1

ျမန မမာႏင င အပ ခပ ေရးက႑၏ ေကခမရးျဖစ သည

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန

ာႏင ပတ သက ၍ ေလလမတင ျပခက

ၾကည ျပမခစ ေစမ ာႏင မက သယ း အမာႏးလ

၂၀၁၄ ာႏစ ၊ ေအမက တဘမလ

2

ၾကည ျပမခစ ေစမ မမ ျမန မမဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအရင းအျမစ အဖြြ႕အစည း၊ စ းပြမးေရးာႏင လ မႈေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအဖြြ႕ မ တြြဖက သေတသ တစ ဦး ျဖစ ပါသည ။ မက သယ း အမနးလ မမ အမရေဖမင ေဒးရင းမ လက ေထမက ညႊန ၾကမးေရးမ း တစ ဦးျဖစ ပါသည ။ အေသးစတ ေတြ႕ဆ ေမးျမန းမႈမခမးက မအမးလပ သည ၾကမးမ အခန ေပးေျဖၾကမးေပးသည အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမနမ အၾက းအကြာႏင ဝန ထမ းမခမးအမးလး အထ းသျဖင ညႊန ၾကမးေရးမ းခပ ဦးထြန းလေအမင တ႔က အစ ရင စမျပစသ မခမးမ အထ းေကခးဇ း ဥပကမရ တင ရပါေၾကမင း ေဖမ ျပအပ ပါသည ။ ထ႕အျပင စမတမ းက ျပန လည စ စစ ေပးေသမ ညႊန ၾကမးေရးမ း ဥ းမင းေရႊ (ာႏင ငတကမေရးရမဌမန)ာႏင တကြ ညႊန ၾကမးေရးမ းမခမး၊ က ည ပပးေပးေသမ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမန၀န ထမ းမခမးာႏင အခန ယ ၍ အႀကဉမဏ ာႏင အယ အဆမခမးက ပပးေပးြၾကသည လ မႈအဖြြ႕အစည း မခမးမ ပဂ လ မခမး၊ နင ငေရးပါတ မခမးမ ကယ စမးလယ မခမး ာႏင အစးရဝန ထမ းမခမး ကလည း ေကခးဇ းတင ရပါသည ။ ထ႔ျပင ဤအစ ရင စမပါ အခက အလက မခမးက အခန ယ ၍ ဖတ ရေပးြၾကသည လပ ေဖမ ကင ဖက မခမးကလည း အသအမတ ျပ ေကခးဇ းတင ရပါသည ။ ေနမက ဆးအေနျဖင MDRI-CESD မသေတသန လက ေထမက မဝင းပပေအမင အမး ၎၏ အစြမ းကန က ည ပပးမႈမခမးအတြက အစ ရင စမျပစသ မခမးမ ေကခးဇ းတင ရပါေၾကမင း ေဖမ ျပအပ ပါသည ။

ျမန မမာႏင င ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင အပ ခပ မႈဆင ရမ စမတမ းမခမး ထတ ေဝျင း အစ အစဥ မမ ျမန မမနင င ဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအရင းအျမစ အဖြြ႕အစည း၊ စ းပြမးေရးာႏင လ မႈေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအဖြြ႕ (MDRI-CESD) ာႏင အမရ ေဖမင ေဒးရင း (TAF) တ႔အၾကမး ပ းတြြေဆမင ရြက ေနသည သေတသနလပ ငန း တစ ျဖစ ပါသည ။ အဆပါသေတသန စမတမ းမခမး ထတ ေဝရျင း၏ ရည ရြယ ခက မမ ျမန မမာႏင င၏ အမခးသမးအဆင ာႏင ေအမက ေျအဆင မ ဝါဒေရးရမပင း တမဝန ယ ရသ မခမး၊ အရပ ဘက လ ႔အဖြြ႕အစည းမခမး၊ စ းပြမးေရးအသင းအဝင း၊ ဖြ႕ၿဖးမႈမတ ဖက မခမး ာႏင အျမးေလလမ လသ မခမးအတြက ျမန မမာႏင င၏ အပ ခပ ေရး အဆင ဆင ၏ မ ဝါဒေရးရမ ာႏင ျပျပင ေျပမင းလြမႈ လပ ငန းစဥ မခမးာႏင ပတ သက ၍ သေတသနျပလပ ထမး ရခက မခမးအမး အခန သင သည အါတင း သရသြမးနင ေရးအတြက ျဖစ ပါသည ။ ဤသေတသနစမတမ းမခမး၌ ျမန မမနင င၏ အပ ခပ မႈယာႏရမးအဆင ဆင ာႏင ပတ သက ၍ အစးရ၊ ာႏင ငေရးအင အမးစမခမး၊ အစးရမဟတ သည အဖြြ႕အစည းမခမး၊ အရပ ဘက လ မႈအဖြြ႕အစည းမခမး ာႏင အျမးသက ဆင သ မခမး၏ အျမင မခမးကလည း ထည သြင းေဖမ ျပထမးသည အျပင မ ဝါဒေရးရမ ဆန းစစ ခက မခမး ာႏင နင ငတကမအေတြ႕အႀကမခမးက ေဖမ ျပ ထမးပါသည ။ MDRI-CESD ာႏင TAF တ႔အေနျဖင ဆက လက လပ ေဆမင လခက ရသည သေတသန လပ ငန းမခမးတြင အႀကဉမဏ ေကမင းမခမးက လႈက လြစြမ လက လပါေၾကမင းကလည း ေဖမ ျပအပ ပါသည ။

ျမန မမာႏင ငဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအရင းအျမစ အဖြြ႕အစည း၊ စ းပြမးေရးာႏင လ မႈေရးဖြ႔ၿဖးတးတက မႈအဖြြ႕သည ျမန မမနင င၏ စ းပြမးေရး ာႏင လ မႈေရး အသြင ေျပမင းလြမႈမခမးက အေလးထမးေဆမင ရြက ေနေသမ လြတ လပ သည သေတသန အဖြြ႕အစည း တစ ျဖစ ပါသည ။ ျမန မမာႏင င၏ စ းပြမးေရးျပျပင ေျပမင းလြမႈ၊ ဆင းရြမြြေတမႈ ေလခမခေရး၊ ေကမင းမြန ေသမ စ မန ႔ြြမႈတ႔ာႏင ပတ သက ၍ သေတသနလပ ငန းမခမးကလည း ပ းေပါင း ပါဝင လပ ေဆမင လခက ရသညအျပင ျပျပင ေျပမင းလြေရး လပ ငန းစဥ တြင အဓကပါဝင သည အဖြြ႕အစည းမခမး၊ အသင းအဖြြ႕မခမးအတြက လည း လအပ သည သင တန းာႏင ေလကခင မႈမခမး ပပးေပးလခက ရပါသည ။

အမရေဖမင ေဒးရင း (The Asia Foundation) သည အကခးအျမတ မယ သည နင ငတကမ ဖြ႕ၿဖးေရးအဖြြ႕အစည းတစ ျဖစ ၿပ း အရန အဟန ျဖင ဖြ႔ၿဖးတးတက ေနသည အမရေဒသရ လ မခမး၏ လ ေနမႈဘဝျမႇင တင ေပးသည လပ ငန းမခမးက ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။ ဆယ စာႏစ ေျမက ၾကမ ကမလအတြင း ရရထမးသည လပ ငန းာႏင ေဒသတြင း အေတြ႕အႀကမခမး တ႔အေပၚ အေျ၍ TAF အေနျဖင အမရာႏင ငေပါင း (၁၈) နင ငရ ႐းးြြမခမးမတစ ဆင ၂၁ ရမစအတြင း ေဒသ၌ ေတြ႕ႀကေနရသည စန ေၚမႈမခမး ျဖစ ေသမ အပ ခပ ေရးာႏင ဥပေဒ၊ စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈ၊ အမခးသမ းမခမးအလပ အကင ရရေရးာႏင ေဒသတြင းပ းေပါင း ေဆမင ရြက ေရး လပ ငန းမခမးက လပ ေဆမင လခက ရပါသည ။

3

စကမးဦး

ျမန မမဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအရင းအျမစ အဖြြ႕အစည း၊ စ းပြမးေရးာႏင လ မႈေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအဖြြ႕ ာႏင အမရေဖမင ေဒးရင းတ႔မ ျမန မမနင င ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင အပ ခပ မႈဆင ရမ ာႏင ပတ သက သည သေတသနစမတမ းမခမး ထတ ေဝျင း အစ အစဥ ၏ ပဥ ၥမေျမမက အစ ရင စမ စမတမ းအမး ဂဏ ယ ဝမ းေျမမက စြမ တင ျပအပ ပါသည ။

ျမန မမနင င၏ ေျပမင းလြမႈအရန အဟန မမ လခင ျမန ၿပ း ပေပၚလမေနၿပ ျဖစ ပါသည ။ ျမန မမနင င၏ ေရရည ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးာႏင နင ငေတမ အစးရ၏ ျပျပင ေျပမင းလြေရးဦးစမးေပးအစ အစဥ မခမးတြင ဗဟခပ ကင မႈေလခမခေရးာႏင ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးစနစ ပ ျပင စြမ ျဖစ ထြန းလမေရးတ႔မမ အေရးႀက းသည အစ အစဥ မခမးျဖစ ပါသည ။ သ႔ျဖစ ၍ ဗဟမ ခပ ကင မႈ ေလၽမခေရး ာႏင ေဒသာႏရ အပ ခပ ေရးစနစ ပ ျပင စြမျဖစ ထြန းလမေရးတ႔အတြက အဓကကခသည ျပျပင ေျပမင းလြေရးမခမးာႏင ပတ သက ၍ သေတသန ေလလမလပ ေဆမင ခက မခမးအမး အခန ကက တင ျပအစ ရင ရန လအပ လမပါသည ။ အမရေဖမင ေဒးရင းာႏင ျမန မမဖြ႕ၿဖးတးတက မႈ အရင းအျမစ အဖြြ႕အစည း၊ စ းပြမးေရးာႏင လ မႈေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအဖြြ႕တ႔၏ အန းကပ ပ းေပါင းေဆမင ရြက မႈျဖင ျမန မမနင င၏ အပ ခပ မႈယာႏရမးအဆင ဆင ာႏင ပတ သက သည သေတသနစမတမ းမခမး ထတ ေဝျင း အစ အစဥ သည ျမန မမာႏင င၏ ာႏင ငေတမ အဆင ာႏင ေအမက ေျအဆင မ ဝါဒေရးရမပင း တမဝန ယ ရသ မခမး၊ အရပ ဘက လ ႔အဖြြ႕အစည းမခမး၊ စ းပြမးေရးအသင းအဝင း၊ ဖြ႕ၿဖးေရးဆင ရမ မတ ဖက အဖြြ႔အစည းမခမးာႏင အျမးေလလမ လသ မခမးအတြက အပ ခပ ေရး အဆင ဆင ၏ အေရးကစၥမခမး၊ ျပျပင ေျပမင းလြေရး လပ ငန းစဥ မခမးာႏင ပတ သက ၍ လအပ သည သေတသနေတြ႕ရခက မခမး တင ျပသြမးနင ရန ရည ရြယ ပါသည ။

ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန၊ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန (ေထြအပ ) သည ျမန မမာႏင င၏ အေျအကခဆး အပ ခပ ေရးယာႏရမးက လည ပတ ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။ ေထြအပ အပ ခပ ေရးမ းမခမးသည ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင မ ၿမ႕နယ ာႏင ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စေပါင း ၁၆,၅၀၀ န ႔ပါဝင သည ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးစနစ တစ လးက စ မ န ႔ြြ ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။ ေထြအပ သည အပ ခပ ေရးယာႏရမးအတြက အထ းသျဖင ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးတြင လြန စြမအေရးႀက းသည ဌမနတစ ျဖစ ေသမ လည း ၎ာႏင ပတ သက ၍ သကၽြမ းမႈနည းပါးၾကၿပ း တစ ါတစ ရ နမးလည ရက တတ ၾကပါသည ။ ာႏင ငေတမ သမၼတ ဦးသန းစန ဦးေဆမင သည အစးရအဖြြ႕လက ထက တြင ျပည သ ႔ေရးရမစ မ န ႔ြြမႈ ျပျပင ေျပမင းလြမႈမခမး လပ ေဆမင လခက ရရမ ေထြအပ အေၾကမင း ဂဃနဏ နမးလည ရန အေရးႀက းပါသည ။

ၾကည ျပမခစ ေစမ ာႏင မက သ ယ း အမးာႏးလ တ႔၏ အစ ရင စမတြင ျမန မမနင င ျပည သ ႔စ မန ႔ြြေရး ျပျပင ေျပမင းလြမႈ ာႏင ပတ သက ၍ အေကမင းဆး မည သ႔ခဥ းကပ ေဆမင ရြက သင သည က ကခယ ျပန ႔စြမ ေဆြးောႏြးထမးပါသည ။ ဤအစ ရင စမ၏ အဓကရည ရြယ ခက မမ ျပျပင ေျပမင းလြေရးလပ ငန းစဥ မခမးတြင ေထြအပ အေနျဖင မည သည အတြက ေၾကမင အေရးႀက းပ ာႏင မည သ႔မည ပအေရးႀက းပက မ ဝါဒေရးရမ စ မန ႔ြြသ မခမး၊ အရပ ဘက လ မႈအဖြြ႕အစည းမခမး၊ နင ငေရးပါတ မခမး ာႏင နင ငတကမဖြ႕ၿဖးမႈမတ ဖက အဖြြ႔မခမး ဂဃနဏ သရနင ေစရန ရည ရြယ ပါသည ။ ဤအစ ရင စမ၌ ေထြအပ ၏ မ လအစ ာႏင ၎၏ တမဝန ဝတရမးမခမး၊ ဖြြ႕စည းပ ာႏင လပ ငန းေဆမင ရြက မႈ အဆင ဆင တ႔က ရင းလင းတင ျပထမးပါသည ။ ထ႔ေနမက ျပည သ ႔ ေရးရမစ မန ႔ြြမႈ ျပျပင ေျပမင းလြေရးတြင ေထြအပ ၏ ပါဝင ပတ သက မႈ အေျအေနက အကခဥ းခပ တင ျပထမးၿပ း မ ဝါဒေရးရမ အႀကျပခက မခမးျဖင နဂးခပ ထမးပါသည ။

ဤအစ ရင စမအမး ၿဗတသခာႏင င၊ နင ငတကမဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးဌမန (DFID) မ ကန ကခစရတ မခမး စက ထတ ကခြျင း ျဖစ ပါသည ။ ဤအစ ရင စမပါ ေဖမ ျပခက မခမးမမ စမေရးသ မခမး၏ အမေဘမ သမျဖစ ၿပ း DFID၊ MDRI-CESD ာႏင The Asia Foundation တ႔ာႏင ပတ သက ျင း မရပါေၾကမင း ေဖမ ျပအပ ပါသည ။

ေဒါက တမေဇမ ဦး ေဒါက တမကင မ နင း

အမႈေဆမင ဒါရက တမ၊ ဌမေနကယ စမးလယ ၊

MDRI-CESD The Asia Foundation

4

မမတကမ အတေကမက ေဝါဟမရမခမး .................................................................................................................................... 5

အန း (၁) နဒါန း ............................................................................................................................................ 6

အန း (၂) အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန၏ မ လဖြြ႕စည းပ ာႏင ေျပမင းလြလမမႈအေျအေန ......................... 8

၂.၁ ျမန မမာႏင င၏ နယ ေျမေဒသအပ ခပ မႈသမင း ........................................................................................ 8

၂.၂ လြတ လပ ေရးရၿပ းေနမက ပင းအပ ခပ မႈစနစ အေျအေန ...................................................................... 10

၂.၃ ၁၉၈၈ ာႏစ ေနမက ပင း အပ ခပ မႈစနစ ............................................................................................... 13

အန း (၃) အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန၊ ဦးစ း႐းး၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ ................................................. 15

၃.၁ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန၏ရည ရြယ ခက ................................................................................. 15

၃.၂ ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ျပည ေထမင စအဆင ) ..................................................................... 20

အန း (၄) ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင ) ........................................... 29

၄.၁ ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင ) ................................................. 29

၄.၂ ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ၿမ႕နယ အဆင ) ................................................................................. 34

၄.၃ ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ေကခးရြမအပ စအဆင ) ....................................................................... 36

ကခမ းကးစမရင း ................................................................................................................................................... 41

ေနမက ဆက တြြ (၁)၊ ရင အဆင ဖြ႕ၿဖးေရး ာႏင စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ မခမး .......................................................... 43

ေနမက ဆက တြြ (၂)၊ ၿမ႕နယ အဆင ဖြ႕ၿဖးေရးာႏင စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ မခမး ........................................................ 46

ေနမက ဆက တြြ (၃)၊ ရပ ကြက /ေကခးရြမအဆင ဖြ႕ၿဖးေရးာႏင စ မန ႔ြြမႈေကမ မတ မခမး .......................................... 54

ေနမက ဆက တြြ (၄)၊ မြန ျပည နယ ၏ ယစ မခးြန လင စင မခမး ................................................................................. 57

5

အတေကမက ေဝါဟမရမခမး

ျမန မမဆရယ လစ လမ းစဥ ပါတ မဆလ

ဗဟဝန ထမ းတကသလ ဗဝတ

အရပ ဘက လ ႔အဖြြ႕အစည း CSO

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန ေထြအပ

Institute of Development Administration သင တန းေကခမင း

ျပည တြင းအြန မခမးဦးစ းဌမန ပတ

ျပည နယ /တင း/ရင /ၿမ႕နယ /ရပ ကြက ၿငမ ဝပ ပျပမးမႈတည ေဆမက ေရးအဖြြ႕ ပဝတ/တဝတ/ဝတ /မဝတ/ရဝတ

ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန ျပည ထြေရး

အမခးသမးဒ မကေရစ အဖြြ႕ခပ NLD

ျပည နယ /တင း/ရင /ၿမ႕နယ /ရပ ကြက ေအးခမ းသမယမေရးေကမင စ မခမး မယက/တယက/ရက/မရက/ရရက

က႑အလက အလပ အဖြြ႕မခမး SWG

အထ းစ းပြမးေရးဇန မခမး SEZs

ာႏင ငေတမ ၿငမ ဝပ ပျပမးမႈတည ေဆမက ေရးအဖြြ႕ နဝတ

ာႏင ငေတမ ေအးခမ းသမယမေရးာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကမင စ နယက

ျပည ေထမင စရမထ းဝန အဖြြ႕ ရမထ းဝန

ျပည ေထမင စႀကင ေရးာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးပါတ ျပည င ၿဖး

6

အန း (၁) နဒါန း

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန (ေထြအပ ) သည ျမန မမနင င၏ အပ ခပ ေရးယာႏရမးတြင အဓကကခသည ဌမနတစ ျဖစ ပါသည ။ အျမးမည သည ဌမနမ ေထြအပ ကြသ႔ တစ ာႏင ငလးသ႔ လႊမ းၿထမးာႏင ျင းမရပါ။ တပ မေတမ သည ပင တစ နင ငလးရ ျပည သ လ ထအမး ေထြအပ ကြသ႔ ျဖန ႔ကခက ထမးနင ျင းမရပါ။ ေထြအပ သည ျပည ေထမင စဝန ႀက းဌမန (၃၆) ာႏင ဆက သြယ ျင း၊ ညႇာႏႈင း ေဆမင ရြက ျင း တ႔က ပပးေဆမင ရြက ေပးလခက ရၿပ း ေနျပည ေတမ ာႏင တစ ာႏင ငလးရ ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စ ေပါင း ၁၆၇၀၀ တ႕ာႏင ဆက သြယ ရမတြင အပ ခပ ေရး ယာႏရမး၏ အဓက ေကခမရးျဖစ ပါသည ။1 ျပည ေထမင စ အစးရအဖြြ႕တြင ေထြအပ သည ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန၏ ဦးစ းဌမနတစ ျဖစ ၿပ း ၎၏တမဝန မခမးမမ အြန ေကမက ျင း၊ ေျမစ မန ႔ြြျင းာႏင မတ ပတင ျင း/ သက ေသ လက မတ မခမး ထတ ေပးျင း ထ႔အျပင ေနျပည ေတမ ေကမင စ နယ ေျမ တြင လအပ သည စ မန ႔ြြမႈမခမး ေဆမင ရြက ေပးျင းတ႔အထ ကခယ ျပန ႔ မခမးျပမးလပါ သည ။

အပ ခပ ေရးယာႏရမးာႏင ပတ သက ၍ ေထြအပ ဦးစ း ဌမန၏ အဓက တမဝန မမ ာႏင ငေတမ အမး အထက ေအမက စစည းအပ ခပ မႈ အဆင ဆင ာႏင ပထဝ ဝင ေဒသအရ ြြျမးအပ ခပ မႈ အဆင တင းတြင ျပည သ ႔ေရးရမ စ မန ႔ြြမႈကစၥရပ မခမးက စ မေဆမင ရြက ရျင း ျဖစ ပါ သည ။ ၂၀၀၈ ာႏစ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ဖြြ႕စည းထမးသည ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း (၁၄) အေနျဖင ၎၏ အရပ ဖက ဝန ထမ းမခမးအျဖစ ေထြအပ မ ဒတယ ၫႊန ၾကမးေရးမ းခပ အဆင ဦးေဆမင သည ဝန ထမ းမခမး ေပၚတြင မ တည လခက ရေနပါသည ။

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင ေအမက ရ ရင အပ ခပ ေရးမ းမခမး မမ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမး ျဖစ ၾကၿပ း ရင အပ ခပ ေရးမ း႐းးမခမး အျဖစ သ းျမး႐းးမခမး ဖြင လစ ထမးရထမးပါသည ။ ထ႔ေနမက ရင အဆင မ အပ ခပ ေရး ယာႏရမး၏ အေျကခသည သက ဆင ရမ ၿမ႕နယ မခမးသ႔ ဆက လက ႀက းၾကပ ရပါသည ။ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း သည အစဥ အဆက ေထြအပ ဝန ထမ းမ ေဆမင ရြက ြၿပ း ၿမ႕နယ အဆင စ မန ႔ြြမႈာႏင ေထြအပ ထမ ခ းျမႇင ေငြရယ ၿပ း ေထြအပ ဝန ထမ း မဟတ သည ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမ းမခမးအမး လအပ သည ညႊန ၾကမးမႈမခမး ျပလပ ေပးပါသည ။2

1 ေကခးရြမအပ စာႏင ရပ ကြက မခမးသည အပ ခပ ေရးစ ရင စအဆင အတန းခင း တ ည ပါေသမ လည း ရပ ကြက သည ၿမ႕ျပပဆန ပါသည ။ စကမးလးရႈပ ေထြးမႈ မရေစရန ဤအစ ရင စမ၌ ေကခးရြမအပ စ ာႏင ရပ ကြက မခမးက ေကခးရြမအပ စမခမးအျဖစ သမ ရည ညႊန းသးစြြသြမးမည ျဖစ ပါသည ။ ေကခးရြမအပ စမခမးသည ရြမတစ ဘြ ရြမမခမးက စစည းထမးျင းျဖစ ပါသည ။ ေထြအပ စမရင းမခမးအရ ျမန မမနင ငတြင ရြမတြင ၆၃,၉၃၈ ရၿပ း၎တ႔က ရပ ကြက ေပါင း ၃,၁၃၃ ာႏင ေကခးရြမအပ စေပါင း ၁၃,၆၂၀ ျဖင စစည းဖြြ႕စည းထမးပါသည ။

2 နင ငေတမ ေအးခမ းသမယမေရးာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကမင စ အစးရလက ထက တြင ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမႈးမခမးအမး ေဒသာႏရ ေအးခမ းသမယမေရးာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကမင စ အျဖစ သတ မတ ထမးၿပ း အစးရမ ခ းျမႇင သည ဆေငြမခမး စမးရပါသည ။ ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးဥပေဒအရ ၎တ႔မမ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးမဟတ ပါ။ ေထြအပ မ ၎တ႔အတြက တစ လလၽင ႐းးသးစရတ ကခပ ၅၀,၀၀၀ ာႏင ခ းျမႇင ေငြ ကခပ ၇၀,၀၀၀ ေပးအပ ပါသည ။

ျပည ေထမင စဝန ႀက းဌမန

ရပ / ေကခး စမေရး

ရပ ေကခးအပ ခပ ေရးမ း

ျပည ထြေရးဝန ႀက း ဌမန

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရအဖြြ႕၊ လႊတ ေတမ ာႏင ဌမနမခမး

ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းရး

ရင အပ ခပ ေရးမ းရး

ျပည နယ /တ င း ေဒသႀက း ဝန ႀက းဌမနမခမး

ျပည နယ /တင းလႊတ ေတမ

ာႏင ငေတမ သမၼတရး

ေကမ မတ မခမး

ေကမ မတ မခမး

ေကမ မတ မခမး

ရင အပ ခပ ေရးမ း

ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အတြင းေရးမ း

ေထြ/ အပ

7

ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စ အဆင တြင အမ ေထမင စ ဦးစ းအဆင ဆင ျဖင ဖြြ႕စည းထမးရၿပ း ဆယ အမ ေါင းမခမးမ ေရြးခယ သည ကယ စမးလယ မခမးျဖင ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ ခပ ေရးလပ ငန းမခမးအမး ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။ 3

ေယဘ ယခအမးျဖင ေထြအပ ၏ အေရးပါမႈမမ ၎၏ မခမးျပမးလသည စ မန ႔ြြမႈအမဏမ အဓကမဟတ ဘြ ၎၏ ျဖန ႔ကခက ထမးနင မႈ၊ အျမးအစးရဌမနမခမးာႏင ဆက သြယ /ညႇာႏႈင း/ ပ းေပါင း ေဆမင ရြက ာႏင ျင းပင ျဖစ ပါသည ။ ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ စတင အသက ဝင ခန မစ၍ ျပည သ ႔အပ ခပ ေရးဆင ရမ ျပျပင ေျပမင းလြမႈမခမး ျပလပ ြေသမ လည း ေထြအပ အေနျဖင အနည းအကခဥ းသမ ျပလပ ြၿပ း ထကမလအတြင း ျပည နယ /တင းေဒသႀက းအဆင မခမးတြင တမဝန ဝတရမးအသစ မခမး ထပ မလက ရရြပါသည ။ ေထြအပ ၏ မင ဌမနျဖစ သည ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနသည အေျဥပေဒအရ ကမကြယ ေရးဦးစ းခပ ၏ ေထမက ခက ျဖင စစ ဘက ဝန ထမ းအမး ျပည ေထမင စဝန ႀက းအျဖစ န ႔ထမးသည ဝန ႀက းဌမန (၃) အနက တစ ျဖစ ေနပါသည ။ 4 ျမန မမနင င၏ ျပည သ ႔ေရးရမစ မန ႔ြြမႈ လပ ငန းစဥ မခမးတြင ျပျပင ေျပမင းလြမႈမခမး ရေနေသမ လည း ေဒသာႏရအဆင အပ ခပ ေရးယာႏရမးတြင ေထြအပ ၏ အန းက႑မမ မေျပမင းလြဘြ တသမတ တည း ရပ တည လခက ရပါသည ။ MDRI-CESD ာႏင The Asia Foundation တ႔၏ ျမန မမနင င အပ ခပ မႈယာႏရမး အဆင ဆင ာႏင ပတ သက သည သေတသနစမတမ းမခမး ထတ ေဝျင း အစ အစဥ ၏ တစ စတ တစ ပင းအျဖစ ဤအစ ရင စမ၏ အဓကရည ရြယ ခက မမ ေထြအပ ၏ ရည ရြယ ခက ၊ အန းက႑၊ တမဝန ဝတရမးမခမး၊ ာႏင ဖြြ႕စည းပ တ႔အမးကခယ ျပန ႔စြမေဖမ ျပသြမးရန ရည ရြယ ပါသည ။ အေရးပါေသမ ဌမနတစ ျဖစ လင ကစမး နမးလည ရန က ြသည အဖြြ႕အစည းတစ ျဖစ သည အတြက အဆပါအေျအေနအမး မ ဝါဒေရးရမ စ မန ႔ြြသ မခမး၊ ာႏင ငတကမဖြ႕ၿဖးမႈမတ ဖက မခမး အေနျဖင ဂဃနဏသရထမးျင း မရပါက ျပျပင ေျပမင းလြေရးမခမး ကခယ ျပန ႔စြမျပလပ လမခန တြင ဗဟမခပ ကင မႈေလၽမခေရး၊ ေဒသာႏရ အပ ခပ ေရး ာႏင လ မႈဖ လေရးလပ ငန းမခမးတြင ေထြအပ ၏ ပါဝင ေနမႈအမး လခစ လခ ရနင သည အေျအေနမခမး ျဖစ ေပၚ နင ပါသည ။

ဤအစ ရင စမအေနျဖင ေထြအပ ၏ လပ ငန းတမဝန မခမး၊ ဖြြ႕စည းပာႏင ေဆမင ရြက မႈမခမးက ကခယ ျပန ႔စြမ ပေဖမ ေရးသမး တင ျပထမးသည အစ ရင စမတစ ေစမင ျဖစ ေၾကမင း ေရးဦးစြမ တင ျပလပါသည ။ ေထြအပ အေၾကမင း ဂဃနဏ မသရေသးသည ဟ ယ ဆထမးသည အတြက ေထြအပ ဘက မ အျမင ျဖင ကနဦး ရင းလင းေရးသမးထမးပါသည ။ ထသ႔ေရးသမးတင ျပာႏင ျင းျဖင ျပျပင ေျပမင းလြေရးလပ ငန းစဥ မခမး ပေပၚလမသည အါတြင ေထြအပ ၏ အန းက႑အမး မည သ႔မည ပ ရသင သည ဆသည ပမရႈပ ေထြးက ြသည ေဆြးောႏြးမႈမခမးက ထေရမက စြမ တင ျပသြမးနင မည ဟ ေမခမ လင ပါသည ။ အထက ေဖမ ျပပါ ရည ရြယ ခက မခမးက အေကမင အထည ေဖမ ာႏင ရန အတြက ဤအစ ရင စမသည qualitative သေတသနအေျျပ၍ အေသးစတ ေတြ႕ဆေမးျမန းျင းမခမး၊ သက ဆင ရမဥပေဒမခမး ေလလမသးသပ ျင း ာႏင ေထြအပ ၏ မ ဝါဒလမ းညႊန ခက မခမးအမး ေလလမျင း တ႔က ေဆမင ရြက ထမးပါသည ။ ၂၀၁၃ ာႏစ ၊ ေအမက တဘမလာႏင ၂၀၁၄ ာႏစ ၊ မတ လအၾကမး ေထြအပ မ လက ရ ဝန ထမ းအႀက းအကြမခမးာႏင ဝန ထမ းအႀက းအကြေဟမင းမခမး၊ နင ငေရးပါတ မခမးမ ကယ စမးလယ မခမး၊ လႊတ ေတမ ကယ စမးလယ မခမး၊ အစးရအရမရမခမး၊ ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမ းမခမးာႏင လ မႈအဖြြ႕အစည းမ ကယ စမးလယ မခမးအမး အေသးစတ ေမးျမန းျင း၊ အပ စဖြြ႕ေမးျမန းျင း (၃၅) ႀကမ ေဆမင ရြက နင ြပါသည ။ သေတသနေမးြန းမခမးမမ ေထြအပ ၏ တမဝန ဝတရမးမခမး၊ အန းက႑၊ ဖြြ႕စည းပာႏင ေဒသာႏရအပ ခပ မႈ ယာႏရမးအတြင း ေဆမင ရြက မႈ အဆင ဆင တ႔က ေဖမ ညႊန းနင မည ေမးြန းမခမး ျဖစ ပါသည ။

ေတြ႕ဆေမးျမန းမႈမခမးအမး ေနျပည ေတမ ၊ ရန ကန ာႏင ျပည နယ /တင းေဒသႀက းမခမးျဖစ သည ရမ း၊ မြန ာႏင ဧရမဝတ တင းေဒသႀက း တ႔တြင ေဆမင ရြက နင ြပါသည ။ ထသ႔ေတြ႕ဆေမးျမန းရမတြင ေထြအပ ဝန ထမ း အဆင ဆင အမး ေတြ႕ဆေမးျမန းာႏင ရန ေဆမင ရြက ြၿပ း ညႊန ၾကမးေရးမ းခပ မ အစျပ၍ ဦးစ း႐းးရ ညႊန ၾကမးေရးမ းမခမး၊ ျပည နယ /တင းေဒသႀက းမခမးရ ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ းခပ အဆင ရ ျပည နယ /တင းေဒသႀက း အစးရအဖြြ႕ အတြင းေရးမ းမခမးသမမက ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းာႏင ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စ စမေရးဝန ထမ း အဆင အထ သြမးေရမက ေမးျမန းြပါသည ။ မ ရင းအခက အလက မခမးျဖစ သည ေတြ႕ဆ ေမးျမန းျင းမခမးကမ ၂၀၁၃ ာႏစ ၊ ျမန မမနင င တင းေဒသႀက းာႏင ျပည နယ မခမးရ အပ ခပ မႈစနစ အစ ရင စမပါ အခက အလက မခမး ေပၚတြင အေျ၍ ေရးသမးထမးျင းျဖစ သည အတြက ဤအစ ရင စမတြင အကခဥ းခပ ေဖမ ျပထမးာႏင ျင းမရပါ။

3 မ လက ရြမသ ႀက းအဆင ာႏင တ ည သည ရမအမ ေါင းမခမးရပါသည ။ သ႔ေသမ လည း ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရး ဥပေဒအရ အဆပါအဆင အမး ဖခက သမ းြပါသည ။ လ မႈအဖြြ႕အစည းမခမးက ယင းလပ ရပ သည ေဒသကယ စမးလယ မခမးပါဝင မႈက ေလခမ ခရန ျဖစ သည ဟ သးသပ ထမးၾကပါသည ။

4 ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ၊ ပဒ မ ၂၃၂၊ (တပ မေတမ မ ေရြးခယ ေပးရသည အျမးဝန ႀက းဌမနမခမးမမ ကမကြယ ေရး ာႏင နယ စပ ေဒသေရးရမ ဝန ႀက း ဌမနမခမးျဖစ ပါသည ။)

8

အန း (၂) အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန၏ မ လဖြြ႕စည းပ ာႏင

ေျပမင းလြလမမႈအေျအေန

ၿပ းျပည စသည သမင းမတ တမ းတစ မဟတ လင ကစမး၊ ဤအပင းတြင ေထြအပ ၏ လက ရ အေျအေနက နမးလည ာႏင ရန အတြက ေထြအပ ၏မ လဖြြ႕စည းပ၊ ၎၏ ဝေသသမခမး ာႏင အေရးႀက းသည ျဖစ စဥ ျဖစ ရပ မခမးက ၿငတင ျပသြမးမည ျဖစ ပါသည ။ ျမန မမာႏင င၏ အပ ခပ ေရးစနစ သမင းေၾကမင းသည ပေဒသရမဇ ေတ မင းဆက မခမး အစဥ အဆက အပ ခပ ရမမ အစျပ၍ ၿဗတသၽကလန ေတ အထ ရည လခမးလပါသည ။ သက ဦးဆပင ဘရင မခမးာႏင ကလန နယ ခြ႕မခမးအျပင တပ မေတမ အစးရကမလမခမး တစ ေလၽမက “အေထြေထြအပ ခပ ေရးအန းက႑” သည အပ ခပ သ မခမး ျဖစ သည ဘရင မခမး၊ ကလန အရမရႀက းမခမး ာႏင တပ မေတမ ၏ စစ တင းမ းမခမးအတြက လအပ သည အပ ခပ မႈဆင ရမ ကစၥရပ မခမးအတြက ေဆမင ရြက ေပးရျင းျဖစ ၿပ း နင ငေတမ ာႏင ျပည သ လ ထအၾကမး ထေတြ႕ဆက ဆရမတြင စ မန ႔ြြေပးရန အဖြြ႕အစည းတစ ရပ လအပ ျင းမ စတင ြပါသည ။ J.S. Furnivall မ ျမန မမနင င၏ အေထြေထြအပ ခပ ေရး သမင းကၾကည မည ဆပါက အစးရ၏လပ ငန းတမဝန မခမးျဖစ သည တရမးမမႈ ာႏင ရမဇဝတ မႈမခမး စ ရင ေရးတြင တရမးသ ႀက းမခမးအျဖစ လည းေကမင း၊ အြန ေကမက ျင းာႏင ေဒသျပည သ လ ထ၏ အကခးစ းပြမး အတြက ေဆမင ရြက ေပးျင းစသည လအပ ခက အမးလးက ျဖည ဆည းေဆမင ရြက ေပးရသည “စြမ းေဆမင ရည ျပည ဝေသမ” အပ ခပ ေရးမ းမခမး (ဝန ေထမက ) မခမး၏ အန းက႑မ စတင ြျင းျဖစ သည ဟ ေရးသမးြ ပါသည ။ 5

၂.၁ ျမန မမာႏင င၏ နယ ေျမေဒသအပ ခပ မႈသမင း 6

ျမန မမာႏင င၏ အပ ခပ ေရးစနစ သည “graded territorial system” ဟေၚဆာႏင သည နယ ေျမေဒသမခမးအမး အထက ေအမက ဖြြ႕စည းမႈ အဆင ဆင ျဖင ဗဟအဆင မ ေဒသအဆင အထ ြြျမးၿပ း စ မအပ ခပ သည စနစ က ကခင သးပါသည ။ 7 အဆပါစနစ မမ ပေဒသရမဇ ဘရင စနစ မခမးလက ထက ကပင စတင ြျင းျဖစ ပါသည ။8 ဗဟအဆင အပ ခပ ေရးမမ ပဂေတ ကပင စတင ြၿပ း ဘရင ၏ မ းမတ ဝန ႀက းမခမး ပါဝင သည “လႊတ ေတမ ” တစ ရပ အမး ထ းလမင းလဘရင (၁၂၁၀-၁၂၃၄) လက ထက တြင ဖြြ႕စည းြပါသည ။9 သက ဦးဆပင ဘရင စနစ ၏ အမဏမအရပ ရပ အမး မ းမတ ဝန မင းမခမးာႏင အပ ခပ မႈဌမနမခမးမ တစ ဆင ဆင းသက ေစပါသည ။ 10 “ဝန ႀက း” မခမးဟေၚတြင သည မ းမတ မခမးက ကမကြယ ေရး၊ တရမးစ ရင ေရးာႏင ျပည ထြေရး မသည အြန ေကမက ျင း၊ လယ ယမေျမာႏင စက ပခးေရး၊ မင းမႈထမ း၊ သယ ယ ပ႔ေဆမင ေရးာႏင နင ငျမးေရးအထ အပ ခပ ေရး က႑မခးစပါဝင သည ဌမနႀက းမခမးက စ မန ႔ြြေပးရပါသည ။11

ေဒသာႏရအဆင တြင မ ကလေတ မတင မ က “ၿမ႕ဝန ” ဟေၚသည ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမမ အေရးႀက းသည အစးရဝန ထမ း တစ ဦးျဖစ ၿပ း ၿမ႕နယ အဆင စ မန ႔ြြေရးအတြက ဗဟအစးရမ အမဏမလႊြအပ ထမးျင း ရသ တစ ဦး ျဖစ ပါသည ။ ေဒၚျမစန ၏ အဆအရ ေဒသာႏရအစးရမခမး၏ အေျယ နစ မမ “ၿမ႕” ဟေၚတြင သည ၿမ႕နယ မခမးျဖစ ေၾကမင း သရရပါသည ။ 12 “ၿမ႕ဝန ” မခမး၏ ကၾကမၼမမမ သက ဦးဆပင ဘရင မခမး၏ လက ထြတြင ရၿပ း ႀကတင အေၾကမင းၾကမးျင းမရဘြ အခန မေရြး အစမးထးျင း/ ေရႊ႕ေျပမင းျင း ရနင ပါသည ။

5 J.S. Furnivall, The Governance of Modern Burma, စမမခက ာႏမ-၇၊

6 ဤအပင း၌ ၿဗတသၽအစးရမ Burma proper ဟသတ မတ ထမးေသမ နယ ေျမမခမး၊ တစ နည းအမးျဖင ျမန မမဘရင မခမး တက ရက အပ ခပ ြသည ေဒသမခမး သ႔မဟတ ၿဗတသၽမတက ရက အပ ခပ ြသည ေနရမမခမးက ဆလပါသည ။ ေတမင တန းေဒသမခမးမမ သြယ ဝက ၍အပ ခပ ၿပ း အခ႕ေနရမမမ အပ ခပ မႈလးဝမရ ြပါ။

7 J.S. Furnivall, The Governance of Modern Burma, စမမခက ာႏမ-၇၊

8 ျမန မမသမင းတြင ေတ (၄) တ ရ ြပါသည ။ ၎တ႔မမ ပဂေတ (၁၀၄၄-၁၂၈၇)၊ ရမ းေတ (၁၂၈၇-၁၅၃၁)၊ ေတမင င ေတ (၁၅၃၁-၁၇၅၂) ာႏင အေလမင းဘရမးေတ (၁၇၅၂-၁၈၈၅) တ႔ျဖစ ပါသည ။

