Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

1

Ç+<ä÷ <Ûäs¡àÁ|ü<ë‘·,

dü+#·\Hê‘·àø£ s¡#·sTT‘·, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä~ø£s¡Ô

lll Ä#ês¡ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X«s¡T\T

|ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü eTT

H H

Á|ü<∏äeT eTTÁ<äD : dü+ˆˆ 2011

Á|ü#·T]+∫q yês¡T

Ç+<ä÷ C≤„q y~ø£ (Regd.No. : 168/2004)

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

|ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTT

‘·q »qà m˝≤ »]–+<√ ‘Ó*j·Tìyê&ÉT, |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTTqT >∑÷]à #ÓbÕŒ\+fÒ ø£wüºeTT. yÓTT<ä{Ï »qà

$es¡eTT ‘Ó*dæq|ü⁄&ÉT ‘·sê«‘· |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTTqT ‘Ó*j·Te#·TÃqT. Je⁄&ÉT »ìà+#·T düeTj·TeTT˝À @ nqTuÛÑ÷‹ì

bı+<äT#·THêï&√ ‘Ó*dæqyê&ÉT, |ü⁄qs¡®qà nqTuÛÑeeTTqT >∑÷]à #Ó|üŒ>∑\&ÉT. ø±˙ eTìwæøÏ »qà $es¡yT ‘Ó*j·Tq|ü⁄&ÉT,

n~ yêìøÏ s¡Vü≤dü´eT>∑TqT. ‘Ó*j·T≈£î+&Ü >√|ü´eTT>± ñ+&ÉTq~ @<Ó’Hê s¡Vü≤dü´y˚T. @ eTìwæ nsTTHê ‘êqT

»ìà+#·Tq|ü⁄&ÉT ‘·q≈£î »„|æÔ ñqï<ë nì Ä˝À∫+#·T≈£î+fÒ ‘·qπø ‘Ó*dæb˛‘·T+~. »ìà+∫q ‘·sê«‘· ø=ìï HÓ\\

ø±\eTT >∑&ç∫q ‘·sê«‘· nsTTHê C≤„|üø£eTT ñ+<ë nì #·÷ùdÔ, n˝≤ ˇø£ dü+e‘·‡s¡eTT >∑&É∫q ‘·sê«‘· ≈£L&Ü

‘·q≈£î C≤„|üø£eTT ˝ÒqfÒ¢ ns¡úeT>∑T#·Tqï~. uÛÑ÷$TMT<ä eTìwæ>± |ü⁄{Ϻq me]øÏ>±˙, ˇø£ dü+e‘·‡s¡eTT ˝À|ü\

C≤„|üø£eTT ñqï<äì #Ó|ü�≥≈£î M\T Ò<äT. ø£ dü+e‘·‡s¡yT ø±<äT eTs=ø£ dü+e‘·‡s¡eTTqT ø£*|æ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\

es¡≈£î #·÷∫Hê C≤„|üø£eTTqï Ä<Ûës¡eTT\T ø£ì|æ+#·˝Ò<äT. ∫qï ej·TdüT‡˝À $wüj·TeTT\T πø C≤„|üø£eTT˝Òq|ü⁄&ÉT,

b˛sTTq »qàqT >∑T]+∫ #ÓbÕŒ\+fÒ kÕ<Ûä´eT>∑THê nì Á|ü•ï+#·Tø=ì #·÷ùdÔ, kÕ<Ûä´eTT ø±<äìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT.

á eT<Ûä´q ø£ {°.M. #Ûêq˝Ÿ˝À ñqï‘·yÓTÆq #·<äTe⁄ #·~$q ø£ j·T+.&ç. &Üø£ºs¡T m<äT{Ï eTìwæ‘√ Ä eTìwæ jÓTTø£ÿ

>∑‘· »qà nqTuÛÑeeTT\qT #Ó|æŒ+#·&ÉeTT #·÷#êqT. <ëìì #·÷∫q #ê˝≤eT+~ y˚T<Ûëe⁄\T ≈£L&Ü Ä $wüj·TeTT\qT

düT\uÛÑeTT>± qeTà&ÉeTT #·÷#êqT. n|ü�&ÉT e÷˝À |ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTTqT >∑T]+∫ ‘=+<äs¡>± Áyêj·÷\qT

dü+ø£\ŒeTT ø£*Zq~. eTT+<äTqT+&ç yêdüÔeeTT>± |ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTTqT >∑T]+∫ Áyêj·÷\qT dü+ø£\ŒeTT+&çHê, Ä

|üìì #˚j·TT≥˝À Ä\dü´eTT @s¡Œ&çq~. nsTT‘˚ {°.$. #Ûêq˝Ÿ˝À ˇø£ e´øÏÔ Ç+ø=ø£ e´øÏÔ‘√ |ü⁄qs¡®qà C≤„|üø±\qT

#Ó|æŒ+#·&ÉeTT #·÷∫q ‘·sê«‘· e÷ dü+ø£\ŒeTT ø±s¡´ s¡÷|üeT>∑T≥≈£î ÁbÕs¡+_Û+∫q<äì #Ó|üŒe#·TÃqT.

eTìwæ ø£e÷s¡T eTs¡DÏùdÔ, eTs=ø£e÷s¡T »ìà+#·T≥≈£î neø±XeTT ø£\<äT. n+<äTe\q yÓTT<ä≥ eTs¡DeT÷,

‘·sê«‘· eT∞fl »qqeTT ñ+&ÉTqT. yÓTT<ä≥ eTs¡DeTTqT bı+~q ‘·sê«‘· ‹]– |ü⁄≥º&ÉeTT »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. á

$<ÛëqeTT ˇø£ÿ Ç+<ä÷eT‘·eTT˝À ‘·|üŒ ÇkÕ¢yéT˝À >±˙, Ŭø’düÔeeTT˝À>±˙ ˇ|ü�ø√ã&É&ÉeTT˝Ò<äT. Á|ü<ÛëqyÓTÆq

Ŭø’düÔe, ÇkÕ¢yéT eT‘·eTT\˝À eT∞fl |ü⁄≥º&ÉeTT ˝Ò<ä˙, ˇø£ÿe÷s¡T »ìà+∫, ˇø£ÿe÷s¡T #·ìb˛e⁄<äTs¡˙ #Ó|ü�#·T+&ÉT≥

#·÷#êeTT. Ä ¬s+&ÉT eT‘ê\ eT÷\ Á>∑+<∏ë\˝À ≈£L&Ü eTìwæ #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· n‘·&ÉT ‹]– »ìàkÕÔ&Éì Ä

eT‘· Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒj·TT+&É>±, Ä $wüj·TeTT yê]øÏ ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛e&ÉeTT e\q, eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà ˝Ò<äT

nì n+≥THêïs¡T. yêdüÔeeTT>± Ŭø’düÔe, ÇkÕ¢yéT eT‘·Á>∑+<∏äeTT\˝À ≈£L&Ü |ü⁄qs¡®qà\Tqïeìj˚T #Ó|üŒã&çq~. Ä

Á>∑+<∏ë\˝À |ü⁄qs¡®qà≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüj·TeTT\qT dü+<äs¡“¤eTT e∫Ãq|ü⁄&ÉT Á|ükÕÔ$+∫ #Ó|üŒ>∑\eTT. Ç+<ä÷

(Væ≤+<ä÷) eT‘·eTT˝Àì eTTK´Á>∑+<∏äyÓTÆq uÛÑ>∑eBZ‘·˝À |ü⁄qs¡®qà ñqï<äì XÊÅdüÔã<ä›eTT>± #Ó|üŒã&ç ñqï~. eTTK´yÓTÆq

nìï eT‘ê\˝ÀqT Á|üeø£Ô\T eTìwæøÏ eT∞fl »qà ñqï<äì #Ó|ü�≥ e\q, yê] e÷≥\qTã{Ϻ |ü⁄qs¡®qà>∑\<äì

$X«dædüTÔHêïeTT. Çø£ÿ&É eT‘· Á>∑+<∏äeTT\T #Ó|æŒq <ëììã{Ϻ $XÊ«düeTT ñqï<>±˙, nqTuÛÑeeTT Ò<äì #Ó|ü�#·THêïeTT.

$XÊ«düeTT yêdüÔeeT÷ ø±e#·Tà ˝Òø£ nyêdüÔeeT÷ ø±e#·TÃqT. eTTK´yÓTÆq eT÷&ÉT eT‘· Á>∑+<∏ë\˝À #Ó|æŒq |ü⁄qs¡®qà

$X«dü j·TyT nsTTHê, n~ ì»yÓ÷, nã<ä›yÓ÷ nì ‘*à #Ó|ü�ø=qT≥≈£î eTT+<äT, eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√yê*.

eTs¡DeTTqT >∑T]+∫q $es¡eTTqT ‘Ó\TdüTø√ >∑*Z‘˚ ‘·sê«‘· eT∞fl »qà ñ+≥T+<√ ˝Ò<√q˙, ñ+fÒ m˝≤

dü+uÛÑ$+#·TH√q˙ ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î neø±XeTTqï~. n+<äTe\q eTT+<äT>± eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ #Ó|ü�ø=+<ëeTT.

2

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

eTìwæøÏ eTs¡DeTT eT÷&ÉT s¡ø£eTT\T ø£\<äT. eTìwæøÏ>∑\ eT÷&ÉT eTs¡DeTT\qT >∑T]+∫ $|ü⁄\eTT>±

ªªeTs¡D s¡Vü≤dü´eTTµµ nqT ∫qï Á>∑+<∏äeTT\˝À Áyêj·Tã&çq~. ˇø£ eTìwæ #·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT eT÷&ÉT eTs¡DeTT\˝À

<ìHÓ’Hê bı+~e⁄+&Ée#·TÃqT. ø±\eTs¡DeTT, nø±\ eTs¡DeTT, ‘ê‘êÿ*ø£eTs¡DeTT nqã&ÉT eT÷&ÉT eTs¡DeTT\˝À

eTìwæ ø±\eTs¡DeTTqT bı+~q|ü⁄&ÉT e÷Á‘·y˚T yÓ+≥H˚ |ü⁄qs¡®qà≈£î b˛e⁄qT. ˇø£y˚fi¯ eTìwæ nø±\eTs¡DeTT

bı+~Hê, ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTqT bı+~Hê ‹]– ø±\eTs¡DeTT dü+uÛÑ$+#·T es¡≈£î, eT∞fl »qà≈£î (|ü⁄qs¡®qà≈£î)

b˛e⁄≥≈£î neø±X¯eTT ˝Ò<äT. eT÷&ÉT eTs¡DeTT\˝À ˇø£ eTìwæ ˇø£ eTs¡DeTTHÓ’Hê bı+<äe#·TÃqT, ˝Òø£ ¬s+&ÉT

eTs¡DeTT\HÓ’Hê bı+<äe#·TÃqT. ˝Òø£ eT÷&ÉT eTs¡DeTT\HÓ’Hê bı+<äe#·TÃqT. $es¡eTT>± #Ó|挑˚ ˇø£ eTìwæ

nø±\ eTs¡DeTTqT bı+~ ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î ø±\eTs¡DeTTqT bı+~ eTs¡T»qà≈£î b˛e⁄#·THêï&ÉT. n˝≤π>

ˇø£ eTìwæ ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTqT bı+~, ‘·sê«‘· ø±\eTs¡DeTTqT bı+~ ¬s+&Ée »qà≈£î b˛e⁄#·THêï&ÉT. n<˚

$<ÛäeTT>± ˇø£ eTìwæ ˇø£|ü�&ÉT ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTqT bı+~, ‘·sê«‘· nø±\eTs¡DeTTqT bı+~, ∫es¡≈£î ø±\

eTs¡DeTTqT bı+<ä>∑*– |ü⁄qs¡®qà≈£î b˛e⁄#·THêï&ÉT. Bììã{Ϻ eTìwæ nø±\ eTs¡DeTTqT bı+~Hê, Òø£ ‘ê‘êÿ*ø£

eTs¡DeTTqT bı+~Hê, ∫es¡≈£î ø±\eTs¡DeTTqT bı+<äe\dæ+<˚qì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. Ç+ø=ø£ $es¡eTT @eTq>±!

eTìwæ eTT+<äT ¬s+&ÉT eTs¡DeTT\qT bı+<ä≈£î+&Ü πøe÷s¡T ∫e]<Ó’q ø±\eTs¡DeTTqT bı+<äe#·TÃqT. yê]yê]

ø£s¡àqTã{Ϻ eTs¡DeTT\T mìï bı+<ë*? m|ü�&ÉT bı+<ë*? nì eTT+<˚ ìs¡ísTT+#· ã&ç ñ+&ÉTqT. eTs¡T»qà

(|ü⁄qs¡®qà) sêyê* n+fÒ eTT+<äT ø±\eTs¡DeTT sêyê*. ø±\eTs¡DyT eTìwæøÏ ndü …’q eTs¡DeTT. ø±\eTs¡DeTT

‘·sê«‘˚ eTìwæøÏ ‹]– »qà ñ+&ÉTqT. eTìwæ @ eT‘·eTT˝À |ü⁄{Ϻe⁄+&çHê, yêìøÏ eT÷&˚ eTs¡DeTT\T+&ÉTqT.

n+<äT˝À ˇø£{Ï ø±\eTs¡DeTT ‘·|üŒ≈£î+&Ü dü+uÛÑ$+∫ rs¡TqT. $T>∑‘ê ¬s+&ÉT eTs¡DeTT\T »s¡T>∑e#·Tà ˝Òø£

»s¡T>∑ø£b˛e#·TÃqT.

ø±\eTs¡DeTT nq>± |üP]Ô Äj·TTdüT‡ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· dü+uÛÑ$+#·Tq<äì ns¡úeTT. ø±\eTs¡DeTTqT

dü+|üPs¡í eTs¡DeTT nì nqe#·TÃqT. $T>∑‘ê ¬s+&ÉT eTs¡DeTT˝…’q nø±\ eTs¡DeTT, ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTT\qT

ndü+|üPs¡í eTs¡DeTT\ì nqe#·TÃqT. m+<äTø£q>±! á ¬s+&ÉT eTs¡DeTT\ e\q yÓ+≥H˚ ¬s+&Ée »qàsê<äT.

n+<äTe\q M{Ïì ndü+|üPs¡í eTs¡DeTT\ì nqe#·TÃqT. |ü⁄qs¡®qà dü+|üPs¡í eTs¡DeTTqT bı+~q yêìπø ø£\T>∑TqT.

ø±e⁄q Ç|ü�&ÉT eTqeTT ndü˝…’q eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. á eTs¡DeTT >∑T]+∫ ªª»qq eTs¡D

dæ<ë∆+‘·eTTµµ ˝Àq÷, nfÒ¢ ªªeTs¡D s¡Vü≤dü´eTTµµ ˝Àq÷ #Ó|üŒã&ç q|üŒ{Ïø° Ç|ü�&ÉT ≈£L&Ü dü+<äsꓤqTkÕs¡eTT ø=+‘·

$es¡eTTqT #Ó|ü� ø=+<ëeTT. ˇø£ eTìwæ düJe X¯Øs¡eTT ø=ìï uÛ≤>∑eTT\ #˚‘· ≈£Ls¡Ãã&ç ñqï~. ˇø£ uÛ≤>∑eTT

nq>± m+‘· nì>±˙, ˇø£ uÛ≤>∑eTT>± m≥T¢ #Ó|üŒ >∑\>∑T#·THêïs¡ì>±˙, me¬s’Hê Á|ü•ï+#·>∑*–‘˚ yê]øÏ »yêãTqT

á $<ÛäeTT>± #Ó|üŒe#·TÃqT. ˇπø eTT<ä›>± ø£ì|æ+#·T X¯Øs¡eTT˝À uÛ≤>∑eTT\qT >∑T]Ô+#·T≥≈£î ˇø£ dü÷Á‘·eTT>∑\<äT.

n<˚eTq>±! ˇø£ X¯Øs¡eTT˝À Á|ü‘˚´øÏ+∫ ˇø£ |üìì #˚j·TT <ëìì ˇø£ uÛ≤>∑eTT>± >∑T]Ô+#·e#·TÃqT. Ä $<ÛäeTT>±

eTq X¯Øs¡eTT˝À yÓTT‘·ÔeTT 26 s¡ø£eTT\ |üqT\T #˚j·TT uÛ≤>∑eTT\T ø£\e⁄. n+<äT˝À |üììã{Ϻ ø£ì|æ+#·Tq$,

ø£ì|æ+#·ì$ nqT ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T ≈£L&Ü >∑\e⁄. Çø£ÿ&É eTTK´eTT>± >∑eTì+#· e\dæq $wüj·Ty˚TeTq>±! ˇø£

X¯Øs¡eTT˝À ø£ uÛ≤>∑eTT πø |üìì #˚j·TTqT nqT e÷≥˝Àì n+‘·sês¡úy˚TeTq>±! X¯Øs¡eTT˝À ø£ uÛ≤>∑eTT #˚j·TT

|üqT\qT Ç+ø=ø£{Ï @B #˚j·Tq|ü⁄&ÉT <ëìì ˇø£ uÛ≤>∑eTT>± ˝…øÏÿ+#·e#·TÃqT. Bììã{Ϻ eTq≈£î ns¡úeT>∑Tq~

3

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

@eTq>±! ˇø£ |üì>±˙ ˝Òø£ ¬s+&ÉT |üqT\T>±˙, n+‘·ø£+fÒ m≈£îÿe |üqT\T>±˙, X¯Øs¡eTT˝À ìj·T$T‘· ù|s¡T>∑\~

ˇø£ÿfÒ #˚j·TTq|ü�&ÉT, <ëìì ˇø£ uÛ≤>∑eTT>± ˝…øÏÿ+#·e#·TÃqT. á $<ÛäeTT>± X¯Øs¡eTT˝À ìj·T$T‘· |üqT\qT

#˚j·TT ìj·T$T‘· ù|s¡T>∑\ uÛ≤>∑eTT\T yÓTT‘·ÔeTT 26 >∑\eì #Ó|ü�ø=HêïeTT. |üì #˚j·Tì |üs¡e÷‘·à ≈£L&É ø£\<äT.

<ëì‘√ nsTT‘˚ 27 uÛ≤>∑eTT\>∑TqT. n~ |üì #˚j·Tì~ ø±e⁄q <ëìì uÛ≤>∑eTT>± rdüTø√e&ÉeTT ˝Ò<äT.

ˇø£ düJe X¯Øs¡eTTqT 26 uÛ≤>∑eTT\ ≈£L≥$T nì #Ó|æŒq|ü⁄&ÉT, n+<äT˝À ø£ì|æ+#·T eT]j·TT ø£ì|æ+#·ì

¬s+&ÉT s¡ø£eTT\ uÛ≤>∑eTT\T ñqïeì #Ó|üŒe#·TÃqT. ø£ì|æ+#·T uÛ≤>∑eTT\qT dü÷ú\ X¯Øs¡eT˙, ø£ì|æ+#·ì uÛ≤>∑eTT\qT

dü÷ø£åàXØs¡eT˙ XØs¡eTTqT ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± $uÛÑõ+∫ #Ó|üŒe#·TÃqT. ø£ì|æ+# dü÷ú\ XØs¡eTT |ü~ uÛ≤>∑eTT\T>±

ñ+&É>±, ø£ì|æ+#·ì dü÷ø£åàXØs¡eTT |ü<äVü‰s¡T uÛ≤>∑eTT\T>± ñqï~. ø£ XØs¡eTTqT dü÷ú\, dü÷ø£åà ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>±

$uÛÑõ+#·&Éy˚Tø±ø£ X¯Øs¡eTTqT Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT\˙, Ä‘·à uÛ≤>∑eTT\˙ ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± $uÛÑõ+#·e#·TÃqT.

X¯Øs¡eTT˝Àì dü÷ø£åà uÛ≤>∑eTT dü÷ú\uÛ≤>∑eTT\T ¬s+&ÉT ø£*dæ 26 ø±>±, n+<äT˝À 24 Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT\T+&É>±,

πøe\eTT ¬s+&ÉT e÷Á‘·eTT Ä‘·à uÛ≤>∑eTT\Tqï$. yê{Ïì yÓTT‘·ÔeTT ÁøÏ+<ä $es¡eTT>± #·÷kÕÔeTT.

1) ø£qTï 2) #Ó$

3) eTT≈£îÿ 4) Hê\Tø£

5) #·s¡àeTT 6) #‘·T\T

7) ø±fiófl 8) H√s¡T

9) >∑T<äeTT 10) >∑TVü≤´eTT

11) yê´q yêj·TTe⁄ 12) ñ<ëq yêj·TTe⁄

13) düe÷q yêj·TTe⁄ 14) ÁbÕD yêj·TTe⁄

15) nbÕq yêj·TTe⁄ 16) #·÷|ü⁄

17) $ìøÏ&ç 18) yêdüq

19) s¡T∫ 20) düŒs¡Ù

21) eTqdüT‡ 22) ãT~∆

23) ∫‘·ÔeTT 24) nVü≤eTT

25) Je⁄&ÉT 26) Ä‘·à

27) |üs¡e÷‘·à

dü÷ú\ X¯Øs¡eTT˝À eTTK´yÓTÆq~ ø£qTï. ªªC≤„H˚+~Áj·÷HêyéT qj·TqyéT |üÁ<ÛëqyéTµµ nqT yêø£´eTT Á|üø±s¡eTT

C≤„H˚+Á~j·TeTT\˝À ø£qTï eTTK´yÓTÆq~. dü÷ú\X¯Øs¡eTT˝À ◊<äT C≤„H˚+Á~j·TeTT\÷, ◊<äT ø£πsà+Á~j·TeTT\T >∑\e⁄.

4

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

dü÷ú\ X¯Øs¡eTT |ü~ uÛ≤>∑eTT\T ø±>±, n+<äT˝À ◊<äT C≤„H˚+Á~ j·TeTT\T eT]j·TT ◊<äT ø£πsà+Á~j·TeTT\T >∑\e⁄.

C≤„H˚+Á~j·TeTT\˝À ø£qTï <äèX¯´eTTqT #·÷|ædüTÔqï~. yÓTT‘·ÔeTT X¯Øs¡eTT˝À ø£qTï ãj·T{Ï <äèX¯´eTT\qT e÷Á‘·eTT

#·÷|ü⁄#·Tqï~. X¯Øs¡eTT˝À <äèX¯´eTTqT #·÷|æ+#·T |ü]ø£s¡eTT ˇπøˇø£ ø£qTï e÷Á‘·y˚T ø£\<äT. X¯Øs¡eTT˝À ø£qTï

#˚j·TT |üìì @B #˚j·T˝Ò<äT. Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq |üìì #˚j·TTq~, Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq uÛ≤>∑eTT>± ñqï<äqT dü÷Á‘·eTT Á|üø±s¡eTT,

<˚Vü≤eTT˝À ø£qTï ˇø£ uÛ≤>∑eTT>± ˝…øÏÿ+#· ã&ÉT#·Tqï~. á $<ÛäeTT>± X¯Øs¡eTT˝À yÓTT‘·ÔeTT 28 ø±s¡´eTT\T 26

uÛ≤>∑eTT\#˚‘· »s¡T>∑T#·Tqï$. <˚Vü≤eTT˝Àì 26 uÛ≤>∑eTT\˝À eTqdüT‡, Ä‘·à nqT ¬s+&ÉT Á|ü‘˚´øÏ+∫ ˇø=ÿø£ÿ{Ï

¬s+&˚dæ |üqT\T #˚j·TT#·Tqï$. X¯Øs¡eTT˝Àì 24 uÛ≤>∑eTT\T ø=ÿø£ÿ |üìì #˚j·T>±, eTqdüT‡ ¬s+&ÉT |üqT\q÷, Ä‘·à

¬s+&ÉT |üqT\q÷ #˚düTÔqï$. n˝≤ eTqdüT‡, Ä‘·à ˇø£ |üìì n~Ûø£eTT>± #˚j·TT≥ e\q X¯Øs¡eTT˝À yÓTT‘·ÔeTT

|üqT\T 28>± >∑T]Ô+#·ã&çq$. e÷qe J$‘·eT+‘ê e÷qe⁄ì X¯Øs¡eTT˝À πøe\eTT 28 |üqT\T e÷Á‘·y˚T

»s¡T>∑T#·Tqï$. nsTT‘˚ ˇø£ eTìwæ ãj·T≥ y˚\ yê´bÕs¡eTT\T, y˚\ e´eVü‰s¡eTT\qT HÓs¡y˚s¡Tà y˚T<Ûë$ nsTTHê

≈£L&Ü ‘·q X¯Øs¡eTT˝À »s¡T>∑T 28 |üqT\qT >∑T]Ô+#·˝Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T. ãj·T≥ y˚\ yê´bÕs¡eTT\qT #˚dæ, y˚\

ø√≥T¢ &ÉãT“qT dü+bÕ~+∫Hê, mH√ï e´eVü‰s¡eTT\qT q&ç|æ <˚XÊìøÏ Á|ü<ÛëqeT+Á‹ nsTTHê, me&ÉT m+‘·{Ï

yê&Ó’Hê yêì X¯Øs¡eTT˝À »s¡T>∑Tq$ 28 |üqT\T e÷Á‘·y˚T. ø±˙ Ä 28 |üqT\T ‘·q X¯Øs¡eTT˝À |ü⁄{Ϻq|üŒ{ÏqT+&ç

»s¡T>∑T#·Tqïq÷, Ä 28 |üqT\T @$T{À, yê{Ïì @ uÛ≤>∑eTT\T #˚j·TT#·Tqïy√, K∫Ñ·eTT>± eTìwæ #Ó|üŒ˝Òì dæú‹˝À

ñHêï&ÉT.

H˚qT j·T+.&ç &Üø£ºs¡TqT. X¯Øs¡eTT˝À Á|ü‹ uÛ≤>∑eTT Hê≈£î ‘Ó\TdüT, n˝≤π> X¯Øs¡eTT˝À Á|ü‹ uÛ≤>∑eTT #˚j·TT

|üì ≈£L&Ü Hê≈£î ‘Ó\TdüT nì me¬s’Hê nqe#·TÃqT. n+‘˚ø±≈£î+&Ü yê]øÏ X¯Øs¡eTT˝À 26 uÛ≤>∑eTT˝Òø±ø£ e+<ä\

uÛ≤>∑eTT\T ø£ì|æ+#·TqT. ø±˙ dü÷ø£åàX¯Øs¡eTT˝Àì |ü~ùV≤qT uÛ≤>∑eTT\T ø£ì|æ+#·e⁄. n$ @ |ü]ø£s¡eTT\≈£î>±˙,

@ kÕÿì+>∑T\≈£î>±˙ ‘Ó*j·TTq$ ø±e⁄. ñ<ëVü≤s¡D≈£î eTqdüT‡ nqTq~ XØs¡eTT˝À uÛ≤>∑yT nsTTHê n~ ø£ì|æ+#·<äT.

<ëìì @ |ü]ø£s¡eTT, @ kÕÿì+>∑T\T, @ø˘‡πs\T >∑T]Ô+#·˝Òe⁄, #·÷&É˝Òe⁄, #·÷|ü˝Òe⁄. n+<äTe\q yÓ’<ä´ eè‹Ô˝À

j·T+.&ç &Üø£ºs¡¢≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tì uÛ≤>∑eTT\Tqïeì #Ó|üŒe#·TÃqT. Ä<Ûë´‹àø£$<ä qT nuÛÑ dæ+∫, ÁãVü≤à$<ë´XÊÅdüÔeTTqT

‘Ó*dæq yê]øÏ e÷Á‘·y˚T X¯Øs¡eTT˝À ø£ì|æ+#·ì uÛ≤>∑eTT\T ≈£L&Ü ‘Ó*j·T>∑\e⁄. nfÒ¢ n$ #˚j·TT |üqT\T ≈£L&Ü

‘Ó*j·T>∑\e⁄. ˇø£ &Üø£ºs¡T X¯Øs¡eTT˝Àì dü÷ú\ uÛ≤>∑eTT\qT >∑T]+∫ #Ó|üŒ>∑\&ÉT, dü÷ø£åà uÛ≤>∑eTT\qT >∑T]+∫

#Ó|üŒ˝Ò&ÉT. X¯Øs¡eTT˝À dü÷ú\eTT>± »s¡T>∑T |üììã{Ϻ Ç‘·&ÉT Áã‹ø±&ÉT ˝Òø£ #·ìb˛j·÷&ÉT nì #Ó|üŒ>∑\&ÉT. ø±˙

<ëìøÏ ø±s¡DyÓTÆq ø£ì|æ+#·ì ø£s¡àqT >∑T]+∫ #Ó|üŒ˝Ò&ÉT. ˇø£ &Üø£ºs¡T≈£î ‘Ó*j·Tì mH√ï dü÷ø£åà $wüj·TeTT\T ˇø£

Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô≈£î ‘Ó*j·TTqT. n˝≤π> ˇø£ Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô≈£î ‘Ó*j·Tì mH√ï dü÷ú\ $wüj·TeTT\T &Üø£ºs¡T≈£î ‘Ó*j·TTqT.

Ä‘·à\ $wüj·TeTT˝À, <Ó’eC≤„qeTT˝À, Ä<Ûë´‹àø£ s¡+>∑eTT˝À dü÷ú\eTTø£+fÒ dü÷ø£åàeTTqπø m≈£îÿe ÁbÕ<Ûëq´‘· >∑\<äT.

ø±e⁄q &Üø£ºs¡T≈£î ‘Ó*j·Tì s¡Vü≤dü´eTT\T Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô\πø m≈£îÿe ‘Ó*j·TTqì #Ó|üŒe#·TÃqT.

ˇø£ eTìwæì |üØøÏå+∫ #·ìb˛j·÷&Éì #Ó|æŒq &Üø£ºs¡T≈£î, Ä eTìwæ X¯Øs¡eTT À|ü\ ÄKs¡T ì$TwüeTT˝À @$T

»]–qB, eTqdüT‡ @ |üì #˚j·TT#·TqïB, ãT~∆ m˝≤ |üì #˚j·TT#·TqïB ‘Ó*j·T<äT. uÛÖ‹ø£ XÊÅdüÔy˚‘·Ô \≈£î dü÷ú\

nej·TeeTT\ |üì e÷Á‘·y˚T ‘Ó*j·TTqT, ø±˙ dü÷ø£åàyÓTÆq Jyê‘·à $wüj·TeTT ‘Ó*j·T<äT. n+<äTe\q X¯Øs¡eTT˝À

Je⁄&ÉTqï|üŒ{Ïø°, XÊ«dü Ä&Éq+‘·e÷Á‘·eTTq #·ìb˛j·÷&Éì #Ó|æŒq dü+|òüT≥q\T ø£\e⁄. n˝≤ #·ìb˛j·÷&Éì #Ó|æŒq

5

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

‘·sê«‘· ø=ìï >∑+≥\≈£î, ø=ìï ~qeTT\≈£î ˝Ò∫ e∫Ãqyês¡T ø£\s¡T. n˝≤π> eTìwæ |ü⁄≥Tºø£˝À •X¯óe⁄ X¯Øs¡eTT

˝ÀìøÏ Je⁄&ÉT sêø£H˚ Ä X¯Øs¡eTT ø£<ä\q+‘· e÷Á‘·eTTq, XÊ«dü Ä&Éq+‘· e÷Á‘·eTTq eTT+<˚ #·ìb˛j·÷&É˙,

>∑s¡“¤eTT˝ÀH˚ #·ìb˛j·÷&Éì &Üø£ºs¡T¢ #Ó|üŒ&ÉeTT #ê˝≤#√≥¢ »]–q~. n≥Te+{Ï •X¯óe⁄\T ø=ìï >∑+≥\ ‘·sê«‘·

ÁbÕDeTT e∫à Áã‹øÏqyês¡T ≈£L&Ü #ê˝≤eT+~ ø£\s¡T. Çeìï{Ïì |ü]o*+∫ #·÷ùdÔ ˇø£ &Üø£ºs¡T≈£î dü÷ú\

X¯Øs¡eTTqT >∑T]+∫ dü+|üPs¡íeTT>± ‘Ó*j·TTqT, ø±˙ dü÷ø£åàX¯Øs¡eTTqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·T<äìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT. nfÒ¢

Ä<Ûë´‹àø£ $<ä´qT ‘Ó*dæq yê]øÏ dü÷ø£åàX¯Øs¡eTTqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·TTqT>±˙, dü÷ú\ X¯Øs¡eTTqT >∑T]+∫ dü]>±

‘Ó*j·T<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. Çø£b˛‘˚ ÁãVü≤à$<ä´˝À Ä]‘˚]q Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô\T ø=+<äs¡T dü÷ú\eTTqT >∑T]+∫ >±˙,

dü÷ø£åàeTTqT >∑T]+∫>±˙ u≤>± ‘Ó*dæe⁄+<äTs¡T. dü÷ú\, dü÷ø£åàeTT\qT ‘Ó*dæq ÁuVü≤à$<ë´y‘·Ô\T uÛÑ÷$TMT<ä ns¡T<äT>±

ñ+<äTs¡T. n≥Te+{Ï yês¡T e÷Á‘·y˚T »qq $wüj·TeTT\qT>±˙, eTs¡D $wüj·TeTT \qT>±˙ ‘˚*à #Ó|üŒ>∑\s¡T.

