปฏบตอยำงตอเนอง สม ำเสมอ ทวถงและครอบคลมทงในพนทของตนเอง และพนทสวนใกลเคยงในปรมำณทมำกพอ เพอปองกนกำรเคลอนยำยพนทเพำะพนธและกลบมำระบำดอก

- ประสบกำรณกำรท ำสวนมะพรำวเพมขน 1 ป โอกำสทเกษตรกรจะยอมรบเทคโนโลยกำรใชศตรธรรมชำตควบคมลดลง 0.973 เทำ โดยเกษตรกรทมประสบกำรณท ำสวนมะพรำวมำนำน เหนวำกำรใชแตนเบยนบรำคอนตองใชระยะเวลำในกำรควบคมกำรระบำด อำจท ำใหไมสำมำรถควบคมกำรระบำด ไดทนตอสถำนกำรณ เนองจำกในชวงทมโครงกำรเกดกำรระบำดทรนแรง และขยำยวงกวำง ประกอบกบกำรสงเสรมและกำรอบรมเรองกำรเพำะพนธแตนเบยนบรำคอนยงไมแพรหลำยและไมเปนทรจกในกลมเกษตรกร ผปลกมะพรำว ท ำใหเกษตรกรรจกและกำรน ำไปใชในวงจ ำกด

- กำรน ำไปปฏบต เกษตรกรยอมรบเทคโนโลยดงกลำวเพมขน 2.408 เทำ เมอเกษตรกรไดน ำเทคโนโลยกำรปลอยแตนเบยนบรำคอนไปปฏบตแลว ตำมอตรำและระยะเวลำทโครงกำรก ำหนดแลว เนองจำกสำมำรถควบคมกำรระบำดของหนอนหวด ำไดอยำงมประสทธภำพ พนทกำรระบำดลดลง ซงเปนไปตำมผลงำนวจยและกำรสงเสรม ทงนเปนเพรำะแตนเบยนบรำคอนเปนศตรธรรมชำตทส ำคญในกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ โดยกำรเขำไปท ำลำยในระยะหนอน

สวนปจจยอน ๆ ไมมอทธพลตอกำรยอมรบ อยำงมนยส ำคญทำงสถต (สมกำรท 2) สมการท 2

In(Pi

1 - Pi) =3.143 +0.003Age –0.228Time –0.028Exp + 0.0004Amount + 0.021Train +0.879Act

Exp(Bi) 1.003 0.796 0.973 1.000 1.021 2.408 Sig. (0.862) (0.074)* (0.076)* (0.884) (0.965) (0.100)*

- 34 -

3) ปจจยทมอทธพลตอการยอมรบวธพนสารเคมทางใบ โดยพจำรณำเฉพำะกลมเกษตรกรทมมะพรำวแกง ทมควำมสงนอยกวำ 12 เมตร มะพรำวน ำหอม และมะพรำวกะททกควำมสง เพอน ำม ำพจำรณำหำปจจยทมผลตอกำรยอมรบเทคโนโลยดงกลำว พบวำ

ปจจยทมอทธพลตอโอกำสทเกษตรยอมรบวธกำรพนสำรเคมทำงใบ ไดแก ประสบกำรณในกำรท ำสวนมะพรำว และกำรน ำไปปฏบต ดงน

- เกษตรกรทมประสบกำรณกำรท ำสวนมะพรำวเพมขน 1 ป โอกำสทจะยอมรบเทคโนโลยกำรพนสำรเคมทำงใบลดลง 0.965 เทำ ทระดบควำมเชอมนรอยละ 95 เนองจำกเกษตรกรบำงสวนยงมขอกงวลเกยวกบผลกระทบ เชน สตวน ำบรเวณใกลเคยง ระบบหำยใจ เปนตน

- กำรน ำไปปฏบต เกษตรกรยอมรบเทคโนโลยดงกลำวเพมขน 9.737 เทำ ทระดบควำมเชอมนรอยละ 99 เมอเกษตรกรไดน ำเทคโนโลยกำรพนสำรเคมทำงใบไปปฏบตแลว หรอใหควำมรวมมอกบโครงกำรในกำรปองกน และก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ เนองจำกหลงจำกทเกษตรกรไดพนสำรเคม ทำงใบแลวพบวำตนมะพรำวมกำรฟนตวดขน

สวนปจจยอน ๆ ไมมอทธพลตอกำรยอมรบ อยำงมนยส ำคญทำงสถต (สมกำรท 3) สมการท 3

In(Pi

1 - Pi) =0.772 +0.037Age +0.044Time – 0.035Exp - 0.001Amount – 0.051Train +2.276Act

Exp(Bi) 1.038 1.045 0.965 0.999 0.950 9.737 Sig. (0.121) (0.813) (0.030)** (0.466) (0.922) (0.007)***

4) ปจจยทมอทธพลตอการยอมรบการฉดสารเคมเขาล าตน โดยพจำรณำเฉพำะกลมเกษตรกรทมมะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร เพอน ำมำพจำรณำหำปจจยทมผลตอกำรยอมรบเทคโนโลยดงกลำว พบวำ

ปจจยทม อทธพลตอโอกำสท เกษตรกรยอมรบวธกำรฉดสำรเคม เขำตน ไดแก ประสบกำรณในกำรท ำสวนมะพรำว และกำรน ำไปปฏบต ดงน

- กำรระบำดของศตรมะพรำวเพมขน 1 ตน โอกำสทเกษตรกรจะยอมรบเทคโนโลยกำรฉดสำรเคมเขำล ำตนเพมขน 1.004 เทำ ทระดบควำมเชอมนรอยละ 90 โดยเกษตรกรเหนวำกำรใชสำรเคมฉดเขำล ำตนสำมำรถตดวงจรชวตของหนอนหวด ำมะพรำวได สงผลใหพนทกำรระบำดลดลง และตนมะพรำวฟนตวขน