9 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၅၊

10 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၁၇၊

11 ဥ းဘဥ း၊ ျမန မမ အပ ခပ ေရး ပညမ၊ စမမခက ာႏမ-၁၃၇၊

12 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-xii၊

9

ဦးဘဦး၏ ေရးသမးခက အရ ၿမ႕ဝန မခမး၏ လပ ငန းတမဝန မခမးမမ ေအမက ပါအတင းျဖစ ပါသည ။ သက ဆင ရမၿမ႕နယ မခမးာႏင အန းပတ ဝန းကခင လၿေရး၊ ေရမင းဝယ ေဖမက ကမးမႈမခမး ျပလပ ရမတြင အေလးခန တင းေတမင း မန ကန ေရး၊ ကန သည မခမးထမ အြန အေကမက မန ကန စြမရရေရး၊ ၿမ႕ဝင ဂတ (၁၂) ဂတ ရရန ာႏင ဂတ တင းအမး ဂတ မ းမ တမဝန ယ ၍ လ စမ းအဝင အထြက က မတ ပတင ထမးရေရး၊ အပ ခပ ေရးမ း၏ အြင မရဘြ ၿမ႕တြင းသ႔ သ စမ း ဧည သည မဝင ေရမက နင ေရး၊ ၿမ႕တြင း ရမဇဝတ မႈမခမး ကခ းလြန မႈ မရေရး ာႏင ကခ းလြန သ မခမးရပါက ရမဇဝတ သမးမခမးအမး ဖမ းဆ းေရး ာႏင အထက သ႔တင ျပ၍ အထက ၏ စ ရင ခက အတင း ေဆမင ရြက ေရးတ႔ျဖစ ပါသည ။13

ၿမ႕ဝန အေနျဖင “ၿမ႕႐းး” တြင ႐းးထင ၿပ း ေဒသအပ ခပ ေရးအတြက လက ေအမက ဝန ထမ းမခမးမ ဆင ကြ တမဝန ယ လပ ေဆမင ရပါသည ။ အဆပါဝန ထမ းမခမးအနက “ေရဝန ” မမ စစ ေရယမဥ မခမး ာႏင အျမး ေရယမဥ မခမးကစၥ၊ “အြန ဝန ” မမ ေျမြန ကစၥ၊ “အေကမက ဝန ” မမ ေရေၾကမင း အေကမက ြန ကစၥ၊ “စစ ကြ” မမ ရြတပ ဖြြ႕ကစၥ၊ “နတ နန း” မမ အစးရဝန ထမ းမခမး အကခင ပခက မႈ ရ၊ မရ လခ႕ဝက စစမ း၍ ဘရင ထ ျပန လည တင ျပရသည ကစၥရပ မခမးက ေဆမင ရြက ရပါသည ။14

ျမန မမဘရင မခမးလက ထက တြင အျမးအေရးပါအရမေရမက သည အပ ခပ ေရးမ းမမ “ၿမ႕သ ႀက း” ျဖစ ပါသည ။ ၎မမ ေဒသအႀက းအမ းျဖစ ၿပ း မခးရးစဥ ဆက အႀက းအကြအျဖစ ေဆမင ရြက ေနသ ျဖစ သည အတြက ၿမ႕ဝန ထက ပင ပမ ၾသဇမရပါသည ။ 15 ၿမ႕သ ႀက းအေနျဖင ၿမ႕ဝန အမး လအပ သည မခမး က ည ပပးေပးရန ျဖစ ၿပ း ၎၏တမဝန မခမးမမ ေအမက ပါအတင းျဖစ ပါသည -

အစးရ၏အကခးစ းပြမးက ၾကည ရေစမင ေရမက ရန ၊ အြန အရပ ရပ က ေကမက ၍ အန းဆး ၿမ႕ႀက းရ “ကေသမင းေျမႇမင Kathaungmyaung” ဘ႑မစးထေပးပ႔ရန ၊ အစးရဝန ထမ းမခမး ျဖစ သည ဘရင ၏ “အသ ” မခမး တမဝန ေကခပြန ေစရန ႀက းၾကပ ကြပ ကြျင း ာႏင အျမး အေရးႀက းသည တမဝန တစ မမ တရမးမမႈမခမးအမး စ ရင ေပးျင းျဖစ ပါသည ။16

နယ ေျမ အကခယ အဝန းေပၚမ တည ၍ အပ ခပ ေရးမ းမခမး၏ အဆင အတန းက ြြျမးထမးပါေသးသည ။ “ကရင းဝန ” မမ နယ ေျမကခယ ဝန းသည ၿမ႕နယ မခမးက တမဝန ယ ရၿပ း ၿမ႕သ ႀက းအပါအဝင အျမးအပ ခပ ေရးမ းမခမးအမး ႀက းၾကပ ကြပ ကြ ရပါသည ။ အပ ခပ ေရးမ းမခမးအနက ရမထ းအငယ ဆးမမ “ရြမသ ႀက း” ျဖစ ပါသည ။ ၿမ႕ဝန ၊ ၿမ႕သ ႀက း ာႏင ကရင းဝန မခမးမမ ၿဗတသခကလန ေတ မတင မ အထ ထင ရမးသည အပ ခပ ေရးမ းမခမး ျဖစ ၾကပါသည ။ ၎တ႔၏ တမဝန ဝတရမးအခ႕မမ ဥပမမအမးျဖင ၿမ႕ဝန တစ ဦးသည ၿမ႕နယ ၏ လျေရး၊ အြန အေကမက ာႏင လ ျဖတ သန းသြမးလမမႈမခမးက တမဝန ယ ရၿပ း ယေန႔အထပင ေထြအပ အပ ခပ ေရးမ းမခမး၏ တမဝန မခမးတြင ပါဝင လခက ရပါသည ။

ၿဗတသခကလန အပ ခပ ေရးစနစ မမ ရရင းစြြ အပ ခပ ေရးစနစ က အေျၿပ း အခန ကမလအေလခမက ေျပမင းလြလမျင း ျဖစ ပါသည ။ 17 ေယဘ ယခအမးျဖင ပထဝ ေဒသအလက အပ ခပ ေရးမ းမခမး အထက ေအမက ဆင ကြ အပ ခပ သည စနစ က ဆက လက ကခင သးၿပ း အခ႕ေဒသမခမးတြင ၿဗတသခအရမရမခမးမ ႐းးစက ၍ လက ရအပ ခပ သ မခမးက ႀက းၾကပ ျင းျဖင သြယ ဝက အပ ခပ ပါသည ။ ဝန ရင ေတမ မင းႀက းမမ ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးတြင အျမင ဆးအမဏမပင ျဖစ ၿပ း ဘရင ခပ အမး တမဝန ရပါသည ။ ျမန မမာႏင ငအမး တင း၊ ရင ၊ ရင ြြာႏင ၿမ႕နယ မခမးအျဖစ ြြျမးအပ ခပ ၿပ း ဝန ရင ေတမ မင းႀက း၊ ဒတယဝန ရင ေတမ မင းႀက း၊ ရင ဝန ာႏင ဝန ေထမက မခမးမ ဆင ကြတမဝန ယ ေဆမင ရြက ရပါသည ။18 ဝန ရင ေတမ မင းႀက း၊ ာႏင ဒတယဝန ရင ေတမ မင းႀက း၊ တမဝန ဝတရမးမခမးမမ “၎တ႔၏ သက ဆင ရမ ရင မခမးအတြင း အစးရဌမနမခမး၏ လပ ငန းတမဝန မခမး၊ ရင ရမဇဝတ ဝန ာႏင အြန ဝန ၊ ရင တရမးသ ႀက းတမဝန မခမးက ထမ းေဆမင ရျင း ျဖစ သည အျပင နယ ေျမေဒသ ေအးခမ းေရးာႏင လၿေရးတမဝန မခမးက ၎တမဝန ယ ရသည ေဒသတြင းရ ရြတပ ဖြြ႕က ႀက းၾကပ ကြပ ကြျင းျဖင တမဝန ယ ရပါသည ။”19

13 ဥ းဘဥ း၊ ျမန မမ အပ ခပ ေရး ပညမ၊ စမမခက ာႏမ-၁၅၂၊

14 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၃၇၊

15 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၄၁၊

16 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၆၆၊

17 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၁၂၅၊

18 J.S. Furnivall, The Governance of Modern Burma, စမမခက ာႏမ-၈၁၊

19 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၇၅၊

10

ဒတယဝန ရင ေတမ မင းႀက း သ႔မဟတ ရင ဝန ာႏင နယ ပင ဝန ေထမက မခမး၏ အေရးႀက းတမဝန မခမးအနက တစ မမ ေဒသတြင းရ ဗဟအစးရဌမနမခမးျဖစ သည သစ ေတမ၊ ကခန းမမေရး၊ ပညမေရး ာႏင ေဆမက လပ ေရးလပ ငန းမခမး စသည ဌမနမခမးက ေပါင းစပ ညႇာႏႈင းေပး ျင းပင ျဖစ ပါသည ။ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးမတစ ဆင ေဆမင ရြက ျင းမတစ ပါး အစးရဌမနမခမးအေနျဖင ၎တ႔၏ အြင အမဏမမခမးမမ ျပည သ လ ထအမးလႊမ းၿျင းမရပါ။ 20 အပ ခပ မႈအဆင ဆင တင းတြင အစးရဌမနမခမးအၾကမး ပ းေပါင းညႇာႏႈင းေဆမင ရြက ေပးရသည အန းက႑မမ အပ ခပ ေရးမ းမခမးအတြက အေရးႀက းသည တမဝန တစ ျဖစ ၿပ း ေထြအပ ၏ လက ရတမဝန မခမးထြတြင ပင အေရးႀက းသည တမဝန တစ ျဖစ ေနပါသည ။

ထ႔ျပင ၿဗတသခကလန အပ ခပ ေရးေတ တြင ေဒသတြင းလၿေရးမမ အလြန အေရးႀက းသည ကစၥရပ ျဖစ ၿပ း ေကခးရြမအပ စမခမးအထ တမဝန ယ ေဆမင ရြက ရပါသည ။ ေကခးရြမအပ စအဆင အထ အပ ခပ မႈယာႏရမး၏ အေျမမ the Upper Burma Village Regulation Act ာႏင the Lower Burma Village Act တ႔ျဖစ ၿပ း ေနမက ပင းတြင ၎တ႔အမးေပါင းစည း၍ the Village Act of 1907 ျဖစ လမပါသည ။ 21 အဆပါဥပေဒမခမးတြင ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမ း တမဝန ကယ ရသည “သ ႀက း” ၏ တမဝန ဝတရမးမခမးက ေဖမ ျပထမးၿပ း မၿငမ သက မႈမခမးက ထန းသမ းရန ာႏင ရင အပ ခပ ေရးမ းမခမးက ပပးေပးရန ဥပေဒေၾကမင းအရ ျပဌမန းသတ မတ ေပးထမးပါသည ။ 22 ရပ ရြမေအးခမ းသမယမေရးာႏင လၿေရးထန းသမ းေဆမင ရြက ရန တမဝန မမ ေထြအပ အပ ခပ ေရးမ းမခမး၏ အဓကတမဝန အျဖစ ကခန ရစ ြပါသည ။

အတြင းဝန မခမး႐းးမတစ ဆင ေဒသအပ ခပ ေရးလပ ငန းမခမးက ႀက းၾကပ ေဆမင ရြက ျင း အေလအထမမ ၿဗတသခ ကလန အပ ခပ ေရးစနစ ၏ အေမြတစ ရပ အျဖစ ကခန ရစ ြပါသည ။ ၁၉၀၈ ာႏစ ၊ Burma Secretariat Office Act and The Secretariat Code Manual တ႔အရ အတြင းဝန မခမး႐းးမ ေဒသာႏရအပ ခပ ေရး အဆင ဆင အမး ႀက းၾကပ ကြပ ကြရပါသည ။ 23 အတြင းဝန မခမး႐းး၌ အဆင ျမင အတြင းဝန မခမး ျဖစ သည အတြင းဝန ခပ ာႏင အတြင းဝန မခမးမ အပ ခပ ေရးမ းမခမးျဖစ သည ဝန ရင ေတမ မင းႀက းမခမး၊ ဒတယ ဝန ရင ေတမ မင းႀက းမခမးာႏင တင း႐းးအဆင ေအမက ရ ႐းးမခမးာႏင ေကခးရြမအပ စ ေါင းေဆမင မခမးက စ မန ႔ြြ အပ ခပ ပါသည ။24

၂.၂ လြတ လပ ေရးရၿပ းေနမက ပင းအပ ခပ မႈစနစ အေျအေန

ျမန မမာႏင င၏ ပထမဦးဆး လြတ လပ သည အစးရအမး ၁၉၄၈ ာႏစ ၊ ဇန နဝါရ လတြင ဖြြ႕စည းာႏင ြပါသည ။ အစးရအဖြြ႕အမး ဝန ႀက းခပ ဦးာႏမ ဦးေဆမင ၿပ း ဝန ႀက းဌမန (၂၀) ဌမန ပါဝင ြပါသည ။ ၁၉၄၇ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ရမ း၊ ကခင ၊ ကရင ာႏင ကယမးျပည နယ မခမး၊ ဗမမအမခမးစေနထင သည တင း (၈) တင း ာႏင ခင းဝေသသတင းဟ ၍ ဖြြ႕စည းြပါသည ။ 25 အဆပါ ျပည နယ ာႏင တင းမခမးတြင ဥပေဒျပအမဏမရသည ေကမင စ မခမးဖြြ႕စည းထမးရၿပ း ျပည နယ /တင း အႀက းအကြမခမးအမး ဝန ႀက းခပ မ သက ဆင ရမေကမင စ မခမးာႏင တင ပင ၍ န ႔အပ ပါသည ။ ကခန ရသည နယ ျမးေဒသမခမးာႏင ပတ သက ၍ နယ ျမးေဒသ အပ ခပ ေရးဌမနမ တက ရက အပ ခပ ပါသည ။

လြတ လပ ေရးရၿပ း ကနဦးပင းတြင ပါလ မန အစးရအေနျဖင အပ ခပ ေရး ယာႏရမးအတြက ကလန ေတ ဖြြ႕စည းပာႏင လပ ထး လပ နည းမခမးအတင း ဆက လက ေဆမင ရြက ၿပ း ျမန မမအစးရအတြင းဝန ႐းးအျဖစ ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနမ တမဝန ၍ တစ နင ငလး ၏ အပ ခပ ေရးက ေဆမင ရြက ေပးရပါသည ။ 26 သ႔ျဖစ ၍ တစ ာႏင ငလး၏ အပ ခပ ေရးအတြက အတြင းဝန မခမး႐းးမတစ ဆင အတြင းဝန ခပ မ တမဝန ယ ၍လည းေကမင း၊ သက ဆင ရမ တင းာႏင ျပည နယ မခမးအတြက အပ ခပ ေရးက သက ဆင ရမ အတြင းဝန ႐းးမခမးမ အတြင းဝန မခမး ဦးေဆမင ၍လည းေကမင း တမဝန ယ ေဆမင ရြက ၾကပါသည ။ အတြင းဝန မခမး႐းး ဖြြ႕စည း တည ေထမင ြျင းသည လက ရ ေထြအပ ၏ ဗဟမထန းခပ သည စနစ ၏ အျမေတဟ ယ ဆနင ပါသည ။ ထ႔ျပင ေဒသ အပ ခပ ေရးမ း၏ အထက ေအမက အဆင ြြျမးသတ မတ မႈမခမး ကလည း ဆက လက ထန းသမ း ထမးြပါသည ။ 27 ၎တ႔၏ တမဝန ဝတရမးမခမးမမလည း ယင ကကြသ႔ပင အေထြေထြအပ ခပ ေရး

20 ဥ းေကခမ , Changes in Territorial administrative structures and role of public administrators in Myanmar, စမမခက ာႏမ-၃၆၊

21 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၇၅၊

22 Daw Mya Sein, The Administration of Burma, စမမခက ာႏမ-၁၂၅၊

23 ဥ းေကခမ ၊ ျမန မမာႏင င အပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည းမခမး၏ စ မန ႕ြြမႈ ေလလမျင း၊ စမမခက ာႏမ-၃၄၊

24 ေနထြန း, Changes in administrative system and the role of general administration in myanmar, စမမခက ာႏမ-၂၂၊

25 ဥ းေကခမ ၊ ျမန မမာႏင င အပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည းမခမး၏ စ မန ႕ြြမႈ ေလလမျင း၊

26 အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ာႏစ ပတ လည မတ တမ း၊ နဒါန း၊

27 ဥ းေကခမ ၊ ျမန မမာႏင င အပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည းမခမး၏ စ မန ႕ြြမႈ ေလလမျင း၊ စမမခက ာႏမ-၄၅၊

11

လပ ငန းမခမး၊ အြန ေကမက ျင း ာႏင ပင ဆင မႈပစၥည းမခမး မတ ပတင ေပးျင း တ႔ျဖစ ပါသည ။ ေဒသအပ ခပ ေရးမ းမခမးအေနျဖင အစးရ၏ အေထမက အပက ရယ ၿပ း ေဆမင ရြက သည ရပ ရြမဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးစ မကန းမခမးအတြက ဖြြ႕စည းထမးသည ရပ /ေကခးေကမ မတ မခမးတြင ဥကဌအျဖစ ေဆမင ရြက ေပးၾကသည မမစတ ဝင စမးဖြယ ျဖစ ပါသည ။28

၁၉၅၇ ာႏစ တြင ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနရ အတြင းဝန ႐းးအမး ဝန ႀက းခပ ႐းးေအမက သ႔ ေျပမင းေရႊ႕ြပါသည ။29 ျပည ထြေရးဝန ႀက း ဌမန၌ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမနြြ ာႏင ဒ မကေရစ ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးဌမနြြ ဟ ၍ ဦးစ းဌမန (၂) အသစ ဖြင လစ ြပါသည ။ ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက တြင ကခန ရြသည အတြင းဝန မခမးအေနျဖင အေထြေထြအပ ခပ ေရးအတြက ဆက လက တမဝန ယ ေဆမင ရြက ြပါသည ။ 30 ထစဥ က အပ ခပ ေရးက႑တြင ပထဝ ဝင ေဒသ အပင းအျမးအလက ျပည နယ /တင း၊ ရင ၊ ရင ြြ၊ ၿမ႕နယ ၊ ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအပ စမခမးအျဖစ သတ မတ ထမးၿပ း တင းမင းႀက း၊ ဒတယတင းမင းႀက း၊ ရင ဝန ၊ နယ ပင ဝန ေထမက ၊ ၿမ႕ပင ၊ လက ေထမက ၿမ႕ပင ာႏင သ ႀက းမခမးမ တမဝန ယ အပ ခပ ၾကပါသည ။ ေတမင တန းေဒသအပ ခပ ေရးဌမနမ ပ တမအ၊ ကြန လ ာႏင ေလမက ကင ေဒသမခမးအမး အပ ခပ ပါသည ။ 31 ပါလ မန အစးရလက ထက ကမလအတြင း အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန သည ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန၏ အဓကတမဝန ျဖစ သည အပ ခပ ေရးတမဝန မခမးအျပင အျမးဝန ႀက းဌမနမခမးကယ စမး တမဝန အခ႕ကလည း ထမ းေဆမင ေပးြပါသည ။32

ဗလ ခပ ႀက းေနဝင း ဦးေဆမင သည အမ ေစမင အစးရလက ထက ျဖစ သည ၁၉၅၈ ာႏစ မ ၁၉၆၀ ာႏစ အတြင း အပ ခပ ေရးက႑တြင ေျပမင းလြမႈမခမးအျဖစ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးာႏင တပ မေတမ သမးမခမးပါဝင သည လၿေရးာႏင အပ ခပ မႈေကမ မတ မခမးက နင ငေတမ အဆင ၊ ျပည နယ /တင းအဆင ၊ ရင ၊ ၿမ႕နယ ၊ ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအပ စမခမးအထ ဖြြ႕စည းြပါသည ။ တပ မေတမ သမး ကယ စမးလယ မခမးမ အဆပါေကမ မတ မခမး၏ ဥကဌမခမးအျဖစ ေဆမင ရြက ြၾကၿပ း အပ ခပ ေရး၊ လၿေရး၊ ၿငမ းခမ းေရးာႏင စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈ ကစၥရပ မခမးက အျမးအစးရဌမနမခမးာႏင အဖြြ႕အစည းမခမးက ေပါင းစပ ညႇာႏႈင း၍ ကြပ ကြစ မေပးပါသည ။ ထကမလအတြင း “ႀကင ေရးအသင း” ဟေၚတြင သည အသင းမခမးဖြြ႕စည း၍ အဆင ဆင ေသမ လၿေရးေကမင စ အမး လအပ သည ပပးမႈမခမး ေပးအပ ြပါသည ။33

၁၉၆၀ ျပည ာႏစ ၊ ေရြးေကမက ပြြၿပ းဆးၿပ းေနမက ဦးာႏမ အစးရဖြြ႕စည းနင ြေသမ လည း ဗလ ခပ ႀက းေနဝင းမ ၁၉၆၂ ာႏစ တြင အမဏမျပန လည ယ ြပါသည ။ ေတမ လန ေရးေကမင စ အစးရ (၁၉၆၂-၁၉၇၄) သည “ဗဟလၿေရးာႏင အပ ခပ ေရးေကမ မတ ” ာႏင ျပည နယ /တင း၊ ရင ၊ ၿမ႕နယ ၊ ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအပ စမခမး အတြက “လျေရးာႏင အပ ခပ ေရးေကမ မတ မခမး” အသ းသ းဖြြ႕စည းေပးြၿပ း ေတမ လန ေရးေကမင စ ကယ စမး ေဒသာႏရအဆင လအပ သည အပ ခပ မႈမခမး ေဆမင ရြက ြပါသည ။ 34 ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက ရ အပ ခပ ေရးဆင ရမဝန ထမ းမခမးက လအပ သည ပပးမႈမခမးေပးနင ရန ဆက လက န ႔ထမးေသမ လည း ဗဟလၿေရးာႏင အပ ခပ ေရးေကမ မတ အမး ျပည ထြေရး ဝန ႀက းဌမနေအမက တြင ထမးရျင းမျပဘြ ေတမ လန ေရးေကမင စ ဥကဌမ တက ရက ကင တြယ ၿပ း အပ ခပ ြပါသည ။

အဆပါ ဗဟေကမ မတ အေနျဖင အစးရ၏မ ဝါဒမခမးအမး အေကမင အထည ေဖမ နင ရန အတြက အစးရဌမနမခမးာႏင အပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည း အဆင ဆင တ႔အၾကမး ညႇာႏႈင းေဆမင ရြက ေပးျင း ျဖစ ပါသည ။ ေကမ မတ အဆင ဆင တင းတြင တပ မေတမ သမး ကယ စမးလယ မခမးမ ဥကဌမခမးအျဖစ ေဆမင ရြက ြၾကၿပ း ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးာႏင ရြတပ ဖြြ႕တ႔မ ကယ စမးလယ မခမးအျဖစ ပါဝင ြၾကပါသည ။ ယင းကမလမမ ျမန မမသမင းတြင ထ းျမးမႈအျဖစ ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးတြင အရပ ဘက ဝန ထမ း၏ အြင အမဏမမခမး ေလခမကခသြမးၿပ း တပ မေတမ သမးမခမး

28 ဥ းေကခမ ၊ ျမန မမာႏင င အပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည းမခမး၏ စ မန ႕ြြမႈ ေလလမျင း၊ စမမခက ာႏမ-၄၄၊

29 ဥ းေကခမ ၊ ျမန မမာႏင င အပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည းမခမး၏ စ မန ႕ြြမႈ ေလလမျင း၊ စမမခက ာႏမ-၂၉၊

30 အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမန ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ာႏစ ပတ လည မတ တမ း

31 ဥ းေကခမ ၊ ျမန မမာႏင င အပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည းမခမး၏ စ မန ႕ြြမႈ ေလလမျင း၊ စမမခက ာႏမ-၃၀၊

32 ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနသည ရပ ရြမေအးခမ းသမယမေရး၊ တရမးဥပေဒစးမးေရး ာႏင ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးအပါအဝင ၿမ႕ျပာႏင ေကခးလက အပ ခပ မ၊ တရမးေရး ဝန ႀက းဌမနသည ရမဇဝတ မႈာႏင ျပစ ဒဏ ခမတ ေရး၊ ဘ႑မေရးာႏင အြန ဝန ႀက းဌမနသည ေျမြန ာႏင ယစ မခးြန စ မန ႔ြြမ ာႏင ဘ႑မေရး ကစၥရပ မခမး၊ ေျမာႏင ငပင ျပလပ ေရးဝန ႀက းဌမနသည မေရြ႕မေျပမင းနင သည ပစၥည းမခမး လြြေျပမင းျင းဆင ရမ ကစၥရပ မခမး ာႏင ကန ထရက စမခပ မခမး၊ ဒ မကေရစ ာႏင ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးဝန ႀက းဌမနသည စည ပင သမယမေရး၊ ၿမ႕နယ ၊ ရင ေကမ မတ မခမး ာႏင ေဒသာႏရအစးရ အဖြြ႕အစည းမခမး ဆင ရမ ကစၥရပ မခမး၊ ျပန လည ထ ေထမင ေရးဝန ႀက းဌမနသည သဘမဝေဘးအာႏရမယ စ မန ႔ြြေရး၊ ျပန လည ထ ေထမင ေရး ာႏင လ မႈေရးကစၥရပ မခမး၊ အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဦးစ းဌမန မတ တမ း, စမမခက ာႏမ-၂၄၊

33 ရပ ရြမအဖြြ႕အစည းမခမးျဖစ ၿပ း အစးရဌမနမခမးက အေထမက အက ျပနင ရန အတြက အစးရမ ဖြြ႕စည းေပးြျင းျဖစ ပါသည ။ ျမင သန း၊ ေျပမင းလြလမေသမ ျမန မမာႏ င င အပ ခပ ပစနစ မခမး၊ စမမခက ာႏမ-၈၇၊

34 ဥ းေကခမ , Changes in Territorial Administrative Structures and Role of Public Administrators in Myanmar, စမမခက ာႏမ-၂၅၊

12

တက ရက ကြပ ကြသည လၿေရးာႏင အပ ခပ ေရးေကမင စ မခမးသ႔ အမဏမမခမး အပ ာႏင းြရပါသည ။35 ထ႔ျပင ျပည သ ႔အပ ခပ ေရးက႑တြင ဖြြ႕စည းပအင အမး ေလခမကခသြမးြၿပ း နင ငပင စ းပြမးေရး လပ ငန းမခမးကမ ခြ႕ထြင ြၿပ း စ းပြမးေရးက႑အမး အစးရ၏ ထန းခပ မႈေအမက တြင ထမးရြ ပါသည ။36

ေထြအပ ၏ ဖြြ႕စည းပေျပမင းလြမႈမတ တင တစ မမ ၁၉၇၂ ာႏစ တြင ဗလ ခပ ႀက းေနဝင း၏ ေတမ လန ေရးေကမင စ အစးရမ ဝန ႀက းဌမနမခမး၏ ဖြြ႕စည းပအမး ကခယ ျပန ႔စြမ ျပန လည ဖြြ႕စည းြျင းပင ျဖစ ပါသည ။ ေတမ လန ေရးေကမင စ ၏ ေၾကျငမခက အမတ (၉၇) အရ၊ အပ ခပ ေရးဖြြ႕စည းပအသစ ျပန လည ဖြြ႕စည းြပါသည ။ 37 ေျပမင းလြမႈမခမးမမ ကလန အေမြအာႏစ လက ကခန အျဖစ ကခန ရေနေသးသည အပ ခပ ေရးအမဏမမခမးအမး အတြင းဝန ႐းးေအမက တြင ထမးရမႈက ရပ ဆင းြပါသည ။ ထ႔ျပင လ ဝင မႈ ႀက းၾကပ ေရး၊ အမခးသမး မတ ပတင ေရးာႏင သန းေါင စမရင းဝန ႀက းဌမန၊ ဒ မေရစ ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးာႏင ေဒသာႏရအဖြြ႕မခမးဝန ႀက း ဌမန 38 ာႏင သမသနမေရး ဝန ႀက းဌမနတ႔အမးစစည း၍ ျပည ထြေရးာႏင သမသနမေရးဝန ႀက းဌမန အျဖစ ေျပမင းလြ ြပါသည ။39

ျပန လည စစည းဖြြ႕စည းြသည ျပည ထြေရးာႏင သမသနမေရးဝန ႀက းဌမနေအမက တြင အျမးဌမနမခမးာႏင မတ ထ းျမးသည ဗဟာႏင ေဒသာႏရအဆင ဆင အပ ခပ ေရး႐းးမခမး ပါဝင သည ေထြအပ ဦးစ းဌမန ပါဝင ြပါသည ။ အဆပါ႐းးမခမးမ ၿမ႕ျပာႏင ေကခးရြမ အပ ခပ ေရးလပ ငန းမခမး ျဖစ သည အပ ခပ ေရး၊ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး၊ စမနယ ဇင းစစစ ေရး၊ စမေပထတ ေဝသ မတ ပတင ေရး၊ ေဒသာႏရအစးရမခမးအတြက အပ ခပ မႈ၊ ေထမက ပမႈ၊ ဘ႑မေရးာႏင စ မေရးရမကစၥရပ မခမး အျပင ဝန ႀက းဌမနမ တမဝန ေပးအပ သည အျမး ကစၥရပ မခမးက ေဆမင ရြက ရပါသည ။ 40 ကလန လက ကခန အေမြအာႏစ မခမးက ျပင ဆင ရမတြင အရပ ဘက အပ ခပ မႈဆင ရမ အမဏမမခမး ျဖစ သည တရမးစ ရင ေရးအမဏမ၊ ေျမာႏင အြန စ မန ႔ြြျင းတ႔အမး တရမးေရးဝန ႀက းဌမန၊ ဘ႑မေရးာႏင အြန ဝန ႀက း ဌမနမခမးသ႔ အသ းသ း လႊြေျပမင းေပးအပ ြပါသည ။41

၁၉၇၄ ာႏစ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ျပည ေထမင စဆရယ လစ သမၼတျမန မမနင ငေတမ အမး ျပည သ ႔ ေကမင စ အစးရမ ၁၉၈၈ ာႏစ အထ ဦးေဆမင ြပါသည ။ 42 ဦးေနဝင း၏ အပ ခပ မႈေအမက တြင ျပည နယ /တင း၊ ၿမ႕နယ ာႏင ေကခးရြမအပ စ ျပည သ ႔ေကမင စ အဆင ဆင အမး ျပည သ ႔ေကမင စ ဥပေဒအရ ဖြြ႕စည းြၿပ း၊ ဖြြ႕စည းပမမ ၁၉၆၂ ာႏစ တပ မေတမ သမးမခမး ဦးစ းသည လၿေရးာႏင အပ ခပ ေရးေကမင စ မခမး အတင းျဖစ ပါသည ။ ေထြအပ မ ဝန ထမ းမခမးအမး အဆင ဆင ေသမ ျပည သ ႔ေကမင စ မခမးသ႔ လႊြေျပမင းေပးြၿပ း နင ငေတမ ေကမင စ ၏ အပ ခပ မႈတြင ထမးရကမ ျပည သ ႔ေကမင စ ႐းးမခမးတြင တမဝန ထမ းေဆမင ြရပါသည ။ ၁၉၇၇ ာႏစ တြင အေထြေထြဦးစ းဌမနအျဖစ အမည ေျပမင းလြ သတ မတ ြပါသည ။43

35 ျမန မမာႏင ငေရးစနစ အေျပမင းအလြကမလမခမး (၁၉၆၂-၁၉၇၄)၊ သမင းသေတသနဦးစ းဌမန၊ ယဥ ေကခးမဝန ႀက းဌမန၊

36 Alex Mutebi, 2005. ‘Muddling Through’ Past Legacies: Myanmar’s Civil Bureaucracy and the Need for Reforms’, စမမခက ာႏမ-၁၂၊

37 ဖြြ႕စည းပေျပမင းလြမမခမးျပလပ ြရမတြင (၁) အပ ခပ ေရးယာႏရမး၏ အေျျဖစ သည အတြင းဝန ႐းးက ဖခက သမ း၍ ဝန ႀက းဌမနမခမးက ျပင ဆင ဖြြ႕စည းျင း၊ (၂) ဝန ႀက းဌမနေအမက ရ ဦးစ းဌမနမခမးက ျပင ဆင ဖြြ႕စည းျင း၊ (၃) အတြင းဝန ႐းးလက စြြက ဖခက သမ းၿပ းေနမက အစးရ၏ စ မန ႔ြြမႈ လပ ထး လပ နည းမခမးက ျပန လည ေရးဆြြျင း၊(၄) လၿေရး ာႏင စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ မခမးက အဆင ဆင တင းတြင ျပန လည ဖြြ႕စည းျင း၊ ေထြအပ သတင းလႊမ၊ စမမခက ာႏမ-၂၆၊

38 ျမန မမာႏင င၌ ေဒသာႏရေရြးေကမက ပြြမခမးက ၁၉၅၄ ာႏစ တြင ကခင းပြပါသည ။ ဒ မေရစ ေဒသာႏရအပ ခပ ေရး ာႏင ေဒသာႏရအဖြြ႕မခမး ဝန ႀက းဌမန အေနျဖင ရင (၁၀) ရ ၂,၁၅၃ ေကခးရြမေကမင စ ာႏင ရပ ကြက ေကမင စ (၅၁၈) ာႏင ၿမ႕ေကမင စ (၅၈) ၊ ၿမ႕နယ ေကမင စ (၅၇) ာႏင ရင ေကမင စ (၁၀) တ႔က စ မန ႔ြြပါသည ။ ၁၉၆၁ ာႏစ တြင ဒ မေရစ ေဒသာႏရအပ ခပ ေရး ာႏင ေဒသာႏရအဖြြ႕မခမး ဥပေဒက ႐းတ သမ းြပါသည ။ Thein, 2000၊ စမမခက ာႏမ-၁၂၀၊

39 အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမန မတ တမ း စမမခက ာႏမ-၂၆၊

40 အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမန မတ တမ း၊ စမမခက ာႏမ-၂၇၊

41 ဥ းေကခမ , စမမခက ာႏမ-၄၃၊

42 ၁၉၇၄ ာႏစ ၊ အေျဥပေဒ၏ အေရးႀက းေသမ ေျပမင းလြမႈတစ ရပ မမ ဗမမအမခမးစေနထင သည တင း (၇) တင း လက ရအတင း သတ မတ ၿပ း တင းရင းသမးလ မခးမခမးေနထင သည ျပည နယ (၇) ဖြြ႕စည းြျင းျဖစ ၿပ း ၎တ႔အၾကမး အပ ခပ ေရးအဆင ဆင ကြမဟခက မခမးက ဖခက သမ းြျင းပင ျဖစ ပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင း (၁၄) မမ ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ယအါ တန းတ ရည တ ရသည ႔ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း (၁၄) ျဖစ လမြပါသည ။

43 အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမနမတ တမ း၊ စမမခက ာႏမ-၂၈၊

13

ဦးေနဝင းေတ အပ ခပ ေရးက႑ျပျပင ေျပမင းလြမႈမခမးအနက ျပျပင ေျပမင းလြမႈမခမး၏ အဆးရြမးဆးရလမဒ တစ မမ ျပည သ ႔ေရးရမ မ ဝါဒမခမးေရးဆြြျင းာႏင ေအမက ေျအဆင အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ျင းတ႔တြင ယယြင းပခက စ းြျင း ပင ျဖစ ပါသည ။ အဆပါ ဆးေမြမခမးအမး နင ငေတမ သမၼတ ဦးသန းစန အစးရလက ထက အသြင က းေျပမင းေရးကမလမခမး အထ ါးစည းေနရပါသည ။44

၂.၃ ၁၉၈၈ ာႏစ ေနမက ပင း အပ ခပ မႈစနစ

၁၉၈၈ ာႏစ ၊ စက တင ဘမလတြင နင ငေတမ ၿငမ ဝပ ပျပမးမႈတည ေဆမက ေရးအဖြြ႕ (နဝတ) မ နင ငေတမ ၏ အမဏမအရပ ရပ က တမဝန ယ ၿပ းေနမက ပင းတြင ာႏင ငေတမ ၏ အပ ခပ မႈစနစ အမး ျပျပင ေျပမင းလြမႈမခမး သသသမသမ ျပလပ ြပါသည ။ ဦးေနဝင းေတ ကမလက ေဆမင ရြက ြသည မခမးအတင း နဝတ သည တပ မေတမ သမးမခမး၊ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမး ာႏင ရြဝန ထမ းမခမးပါဝင သည ျပည နယ /တင း၊ ရင ၊ ၿမ႕နယ ၊ ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအသ းသ းတြင ၿငမ ဝပ ပျပမးမႈ တည ေဆမက ေရးအဖြြ႕မခမး အဆင ဆင ဖြြ႕စည းြပါသည ။45 လက ရ ေထြအပ အမး ထအခန မစတင ၍ ဖြြ႕စည းြျင းျဖစ ၿပ း အေထြေထြဦးစ းဌမနအမး ျပန လည ၍ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမနဟ ၍ ျပင ဆင ေၚဆြကမ ျပည ထြေရးာႏင သမသနမေရး တ႔က သ းျမးဝန ႀက းဌမနမခမးအျဖစ ြြထတ ြပါသည ။ 46 ၁၉၈၈ ာႏစ တြင ေထြအပ ၌ အေထြေထြ၊ ေျမာႏင ယစ မခးြန ၊ စမေပစ စစ ေရး ာႏင မတ ပတင ၊ ဘ႑မေရးာႏင ဝန ထမ းေရးရမဟ ၍ ဌမန (၅) ရၿပ း ျပည နယ ာႏင တင း႐းးေပါင း (၁၄) ၊ ရင ႐းးေပါင း (၅၀) ာႏင ၿမ႕နယ ႐းးေပါင း (၃၁၄) တ႔ျဖင ဖြြ႕စည းြပါသည ။47

နဝတာႏင ေနမက ပင း ာႏင ငေတမ ေအးခမ းသမယမေရးာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကမင စ (နယက) ကမလမခမးအတြင း ေထြအပ ၏ တမဝန မခမးမမ ေကမင စ အဆင ဆင ၏ လပ ငန းမခမးတြင အေျျပပါသည ။ ၁၉၈၈ ာႏစ မ ၂၀၁၁ ာႏစ အထ ေထြအပ သည နဝတ ေကမင စ အဆင ဆင ာႏင နယကေကမင စ အဆင ဆင ၏ ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးမခမးက အဓကေဆမင ရြက ြရပါသည ။ ေကမင စ မခမးတြင တပ မေတမ မ ဦးေဆမင မႈ အန းက႑က ရယ ထမးၿပ း ညႊန ၾကမးခက မခမးာႏင တမဝန မခမးက အေကမင အထည ေဖမ ရမတြင ေထြ/အပ ဦးစ းဌမနမ အေထြေထြအပ ခပ ေရးာႏင ပတ သက သည ပပးမႈမခမးက ေဆမင ရြက ေပးရပါသည ။ တပ မေတမ သမးမခမး အေနျဖင ေကမင စ မခမးအမး အၿမြဦးေဆမင ေလရၿပ း ေထြအပ ဝန ထမ း၊ ရြာႏင ဥကဌမ န ႔အပ သ တ႔မ အတြင းေရးမ းအျဖစ ေဆမင ရြက ၾကပါသည ။ ျပည နယ /တင း၊ ရင ာႏင ၿမ႕နယ ေကမင စ အဆင ဆင အမး အဆပါဖြြ႕စည းပအတင း ဖြြ႕စည းြၾကပါသည ။48

နဝတာႏင နယကေကမင စ မခမးလက ေအမက ၌ ေထြအပ ႐းးမခမး၏ အဓကတမဝန မခမးမမ ၿမ႕ျပာႏင ေကခးလက အပ ခပ မႈ၊ ဖြ႕ၿဖးေရး လပ ငန းမခမး၊ စမေပစ စစ ေရးာႏင မတ ပတင ျင း၊ ေျမ၊ ယစ မခးြန ာႏင အြန အရပ ရပ ေကမက ျင းတ႔ ပါဝင ပါသည ။49 ဝန ထမ း အင အမး ဖြြ႕စည းပအရ ဌမနႀက း (၅) ျဖင ဖြြ႕စည းထမးၿပ း ၎တ႔၏ တမဝန မခမးမမ (၁) ဝန ထမ းေရးရမ၊ ဘတ ဂခက ာႏင စမရင းအင း၊ (၂) အစည းအေဝးမခမး၊ အစ ရင စမမခမးာႏင ေရြးေကမက ပြြေကမ မရင အမး ပပးျင း၊ (၃) ဥပေဒေရးရမ၊ လၿေရး၊ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး ာႏင ၿမ႕ျပငမးရမ းမႈ၊ (၄) ေျမာႏင ယစ မခးြန မခမး၊ အြန ေကမက မႈာႏင အျမးဝန ႀက းဌမနမခမးမ လႊြအပ ထမးသည တမဝန မခမး၊ (၅) စ းပြမးေရး၊ လ မႈေရးာႏင နယကေရးရမ ကစၥရပ မခမး ျဖစ ပါသည ။ 50 နဝတလက ထက တြင ေထြအပ သည အမဏမအခ႕ ျပန လည ရရြၿပ း အရပ ဘက ဆင ရမ ဥပေဒမခမး (ဥပေဒစစေပါင း ၃၅ )၊ နည းဥပေဒ၊ အမန ႔၊ လပ ထးလပ နည းမခမး ာႏင ေၾကညမခက မခမး ထတ ျပန ာႏင ြပါသည ။51 ကနဦးပင းတြင ေထြအပ မ