»qq eTs¡D s¡Vü≤dü´eTT\qT |üP]Ô>± ‘Ó*dæ e⁄+<äTs¡T. yês¡T ‘Ó*j·TCÒùdÔH˚ Ç‘·s¡ eTqTwüß\≈£î Ä s¡Vü≤dü´eTT\T

‘Ó*j·T>∑\e⁄. n≥Te+{Ï ÁuVü≤à$<ë´XÊÅdüÔy‘·Ô\T ‘·|üŒ uÛÖ‹ø£ XØs¡ XÊÅdüÔy‘·Ô\T>±˙, yÓ’<äT´\T>±˙ »qq eTs¡DeTT\

$es¡eTT\qT ‘Ó*j·T Òs¡T. ø£yfi ‘Ó*dæq≥T¢ #Ó|æŒHê, yês¡T #Ó|æŒq $wüj·TeTT\T dü‘· eTT\T ø±e⁄, ìs¡÷|üD≈£îsêe⁄.

|ü⁄qs¡®qà sêyê\+fÒ <ëìøÏ eTT+<äT eTs¡DeTT ñ+&çrsê*. eTT+<äT eTs¡DÏ+#·≈£î+&Ü |ü⁄≥Tºyês¡T me&É÷

ñ+&É&ÉT. düèwæ˜ »]–q|ü�&ÉT <˚e⁄&˚ dü«j·TeTT>± JesêdüT\qT düèwæ˜+∫q|ü⁄&ÉT e÷Á‘·eTT n+<ä] »qà\T eTs¡DeTT

˝Ò≈£î+&Ü »qà‘√H˚ yÓTT<ä\>∑T#·Tqï$. ‘·sê«‘· |ü⁄{Ϻqyê&ÉT #·ìb˛ø£ ‘·|üŒ<äT, #·ìb˛sTTq yê&ÉT ‹]– |ü⁄≥Tºø£

‘·|üŒ<äT. Bììã{Ϻ düèwæ˜ ‘·sê«‘· uÛÑ>∑eBZ‘·˝À kÕ+U≤´jÓ÷>∑eTT 27e XÀ¢ø£eTTq #Ó|æŒq≥T¢ ªªC≤‘·dü Væ≤ Á<ÛäTy√

eTè‘√´ Ás¡T∆e+ »qà eTè‘·dü #·µµ |ü⁄{Ϻqyê&ÉT #êeø£ ‘·|üŒ<äT. #·∫Ãqyê&ÉT |ü⁄≥ºø£ ‘·|üŒ<äT nì ø£\<äT. ^‘·˝À

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT yÓTT<ä{ #Ó|æŒq |ü<äeTT ªªC≤‘·dü µµ nqT≥˝À yÓTT<ä≥ |ü⁄{Ϻqyê&ÉT nì ns¡úeT>∑T#·Tqï~. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Ä∫ ‘·÷∫ @ e÷≥ eTT+<äT #ÓbÕŒ˝À @ e÷≥qT yÓqTø£ #ÓbÕŒ˝À n˝≤π> #ÓbÕŒ&ÉT. n+<äTe\q

|ü⁄{Ϻqyê&ÉT #·ìb˛e⁄≥ <ÛäèMø£]+∫e⁄+~ nì #ÓbÕŒ&ÉT. ‘·sê«‘· #·ìb˛sTTqyê&ÉT »ìà+#·Tq≥T¢ ìs¡íj·TeTT

#j·Tã&çq<äì #ÓbÕŒ&ÉT. Ä XÀ¢ø£eTT˝À yÓTT<ä{Ï yêø£´eTT düèwæ˜+#·ã&çq ‘·sê«‘· »s¡T>∑Tq<ä˙, n+<äT˝À yÓTT<ä≥

|ü⁄≥Tºø£qT >∑T]+∫ C≤‘·dü nì #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. n˝≤π> eTs¡DÏ+∫q ‘·sê«‘· »qà »s¡T>∑Tq<ä˙ ¬s+&Ée

yêø£´eTT˝À #Ó|üŒã&çq~. n+<äTe\q düèwæ˜+#·ã&çq Á|ü‹ J$ #êeø£ ‘·|üŒ<äT, #·ìb˛sTTq Á|ü‹J$ |ü⁄≥Tºø£

‘·|üŒ<äì #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. ˇø£&ÉT uÛÑ÷$TMT<ä eTqeTT #·÷#·Tq≥T¢ |ü⁄{≤º&ÉT n+fÒ n‘·&ÉT ˇø£ÿø£åDeTT |ü⁄≥ºø£eTT+<äT

#·ìb˛sTTe⁄+&Ée˝…qT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˇø£ì »qqeTT kÕj·T+ø±\eTT ◊<äT>∑+≥\ eT÷&ÉT ì$TwüeTT\¬ø’‘˚, yêì

eTs¡DeTT ≈£L&Ü kÕj·T+ø±\eTT ◊<äT>∑+≥˝≤ ¬s+&ÉT ì$TwüeTT˝≤ j·÷uÛ…’ ‘=$Tà~ ôdø£+&É¢≈£î »]–q<äì ns¡úeTT.

ˇø£&ÉT |ü⁄{≤º&ÉT n+fÒ n+‘·ø£+fÒ ø£ ôdø£+&ÉT eTT+<äT yê&ÉT #·ìb˛sTTe⁄+{≤&ÉT. n+<äTe\q #·∫Ãqyê&ÉT |ü⁄≥ºø£

‘·|üŒ<äT nì ªªÁ<ÛäTeyéT »qà eTè‘·dü #·µµ nì nHêïs¡T.

á $<ÛäeTT>± ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdüÔeTTqT nqTdü]+∫ #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£\T >∑\e⁄, Ä $wüj·TeTT eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT.

n+<äTe\q ø=+<äs¡T ‘·eT |ü⁄{Ϻq s√E |ü+&ÉT>∑qT #˚düTø=qT#·THêïs¡T. ø±˙ n~ yê] #·∫Ãqs√»ì yê]øÏ

@e÷Á‘·eTT ‘Ó*j·T<äT. >∑‘·eTT˝À Hê |ü⁄{Ϻq s√Eq #Ó|æŒq ñ|üHê´düeTT˝À ªªÇ~ Hê≈£î |ü⁄{Ϻqs√CÒ nsTTHê,

<ëìø£+fÒ eTT+<äT Ç~ Hê #·∫Ãqs√E, ‘·sê«‘· |ü⁄{Ϻqs√E. n+<äTe\q H˚qT |ü⁄{Ϻq ~qeTTq ‘·|üŒø£ #·∫Ãq

6

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

s√EqT ≈£L&Ü C≤„|üø£eTT #˚düTø=+{≤qT.µµ nì #ÓbÕŒqT. ø±˙ #ê˝≤eT+~øÏ ‘·eT |ü⁄{Ϻq ~qy˚T #·∫Ãq ~qeTì

‘Ó*j·T<äT. uÛÑ÷$TMT<ä meì¬ø’Hê |ü⁄qs¡®qà ñqï~ ø±˙ »qà ˝Ò<äT. »qà nq>± yÓTT<ä≥ |ü⁄{Ϻq~, |ü⁄qs¡®qà nq>±

eT∞fl eT∞fl |ü⁄≥Tºq~. eTqeTT düèwæ˜ Ä~˝À düèwæ˜ø£s¡Ô <ë«sê »qàqT bı+<ëeTT. ‘·sê«‘· Á|üø£è‹ <ë«sê

|ü⁄qs¡®ìà+#·T#·THêïeTT. ø±˙ |ü⁄qs¡®qà ø±q≥Te+{Ï »qàqT me&É÷ bı+<ä&ÉeTT˝Ò<äT. yÓTT<ä≥ düèwæ˜ ‘·j·÷¬s’q|ü⁄&ÉT

»ìà+∫q eTqeTT ‘·sê«‘· |ü⁄qs¡®ìà+#·T#·THêïeTT. Bììã{Ϻ Á|üdüTÔ‘· ø±\eTT˝À uÛÑ÷$TMT<ä J$+#·T Á|ü‹ ˇø£ÿ]B

|ü⁄qs¡®H˚àqì #Ó|üŒe#·TÃqT. |ü⁄qs¡®qà bı+~q Á|ü‹ eTìwæø° >∑‘· »qà $wüj·TeTT ‘Ó*j·T<äT. >∑‘· »qà˝À J$+∫

‘·sê«‘· |ü⁄qs¡®qà bı+~q|üŒ{Ïø°, >∑‘· »qà˝À mH√ï ø£wüºeTT\T nqTuÛÑ$+∫q|üŒ{Ïø°, yÓqTø£{Ï »qà me]ø° C≤„|üø£eTT

ñ+&É<äT. n˝≤ C≤„|üø£eTT Ò≈£î+&Ü b˛e&ÜìøÏ ø±s¡DeTT yÓqTø£{Ï »qà˝ÀqTqï XØs¡eTT |ü⁄qs¡®qà˝À Ò<äT. >∑‘·»qà˝Àì

X¯Øs¡eTT >±˙, X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\T>±˙ @M á »qà˝À ñ+&Ée⁄. Je⁄&ÉT eTs¡DÏ+∫ Áø=‘·Ô »qà bı+~q|ü⁄&ÉT, Ä‘·à

dü+ã+<ÛäyÓTÆq uÛ≤>∑eTT\T e÷Á‘·eTT Je⁄ì yÓ+≥ ñ+&É>±, Á|üø£è‹ dü+ã+<ÛäyÓTÆq uÛ≤>∑eTT\˙ï q•+#·T#·Tqï$.

|ü⁄qs¡®qà˝À Je⁄ì yÓ+≥ Ä‘·à |üs¡e÷‘·à\T ¬s+&É÷ ñqï$. ø±˙ Á|üø£è‹ dü+ã+<ÛäyÓTÆq 24 uÛ≤>∑eTT\T |üP]Ô q•+∫

b˛e⁄#·Tqï$. n+<äT˝À C≤„|üø£eTT nqT |üìì #˚j·TT eTqdüT‡ ≈£L&Ü ˝Ò≈£î+&Ü q•+#·T#·Tqï~. »„|æÔì n+~+#·T

eTqdüT‡ >∑‘·»qà˝Àì eTs¡DeTT‘√ b˛e⁄#·Tqï~. ø£qTø£ >∑‘· »qà C≤„|üø±\T ¬s+&Ée »qà˝À ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTTq$.

n˝≤π> >∑‘·»qà˝À eT+∫ ‘Ó*yÓ’qyê&ÉT ¬s+&Ée »qà˝À ≈£L&Ü nfÒ¢ ‘Ó*$>± ñ+&ÉTqqT≥≈£î M\T˝Ò<äT. m+<äTø£q>±

ˇø£ eTìwæ ‘Ó*$>± Á|üe]Ô+#·T≥, n‘·ì X¯Øs¡eTT˝Àì ãT~∆ jÓTTø£ÿ |üì‘·qeTTqTã{Ϻ e⁄+&ÉTqT. ˇø£ìøÏ |ü<äTHÓ’q

ãT~∆ (ãT~∆ bıs¡ |ü\T#·>±) ñ+fÒ, yêì ‘Ó*$ >=|üŒ>± ñ+&ÉTqT. n≥Te+{Ï ‘Ó*$ >∑‘·»qà˝À ñqïyêìøÏ Ä »qà

∫e]˝À e∫Ãq eTs¡DeTT˝À n‘·ì ãT~∆ q•+∫ b˛e⁄#·Tqï~. ø±e⁄q |ü⁄qs¡®qà˝À n‘·ìøÏ n<˚ ‘Ó*$ ñ+≥T+<äì

#Ó|üŒ˝ÒeTT. b˛sTTq »qà˝Àì X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\ |üì‘·qeTTqTã{Ϻ >∑‘·»qà J$‘·eTT »]– ñ+&ÉTqT. Á|üdüTÔ‘·eTT

ñqï ¬s+&Ée »qà˝À (|ü⁄qs¡®qà˝À) Áø=‘·Ô X¯Øs¡eT÷, Áø=‘·Ô uÛ≤>∑eTT\T e∫à e⁄+&ÉT≥ e\q ‘Ó*$>±˙, C≤„|üø£X¯øÏÔ>±˙

nìï ‘˚&Ü>±H˚ ø£ì|æ+#·T #·T+&ÉTqT. >∑‘· »qà˝Àì X¯Øs¡eTT>±˙, X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\T>±˙ Je⁄ì yÓ+≥ ¬s+&Ée

»qà˝ÀìøÏ sêe⁄. ø±e⁄q ¬s+&Ée »qà˝À yÓTT<ä{Ï »qà C≤„|üø£eTT\T>±˙, ‘Ó*$>±˙ yÓTT<ä\>∑Tq$ ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTT

nìï |üqT\T uÒ<ÛäeTT>±H˚ ñ+&ÉTqT. eTs¡DeTT˝À X¯Øs¡eTT˝Àì 24 Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT\≈£î e÷Á‘·y˚T HêX¯qeTT

ø£\<äT. Je⁄&ÉT eTs¡DeTT˝À q•+#·&ÉT. n˝≤π> Ä‘·à q•+#·<äT. eTs¡DeTT˝À Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT˝…’q yÓTT‘·ÔeTT 24

uÛ≤>∑eTT\T Je⁄˙ï, Ä‘·àqT e<ä*b˛e⁄#·Tqï$. Ä‘·à uÛ≤>∑eTT\T ˝Òø£ |ü⁄s¡Twü uÛ≤>∑eTT˝…’q Jyê‘·à, Ä‘·à ¬s+&É÷

q•+#·ø£ ¬s+&Ée »qà≈£î e#·TÃ#·Tqï$. Á|üø£è‹ ˝Òø£ Åd”Ô uÛ≤>∑eTT˝…’q 24 X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\≈£î |ü⁄qs¡®qà ñ+&É<äT. n$

ˇπøe÷s¡T |ü⁄{Ϻ, ˇπøe÷s¡T q•+∫ b˛e⁄#·Tqï$. yê{Ïì Á|üø£è‹j˚T ‘·j·÷s¡T #˚j·TT#·Tqï~. n+<äTe\q yê{Ïì

Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT\ì, Åd”Ô uÛ≤>∑eTT\ì n+≥THêïeTT.

Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT˝…’q X¯Øs¡eTT˝Àì 24 uÛ≤>∑eTT\T ˇø£ j·T+Á‘·eTT ˝Àì |ü]ø£s¡eTT\e˝… |üì #˚j·TT#·Tqï$.

n+<äTe\q yê{ÏøÏ bÕ|ü |ü⁄D´eTT\T ˝Òe⁄, n$ ‹]– |ü⁄≥ºe⁄. ‹]– |ü⁄fÒº~ Je⁄&ÉT eT]j·TT Ä‘·à. Ä‘·à

X¯Øs¡eTT˝À ¬s+&ÉTs¡ø£eTT\ |üìì #˚j·TT#·Tqï|üŒ{Ïø°, Ä‘·à≈£î ≈£L&Ü bÕ|ü|ü⁄D´eTT\T n+≥e⁄. ñ<ëVü≤s¡D≈£î

<˚X¯eTT˝Àì bÂs¡T&ÉT me&Ó’Hê>±˙ ‘·q X¯Á‘·Te⁄qT #·+|æ‘˚, yêìøÏ #·≥ºeTT˝Àì 302 ôdø£åHé e]Ô+#·T#·Tqï~. n˝≤π>

|üP]Ô #·+|ü≈£î+&Ü ø=+‘· >±j·T|üs¡∫ e<ä*ydæHê, n‘·ìøÏ Vü≤‘ê´ Á|üj·T‘·ï Hs¡eTT ÁøÏ+<ä 307 ôdø£åHé e]Ô+#·T#·Tqï~.

7

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

Ä ôdø£åq¢ Á|üø±s¡eTT yêìøÏ Hê´j·TkÕúqeTT˝À •ø£å |ü&ÉT#·Tqï~. Ç~ <˚X¯eTT˝Àì ˇø£ bÂs¡TìøÏ dü+ã+~Û+∫q

$wüj·TeTTø±>±, <˚X¯eTT jÓTTø£ÿ uÛÑÁ<ä‘· ø=s¡≈£î <˚X¯ dü]Vü≤<äT›˝À |üì #˚j·TT ôd’ì≈£î&ÉT |ü~eT+~ X¯Á‘·Te⁄\qT

#·+|æHê, n‘·ìøÏ 302 ôdø£åHé e]Ô+#·<äT. ˇø£y˚fi¯ n‘·qT X¯Á‘·Te⁄qT >±j·T|ü]∫Hê, n‘·ìøÏ 307 ôdø£åHé ≈£L&Ü

e]Ô+#·<äT. m+<äTø£q>± n‘·qT Á|üuÛÑT‘·«eTT ø=s¡≈£î, Á|üuÛÑT‘·« ÄBÛqeTT˝À |üì #˚j·TT#·THêï&ÉT ø£qTø£ n‘·ìøÏ

Á|üuÛÑT‘·« #·≥ºeTT >±˙, #·≥ºeTT˝Àì ôdø£åqT¢>±˙ e]Ô+#·e⁄. n˝≤π> X¯Øs¡eTT˝À <˚e⁄ì ÄBÛqeTT˝À ñ+&ç <˚e⁄ì

j·T+Á‘ê+>∑eTT˝À |üì#˚j·TT#·Tqï Á|üø£è‹ X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\≈£î <˚e⁄ì #·≥ºeTT e]Ô+#·<äT. <˚e⁄ì #·≥ºeTT (<Ûäs¡àeTT)

Á|üø±s¡eTT e#·Tà bÕ|ü|ü⁄D´eTT\T X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\≈£î n+≥e⁄. yê{ÏøÏ ø£sêà˝Ò<ä÷, yê{ÏøÏ nqTuÛÑeeT÷ ˝Ò<äT.

n+<äTe\q ø£ »qà˝À Je⁄ì‘√ bÕ≥T X¯Øs¡eTT˝À ñ+&ÉT eTqdüT‡ Ä »qà‘√H˚ n+‘·]+∫ b˛e⁄#·Tqï~. Je⁄&ÉT

e÷Á‘·eTT X¯Øs¡eTTqT e<ä* Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTTqT <Ûä]+∫ |ü⁄qs¡®qàqT bı+<äT#·THêï&ÉT. Je⁄&ÉT ¬s+&Ée »qà˝À,

¬s+&Ée X¯Øs¡eTT˝À ñ+&çq|ü�&ÉT n+‘·≈£îeTT+<äT »qà˝Àì eTqdüT‡>±˙, ãT~∆>±˙ ñ+&Ée⁄. ¬s+&Ée »qà˝À

Je⁄ì‘√bÕ≥T Áø=‘·Ô eTqdüT‡, Áø=‘·Ô ãT~∆ ìedæ+#·T#·Tqï$. J$‘·eTT˝À X¯Øs¡eT+<äT C≤„|üø±\ |üìì eTqdüT‡

e÷Á‘·yT #j·TT#·Tqï~. >∑‘· »qà˝Àì C≤„|üø±\˙ï Ä eTqdüT‡ b˛sTTq|ü⁄& <ëìyÓ+≥H b˛sTTe⁄+&ÉTqT. n+<äTe\q

>∑‘· »qà C≤„|üø±\T me]ø° ñ+&Ée⁄. eTqeTT >∑‘· »qàqT+&ç Á|üdüTÔ‘·eTTqï »qà˝ÀìøÏ e#êÃeTT. eTq≈£î ≈£L&Ü

>∑‘·»qà C≤„|üø£eTT˝Ò<äT. <ëìøÏ ø±s¡DeTT >∑‘· »qà˝À eTq X¯Øs¡eTT˝À eTq yÓ+≥e⁄qï eTqdüT‡ Ç|ü�&ÉT ˝Ò<äT.

ø£qTø£ >∑‘·»qà˝Àì C≤„|üø±\T á »qà˝À Ò≈£î+&Ü b˛j·÷sTT.

ˇø£ eTìwæøÏ Á|üdüTÔ‘· ø±\eTT˝À ñqï~ |ü⁄qs¡®qà nsTTHê, >∑‘·eTT˝À Ç≥Te+{Ï |ü⁄qs¡®qà\T eTìwæøÏ mìï

ø£*>±sTT nì Á|ü•ï+#·Tø=ì #·÷ùdÔ, düèwæ˜ yÓTT<ä˝…’q|üŒ{ÏqT+&ç mH√ï »qà\T ø£*>±sTT nì #Ó|üŒe#·TÃqT. ø±˙

K∫Ñ·eTT>± Çìï »]>±sTT nì #Ó|ü�≥≈£î M\T˝Ò<äT. düèwæ˜ Ä~qT+&ç »qà\T ñ+&çq|üŒ{Ïø°, >∑‘·»qà C≤„|üø±\T

eTìwæøÏ ˝Òq+<äT e\q mìïe÷s¡T¢ »ìà+∫qB #Ó|üŒ˝ÒeTT. n+<äTe\q uÛÑ>∑eBZ‘·˝À C≤„q jÓ÷>∑eTTq+<äT ◊<äe

XÀ¢ø£eTT ªªãVüAì yT e´r‘êì »Hêàì ‘·e #ês¡T®Hê, ‘êq´Vü≤+ y<ä düsê«DÏ q‘·«+ y‘·ú |üs¡+‘·|üµµ nì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT

nHêï&ÉT. BìuÛ≤eeTT @eTq>±! ªªns¡T®Hê! Ç+‘·es¡≈£î Hê≈£î mìïjÓ÷ »qà\T ø£*>±sTT, nfÒ¢ ˙≈£î ≈£L&Ü mH√ï

»qà\T ø£*>±sTT. nsTT‘˚ yêìì es¡Tdü>± H˚qT ‘Ó*dæj·TTHêïqT. ø±˙ ˙e⁄ ˙ >∑‘· »qàeTT\qT @e÷Á‘·eTT

#Ó|üŒ˝Òe⁄. n$ ˙≈£î C≤„|üø£eTT ˝Òe⁄µµ. nì uÛÑ>∑yêHé lø£èwüßí&ÉT dü«j·TeTT>± #ÓbÕŒ&ÉT. ÄHê&ÉT ns¡T®qTìπø

‘Ó*j·Teì #Ó|æŒq≥T¢, Ç|ü⁄&ÉT eTq≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·Te⁄. eTqeTT düèwæ˜ yÓTT<ä˝…’q|üŒ{Ï qT+&ç á uÛÑ÷$TMT<äH˚ #·dü÷Ô

|ü⁄≥Tº#·THêïeTT. Ç|üŒ{ÏøÏ mH√ï »qà\T e÷] b˛j·÷sTT. nsTT‘˚ Hê≈£î>±˙, ˙≈£î>±˙, eT¬se«]¬ø’Hê>±˙ yÓqTø£{Ï

»qà C≤„|üø±\T ˝Òe⁄. ñ+&ÉT≥≈£î neø±X¯y˚T ˝Ò<äT.

Ç|ü�&ÉT ø=+<äs¡T ø£ Á|üX¯ïqT n&ÉT>∑e#·TÃqT. n<˚eTq>±! ø£èwüßí&ÉT ≈£L&Ü eTìùw ø£<ë! Äj·TH˚ dü«j·TeTT>±

Hê≈£î mH√ï »qà\T ø£*>±sTT nHêï&ÉT. nfÒ¢ ns¡T®qTìøÏ ≈£L&Ü mH√ï »qà\T ø£*>±sTT nHêï&ÉT. n˝≤+≥|ü⁄&ÉT

yê] X¯Øs¡eTT˝˝Àì eTqdüT‡ @ »qà≈£îqï~ Ä »qà˝ÀH˚ n+‘·]+∫ b˛sTTe⁄+&ÉTqT ø£<ë! ns¡T®qTìøÏ >∑‘·eTT˝Àì

eTqdüT‡˝Ò<äT, ø±ã{Ϻ n‘·ìøÏ mìï »qà\T >∑&É∫q~ #Ó|üŒ˝Ò&ÉT. ø±˙ ø£èwüßí&ÉT ‘·q≈£î mìï »qà\T ø£*>±jÓ÷ yê{Ïì

es¡Tdü>± #Ó|üŒ>∑\qT nHêï&ÉT, ø£èwüßíì eTqdüT‡ ≈£L&Ü >∑‘· »qà\˝À eTs¡DeTT‘√ ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTTq|ü�&ÉT, ø£èwüßí&ÉT

‘·q >∑‘·»qà\qT m˝≤ #Ó|üŒ>∑\&ÉT? nì Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ e÷ »yêãT @eTq>±! nø£ÿ&É ø£èwüßí&ÉT #Ó|æŒq

8

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

e÷≥ yêdüÔey˚T. nsTT‘˚ Äj·Tq e÷≥ yêdüÔeeTT nqT≥≈£î eTT+<äT eTqdüT‡qT >∑T]+∫ ø=+‘· $wüj·TeTTqT

‘Ó\TdüTø√e\dæ ñqï~. eTq XØs¡eTT˝À Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT …’q yê{Ï À dü÷ø£åàXØs¡eT+<äT eTqdüT‡ nìï uÛ≤>∑eTT\ø£+fÒ

$_ÛqïeTT>± Á|ü‘˚´øÏ+∫ ¬s+&ÉT |üqT\qT #˚j·TT#·Tqï~. X¯Øs¡eTT˝À u≤ùV≤´+Á~j·TeTT\T, n+‘·πs+Á~j·TeTT\ì

¬s+&ÉT u Û≤> ∑eTT\T> ∑\e⁄. u≤ùV≤´+Á~j·TeTT\˙ï ãj·T{Ïø Ï ø £ì|æ+#·T d ü÷ ú\X¯Øs ¡eTT>± ñqï$.

n+‘·πs+Á~j·TeTT\ìïj·T÷ ø£ì|æ+#·ì dü÷ø£åàXØs¡eTT>± ñqï$. ãj·T{Ï $wüj·TeTTqT ùdø£]+#·Tq$ dü÷ú\XØs¡eTT˝Àì

◊<äT C≤„H˚+Á~j·TeTT\T. ø£qTï, eTT≈£îÿ, #Ó$, Hê\Tø£, #·s¡àeTT nqT ◊<äT C≤„H˚+Á~j·TeTT\T ãj·T{ ùdø£]+∫q

düe÷#ês¡eTTqT, X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫e⁄qï eTqdüT‡ rdüTø=ì b˛sTT À|ü\qTqï ãT~∆øÏ ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. ‘·sê«‘·

ãT~∆ #Ó|æŒq ìs¡íj·TeTTqT ˝Òø£ |üìì eTqdüT‡ ãj·T{Ï ø£πsà+Á~j·TeTT˝…’q ø±fi¯ófl, #˚‘·T\T, H√s¡T, >∑T<äeTT, >∑TVü≤´eTT

nqT ãj·T{Ï Ç+Á~j·TeTT\≈£î ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. Ç~ eTqdüT‡ #˚j·TT yÓTT<ä{Ï |üì. ‘·sê«‘· eTqdüT‡ #˚j·TT ¬s+&Ée

|üìì >∑T]+∫ #Ó|ü�ø=+<ëeTT.

eTqdüT‡ nqT ù|s¡T sêe&ÜìøÏ ≈£L&Ü ø£ ø±s¡DeTTø£\<äT. eTqqeTT #j·TTq~ eTqdü‡ì ô|<ä›\T #Ó|ü�#·THêïs¡T.

eTqqeTT nq>± C≤„|üø£eTT nì ns¡úeTT. e÷qe J$‘·eTT˝À ø£åDø£åDeTT mH√ï ø±s¡´eTT\T, mH√ï dü+|òüT≥q\T

»s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. yê≥ìï{Ïì eTqdüT‡ ‘·qj·T+<äT <ë#·Tø=ì, ‹]– nedüs¡eTT e∫Ãq|ü⁄&ÉT yê{Ïì C≤„|üø±\s¡÷|üeTT˝À

ãj·T{ÏøÏ ‘Ó#·TÃqT. Ç~ eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ ¬s+&Ée |üì nsTTHê Ç~j˚T eTqdüT‡≈£î eTTK´yÓTÆq |üì. eTqdüT‡qT

C≤„|üø±\ |ü⁄≥º nì ≈£L&Ü ø=+<äs¡T #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. @ C≤„|üø£yÓTÆHê eTqdüT‡qT+&˚ sêe\j·TTqT. ø£qTø£

C≤„|üø±\ |ü⁄≥º nHêïs¡T. á $<ÛäeTT>± X¯Øs¡eTT˝Àì @ Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eT÷ #˚j·Tì $<ÛäeTT>± ¬s+&ÉT |üqT\qT

eTqdüT‡ #˚j·TT#·Tqï~. ˇø£ e´øÏÔ bÕeTTqT ø£qTï <ë«sê #·÷&É>∑\TZ#·THêï&ÉT. X¯Øs¡eTT˝Àì ø£qTï πøe\eTT

<äèX¯´eTT\qT #·÷|ü⁄ |üìì e÷Á‘·eTT #˚j·TT#·Tqï~. <äèX¯´eTTqT #·÷|ü⁄ |üìì ø£qTï ‘·|üŒ X¯Øs¡eTT˝À @ Ç‘·s¡

uÛ≤>∑eTT #˚j·T<äT. n+<äTe\q Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq |üì #˚j·TT<ëìì Á|ü‘˚´ø£ uÛ≤>∑eTT>± >∑T]Ô+#· e#·TÃqT nqT dü÷Á‘·eTT

Á|üø±s¡eTT X¯Øs¡eTT˝À <äèX¯´eTT\qT #·÷ù| |üìì ã{Ϻ ø£qTïqT ˇø£ uÛ≤>∑eTT>± >∑T]Ô+#·>∑\T>∑T#·THêïeTT. n˝≤

Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq |üìì #˚j·TT ø£qTï ‘·q <ë«sê ãj·T≥>∑\ bÕeTT <äèX¯´eTTqT #·÷&É>∑*–+~. n˝≤ #·÷∫q ‘·sê«‘·

ø£qTï <ë«sê #·÷|ü⁄ nqT $wüj·T C≤„qeTT @s¡Œ&çq~. n˝≤ ø£+{Ïe<ä› @s¡Œ&çq $wüj·TC≤„qeTTqT X¯Øs¡eTT˝À

n+‘·{≤ yê´|æ+∫ e⁄qï eTqdüT‡, ø£qTï es¡≈£î ≈£L&Ü >∑\ eTqdüT‡ Ä $wüj·TC≤„qeTTqT d”«ø£]+∫, X¯Øs¡eTT À|ü\

>∑\ ãT~∆øÏ Ä $wüj·TeTTqT n+~+#·TqT. eTqdüT‡ n+~+∫q $wüj·TeTTqT ãT~∆ Á>∑Væ≤+∫ nø£ÿ&˚qTqï Je⁄ìøÏ

‘Ó\Œ>± Je⁄&ÉT ‘Ó\TdüT ø√>∑\TZ#·THêï&ÉT. Je⁄ìøÏ $wüj·TeTT #˚]q yÓ+≥H˚ nø£ÿ&ÉH˚qTqï >∑TDeTT\T Ä $wüj·TeTT

q≈£î düŒ+~+#·>±, Ä düŒ+<äqqT nø£ÿ&˚qTqï ∫‘·ÔeTT Á>∑Væ≤+#·TqT. ∫‘·ÔeTT ÁbÕs¡ã∆ø£s¡à Á|üø±s¡eTT Ä düŒ+<äqqT

$X‚¢wæ+∫ #·÷&É>± nø£ÿ&É ø£s¡à Á|üø±s¡eTT ∫‘·ÔeTT ˇø£ ìs¡íj·TeTTq≈£î e∫Ã Ä ìs¡íj·TeTTqT ãT~∆øÏ ‘Ó\TŒqT.

∫‘·ÔeTT Á|üø£ÿH˚qTqï ãT~∆ <ëìì Á>∑Væ≤+∫ yêsêÔVü≤s¡T&Ó’q eTqdüT‡≈£î ‘Ó\TŒqT. eTqdüT‡ ãT~∆ n+~+∫q yês¡ÔqT

rdüTø=ì ãj·T≥ Ç+Á~j·TeTT˝…’q ø£πsà+Á~j·TeTT\≈£î ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. n|ü�&ÉT eTqdüT‡ #Ó|æŒq yês¡Ô Á|üø±s¡eTT

ø£πsà+Á~j·TeTT\T |üì #˚j·TTqT.

bÕeTT jÓTTø£ÿ <äèX¯´eTT ø£qTï <ë«sê ø£ì|æ+#·>±, #·÷|ü⁄ nqT ‘·HêàÁ‘· <ëìì ˇø£ ãj·T{ düe÷#ês¡eTT>±

rdüTø=ì eTqdüT‡≈£î n+~+#·>±, eTqdüT‡ À|ü* Ç+Á~j·TeTT\≈£î, ãj·T{Ï Ç+Á~j·TeTT\≈£î eT<Ûä´e]Ô>± |üì#˚dæ,

9

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

ãj·T{Ï $wüj·TeTT À|ü* ãT~∆øÏ, À|ü* ãT~∆ n+~+∫q düe÷#ês¡eTTqT ãj·T{Ï ø£πsà+Á~j·TeTT\≈£î ‘Ó\TŒ#·Tqï~.

˝À|ü*øÏ b˛sTTq bÕeTT $wüj·TeTTqT ãT~∆ Je⁄ìøÏ ‘Ó\T|ü>±, Je⁄ì #·T≥÷º ìyêdüyÓTÆq >∑TDeTT\|ü�&ÉT ø£<ä\>±,

>∑TDeTT\ ø£<ä*ø£qT ∫‘·ÔeTT ø£s¡àÁ|üø±s¡eTT #·÷∫ ø£s¡à ìs¡íj·÷ìøÏ e∫Ãq <ëìì düe÷#ês¡eTT>± e÷]à ãT~∆øÏ

‘Ó*Œ+~. bÕeTT nqT $wüj·TeTT á $<ÛäeTT>± Á|üj·÷DÏ+∫, ∫es¡≈£î ∫‘·ÔeTT e<ä› bÕeTTqT #·+|æy˚j·TeTqT

düe÷#ês¡eTT ‘·j·÷¬s’ eTqdüT‡≈£î n+<ä>±, n<˚ $wüj·TeTTqT eTqdüT‡ u≤Vü≤´ ø£πsà+Á~j·T eTT\≈£î ‘Ó*Œ+~.

n|ü�&ÉT ø£πsà+Á~j·TeTT˝…’q ø±fi¯ófl, #˚‘·T\T ø£~* |üì #˚dæ bÕeTTqT #·+|æy˚XÊsTT. eTq J$‘·eTT˝À »s¡T>∑T Á|ü‹

|üì Ç<˚ $<ÛäeTT>± Á|üj·÷DÏ+∫ düe÷#ês¡eTT>± ãj·T{ÏøÏ sê>±, n<˚ »s¡T>∑T #·Tqï~. á $<ÛäeTT>± ˇø£

düe÷#ês¡eTT ãj·T{ÏqT+&ç ˝À|ü*øÏ b˛sTT, ˝À|ü\qT+&ç ãj·T{ÏøÏ e∫à |üì »s¡>∑&ÉeTT˝À X¯Øs¡eTT˝Àì yÓTT‘·ÔeTT

26 uÛ≤>∑eTT\T |üì #˚j·TT#·Tqï$. ø±˙ X¯Øs¡eTT˝À 27e uÛ≤>∑eTT>±qTqï |üs¡e÷‘·à @ |üìì #˚j·T≈£îqï~.

X¯Øs¡eTT˝À |üì #˚j·TT yÓTT‘·ÔeTT 26 uÛ≤>∑eTT\˝À eTTK´yÓTÆqM, Á|ü‘˚´ø£‘· ø£*Zj·TTqï$ ¬s+&˚ ¬s+&ÉT >∑\e⁄. n$j˚T

ˇø£{Ï eTqdüT‡, ¬s+&ÉT Ä‘·à.

eTqdüT‡ Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTTø±>±, Ä‘·à |üs¡e÷‘·à uÛ≤>∑eTT>± ñqï~. X¯Øs¡eTT˝Àì Je⁄ì‘√ düVü‰ 24 uÛ≤>∑eTT\T

XØs¡eTT˝À ø=ÿø£ÿ{Ï ø=ÿø£ÿ #√≥ ñ+&É>±, Á|ü‘´øÏ+∫ eTqdüT‡, Ä‘·à ¬s+&ÉT e÷Á‘·eTT XØs¡eT+‘ê yê´|æ+∫j·TTqï$.

XØs¡eT+‘ê yê´|æ+∫q eTqdüT‡ XØs¡eTT ãj·T≥qTqï C≤„H+Á~j·T $wüj·TeTT\ìï{Ïì ùdø£]+#·>∑\TZ#·Tqï~, À|ü*øÏ

‘Ó\T|ü>∑\TZ#·Tqï~. yÓTT‘·ÔeTT MT<ä u≤Vü≤´s¡+>∑eTTq≈£î, n+‘· s¡+>∑eTTq≈£î eTqdüT‡ eT<Ûä´e]Ô>± ñ+&É&Éy˚Tø±ø£,

eTqdüT‡ $wüj·T C≤„|üø±\ ô|f…º>± ˝Òø£ |ü⁄≥º>± ñqï<äì #Ó|ü�ø=HêïeTT. X¯Øs¡eTT˝À X¯Øs¡eT+‘·{≤ yê´|æ+∫q

eTqdüT‡jÓTTø£ÿ ¬s+&ÉT |üqT\qT ‘Ó\TdüTø√>∑*Zq eTqeTT, Ç|ü⁄&ÉT X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫q Ä‘·à m˝≤ ¬s+&ÉT |üqT\qT

#j·T>∑\TZ #·Tqï<√ ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. XØs¡eTT˝À |üì #j·TT Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT\T 24 ñ+&É>±, |üs¡e÷‘·à uÛ≤>∑eTT\T

πøe\eTT ¬s+&˚ ø£\e⁄. |üs¡e÷‘·à uÛ≤>∑eTT˝…’q Jyê‘·à, Ä‘·à\˝À Jyê‘·à ˇø£ÿ#√≥ X¯Øs¡eTT˝À ñ+&É>±, Ä‘·à

X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫ ñqï~. Ç|ü⁄&ÉT X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫q Ä‘·à >∑T]+∫ |üP]Ô $es¡eTT>± ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT.