- กำรน ำไปปฏบต เกษตรกรยอมรบเทคโนโลยดงกลำวเพมขน 2.692 เทำ ทระดบควำมเชอมนรอยละ 95 เมอเกษตรกรไดน ำเทคโนโลยกำรฉดสำรเคมเขำล ำตนไปปฏบตแลว หรอใหควำมรวมมอกบโครงกำรในกำรปองกน และก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ เนองจำกสำมำรถยบยงกำรระบำดได ทำงใบเขยวขน รวมทงสำรเคมมระยะเวลำอยในตนมะพรำวไดนำนถง 3 เดอน อำจท ำใหสำมำรถตดวงจรของหนอนหวด ำได

สวนปจจยอน ๆ ไมมอทธพลตอกำรยอมรบ อยำงมนยส ำคญทำงสถต (สมกำรท 4)

- 35 -

สมการท 4

In(Pi

1 - Pi) =3.059 - 0.023Age - 0.120Time - 0.002Exp + 0.004Amount + 0.248Train + 0.990Act

Exp(Bi) 0.977 0.887 0.998 1.004 1.281 2.692

Sig. (0.291) (0.509) (0.910) (0.078)* (0.573) (0.049)**

ทงน จำกสมกำรท 1 – 4 สรปผลกำรวเครำะหได ดงน - กำรน ำควำมรไปปฏบตในกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ มอทธพลตอกำรยอมรบ

เทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรทกวธ - อำยของเกษตรกรเจำของสวนมะพรำว และกำรเขำรบกำรอบรมตำมโครงกำร ไมมอทธพล

ตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรทกวธ - ประสบกำรณกำรท ำสวนมะพรำวของเกษตรกร มอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลย

กำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรในวธกำรใชศตรธรรมชำตควบคม และวธพนสำรเคมทำงใบ แตไมมอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรในวธกลและวธกำรฉดสำรเคมเขำล ำตน

- จ ำนวนตนมะพรำวในสวนของเกษตรกรทเกดกำรระบำด มอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลย

กำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรในวธกำรฉดสำรเคมเขำล ำตน กรณตนมะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12

เมตร แตไมมอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรในวธกล วธกำรใชศตร

ธรรมชำตควบคม และวธพนสำรเคมทำงใบ

- ระยะเวลำทเกดกำรระบำดของศตรมะพรำวหนอนหวด ำในสวนของเกษตรกร มอทธพลตอ

กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรในวธกำรใชศตรธรรมชำตควบคม แตไมมอทธพลตอ

กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรในวธกล วธพนสำรเคมทำงใบ และวธกำรฉดสำรเคม

เขำล ำตน (ตำรำงท 3.13)

- 36 -

ตารางท 3.13 คาสมประสทธของปจจยทมอทธพลตอการยอมรบเทคโนโลยการก าจดศตรมะพราวในแตละวธ

วธ ปจจย

age time exp amount train act 1) วธกล (กล มมะพร ำวออน และกล มมะพรำวแกและมะพรำวออน)

+0.003 -0.041 -0.002 -0.001 +0.156 +1.083 (0.827) (0.675) (0.867) (0.243) (0.557) (0.023)**

2) กำรใชศตรธรรมชำตควบคม(ทกกลม)

+0.003 -0.228 -0.028 +0.004 +0.021 +0.879 (0.862) (0.074)* (0.076)* (0.884) (0.965) (0.100)*

3) กำรพนสำรเคมทำงใบ (กลมมะพรำวแกงทมควำมสงนอยกวำ 12 เมตร และมะพรำวออน)

+0.037 0.044 -0.035 -0.001 -0.051 +0.276 (0.121) (0.813) (0.030)** (0.466) (0.922) (0.007)***

4) กำรฉดสำรเคมเขำตน (กลมมะพรำวแกงทมควำมสงมำกกวำ 12 เมตร)

-0.023 -0.120 -0.002 +0.004 +0.248 +0.990 (0.291) (0.509) (0.910) (0.078)* (0.573) (0.049)**

ทมำ : จำกสมกำรท 1 – 4 หมำยเหต : คำ +,- คอ คำเบตำ (β)

( ) คอ คำ Significant *** คอ คำระดบควำมเชอมนรอยละ 99 (นยส ำคญทำงสถต ท α = 0.01) ** คอ คำระดบควำมเชอมนรอยละ 95 (นยส ำคญทำงสถต ท α = 0.05) * คอ คำ ระดบควำมเชอมนรอยละ 90 (นยส ำคญทำงสถต ท α = 0.10)

3.5.5 ผลผลต

ผลผลตมะพรำวของเกษตรกรกอนด ำเนนงำนโครงกำร และชวงสนสดโครงกำร ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ (1) มะพรำวแกง และ (2) มะพรำวออน เมอพจำรณำเปรยบเทยบปรมำณผลผลตพบวำ

(1) ปรมำณผลผลตมะพรำวแกงชวงสนสดโครงกำร ปรมำณผลผลตเพมขนรอยละ 4.08 จำกกอนมโครงกำร หรอชวงเกดกำรระบำด หรอจำกปรมำณผลผลต 6,430.58 ผลตอไรตอป เพมเปน 6,693.15 ผลตอไรตอป ควำมถในกำรเกบผลผลตประมำณ 7 ครงตอป เกษตรกรรอยละ 9.60 ไมเกบผลผลตมะพรำว ซงสวนใหญจะเปนกลมเกษตรกรรำยยอยทปลกมะพรำวไวบรโภคเองในครวเรอน เนองจำกยงมควำมกงวลเกยวกบสำรเคมตกคำง ส ำหรบดำนคณภำพผลผลตมะพรำว เกษตรกรเหนวำ ผลผลตมคณภำพในระดบดมำก เชนเดยวกบชวงทเกดกำรระบำด โดยคะแนนเฉลยเพมขนจำก 3.44 เปน 3.77 คะแนน