44 As Alex Mutebi မ မတ ခက ျပြသည မမ အဆပါေတ တြင အစးရဌမနမခမးမမ “အေရးမပါသည လခ႕ဝက ခက မခမး၊ လစ ဟမခက မခမးက ဖးာႏင ရန သတင းအခက အလက မခမး ေျပမင းလြာႏင ေရးအတြက စ မေဆမင ရြက ေနရျင း၊ မေကခမနပ ျဖစ ေနမမခမးက ထန းသမ းျင း၊ ေဆမင ရြက ခက မခမးက အလြန အကၽြ ေဖမ ျပျင း ာႏင သတင းအခက အလက မခမး လပ ႀကျဖန ႔ျဖ းျင းတ႔ျဖင အလပ ရႈပ ေနၾကသည ။” စမမခက ာႏမ-၁၃၊

45 ဥ းေကခမ ၊ ျမန မမာႏင င အပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည းမခမး၏ စ မန ႕ြြမႈ ေလလမျင း၊ စမမခက ာႏမ-၂၈၊

46 လက ရ ေထြအပ ဦးစ းဌမန၏ ဖြြ႕စည းမႈမမာႏင ငေတမ ၿငမ ဝပ ပျပမးမႈတည ေဆမက ေရးအဖြြ႕၏ (၂၂-၉-၁၉၈၈) ရက စြြပါ ေၾကျငမခက အမတ (၁/၈၈)၊ (၇-၁၁-၁၉၈၈) ရက စြြပါ ေၾကျငမခက အမတ (၄/၈၈) တ႔ျဖင ေထြအပ ၏ အြင အမဏမမခမးက ဥပေဒ၊ နည းဥပေဒ ာႏင အမန ႔ေၾကမ ျငမစမမခမးျဖင ေပးအပ ြၿပ း ဌမနအမည အမး ေျပမင းလြကမ ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက သ႔ ေျပမင းေရႊ႕ေပးြပါသည ။

47 အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမနမတ တမ း ၊ စမမခက ာႏမ-၄၉၊

48 အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမနမတ တမ း၊ ေနမက ဆက တြြ

49 ေနထြန း, စမမခက ာႏမ-၃၆၊

50 ေနထြန း, စမမခက ာႏမ-၃၇၊

51 အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမနမတ တမ း, စမမခက ာႏမ-၃၇၊

14

ၿမ႕နယ အဆင စည ပင သမယမေရးလပ ငန းမခမးက ေဆမင ရြက ြေသမ လည း ၁၉၉၄ ာႏစ တြင နယ စပ ေဒသာႏင တင းရင းသမးလ မခးမခမး ဖြ႕ၿဖးတးတက မႈာႏင စည ပင သမယမေရး ဝန ႀက းဌမနသ႔ လႊြေျပမင းေပးအပ ြပါသည ။52

လက ရ ေထြအပ ၏ ရည ရြယ ခက ာႏင တမဝန ဝတရမးမခမးမမ နဝတ/နယက လက ထက မ ရရြသည အေမြအာႏစ မခမး ျဖစ ပါသည ။ ဖြြ႕စည းပ၊ ရည ရြယ ခက ာႏင တမဝန ဝတရမးမခမး အမးလးန းပါးပင ျဖစ ပါသည ။ 53 ေထြအပ ၏ လက ရ မ ဝါဒလမ းညႊန မခမး၊ ဦးစမးေပး အစ အစဥ မခမး၊ ဥပမမအမးျဖင ေဆမင ပဒ မခမးက ေလလမၾကည ပါက ေထြအပ ၏ အစဥ အဆက ရြသည ဝေသသက ေလလမ နင ပါသည ။ နဝတ/နယက လက ထက တြင ေထြအပ အမး ဖြြ႕စည းပအင အမး တးခြ႕ြသည အျပင ျမန မမာႏင င၏ အပ ခပ ေရး က႑တြင အေရးပါမႈအတင းအတမလည း ျမင မမးလမြပါသည ။ ဥပမမအမးျဖင ၁၉၈၈ ာႏစ တြင ဝန ထမ းအင အမး ၂၆,၂၃၆ ဦးရြရမမ ရင ႐းးမခမး၊ ၿမ႕နယ ႐းးမခမးာႏင ၿမ႕နယ ြြ႐းးသစ မခမး ဖြင လစ ြၿပ းေနမက ပင း ၁၉၉၅ ာႏစ တြင ၃၁,၃၃၉ ဦးအထ မခမးျပမး လမြပါသည ။54

52 နယက၏ ေၾကျငမခက အမတ (၁၅/၉၄)၊ အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမနမတ တမ း ၊ စမမခက ာႏမ-၄၉၊

53 အဆပါ အေမြအာႏစ မခမးတြင တပ မေတမ အစးရ အေစမပင းလက ထက ကမလမခမးတြင အသးျပြသည အတင းအဓမၼင းေစမႈလည း ပါဝင ပါသည ။ “ေကခးရြမ လက စြြ” တြင အတင းအဓမၼင းေစမႈက ြင ျပထမးၿပ း ေနမက ပင းတြင စစ အစးရ၏ ဖြ႕ၿဖးေရးလပ ငန းမခမးတြင အတင းအဓမၼ င းေစမႈမခမးေၾကမင ကန ႔ကြက မႈမခမး ျဖစ ေစြပါသည ။

54 ေထြအပ သတင းလႊမ၊ စမမခက ာႏမ-၅၄၊

15

အန း (၃) အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန၊ ဦးစ း႐းး၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ

တရမးဥပေဒစးမးေရး၊ ရပ ရြမေအးခမ းသမယမေရး၊ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး၊ ျပည သ ႔အကခးျပေဆမင ရြက ေရး

- ေထြအပ ၏ ရည မန းခက 55

သမင းေၾကမင းက ေနမက ထမး၍ တင ျပၿပ းေနမက ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒာႏင အည အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဦးစ းဌမန၏ လက ရရည မန းခက မခမး၊ နင ငေတမ သမၼတဦးသန းစန ဦးေဆမင သည အစးရ၏ ျပျပင ေျပမင းလြမႈမခမးာႏင ေဒသာႏရ အပ ခပ ေရးတြင မည သ႔မည ပ ဖြြ႕စည း၍ ေဆမင ရြက လခက ရသည က ဆက လက တင ျပသြမးပါမည ။

၃.၁ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန၏ရည ရြယ ခက

ေထြအပ သည ၁၉၈၈ ာႏစ မစ၍ ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက ရ ဦးစ းဌမနတစ ျဖစ ပါသည ။ အေျဥပေဒ အရ ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန သည ကမကြယ ေရးဝန ႀက းဌမနာႏင နယ စပ ေဒသေရးရမဝန ႀက းဌမန တ႔နည းတ တပ မေတမ သမး ျပည ေထမင စ၀န ႀက း ဥ းေဆမင ေသမဌမနျဖစ ပါသည ။

ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက ရ ည ေနမင ဦးစ းဌမနာႏင အဖြြ႕အစည းမခမးျဖစ သည ျမန မမာႏင ငရြတပ ဖြြ႕၊ အထ းစစမ းစစ ေဆးေရး ဦးစ းဌမန၊ အကခဥ းဦးစ းဌမနာႏင မ းသတ ဦးစ းဌမနတ႔သည လၿေရးာႏင ဆက ာႏြယ သည ဌမနမခမးျဖစ ပါသည ။ ည ေနမင ဦးစ းဌမနမခမး တြင ေထြအပ အေနျဖင အပ ခပ ေရးက႑မေန၍ ၿငမ းခမ းေရးာႏင တည ၿငမ ေရးတ႔က အဓကထမး ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။ ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက ရ ေထြအပ အေနျဖင အသစ ဖြြ႕စည းလက သည ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမး အပါအဝင လၿေရးက႑သည အေထြေထြ အပ ခပ ေရး၏ အဓကတမဝန တစ ရပ ျဖစ လမေၾကမင း ေျပမဆ မႈမခမးရပါသည ။56 ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန ကြသ႔ပင ေထြအပ ၏ အဓက ရည ရြယ ခက မခမးမမ တရမးဥပေဒစးမးေရး၊ ၿငမ းခမ းေရး၊ ေကခးရြမာႏင ၿမ႕နယ မခမး သမယမဝေျပမေရး၊ ေဒသဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးာႏင လ မႈေရးကစၥရပ မခမး ေဆမင ရြက ေပးရန တ႔ျဖစ ပါသည ။ 57 ျမန မမာႏင င၏ ေကခးရြမ ေအမက ေျအဆင ထ အစးရ၏ လၿေရးတမဝန မခမးက ထမ းေဆမင ရၿပ း ေနျပည ေတမ သ႔ သက ဆင ရမ အခက အလက မခမးအမး ျပန လည အစ ရင တင ျပရပါသည ။ ထသ႔တင ျပရမတြင လ ဝင /ထြက သြမးလမမႈ အေျအေန၊ လၿေရးဆင ရမ ျဖစ စဥ မခမး၊ အေျ လ ဦးေရစမရင းမခမးပါဝင ပါသည ။ ထ႔ျပင ေထြအပ အေနျဖင တရမးမမႈဆင ရမ ဥပေဒအခ႕က အေကမင အထည ေဖမ ေပးရပါသည ။

55 ေထြအပ ဦးစ းဌမန လက ကမ းစမေစမင ၊

56 Robert Taylor မ ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ တည ေဆမက မႈ ာႏင ရည ရြယ ခက မခမးမမ - “ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက ရ ေထြအပ အမး အစးရအဖြြ႕အတြင းေရးမ းေနရမတြင န ႔ထမးေစ၍ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရအဖြြ႕မခမးက ဗဟမ ခပ ကင စ မ န ႔ြြျင း” ျဖစ သည ဟ သးသပ ေဖမ ျပထမးပါသည ။ စမမခက ာႏမ-၅၀၁၊

57 ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန၏ ပါဝါပြင ၊

ေထြ/အပ ဥ းစ းဌမန၏ေဆမင ပဒ

ာႏင ငေတမ မ ဝါဒက လက နမေရး အေျသေဘမတရမးာႏင ကက ည ေရး လပ ထးလပ နည းာႏင အည ျဖစ ေရး။

ေထြ/အပ ဥ းစ းဌမန၏ ကခင စဥ ကခယ ကခယ ျပန ႔႔ျပန ႔ စဥ းစမး၊ အင တက အမးတက လပ ၊ မန မန ကန ကန ေျပမ၊ င င မမမမ ရပ တည ၊ ရးရးသမးသမး ေနထင ေျပမဆ၊ ျပည သ ေတြာႏင ေျပေျပျပစ ျပစ

ယဥ ယဥ ေကခးေကခးဆက ဆ။

16

အထက တြင ေဖမ ျပထမးသည အတင း ေထြအပ ာႏင ပတ သက သည ဥပေဒျပဌမန းခက မခမးက ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပ အေျဥပေဒ ာႏင ၂၀၁၀ ာႏစ ၊ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အစးရအဖြြ႕ဥပေဒတ႔တြင ေဖမ ျပထမးပါသည ။ ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ျပည ေထမင စအစးရ ာႏင ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးအဆင ဆင မခမးအၾကမး ဆက သြယ ေပးေန သည ေထြအပ ၏ အဓကတမဝန ာႏင ာႏင င၏ အပ ခပ ေရးဆင ရမ စ ရင စမခမးျဖစ သည ရင ာႏင ၿမ႕နယ မခမး၏ တက ရက အပ ခပ ေရးတမဝန မခမးက ဆက လက ထမ းေဆမင ရပါသည ။ ထမၽမက ျမန မမနင င၏ အထက ၊ေအမက အဆင ဆင ာႏင ပထဝ ေဒသအလက ြြျမးအပ ခပ မႈမခမးက ခြ႕ထြင ြရမ ေထြအပ အေနျဖင အသစ ဖြြ႕စည းသည ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရအဖြြ႕မခမးတြင သမမက ျပည ေထမင စနယ ေျမျဖစ သည ေနျပည ေတမ တြင ပါ တမဝန မခမး ထမ းေဆမင လမရပါသည ။

၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒတြင ေထြအပ ာႏင ပတ သက သည ျပဌမန းခက 58

၂၀၁၀ ာႏစ ၊ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အစးရအဖြြ႕ဥပေဒတြင ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒပါ ေထြအပ ၏ အဓက တမဝန မခမးက ထပ ေလမင းေဖမ ျပ၍ အသစ ဖြြ႕စည းလက သည တင းေဒသႀက း ာႏင ျပည နယ အစးရအဆင အပ ခပ ေရးက႑တြင ၎၏ တမဝန ၊ ဝတရမး ာႏင ဖြြ႕စည းပမခမးက အေသးစတ အဓပၸါယ ဖြင ဆထမးပါသည ။ သ႔ျဖစ ရမ ေထြအပ ၏ ဝန ထမ းမခမး အေနျဖင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမး၏ ႐းးအဖြြ႕ (၃) အတြက တမဝန မခမး ထမ းေဆမင ရပါသည ။ ၎တ႔မမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ လႊတ ေတမ မခမး၊ ဝန ႀက းခပ မခမး ာႏင ၎တ႔၏ အစးရအဖြြ႕ဝင ဝန ႀက းမခမးအတြက ျဖစ ၿပ း ေနမက ပင းတြင အေသးစတ ဆက လက ေဖမ ျပသြမးပါမည ။

58 ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ၊ ပဒ မ 260၊ 287 ာႏင 288၊

ျမနမမာႏငငရတပဖြ႕

အထ းစစမးစစေဆးေရးဥ းစ းဌမန

မ းသတဥ းစ းဌမနအကဥးဥ းစ းဌမန

အေထြေထြအပပေရး

ဥ းစ းဌမန

တင းေဒသႀက း သ႕မဟတ ျပည နယ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမန အႀက းအမ းသည ရမထ းအေလခမက သက ဆင ရမ တင းေဒသႀက း သ႕မဟတ ျပည နယ အစးရအဖြြ႔၏ အတြင းေရးမ းျဖစ သည ။ ထ႕အျပင တင းေဒသႀက း သ႕မဟတ ျပည နယ အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမနသည သက ဆင ရမ တင းေဒသႀက း သ႕မဟတ ျပည နယ အစးရ အဖြြ႕ရး လည းျဖစ သည ။

ေနျပည ေတမ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမန၏ အႀက းအမ းသည ရမထ းအေလခမက ေနျပည ေတမ ေကမင စ အတြင းေရးမ းျဖစ သည ။ ေနျပည ေတမ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမနသည ေနျပည ေတမ ေကမင စ ရးျဖစ သည ။

ရင အဆင ာႏင ၿမ႕နယ အဆင တ႔၏ အပ ခပ ေရးက ာႏင ငဝန ထမ းမခမးအမး တမဝန ေပးေဆမင ရြက ေစရမည ။

ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက ရဌမနမခမး

17

၂၀၁၀ ာႏစ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ လႊတ ေတမ ဥပေဒ ာႏင အစးရအဖြြ႕ဥပေဒ59

ေယဘ ယခအမးျဖင ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ တပ မေတမ အရမရမခမးပါဝင သည ေဒသာႏရအပ ခပ ေရး အဖြြ႕အစည း ျဖစ သည ေအးခမ းသမယမေရးာႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကမင စ အဆင ဆင တ႔က ဖခက သမ းလက သည အတြက ေထြအပ ၏ အဖြြ႕အစည းပင းဆင ရမ အေရးပါမႈာႏင အြင အမဏမမခမး ထင ရမးလမြပါသည ။ အပ ခပ ေရးက႑တြင အဓကပါဝင ြသည တပ မေတမ အေနျဖင ရင ၊ ၿမ႕နယ ာႏင ေကခးရြမအဆင မခမးတြင ၎၏ပါဝင မႈမခမးက ေလခမခြခန တြင အျမးအစးရဌမနမခမး အေနျဖင လည း အပ ခပ ေရးပင းတြင လပ ပင ြင ာႏင တမဝန မခမး အေျပမင းအလြ မရြသည အတြက ေၾကမင ျဖစ ပါသည ။ ေဒသာႏရအဆင တြင ေထြအပ သည အစးရတစ ပင း ျဖစ လမြပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးတြင ဥပေဒျပေရးာႏင အပ ခပ ေရးအမဏမပင အဖြြ႕အစည းမခမး ရေသမ လည း ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရး ဝန ထမ းမခမးမလြြ၍ သ းျမးဝန ထမ းမခမး မရသည အတြက ပမန တမဝန မခမး ထမ းေဆမင ရန ေထြအပ အေပၚ လးဝမ ေနရပါသည ။ 60 စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔မခမးမမလည း ျပည နယ ာႏင တင းအစးရမခမး၏ အပ ခပ မႈေအမက တြင ရၿပ း ၄င းတ႔သည မ ၀ါဒေရးဆြြေသမ က႑တြင မပါ၀င ပါ။

ေထြအပ အေနျဖင ရင ာႏင ၿမ႕နယ အဆင မခမးတြင အပ ခပ မႈအမဏမမခမးက ထန းသမ းထမးေသမ လည း ေကခးရြမ အပ စအဆင အပ ခပ ေရးတြင ေျပမင းလြမႈမခမး သသသမသမ ျဖစ ေပၚြပက ေနမက ပင းတြင ဆက လက ေဖမ ျပသြမးပါမည ။ ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျ ဥပေဒ ပဒ မ ၂၈၉ တြင “ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ၏ အပ ခပ ေရး က ရပ ရြမကၾကည ညေလးစမးၿပ း သကၡမသမမဓရသည ပဂ လ တစ ဦးဦးက ဥပေဒာႏင အည န ႔အပ တမဝန ေပး ေဆမင ရြက ေစရမည ” ဟေဖမ ျပထမးပါသည ။ ထသ႔အေကမင အထည ေဖမ နင ရန ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးဥပေဒတြင ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ း မခမးအမး ေရြးခယ တင ေျမႇမက ၿပ း၊ ေကခးရြမအပ စ စမေရးမခမးမမ ေထြအပ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးမ န ႔အပ ြပါသည ။61

၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒတြင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၌ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရေဒသာႏင တင းမခမး ထည သြင းထမးျင းမမ ထ းျမးပါသည ။ ေထြအပ အေနျဖင ျမန မမနင င၏ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရတင း (၁) တင း ာႏင ေဒသ (၅) တ႔၏ အပ ခပ ေရးကလည း ဦးေဆမင ရန ဥပေဒျပဌမန းေပးထမးပါသည ။62 ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ ပဒ မ ၂၈၃ တြင -

“သက ဆင ရမ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရ တင း သ႔မဟတ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရ ေဒသ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန အႀက းအမ း သည ရမထ းအေလခမက ကယ ပင အပ ခပ ြင ရတင း သ႔မဟတ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရေဒသဦးစ းအဖြြ႕၏ အတြင းေရးမ းအျဖစ ေဆမင ရြက ရမည ။ ထ႔ျပင ကယ ပင အပ ခပ ြင ရ တင း သ႔မဟတ ကယ ပင အပ ခပ ရ ေဒသ အေထြေထြ အပ ခပ ေရးဦးစ းဌမနသည သက ဆင ရမ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရ တင း သ႔မဟတ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရ ေဒသဦးစ း အဖြြ႕႐းးလည းျဖစ သည ။”

၂၀၁၀ ာႏစ ၊ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အစးရအဖြြ႕ဥပေဒာႏင အတ ၂၀၁၀ ာႏစ ၊ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရေဒသ သ႔မဟတ တင းဥပေဒကလည း ျပဌမန းထမးရၿပ း ယင းဥပေဒ၏ ပဒ မ ၅ တြင “ကယ ပင အပ ခပ ြင ရေဒသ သ႔မဟတ တင း၏ အေထြေထြ အပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန အႀက းအမ းသည ရမထ းအေလခမက သက ဆင ရမ ကယ ပင အပ ခပ ြင ရေဒသ သ႔မဟတ တင းဦးစ းအဖြြ႕ာႏင လပ ငန းေကမ မတ ၏ အတြင းေရးမ းျဖစ ပါသည ။ ေရြးခယ တင ေျမႇမက ျင း ထမးရသ မဟတ ပါ။''

59 ၂၀၁၀ ာႏစ ၊ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ လႊတ ေတမ ဥပေဒ၊ ပဒ မ ၂ (ည) ာႏင အစးရအဖြြ႕ဥပေဒ၊ ပဒ မ ၃() ာႏင ၆၁၊

60 ၂၀၁၃ ာႏင ၂၀၁၄ ာႏစ မခမးအတြင း ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ ဘတ ဂခက အသးစရတ အမး ေထြအပ ၏ ဘတ ဂခက အသးစရတ မ ြြထတ ြၿပ း လႊတ ေတမ ၏ လြတ လပ ြင က ျမႇင တင ြေသမ လည း ဝန ထမ းမခမးအမးလးမမ ေထြအပ မျဖစ ပါသည ။

61 ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးဥပေဒ၊ ပဒ မ ၈၊

62 ကယ ပင အပ ခပ ြင ရတင းမမ ဝတင းေဒသ ျဖစ ၿပ း ကယ ပင အပ ခပ ြင ရေဒသမခမးမမ ကးကန ႔၊ နမဂ၊ ပအ႔၊ ပေလမင ာႏင ဓာႏေဒသမခမးျဖစ ပါသည ။

လႊတ ေတမ ရးဆသည မမ လႊတ ေတမ ၏ ရးလပ ငန းာႏင အပ ခပ မႈကစၥအဝဝက ေဆမင ရြက ရန ဖြြ႔စည းထမးေသမ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမနကဆလသည ။

တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမန အႀက းအမ းသည ရမထ းအေလခမက သက ဆင ရမ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အစးအဖြြ႕၏ အတြင းေရးမ းျဖစ သည ။

တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမနသည သက ဆင ရမ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အစးရ အဖြြ႔ရးျဖစ သည ။

18

အထက ေဖမ ျပပါ ဥပေဒျပဌမန းခက မခမးက ေထမက ရျင းအမးျဖင ေထြအပ ၏ အဖြြ႕အစည းပင းဆင ရမ က႑ (၂) ရပ တြင ပါဝင ေဆမင ရြက ေနသည က ေတြ႕ျမင ရပါသည ။63 ပထမတစ မမ “မ လတမဝန မခမး” ျဖစ ၿပ း ဒတယ တစ မမ ၂၀၁၁ ာႏစ ၊ ဧၿပ လမ စတင ၍ သက ဝင လပ ရမးလမသည ေဒသာႏရ အပ ခပ ေရး စနစ သစ ာႏင နင ငတကမဖြ႕ၿဖးေရး အက အည မခမးေၾကမင ေပၚထြက လမသည “တမဝန သစ မခမး” ျဖစ ပါသည ။

ပထမက႑အတြက ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ ာႏင ဆက စပ ဥပေဒမခမးတြင ေထြအပ ၏ မ လတမဝန မခမးျဖစ သည ယစ မခးစ မန ႔ြြမႈ၊ အြန အမခးမခးေကမက မႈ၊ လ ဦးေရစမရင းေကမက မႈ၊ လယ ယမေျမစ မန ႔ြြမႈ ာႏင ေဒသတြင း ပဋပကၡေျဖရင းမႈမခမးက ထြထြဝင ဝင ေဖမ ျပထမးျင းမရပါ။ နင ငေတမ ၏ အပ ခပ ေရးယ နစ မခမးျဖစ သည ရင ာႏင ၿမ႕နယ မခမးအမး အပ ခပ ျင း ာႏင ရပ ကြက / ေကခးရြမအပ စေပါင း ၁၆,၇၀၀ ေကခမ အမး စ မန ႔ြြျင းတ႔ျဖင ေထြအပ အေနျဖင ၎၏ မ လတမဝန မခမးက ဆက လက ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။ အဆပါ မ လတမဝန မခမးက ေထြအပ ၏ ျပည ေထမင စအဆင ဖြြ႕စည းပတြင ဆက လက တင ျပသြမးပါမည ။ ယင းတမဝန မခမးက ဗဟမ ထန းခပ ၍ ေအမက ေျအဆင ေထြအပ ႐းးမခမးမ အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ရပါသည ။

ဒတယက႑မမမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရ (၁၄) ာႏင ေနျပည ေတမ ျပည ေထမင စနယ ေျမမခမး ဖြြ႕စည းြျင း၊ နင ငေတမ သမၼတ ဦးသန းစန ၏ “ျပည သ ဗဟျပ ဖြ႕ၿဖးမႈ” လမ းစဥ ာႏင ၿမ႕နယ ၊ ေကခးရြမအဆင သ႔ ေရမက ရလမသည နင ငတကမ ဖြ႕ၿဖးမႈအက အည မခမး ေၾကမင ေပၚထြက လမျင း ျဖစ ပါသည ။ သသမေသမ ေျပမင းလြမႈတစ အျဖစ ယင ကတမဝန ယ ြ ဖ းျင း မရသည ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမးျဖစ သည ဝန ႀက းခပ ာႏင လႊတ ေတမ မခမး၏ အပ ခပ ေရးပင းက တမဝန ယ လက ရျင းပင ျဖစ ပါသည ။64

ပ (၁) ေထြအပ ၏ က႑ (၂) ရပ

63 အဆပါ က႑ (၂) အယ အဆမမ အဆင ျမင ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးအမး ေတြ႕ဆေမးျမန းရမတြင ႀကမ ဖန မခမးစြမ ေျဖၾကမးြၾကေသမ လည း ေထြအပ မ ဝါဒလမ းညႊန တြင ပါရျင းမရပါ။ မြန ျပည နယ အစးရအဖြြ႕အတြင းေရးမ းမ အဆပါ က႑မခမးာႏင ပတ သက ၍ အေသးစတ ရင းလင း ေျပမၾကမး ေပးြပါ သည ။

64 ယင းတမဝန မမ ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ၏ ဇယမး (၂) ပါ ကစၥရပ မခမးက အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက နင ရန ျဖစ ပါသည ။

ာႏင ငတကမမတ ဖက မခမးာႏင ညာႏႈင းမႈမခမး

ဖြ႕ၿဖးေရးေကမ မတ မခမး

ယစ မခးစ မန ႔ြြမႈ

ေျမစ မ န ႔ြြမႈ

အမ ရမစ မန ႔ြြမႈ

ေလကခင ေရး

လ ဥ းေရစမရင းေကမက ယ ျင း

ရင ာႏင ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရး

လ မႈအဖြြ႕အစည းာႏင NGO မခမးမတ ပတင ေရး

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမးက

ပပးေပးျင း

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း

လႊတ ေတမ မခမးက ပပးေပးျင း

ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးေကမ မတ မခမး

မ လတမဝန မခမး တမဝန သစ မခမး

နယ နမတ ျပနမမခမး

ေျမြန ာႏင တျမးယစ မခးြန

ဂဏ ထ းေဆမင ဘြြ႕လက မတ မခမး

ေျမသမ းကစၥရပ မခမး

သဘမဝေဘးအာႏရယ ျပင ဆင ျင း

ေငြစမရင းစ မန ႔ြြျင း

ၿမ႕နယ ျပန တမ းမခမး

ေထြ/အပ ဥ းစ းဌမနဝန ထမ းမခမး

ညႊန ၾကမးေရးမ းခပ (၁) ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ းခပ (၁၆) ညႊန ၾကမးေရးမ း (၂၅) ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ း (၁၃၂) လက ေထမက ညႊန ၾကမးေရးမ း (၄၉၃) ဥ းစ းအရမရ (၁,၄၅၂)

19

တမဝန သစ မခမးေၾကမင ေထြအပ အေနျဖင မ လက ျပည ေထမင စအစးရအတြက သမ တမဝန ေဆမင ရြက ေနျင းမ ေဒသာႏရ အစးရမခမး ေပၚထြန းလမျင းေၾကမင ၎၏လအပ ခက မခမးက ျဖည ဆည းေပးနင ရန ဗဟမခပ ကင မႈ အတန အသင ေလခမကခၿပ း ေဒသအဆင ကပါ ေဆမင ရြက ေပးေနရသည ဌမနတစ ျဖစ လမပါသည ။ သ႔ျဖစ ၍ ေထြအပ ာႏင ၎၏ အထက ၊ ေအမက အဆင ဆင ဖြြ႕စည းထမးရသည အပ ခပ ေရးမ းမခမးသည ျမန မမနင င၏ ေဒသာႏရ အပ ခပ ေရး ဖြြ႕စည းပတြင အဓက ေကခမရးျဖစ လမပါသည ။ ထမခမက ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး ရန ပေငြ၊ ယင းာႏင သက ဆင သည ၿမ႕နယ အဆင ာႏင ေကခးရြမအဆင ညႇာႏႈင းေရးေကမ မတ မခမး၊ လ ထမပါဝင သည ဖြ႕ၿဖးေရးလပ ငန းမခမးအတြက အစ အစဥ ာႏင ေငြေၾကးဆင ရမ စသည ကစၥမခမးေၾကမင ေထြအပ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမး၏ တမဝန မခမး ထပ တးလမြပါသည ။

ထသ႔ က႑ (၂) တြင တမဝန ထမ းေဆမင ေနရေသမ လည း ဌမနြြသစ တစ ထပ တး ဖြင လစ ျင းမလြြ၍ ေထြအပ ႐းးခပ ၏ ဖြြ႕စည းပ ာႏင ဝန ထမ းမခမးက သသသမသမ ျပင ဆင ဖြြ႕စည းြျင း မရပါ။ အဆပါဌမနမမ နင ငတကမေရးရမဌမနြြျဖစ ၿပ း ာႏင ငတကမအဖြြ႕အစည းမခမးာႏင ဆက ဆရန လအပ ခက ျဖင ဖြြ႕စည းထမးျင းျဖစ ပါသည ။65 တစ ဖက တြင မ ေဒသအဆင ဖြြ႕စည းပ

ာႏင ဝန ထမ းအင အမးမခမးက သသမစြမ ေျပမင းလြဖြြ႕စည းြပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ ၿမ႕ေတမ မခမးတြင သက ဆင ရမ ဝန ႀက းခပ မခမးာႏင လႊတ ေတမ မခမးက ပပးာႏင ရန ေထြအပ ႐းး (၂) ႐းးဖြြ႕စည းြပါသည ။ ထ႔ျပင ကယ ပင အပ ခပ ြင ရေဒသ (၆) ာႏင တင း (၁) တ႔တြင လည း ေဒသအစးရမခမးက ပပးာႏင ရန ေထြအပ ႐းးမခမး ဖြင လစ ေပးြပါသည ။ ေထြအပ အေနျဖင ေဒသအဆင တြင ၎၏ဝန ထမ းအင အမးမခမး တးျမႇင ြသလ အပ ခပ ေရးမ းမခမး၏ ရမထ းမခမး ကလည း စနစ တကခ အဆင ဆင တးျမႇင သတ မတ ေပးြပက သက ဆင ရမအပင းတြင အေသးစတ ဆက လက ေဖမ ျပသြမးပါမည ။

အခပ အမးျဖင ဆေသမ ျမန မမနင င အပ ခပ မႈယာႏရမး၏ ေကခမရးျဖစ သည ေထြအပ ၏က႑အမး အင အမးထပ ျဖည ျင းျဖင ခြ႕ထြင လက ျင းပင ျဖစ ပါသည ။ ေထြအပ ဝန ထမ းအင အမး စစေပါင း ၃၆,၀၈၀ ဦးျဖင တစ ာႏင ငလးသ႔ အပ ခပ ေရးမ း အဆင ဆင မခမးမ တစ ဆင အထ းသျဖင အေရးႀက းေသမ ၿမ႕နယ အဆင မခမးသ႔ ျဖန ႔ကခက ထမးနင ြပါသည ။ ေအမက ေဖမ ျပပါပ သည ျမန မမတစ ာႏင ငလးရ ေထြအပ ၏ ျဖန ႔ကခက ထမးာႏင မႈက ေဖမ ျပထမးပါသည ။

ပ (၂)၊ ေထြအပ ႐းးမခမး၊ အပ ခပ ေရးမ းမခမး ာႏင ဝန ထမ းမခမး66

65 ေထြအပ သတင းလႊမ

66အေထြေထြအပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမနမတ တမ း

အေထြေထြအပ ပေရးဥ းစ းဌမန (ရးပ)

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း (၁၄)

ကယပငအပပြငရတငး (၁)

ကယပငအပပြငရေဒသ (၅)

ရင (၇၁)

ၿမ႕နယ (၃၂၂)

ရပကြကာႏငေကးရြမအပစ

(၁၆,၄၅၅)

ေနျပညေတမ(ျပညေထမငစနယေျမ) (၁)

ရင (၂)

ၿမ႕နယ (၈)

ရပကြကာႏငေကးရြမအပစ (၂၄၁)

ျပည နယ /တင းေဒသႀက း အစးရအဖြြ႔႔၊ အတြင းေရးမ း

ရင အပ ခပ ေရးမ း

ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရမ း

ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ း

20

ေထြအပ ၏ လ ႔အရင းအျမစ မခမးမမ အေရးႀက းပါသည ။ ေထြအပ တြင အရမထမ းာႏင အမႈထမ းဟ ၍ ြြျမးထမးပါသည ။ 67 ဝန ထမ း အင အမးအမခမးစမမ ၿမ႕နယ ာႏင ေကခးရြမအပ စအဆင တြင ျဖစ ၿပ း ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအပ စ စမေရးဝန ထမ းအင အမးမမ အမခမးဆး ျဖစ ပါသည ။ အဆင ျမင စ မန ႔ြြသည ဝန ထမ းမခမးျဖစ သည ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ းခပ ၁၆ ဦး အနက ၁၄ ဦးမမ ေနျပည ေတမ တြင ႐းးမထင ဘြ သက ဆင ရမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးတြင ႐းးထင ပါသည ။ ၿမ႕နယ မခမးသည လ ဦးေရက အေျ၍ ဖြြ႕စည းထမးျင း မဟတ ေသမ လည း ၿမ႕နယ ႐းးမခမးဖြြ႕စည းပမမ တစ ပစတည းသမျဖစ သျဖင လ ဦးေရာႏင ေထြအပ ဝန ထမ း အခးအစမးမမ တစ ေနရမာႏင တစ ေနရမ မတ ည ၾကပါ။68 ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးသည တစ ေနရမတြင (၃) ာႏစ ၾကမ လည လည တမဝန ထမ းေဆမင ရပါသည ။

ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးအၾကမး အရမထမ းာႏင အမႈထမ းမခမးအၾကမး ကခမး/မ အခးအစမးကလည း သတခပ သင ပါသည ။ 69 အမႈထမ း

မခမးအနက ၆၅% မမ အမခးသမးမခမးျဖစ ၿပ း ၃၅% မမ အမခးသမ းမခမးျဖစ ပါသည ။ သ႔ေသမ လည း အရမထမ း ဝန ထမ းမခမးတြင မ ၈၉% မမ

အမခးသမးမခမးျဖစ ၿပ း ၁၁% သမ အမခးသမ းမခမးျဖစ ပါသည ။ နင င၏ ၿမ႕နယ ေပါင း ၃၃၀ တြင အမခးသမ း ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း

တစ ဦးတစ ေယမက မၽ မရပါ။ သ႕ေသမ အနမဂတ တြင မ အမခးသမ းအရမထမ းမခမး တးျမင ထမးရရန အစ အစဥ မခမး ရၿပ း အပ ခပ ေရးက႑တြင

ကခမး/မတန းတ ည မခမႈရေစရန ေဆမင ရြက လခက ရရမ ရန ကန တင းေဒသႀက း ကကးကၽြန းၿမ႕နယ တြင ဒျမ႕နယ ဥ းစ းမ းက

အမခးသမ းန ႔ထမးပါသည ။ ဥပေဒအရ အမခးသမ းမခမး မပါဝင ာႏင ရန သတ မတ ထမးျင း မရေသမ လည း ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စ

အပ ခပ ေရးမ း စစေပါင း ၁၅၉၇၂ ဦးအနက အမခးသမ း ၁၇ဦးသမ ရပါသည ။ 70 တင းရင းသမးလ မခး ေပါင းစေနထင သည

ာႏင ငတစ နင ငအေနျဖင တင းရင းသမးပါဝင မႈအခးအစမးသည အေရးႀက းေသမ လည း သေတသနျပလပ ာႏင ျင း မရြပါ။ 71

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမန၀န ထမ းအမခမးစာႏင အငယ တန း ေထြအပ အရမရမခမးမမ ျပည ေထမင စရမထ းဝန အဖြြ႕ မေန၍

စ စစ ေရြးခယ န ႔ထမးပါသည ။

၃.၂ ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ျပည ေထမင စအဆင )

ျပည ေထမင စအဆင တြင ေထြအပ အေနျဖင ၎၏ မ လတမဝန မခမးက အဓကထမး ထမ းေဆမင လခက ရပါသည ။ 72 ေထြအပ ၏ မ ဝါဒလမ းညႊန တြင ၎၏ ပင မလပ ငန းတမဝန (၈) မခးအမး ေအမက ပါအတင း ေဖမ ျပထမးပါသည -

(က) ေျမစ မန ႔ြြေရးလပ ငန း

() ယစ မခးစ မန ႔ြြေရးလပ ငန း

(ဂ) အြန (၄) မခးေကမက ျင းလပ ငန း

(ဃ) ၿမ႕နယ ၊ ရပ ကြက /ေကခးရြမမခမး ျပင ဆင ဖြြ႕စည းေရးလပ ငန း

(င) ေကခးလက ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးလပ ငန း

(စ) အသင းအဖြြ႕မခမး ဥပေဒာႏင အည ဖြြ႕စည းြင ျပေရးလပ ငန း

67 အရမထမ းဝန ထမ းမခမးမမ ညႊန ၾကမးေရးမႈးခပ ၊ ဒတယညႊန ၾကမးေရးမႈးခပ မခမး၊ ညႊန ၾကမးေရးမႈးမခမး၊ ဒတယညႊန ၾကမးေရးမႈးမခမး၊ လက ေထမက ညႊန ၾကမးေရးမႈးမခမး၊ ဦးစ းအရမရမခမး ာႏင ဒတယဦးစ းမႈးမခမး ျဖစ ပါသည ။ အမႈထမ းမခမးမမ ႐းးအပ ၊ ဌမနြြစမေရး၊ အႀက းတန းစမေရး၊ အငယ တန း စမေရး၊ ႐းးအက ၊ သန ႔ရင းေရး ာႏင ယမဥ ေမမင းမခမးျဖစ ပါသည ။

68 ေထြအပ ၏ စမရင းအခက အလက မခမးအရ လ ဦးေရ ာႏင ေထြအပ ဝန ထမ းအခးအစမးမမ ခင းျပည နယ တြင ၁း၅၀၃ ာႏင ကယမးျပည နယ တြင ၁း၆၁၉ ဦးရေသမ ျငမးလည း ရန ကန တင းေဒသႀက းတြင ၁၂,၅၆၆ ာႏင မာႏေလးတင းေဒသႀက းတြင ၁၂၁၅၄ ဦး ရပါသည ။ (စ မေရးရမ၊ ဝန ထမ းေရးရမ ာႏင ေထမက ပဌမနမ ညႊန မႈး ာႏင ဝါရင ဝန ထမ းမခမး၏ ေျပမၾကမးခက )

69 ေထြအပ လ သမးအရင းအျမစ ဆင ရမ ကန းဂဏန းမခမး၊

70 ေထြအပ ၏ လက ရစည းကမ းခက မခမးအရ ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအပ စ စမေရးအျဖစ အမခးသမးကသမ န ႔ထမးြင ရပါသည ။ ၂၀၁၀ ာႏစ မတင င က အဆပါေနရမမခမးအတြက အမခးသမ းမခမးက န ႔ထမးြင ရပါသည ။ 71 တင းရင းသမးလ ငယ မခမးအလပ အကင အြင ေရးရရေစရန အတြက ေထြအပ မ အလပ အကင န ႔ထမးေရး ေရြးခယ ရမတြင နယ စပ ေရးရမ၀န ႀက းဌမန လက ေအမက ရ ျပည ေထမင စတင းရင းသမး လ ငယ မခမး စြမ းရည ဖြ႕ၿဖးေရး ဒ ဂရ ေကမလပ မ ေကခမင းၿပ းေသမ လ ငယ မခမးက နယ စပ ေဒသဖြ႕ၿဖးတးတက ေရး ရည ရြယ ခက ျဖင ေရြးခယ န ႕ထမးပါသည ။

