เปลยนเมองเปนเมอง

ISSUE 1 ก.ค. – ก.ย. 56- - - - - - - - - - - - - - - - - -

▲เปลยนเมองเปนเมอง

▲เปลยนเมองเปนเมอง

▲เปลยนเมองเปนเมอง

▲เปลยนเมองเปนเมอง

▲เปลยนเมองเปนเมอง

▲เปลยนเมองเปนเมอง

www.thaigreenmarket.com

เปลยนเมองเปนเมอง

ISSUE 1 ก.ค. – ก.ย. 56- - - - - - - - - - - - - - - - - -

▲ตำ รบผกนอกตำ รา / ชวนกนผกมร

▲PGS/ ตอนท 1 กวาจะ เปนการรบรองเกษตร อนทรยชมชนแบบ มสวนรวม

▲ในสวนของคนปลก พรรณไม/ เชอบางชนด

▲นารก ผกไรสารพษ / ตอน ไมร

กรน

แนะนำ�นกเขยน จ�กใจทมง�น

ทปรกษา

นางวลลภา แวนวลเล ยนสวารด

วรนช ชเรองสข

กองบรรณาธการ

ชญาน ศตะภค

จฬาลกษณ ทวกระโทก

อธพาพร เหลองออน

ประเกยรต ขนพล

สนต ศรรอดปาน

ศลปกรรม

ชาครต ศภคตตะ

ภาพปก

วลยกร สมรรถกร

ผจดทำา

โครงการพฒนากลไกการเช อมโยงผกไรสารพษ

จากผผลตส ผ บรโภคผานชองทางตลาดสเขยว

บรษท สวนเงนมมา จำากด

ผสนบสนน

• ตำ รบผกนอกตำ รา/ชวนกนผกมร 1• PGS/ตอนท 1 กวาจะเปนการรบรองเกษตรอนทรย 4 ชมชนแบบมสวนรวม• แกะกลองผก/โครงการระบบสมาชกผกไรสารพษ CSA 7• ในสวนของคนปลกพรรณไม/เชอบางชนด 9• นารก ผกไรสารพษ/ตอน ไมร 11• ผกพนบานในดวงใจ/ผกเฮอด 12• กจกรรมกรนกรน 15

สวสดคณผอานทกทานคะ ขอตอนรบสวารสารออนไลน

“เปลยนเมองกรงเปนเมองกรน” ฉบบปฐมฤกษของ ‘โครงการ

พฒนากลไกการเชอมโยงผกไรสารพษจากผผลตสผบรโภคผาน

ชองทางตลาดสเขยว’ วารสารรปแบบสออเลคทรอนกสทนสมย

ใหคณผทกทานเขาถงอยางงายดายเพยงปลายนวคลก โดยเกด

จากความตงใจของทมงานทตองการผลกดนใหผอานไดรบร

ขอมลขาวสารผกไรสารพษ ผผลต ผบรโภค และชองทางตาง ๆ

ในเครอขายตลาดสเขยว ตลอดจนสอดแทรกเกรดความรอนเปน

ประโยชนเกยวกบวถชวตการกนอยแบบไมพงพาสารเคมคะ

และธมหลกของเนอหาในฉบบนคอ จดเปลยนสวถชวต

สเขยว หลากหลายเรองราวทเลอกสรรนำามาเรยงรอยใหผอาน

ไดรบสาระบนเทงถวนทว ลวนไดรบแรงบนดาลใจจากนก

วชาการ ผผลต ผบรโภค ทงคนเมองและตางจงหวด ทพลกผน

หนชวตเขาสวถแหงธรรมชาต

สำาหรบทมงาน ผเขยนคอลมน รวมถงผมสวนเกยวของ

ทกทานทไมไดเอยชอในการผลตวารสารฉบบน แมเราจะเปน

คนตวเลกตวนอยในสงคมแตกมงหวงเปนอยางยงทจะสงแรง

กระเพอมสมหาชนใหรบรถงเรองราวผกไรสารพษและวถการ

บรโภคสเขยวอนเปยมคณคา การจดทำาวารสารฉบบปฐมฤกษน

ทำาใหพวกเรารสกสดชน มพลง และไดรบแรงบนดาลใจมากเปน

พเศษ ทงซาบซงใจกบผอยเบองหลงและผเกยวของทกทานท

เสยสละเวลามารวมกนทำาวารสารฉบบนโดยไมลงเลใจ หวงเปน

อยางยงวาผอานทกทานจะชนชอบและไดรบอรรถประโยชนจาก

การอานวารสารออนไลน “เปลยนเมองกรงเปนเมองกรน” คะ

สดทายน อยากกลาวจากใจวา ขอขอบคณบรรดาคณผ

อานทใหโอกาสพวกเราคะ.

หนอยเอง

contents

1 4 7

11 129

ดร.ดสต อธนวฒน จากคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย สาขาวชาการจดการเกษตรอนทรย มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร กบคอลมน “ตำารบผกนอกตำารา” จะมาบอกเลาเกรดนารมากมายเกยวกบปญหาและอปสรรคในการ

ปลกผกไรสารพษ แมลง วชพชตาง ๆ โดยเฉพาะชวงเรมตนหรอรอยตอระยะปรบเปลยนการผลต แหละเชอวาหลงจาก

อานฉบบน ทกทานจะรจกและเขาใจ ‘ผกมร’ กนมากขน

นคร ลมปคปตถาวร หรอเจาชายผก ชายหนมรอยยมเบกกวาง ผหลงรกการปลกและทานผกอนทรยเปน

ชวตจตใจ กบคอลมน “PGS ระบบการรบรองแบบมสวนรวม” เรามาดกนวาพลงของผผลตและผบรโภค จะรวม

กนสรางระบบการนตมาตรฐานผกอนทรยหรอออรแกนคกนไดอยางไร โดยไมตองงอตรารบรองราคาแพง ๆ

ปม-มม สองสาวรนใหมไฟแรง ผแขงขนขบเคลอนเครอขายตลาดสเขยวมาตลอดหลายป ทงลาสดยงผลกดน

ใหเกดระบบสมาชกผกไรสารพษ CSA ใจกลางกรงเทพมหานครไดอยางประสบความสำาเรจ จะมาสลบกนเขยนบอกเลา

เรองราวทมาและความเปนไปอยางตอเนองของระบบสมาชกผกไรสารพษ CSA กบคอลมน “แกะกลองผก” แกคณผ

อานกนคะ

พตง หรอกวสายเลอดใตนามปากกา ปราชญ อนดามน ผบกบนมงมนเสรมแรงเกษตรกรกลมเลกๆ ในปรมณฑล

ใหปลกผกอนทรยฝาวงลอมกระแสผกเคมอนเชยวกราก ตลอดจนรวมรเรมกอตงศนยเรยนรการรบและกระจายผลผลต

เกษตรอนทรยชมชน LDC และวสาหกจชมชนคนสานใจไรสารพษ จะมาถายทอดเรองราวชวตจรงทเกดขนในแปลง

กบคอลมน “มอะไรในพนท”

คณตองการ พสาวอารมณดและนกเขยนการตนมอเอก โดยผลงานลาสดไดแกหนงสทอภาพชอ “กลอง

ความทรงจำา” ซงดแลรกษาสขภาพของเธอเปนอยางดตลอดระยะเวลาหลายปภายหลงฟนฟจากโรคราย เธอจะมา

ขดสายลายเสนนารก ๆ ดวยสสนจากไมดอกไมใบธรรมชาต พรอมแบงปนแงมมด ๆ ของชวตแบบไมพงพาสารเคม

แกคณผอานในคอลมน “นารก ผกไรสารพษ”

คณรววาร โฉมเฉลา นกเขยนและนกแปลแหงขนเขาเชยงดาว ซงกำาเนดและเตบโตมาในวถชวตพนบาน

จะมาเลาขานเรองราวผกพนบานในวานวยของเธอ สลบแทรกภาษาและวฒนธรรมทองถนมใหเหลาเราคนเมอง

หลงลม เสรมขอมลเชงพฤกษศาสตรและคณประโยชนเชงโภชนาการของผกพนบาน เชญคณผอานในเมองไดซมซบ