Ä‘·à nqTq~ X¯Øs¡eTTqT ÄeVæ≤+∫ ñ+≥T+~. X¯Øs¡eTT\˝À Je⁄&ÉT ìedædüTÔ ñ+{≤&ÉT. Je⁄&ÉT m#·Ã≥

ñ+&ÉTH√ Ä‘·à ≈£L&É nø£ÿ&É ñ+&ç rs¡e\dæ+<˚. Ä‘·à Òì #√≥ Jyê‘·à >±˙, Jyê‘·à Òì#√≥ Ä‘·à>±˙ ñ+&ÉT≥≈£î

M\T˝Ò<äT. Bììã{Ϻ Ä‘·à, Jyê‘·à\T ¬s+&É÷ CÀ&ÉT Ä‘·à\T>± ñHêïj·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. Jyê‘·à, Ä‘·à˝Òì#√≥

≈£L&Ü |üs¡e÷‘·à ñqï~. ø±˙ Jyê‘·à, Ä‘·à ¬s+&ÉT Ä‘·à\T mø£ÿ&ÉTHêï |üs¡e÷‘·à nø£ÿ&É ≈£L&Ü ø£\<äT. Jyê‘·àqT,

Ä‘·àqT m|üŒ{Ïø° y˚s¡Ty˚s¡T>± ñqï≥T¢ #Ó|ü�≥≈£î M\T˝Ò<äT. Ç$ ¬s+&ÉT n$HêuÛ≤e dü+ã+<ÛäeTT>∑\ Ä‘·à\T.

Jyê‘·à Ä‘·à ‘√&ÉT>± e⁄+≥÷ ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\ X¯Øs¡eTT\˝À ìedædü÷Ô ñqï$. 1) s¡ø£ÔeTT+&˚ X¯Øs¡eTT˝Àq÷,

2) s¡ø£ÔeTT˝Òì X¯Øs¡eTT\˝Àq÷ Jyê‘·à Ä‘·à\Tqï$. s¡ø£ÔÁ|üdüs¡D ñqï X¯Øs¡eTT\T eTqTwüß\T, »+‘·Te⁄\T, |ü≈£åî\T

yÓTT<ä\>∑T n+&É», |æ+&É»eTT\T>± >∑\e⁄. s¡ø£ÔÁ|üdüs¡D Òì X¯Øs¡eTT\T ñ~“¤»eTT˝…’q #Ó≥T¢ r>∑\T yÓTT<ä\>∑Tq$>±

>∑\e⁄. eèø£å C≤‹˝À ≈£L&É Je⁄&ÉT, Ä‘·à ¬s+&É÷ ìedædüTÔqï$. #Ó≥Tº ≈£L&Ü Je⁄&ÉT ìedæ+#·T≥≈£î jÓ÷>∑´yÓTÆq ˇø£

$<ÛäeT>∑T X¯Øs¡eTì #Ó|üŒe#·TÃqT. s¡ø£ÔÁ|üdüs¡D ñqï eTìwæ ˝Òø£ »+‘·Te⁄˝À>±˙, s¡ø£ÔÁ|üdüs¡D ˝Òì #Ó≥Tº˝À>±˙

Jyê‘·à ˇø£ÿ#√≥ ñ+&É>± Ä‘·à X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫e⁄qï~. eTìwæ X¯Øs¡eTT˝À qK •K |üs¡´+‘·eTT Ä‘·à

yê´|æ+∫ ñqï≥T¢, ˇø£ #Ó≥Tº˝À ≈£L&Ü ÁøÏ+~ y˚s¡T <ä>∑Zs¡ qT+&ç ô|’q ø=eTà ∫e] es¡≈£î Ä‘·à yê´|æ+∫ ñqï~.

10

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

s¡ø£ÔeTTqï eTìwæ˝À X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫q X¯øÏÔì Ä‘·à nì n+≥THêïeTT. #Ó≥Tº˝À y˚s¡TqT+&ç ø=eTà\ es¡≈£î

yê´|æ+∫q X¯øÏÔì |üPs¡«eTT Ä≈£î nHÓ&çyês¡T. Ä≈£î nqT |ü<äeTTqT ã{Ϻ Ä‘·àX¯øÏÔ #Ó≥Tº˝À ñqï<äì n+<ä]øÏ

‘Ó*j·TTq≥T¢ #Ó≥TºjÓTTø£ÿ |üÁ‘·eTT\qT Ä≈£î\T nHêïs¡T. Ä≈£î\Tqï #Ó≥Tº˝À Ä‘·àX¯øÏÔ ñqï<ä˙ n~j˚T Wwü<ÛäX¯øÏÔ nì

≈£L&Ü ø=+<äs¡T #ÓbÕŒs¡T. Ä≈£î nqT |ü<äeTT ø±\Áø£eTeTT˝À e÷]b˛sTT+~. eTìwæ X¯Øs¡eTT˝ÀìøÏ e#˚Ã≥|üŒ{ÏøÏ

H˚&ÉT n~ Ä‘·à nì |æ\Teã&ÉT #·Tqï~. ªÄ≈£îµ nqT X¯ã›eTT e÷s¡T‘·÷b˛sTT Ä≈£î qT+&ç Ä‘·à>± e÷]b˛sTTq~.

ªÄµ nqT nø£ås¡eTT n˝≤π> ì*∫b˛sTT ª≈£îµ nqT X¯ã›eTT ø=+<ä]˝À ª‘·àµ nqT X¯ã›eTT>± |ü\Tø£ã&çq~. ∫es¡ø£~

Ä≈£î qT+&ç Ä‘·à>± e÷] |æ\Teã&ÉT#·Tqï~. Ç|ü�&ÉT Ä‘·à X¯ã›eTT dæús¡kÕúsTT>± ì*∫b˛sTTq~. Ä≈£î nìHê,

Ä‘·à nìHê ˇπø ns¡úeTT >∑\ |ü<äeTT\ì ‘Ó\TdüTø=qï|ü�&ÉT Ä<Ûë´‹àø£eTT u≤>± ns¡úeTT ø±>∑\<äT.

#Ó≥TºqT+&ç Ä≈£î>± yÓTT<ä˝…’q X¯øÏÔ, eTìwæ X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·à>± >∑T]Ô+|üã&çq~. #Ó≥Tº˝Àì Ä≈£î≈£î eT÷*ø±X¯øÏÔ

ñqï≥T¢ #Ó|ü�#·THêïeTT. Ä≈£î≈£î eT÷*ø±X¯øÏÔ, WwüBÛX¯øÏÔ ñqï<äì n+≥THêïeTT. Ä≈£î˝À zwüBÛ X¯øÏÔ ñqï≥T¢

ìs¡÷|üD≈£î ≈£L&Ü e∫Ãq~. Ä e÷≥qT n+<äs¡÷ ˇ|ü� ø=+{≤s¡T. WwüBÛ nqT X¯øÏÔ ∫es¡≈£î eTìwæ˝Àì z+ø±s¡

X¯øÏÔ>± e÷] b˛sTTq~. Bììã{Ϻ #Ó≥Tº˝Àì WwüBÛ X¯øÏÔj˚T eTìwæ˝Àì z+ø±s¡ X¯øÏÔ nì ‘Ó*j·Te˝…qT. n˝≤π>

#Ó≥Tº˝Àì eT÷*ø± X¯øÏÔj˚T eTìwæ˝Àì eT÷\X¯øÏÔ>± ‘Ó*j·Te˝…qT. nfÒ¢ #Ó≥Tº˝Àì Ä≈£î X¯øÏÔj˚T eTìwæ˝Àì

Ä‘·àX¯øÏÔ>± ns¡úeTT #˚düTø√e˝…qT. #Ó≥Tº˝À Ä‘·à ˝Òø£ Ä≈£î m˝≤ yê´|æ+∫e⁄qï<√ n˝≤π> eTìwæ˝À Ä‘·àX¯øÏÔ

yê´|æ+∫e⁄qï~. #Ó≥Tº Àq÷, eTìwæ Àq÷ Ä‘·à yê´|æ+∫e⁄+&çHê #Ó≥Tº ìsêàDeTTq≈£î, eTìwæ XØs¡ ìsêàDeTTq≈£î

m+‘√ ‘&Ü ø£\<äT. #Ó≥Tº≈£î C≤„H+Á~j·TeTT\T>±˙, ø£πsà+Á~j·TeTT\T>±˙ eTq≈£îqï≥T¢ Òe⁄. #Ó≥Tº XØs¡ uÛ≤>∑eTT\T

Çìï ñHêïj·Tì #Ó|ü�≥≈£î ≈£L&Ü ˝…ø£ÿ ‘Ó*j·T<äT. n+<äTe\q eTq≈£î ns¡úeT>∑T≥≈£î eTìwæ X¯Øs¡eTTqT rdüTø=ì

|üØo*+∫ #·÷kÕÔeTT.

eTìwæ X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·à X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫ ñ+&É&Éy˚Tø±ø£ ¬s+&ÉT eTTK´yÓTÆq |üqT\T #˚j·TT#·Tqï~.

X¯Øs¡eTT˝ÀqTqï |üs¡e÷‘·à uÛ≤>∑eTT\T Jyê‘·à, Ä‘·à\T ¬s+&˚ø±>±, n+<äT˝À Jyê‘·à ø£ÿ#√fÒ ñ+≥÷, πø |üìì

#˚j·TT#·T+&É>±, Ä‘·à X¯Øs¡eT+‘·{≤ ñ+≥÷ ¬s+&ÉT |üqT\T #˚j·TT #·Tqï~. eTìwæ X¯Øs¡eTT˝Àì 24 Á|üø£è‹

uÛ≤>∑eTT\qT Ä‘·à ø£<ä*+∫ |üìì #˚j·TT≥≈£î X¯øÏÔì∫à yê{Ï <ë«sê X¯Øs¡ j·T+Á‘ê+>∑eTTqT q&ÉT|ü⁄ #·Tqï~. n˝≤

X¯Øs¡eTTq≈£î #Ó’‘·q´eTTì∫à X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\qT |üì #sTT+∫ eTìwæì J$+|ü#j·TT#·Tqï~. eTìwæ e÷{≤¢&Ü\+fÒ

Ä‘·à e÷{≤¢&ç+#·T#·Tqï~. eTìwæ #˚sTT n˝≤¢&ç+#ê\+fÒ Ä‘˚à ‘·qX¯øÏÔ #˚‘· n˝≤¢&ç+|üCÒj·TT#·Tqï~. n˝≤π>

ø£qT¬s|üŒ eT÷j·÷\Hêï, ‘Ós¡Tyê\Hêï Ä‘˚à |üì #˚sTTdüTÔqï~. n<˚ $<ÛäeTT>± X¯Øs¡eTT˝Àì >∑T+&Óø=≥Tº ø√yê\Hêï,

}|æ]‹‘·TÔ\T ø£<ä˝≤\Hêï <ëìì Ä‘·à #Ó’‘·q´y˚T #˚sTTdüTÔqï~. yÓTT‘·ÔeTT X¯Øs¡eTT˝Àì Á|ü‹ ∫qï |üì>±˙,

X¯Øs¡eTT ãj·T{Ï Ç+Á~j·TeTT\ |üì>±˙, X¯Øs¡eTT˝Àì nej·TeeTT\ |üì>±˙ Ä‘·à #˚‘·H˚ »s¡T>∑T#·Tqï~. Ä‘·à

ø£<ä*+#·ø£b˛‘ XØs¡eTT˝À ø£<ä*ø£\T Ä–b˛e⁄qT. XØs¡eTT˝À Je⁄&ÉTHêï\Hêï, ÁbÕDeTTHêï\ìHê, ‹ìq ÄVü‰s¡eTT

Js¡íeTT ø±yê\ìHê, X¯Øs¡eTT˝Àì Á|ü‹~ Ä‘·àj˚T #˚sTT+#·T#·Tqï~. Ä‘·à e\qH˚ n˙ï »s¡T>∑T#·Tqï$. X¯Øs¡eTTqT

yÓTT‘·ÔeTT ‘·q ÄBÛqeTTq+<äT+#·Tø=ì Ä‘·à X¯Øs¡eTTqT ø£s¡àÁ|üø±s¡eTT Ä&ç+#·T#·Tqï~. X¯Øs¡eTT˝Àì ˇø=ÿø£ÿ

uÛ≤>∑eTTq≈£î ˇø=ÿø£ÿ |üì ñ+&É>±, 24 Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT\qT ø£~*+∫ |üì #˚sTT+#·TfÒ Ä‘·à≈£î |üì>± ñqï~.

11

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

á $<ÛäeTT>± Ä‘·à ≈£L&Ü X¯Øs¡eTT˝À ˇø£ |üìì #˚j·TT#·Tqï~. Ä $<ÛäeTT>± 24 >∑+≥\T X¯Øs¡eTTqT

yÓTT‘·ÔeTTqT q&ç|æ+#·T≥≈£î Ä‘·à XØs¡eT+‘ê yê´|æ+∫j·TTqï~. eTqdüT‡ ≈£L&Ü XØs¡eT+‘ê yê´|æ+∫ ñ+&çq|üŒ{Ïø°,

eTqdüT‡ ìÁ<ä˝À X¯Øs¡eT+‘ê ˝Ò≈£î+&Ü eTT&ÉT#·Tø=ì b˛sTT ÁãVü≤àHê&ç˝À #˚]b˛e⁄#·Tqï~. eTqdüT‡ yÓT\≈£îe˝À

e÷Á‘·eTT X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫e⁄+&ç ìÁ<ä˝À e÷Á‘·eTT ÁãVü≤àHê&çj·T+<äT ø£#√≥ #˚] b˛e⁄#·Tqï~. ø±˙ Ä‘·à

e÷Á‘·eTT ìÁ<ä˝Àq÷, yÓT\≈£îe˝Àq÷ |üì #˚j·TT#·T m\¢|ü�&ÉT X¯Øs¡eT+‘ê ì+&ç ñqï~. eTqdüT‡ ìÁ<ä˝À |üì

#˚j·T<äT. ø±˙ Ä‘·à ìÁ<ä˝Àq÷, yÓT\≈£îe˝Àq÷ ¬s+&ÉT nedüú\˝À |üì #˚j·TT#·Tqï~. eTìwæ |ü⁄{Ϻq|üŒ{ÏqT+&ç

Ä‘·à m&É‘Ós¡|æ˝Ò≈£î+&Ü |üì #˚j·TT#·TH˚ ñqï~. ˇø£ÿ ø£åDeTT ≈£L&Ü Ä‘·à $ÁXÊ+‹ rdüTø√˝Ò<äT. Ä‘·à≈£î $ÁXÊ+‹

nqTq~ m|üŒ{Ïø° ˝Ò<äT. Ç≥T¢ m\¢|ü�&ÉT Ä‘·à |üì #˚j·T&ÉeTT Ä‘·à≈£î ˇø£ |üì>±H˚ ˝…øÏÿ+|üã&ÉT#·Tqï~. n+‘˚ø±ø£

Ä‘·à≈£î ¬s+&Ée |üì≈£L&Ü ø£{Ïø£\<äT. n~ @eTq>±! eTìwæ yÓT\≈£îe˝À ñqï|ü�&ÉT eTqdüT‡ u≤ùV≤´+Á~j·TeTT\

$wüj·TeTT\qT n+‘·πs+Á~j·TeTT \≈£î ‘Ó\T|ü⁄#·T+&ÉTqì #Ó|ü�ø=HêïeTT. eTqdüT‡ X¯Øs¡eTT˝À ÁãVü≤àHê&ç j·T+<äT

ìÁ<ëedüú˝À ñ+&çb˛e⁄qT nì ≈£L&Ü #Ó|ü�ø=HêïeTT. eTìwæ ìÁ<äb˛e⁄q|ü⁄&ÉT u≤ùV≤´+Á~j·TeTT\ $wüj·TeTT

˝À|ü*øÏ ‘Ó*j·Tã&É<äT. ìÁ<äb˛sTTq+‘·es¡≈£î ãj·T≥ @$T »]–q~ eTìwæøÏ ‘Ó*j·T<äT. ìÁ<ä˝À eTqdüT‡

Ç+Á~j·TeTT\ e<ä›˝Ò<äT, ø£qTø£ ãj·T{Ï Ç+Á~j·TeTT\ $wüj·T C≤„qeTT À|ü* ãT~∆øÏ>±˙, Je⁄ìøÏ >±˙ ‘Ó*j·T<äT.

ˇø£ eTìwæ ìÁ<äb˛e⁄q|ü⁄&ÉT yêìì eTs=ø£ eTìwæ |æ*#ê&ÉqT ø=qTeTT. n|ü�&ÉT Ä X¯ã›eTT ìÁ<äb˛e⁄#·Tqï

yêì #Ó$˝ÀìøÏ b˛sTT+~. nø£ÿ&É n~ $ìøÏ&ç>± e÷]+~. nsTT‘˚ Ä $ìøÏ&ç $wüj·TeTTqT ùdø£]+∫ À|ü\qTqï

ãT~∆øÏ ‘Ó\T|ü⁄ eT<Ûä´e]Ô nsTTq eTqdüT‡ ìÁ<ä˝À eTTì–b˛sTT ÁãVü≤àHê&ç˝À ñqï~. ø£qTø£ y˚πs eTìwæ |æ*∫q

$wüj·TeTT ˝À|ü*øÏ rdüTø=ì b˛e⁄ eTqdüT‡ ˝Ò<äT ø±ã{Ϻ Ä |æ\T|ü⁄ Ä Je⁄ìøÏ>±˙, n‘·ì ãT~∆øÏ>±˙ ‘Ó*j·T<äT.

n≥Te+{Ï dü+<äs¡“¤eTT˝À ìÁ<äb˛sTTq yêìì |æ*∫Hê yê&ÉT y˚T˝§ÿqT≥≈£î neø±X¯eTT˝Ò<äT. yêìøÏ |æ\T|ü⁄

#s¡˝Ò<äT, ø£qTø£ yê&ÉT ìÁ<äqT+&ç Òe&ÉT. nsTT‘˚ <ëìøÏ $s¡T<ä∆eTT>± ìÁ<äb˛e⁄ yêìì |æ\Te>±H˚ yê&ÉT ÒdüTÔHêï&ÉT.

me&√ ‘·qqT |æ*#ê&ÉqT $wüj·TeTT ˝À|ü* ãT~∆øÏ, Je⁄ìøÏ #˚s¡T#·Tqï~. eT<Ûä´e]Ô nsTTq eTqdüT‡ ˝Òq|ü�&ÉT

|æ*∫q yês¡ÔqT mes¡T ˝À|ü*øÏ #˚sêÃs¡T? nì jÓ÷∫ùdÔ yêdüÔeeTT>± n~ eTqdüT‡ #˚j·Te\dæq |üìj˚T nsTTHê,

nø£ÿ&É eTqdüT‡≈£î Ä $wüj·TeTT ‘Ó*j·T<äT. eTqdüT‡ nø£ÿ&É ÒH Ò<äT. eTqdüT‡ Òø£b˛sTTHê n‘· edüs¡ düeTj·TeTT\˝À

eTqdüT‡ #˚j·TT |üìì Ä‘˚à #˚j·TT#·Tqï~. Ä‘·à X¯Øs¡eT+‘ê nìï nej·TeeTT\ es¡≈£î yê´|æ+∫ ñ+&ÉT≥ e\q

#Ó$jÓTTø£ÿ X¯ã›eTTqT $ì Ä $ìøÏ&ç düe÷#ês¡eTTqT eTqdüT‡ #˚s¡y˚dæq≥T¢ ˝À|ü* Je⁄ìø°, ãT~∆ø° #˚s¡y˚dæq~.

n+<äTe\q eTqdüT‡ ˝Ò≈£îHêï eTìwæ yÓT\T≈£îe˝ÀìøÏ sê>∑\T>∑T#·THêï&ÉT. á $<ÛäeTT>± ø=ìï düeTj·TeTT\˝À

eTqdüT‡ ‘·q |üìì #˚j·Tq|ü�&ÉT, eTqdüT‡ #˚j·TT |üìì ≈£L&Ü Ä‘·à #˚j·TT#·Tqï~. n˝≤ #˚j·T&ÉeTT Ä‘·àjÓTTø£ÿ

¬s+&Ée |üìj·T>∑T#·Tqï~. Çø£ÿ&É eTTK´eTT>± bÕsƒ¡≈£î\T Á>∑Væ≤+#·e\dæq $wüj·Ty˚TeTq>±! Ç|ü�&ÉT #Ó|æŒq Ä‘·à

|üì y˚TeTT ø£*Œ‘·eTT #˚dæ #Ó|æŒq<äì nqTø√e<ä›+&ç. e÷j·T Á|üuÛ≤eeTT e\q n˝≤ nqTø=qT≥≈£î neø±X¯eTT

ø£\<äT. n+<äTe\q C≤Á>∑‘·Ô>± Á>∑Væ≤+#·eTì #Ó|ü�#·THêïeTT. Ä‘·à ¬s+&Ée |üì |üP]Ô dü‘·´yÓTÆq~ eT]j·TT

XÊÅdüÔã<ä›yÓTÆq<äì ‘Ó*j·Te˝…qT.

ãj·T≥ mes√ |æ*#ês¡qT $wüj·TeTTqT Ä‘·à Á>∑Væ≤+∫ ˝À|ü\ ãT~∆ø°, Jyê‘·à≈£î ‘Ó\T|ü>±, n|ü�&ÉT eTqdüT‡

ÁãVü≤àHê&çì e<ä* X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+#·Tø=qT#·Tqï~. n˝≤ eTqdüT‡ ãj·T{ÏøÏ sêe&Éy˚T eTìwæ yÓT\T≈£îe ˝ÀìøÏ

12

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

sêe&ÉeTT. X¯Øs¡eTT˝À eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ |üì˙, n˝≤π> Ä‘·à jÓTTø£ÿ |üì˙ >∑T]Ô+#·>∑*–‘˚ dü>∑eTT Ä<Ûë´‹àø£eTT

eTìwæøÏ ns¡úyÓTÆqfÒ¢. ìÁ<äb˛e⁄#·Tqï eTìwæ ‘·q≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ Á|üø£ÿ≈£î ‹]– |ü&ÉTø=qT #·THêï&ÉT. ìÁ<äb˛e⁄

eTìwæ ‘·q≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ Ò∫ ø£#√≥qT+&ç b˛sTT eTs=ø£ #√≥ |ü&ÉTø=qT#·THêï&ÉT. Ç≥Te+{Ï |üqT\qT Ä‘·à

˝À|ü* ãT~∆øÏ düe÷#ês¡eTTqT n+~e«≈£î+&Ü #˚j·TT#·Tqï~. n+<äTe\q ìÁ<ä˝À ‘êqT @$T #˚dæq~ ìÁ<äb˛sTTq

yêìøÏ ‘Ó*j·T<äT. eTìwæ ìÁ<äb˛e⁄ #·Tqï|ü�&ÉT ãj·T{Ï $wüj·TeTT\qT Ä‘·àj˚T d”«ø£]+∫ nedüs¡yÓTÆ‘˚ ˝À|ü*øÏ

‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. nedüs¡eTT ˝Òø£b˛‘˚ ‘êH˚ dü] #˚j·TT#·Tqï~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ìÁ<äb˛e⁄yêìøÏ #ê˝≤ùd|ü⁄ ˇπøyÓ’|ü⁄

|ü&ÉTø√e&ÉeTT e\q #˚sTT H=|æŒ e∫Ã+<äqTø=qTeTT. n|ü�&ÉT #·s¡àeTT ‘Ó*j·TCÒj·TT H=|æŒì Ä‘·à d”«ø£]+∫

<ëìì À|ü*øÏ |ü+|ü≈£î+&Ü ‘êH˚ Á|üø£ÿ≈£î ‹]– |ü&ÉTø=qTq≥T¢ #˚j·TT#·Tqï~. á $<ÛäeTT>± ìÁ<ëedüú˝À me¬s’Hê

|æ*ùdÔ nedüs¡eTTqT ã{Ϻ Ä $wüj·TeTTqT À|ü*øÏ |ü+|ü⁄#·Tqï~, eTqdüT‡qT yÓT\T≈£îe˝ÀìøÏ e#·TÃq≥T¢ #j·TT#·Tqï~.

á ‘·‘·+>∑eTT n+‘·j·TT e÷qe X¯Øs¡eTT˝À »s¡T>∑T#·Tqï~. me]ø° ‘Ó*dæHê, ‘Ó*j·T≈£îHêï eTìwæ X¯Øs¡eTT˝À

q÷{ÏøÏ q÷s¡TbÕfiófl Ç< $<ÛäeTT>± »s¡T>∑T#·Tqï~. eTìwæ ãj·T≥ Á|ü|ü+#·eTT˝À @ eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫qyê&Ó’Hê,

˝À|ü\ »s¡T>∑T j·T+Á‘ê+>∑eTT˝À @MT ‘˚&Ü ñ+&É<äT. ˇø£ eTTd”¢yéT˝À>±˙, Ŭø’düÔe⁄ì˝À >±˙, Væ≤+<äTe⁄˝À>±˙

n+<ä]˝À Je⁄&ÉT, Ä‘·à, eTqdüT‡ yÓTT<ä\>∑T 26 X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\Tqï$. n$ n+<ä]˝À πø˝≤>∑ |üì #˚j·TT#·Tqï$.

eTTd”¢yéT ø£qTï #·÷&É>∑*–‘˚, Ŭø’düÔe⁄ì ø£qTï $H˚ |üìì #˚j·T<äT. nìï eT‘·eTT\˝Àì eTqTwüß\ ø£qTï ˇπø |üìì

#˚j·T>∑\TZ#·Tqï~. n+<äTe\q eTq≈£î eT‘ê\ uÛÒ<äeTT\THêï Ä‘·à≈£î>±˙, Jyê‘·à≈£î>±˙, $T>∑‘· X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\≈£î

>±˙ @ eT‘· uÛÒ<äeTT\T ˝Òe⁄. n+<ä]˝ÀqT n˙ï ˇπø |ü<ä∆‹>± |üì #˚j·TT#·Tqï$. ø£s¡àqTã{Ϻ eTìwæ nqTuÛÑeeTT

y˚s¡Ty˚s¡T>± ñ+&Ée#·TÃqT. ø±˙ X¯Øs¡eTT˝À nej·TeeTT\ |üì e÷Á‘·eTT ˇπø $<ÛäeTT>± ñ+&ÉTqT. eTìwæ Áã‹øÏ

ñqï|ü⁄&˚ ø±≈£î+&Ü eTìwæ #·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT>±˙, n˝≤π> eTìwæ |ü⁄{Ϻq|ü�&ÉT>±˙, ˇø£ eTìwæ˝À @ ‘·‘·+>∑eTT

»s¡T>∑T#·Tqï<√, düeTdüÔ eT‘·eTT\ eTqTwüß\˝ÀqT n<˚ »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ≈£î\ eT‘·eTT\qT ã{Ϻ >±˙, ù|<ä

<Ûäì≈£î\qT ã{Ϻ>±˙ Ä‘·à $wüj·TeTT˝À ‘˚&Ü\T+&Ée⁄.

eTìwæ nC≤„qeTT #˚‘· eT‘·eTT\qT düèwæ˜+#·Tø=ì, <˚e⁄&ÉT X¯Øs¡eTT˝À neT]Ãq $<ÛëqeTTqT eTs¡∫b˛e⁄≥

e\q, #êe⁄|ü⁄≥Tºø£\ $wüj·TeTT˝À ˇø=ÿø£ÿ eT‘·eTT ˇø=ÿø£ÿ $<ÛäeTT>± #Ó|ü�ø=qT#·Tqï~. nìï eT‘·eTT\˝À

<˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚ nì ô|’øÏ #Ó|ü�ø=ìHê, ˝À|ü\ e÷Á‘·eTT e÷ <˚e⁄&ÉTy˚s¡˙, e÷ <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq $<ÛëqeTTy˚s¡ì

nqTø=qT#·T+<äTs¡T. <˚e⁄&ÉT @ eT‘·düTúì¬ø’Hê ˇπø C≤„qeTTqT ‘Ó*bÕ&ÉT ø±˙ ˇø=ÿø£ÿ eT‘·eTTq≈£î ˇø=ÿø£ÿ

C≤„qeTTqT #Ó|üŒ˝Ò<äT. düèwæ˜ Ä~˝À |ü⁄{Ϻq Ç+<ä÷ eT‘·eTT (Væ≤+<ä÷eT‘·eTT)q≈£î dü+ã+~Û+∫q uÛÑ>∑eBZ‘·˝À

<e⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì <ë«sê ªª|ü⁄{Ϻqyê&ÉT #êeø£ ‘·|üŒ<äT, #·∫Ãqyê&ÉT |ü⁄≥ºø£ ‘·|üŒ<äTµµ. nHêï&ÉT. Ä e÷≥ XØs¡eTTqT

<Ûä]+∫q eTqTwüß\+<ä]ø° e]Ô+#·TqT. ø=+<ä]øÏ e]Ô+∫ ø=+<ä]øÏ e]Ô+#·<äqT≥≈£î M\T˝Ò<äT. X¯Øs¡eTT\ |ü⁄≥Tºø£

>±˙, J$‘·eTT>±˙, eTs¡DeTT>±˙ e÷qe⁄\+<ä]ø° ˇπø $<ÛäeTT>± ñ+&ÉTqT. y˚s¡Ty˚s¡T $<ÛäeTT\T>± ñ+&Éeì

eTT+<˚ #Ó|ü�ø=HêïeTT. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À <˚e⁄&ÉT @$T #ÓbÕŒ&√, n<˚ $T>∑‘· eT‘· Á>∑+<∏ë\˝À ≈£L&Ü #Ó|üŒã&çe⁄+~.

nsTT‘˚ <˚e⁄&ÉT nìï eT‘·eTT\˝À #Ó|æŒq ˇπø C≤„qeTT e÷j·T Á|üuÛ≤eeTT e\q y˚s¡Ty˚s¡T eT‘·eTT\˝À y˚s¡Ty˚s¡T

uÀ<Ûä>± ø£ì|æ+∫q~. Ç~ e÷j·T Á|üuÛ≤eeTì ‘Ó*j·Tì eTìwæ, <˚e⁄&ÉT m+<äT≈£î n˝≤ #Ó|ü�qì @e÷Á‘·eTT

jÓ÷∫+#·ø£ e÷j·T #Ó|æŒq≥T¢ e÷{≤¢&ÉT#·THêï&ÉT.

13

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

ñ<ëVü≤s¡D≈£î eTìwæjÓTTø£ÿ »qq eTs¡D C≤„qeTTqT >∑T]+∫ #·÷∫‘˚, <˚e⁄&ÉT nìï eT‘·eTT\˝ÀqT ˇπø

$<ÛäeTT>± #Ó|æŒj·TTHêï&ÉqT $wüj·TeTTqT eTìwæ eTs¡∫b˛j·÷&ÉT. Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) eT‘·eTT˝À »qà\THêïj·Tì

uÛÑ>∑eBZ‘·j·T+<äT #Ó|æŒj·TT+fÒ, eTTU´yÓTÆq ÇkÕ¢yéT, Ŭø’düÔe eT‘·eTT\˝À ‹]– |ü⁄≥º&ÉeTT nqï~ ˝ÒH˚˝Ò<äT nì

#Ó|ü�#·THêïs¡T. m+‘√ ‘Ó*yÓ’q yês¡T ≈£L&Ü »qà\ $wüj·TeTTe<ä›≈£î b˛j˚T≥|üŒ{ÏøÏ, ø=+‘Ó’Hê jÓ÷∫+#·≈£î+&Ü

Á>∑T&ç¶>± e÷{≤¢&ÉT#·THêïs¡T. m+‘√ Ä‘·àC≤„qeTT ø£*Zq Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒq e÷≥\qT ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£b˛e⁄#·THêïs¡T.

Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒq e÷≥\qT u≤>± $X¯BÛø£]+#·Tø=ì ns¡úeTT #˚düTø√>∑*Z‘˚ yês¡T »qà\THêïj·TH˚ #ÓbÕŒs¡T >±˙,

»qà\T ˝Òeì #Ó|üŒ˝Ò<äT. uÛÑ÷$TMT<ä |ü⁄{Ϻq eTqTwüß\+<äs¡÷ ˇπø C≤„qeTT ø£*Zj·TTHêïs¡ì #Ó|üŒ˝ÒeTT. ø=+<ä]˝À

<Ó’eC≤„qeTTqï~. ø=+<ä]˝À <Ó’eC≤„qeTqT ù|s¡T‘√ e÷j·T C≤„qeTTqï~. @~ <Ó’e C≤„qyÓ÷, @~ e÷j·T C≤„qyÓ÷

eTqTwüß\T >∑T]Ô+#·˝Òq|ü�&ÉT, Hê~ ì»yÓTÆq <Ó’eC≤„qeTT nì ˇø£ eT‘·düTú&ÉT n+fÒ, eT]jÓTTø£ eT‘·düTú&ÉT ˙~

e÷j·TC≤„qeTT, Hê≈£î ‘Ó*dæq<˚ ì»yÓTÆq <˚e⁄ì C≤„qeTT n+{≤&ÉT. yê]<ä›] e÷≥\T $H˚yêìøÏ me]~ ndü˝…’q

<Ó’e C≤„qyÓ÷ ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛e⁄#·Tqï~. Ç≥Te+{Ï dü+<äs¡“¤eTT˝À ndü˝…’q <Ó’eC≤„qy˚T<√, @~ dü]jÓÆTq

C≤„qeTT ø±<√ n+<ä]ø° <äècÕ˜+‘·eTT>± ‘Ó*j·TTq≥T¢ <˚e⁄&ÉT #˚j·TT#·THêï&ÉT. <ëììã{Ϻ ndü˝…’q <Ó’eC≤„qeTTqT

>∑T]Ô+#·e#·TÃqT.

ÇkÕ¢yéT˝À |ü⁄qs¡®qà\T Òe⁄ nì uÀ~Û+#·ã&çq~. <ëìì n+<äs¡÷ n˝≤π> #Ó|ü�ø=qT#·THêïs¡T. ‹]– »qà\T

˝Òe⁄ nqTe÷≥ Á|ü‹ eTTd”¢yéT #Ó|üŒ>∑\T>∑T#·THêï&ÉT. Á|ü‹ eTTd”¢yéT ‘êeTT $qï<ëìì, ˝Òø£ ‘êeTT ‘·eT eT‘·ô|<ä›\

<ë«sê ‘Ó\TdüTø=qï <ëìH˚ |üP]Ô $XÊ«düeTT‘√ q$Tà, »qà\T ˝Òe⁄ nì <ÛÓ’s¡´eTT>± #Ó|ü�#·THêïs¡T. ‘·eT eT‘·

ô|<ä›\T #Ó|æŒq <ëìH˚ yês¡T #Ó|ü�#·THêïs¡T. eT‘· ô|<ä›\ e÷≥MT<ä $XÊ«düeTT‘√ yê] e÷≥\qT q$Tà #Ó|üŒ&ÉeTT

‘·|üŒ, yês¡T #·÷∫ #Ó|æŒq~ ø±<äT. Çø£ÿ&É ˇø£ dü÷Á‘·eTTqT eTqeTT #Ó|ü�ø=+fÒ Ç˝≤ ø£\<äT. qeTàø£eTT nqTq~

dü‘·´eTTø±<äT, n≥¢ì ndü‘·´eT÷ø±<äT. qeTàø£eTT dü‘·´eT÷ ø±e#·TÃqT, ndü‘·´eT÷ ø±e#·TÃqT. eT‘· ô|<ä›\T

#Ó|æŒq e÷≥qT Á|ü‹ eTTd”¢yéT $X¯«dæ+∫ »qà\T ˝Òe⁄ nì #Ó|ü�#·THêïs¡T. n˝≤ $X¯«dæ+#·&ÉeTT˝À ‘·|ü�˝Ò<äT.

ÇkÕ¢yéT e÷s¡ZeTT˝À eTTK´yÓTÆq~ $XÊ«düeTT. <˚e⁄ìï |üP]Ô $X¯«dæ+∫q yê&˚ ì»yÓTÆq eTTd”¢yéT. n˝≤π> <˚e⁄ìï

|üP]Ô q$Tàqyê&˚ Ç+<äTeì #Ó|ü�e#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT ø£ì|æ+#·Tyê&ÉT ø±<äT. ø£qTø£ <˚e⁄ìï #·÷&Éø£H˚ q$Tàrsê*.

ø±˙ eTqTwüß\T #Ó|ü <Ó’eC≤„qeTTqT Ä˝À∫+∫ qe÷à*. Ä˝À∫+#·≈£î+&É q$Tà‘˚ n~ eT÷&ÛÉqeTàø£yÓTÆ,

ndü‘·´eT>∑T≥≈£î neø±X¯eTT >∑\<äT.

<˚e⁄ì e÷≥qT <˚e<Ûä÷‘· <ë«sê Á|üeø£Ô $ì n<˚ $wüj·TeTTqT eTqTwüß\≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. Á|üeø£Ô <˚e⁄ì e÷≥qT

|üP]Ô $X¯«dæ+∫ <ëìì Äj·Tq J]í+|ü#˚düTø=ì <ëìH˚ eTq≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. ÇkÕ¢yéT n+fÒ $XÊ«düeTT. $XÊ«düeTT

n+fÒ ÇkÕ¢yéT nì #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄ì C≤„qeTTqT <Ûä÷‘·<ë«sê $ìq Á|üeø£Ô, <˚e⁄&ÉT ‘Ó*|æq $wüj·TeTTH˚

Á|ü»\≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. Á|üeø£Ô #Ó|æŒq $wüj·TeTT <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq~ ø±e⁄q q÷{ÏøÏ q÷s¡TbÕfi¯ófl dü‘·´eTT. ø±˙ Á|üeø£Ô

#Ó|æŒq dü‘·´eTTqT eTìwæ ns¡úeTT #˚düTø√e&ÉeTT˝À bıs¡bÕ≥T|ü&çHê&ÉT. Á|üeø£Ô #Ó|æŒq <˚e⁄ì e÷≥qT ôd’‘êHé

(e÷j·T) eTìwæøÏ y˚s¡T $<ÛäeTT>± ns¡úeT>∑Tq≥T¢ #˚dæq~. n+‘·es¡≈£î dü‘·´eTT>±qTqï <˚e⁄ì yê≈£îÿ ndü‘·´eTT>±

Á|ü#ês¡yÓTÆq~. Ŭø’düÔe eT‘·eTT˝Àq÷ kÕ‘êqT Á|üuÛ≤eeTT e\q @düT Á|üeø£Ô #Ó|æŒq C≤„qeTTqT Ŭø’düÔe⁄\T dü]>±

ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡T. ÇkÕ¢yéT˝Àq÷ Ŭø’düÔeeTT˝Àq÷ Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒq <˚e⁄ì yêø£´eTT\qT ø=ìï+{Ïì

14

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

e÷Á‘·eTT ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡T. Çø£ Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À #·÷ùdÔ ø£èwüßí&ÉT #Ó|æŒq <Ó’eyêø£´eTT\T ˇø£ÿ{Ï

≈£L&Ü eTqTwüß\T ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡T. j·T»„eTT\T, y˚<ë<Ûä´j·TqeTT\T, <ëqeTT\T, ‘·|üdüT‡\T <˚e⁄ì

e÷s¡ZeTT ø±<äì #Ó|æŒHê, ãVüQ<˚e‘êsê<Ûäq\ e\q düèwæ˜ø£s¡ÔsTTq |üs¡e÷‘·àqT #˚s¡˝Òs¡ì #Ó|æŒHê, Ä e÷≥\qT

eTqTwüß\T ns¡úeTT #düTø√ Òø£, e÷j·T e÷s¡ZeTTqT ne\+_Û+#·T#·÷, Ç< <e⁄ì e÷s¡Z eT+≥THêïs¡T. Væ≤+<ä÷eT‘·eTT

yÓTT‘·ÔeTT>± e÷j·T˝À |ü&çb˛‘˚ ÇkÕ¢yéT, Ŭø’düÔeeTT\T »qà\ $wüj·TeTT\˝À e÷Á‘·eTT Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒq dü÷Á‘·eTT

\qT ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡T.

ñ<ëVü≤s¡D≈£î |ü]X¯ó<ä∆ Á>∑+<∏äyÓTÆq u…’_˝Ÿ˝À @düT #Ó|æŒq e÷≥qT rdüTø=ì #·÷kÕÔeTT. Äj·Tq #Ó|æŒq

uÛ≤eeTT H˚{Ï Å¬ø’düÔe⁄\≈£î m+‘·es¡≈£î ns¡úyÓTÆq<√ ‘Ó*dæb˛‘·T+~. eT‘·ÔsTT düTyês¡Ô, 12e n<Ûë´j·TeTT, 30,31,32,

yêø£´eTT\qT >∑eTìkÕÔeTT. 30) ªªHê |üø£åeTTq ñ+&Éì yê&ÉT Hê≈£î $s√~Û, Hê‘√ ø£*dæ düeT≈£Ls¡Ãì yê&ÉT

#Ó<äs¡>=≥Tº yê&ÉT, 31) ø±ã{Ϻ H˚qT MT‘√ #Ó|ü�q<˚eTq>±! eTqTwüß´\T #˚j·TT Á|ü‹ bÕ|üeTTqT, <ä÷wüDeTT yê]øÏ

ø£å$T+#·ã&ÉTqT. ø±˙ Ä‘·à $wüj·TyÓTÆ <ä÷wüD≈£î bÕ|üø£åe÷|üD ˝Ò<äT. 32) eTqTwü´ ≈£îe÷s¡TìøÏ $s√<ÛäeTT>±

e÷≥˝≤&ÉT yêìøÏ bÕ|üø£åe÷|üD ø£\<äT>±˙, |ü]X¯ó<뛑·à≈£î $s√<ÛäeTT>± e÷≥˝≤&ÉT yêìøÏ á j·TT>∑eT+<Ó’qq÷

sêuÀe⁄ j·TT>∑eT+<Ó’qqT bÕ|ü ø£åe÷|üD ˝Ò<äT.

Á|üeø£Ô @düT Á|üuÛÑTe⁄ #Ó|æŒq e÷≥\˝À 32e yêø£ eTTq düŒwüºeTT>± ø£s¡ø£yÓTÆq bÕ|üeTT\qT nqTuÛÑ$+#·T≥≈£î

¬s+&ÉT j·TT>∑eTT\ ø±\eTT |ü≥Tºqì #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. <ëì˝À ˇø£ s¡ø£ bÕ|üeTTqπø ¬s+&ÉT j·TT>∑eTT\ ø±\eTT eTìwæ

Áã‹øÏ bÕ|üeTTqT nqTuÛÑ$+#·e\dæ e⁄qï~. ˇπø X¯Øs¡eTT‘√, ˇπø »qà˝À @ eTìwæ ˇø£ j·TT>∑ø±\eTT ≈£L&Ü

ñ+&É˝Ò&ÉT. ø=ìï \ø£å\ dü+e‘·‡s¡eTT\T ˇø=ÿø£ÿ j·TT>∑eTT ñ+&É>±, ¬s+&ÉT j·TT>∑eTT \+fÒ m+‘· ø±\yÓ÷

ns¡úeT>∑T#·Tqï~. ˇø£ »qà˝À ø£˙düeTT q÷s¡T dü+e‘·‡s¡eTT\T ≈£L&Ü Áã‘·ø£˝Òì eTìwæ, ˇπø »qà˝À ¬s+&ÉT

j·TT>∑eTT\T ñ+&É>∑\&Ü? ñ+&É Ò&ÉT. n‘·&ÉT mH√ï y\ »qà\T m‹Ô‘>±˙ ¬s+&ÉT j·TT>∑eTT\T nsTTb˛e⁄. Bììã{Ϻ

<Ó’edü+ã+<Ûä bÕ|üeTTqT nqTuÛÑ$+#·T≥≈£î eTìwæ ø=ìï \ø£å\ »qà\T>±˙ ˝Òø£ ø=ìï y˚\ »qà\T>±˙ bı+<äe\dæ

e⁄qï<äì ns¡úeT>∑T#·Tqï~. nsTT‘ eTTK´yÓTÆq á e÷≥\T Òø£ ô|’ yêø£ eTT\T Ŭø’düÔe⁄\≈£î>±˙, Ŭø’düÔe uÀ<Ûä≈£î\≈£î>±˙

kÕ‘êHé Á|üuÛ≤eeTT e\q ns¡úeTT ø± Ò<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. |ü]Xó<ä∆ u…’_\T˝À Á|üuÛÑTe⁄ e÷≥\qT ã{Ϻ »qà\THêïj·TìjT

düŒwüºeTT>± ‘Ó*j·TT#·T+&É>±, »qà\T ˝Òeì Ŭø’düÔe⁄\T #Ó|üŒ&ÉeTT Á|üuÛÑTe⁄ e÷≥qT eÁø°ø£]+∫q≥T¢ ø±<ë?

dü«s¡Z qs¡ø£eTT\qT e÷≥\T ¬s+&˚ eTìwæì e÷j·Te÷s¡ZeTT˝ÀìøÏ ‘√dæy˚düTÔqï$. Á|ü‹ eT‘·eTT˝ÀqT dü«s¡Z

qs¡ø£eTT\qTq$ ñHêïj·Tì #Ó|ü�ø=qT#·THêïs¡T. ø±˙ á ¬s+&ç{Ïì me«s¡÷ #·÷&É˝Ò<äT. @ eT‘·düTúìø° n$

mø£ÿ&ÉTqïB, m+‘· <ä÷s¡eTT˝À ñqïB ‘Ó*j·T<äT. dü«s¡Z qs¡ø£eTT\qT yê{Ïì nìï eT‘·eTT\ Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒHê,

qs¡ø£eTT˝À u≤<Ûä\T, dü«s¡ZeTT˝À düTKeTT\Tqïeì #Ó|æŒHê, @$ mø£ÿ&ÉTqïB, ≈£î m+‘· <ä÷s¡eTT˝ÀqTqïB #Ó|üŒ Ò<äT.

eTìwæ yê{Ï $wüj·TeTT˝À Ç+‘·>± bıs¡bÕ≥T |ü&ÉT‘ê&Éì ‘Ó*dæj·TT+fÒ yês¡T dü«s¡Z qs¡ø£eTT\qT >∑T]+∫ Ç+ø±

$es¡eTT>± #Óô|Œ&çyês¡T. dü«s¡Z qs¡ø£eTT\ e÷≥ ì»y˚T, n$ ñHêïj·Tì #Ó|æŒq e÷≥ ì»y˚T, n$ ñ+&ÉT≥ ≈£L&Ü

ì»y˚T. ø±˙ n$ mø£ÿ&ÉTHêïj·TqT $wüj·TeTT˝À nìï eT‘·eTT\T e÷j·T˝À |ü&çb˛sTTq$. dü«s¡Z qs¡ø£eTT\

ne>±Vü≤q˝À uÀ<Ûä≈£î\T düVæ≤‘·eTT bıs¡bÕ≥T|ü&ç b˛j·÷s¡T. yê] e÷≥\T $qT eTqTwüß\T ≈£L&Ü yê] e÷s¡ZeTTH

15

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

bıs¡|ü&çb˛j·÷s¡T. Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒq~ ˇø£ ñ<˚›X¯yÓTÆ‘˚ eTqeTT ns¡úeTT #˚düTø=qï~ eTs=ø£ ñ<˚›X¯eTT nsTTq~.

Ç≥T¢ dü«s¡Z qs¡ø£eTT\qTq$ yÓTT‘·ÔeTT nìï eT‘·eTT\˝ÀqT ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛j·÷sTT. ˇø£ÿ $wüj·TeTT˝À <ë]

‘·|æŒb˛‘˚, <ëì‘√ nqTdü+<ÛëqyÓTÆq C≤„q $wüj·TeTT\˙ï <ë] ‘·|æŒb˛e⁄qT. n˝≤ C≤„q $wüj·TeTT\ ne>±Vü≤q˝À

<ë] ‘·|æŒb˛sTTq eTqTwüß\˝À nìï{Ïø£+fÒ eTT+<äTqïyês¡T Væ≤+<äTe⁄\T, ‘·sê«‘· Ŭø’düÔeeT‘·eTT˝Àìyês¡T. <ëì

‘·sê«‘· ÇkÕ¢yéT eT‘·eTT˝Àìyês¡ì #Ó|üŒe#·TÃqT. ÇkÕ¢yéT eT‘·eTT˝À #ê˝≤ es¡≈£î Á|üeø£Ô #Ó|æŒqfÒ¢ ns¡úeTT #düTø√>∑*ZHê,

ˇø£ÿ dü«s¡Z qs¡ø£eTT\ e<ä› e÷Á‘·y˚T ‘·|ü�<√e |ü{Ϻ b˛j·÷s¡T.

Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒq e÷≥\˝À dü«s¡Z qs¡ø£eTT\T uÛÑ÷$TMT<äH˚ ñHêïj·Tì, <˚e⁄&ÉT |ü⁄D´eTT #˚düTø=qï yê]øÏ

dü«s¡ZeTTqT, bÕ|üeTTqT #˚düTø=qï yê]øÏ qs¡ø£eTTq÷ Çø£ÿ&˚ nqTuÛÑ$+#·Tq≥T¢ @sêŒ≥T #˚XÊ&É˙, <ëì Á|üø±s¡eTT

ø£s¡à |òü*‘·eTT\qT eTìwæ uÛÑ÷$TMT<äH nqTuÛÑ$düTÔHêï&ÉqT ø£ÿ $wüj·TeTTqT ‘Ó\TdüTø√>∑*Z‘, Ä<Ûë´‹àø£s¡+>∑eTT˝À>∑\

mH√ï Á|üX¯ï\≈£î »yêãT <=]øÏb˛e⁄qT. ˝Òø£b˛‘˚ eTq C≤„qeT+‘ê dü+X¯j·÷\‘√ ≈£L&ÉT ø=qï<Ó’, dü]jÓÆTq »yêãT

˝Òì<Ó’ ñ+&ÉTqT. n+<äTe\q ˇø£ÿe÷s¡T dü«s¡Z qs¡ø£eTT\˙ï Çø£ÿ&˚ uÛÑ÷$TMT<äH˚ ñqïe˙, yê{Ïì eTqeTT ì‘·´eTT

nqTuÛÑ$düTÔHêïeT˙, ø£fi¯fl m<äTfÒqTqï dü«s¡Z qs¡ø£eTT\qT n+<äs¡eTT #·÷&É>∑\TZ#·THêïeTì Á>∑Væ≤+#·>∑*–‘˚, ì»yÓTÆq

C≤„qeTT eTìwæøÏ ‘Ó*dæ b˛e⁄qT. nsTT‘˚ e÷j·T e÷Á‘·eTT n˝≤ ns¡úeTT ø±≈£î+&É #˚j·TT#·÷, Ç|ü�&ÉT y˚TeTT

#Ó|ü�#·Tqïe÷≥ |üP]Ô ndü‘·´eTì qeTTàq≥T¢ #˚j·T>∑\<äT. dü«s¡Z qs¡ø£ $wüj·TeTT\˝À eTqTwüß\qT |üP]Ô ‘·|ü�<ë]

|ü{Ϻ+∫q e÷j·T ø=ìï eT‘·eTT\˝À <Ó’edüìï~ÛjÓÆTq yÓ÷ø£åeTTqT ˝Òø£ <Ó’eeT+<äT ◊ø£´ eTe&ÉeTTqT dü«s¡ZeTT>±

uÛ≤$+|ü#˚dæ+~. dü«s¡Z qs¡ø£eTT\T y˚s¡˙, n$ e÷qe⁄ìøÏ düTK<äT'KeTT\qT n+~+#·Tqe˙, eTTøÏÔ ˝Òø£ yÓ÷ø£åeTT

nqTq~ y˚s¡˙ n~ düTK<äT'K\≈£î nr‘·yÓTÆq <Ó’ekÕìïVæ≤‘·´eTì ‘Ó*j·Tì eTqTwüß\T yÓ÷ø£åeTTqT ≈£L&Ü dü«s¡ZeTì

#Ó|ü�ø=+≥THêïs¡T. eTìwæì Çìï ‘·|ü�<ës¡T\T |ü{Ϻ+∫q e÷j·T, #êe⁄|ü⁄≥Tºø£\ $wüj·TeTT˝À |üP]Ô>± eTuÛÑ´ô|{Ϻ

|ü⁄qs¡®qàj˚T ˝Òq≥T¢, ñqï~ ˇπø »qà nqï≥T¢ #˚dæ+~. Ç≥Te+{Ï s¡Vü≤dü´eTT\T eTìwæøÏ @e÷Á‘·eTT m|üŒ{Ïø°

‘Ó*j·T≈£î+&ÉT≥≈£î eTìwæ Ä<Ûë´‹àø£ <Ûë´düq+‘ê ãj·T≥ Á|ü|ü+#·eTT˝ÀH \>∑ïeT>∑Tq≥T¢ #dæ+~. XØs¡ n+‘·s¡+>∑eT+<äT

Je⁄&Ó’q ‘êqTy˚s¡˙, Ä‘·à y˚s¡ì, n˝≤π> eTqdüT‡, ãT~∆ y˚s¡Ty˚s¡T>± |üì #˚düTÔHêïj·Tì, n˝≤ n+‘·s¡+>∑eT+<äT

»s¡T>∑T $<ÛëqeTT ‘Ó\TdüTø√e&Éy˚T ì»yÓTÆq Ä<Ûë´‹àø£eT˙, n˝≤ ‘Ó\TdüT ø=qï|ü⁄&˚ <Ó’eeTTjÓTTø£ÿ C≤„qeTT, <ëì

<Ûäs¡àeTT\T ‘Ó*j·TTq˙, n˝≤ XØsê+‘·s¡Z‘·eTTqT ‘Ó\TdüTø√>∑*Z‘, nìï Á|üXï\≈£î dü+|üPs¡íyÓTÆq »yêãT\T <=s¡T≈£îqì,

eTìwæ ‘Ó\TdüTø√˝Òø£ b˛e&ÉeTT e\q eTìwæ eT‘·eTT nqT ñ#·TÃ˝À ∫≈£îÿø=ì, e÷j·T nqT <ëìì >∑T]Ô+#·˝Òø£

‘·qTï ‘êqT>±˙, ‘êqT <Ó’eeTTqT>±˙ >∑T]Ô+#·˝Òø£ b˛e⁄#·THêï&ÉT.

nìï eT‘·eTT\˝Àì Á|üeø£Ô\T <Ó’eeTTqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒdæHê, yês¡T #Ó|æŒq C≤„qeTTqT ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£

Á|üeø£Ô\≈£î ≈£L&Ü eT‘·eTTqT n+≥>∑{Ϻ e÷ eT‘·eTT y˚s¡T n+≥THêïs¡T. Ç+‘·es¡≈£î @ Á|üeø£Ô #Ó|æŒHê Ä <Ó’e

$wüj·TeTT $X¯«e÷qe⁄\≈£î n+<ä]ø° e]Ô+#·Tq~>± #ÓbÕŒs¡T >±˙, yês¡T eT‘·eTT nì ù|s¡Tô|{Ϻ #Ó|üŒ˝Ò<äT.

<˚e⁄&ÉT Á|üeø£Ô\ <ë«sê ‘·q C≤„qeTTqT #Ó|æŒ+∫‘˚, e÷j·T eTqTwüß\qT ‘·q |üø£åeTT˝À ñ+#·T ø=qT≥≈£î, <Ó’eeTTyÓ’|ü⁄

me]˙ b˛≈£î+&Ü #j·TT≥≈£î, ys¡Tys¡T ø±\eTT˝˝À #Ó|æŒq Á|üeø£Ô\T, ys¡Tys¡T eT‘·eTT\qT uÀ~Û+#ês¡ì ns¡úeT>∑Tq≥T¢

#dæq~. yÓTT<ä≥ á $<ÛäeTT>± yÓTT<ä …’q e÷j·T Á|üuÛ≤eeTT eTìwæì J$‘ê+‘·eTT ‘·q Á|üuÛ≤eeTT˝ÀH ∫≈£îÿø=qï≥T¢

#˚dæq~. n+<äTe\q eTìwæ u≤Vü≤´eTT>± m+‘· y˚T<Ûë$ nsTTHê, n+‘·s¡+>∑eTT˝À <˚e⁄ì $wüj·TeTTq+<äT |üP]Ô

16

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

‘Ó*$ ‘·≈£îÿeyê&Ó’ b˛j·÷&ÉT. ø=+<äs¡T Ä<Ûë´‹àø£ $<ä´˝À ≈£L&Ü y˚T<Ûëe⁄\T>± ø£ì|æ+∫Hê, nìï eT‘·eTT\˝Àì

eT÷\ Á>∑+<∏äeTT\q÷ #·~$ Á|ü‹ ù|Jì ‘·eT C≤„|üø£eTT˝À ô|≥Tºø=ìHê, y˚<äeTT\˝Àì eT+Á‘·eTTq÷, ^‘·˝Àì

XÀ¢ø£eTT\q÷, |ü]Xó<ä∆ u…’_\T˝Àì yêø£ eTT\q÷, |ü$Á‘· KTsêHé Àì Äj·T‘Y\qT düT\uÛÑeTT>± #Ó|üŒ>∑*–Hê, n≥Te+{Ï

yês¡T ≈£L&Ü eT‘·eTT\ e÷j·T˝À ∫≈£îÿø=Hêïs¡T. ø±˙ eT‘êr‘·yÓTÆq <˚e⁄ì C≤„qeTTqT >∑T]Ô+#·˝Ò≈£îHêïs¡T. X¯Øs¡

n+‘·s¡+>∑eTT˝À <˚e⁄&ÉT düs¡T«\≈£î neT]Ãq $<ÛëqeTTqT ‘Ó*j·T˝Ò≈£îHêïs¡T. ‘·qqT >∑T]+∫ ‘êqT mes¡T nì

#·÷#·Tø√ Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T. ì‘· eTT eTìwæ À »s¡T>∑T ‘·‘·+>∑eTTqT q&ÉT|ü⁄yê&Óes√ ‘Ó*j·T Ò≈£îHêïs¡T. XØs¡eTT˝À

‘·q bÕÁ‘· dü«\ŒyÓTÆq<ë ˝Òø£ >=|üŒ<ë nì >∑T]Ô+#·˝Òø£b˛e⁄#·THêïs¡T. n˝≤ ˝À|ü* $<ÛëqeTT ‘Ó*j·Tq|ü⁄&ÉT, düèwæ˜

‘·sê«‘· X¯Øs¡eTT˝À|ü\ »s¡T>∑T #êe⁄qT >∑T]+∫ >±˙, düèwæ˜ Ä~˝À »]–q |ü⁄≥Tºø£qT >∑T]+∫>±˙, ‘Ó*j·Tì dæú‹˝À

eTìwæ ñ+&çb˛e&ÉeTT e\q, »>∑‹˝À Ç+‘·es¡≈£î |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTT s¡Vü≤dü´eTT>± $T–*b˛sTTq~.

<˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT eTìwæøÏ ‘Ó*j·TCÒj·÷\ì mH√ïe÷s¡T¢ uÛÑ÷$TMT<ä ‘·q C≤„qeTTqT Ç+<ä÷ eT‘·eTT˝À

(Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À) uÛÑ>∑e+‘·Tì <ë«sê Á|üø£{Ï+#ê&ÉT. nfÒ¢ $T>∑‘ê eT‘·eTT˝˝À Á|üeø£Ô\ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT.

nsTTHê e÷j·T e÷qe⁄ìï m|üŒ{Ïø£|ü�&ÉT <˚e⁄ì C≤„qeTTq≈£î <ä÷s¡eTT #˚dü÷Ô b˛sTT+~. n+<äTe\q eTìwæ

yÓTT<ä≥ ‘·q #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£\qT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√˝Òø£b˛j·÷&ÉT. Á|üeø£Ô\ <ë«sê |ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTTqT #Ó|æŒ+∫Hê,

eTìwæ Á>∑Væ≤+#·Tø√˝Òø£ b˛e&ÉeTT e\Hê, »qà\ $wüj·TeTT n‘·´+‘· ÁbÕeTTK´yÓTÆq <ëìe\Hê, m≥T ‹]– Ä

$wüj·TeTTqT eTìwæøÏ ‘Ó*j·TCÒj·TT ì$T‘·ÔeTT, eTìwæ X¯Øs¡eTT ˝Àì Ä‘·à ‘êH˚ dü«j·TeTT>± ‘Ó*j·TCÒj·÷\qT

$<ÛëqeTTqT mqTïø=qï~. Ä‘˚à dü«j·TeTT>± |ü⁄qs¡®qà\ $wüj·TeTTqT Jyê‘·à˝…’q eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·Tãs¡#·T≥≈£î

ˇø£ ø±s¡DeTT ñqï~. |üs¡e÷‘·à |üì #˚j·T&ÉT, $wüj·TeTTqT ‘Ó\T|ü&ÉT. |üs¡e÷‘·à n+X¯ nsTTq uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT

#Ó|æŒq e÷≥qT Á|üø£è‹ »ì‘·yÓTÆq e÷j·T K+&ç+∫ »qà\T Òeì uÀ~ÛdüTÔ+~. $T>∑‘ê <Ó’eC≤„q $wüj·TeTT\ìïj·TT

ãj·T≥ nqTuÛÑeØ‘ê´ ‘Ó*j·Tã&ÉT≥≈£î neø±X¯eTT ø£\<äT. yê{Ïqìï{Ïì ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdüÔeTT ìs¡÷|æ+#·>∑\<äT.

ˇø£ÿ »qà\ $wüj·TeTT me]ø° Á|ü‘·´ø£å Á|üe÷DeTT>± ø£ì|æ+#·<äT. n+<äTe\q Ä‘˚à dü«j·TeTT>± |ü⁄qs¡®qà\

$wüj·TeTTqT ìs¡÷|üD≈£î rdüTø£sêe\dæq nedüs¡eTT @s¡Œ&çq~. Ä‘·à XØs¡eTT˝À ¬s+&ÉT ø±s¡ eTT\qT #j·TT#·Tqï<äì

eTqeTT eTT+<˚ #Ó|ü�ø=HêïeTT. X¯Øs¡eTT ˝Àì n+‘·s¡Z‘· uÛ≤>∑eTT\qT yê{Ï ø±s¡´eTT\qT ‘Ó\TdüTø√>∑*Zq|ü⁄&˚

ndü˝…’q Ä<Ûë´‹àø£eT>∑Tqì ≈£L&É #Ó|ü�ø=HêïeTT. n+‘˚ø±ø£ eTìwæ˝Àì eTqdüT‡, Ä‘·à Á|ü‘˚´øÏ+∫ ¬s+&ÉT |üqT\qT

#j·TT#·Tqïeì ≈£L&Ü #Ó|ü�ø=HêïeTT. XØs¡eTT˝À eTqdüT‡, Ä‘·à ¬s+&ÉT |üqT\T #j·T&ÉeTT XÊÅdüÔã<ä›eT÷, yêdüÔeeT÷

nsTTq|üŒ{Ïø° eTìwæ eTdüÔø£eTT˝À Ä‘·àMT<ä ˇø£ Á|üX¯ï edüTÔqï~. n<˚eTq>±! X¯Øs¡eTT˝À Á|üø£è‹ dü+ã+<ÛäyÓTÆq

eTqdüT‡, |üs¡e÷‘·à dü+ã+<ÛäyÓTÆq Ä‘·à ¬s+&É÷ ¬s+&ÉT |üqT\qT #˚j·TT#·Tqï|ü⁄&ÉT Á|üø£è‹ dü+ã+<Ûä eTqdüT‡ ≈£L&Ü

Ä‘·à‘√ düe÷qyÓTÆq |üì #˚dæq≥¢>∑T#·Tqï~ ø£<ë! n|ü�&ÉT eTqdüT‡ø£+fÒ Ä‘·à m≈£îÿe |üì #˚j·T˝Ò<äì, eTqdüT‡

#˚j·T>∑*–qìï |üqT\H˚ #˚j·TT#·Tqï<ä˙, n+<äTe\q eTqdüT‡‘√ düe÷qeTT>± Ä‘·à, Ä‘·à‘√ düe÷qeTT>± eTqdüT‡

|üì #˚dæq|ü⁄&ÉT eTqdüT‡ ø£+fÒ Ä‘·à >=|üŒ<äì #Ó|üŒ˝ÒeTT ø£<ë nì me¬s’Hê Á|ü•ï+#·e#·TÃqT.

Ä Á|üX¯ï≈£î »yêãTqT eTqeTT á $<ÛäeTT>± #Ó|ü�ø√e#·TÃqT. Á|üø£è‹ø£+fÒ |üs¡e÷‘·à ô|<ä›~ ˝Òø£ >=|üŒ<äì

#Ó|ü�ø=qï≥T¢, Á|üø£è‹ dü+ã+<ÛäyÓTÆq eTqdüT‡ø£+fÒ |üs¡e÷‘·à dü+ã+<ÛäyÓTÆq Ä‘·à m|üŒ{Ϭø’Hê >=|üŒ<˚. eTqdüT‡ø£+fÒ

Ä‘·à >=|üŒ<äì #Ó|ü�≥≈£î ø£ ø±s¡DeTTqï~, n<˚eTq>±! ø£ì J$‘·eTT˝À eTqdüT‡, Ä‘·à ¬s+&É÷ ¬s+&ÉT |üqT\H˚

17

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

#j·TT#·Tqïq÷, Á|ü|ü+#·eTT˝À mø£ÿ&√ ø£#√≥, m|ü�&√ ø£|ü�&ÉT, meì˝ÀH√ ø£ì˝À Ä‘·à Á|ü‘´øÏ+∫ eTqdüT‡ø£+fÒ

m≈£îÿe>± eT÷&Ée |üìì ≈£L&Ü #˚j·TT#·Tqï~. eTqdüT‡ø£+fÒ m≈£îÿe>± eT÷&Ée |üìì ≈£L&Ü Ä‘·à #˚j·T&ÉeTT

e\q Ä‘·à eTqdüT‡‘√ düe÷qyÓTÆq~ ø±<ä˙, X¯Øs¡eTT˝À nìï{Ïø£+fÒ >=|üŒ~ Ä‘·à˙ #Ó|üŒe#·TÃqT. n+<ä]

J$‘·eTT˝À eT÷&Ée |üì nedüs¡eTT˝Ò<äT, ø±e⁄q Ä‘·à eTqdüT‡‘√ düe÷qeTT>± ¬s+&ÉT |üqT\H˚ #˚j·TT#·Tqïq÷,

nedüs¡yÓTT∫Ãq|ü⁄&ÉT eT÷&Ée |üìì #j·TT kÕeTs¡ú eTTqT ø£*Zj·TTqï <ëìe\q Ä‘·à XØs¡eTT˝À nìï uÛ≤>∑eTT\ø£+fÒ

>=|üŒ<˚qì #Ó|üŒe#·TÃqT.

düs¡«kÕ<Ûës¡DeTT>± Ä‘·à X¯Øs¡eTT˝À |üì #˚j·TT#·Tqï<äì >±˙, ¬s+&ÉT |üqT\qT #˚j·TT#·Tqï<äì>±˙ ‘Ó*j·Tì

eTqTwüß\T ø=+<äs¡T+&É>±, Jyê‘·à, |üs¡e÷‘·àø±ø£ Á|ü‘˚´øÏ+∫ ˇø£ Ä‘·à ñqï<äì ‘Ó*j·Tìyês¡T m+<äs√ ñHêïs¡T.

Ä‘·à ñqï<äqT $wüj·TeTT 95 XÊ‘·eTT Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·T<äT. n‹ ø£wüºeTT MT<ä ø£ ◊<äT XÊ‘·eTTeT+~øÏ Ä‘·à+≥÷

ˇø£≥Tqï<äì ‘Ó*dæe⁄+&çHê, n+<äT˝À me]ø° Ä‘·à m\¢|ü�&É÷ ¬s+&ÉT |üqT\qT #˚j·TT#·Tqï<äì>±˙,

nedüs¡yÓTT∫Ãq|ü�&ÉT eT÷&Ée |üìì ≈£L&Ü #˚j·T>∑\TZqì>±˙ ‘Ó*j·T<äT. n+‘· À‘·T>± ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î ô|<ä›˝…’q

Á|üeø£Ô\T ≈£L&Ü Ä‘·à $wüj·TeTTqT n+‘·˝À‘·T>± mø£ÿ&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT. ˇø£ÿ uÛÑ>∑eBZ‘·˝À e÷Á‘·y˚T uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT

#Ó|æŒq C≤„qeTT˝À Ä‘·à m+‘· >=|üŒ<√ ‘Ó*dæb˛e⁄#·Tqï~. nsTT‘˚ ‘· me]ø° ns¡úeTT ø±≈£î+&Üb˛sTTq <ëìe\q

Ä‘·à ≈£L&Ü me]ø° ns¡úeTTø±˝Ò<äT. n˝≤π> X¯Øs¡eTT˝À <ëì ø£s¡Ôe´y˚T$T{À ≈£L&Ü ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. Ä‘·à

#˚j·T>∑\T>∑T#·Tqï eT÷&Ée |üì @$T{À Ç|ü⁄&ÉT ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT.

Ä‘·à #j·T>∑\T>∑T eT÷&ÉT |üqT\˝À yÓTT<ä{Ï <ëìì m\¢|ü�&ÉT ø£ÿø£åDeTT ≈£L&Ü r]ø£ Ò≈£î+&Ü #j·TT#·Tqï~.

Ä‘·à jÓTTø£ÿ yÓTT<ä{Ï |üì düèwæ˜ Ä~˝À (Á|üuÛÑeeTT˝À) yÓTT<ä˝…’ düèwæ˜ n+‘·´eTT (Á|üfi¯j·TeTT˝À) es¡≈£î ˇø£ÿ ôdø£+&ÉT

ø±\eTT ≈£L&Ü }s¡ø£ ñ+&Éø£ »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. m&É‘Ós¡|æ˝Òì ø±s¡´eTTqT Ä‘·à ˇø£ÿfÒ #˚j·T>∑\TZ#·Tqï~. á

$wüj·TeTT me]ø° ‘Ó*j·T≈£îHêï Á|ü|ü+#·eTT˝À »s¡T>∑T Á|ü‹ ø±s¡´eTT Ä‘·à #˚‘·H˚ »s¡T>∑T#·Tqï~. Ä‘·à nìï

X¯Øs¡eTT\˝À ñ+&ç nVü≤]ïX¯\T |üì #˚j·TT #·Tqï~. MT≈£î ‘Ó*dæHê ‘Ó*j·Tø£b˛sTTHê Á|ü|ü+#·eTT˝À @ Jesêdæ

#j·TT#·Tqï |üì>±˙ n~ Ä‘·à #j·TTq<! JesêdüT\T yTeTT #j·TT#·THêï eTqTø=qT Á|ü‹ ø±s¡ eTT Ä‘·à #j·TTq<>±˙,

Je⁄\T #˚j·T&ÉeTT ˝Ò<äT. $X¯«eTT˝À »s¡T>∑T |üì @<Ó’Hê Ä‘˚à #˚j·TT#·Tqï<äì ‘Ó*j·Tø£ b˛e&Éy˚T ô|<ä›

nC≤„qeT>∑T#·Tqï~. Ä‘·à #˚j·TT yÓTT<ä{Ï |üìì ‘Ó\TdüTø√>∑*–‘˚ eTìwæ ø£s¡àjÓ÷– nsTTb˛>∑\&ÉT. ˇø£ eTìwæ

ø£s¡àjÓ÷– n>∑T≥≈£î @ kÕ<Ûäq nedüs¡eTT˝Ò<äT. ÁuVü≤àjÓ÷>∑eTTqT kÕ~Û+#·T≥≈£î eTìwæøÏ kÕ<Ûäq nedüs¡eTT>±˙,

ø£s¡àjÓ÷>∑eTTqT kÕ~Û+#·T≥≈£î kÕ<Ûäq |üìøÏ sê<äT. m|ü�&Ó’‘˚ eTq X¯Øs¡eTT˝À Je⁄ì‘√ bÕ≥T Ä‘·à ˇø£≥Tqï<ä˙,

n~j˚T ∫qï, ô|<ä› eT]j·TT X¯Øs¡eTT ˝À|ü\, X¯Øs¡eTT ãj·T≥ |üqT\qT #˚j·TT #·Tqï<äì ‘Ó*dæ, Ä $wüj·TeTT

m\¢|ü�&ÉT C≤„|üø£eTT ñ+fÒ, @ eTìwæ nsTTHê ø£s¡àjÓ÷– ø±>∑\&ÉT. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq ø£s¡àjÓ÷>∑

dü÷Á‘·eTT Ç~j˚T. ø£s¡àjÓ÷>∑eTT ø=s¡≈£î kÕ<Ûäq #˚j·TeT˙, <Ûë´qeTT #˚j·TeT˙ ^‘·˝À mø£ÿ&Ü #Ó|üŒã&É˝Ò<äT.

kÕ<Ûäq #˚j·Te\dæq~ ÁãVü≤àjÓ÷>∑eTT ø=s¡≈£î e÷Á‘·y˚Tqì »„|æÔ≈£î+#·Tø√e˝…qT. Á|üdüTÔ‘·ø±\eTT˝À m+<äs√ <Ûë´qeTT

#˚j·TT#·Tqïq÷, yê]øÏ jÓ÷>∑eTT\T mìï $<ÛäeTT˝À ‘Ó*j·T<äT, yês¡T #˚j·TT#·Tqï <Ûë´qeTT @ jÓ÷>∑eTTq≈£î

dü+ã+~Û+∫q<√ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT. yês¡T #˚j·TT kÕ<Ûäq $wüj·Ty˚T yê]øÏ dü]>± ‘Ó*j·T<äT, mes√ #Ó|挑˚ <ëì

Á|üø±s¡eTT #˚j·TT#·T+<äTs¡T. n≥Te+{Ï yê]øÏ X¯Øs¡eTT ãj·T≥ #˚j·TT kÕ<Ûäq $wüj·Ty˚T dü]>± ‘Ó*j·Tq|ü⁄&ÉT,

18

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

˝À|ü\qTqï eTqdüT‡ $wüj·TeTT>±˙, <ëìø£+fÒ $T+∫q Ä‘·à $wüj·TeTT>±˙ @e÷Á‘·eTT ‘Ó*j·T<äT. Ä‘·à $wüj·TeTT

‘Ó*j·Tq|ü⁄&ÉT n~ mìï |üqT\T #˚j·TT#·Tqï<√, m˝≤ ñqï<√, m˝≤ ‘Ó*j·T>∑\s¡T? n+<äTe\q Ä‘·à e\q

m\¢|ü�&É÷ »s¡T>∑T yÓTT<ä{Ï |üì>±˙, n|ü�&É|ü�&ÉT »s¡T>∑T ¬s+&Ée |üì>±˙, me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. Çø£

eT÷&Ée |üì @$T{À ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT.

Ç|ü�&ÉT neø±X¯eTT <=]øÏ+~ ø±ã{Ϻ MTs¡T qqTï y˚>∑eTT>± ˇø£ Á|üX¯ï n&ÉT>∑e#·TÃqT. n<˚eTq>±!

uÛÑ÷$TMT<ä me]ø° ‘Ó*j·Tì Ä‘·à jÓTTø£ÿ eT÷&Ée |üì MT¬ø≥T¢ ‘Ó*dæq~? me]ø° ‘Ó*j·T<äì MTπs #Ó|ü� #·Tqï|ü�&ÉT,

<ëìì MT¬s˝≤ #Ó|üŒ>∑\T>∑T#·THêïs¡T? nì Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ H˚qT dü÷{Ï>± #Ó|ü� düe÷<ÛëqeTT @eTq>±!

me]ø° ‘Ó*j·Tì <ëìì H˚qT #Ó|üŒ&ÉeTT ≈£L&Ü ˇø£ |üìj˚T ø£<ë! Ä #Ó|üŒ&ÉeTT nqT |üìì #˚j·TT#·Tqï~ H˚qì

MT≈£î ô|’øÏ ‘Ó*dæHê, Hê≈£î e÷Á‘·eTT Á|ü‹ |üì˙ #˚j·TTq~ Ä‘·àj·T˙, H˚qT ø±<ä˙ u≤>± C≤„|üø£eTTqï~. H˚qTqï

X¯Øs¡eTT˝À Hê≈£î ‘√&ÉT>± ˇø£&ÉTHêï&É˙, yê&˚ á X¯Øs¡eTTq≈£î n~Û|ü‹j·T˙, n‘·qT #˚j·Tì<˚ @ |ü˙ X¯Øs¡eTT˝À

»s¡>∑<ä˙, yê&˚ Hê bıs¡T>∑Tyê&É˙, yêìH˚ Ä‘·à n+≥THêïeT˙ #Ó|ü�#·THêïqT. H˚qT #˚j·Tì |üìì H˚H˚ #˚XÊqì

#Ó|üŒ&ÉeTT ‘·|ü�ø±<ë! n≥Te+{Ï ‘·|ü�qT H˚qT m|ü�&É÷ #˚j·TqT. n˝≤ #Ó|挑˚ Hê bıs¡T>∑T yêìì H˚qT yÓ÷düeTT

#dæq≥T¢ ø±<ë! Ä‘·à #˚dæq |üìì Jyê‘·à H˚qì nC≤„qeTT #‘· #Ó|üŒ&ÉeTT Ä‘·àqT nee÷q|ü]∫q≥¢>∑TqT. <ëìH˚

Ä‘·àÁ<√Vü≤eTT n+{≤eTT. H˚qT n˝≤ n+<ä]e˝… Ä‘·àÁ<√Væ≤ì ø±qT. me]ø° ‘Ó*j·Tì Ä‘·à s¡Vü≤dü´eTT Ä‘·àπø

‘Ó\TdüT. ø±e⁄q Ä‘˚à ‘·q eT÷&Ée |üìì #Ó|ü�#·Tqï~, ø±˙ H˚qT m+‘·e÷Á‘·eTT ø±<äT. X¯Øs¡eTT˝À »]¬>&ç

|üqT\qT ãT~∆ <ë«sê #·÷dü÷Ô, yê{Ïì nqTuÛÑ$+#·&Éy˚T Hê |üì. n+‘˚ ‘·|üŒ $T>∑‘ê |üqT\˙ï Ä‘˚à #˚j·TT#·Tqï~.

Ä‘·àjÓTTø£ÿ eT÷&Ée |üìì ≈£L&Ü Ä‘˚à H˚qTqï X¯Øs¡eTT <ë«sê ‘Ó*j·TCÒj·TT#·Tqï~.

eTìwæ düJe X¯Øs¡eTT˝À m\¢ø±\eTT »s¡T>∑Tq~ Ä‘·àjÓTTø£ÿ yÓTT<ä{Ï |üìø±>±, n|ü�&É|ü�&ÉT »s¡T>∑Tq~

Ä‘·àjÓTTø£ÿ ¬s+&Ée|üìø±>±, mH√ï »qà\˝À ˇø£e÷s¡T »s¡T>∑Tq~ Ä‘·à jÓTTø£ÿ eT÷&Ée |üì>± #Ó|ü�ø=HêïeTT.

Je⁄ìøÏ |ü⁄qs¡®qà\THêïj·Tì ‘Ó*j·TCÒj·TT ì$T‘·ÔeTT Ä‘·à |üì #j·T&ÉeTT eT÷&Ée |üì n>∑T#·Tqï~. Ä‘·à eT÷&Ée

|üì #˚j·Tø£b˛‘˚ |ü⁄qs¡®qà\T ñHêïj·Tì #Ó|ü�≥≈£î Ä<Ûës¡eTT ˝Ò≈£î+&Ü b˛‘·T+~. n+<äTe\q ñqï dü‘·´eTTqT

‘Ó\T|ü⁄≥≈£î, ªª<Ûäèe+ »qà eTè‘·dü´#·µµ nqT XÊÅdüÔe#·qeTT ìs¡÷|üD>± ‘Ó*j·TT≥≈£î Ä‘·à ‘·q X¯Øs¡eTT˝À eT÷&Ée

|üìì #˚dæ #·÷|æ+∫+~. n˝≤ Ä‘·à #˚dæq eT÷&Ée|üìì $X¯Bø£]+#·Tø=ì #·÷kÕÔeTT. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À C≤„qjÓ÷>∑eTT

◊<äe XÀ¢ø£eTT˝À ªªãVüAìyT e´r‘êì »Hêàì ‘·e #ês¡T®q, ‘êq´Vü≤+ y<ä düsê«DÏ q‘·«+ y‘·ú |üs¡+‘·|üµµ ªªns¡T®Hê!

Hê≈£î mH√ï »qà\T ø£*>±sTT, ˙≈£î nfÒ¢ mH√ï »qà\T ø£*>±sTT. Hê≈£î ø£*–q »qà\˙ï Hê≈£î ‘Ó\TdüT, ø±˙ ˙≈£î

ø£*Zq »qà\T ˙≈£î ‘Ó*j·Te⁄µµ nì ø£èwüßí&ÉT ns¡T®qTq≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. n|ü�&ÉT ø£èwüßí&ÉT ns¡T®qT&ÉT Ç<ä›s¡÷ eTqTwüß˝Ò

nsTTHê, Ç<ä›]˝Àq÷ eTqdüT‡, Ä‘·à ¬s+&É÷ ñ+&ç yê{Ïyê{Ï |üìì n$ #˚dü÷Ô ñ+&çHê, ns¡T®qTq≈£î ‘Ó*j·Tì >∑‘·

»qà\ $wüj·TeTT\T ø£èwüßíìøÏ m˝≤ ‘Ó*kÕsTT nì Á|üX¯ï sêø£‘·|üŒ<äT. n˝≤ e∫Ãq Á|üX¯ï≈£î »yêãTqT ‘Ó\TdüTø=+fÒ,

ns¡T®qTì X¯Øs¡eTT˝Àì Ä‘·à Ä X¯Øs¡eTT˝À ¬s+&ÉT |üqT\H˚ #˚j·TT#·Tqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. n+<ä] X¯Øs¡eTT˝À

#˚j·TT $<ÛäeTT>∑H˚ ns¡T®qTì X¯Øs¡eTT˝À ≈£L&Ü Ä‘·à ¬s+&ÉT |üqT\qT #˚j·TT#·T+&ÉT≥ e\q, me]ø° ‘·eT >∑‘· »qà

$wüj·TeTT\T ‘Ó*j·Tq≥T¢ ns¡T®qTq≈£î ≈£L&Ü >∑&É∫b˛sTTq »qà\ $wüj·TeTT ‘Ó*j·T˝Ò<äT. lø£èwüßíì X¯Øs¡eTT˝Àì

19

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

Ä‘·à ‘·q eT÷&Ée |üìì ≈£L&Ü #˚j·T&ÉeTT e\q ø£èwüßíìøÏ ‘·q >∑‘· »qà $wüj·TeTT\ìïj·TT ‘Ó*dæ b˛sTTq$.

n+<äTe\q ø£èwüßí&ÉT yÓqTø£{Ï »qà\˙ï Hê≈£î ‘Ó\TdüT nHêï&ÉT.

ˇø£ eTìwæ XØs¡eTT˝À Ä‘·à m\¢|ü�&ÉT |üì #dü÷Ôe⁄+&ÉT≥ e\q, eTìwæ J$‘·eTT˝Àì Á|ü‹ ∫qï $wüj·TeTT‘√

düVü‰ nìï $wüj·TeTT\T Ä‘·à≈£î ‘Ó\TdüT. eTìwæ J$‘·eTT˝À m\¢ø±\eTT nìï |üqT\q÷ Ä‘·à #˚j·TT≥ #˚‘·

eTìwæ J$‘·eTT˝À Ä‘·à≈£î ‘Ó*j·Tì~ @MT Ò<äT. n˝≤ nìï $wüj·TeTT\qT ‘Ó*dæq Ä‘·à, ‘·q≈£î ‘Ó*dæq yÓqTø£{Ï

»qà $wüj·TeTT\qT eTìwæ J$‘·eTT˝À ‘êH˚ dü«j·TeTT>± »„|æÔe∫Ãq≥T¢ ‘Ó*j·TCÒj·TT#·Tqï~. n˝≤ yÓqTø£ »qà\

$wüj·TeTT\qT m|ü�&√ ˇø£|ü�&ÉT, meìø√ ˇø£ìøÏ Ä‘·à ‘Ó*j·TCÒj·T&Éy˚T Ä‘·àjÓTTø£ÿ eT÷&Ée |üì. ø£èwüßíì

XØs¡eTT˝Àì Ä‘·à >∑‘·»qà\ $wüj·TeTT\ìï{Ïì ø£èwüßíq≈£î ‘Ó*j·TCÒdæq~ ø±e⁄q Äj·Tq Hê yÓqTø£{Ï »qà\qìï{Ïì

H˚qT #Ó|üŒ>∑\qT nHêï&ÉT. lø£èwüßí&ÉT n˝≤ nq&ÉeTT e\q Ä‘·à ‘·q eT÷&Ée |üìì ø£èwüßíì X¯Øs¡eTT˝À

ìs¡÷|æ+#·Tø=qï<äì ns¡úeT>∑T#·Tqï~. Ä $<ÛäeTT>± lø£èwüßíì X¯Øs¡eTT˝Àì Ä‘·à, ø£èwüßíì jÓTTø£ÿ >∑&É∫b˛sTTq

»qà\qT >∑T]+∫ ‘Ó\T|ü&ÉeTT e\q, eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà\THêïj·TqT $wüj·TeTT ìs¡÷|æ+#·ã&çq~. nsTT‘ Çø£ÿ&É

ø=+<ä]øÏ ˇø£ nqTe÷qeTT sêe#·TÃqT. n<˚eTq>±! ø£èwüßí&ÉT Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) eT‘·eTTq≈£î Á|üeø£Ô˝≤+{Ïyê&ÉT.

ø±e⁄q Äj·Tq dü«j·TeTT>± |ü⁄qs¡®qà\ $wüj·TeTT˝À ndü‘· eTTqT #Ó|æŒe⁄+&Ée#·TÃqT ø£<ë! nì me¬s’Hê n&ÉT>∑e#·TÃqT.

Ç‘·s¡ eT‘·eTT˝˝À |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òeì #Ó|æŒq|ü⁄&ÉT, ˇø£ÿ Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) eT‘·eTT˝ÀH˚ ñHêïj·Tì #Ó|ü�≥ e\q

á Á|üX¯ï ø=+<ä]øÏ sêe#·TÃqT. Ç≥Te+{Ï Á|üX¯ï≈£î e÷ düe÷<ÛëqeTT @eTq>±!

e÷qe⁄&ÉT @ eT‘·eTT˝À |ü⁄{ϺHê ˇø£ eTìwæøÏ X¯Øs¡eTT˝Àì ìsêàDyÓT≥T¢ ñqï<√ nfÒ¢ eTqTwüß\ø£+<ä]ø° ñ

qï~. ˇø=ÿø£ÿ eT‘·eTTq≈£î ˇø=ÿø£ÿ X¯Øs¡ ìsêàDeTT>±˙, X¯Øs¡ n+‘·s¡Z‘· j·T+Á‘ê+>∑eTT>±˙ ˝Òe⁄. eTqTwüß\T

düèwæ˜+#·Tø=qïy˚ eT‘·eTT\T, <˚e⁄&ÉT e÷qeC≤‹ì düèwæ˜+#ê&ÉT >±˙, eT‘·eTT\qT düèwæ˜+#·˝Ò<äT. <˚e⁄ì düèwæ˜˝À

eTqTwüß\+<äs¡T ˇø£ÿfÒ. n+<äTe\q Á|ü|ü+#·eTT˝Àì nìï eT‘·eTT\ eTqTwüß\T ˇπø $<ÛäeTT>± düèwæ˜+|üã&çHês¡T.

ˇπø $<ÛäyÓTÆq nqTuÛÑ÷‘·T\T eTqTwüß\≈£îHêïsTT. eTìwæ |ü⁄{Ϻq ‘·sê«‘· e∫Ãq eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q

n\+ø±s¡eTT\q÷ Ä#·s¡D\q÷ Á|üø£ÿq ô|{Ϻ‘˚, M&ÉT |ü˝≤Hê eT‘·eTTyê&Éì mes¡÷ #Ó|üŒ˝Òs¡T. Bììã{Ϻ ˇø£

eTìwæøÏ @ ìsêàDeTTqï<√ n<˚ ìsêàDeTT n+<ä]øÏ X¯Øs¡eTT˝À|ü\, ãj·T≥ ñqï<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. nfÒ¢ ˇø£

$wüj·TeTT eTìwæøÏ ìs¡÷|üD≈£î eùdÔ n~ düeTdüÔ e÷qeC≤‹øÏ e]Ô+#·TqT. nfÒ¢ <˚e⁄&ÉT ˇø£ eTìwæøÏ #·÷|æq

<Ûäs¡ày˚T Á|ü‹ eTìwæøÏ e]Ô+#·TqT. #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£\T ø£ eTìwæjÓTTø£ÿ J$‘· <Ûäs¡àyÓTÆq|ü⁄&ÉT n$ n+<ä]ø° e]Ô+#·TqT.

nfÒ¢ j·Te«qeT÷, eè<ë∆|ü´eTT ˇø£ eTìwæ jÓTTø£ÿ X¯Øs¡ e÷s¡ŒsTTq|ü⁄&ÉT n$ nìï X¯Øs¡eTT\≈£î e÷s¡TŒ>±H˚ ñ

+&ÉTqT. á $<ÛäeTT>± n+<ä]ø° ˇπø <Ûäs¡à $<ÛëqeTT+&ÉTqT >±˙, eT‘·eTT\≈£î dü+ã+~Û+∫q $<ÛëqeTT n+<ä]ø°

ˇπø $<ÛäeTT>± ñ+&É<äT. n+<äTe\q eT‘·eTTqT Á|üø£ÿq ô|{Ϻ #·÷ùdÔ, <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq <Ûäs¡àeTT\T eTqTwüß\+<ä]ø°

düe÷qeTT>± e]ÔdüTÔqï eì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£\ $wüj·TeTT˝À <˚e⁄&ÉT n+<ä]ø° πø <Ûäs¡àeTTqT #ÓbÕŒ&ÉT

>±˙, ø=ÿø£ÿ eT‘·eTTq≈£î ø=ÿø£ÿ $<ÛëqeTT>±˙, ø=ÿø£ÿ <Ûäs¡àeTTqT>±˙ #Ó|üŒ Ò<äT. ø£yfi me¬s’Hê e÷ eT‘·eTT˝À

y˚s¡T $<ÛëqeTTqï<äì #Ó|挑˚, yês¡T <˚e⁄ì <Ûäs¡àeTT\qT dü]>± ns¡úeTT #˚düTø√˝Ò<ä˙, yês¡T e÷{≤¢&ÉTq~ eT‘·eTT

jÓTTø£ÿ e÷≥j˚Tq˙, <˚e⁄ì e÷≥ø±<ä˙ >∑{Ϻ>± #Ó|üŒe#·TÃqT. n˝≤ m+<äT≈£î #Ó|ü�#·THêïeTq>±! ˇø£ eTìwæøÏ ñ

qï <Ûäs¡ày˚T düeTdüÔ e÷qyê[øÏ e]Ô+#·TqqT dü÷Á‘·eTT Á|üø±s¡eTT <˚e⁄ì <Ûäs¡àyÓTÆ‘˚ n+<ä]øÏ e]Ô+#·Tq˙, eT‘·

20

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

<Ûäs¡àyÓTÆ‘˚ Ä eT‘·eTT yê]πø |ü]$T‘·eTì #Ó|ü�#·THêïeTT. eT‘· <Ûäs¡àeTT #Ó|ü� ø=qT≥≈£L, <ëìÁ|üø±s¡eTT

nqTdü]+#·T≥≈£L, Ä eT‘·düTú\≈£î e÷Á‘·y˚T |üìøÏ e#·TÃqT >±˙, düeTdüÔ e÷qyê[øÏ »]– rs¡Tq~ ø±<äT. <˚e⁄ì

<Ûäs¡àeTT düeTdüÔ eT‘·eTT\˝Àì yê]øÏ ≈£L&Ü e]Ô+#·T#·Tqï~.

uÛÑ>∑eBZ‘·˝À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq <Ûäs¡àeTT\T düeTdüÔ eT‘·eTT\ yê]øÏ e]Ô+#·TqT. Ç|ü⁄&ÉT ø=+<äs¡T ˇø£ Á|üX¯ï

n&ÉT>∑e#·TÃqT. n<eTq>±! uÛÑ>∑eBZ‘· Væ≤+<ä÷eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q~ ø£<ë! n~ ≈£L&Ü Væ≤+<ä÷ eT‘·eTTq≈£î

dü+ã+~Û+∫q~ nsTTq|ü�&ÉT <ëì˝À #Ó|æŒq <Ûäs¡àeTT\T ≈£L&Ü Ä eT‘·eTT yê]πø |ü]$T‹ ø£<ë! nì n&ÉT>∑e#·TÃqT.

<ëìøÏ e÷ düe÷<ÛëqeTT @eTq>±! Væ≤+<ä÷eT‘·eTT nqTq~ yêdüÔeeTT>± eT‘·eTT ø±<äT. Væ≤+<ä÷ nqT Xã›eTTq≈£î

@ ns¡úeT÷ Ò<äT. n~ eT<Ûä ˝À e∫Ãq |ü<äeTT. |üPs¡«eTT <ë«|üs¡j·TT>∑eTT˝Àq÷ <ëìø£+fÒ eTT+<äT j·TT>∑eTT\˝Àq÷

H˚&ÉT Væ≤+<ä÷>±qTqï X¯ã›eTT Ç+<ä÷>± ñ+&Ó&ç~. Ç+<ä÷ nqT X¯ã›eTT <Ó’eC≤„qeTTqT dü÷∫+#·T ns¡úeTTì#·TÃq<Ó’

ñqï~. CÀ´‹wü´XÊÅdüÔeTTqT nqTdü]+∫ Ç+<ä÷ nqT |ü<äeTTq≈£î <Ó’eC≤„ì nqT uÛ≤eeTTqï~. n+<äTe\q

<Ó’eC≤„qeTT ‘Ó*dæq me¬s’Hê Ç+<äTy˚ n>∑TqT. @ eT‘·eTT˝Àì C≤„ì nsTTHê ‘·qT Ç+<äTy˚ n>∑TqT. ø±e⁄q

Ç+<ä÷ nqTq~ eT‘·eTT ø±<äT. Á|üdüTÔ‘·ø±\eTT˝À nC≤„qeTT ô|]– b˛sTTq <ëìe\q Ç+<ä÷ nqT X¯ã›eTT

Væ≤+<ä÷>± e÷]b˛sTTq~. Ç+<ä÷, Væ≤+<ä÷>± e÷]b˛sTTHê uÛÑ>∑eBZ‘· À #Ó|æŒq <Ûäs¡àeTT\T |üP]Ô <Ó’eC≤„qeTTq≈£î

dü+ã+~Û+∫q$. ø±e⁄q eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q$ ø±e⁄. Ç+<ä÷ <Ûäs¡àeTT\˝À eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q

ìj·TeTeTT>±˙, Ä#·s¡D\T>±˙ ñ+&Ée⁄. @$ ñHêï <Ó’eeTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q <Ûäs¡àeTT\T, yê{Ï Ä#·s¡D

ñ+&ÉTqT. uÛÑ>∑eBZ‘· dü+|üPs¡íeTT>± Ç+<ä÷ <Ûäs¡àeTT\qT ‘Ó*j·TCÒdæq~. n+<äTe\q ^‘· ≈£L&Ü eT‘· dü+ã+<Ûä

Á>∑+<∏äeTTø±<ä˙, <Ó’e<Ûäs¡àeTT\qT ‘Ó*|æq Á>∑+<∏äeT˙ #Ó|üŒe#·TÃqT. ^‘·qT #Ó|æŒq ø£èwüßí&ÉT ‘êH˚ dü«j·TeTT>± ø=ìï

»qà\qT bı+<ëqì #Ó|üŒ&ÉeTT eT‘· dü+ã+<ÛäeTT>± #Ó|æŒq~ ø±<äT. $X¯« yê´|üÔeTT>± mø£ÿ&Ó’Hê n+<ä]ø° »s¡T>∑T

|ü⁄qs¡®qà\ $wüj·TeTTH˚ ìs¡÷|üDeTT>± #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£, ‘·q nqTuÛÑeeTT\qT Ä<Ûës¡eTT>± #ÓbÕŒ&ÉT. Ç~ ˇø£ÿ

ø£èwüßíìπøHê »„|æÔøÏ e∫Ãq~? me]øÏ Ç≥Te+{Ï C≤„|üø£eTT sê˝Ò<ë nì $#ê]ùdÔ, $T>∑‘· eTqTwüß\˝À ≈£L&Ü

ø=+<äs¡T nø£ÿ&Éø£ÿ&É n|ü�&É|ü�&ÉT ‘·q |ü⁄qs¡®qà C≤„|üø£eTT\qT >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T. n˝≤ #Ó|æŒq yê]˝À Ç+<äTe⁄\THêïs¡T,

Ŭø’düÔe⁄\THêïs¡T eTTd”¢yéT\THêïs¡T eT]j·TT $T>∑‘ê eT‘·düTú\T ≈£L&Ü ñHêïs¡T. n+<äTe\q ø£èwüßí&ÉT #Ó|æŒq~

$X«e÷qe⁄\+<ä]ø° e]Ô+#·T C≤„qeT˙ n~ nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü <Ûäs¡àeTT>± ìs¡÷|æ+|üã&ÉT#·Tqï<äì ns¡úeT>∑T#·Tqï~. n+<ä]

nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃq~ ø±e⁄q ø£èwüßí&ÉT #Ó|æŒq C≤„qeTT eT‘·dü+ã+<ÛäeTT ø±<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.

ø£èwüßíìøÏ yÓqTø£ »qà\T ‘Ó*dæq≥T¢ Ç|ü�&ÉT eTq≈£î>±˙, n|ü�&ÉT ns¡T®qTìøÏ>±˙ m+<äT≈£î ‘Ó*j·T˝Ò<äì

≈£L&Ü ø=+<äs¡T Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ e÷ »yêãT á $<ÛäeTT>± ñqï~. Ä‘·à #˚j·TT eT÷&Ée |üì e\q

e÷Á‘·y˚T >∑‘·»qà C≤„|üø£eTT\T ø£\TZqì eTT+< #ÓbÕŒeTT ø£<ë! nfÒ¢ Ä‘·à ‘·q eT÷&Ée |üìì @<√ ø£ J$‘·eTT˝À,

m|ü�&√ ˇø£|ü�&ÉT e÷Á‘·y˚T #˚j·TTqì ≈£L&Ü #ÓbÕŒeTT. Ä‘·à n+<ä] J$‘·eTT˝˝À, nìï »qà\˝À |üì #˚j·T<äT.

ø±e⁄q n+<äs¡ø° yÓqTø£ »qà $wüj·TeTT\T ‘Ó*j·TT≥≈£î neø±X¯eTT˝Ò<äT. Ä s√E ns¡T®qTì X¯Øs¡eTT˝Àì Ä‘·à

eT÷&Ée |üìì #˚j·T˝Ò<äì ‘Ó*dæq ø£èwüßí&ÉT, ˙≈£î yÓqTø£ »qà\ $wüj·TeTT\T ‘Ó*j·Teì ns¡T®qTì‘√ nHêï&ÉT.

Á|ü|ü+#·eTT˝À |ü⁄qs¡®qà\THêïj·Tì ‘Ó\T|ü⁄ ìs¡÷|üD ì$T‘·ÔeTT, me]˝ÀH√ ˇø£]˝À Ä‘·à eT÷&Ée |üìì #˚dæ,

yÓqTø£ »qà $wüj·TeTT\qT ‘Ó*j·TCÒj·TT#·Tqï~. ˇø£ $wüj·TeTT ì»e÷ ø±<ë nì ‘Ó*j·TT≥≈£î ˇπø kÕøÏå

21

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

#ê\TqT. n+<ä] kÕø£å´eTT nedüs¡eTT˝Ò<äT. ø√s¡Tº˝À ø£ÿ&ÉT kÕø£å´eTT #Ó|æŒHê n~ dü‘·´eTT>±H˚ …øÏÿ+#·ã&ÉT‘·T+~.

ˇø£ }]˝Àì Vü≤‘·´qT ˇø£ÿ&ÉT #·÷∫Hê yêì kÕø£å´eTTH˚ dü‘·´eTT>± ˝…øÏÿ+#·>∑\s¡T. }]˝Àì yês¡+<äs¡÷ Vü≤‘·´qT

#·÷&Ée\dæq |üì˝Ò<äT. n+<ä] kÕø£å´eTT nedüs¡eTT˝Ò<äT. n<˚ $<ÛäeTT>± |ü⁄qs¡®qà ñqï<äì ns¡úeT>∑T≥≈£î ˇø£ìøÏ

yÓqTø£{Ï »qà $wüj·TeTT\T »„|æÔøÏ e∫Ã, n$ ìs¡÷|üD≈£î e∫Ãq|ü⁄&ÉT, Ä ˇø£ÿì kÕø£å´eTT ‘√H˚ |ü⁄qs¡®qà dü‘·´eTì

ìs¡÷|üD≈£î edüTÔqï~. Ä $<ÛäeTT>± nìï <˚X¯eTT\˝Àq÷ mH√ï ìs¡÷|üD≈£î e∫Ãq yÓqTø£ »qà C≤„|üø£eTT\Tqï$.

yÓqTø£ »qà\˝À Je⁄ì‘√ bÕ≥T XØs¡eTT˝ÀqTqï Ä‘·à, Á|üdüTÔ‘· »qà˝À Hs¡T>± ãT~∆øÏ yÓqTø£ »qà $wüj·TeTT\T

‘Ó*j·TCÒj·T&ÉeTT e\q, ãT~∆ <ë«sê Je⁄ìøÏ yÓqTø£ »qà˝À »]–q $wüj·TeTT\T ‘Ó*j·TT#·Tqï$. yÓqTø£ »qà˝À

Je⁄&ÉT Ä $wüj·TeTT\qT dü«j·TeTT>± nqTuÛÑ$+∫q|üŒ{Ïø° C≤„|üø£X¯øÏÔ Je⁄ìøÏ ˝Òì <ëìe\q, n$ Je⁄ìøÏ

‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq$. Je⁄ìøÏ C≤„|üø£eTT˝Òì $wüj·TeTT\qT Ä‘·à X¯Øs¡eTT˝Àì eTqdüT‡≈£î ‘Ó\T|ü≈£î+&Ü

H˚s¡T>± ãT~∆øÏ ‘Ó\T|ü>±, ãT~∆ <ë«sê Je⁄ìøÏ ‘Ó*j·TT #·Tqï~. á $<ÛäeTT>± yÓqTø£{Ï »qà $wüj·TeTT\qT

nedüs¡yÓTT∫Ãq|ü⁄&ÉT Ä‘·à Je⁄ìøÏ ‘Ó*j·TTq≥T¢ #˚j·TT#·Tqï~. n≥T¢ #˚dæq|ü⁄&ÉT Ä‘·à ‘Ó*|æq $wüj·TeTT\T

eT<Ûä´˝À ãT~∆øÏ ‘Ó*dæHê, ãT~∆øÏ ≈£L&Ü C≤„|üø£X¯øÏÔ ˝Òì <ëìe\q ‘·sê«‘· ãT~∆ ≈£L&Ü nìï $wüj·TeTT\qT eTs¡∫

b˛e⁄#·Tqï~. X¯Øs¡eTT˝À Á|üø£è‹ dü+ã+<Ûä uÛ≤>∑eTT\˝À ˇø£ÿ eTqdüT‡≈£î ‘·|üŒ C≤„|üø£X¯øÏÔ <˚ìø° ˝Ò<äT. eTqdüT‡≈£î

‘Ó*j·T≈£î+&Ü Ä‘·àj˚T À|ü\ Je⁄ìøÏ ‘Ó*j·TCÒdæ, Ä‘·àj˚T dü«j·TeTT>± ø£πsà+Á~j·TeTT\ <ë«sê ãj·T{ÏøÏ #Ó|ü�q≥T¢

#˚j·TT #·Tqï~. ãj·T{Ï ø£πsà+Á~j·TeTT\≈£î ≈£L&Ü Ä‘˚à dü«j·TeTT>± ‘Ó*j·T CÒj·T&ÉeTT e\q, eTqdüT‡≈£î Ä

$wüj·TeTT\T @e÷Á‘·eTT ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛e⁄#·Tqï$. X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·à dü«j·TeTT>± >∑‘·»qà $wüj·TeTT\qT

‘Ó*j·TCÒdæq+‘· ø±\y˚T yê{Ïì eTìwæ ãj·T{ÏøÏ #Ó|üŒ>∑\T>∑T#·THêï&ÉT. m|ü�&Ó’‘˚ Ä‘·à ‘Ó\T|ü&ÉeTT e÷ìy˚dæ+<√,

n|ü�&ÉT Ä $wüj·TeTT\T Ä Je⁄ìøÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛e⁄qT. ˇø£ dü+e‘·‡s¡ ø±\eTT yÓqTø£ »qà $wüj·TeTT\qT

‘Ó*j·TCÒdæq eTìwæ ‘·sê«‘· @MT #Ó|üŒø£ b˛e⁄#·THêï&ÉT. me¬s’Hê Ä $wüj·TeTT\qT >∑Ts¡TÔ#˚dæHê, n$ n‘·ìøÏ Áø=‘·Ô

$wüj·TeTT\T>± n>∑T|æ+#·TqT. n+<äTe\q ø=+‘·ø±\eTT yÓqTø£ »qà C≤„|üø±\qT #Ó|æŒqyês¡T, ‘·sê«‘· ø±\eTT˝À

yê{Ïì @e÷Á‘·eTT #Ó|üŒ˝Òø£b˛e⁄#·THêïs¡T. ø=+‘· ø±\y˚T ˇø£ì‘√ >∑‘· »qà C≤„|üø±\qT #Ó|æŒ+∫q Ä‘·à, >∑‘·»qà

‘·sê«‘· |ü⁄qs¡®qà\THêïj·Tì n+<äs¡÷ >∑T]Ô+#·T≥≈£î e÷Á‘·y˚T n˝≤ #˚j·TT#·Tqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. X¯Øs¡eTT˝Àì

eTqdüT‡≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&Ü dü«j·TeTT>± Ä‘˚à #˚dæq |üì ø±e⁄q, eTìwæ C≤„|üø£eTT˝À >∑‘·»qà $wüj·TeTT\T m|üŒ{Ïø°

ñ+&Ée⁄.

>∑‘· »qà\THêïj·T˙, >∑‘· »qà\ ‘·sê«‘· |ü⁄qs¡®qà\THêïj·T˙ >∑T]Ô+#·T ì$T‘·ÔeTT Ä‘·à dü«j·TeTT>± ‘Ó\T|ü⁄

$<ÛëqeTTqT Ç+‘·es¡≈£î ‘Ó\TdüTø=HêïeTT. >∑‘·»qà\÷, |ü⁄qs¡®qà\÷ ñHêïj·Tì ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î ¬s+&ÉT

$<ÛëqeTT\Tqï$. n+<äT˝À dü«j·TeTT>± Ä‘·à e´øÏÔ <ë«sê ‘Ó*j·T CÒdüTÔ+<äì #Ó|üŒ&ÉeTT ˇø£ $<ÛëqeTT. ¬s+&Ée

$<ÛëqeTT˝À Ä‘·à #Ó|üŒ<äT, ø±˙ eTìùw dü«j·TeTT>± ‘Ó\TdüTø=qT ì$T‘·ÔeTT, X¯Øs¡eTT MT<ä @<√ ˇø£ >∑Ts¡TÔ

ñ+&ÉTqT. Ä >∑Ts¡TÔ X¯Øs¡eTT |ü⁄{Ϻq|ü⁄&˚ |ü⁄≥Tºø£‘√H˚ e∫à j·TT+&ÉTqT. n≥Te+{Ï >∑Ts¡TÔqT |ü⁄≥TºeT#·Ã n+{≤s¡T.

|ü⁄≥Tºø£‘√ e#·Tà eT#·Ã ø±e⁄q <ëìì |ü⁄≥TºeT#·Ã n+≥THêïeTT. |ü⁄≥TºeT#·Ã yÓqTø£{Ï »qà dü+ã+<ÛäeTTqT >∑Ts¡TÔ

#˚j·TT#·Tqï~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ø£èwüßí&ÉT u≤\´eTT˝À bÕeTTø±≥T≈£î >∑T] nsTTHê&ÉT, ø±e⁄q Äj·Tq ‘·sê«‘· »qà˝À

Ä bÕeTTø±≥T¢ X¯Øs¡eTT MT<ä ø£]∫q #√≥ |ü⁄≥TºeT#·Ã>± e#êÃsTT. á $<ÛäeTT>± >∑‘· »qà\qT ˇø£{Ï Ä‘·à

22

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

‘Ó*j·TCÒj·TT $<ÛëqeTT, ¬s+&ÉT Jyê‘·à dü«j·TeTT>± >∑Ts¡TÔ\ <ë«sê ‘Ó*j·TT $<ÛëqeT÷ ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T >∑\e⁄.

á ¬s+&ÉT $<ÛëqeTT\qT Á|ü‘·´ø£å Á|üe÷DeTT\ <ë«sê ‘Ó\TdüT ø=+<ëeTT. yÓTT<ä≥ Ä‘·à eT÷&Ée |üì>± >∑‘· »qà

$wüj·TeTT\qT ‘Ó*j·TCÒùd ¬s+&ÉT eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\qT ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT.

Ç|ü⁄&ÉT yÓTT<ä{Ï $<ÛëqeTT˝À Ä‘·à >∑‘·»qà\qT ‘Ó*j·TCÒdæq j·T<ës¡ú dü+|òüT≥q\qT $e]+#·Tø=+<ëeTT.

1930e dü+e‘·‡s¡eTT pHé ˝Òø£ p˝…’ HÓ\ ø±\eTT˝À ˝…uHêHé <˚X¯eTT˝À ªªVü‰düHéµµ nH˚ ù|s¡T>∑\ Åd”Ô »ìà+∫+~.

|ü⁄qs¡®qà\T ˝Òe⁄ nqT #Ó|ü�#·Tqï ÇkÕ¢yéTeT‘·eTT˝À Vü‰düHé »ìà+#·&ÉeTT $X‚wüeTT. ÄyÓT≈£î 20 dü+e‘·‡s¡eTT\

j·TTø£Ôej·TdüT‡˝À ªª|òüs¡÷ø˘µµ nqT e´øÏÔ‘√ $yêVü≤eTT »]–+~. |òüs¡÷ø˘, Vü‰düHé »+≥≈£î Ç<ä›s¡T Ä&É|æ\¢\T |ü⁄{≤ºs¡T.

Vü‰düHé≈£î ªªq;Ûµµ nH˚ k˛<äs¡T&ÉT ≈£L&Ü ñ+&˚yê&ÉT. n‘·&ÉT ˝…ãHêHé <˚X¯eTT˝À ˝…ãHêHé düe÷»eTT˝À #ê˝≤ ù|s¡T

bı+~qyê&ÉT. nsTT‘˚ q;Û j·TTø£Ôej·TdüT‡˝À $e÷q Á|üe÷<äeTT˝À eTs¡DÏ+#ê&ÉT. Vü‰düHé ‘·q ¬s+&Ée ≈£L‘·Ts¡T≈£î

»qàì∫Ãq|ü⁄&ÉT nHês√>∑´eTTbÕ˝…’ >∑T+&Ó düeTdü´ e∫Ã+~. <ëìe\q Çø£ MT<ä≥ |æ\¢\qT ø£q≈£L&É<äì &Üø£ºs¡T¢

dü\Vü‰ Ç#êÃs¡T. nsTT‘˚ Vü‰düHé Ä dü\Vü‰qT @e÷Á‘·eTT |ü{Ϻ+#·Tø√≈£î+&Ü 1962˝À eT÷&Ée eT>∑_&ɶ≈£î

»qàì∫Ã+~. 1963˝À ‘·q ‘·eTTà&ÉT q;Û #·ìb˛e&ÉeTT‘√ ÄyÓT ns√>∑´eTT eTØ ø°åDÏ+#·qT yÓTT<ä\T ô|{Ϻ+~.

n|ü�&ÉT ÄyÓT ‘êqT #·ìb˛e&ÉeTT U≤j·TeTì nqT≈£îqï~. ø=+‘·ø±\eTTq≈£î 36 dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡qï

Vü‰düHé eØ®ìj·÷˝À ñ+&˚ ªª]#YeT&éµµ nH˚ &Üø£ºsYe<ä›≈£î >∑T+&Ó Ä|üπswüHé ø=s¡≈£î yÓ[fl+~. Ä|üπswüHé≈£î eTT+<äT ‘·q

ô|<ä›≈£L‘·Ts¡T ˝…’˝≤≈£î bò˛Hé #˚j·T uÀsTT+~, ø±˙ #˚j·T˝Òø£ b˛sTT+~. Ä|üπswüHé ‘·sê«‘· ˇø£s√E e÷Á‘·eTT Áã‹øÏ

#ê˝≤ øÏ¢wüº|ü]dæú‘·T˝˝À Vü‰düHé eTs¡DÏ+∫+~.

Vü‰düHé eTs¡DÏ+∫q |ü~ s√E\≈£î düT»H˚ï>±HÓyéT nqT _&ɶ ˇø£ ≈£î≥T+ãeTT˝À |ü⁄{Ϻ+~. düT»H˚ï>±HÓyéT 16

HÓ\\ ej·TdüT‡>∑\ ∫qï _&ɶ>± ñ+&ç e÷≥\T eNÃsêì düeTj·TeTT˝À bò˛Hé rdüTø=ì Vü≤˝À ˝…’˝≤ nì |ü<˚|ü<˚

n+≥÷ ñ+&˚~. Ä ≈£î≥T+ãeTT yê]øÏ>±˙, düT»H˚ï ‘·*¢øÏ>±˙ ˝…’˝≤ mes√? n+‘·∫qï bÕ|ü n˝≤ m+<äT≈£î

bò˛Hé˝À |æ\TdüTÔqï<√ ns¡úeTT ø±˝Ò<äT. ‘·sê«‘· Äs¡THÓ\\T >∑&É∫q düT»H˚ï≈£î ¬s+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T ej·TdüT‡ |üP]Ô

nsTT+~. n|ü�&ÉT e÷≥\T ≈£L&Ü u≤>± e#êÃsTT. n|ü�&ÉT ÄyÓT ‘·*¢ ˝…’˝≤ mes¡T nì n&ç–+~. <ëìøÏ

düT»H˚ï>±HÓyéT Hê≈£î Ç<ä›s¡T ≈£L‘·Ts¡T¢Hêïs¡ì, yê]˝À ˇø£ ≈£L‘·Ts¡T ù|s¡T ˝…’˝≤ nì #Ó|æŒ+~. n+‘ø±ø£ ‘·q ù|s¡T

düT»H˚ï ø±<ä˙, ‘·qù|s¡T Vü‰düHé nì, ‘·q uÛÑs¡Ô ù|s¡T |òüs¡÷ø˘ n˙, ‘·q ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ ù|s¡T¢, ‘·eTTàfi¯fl ù|s¡T¢, $T>∑‘·

≈£î≥T+u düuÛÑT´\ ù|s¡T¢ yÓTT‘·ÔeTT 13 ù|s¡T¢ es¡Tdü>± #Ó|æŒ+~. Ç+ø± ‘·q }s¡T jÓTTø£ÿ $esê\T n&ç–‘˚ Ç|ü�&ÉT

Hê ‘·\ ∫qï~ Ç+ø± ø=+‘· ø±\eTTq≈£î nìï $wüj·TeTT\T #Ó|ü�‘êqì #Ó|æŒ+~.

á $<ÛäeTT>± düT»H˚ï #Ó|æŒq e÷≥\qT $ì ÄyÓT ≈£î≥T+ãeTT˝Àì yês¡T düT»H˚ï eTT+<äT »qà˝À Vü‰düHé>±

mø£ÿ&É |ü⁄{Ϻ+<√ ‘Ó\TdüTø√yê\qT ø=Hêïs¡T. Ä yês¡ÔqT |üÁ‹ø£\ <ë«sê ãj·T{ÏøÏ ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. n|ü�&ÉT Vü‰düHé

≈£î≥T+ãeTT˝Àì yês¡÷, Vü‰düHé uÛÑs¡Ô |òüs¡÷ø˘ düT»H˚ïqT #·÷&É{≤ìøÏ e#êÃs¡T. yÓTT<ä≥ |òüs¡÷ø˘ ≈£î≥T+ãeTT

∫qïbÕ|ü>±qTqï düT»H˚ï #Ó|ü� e÷≥\qT qeTà˝Òø£b˛j·÷s¡T. Vü‰düHé ã+<ÛäTe⁄\qT dü]>±Z yê] ù|s¡¢‘√ düT»H˚ï

|æ\Te&ÉeTT‘√ |òüs¡÷ø ≈£î≥T+ãeTT Ä |æ\¢qT qeTà&ÉeTT yÓTT<ä\T ô|{Ϻ+~. Vü‰düHé ‘·q q>∑\q÷, Ç‘·s¡ ÄuÛÑs¡DeTT\q÷

eØ®ìj·÷˝Àì ‘·q ‘·eTTà&ÉT ôV≤sY≈£î˝Ò≈£î Ç∫Ã+~. Ç~ düs¡®ØøÏ eTT+<äT »]–q dü+>∑‹. Ä q>∑\qT ôV≤sY≈£î˝Ò≈£î

23

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

Çdü÷Ô, yê{Ïì ‘·q ≈£L‘·Ts¡¢≈£î n+<äCÒj·T e\dæ+~>± #Ó|æŒ+~. á $wüj·TeTT Vü‰düHé≈£î yê] ≈£î≥T+;≈£î\≈£î ‘·|üŒ

Ç+¬øe«]ø° ‘Ó*j·T<äT. Çe˙ï $qï ‘·sê«‘· düT»H˚ï >∑‘·»qà˝À Vü‰düHé>± ñ+&˚<äì <ÛäèMø£]+#·ã&ç+~.

#·<äe&ÜìøÏ>±˙, Áyêj·T&ÜìøÏ>±˙ sêø£eTT+<˚ düT»H˚ï ù||üs¡T MT<ä @y√ q+ãs¡T¢ Áyêùd~. ‘·sê«‘· Ä

q+ãs¡T¢ |òüs¡÷ø˘ Ç+{Ï bò˛Héq+ãs¡ì ‘Ó*dæ+~. düT»H˚ï≈£î ◊<äT dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡qï|ü⁄&˚ s√E≈£î eT÷&ÉT

kÕs¡T¢ |òüs¡÷ø˘≈£î bò˛Hé #˚ùd~. |òüs¡÷øì ø£*dæq|ü⁄&ÉT düT»H˚ï n‘·ì ˇ&ç˝À ≈£Ls=Ãì ìÁ~+#˚~. b˛©dt ñ<√´>∑eTT

#˚ùd |òüs¡÷ø˘, eTs¡DÏ+∫q ‘·q uÛ≤s¡´ Vü‰düHé düT»H˚ï>± »ìà+∫+<äì n+^ø£]+#ê&ÉT. düT»H˚ï≈£î @yÓ’Hê bò˛{À\T

#·÷|æùdÔ yê{Ï˝Àì e´≈£îÔ*ï >∑T]Ô+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Ü, Vü‰düHé≈£î Ä bò˛{À˝Àì yê]‘√ dü+ã+<Ûëìï düT»H˚ï $e]+#˚~.

ø=ìï Vü‰düHé≈£î ‘·|üŒ me]ø° ‘Ó*j·Tì $esê\qT düT»Hï $e]+#˚~. Bìe\q b˛sTTq »qà˝Àì Vü‰düHé á

»qà˝À düT»H˚ï>± |ü⁄{Ϻq<äì |üP]Ô ìs¡÷|üD≈£î e∫Ãq~. á $wüj·TeTT‘√ |ü⁄qs¡®qà ñqï<ä˙ ìs¡÷|æ+#·ã&çq~.

40 dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ‘·eTT »]–q á dü+|òüT≥qqT mes¡÷ ø±<äq˝Òs¡T eT]j·TT K+&ç+#·q÷ ˝Òs¡T.

Je⁄&ÉT X¯Øs¡eTTqT e<ä* b˛e&ÉeTT eTs¡DeTT nsTT‘˚, n<˚ Je⁄&ÉT eTs=ø£ X¯Øs¡eTTqT <Ûä]+#·&ÉeTT »qà

ne⁄‘·T+~. <ëìH˚ ˝À‘·T>± $#ê]ùdÔ |ü⁄qs¡®qà ne⁄‘·T+~. ˇø£ eTìwæ bÕ‘·eÅdüÔeTTqT e<ä* Áø=‘·Ô eÅdüÔeTTqT

<Ûä]ùdÔ <ëìì eÅdüÔ e÷]Œ&ç nqe#·TÃqT. n˝≤π> ˇø£ Je⁄&ÉT bÕ‘· X¯Øs¡eTTqT e<ä* Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTTqT <Ûä]ùdÔ

<ëìì XØs¡e÷]Œ&ç nqe#·TÃqT. XØs¡ e÷]Œ&ç À Je⁄ìøÏ |ü⁄qs¡®qà @s¡Œ&ÉT#·Tqï~. eTìwæ |ü⁄qs¡®qàqT bı+~q|üŒ{Ïø°,

yÓqTø£{Ï »qà C≤„|üø£eTT\T n‘·ìøÏ ˝Òø£ b˛e&ÉeTT e\q, <ëìì »qà nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ø±˙ n~

‘·q≈£î |ü⁄qs¡®qà nì me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛e⁄#·Tqï~. n≥T¢ ‘Ó*j·Tø£ b˛e&ÉeTT e\q »s¡T>∑T#·Tqï dü‘·´eTT

düe÷~ÛjÓÆT b˛>∑\<äT. n+<äTe\q Je⁄ìøÏ »qà\˝À »s¡T>∑T dü‘·´eTTqT ‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·ÔeTT, Je⁄ì‘√ bÕ≥T

X¯Øs¡eTT˝ÀqTqï Ä‘·à n|ü�&É|ü�&ÉT mø£ÿ&√ ˇø£#√≥, yÓqTø£{Ï »qà C≤„|üø£eTTqT n+~+#·T#·Tqï~. yÓqTø£{Ï »qà

C≤„|üø£eTT‘√ |ü⁄qs¡®qà ìs¡÷|üD≈£î edüTÔqï~. eTìwæ J$‘·eTT˝Àì Ä<Ûë´‹àø£ $wüj·TeTT\qT <˚e⁄&ÉT ‘·q Á|üeø£Ô\

<ë«sê #Ó|æŒ+#ê&ÉT. n˝≤ #Ó|æŒ+∫q yê{Ï˝À »qà, |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTT\T eTTK´eTT>± #Ó|üŒã&çq$. <˚e⁄&ÉT

uÛÑ÷$TMT<ä eTìwæ ø=s¡≈£î ø=ìï y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ø=ø£e÷s¡T e∫à ‘·q C≤„qeTTqT eT∞fleT∞fl #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~.

eTìwæ ‘·q C≤„qeTTqT eTs¡∫ b˛≈£î+&ÉT≥≈£î <˚e⁄&ÉT mìïe÷s¡T¢ ‘·q C≤„qeTTqT eTqTwüß\≈£î #Ó|挑˚, nìïe÷s¡T¢

eTìwæ <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£, ˇø=ÿø£ÿe÷s¡T #Ó|æŒq <ëìì ˇø=ÿø£ÿ eT‘·eTT>±, #Ó|æŒq yêìì eT‘·

Á|üeø£Ô>± #Ó|ü�ø√e&ÉeTT »]–q~. n+<äTe\q <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq~ ˇπø C≤„qyÓTÆHê n~ #Ó|æŒq C≤>±y˚s¡T, #Ó|æŒq

ø±\eT÷ y˚s¡T, #Ó|æŒq eTìw” y˚s¡T. ø±e⁄q <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq~ ˇπø C≤„qeTì ‘Ó*j·Tø£ e÷ eT‘·eTT˝À #Ó|æŒq~

y˚s¡T, MT eT‘·eTT˝À #Ó|æŒq~ y˚s¡ì nqTø√e&ÉeTT »]–q~. <˚e⁄&ÉT dü‘·´e+‘·T&ÉT, dü‘·´eTTH˚ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ&ÉT.

eTìwæ <e⁄&ÉT #Ó|æŒq dü‘· eTTqT ne>±Vü≤q #düTø√ Òø£, ø=ÿø£ÿe÷s¡T ø=ÿø£ÿ s¡ø£eTT>± #Ó|æŒq≥T¢ ns¡úeTT #düTø=ì,

<˚e⁄ì dü‘·´eTTH˚ ‘·q≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ ndü‘·´eTT>± #˚j·TT#·THêï&ÉT. n˝≤ <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq e÷≥qT H˚qT ndü‘·´eTT

#˚dæ e÷{≤¢&ÉT#·THêïqì ‘Ó*j·Tø£b˛e&Éy˚Tø±ø£, ‘·q≈£î ‘Ó*dæq<˚ dü‘·´eTì, q÷{ÏøÏ q÷s¡TbÕfi¯ófl qeTàø£eTT‘√

ñHêï&ÉT. n˝≤+{Ï $XÊ«düeTT‘√H˚ ø=+<äs¡T |ü⁄qs¡®qà\T ñHêïj·Tì n+fÒ, ø=+<äs¡T |ü⁄qs¡®qà\T˝Òe⁄ n+≥THêïs¡T.

á $<ÛäeTT>± ñHêïj·Tì ø=ìï eT‘·eTT\yês¡÷, ˝Òeì ø=ìï eT‘·eTT\ yês¡÷ nqT#·Tqï|ü�&ÉT, kÕe÷q´ eTìwæ

<˚ìì dü‘·´eTì qe÷à˝À, <˚ìì qeTà≈£L&É<√ ‘˚\TÃø√˝Òø£b˛e⁄qT. n≥Te+{Ï ∫≈£îÿ düeTdü´ @s¡Œ&É≈£î+&Ü, @~

24

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

dü‘· yÓ÷ n+<äs¡÷ ‘Ó*j·TT≥≈£L, nìï eT‘·eTT\ yês¡T dü‘· eTTqT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î <e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT nqTuÛÑeØ‘·

ns¡úeT>∑Tq≥T¢ #˚j·TTqT. n≥Te+{Ï Á|üÁøÏj·T˝Àì uÛ≤>∑y˚T ô|’q #Ó|æŒq Vü‰düHé |ü⁄qs¡®qà dü+|òüT≥q.

<˚e⁄&ÉT ‘êqT #Ó|æŒq~ dü‘·´eT˙, ˇø£y˚fi¯ me¬s’Hê Äj·Tq e÷≥qT ‘·|ü�>± ns¡úeTT #˚düTø=ìe⁄+fÒ

$T+∫b˛sTTq~ @MT˝Ò<ä˙, n≥Te+{Ï yês¡T »]–q j·T<ës¡úeTTqT ã{Ϻ ‘êeTT bıs¡|ü&çq $wüj·TeTTqT dü]>±

ns¡úeTT #˚düTø√e#·TÃq˙, n|üŒ{Ïø° yê]øÏ ns¡úeTT ø±ø£b˛‘˚ yê]e<ä› ñqï~ eT‘· C≤„qy˚Tq˙, <˚e⁄ìC≤„qeTT ø±<ä˙

#Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT düs¡«eTTqT düèwæ˜+∫q ‘·sê«‘· ‘·q <Ûäs¡àeTT\qT eTìwæøÏ ‘Ó*bÕ&ÉT. n+<äT˝À ‹]– eTìwæ

‘·qe<ä›≈£î (<e⁄ìe<ä›≈£î) sêq+‘·es¡≈£î uÛÑ÷$TMT<ä #·dü÷Ô, |ü⁄≥Tº#·÷ düTK<äT'KeTT\qT nqTuÛÑ$dü÷Ô ñ+&Ée\dæ+<q˙,

‘·qe<ä›≈£î e∫Ãq yêìøÏ e÷Á‘·y˚T »qq eTs¡DeTT\ qT+&ç eTTøÏÔ \_Û+#·Tq˙, <ëìH˚ yÓ÷ø£åeTT n+{≤eTì

#ÓbÕŒ&ÉT. n<˚ $wüj·TeTTH˚ nìï eT‘·eTT\˝Àq÷ #ÓbÕŒ&ÉT. nsTT‘˚ ÇkÕ¢yéT eT‘·eTT˝À ∫qï ne>±Vü≤q ˝À|üeTT

e\q Á|üeø£Ô #Ó|æŒq dü‘·´eTTqT ø=+<äs¡T ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡T. <˚e⁄ì C≤„qeTT >=|üŒ~ ø±e⁄q me¬s’Hê

bıs¡|ü&ÉT≥≈£î neø±X¯eTT >∑\<äT. Á|üeø£Ô Áã‹øÏe⁄qï|ü⁄&˚ eTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô>±] q\T>∑Ts¡T uÛ≤s¡´\˝À ∫qï uÛ≤s¡´≈£î

|ü⁄qs¡®qà\ $wüj·TeTT ns¡úeTTø±ø£ ‹]– Á|üeø£ÔqT n&ç– ‘Ó\TdüTø=qï~. áHê&ÉT Á|üeø£Ô˝Ò&ÉT ø£qTø£ n≥Te+{Ï

neø±X¯eTT eTq≈£î ˝Ò<äT. ø±e⁄q »]–q j·T<ës¡úeTTqT ã{Ϻ eTq bıs¡bÕ≥TqT dü]~<äT›ø√e#·TÃqT. eTVü≤eTà<é

Á|üeø£Ô>±s¡T ‘·q düreTDT\e<ä› <˚e⁄ì <Ûäs¡àeTT\qT ‘Ó\T|ü⁄#·÷ #·ìb˛sTTq eTìwæì Á|üfi¯j·T ~Hêq <˚e⁄&ÉT

düe÷~ÛqT+&ç ‹]– ˝Ò|ü⁄q˙, n|ü�&ÉT eTìwæ Çy˚ meTTø£\T, Ç<˚ #·s¡àeTT‘√, Ç<˚ X¯Øs¡eTT‘√ ‹]– düe÷~ÛqT+&ç

e#·TÃq˙, n˝≤ e∫Ãq yêì X¯Øs¡eTT MT<ä q÷\T b˛>∑T≈£L&Ü ñ+&É<äì ‘Ó*bÕ&ÉT. n|ü�&ÉT Á|üeø£ÔÔ>±] ∫qï uÛ≤s¡´

Ç˝≤ n&ç–+~. ªªy˚TeTT Åd”Ô\eTT ø£<ë! <˚e⁄&ÉT eTeTTà\qT >∑T&ɶ\T ˝Ò≈£î+&Ü q>∑ïeTT>± ˝Ò|æ‘˚ e÷≈£î eTsê´<ä

b˛‘·T+~ ø£<ë! e÷≈£î e÷qeTT b˛‘·T+~ nee÷qeTT @s¡Œ&ÉT‘·T+~ ø£<ë!µµ nì n&ç–+~. n|ü�&ÉT Á|üeø£Ô Ç˝≤

#ÓbÕŒ&ÉT. ªª<e⁄&ÉT eTìwæì ‹]– düe÷~ÛqT+&ç Ò|æq|ü⁄&ÉT Åd”Ô\≈£î>±˙, |ü⁄s¡Twüß\≈£î >±˙ m≥Te+{Ï >∑TDeTT\T>±˙,

m≥Te+{Ï Á|ü|ü+#· <Ûë´dü>±˙ ñ+&Ée⁄µµ nHêï&ÉT. Á|üfi¯j·T ø±\eTT˝À #·ìb˛sTTq yês¡+<äs¡÷ düe÷<ÛäT\qT+&ç

˝Ò|üã&ÉT‘ês¡ì |ü$Á‘· Á>∑+<∏äyÓTÆq KTsêHé˝À ≈£L&Ü nH˚ø£ #√≥¢ Á|üeø£Ô #Ó|æŒj·TTHêï&ÉT. á $wüj·TeTT˝À Á|üeø£Ô≈£î

<ä>∑Zs¡>±qTqï Äj·Tq uÛ≤s¡´j˚T bıs¡bÕ≥T |ü&çq|ü⁄&ÉT Á|üeø£Ô ÄyÓT≈£î Ç+ø± ø=+‘· $es¡eTT>± #ÓbÕŒ&ÉT. Ä

$es¡eTT‘√ eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà\THêïj·Tì me]¬ø’Hê ns¡úeTT ø±>∑\<äT. ø±˙ ø=+<ä]øÏ Á|üeø£Ô e÷≥\T |ü⁄qs¡®qà\T

˝Òeìj˚Tqì ns¡úeT>∑T≥≈£î ø±s¡DeTT\T >∑\e⁄. n$ @eq>±! düe÷~Û n+fÒ @$T{À ø=+<ä]øÏ ns¡úeTT ø±˝Ò<äT.

<˚e⁄&ÉT #·ìb˛sTTq eTìwæì ‹]– ˝Ò|æq|ü⁄&ÉT Ä eTìwæøÏ m+‘· ej·TdüT‡? nì n&ç–‘˚ düe÷<ÛëqeTT ˝Ò<äT.

eTìwæ m+‘·ø±\eTT düe÷~Û À ñ+{≤&ÉT nì Á|ü•ïùdÔ »yêãT Ò<äT. e⁄ nqTø=qT düe÷~Û <ë Òø£ XØs¡eTTq<ë?

nì n&ç–‘˚ <ëìøÏ dü]>± @$T #ÓbÕŒ˝À #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT. {Ï˝À eTTì– b˛sTTq yêìøÏ düe÷~Û ñqï<ë?

n–ï˝À ø±*b˛sTTq yêìøÏ düe÷~Û m≈£îÿ&ÉTqï~ nì n&ç–‘˚ dü]jÓÆTq düe÷<ÛëqeTT+&É<äT. Çìï Á|üX¯ï\≈£î dü]jÓÆTq

»yêãT <=]øÏq|ü⁄&ÉT, <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq C≤„qeTT eTq≈£î ns¡úyÓTÆq≥T¢, ˝Òø£b˛‘˚ ns¡úeTT ø±qfÒ¢qì ‘Ó\TdüTø√e˝…qT.

düèwæø£s¡Ô nsTTq <e⁄&ÉT ‘·q |ü$Á‘·Á>∑+<∏äyÓTÆq KTsêHé Àq÷, |ü]Xó<ä∆ u…’_\T˝Àq÷, ñ‘·ÔeTyÓTÆq uÛÑ>∑eBZ‘· Àq÷

»qq eTs¡D $wüj·TeTT˝À πø <Ûäs¡àeTTqT uÀ~Û+#ê&ÉT. ‘·˝À #Ó|æŒq e÷≥≈£î>±˙, u…’_˝Ÿ˝À #Ó|æŒq e÷≥≈£î>±˙,

KTsêHé˝À #Ó|æŒq e÷≥≈£î>±˙ mø£ÿ&Ü ‘˚&Ü ˝Ò<äT. ø±˙ eTqeTT ns¡úeTT #˚düTø√e&ÉeTT˝À m+‘√ ‘˚&Ü e∫Ãq~.

25

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

n+<äTe\q MTs¡T u≤>± Ä˝À∫+#·Tø√eTì <˚e⁄&ÉT ôV≤#·Ã]ø£ #˚dæ #ÓbÕŒ&ÉT. n≥Te+{Ï e÷≥qT KTsêHé˝À ø£#√≥

#·÷&É>∑\eTT. nCŸ EeT‘Y (ãè+<äeTT\T) nqT 39e düTsê˝À 42e Äj·T‘Y˝À Ç˝≤ ø£\<äT. ªªn˝≤¢j˚T Ä‘·à\qT

(ÁbÕDT\qT) eTs¡D ø±\eTTq eX|üs¡T#·Tø=Hyê&ÉT. eTs¡DÏ+∫q yêì Ä‘·à\≈£î <ì¬ø’‘ eTs¡DeTT ìs¡ísTT+|üã&ÉT‘·T+<√

<ëìì ‘·qe<› Ä|ü⁄ø=ì, $T>∑‘êyê] Ä‘·à\qT ìØí‘· düeTj·TeTT es¡≈£î ‹]– |ü+|ü⁄‘ê&ÉT. Ç+<äT˝À Ä˝À∫+#yê]øÏ

>=|üŒ dü÷#·q\THêïsTT.µµ á Äj·T‘Y me]HÓ’Hê m+‘√ Ä˝À∫+|ü #˚düTÔ+~. $T>∑‘ê ÁbÕDT\qT ‹]– |ü+|ü⁄‘êqT

nqï|ü⁄&ÉT mø£ÿ&çqT+&ç mø£ÿ&çøÏ |ü+|ü⁄‘ê&Éì Á|üX¯ïy˚düTø=ì #·÷&Ée\dæq nedüs¡eTTqï~. n+‘˚ø±ø£ dü«j·÷q <˚e⁄&˚

Ç+<äT˝À Ä˝À∫+#˚yê]øÏ >=|üŒ dü÷#·q\THêïj·Tì #Ó|æŒq|ü⁄&ÉT eTìwæ m+‘√ Ä˝À∫+#·e\dæq nedüs¡eTTqï<ä˙,

eTqeTT @<√ bıs¡bÕ≥T |ü&ÉT#·THêïeT˙, <ëìπø <˚e⁄&ÉT n˝≤ #ÓbÕŒ&Éì ns¡úeTT #˚düTø√e#·TÃqT.

BìøÏ nqTdü+<ÛëqeTT>± |ü$Á‘· KTsêHé˝À düèwæ˜ø£s¡Ô nsTTq <˚e⁄&ÉT eTs=ø£ e÷≥qT ≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT. 53e

düTsê nHéqCŸà (qø£åÁ‘·eTT) 44,45,46 Äj·T‘Y\˝À 44) ìXäj·TeTT>± Äj·TH eTs¡DÏ+|üCÒùdyê&ÉT eT]j·TT J$‘êìï

Á|ükÕ~+#yê&ÉT. 45) ìXäj·TeTT>± Ä&É, eT>∑ »+≥\qT düèwæ+∫qyê&ÉT Äj·TH, 46) Á|üeVæ≤+|üCÒdæq Ms¡ _+<äTe⁄

qT+&ç eTs=ø£ J$‘·eTTqT Á|ükÕ~+#·&ÉeTT Äj·Tqπø (<˚e⁄ìπø) #Ó\T¢qT. á $<ÛäeTT>± KTsêHé˝À eT]ø=ìï

yêø£´eTT\T ø£ì|æ+#·>∑\e⁄. yê{Ïì dü]>± ns¡úeTT #˚düTø=qï|ü⁄&ÉT ô|’q #Ó|ü�ø=qï Vü‰düHé 36 dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î

eTs¡DÏ+∫ ‹]– |ü~s√E\πø düT»Hï>± »ìà+∫q dü‘·´eTT ns¡úeTT ø±>∑\<äT. Vü‰düHé eTs¡DÏ+∫ ‹]– |ü⁄{Ϻq~

dü‘· yÓTÆq|ü⁄&ÉT |ü⁄qs¡®qà\T Òe⁄ nqT yê] e÷≥\T ndü‘· eT>∑TqT. n≥Te+{Ï ndü‘· eTT\qT Á|üeø£Ô\≈£î n+≥>∑{Ϻ,

yê] >=|üŒ‘·qeTTq≈£î Ä≥+ø£eTT ø£*–+#·≈£L&É<äT. Á|üeø£Ô\ e÷≥\qT ‘·|ü�>± ns¡úeTT #˚düTø√e&ÉeTT e\q,

<e⁄ì e÷≥\H ndü‘· eTT #dæq≥¢>∑TqT. <e⁄ì e÷≥\qT ndü‘· eTT>± #·÷|ü&ÉeTT e\q, me]¬ø’Hê uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq

bÕ|üeTT dü+uÛÑ$+#·>∑\<äT. n+<äTe\q <˚e⁄ì C≤„qeTTqT @ eT‘·düTÔ˝…’Hê dü]>± ns¡úeTT #˚düTø√yê\ì ø√s¡T

#·THêïqT. KTsêHéqT |ü]XÀ~Û+∫q ø=+<äs¡T ô|<ä›\T KTsêHé˝À Ç+ø± ø=ìï yêø£´eTT\T |ü⁄qs¡®qà\ >∑T]+∫

ñHêïj·Tì ÁyêXÊs¡T. yê{Ïì ÁøÏ+<ä bı+<äT|üs¡TdüTÔHêïeTT #·÷&É+&ç.

1) eT] m|ü�&Ó’‘˚ X¯Øs¡eTT q•düTÔ+<√, n|ü⁄&ÉT Ä‘·à (Jyê‘·à) Ä jÓTTø£ÿ bÕ‘· ø£e#êìï e<ä*y˚dæ, n+<äT+&ç

$&ÉT<ä˝…’ Áø=‘·Ô X¯Øsêìï <Ûä]düTÔ+~. e÷qe <˚Vü≤eTT ø£ e´øÏÔøÏ ø£ s¡T‘·Te⁄˝≤>∑ ø=+‘·ø±\eTT ñ+≥T+~. Ä‘·à≈£î

Ä düeTj·TeTT |üP]Ôø±>±H˚ <ëìï $&ç∫ Ç+ø√ X¯Øsêìï rdüTø=+≥T+~.

2) <Ó’e‘·«eTT Ä‘·à\qT (Je⁄\qT) ñ<䓤$+|üCÒdüTÔ+~. Çø£ÿ&çøÏ ‹]– ‹]– |ü+|ædü÷Ô ñ+≥T+~. m|ü�&Ó’‘˚ Ä

Ä‘·à <Ó’e‘ê«ìï ‹]– #˚s¡T≈£î+≥T+<√ n|ü⁄&Ü Ä‘·à ‹]– »ìà+#·qedüs¡eTT˝Ò<äT.

3) düèwæø£s¡ÔsTTq <e⁄&ÉT ìqTï ‘·j·÷s¡T #dæHê, e⁄ #·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT ‹]– »ìà+|üCÒdæHê, n˝≤π> e⁄ »ìà+∫q

‘·sê«‘· ìqTï eTs¡DÏ+|ü CÒdæHê, Ç˝≤ ‘·qì ˙e⁄ #˚πs <ëø± á »qq eTs¡D #·Á≥eTT˝À ìqTï Á|üy˚X¯ô|{ϺHê Ä

<Ó’e‘ê«ìï, <˚e⁄ìï $düà]kÕÔe⁄.

4) ìqTï düèwæ˜+∫ ø=ø£ ñìøÏì ‘·j·÷s¡T #˚dæqB, e⁄ #·ìb˛‘˚ ìqTï »ìà+|üCÒdüTÔqïB, e⁄ »ìà+∫q ‘·sê«‘·

ìqTï eTs¡DÏ+|üCÒdüTÔqïB Ä <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚.

26

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

5) sê‹qT+&ç –+»qT ã<ä›\Tø=≥Tºø=ì yÓTT\¬ø‹Ô+#˚~, #·ìb˛sTTq yê]ì ‹]– »ìà+|üCÒùd~, J$düTÔqï yê]ì

‹]– eTs¡DÏ+|üCÒùd~ Ä <Ó’e‘·«y˚T.

6) Ç|ü�&ÉT MT≈£î dü‘ê´ìï uÀ~ÛdüTÔHêïqT, @ Ä‘·à\¬ø’‘˚ ˇø£<ëì|ü≥¢ (<Ó’eeTT|ü≥¢) rÁe ÄdüøÏÔ, ÇwüºeTT ñ+fÒ Ä

Ä‘·à\T mìï X¯Øs¡eTT\T <Ûä]+∫Hê, mìï ù|s¡T¢ bı+~Hê düπs n$ <˚e⁄ìøÏ <ä>∑Zs¡e⁄‘êsTT.

á yêø£´eTT\T <Ó’e‘·«eTT jÓTTø£ÿ >=|üŒ‘·qeTTqT ‘Ó*j·TCÒj·T&Éy˚T ø±ø£, eTìwæøÏ »qà\Tqïeì ≈£L&Ü

‘Ó*j·TCÒj·TT#·Tqï$. eTìwæ ‘êqT #˚düTø=qï bÕ|ü|ü⁄D´eTT\qT nqTuÛÑ$+#·T≥πø |ü⁄≥Tº#·THêï&ÉqTq~ dü‘·´eTT.

<ëìH ø£s¡àdæ<ë∆+‘·eTT n+{≤eTT. Ä ø£s¡à dæ<ë∆+‘·eTTqT ‘Ó*j·TCÒj·TT yêø£ eTT\T ≈£L&Ü |ü$Á‘· KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À

Á|üeø£Ô>±s¡T nø£ÿ&Éø£ÿ&É ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. yê{Ï˝À ø=ìï á $<ÛäeTT>± ñqï$.

1) <Ó’e‘·«eTT ˝Òø£ <˚e⁄&ÉT @ Ä‘·àq÷ (@ J$ì) ‘·qX¯øÏÔøÏ $T+∫ #˚j·TeTì ìπs›•+#·&ÉT. Ä Ä‘·à @$T

dü+bÕ~+#·T≈£î+<√ <ëìH˚ bı+<äT‘·T+~. eTØ <ëìøÏ @~ \_Û+#·Tqqï~ <ëì u≤<Ûä´‘˚.

2) Á|ü‹ Ä‘·à ‘êqT #˚dæq eT+∫ì ‹]– bı+<äT‘·T+~. n˝≤π> ‘êqT #˚dæq #Ó&ÉTq÷ ‹]– bı+<äT‘·T+~.

3) eTqeTT eTq ø£s¡à\ ˝…ø£ÿ\T #·÷#·Tø=qï|ü⁄&ÉT eTqy˚T eTq*ï rsêàì+#·Tø=+{≤eTT. @ Ä‘·à>±˙, <˚ìøÏ>±˙

<√wæø±<äT. nsTT‘˚ Äe–+»+‘· nsTTHê düπs Ä ø£s¡àqT n~ bÕ|üyÓTÆHê, |ü⁄D´yÓTÆHê eTqeTT ‹]– bı+<äT‘êeTT.

eTq Ä‘·à πøåÁ‘·eTT Ä ˝…ø£ÿ $wüj·TeTT˝À #ê˝≤ |üø±ÿ>± ñ+≥T+~.

4) ªªeTqeTT Ç‘·s¡T\≈£î @$T #˚XÊeTT, Ç‘·s¡T\T eTqπø$T #˚XÊs¡Tµµ nqT nìï $wüj·TeTT\T #ê˝≤ ˝…ø£ÿ>±

eTq<ä>∑Zs¡T+{≤sTT

5) $X« e÷qe⁄\ >∑T]+∫ KTsêHé À n‘· <äT“¤‘·yÓTÆq yêø±´\THêïsTT. ø±˙ eT‘·eTT\ jÓTTø£ÿ dü+≈£î∫‘· ne>±Vü≤q‘√

á dü‘ê´ìï eTqeTT eTs¡∫ b˛j·÷eTT. Á|ü|ü+#·eTT˝Àì @ eT‘·düTú˝…’Hê düπs, me«¬s’‘˚ <Ó’yêìï $X¯«dækÕÔs√ yê]øÏ

∫e] s√Eq uÛÑj·TeTT˝Ò<äT eT] yês¡T <äT'œ+|üs¡T. #·÷#êsê! á yêø£´eTT m+‘· >=|üŒ>± ñ+<√?

ø£s¡à dæ<ë∆+‘· yêø£ eTT\qTã{Ϻ KTsêHé #ê˝≤ >=|üŒ~. Á|ü|ü+#·eTT Àì düeTdüÔ e÷qyê[øÏ e]Ô+#·T dü÷Á‘·eTT\qT

#Ó|æŒq<äì ns¡úeT>∑T #·Tqï~. KTsêHé #Ó|æŒq ø£s¡à dæ<ë∆+‘·eTT Á|üø±s¡eTT eTìwæ #˚düTø=qï ø£s¡à≈£î eTìùw u≤<ÛäT´&ÉT.

eTìwæ #˚düTø=qï <ëìì nqTuÛÑ$+|üCÒj·TT≥≈£î eTìwæì <˚e⁄&ÉT ‹]– |ü⁄{Ϻ+#·e\dæ e∫Ãq~. @ ø£s¡à˝Òì yê&ÉT

‹]– |ü⁄≥ºqedüs¡eTT˝Ò<äT. n≥Te+{Ï yês¡T <˚e⁄ì düìï<ÛëqeTT˝ÀH˚ ñ+&ç b˛e⁄qT. <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä≥ ø£s¡à˝Òì

eTìwæì |ü⁄{Ϻ+∫ ‘êH n‘·ìì J$+|üCÒj·T>±, eTìwæ ‘·qqT |ü⁄{Ϻ+∫q <e⁄ìï eT]∫b˛sTT, ‘êH Áã‘·T≈£î#·THêïqì

nqTø=ì ˝Òì ø£s¡àqT dü+bÕ~+#·Tø=ì eTs¡\ eTs¡\ |ü⁄{Ϻ+|üã&ÉT#·THêï&ÉT. y˚TeTT Ç+‘·>± |ü⁄qs¡®qà\THêïj·Tì

#Ó|æŒHê qeTàìyês¡T ñ+&Ée#·TÃqT. n+<äTø£ì eTTd”¢yéT ≈£î≥T+ãeTT˝À #·ìb˛sTT ‹]– eTTd”¢yéT ≈£î≥T+ãeTT˝ÀH˚

|ü⁄{Ϻq ˇø£ e´øÏÔ jÓTTø£ÿ yêdüÔe dü+|òüT≥qqT #·÷<ë›eTT. Ç+‘·≈£îeTT+<äT #Ó|æŒq~ ˇø£ eTTd”¢yéT Åd”Ô nsTTq Vü‰düHé

jÓTTø£ÿ |ü⁄qs¡®qà. Ç|ü⁄&ÉT ˇø£ eTTd”¢yéT nsTTq |ü⁄s¡Twüßì »qàqT >∑T]+∫ #Ó|ü�#·THêïeTT. Ç~ ≈£L&Ü ˝…ãHêHé

<˚X¯eTT˝À »]–q<˚.

27

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

1943˝À ˝…ãHêHé <˚X¯eT+<äT ªª|òüsYeT{Ÿ≥µµ nH˚ q>∑s¡eTT˝À s¡w”<é U≤BCŸ nqT e´øÏÔ »ìà+#ê&ÉT. n‘·qT

Ä{ÀyÓTTu…’ Ÿ yÓTø±ìø>± J$+# yê&ÉT. n‘·ìøÏ 25 dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡˝À ø£Hê&ÉT ÇÁãV”≤yéT nH ùdïVæ≤‘·T&ÉT

s¡w”<éqT ø±s¡T˝À wæø±s¡T≈£î rdüT¬øfi≤fl&ÉT. ÇÁãV”≤yéT düeTTÁ<äÁbÕ+‘·eTT˝À ø±s¡TqT y˚>∑eTT>± q&ÉT|ü⁄#·T+&É>±,

$T\≥Ø ;#Y nH˚ düú\eTT˝À ø±s¡T n<äT|ü⁄‘·|æŒ Á|üe÷<ëìøÏ >∑T]jÓÆTq~. n|ü�&ÉT s¡w”<é ø±s¡T˝ÀqT+&ç ãj·T≥≈£î

|ü&çb˛j·÷&ÉT. n˝≤ |ü&çq|ü⁄&ÉT ‘·\≈£î ã\yÓTÆq >±j·TeTT ø±>± s¡w”<é nø£ÿ&çø£ø£ÿ&˚ eTs¡DÏ+#ê&ÉT. s¡w”<é

eTs¡DÏ+∫q ‘·sê«‘· ˇø£ dü+e‘·‡s¡eTTq≈£î ªª&Üìj·T˝Ÿ»Ø›µµ nqTq‘·&ÉT »ìà+#ê&ÉT. &Üìj·T˝Ÿ »Ø›øÏ e÷≥\T

e∫Ãq|ü⁄&ÉT |ü*øÏq ‘=*e÷≥ ÇÁãV”≤yéT. Á|üe÷<äeTT »]–q ~qeTTq ø±s¡Tq&ç|æq ‘·q ùdïVæ≤‘·Tì ù|s¡T ÇÁãV”≤yéT.

&Üìj·T˝Ÿ »Ø› n˝≤ nq&ÉeTT me]ø° ns¡úeTT ø±˝Ò<äT. ÇÁãV”≤yéT nì m+<äT≈£î nHêï&√ ‘Ó*j·T˝Ò<äT. ‘·sê«‘·

¬s+&˚fi¯fl ej·TdüT‡˝À &Üìj·T˝Ÿ »Ø›, ‘·q‘·*¢ ªª\rcÕµµ ‘√ H˚qT Ç+{Ϭøfi≤fl* nì nHêï&ÉT. ‘·sê«‘· Äs¡T HÓ\\≈£î,

nq>± ¬s+&ÉTqïs¡ dü+e‘·‡s¡eTTq≈£î Ç~ Hê Ç\T¢ ø±<äT, qTe⁄« Hê ‘·©¢ø±<äT. Hê≈£î Hêqï ˝Ò&ÉT, Hê ‘·+Á&ç

eTs¡DÏ+#ê&ÉT nì ø=ìï e÷≥\T e÷{≤¢&Ü&ÉT. n|üŒ{Ï ‘·q ‘·+Á&ç nsTTq j·T÷dü|òtì Hêqï nì |æ\Te≈£î+&Ü

j·T÷dü|òt nì ù|s¡T‘√ |æ*#˚yê&ÉT. n+‘˚>±ø£ ‘·q ‘·+Á&ç ªªqsT÷yéTµµ nì #Óù|Œyê&ÉT. qsT÷yéT nH˚~ s¡w”<é ‘·+Á&ç

jÓTTø£ÿ ù|s¡T.

&Üìj·T˝Ÿ »Ø›øÏ ¬s+&ÉTqïs¡ dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡˝ÀH˚ n‘·ì ≈£î≥T+ãeT+‘ê |æøÏïø˘≈£î yÓfi¯fl>± yê]‘√bÕ≥T

»Ø› ≈£L&Ü b˛j·÷&ÉT. n|ü�&ÉT yê] ã+<ÛäTe⁄\˝À ˇø£s¡T |üsYeT{Ÿ{≤ nqT ù|s¡TqT ‘·|ü�>± ñ#·Ã]+#·>±, »Ø›

dü]#˚dæ #ÓbÕŒ&ÉT. n|ü�&ÉT »Ø› ‘·+Á&ç nsTTq j·T÷dü|òt á ù|s¡T ˙¬ø˝≤ ‘Ó\TdüT nì n&ÉT>∑>±! á q>∑s¡eTT ù|s¡T

Hê≈£î u≤>± ‘Ó\TdüT, Ç~ H˚qT ìedæ+∫q q>∑s¡y˚T nì #ÓbÕŒ&ÉT. &Üìj·T˝Ÿ »Ø› #Ó|æŒq e÷≥\T n‘·ì ≈£î≥T+ãeTT

yê]øÏ @MT ns¡úeTT ø±˝Ò<äT. ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î &Üìj·T˝Ÿ »Ø›, ‘·q ‘·©¢ ø±s¡T˝À Á|üj·÷DÏdüTÔ+&É>±, yê]

ø±s¡T $T\≥Ø ;#Y <ä>∑Z]øÏ e#˚Ã≥|üŒ{ÏøÏ Ä Á|ü<˚XÊìï #·÷∫q &Üìj·T˝Ÿ ø£fi¯ófl eT÷düTø=ì, #˚‘·T\‘√ eTTU≤ìï

<ë#·Tø=ì @&É«qT yÓTT<ä\T ô|{≤º&ÉT. ‘·sê«‘· ªªH˚qT eTs¡DÏ+∫+~ Çø£ÿ&˚µµ nì >∑{Ϻ>± n]#ê&ÉT. n+‘˚ø±ø£

>∑‘·»qà˝À ‘êqT ø±s¡T yÓTø±ìø˘q˙, ‘·q ùdïVæ≤‘·T&ÉT ÇÁãV”≤yéT ø±s¡T q&ÉT|ü⁄‘·T+&É>± ø±s¡T n<äT|ü⁄ ‘·|æŒ+<ä˙,

n|ü⁄&ÉT ãj·T≥|ü&çq ‘êqT ‘·\≈£î >±j·TyÓTÆ eTs¡DÏ+#êqì #ÓbÕŒ&ÉT.

dü÷ÿ˝À¢ &Üìj·T˝Ÿ »Ø› qs¡‡Ø #·<äTe⁄#·Tqï s√E˝À¢ ‘·qù|s¡T &Üìj·T˝Ÿ »Ø› ø±<ä˙, s¡w”<é U≤BCŸ nì

#ÓbÕŒ&ÉT. n<˚ dü÷ÿ˝À¢H˚ eTs=ø£ dü+<äs¡“¤eTT˝À j·TTø£Ôej·TdüT‡˝ÀqTqï n+<äyÓTÆq ˝Ò&û{°#·sYqT ∫qï>± –*¢ qTe⁄«

#ê˝≤ n+<ä+>± ñHêïeì #ÓbÕŒ&É≥. Ä $<ÛäeTT>± e÷≥\˝Àq÷, #˚‘·\˝Àq÷ ø=ìï dü+<äs¡“¤eTT\˝À $∫Á‘·eTT>±

ø£ì|ædüTÔqï &Üìj·T˝Ÿ, #Óù|Œ~ m+‘·eT≥T≈£î ì»yÓ÷qì ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î n‘·ì ‘·+Á&ç j·T÷dü|òt, |üsYeT{Ÿ{≤≈£î

yÓ[fl &Üìj·T˝Ÿ e]í+∫q $<ÛäeTT>± ø±s¡T yÓTø±ìø˘qT >∑T]+∫, $T\≥Ø ;#Ye<ä› Äøχ&Ó+{ŸqT >∑T]+∫ $#ê]+#·>±

&Üìj·T˝Ÿ #Ó|æŒq<ä+‘ê ì»eTì ‘Ó*dæ+~. á $wüj·TeTTqT ‘Ó\TdüTø=ìq s¡w”<é U≤BCŸ jÓTTø£ÿ ã+<ÛäTe⁄\÷,

$TÁ‘·T\÷ &Üìj·T˝ŸqT #·÷#˚ <ëìøÏ ãj·T\T<˚] b˛j·÷s¡T. n˝≤ b˛sTTq yê]ì #·÷∫q &Üìj·T˝Ÿ s¡w”<é #Ó˝…¢\T

qC≤¢qT yÓ+≥H˚ >∑T]Ô+∫ ÄyÓTqT ù|s¡T‘√H˚ |æ*#ê&ÉT. yÓTT<ä≥ ‘·q ã+<ÛäTe⁄\q+<ä]˙ #·÷&É>±H˚ &Üìj·T˝Ÿ ‘·q

‘·*¢ \rcÕ‘√ yês¡+<ä]ø° ns¡{Ï |üfi¯ófl ‘Ó∫à ÇeTàì #ÓbÕŒ&ÉT. >∑‘· »qà˝À s¡w”<é≈£î ns¡{Ï |üfi¯fl+fÒ #ê˝≤ ÇwüºeTT.

s¡w”<é eTs¡DeTT ‘·sê«‘· s¡w”<é >∑Ts¡TÔ≈£î sê≈£î+&É ñ+&É&ÜìøÏ s¡w”<é ‘·*¢ n‘·ì #Ó*¢ Ç<ä›s¡T ns¡{Ï |üfi¯ófl ‹q&ÉeTT

28

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

e÷HXÊs¡T. ‘·sê«‘· &Üìj·T˝Ÿ |üsYeT{Ÿ≥≈£î yÓfifl>±H ‘·q ùdïVæ≤‘·T&Ó’q ÇÁãV”≤yéTqT eT]jÓTTø£ ùdïVæ≤‘·T&Ó’q ãC≤CŸqT

>∑T]Ô+∫ e÷{≤¢&Ü&ÉT.

s¡w”<é ≈£î≥T+ãeTT yês¡+‘ê s¡w”<é ‹]– &Üìj·T˝Ÿ »Ø›>± |ü⁄{≤º&Éì n+^ø£]+#ês¡T. s¡w”<é ≈£î≥T+ãeTT

&Üìj·T Ÿ bò {ÀqT ‘·eT Ç+{Ï À ñ+#·Tø=Hêïs¡T. s¡w”<é ‘·q ¬s+&Ée »qà˝À ≈£L&Ü ø±s¡T q&ÉbÕ\+fÒ uÛÑj·T|ü&yê&ÉT.

á $<ÛäeTT>± ø±s¡T q&ÉbÕ\+fÒ e#·Tà uÛÑj·TeTT>±˙, yÓqTø£{Ï »qà C≤„|üø£eTT>±˙ &Üìj·T˝Ÿ ‘Ó#·TÃø=+fÒ e∫Ãq$

ø±e⁄. &Üìj·T˝Ÿ≈£î @e÷Á‘·eTT dü+ã+<ÛäeTT ˝Ò≈£î+&Ü n‘·ì X¯Øs¡eTT˝ÀqTqï Ä‘·à #˚dæq eT÷&Ée |üì>± eTqeTT

>∑T]Ô+#·e#·TÃqT. eTìwæ #·ìb˛‘˚ eT∞fl »ìàkÕÔ&Éì eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒj·TT≥≈£î Ä‘·à #˚dæq |üì>± eTqeTT

#Ó|ü�ø√e#·TÃqT. Á|ü‹ eTìwæ˝À Jyê‘·à≈£î ‘√&ÉT>± Ä‘·à ìedædü÷Ô mø£ÿ&√ ˇø£#√≥ á $<ÛäyÓTÆq C≤„|üø£eTTqT

‘Ó|æŒ+∫q dü+|òüT≥q˝Ò |ü⁄qs¡®qà eè‘êÔ+‘·eTT\T. |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òe⁄ nqT yê] yê<äq nã<ä›eT˙, ñHêïj·Tq&ÉeTT

XÊÅdüÔã<ä›eT˙ Ä‘·à ‘Ó*|æq Ç≥Te+{Ï dü+|òüT≥q\ e\q ‘Ó*j·TT#·Tqï~.

eTìwæ Ä<Ûë´‹àø£ $<ä´qT ns¡T<äT>± ‘Ó\TdüTø=qTqT. ø=ìï \ø£å\ »HêuÛ≤˝À me&√ ˇø£ÿ&ÉT <Ó’eC≤„qeTT MT<ä

ÄdüøÏÔ ø£*– <ëìì ‘Ó*j·÷\ì Á|üj·T‹ï+∫Hê, $wüj·TÁ>±Væ≤‘· À|üeTT e\Hê, uÛ≤eeTT\T ys¡T>± ns¡úeTT #düTø√e&ÉeTT

e\Hê, ùV≤‘·T<äèø£Œ<äeTT Òì<ëìe\q ñqï<ëìì Òq≥T¢, Òì<ëìì ñqï≥T¢ ns¡úeTT #düTø=qT#·THêï&ÉT. n+<äTe\q

<˚e⁄ì C≤„qeTT Á|ü»\˝ÀìøÏ dü‘·´s¡÷|üeTT˝À ø±≈£î+&Ü ndü‘·´s¡÷|üeTT˝À ÁbÕøÏ+~. uÛÑ÷$TMT<ä »]–q eT]j·TT

»s¡T>∑T#·Tqï |ü⁄qs¡®qà dü+|òüT≥q\ eTT+<äs¡ |ü⁄qs¡®qà\T Òe⁄ nq&ÉeTT, <˚e⁄ì C≤„qeTT ndü‘·´eTT>± ø£ì|æ+#·Tq≥T¢

#Ó|ü�ø√e&ÉeT÷ |üP]Ô e÷qe⁄ì ‘·|æŒ<äeT>∑TqT. |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òe⁄ nì ø=ìï eT‘·eTT\ yês¡T #Ó|ü�#·Tqïq÷ Ä

eT‘· Á|üeø£Ô\T>±˙, Á|üeø£Ô\ #‘· #Ó|æŒ+∫q <e⁄&ÉT>±˙ mø£ÿ&Ü |ü⁄qs¡®qà\T Òeì e÷Á‘·eTT #Ó|üŒ Ò<äT. dü«s¡Zqs¡ø£eTT\qT

#Ó|ü�ø=qT yês¡T qs¡ø£eTT˝À ø£wüºeT÷, dü«s¡ZeTT˝À düTKeT÷ ñ+<äì #Ó|ü�#·TH˚ <˚e⁄ì düìï<ÛëqyÓTÆq |üs¡˝Àø£eTTqT

˝Òø£ |üs¡+<ÛëeT eTTqT Á|ü‘˚´ø£eTT>± #Ó|üŒ≈£î+&Ü <ëìì ≈£L&Ü dü«s¡ZeTT>±H˚ #Ó|ü�#·THêïs¡T. dü«s¡ZeTTq≈£î, <˚e⁄ì

düìï<ÛëqeTTq≈£î qø£ÿ≈£L Hê>∑ Àø£eTT q≈£L ñqï+‘· e´‘ê´düeTT+<äì ‘Ó*j·Tø£ e÷{≤¢&ÉT#·THêïs¡T. <e⁄ì düìï<ÛëqeTT,

Ç≥T¢+<äì mes¡÷ #Ó|üŒ˝Òì~. nø£ÿ&çøÏ b˛sTTq yêìøÏ e÷Á‘·y˚T ‘Ó*j·TTqT >±˙ Á|üø£ÿyê]øÏ me]ø° n~ @$T{À

‘Ó*j·T<äT. n≥Te+≥|ü⁄&ÉT <ëìì dü«s¡ZeTT>± #Ó|ü�ø√e&ÉeTT |üP]Ô ‘·|üŒ>∑TqT. dü«s¡ZeTT düTU≤\ì\j·TeTT, qs¡ø£eTT

ø£cÕº\ì\j·TeTT. n+‘˚ø±ø£ n$ mø£ÿ&√ ˝Òe⁄, Ä ¬s+&ÉT uÛÑ÷$TMT<äH˚ eTqTwüß\ eT<Ûä´˝ÀH˚ ñqï$. dü«s¡Z

düTKeTT\qT nqTuÛÑ$+#˚ yê]˙, qs¡ø£ u≤<Ûä\qT nqTuÛÑ$+#˚ yê]˙ Çø£ÿ&˚ #·÷&Ée#·TÃqT. Ä<Ûë´‹àø£eTT nqTq~

Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq <˚e⁄ì sê»´eTT ˝≤+{Ï~. eT‘·eTT nqTq~ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq e÷j·T sê»´eTT˝≤+{Ï~. H˚qT C≤„ìì

nqT yês¡+‘ê eT‘· C≤„qeTT˝À |ü&çb˛sTT <˚e⁄ì C≤„qeTTqT $düà]+#·T#·THêïs¡T. n+<äTe\q Ä<Ûë´‹àø£eTT

ns¡úeTT ø±yê\+fÒ @ eTìwæ nsTTHê, @ Á|üeø£Ô #Ó|æŒq <ëìHÓ’Hê eT‘·eTTq≈£î dü+ã+<ÛäeTT Ò≈£î+&Ü ‘Ó*j·T>∑*–‘˚

<Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝…’q KTsêHé˝ÀqT, u…’_\T˝ÀqT, ^‘·˝ÀqT ndü˝…’q <Ó’eC≤„qy˚T ø£qã&ÉT‘·T+~.

ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdüÔeTT Á|üø±s¡eTT |ü⁄qs¡®qà\T yêdüÔey˚T nsTTHê yê{Ïì ø=+<äπs ˇ|ü�ø=+≥THêïs¡T. ø=+<äs¡T

ùV≤‘·Tyê<äT\T, HêdæÔø£ yê<äT\T ˇ|ü�ø√e&ÉeTT ˝Ò<äT. yêdüÔeeTT>± ùV≤‘·Tyê<äeTqï~ dü‘·´ |ü]XÀ<Ûäq ì$T‘·Ôy˚T

ñ+&çHê, ùV≤‘·Tyê<äT\eTqTyês¡T e÷Á‘·eTT dü‘· XÀ<Ûäq #j·T&ÉeTT Ò<äT. ‘·eTqT ‘êeTT yT<Ûëe⁄\T>± e]í+#·Tø=qT

H{Ï ùV≤‘·Tyê<äT\T ‘·eT≈£î ‘Ó*j·Tì yê{Ïì eT÷&ÛÉqeTàø£eTT\˙, e÷qdæø£ s√>∑eTT\˙ ø={Ϻyj·TT#·THêïs¡T. n+<äTe\q

29

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

30

ùV≤‘·Tyê<äT\qTyês¡T H˚&ÉT HêdæÔ≈£î\T>± ñHêïs¡ì #Ó|üŒe#·TÃqT. mø£ÿ&√ @ <˚X¯eTT˝ÀH√ ø±≈£î+&Ü uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À

≈£L&Ü ªª<Ûäèe+ »qà eTè‘·dü #·µµ nqTe÷≥ ìs¡÷|üD ì$T‘·ÔeTT nH˚ø£ #√≥¢ nH˚ø£ |ü⁄qs¡®qà\T »]>±sTT. Á|ü‘·´ø£å

ìs¡÷|üD≈£î edü÷Ô kÕøå±´<Ûës¡eTT\T <äè&ÛÉeTT>± ø£ì|ædüTÔHêï, ø=+<äs¡T ùV≤‘·Tyê<äT\T n<=ø£ e÷qdæø£ s√>∑eTì,

yêdüÔeeTTø±<äì #Ó|æŒq dü+<äs¡“¤eTT\T mH√ï ñHêïsTT. nsTTHê ˇø£ >=|üŒ XÊÅdüÔy˚‘·Ô nsTTq ªªÇj·÷Hé d”ºyÓHédüHéµµ

nqTq‘·&ÉT Ç≥T ôd’qT‡qT, n≥T $XÊ«düeTTqT nqTdü+<Ûëìdü÷Ô |ü]XÀ<Ûäq\T #˚dæ ∫es¡≈£î |ü⁄qs¡®qà\T nqTq~

$C≤„q|üs¡yÓTÆ ˇø£ dæ<ë∆+‘·eTì #ÓbÕŒ&ÉT. yês¡T mH√ï |ü]XÀ<Ûäq\T #˚dæ 1993˝À |ü⁄qs¡®qà\T dü‘·´eTì #ÓbÕŒs¡T.

nsTT‘˚ y˚TeTT $C≤„qeTT>± @ |ü]XÀ<Ûäq #˚j·T≈£î+&Ü, C≤„q |ü]XÀ<Ûäq e÷Á‘·eTT #˚dæ, 1980 dü+e‘·‡s¡eTT˝ÀH˚

ªª»qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTTµµ qT ãVæ≤s¡Z‘·eTT #˚XÊeTT. ‘·sê«‘· Ä dæ<ë∆+‘·eTTq≈£î nqT dü+<ÛëqeTT>± ªªeTs¡D

s¡Vü≤dü´eTTµµ qT ‘Ó*bÕeTT Ç|ü�&ÉT ªª|ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTTµµ qT ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT. e÷ XÀ<Ûäq˝À Á|ü‹ ∫qï Á|üX¯ï≈£î

»yêãTì#êÃeTT. n+‘˚ø±ø£ Ç|ü�&ÉT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À Çø£ÿ&ç |ü]dæú‹˝À ø£*–q |ü⁄qs¡®qà\qT $e]dü÷Ô yê{Ï˝Àì

Á|üX¯ï\≈£î »yêãTqT #Ó|üŒ<ä\#·Tø=HêïeTT. Ç‘·s¡ <˚X¯yÓTÆq ˝…ãHêHé˝À »]–q dü+|òüT≥q\T Á|ü‘˚´øÏ+∫ ÇkÕ¢yéT

düe÷»eTT˝À »]–q$ø±>±, Çø£ÿ&É uÛ≤s¡‘·<XeTT˝À »]–q dü+|òüT≥q\T Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) düe÷»eTT˝À »]–q$.

yê{Ï˝À ˇø£<ëìì ÁøÏ+<ä $e]+#·Tø=ì #·÷kÕÔeTT.

uÛ≤s¡‘·<XeTT˝À <ë«|üs¡j·TT>∑eTT qT+&ç |ü⁄qs¡®qà\qT ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdüÔyÓTÆq uÛÑ>∑eBZ‘· XÊÅd”Ôj·TeTT>± #Ó|ü�#·÷H

e∫Ã+~. nsTTq|üŒ{Ïø° ø=+<äs¡T <ëìì ø±\πøå|üeTTq≈£î #Ó|ü�ø=H˚ ø£<∏ä˝≤>± ˝…øÏÿ+#·Tø=Hêïs¡T >±˙, n~ e÷qe

J$‘· #·]Á‘·˝À »s¡T>∑T#·Tqï dü‘·´eTì |üP]Ô>± ‘Ó\TdüTø√˝Òø£b˛j·÷s¡T. ø=+<ä¬s’‘˚ |ü⁄qs¡®qà nqTq~ ndü‘·´eTì

#Ó|æŒq yês¡T m+<äs√ ñHêïs¡T. nsTT‘˚ Ç{°e\ ø±\eTT˝À uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ dü+ã+~Û+∫q ªª$Áø£eTsêCŸdæ+>¥ #ÍVü‰Héµµ

nH bò ¬sì‡ø ôd’+{Ïdtº eT<Ûä Á|ü<XŸ sêÅwüºeTT˝Àì s¡a≤˙‡˝ÀqTqï ãT+<˚ ŸK+&é j·T÷ìe]Ù{° j·T+<äT »]–q ªªHwüq˝Ÿ

ø±H錤¬sHé‡ ôd’+{Ïdtº ÇHé Ç+&çj·÷µµ MT{Ï+>¥≈£î Vü‰»¬s’, ‘êqT |ü⁄qs¡®qà\qT ã\|üs¡TdüTÔqï≥T¢ #Ó|üŒ&Éy˚T ø±≈£î+&É,

|ü⁄qs¡®qà C≤„|üø±\ $esê\qT ‘Ó*j·TCÒùd ˇø£ ªªπødüTdüº&ûµµì Ä düe÷y˚X¯eTT˝À düeT]Œ+#ê&ÉT. Ä $esê\T Ç˝≤

ñHêïsTT. ‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥ nH˚ Äs¡T dü+e‘·‡s¡eTT\ u≤\T&ÉT |ü+C≤uŸ sêÅwüºeTT˝Àì ªªÄ\ï$Tj·÷Hêµµ nH˚ Á>±e÷ìøÏ

#Ó+~qyê&ÉT. n‘·&ÉT ‘·q ‘·*¢‘·+Á&ÉT\≈£î ‘·q >∑‘· »qà $esê\T #Óù|Œyê&ÉT. ‘êqT >∑‘·»qà˝À ªª#·πøÿ˝≤µµ nH˚

Á>±e÷ìøÏ #Ó+~q ìyêdæj·T˙, ‘·qù|s¡T dü‘YsêyéTdæ+>¥j·T˙, ‘êqT 1992 ôd|üº+ãsY 10e ‘˚~q dü÷ÿ˝ŸqT+&ç ‹]–

edüTÔ+&É>± ø£ dü÷ÿ≥sY ‘·qqT y˚>∑eTT>± ‘·–*+<ä˙, <ëìe\q ‘·q ‘·\øÏ >±j·TyÓTÆ+<ä˙, Ä >±j·TeTT ø±s¡DeTT>±

¬s+&Ée s√E eTs¡DÏ+#êq˙, ‘·qqT >∑‘· »qà˝Àì ‘·q ã+<ÛäTe⁄\e<ä›≈£î rdüT¬øfifleT˙ s√p n&çπ>yê&ÉT. ‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥

¬s+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡˝ÀH˚ >∑‘· »qà C≤„|üø±\qT >∑T]+∫ eNÃsêì e÷≥\‘√ $e]dü÷Ô e⁄+&˚yê&ÉT.

‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥ ∫qï |æ\¢yê&Ó’q <ëìe\q n‘·ì e÷≥\qT mes¡÷ |ü{Ϻ+#·Tø=H˚ yês¡T ø±<äT. n‘·ìøÏ Äs¡T

dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡ e#˚à ≥|üŒ{Ïø° n‘·ì˝À |üPs¡«»qà C≤„|üø±\T m≈£îÿe>± e#˚Ã$. <ëìe\q n‘·&ÉT ‘·q

‘·*¢<ä+Á&ÉT\‘√ ‘·qqT >∑‘·»qà˝Àì Á>±e÷ìøÏ rdüT¬øfi¯fleTì @&ÉTdü÷Ô #Óù|Œyê&ÉT. n‘·ì u≤<ÛäqT #·÷&É˝Òø£ n‘·ì

‘·+Á&ç s¡+õ‘Y dæ+>¥ Ä u≤\T&ÉT #Ó|æŒq #·πøÿ˝≤ nqT Á>±e÷ìøÏ rdüT¬øfi≤fl&ÉT. nsTT‘˚ nø£ÿ&É Ä u≤\T&ÉT #Ó|æŒq

≈£î≥T+ãeTT Ä }s¡T e<ä* b˛sTT+<äì ‘Ó*dæ nø£ÿ&ÉqT+&ç Ä ≈£î≥T+ãeTTqï }s¡T≈£î b˛j·÷s¡T. nø£ÿ&É ‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥

#Ó|æŒq >∑‘·»qà˝Àì n‘·ì ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\qT Ä u≤\T&ÉT >∑T]Ô+#ê&ÉT. n|ü�&ÉT Á|üdüTÔ‘· »qà ‘·+Á&ç nsTTq s¡+õ‘Y

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

31

dæ+>¥ yê]øÏ Ä u≤\Tì $wüj·TeTT n+‘ê #Ó|æŒq|üŒ{Ïø°, m|ü�&√ #·ìb˛sTTq ‘·q ø=&ÉT≈£î eT∞fl »ìà+∫ ‘·eTe<ä›≈£î

e#êÃ&É+fÒ yê]øÏ qeTàø£eTT ≈£î<äs¡ ˝Ò<äT. Ä u≤\T&ÉT b˛sTTq »qà˝À ‘·eT ø=&ÉTø£ì ˇ|ü�ø√ø£b˛e&ÉeTT‘√ Ä

u≤\TìøÏ $düT>∑Te∫à ‘êqT >∑‘· »qà˝À j·÷øχ&Ó+{Ÿ≈£î >∑T]jÓÆTq|ü⁄&ÉT ‘·q <ä>∑Zs¡Tqï |ü⁄düÔø±\ô|’ s¡ø£Ô|ü⁄eTs¡ø£\T

|ü&ܶj·T˙, ‘·qT Á|üe÷<ëìøÏ >∑T]jÓÆTq|ü⁄&ÉT ‘·q CÒãT˝À 150 s¡÷bÕj·T\T &ÉãT“ ñqï<ä˙, Ä &ÉãT“ |òü˝≤Hê

<äTø±D≤<ës¡TìøÏ Çe«e\dæ ñqï<äì #ÓbÕŒ&ÉT.

Ä e÷≥\T $ìq Ä u≤\Tì >∑‘·»qà ‘·*¢ n‘·qT ‘·q ø=&ÉTπøqì q$Tà uÛÀs¡Tq @&ÉTdü÷Ô m+&çb˛sTTq

s¡ø£Ô|ü⁄eTs¡ø£\Tqï dü÷ÿ\T |ü⁄düÔø±\qT ‘Ó∫à n‘·ìøÏ #·÷|æ+∫+~. á $<ÛäeTT>± ãj·T≥|ü&çq ‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥ nqT

u≤\Tì |üPs¡«»qà eè‘êÔ+‘·eT+‘·j·T÷ ø=~› s√E\˝ÀH ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘·<XeT+‘ê yê´|æ+∫b˛sTT+~. á $wüj·TeT+‘ê

bò˛¬sì‡ø ôd’+{Ïdtº nsTTq $Áø£yéTdæ+>¥ #ÍVü‰Hé <ëø± yÓ[fl+~. yÓTT<ä≥ Äj·Tq ≈£L&Ü á $wüj·÷ìï qeTà˝Ò<äT.

nsTTHê ìC≤ìC≤\qT Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·TCÒj·TT ì$T‘·ÔeTT yêdüÔeyT$T{À ‘êH dü«j·TeTT>± ‘Ó\TdüTø√yê\ì ìs¡íj·÷ìøÏ

e∫à ‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥ì ø£\TdüTø=Hêï&ÉT. Ä u≤\T&ÉT #Ó|æŒq >∑‘·»qà ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\qT ≈£L&Ü ø£*dæ e÷{≤¢&Ü&ÉT.

bò˛¬sì‡ø˘ ôd’Hé‡ Ä<Ûës¡eTT>± ‘·s¡Hé õ‘Y dæ+>¥, |üPs¡«»qà eè‘êÔ+‘·eTT˝Àì ì»ìC≤\qT ‘Ó\TdüTø√yê\qT ø=Hêï&ÉT.

Ä u≤\T&ÉT >∑‘·»qà˝À dü÷ÿ\T $<ë´]ú>± ñqï|ü⁄&ÉT Áyêdæq H√{Ÿ |ü⁄düÔø±ìï rdüTø=Hêï&ÉT. Ä |ü⁄düÔø£eTT˝Àì #˚‹

Áyê‘·‘√ á »qà˝Àì ‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥ #˚‹ Áyê‘·qT b˛*à #·÷#ê&ÉT. eTqTwüß\+<ä] #˚‘· Áyê‘· ˇπø˝≤>∑ ñ+&É<äT.

n+‘˚ø±ø£ @ Ç<ä›] e´≈£îÔ\ #˚‹ Áyê‘· ≈£L&É ˇπø s¡ø£eTT>∑ ñ+&É<äT. Ä ø±s¡DeTT>± bò˛¬sì‡ø˘ ôd’Hé‡ bò˛s¡®Ø

dü+‘·ø±\qT >∑T]Ô+#·>∑\T>∑T‘·T+~. düVü≤»+>± bò ¬sì‡ø ôd’+{Ïdtº nsTTq $Áø£eTsêCŸ ‘·q≈£îqï XÊÅdüÔ|ü]C≤„q Ä<Ûës¡eTT>±

‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥ >∑‘·»qà #˚‹Áyê‘·, á »qà˝Àì #˚‹Áyê‘· ¬s+&É÷ n#·TÃ>∑T~›q≥T¢>± ˇπø $<ÛäeTT>± ñHêïj·Tì

‘Ó\TdüTø=Hêï&ÉT. Çø£ÿ&É >∑eTì+#·<ä–q $wüj·Ty˚TeT+fÒ! á »qà˝À ‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥ ˇø£ ìs¡Tù|<ä ≈£î≥T+ãeTT˝À

»ìà+∫q <ëìe\q n‘·ìøÏ @Hê&É÷ dü÷ÿ\T≈£î yÓ[fl nø£åsê\T H˚s¡TÃø=H˚ neø±X¯y˚T sê˝Ò<äT. Ä $wüj·TeTT

$Áø£yéTsêCŸdæ+>¥≈£î ‘Ó*j·T<äT. n‘·qT kÕ<Ûës¡DeTT>± Ä u≤\Tìï ø±–‘·eTT MT<ä @<Ó’Hê Áyêj·TeTì n&ç–q|ü⁄&ÉT

Ä u≤\T&ÉT Ç+^¢wüß˝Àq÷, |ü+C≤;˝ÀqT ø=ìï yêø£´eTT\T ÁyêXÊ&ÉT. Bììã{Ϻ >∑‘·»qà˝À H˚s¡TÃø=qï<˚ Ç|ü�&ÉT

≈£L&Ü e∫Ã+<äì ns¡úeT>∑T#·Tqï~.

‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥ nH˚ u≤\Tì |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTT˝À eTTK´eTT>± >∑eTì+#·<ä–q $wüj·Ty˚TeT+fÒ! |üPs¡«»qà\T

Á|ü‹ eTìwæøÏ ñqï$. düèwæ˜ Ä~˝À <˚e⁄&ÉT eTqTwüß\qT düèwæ˜+#ê&ÉT. n˝≤ düèwæ˜+#·ã&çq|ü⁄&ÉT eTìwæ Áø=‘·Ô>±

|ü⁄≥Tº#·THêï&ÉT. ø±e⁄q eTìwæøÏ düèwæ˜ Ä~˝À »qà ø£*–q<ä˙, ‘·sê«‘· e∫Ãqe˙ï |ü⁄qs¡®qà˝Òqì eTT+<˚ #ÓbÕŒeTT.

Ä …ø£ÿ Á|üø±s¡eTT MT~, Hê~ |ü⁄qs¡®qàjT, ø±˙ >∑‘·»qà @$T{À MT≈£î >±˙, Hê≈£î >±˙ ‘Ó*j·T<äT. ‘Ó*j·Tø£b˛e&ÜìøÏ

ø±s¡DeTT Ä »qà C≤„|üø£eTT\T eTq≈£î ˝Òe⁄ ø±e⁄q ‘Ó*j·T˝Ò<äT. b˛sTTq »qà ‘Ó*j·÷* n+fÒ <ëìì Ä‘à

‘Ó*j·TCÒj·÷*. n˝≤ Ä‘·à ‘Ó\T|ü&ÉeTTqT Ä‘·à jÓTTø£ÿ eT÷&Ée |üì>± #Ó|ü�ø=HêïeTT. Ä‘·à düs¡« dü«‘·+Á‘·yÓTÆq~.

n~ ˇø£ìøÏ yÓqTø£{Ï »qà ø=ìï C≤„|üø±\qT e÷Á‘·eTT ø£\T>∑CÒdæ yêì~ |ü⁄qs¡®qà nì ‘Ó*j·TTq≥T¢ #˚j·TT#·Tqï~.

n+‘˚ø±≈£î+&Ü meìø√ ˇø£ìøÏ |üPs¡«»qà C≤„|üø±\‘√ bÕ≥T Ä »qà˝Àì n\yê≥¢qT ≈£L&Ü yêìøÏ e#·TÃq≥T¢

#˚j·TT#·Tqï~. n\yê≥¢H˚ ø±≈£î+&Ü b˛sTTq »qà˝Àì #·<äTe⁄q÷, Áyê‘·qT ≈£L&Ü ‘·s¡Héõ‘Ydæ+>¥≈£î e#·TÃq≥T¢

n‘·ì Ä‘·à #dæq~. á $<ÛäeTT>± |üPs¡«»qà C≤„|üø±\T e∫Ãq yês¡+<ä]øÏ »s¡T>∑THê n+fÒ n˝≤ nìï C≤„|üø±\qT

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

Ä‘·à n+~düTÔ+<äì #Ó|üŒ˝ÒeTT. ø=+<ä]¬ø’‘˚ |üPs¡«»qà C≤„|üø£eTT @e÷Á‘·eTT Çe«≈£î+&Ü >∑‘· »qà˝Àì $<ä´qT

e÷Á‘·eTT n+~e«>∑\<äT. n˝≤ #˚j·T&ÉeTT e\q ø=+<äs¡T ns¡T<äT>± ∫qï ej·TdüT‡˝ÀH˚ ‘·eT dü+^‘· ÁbÕMD´‘·qT

#·÷|ü⁄#·THêïs¡T. n˝≤π> ø=ìï $<ä´\qT H˚s¡«ø£H˚ yê{Ï˝Àì bÕ+&ç‘·´eTT ø=+<ä]˝À ãj·T≥|ü&É#·Tqï~. <ëìøÏ

|üPs¡«»qà dü+kÕÿs¡eTT nì ø=+<äs¡+≥T+{≤s¡T. >±j·T≈£î&Ó’q u≤\düTÁãeTD´eTTq≈£î dü+^‘·eTT H˚s¡«≈£î+&ÜH˚

e∫Ã+~, H˚]Ãqyê]ø£+fÒ n‘·qT m≈£îÿe ÁbÕMD´‘· #·÷|ü⁄#·THêï&ÉT. nsTT‘˚ <ëìøÏ ø±s¡DeTT n‘·ì Ä‘·à nì

me]ø° ‘Ó*j·T<äT, n‘·ìøÏ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT. á $<ÛäeTT>± Ä‘·à yÓqTø£{Ï »qà˝Àì @ $wüj·TeTTHÓ’Hê ‘·sê«‘·

»qà≈£î ø£\T>∑CÒj·TT#·Tqï~.

e÷qe X¯Øs¡eTT˝À eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>±qTqï |üs¡e÷‘·à, Ä‘·à, Jyê‘·à\˝À |üs¡e÷‘·à (<˚e⁄&ÉT) @ |üì˙

#˚j·T&É˙, s¡÷|ü, HêeT, ÁøÏj·T\T Òìyê&Éì #Ó|ü�ø=HêïeTT. n˝≤π> ∫e]<Ó’q Jyê‘·à ≈£L&Ü @ |üì˙ #˚j·T<äT>±˙,

nqTuÛÑ$+#˚~ e÷Á‘·eTTqï~. Jyê‘·à nìï $<ÛäeTT\ Á>∑T&ç¶yê&˚! yêìøÏ @MT ‘Ó*j·T<äT, @MT #˚j·T&ÉT. nsTT‘˚

Jyê‘·à≈£î Äø±s¡eTTqï~, nqTuÛÑeeT÷ ñqï~. Çø£ ¬s+&Ée<Ó’q Ä‘·à jÓTTø£ÿ $wüj·÷ìøÏ eùdÔ, Ä‘·à X¯Øs¡eTT˝À

ñ+&çHê mes¡÷ <ëìì >∑T]Ô+#·≈£î+&Ü ñqï~. X¯Øs¡eTT˝Àì Jyê‘·à, |üs¡e÷‘·à\T ¬s+&É÷ |üì #˚j·T≈£îqïq÷

‘êqT e÷Á‘·eTT ˇø£ÿ ø£åDeTT ≈£L&É }s¡ø£ ñ+&Éø£ |üì #˚j·TT#·Tqï~. ø=+<äs¡T Ä<Ûë´‹àø£e÷s¡ZeTT˝À Á|üj·÷DÏ+#·T

yês¡T Ä‘·à nqT X¯ã›eTTqT nH˚ø£e÷s¡T¢ ‘·eT e÷≥\˝À |ü\T≈£î#·Tqïq÷, Ä‘·à Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq<äì yê]øÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü

b˛sTTq~. Ä‘·àqT #ê˝≤eT+~ n≥T |üs¡e÷‘·à>±H√ ˝Òø£ Jyê‘·à>±H√ b˛\TÃø=qT#·THêïs¡T ‘·|üŒ, Ä‘·à n+fÒ

X¯Øs¡eTT˝À Jyê‘·à≈£î m\¢|ü�&É÷ ‘√&ÉT>±qTqï Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq ø±sê´#·s¡D ø£\<äì mes¡÷ ‘Ó*j·T CÒj·T˝Òø£b˛j·÷s¡T.

Ä‘·à jÓTTø£ÿ ø±sê´#·s¡DeTT\T yÓTT‘·ÔeTT eT÷&ÉT s¡ø£eTT\ì ≈£L&É ‘Ó*j·T˝Òø£ b˛j·÷s¡T. Ç|ü�&ÉT eTqeTT Ä‘·à

jÓTTø£ÿ eT÷&Ée ø±sê´#·s¡DeTTqT >∑T]+∫ #Ó|ü�ø=+≥THêïeTT. Ä‘·àjÓTTø£ÿ eT÷&Ée |üì˝ÀH |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTT\T

eTìwæqT+&ç ãj·T≥|ü&ÉT#·Tqï eì ≈£L&Ü ‘Ó\TdüTø=HêïeTT. Ä‘·à ãj·T≥ e´≈£îÔ\‘√>±˙, ãj·T{Ï Á|ü<˚X¯eTT\‘√>±˙

>∑‘·»qà˝˝À ñ+&çq dü+ã+<ÛäeTTqT ‘Ó*j·TCÒdæq|ü�&˚ eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà ñqï<ä˙ ns¡úeT>∑T#·Tqï~. ˇø£y˚fi¯ Ä‘·à

‘·q eT÷&Ée |üì˝À >∑‘· »qà˝Àì e´≈£îÔ\‘√q÷, Á|ü<˚X¯eTT\‘√q÷ >∑\ dü+ã+<ÛäeTT \qT ‘Ó*j·TCÒj·T≈£î+&Ü,

>∑‘·»qà˝Àì πøe\eTT X¯Øs¡ n+‘·s¡Z‘·eTT˝Àì $<ä´\qT>±˙, n\yê≥¢qT>±˙, bÕ+&ç‘·´eTTqT>±˙, uÛ≤wü\qT>±˙

yT<Ûë XøÏÔì>±˙ ‘Ó*j·TCÒdæq|ü�&ÉT, n≥Te+{Ï $wüj·TeTT\ Ä<Ûës¡eTT‘√ |ü⁄qs¡®qà\T>∑\eì ‘Ó\TdüTø√ Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T.

n+‘ø±ø£ XØs¡eTT˝Àì $wüj·TeTT Ò>±ø£ XØs¡eTT MT<ä e∫Ãq >∑Ts¡TÔ\ e\q ≈£L&Ü |üPs¡« »qà\THêïj·T˙, Á|üdüTÔ‘·eTT

‘·q~ |ü⁄qs¡®qà nì mes¡÷ ‘Ó*j·T˝Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T. >∑‘· »qà\T ñHêïj·Tì eTqTwüß\T ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î Ä‘·à

n|ü�&É|ü�&ÉT me]˝ÀH√ ˇø£]˝À >∑‘·»qà˝Àì n+‘·s¡Z‘· C≤„|üø£eTT\qT>±˙, ãVæ≤s¡Z‘· C≤„|üø£eTT\qT>±˙

ø£\T>∑CÒj·TT#·T+&ÉTqT. n≥T¢ ‘Ó*j·TCÒj·T&Éy˚Tø±ø£ ø=+<ä]øÏ X¯Øs¡eTT MT<ä >∑‘· »qà˝Àì >∑Ts¡TÔ\qT ≈£L&Ü eT∞fl

»qà˝À e#·TÃq≥T¢ #˚j·TT#·Tqï~. n≥Te+{Ï dü+|òüT≥qqT ÁøÏ+<ä $e]+#·Tø=+<ëeTT.

Ç+>±¢+&é˝Àì ªªôV≤ø˘‡ùV≤yéTµµ nqT q>∑s¡eTT˝À ìyêdüeTTqï C≤Hé b˛˝≤¢ø˘ eT]j·TT b˛¢¬sHé‡ nqT <ä+|ü‘·T\≈£î

Ç<ä›s¡T Ä&É |æ\¢\T ñ+&˚yês¡T. ô|<ä›e÷àsTT ù|s¡T EHêï, ¬s+&Ée ne÷àsTT ù|s¡T C≤øÏ«*Hé ô|<ä›e÷àsTT EHêï

ej·TdüT‡ 11 dü+e‘·‡s¡eTT\T, ∫qïe÷àsTT C≤øÏ«*Hé ej·TdüT‡ 6 dü+e‘·‡s¡eTT\T. Äq+<äeTT>± kÕ–b˛‘·Tqï

C≤Héb˛˝≤¢ø˘ ≈£î≥T+ãeTT˝À ñqï≥T¢+&ç ˇø£ $cÕ<äeTT »]–b˛sTT+~. 1957 dü+e‘·‡s¡eTT, y˚T 5e ‘˚Bq Ç<ä›s¡T

32

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

ne÷àsTT\÷ dü÷ÿ\T≈£î ãj·T\T<˚]b˛j·÷s¡T. n˝≤ b˛sTTq yês¡T ‹]– Ç+{ÏøÏ sê˝Ò<äT. s√&ÉT¶ Á|üe÷<äeTT˝À

EHêï, C≤øÏ«*Hé Ç<ä›s¡÷ eTs¡DÏ+#ês¡T. n|üŒ{ÏøÏ b˛˝≤¢ø˘ ≈£î≥T+ãeTT˝À n~ ø√\Tø√˝Òì $cÕ<ÛäyÓTÆq~. ø=ìï

HÓ\\T Ä $cÕ<äeTT qT+&ç Ä ≈£î≥T+ãeTT ãj·T≥|ü&É˝Òø£ b˛sTT+~. ‘·sê«‘· <ë<ë|ü⁄ ø£{Ïqïs¡ dü+e‘·‡s¡eTTq≈£î

nq>± 1958, nø√ºãsY 4e ‘˚~q b˛¢¬sHé‡≈£î ø£e\|æ\¢\T »ìà+#ês¡T. |ü⁄{Ϻqyês¡T Ç<ä›s¡÷ Ä&É|æ\¢\T ø±e&ÉeTT

$X‚wüeTTø±>±, yê]˝À eTs=ø£ $∫Á‘·eTT ø£ì|æ+∫+~. n<˚eTq>± |ü⁄{Ϻq Ç<ä›s¡T ø£e\\˝À ∫qïe÷àsTTøÏ qT~{Ï

MT<ä ∫qï>±≥T (>±j·TeTT e÷ìq >∑Ts¡TÔ) ñ+&É&ÉeTT ø£ì|æ+∫+~. C≤Héb˛¢¬sHé‡ ≈£î≥T+ãeTT˝À #·ìb˛sTTq Ç<ä›s¡T

Ä&É|æ\¢˝À¢ ∫qïe÷àsTT C≤øÏ«*Hé≈£î dü]>±Z qT<äT{Ï MT<ä >±j·TeTT e÷ìq >∑Ts¡TÔ ñ+&~. ˇø£|ü�&ÉT ∫qïe÷àsTT

C≤øÏ«*Hé ôd’øÏ˝Ÿ Á‘=≈£îÿ#·T ÁøÏ+<ä|ü&çq|ü�&ÉT qT<äT{Ï MT<ä >±j·TyÓTÆe⁄+&˚~. Ç|ü�&ÉT |ü⁄{Ϻq ∫qïe÷àsTTøÏ ≈£L&Ü

qT<äT{Ï MT<ä n<˚ ÁbÕ+‘·eTT˝À >±j·TeTT jÓTTø£ÿ >±≥T sêe&ÉeTT >∑T]Ô+|ü<ä–q $wüj·TeTT. n˝≤ e∫Ãq >±j·TeTT

jÓTTø£ÿ eT#·Ã ÄyÓT >∑‘· »qà˝Àì<äì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T >∑T]Ô+#· Òø£b˛j·÷s¡T. Ä eT#·Ã˝À >∑‘·»qà dü+ã+<Ûä eTs¡àeTTqï<äì

‘Ó\TdüTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡T.

|ü⁄{Ϻq ø£e\|æ\¢\≈£î Hê\T>∑THÓ\\ ej·TdüT‡ e∫Ãq|ü⁄&ÉT bı˝≤¢ø˘ ≈£î≥T+ãeTT ‘êeTT ìedædüTÔqï ôV≤ø˘‡ùV≤yéT

q>∑s¡eTTqT e<ä* nø£ÿ&çøÏ 40 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡eTT˝ÀqTqï ªªyÓ’{ŸøÏuÒµµ nqT Á>±e÷ìøÏ b˛j·÷s¡T. ‘·sê«‘· Hê\T>∑T

dü+e‘·‡s¡eTT\T yês¡T ‹]– ôV≤ø˘‡ùV≤yéT q>∑s¡eTTq≈£î sê˝Ò<äT. ‘·sê«‘· ˇø£s√E bı˝≤¢ø˘ ≈£î≥T+ãeTT Ç<ä›s¡T

|æ\¢\‘√ düVü‰ ôV≤ø˘‡ùV≤yéT q>∑sêìøÏ e#êÃs¡T. n˝≤ yês¡T e∫Ãq yÓ+≥H˚ Hê\T>∑T dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡qï

Ç<ä›s¡T |æ\¢\T >∑‘·»qà˝À ‘êeTT ìedæ+∫q Ç+{Ïì >∑Ts¡TÔ|ü{≤ºs¡T. n+<äT˝À ‘êeTTqï >∑<äT\q÷, ‘êeTT Ä&ÉT≈£îqï

#√≥TqT >∑T]Ô+#ês¡T. n+‘˚ø±≈£î+&Ü yês¡T #·<äT≈£îqï dü÷ÿ˝ŸqT ≈£L&Ü >∑T]Ô+∫ #ÓbÕŒs¡T. <ëì‘√ yês¡T Ç<ä›s¡÷

>∑‘·»qà˝Àì ‘·eT _&ɶ˝Òqì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ‘Ó\TdüTø=Hêïs¡T. Çø£ÿ&É á dü+|òüT≥q˝À ∫qïe÷àsTTøÏ >∑‘·»qà˝À

‘·–*q >±j·TeTT jÓTTø£ÿ >∑Ts¡TÔ ¬s+&Ée »qà˝À n< ∫qïe÷àsTTøÏ sêe&ÉeTTqT eTqeTT $X‚wüeTT>± >∑T]Ô+#·e#·TÃqT.

Ç≥Te+{Ï dü+|òüT≥qH˚ eTs=ø£ <ëìì $e]kÕÔeTT #·÷&É+&ç.

d”ºyÓHédüHé nqT nyÓT]ø± XÊÅdüÔy‘·Ô uÛ≤s¡‘·<XeTT˝À ø£ u≤\Tì |ü⁄qs¡®qàqT >∑T]+∫ |ü]XÀ~Û+#·&ÉeTT »]–+~.

Äj·Tq |ü]o*+∫q <ëì˝À ˇø£ e´øÏÔ >∑‘·»qà˝À ôd’ì≈£î&ÉT>± |üì #˚XÊ&É≥. ˇø£ dü+<äs¡“¤eTT˝À X¯Á‘·Te⁄\T n‘·ìï

cÕ{Ÿ>∑Hé‘√ #ê˝≤ <ä>∑Zs¡qT+&ç ø±˝≤Ãs¡≥. n|ü�&ÉT n‘·ì #Ûê‹qT+&ç ãT˝…¢{Ÿ <ä÷düTø£b˛sTT eTs¡DÏ+#ê&É≥. Ä

$<ÛäeTT>± #·+|üã&çq e´øÏÔ ‹]– eTVü‰sêyéT nH˚ e´øÏÔ>± »ìà+#ê&ÉT. ÄX¯Ãs¡´ø£s¡yÓTÆq $wüj·Ty˚TeT+fÒ ‹]–

»ìà+∫q eTVü‰sêyéT nH˚ u≤\Tì #Ûê‹ eT<Ûä´ uÛ≤>∑eTT˝À cÕ{Ÿ>∑Hé jÓTTø£ÿ ãT˝…¢{Ÿ ~–‘˚ m˝≤ ñ+≥T+<√, n˝≤+{Ï

Äø±s¡eTT˝À $∫Á‘·yÓTÆq ô|<ä›|ü⁄≥Tº eT#·Ã ñqï~. d”ºyÓHédüHé eTVü‰sêyéT nH˚ u≤\Tì eè‘êÔ+‘·eTTqT ˝À‘·T>±

|ü]o*+∫ eTVü‰sêyéT #Ó|æŒq >∑‘·»qà $wüj·TeTT\ìï ì»yTqì n‘·ì~ |ü⁄qs¡®qà nì s¡TEe⁄ #˚düTø=Hêï&ÉT.

Ç<˚ $<ÛäeTT>± d”ºyÓHédüHé <∏ëjYT˝≤+&é <˚X¯eTT˝À |üPs¡« »qà C≤„|üø£eTT\T e∫Ãq ˇø£ u≤\Tìï ø£\TdüTø=ì, n‘·ì

yÓqTø£ »qà C≤„|üø±\qT |ü]o*+#ê&ÉT. Ä u≤\T&ÉT >∑‘·»qà˝À ‘·q ∫Hêïqï #‘· ‘·\ yÓqTø£ uÛ≤>∑eTT˝À |æ&çø£‹Ô‘√

bı&ÉTeã&ç <ës¡TDeTT>± Vü≤‘·´ #˚j·T ã&ܶ&Éì ‘Ó\TdüTø=Hêï&ÉT. n˝≤ n‘·qT #·ìb˛sTTq <ëìe\q n‘·qT |ü⁄{Ϻq

¬s+&Ée »qà˝À n‘·ì X¯Øs¡eTT MT<ä ‘·\ yÓqTø£ uÛ≤>∑eTT˝À ô|<ä› >±j·TeTT Äø±s¡eTT˝À |ü⁄≥TºeT#·Ã˝≤+{Ï Äø±s¡eTT

@s¡Œ&ç ñ+&É&ÉeTT d”ºyÓHédüHé >∑eTì+#ê&ÉT. á $<ÛäeTT>± |ü⁄qs¡®qà\ |ü]XÀ<Ûä≈£î&Ó’q d”ºyÓHé #ê˝≤eT+~øÏ >∑‘·»qà˝˝Àì

33

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

@<√ ø£ >∑Ts¡TÔ ¬s+&Ée »qà˝ÀìøÏ eT#·Ã\ s¡÷|üeTT˝À sêe&ÉeTTqT #·÷#ê&ÉT. ø£ X¯Øs¡eTT˝À ø£ ø±s¡DeTT #˚‘·

@s¡Œ&çq eT‘·‡ Ä ø±s¡DeTTqT dü÷∫+#·T >∑Ts¡TÔ˝≤>±, ‘·sê«‘· e#·Tà »qà\˝À X¯Øs¡eTT MT<ä ø=ìï »qà\ es¡≈£î

>±˙ ˝Òø£ nH˚ø£ »qà\ es¡≈£î >±˙ @s¡Œ&ÉT#·÷ e#·TÃq≥T¢ Ä‘·à #j·T>∑\<äT. Á|ü‹ X¯Øs¡eTT q≈£î |ü⁄≥Tºø£‘√H˚ @<√

ˇø£ eT‘·‡ ñ+&ÉTqT. eT‘·‡ ˝Òø£ eT#·Ã nqTq~ Ä‘·à ‘Ó*j·TCÒj·TT Je⁄ì jÓTTø£ÿ >∑‘·»qà >∑Ts¡TÔj˚Tø±ø£, X¯Øs¡eTT

<e⁄ì (|üs¡e÷‘·à) kÕúqyÓTÆ ñqï<äì ‘Ó*j·TCÒj·TT >∑Ts¡TÔ>± ≈£L&Ü ñqï~. eT‘·‡ nqTq~ ø£ $<ÛäeTT>± >∑‘·»qà˝Àì

Á|üø£è‹ jÓTTø£ÿ X¯Øs¡eTTqT >∑Ts¡TÔ #˚j·TTq~ø±>±, ˇø£ $<ÛäeTT>± |üs¡e÷‘·à jÓTTø£ÿ ñìøÏ X¯Øs¡eTT˝À ≈£L&Ü ñqï<äì

‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~.

|ü⁄qs¡®qà˝À eTs=ø£ eTTK´yÓTÆq $wüj·TeTTqT |ü]o*+∫ #·÷kÕÔeTT. n<˚eTq>±! ˇø£e´øÏÔ #·ìb˛sTTq

‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î ‹]– |ü⁄{Ϻq≥T¢ ø=+<ä]øÏ e∫Ãq |ü⁄qs¡®qà C≤„|üø±\ e\q ‘Ó\dæb˛sTT+~. nsTT‘˚

#·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· m+‘· ø±\eTTq≈£î yês¡T ‹]– |ü⁄{≤ºs¡T? n˝≤ ø=+‘·ø±\eTT ‘·sê«‘· |ü⁄≥Tº≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T?

#·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· ‹]– |ü⁄{Ϻq ø±\eTT n+<ä]øÏ ˇπø˝≤>∑ ñqï<ë? nì Á|ü•ï+#·Tø=ì #·÷ùdÔ Ç+ø± ø=+‘·

ÄdüøÏÔø£s¡yÓTÆq C≤„qeTT ‘Ó*j·T>∑\<äT. Ç+‘·es¡≈£î eTqeTT ‘Ó\TdüTø=qï ø=+<ä] |ü⁄qs¡®qà\ düe÷#ês¡eTT˝À yês¡T

‹]– |ü⁄{Ϻq ø±\eTT ˇø£ |ü]$T‹>± ˝Ò<äT. ˇø£s¡T dü+e‘·‡s¡eTT ‘·sê«‘· |ü⁄{Ϻ‘˚, Ç+ø=ø£s¡T ◊<äT dü+e‘·‡s¡eTT\

‘·sê«‘· |ü⁄{≤ºs¡T. Ç≥T¢ ˇø£ ø±\|ü]$T‹ nqTq~ ˝Ò≈£î+&Ü, nH˚ø£eT+~ nH˚ø£ s¡ø£eTT\ ø±\eTT\˝À |ü⁄{≤ºs¡T.

Ç|ü�&ÉT ø±\|ü]$T‹ MT<ä <äèwæ˜ô|{Ϻ y˚s¡Ty˚s¡T ø±\eTT\˝À ‹]– »qà\T rdüTø=qï yê]ì >∑T]+∫ $e]+#·Tø=ì

#·÷kÕÔeTT.

Á|üU≤´‘· nyÓT]ø£Hé bÕsê ôd’ø±\õdtº d”ºyÓHédüHé düVü≤#·s¡T&ÉT nsTTq Ábıô|òdüsY ôV≤#Y.mHé. u…qØ® uÛ≤s¡‘·<XeTT˝À

‘=* bÕsê ôd’ø±\õdtº nì #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT. n≥Te+{Ï ôV≤#Y.mHé. u…qØ® dü«j·TeTT>± |ü]XÀ~Û+∫ |üPs¡«»qà

C≤„|üø£eTT\T e∫Ãq ø£ u≤*ø£ eè‘êÔ+‘·eTTqT Á|ü|ü+#·eTTq≈£î ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ sêÅwüºeTT˝Àì #Û·Á‘ê|üPsY

|ü≥ºDeTT˝À ˇø£ kÕ+Á|ü<ëj·T eT]j·TT dü+|üqï Áu≤Vü≤àD ≈£î≥T+ãeTT q+<äT dü«s¡í\‘· $TÁXÊ nH˚ ù|s¡T>∑\

ne÷àsTT 1948˝À »ìà+∫+~. ÄyÓT≈£î eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡qï|ü⁄&ÉT ÇyÓT ‘·+Á&ç ÄyÓTqT rdüTø=ì

nø£ÿ&çøÏ 160 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡eTT˝ÀqTqï yê] dü«+‘· }¬s’q ø±f…ï nqT |ü≥ºDeTTq≈£î yÓfi¯fl&ÉeTT »]–+~.

n|ü�&ÉT dü«s¡í\‘· $TÁXÊ ø±fÒï |ü≥ºD •yês¡T ÁbÕ+‘·eTTqT+&ç ø£yÓ’|ü⁄ yÓfi‚fl s¡Vü≤<ë]ì ‘·q ‘·+Á&çøÏ #·÷|æ, Ä s√&ÉT¶

yÓ+≥ yÓ[fl‘˚ ªªEs¡T≈£î{Ïj·÷µµ nH˚ Á>±eTeTT edüTÔ+<äì #Ó|æŒ+~. mqï&É÷ Ç\T¢<ë{Ï ms¡T>∑ì ‘·q ