Физичко-хемиски параметри на водата

Макро-без`рбетници

Риби

Алги

Рамковната директива за

води (WFD)

Уредба за класификација на водите на РМ

(Сл.В.бр.31/1999)

V, VII, IX 2015

Колекционирање ,

набљудување,

лабораториски анализи

и одредување на

видовите

Прифатлив

Слаб

Лош

Доар

Одличен

Т1

Т2Т3

Т1 - Градска плажа Стар Дојран

Т2 - Нов Дојран

Т3 - сред езеро

Што е ЕУТРОФИКАЦИЈА на езеро

Испуштање на непречистени комунални води (нитрати и фосфати)

Испуштање на пречистена комунална вода

Азотни честици (од автомобили и ф-ки)

Детергенти и средства за чистење (фосфати)

Арско и вештачко ѓубриво од земјоделието (нитрати, фосфати, амониум)

Нитратите и фосфатите се храна за алгите и растенијата во езерото

Изумрените алги и планктон паѓаат на дното и претставуваат органска храна

ВОДЕН ЦВЕТ: експлозивен раст на алгите поради многу храна во езерото

За распаѓање на органската храна се користи кислород од водата

Овие хранливи материи доспеваат во езерото преку дождовите и атмосферските талози

Показатели T1 T2 T3 R1 T1 T2 T3 R1 T1 T2 T3

Макс. длабочина (m) 4 5,5 8 / 5 4,8 8 / 5 4 8

Температура (°C) 22,6 24,7 22,9 26 24 25 24 29 23,4 25,6 23,5

Раст.кислород (mg/L) 9,4 9,2 9,2 7,9 4,5 2,5 5.7 7,9 10,7 6,1 8,1

pH 7,64 7,88 8,04 7,8 8,23 8,60 9,27 8,53 9,39 8,78 8,86

Кондуктивност (μS) 582 646 638 140 750 722 686 193 705 725 735

Secchi длабочина (m) 4 4 4 / 3 2,2 2,7 / 1,2 0,9 1,2

Вкупен фосфор (μg/L) 90 150 170 150 120 210 200 110 280 380 150

Вкупен азот (μg/L) 600 1900 800 1200 600 6 400 1 100 410 980 730 1320

Chl a (μg/L) 2 0,9 0,332 / 11,88 3,88 4,26 / 13 22 17

Калиум (mg/L) 7,5 9,5 8,8 1,8 9,5 7,0 7,2 1,6 11 8,9 6

Амонијак (μg/L) 50 20 20 < 10 60 < 20 < 20 80 140 180 50

Нитрати (μg/L) < 1000 < 1000 < 1000 < 1000 < 1000 < 1000 < 1000 < 1000 2500 1500

♣ водните безрбетници го поминуваат целиот,

или дел од својот животен циклус во водниот екосистем

♣ населуваат различни типови на подлоги (седимент, растителни делови,

макрофити, филаментозни алги)

Бентосни макро-без`рбетници

2090

202

2000

200

1430

430

0

500

1000

1500

2000

2500

Oligochaeta Chironomidae Chaoborus

crystallinus

до 1990

1999-2001

инд/м2

Бентосни макро-без`рбетници

• Бентосната фауна во Дојранското Езеро значително се разликува од таа во минатото

• Во текот на периодот на истражување мај -септември 2015 година утврдено е значително намалено разнообразие (26 видови) на макро-без`рбетници во бентосот (дното) на езерото

• На каменито дно во плиткотото крајбрежје не е утврдено присутство на планарии и амфиподни ракчиња кои некогаш беа постојани жители на оваа подлога ниту пак декаподни ракови во заедницата на макрофитска вегетација

Многу е веројатно дека ваквата состојба е резултат на една од најголемите еколошки катастрофи (од крајот на 80-тите години на 20-от век) со кои се соочи Дојранското Езеро

Сепак, за да се потврди или отфрли оваа констатација, неопходни се идни подетални истражувања на поголем број мерни места, на различни длабочини и различни типови на подлоги.