72 ေထြအပ မတ တမ းလက တြြ၊ အပဒ ၈၊

21

(ဆ) ဂဏ ထ းေဆမင ဘြြ႕၊ တဆပ မခမး ခ းျမႇင ေရးဆင ရမလပ ငန း

(ဇ) မေရႊ႕မေျပမင းာႏင ေသမ ပစၥည းလႊြေျပမင းျင းက ကန ႔သတ သည ဥပေဒဆင ရမလပ ငန း73

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဆင ရမ ကစၥရပ မခမးက ေဆမင ရြက သည ဌမနတစ ျဖစ သည အမးေလခမ စြမ ေထြအပ ဌမနသည အျမးအစးရဌမနမခမး ၏ ေမတမရပ ခက မခမးကလည း ျဖည ဆည းေဆမင ရြက ေပးပါသည ။ ေထြအပ ၏ မ ဝါဒလမ းညႊန တြင ၎၏ တမဝန မခမးအျဖစ “နင ငေတမ သမၼတ႐းး ာႏင ျပည ေထမင စ အစးရအဖြြ႕႐းးတ႔မ ခမတ ေပးေသမ တမဝန မခမး၊ ျပည ထြေရး ဝန ႀက းဌမနမ ေပးအပ ေသမတမဝန မခမး၊ ေထြအပ ၏ အဓကတမဝန မခမး ာႏင အျမးဝန ႀက းဌမနမခမးမ ေပးအပ ေသမ တမဝန မခမးဟ ၍ ေဖမ ျပထမးပါသည ။”74

မခမးျပမးလေသမ တမဝန မခမးက ထမ းေဆမင ာႏင ရန အတြက ျပည ေထမင စအဆင တြင ေနျပည ေတမ ရ ေထြအပ ႐းးခပ ၌ ဌမနြြ (၆) ျဖင စ မန ႔ြြ ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။ အဆပါဌမနမခမးမမ (၁) စ မေရးရမ၊ ဝန ထမ းေရးရမ ာႏင ေထမက ပဌမန၊ (၂) အေထြေထြဌမန၊ (၃) ေျမ၊ ယစ မခး ာႏင

အြန ဌမန၊ (၄) ဘတ ဂခက ာႏင ေငြစမရင းဌမန (၅) ေလကခင ေရး ာႏင သေတသနဌမန (၆) နင ငတကမေရးရမ ဌမနမခမးျဖစ ၾကပါသည ။ အဆပါ ဌမနမခမးအျပင ေထြအပ ဝန ထမ းမခမး အထ းသျဖင ၿမ႕နယ ာႏင ရင အပ ခပ ေရးမ းမခမးအတြက သင တန းေကခမင းတစ က ရန ကန ၿမ႕တြင ဖြင လစ ထမးရပါသည ။ အဆပါ အပ ခပ ေရးပညမ ဖြ႕ၿဖးမႈသင တန းေကခမင းသည ေလကခင ေရးာႏင သေတသနဌမန၏ တစ စတ တစ ပင း ျဖစ ပါသည ။ 75 ၂၀၀၄ ာႏစ အထ ေထြအပ ၏ ဌမနတစ အျဖစ စမေပစ စစ ေရးာႏင မတ ပတင ဌမန ရြေသမ လည း ေနမက ပင းတြင ျပန ၾကမးေရးဝန ႀက းဌမနသ႔ လႊြေျပမင းေပးြပါသည ။ 76 ၂၀၀၅ ာႏစ မ ၂၀၁၂ ာႏစ အထ ဌမန (၅) သမ ရြေသမ လည း ၂၀၁၁ ာႏစ ၊ ဧၿပ လေနမက ပင း ာႏင ငေတမ သမၼတ ဦးသန းစန အစးရ ဖြြ႕စည းၿပ းကမလတြင ကလသမဂ ေအဂခင စ မခမး၊ အလ ရင ာႏင NGO အဖြြ႕အစည းမခမး စသည ာႏင ငတကမအဖြြ႕အစည းမခမးာႏင ထေတြ႕ဆက ဆမႈမခမးလမသည အတြက ာႏင ငတကမေရးရမ ဌမန တစ က ဖြင လစ ြပါသည ။77

စ မေရးရမဌမန

ဤဌမနသည ဌမနတြင းဆင ရမ ကစၥရပ မခမးက ေဆမင ရြက ပါသည ။ 78 အထ းသျဖင ႐းးလပ ငန းလည ပတ နင ရန စ မေရးရမ၊ ေငြစမရင း ာႏင ဝန ထမ းေရးရမတ႔က စ မန ႔ြြပါသည ။ ပမန တမဝန မခမးမမ အပ ခပ ေရးမ းမခမး န ႔ထမးျင း၊ ရမထ းတးျမႇင ျင း၊ ဝန ထမ းအေရႊ႕အေျပမင း၊ ြင ာႏင အၿငမ းစမး ဝန ထမ းမခမး အတြက ပင စင ကစၥရပ မခမးျဖစ ပါသည ။

ရမထ းတးျမႇင ျင းဆင ရမမ ဝါဒမခမးအျဖစ ာႏင ငဝန ထမ းဥပေဒ အတင း ကခင သး ပါသည ။ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးအမး ျပည ေထမင စရမထ းဝန အဖြြ႕မေန၍ ေရြးခယ န ႔အပ ေပးပါသည ။ ေထြအပ ၏ ဝန ထမ းေရးရမက အဓက အမးျဖင ဗဟမ စ မန ႔ြြ ေပးပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၊ ရင ာႏင ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမး အမးလးက ေနျပည ေတမ မ န ႔အပ ပါသည ။ ရမထ းတးျမႇင ျင းဆင ရမ ကစၥရပ မခမး အတြက ေကမ မတ မခမးဖြြ႕စည း၍ ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန၊ ဒတယဝန ႀက းမ ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ း

73 ေထြအပ လက ကမ းစမေစမင

74 ေထြအပ ၏ သမင း ာႏင တမဝန မခမး ႐းးတြင းမတ တမ း

75 ေလကခင ေရး ာႏင သေတသနဌမနဆင ရမ အခက အလက မခမး၊ ေထြအပ ၊ ျပည ထြေရး၊

76 ၂၀၀၄၊ ေထြအပ ႐းးခပ ဖြြ႕စည းပ၊ ေထြအပ မတ တမ းလက စြြ၊ ေနမက ဆက တြြ (ဂ-၁) ာႏင ျပန ၾကမးေရးဝန ႀက းဌမန၊ အမန ႔ ၂-၁၀ (၃/၂၀၀၅)၊

77 ေနထြန း, ေနမက ဆက တြြ () ာႏင နင ငတကမေရးရမဌမန ာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက မခမး၊

78 ေနထြန း စမမခက ာႏမ-၁၁၆၊

ေထြအပရးပရဌမနြမမး

စ မေရးရမဌမန

ေျမယမ၊ ယစမးာႏငအြနဌမန

ာႏငငတကမေရးရမဌမန

ဘ႑မေရးာႏငေငြစမရငးဌမန

ေလကငေရးာႏငသေတသဌမန

အေထြေထြဌမန

စ မေရးရမဌမန ရည ရြယ ခက

ဝန ထမ းမခမး၏ မခးခစ စတ ဓါတ ရင သန ထက ျမက ေရးာႏင ာႏင ငေတမ ၏ ေကခးဇ းသစၥမက ေစမငသ ရေသေရး၊

ဝနထမးကငဝတစညးကမးာႏင တညဆဥပေဒမမး ကေလးစမးလကနမေရး၊

ဝနထမးမမး၏ လပငနးကၽြမးကငမႈ ျမငမမးေရးာႏင အရညအငးာႏင စြမးေဆမငရည တးတကေရး၊

ဝနထမးမမး သကသမေမငေရး၊ ာႏငငေတမပငပစၥညးမမးာႏင ျပညသ ႕ဘ႑မေငြ

ယဖတမႈမရေစရန ထနးသမးေစမငေရမကေရး၊

22

ာႏင အထက ဝန ထမ းမခမးာႏင ညႊန ခပ မ ဒတယ ညႊန ၾကမးေရးမ းာႏင ေအမက ဝန ထမ းမခမးာႏင ပတ သက သည ေကမ မတ တ႔က အသ းသ းဦးေဆမင ပါသည ။ ဌမနအေနျဖင အပ ခပ မႈ ဆင ရမာႏင ေမမ ေတမ ယမဥ ျပျပင ထန းသမ းျင းဆင ရမတ႔က ေဆမင ရြက ပါသည ။ အျမးဝန ႀက းဌမနမခမး၏ ေတမင းဆခက မခမးကလည း သက ဆင ရမ အပ ခပ ေရးမ း႐းးမခမးထ ဆက လက ေပးပ႔ေပးရပါသည ။ ထ႔ျပင ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက ရ အျမးဌမနမခမးအတြက လအပ သည အပ ခပ မႈဆင ရမတ႔က ပပးေပးရပါသည ။

အေထြေထြဌမန

ဤဌမနသည ေထြအပ ၏ အေထြေထြတမဝန မခးစက ေဆမင ရြက သည ႔ဌမနတစ ျဖစ ပါသည ။79 အထ းသျဖင ဥပေဒေရးရမာႏင ပတ သက သည တမဝန မခးစက ထမ းေဆမင ရပါသည ။ ထသ႔ေဆမင ရြက ရမ တြင ေထြအပ ၏ ဥပေဒမခမးာႏင မ ဝါဒမခမးက ၎၏ဝန ထမ းမခမး လက နမ အေကမင အထည ေဖမ ေစရန ာႏင လႊတ ေတမ မ ေမးျမန းသည မခမး ေျဖၾကမးျင း တ႔က အဓကထမး ေဆမင ရြက ပါသည ။ ထ႔ျပင ၁၉၈၈ ာႏစ ဥပေဒျဖင ျပဌမန းထမးသည ာႏင ငျမးသမးပင ပစၥည းမခမးက ျမန မမာႏင ငသမးမခမး ထ လႊြေျပမင းရန ကစၥ တ႔လည း ပါဝင ပါသည ။80 အျမးအေရးႀက းတမဝန တစ အျဖစ ျပည တြင းာႏင ျပည ပတ႔မ NGO မခမး ျမန မမာႏင င၌ လ မႈေရး လပ ငန းမခမးေဆမင ရြက ာႏင ေရး အတြက မတ ပတင ေပးျင းပင ျဖစ ပါသည ။ ၂၀၁၁ ာႏစ ေနမက ပင း နင ငတကမဖြ႔ၿဖးမႈ အက အည မခမး ပြင လင းလမခန တြင ဤတမဝန မမ ဌမန၏ အဓကလပ ငန းတစ ျဖစ လမြပါသည ။81 ထသ႔ ေဆမင ရြက ရမတြင သက ဆင ရမဝန ႀက းဌမနမခမး၊ အထ းစစမ းစစ ေဆးေရး ဦးစ းဌမနာႏင ျပည နယ / တင းေဒသႀက း အစးရမခမးတ႔၏ သေဘမထမး မတ ခက မခမးရယ ၍ ညႇာႏႈင း ေဆမင ရြက ရပါသည ။ ေဒသနယ နမတ ာႏင ပတ သက ၍ ဤဌမနသည ရင ာႏင ၿမ႕နယ မခမး၏ ပထဝ ဝင ေဒသမခမးက ပင းျမးၿပ း နယ နမတ သတ မတ သည လပ ငန းတစ လည းပါဝင ပါသည ။ 82 ေနမက ဆးတမဝန တစ အေနျဖင အေထြေထြဌမနသည ာႏင ငဝန ထမ းမခမး၊ ရြာႏင မ းသတ တပ ဖြြ႕ဝင မခမးအတြက သမမက သဃမေတမ ာႏင လ ပဂ လ မခမးအတြက ာႏင ငေတမ မ ဘြြ႕ထ း၊ ဂဏ ထ းမခမး ခ းျမႇင ာႏင ေရး အတြက လည း တမဝန ယ ေဆမင ရြက ရပါသည ။83

ေျမယမ၊ ယစ မခး ာႏင အြန ဌမန

ဤဌမနသည ေျမ၊ ယစ မခးစ မန ႔ြြမႈာႏင အြန ေလးမခးျဖစ သည ေျမြန ၊ ယစ မခးြန ၊ ဓမတ သတြန ာႏင တမတမြန တ႔က စ မန ႔ြြပါသည ။ 84 ေျမစ မန ႔ြြျင းာႏင ပတ သက ၍ ေထြအပ အေနျဖင ၿမ႕ျပေျမမခမးာႏင ယင းတ႔ာႏင ဆက စပ သည မတ ပတင ျင း၊ လ ေနထင ြင ာႏင လပ ငန းလပ ကင ြင လင စင မခမး၊ စ းပြမးေရးလပ ကင နင ရန ေျမမခမးခေပးျင းတ႔က

79 အေထြေထြဌမနမ ညႊန မ းာႏင အရမထမ းမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ာႏင ေထြအပ လက ကမ းစမေစမင ၊

80 မေရႊ႕မေျပမင းနင ေသမပစၥည းမခမးကကန ႔သတ သည ဥပေဒ

81 အေျပမင းအလြမခမးမတင မ NGO (၂၃၅) ဖြြ႕ ာႏင INGO (၂) ဖြြ႕သမ မတ ပတင ထမးေသမ လည း ၂၀၁၄ ာႏစ ာႏစ ဦးပင းတြင (၆၀၀) ေကခမ အထ မခမးျပမးလမြပါသည ။ အေထြေထြဌမန ညႊန မ းာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

82 ၁၉၇၂ ာႏစ တြင ရင ေပါင း (၄၇) ာႏင ၿမ႕နယ ေပါင း (၂၈၆) ရြပါသည ။ ၂၀၀၄ ာႏစ တြင ရင ေပါင း (၆၅) ာႏင ၿမ႕နယ ေပါင း (၃၂၅) ရလမၿပ း ၂၀၁၄ ာႏစ တြင ရင ေပါင း (၇၃) ာႏင ၿမ႕နယ ေပါင း (၃၃၀) ရလမပါသည ။ U Kyaw, စမမခက ာႏမ-၅၈ ာႏင ၆၃၊

83 ဘြြ႕ထ းဂဏ ထ းမခမးမမ အမခမးအမးျဖင ဝန ထမ းေကမင းဆ၊ ာႏင ငဝန ထမ းဆာႏင ေအးခမ းသမယမေရးာႏင တရမးဥပေဒစးမးေရးဆတဆပ မခမး ျဖစ ပါသည ။

84 ေျမ၊ ယစ မခးာႏင အြန ဌမနမ ညႊန မ းာႏင အရမထမ းမခမးအမး ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

အေထြေထြဌမန ရည ရြယ ခက

ဥပေဒေရးရမ ကစၥရပမမး ေဆမငရြကေရး၊ ၿမ႕ာႏင ေကးရြမမမး စနစတကဖြ႕စညးေရး၊ ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးလပငနး မမး စနစတက အေကမငအထည ေဖမေရး၊ အသငးအဖြ႕ဥပေဒမမးဥပေဒာႏငအည ဖြ႕စညးေရး၊ ဂဏထ းေဆမငဘြ႕၊ တဆပမမး းျမင

ထကသ က းျမငေရး၊ နယစပေဒသ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး လပငနးမမး

အေကမငအထညေဖမ ေဆမငရြကေရး၊ မေရႊ႕မေျပမငးနငေသမ ပစၥညးမမး

လႊေျပမငးျငးဆငရမ ကစၥမမးေဆမငရြကေရး၊

ေျမယမ၊ ယစမးာႏင အြနဌမန

ေျမယမစ မန႕ြမႈမမး ဥပေဒာႏင အည ျဖစေရး၊

ယစမးစ မန႕ြမႈမမး စနစတက ျဖစေရး၊

အြန (၄)မး လမထမးက ျပညမ ေကမလြနေအမင ေကမကေရး၊

23

ေဆမင ရြက ပါသည ။ 85 ထ႔ျပင ဘမသမေရးအဖြြ႕အစည းမခမးျဖစ သည ဘန းႀက းေကခမင းမခမး၊ ရစ ယမန ဘရမးေကခမင းမခမး ာႏင ဗလ မခမးအတြက ဝတကေျမမခမးက စ မန ႔ြြေပးပါသည ။ လအပ ပါက ေထြအပ အေနျဖင ေကခမင းမခမး၊ လမ းမခမးာႏင အထ းစ းပြမးေရးဇန စသည တ႔ အတြက အမခမးျပည သ ႔အကခးငမ ေျမသမ းျင းတ႔က ေဆမင ရြက ေပးရပါသည ။ ဤဌမန အေနျဖင ေျမအျငင းပြမးမႈမခမး ေျဖရင းရမတြင လည း ပါဝင ပတ သက မႈရပါသည ။ လပ ထးလပ နည းအရ ေထြအပ ႐းးခပ အေနျဖင ေျမာႏင ပတ သက သည တင စမလက ရရပါက သက ဆင ရမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း ေထြအပ သ႔ စစမ းေဖမ ထတ ရန ဆက လက ညႊန ၾကမးၿပ း ေကမ မတ မ ဆးျဖတ ေပးပါသည ။ 86 ေသးငယ သည ေျမအျငင းပြမးမႈမခမးကမ သက ဆင ရမ ရင ာႏင ၿမ႕နယ မ းမခမးမ ေျဖရင းေပးၾကပါသည ။ ယစ မခးစ မန ႔ြြျင းာႏင ပတ သက ၍ ေထြအပ မ အေျယစ မခး (၄) ျဖစ သည အရက ၊ ဘ ယမ၊ ကေဇမ ာႏင ဝင တ႔မ ယစ မခးလင စင (၄၁) မခးက ထတ ေပးပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးအေနျဖင ယအါ သ းျမးစ ျပဌမန းလမပါသည ။ (ေနမက ဆက တြြ - ၄ ကရႈ) 87 ယစ မခးစ မန ႔ြြမႈမမ Burma Excise Manual of 1917 က အေျ ပါသည ။ ေထြအပ ႐းးခပ မ လင စင အတြက အတည ျပခက ျပလပ ေပးၿပ း ၿမ႕နယ ေထြအပ ႐းးမခမးမ အြန ေကမက ျင းတ႔က ေဆမင ရြက ပါသည ။

အြန ေကမက ျင းသည ေထြအပ ၏ အဓကတမဝန မခမးအနက တစ ျဖစ ပါသည ။ 88 ေျမ၊ ယစ မခးာႏင အြန ဌမနအေနျဖင အြန ေကမက ျင းတမဝန က ေဆမင ရြက ရေသမ လည း ၿမ႕နယ ာႏင ႐င ႐းးမခမးမ ေကမက ေပးရပါသည ။ ေထြအပ မ အြန (၄) မခးက ေကမက ေပးပါသည -89

ယစ မခးြန အရက ၊ ဘ ယမ၊ ကေဇမ ာႏင ဝင အတြက ထတ ေပးသည ယစ မခးလင စင (၄၁) မခးေပၚတြင ေကမက ျင း ျဖစ ပါသည ။90

ေျမြန ၿမ႕ျပာႏင စက ပခးေျမအခ႕ေပၚတြင အသးျပ ေကမက ျင း ျဖစ ပါသည ။

တမတမ ြန ဆည ေရေသမက စပါးစက င းမခမးာႏင ျမစ ေရတင ၍ ေရသြင းစက ပခးသည စက င းမခမးအတြက ဆည ေျမမင းမခမး အသးျပျဖစ ပါသည ။ ဆည ေရေသမက ေဒသမခမးတြင အဓကထမး ေကမက ပါသည ။

ဓါတ သတြန နင ငပင ာႏင ပဂ လကပင ဓါတ သတတ းေဖမ ျင းမ ေကမက ျင းျဖစ ပါသည ။ ထသ႔ေကမက ရမတြင ျမ န စပါယ သ႔မဟတ ၿမ႕ျပလမ းမခမးေဆမက လပ ျင း၊ အျမးရည ရြယ ခက ၊ ဆည ေျမမင းသြယ တန းျင း၊ ရထမးလမ း သ႔မဟတ လမ းေဖမက လပ ျင း၊ ရႊ႕ေစး၊ စကခင ေကခမက ၊ ဂခစ ပဆမ ာႏင သ းျမးဥပေဒျဖင ျပဌမန းထမးျင းမရေသမ ဓါတ သတမခမး အေပၚတြင ေကမက ျင းျဖစ ပါသည ။91

85 လယ ယမစက ပခးေရးာႏင ဆည ေျမမင းဝန ႀက းဌမနမ လယ ယမေျမမခမးစမရင းက ထန းသမ းၿပ း ေထြအပ မ စမးကခက ေျမမခမးက စ မန ႔ြြပါသည ။

86 ျပည ေထမင စအစးရအဖြြ႕၏ အမန ႔အမတ (၅၉/၂၀၁၃) ျဖင ေျမယမစ မန ႔ြြေရးဗဟေကမ မတ အမး ဒတယသမၼတမ ဥကဌ၊ ျပည ထြေရးဝန ႀက းာႏင လယ ယမစက ပခးေရးာႏင ဆည ေျမမင းဝန ႀက းတ႔မ ဒတယဥကဌမခမးအျဖစ ေဆမင ရြက ပါသည ။ ဗဟမသည ေကခးရြမအဆင အထ ေကမ မတ မခမးက အဆင ဆင ဖြြ႕စည းထမးၿပ း ယင းေကမ မတ မခမး၏ တမဝန မခမးမမ ေျမယမအျငင းပြမးမႈ ေျဖရင းေပးေရး၊ ေျမသမ းယမသမ း ကစၥရပ မခမးာႏင ပတ သက ၍ တင ၾကမးစမမခမးက ေျဖရင းေပးျင း တ႔ျဖစ ပါသည ။ ေဒသအဆင တြင အဆပါေကမ မတ မခမးက လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရးေကမ မတ ၏ လက ေအမက တြင ထည သြင းထမးပါသည ။

87 မ လ ယစ မခးလင စင (၄၁) မခးမမ ၿဗတသၽကလန ေတ ကတည းကရြသည ယစ မခးလင စင မခမးျဖစ ၿပ း လက ရအေနအထမးတြင ေထြအပ မ ယစ မခး လင စင (၂၈) မခးက ထတ ေပးလခက ရပါသည ။ ယအါ သက ဆင ရမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း လႊတ ေတမ မခမးမ ယစ မခး လင စင ာႏင ဥပေဒမခမးက သ းျမးစ ျပဌမန းေပးလခက ရပါသည ။

88 ေထြအပ လပ ထးလပ နည းမခမးအရ ႐င အပ ခပ ေရးမ းသည ေကမ လတ ေတမ အရမရ အျဖစ လည းေကမင း၊ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းသည လက ေထမက ေကမ လတ ေတမ အရမရအျဖစ လည းေကမင း တမဝန ထမ းေဆမင ရပါသည ။ (မြန ျပည နယ ရင မ းာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက )

89 ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ မတ တမ း၊ စမမခက ာႏမ-၇၀၊

90 မ လက ယစ မခးလင စင (၄၁) ရထမးေသမ လည း သက ဆင ရမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအစးရမခမး၏ လပ ပင ြင ေၾကမင ယအါ ေျပမင းလြမႈရပါသည ။

91 ေနထြန း, စမမခက ာႏမ ၁၂၇-၁၂၈၊

24

အဆပါအြန စနစ မခမးမမ႐ႈပ ေထြးၿပ း ဤစမတမ း၏သေတသနျပလပ သည ရည ရြယ ခက ထက ေကခမ လြန ေနပါသည ။ အြန ဥပေဒ မခမးမမ ကလန စနစ ကပင ျပဌမန းထမးသည ဥပေဒမခမးျဖစ ပါသည -

(က) ၁၈၇၆ာႏစ ၊ ေျမာႏင အြန အက ဥပေဒ၊

() ၁၈၈၀ာႏစ ၊ ရင င ေၾကး ဥပေဒ၊

(ဂ) ၁၈၈၉ာႏစ ၊ အထက ျမန မမျပည ေျမာႏင အြန စည းမခဥ း ဥပေဒ၊

(ဃ) ၁၈၉၀ာႏစ ၊ အြန ေတမ အရ ေကမက မႈ ဥပေဒ၊

(င) ၁၉၁၇ာႏစ ၊ ျမန မမာႏင င ယစ မခး အက ဥပေဒ၊

(စ) ၁၉၂၈ာႏစ ၊ ျမန မမာႏ င င ယစ မခး နည းဥပေဒ၊

(ဆ) ၁၉၈၂ာႏစ ၊ ေရာႏင တမတမြန ဥပေဒ၊ 92

အြန ေကမက ျင းက ာႏစ စဥ ျပလပ ၿပ း အြန မခမးသည ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ ဇယမး-၅ အရ ယအါ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း ေငြစမရင းထြသ႔ ေပးသြင းရပါသည ။ တစ ဖက တြင မ ေနျပည ေတမ ေကမင စ နယ ေျမအတြင း ေကမက ရရသည အြန မခမးက ျပည ေထမင စေငြစမရင းသ႔ ေပးသြင းရပါသည ။ အဆပါအြန မခမးက ေထြအပ မ ၁၉၈၉-၉၀ ဘ႑မေရးာႏစ မစတင ၍ ေကမက ျင းျဖစ ၿပ း ယင းမတင မ က ျပည တြင းအြန မခမးဦးစ းဌမနမ ေကမက ပါသည ။ 93 ယစ မခးြန မခမးသည အြန ဝင ေငြမခမး တြင အမခမးဆးျဖစ ပါသည ။ ေျမြန ာႏင ဓမတ သတြန မခမးမမလည း တျဖည းျဖည း တးျမႇင ေကမက ရလခက ရေသမ လည း ပမမဏ နည းပါးပါသည ။ ၂၀၀၇ ာႏစ ၊ ေမလအထ ေရြန မခမးေကမက မႈက လယ ယမစက ပခးေရးာႏင ဆည ေျမမင းဝန ႀက းဌမန၏ ဆည ေျမမင းဦးစ းဌမနသ႔ လႊြေျပမင းေပးြၿပ းေနမက တမတမြန ေကမက ရရမႈ ကခဆင းသြမးပါသည ။

ဇယမး (၁)၊ အြန (၄) မခးအတြက ေထြအပ မ အြန ေကမက မႈအေျအေန (ကခပ သန းေပါင း)94 အြန အမခးအစမးမခမး ၁၉၈၉-၉၀ ၂၀၀၉-၁၀ ၂၀၁၂-၁၃ ယစ မခးြန 12.76 6,066.54 8,533.01 ေျမယမြန 44.82 130.36 144.69 တမတမ ြန 19.17 12.31 10. 45 ဓါတ သတြန 4.69 48.65 196.92

ဘ႑မေရးာႏင ေငြစမရင းဌမန

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအစးရမခမး မရေသးင ၂၀၁၁ ာႏစ မတင မ ကမလမခမး အတြင း ေထြအပ ႐းးခပ ရ ဘတ ဂခက ာႏင ေငြစမရင းဌမနမ ျပည နယ ာႏင တင းအမးလး

92 ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ မတ တမ း၊ စမမခက ာႏမ-၇၁၊

93 အဆပါတမဝန မခမးအမး ေထြအပ သ႔ ၁၉၈၉-၉၀ ဘ႑မေရးာႏစ မခမးတြင လႊြေျပမင းေပးြပါသည ။ ေထြအပ မ အဆပါအြန မခမးက ၁-၄-၁၉၈၉ ရက ေန႔မ စတင ေကမက ြပါသည ။ ယင ကတည းကပင ေထြအပ အေနျဖင အြန ေကမက သည တမဝန မခမးက ထမ းေဆမင ြရပါသည ။ ၁၉၇၂ ာႏစ တြင ျပည တြင းအြန မခမးဦးစ းဌမနသ႔ ယစ မခးြန မခမး ေကမက ရန တမဝန မခမးလႊြေျပမင းေပးျင း မျပမ ကမလအထ ေထြအပ မ ေကမက ေပးြပါသည ။

94 ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ မတ တမ း၊ စမမခက ာႏမ-၇၁၊ ေငြေဖမင းပြမႈာႏႈန း ကထည သြင းတြက ခက ညႇာႏင းထမးၿပ းျဖစ သည ဟ ယ ဆပါသည ။

ဘ႑မေရးာႏင ေငြစမရင းဌမန ရည ရြယ ခက

ရေငြမခမးက လခမထမးခက ျပည မ ေကခမ လြန ေရးာႏင အသးစရတ မခမး ၿးၿေၽြတမသးစြြေရး၊

အသးစရတ တင း ဘ႑မေရး ကခင စဥ ာႏင စည းမခဥ းစည းကမ းာႏင ည ညႊတ ေရး။

25

အတြက ဘတ ဂခက လခမထမးခက မခမးက တြက ခက ေပးပါသည ။ 95 ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ေထြအပ ၏ ဘတ ဂခက အသးစရတ အမး ျပည ေထမင စ ာႏင ျပည နယ /တင းေဒသႀက းမခမးရ ေထြအပ ႐းးမခမးဟ ၍ (၂) ပင းြြျမးထမးပါသည ။ ျပည ေထမင စအဆင ေထြအပ ဘတ ဂခက တြင (၁) ေထြအပ ႐းးခပ ၏ အသးစရတ ၊ (၂) အပ ခပ ေရးပညမဖြ႕ၿဖးမႈသင တန းေကခမင း၏ ဘတ ဂခက ာႏင (၃) ေနျပည ေတမ ေကမင စ ၏ ဘတ ဂခက မခမးပါဝင ပါသည ။ ေထြအပ ႐းးခပ မ ျပည ေထမင စအဆင ဘတ ဂခက အတြက ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနသ႔ တင ျပရပါသည ။ ြင ျပခက ရရၿပ းေနမက ဘတ ဂခက ာႏင ေငြစမရင းဌမနမ ျပည ေထမင စ ဘ႑မေရးေကမ မရင သ႔ တင ျပာႏင ေရးအတြက ေဆမင ရြက ၿပ း ျပည ေထမင စလႊတ ေတမ မ ာႏစ စဥ ျပည ေထမင စ၏ ဘ႑မေငြအရ အသးဆင ရမ ဥပေဒျပဌမန းေပးပါသည ။ ဥပမမအမးျဖင ၂၀၁၂-၁၃ ဘ႑မေရးာႏစ အတြက ျပည ေထမင စအဆင ေထြအပ အသးစရတ မမ ကခပ သန းေပါင း ၂,၀၉၃.၃၈၄ ျဖစ ၿပ း အမခမးစမမ ဝန ထမ းလစမာႏင စရတ မခမး ျဖစ ပါသည ။96

(၁-၁၀-၂၀၁၁) ရက ေန႔မစတင ၍ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ ဘတ ဂခက အမး သက ဆင ရမေထြအပ ႐းးမခမးမတစ ဆင စတင စ မန ႔ြြသည စနစ က ကခင သးြပါသည ။97 ထသ႔စ မန ႔ြြရမတြင ဗဟမ ထန းခပ ထမးသည ေဒသအဆင ဆင ရ (ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမ အပ ခပ ေရးမ းာႏင စမေရးမခမးအပါအဝင ) ေထြအပ ဝန ထမ းမခမး၏ လစမာႏင စရတ မခမးလည း ပါဝင ပါသည ။ သက ဆင ရမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ အစးရအဖြြ႕အတြင းေရးမ းမခမးျဖစ သည ေထြအပ အႀက းအမ းမခမးမ ေထြအပ ၏ ဘတ ဂခက လအပ ခက အမး သက ဆင ရမျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း ဘတ ဂခက မခမးတြင လခမထမး၍ သက ဆင ရမဝန ႀက းခပ မခမးမ ေနျပည ေတမ သ႔ ာႏစ စဥ တင ျပရပါသည ။ ကန းဂဏန း အတအကခ မသရရေသမ လည း ေဒသအဆင ဆင ရ ေထြအပ ႐းးမခမး၏ အသးစရတ က သက ဆင ရမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ ဘတ ဂခက တြင ထည သြင းထမးသျဖင ေထြအပ ႐းးခပ တြင ၎တ႔အတြက ဘတ ဂခက ပမမဏ အနည းငယ ကသမ ထည သြင းလခမထမးပါသည ။ ထသ႔လပ ေဆမင ရမတြင အြန ေကမက ရရေငြလည း ပါဝင ၿပ း ယအါ ေထြအပ ၏ ဘတ ဂခက ာႏင ေငြစမရင းဌမနသည ေနျပည ေတမ ေကမင စ အတြက သမ အြန ေကမက ရေငြမခမးက ျပည ေထမင စ ေငြစမရင းထြသ႔ ထည သြင းေပးရပါသည ။

ဤဌမနသည ျပည ေထမင စအစးရအဖြြ႕အတြက သဘမဝေဘးအာႏရမယ ႀကတင ျပင ဆင ေရးာႏင ပတ သက ၍ စ မခက မခမးေေရးဆြြ ေပးရပါသည ။ သဘမဝေဘးအာႏရမယ ႀကတင ကမကြယ ေရးအမခးသမးေကမ မတ အမး ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနမ ဦးေဆမင ၍ ေထြအပ ညႊန ခပ မ တြြဖက အတြင းေရးမ းအျဖစ ေဆမင ရြက ပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းမခမးတြင ၀န ႀက းခပ မ သက ဆင ရမ ျပည နယ ၊ တင း၏ သဘမဝေဘးအာႏရမယ ႀကတင ကမကြယ ေရးလပ ငန းအဖြြ႕ ဥကဌအျဖစ ေဆမင ရြက ပါသည ။ ရပ ကြက ၊ ေကခးရြမအပ စ၊ ရင တ႕တြင လည း လပ ငန းအဖြြ႕မခမး ဖြြ႕စည းၿပ း သဘမဝ ေဘးအာႏရမယ ကမကြယ ေရးာႏင စ မန ႕ြြေရးတ႕က လပ ကင ပါသည ။

ာႏင ငတကမေရးရမဌမန

နင ငတကမေရးရမဌမနသည ေထြအပ ႐းးခပ တြင ဖြင လစ ြသည ဌမနသစ တစ ျဖစ ၿပ း ေထြအပ အတြက အေရးႀက းသည ဌမနတစ ျဖစ ပါသည ။ 98 ေထြအပ ၏ မ လတမဝန မခမးာႏင ာႏႈင းယဥ ပါက အဆပါတမဝန မခမးမရေသမ လည း ျမန မမအစးရ ကယ စမး နင ငတကမာႏင ဆက သြယ ေဆမင ရြက ရမတြင တမဝန အမခးမခးက ထမ းေဆမင ရပါသည ။ ကလသမဂ ေအဂခင စ မခမးာႏင ပမထေတြ႕ ဆက ဆရၿပ း ဥပမမအမးျဖင UNICEF ာႏင ကမကြယ ေရးဝန ႀက းဌမနအၾကမး ကေလးစစ သမးကစၥာႏင ပတ သက ၍လည းေကမင း၊ The International Labour Organization ာႏင အလပ သမမးဝန ႀက းဌမနတ႔အၾကမး အတင းအဓမၼင းေစမႈာႏင လ ေမမင က းမႈ ကစၥရပ မခမးတြင လည းေကမင း၊ ျပည သ ႔ေရးရမစ မ န ႔ြြမႈ ျပျပင ေျပမင းလြေရး က႑အလက အလပ အဖြြ႕ (SWG) တြင UNDP ာႏင EU တ႔ာႏင လည းေကမင း ထြထြဝင ဝင ပါဝင ပတ သက မႈမခမးရပါသည ။ ထ႔ျပင ာႏင ငတကမအဖြြ႕အစည းအခ႕ျဖစ သည ကလသမဂ လ ႔အြင အေရးေကမ မရင ကြသ႔ေသမ အဖြြ႕အစည းမခမးမ လအပ ခက မခမးာႏင ေတမင းဆခက မခမးက ျပန လည တ႔ျပန ေပးရပါသည ။ ျမန မမာႏင ငဆင ရမ သတမန မခမးာႏင လည း ထေတြ႕ဆက ဆရပါသည ။

95 ဘတ ဂခက ာႏင ေငြစမရင းဌမနမ ညႊန မ း ာႏင အရမထမ းမခမးအမး ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

96 ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ မတ တမ း၊ စမမခက ာႏမ-၁၀၁၊

97 ဘတ ဂခက အမး ကင တြယ ၍ သးစြြရန ျဖစ ၿပ း လခမထမးျင း သ႔မဟတ သတ မတ ျင းမဟတ ပါ။ အဘယ ေၾကမင ဆေသမ ဝန ထမ းမခမးအမး ဗဟမ ခပ ကင ထမး၍ ျဖစ ပါသည ။ ဘတ ဂခက အမး ဗဟမ အမန တကယ ေလၽမချင းထက အမည ေလခမခလက ျင းျဖစ ပါသည ။

98 နင ငတကမေရးရမဌမနမ ညႊန မႈး ာႏင အရမထမ းမခမးအမး ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

26

အျမးတမဝန တစ မမ အမ န းခင းာႏင ငမခမးာႏင နယ စပ ေရးရမအျငင းပြမးမႈမခမး ေျဖရင းေပးျင းပင ျဖစ ပါသည ။ နင ငျမးေရး ဝန ႀက းဌမန အေနျဖင ထင းာႏင ငာႏင ေျဖရင းရမတြင အဓကတမဝန ယ ေသမ လည း အာႏၵယနင င၊ ဘဂၤလမးေဒရ ာႏင ငမခမးာႏင ေျဖရင းရမတြင ေထြအပ မ ထြထြဝင ဝင ပါဝင ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။ ျမန မမာႏင အာႏၵယာႏင ငတ႔အၾကမး အေရ႕ေျမမက ဘက နယ စပ ျပနမမခမးေျဖရင းရန နမးလည မႈစမၽြန လႊမလက မတ ေရးထးထမးၿပ း ေထြအပ အေနျဖင ဘဂၤလမးေဒရ ျပည ထြေရးဝန ႀက း ဌမနာႏင ရင နယ စပ တရမးမဝင ျဖတ သန းမႈ ကမကြယ ေရးာႏင ပတ သက ၍ ထေတြ႕ဆက ဆမႈမခမး ရပါသည ။

ေလကခင ေရးာႏင သေတသနဌမန

ေလ႔ကခင ေရးာႏင သေတသနဌမနအမး ၂၀၀၃ ာႏစ တြင ဖြြ႕စည းြၿပ း ေထြအပ ၏ အေျလအပ ခက (၂) ျဖစ သည ေလကခင ေရး ာႏင သေတသနလပ ငန းမခမးက ျဖည ဆည းေပးပါသည ။ 99 သေတသနလပ ငန းမခမးာႏင ပတ သက ၍ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းစမရင းခပ ာႏင ၿမ႕နယ စမရင းခပ မခမးက ျပစ၍ ာႏစ စဥ ျပန တမ းမခမးထတ ျပန ရပါသည ။ အစးရ ႐းးတြင းသး အတြက ထတ ျပန ျင းျဖစ ၿပ း စစေပါင း ၿမ႕နယ (၃၃၀) အေနျဖင လ ဦးေရအေျအေန၊ အစးရလပ ငန းမခမးာႏင ေဒသတြင း အဓက လႈပ ရမးမႈမခမး၊ အကခးေဆမင မခမးစမရင းက ျပန တမ းမခမးျပစ၍ အသ းသ းထတ ျပန ၾကပါသည ။ အျမးသေတသနလပ ငန းမခမးအျဖစ လႊတ ေတမ ၏ ေမးျမန းခက မခမးက ေျဖၾကမးျင း၊ အစည းအေဝးမခမးက မတ တမ းတင ျင း၊ ေထြအပ အဆင ျမင ဝန ထမ းမခမးအတြက မန ႔ြန မခမး ေရးသမးေပးျင းတ႔ ေဆမင ရြက ပါသည ။ ထ႔ျပင မတ သမးစရမအျဖစ ျပည ေထမင စေရြးေကမက ပြြေကမ မရင ာႏင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း ေရြးေကမက ပြြေကမ မရင မခမးအၾကမး ေရြးေကမက ပြြဆင ရမ ပပးသည လပ ငန းမခမးက ဆက သြယ ေဆမင ရြက ေပးရပါသည ။

ေလကခင ေရးာႏင ပတ သက ၍ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးအမး ျပည ေထမင စရမထ းဝန အဖြြ႕၊ အျမးဝန ႀက းဌမနမခမးာႏင ာႏင ငတကမ ဖြ႕ၿဖးေရးမတ ဖက အဖြြ႕အစည းမခမးမ ဖြင လစ သည သင တန းမခမးသ႔ ေစလႊတ ျင းတ႔ကေဆမင ရြက ပါသည ။ ေထြအပ အတြက ရည ရြယ ၍

99 ေလကခင ေရးာႏင သေတသနဌမန ညႊန မ း ာႏင အရမထမ းမခမး ေျပမၾကမးခက ၊

ာႏင ငတကမေရးရမဌမန၏ ရည ရြယ ခက မခမး

ာႏင ငေတမ ဖြ႔ၿဖးတးတတ ေရးအတြက ေကခးလက ေဒသဖြ႔ၿဖးေရးာႏင ဆင းရြာႏြမ းပါးမႈေလခမခေရးက ဥ းတည ႀကးပမ း ေဆမင ရြက သြမးရမည ။

ာႏင ငသမးအမးလး၏ လ မႈစ းပြမးေရးဖြ႔ၿဖးတးတတ ေရးက အေထြေထြအပ ခပ ေရးဥ းစ းဌမနာႏင ာႏင ငတကမအသင းအဝင းတ႔ ပ းေပါင းေဆမင ရြက သြမးရမည ။

နယ နမတ ကစၥရပ မခမးာႏင နယ စပ ေဒသဖြ႕ၿဖးတးတတ ေရးကစၥရပ မခမးက အမ န းခင းာႏင ငမခမးာႏင ခစ ၾကည ရင းာႏ းစြမ ပ းေပါင းေဆမင ရြက သြမးရမည ။

ကမမၻ႕ာႏင ငမခမး၊ ေဒသတြင းအဖြြ႔႔အစည းမခမး၊ ာႏင ငတကမအဖြြ႕အစည းမခမး၊ ာႏင ငတကမအစးရမဟတ ေသမ အဖြြ႔အစည းမခမး ာႏင ခစ ၾကည ရင းာႏ းစြမ ဆက ဆသြမးရမည ။

ာႏင ငေတမ အတြင း အဓမၼင းေစမႈပေပခမက ေရး၊ လ ႔ ႔အြင အေရးကမကြယ ေရးာႏင တးျမင ေရးကစၥမခမးက သက ဆင ရမ အဖြြ႔အစည းမခမး၊ ာႏင ငတကမအဖြြ႔အစည းမခမး၊ ကလသမဂ ာႏင ၎၏ လက ေအမက အဖြြ႕အစည းမခမးာႏင ပ းေပါင း၍

အပ ခပ ေရးက႑မ အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ရမည ။

ေလကငေရးာႏင သေတသနဌမန

နငငေတမအပပေရး ယာႏရမး သြကလကထကျမကေစရနအတြက စ(၅)ရပာႏင ျပညစေသမ ဝနထမးေကမငးမမး ျဖစေအမင အၿမမျပတ ေလကငေပးေရး၊

နငငေတမမ မတထမးေသမ မ ဝါဒ(Policy)၊ အေျသေဘမတရမး(Principle)၊ လပထးလပနညး (Procedure)မမးာႏင အည ေဆမငရြကတတသည အေလအကငေကမငးမမး ျပစပးေထမငေပးေရး၊

သတင းအခက အလက နည းပညမ ဖြ႕ၿဖးတးတက လမသည ာႏင အမခ လပ ငန းစြမ းေဆမင ရည မခမး တစ ေျပးည တးတက လမ ေရး၊

အပ ခပ ေရး၊ စ မန ႕ြြေရးာႏင ေါင းေဆမင မႈ ပညမရပ မခမးက ာႏင ငတကမအဆင မ ေလကခင ေပးာႏင ေရးအတြက သေတသနျပ ေဆမင ရြက ေရး၊

27

ဖြင လစ ထမးသည သင တန းေကခမင းမမ ရန ကန ၿမ႕တြင ဖြင လစ ထမးပါသည ။ အပ ခပ မႈပညမဖြ႕ၿဖးေရး သင တန းေကခမင း သည ေလကခင ေရးာႏင သေတသနဌမနေအမက တြင မရပါ။ သင တန းေကခမင းမမ ၂၀၁၃ ာႏစ ၊ ၾသဂတ လ အထ ေလကခင ေရးာႏင သေတသနဌမနေအမက တြင ရြေသမ လည း ယအါ ႐းးခပ ရ ဌမနမခမးနည းတ သ းျမးဌမနတစ ျဖစ ေသမ လည း ေလကခင ေရးာႏင သေတသနဌမနအေနျဖင သင တန းေကခမင း၏ သင ရးညႊန းတမ းေရးဆြြရမတြင ပါဝင ေဆမင ရြက ေပးေနပါသည ။ 100 ထ႔ျပင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးရ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးာႏင ဝန ႀက းဌမနဆင ရမ ဝန ထမ းမခမးအတြက သင တန းမခမး ဖြင လစ ျင း တ႔ေဆမင ရြက ပါသည ။ ဥပမမအမးျဖင ၂၀၁၂ ာႏစ တြင ေဒသာႏရ အပ ခပ ေရးစနစ အေျပမင းအလြျပလပ ၿပ းေနမက ရပ ကြက ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ းမခမးအမး ေထြအပ မ သင တန းပ႔ခေပးြရမ ဤဌမနမ သင ရးညႊန းတမ းေရးဆြြျင းာႏင သင ေထမက က ပစၥည းမခမး ၿမ႕နယ မခမးသ႔ ပပးေပးျင း တ႔ ျပလပ ေပးြပါသည ။

အပ ခပ မႈပညမဖြ႕ၿဖးေရးသင တန းေကခမင း

ေထြအပ ႐းးခပ ရ ဌမန (၆) အျပင သင တန းေကခမင းတစ လည းရပါသည ။ ေထြအပ အပ ခပ ေရးမ းမခမးက အဓက ေလကခင သင ၾကမးေပးသည ေကခမင းမမ အပ ခပ မႈပညမဖြ႕ၿဖးေရးသင တန းေကခမင းျဖစ ၿပ း ၂၀၀၃ ာႏစ ၊ ဇ လင လတြင ရန ကန ၿမ႕၏ျပင ပရ မဂၤလမဒၿမ႕နယ တြင ဖြင လစ ြပါသည ။ ဝန ထမ း၏ ရမထ းအဆင အလက ေပၚမ တည ၍ သင တန းေကခမင းမ သင တန း အမခးမခးက ဖြင လစ ၿပ း သင တန းတစ မခးက တစ ာႏစ လၽင (၃) ႀကမ ဖြင လစ ပါသည ။ သင တန းေကခမင းအေနျဖင ေကခးလက ေဒသရ အပ ခပ ေရးမ းမခမး၏ စြမ းေဆမင ရည က ျမႇင တင နင ရန ရည ရြယ ၍ ဖြင လစ ြျင းျဖစ ပါသည ။101

သင တန းေကခမင းအမး ညႊန မ းအဆင ရ ေကခမင းအပ ႀက းမ ဦးစ းၿပ း ေထြအပ ညႊန ခပ ာႏင ဒညႊန ခပ တ႔အမး တမဝန ရပါသည ။ သင တန းေကခမင းအပ ႀက းေအမက တြင ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ း (၂) ဦးရၿပ း အပ ခပ ေရးတမဝန ာႏင သင ၾကမး/ေလကခင ေရးတ႔က တမဝန ယ ၾကပါသည ။ ၎တ႔ေအမက တြင လက ေထမက ညႊန ၾကမးေရးမ း (၂) ဦးစ ရပါသည ။ သင တန းေကခမင းအေနျဖင အရမထမ း ဝန ထမ းမခမး အတြက သမျဖစ ပါသည ။ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးအေနျဖင ေဖမင ႀက း၊ ေအမက ျမန မမျပည ာႏင ဇ းပင ႀက း၊ အထက ျမန မမျပည တ႔ရ ဗဟဝန ထမ း တကသလ (၂) သ႔ တက ေရမက ၾကပါသည ။ သင တန းေကခမင းတြင ဘမသမရပ ဌမနမခမး သ းျမးဖြင လစ ထမးရမရဘြ ဘမသမရပ ပင း ဆင ရမေပၚမ တည ၍ ကၽြမ းကခင သ ဆရမမခမးက ဌမနတြင းမလည းေကမင း၊ အျမးဝန ႀက း ဌမနမခမးမလည းေကမင း ဖတ ေၚ၍ ပ႔ခပါသည ။ သင တန းေကခမင းတြင အရမထမ းအင အမး ၂၇ ဦး ာႏင အမႈထမ း ၁၂၉ ဦးတ႔ျဖင လပ ငန းမခမး ေဆမင ရြက လခက ရပါသည ။

သင တန းေကခမင းမပ႔ခသည သင တန းမခမးမမ ရည ရြယ ခက ာႏင ကမလ အမခးမခးကြမျမးၾကပါသည ။ ေယဘ ယခအမးျဖင ရမထ း အဆင တးျမင လမခန တြင တမဝန အမခမးအျပမးကထမ းရြက ရမည အရမထမ းမခမးအတြက ရည ရြယ ပါသည ။ အမႈထမ းမခမး အတြက

100 သင တန းေကခမင း၏ သင ရးညႊန းတမ းတြင (၁) နင ငေရးသပၸ၊ (၂) အပ ခပ ေရး၊ (၃) စ းပြမးေရး၊ (၄) ဥပေဒ၊ (၅) နင ငေတမ လျေရး၊ (၆) အဂၤလပ စမ၊ (၇) အမခးသမးကမကြယ ေရး၊ (၈) သဘမဝေဘးအာႏရမယ ကမကြယ ေရး ာႏင ျပန လည ထ ေထမင ေရး (၉) ေထြအပ ၏ ႐းးလပ ငန းမခမး၊ (၁၀) ဝန ထမ းစည းကမ းာႏင (၁၁) အပ ခပ ေရးမ း၏တမဝန မခမး ပါဝင ပါသည ။ (၂၆-၂-၂၀၁၄) သင တန းေကခမင းစမေစမင ၊ စမမခက ာႏမ - ၁၄၊

101 ရက တသင တန းမခမးအျဖစ ၿမ႕နယ တရမးေရးစမေရးဝန ထမ းသင တန း၊ ဘ႑မေရးာႏင ေငြစမရင းသင တန း၊ ေငြေၾကးစ မန ႔ြြမႈာႏင ေငြစမရင းသင တန း၊ ေျမ၊ ယစ မခး ာႏင အြန စ မ န ႔ြြမသင တန း ာႏင ဆရမအတတ သင သင တန းမခမးပ႔ခၿပ း ရက ရည သင တန းမခမးအျဖစ စ မေရးရမ (၁) သင တန း (၄) ပတ ာႏင စ မေရးရမ (၂) သင တန း (၁၂ ပတ ) တ႔ပ႔ခပါသည ။

အပ ခပ မႈပညမ ဖြ႔ၿဖးေရးသင တန းေကခမင း

ေတ မ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေသမ နင ငေတမ ၾက း တည ေဆမက ရမတြင စ(၅)ရပ ာႏင ျပည စေသမ အပ ခပ ေရးမ း ေကမင းမခမးက ေမြးထတ ေပးရန ၊

ေါင းေဆမင မႈပညမ၊ အပ ခပ ေရးပညမာႏင စ မန ႕ြြမႈပညမမခမးက နင ငတကမအဆင မ ေလကခင သင ၾကမး ေပးရန ၊ အေထြေထြ အပ ခပ ေရး ဥ းစ းဌမန၏ ရည မန းခက လပ ငန းတမဝန (၄)ရပ အမး ေအမင ျမင စြမေဆမင ရြက နင ရန အတြက

ေလကခင သင ၾကမးေပးရန ၊ အပ ခပ ေရးမ းေကမင းျဖစ ရမည ၊ ဥ းစ းအရမရေကမင း ျဖစ ရမည ၊ နည းျပေကမင း ျဖစ ရမည ၊

28

ကၽြမ းကခင မႈဆင ရမ အတတ ပညမမခမး ဥပမမ-ေငြစမရင း သင ၾကမးေပးရန ရည ရြယ ပါသည ။ 102 သင တန းကမလ အမခးမခးရပါသည ။ အနည းဆး (၂) ပတ သင တန းမခမးရေသမ လည း အခ႕သင တန းမခမးမမ (၄) ပတ မ (၁၂)ပတ ထၾကမျမင ပါသည ။ ဥပမမအမးျဖင ဦးစ းအရမရ အဆင မစတင ၾကသည အရမထမ းဝန ထမ းသစ မခမးအေနျဖင (၄) ပတ ၾကမ မတ ဆက သင တန းက တက ေရမက ရၿပ း ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း အျဖစ အဆင တးျမႇင ရသ မခမးအေနျဖင (၁၂) ပတ ၾကမ သင တန းက တက ေရမက ရပါသည ။ ကၽြမ းကခင ပညမရပ ဆင ရမသင တန းမခမးမမ ရက တေတမင း ပါသည ။ အဆပါ သင တန းမခမးမမ ေထြအပ ၏ ရမထ းငယ ဝန ထမ းမခမးအတြက ရည ရြယ ပါသည ။ ေထြအပ အဆင ျမင ဝန ထမ းမခမးအတြက သင တန းမခမး အမခမးအျပမး မရသည အတြက ျပည ေထမင စရမထ းဝန အဖြြ႕မ ဖြင လစ သည သင တန းမခမးက တက ေရမက ၾကပါသည ။ အမႈထမ းမခမးအေနျဖင ေလကခင ေရးာႏင သေတသနဌမနမ လမေရမက ဖြင လစ သည သင တန းမခမးက တက ေရမက ၾကပါသည ။

သင တန းေကခမင း၏ သင ၾကမးခန မခမးမမ ရည လခမးပါသည ။ ေထြအပ တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမးပ႔ခသည ဘမသမရပ သင တန းမမ တစ ခန လၽင မနစ (၅၀) ၾကမျမင ပါသည ။ တစ ရက လၽင (၇) ခန သင ၾကမးရပါသည ။ သ႔ျဖစ ၍ (၁၂) ပတ သင တန းတစ သ႔ တက ေရမက သည သင တန းသမးတစ ဦးအေနျဖင သင တန းခန (၄၂၀) သ႔မဟတ (၃၅၀) နမရ တက ေရမက ရပါသည ။ သင တန းသမးမခမးသည မနက (၅း၃၀)နမရ အပ ယမမထရၿပ း ကယ ကမယေလကခင န းျပလပ ျင း၊ အလတင ေရ႕တြင သစၥမဓဌမန ရြတ ဆျင းတ႔ ျပလပ ၿပ းေနမက မနက (၈း၀၀) နမရ မ ေန႔လည (၃း၃၀) နမရ အထ သင တန း တက ေရမက ရပါသည ။ ညေနခန တြင ကယ ကမယေလကခင န း ျပလပ ရၿပ း ည (၁၀း၀၀) နမရ အထ စမၾကည ခန အျဖစ သတ မတ ထမးပါသည ။103

102 သင တန းေကခမင း၏ (၁၁-၉-၂၀၁၃) ရက ေန႔တြင ကခင းပသည စ မေရးဝန ထမ း အဆင -၂ (အမႈထမ း) သင တန း အမတ စဥ (၁/၂၀၁၃)၊

103 ဥပမမအမးျဖင ၊ ျပည နယ /တင းေဒသႀက းအစည းအေဝးမတ တမ းမခမးက အစးရအဖြြ႕႐းးတမဝန ယ ရသည ေထြအပ မ မတ တမ းတင ရပါသည ။

29

အန း (၄) ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင )

၄.၁ ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင )

၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း (၁၄) တ႔တြင အစးရမခမးဖြြ႕စည းြၿပ း ေထြအပ မ လအပ သည အပ ခပ မႈဆင ရမ ပပးမႈမခမး ေပးအပ ြပါသည ။ ေထြအပ အေနျဖင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမး၊ လႊတ ေတမ မခမးာႏင ျပည ေထမင စအဆင ဝန ႀက းဌမနမခမး၏ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း႐းးမခမးအတြက အေျအပ ခပ မႈာႏင ညႇာႏႈင းမႈဆင ရမတမဝန မခမးက ေဆမင ရြက ေပးပါသည ။ 104 ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးရ ေထြအပ အႀက းအမ း (ဒတယ ညႊန ၾကမးေရးမ းခပ အဆင ရသ ) သည သက ဆင ရမအစးရအဖြြ႕၏ ရမထ းအေလခမက အတြင းေရးမ းတမဝန က ထမ းေဆမင ရၿပ း အစးရအဖြြ႕႐းး ာႏင လႊတ ေတမ ရ ေထြအပ ဝန ထမ း ၂၂၃ ဦးက စ မန ႔ြြရပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး တစ ာႏင တစ အရြယ အစမးမတ ည ေသမ လည း ေထြအပ ဝန ထမ းဖြြ႕စည းပ ာႏင တမဝန မခမးမမ အတ တ ပင ျဖစ ပါသည ။

ပ (၃)၊ ျပည နယ /တင းေဒသႀက းအဆင ေထြအပ ဖြြ႕စည းပ

104 တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အစးရအဖြြ႕ဥပေဒ၊ ပဒ မ ၅၀၊

GAD Officer Personnel Deputy Director General - 1 Director – 3 Deputy Director - 3 Assistant Director - 7 Officer - 19 Total – 33 staff

Executive Secretary

Hluttaw Office Government Office General Admin. Office

Branch 1 Branch 2 Branch 3 Branch 4 Branch 5 Branch 6

Un

it De

pt 1

: Ge

neral, Lan

d/Excise

& R

evenu

e

Un

it Dep

t 2: A

dm

in/ C

om

missio

ns

Un

it De

pt 5

: Po

licy/Law

Un

it Dep

t 10

: Pro

ceedin

gs/repo

rting

Un

it Dep

t 11

: Session

s

Un

it Dep

t 12

: Ad

min

Un

it Dep

t 4: Fin

ance

Un

it Dep

t 3: G

ovt Su

pp

ort

Functionary Personnel

Admin - 33 Driver - 29 Guard - 5 Unit Clerk - 26 Registrar - 5 Total - 251 staff

Senior Clerk - 43 Junior Clerk - 76 Cleaner - 6 Office Helper/Post man- 31

Un

it Dep

t 8: So

cial

Un

it Dep

t 7: B

usin

ess

Un

it Dep

t 6: A

dm

in/Secu

rity/Finan

ce

Un

it Dep

t 9: Law

30

State and Region Governments in Myanmar အစ ရင စမတြင ေဖမ ျပထမးသည အတင း ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ ဇယမး (၂) တြင ေဖမ ျပထမးသည ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ တမဝန မခမးက အေကမင အထည ေဖမ နင ရန ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းဝန ႀက းဌမနမခမး သ းျမးဖြြ႕စည းထမးျင း မရပါ။ 105 ယင းအစမး ဌမနမခမးအေနျဖင ျပည ေထမင စအစးရာႏင ျပည နယ /တင းေဒသႀက းအစးရမခမးအၾကမး ေရမေထြး၍ တမဝန ေဆမင ရြက သည ဌမနမခမးာႏင ဗဟမခပ ကင ထမးသည ျပည ေထမင စ ဝန ႀက းဌမနမခမး၏ ျပည နယ /တင းေဒသႀက း႐းးမခမးမ ေဆမင ရြက ျင းတ႔က ပ းတြြကခင သးပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ အပ ခပ ေရးာႏင ဥပေဒျပေရးမ႑င မခမးသည နင ငေတမ ၏ အဓကအပ ခပ ေရးယာႏရမးက အေကမင အထည ေဖမ သည ေထြအပ က ဆက လက မ အမးထမးြရပါသည ။

ေထြအပ ၏ အစးရအဖြြ႕႐းးသည ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ ဝန ႀက းခပ မခမးာႏင ဝန ႀက း (၉) ပါးတ႔ပါဝင သည အစးရအဖြြ႕ အတြက လအပ သည အပ ခပ မႈဆင ရမ ပပးမႈမခမးက ေပးအပ ၿပ း လႊတ ေတမ ႐းးအေနျဖင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ လႊတ ေတမ ဆင ရမ အပ ခပ မႈမခမးက ပပးေပးပါသည ။ ေထြအပ အပ ခပ ေရးမ း႐းးမ ေငြစမရင းာႏင လ သမးအရင းအျမစ လအပ ခက စသည အပ ခပ ေရးကစၥမခမးက ေဆမင ရြက ပါသည ။ ေထြအပ မ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးတြင “အလခမးလက ” ပါဝင ေဆမင ရြက ေနၿပ း စမေပးစမယ ၊ အပ ခပ ေရး၊ ဘတ ဂခက ာႏင အပ ခပ ေရး ာႏင ဥပေဒျပေရးဌမနမခမး၏ ေန႔စဥ ကစၥရပ မခမးက ေဆမင ရြက ေပးေနသည အတြက ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမးသည ေထြအပ ၏ေဆမက ရြက ခက မခမးေပၚတြင အဓက မ ေနရပါသည ။

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အပ ခပ ေရးယာႏရမးတြင အစးရအဖြြ႕အတြင းေရးမ းသည ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနက တက ရက တမဝန ရသကြသ႔ သက ဆင ရမဝန ႀက းခပ ကလည း အစ ရင ရပါသည ။ 106 State and Region Governments in Myanmar အစ ရင စမတြင ေဖမ ျပထမးသကြသ႔ ဤဆက သြယ မႈမမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း တစ ာႏင တစ မတ ည ဘြ လ ပဂ လ တစ ဦးခင းစ ေပၚမ တည ေနေသမေၾကမင န ႔မန းရက ပါသည ။107 ေဒသာႏရအပ ခပ ေရး ႐းးတြင း၌ သမမက ႐းးျပင ဘက တြင လည း ေထြအပ ၏ အေရးပါမႈမမ ႀက းမမးလပါသည ။ ဥပမမအမးျဖင ျပည နယ တစ ရ လ မႈအရပ ဖက အဖြြ႕အစည းမခမး၏ ေျပမၾကမးခက အရ ဝန ႀက းခပ အေနျဖင အမဏမအတင းအတမတစ (အစးရအဖြြ႕အတြင း ဝန ထမ းမခမး န ႔အပ ျင း) အထ ရေသမ လည း ေထြအပ မ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း၏ ဘတ ဂခက အသးစရတ က ခေပးရပါသည ။108

အထက တြင တင ျပထမးြေသမ ေထြအပ ၏ က႑ (၂) ရပ တြင တမဝန ထမ းေဆမင ေနျင း ာႏင ပတ သက ၍ ေထြအပ ႐းးမ မ လတမဝန မခမး (အြန ေကမက ျင း၊ လ ဦးေရအေျအေန စမရင းအခက အလက မခမး၊ အစးရဌမနမခမး အၾကမး ဆက သြယ ညႇာႏႈင းေပးမႈ၊ မတ ပတင ျင းာႏင အမခးမခးေသမ ေဒသတြင းဆင ရမ ြင ျပမန ႔မခမးစသည ) ကထမ းေဆမင ၿပ း ေထြအပ ႐းးခပ ရ ဌမန (၆) သ႔ အစ ရင ရပါသည ။ ေထြအပ ႐းးတြင ဌမနြြ (၂) ရၿပ း တစ မမ ေထြအပ ၏ အေထြေထြ တမဝန မခမး ာႏင ေနမက တစ မမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရအမး အပ ခပ ေရးာႏင ဘတ ဂခက ေရးရမ ကစၥရပ မခမး ပပးာႏင ရန ျဖစ ပါသည ။109

အစးရအဖြြ႕႐းးာႏင လႊတ ေတမ ႐းးမခမးမမ အသစ ဖြြ႕စည းထမးျင းျဖစ ၿပ း ေဒသာႏရအစးရမခမးက ပပးေပးရမည ေထြအပ ၏ တမဝန သစ မခမးက ထမ းေဆမင နင ရန ျဖစ ပါသည ။ အစးရအဖြြ႕႐းးတြင ဌမနြြ (၂) ရၿပ း ဝန ႀက းခပ ၏ ေန႔စဥ လႈပ ရမးမႈမခမး အစးရအဖြြ႕၏ စ းပြမးေရးာႏင လ မႈေရးမ ဝါဒမခမးက ပပးျင းစသည လပ ငန းမခမးက ေဆမင ရြက ပါသည ။ လႊတ ေတမ ႐းးတြင လည း ဌမနြြ (၂) ရၿပ း တစ မမ ဥပေဒမ ၾကမ းမခမးျပစျင းစသည ဥပေဒေရးရမကစၥရပ မခမးက ကင တြယ ၿပ း ေနမက တစ မမ လႊတ ေတမ အစည းအေဝးမခမး ကခင းပျင းတ႔က ေဆမင ရြက ပါသည ။

ေထြအပ အေနျဖင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ ဘတ ဂခက ာႏင ေငြစမရင းစ မန ႔ြြမႈတ႔တြင အေရးႀက းသည ေနရမမ ပါဝင ပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင ေထြအပ ႐းးမခမးအေနျဖင ျပည ေထမင စဘတ ဂခက တြင အကခးမဝင ဘြ သက ဆင ရမ အစးရအဖြြ႕မခမး၏ ဘတ ဂခက တြင အကခးဝင ပါသည ။ အဆပါအသးစရတ မခမးတြင သမမန အသးစရတ မခမးျဖစ သည ဝန ထမ း လစမာႏင ျပင ဆင စရတ မခမး

105 State and Region Governments in Myanmar, စမမခက ာႏမ-၂၅-၃၅၊

106 State and Region Governments in Myanmar, စမမခက ာႏမ ၃၂-၃၃၊

107 State and Region Governments in Myanmar, စမမခက ာႏမ ၃၃၊

108 မြန ျပည နယ ရ လ မႈအရပ ဖက အဖြြ႕အစည းတစ ာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

109 ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန၊ ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ မတ တမ း၊

31

အပါအဝင ေငြလးေငြရင း အသးစရတ မခမးျဖစ သည အေဆမက အဦးသစ မခမး ေဆမက လပ ျင းတ႔လည း ပါဝင ပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးရ ေထြအပ ၏ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ ဘ႑မေရးာႏစ အသးစရတ မခမးမမ ကခပ သန းေပါင း ၈၃,၄၀၉ ျဖစ ပါသည ။110

ဇယမး (၂) ျပည နယ /တင းေဒသႀက းမခမးရ ေထြအပ အသးစရတ မခမး (၂၀၁၃-၁၄)

ေထြအပ ၏ သမမန အသးစရတ ာႏင ေငြလးေငြရင းအသးစရတ မခမးအျပင ေထြအပ အေနျဖင ၎၏ မ လတမဝန တစ ျဖစ သည ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ရန ပေငြအခ႕ကလည း သးစြြပင ြင ရရထမးပါသည ။ “ေကခးလက ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး ရန ပေငြ” တြင ေထြအပ မ ေါင းစဥ (၅) တြင ပါဝင ပါသည ။ ၎တ႔မမ (က) စက ပခးေရး၊ () လမ းတတမး၊ (ဂ) ေသမက သးေရ၊ (ဃ) ပညမေရးာႏင နယ ေျမဖြ႕ၿဖးေရးတ႔ ျဖစ ပါသည ။ ၂၀၁၂-၁၃ ဘ႑မေရးာႏစ အတြင း ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမန ေငြစမရင းေါင းစဥ မ ရရသည ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးရန ပေငြမမ ကခပ သန း ၃၀၀ ျဖစ ပါသည ။ 111 ထမၽမက ေထြအပ အေနျဖင နယ စပ ေဒသေရးရမဝန ႀက းဌမန၏ ေငြစမရင းာႏင အျမးေဒသတြင း ဖြ႕ၿဖးေရးရန ပေငြမခမးကလည း စ မ န ႔ြြေပးပါသည ။112

နယ စပ ေဒသေရးရမဝန ႀက းဌမန၏ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးဘတ ဂခက ေထြအပ မ ေဒသအလက ဖြ႕ၿဖးေရးလအပ ခက ေပၚမ တည ၍ ဘတ ဂခက ေရးဆြြေပးရပါသည ။ ဝန ႀက းဌမနမ အျပည အဝ တမဝန ယ ၍ အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ပါသည ။113

ဆင းရြမြြေတမႈေလခမ ခေရးရန ပေငြ ျပည ေထမင စေငြစမရင းမ သတ မတ ေပးထမးသည ရန ပေငြျဖစ ပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးအတြက ျဖစ ၿပ း ေထြအပ မ စ မန ႔ြြပါသည ။ ဝန ႀက းခပ ာႏင ဝန ႀက းမခမးအေနျဖင မည သ႔မည ပ သးစြြရန ဆးျဖတ ေပးၿပ း အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ရမတြင ေထြအပ မ စ မန ႔ြြမႈအပင းတြင ပါဝင ပါသည ။114

110 နင ငေတမ ျပန တမ း ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ ၊ ဘတ ဂခက

111 ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ မတ တမ း၊

112 အေသးစတ သရလပါက Fiscal Decentralization discussion paper by Hamish Nixon and Cindy Joelene ကရ၊

113 မြန ျပည နယ ေထြအပ ာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊ ၂၀၁၄၊

114 မြန ျပည နယ ေထြအပ ာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

သမမန အသးစရတ ေငြလးေငြရင းအသးစရတ မာႏေလး 5,774.49 1,596.97 စစ ကင း 7,829.71 2,800.77 ကခင 3,530.91 3,247.13 ရန ကန 4,394.99 9.33 ဧရမဝတ 7,388.10 1,314.57 ရမ း 9,157.03 2,191.84 မေကြး 5,441.94 1,054.75 ခင း 3,244.44 1,329.00 မြန 1,619.12 807.60 ရင 4,168.78 2,260.46 ပြ း 5,741.13 507.13 ကရင 2,047.89 905.64 တနသၤမရ 2,113.74 613.19 ကယမး 1,304.42 1,014.06

32

ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးရန ပေငြ ာႏစ စဥ လခမထမးသည ရန ပေငြျဖစ ၿပ း လႊတ ေတမ ကယ စမးလယ (၄) ဦး၏ စ မန ႔ြြမႈျဖင ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး လပ ငန းမခမးက ေဆမင ရြက ရပါသည ။ စ မကန းတစ လၽင ကခပ သန း (၅၀) ထက မေကခမ လြန ရပါ။115 ဤရန ပေငြအတြက အေကမင အထည ေဖမ ရန ဝန ထမ းအင အမးမရသည အတြက ၿမ႕နယ ေကမ မတ မခမးဖြြ႕စည း၍ ေဆမင ရြက ၾကပါသည ။ 116 ထသ႔ေဆမင ရြက ရမတြင ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထမက အက ျပေကမ မတ မ အဆျပလမသည စ မကန းမခမးအမး ေရြးခယ အတည ျပေပးၿပ း သက ဆင ရမစ မန ႔ြြေရးာႏင စည ပင သမယမေရး (ျမ န စပါယ ) ေကမ မတ မခမးမ အေကမင အထည ေဖမ ၾကပါသည ။117 ေထြအပ မ ရန ပေငြအမး ႀက းၾကပ ေပးၿပ း စ မကန းမခမးအမး ဦးစမးေပးအလက ေရြးခယ သတ မတ ေပးရမတြင ၿမ႕နယ စ မ န ႔ြြေရးေကမ မတ မခမးက က ည ပပးေပးပါသည ။

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအစးရမခမးအေနျဖင အသးစရတ ကန ႔သတ ခက မခမးရလင ကစမး ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပ အေျဥပေဒ၊ ဇယမး (၅) တြင ေဖမ ျပထမးသည အြန အမခမးက ေကမက ၍ ဝင ေငြမခမး ရရပါသည ။ အဆပါ အြန အမခမးတြင ေျမြန ၊ ယစ မခးြန ၊ တမတမြန ၊ ေမမ ေတမ ယမဥ ာႏင ေရယမဥ လင စင ြန ၊ သစ တမမခမးမ ထတ ယ သည အတြက ေကမက သည အြန အမခမးာႏင ဆမးြန တ႔ျဖစ ပါသည ။ ထ႔ျပင ဝန ေဆမင မခမး၊ ဒဏ ေၾကးေငြမခမးာႏင ၿမ႕ြန ၊ လမ းြန တ႔အျပင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းပင စ းပြမးေရးလပ ငန းမခမးမ ရရသည ဝင ေငြမခမးလည း အကခးဝင ပါသည ။ ထသ႔ ဝင ေငြမခမးေကမက ရမတြင ျမ န စပါယ ာႏင ျပည တြင းအြန မခမးဦးစ းဌမနမ တမဝန ယ သည အြန အမခမးမလြြ၍ အမခမးစအမး ေထြအပ မ ေကမက ေပး ရပါသည ။ ေထြအပ ၏ အြန ေကမက မႈမမ ၿမ႕နယ အဆင တြင (ဥပမမ ေျမြန ာႏင ယစ မခးြန ) ေကမက ျင းျဖစ ၿပ း ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း

ေငြစမရင းထြသ႔ တက ရက ေပးသြင းရပါသည ။ 118 ေျမြန ာႏႈန းမမ (တစ ဧကလၽင ၇ ကခပ ) နည းလြန းလေသမ လည း ၂၀၁၃-၁၄

ဘ႑မေရးာႏစ မစတင ၍ အဆ ၁၀၀ န ႔ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း (ဥပမမ မြန ျပည နယ ေျမြန ဥပေဒ) အမခမးစတြင ျမႇင တင ြၾကပါသည ။119

အဆပါဥပေဒမခမးအမး ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း လႊတ ေတမ မခမးမ ျပဌမန းေပးြျင းျဖစ ၿပ း ေထြအပ မ ေကမက ေပးသည အြန အမခမးစမမ

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမး၏ လပ ပင ြင တြင ရေနပါသည ။ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း (၁၄) ၏ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ

ေျမြန ေကမက ရရမႈမမ ကခပ သန းေပါင း ၁၃,၉၅၀.၅၄ ျဖစ ၿပ း ၂၀၁၂-၁၃ ာႏစ တြင ရရြသည ကခပ သန းေပါင း ၁၄၄.၆၉ ာႏင ာႏႈင းယဥ ပါက

သသသမသမ ျမင တက လမြပါသည ။ ယစ မခးြန ာႏႈန းထမးမခမးကလည း ျမႇင တင ြ ၾကပါသည ။ မြန ၊ ကရင ၊ ခင း၊ ပြ း ာႏင ဧရမဝတ ျပည နယ /

တင းေဒသႀက းတ႔တြင ယစ မခးြန ဥပေဒသစ မခမး ေရးဆြြြၾကၿပ း မ လလင စင အမခးအစမးမခမးက ျပန လည မြမ းမြၾက ပါသည ။

(ေနမက ဆက တြြ-၅ က႐ႈ)

115 လႊတ ေတမ ကယ စမးလယ (၄) ဦးမမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း လႊတ ေတမ အမတ (၂) ဦး၊ ျပည သ ႔လႊတ ေတမ ကယ စမးလယ (၁) ဦးာႏင အမခးသမးလႊတ ေတမ ကယ စမးလယ (၁) ဦးတ႔ျဖစ ပါသည ။

116 ျပည ေထမင စလႊတ ေတမ အမန ႔အမတ (၈၂/၂၀၁၃)၊ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးရန ပေငြ၊ အပဒ (၇)၊

117 ျပည ေထမင စလႊတ ေတမ အမန ႔အမတ (၈၂/၂၀၁၃)၊ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးရန ပေငြ၊ အပဒ (၇)၊

118 ေကခးလက ေဒသမခမးတြင ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမႈးမ အြန ေကမက ၍ ေထြအပ သ႔ ေပးသြင းရပါသည ။ ရရသည အြန ေငြထြမ ၁၀% အမး ဝန ေဆမင အျဖစ သတ မတ ေပးပါသည ။ (ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမႈးမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက )

119 အြန တးျမႇင ာႏႈန းမမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း တစ ာႏင တစ မတ ည ၾကပါ။ အခ႕ေဒသမခမးတြင ဥပမမအမးျဖင ဧရမဝတ တင းေဒသႀက းတြင အြန ာႏႈန းထမး တးျမႇင ျင း မရေသးပါ။

33

ဇယမး (၃)၊ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ တြင ျပည နယ /တင းေဒသႀက း အြန (၄) မခး ေထြအပ မ ေကမက မႈ အေျအေန (ကခပ သန းေပါင း)120

ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးတြင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအဆင ေအမက ၌ ရင မခမးဖြြ႕စည းထမးၿပ း ယင အန းမခမးတြင တင ျပထမးသကြသ႔ အဆင ျမင ေထြအပ ဝန ထမ းမ အပ ခပ ေရးမ းအျဖစ ေဆမင ရြက ပါသည ။ ရင အပ ခပ ေရးမ းသည ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ းအဆင ရသ တစ ဦးျဖစ ၿပ း ရင အေထြအေထြအပ ခပ ေရးမ း႐းး (ရင ႐းး) က ဦးစ းပါသည ။ ရင ႐းးအေနျဖင ၎၏လက ေအမက အပ ခပ ေရးစနစ ၏ အဓကယ နစ မခမးျဖစ သည ၿမ႕နယ ႐းးမခမးက ကြပ ကြပါ သည ။ 121 သ႔ျဖစ ၍ ရင မခမးသည ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း ာႏင ၿမ႕နယ တ႔ ၾကမးအဆင တြင ရပါသည ။ ရင အပ ခပ ေရးမ း ေအမက တြင ဦးစ းအရမရ (၂) ဦးမ ဌမနြြ (၂) က အသ းသ းဦးေဆမင ၾကပါသည ။ ရင ႐းးတြင ဝန ထမ းအင အမး (၂၇) ဦးျဖင ဖြြ႕စည းထမးၿပ း အမခမးစမမ စမေရးဝန ထမ းမခမးျဖစ ၾကပါသည ။122

ရင ႐းး၏ အဓကတမဝန မမ သက ဆင ရမၿမ႕နယ ႐းးမခမးာႏင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမးအၾကမး ညႇာႏႈင း ဆက သြယ ေပးျင းျဖစ ပါသည ။ 123 ထသ႔ေဆမင ရြက ရမတြင စမရင းဇယမးမခမး၊ စ မကန းာႏင ဘတ ဂခက ဆင ရမ အခက အလက မခမးအမး ေပါင းစည း ေပးျင း၊ အစးရ၏ အမန ႔ညႊန ၾကမးခက မခမးအမး ဆက လက ေပးပ႔ျင းတ႔ ေဆမင ရြက ရပါသည ။ ရင အပ ခပ ေရးမ းမခမးအေနျဖင ေအမက ေျအဆင တြင ေျဖရင းနင ျင းမရသည ေျမ၊ ၿမ႕နယ ာႏင ေကခးရြမ အပ ခပ ေရးမ းမခမး၏ အမဏမအလြြသးစမးမႈမခမးကြသ႔ေသမ အျငင းပြမးမႈမခမးက ေျဖရင းေပးရပါသည ။

ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးရန ပေငြမခမးာႏင ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးေကမ မတ မခမး အေရးပါလမမႈတ႔ေၾကမင ရင ႐းးအေနျဖင ၾကမးေဆမင ရြက ေပးရပါသည ။ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းကြသ႔ပင ရင အပ ခပ ေရးမ းသည ရင စ မန ႔ြြေရး ာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကမ မတ မခမးာႏင ညႇာႏႈင း ေဆမင ရြက ရပါသည ။ ရင ႐းးမခမးအေနျဖင အရက လင စင ထတ ေပးျင းက တက ရက ကင တြယ ေဆမင ရြက ပါသည ။ ေျမေနရမခထမးျင းကစၥရပ မခမးကလည း ရင အပ ခပ ေရးမ းမခမး၏ သေဘမတ ည မႈ ရရရန လအပ ပါသည ။124

ဤအပင းအမး နဂးမခပ မ ျပည ေထမင စနယ ေျမျဖစ သည ေနျပည ေတမ တြင ေထြအပ မ မည သ႔မည ပပါဝင သည က ေဖမ ျပသြမး ပါမည ။ အျမးာႏင ငမခမးကြသ႔ပင ေနျပည ေတမ အမး ၿမ႕ေတမ အျဖစ ျမန မမာႏင ငမ သတ မတ ထမးပါသည ။ အျမး ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းာႏင မတ ဘြ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအရ ေရြးခယ တင ေျမႇမက ထမးသည လႊတ ေတမ ာႏင ဝန ႀက းခပ မခမး မရပါ။ အဖြြ႕ဝင (၁၀) ဦးပါ

120 နင ငေတမ ျပန တမ း၊ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ ၊ ဘတ ဂခက ၊

121 မြန ာႏင ရမ းျပည နယ မခမးမ ရင အပ ခပ ေရးမ းမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

122 ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ း (၁) ဦး၊ ဦးစ းအရမရ (၂) ဦး၊ ဌမနြြစမေရး (၁) ဦး၊ အႀက းတန းစမေရး (၅) ဦး၊ အငယ တန းစမေရး (၂) ဦး၊ ယမဥ ေမမင း (၁) ဦး၊ လၿေရး (၁) ဦး ာႏင ႐းးအက (၂) ဦး၊

123 မြန ျပည နယ ရင အပ ခပ ေရးမ းာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

124 Subnational Governments and Business in Myanmar၊ စမမခက ာႏမ-၁၁၊

အြန အမခးအစမး ယစ မခးြန ေျမယမြန တမတမ ြန ဓါတ သတြန မာႏေလး 2746.8 1789.385 n/a 11.08 စစ ကင း 610.96 2721.221 0.138 31.727 ကခင 190.932 458.63 n/a 1.122 ရန ကန 2338.888 1062.312 1.589 27.718 ဧရမဝတ 712.812 33.356 7.781 11.787 ရမ း 415.681 1139.507 28.18 11.798 မေကြး 441.768 1698.305 0.003 11.085 ခင း 35.863 109.221 n/a 0.088 မြန 381.24 748.95 0.683 6.475 ရင 167.149 905.737 0.172 2.337 ပြ း 624.378 2354.629 1.619 15.938 ကရင 83.133 409.043 0.045 1.75 တနသၤမရ 134.13 519.207 0.051 0.832 ကယမး 23.96 1.039 n/a 0.3

34

ေနျပည ေတမ ေကမင စ မ သမၼတ႐းးဝန ႀက းဌမန (၂) က အစ ရင ရပါသည ။ နင ငေတမ သမၼတမ ေနျပည ေတမ ေကမင စ ဝင (၉) ဦးအမး ေရြးခယ ၿပ း တပ မေတမ မ (၁) ဦးက ေရြးခယ န ႔အပ ပါသည ။

ေနျပည ေတမ အပ ခပ ေရးတြင ေထြအပ မ အဓကက႑မပါဝင ပါသည ။125 ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ ပဒ မ ၂၈၇ တြင ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးရ ေထြအပ ၏ အန းက႑ကြသ႔ပင “ေနျပည ေတမ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန၏ အႀက းအမ းသည ရမထ း အေလခမက ေနျပည ေတမ ေကမင စ အတြင းေရးမ းျဖစ သည ။ ေနျပည ေတမ အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန သည ေနျပည ေတမ ေကမင စ ႐းးျဖစ သည ။” ေနျပည ေတမ တြင ေထြအပ သည ၿမ႕ေတမ အတြင းရ ရင (၂) ာႏင ၿမ႕နယ (၈)၊ ေကခးရြမေပါင း ၂၄၁ တ႔၏ အေထြေထြအပ ခပ ေရးက တမဝန ယ ရပါသည ။ ေနျပည ေတမ ရ ဝန ႀက းအႀက းအမ းမမ ေထြအပ မ ဒတယညႊန ၾကမးေရးမ းခပ အဆင ရသ ျဖစ ၿပ း ေထြအပ ဝန ထမ း ၂၀၄ ဦးအမးျဖင ဦးစ းေဆမင ရြက ပါသည ။ 126 ရင ာႏင ၿမ႕နယ ႐းးမခမး၏ ဖြြ႕စည းပာႏင တမဝန မခမးမမ အျမးေထြအပ ႐းးမခမးာႏင တ ည သည အျပင ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးာႏင စ မန ႔ြြေရး ေကမ မတ မခမးလည း အျမးေဒသမခမးနည းတ ဖြြြ႕စည း ထမးရပါသည ။

ထ းျမးခက အျဖစ ေနျပည ေတမ ေကမင စ တြင ေကမင စ ဝင (၉) ဦးရၿပ း (၈) ဦးမမ ၿမ႕နယ မခမးကတမဝန ရပါသည ။ ၎တ႔မမ ေရြးခယ တင ေျမႇမက ျင းရသ မခမး မဟတ ေသမ လည း ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးရ လႊတ ေတမ ကယ စမးလယ မခမးကြသ႔ပင သက ဆင ရမၿမ႕နယ မခမးာႏင ထေတြ႕ဆက ဆရပါသည ။ ကခန ေကမင စ ဝင (၁) ဦးမမ အႀက းစမး အေျအေဆမက အဦမခမး ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးက တမဝန ယ ရၿပ း တပ မေတမ သမး ကယ စမးလယ မ လၿေရးက႑က တမဝန ယ ရပါသည ။ အထက တြင ေဖမ ျပထမးသကြသ႔ပင ေထြအပ မေကမက ရရသည အြန ေငြမခမးအမးလးသည ေနျပည ေတမ ေကမင စ ေငြစမရင းသ႔ ေပးသြင းရျင း မဟတ ဘြ ျပည ေထမင စ ေငြစမရင းသ႔ ေပးသြင းရပါသည ။ ေနျပည ေတမ ၏ အျမးအေရးႀက းသည က႑တစ မမ ာႏင ငေတမ သမၼတ႐းး အတြက အမ းအနမးမခမး (ဥပမမ ျပည ေထမင စေန႔) စ စဥ ကခင းပရျင းျဖစ ၿပ း ေထြအပ ၏ ပပးမႈမခမး လအပ ပါသည ။

၄.၂ ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ၿမ႕နယ အဆင )

ျမန မမာႏင င၏ ၿမ႕နယ ေပါင း (၃၃၀) သည အပ ခပ ေရးစနစ ၏ အေျအတ ျမစ မခမးျဖစ ပါသည ။ ၿမ႕နယ ေထြအပ ႐းးမခမး (ၿမ႕နယ ႐းးမခမး) သည ျမန မမာႏင ငသမးမခမးအတြက အဓကထေတြ႕ဆက ဆရသည ႐းးကနမးတစ ျဖစ ပါသည ။ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးဦးေဆမင သည ၿမ႕နယ ေထြအပ ႐းးမခမးသည အစးရ၏ အေျဝန ေဆမင မႈမခမးျဖစ သည ႔ လ ဦးေရ မတ ပတင ျင း၊ ေျမမတ ပတင ျင း ာႏင အြန မခမးက ေကမက ေပးပါသည ။

၂၀၁၁ ာႏစ မစတင ၍ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းမခမးတြင အပ ခပ ေရးစနစ ေျပမင းလြမႈမခမးရြေသမ လည း ၿမ႕နယ အဆင တြင မ ၿမ႕နယ ေထြအပ အပ ခပ ေရးမ း၏ တမဝန မခမးမမ ဆက လက တည ၿမြေနၿပ း ေရြးေကမက ကယ စမးလယ မခမးပါဝင ျင း မရပါ။ 127 ၿမ႕နယ ႐းးမခမးသည ၿမ႕နယ အဆင အစးရဌမနမခမး အထ းသျဖင ျပည ေထမင စဝန ႀက းဌမနမခမး၏ ၿမ႕နယ ႐းးြြမခမးအတြက ေပါင းစပ ညႇာႏႈင းေပးရသည တမဝန က ထမ းေဆမင ရပါသည ။ ၿမ႕နယ ႐းးမခမးသည အခက အလက မခမး ေကမက ျင း၊ စစည းျင း၊ ေကခးရြမအပ စမခမးအမး စ မန ႔ြြျင းမသည ေျမစ မန ႔ြြမႈ၊ အျငင းပြမးမႈာႏင အြန အရပ ရပ ေကမက သည တမဝန မခမးျဖင တမဝန မခမး မခမးျပမးလပါသည ။

ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးသည ၿမ႕နယ ၏ လ မႈေရးာႏင စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈ လပ ငန းမခမးက ဖြ႕ၿဖးေရးစ မကန းမခမးာႏင အျမးအစးရဌမနမခမးာႏင ေပါင းစပ ညႇာႏႈင း၍ ေဆမင ရြက ေပးပါသည ။128 ဥပမမအမးျဖင ေဒသမခမးအတြက ရည ရြယ သည ေကခးလက ေဒသ ဖြ႕ၿဖးေရးရန ပေငြ ာႏင ပတ သက ၍ ညႇာႏႈင းေဆမင ရြက ျင းမမ ေထြအပ ၏ အေရးႀက းသည တမဝန တစ ျဖစ ပါသည ။ ယင က ေထြအပ တစ တည းမ စ မန ႔ြြေသမ လည း ယအါ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမးာႏင တင ပင ညႇာႏႈင း၍ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးမ အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ရပါသည ။

125 ေနျပည ေတမ ေကမင စ ေထြအပ ႐းးမ ညႊန မ းာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

126 ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ မတ တမ း၊ စမမခက ာႏမ-၂၇၊

127 ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒအသက ဝင လမၿပ းေနမက ပင း ၂၀၁၀ ာႏစ ျပည နယ သ႔မဟတ တင းေဒသႀက းအစးရအဖြြ႕ဥပေဒ ာႏင ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စအပ ခပ ေရးဆင ရမဥပေဒ တ႔ျပဌမန းြေသမ လည း ရင ာႏင ၿမ႕နယ အဆင မခမးအတြက ျပဌမန းထမးျင း မရပါ။

128 ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမႈးမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက မခမး

35

ၿမ႕နယ ႐းးမခမးတြင လက ေထမက ညႊန ၾကမးေရးမ းအဆင ရသည ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမ ဦးေဆမင သည ေထြအပ ဝန ထမ း (၃၁) ဦးရပါသည ။129 အျမးေထြအပ ႐းးမခမးကြသ႔ပင ၿမ႕နယ လ ဦးေရာႏင အရြယ အစမးမခမး မတ ည လင ကစမး ၿမ႕နယ ႐းးမခမး၏ ဖြြ႕စည းပ မခမးမမ တ ည ၾကပါသည ။ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းေအမက တြင ဦးစ းအရမရအဆင ဒတယၿမ႕နယ အပ ခပ ေရး မ း တစ ဦးရပါသည ။ အရမရ (၂) ဦးမ ၿမ႕နယ ႐းးရ စမေရးာႏင စမရင းကင ဝန ထမ းမခမးက ဦးစ းရပါသည ။ Subnational Governments and Business တြင အေသးစတ ေဖမ ျပထမးသည အတင း ေဒသစ းပြမးေရးဆင ရမကစၥရပ မခမးာႏင ပတ သက ၍ ၿမ႕နယ ေထြအပ ႐းးမ တမဝန အခ႕က ထမ းေဆမင ရပါသည ။ 130 ၿမ႕နယ အဆင စ းပြမးေရးလပ ငန းမခမးတြင ေထြအပ ၏ အဓကထေတြ႕ဆက ဆမႈမမ အငယ စမး ာႏင အေသးစမးစ းပြမးေရး လပ ငန းမခမးာႏင ထေတြ႕ဆက ဆရျင း ျဖစ ပါသည ။ အရက ေသစမေရမင းချင းာႏင အမ ၿေျမေရမင းဝယ ျင း လပ ငန းမခမးတြင ေထြအပ မ လင စင မခမး ထတ ေပးရပါသည ။ ထ႔ျပင ေျမလႊြေျပမင းျင း၊ ေဆမက လပ ေရးြင ျပခက ာႏင တည ေဆမက ြင စသည ြင ျပမန ႔ လင စင မခမးကလည း ထတ ေပးၿပ း ေျမာႏင ယစ မခးြန မခမးကလည း ေကမက ပါသည ။ Bissinger and Linn Maung တ႔မ သးသပ ထမးသည အတင း ၿမ႕နယ ႐းးမခမးသည လ မႈေရးအရ အကခးသက ေရမက မႈရေစသည စ းပြမးေရး လပ ငန းမခမးေပၚတြင ပါဝင ပတ သက မႈရပါသည ။131

ပ (၃)၊ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း႐းး၏ ဖြြ႕စည းပ132

ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးစနစ တစ လးက ၿငၾကည မည ဆပါက ေထြအပ အျပင အျမးအေရးႀက းသည အစးရဌမန တစ ျဖစ သည ျမ န စပါယ ႐းးမခမး သ႔မဟတ ဖြ႕ၿဖးေရးအဖြြ႕အစည းမခမး တရမးဝင အေၚအေဝၚအမးျဖင ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရး႐းးမခမးရပါသည ။ ေထြအပ မ ၿမ႕နယ အဆင စ မန ႔ြြေရးာႏင ညႇာႏႈင းေရးလပ ငန းမခမး ေဆမင ရြက ေနခန တြင ျမ န စပါယ ႐းးမခမးမ အြန အအခ႕က ေကမက ျင း၊ စ းပြမးေရးာႏင ေဆမက လပ ေရးလင စင ြင ျပမန ႔မခမး ထတ ေပးျင း၊ ၿမ႕ျပဝန ေဆမင မႈမခမးျဖစ သည ေရ၊ မလ မ၊ အမႈက ၊ လမ းျပျပင

129 ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ မတ တမ း၊ စမမခက ာႏမ-၃၄၊

130 Subnational Governments and Business in Myanmar၊ စမမခက ာႏမ ၁၁-၁၂၊

131 လ မႈေရးသက ေရမက မႈမခမးဆသည မမ လ မႈေရးတည ၿငမ မႈ ာႏင ၿငမ ဝပ ပ ျပမးေရးက အကခးသက ေရမက ေစသည လပ ငန းမခမး၊ ဥပမမ-အရက ေသစမေရမင းဝယ ျင း ာႏင ပညမေရးဝန ေဆမင မႈမခမး ျဖစ ပါသည ။ Subnational Governments and Business in Myanmar၊ စမမခက ာႏမ-၁၂၊

132 ေထြအပ ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ မတ တမ း၊

ဌမနြြ (၁)

ဖြြ႕စည းပ လက ေထမက ညႊန ၾကမးေရးမ း - ၁ ဥ းစ းအရမရ - ၁ ဒဥ းစ းအရမရ - ၃ စစေပါင း၀န ထမ း - ၃၄ စစပေါငခးဝနခထမခး (၃၁) ဦး

ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း

ဌမနြြ (၃) ဌမနြြ (၂)

အမႈထမ းမခမး အႀက းတန းလက ာႏပ စက - ၁ အငယ တန းလက ာႏပ စက - ၂ ယဥ ေမမင း - ၃ လၿေရး - ၁

အႀက းတန းစမေရး - ၅ အငယ တန းစမေရး - ၈ စမရင းကင - ၃ သန ႔ရင းေရး - ၁ ရးအက - ၃ စမပ႔ - ၁

ဒတယၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းး

36

ထန းသမ းျင း ာႏင ၿမ႕ျပလခပ စစ မ းေပးေဝေရး ကစၥရပ မခမးက ေဆမင ရြက ပါသည ။133 အဆပါ တမဝန အခ႕မမ ထပ ေနပါသည ။ ဥပမမအမးျဖင ေထြအပ ာႏင ျမ န စပါယ ႐းးမခမးမ ေျမြန မခမး ေကမက ၾကပါသည ။ ေျမြန မခမးက တစ ာႏစ တစ ါ ေကမက ၿပ း ျမ န စပါယ ဝန ထမ း ာႏင ၿမ႕နယ ေထြအပ ႐းးမခမးမ ၿမ႕ျပ၊ေကခးလက ေနရမေဒသေပၚမ တည ၍ ေကမက ၾကပါသည ။ ၿမ႕နယ ေထြအပ ႐းးအေနျဖင လပ ပင ြင ပရသည ဟယ ဆရေသမ လည း ျမ န စပါယ ႐းးမခမးသ႔ တက ရက ညႊန ၾကမးြင မရပါ။

ၿမ႕နယ ေထြအပ ႐းးမခမးာႏင ျမ န စပါယ ႐းးမခမးမမ အေရးႀက းသည ကြမျမးခက မခမးလည း ရပါသည ။ အေရးႀက းဆးအခက မမ ျမ န စပါယ ႐းးမခမးသည သက ဆင ရမ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရလက ေအမက ာႏင ၎၏ဘတ ဂခက အသးစရတ တြင ရပါသည ။ ေထြအပ ႐းးမခမးမမမ ျပည ေထမင စအစးရ၏ အပ ခပ မႈေအမက အထ းသျဖင ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနေအမက တြင ရပါသည ။ နယကေတ ကတည းက ရြေသမ ျမ န စပါယ ႐းးမခမးသည ဗဟမခပ ကင မႈကဖယ ရမးၿပ း ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမးသ႔ လႊြေျပမင းေပးြသည တစ တည းေသမ ဌမနတစ ျဖစ ၿပ း ၂၀၀၈ ာႏစ ၊ ဖြြ႕စည းပ အေျဥပေဒအရ နယ စပ ေဒသေရးရမဝန ႀက းဌမနမ လႊြေျပမင းေပးြသည အေရးႀက းသည ျဖစ စဥ တစ ျဖစ ပါသည ။ ျမ န စပါယ ႐းးမခမး၏ ထ းျမးခက မမ ေကမက ရရသည အြန အမခမးျဖင ကယ ေျေထမက ေပၚကယ ရပ တည ရျင း ျဖစ ၿပ း ျပည ေထမင စ၏ ြင ျပခက မလအပ ပါ။ ဦးစ းအရမရအဆင ေအမက တြင ပင ကယ ပင ဆးျဖတ ပင ြင ရၿပ း ေဒသာႏရ အပ ခပ ေရးစနစ တြင ဖြ႕ၿဖးမႈအရဆးဌမနတစ ျဖစ ပါသည ။

နင ငေတမ သမၼတဦးသန းစန ၏ “ျပည သ ဗဟျပဖြ႕ၿဖးတးတက ေရး” ျပျပင ေျပမင းလြေရး၏အေျမမ ၿမ႕နယ အဆင တြင ျဖစ ပါသည ။ ထ႔ျပင ေတမင တင းင မမသည ဖြ႕ၿဖးမႈမတ ဖက အဖြြ႕အစည းမခမးျဖစ သည ကမၻမဘဏ ၊ UNDP စသည တ႔သည ၿမ႕ရြမ ာႏင ေကခးရြမအပ စအဆင က အေလးထမး၍ လ မႈအဖြြ႕အစည းဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးလပ ငန းမခမးက ကခယ ျပန ႔စြမ စတင ေဆမက ရြက လမေနၿပ ျျဖစ ပါသည ။ ေထြအပ ၏ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးအေနျဖင ေဒသာႏရအပ ခပ ေရးစနစ က င မမစြမထန းခပ ထမးာႏင ေသမ လည း ယအါ ေကမ မတ အမခးမခးမ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးအတြက စ မန ႔ြြလမ းညႊန ေပးလခက ရပါသည ။ ၿမ႕နယ အဆင တြင ေထြအပ မ ထန းခပ ထမးျင းျဖစ ရမ နင ငေတမ သမၼတ ဦးသန းစန ၏ ျပျပင ေျပမင းလြေရး အစ အစဥ မခမးတြင သမမက ာႏင ငတကမ ဖြ႕ၿဖးေရးအစ အစဥ မခမးတြင ေထြအပ ၏ အန းက႑မမ အဓကပါဝင လခက ရပါသည ။

၄.၃ ေထြအပ ၏ တမဝန ာႏင ဖြြ႕စည းပ (ေကခးရြမအပ စအဆင )

၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ေဖေဖမ ဝါရ လမစတင ၍ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စအပ ခပ ေရးဥပေဒအရ အေျပမင းအလြမခမး ျပလပ ြသည ေကခးရြမအဆင အပ ခပ ေရးတြင ေထြအပ သည အဓကက႑မ ပါဝင လခက ရပါသည ။ ၂၀၁၂ ာႏစ ောႏမင းပင း ကမလမခမးတြင ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ းသစ မခမးက ေရြးခယ တင ေျမႇမက ြၾကၿပ း ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမ တက ရက န ႔အပ သ မခမးေနရမတြင အစမးထးြပါသည ။ 134 ယအါ ေကခးရြမအပ စအပ ခပ ေရးမ းမခမးက အစးရဝန ထမ းမခမးဟ မသတ မတ ဘြ ေထြအပ မ လစမေငြအစမး “ခ းျမႇင ေငြ” မခမးေပးအပ ပါသည ။ 135 ေထြအပ ဝန ထမ းမခမး မဟတ သည အတြက ရမထ းတးျမႇင ရျင းမရေသမ လည း လပ ပင ြင အလြြသးစမးျပလပ ျင း၊ စြမ းေဆမင ရည ညဖခင းျင း၊ အကခင ပခက ျစမးျင းတ႔ ျဖစ ပြမးပါက ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမ ၎တ႔အမး တမဝန မ ရပ ဆင းာႏင ပါသည ။ 136 ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ းမခမးအမး သက ဆင ရမ ေကခးရြမအပ စ ေထြအပ ၏ အခန ျပည ဝန ထမ းျဖစ သည စမေရးတစ ဦးစ မ ပပးက ည ၿပ း ၎အေနျဖင လစမေငြရရၿပ း ရမထ းတးျမႇင ရနင ပါသည ။

ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ းမခမးအေနျဖင အစးရာႏင ၈၀% န ႔ရသည ေကခးလက ေနျပည သ လ ထအၾကမး ဆက သြယ ေပးသည အတြက ၎င တ႔၏ အန းက႑မမ အေရးႀက းပါသည ။ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ းမခမးသည ေထြအပ ၏ အပ ခပ ေရးက႑တြင

133 ျမ န စပါယ ႐းးမခမးအေၾကမင း အေသးစတ သလပါက Subnational Governments and Business in Myanmar, စမမခက ာႏမ၁၃-၁၅၊

134 ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးဥပေဒ အရ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ းမခမးအမး သြယ ဝက ၍ ေရြးေကမက တင ေျမႇမက ပါသည ။ ဥပေဒအရ၊ ဆယ အမ ေါင းမခမးမ ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမ းမခမးအမး ေရြးခယ ရၿပ း ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမ အတည ျပန ႔အပ ေပးရပါသည ။ အေသးစတ သလပါက ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးဥပေဒ၊ အန း (၇) – (၉) ကရ၊

135 ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးဥပေဒ၊ အန း (၁၄)၊ ပဒ မ-၃၂-၃၃၊ ပဒ မ-၂၈ တြင “ျပည ေထမင စအစးရအဖြြ႕ ျပည ထြေရးဝန ႀက းဌမနသည ျပည ေထမင စအစးရအဖြြ႕၏ သေဘမတ ည ခက ျဖင ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ းအတြက ေအမက ပါခ းျမႇင ေထမက ပေငြမခမးက သတ မတ ေပးရမည - (က) လစဥ ခ းျမႇင ေထမက ပေငြ၊ () သက တမ းကမလအျပည တမဝန က ေကခပြန စြမ ထမ းေဆမင ပါက တစ လးတစ ြတည းခ းျမႇင ေငြ။’

136 ေကခးရြမအပ စအပ ခပ ေရးမ းမခမးအေနျဖင ေထြအပ မ န ႔အပ စမေပးပ႔ျင းေၾကမင ပမရႈပ ေထြးသြမးေစပါသည ။

37

အဓကေကခမရးမခမးအျဖစ ပါဝင ၿပ း ၎တ႔အမး စ မန ႔ြြသည ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးက အေထမက အက ျပၾကပါသည ။ 137 ေကခးရြမအပ စအပ ခပ ေရးမ းမခမးအေနျဖင ၎တ႔ အစဥ အဆက ထမ းေဆမင ြသည မ လတမဝန မခမးျဖစ သည အြန ေကမက ျင း၊ ေျမယမမတ ပတင ေပးျင း၊ လ ဦးေရအေျအေနတ႔က အစ ရင ျင းတ႔ ေဆမင ရြက ပါသည ။ ျမန မမလယ ယမစက ပခးေရးာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ မ လယ သမမးေခးေငြမခမး ရယ လသည အေျအေနမခးတြင ၎တ႔မ လက မတ ေရးထးေပးရန လအပ ပါသည ။ ၎တ႔အေနျဖင စ းပြမးေရးလပ ငန းမခမးာႏင ထေတြ႕ဆက ဆရမတြင အကန ႔အသတ ရၿပ း မခမးေသမအမးျဖင လင စင ာႏင ြင ျပမန ႔မခမးအတြက ေထမက စမမခမး ထတ ေပးျင းတ႔ကသမ ေဆမင ရြက ရ ပါသည ။138 ေကခးရြမစမေရးမခမးအေနျဖင အပ ခပ မႈ၊ စ းပြမးေရးာႏင လ မႈေရးဆင ရမ အခက အလက မခမး မတ တမ းတင ျင း၊ ႐းးလပ ငန းာႏင လျေရးမတ တမ းမခမးက သတ မတ ထမးသည ပစ (၃၃) မခးတြင ျဖည စြက ေပးသည တမဝန မခမးက ထမ းေဆမင ရပါသည ။139

ၿမ႕နယ ႐းးမခမးသည ေထြအပ ၏မ လတမဝန မခမး (အခက အလက မခမး စစည းျင း၊ ေျမယမစ မ န ႔ြြျင း၊ အျငင းပြမးမႈမခမး ေျဖရင းျင း ာႏင အြန ေကမက ျင း) အမခမးအျပမးက ေဆမင ရြက ေနခန တြင ရင ၊ ၿမ႕နယ ာႏင ေကခးရြမအဆင ဖြ႕ၿဖးေရးာႏင စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ မခမးာႏင ညႇာႏႈင းေဆမင ရြက ရသည တမဝန မခမးပမလမြပါသည ။ လတ တေလမအေျအေနတြင ၿမ႕နယ ာႏင ရင မခမး၌ ေရြးေကမက အဖြြ႕အစည း ထမးရရန အစ အစဥ မရေသးပါ။140 ထအေတမအတြင း ရင ာႏင ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးသည အမခးမခးေသမ လ ထကယ စမးလယ မခမး ပါဝင သည စ မန ႔ြြေရးာႏင ဖြ႕ၿဖးေရး ေကမ မတ မခမးတြင အဓကဇမတ ေကမင မခမးျဖစ ေနပါသည ။ ယအါ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးသည ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး စ မကန း မခမးက ေရြးခယ ျင း ာႏင အေကမင အထည ေဖမ ျင းတ႔က လပ ေဆမင ေနသည အဆပါေကမ မတ မခမးအတြက ၎တ႔၏ အခန ေတမ ေတမ မခမးမခမးက ေပးထမးေနရပါသည ။ 141 ေကမ မတ မခမး၏အန းက႑က ျမႇင တင ျင းမမ နင ငေတမ သမၼတထမ ညႊန ၾကမးခက ျဖစ ၿပ း ၂၀၁၂ ာႏစ ောႏမင းပင းတြင စတင ြသည ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမ းမခမး ေရြးခယ ျင း (ဆယ အမ ေါင းမခမးမ သြယ ဝက ေရြးခယ ျင း) တ႔သည လည း ယင းလပ ငန းစဥ ကအေထမက အက ျပရန ျဖစ ပါသည ။142

137 ေကခးရြမအပ စအပ ခပ ေရးမ းမခမးျဖင ေတြ႕ဆေမးျမန းြရမတြင ၎တ႔သည သက ဆင ရမၿမ႕နယ အပ ခပ ေရမ းာႏင ပမန ဆက သြယ ရၿပ း လပ ငန းမခးစ ဥပမမအမးျဖင ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးလပ ငန းမခမးအတြက အတည ျပြင ျပခက မခမး ရယ ရေၾကမင း ေျပမၾကမးြၾကပါသည ။

138 Subnational Governments and Business in Myanmar၊ စမမခက ာႏမ-၁၁၊

139 အဆပါ အခက အလက ေကမက ယ မႈမမ အမခးစလင လၿပ း လ ဦးေရအေျအေန၊ ေကခမင းအပ မႈ၊ လ ဦးေရေရႊ႕ေျပမင းမႈ၊ ဖြမးေသမႈ၊ ဧည စမရင း၊ ၾကက ေျန လပ ရမးမႈ၊ ေဆမက လပ ေရး ာႏင ေဒသအဖြြ႕အစည းမခမး၏ လႈပ ရမးမႈမခမး စသည တ႔ျဖစ ပါသည ။ အေသးစတ Bart Robertson ၏ ‘A vital, little-known cog in Myanmar’s reform process,’Myanmar Times, (၂၇-၁၀-၂၀၁၃), http://www.mmtimes.com/index.php/opinion/8606-a-vital-little-known-cog-in-myanmar-s-reform-process.html၊

140 လက ရအမဏမရ ျပည ေထမင စႀက င ေရးာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးပါတ (USDP) ၿမ႕နယ ာႏင ရင အဆင မခမးတြင ေရြးေကမက ကယ စမးလယ မခမးျဖင ဖြြ႕စည းရန အဆျပထမးသည ဆေသမ လည း အေသးစတ အခက အလက မခမးက ထတ ျပန ထမးျင းမရပါ။ ထက ာႏင ေဇမ ၏ ‘USDP Announces Surprise Constitutional Amendment Proposal’, The Irrawaddy, (၃၁-၁၂-၂၀၁၃)၊ http://www.irrawaddy.org/burma/usdp-announces-surprise-constitutional-amendment-proposal.html

141 အဆပါေဒသစ မကန းမခမးမမ ေဒသ၏ ကခန းမမေရး၊ ေသမက သးေရ၊ ပညမေရး ာႏင စက ပခးေရးလအပ ခက မခမးက ျဖည ဆည းေပးရန ျဖစ ပါသည ။ မြန ျပည နယ ၊ ရမ းျပည နယ ာႏင ဧရမဝတ တင းေဒသႀက းမခမးရ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးမ းမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

142 ာႏင ငေတမ သမၼတမ “အမခးသမးစ းပြမးေရး တးတက ဖြ႕ၿဖးေရး အတြက ေဒသဆင ရမ အဖြြ႕အစည းမခမးာႏင ပဂ လက စသည အင အမးစမခမး၏ ပ းေပါင း ပါဝင မႈက ရယ ၍ ျပည သ တ႔၏ လ မႈစ းပြမးေရးာႏင ေနထင မႈ အဆင အတန း ျမႇင တင ေရးက ေရးရေဆမင ရြက နင ရန ၿမ႕နယ ာႏင ေကခးရြမအပ စအဆင မခမးတြင ေကမ မတ မခမးဖြြ႕စည းရန လအပ ေၾကမင း၊ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထမက အက ျပေကမ မတ တြင ေရြးေကမက ပဂ လ မခမး၊ ဝန ထမ းမခမးတ႔ပါဝင ပါသည ။ ေကခးရြမဖြ႕ၿဖးမႈအေထမက အက ျပေကမ မတ မခမးသည လည း ေကခးရြမမေရြးခယ တင ေျမႇမက သ မခမးာႏင ဖြြ႕စည းသြမးရန ျဖစ ပါသည ။’ ာႏင ငေတမ သမၼတ႐းး၏ ေၾကညမခက အမတ (၂၇/၂၀၁၃)၊

38

ပ (၄)၊ ေဒသာႏရ ဖြ႕ၿဖးေရးာႏင စ မ န ႔ြြေရး ေကမ မတ မခမး

၂၀၁၂ ာႏစ အတြင း ာႏင ငေတမ သမၼတ၏ ညႊန ၾကမးခက ျဖင ရင ၊ ၿမ႕နယ ာႏင ေကခးရြမအပ စ ေကမ မတ မခမး အသ းသ း ဖြြ႕စည းြၾကပါသည ။ ထေကမ မတ မခမးမမ အဓကအမးျဖင စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ ၊ ဖြ႕ၿဖးမႈအေထမက အက ျပေကမ မတ ာႏင လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရးအဖြြ႕မခမး ျဖစ ပါသည ။ ၿမ႕နယ အဆင တြင ေကမ မတ (၂) ထပ မဖြြ႕စည းထမးၿပ း ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရး ေကမ မတ (ျမ န စပါယ ေရးရမ) ာႏင ၿမ႕နယ စ မကန းအေကမင အထည ေဖမ ေရး ေကမ မတ တ႔ ျဖစ ပါသည ။

ေဒသလ ထ၏ပါဝင မႈက ျမႇင တင ရမတြင ာႏင ငေတမ သမၼတအေနျဖင ေထြအပ ၏ လပ ပင ြင အမဏမ ာႏင လ ထပ းေပါင း ပါဝင မႈတ႔က မၽတေစလသည ရည ရြယ ခက က ေပၚလြင ေစပါသည ။ ၎၏ေမၽမ လင ခက မခမးက ရင းလင းေျပမၾကမးြရမတြင “ေရးယင တစ ဦး တစ ေယမက တည း အဆးအျဖတ ျဖင ေဆမင ရြက ြမႈေၾကမင ျဖစ ေပၚြေသမ ျပည သ လ ထ မလလမးတြ ျပနမေတြ ေလခမနည းလမမမ ျဖစ ပါတယ ။” လ႔ေျပမၾကမးြပါသည ။ 143 အဆပါေကမ မတ အသ းသ းတ႔သည နင ငေတမ သမၼတ၏ “ျပည သ ဗဟျပဖြ႕ၿဖးတးတက မႈ” ၏ အဓကမ႑င မခမးျဖစ လမၿပ း အပ ခပ ေရးစနစ ာႏင ဖြ႕ၿဖးေရးလပ ငန းမခမးတြင “ေအမက မအထက သ႔ တင ျပသည စနစ ” ကတးတက လမေစရန ျဖစ ပါသည ။

ၿမ႕နယ တစ မမ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းနြ႔ ၿမ႕နယ အဆင ဌမနဆင ရမမခမး၊ ၿမ႕မၿမ႕ဖ၊ လ မႈေရး စ းပြမးေရး လ ထလ တန းစမး ကယ စမးလယ ပါဝင တြ ၿမ႕နယ ေကမ မတ ဖြြ႕စည းၿပ း ၿမ႕နယ ရြ႕ တည ၿငမ ေအးခမ းေရး၊ လၿေရး၊ တရမးဥပေဒ စးမးေရး၊ စ းပြမးေရး၊ လ မႈေရး စသည အေရးအရမကစၥ အရပ ရပ အတြက ၿမ႕နယ ေကမ မတ ေအမက မမ ဆပ ေကမ မတ မခမး ဖြြ႕စည းေဆမင ရြက ရမမ ျဖစ ပါတယ ။ ၿမ႕နယ ရြ႕အေရးအရမကစၥအမးလးက ၿမ႕နယ ေကမ မတ အစည းအေဝးျဖင စေပါင းေဆြးောႏြး၊ စေပါင းဆးျဖတ ၊ စေပါင းဦးေဆမင အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက သည စနစ ျဖင ဖြြ႕စည းျပင ဆင ေဆမင ရြက သြမးေစမမ ျဖစ ပါတယ ။ ဒ လပြ ရင ေကမ မတ အဆင မမလည း အလမးတ ေဆမင ရြက သြမးေစမမ ျဖစ ပါတယ ။144

အဆပါေကမ မတ မခမးမမ ဖြြ႕စည းပ၊ တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး တစ ာႏင တစ မတ ည ၾကပါ။ (ေနမက ဆက တြြ ၁ မ ၃ အထ ၎တ႔၏ ဖြြ႕စည းပ

ာႏင တမဝန မခမးအျပည အစေဖမ ျပထမးပါသည ။)145 ေကမ မတ အစည းအေဝးမခမး ကခင းပျင း၊ ညႇာႏႈင းျင း၊ ဆက သြယ ျင း၊ အႀကျပျင းာႏင

ဆးျဖတ ျင းဆင ရမ ကစၥရပ မခမး၊ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက းအစးရမခမးထ တမဝန ရမတြင ေထြအပ မ အဓကပါဝင ေနပါသည ။

143 ာႏင ငေတမ သမၼတ၏ (၂၆-၁၂-၂၀၁၂) ရက ေန႔တြင ေနျပည ေတမ ၊ ာႏင ငေတမ သမၼတ႐းး၌ ေျပမၾကမးသည မန ႔ြန း၊ http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/speeches-and-remarks/2012/12/26/id-1320

144 ာႏင ငေတမ သမၼတ၏ (၂၆-၁၂-၂၀၁၂) ရက ေန႔တြင ေနျပည ေတမ ၊ ာႏင ငေတမ သမၼတ႐းး၌ ေျပမၾကမးသည မန ႔ြန း၊ http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/speeches-and-remarks/2012/12/26/id-1320

145 ဖြြ႕စည းပ ာႏင တမဝန မခမးအေသးစတ ၊ ေနမက ဆက တြြ (၁)၊ (၂) ာႏင (၃)၊

ရင အဆင ေကမ မတ ာႏင အဖြြ႕မခမး ၁။ ရင စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ ၂။ ရင ဖြ႕ၿဖးေရးအေထမက အက ျပ ေကမ မတ ၃။ ရင လယ ယမေျမစ မန ႔ြြေရးအဖြြ႕

ၿမ႕နယ အဆင ေကမ မတ ာႏင အဖြြ႕မခမး

၁။ ၿမ႕နယ စ မ န ႕ြြေရးေကမ မတ ၂။ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထမက အက ျပ ေကမ မတ ၃။ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးေကမ မတ ၄။ ၿမ႕နယ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရးေကမ မတ ၅။ ၿမ႕နယ စ မကန းာႏင အေကမင အထည ေဖမ ေရးေကမ မတ

ေကခးရြမအပ စအဆင ေကမ မတ မခမး/အဖြြ႕မခမး

၁။ ေကခးရြမအပ စ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထမက အက ျပ ေကမ မတ ၂။ ေကခးရြမအပ စ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရး အဖြြ႔

ေထြ/အပ အေနျဖင ေဒသာႏရအဆင ေကမ မတ မခမး၏ အစည းအေဝး ကခင းပျင း၊ ညာႏႈင းျင းာႏင ဆက သြယ ျင းတ႔က အဓက ေဆမင ရြက ေပးပါသည ။

39

ယင းတမဝန မမ ႐ႈပေထြးၿပ း ေကမ မတ မခမးသည ဦးစမးေပးစ မကန းမခမးက အမခးမခးေသမ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး ရန ပေငြမခမးမ သးစြြျင းာႏင

သက ဆင ရမ အစးရအဖြြ႕အစည းမခမး၊ အျမးေကမ မတ မခမးာႏင ေဆြးောႏြးျင း၊ ရင အပ ခပ ေရးမ း၊ ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရမခမးာႏင

ျပည ေထမင စဝန ႀက းဌမနမခမးမ အတည ျပခက ရယ ျင းတ႔ပါဝင ပါသည ။146

ပ (၅)၊ ေဒသာႏရ ေကမ မတ အဆင ဆင ၏ ဆက သြယ မႈအေျအေန147

ရင ာႏင ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြေရးာႏင လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရးေကမ မတ မခမးတြင ေထြအပ အပ ခပ ေရးမ းမခမးမ ဥကဌ အျဖစ ေဆမင ရြက ၾကၿပ း လပ ပင ြင ရသည ေကမ မတ မခမးျဖစ ၾကပါသည ။ 148 ေဒသတစ တြင ရင ာႏင ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြေရး ေကမ မတ မမ အမဏမအရဆးျဖစ ၿပ း ေဒသဆင ရမ အပ ခပ ေရး၊ လျေရး ာႏင လ မႈေရး ဝန ေဆမင မႈမခမးာႏင ဆက စပ သည အစးရအဖြြ႕အစည းမခမးမလည း အဖြြ႕ဝင အျဖစ ပါဝင ေနၾကပါသည ။149 ေထြအပ ၏ ဒတယၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းသည အျမး ေကမ မတ မခမးျဖစ သည ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထမက အက ျပ ေကမ မတ ာႏင ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးေကမ မတ (ျမ န စပါယ ) တ႔တြင အဖြြ႕ဝင အျဖစ ပါဝင ပါသည ။ တစ နည းအမးျဖင စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ ာႏင လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ မခမးတြင အစးရ၏ အႀက းတန းအရမရမခမးမ ဦးေဆမင ၿပ း ဖြ႕ၿဖးေရး အေထမက အက ျပေကမ မတ ာႏင စည ပင သမယမေရးေကမ မတ (ျမ န စပါယ ) မခမးတြင လ ထမ ေရြးခယ သ မခမးမ ဦးေဆမင ၾကပါသည ။ 150

146 ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

147 မြန ျပည နယ ေထြအပ ဝန ထမ းမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ာႏင ေကမ မတ မခမးလက စြြ၊

148 မြန ျပည နယ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊

149 ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ းမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက မခမး၊ နင ငေတမ သမၼတ၏ လမ းညႊန ခက မမ “ၿမ႕နယ ၏ ေအးခမ းသမယမေရး၊ လၿေရး၊ တရမးဥပေဒစးမးေရး၊ စ းပြမးေရး ာႏင လ မႈေရးကစၥရပ မခမး၊” ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ဒ ဇင ဘမလ နင ငေတမ သမၼတ၏ မန ႔ြန း၊

150 မြန ျပည နယ ေထြအပ အဆင ျမင ဝန ထမ းမခမးာႏင ေတြ႕ဆေမးျမန းခက ၊ ေရြးခယ မႈစနစ မမ တက ရက မြဆာႏၵျဖင ေရြးခယ ျင းမဟတ ဘြ အမ ေထမင ဦးစ းမခမးမတစ ဆင ေရြးခယ ျင းျဖစ ပါသည ။

ရင အဆင

ၿမ႕နယ အဆင

ေကခးရြမအဆင

ရင စ မန ႕ ြြေရး

ေကမ မတ

ၿမ႕နယ စ မန ႔ ြြေရး

ေကမ မတ

ရင လယ ယမေျမ

စ မန ႕ ြြေရးေကမ မတ

ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ

စ မန ႕ ြြေရးေကမ မတ

ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးေရး

အေထမက အက ျပေကမ မတ

ေကခးရြမအပ စ ဖြ႕ၿဖးေရး

အေထမက အက ျပေကမ မတ

ေကခးရြမအပ စ လယ ယမေျမ

စ မန ႕ ြြေရး ေကမ မတ

ျပည နယ ာႏင တင းေဒသႀက း အစးရ

ၿမ႕နယ စည ပင

သမယမေရးေကမ မတ

အစ ရင ျင း ညာႏႈင းျင း

ရင ဖြ႕ၿဖးေရး

အေထမက အက ျပေကမ မတ

40

ေကခးရြမအဆင တြင ဆယ အမ ေါင းမခမးမ ေရြးေကမက တင ေျမႇမက ထမးသည ေကခးရြမအပ စအပ ခပ ေရးမ းသည ေကခးရြမအဆင ေကမ မတ မခမး အမးလးတြင ဥကဌအျဖစ ေဆမင ရြက ပါသည ။151 ေကခးရြမအပ စစမေရးမမ အတြင းေရးမ း အျဖစ ေဆမင ရြက ပါသည ။

ေထြအပ ၏ ေျမယမစ မန ႔ြြျင းာႏင အြန ေကမက ျင းတမဝန မခမးေၾကမင လယ ယမေျမစ မန ႔ြြေရးတြင ေထြအပ မ ကခယ ကခယ ျပန ႔ျပန ႔ ပါဝင လခက ရပါသည ။ ေဒသအဆင ဆင ရ လယ ယမေျမစ မန ႔ြြေရးအဖြြ႕မခမးမတစ ဆင ေျမမတ ပတင ျင း၊ အျငင းပြမးမႈေျဖရင းျင း စသည တ႔က ေဆမင ရြက ပါသည ။ ၿမ႕နယ အဆင ၌ အဆပါအဖြြ႕တြင ေဒသဆင ရမ အစးရဝန ထမ းမခမးသမ ပါဝင ေသမ လည း ေကခးရြမအဆင တြင ေဒသမ ေရြးခယ သ (၂) ဦးမမ အဖြြ႕ဝင အျဖစ ပါဝင ပါသည ။ ယင းအဖြြ႕မခမး၏ အဓက တမဝန တစ မမ လယ ယမေျမာႏင အျမးေျမမခမးအတြက မတ ပတင လက မတ မခမး ထတ ေပးျင း ျဖစ ပါသည ။ ေကခးရြမအဆင လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရးအဖြြ႕မခမးသည မတ ပတင ထတ ေပးရန ၿမ႕နယ အဖြြ႕၏ ြင ျပခက ရရရန လအပ ၿပ း အျငင းပြမးမႈအခ႕အမး ရင အဖြြ႕သ႔ တင ျပၾကပါသည ။ 152 ေထြအပ အေနျဖင ေျမသမ းအမႈမခမးတြင ပါဝင ြသည အတြက ေဒသမခမးပါဝင သည အဆပါ အဖြြ႕မခမးတြင ေထြအပ ၏ ပါဝင ေနမႈမမ အျငင းပြမးဖြယ ျဖစ ပါသည ။ ထ႔ျပင ဤမတ ပတင ထတ ေပးျင းာႏင အျငင းပြမးမႈေျဖရင းျင း တ႔မမ ဝန ထမ းမခမးအတြက အခန အလြန ေပးရသည အလပ တစ ျဖစ လမပါသည ။153

ျမန မမနင ငအေနျဖင ျပနမမခမးကေျဖရင းရမတြင အထ းျပေကမ မတ မခမးဖြြ႕စည း၍ ေျဖရင းတတ သည အစဥ အလမရပါသည ။ ဥပမမအမးျဖင နဝတ၊ နယက လက ထက တြင ေဒသာႏရစနစ အပ ခပ ေရးအတြက ေထြအပ အပ ခပ ေရးမ းမခမးမ ေကမ မတ ေပါင း (၃၉) တြင ဥကဌ၊ အတြင းေရးမ း ာႏင အဖြြ႕ဝင မခမးအျဖစ ပါဝင ြၾကပါသည ။ 154 ေကမ မတ မခမး၏ စြမ းေဆမင ရည မမ တတကခကခ မေျပမာႏင ေသမ လည း ပမန လပ ရးလပ စဥ တစ ျဖစ ပါသည ။ ေဒသအဆင တြင လက ရဖြြ႕စည းထမးသည ေကမ မတ အေရအတြက အတအကခ မသရာႏင ေသမ လည း ဒါဇင ာႏင ခ ၍ရနင ေၾကမင း န ႔မန းရပါသည ။ အထက တြင ေဖမ ျပြသည ေကမ မတ မခမးမမ ထင ရမးသည ေကမ မတ မခမးျဖစ ၿပ း အျမးေကမ မတ မခမးမမလည း ေဒသအဆင တြင ေပၚထြက လမေနပါေသးသည ။

151 မြန ျပည နယ ၊ ရင ာႏင ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြေရးေကမ မတ မခမး၊ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးမႈအေထမက အက ျပေကမ မတ ၊ ရင ာႏင ၿမ႕နယ လယ ယမေျမစ မန ႔ြြေရး ာႏင ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးေရးေကမ မတ မခမး၏ တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး လက စြြ၊

152 လယ ယမေျမစ မန ႔ြြမႈဗဟေကမ မတ သည (က) ေအမက ပါ လယ ယမေျမစ မန ႔ြြေရးအဖြြ႕ အဆင ဆင တ႔က ဖြြ႕စည းနင သည - (၁) တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕၊ (၂) ရင လယ ယမေျမစ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕၊ (၃) ၿမ႕နယ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕ ာႏင (၄) ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စလယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕၊ 153 ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ လယ ယမေျမဥပေဒ၊ ပဒ မ ၂၂၊

154 ေကမ မတ မခမးအေနျဖင လပ ငန းတမဝန မခးစထမ းေဆမင ရပါသည ။ ဥပမမအမးျဖင အေဝးသင တကသလ ႀက းၾကပ ေရး၊ ဗြ ဒ ယလပ ငန းမခမး စ စစ ျင းာႏင ငမးရမ းတ႔က ႀက းၾကပ ျင း ၊ မ းယစ ေဆးဝါးတမးဆ းကမကြယ ေရး၊ ပညမေရးရန ပေငြ၊ ၾကက ေျန အသင းႀက းၾကပ ေရး၊ သစ ေတမ ထန းသမ းေရး၊ သဘမဝေဘးအာႏရမယ ကမကြယ ေရး ာႏင ျပန လည ေနရမခထမးေရး၊ ၿမ႕ျပစ မကန းေရးဆြြျင း၊ ာႏင ဘန းစက ပခးမႈ အခက အလက စေဆမင းျင း၊ စမမခက ာႏမ၊ ၁၂၉-၁၃၁၊

41

ကခမ းကးစမရင း

Bissinger, Jared and Linn Maung Maung, Subnational Governments and Business in Myanmar, Discussion Paper No. 2, MDRI-CESD and The Asia Foundation, February 2014.

J.S. Furnivall, The Governance of Modern Burma, The Institute of Pacific Relations, New York, 1958.

Min Shwe (Kabar Aye), ‘GAD’s crucial role in implementing reform process’, Myanmar Shwe Pyi Wun Magazine, No.3/March 2014, p. 109.

Daw Mya Sein, The Administration of Burma, With an Introduction by Josef Silverstein, Oxford University Press, 1973

Myint Thein, Changes of Myanmar Administration System, Seik Ku Cho Cho Printing House, February, 2006

Mutebi, Alex. ‘Muddling Through’ Past Legacies: Myanmar’s Civil Bureaucracy and the Need for Reforms’, Lee Kuan Yew School of Public Policy paper, 2005. Also found in Hlaing, et. al. (eds). Myanmar: Beyond Politics to Social Imperatives, Institute of Southeast Asian Studies, Singapore, 2005.

Nakanishi, Yoshihiro. Strong Soldiers, Failed Revolution: The State and Military in Burma, 1962-88. National University of Singapore Press, Singapore, 2013.

Ne Tun, Changes in Administrative System and the Role of General Administration in Myanmar, June 2010, EMPA thesis submitted to Yangon Institute of Economics (unpublished).

Nixon, Hamish, Cindy Joelene, Kyi Pyar Chit Saw, Thet Aung Lynn and Matthew Arnold. State and Region Governments in Myanmar, MDRI-CESD and The Asia Foundation, September 2013.

Robert Taylor, The State in Myanmar, University of Hawaii Press, Honolulu, 2009.

U Ba U, Myanmar Administration, edited by Ashin Nanda Marlar, PyinSaGan Publishing, 2011

U Kyaw, Changes in Territorial Administrative Structures and Role of Public Administrators in Myanmar, December 2004, MPA thesis submitted to Yangon Institute of Economics (unpublished).

Zobrist, Brooke and McCormick, Patrick.The Education Sector and Decentralization, Discussion Paper No. 1, MDRI-CESD and The Asia Foundation, January 2014.

42

ဥပေဒမခမး၊ လမ းညႊန မခမး ာႏင ာႏင ငေတမ သမၼတ၏ ညႊန ၾကမးခက မခမး

ာႏင ငေတမ သမၼတ၏ (၂၆-၁၂-၂၀၁၂) ရက ေန႔တြင ေနျပည ေတမ ၊ ာႏင ငေတမ သမၼတ႐းး၌ ေျပမၾကမးသည မန ႔ြန း၊ http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/speeches-and-remarks/2012/12/26/id-1320

ာႏင ငေတမ သမၼတ၏ (၂၇-၁၂-၂၀၁၄) ရက ေန႔၊ ဒတယအႀကမ ျမန မမနင င ဖြ႕ၿဖးတးတက မႈပ းေပါင း ေဆမင ရြက ေရးဖရမ တြင ေျပမၾကမးသည မန ႔ြန း၊ http://www.presidentoffice.gov.mm/en/?q=briefing-room/news/2014/01/28/id-3231

နင ငေတမ သမၼတ႐းး၏ ေၾကျငမခက အမတ (၂၇/၂၀၁၃)၊ ရင ၊ ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြမႈေကမ မတ မခမး ာႏင ၿမ႕နယ ာႏင ရပ ကြက /ေကခးရြမ ဖြ႕ၿဖးတးတက မႈ အေထမက အက ျပေကမ မတ မခမးဖြြ႕စည းျင း၊ (၂၆-၂-၂၀၁၃)

http://www.president-office.gov.mm/?q=briefing-room/notifications/2013/02/26/id-2800

ရင ာႏင ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြမႈေကမ မတ မခမး၊ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးမႈအေထမက အက ျပေကမ မတ ၊ ရင ာႏင ၿမ႕နယ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕မခမး ာႏင ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးေရးေကမ မတ မခမး၏ တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမးဆင ရမ လမ းညႊန

၂၀၀၈ ဖြြ႕စည းပအေျဥပေဒ

၂၀၁၂ လယ ယမေျမဥပေဒ၊ unofficial translation by UN-Habitat,

http://www.burmalibrary.org/docs15/2012-Farmland_Act-Habitat-en-red-t&p.pdf

၂၀၁၂ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စအပ ခပ ေရးဥပေဒhttp://www.burmalibrary.org/docs15/2012-Ward_or_Village_Tract_ Administration_Bill-2012-02-24-en.pdf

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန လက ကမ းစမေစမင

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန မတ တမ းမခမး လမ းညႊန

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန ၂၀၁၂ ာႏစ ာႏစ ပတ လည မတ တမ းမခမး

အေထြေထြအပ ခပ ေရးဦးစ းဌမန သတင းလႊမ

အပ ခပ ေရးပညမဖြ႕ၿဖးမႈသင တန းေကခမင းဆင ရမ စမအပ

ယဥ ေကခးမႈဝန ႀက းဌမန၊ ျမန မမာႏင ငေရးစနစ အေျပမင းအလြကမလမခမး (၁၉၆၂-၁၉၇၄)၊ သမင းသေတသနဦးစ းဌမန၊ ၂၀၁၂ ာႏစ ၊ ာႏဝင ဘမလ

ျပည ေထမင စလႊတ ေတမ အမန ႔အမတ (၈၂/၂၀၁၃)၊ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးရန ပေငြ

၂၀၁၃-၂၀၁၄ အမခးသမးစ မကန း က႑အလက မ ဝါဒမခမး၊ ရည မန းခက မခမး ာႏင ေဆမင ရြက ခက မခမး၊ အမခးသမးစ မကန းာႏင စ းပြမးေရး ဖြ႕ၿဖးတးတက မႈဝန ႀက းဌမန

43

ေနမက ဆက တြြ (၁)၊ ရင အဆင ဖြ႕ၿဖးေရး ာႏင စ မ န ႔ြြေရးေကမ မတ မခမး

ရင စ မ န ႔ြြမႈေကမ မတ

ဖြြ႔စည းပ

၁။ ရင အပ ခပ ေရးမ း ဥကဌ

၃။ ရင အတြင းရ သက ဆင ရမဌမနတစ ၏ အႀက းအမ းမခမး အတြင းေရးမ း

၃။ ရင အတြင းရ သက ဆင ရမဌမနမခမးမ အႀက းအမ းမခမး အဖြြ႔ဝင မခမး

တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး

၁။ ရင အတြင းရ ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြေကမ မတ မခမးမ တင ျပလမသည ကစ ၥရပ မခမးအမး စ စစ ၍ ရ င အဆင က ေပါင းစပ ညာႏႈင း ေျဖရင းေပးရမည ကစ ၥရပ မခမးက ေျဖရင းေပးျင း။

၂။ ရင အဆင က ေျဖရင းေဆမင ရြက ေပးျင း မရသည ကစၥရပ မခမးက တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အစးရမခမးသ႕ ဆက လက တင ျပ၍ လမ းညႊန ခက ာႏင အည ေဆမင ရြက ျင း။

၃။ ရင အတြင းရ ၿမ႕နယ မခမး၏ ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးေဆမင ရြက မႈ အေျအေနမခမးက ကြင းဆင းစစ ေဆး ၾကပ မတ ျင းာႏင ေတြ႕ရခက မခမးက တင းေဒသႀက း သ႕မဟတ ျပည နယ အစးရမခမးသ႔ ဆက လက တင ျပျင း။

၄။ ရင အတြင းရ ၿမ႕နယ မခမး၏ ဖြ႔႔ၿဖးတးတက မႈမခမးက ယဥ ၿပင မႈျဖင အၿပင အဆင တးတက လမေအမင အမးေပး ျမင တင ျင း၊

၅။ ျမ႕နယ အဆင ျဖင ေျဖရင းေဆမင ရြက ရန အက အြရ၍ ရင အဆင သ႕ တင ျပလမသည ကစ ၥရပ မခမး ရင အတြင း ၿမ႕နယ မခမးဆက စပ ၿပ း ဖြ႔ၿဖးတးတက ေစရန နည းပညမအက အည လအပ သည ကစ ၥရပ မခမးာႏင စပ လခဥ း၍ ကၽြမ းကခင ပညမရင မခမး၊ လႊတ ေတမ ကယ စမးလယ မခမး၊ ေဒသအေတြ႔အႀကရသည ပဂၢလ မခမးထမ အႀကဥမဏ မခမး ေဆြးောႏြးညာႏႈင း ရယ ျင း။

၆။ ရင အဆင ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရး အေထမက အက ျပေကမ မတ က သ းျမးဖြြ႔စည းမည မဟတ သည အတြက ရင စ မ န ႕ြြမႈ ေကမ မတ သည ညာႏႈင းေဆြးောႏြး အၾကျပခက ရယ သည ကစ ၥမခမးရပါက ၿမ႕နယ ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရး အေထမက အက ျပေကမ မတ ာႏင ညာႏႈင းေဆြးောႏြးျင း။

44

ရင လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရးအဖြြ႕

ဖြြ႔စည းပ

၁။ ရင အပ ခပ ေရးမ း ဥကဌ

၂။ လယ /ဆည ဝန ႀက းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အဖြြ႕ဝင မခမး

၃။ စ မကန းဥ းစ းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အဖြြ႕ဝင မခမး

၄။ ေမြးျမ ေရး၊ ေရလပ ငန းာႏင ေကခးလက ဖြ႔ၿဖးေရးဥ းစ းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အဖြြ႕ဝင မခမး

၅။ ေၾကးတင ာႏင ေျမစမရင းဥ းစ းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အတြင းေရးမ း

တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး

၁။ ေကခးလက ေဒသမခမးာႏင ၿမ႕ျပေဒသမခမးတြင တးတက လခက ရေသမ လ ဥ းေရာႏင တးပြမးလမေသမ အမ ေထမင စမခမး အမ ရမ တည ေဆမက နင ရန ေကခးလက ာႏင ၿမ႕ျပစ မကန းမခမးအတြက လယ ယမေျမက အသးျပရန ကစ ၥာႏင စပ လခဥ း၍ ေနျပည ေတမ ေကမ စ /တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕သ႔ စ စစ တင ျပျင း။

၂။ ေကခးလက ေနျပည သ လ ထ၏ လ ေနမႈဘဝ ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးာႏင သက ဆင သည စမသင ေကခမင း၊ ကခန းမမေရးဌမန၊ ေဆးရ၊ ေဆးေပးန း၊ စမၾကည တ က ၊ ေကခးလက ေစခး၊ သန ာႏင အျမးလအပ ေသမ အေဆမက အအမခမးအတြက လယ ယမေျမက အသးျပရန ကစ ၥာႏင စပ လခဥ း၍ ေနျပည ေတမ ေကမ စ / တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမစ မ န ႕ြြမႈအဖြြ႕သ႕ စ စစ တင ျပျင း။

၃။ လယ ယမက႑ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးအတြက လက မႈလယ ယမစနစ မ ေတ မ စက မႈလယ ယမစနစ သ႕ က းေျပမင းရမတြင လအပ သည လယ ယမသးစက ာႏင စက ကရယမမခမး ထမးရျင း၊ ဆန စက မခမး၊ သ းာႏသေလမင သည ဂေဒါင မခမး၊ လအပ ေသမ ကန ထတ လမ းမခမးာႏင အေျအေဆမက အအမခမး တည ေဆမက ရမတြင လယ ယမေျမက အသးျပရန ကစ ၥာႏင စပ လခဥ း၍ ေနျပည ေတမ ေကမင စ / တင းေဒသႀက း/ ျပည နယ လယ ယမေျမစ မန ႕ြြမႈအဖြြ႔သ႔စစစ တင ျပျင း။

၄။ လယ ယမက႑ ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးအတြက လက မႈလယ ယမစနစ မ ေတ မ စက မႈလယ ယမစနစ သ႔ က းေျပမင းာႏင ရန လယ ယမေျမ ျပျပင ျင းလပ ငန းမခမးအတြက လယ ယမေျမက အသးျပရန ကစၥာႏင စပ လခဥ း၍ ေနျပည ေတမ ေကမင စ / တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႔သ႔ စစစ တင ျပျင း။

၅။ ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႔က ခမတ ေသမ အမန ႔ သ႔မဟတ ဆးျဖတ ခက က မေကခနပ ၍ ေျမယမ အယ ဝင ေရမက လမေသမ ကစ ၥမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ အတည ျပျင း၊ ျပင ဆင ျင း သ႔မဟတ ပယ ဖခက ျင း ၊ ဆးျဖတ ခက အမန ႔ခမတ ျင း။

၆။ လယ ယမေျမ လပ ပင ြင ေလခမက ထမးမႈမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕က တင ျပသည လယ ယမေျမ လပ ပင ြင လပ ငန းစမတြြက လက ရရသည အါ ထပ ဆင စ စစ ၍ လယ ယမေျမ လပ ပင ြင ေလခမက ထမးခက က ြင ျပေၾကမင း သ႔မဟတ ျငင းပယ ေၾကမင း ဆးျဖတ ၿပ း သတ မတ ရက အတြင း ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးသ႕ အေၾကမင းၾကမးျင း။

၇။ လယ ယမေျမ လပ ပင ြင ျပန လည သမ းယ ေသမ လယ ယမေျမာႏင နင ငေတမ က အါအမးေလခမ စြမ အသစ ေဖမ ထတ ေသမ လယ ယမေျမမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ လယ ယမေျမ လပ ပင ြင ရရလသ က လယ ယမေျမလပ ပင ြင ရရေရး ေလခမက ထမးမႈမခမးာႏင ပတ သက ၿပ း ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႔က စ စစ တင ျပခက မခမးအေပၚ ေလခမက ထမးခက က ြင ျပေၾကမင း သ႔မဟတ ျငင းပယ ေၾကမင း ဆးျဖတ ၿပ း ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးသ႔ အေၾကမင းၾကမးျင း။

၈။ ေျမာႏကၽြန းေျမလပ ပင ြင ခထမးေရးအတြက ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕ာႏင ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕တ႔၏ ညာႏႈင းစ စစ တင ျပခက မခမးအေပၚ အတည ျပ သတ မတ ေပးျင း။

45

၉။ ေျမာႏကၽြန းေျမ လပ ပင ြင ာႏင စပ လခဥ း၍ ၿမ႕နယ တစ အတြင း ရပ ကြက သ႕မဟတ ေကခးရြမ အပ စ အခင းခင း အျငင းပြမးျင း ျဖစ ပါက ရပ ကြက /ေကခးရြမ အပ စလယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႔နင ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕တ႔၏ ညာႏႈင းစ စစ တင ျပခက မခမး အေပၚ ထပ ဆင စ စစ ၍ ေနျပည ေတမ ေကမ စ /တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ တင ျပအဆးအျဖတ ရယ ျင း။

၁၀။ နင ငေတမ အတြက ာႏင ငေတမ အကခးငမ လယ ယမေျမသမ းယ သည ကစၥရပ မခမးတြင နစ နမေၾကးာႏင ေလခမ ေၾကးရထက ြင ရသည လယ ယမေျမလပ ကင ြင ရရသ အမး နစ နမေၾကးာႏင ေလခမ ေၾကးေပးေရးတ႔အတြက ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕၏ စ စစ တြက ခက တင ျပလမမႈမခမးအေပၚ ထပ ဆင စ စစ ၿပ း ေနျပည ေတမ ေကမင စ /တင းေဒသၾက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈ အဖြြ႕သ႔ ဆက လက တင ျပျင း။

၁၁။ မ လစက ပခးလခက ရေသမ သ းာႏအမခးအစမးမ အျမးသ းာႏအမခးအစမးသ႔ ေျပမင းလြစက ပခး ြင ျပရန ေလခမက ထမးခက ာႏင စပ လခဥ း၍ လယ ယမေျမတြင သ းာႏေျပမင းလြ စက ပခးရန သတ မတ ခက မခမးာႏင အည စ စစ ၿပ း ေနျပည ေတမ ေကမင စ / တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈ အဖြြ႕သ႕ ဆက လက တင ျပျင း။

၁၂။ လယ ယမေျမက အျမးနည းျဖင အသးျပြင ေလခမက ထမးျင းာႏင စပ လခဥ း၍ ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕၏ စ စစ တင ျပခက မခမးအေပၚ သေဘမထမးမတ ခက ျပ၍ ေနျပည ေတမ ေကမင စ /တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႔ သ႔တင ျပျင း။

၁၃။ လယ ယမေျမက အျမးနည းျဖင အသးျပြင ျပထမးသည လပ ငန းမခမး၏ လပ ငန းေဆမင ရြက မႈ အေျအေနာႏင စပ လခဥ း၍ ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႔မခမးာႏင အတ ကြင းဆင းစစ ေဆးၿပ း၊ စစ ေဆးေတြ႕ရခက က ဓါတ ပမတ တမ းမခမးာႏင အတ ေနျပည ေတမ ေကမင စ /တင းေဒသႀက း/ ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ တင ျပျင း။

၁၄။ လယ ယမေျမက အျမးနည းျဖင အသးျပြင ရရထမးသ သည ြင ျပသည ေန႔ရက မ (၆)လအတြင း သတ မတ သည နည းလမ းအတင း စတင အသးမျပျင းေၾကမင ေသမ လည းေကမင း၊ သတ မတ ကမလအတြင း လပ ငန းၿပ းစ းျင း မရျင းေၾကမင ေသမ လည းေကမင း၊ အဆင ဆင စ စစ ေတြ႔ရခက မခမးအေပၚ အေရးယ ေဆမင ရြက နင ရန လယ ယမေျမက ေနျပည ေတမ ေကမင စ /တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕သ႔ တင ျပျင း။

၁၅။ ေျမလြတ ၊ ေျမလပ ာႏင ေျမရင းမခမး လပ ပင ြင သ႕မဟတ အသးျပြင ရရသ က လယ ယမေျမအျဖစ ေျပမင းလြ သတ မတ ေပးရန တင ျပေလခမက ထမးမႈမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ ဗဟလယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕၏ ြင ျပေၾကမင း ေနျပည ေတမ ေကမင စ /တင းေဒသႀက း/ ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕မ အေၾကမင းၾကမးသည အါ ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈ အဖြြ႕တ႕မ တဆင ျမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရး သ႕ အေၾကမင းၾကမးျင း။

၁၆။ ေကခးလက ေဒသ ေတမင သ လယ သမမးမခမးာႏင မသမးစ တစ နင တစ ပင စက ပခးေရးအတြက ေျမလြတ ၊ ေျမလပ ာႏင ေျမရင း လပ ပင ြင ရရထမးသ မခမးမ သတ မတ စည းကမ းမခမးာႏင အည ေျမဧရယမအမးလးက ေဖမ ထတ စက ပခးလပ ကင ၿပ းေနမက လယ ယမေျမအျဖစ ေျပမင းလြ သတ မတ ေပးရန အတြက တင ျပေလခမက ထမးမႈာႏင စပ လခဥ း၍ ေနျပည ေတမ ေကမင စ / တင းေဒသႀက း/ ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕၏ ြင ျပေၾကမင း အေၾကမင းၾကမးခက က ရရသည အါ ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕တ႔မ တဆင ျမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးသ႕ အေၾကမင းၾကမးျင း။

၁၇။ ေရႊ႕ေျပမင းေတမင ယမတ ထြင စက ပခးေရးလပ ငန းာႏင စပ လခဥ းသည ကစ ၥရပ မခမးက ၿမ႕နယ /ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႔မခမး၏ ေဆမင ရြက မႈမခမးအမး စ စစ ျင း၊ လမ းညြန ျင း၊ ႀက းၾကပ ကြပ ကြျင း။

၁၈။ လယ ယမေျမေပၚတြင ဝန ႀက းဌမန သ႕မဟတ ဗဟလယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႔မ လယ ယမေျမက အျမးနည းျဖင အသးျပြင မရရဘြ ကခ းေကခမ အသးခ လပ ကင မႈမခမးာႏင အေဆမက အဥ ေဆမက လပ မႈမခမးအတြက အေရးယ ေဆမင ရြက ရန ၿမ႕နယ သ႕မဟတ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ လယ ယမေျမ စ မန ႕မႈအဖြြ႔မခမးအမး ႀက းၾကပ လမ းညြန ျင းာႏင ေနျပည ေတမ ေကမင စ / တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈ အဖြြ႕သ႔ ဆက လက တင ျပျင း။

၁၉။ ဗဟ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕ာႏင ေနျပည ေတမ ေကမင စ /တင းေဒသႀက း/ျပည နယ လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈ အဖြြ႕က အါအမးေလခမ စြမ ေပးသင သည လပ ငန းတမဝန မခမးက ေဆမင ရြက ျင း။

46

ေနမက ဆက တြြ (၂)၊ ၿမ႕နယ အဆင ဖြ႕ၿဖးေရးာႏင စ မ န ႔ြြေရးေကမ မတ မခမး

ၿမ႕နယ စ မ န ႔ြြမႈေကမ မတ

ဖြြ႕စည းပ

၁။ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း ဥကဌ

၂။ ၿမ႕နယ ဒတယအပ ခပ ေရးမ း အတြင းေရးမ း

၃။ ၿမ႕နယ ရြတပ ဖြြ႔မ း အဖြြ႔ဝင

၄။ ၿမ႕နယ စ မကန းဥ းစ းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အဖြြ႔ဝင

၅။ သစ ေတမဥ းစ းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အဖြြ႔ဝင

၆။ ၿမ႕နယ ပညမေရးမ း အဖြြ႔ဝင

၇။ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရး၊ အမႈေဆမင အရမရ အဖြြ႔ဝင

၈။ ၿမ႕နယ ဥပေဒအရမရ အဖြြ႔ဝင

၉။ ၿမ႕နယ အြန ဥ းစ းမ း အဖြြ႔ဝင

တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး

၁။ ၿမ႕နယ စ မ န ႔ြြေရးေကမ မတ သည လပ ငန းေကမ မတ အသ းသ းာႏင ဌမနဆင ရမမခမးမ ေဆြးောႏြးညာႏႈင း တင ျပလမသည ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရး ေပါင းစပ ညာႏႈင းေဆမင ရြက ရမည လပ ငန းမခမးအမး အပတ စဥ စ မန ႔ြြမႈေကမ မတ အစည းအေဝး ကခင းပ၍ ေပါင းစပ ညာႏႈင း ဆးျဖတ စ မျင း။

၂။ ၿမ႕နယ စ မ န ႕ြြေရးေကမ မတ သည ေဘးတက ေပါင းစပ ညာႏႈင းမႈ အဖြြ႕အစည းျဖစ သည ၿမ႕မၿမ႕ဖမခမး လ မႈေရးာႏင စ းပြြါးေရးအဖြြ႔အစည း ကယ စမးလယ မခမးျဖင ဖြြ႕စည းထမးေသမ ၿမ႕နယ ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရး အေထမက အက ျပေကမ မတ ာႏင ေတြ႕ဆ၍ ရပ ကြက /ေကခးရြမ အပ စတ႔မ တင ျပလမေသမ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးလပ ငန းမခမးအမး တစ လလခင အနည းဆး တစ ႀကမ ေတြ႕ဆေဆြးောႏြးညာႏႈင း အႀကဥမဏ ရယ ျင း။

၃။ ၿမ႕နယ ၏ လၿမႈ၊ တည ၿငမ ေအးခမ းမႈာႏင တရမးဥပေဒစးမးမႈ ထက ပခက ျပမးေစေသမ အေျအေနမခမး ေပၚေပါက လမပါက အပတ စဥ စ မန ႕ြြမႈေကမ မတ အစည းအေဝး၌ ဌမနဆင ရမမခမးာႏင ညာႏႈင း ေဆြးောႏြးစ မေဆမင ရြက ျင း။

၄။ အမခးသမးစ မကန း ေရးဆြြအေကမင အထည ေဖမ ေရးလပ ငန းမခမးအတြက စမရင းဇယမးမခမး ေကမက ယ ျင း၊ ကန ဂဏန းစမရင း ဇယမးမခမး မန ကန ေရး စ စစ ၾက းၾကပ ျင း၊ စ မကန းာႏင ဘ႑မေရး လခမထမးခက ကက ည ေအမင ညာႏႈင းကက ညေပးျင း၊ ၿမ႕ျပေကခးရြမစ မကန းမခမး၊ ေျမအသးခမႈာႏင ေျမယမျပသနမမခမးအမး သက ဆင သည ဌမန၊ အဖြြ႕အစည းမခမးာႏင ရပ ကြက /ေကခးရြမ အပ ခပ ေရးမ းမခမးာႏင ဥပေဒ၊ နည းဥပေဒာႏင အည ေဆြးောႏြးညာႏႈင း ေျဖရင းေပးျင း။

၅။ ၿမ႕နယ ၏ လယ ယမက႑တးတက ေရးာႏင ေကခးလက ေနျပည သ မခမး၏ လ မႈစ းပြမးေရး၊ အလပ အကင အြင အလမ းမခမးာႏင ဝင ေငြတးတက ေရးတ႔က ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမတစ ခင း တးတက လမေအမင အေသးစတ ညာႏႈင းေဆြးောႏြး အမးေပးက ည ေဆမင ရြက ျင း၊ ေမြးျမ ေရးာႏင အျမးစက မႈလက မႈလပ ငန းမခမး က႑အလက တးတက ေအမင ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖး တးတက ေရး အေထမက အက ျပေကမ မတ ာႏင က႑တစ ခင း တးတက ေအမင ေဆြးောႏြးညာႏႈင း အၾကဥမဏ ရယ ျင း။

47

၆။ ၿမ႕နယ ၏ ပညမေရး၊ ကခန းမမေရး၊ လ ႔စြမ းအမး အရင းအျမစ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးာႏင လ မႈစ းပြမးးလပ ငန းမခမး ေဆမင ရြက ရမတြင လ မႈစ းပြမးေရး ညြန ကန းမခမး တးတက ေအမင ေဆမင ရြက သကြသ႕ ေျမျပင တြင လက ေတြ႕တးတက ေအမင ညာႏႈင းေဆမင ရြက ေပးျင း။

၇။ ေကခးလက ေဒသဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးာႏင ဆင းရြာႏြမ းပါးေလခမခေရး လပ ငန းစဥ (၈)ရပ အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ရမ၌ ရည မန းခက မခမးအတင း ဆင းရြာႏြမ းပါးမႈ ကခဆင းေစရန အတြက ေဒသျပည သ တ႕၏ အလပ အကင အြင အလမ းာႏင ဝင ေငြတးတက ေရး တ ထြင ႀကဆႀကးပမ းေဆမင ရြက ၿပ း တးတက မႈႈ အစ ရင ျင း။

၈။ နင ငတကမအေထမက အပမခမးအရ ေဆမင ရြက ေသမလပ ငန းမခမးတြင စနစ တကခ အသးျပန င ရန ၊ ရမာႏႈန းျပည ေအမင ျမင ရန သက ဆင ရမဌမနမခမး၊ အဖြြ႕အစည းမခမးအမး ႀက းၾကပ ျင း၊ ေပါင းစပ ညာႏႈင းေပးျင း၊ လပ ငန းၿပ းစ းမႈတင ျပျင း။

၉။ ဌမနဆင ရမမခမး၏ စြမ းေဆမင ရည ပမသြက လက ျမင မမးလမေစရန ျပည သ လ ထာႏင ထေတြ႕ေဆမင ရြက ေနရသည ဌမနမခမးက ျပည သ လ ထအမး ယဥ ေကခးပခ ငမစြမ ဆက ဆၿပ းလခင ေခမေမြ႔ေအမင ေဆမင ရြက ေပးေရး စစ ေဆးၾကပ မတ ျင း။

၁၀။ ဌမနဆင ရမဝန ထမ းမခမးာႏင ေဒသျပည သ မခမးသည တရမးဥပေဒက ေလးစမးလက နမၿပ း ဥပေဒာႏင အည ေဆမင ရြက ျင းျဖင လၿမႈ၊ တည ၿငမ ေအးခမ းမႈာႏင တရမးဥပေဒစးမးမႈ ပမေကမင းမြန လမေစရန ကခယ ကခယ ျပန ႔ျပန ႕ အသပညမေပးေဆမင ရြက ျင း။

၁၁။ ေကမင းမြန ေသမအပ ခပ မႈစနစ ရသည သန ႕ရင းေသမအစးရျဖစ ေရး ရည မန းခက ေအမင ျမင ေစရန အတြက အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ျင း။

၁၂။ ၿမ႕နယ စ မ န ႕ြြေရးေကမ မတ ၏ ေဆြးောႏြးညာႏႈင းေဆမင ရြက ခက မခမးက ရင စ မ န ႕ြြမႈေေကမ မတ သ႕ ပမန တင ျပ ေဆမင ရြက ျင း။

၁၃။ ၿမ႕နယ စ မ န ႕ြြမႈေကမ မတ သည ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရး အေထမက အက ျပေကမ မတ က အမခမးဆာႏ ၵအရဟ ေဆြးောႏြး တင ျပလမေသမ ကစ ၥရပ သည တည ဆြဥပေဒ၊ နည းဥပေဒ၊ လပ ထးလပ နည း၊ အမန ႕ညြန ၾကမးခက မခမးာႏင မဆန ႕ကခင ပါက ၿမ႕နယ အဆင မ ေဆမင ရြက နင ြင ရေသမ လပ ငန းျဖစ က ေျဖရင းေဆမင ရြက ေပးျင းာႏင ၿမ႕နယ အဆင မ ေဆမင ရြက ြင မရေသမ လပ ငန းျဖစ က အထက အဆင ဆင တင ျပျင း။

၁၄။ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရး အေထမက အက ျပေကမ မတ က တင ျပလမသည အခ႕ကစ ၥရပ မခမးသည တည ဆြဥပေဒ၊ နည းဥပေဒ၊ လပ ထးလပ နည း၊ အမန ႕ညြန ၾကမးခက မခမးာႏင ဆန ႕ကခင ၍ေသမ လည းေကမင း၊ ၿမ႕နယ အဆင က လပ ကင ာႏင သည မ ေဘမင ာႏင ေကခမ လြန ၍ေသမ လည းေကမင း၊ ညာႏႈင းတင ျပလမပါက သရနမးလည ေအမင ျပန လည ရင းျပျပ းေနမက ထေဒသျပည သ မခမးအတြက အမန တကယ ျဖစ ေနေသမ ကစၥျဖစ ပါက တည ဆြဥပေဒ၊ နည းဥပေဒ၊ လပ ထးလပ နည း၊ အမန ႕ ညြန ၾကမးခက မခမးအမး အၾကျပခက မခမးာႏင တစ ကြ အထက အဆင သ႕ ျပန လည တင ျပျင း၊

၁၅။ လ ေနမႈအဆင အတန းျမင မမးေရးာႏင ကခန းမမေရးအရ လအပ ခက ျဖစ ေသမ ေသမက သးေရ လေလမက ေရး၊ ေကခးရြမတင း မ းလင းေရးတ႔က နင ငေတမ ဘ႑မေငြ ျဖင ေသမ လည းေကမင း၊ ာႏင ငတကမ အေထမက အပျဖင ေသမ လည းေကမင း၊ ကယ ထ ကယ ထေဆမင ရြက ျင းျဖင လည းေကမင း ညာႏႈင းေဆမင ရြက ျင း။

၁၆။ လ တင းအသဥမဏ ၊ ဗဟသတ ရရရန အတြက စမဖတ အရန ျမင တင ေရး စမၾကည တက မခမး ဖြင လစ ေဆမင ရြက ေပးျင း။

၁၇။ ဆက သြယ ေရးက႑တြင ဖန း၊ အင တမနက မခမး ေကခးရြမလ ထ သးစြြေရးေဆမင ရြက ေပးျင း။

၁၈။ ျပည သ မခမး သြမးလမေရး လြယ က ေခမေမြ႕ေစရန လအပ သည လမ းတတမးမခမးက ဘ႑မေငြအေျအေနေပၚ မ တည ၍ ာႏစ အလက တးတက ေဆမင ရြက ျင း။

48

ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးအေထမက အက ျပေကမ မတ

ဖြြ႕စည းပ

၁။ ေရြးခယ တင ေျမမက ထမးသည ၾသဇမေညမင းသ တစ ဥ း ဥကဌ

၂။ ၿမ႕မၿမ႕ဖ၊ လ မ ေရး၊ စ းပြမးေရးကယ စမးလယ မခမးမ အမခမးဆာႏၵျဖင တမဝန ေပးအပ သ တစ ဥ း အတြင းေရးမ း

၃။ ေရြးခယ ထမးသည လယ သမမးကယ စမးလယ အဖြြ႔ဝင

၄။ အရပ ဘက လ မႈအဖြြ႕အစည းကယ စမးလယ အဖြြ႔ဝင

၅။ စ းပြမးေရးအဖြြ႕အစည းကယ စမးလယ အဖြြ႔ဝင

၆။ အလပ သမမးကယ စမးလယ အဖြြ႔ဝင

၇။ ဒတယၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း အဖြြ႔ဝင

၈။ အမႈေဆမင အရမရ၊ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔ အဖြြ႔ဝင

တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး

၁။ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးာႏင ၿမ႕နယ အတြင း ေနထင ၾကေသမ ျပည သ မခမး၏ လ မႈစ းပြမးေရး တးတက မႈအတြက အကခးေဆမင ျင း၊ ေဆမင ရြက သင သည ကစၥရပ မခမးအမး ဝင းဝန းေဆြးောႏြး အေျဖရမျင း၊ ရပ မရပ ဖ ေဒသမခမးာႏင ပ းေပါင း၍ ၿမ႕ျပေကခးရြမဖြ႕ၿဖးမႈလပ ငန းမခမး ေဆမင ရြက ျင း။

၂။ ၿမ႕နယ ဌမနဆင ရမမခမးအမး ဥပေဒ၊ နည းဥပေဒာႏင အည အပ ာႏင းထမးေသမ လပ ငန းတမဝန မခမးက မထက ေစဘြ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးာႏင ျပည သ တ႔၏ လ မႈစ းပြမးေရးလအပ ခက တ႔က ေဆြးောႏြးညႇာႏႈင းအႀကျပျင း၊ ဖြ႕ၿဖး တးတက ေရးလပ ငန းမခမး ေဆမင ရြက ရမ၌ အေထမက အက ျပပ းေပါင းေဆမင ရြက ျင း။

၃။ ရပ ကြက ာႏင ေကခးရြမအပ စမ ျပည သ မခမး၊ လ ထလ တန းစမး အလႊမအသ းသ းမ တင ျပလမသည လ မႈစ းပြမးေရး တးတက ရန လအပ ခက မခမးာႏင ၿမ႕ျပေကခးရြမဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးလပ ငန းရပ မခမးအမး ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြမႈ ေကမ မတ ာႏင ေတြ႕ဆညႇာႏႈင းသည အစည းအေဝးတြင ေဆြးောႏြးညႇာႏႈင းပ းေပါင း ေျဖရင းေဆမင ရြက ျင း။

၄။ ၿမ႕ျပဖြ႕ၿဖးတးတက မႈ စ မကန းေရးဆြြရမ၌ လအပ ခက မခမး ေဆြးောႏြးအႀကေပးျင း၊ ရင းာႏ းျမႇပ ာႏမႈျပလပ မည ေနရမမခမးရပါက လ မႈစ းပြမးေရးာႏင သဘမဝပတ ဝန းကခင ထက နင မႈ ရ/မရ စစစ ရမ၌ ေဆြးောႏြးညႇာႏႈင းအႀကျပျင း။

၅။ ၿမ႕နယ ၏ စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖးတးတက မႈတြင ပဂ လကက႑၏ စြမ းဆမင မႈသည အဓကျဖစ သည အတြက စ းပြမးေရး ကန ထတ လပ မႈလပ ငန းနယ ပယ အသ းသ း ဖြ႕ၿဖးတးတက လမေစရန တ ထြင ႀကဆပ းေပါင းေဆမင ရြက ျင း၊ သမဝါယမ အသင းမခမး၊ ကမၸဏ မခမး၊ အမခမးပင ကမၸဏ မခမး၊ စ းပြမးေရးအသင းအဖြြ႕မခမး တးခြ႕ဖြြ႕စည းျင းျဖင အေသးစမးာႏင အလတ စမး စ းပြမးေရးလပ ငန းမခမး တးတက ေစေရးအတြက အမးေပးျမႇင တင ပ းေပါင း ေဆမင ရြက ျင း။

၆။ ပညမေရး၊ ကခန းမမေရးာႏင လ သမးအရင းအျမစ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးအတြက မမတ႔ေကမ မတ အတြင း ညႇာႏႈင း၍ ေဆမင ရြက ေပးနင သည ကစၥရပ မခမးာႏင ၿမ႕နယ အဆင ဌမနဆင ရမမခမးာႏင ပ းေပါင း၍ ေဆမင ရြက ေပးနင သည ကစၥရပ မခမးက အႀကျပညႇာႏႈင းေဆမင ရြက ျင း။

49

၇။ ေကခးလက ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးာႏင ဆင းရြမႈ ေလခမခေရးလပ ငန းစဥ မခမး အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ရမ၌ ပ းေပါင း ေဆမင ရြက ျင း။

၈။ ၿမ႕နယ အတြင း၌ နင ငတကမ အေထမက အပျဖင ေဆမင ရြက ေသမ လပ ငန းမခမးတြင ျပည သ မခမး၏ လ မႈအကခး စ းပြမးက ထေရမက မႈရေစရန ပ းေပါင းေဆမင ရြက ျင း။

၉။ ၿမ႕နယ အတြင းရ ျပည သ မခမး၏ အမန တကယ နစ နမဆးရႈးမႈမခမး ရလမပါက ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြမႈ ေကမ မတ သ႔ တင ျပ၍ ဝင းဝန းက ည ေျဖရင းေဆမင ရြက ျင း။

50

ၿမ႕နယ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရးအဖြြ႕

ဖြြ႕စည းပ

၁။ ၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း ဥကဌ

၂။ လယ /ဆည ဝန ႀက းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အဖြြ႔ဝင မခမး

၃။ စ မကန းဥ းစ းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အဖြြ႔ဝင မခမး

၄။ ေမြးျမ ေရး၊ ေရလပ ငန းာႏင ေကခးလက ဖြ႔ၿဖးေရးဥ းစ းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အဖြြ႔ဝင မခမး

၅။ ေၾကးတင ာႏင ေျမစမရင းဥ းစ းဌမန၊ ဥ းစ းမ း အတြင းေရးမ း

တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး

၁။ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးမ တင ျပလမသည လယ ယမေျမလပ ပင ြငလပ ငန းစမတြြမခမး စ စစ ၍ ရင လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈ အဖြြ႕သ႔ သေဘမထမးမတ ခက ျဖင တင ျပျင း၊ ရင လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕၏ အေၾကမင းၾကမးခက ာႏင အည လယ ယမေျမ လပ ပင ြင လက မတ ထတ ေပးျင း သ႔မဟတ ျငင းပယ ေၾကမင းအေၾကမင းၾကမးစမ ေပးပ ျင း၊

၂။ ျပန လည သမ းယ ေသမလယ ေျမ ၊ အသစ ေဖမ ထတ ေသမ လယ ယမေျမမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ ေလခမက ထမးာႏင ေၾကမင း၊ အမခမးျပည သ သရန ေၾကညမျင း၊ ေလခမက ထမးျင းမခမးအေပၚ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးက စ စစ တင ျပေသမ လပ ငန း၊ စမတြြမခမးကထပ မစ စစ ၿပ း ရင လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔တင ျပျင း၊ ရင လယ ယမေျမစ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕၏ အေၾကမင းၾကမးခက ာႏင အည လယ ယမေျမ လပ ပင ြင ျပလက မတ ထတ ေပးျင း သ႔မဟတ ျငင းပယ ရသ ထ ျငင းပယ ေၾကမင း အေၾကမင းၾကမးစမ ေပးပ ျင း။

၃။ လယ ယမေျမလပ ပင ြင ေရမင းချင း၊ လြလယ ျင း သ႔မဟတ ေပးကမ းျင းျဖင လႊြေျပမင းလက ျင းမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ ၿမ႕နယ ဥ းစ းမ စစ ေဆးတင ျပေသမ လပ ငန းစမတြြမခမးက ထပ ဆင စ စစ ၍ လယ ယမေျမလပ ပင ြင ျပလက မတ ထတ ေပးျင း၊ ရင လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ အစ ရင တင ျပျင း။

၄။ လယ ယမေျမလပ ပင ြင အေမြဆက ျင းာႏင စပ လခဥ း၍ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးမ သေဘမထမးမတ ခက ျဖင တင ျပလမေသမ လပ ငန းစမတြြမခမးက ထပ ဆင စစစ ၍ လယ ယမေျမလပ ပင ြင ရသ အမည ေဟမင း လြ ြင ျပေၾကမင း သ႔မဟတ ျငင းပယ ေၾကမင း ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးသ႔ အေၾကမင းၾကမးျင း၊ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးမ နည းဥပေဒာႏင အည မတ တမ းတင ၿပ းေၾကမင း တင ျပခက က လက ရရေသမအါ လယ ယမေျမလပ ပင ြင ျပလက မတ ထတ ေပးျင း သ႔မဟတ ျငင းပယ ေၾကမင း အေၾကမင းၾကမးျင း၊ ေဆမင ရြက ၿပ းစ းမႈ က ရင လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔တင ျပျင း။

၅။ ဗဟလယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕မ ေျမလြတ ၊ ေျမလပ ာႏင ေျမရင းမခမး လပ ပင ြင သ႔မဟတ အသးျပြင ရရသ ၏ လယ ယမေျမ အျဖစ ေျပမင းလြသတ မတ ာႏင ေရးအတြက ေလခမက ထမးခက မခမးအမး စ စစ ြင ျပေၾကမင း အေၾကမင းၾကမးခက က ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးသ႔ ဆက လက အေၾကမင းၾကမးျင း၊ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးမ နည းဥပေဒာႏင အည ေဆမင ရြက ၍ တင ျပခက မခမးအရ ေလခမက ထမးသ အမး လယ ယမေျမလပ ပင ြင ျပသတ မတ ထတ ေပးျင း။

၆။ ေကခးလက ေဒသ ေတမင သ လယ သမမးမခမးာႏင မသမးစတစ ာႏင တစ ပင စက ပခးေရးအတြက လပ ပင ြင ရရထမးသ မခမးက ေျမလြတ ၊ ေျမလပ ာႏင ေျမရင းမ လယ ယမေျမအျဖစ ေျပမင းလြသတ မတ ေပးရန ၊ ေနျပည ေတမ ေကမင စ / တင းေဒသႀက း/ ျပည နယ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ ေလခမက ထမးၿပ းေနမက စ စစ ြင ျပေၾကမင း အေၾကမင းၾကမးခက က ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးသ႔ ဆက လက အေၾကမင းၾကမးျင း၊ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးမခမးမ နည းဥပေဒာႏင အည လက နမေဆမင ရြက ၍ ျပန လည တင ျပခက အရ လယ ယမေျမလပ ပင ြင လက မတ ထတ ေပးျင း။

51

၇။ ေပါင ာႏေသမလယ ယမေျမမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးမ စစ ေဆးတင ျပလမေသမလပ ငန း စမတြြမခမးက စ စစ ၍ ြင ျပေၾကမင း ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးသ႕ အေၾကမင းၾကမးျင း၊ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရး၏ နည းဥပေဒာႏင အည လက နမေဆမင ရြက ၿပ းေနမက တင ျပခက အရ ေလခမက ထမးသ အမး လယ ယမေျမလပ ပင ြင လက မတ ထတ ေပးျင း ေဆမင ရြက ခက အမး ရင လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ ဆက လက တင ျပျင း။

၈။ လယ ယမေျမလပ ပင ြင ရရသ က ြင ျပခက မရဘြ ာႏင ငျမးသမး သ႔မဟတ ာႏင ငျမးသမးပါ၀င သည အဖြြ႕အစည းသ႔ လႊြေျပမင းျင းမျပာႏင ေရး ႀက းၾကပ ျင း။

၉။ လယ ယမေျမက အျမးနည း အသးျပရန ြင ျပခက ရရသ က သတ မတ ကမလအတြင း သတ မတ သည နည းလမ းမခမးအတင း အသးမျပျင း၊ သတ မတ ကမလအတြင း လပ ငန းၿပ းစ းမႈ မရေၾကမင းေတြ႕ရရျင း ၊ လယ ယမေျမဥပေဒ ပဒ မ ၃၇ အရ ျပစ မႈထင ရမး စ ရင ရေၾကမင း၊ ေတြ႕ရရျင းမခမးအတြက သက ဆင ရမ လယ ယမေျမက ျပန လည သမ းယ ာႏင ေရး ရင လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ တင ျပျင း။

၁၀။ လယ ယမေျဥပေဒပဒ မ ၁၂ ပါ စည းကမ းခက မခမးက လက နမရန ပခက ကြက ျင းာႏင စပ လခဥ း၍ ပဒ မ ၁၉ ၊ ပဒ မြြ (ဂ) သ႔မဟတ (ဃ) ပါစ မန ႔ြြေရး ျပစ ဒဏ တစ ရပ ရပ ခမတ သည ကစၥာႏင စပ လခဥ း၍ လယ ယမေျမလပ ပင ြင က ျပန လည သမ းယ ာႏင ေရးအတြက ရင လယ ယမေျမစ မ န ႕ြြမႈအဖြြ႕သ႕ တင ျပျင း။

၁၁။ လယ ယမေျမလပ ပင ြင အျငင းပြမးမႈမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ ရပ ကြက /ေကခးရြမ အပ စ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕၏ အမန ႕ သ႔မဟတ ဆးျဖတ ခက က အတည ျပျင း၊ ျပင ဆင ျင း သ႔မဟတ ပယ ဖခက ျင း။

၁၂။ ၿမ႕နယ လယ ယမေျမစ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သည သမ းယ ေသမ လယ ယမေျမမခမးာႏင စပ လခဥ း၍ ာႏင ငေတမ ကေပးအပ ရမည နစ နမၾကးာႏင ေလခမ ေၾကးတြက ခက ၍ ရင လယ ယမေျမစ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႕ တင ျပျင း။

၁၃။ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးမ သေဘမထမးမတ ခက ျပတင ျပလမေသမ လယ ယမေျမက မ လရမသ သ းာႏအမခးအစမးမ ာႏစ ရည ပင အမခးအစမးသ႔ ေျပမင းလြစက ပခ းြင ေလခမက ထမးခက ာႏင စပ လခဥ း၍ ထပ ဆင စ စစ ၿပ း သေဘမထမးမတ ခက ျဖင ရင လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ တင ျပျင း။

၁၄။ လယ ယမေျမက အျမးနည းျဖင အသးျပြင ေလခမက ထမးခက ာႏင စပ လခဥ း၍ ၿမ႕နယ ဥ းစ းဌမနရးမ သေဘမထမး မတ ခက ျဖင စ စစ တင ျပေသမလပ ငန းစမတြြမခမးက ထပ ဆင စ စစ ၿပ းသေဘမထမးမတ ခက ာႏင အတ ရင လယ ယမေျမ စ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ တင ျပျင း။

၁၅။ လယ ယမေျမက အျမးနည းျဖင အသးျပြင ျပထမးသည ႔ လပ ငန းမခမး၏ လပ ငန းေဆမင ရြက မႈ အေျအေနက ဗဟလယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ တင ျပာႏင ေရးအတြက ြင ျပသည ေန႔ရက မ (၆)လ အတြင း သတ မတ သည နည းလမ းအတင း အသးမျပေၾကမင းာႏင သတ မတ သည ကမလအတြင း လပ ငန းၿပ းစ းမႈမရေၾကမင း ေတြ႕ရပါက သ းျမးကစၥတစ ရပ အျဖစ အမႈတြြ ဖြင လစ ၍ ကြင းဆင းစစ ေဆးၿပ း ရင လယ ယမေျမစ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ ဓမတ ပမတ တမ းမခမးာႏင အတ တင ျပျင း။

၁၆။ လယ ယမေျမက ေတ မ စျပ စက မႈလယ ယမအျဖစ ျပျပင ေျပမင းလြ ေဖမ ထတ ရမတြင နယ နမတ ာႏင ဧရယမ အတး အေလခမ ျဖစ ေပၚလမပါက ကြင းဆင းစ စစ ျင း၊ မန ကန မခတစြမ ညာႏႈင းဆးျဖတ ျင း၊ လယ ယမေျမလပ ပင ြင ျပန လည သတ မတ ြင ျပေပးာႏင ရန စ စစ တင ျပေဆမင ရြက ျင း။

၁၇။ လယ ယမေျမဥပေဒပဒ မ ၁၂ ပါ စည းကမ းခက မခမး အမးလးကျဖစ ေစ၊ စည းကမ းခက တစ ကျဖစ ေစ လက နမရန ပခက ကြက သ အမး ပဒ မ ၁၉ အရ အမန ႔ခမတ ျင း၊ အမန ႔လက နမျင းမရသ အမး ပဒ မ ၃၅ အရ အေရးယ ာႏင ေရးအတြက တရမးစြြဆျင း၊ ထသ႔တရမးစြြဆမႈက ရင လယ ယမေျမစ မန ႔ြြမႈအဖြြ႕သ႔ တင ျပျင း။

၁၈။ လယ ယမေျမလပ ပင ြင က ာႏင ငေတမ အစးရ၏ ြင ျပခက မရဘြ ာႏင ငျမးသမး သ႔မဟတ ာႏင ငျမးသမးပါဝင ေသမ အဖြြ႕အစည းသ႕လႊြေျပမင းျင းာႏင စပ လခဥ း၍ လယ ယမေျမဥပေဒပဒ မ ၃၇ အရ အေရးယ ာႏင ရန ရြတပ ဖြြ႕သ႔တင ၾကမးျင း။

၁၉။ ေျမာႏကၽြန းစ မန ႔ြြရမတြင ေကခးရြမအပ စ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕မခမးာႏင ညာႏႈင း၍ ရင လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြမႈအဖြြ႕၏ အတည ျပခက ျဖင အန းကပ ဆးေကခးရြမက သတ မတ ျင း၊ ေျမာႏကၽြန းေျမအမး လယ ယမေျမနည းဥပေဒာႏင အည လပ ပင ြင ခထမးျင း၊ ေျမာႏကၽြန းေျမ လပ ပင ြင ရရသ မခမး မတ ပတင စမရင းျပစျင း၊ ေျမာႏကၽြန းလပ ပင ြင အျငင းပြမးမႈမခမးအမး ကြင းဆင းစစ ေဆး၍ ညာႏႈင းေျဖရင းျင း။

52

၂၀။ ဗဟ၊ ေနျပည ေတမ ေကမင စ /တင းေဒသႀက း/ျပည နယ ာႏင ရင လယ ယမေျမစ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕တ႕က အါအမးေလခမ စြမ ေပးအပ သည လပ ငန းတမ၀န မခမးကေဆမင ရြက ျင း။

ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးေကမ မတ

ဖြြ႕စည းပ

၁။ ၿမ႕မၿမ႕ဖ၊ လ မ ေရး၊ စ းပြမးေရးကယ စမးလယ မခမးမ အမခမးဆာႏၵျဖင တမဝန ေပးအပ သ တစ ဥ း ဥကဌ

၂။ အမႈေဆမင အရမရ၊ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔ အတြင းေရးမ း

၃။ လ မ ေရးအဖြြ႔အစည းမ ကယ စမးလယ အဖြြ႔ဝင

၄။ စ းပြမးေရးအဖြြ႔အစည းမ ကယ စမးလယ အဖြြ႔ဝင

၅။ ပညမေရးကယ စမးလယ အဖြြ႔ဝင

၆။ ဒတယၿမ႕နယ အပ ခပ ေရးမ း အဖြြ႔ဝင

၇။ ေကခးလက ေဒသဥ းစ းဌမန၊ ဒတယဥ းစ းမ း အဖြြ႔ဝင

တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး

၁။ ျပည နယ အစးရအဖြြ႔၏ ြင ျပခက အရ စည ပင သမယမေရးေကမ မတ ၏ ႀက းၾကပ မႈျဖင ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးေကမ မတ သည

ေအမက ပါအတင းေဆမင ရြက ာႏင သည -

(က) ျပည ေထမင စအစးရ ၊ တင းေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပည နယ အစးရအဖြြ႔ထမ ျဖစ ေစ ၊ ျပည တြင းျပည ပ အဖြြ႔အစည းမခမးထမျဖစ ေစ ၊

ဤဥပေဒ ၊ တည ဆြဥပေဒ ၊ စည းမခဥ းစည းကမ းမခမးာႏင အည မမတမ၀န ျဖင ေငြေခးယ ျင း ၊ အေထမက အပမခမးရယ ျင း ၊

() ျပည တြင းျပည ပအဖြြ႔အစည း သ႔မဟတ ျပည တြင းျပည ပပဂၢ လ တ႔ာႏင ဆက သြယ ၍ စည ပင သမယမေရး အေထမက အက ျပ

လပ ငန းမခမးက ေဆမင ရြက ျင း ၊

၂။ ကယ ပင အမည ၊ ကယ ပင တဆပ တးျဖင ေဆမင ရြက ပင ြင ၊ စဥ ဆက မျပတ ဆက ေဆမင ရြက ပင ြင ၊ တရမးစြြဆာႏင ြင ၊

တရမးစြြဆာႏင ြင ရေစရမည ၊

၃။ မမရပေငြက သ းျမးဘဏ စမရင းထမးရ၍ စည ပင သမယမေရး လပ ငန းမခမးအတြက သးစြြပင ြင ရသည ။ လတ တေလမ အသးျပရန

မလအပ သည ရန ပေငြက တးပြမးေအမင သတ မတ ခက ာႏင အည ေဆမင ရြက ာႏင သည ။

၄။ ရရေသမာႏင ငျမးေငြက သ းျမးဘဏ စမရင း ဖြင လစ ထမးရ၍ တည ဆြဥပေဒ၊ စည းမခဥ း၊ စည းကမ းမခမးာႏင အည ၀န ႀက းမတစ ဆင

၀န ႀက းခပ ၏ ြင ျပခက ျဖင သးစြြာႏင သည ။

၅။ ပဂၢလကဘဏ တည ေထမင ဖြင လစ ာႏင ေရးအတြက ဥပေဒာႏင အည ေလခမက ထမးေဆမင ရြက ာႏင သည ။

53

၆။ အပဒ ၃ (ဂ) ပါရန ပေငြထမးရရမတြင ေငြစမရင း လပ ထးလပ နည းမခမးာႏင အည ရန ပေငြထန းသမ းျင း ၊ ေငြစမရင းျပစျင း ၊ စမရင း

စစ ေဆးျင း ၊ စမရင းစစ ေဆးျင း တ႔ကေဆမင ရြက ရမည ။

၇။ ၿမ႕နယ ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးအတြက ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စမခမးမ ျပည သ လ ထမခမးမ တင ျပလမသည စည ပင သမယမေရးလပ ငန း

ဆင ရမ အစ အစဥ မခမးက ဥ းစမးေပးအဆင မခမးသတ မတ ၍ မြန ျပည နယ စည ပင သမယမေရးေကမ မတ သ႕ တင ျပ၍ ၿမ႕နယ စည ပင

သမယမေရးအဖြြ႔ာႏင ညာႏႈင း ေပါင းစပ ေဆမင ရြက ရမည ။

၈။ ဥပေဒ ၊ နည းဥပေဒာႏင အည အပ ာႏင းထမးေသမလပ ငန းတမ၀န မခမးက မထက ေစဘြ ၿမ႕နယ ဖြ႔ၿဖး တးတက ေရးအတြက

စည ပင သမယမေရး လပ ငန းမခမး ေဆမင ရြက ာႏင ရန ၊ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔သ႔ ေဆြးောႏြးညာႏႈင းအႀကျပျင း ၊ ျပည သ လ ထမ

အေထမက အက ျပ ပ းေပါင း ပါ၀င လမေအမင စည းရး ေဆမင ရြက ေပးရမည ။

၉။ ၿမ႕နယ အတြင းရျပည သ မခမး စည ပင သမယမေရးဥပေဒမခမး သရလက နမေဆမင ရြက ေစရန စည းကမ စနစ တကခ ရေစေရးအတြက

ပညမေပးေဟမေျပမျင း ၊ စည းရးေဆမင ရြက ျင း တ႔က ေဆမင ရြက ရမည ၊

၁၀။ မြန ျပည နယ အစးရအဖြြ႔ာႏင မြန ျပည နယ စည ပင သမယမေရးေကမ မတ တ႔မ အါအမးေလခမ စြမ ေပးအပ သည ႔

လပ ငန းတမ၀န မခမးအမး ေဆမင ရြက ရမည ။

၁၁။ အမခမးျပည သ အကခးျပ အျမးစည ပင သမယမလပ ငန းမခမး ေဆမင ရြက ရန အတြက လည းေကမင း၊ စည ပင သမယမလပ ငန း

ပမထေရမက စြမ ေဆမင ရြက ေစရန ေတ မ တးတက ေသမနည းလမ းမခမး၊ စနစ မခမးျဖင ေဆမင ရြက ာႏင ရန မြန ျပည နယ စည ပင သမယမေရး

ေကမ မတ သ႔ တင ျပ၍ ြင ျပခက ျဖင ေဆမင ရြက ာႏင သည ။

၁၂။ ေကမ မတ ၏ အတြင းေရးမ းျဖစ သည ႔ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔ အမႈေဆမင အရမရသည ေကမ မတ အစည းအေ၀း

ဆးျဖတ ခက မခမးအရလပ ငန းမခမး အေကမင အထည ေဖမ ေဆမင ရြက ရမတြင အဖြြ႔ရန ပေငြျဖင ေဆမင ရြက ရန ကစၥရပ မခမးအတြက

ဘ႑မေရးဆင ရမ လပ ထးလပ နည းမခမးာႏင အည တင ျပေဆမင ရြက ရမည ၊

၁၃။ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔မခမး၏ ဘ႑မေရးာႏစ အလက ရ/သးန ႔မန းေျေငြစမရင းေရးဆြြရမတြင (၅)ာႏစ စ မကန းပါ

လပ ငန းရပ မခမး ၊ မြန ျပည နယ အစးရအဖြြ႔မ လပ ငန းလမ းညႊန ခက ျဖင ေဆမင ရြက ရမည လပ ငန းရပ မခမးအမး ထက မႈမရေစဘြ ျပည သ လ ထ

အတြက လတ တေလမေဆမင ရြက ရန လပ ငန းလအပ ခက မခမးက ေဆြးောႏြး၊ အႀကေပး၊ ညာႏႈင း၍ ရ/သးန ႔မန းေျေငြစမရင းတြင

ထည သြင းာႏင သည ၊

၁၄။ တည ဆြဥပေဒ ၊ လပ ထးလပ နည း ၊ အမန ႔ညႊန ၾကမးခက မခမးာႏင ဆန ႔ကခင မႈမရသည ႔ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးေကမ မတ ၏

ေဆြးောႏြးညာႏႈင း အႀကျပခက မခမးသည ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔မ ေဆမင ရြက ာႏင ြင ရေသမ လပ ငန းျဖစ ပါက ေျဖရင းေဆမင ရြက

ေပးၿပ း ၊ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔မ ေဆမင ရြက ာႏင စြမ းမရေသမ လပ ငန းျဖစ ပါက မြန ျပည နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔သ႕ တင ျပရမည ၊

၁၅။ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရးအဖြြ႔၏ ာႏင င၀န ထမ းဥပေဒျဖင ျပဌမန းထမးေသမ ၀န ထမ းေရးရမလပ ငန းမခမး ၊ ဘ႑မေရး၀န ႀက းဌမနမ

ထတ ျပန ထမးေသမ ဘ႑မေရးဆင ရမ လပ ငန းရပ မခမး ၊ ျပည ေထမင စ စမရင းစစ ခပ ရးမ ထတ ျပန ထမးေသမ လပ ငန းာႏင စမရင းမခမး

စစ ေဆးျင း ဆင ရမလပ ငန းရပ မခမး ၊ မြန ျပည နယ စည ပင သမယမေရးဥပေဒာႏင မြန ျပည နယ စည ပင သမယမေရးဥပေဒက ျပင ဆင သည

ဥပေဒျပဌမန းခက ပါ ၀န ထမ းေရးရမလပ ငန းရပ မခမး ၊ ဘ႑မေရးဆင ရမလပ ငန းရပ မခမးာႏင လပ ငန းာႏင စမရင းစစ ေဆးျင းဆင ရမ

လပ ငန းမခမးသည မြန ျပည နယ အစးရအဖြြ႔၏ စစ ေဆးျင း ၊ ႀက းၾကပ ျင း၊ အတည ျပျင း၊ ြင ျပျင း တ႕ျဖင မြန ျပည နယ

စည ပင သမယမေရးအဖြြ႕မ ေဆမင ရြက ေပးရမည လပ ငန းရပ မခမး ျဖစ ပါသည ။

၁၆။ ၿမ႕နယ စည ပင သမယမေရး ေကမ မတ ၏ ေဆြးောႏြးညာႏႈ င းေဆမင ရြက ခက မခမးာႏင ျပည နယ စည ပင သမယမေရး ေကမ မတ သ ႕

တင ျပရမည ၊

54

ေနမက ဆက တြြ (၃)၊ ရပ ကြက /ေကခးရြမအဆင ဖြ႕ၿဖးေရးာႏင စ မ န ႔ြြမႈေကမ မတ မခမး

ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စ ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရး အေထမက အက ျပေကမ မတ

ဖြြ႔စည းပ

၁။ ရပ ကြက ၊ ေကခးရြမ အမခမးဆာႏၵျဖင ေရြးခယ တင ေျမမက သ ဥကဌ

၂။ ေကခးရြမြြမခမးရလခင ေကခးရြမသမးမခမးက အမခမးဆာႏၵျဖင အႀက းအမ းအျဖစ ေရြးခယ တင ေျမမက ထမးသ မခမး

အဖြြ႕ဝင

၃။ ဆယ အမ မ းာႏင ရမအမ မ မခမးမ အမခမးဆာႏၵျဖင ေရြးခယ သည ကယ စမးလယ အဖြြ႕ဝင

၄။ ရပ ကြက ၊ ေကခးရြမအမခမးဆာႏၵျဖင ေရြးခယ ျင းရသည ကယ စမးလယ အဖြြ႔ဝင

၅။ အဖြြ႔ဝင မခမးက မမတ႔ထြမ အမခမးဆာႏၵျဖင ေရြးခယ သ အတြင းေရးမ း

၆။ ရပ ကြက ၊ ေကခးရြမစမေရး တြြဖက အတြင းေရးမ း

တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး

၁။ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စ အပ ခပ ေရးဥပေဒပါ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမ း၏ လပ ငန းတမဝန မခမးက အေထမက အက ျပက ည ျင း၊ အႀကဉမဏ ျပျင း၊ ပ းေပါင းေဆမင ရြက ျင း။

၂။ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စေန ျပည သ မခမး၏ လ မႈစ းပြမးေရးလအပ ခက မခမး၊ ေကခးရြမဖြ႕ၿဖးတးတက ရန ေဆမင ရြက သင သည ကစၥရပ မခမးက ညႇာႏႈင းေဆြးောႏြးၿပ း ေကခးရြမအဆင ျဖင ေဆမင ရြက နင သည ကစၥရပ မခမးက စေပါင းေဆမင ရြက ျင း။

၃။ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စအဆင ျဖင ေျဖရင းေဆမင ရြက နင ျင း မရသည ကစၥမခမးက ၿမ႕နယ စ မန ႔ြြမႈေကမ မတ အစည းအေဝးသ႔ တင ျပျင း။

၄။ ေကခးလက ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးာႏင ဆင းရြမႈေလခမခေရးလပ ငန းစဥ မခမးတြင ပါဝင ပ းေပါင းေဆမင ရြက ျင း။

၅။ သဘမဝပတ ဝန းကခင ထန းသမ းျင း ာႏင ေသမက သးေရ၊ စက ပခးေရးမခမး န းေျမက ရမးပါးျင း မရေစေရးအတြက သ းာႏသစ ေတမ ေရမောႏမစက င း၊ ထင းစက င းထ ေထမင ရန လအပ သည ေကခးရြမအပ စမခမး၌ သစ ေတမဦးစ းဌမန၏ လပ ထးလပ နည းာႏင အည ၿမ႕နယ စ မ န ႔ြြမႈေကမ မတ အစည းအေဝးသ႔ အႀကျပတင ျပျင း။

၆။ လ တင းစမတတ ေျမမက ေရး၊ ေကခမင းေနအရြယ ကေလးမခမး ေကခမင းေနေရး၊ မ လတန း၊ အလယ တန း၊ အထက တန း ာႏင ဘြြ႕ရပညမတတ မခမး တးပြမးေအမင ေဆမင ရြက ျင း ာႏင ကခန းမမေရး အသပညမျဖန ႔ျဖ းၿပ း ႀကင ကခန းမမသည လ သမးအရင းအျမစ မခမး ေလကခင ပခးေထမင ျင း၊ မခးဆက သစ လ ငယ မခမးအမး စမေပယဥ ေကခးမႈဓေလထးစမခမး ေလးစမးလက နမထန းသမ းေစမင ေရမက ေရး ေဆမင ရြက ျင း။

၇။ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စေန ျပည သ မခမး တရမးဥပေဒက ေလးစမးလက နမၿပ း ဥပေဒာႏင အည ျပမ ကခင ႀကေနထင နင ေစရန စည း႐းးပညမေပးျင း ာႏင လက ေတြ႕ပါဝင ေဆမင ရြက ျင း။

55

ရပ ကြက /ေကခးရြမ လယ ယမေျမစ မ န ႔ြြေရးအဖြြ႕

ဖြြ႕စည းပ

၁။ ရပ ကြက ၊ ေကခးရြမအပ ခပ ေရးမ း ဥကဌ

၂။ ရပ ကြက ၊ ေကခးရြမစမေရးဝန ထမ း အတြင းေရးမ း

၃။ ေၾကးတင ာႏင ေျမစမရင းဥ းစ းဌမန၊ စမေရးဝန ထမ း အဖြြ႔ဝင

၄။ လယ သမမးကယ စမးလယ အဖြြ႕ဝင

၅။ ၾသဇမေညမင းသည ရပ မရပ ဖတစ ဥ း အဖြြ႔ဝင

တမဝန ာႏင ဝတရမးမခမး

၁။ လယ ယမေျမ လပ ပင ြင ေလခမက လႊမမခမးက လက ရရသည ေန႕မစ၍ ရက ေပါင း(၃၀) အတြင း ၿမ႕နယ ဥ းစ း ရးသ႔

စ စစ ေထမက ခက ျဖင ေပးပ႕ျင း။

၂။ လယ ယမေျမ လပ ပင ြင က ေရမင းချင း၊ ေပါင ာႏျင း၊ ငမးရမ းျင း၊ လြလယ ျင း၊ ေပးကမ းျင းမခမးအမး ရပ ကြက /ေကခးရြမအပ စ

လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြြ႕၏ ေရ႕ေမမက တြင စမခပ ခပ ဆေစျင း။

၃။ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအတြင းရ လယ ယမေျမလပ ပင ြင ရရသ ာႏင လပ ပင ြင ျပသည လယ ယမေျမမခမးအမး

မတ တမ းျပစထမးရရန ၊ ရပ ကြက သ႔မဟတ ေကခးရြမအပ စအလက လယ ယမေျမ လပ ပင ြင မတ ပတင စမရင း( ပစ-၁၁) က ဖြင လစ ျင း။

၄။ လယ ယမေျမ လပ ပင ြင ရရသ မခမး လက နမရမည စည းကမ းခက မခမးက လက နမေစရန င လေသမ အေၾကမင းျပခက မရဘြ

လယ ယမေျမက လပ ထမးျင း မရေစရန ၾက းၾကပ ျင း၊ မလက နမပါက ၿမ႕နယ လယ ယမေျမ စ မန ႕ြြမႈအဖြြ႕သ႔ အေရးယ နင ရန တင ျပျင း။

၅။ လယ ယမေျမလပ ပင ြင အျငင းပြါးမႈမခမးက မ လေျမယမမႈင း ဖြင လစ ၍ စစေဆး ဆးျဖတျငး။

၆။ လယယမေျမ လပပငြင အျငငးပြါးမႈမမးာႏင စပလဥး၍ လယယမေျမ စ မန႔ြမႈအဖြ႔၏ ဆးျဖတကက

အယ ဝငေရမကေနစဥကမလအတြငး ယငးဆးျဖတကအမး လကနမေဆမငရြကေစရန ၾက းၾကပျငး။

၇။ လယယမေျမလပပငြငရရသ ာႏင ငျမးသမး သ႔မဟတ ာႏငငျမးသမးပါဝငသည အဖြ႕အစညးသ႔ လႊေျပမငးျငး မျပာႏငေရး၊

ႀက းၾကပ ျင း၊ ေဖမက ဖခက ေၾကမင း ေတြ႔ရပါက အေရးယ နငရန ၿမ႕နယ လယယမေျမစ မန႕ြမႈအဖြ႕သ႕ ကငး တငျပျငး။

၈။ လယယမေျမတြင ရမသ သ းာႏမ ာႏစရညသ းာႏ ေျပမငးလ စကပးရန ေလမကထမးျငးမမးက စ စစတငျပျငး။

၉။ လယယမေျမက အျမးနညး အသးျပြင ေလမကထမးျငးမမးက စ စစတငျပျငး။

၁၀။ ကၽြ၊ ာႏြမး စမးကကမမးာႏင ရြမဘေျမမမးက မပကစ းေစရန ၾက းၾကပေဆမငရြကျငး။

၁၁။ ေျမာႏ ကၽြနးေျမ လပပင ြင ထမးျငးာႏင စပလဥးၿပ း အန းကပဆးျဖစေသမ ေကးရြမမမးက သတမတနငေရးအတြက

ၿမ႕နယလယယမေျမ စ မန႕ြမႈအဖြ႕သ ႔ တငျပျငး။

56

၁၂။ ၿမ႕နယအတြငး ရပကြက သ႕မဟတ ေကးရြမအပစ အငးငး ေျမာႏကၽြနးေျမလပပငြင အျငငးပြါးမႈမမး ေပၚေပါကလမပါက

ၿမ႕နယလယယမေျမ စ မန႔ြမႈ အဖြ႕ာႏငအတ ကြငးဆငးစစေဆး၍ ညာႏႈငး ေျဖရငးျငး။

၁၃။ ဗဟ၊ ေနျပညေတမေကမငစ / တငးေဒသႀက း/ျပညနယ၊ ရငာႏင ၿမ႕နယ လယယမေျမစ မန႔ြမႈအဖြ႕ တ႔က အါအမး ေလမစြမ

ေပးအပသည လပငနးတမဝနမမးက ေဆမငရြကျငး။

57

ေနမက ဆက တြြ (၄)၊ မြန ျပည နယ ၏ ယစ မခးြန လင စင မခမး

အမတ စဥ လင စင အမခအစမး လင စင ေၾကး(ကခပ ) D.1 အရက ခက စက ရပင ဆင ြင ာႏင ခက လပ ြင လင စင (တစ ေန႕ထြက ရ ဂါလန )

50- 500 liters 500- 1,000 liters Above 1,000 liters

1,700,000 3,000,000 5,000,000

D.2 အရက ခက စက ရ ပင ဆင ြင သမရၿပ း ခက လပ ြင မရသည လင စင 200,000 W.1 ဝင အရက မခမး ထတ လပ ြင လင စင 20,000 FL.4 ျပည ပမ တင သြင းလမေသမ နင ငျမး အရက ျပင း (Foreign Spirit) က ေပါင းစပ ြင ၊

ေရမောႏမြင ၊ အန႕ထည ြင ာႏင အေရမင ဆးြင ာႏင အေရမင ဆးြင လင စင 300,000

FL.5 ျပည ပမ တင သြင းလမေသမ နင ငျမး အရက ျပင း (Foreign Spirit) က ပလင းသြတ ြင လင စင

300,000

FL.6 ျပည ပမ တင သြင းလမေသမ နင ငျမးအရက ျပင း (Foreign Spirit) က လက ကမးေရမင းခြင လင စင ၊ ျမန မမနင ငအတြင းရ အရက ခက စက ရမခမးမ ထတ လပ ေသမ နင ငျမးအရက ျပင း (Foreign Spirit) မခမးက ဆင ဖြင ၍ ဆင ဥပစမအတြင း ေသမက သးရန (သ႕) ဥပစမျပင ပသ႕ ယ ေဆမင ရန ၊ လက လ ေရမင းခြင လင စင ၊

1,600,000

B.1 ဗခစ ရည စက ရပင ဆင ြင ာႏင ခက လပ ြင လင စင 50- 500 liters 500- 1,000 liters Above 1,000 liters

1,000,000 1,500,000 2,500,000

B.2 ဗခစ ရည စက ရပင ဆင ြင ာႏင ခက လပ ြင သမရၿပ း ခက လပ ြင မရသည လင စင

300,000

FL.8 ျမန မမျပည တြင းရ ဗခစ ရည စက ရမ ထတ လပ ေသမ ဗခစ ရည မခမးက လက ကမးေရမင းခြင လင စင

2,000,000

FL.9 ျမန မမျပည တြင းရ ဗခစ ရည စက ရမခမးမ ထတ လပ ေသမ ဗခစ ရည မခမးက ဆင ဖြင ၍ ဆင ဥပစမအတြင း ေသမက သးရန လက လ ေရမင းခြင လင စင

800,000

FL.11 နင ငျမးအရက မခမး ( foreign alcoholic Spirit ) က လက ကမးေရမင းခြင လင စင 1,000,000 FL.12 နင ငျမးအရက မခမး (Foreign alcoholic Spirit ) က ကန စဆင တြင

လက လ လက ကမး ေရမင းခြင ရၿပ း ဆင ဥပစမအတြင း ေသမက သးြင မရသည လင စင

500,000

FL.15 နင ငျမးအရက မခမး ( Foreign Alcoholic Spirit ) က ဥပစမအတြင း တည းသ မခမးာႏင ရ းသြမးသ မခမး ေသမက သးရန ဟတယ ၊ မတယ ၊ အင း၊ တည းန း ပင ရင (သ႕) မန ေနဂခမက ဆင ဖြင ၍ လက လ ေရမင းခြင လင စင

1,500,000

FL.16 ာႏင ငျမးအရက မခမး ( Foreign Alcoholic Spirit ) က ကလပ ဥပစမအတြင း ေသမက သးရန ကလပ ပင က ဆင ဖြင ၍ လက လ ေရမင းခြင လင စင

800,000

FL.17 ာႏင ငျမးအရက မခမး ( Foreign Alcoholic Spirit ) က ဟတယ ာႏင နမးေနန း ဥပစမအတြင း ေသမက သးရန ဟတယ ပင ရင (သ႔) မန ေနဂခမက ေကမင တမဖြင ၍ လက လ ေရမင းခြင လင စင

1,200,000

FL.21 ာႏင ငျမးအရက မခမး ( Foreign Alcoholic Liquor ) က သေဘၤမဝန ထမ းမခမးာႏင ရ းသည မခမး သေဘၤမေပၚတြင ေသမက သးရန သေဘၤမ မမလန မ း (သ႕) ဘ႑မစးက ေကမင တမဖြင ၍ လက လ ေရမင းခြင လင စင

600,000

58

FL.23 မ းယစ ေစတတ ေသမ ေဆးဝါးမဟတ ေသမ အရက ျပန ရမင ာႏႈန း ၂၀ မ ၄၅ အထ ပါဝင သည ေဆးဖက ဝင ေသမ ဝင ာႏင အလမးတ ေဖခမ ရည မခမးက ေဆးဆရမ (သ႕) ကခန းမမေရး ဝန ထမ း (သ႕) ကန စဆင ပင ရင က ေရမင းခြင လင စင

10,000

FL.24 သန ႕စင ၿပ းေသမ နင ငျမးအရက ျပင း (Refined Foreign Spirit) က ေဆးဆရမမခမးက ေရမင းခြင လင စင

10,000

FL.2C သန ႕စင ၿပ းေသမ အရက ျပန မခမးက သေလမင သမ းဆည းထမးနင ရန ာႏင တင ခမ၊ အရက ျပင း ာႏင အျမးအရက ျပန ပါဝင သည ေဆးဝါးမခမး ထတ လပ နင ရန သေလမင ရ ေဆမက လပ ြင လင စင

50,000

FL.2D အရက ျပန ပါဝင သည ေဆးဝါးမခမးက ျမန မမေဆးဆရမမခမးက ထတ လပ ြင ၊ ပင ဆင ြင ာႏင ေရမင းခြင လင စင

10,000

Y.1 တေဆးမခမး ထတ လပ ြင ာႏင ေရမင းခြင လင စင 200,000 Y.2 တေဆးမခမး ေရမင းခြင လင စင 200,000

D.1A ာႏင ငျမး အရက ျပင း (Foreign Spirit) ထတ လပ ရန ၊ ေပါင းစပ ရန ၊ ေရမောႏမရန ၊ အေရမင ဆးရန ၊ အန႕ထည ႔ရန ာႏင ပလင းသြတ ရန ၊ အရက ခက စက ရ ပင ဆင ြင ၊ ခက လပ ြင ာႏင လင စင ရ ေရမင းခသ မခမးကသမ လက ကမးေရမင းခြင လင စင

2,000,000

CS.2A ဖထြက ခက အရက က စမးေသမက ဆင (သ႕) နမးေနန း ဥပစမအတြင း ေသမက သးရန ေကမင တမဖြင ၍ လက လ ေရမင းခြင လင စင

150,000

CFL.2A ထန းရည ၊ ဓနရည မအပ အျမးေလမ စမရည မခမးက စမးေသမက ဆင (သ႕) နမးေနန း ဥပစမအတြင း ေသမက သးရန ေကမင တမဖြင ၍ လက လ ေရမင းခြင လင စင

50,000

Source: မြန ျပည နယ ယစ မခးြင ဥပေဒ