ไปพรอม ๆ กบเธอในคอลมน “ผกพนบานในดวงใจ”

และสดทาย หนอยเอง คนเมองผหลวมตว หลงหายเขามาในวงวนแหงวถชวตสเขยว และกวาจะรตวกหลง

รกจนถอนตวไมขนซะแลว จะมารวมแจมเลาสกนฟงเกยวกบกจกรรมด ๆ ท ‘โครงการพฒนากลไกการเชอมโยงผก

ไรสารพษจากผผลตสผบรโภคผานชองทางตลาดสเขยว’ ของเราจดขนอยางตอเนอง ใหทกทานไมพลาดขอมล

กจกรรมสเขยว กบคอลมน “กจกรรมกรนกรน” คะ

> 1

เปลยนเมองเปนเมอง

เปลยนเมองเปนเมอง กรนตำ�รบผกนอกตำ�ร�

จะดแคไหนถาผบรโภคอยางเรา ๆ หนกลบมาปรบความคด ความเชอใหอยบนเกณฑของความเปนจรงตามธรรมชาต และสงแวดลอม เลอกซอเลอกทานผกสดตามฤดกาล ของแตละทองถน

“ชวนกนผกมร”เรองและภาพ: ดร.ดสต อธนวฒน

<2

พช ซงไมวาผปลกจะควบคมแมลงสาเหตของรดงกลาวดวยวธการใดกตาม ไมวาจะใชสารเคมปองกนกำาจดแมลงหรอใชสารชวภณฑตาง ๆ ตามแนวทางเกษตรอนทรย เรากจะยงคงเหนรองรอยการถกกดกนบนใบผกอยเสมอ

ขณะเดยวกนภาพลกษณของผกมรกขนอยกบการรบรและการรบฟงจากสอประชาสมพนธตาง ๆ ของแตละบคคล ในสมยเดกเรามกจะเคยไดรบการสงสอนจากคณครและผปกครอง รวมทงไดยนกนอยเสมอวา “ถาจะเลอกซอผกสดกใหเลอกผกทเปนรเลกนอย เพราะวาจะปลอดภยกวาผกทดสวยงาม ไมมรองรอยจากการกดกนของหนอนและแมลง” แตเมอกาลเวลาเปลยนไป สงตาง ๆ ยอมเปลยนแปลงไปตามกน ทำาใหปจจบนเรามกจะไดยนกนวา “เกษตรกรพนสารเคมปองกนกำาจดแมลง เพราะมแมลงมากดกน” ทำาใหผบรโภคเกดความสบสน และเกดคำาถามในใจวาอะไรจะมาเปนบทพสจนวา ผกมรนนปลอดภยตอผบรโภค

อยางพวกเรา จากพฤตกรรมผบรโภคโดยทวไป

มกตองการของดและของถก แตถาเราหนกลบมามองในมมของเกษตรกรแลวนน ของทด และถกในเวลาเดยวกน ไมสามารถทำาไดโดยงาย เพราะการผลตพชผกทดปราศจากสารเคมหรอสงปนเปอน ตองอาศยปจจยทางการผลตมากมาย เชน ระบบนเวศทสมดล สงแวดลอมทเหมาะสม ดนทอดมไปดวยแรธาตตาง ๆ และนำาทปราศจากการปนเปอน เปนตน สงเหลานเราตางกทราบกนดวาตองใชระยะวลาในการสรางสมดลและบำารงรกษาอยางสมำาเสมอ หากพนทนน ๆ ขาดการดแลเอาใจใส ยอมเปนไปไดยากทจะสามารถปลกพชผกทดใหแกผบรโภคได หากจะมองในมมของความตองการของผบรโภค (ตลาด) และความสามารถในการผลตหรอปลกผกแลว ความตองการของผบรโภคทมมากขน ขณะเดยวกนความตองการนน ๆ กยงตงอยบนเกณฑของของดและถก จงไมใชเรองงายเลยท

ผก สดมประโยชนมากมาย เนองจากมทงวตามนและ

เกลอแรทมผลตอการเจรญเตบโตและชวยสรางภมค มกนใหรางกายมความสมบรณแขงแรง ตลอดจนชวยระบบยอยอาหารและระบบขบถายใหทำางานเปนไปตามปกต ไมเสยงตอการเปนโรคมะเรงในระบบทางเดนอาหาร แตผกสดทเราเหนนนไมวาสภาพจะอวบสวยสมบรณหรอมรจากรอยกดกนของแมลงนน อาจแอบแฝงไปดวยสารเคมและจลนทรยกอโรคตาง ๆ ซงผกสดทงทมรและไมมรจะดหรอไมดนน ยอมแตกตางกนไปตามการปฏบตของผปลก โดยทมาของผกมรหรอรบนใบผกนนจะมาจากการถกรบกวนและกดกนจากหนอนและแมลงตางๆ ไดแก หนอนใยผก หนอนกระทผก หนอนกระทหอม ดวงหมดกระโดด เตาแตง เปนตน แมลงเหลานมกกดกนทำาลายผดสดตงแตยงเลก และเมอพชถกแมลงหรอหนอนกดใบเปนแผลแลว จะทำาใหเหนรอยแผลนนไปตลอดอายของ

> 3

เปลยนเมองเปนเมอง

เปลยนเมองเปนเมอง กรน

จะเกดความสมดลระหวางความตองการของผบรโภค และความสามารถในการผลต เมอเกดความตองการมาก เกษตรกรกยอมมความตองการผลตพชผกใหเพยงพอและรวดเรวเพอสงออกส ตลาดผ บรโภค โดยอาศยตวชวยอยางสารเคม หรอฮอรโมนเรงผลผลตตาง ๆ มาเพมประสทธภาพการผลต ใหพชผกมขนาดใหญ ผวเรยบ สวยงาม และไดปรมาณมากๆ จนลมคำานงไปถงผลกระทบทางระบบนเวศและสงแวดลอม การเดนซำารอยเดม คดแบบเดม เลอกกน เลอกใชในแบบเดมๆ ยอมทำาใหทงตวผบรโภค และเกษตรกรตองวนเวยนอยกบปญหาเดมๆ ทงโรคภยไขเจบทจะมารบกวนทำาใหเจบปวยแลว ผบรโภคยงตองวตกกงวลกบการปนเปอนของสารเคมตกคางและเชอโรคตาง ๆ จากพชผก ในขณะทเกษตรกรกตองเผชญกบปญหาสขภาพจากการใชสารเคมและการฟนฟบำารงดน รวมไปถงตนทนทางการผลตทมกจะสงขนทกปและสารเคมใชไมไดผล เนองจาก

การดอสารเคมของแมลงศตรพชแลว จะดแคไหนถาผบรโภคอยางเรา ๆ หนกลบมาปรบความคด ความเชอใหอย บนเกณฑของความเปนจรงตามธรรมชาต และสงแวดลอม เลอกซอเลอกทานผกสดตามฤดกาลของแตละทองถน ไมยดตดกบรปลกษณภายนอกมากเกนไปจนพฒนาไปเปนเกณฑทสง และผกมดผปลกทจะหนไปเลอกใชสารเคมและฮอรโมนสงเคราะหตางๆ อก เมอเกดความเขาใจตรงกนระหวางผปลกและผกนเชนนแลว เกษตรกรผปลกกจะมการปรบตวในการปลกพชผกทตองพงพาความอดมสมบรณของระบบนเวศและงดการใชสารเคมสงเคราะหตอไป ทงนการปลกพชผกตามฤดกาลจะชวยใหการเพาะปลกเปนไปอยางธรรมชาต สงมชวตตางๆ ในพนทการเพาะปลกไดทำาหนาทของกนและกนอยางเตมท ถงแมวาพชผกทเจรญเตบโตขนนน อาจจะมรปรางหนาตาทไมสวยงามไปบาง มรพรนบาง มการกดแทะของหนอนหรอแมลงบาง

แตสงเหลานจะชวยเปน ตวบงบอกใหเราเชอและไววางใจไดวา พชผกทเราเลอกนนปลอดภยจากการปนเปอนของสารเคมไดทางหนง และนน ยอมเปนผลดทงตอผบรโภคและเกษตรกรอยางดเยยม

ในวน น ถ าถามว า ผก ม ร น น ปลอดภยหรอไม ผเขยนกยงคงมนใจวา ผกมรนนยงคงปลอดภยตอการบรโภค มากกวา ผกทมใบเรยบสวย ไมมรอยกดกนของแมลง ภายใตเงอนไขของการเลอกซอผกตามฤดกาล และการลางทำาความสะอาดพชผกอยางถกตองกอนนำาไปประกอบอาหาร รวมถงการเลอกซอผกสดจากแหลงผลตหรอแหลงปลกทไววางใจได หากเราทราบอยางนแลว การทานผกทมรหรอไมมรนน กไมใชสงทเราตองวตกกงวลกนอกตอไป

<4

กว�จะเปนก�รรบรอง

เกษตรอนทรยชมชนแบบมสวนรวม

เรองและภาพ: เจาชายผก

PGS

ตอนท 1

> 5

เปลยนเมองเปนเมอง

เปลยนเมองเปนเมอง กรน

บทความน ผมอยากจะเลาถงความเป นมาเป นไปว า

ทำาไมเพอน ๆ พนองชาวเครอขายตลาดสเขยวตองมาสนใจและสงเสรมเกษตรอนทรยชมชน และระบบการรบรองแบบมสวนรวม

จากทไดรจกกนมามากกวา 5 ป เตม ๆ ผมกไดเหนความตงใจและการผดบงเกดทงแนวทาง “เกษตรอนทรย ชมชน” และ “ระบบการรบรองแบบมสวนรวม” ทเพอน ๆ พนองเครอขายตลาดสเขยวทกทานไดปลกปนมาดวยกน

ในมมมองและประสบการณของผม ผมเหนวาพวกเราเรมตนจากการทไดเรมทำางานรณรงคใหเกด “ตลาดนดสเขยว” ในเมองฟาอมรกบเขาบาง ซงนนกเปนเหตการณแรกททำาใหเราไดพานพบมาเจอกนในเมอครงทผมยงเปนนกวจยเรองมาตรฐานเกษตรอนทรย ขณะท ย ง เป นนกศกษาปรญญาโทอย ทธรรมศาสตร ทำาใหไดเจอกบเหลาผคนทกรยทางเกษตรอนทรยชมชนไวหลายทาน ทงปาหนอย Health Me พตม จาก Dairy Home พทพย อดมชยฟารม รวมไปถง พหวนจากสวนเงนมมา พรอมทงนอง ๆ ทมงานทง นองมม นองโจก ทยงคงเปนกำาลงสำาคญในทกวนน

ก อเกดจากการเยยมฟาร มส ตนแบบระบบการรบรองแบบมสวนรวม

นอกไปจากการสงเสรมตลาดของผผลตและผบรโภคอยางตลาดสเขยวแลว กจกรรมการเย ยมฟาร ม ก นบเป นกจกรรมหนงทเปนจดเรมตนทสำาคญของการเรยนร เกษตรอนทรยในวถชมชน เพราะเปนการสรางความสมพนธผานการไดรจกกนและเรยนรวถชวต วถการผลตของเกษตรกรอนทรย ทำาใหเกดความสมพนธระหวางกนและกนทงผ ผลตและผบรโภค และไดเปนตนแบบ

ของการรบรองแบบมสวนรวมในเวลาตอมา

เพราะเมอไดมารวมหวจมทายในตลาดสเขยวแหงแรกในเมองกรง ทเราเรยกกนตดปากว า “ตลาดสเขยว รเจนท” กไดมโอกาสรวมพฒนาตลาดแหงนรวมกน ไดสรางสรรควฒนธรรมการประชมหลงตลาด ทมไวเพอแลกเปลยนสารทกขสขดบ ไปพรอม ๆ กนกบการดแลกนและกน กจกรรมทผมไดมโอกาสมสวนรวมออกแบบและพฒนา คอ ระบบการรบรองผผลตของตลาดทนำาเอากจกรรมการเยยมฟารมมาผสานกบการประชมหลงตลาด ทำาใหเกดแนวทางการคดเลอก “เพอน” ทจะมาเขารวมตลาดนดเลก ๆ ของเรา

เราเรมจากกำาหนดมาตรฐานงาย ๆ ทยอมรบร วมกนไดว า ผลผลตและผลตภณฑแตละประเภทนน ต องมคณสมบตอยางไร ซงหวใจอย ทการสนบสนนการผลตแบบเกษตรอนทรยใหไดมากทสดเทาทชมชนของเราจะทำาไดนนเอง ไมวาเกษตรกรหรอผผลตจะไดรบการรบรองมาจากมาตรฐานใดหรอหนวยงานใด หรอไมมการรบรองจากหนวยใด เลยกตาม ในตลาดทมวธการเยยมเยอนถงแหลงและกระบวนการผลตตลอดจนขอกำาหนดมาตรฐานรวมกนน เรากจะยดถอเกณฑทยอมรบร วมกนน เป นมาตรฐานเดยวกน

สรางความสมพนธและเรยนร ศกยภาพของเกษตรกร ส โรงเรยนชาวสวนและมาตรฐานเกษตรอนทรยชมชน

ดวยเหตน ผมจงไดรบคำาเชญจากทมงานสวนเงนมมา ใหมารวมพฒนาโครงการตลาดนดสเขยวในโรงพยาบาลในระยะตอมา ซงกเปนชวงทไดพบกบแนวคดเรอง ระบบการรบรองแบบมสวน

รวม จากบทเรยนจากพนทอน ๆ ทงในประเทศและตางประเทศ ทเปนขอคนพบและขอเสนอในงานทผมทำาอยดวยนนเอง ทำาใหเหนวาความเคลอนไหวเรองนกตรงกนกบประสบการณทเรากำาลงดำาเนนรวมกนอย ในเครอขายตลาดสเขยว จงทำาใหผมไมลงเลใจทจะนำาแนวคดเรอง “ระบบการรบรองแบบมสวนรวม” มาเปนแนวทางและกจกรรมหนงของโครงการ ซงกทำาใหเราไดเรยนรและพบเจอผคนทมหวใจอนทรย ทเรนกายแฝงตวอยในชมชนอยาง ลงเทพ สวนชะเอมทพ และมลนธเอมโอเอไทย ทยงคงเปนพนธมตรของเราเสมอมา ตลอดจนไดมารจกเกษตรกรในเขตชานเมองหลาย ๆ ทานทเรมจะหนมาทำาเกษตรแบบปลอดภยหรอปลอดสารพษอยางลงบำาเพญผวายชนม พดำารง พป พเรยม พเชด พบญมา พเปา แมเกษร

ในชวงเวลาถดมาทางเครอขายตลาดสเขยวกได พฒนาโครงการนำาผลผลตไรสารพษเขาสครวโรงพยาบาล ตลอดจนการรณรงคการบรโภคผกไรสารพษใหกบสงคมไทย จงเปนจงหวะใหเครอขายฯ ไดทำางานอยางแนบชดกบเกษตรกรเหลานเพมมากยงขน จนกอเกดกลายเปนกจการรวมกนหลายอยางทง วสาหกจชมชนคนสานใจไรสารพษ โครงการกล องผกหรอระบบ CSA (Community Supported Agriculture)

จ า ก ก า ร ทำ า ง า น ร ว ม ก น ก บเกษตรกรนเอง ทำาใหเราไดเรยนรวาการรบรองรวมกนเพอดแลคณภาพการผลตนน ไมอาจแยกออกจากการพฒนาศกยภาพการผลตของเกษตรกรได เพราะหากผผลตไมมใจยอมรบแนวทางการผลตแบบอนทรย กไมตางอะไรจากการปฏเสธแนวทางแบบเดมทเคยทำามา ซงทำาใหเกดกจกรรมการอบรมผผลต

<6

ตามมาอกหลายครง จนพฒนากลายเปนกจกรรม “โรงเรยนชาวสวน” หรอ การจดกระบวนการเรยนรตลอดชวต ทเรยนรรวมกนในการผลตแบบอนทรย เปรยบเทยบกบการผลตแบบเคม ดวยแปลงทดลองสาธตรวมกน ไปจนสการพฒนาแนวทางการผลตแบบอนทรยทเหมาะสมและย งยนสำาหรบชมชนให กบกล มเกษตรกรจนถงทกวนน

ท า มกลางก จกรรม โร ง เร ยนชาวสวนนเอง เราจงไดพฒนามาตรฐานเกษตรอนทรยชมชน ทในระยะแรกเราเรยกวามาตรฐานการผลตผกไรสารพษของวสาหกจชมชนคนสานใจไรสารพษขนมา ซงกเปนทงเปาหมายและความทาทายทตองเรยนรและพฒนารวมกนอยางตอเนอง ไมเพยงแตกบเกษตรกรผผลตเทานน แตยงรวมไปถงผบรโภค ทงผบรโภคในเชงปจเจก และผบรโภคเชง

สถาบน กตามวนน แมระบบการรบรองเกษตร

อนทรยชมชนแบบมสวนรวมของทางเครอขายตลาดสเขยวจะยงอยในระยะผลใบ แตกงอกเงยไดอยางมนคง ผานรอนผานหนาวมาหลายเพลา ทามกลางพนทเกษตรกรรมทเชอวา เกษตรอนทรยไมสามารถเปนไปได แตกเปนไปแลวและรอการออกดอกออกผลใหไดสมผสและชนชมกนตอไป วนนหนากระดาษหมดแลว คราวหนาจะขอมาเลาใหฟงวามาตรฐานเกษตรอนทรยชมชนและระบบการรบรองแบบมสวนรวมทไดพฒนาขนนนมหนาตาเปนอยางไร และสำาคญอยางไรกบเรา วนนขอลาไปกอนครบ สวสดครบ

แกะกลองผก

> 7

เปลยนเมองเปนเมอง

เปลยนเมองเปนเมอง กรน

เรม ตนจากการตอยอดชองทางตลาดจากรปแบบ

ตลาดน ด ส เข ย วท ม อ ย ส อ งค ร ง /สปดาห(วนจนทรและวนพฤหส) และเกษตรกรยงคงมปรมาณผลผลตผก ผลไม จากสวนเหลออยนอกเหนอจากการมาจำาหนายทตลาดนด จงรวมกลมกนเพอจดสงผกในรปแบบการตลาด ระบบสมาชกผก โดยมผผลตในตลาดอาสามาเปนผรวบรวมผลผลตจากเกษตรกรกลมตาง ๆ ในตลาดนดสเขยว ดแลประสานงานกบผบรโภค ซงปจจบนดำาเนนการอย 2 ลกษณะดงน

1. ระบบทกลมเกษตรกร หม 5 และ หม 6 ต.บงชำาออ อ.หนองเสอ จ.ปทมธาน เปนผรวบรวมสงผลผลตจากพนทใหสมาชกโดยตรง โดยมผประสานงานกลมหรอหวหนากลมเกษตรกรคอยรวบรวมผลผลตและดแลการจดสง รวมทงบรหารจดการขอมลใหกบสมาชกภายในมหาวทยาลยธรรมศาสตร และหนวยงานภายในมหาวทยาลย ตดตอ คณเลก โทร 081 927 4865

2. ระบบทมผประกอบการในตลาดนดสเขยวเปนผ รวบรวมผลผลตจากเกษตรกรทงแบบกลมและรายยอยซงเปนสมาชกภายในตลาดนดสเขยว นำาสง

ใหสมาชกผ บรโภคในเขตพนทอน ๆ ภายนอกมหาวทยาลยธรรมศาสตร เชน เขตรามอนทรา มนบร ลำาสาล บงกม ลำาลกกา รงสต เปนตนคะ (จำากดพนทเนองจากศกยภาพดานการขนสงและเนนการบรโภคในทองถนทไมไกลจากแหลงผลต) ตดตอ คณนอย 089 449 0488

สนใจสมครสมาชก รายละเอยดดงนคะ

เงอนไขการเปนสมาชก 1. สมาชกจะไดรบผกไรสารพษทก

วนพฤหสของสปดาหเวลาประมาณ 17.00 น. เปนตนไป ณ จดนดรบผกตามทตกลงไว (อาจเปนทบาน ททำางาน จดนดรบทสะดวก) หากสนใจช วยกนชกชวนเพอนบานรบรวมกนทจดสงเดยวกไดคะ เรองการสงผกตดตอ คณนอย (กนธมา ราชชมพล) 089 449 0488 อเมล kantima803@gmail.com, facebook : Kantima Rachchumpol

2. ผบรโภคสามารถรวมตวกนอยางนอย 5 คนหรอครอบครว เพอกำาหนดจดรบผกในเสนทางทตาง ๆ ทสะดวกกแกสมาชกและโครงการในการจดสง เมอรวมตวแลวสามารถโทรตดตอทคณนอยไดเลยคะ

3. ผบรโภค (สมาชก) ยนดรบผกสมำ า เสมอทกสปดาห โดยจ ายเงนสนบสนนระบบสมาชกผกลวงหนาเพอสงเสรมกระบวนการวางแผนการผลตแกเกษตรกร โดยจายลวงหนาในระยะ 3 เดอน ตามราคาชดผกแตละขนาด เชนรบชดเลก 2.5 กโลกรม เดอนละ 1,000 บาท จาย 3,000 บาท (3 เดอนคดจากรอบระยะการเจรญเตบโตของผก 2 รอบการผลตประมาณ 90 วนเพอใหเกษตรกรวางแผนการผลตผกได)

กรณชดผกพรอมปรง ขนาด 1 กโลกรมราคาชดละ 120 บาท จายตามจำานวนชดทสงตอครงตอสปดาหโดยจายรายสามเดอนเชนกน สามารถเลอกวาสปดาหไหนตองการชดพรอมปรงใดได เชน สง 1 ชด/สปดาห คอ 120 บาท/สปดาห (เดอนละ 480 บาท) จายลวงหนา 3 เดอน 1,440 บาท

เกษตรกรจะจดสงผกใหทานเปนประจำาทกสปดาหอยางตอเนอง ผบรโภคจะไดรบผกไรสารพษตามฤดกาลทม โดยมทงผกทวไป(ผกเศรษฐกจ) ผกพนบาน และผลไมทองถนตามฤดกาล

ทางโครงการจะมจดหมายขาวเพอบอกใหทราบถงกระบวนการผลต หรอ

โครงก�รระบบสม�ชกผก ไรส�รพษ CSA

จ�กผผลตตล�ดนดสเขยวศนยสขศ�สตร ม.ธรรมศ�สตรเรองและภาพ: อธพาพร เหลองออน

ชดตมยำาพรอมเครองตมยำาชดผกนำาพรกชดสมตำาสมนไพรชดผกสลดพรอมนำาสลดโฮมเมด

<8

เกรดความรวธการปรงอาหารเมนเดดจากผกพนบานใหดวย รวมถงสรรพคณและประโยชนของผกททานไดรบอยางนอย 1 ฉบบ/เดอน

มกจกรรมเยยมฟารม (Farm visit) สำาหรบสมาชก เพอการตรวจสอบรบรองอยางมสวนรวมในความปลอดภยของผกไรสารพษททานรบ

ทานสามารถเขารวมกจกรรมสาธตทำาอาหารเพอสขภาพ กจกรรมเสวนาเรองการดแลสขภาพในมตตาง ๆ โดยผชำานาญการ และกจกรรมตาง ๆ ทโครงการจดใหสมาชกคะ

ราคาดงตอไปน เปนราคารวมคาตนทนการผลต การจดการหลงการเกบเกยว การขนสง และการประสานงานของเกษตรกรและสมาชกกลมไวแลว

หากสนใจตดต อได ท คณนอย (กนธมา ราชชมพล) โทร 089 449 0488 อเมล kantima803@gmail.com, facebook : Kantima Rachchumpol

ราคาผกชด โครงการระบบสมาชกผกไรสารพษ CSA จดสงทกวนพฤหสบดชดท 1 ผกชดพเศษสำาหรบครอบครว 4-6 คน ชดละ 1,000 บาท/สปดาหเดอนละ 4,000 บาท (ไดรบ 4 ครง/เดอน) จำานวนผกผลไมทจะไดประมาณ 10 – 12 ก.ก.ผกทวไป 5 ก.ก. รายการทจะไดรบ 3-4 ชนด/สปดาหผกพนบาน+ผกสวนครว 3 ก.ก. รายการทจะไดรบ 4-5 ชนด/สปดาหผลไม 2-4 ก.ก. รายการทจะไดรบ 2-3 ชนด/สปดาหชดท 2 ผกชดใหญสำาหรบครอบครว 1-4 คน ชดละ 500 บาท/สปดาหเดอนละ 2,000 บาท (ไดรบ 4 ครง/เดอน) จำานวนผกผลไมทจะไดประมาณ 5 - 6 ก.ก.ผกทวไป 3 ก.ก. รายการทจะไดรบ 3-4 ชนด/สปดาหผกพนบาน+ผกสวนครว 1 ก.ก. รายการทจะไดรบ 2-3 ชนด/สปดาหผลไม 1-2 ก.ก. รายการทจะไดรบ 1-2 ชนด/สปดาหชดท 3 ผกชดเลกสำาหรบครอบครว 1-3 คน ชดละ 250 บาท/

สปดาห(1,000บาท/เดอน)จำานวนผกผลไมทจะไดประมาณ 2.5 ก.ก.(คละปรมาณเหมอนชดท 1และ2)ชดท 4 ชดผกพรอมปรง ราคาชดละ 120 บาทพรอมเครองแกง (ไดรบผก

1 กโลกรม) ม 9 ชด ไดแกชดแกงจด ชดผดผกชดแกงเลยงพรอมพรกแกงชดแกงสมพรอมพรกแกงชดแกงเผดพรอมพรกแกง

ดาวนโหลดใบสมครไดท http://www.thaigreenmarket.com/greenconsumerpage

ในสวนของคนปลกพรรณไม

ขาพ เจาเพงเดนทางมาถงแปลงผกทไทรนอยชวงบายคลอยไปแลว หลงรบรขาวจากพบญมา

วา แปลงผกคะนาทงแปลงโดนเชอรากวาดซดจนไมอาจตานทาน แมเกษร และเปาแฟนพบญมาสาละวนอยบนแปลงคะนา คะนาทคาดวาจะไดสกสองรอยกโลเพอสงสครวโรงพยาบาลตาง ๆ เกลอนกองอยบนแปลง นเปนผกคะนาเกอบรอบแรก ๆ ทหวานเพาะลงบนแปลงหลงผานการทดลองมาแลวหนงฤดกาล และเปลยนปรบมาปลกแบบอนทรยเตมตว ขาพเจาเดนไปเดนมาบนแปลงเปลาโลงขาง ๆ ทแตเดมเคยมคะนาเขยวสด เมฆครมปกอยทขอบฟาตะวนตก ขาพเจาคดวาไมกนานฝนหาใหญคงจะกระหนำาลง ดนบนแปลงยงแฉะฉำาขณะยำาเทาผานกองคะนาทถกถอนทง

หลายเดอนกอนหนาผกกวางตงฮองเตถกหอยเจดยกนเรยบจนไมเหลอรองรอย นนเปนชวงฤดรอนและนำาในลำาคลองแหงเหอด อากาศอาวอบ แรงแดดรอนแผดผลาญลามเลยผกไปทกแปลง จนแมกระทงถวฝกยาวแปลงใกล ๆ ออกดอกเตมตนกอนทจะกรอบเกรยมแลวรวงผลอย แมเกษรถงกบเปรยบน “นเราปลกถวฝกยาวหรอปลกตนดอกถว” ขาพเจาแคนยม

กวาจะพนผานวกฤตหวงยามแหงความทาทายทางความคด

ความเชอวา ปลกแบบไมใชปยเคมคงจะไปไมรอด ทงหลากสายตาของผคนในชมชนตางเฝาแลมองมายงครอบครวพบญมา ขาพเจาไมอาจรวาสายตาแหงความคาดหวงใดบางทมองจบจองไปยงครอบครวน แตครอบครวพบญมากฝาดานการทดสอบหลายดานไปได

หลายป ก อนหนาครอบครวพบญมาเป นเหมอนเกษตรกรทวไปทปลกแบบเคม ยงเมอสบปกอนไมตองพดถง พบญมา บอกวา “เมอกอนรองผกแถบนจดเตมครบเตมสบทงปยเคม ยาแลนแนท พนฉดยาฆาหญาอยางคามอกโซนหรอแบบชนดดดซม กอนนำาผกไปสงขายทตลาดสมมเมอง...” นนสบกวาปมาแลว กอนทจะมาทำาเกษตรแบบไรสารทยงใชปยเคมอยบาง เทยวขายสงไปตลาดสมมเมอง เปาแฟนพบญมาบอกขาพเจาวา “แทบจะไมมเวลา ตดผกเสรจตองรบไปขายทตลาดสมมเมอง บางครงกลบมาถงตสาม ยงไมทนเชาผกรอบใหมกตองออกจากแปลง ขายไดไมไดบาง บางครงพอเวยนรถรอบใหมในตลาดสมมเมองแอบทำาเขงผกตก จนรถทตามมาคนหลงจอดเกบให บอกคนทเกบเขงผกวา เอาไปกนเถอะ กผกมนถกเกนกวาจะเอากลบบานเหลอกโลสองบาท ...” ขาพเจาไดแตนกภาพตาม หลงจากนนดเหมอนวาครอบครว

เชอบ�งชนดเรองและภาพ: ปราชญ อนดามน

> 9

เปลยนเมองเปนเมอง

เปลยนเมองเปนเมอง กรน

พบญมาไดหนมาทำาปลกแบบไรสารเตมท ทงกลววาจะไมมเวลาใหกบลกชายทงสอง ดวยเพราะชมชนแถบนนเกลอนกลายไปดวยยารายระบาดลามมาถง

ปกอนขาพเจาเชอเชญดอกเตอรหนมจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรดวยถกอธยาศยทงใจคอความคดเหน

จบพลดจบผลจนไดมาทำางานรวมกบครอบครวพบญมา หวนทวนกระแสบรโภคนยมอนบาระหำา นเปนอกวนทบททดสอบบางบทจากเชอราทมากบสายฝน แมเกษรและเปาผละจากแปลงคะนาทมเหลอหรอใหเกบบางไมกสบกโล ใกลกนพบญมานงถอนหญาใสเขง กอนจะแบกใสบาขามรองนำาผานแปลงผกกาดขาวเพอเอาไปทำาป ยหมก ขาพเจาหนไปแลลกชายทงสองของครอบครวพบญมา เงนเกอบหมนหายไปพรบตา กระวนกระวายใจ เหมอนอะไรแลนปราดเขาไปในลำาคอ องนงเมอยามแมเกษรและเปาหอบหวตะกราใสผกผาน

พบญมาเดนมาใกลขาพเจากอนบอก “แปลงคนอนกเปนแบบนแหละ ฝนหนกแบบนมาเจดแปดวน ผกชำางาย ทำาไงได ผกเปนแผลเปดทางใหเชอราซำาเตม...” พบญมาเปดรอยยม ทำาใหขาพเจาหายกงวลลงไปไดบาง พบญมาบอกวาพรงนกจะเรมทำาดนทรองคะนาหากฝนแลงหยดตก ดวยเพราะกลวไมมผกสงเขา

ครวโรงพยาบาล อยางเชนโรงพยาบาลเกษมราษฎรบางแค โรงพยาบาลบางโพ โรงพยาบาลเกษมราษฎร รตนาธเบศร ไดสงขาวบอกผานใหโรงพยาบาลรบรสถานการณบนแปลงผก โชคดทโรงพยาบาลเหลานนเขาอกเขาใจความเปนไปของเกษตรกรผผลต พบญมาบอก “มอกหลายเรองทเรายงไมร ทำาไปจนเชยวกคงจะทำาใหรวงจรและวธการ เดนมาไกลขนาดนจะใหหนกลบไปทำาแบบเดมคงไม...” วาวแหงนยนตาของพบญมาคโชน มองเหนความมงมาดปรารถนาทเรองฉายอยภายใน สะทอนจนรสกรบรไดดวยหวใจ

เราตางผละออกมาจากรองแปลงผก หลงสายฝนโปรยปรอยฟาลนรองไปทวทงหนองเพรางาย ไทรนอย หายจากเครยดเครงไปบางเมอไดพดคยสารทกขสกดบ ยามเผชญหนาเหลาความทกขทปลกใหหวใจกระวนกระวาย คนปลกหวานผกอนทรยอยางครอบครวพบญมา ยงคงรอปลายทางความสำาเรจไมเคยทอหมดหวง หวใจยงคงชมโชกไปดวยหยดเหงอของการงาน ขาพเจามนใจวาพรงนยงคงมผกอนทรยสงตรงเขาสครวโรงพยาบาลและเหลาตะกราปนผกแนนอน...

<10

คนอาจงงและเครยดกบการรบร ว าอาหารของเราทกวนนปนไปดวยสารพษททำารายคนในครอบครวเราใหปวยและทำาลายสงแวดลอมโลกดวย อยาเครยดจนเกนไปคะ เพราะคำาตอบของปญหามอย และนนคอเกษตรอนทรย

ตงแตปฏวตเขยวททำาใหเรามองการเกษตรและอาหารเปนอตสาหกรรม มากกวาเปนสงทหลอเลยงรางกายและจตวญญาณ เรากทำาใหสขภาพของเราและโลกเปอนเปรอะไปหมดดวยสารเคมตาง ๆ ลองสงเกตดนะคะ คณ ๆ คงเคยไดยนมาบางวาเกษตรกรทวไปเขาปลกผกทเขากนเองไวอกแปลงหนง ชาวนาบางรายไมกลากนขาวทตวเองปลก เกษตรกรเปนหนเพราะคาปยและยาฆาแมลง และขาวคราวอน ๆ อกมากมาย พดออกสอไดบาง แตบางเรองตองแอบพดกนเองกบคนวงการเดยวกน โลกเปนถงขนนแลวเรายงวางใจอาหารของเราโดยไมทำาความรจกไดหรอคะ อาหารทเราและลก ๆ กน อาหารทเลยงดรางกายและจตใจของเรา เซลลทกเซลลของเราเปนธรรมชาตแลว อาหารทนำาไปสรางและเสรมรางกายของเราไมควรเปนอาหารธรรมชาตหรอคะ เกษตรอนทรยเปนการผลตอาหารธรรมชาตทใกลเคยง

ทสดกบอาหารบรสทธจากปาเขา เพราะเกษตรอนทรยไมใชสารเคมในทกขนตอน และหวใจของเกษตรอนทรยคอการบำารงดนดวย ดงนนไดประโยชนทงคนปลก คนกน และสงแวดลอม ไมวาจะอดหนนเกษตรกรอนทรยหรอหาทางปลกผกผลไมกนเองกดทงนนคะ

ดงนนเรมจากทำาความร จกกบอาหารในจานทเรากำาลงจะกนเขาไปกอนดไหมคะ เชอไหมวายงรจกอาหารของเราแตละอยางลกซงเทาไหน กยงเปนผลดตอสขภาพเรามากขนเทานน ลองถามตวเองดวาสวนผสมแตละอยางในจานขางหนา เราสามารถบอกทมาและเชอใจมนไดไหม ไมยากเทาทคดหรอกนะคะ เราสามารถสนบสนนเกษตรกรอนทรยจากแหลงท เชอถอได เราอาจจะรบผกโครงการ CSA หรอไปซอผลผลตจากตลาดสเขยวทกอาทตย ไดพดคยกบคนปลกจรง ๆ เรากจะไมตองกงวลกบอาหารของเรา และถายงเราปลกมนขนมาดวยมอของตวเองแลว อาหารนนมนยงปลอดภยและอบอน หลอเลยงรางกายและจตใจของเราไดจรงๆคะ ยงไงก you are what you eat เรามารจกสงทจะกลายมาเปนตวเรากนดไหมคะ

น เปนยคทคนรทกเรองทไกลตวแตไมรเรองทใกลตวจรง ๆ คะ

เรารจก Big Bang รจกทฤษฎการเมองคำาพดสวยหร รจกภาษาหนยาก ๆ แตขาวราดกะเพราไขดาวทกนไปมอกลางวน เรากลบไมรจกอาหารจานนเลย เมอเชาเราซอมนฝรงถงในรานสะดวกซอ เรายงไมรจกเขาไปใหญ แลวทำาไมเราจะตองรจกมนนะเหรอ? ฉนวามนสำาคญกวาภาษาหนหรอทฤษฎการเมองใด ๆ อกนะคะ เปนเรองทเกยวกบชวตของเรามากทสดทถกมองขามมากทสดเหมอนกน เมอเราทงหลายมองขามเรองอาหารของเราไป ผลกคอกเปนอยางทเปนอยทกวนนแหละคะ คนปวย โลกปวย สงคมปวย

แตไมรตอนนกยงไมสายนะคะ เราลองเรมมาทำาความรจกอาหารของตวเองกนด ไหม แล วช ว ต เราจะ เปล ยนทามกลางสงคมทนนยม วตถนยมเลยทเดยว ฉนยนยนไดเตมปากเพราะเมอฉนเรมรจกอาหารทรายลอมตวอยทกวน ฉนกเปลยนชวตตวเองในทนท เพราะเมอฉนรบรวารอบตวของเราทเคยกน ๆ มามนเปนอาหารทเตมไปดวยสารพษและสารเคมทถกโฆษณาวาเปนอาหารเพอเปาหมายการตลาด ฉนกหนกลบมาหาอาหารธรรมชาต อาหารทแทจรงคะ บาง

ตอน ไมรเรองและภาพ: ตองการ

น�รก ผกไรส�รพษ

> 11

เปลยนเมองเปนเมอง

เปลยนเมองเปนเมอง กรน

<12

เมอ ฉนเปนเดกหญงเลกๆ เกาะผานงยายแจ หาง

นดหางหนอย สายตากเฝาตดตามหาวาแมอย ผมมนมวยผเปนทรกจะเยองยางไปทางไหน ฉนมกงวนเลนแถวกระไดหลงบาน สลบกบมองตามหลงยาย รางผอมบางเดนผานบอนำาทอฐมอญปพรมมอสเยนฉำาแผเปนวงรอบ ยายจะแวะทกอไผ กมดหนอไม แลวเลยไปทางตนไมประหลาดตนหนง

สวนหลงบานของเรามแปลงพชผกทยายลงแรงกอเกอชวต ไผกอใหญทตายายชวยกนปลกเรยงรายขางแนวรว มชะอมใหญทยายคอยรานกงเสมอ ๆ และตนไมประหลาดสขาวเทาทโคนตนอวบใหญกวาทอนขาของฉน ซงยายและใคร ๆ ไมเคยยอมใหมนโต เขาคอยฟนกงกานของมน ยอมใหสงพอเออมถงแคนน

นนคอตนไมสชมพตนแรกทฉนรจก หลงจากนนกไดเหนตนอนทสงใหญกวา แตกยอดผลใบเตมตนในฤดฝนอนชนฉำา ยอดออนสชมพฝาดคอย ๆ คลบาน ออนหวาน ดงดดสายตา มนดเปนไมปา ไมใหญ ปลกใหรมเงาหรอ ใหดอกสสวยหรอกไมใช ดอกมนเลกจว ตนกหวงจนไมคอยใหใครไดมโอกาสชมดอก เยนวนนน ยายเดดยอดใบสชมพเขมกำาใหญ บอกจะแกงผกเฮอด มาชวยยายเดดผกเถด ยายทำาไมเผด หลานนอยจะไดกนได

รอบใบออนสชมพเขมนนมกาบใบ

โปรงบางเฉดสออนกวา ยายบอกเบา ๆ วา ลอกออกดวยนะลก เดยวจะเปรยวเกน สวนกาน อยาใหเหลอทแก ๆ แขง ๆ นะ นทำาอยางน เดดเสรจแลว ยายรบใหฉนลางมอ เอานำามนหมทยายเจยวกากหมทงไวในต กบขาว เดยวเดยวยางสนำานมจากกานทตดมอเปนปนดำากหลด

ยายตดเตาถานอยางคลองแคลว หอมสนเกยะทใชเปนเชอไฟฟงทวครว ครเดยวถานดำา ๆ กลกแดง ฉนตกนำาใสหมอสงให ยายใชตมกระดกหมจนเปอยพอสำาหรบผเฒาและเดกนอย ระหวางนนมอยบยนโยนพรกแหงเมดหนงลงครก โขลกรวมกบกระเทยม กะป หอมแดง พอเคยวกระดกไดท ยายกใสพรกแกงลงละลาย ตามดวยผกเฮอดกำาใหญ สกพกจงหยอนมะเขอเทศลกเลกทฉนเปนคนเกบลงไป ไดแกงผกเฮอดรสเปรยวหนอย ๆ ฝาดนด ๆ ซดนำาแกงไดคลองคอเพราะไมเผดเลย โพลเพลแลว ฉนกนขาวใตแสงตะเกยงนำามนกาดกบยายสองคน โลกเกาชางดเนนนานและราวกบความฝน

ทกเชา เราจะตนขนพรอม ๆ กน ยายหลานจงมอเดนชา ๆ ไปตลาด กลบมาถงบาน ขาวเหนยวทนงไวกสกพอด หลงจากคดขาวถวายพระบนหงพระเจา ตกบาตรดวยขาวจากยงหอมสกใหมกบพระอาจารยทตายายเคารพนบถอ เราสองคนกลงมอรบประทานอาหารเชา บางวนเปนขาวเหนยวสงขยา ถวตม ฤด

ผกเฮอดเรองและภาพ: รววาร โฉมเฉลา

หนาว มเกาลดควทยายคอยทบเปลอกสงให บางวนมนำาเมยง บางวนมยำาหนง อาหารแปลก ๆ จากชาวไทยใหญทอยหมบานเดยวกบเรา

เชานน ยายซอยำาผกเฮอดมาจากตลาด เธออาจสงสยหากเหนหนาตา ทจรงจะเรยกวายำากไมเชงคนเหนอเขาเรยกควผกนงกบพรกแกงวายำาอยางนนเอง ทตลาดจะมแมบานวนเวยนนำาผกจากในสวนมาขายสลบสบเปลยนกน แมคาชวคราวบางคนนำากระดงใสผกนงสเหลองวางเรยงเตม ยายบอกนนละ ผกเฮอด นงสกเรยบรอยแลว พรอมยำาไดเลย สมยนนคงกำาละบาท ตอนนอาจถงสบบาทแลวกระมง อนทจรง ยายจะทำาเองกได เดดจากตนหลงบานมานง สกแลวกหนซอย ควกบพรกแกง ใสนำามนเลกนอยพอไมใหตดกระทะ บางบานชอบใสหมสบหรอไมกโรยดวยแคบหมซอย ลอเดกใหยอมกนขาว แตสวนใหญจะโรยกระเทยมเจยว ตนหอมผกชหนฝอยแคนน

วนนน ยายปอกเปลอกหอมแดงวางเคยงในโตก ฉนจองมองยายเคยวหอมสดแกลมยำาผกเฮอด อยางพศวง ตงแตนนเปนตนมา ถาสบโอกาส ฉนเปนตองลกหาหวหอมมาแกลมอาหารจานนทกครง ฟงฉนแกมเผดแตเจอรสหวานของหอมแดงเขากนไดดเหลอเกนกบเคม เผดนด ๆ และเปรยวอมฝาดของยำา

ผกพนบ�นในดวงใจ

นละ ไมหนงในดวงใจทหลอเลยงชวตฉนมา หาไมยากเลยในตลาดเมองเหนอทกจงหวด แตฉนไดยนมาวา ภาคกลางหรอทางใตกมนะ เพยงแตทอน เขาแคเกบมาลวกจมนำาพรกเทานน เจาผกเฮอด ผกฮ หรอเลยบ ผกพนบานปลอดสาร พรอมพรงดวยคณคาตอรางกาย ทอยในเพลงเมนอาหารลานนา ของกนคนเมอง โดยอายจรล มโนเพชร น แตระวง อยาเขาใจผด ตามหาผกเฮอดลอเหมอนคนใกลตวฉนละ ‘ลอ’ นะ เปนสรอยคำา เหมอน ‘ไง’ ผกเฮอดไง อะไรแบบน

...แกงผกเฮอดลอ ออ ยำาหนอไม...ของกนบานเฮา เลอกเอาเตอะนาย...

แลวพบกบผกแหงหวใจ ผ หลอเลยงชวตเพอนเธอคนนใหมจะ

ย�าผกเฮอด ผกเฮอดนงขายเปนมด

ตนผกเฮอด ใบสเขยว-ชมพ แกงใชยอดสด

> 13

เปลยนเมองเปนเมอง

เปลยนเมองเปนเมอง กรน

ผกเฮอดหรอผกฮ (วากนวา อยางหลงเปนภาษาไทยใหญ) แถมทำาใหรสกแสนอรอย

ฤดฝนมาถงอกครงแลวละจะยาย หลานออกไปขอก งผกเ ฮอดจากในหมบานมาลองปกชำาแลว...ปาใจดบอกวา ถาชำาไมตดกมาตดไปใหม ตนนปากชำาเอง ฉนฝน ฉนรอมาหลายป สงสยมานานแลววา จะหากลาพนธจากไหน มนเปนไมปา ไมมขายหรอกทตลาดตนไม ทวา ตราบใดทพวกผหญงมนมวยยงอย แม จะในร างทดดผมเปนลอน สวมกางเกงแทนผาถงกตาม พวกนางจะยงคงเฝารกษาแหลงอาหารบนผนดนนอย ๆ รอบเรอนไว นอกเสยจากวาลกหลาน มนษยสมยใหมของพวกนางอยากจะเทลานคอนกรตปดตายผนดน หรอเนรมตสวนหยอม โคนตนผกเฮอดไมเจรญหเจรญตานทงไปเสย

ผกเฮอด วงศ Moraceaeม 2 ชนดคอ ผกเฮอดธรรมดา ( Ficus lacor Buch) และผกเฮอดขาว ( Ficus Virens Ait) ชออนภาคเหนอ ผกเฮอดยอดขาว ,ผกเฮอด,ผกฮภาคกลาง เลยบ นโครธขาวภาคใต ผกเลอด ไทรเลยบ ลกษณะทวไป ไมยนตนผลดใบ ลำาตน สง 9-14 เมตร ขนาดเดยวกบไทรและมะเดอ มรากอากาศ ใบ เปนใบเดยวกวาง 6-8 เซนตเมตร ยาว 10-15 เซนตเมตร กาบใบสขาว ใบออนมสชมพและเขยว

ออน เมอแกมสเขยว ทงใบพรอมกนทงตนในชวงฤดหนาว หรอฤดรอน หลงจากนนจะแตกยอดออนผล สเขยวออนออกขาว ผลสกสเหลอง ออกตามกงหรอลำาตนคลายลกมะเดอ แตผลเลกกวา ดอก สชมพ ออกเปนชอเลกๆ ออกตามลำาตนและกงการขยายพนธ ปกชำานเวศวทยาและการแพรกระจาย พบตามปาโปรงคอนขางแหงแลง และหมบานในชนบท ชาวบาน

ปลกใชเพอรบประทานเปนผกประโยชนและความสำาคญ ทางอาหาร ยอดออน กนสดกบพรกหรอลวกกอนหรอนำาไปแกงกบ

กระดกหม หรอยำา ทางสมนไพร เปลอก ตน ตมดมแกปวดทอง ทองรวงยาง ใชดกนกหรอแมลงขอควรระวง หญงแมลกออนทมอาการไอ หามรบประทาน เพราะจะทำาใหโรคกำาเรบ*ขอมลจาก www.ethnobotany.maelanoi.net, eherb.hrdi.or.th, thaiherb-tip108.blogspot.com

<14

เปลยนเมองเปนเมอง

เปลยนเมองเปนเมอง กรนกจกรรมกรนกรน

วนศกรท 28 ม.ย. 56- - - - - - - - - - - - - - -ศนย เรยนร การรบและกระจาย

ผลผลตสเขยว (LDC) ชวนผ บรโภคเชงสถาบน ไดแก กลมผ ปกครองโรงเรยนปญโญทย บคลากรจากโรงพยาบาลปยะเวทและโรงพยาบาลเกษมราษฎรรตนาธเบศร เยยมชมแหลงผลต ณ โรงเรยนชาวสวน แปลงเกษตรนนท ต.หนองเพรางาย อ.ไทรนอย จ.นนทบร

นอกจากเปนการพบปะเยยมเยยนระหวางผผลตกบผบรโภคเชงสถาบนแลว ยงมการทำาขอตกลงเบองตนเพอเปนหลกประกนแกทงสองฝายในการยอมรบความเสยงตาง ๆ จากการผลต รบ และกระจายผลผลตผกไรสารพษรวมกน

วนเสารท 10 ส.ค. 56- - - - - - - - - - - - - - -กจกรรมเดกรกผก (ไรสารพษ) ครงท

1 ณ ชมชนคลองโยง-ลานตากฟา และตลาดสขใจ จดขนเพอใหเดกๆ และผปกครองไดมโอกาสไปเยยมเยอนแหลงผลตขาวนาโยนและผกผลไมไรสารพษจากอขาวอนำาใกลๆ เมองหลวงของเราคอ จ.นครปฐม

นอกจากเดกๆ และผปกครองจะไดสนกสนานกบการโยนขาวแลว ยงไดรวมกนลงมอปรงอาหาร รงสรรคเมนผใหญทานไดเดกทานด อาท ขาวกลองผดหาสสขภาพดด ไกกอจและดอกไมทอด ซปใสไกยดไสแตง และขนมปงทายาพอกหวเดกสตรสมเดจพระเทพฯ จากนานาวตถดบเพอสขภาพทเราคดสรรมาให

ทงน ขอขอบคณรายการทงแสงตะวนทมารวมถายทอดประสบการณของเดกๆ ทมารวมกจกรรมแกคณผชมทางบานคะ

วนศกรท 23 ส.ค. 56- - - - - - - - - - - - - - -ทมงานลงประเมนสภาพพนท

และผลผลตของสมาชกกลมเกษตรกรหม 5 ต.บงชำาออ กลมพเรยม ผผลตในเครอขายตลาดสเขยว โดยมคณอ-คณเอ Green Made ผเชยวชาญเรองการปลกผกสลด มาชวยดเเลเรองมาตรฐานเเละคณภาพผลผลตของพนทในปนคะ

วนเสารท 24 ส.ค. 56- - - - - - - - - - - - - - -เปดบธรบสมครสมาชกผกกลอง

ไรสารพษ CSA และตะกราปนผก ในงาน Green Consumer Act นะ Thai PBS ซงมผบรโภคใหความสนใจและลงทะเบยนจำานวนมากคะ

วนท 19-22 ก.ย. 56- - - - - - - - - - - - - - -อบรมหลกสตรการทำาเกษตร

อนทรย ณ มลนธเอมโอเอไทย จ.ลพบร เพอขยายฐานการผลตผกไรสารพษในระบบสมาชกผกไรสารพษ CSA และตะกร าป นผก โดยส วยใหญ เป นเกษตรกรรนใหมอายระหวาง 25-40 ป มพ นท การผลตกระจายตวท ง ในกรงเทพมหานคร และตางจงหวดคะ

โครงก�รพฒน�กลไกก�รเชอมโยงผกไรส�รพษจ�กผผลตสผบรโภคผ�นชองท�งตล�ดสเขยวโทรศพท 02-622-2495-6, 02-622-0955, 02-622-0966 โทรสาร 02-622-3228เวบไซต : www.thaigreenmarket.com เฟซบค : www.facebook.com/ตลาดสเขยว GreenMarket

วนเสารท 28 ก.ย. 56- - - - - - - - - - - - - - -ชวนกนมา รวมรงสรรคเมนจาก

ผกตามฤดกาล แลวลอมวงคย “ผก ไรสารพษ ปลกตามผนถน กนตามฤดกาล”

พรอมประกวดแตงกายในคอนเซปตพนบาน ณ รานใสใจ วภาวด 22

งานน คณศกดสร มสมสบ กวซไรตป 2535 มารวมเปนวทยากรและ ขบกลอมเพลงพนบานใหพวกเราฟงดวยคะ

* * *- - - - - - - - - - - - - - -สำาหรบเดอนหนา ขอเชญทกทาน

มารวม “กจกรรมเดกรกผก (ไรสารพษ) ครงทสอง” เสารท 26 ต.ค. 56 กนนะคะ

ภาคตอนนอกจากจะไปดผลงานความภาคภมใจทพวกเราไดโยนขาวกนไวแลว (หากทานไหนไมไดไปครงทแลว ขอเชญมาชนชมครงนพรอมกนไดเลยคะ) พวกเราจะแปลงกายเปนเกษตรกรเตมตว ลงแปลงเรยนรเรองผก แมลง และวชพช พรอมกบทานอาหารพนถนเตมรปแบบทกเมนแนนอนคะ นบถอยหลงรอไดเลยนะคะ แลวพบกนคะ

กจกรรมกรนกรนเรองและภาพ: หนอยเอง

เครอขายเกษตรอนทรยเอเชย Toward Organic Asia

ภายใต School for Wellbeing Studies and Research

เชอมโยงพนธมตรในภมภาคเอเชยในเรองเกษตรอนทรยทองถน และชมชน รวมขบเคลอนการพฒนา

ทยงยน

กรนแฟร Green Fairงานแสดงผลตภณฑอนทรย

และผลผลตตลาดสเขยวชมชนเชอมโยง แลกเปลยน เรยนร

ระหวางผผลต เกษตรกรรายยอย ผประกอบการสงคมและ

ผบรโภคสเขยว

รานสวนเงนมมาSuan Nguen Mee Ma Shop

เตมอมกบอาหารกาย อาหารสมอง อาหารใจ

สำนกพมพสวนเงนมมาSuan Nguen Mee Ma

Publishing Houseสวนหนงสอแหงความร ปญญา

และแรงบนดาลใจ

บรษท สวนเงนมมา ผประกอบการสงคมGarden of Fruitionองคกรธรกจอยางใหม

เพอการเปลยนแปลงทางสงคมและคณภาพดานใน

การรณรงคขบเคลอนสงคม

ในดานตางๆ ทสำคญไดแก • เรองความสขมวลรวมประชาชาต

แรงบนดาลใจจากภฐาน มงสการพฒนาทไปพนจดพ คำนงถงความสขและคณภาพชวตเปนสำคญ

• การสรางเครอขายตลาดสเขยว (ในพนทกรงเทพฯ และจงหวดใกลเคยง)

รวมกบผผลต ผประกอบการและผบรโภค สงเสรมชองทางและสรางความตระหนกเรองการบรโภคอยางยงยนและเปนธรรม

• การขบเคลอนและเชอมโยงในภมภาคเครอข�ยตล�ดสเขยวบรษท สวนเงนมม� จำ�กด