https://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwi9iMGAm97JAhXMPxoKHUsFA-QQjRwIBw&url=https://www.flickr.com/photos/cuckove/2732707241&psig=AFQjCNHpZP9eK_8Z-ehsuJG7yQ2tdQlcDg&ust=1450278180140341https://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwi9iMGAm97JAhXMPxoKHUsFA-QQjRwIBw&url=https://www.flickr.com/photos/cuckove/2732707241&psig=AFQjCNHpZP9eK_8Z-ehsuJG7yQ2tdQlcDg&ust=1450278180140341

Стар Дојран

Нов Дојран

Дојранско Езеро

Ендемичен полжав во фаза на

исчезнување Graecoanatolica macedonica

Големина 2 mm

млада единка - ларва

(живее во Дојранско Езеро)возрасна единка

(лета покрај брегот на Дојранско Езеро)

Вилинско конче Lindenia tetraphylla

- значаен вид за заштита -

T3

0.6

14.5

43.4

9.2

29.5

2.9

Valvata piscinalis

Dreissena prespaensis

Tubifex tubifex

Potamothrix hammoniensis

Chaoborus crystallinus

Chironomus plumosus

Доминантни бентосни макро-без`рбетници

Полисапробни таксони

http://www.zoologie.frasma.cz/mmp 0207 krouzkovci/krou%C5%BEkovci web.htmlhttp://www.zoologie.frasma.cz/mmp 0207 krouzkovci/krou%C5%BEkovci web.htmlhttp://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCNzuhpKAjcgCFQs_Ggodj78JmQ&url=http://www.aquaportail.com/definition-290-vers-de-vase.html&bvm=bv.103388427,d.bGg&psig=AFQjCNG6xljhftLljZdR5s_IQu3rCj_ZjA&ust=1443092351929209http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCNzuhpKAjcgCFQs_Ggodj78JmQ&url=http://www.aquaportail.com/definition-290-vers-de-vase.html&bvm=bv.103388427,d.bGg&psig=AFQjCNG6xljhftLljZdR5s_IQu3rCj_ZjA&ust=1443092351929209http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCKXS_rKAjcgCFYN_GgodCWsE9w&url=http://apps.biodiversityireland.ie/OligochaeteIdKey/key.php&bvm=bv.103388427,d.bGg&psig=AFQjCNH19qqiokNPRNNMmxmtPYU-2wgqUw&ust=1443092435317108http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCKXS_rKAjcgCFYN_GgodCWsE9w&url=http://apps.biodiversityireland.ie/OligochaeteIdKey/key.php&bvm=bv.103388427,d.bGg&psig=AFQjCNH19qqiokNPRNNMmxmtPYU-2wgqUw&ust=1443092435317108

Прифатлив

Слаб

Лош

Доар

Одличен

Проценка на еколошки статус

Резултатите од истражувањата на зоопланктонот и бентосните макро-без`рбетници укажуваат на фактот дека Дојранското Езеро е на пат да ги загуби своите

високи еколошки вредности. Утврдени се:лош еколошки статус на езерото,

намален број на видови и изразен тренд на намалување на густината на нивните популации,

висок ризик од исчезнување на засегнати видови, видови под законска заштита и ендемити,

со кое уште еднаш се истакнува потребата од превземање на соодвети мерки за негова брза заштита.

♣ Состав и бројност на рибите во езерото

само врз основа на ограничени технички

можности за улов на риби

Pachychilon macedonicum

Rutilus rutilus

Perca fluviatilisCarasiuss gibelio

Tinca tinca

Секоја промена во обликот на јадрото или откинување на еден

негов дел претставува знак дека рибата во средината во која живее

трпи притисок од некои штетни материи

микронуклеус бинуклеус

вакуолиран нуклеус

јадро со пупка

јадро со вдлабнувањеСепак вакви промени во обликот на јадрото можат да се јават и

спонтано, односно кај риби кои живеат во чиста средина, па мал

процент на нивно појавување се смета за нормална појава.