(2) ปรมำณผลผลตมะพรำวออน ชวงสนสดโครงกำรปรมำณผลผลตลดลงรอยละ 75.07 จำกกอนมโครงกำร หรอชวงเกดกำรระบำด หรอจำกปรมำณผลผลต 1,636.24 ผลตอไรตอป ลดลงเหลอ 407.94 ผลตอไรตอป ควำมถในกำรเกบผลผลต ประมำณ 8 ครงตอป เกษตรกรรอยละ 20.00 ไมเกบผลผลตมะพรำวหลงจำกฉดพนสำรเคมไปแลว เนองจำกเกรงวำจะมสำรเคมตกคำงในผลผลต ส ำหรบดำนคณภำพผลผลตมะพรำว เกษตรกรเหนวำ ผลผลตมคณภำพในระดบดมำกเชนเดยวกบชวงทเกดกำรระบำด โดยคะแนนเฉลยเพมขนจำก 3.45 เปน 3.85 คะแนน

- 37 -

สำเหตทมะพรำวแกงมปรมำณเพมขนเพยงเลกนอย และมะพรำวออนลดลงนน เนองจำกยงอยในชวงกำรฟนตว คอ ตนมะพรำวจะมทำงใบทเขยวขน ตดจนมำกขน ยงไมสงผลตอกำรใหผลผลต ซงคำดวำ ใน 1 – 2 ป ขำงหนำหำกเกษตรกรสำมำรถดแลสวน และก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำไดตอเนอง หรอสำมำรถตดวงจรหนอนหวด ำไมใหกลบมำระบำดอก จะท ำใหปรมำณผลผลตมะพรำวออกสตลำดมำกขน แขงขนกบกลมประเทศเพอนบำนผผลตมะพรำวได และตอบสนองควำมตองกำรของตลำดในประเทศไดมำกขน รวมทงลดปรมำณกำรน ำเขำมะพรำวจำกตำงประเทศได (ตำรำงท 3.14)

ตารางท 3.14 ปรมาณผลผลตมะพราวเปรยบเทยบระหวางกอน – ชวงสนสดโครงการ

รายการ หนวยนบ

มะพราวแกง มะพราวออน กอน

โครงการ ชวงสนสดโครงการ

รอยละการเปลยนแปลง(+เพม/-ลด)

กอนโครงการ

ชวงสนสดโครงการ

รอยละการเปลยนแปลง(+เพม/-ลด)

1) ผลผลตมะพรำว ผลตอไรตอป

6,430.58 6693.15 4.08 1,636.24 407.94 -75.07

2) ควำมถ ในกำรเกบผลผลต

ครงตอป

7.02 6.73 -4.13 7.71 7.63 -1.04

3)คะแนนคณภำพผลผลต

คะแนน 3.44 3.77 9.59 3.45 3.85 11.45

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

ส ำหรบผประกอบกำร พบวำ หลงสนสดกำรด ำเนนงำนโครงกำรมปรมำณกำรรบซอมะพรำวแกง ในพนทโครงกำรเพมขน รอยละ 20 หรอจำก 99,999.96 ลกตอป เปน 120,000 ลกตอป รวมทงผประกอบกำรเหนวำคณภำพมะพรำวหลงด ำเนนกำรโครงกำรมคณภำพไมแตกตำงกนมำกเมอเปรยบเทยบกบกอนมโครงกำร คอ มคณภำพอยในระดบด โดยกอนมโครงกำรคณภำพมะพรำวอยทระดบคะแนน 3.67 หลงโครงกำรคณภำพมะพรำวอยทระดบคะแนน 3.75 (ตำรำงท 3.15)

ตารางท 3.15 ปรมาณการรบซอผลผลตมะพราวในพนทของผประกอบการ เปรยบเทยบกอนและหลงสนสดโครงการ

รายการ หนวยนบ มะพราวแกง

กอนโครงการ หลงโครงการ รอยละการเปลยนแปลง (+เพม/-ลด)

1) ผลผลตมะพรำวแกง ผลตอป 100,000.00 120,000.00 20.00

2) คณภำพผลผลต คะแนน 3.67 3.75 2.17

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

- 38 -

3.5.6 ดานเศรษฐกจ

1) ผลกระทบทางเศรษฐกจ มะพรำวเปนหนงในพชเศรษฐกจ สรำงรำยไดใหแกเกษตรกรและยงกอใหเกดอตสำหกรรม

แปรรปตอเนอง เปนสนคำสงออกสรำงรำยไดใหแกประเทศดวย ซงมะพรำวผลในประเทศมควำมตองกำร ใชเพอกำรบรโภคโดยตรงรอยละ 35 ใชเพอกำรแปรรปในอตสำหกรรมกะทส ำเรจรปรอยละ 60 และใช ในอตสำหกรรมสกดน ำมนมะพรำวรอยละ 5 ของผลผลตทงหมด ทงน หำกเกดผลกระทบตอกำรผลตมะพรำวยอมสงผลกระทบตออตสำหกรรมตอเนองเชนกน

วธกำรศกษำผลกระทบทำงเศรษฐกจแบงออกเปน 3 วธ ไดแก 1) กำรวเครำะหควำมเชอมโยงกบสำขำกำรผลตอน เพอพจำรณำกำรเปลยนแปลงกำรผลตของสำขำกำรผลตมะพรำวจะสงผลกระทบตอสำขำกำรผลตอนในระบบเศรษฐกจมำกหรอนอยเพยงใดนน สำมำรถพจำรณำจำกคำ backward linkage และ forward linkage จำกตำรำงปจจยกำรผลตและผลผลต (IO Table) ป 2553 2) กำรวเครำะหโครงสรำงรำคำ โดยกำรวเครำะหสวนประกอบของขอมลอนกรมเวลำ ซงแยกสวนประกอบออกมำไดเปน 4 สวน ไดแก แนวโนม (T) ฤดกำล (S) วฏจกร (C) และควำมผดปกต (I) และ 3) กำรวเครำะหผลกระทบกำรเปลยนแปลงรำคำมะพรำวตอตนทนกำรผลตและรำคำขำยปลกสนคำ และกำรวเครำะหผลกระทบจำกอปสงคขนสดทำยโดยใชตำรำงปจจยกำรผลตและผลผลต (IO Table) ป 2553 ขนำด 180x180 สำขำกำรผลต โดยสรปผลไดดงน

1) กำรวเครำะหควำมเชอมโยงกบสำขำกำรผลตอนในระบบเศรษฐกจ พบวำ มะพรำวจดอยในกลมสำขำกำรผลตทมควำมเชอมโยงกบสำขำกำรผลต อนในระบบเศรษฐกจนอย ( Generally Independent) เนองจำกผลกระทบเชอมโยงไปขำงหนำ (forward linkage) มคำนอยกวำ 1 (0.76) และผลกระทบเชอมโยงไปขำงหลงมคำนอยกวำ 1 (0.72) ดงนน หำกเกดกำรเปลยนแปลงกำรผลตมะพรำวจะสงผลกระทบตอสำขำกำรผลตอน หรออตสำหกรรมตอเนองในระบบเศรษฐกจไมมำก

2) กำรวเครำะหโครงสรำงรำคำมะพรำว พบวำ รำคำของมะพรำวในชวง 30 ป มแนวโนมเพมขน เนองจำกกำรเพมขนหรอกำรหยดนงหรอกำรลดลงของขอมลในชวงเวลำทยำวนำนมลกษณะคอยเปนคอยไป ดำนเคลอนไหวตำมฤดกำล พบวำ ในแตละปรำคำมะพรำวจะเคลอนไหวสงสดในเดอนมกรำคม -เมษำยน และรำคำจะเรมลดลงในเดอนพฤษภำคม - กนยำยน และกลบมำเคลอนไหวในระดบทสงอกครงในชวงเดอนพฤศจกำยน - ธนวำคม นอกจำกน ยงพบวำ วฏจกรมะพรำวจะมระยะเวลำนำนกวำ 1 ป นนคอ ในรอบ 30 ปทผำนมำ พบวำ วฏจกรรำคำมะพรำวใชเวลำ 5 - 8 ป

3) กำรวเครำะหผลกระทบกำรเปลยนแปลงรำคำมะพรำวตอตนทนกำรผลตและรำคำขำยปลกสนคำ พบวำ เมอรำคำมะพรำวเพมขนจำกรำคำเฉลยลกละ 9.9 บำท เปนรำคำ 16 บำท (ขยำยตวรอยละ 61.62) 18 บำท (ขยำยตวรอยละ 81.82) และ 20 บำท (ขยำยตวรอยละ 102.02) พบวำ สนคำทมตนทน กำรผลตเพมสงขน 3 ล ำดบแรก ไดแก ผลตภณฑทไดจำกน ำนม กำรผลตพรม และกำรผลตน ำมนมะพรำว ดำนสนคำทมรำคำขำยปลกเพมขน 3 ล ำดบแรก ไดแก ผลตภณฑทไดจำกน ำนม กำรท ำผลไมและผกกระปอง และกำรผลตขนมปง นอกจำกน อตรำกำรกำรขยำยตวของรำคำขำยปลกยงขยำยตวต ำกวำอตรำกำรขยำยตวของตนทนกำรผลต เนองจำกกำรศกษำนสมมตวำใหผประกอบกำรไดรบก ำไรตอหนวยเปนมลคำเทำเดม และ

- 39 -

กำรวเครำะหผลกระทบจำกอปสงคขนสดทำย แบงออกเปน 2 กรณ ไดแก 1) กรณมกำรบรโภคมะพรำวเพมขน 10% และ 20% พบวำกำรบรโภคมะพรำวเพมขน 10% และ 20% สงผลใหมรำยกำรสนคำเปลยนแปลงเพมขน 5 อนดบแรก ไดแก กำรท ำสวนมะพรำว บรกำรทำงกำรเกษตร ปยและยำฆำแมลง เหมองแร (ปย) และเครองจกรกำรเกษตร ซงจะเหนไดวำกำรบรโภคมะพรำวเพมขนถง 10% และ 20% จะมกจกรรมกำรท ำสวนมะพรำวมกำรเปลยนแปลงเพมขนมำกทสดรอยละ 4.35 และ 8.70 สวนกจกรรมอนๆไมไดขยำยตวตำมมำกนกเนองจำก กำรท ำสวนมะพรำวเปนอตสำหกรรมตนน ำทใชกจกรรมกำรผลตอนๆไมมำกนก 2) กรณมกำรบรโภคกำรแปรรปน ำมนมะพรำวเพมขน 10% และ 20% พบวำ กำรบรโภคน ำมนมะพรำวเพมขน 10% และ 20% สงผลมรำยกำรสนคำเปลยนแปลงเพมขน 5 อนดบแรก ไดแก กำรแปรรปน ำมนมะพรำว ปยและยำฆำแมลง กำรท ำสวนมะพรำว เหมองแร และบรกำรทำงกำรเกษตร โดยกำรแปรรปน ำมนมะพรำวเปนอตสำหกรรม กำรแปรรปขนกลำงทตองใชปจจยกำรผลตขนตนมำก เชน ปยและยำฆำแมลง และกำรท ำสวนมะพรำว เปนตน

ในปจจบน กำรผลตมะพรำวมแนวโนมลดลงอยำงตอเนอง ในขณะทควำมตองกำรบรโภค มแนวโนมเพมขน เนองจำกพนทปลกมะพรำวเปนสวนเกำ ตนมะพรำวมอำยมำก แมลงศตรมะพรำวระบำด เชน แมลงด ำหนำม หนอนหวด ำ เปนตน รวมถงตนมะพรำวขำดกำรบ ำรงรกษำ ท ำใหผลผลตตอไรต ำ สงผลกระทบตอธรกจกำรแปรรปน ำมนมะพรำว และจำกกำรวเครำะหแนวโนมระยะยำวจะเหนไดวำรำคำมะพรำว มแนวโนมเพมขนอยำงตอเนอง แมวำจะมควำมผดปกตทควบคมไดยำกจำกภยทำงธรรมชำต นอกจำกน กำรเพมขนของรำคำมะพรำวทถกผลกระทบจำกแมลงศตรมะพรำวระบำด เพมขนมำกกวำรอยละ 60 จำกรำคำเฉลย สงผลตอตนทนกำรผลต เชน รำยกำรสนคำผลตภณฑทไดจำกน ำนม กำรผลตพรม กำรผลตน ำมนมะพรำว เนองจำกเปนกจกรรมทใชมะพรำวเปนปจจยกำรผลตในสดสวนทมำก

นอกจำกน กำรบรโภคมะพรำวเพมขน จะสงผลใหใชกจกรรมกำรผลตขนตนขยำยตวเพมขน เชน กำรท ำสวนมะพรำว บรกำรทำงกำรเกษตร ปยและยำฆำแมลง เปนตน สวนกำรบรโภคน ำมนมะพรำวเพมขน จะสงผลตอกจกรรมทำงเศรษฐกจ เชน กำรแปรรปน ำมนมะพรำว ปยและยำฆำแมลง กำรท ำสวนมะพรำว เปนตน จำกกำรบรโภคมะพรำวและน ำมนมะพรำวในประเทศทขยำยตวเพมขนน จะสงผลกระทบกจกรรมทำงเศรษฐกจตอเนองทมมลคำทำงเศรษฐกจของประเทศ ซงขอมลนจะชวยใหกระทรวงเกษตรฯและหนวยงำนอนทเกยวของสำมำรถวำงแผนกำรผลตมะพรำวในประเทศได

ส ำหรบมลคำผลกระทบทำงเศรษฐกจ พบวำ ลดลงเหลอ 203.84 ลำนบำท จำกทคำดวำ จะไดรบผลกระทบทงสน 803.22 ลำนบำท หรอกำรด ำเนนงำนตำมโครงกำรชวยลดควำมสญเสยทำงเศรษฐกจคดเปนมลคำ 599.38 ลำนบำท ของพนทระบำดทงหมด 109,409 ไร หรอลดลงรอยละ 74.62 เมอเปรยบเทยบกบกอนมโครงกำร และสวนทเหลอยงคงมกำรด ำเนนกำรในระดบพนทอยำงตอเนอง

- 40 -

2) รายไดจากการจ าหนายมะพราวของเกษตรกรในพนทโครงการ

- เกษตรกรทปลกมะพรำวแกง โดยสวนใหญจะจ ำหนวยผลผลตมะพรำวแกงแกพอคำคนกลำง พอคำรำยยอย หรอลงในพนท หลงมกำรด ำเนนงำนตำมโครงกำร พบวำ มรำยไดจำกกำรจ ำหนวยผลผลตมะพรำวลดลงรอยละ 23.79 เมอเปรยบเทยบกบกอนมโครงกำร หรอจำก 87,890.49 บำทตอป ลดลงเหลอ 66,980.57 บำทตอป เนองจำกชวงระหวำงปทด ำเนนงำนโครงกำรรำคำผลผลตมะพรำวตกต ำ จำกลกละ 13 บำท ลดเหลอลกละ 6 บำท จำกกำรน ำเขำผลผลตมะพรำวจำกประเทศกลมเพอนบำนผผลตมะพรำว เชน อนโดนเชย มำเลเซย เปนตน จงสงผลใหเกษตรกรผปลกมะพรำวมรำยไดลดลงจำกกำรจ ำหนำยมะพรำว ถงแมวำผลผลตมะพรำวแกงจะมปรมำณเพมมำกขนกตำม

- เกษตรกรทปลกมะพรำวออน โดยสวนใหญจะจ ำหนำยผลผลตมะพรำวออนใหกบพอคำ แมคำในตลำดในพนท หรอมพอคำมำรบซอทสวน ชวงสนสดกำรด ำเนนงำนตำมโครงกำร พบวำ มรำยไดลดลงรอยละ 76.97 เมอเปรยบเทยบกบกอนมโครงกำร หรอจำก 93,918.02 บำทตอป ลดลงเหลอ 21,629.35 บำทตอป เนองจำกชวงระหวำงทมกำรด ำเนนงำนโครงกำรเกษตรกรไมไดเกบผลผลตมะพรำวไปจ ำหนำย ประกอบกบอทธพลจำกรำคำมะพรำวตกต ำ สงผลใหเกษตรกรมรำยไดลดลง (ตำรำงท 3.16)

ตารางท 3.16 รายไดจากการจ าหนายมะพราวของเกษตรกร หนวย : บำท/ป

รายการ กอนโครงการ ชวงสนสดโครงการ รอยละการเปลยนแปลง

(+เพม/-ลด) 1) รำยไดของเกษตรกรผปลกมะพรำวแกง 87,890.49 66,980.57 -23.79

2) รำยไดเกษตรกรผปลกมะพรำวออน 93,918.02 21,629.35 -76.97

เฉลย 90,904.23 44,304.96 -51.26

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

3.5.7 ความพงพอใจของเกษตรกร

ควำมพงพอใจในภำพรวม เกษตรกรพงพอใจในระดบมำก ทคำคะแนนเฉลย 3.76 เนองจำกเกษตรกรเหนวำ ภำครฐใหควำมส ำคญกบเกษตรกรผปลกมะพรำว ใหกำรสนบสนนปจจยตำง ๆ ในกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำว ซงเปนกำรลดคำใชจำย หรอลดตนทนของเกษตรกร และลดควำมเสยหำยของตนมะพรำวในพนท รวมทงไดรบควำมรเกยวกบวธในกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำน โดยเกษตรกรมควำมพงพอใจตอกำรด ำเนนงำนของเจำหนำท กำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ และควำมเหมำะสมของระยะเวลำในกำรด ำเนนโครงกำรในระดบมำก ทคำคะแนนเฉลย 3.78 3.74 3.66 ตำมล ำดบ โดยคะแนนระยะเวลำด ำเนนโครงกำรจะต ำกวำดำนอน ๆ (ตำรำงท 3.17)

- 41 -

ตารางท 3.17 ความพงพอใจตอโครงการ

ความคดเหน

ระดบความพงพอใจ คะแนน

เฉลย แปลผล

นอยทสด นอย ปานกลาง มาก มากทสด

1) กำรด ำเนนงำนของเจำหนำท 4.33 11.22 19.49 31.98 32.98 3.78 มำก

2) กำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ 1.51 15.77 21.60 29.81 31.32 3.74 มำก

3) ระยะเวลำด ำเนนโครงกำร 0.81 11.29 27.42 42.47 18.01 3.66 มำก

เฉลย 3.34 12.03 20.98 33.07 30.58 3.76 มาก

ทมำ : จำกกำรส ำรวจ

บทท 4

สรป และขอเสนอแนะ

4.1 สรปผลการประเมน

โครงกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำว (หนอนหวด ำ) ดวยวธผสมผสำนแบบครอบคลมพนท โดยกำรมสวนรวมอยำงยงยน มหลกกำรส ำคญ คอ เพอควบคม และก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำไดอยำงยงยน และตดวงจรกำรระบำดของหนอนหวด ำไมใหแพรระบำดไปยงพนทแหลงใหม โดยกำรมสวนรวมของเกษตรกร ชมชน ทองถน และผทเกยวของในกำรดแล ควบคม และก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ส ำหรบกำรประเมนผลโครงกำรในครงน เพอใหทรำบถงผลลพธเบองตนตำมวตถประสงคของโครงกำร กำรรบรรบทรำบ กำรยอมรบเทคโนโลย และควำมพงพอใจของเกษตรกรตอกำรด ำเนนกำรในภำพรวม สรปสำระส ำคญของกำรประเมนผล ไดดงน

4.1.1 ผลทไดจากการประเมนผล

1) การลดพนทการระบาดของศตรมะพราวหนอนหวด า สำมำรถลดพนทกำรระบำด ของศตรมะพรำวหนอนหวด ำทงประเทศ คดเปนรอยละ 94.42 ของพนทระบำดทงหมด 109,409 ไร รวมทงสำมำรถลดมลคำควำมเสยหำยทำงเศรษฐกจคดเปนมลคำ 599.38 ลำนบำท จำกทคำดวำจะไดรบผลกระทบทงสน 803.22 ลำนบำท

2) การมสวนรวมของเกษตรกร ชมชน และผทเกยวของ ในกำรด ำเนนกำรโครงกำรดงกลำว เนนมำตรกำรกำรมสวนรวมจำกทกภำคสวน ไดแก รฐ ทองถน และชมชน โดยกำรจดตงคณะท ำงำนขนในระดบพนท เพอเปนกลไกในกำรขบเคลอนโครงกำร

3) การรบร/รบทราบโครงการของเกษตรกร เกษตรกรไดรบควำมรจำกหลำยชองทำง โดยชองทำงทเกษตรกรไดรบขอมลขำวสำร ไดแก ผำนสอบคคล รอยละ 66.86 เชน เจำหนำทหนวยงำนภำครฐ ผน ำทองถน เพอนบำน เปนตน และรอยละ 33.14 รบทรำบโครงกำรผำนทำงสอตำง ๆ เชน โทรทศน ปำยประชำสมพนธโครงกำร แผนพบ หนงสอพมพ เปนตน

4) การเขารบการอบรมของเกษตรกร เกษตรกรรอยละ 62.17 เขำรบกำรอบรมควำมร ตำมหลกสตรทโครงกำรก ำหนด โดยพบวำเกษตรกรเขำรบกำรอบรมในแตละหลกสตรไมแตกตำงกนมำก ส ำหรบเกษตรกรรอยละ 37.83 ไมไดเขำรบกำรอบรม เนองจำกตดภำรกจ เกษตรกรสวนใหญเปนกลมผสงอำยเลยท ำใหไมสะดวกในกำรเดนทำงไปเขำรบกำรอบรม ส ำหรบจ ำนวนหลกสตรทเกษตรกรเขำรบกำรอบรมนน พบวำ เกษตรกรรอยละ 72.34 เขำรบกำรอบรมทง 4 วธ รอยละ 12.34 เขำรบกำรอบรม 3 วธ รอยละ 8.94 และ 6.38 เขำรบกำรอบรม 1 และ 2 วธตำมล ำดบ

เมอวเครำะหควำมสมพนธระหวำงกำรเขำรบกำรอบรมกบกำรประกอบอำชพปลกมะพรำว พบวำ เกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพหลก และเกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพเสรมหรอปลกเปนพชแซม เขำรบกำรอบรมวธกำรก ำจดศตรมะพรำวแตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต โดยเกษตรกรทไมเขำรบกำรอบรมสวนใหญเปนเกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพเสรมหรอปลกเปนพชแซม เพอบรโภคในครวเรอน

- 43 -

เปนหลก ไมไดดแลหรอเอำใจใสมะพรำวมำกนก ส ำหรบเกษตรกรทเขำรบกำรอบรม พบวำ ทงเกษตรกรทปลกมะพรำวเปนอำชพหลก และปลกมะพรำวเปนอำชพเสรมเขำรบกำรอบรมในสดสวนทใกลเคยงกน

5) ความรหลงการอบรม หลงกำรอบรมเกษตรกรมระดบควำมรรวมทกหลกสตรเพมขน จำกระดบนอย เปนระดบมำก เนองจำกกอนมโครงกำรเกษตรกรไมเคยไดรบกำรถำยทอดควำมรในเรองกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำมำกอน สวนใหญจะก ำจดศตรมะพรำวโดยใชสำรเคมทวไป ทใชในกำรเกษตร ไมไดใชสำรเคมส ำหรบกำรก ำจดศตรมะพรำวโดยเฉพำะ

6) การน าความรไปปฏบต เกษตรกรทกรำยไดน ำวธกำรก ำจดศตรมะพรำวดวยวธผสมผสำนไปปฏบตอยำงนอย 1 วธ โดยเกษตรกรทไดเขำรบกำรอบรมทกรำยไดใหควำมรวมมอกบโครงกำร ในกำรปองกน และก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำในพนทสวนของตนเองทเกดกำรระบำด และไดน ำควำมรทไดรบ ไปปฏบตอยำงตอเนองในระดบมำก

7) การยอมรบเทคโนโลย จำกกำรด ำเนนงำนโครงกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำนทง 4 วธ พบวำ เกษตรกรสวนใหญรอยละ 87.24 ยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำว ททำงโครงกำรแนะน ำ และสงเสรมใหเกษตรกรปฏบตในสวนมะพรำวของตนเองทถกหนอนหวด ำท ำลำย โดยพบวำวธทเกษตรกรยอมรบมำกทสด คอ วธกำรใชสำรเคม ทงกำรใชสำรเคมฉดพนทำงใบ และฉดเขำล ำตนมสดสวนทใกลเคยงกน รองลงมำคอกำรใชศตรธรรมชำตควบคม (แตนเบยน)

เมอพจำรณำคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำนทกวธ พบวำ คะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยของเกษตรกรผปลกมะพรำวแตละประเภทแตกตำงกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต โดยพบวำ เกษตรกรกลมผปลกมะพรำวออนเพยงอยำงเดยวมคะแนนกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำดวยวธผสมผสำนทกวธในระดบมำก แตต ำกวำกลมอน ๆ อยำงไรกตำม กำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ของเกษตรกรสอดคลองกบวธกำรทโครงกำรแนะน ำใหปฏบตในมะพรำวแตละประเภท

8) ปจจยทมอทธพลตอการยอมรบเทคโนโลยการก าจดศตรมะพราว พบวำกำรใหควำมรวมมอกบโครงกำรในกำรปองกนและก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ และไดน ำไปปฏบตในสวน/แปลงมะพรำวของตนเองอยำงตอเนองเปนปจจยทมผลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรทกวธอยำงมนยส ำคญทำงสถต และพบวำ อำยของเกษตรกร และกำรเขำรบกำรอบรมตำมโครงกำร ไมมอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวของเกษตรกรทกวธ ส ำหรบปจจยอนๆ เชน ประสบกำรณกำรท ำสวนมะพรำว จ ำนวนตนมะพรำวของเกษตรกรทเกดกำรระบำด ระยะเวลำกำรเกดกำรระบำด มอทธพลตอกำรยอมรบเทคโนโลยกำรก ำจดศตรมะพรำวในแตละวธทแตกตำงกน

9) ความพงพอใจในภาพรวมของโครงการ เกษตรกรทเขำรวมโครงกำรมควำมพงพอใจ ตอโครงกำรในภำพรวม ในระดบมำก ทคำคะแนนเฉลย 3.76 เนองจำกเกษตรกรเหนวำภำครฐใหควำมส ำคญกบเกษตรกรผปลกมะพรำว ใหกำรสนบสนนปจจยตำง ๆ ในกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำว ซงเปนกำรลดคำใชจำย หรอลดตนทนของเกษตรกร และลดควำมเสยหำยของตนมะพรำวในพนท รวมทงไดรบควำมรเกยวกบวธในกำรปองกนก ำจดศตรมะพรำวหนอนหวด ำ ดวยวธผสมผสำน

- 44 -

4.1.2 ขอคนพบจากการประเมนผล 1) มะพรำวตนสงวธกำรตดทำงใบแลวน ำไปเผำ ท ำยำก หำกจำงจะเสยคำใชจำยมำก อกทง

เกษตรกรเหนวำกำรตดทำงใบอำจท ำใหผลผลตเสยหำย ไมมทำงใบชวยรบน ำหนกมะพรำว และหำกตดทำงใบมำกเกนไป จะท ำใหตนมะพรำวโทรมและตำยได

2) กำรฉดพนสำรเคมทำงใบ เกษตรกรบำงพนท โดยเฉพำะเกษตรกรทเพำะเลยงสตวน ำ อยำกใหฉดพนในชวงกำรพกบอ เนองจำกเกรงวำสำรเคมจะสงผลกระทบตอสตวเลยง และน ำในบอได

3) แปลงมะพรำวนอกพนทโครงกำรซงไมพบกำรระบำดในชวงทมกำรส ำรวจโครงกำร กำรไมท ำควำมสะอำดแปลงมะพรำวของเกษตรกร อำจท ำใหเปนแหลงเพำะพนธของศตรมะพรำวหนอนหวด ำ และศตรมะพรำวชนดอนๆ ได เชน ดวงแรด แมลงด ำหนำม เปนตน

4) เกษตรกรสวนใหญตองกำรใหมโครงกำรอยำงตอเนอง โดยอยำกใหโครงกำรสนบสนนสำรเคมใหเกษตรกรด ำเนนกำรเองโดยตรง เนองจำก ไดรบควำมรเกยวกบวธกำรก ำจดศตรมะพรำวในครงนแลว และเกษตรกรเหนวำทมรบจำงฉดทลงพนท บำงทมมกำรด ำเนนกำรทไมถกตอง อำจท ำใหเกดประสทธภำพไมเตมท

4.2 ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะทไดจำกกำรประเมนผลส ำหรบกำรพฒนำโครงกำร 4.2.1 ควรสงเสรม/สนบสนนใหเกษตรกรแกนน ำ อำสำสมครเกษตรมควำมรเรองวธกำรก ำจดศตร

มะพรำวดวยวธผสมผสำน รวมทงเปนเครอขำยถำยทอดควำมร ประชำสมพนธสรำงควำมเขำใจ และใหค ำแนะน ำแกเกษตรกรใหทวถงทกรำย เพอใหเกษตรกรเหนควำมส ำคญ ปฏบตไดอยำงถกตอง และตดวงจรหนอนหวด ำไดอยำงยงยน โดยเฉพำะอยำงยง เกษตรกรทปลกมะพรำวเปนพชแซม/ปลกไวบรโภค

4.2.2 ควรสำนตอกำรด ำเนนโครงกำรอยำงตอเนอง โดยเนนกำรก ำจดศตรมะพรำวแบบชววธ (กำรใช

แตนเบยนบรำคอน) และสรำงกลมหรอขยำยเครอขำยผผลต/เพำะพนธแตนเบยนบรำคอน เพอใหเกษตรกร

น ำไปปลอยในพนทสวนของตนเองไดงำย และสะดวกรวดเรว เพอเปนกำรยบยงไมใหเกดกำรระบำดขยำยวง

กวำงหรอเกดกำรระบำดอยำงรนแรง

4.2.3 ควรใหควำมร เทคนค หรอวธกำรตดทำงใบทเหมำะสม โดยไมสงผลกระทบตอควำมเจรญเตบโต

และผลผลตของตนมะพรำว

4.2.4 ในกรณทเกดกำรระบำดอยำงรนแรง ควรแนะน ำใหเกษตรกรทรำบชนดของสำรเคม อตรำและวธกำรใชอยำงถกตองตำมหลกวชำกำร เนองจำกเมอเกดกำรระบำดขนเกษตรกรสำมำรถซอและน ำมำก ำจดศตรมะพรำวในสวนของตนเองได

4.2.5 ควรรณรงคใหเกษตรกรเหนควำมส ำคญของกำรก ำจดศตรมะพรำว และรณรงคใหเกษตรกรท ำควำมสะอำดแปลงมะพรำวอยำงสม ำเสมอ เพอปองกนกำรเพำะพนธของศตรมะพรำวชนดอน ๆ ดวย

- 45 -

บรรณานกรม

กรมสงเสรมกำรเกษตร. (2557). รายงานผลโครงการควบคมและก าจดศตรมะพราว (หนอนหวด า) แบบครอบคลมพนท โดยการใชสารเคมฉดเขาล าตน. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กรมสงเสรมกำรเกษตร และกรมวชำกำรเกษตร. (2560). คมอโครงการปองกนก าจดศตรมะพราว (หนอนหวด า) ดวยวธผสมผสานแบบครอบคลมพนท โดยการมสวนรวมอยางยงยน. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กองสงเสรมกำรอำรกขำพชและจดกำรดนปย กรมสงเสรมกำรเกษตร. (2561). เอกสารประกอบการสมนาโครงการควบคมและก าจดศตรมะพราว (หนอนหวด า) แบบครอบคลมพนท โดยการมสวนรวมอยางยงยน. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กลยำ วำนชยบญชำ. (2558). กำรใช SPSS for Windows ในกำรวเครำะหขอมล (พมพครงท 15). โรงพมพสำมลดำ.

วลยพร ศะศประภำ และคณะ. (2557). การเปลยนแปลงการระบาดของหนอนหวด าและแมลงด าหนามมะพราวในพนทอ าเภอกยบร[ออนไลน].เขำถงไดจำกhttps://ag2.kku.ac.th/kaj/PDF.cfm?filename=24%2041_57.pdf&id=1438&keeptrack=6 (วนทสบคนขอมล: 27 ตลำคม 2560).

ศรชย บวทอง และคณะ. (2557). การปองกนก าจดหนอนหวด ามะพราวของเกษตรกรในจงหวดประจวบครขนธ [ออนไลน]. เขำถงไดจำก: http://www.stou.ac.th (วนทสบคนขอมล: 26 พฤศจกำยน 2560).

ศนยประเมนผล ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร. (2556). คมอการประเมนผล (พมพครงท 2). กรงเทพฯ. สมคด พรมจย. (2550). เทคนคการประเมนผลโครงการ. นนทบร: โรงพมพมหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช. ศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชำต. (2555). เอกสารประกอบขอคดเหนการด าเนนโครงการควบคม

และก าจดศตรมะพราว (หนอนหวด า) แบบครอบคลมพนท [ออนไลน]. เขำถงไดจำก: http://www.cabinet.soc.go.th/doc_image/2556-new/9930702634.pdf (วนทสบคนขอมล: 26 ตลำคม 2560).

ส ำน กงำนสถต แห งชำต. เทคนคการส มต วอย างและการประมาณคา [ออนไลน] . เข ำถ งได จำก: http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/Toneminute/files/55/A3-16.pdf (วนทสบคนขอมล: 26 ตลำคม 2560).

สเทพ สหำยำ และคณะ. (2556). การปองกนก าจดหนอนหวด ามะพราว Coconut black-headed caterpillar;Opisina arenosella (Walker) โดยวธพนทางใบ [ออนไลน]. เขำถงไดจำก: http://www.doa.go.th/research/attachment.php?aid=1995 (วนทสบคนขอมล : 20 ตลำคม 2560).

W.K. Kellogg Foundation. (2004). Logic Model Development Guide.Michigan, MI : W.K. Kellogg Foundation