Со оваа техника можат да се откријат ефектите на

загадувањето пред да настанат видливи оштетувања

кај рибите. Зголемена честота на појавување на овој

биомаркер може да укажува на оштетување на

генетскиот материјал, кој пак може да влијае врз

здравјето на индивидуата, а потенцијално може да

влијае и врз нивното потомство, или дури и да

предизвика исчезнување на одреден вид од

екосистемот.

Според научните работници, одредувањето на

фреквенцијата на микронуклеусот кај слатководните

риби претставува чувствителен биомаркер за

откривање на генотоксични оштетувања предизвикани

од урбани или индустриски отпадни води

контаминирани со различни типови на загадувачи.

Сепак, треба да се има предвид дека многу други

фактори можат да влијаат врз фреквенцијата на

микронуклеусот. Имено, постојат податоци дека врз

фреквенцијата на микронуклеусот влијаат сезоната,

температурата, видот на ткивото и видот на рибата.

Затоа, неопходно е долгогодишно колекционирање

на податоци за микронуклеусот со цел да се

воспостави база на податоци од која ќе може да се

одредат „нормалните“ варирања на овој биомаркер.

Ова се први испитувања од ваков тип воопшто

извршени на некој вид риба од Дојранското Езеро. За

прв пат добивме податоци за промените на јадрото од

еритроцитите кај испитуваните видови на риби.

Беше извршена анализа на крвните размаски на три

вида на риби. Рибите беа одбрани според нивното:

(1)стопанско и економско значење за Дојранското езеро

(Rutillus rutillus - црвеноперка);

(2)Tinca tinca (линиш) како риба која во последните

години се јавува како една од доминантните видови

риби, а претходно била застапена со незначителен

процент; и

(3)Carassius gibelio (караш)беше избран како вид кој е

интродуциран во Дојранското Езеро, отпорен на

хипооксични услови, се карактеризира со голема

адаптибилност и релативна толерантност кон

загадување.

Резултатите од истражувањата покажаа дека постојат

разлики во појавувањето на микронуклеусот кај

различните видови на риби. Освен тоа има и сезонски

разлики.

Покрај јасното зголемување на појавата на цитолошки

промени кај определени видови риби, со овие

истражувања не е можно да се определи степенот на

нарушувањето на здравствената состојба на рибите

во езерото. Задолжително е и познавањето на

„нормалните варирања“ на нивните вредности кај

испитуваните видови риби.

Затоа, податоците добиени од оваа студија претставуваат

корисна и почетна информација која треба да се

надоградува со континуирани идни истражувања, со цел да

се формира база на податоци, од која ќе можат да се

одредат „нормалните варирања“ и „спонтаното

појавување’ на овој биомаркер.

ОПШТИ ЗАКЛУЧОЦИ Резултатите од истражувањата ја истакнуваат

потребата од РЕДОВНИ интензивни истражувања на Дојранското Езеро, согласно националните стандарди за следење на квалитетот на водите.

Како и со претходните поединечни истражувања од последните 30-тина години, се потврдува дека езерото е високо еутрофно чиј еколошки статус е категоризиран како „лош“.

ЗАКЛУЧОЦИ

Уште еднаш се истакнува потребата од превземање на соодветни мерки за итна заштита на езерото

Тоа е единставениот начин да му се помогне на езерото да ги задржи своите високи еколошки вредности со што ќе обезбедиме опстанок на бројни засегнати видови, видови под законска заштита и ендемити,

Но и одржливи економски активности кои обезбедуваат егзистенција на локалното население: риболов, земјоделие, туризам

Затоа сме овде ... научните истражувања да бидат поттик и

основа за ефикасни мерки за заштита

Споменик на природата (СП) - 2011

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCJ_A-uDKjMgCFcXXGgodLYULjA&url=http://turizam.biz/&bvm=bv.103388427,d.d2s&psig=AFQjCNEowmHoQNLAffkkAPpLteL_qt-JiQ&ust=1443078025287182http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCJ_A-uDKjMgCFcXXGgodLYULjA&url=http://turizam.biz/&bvm=bv.103388427,d.d2s&psig=AFQjCNEowmHoQNLAffkkAPpLteL_qt-JiQ&ust=1443078025287182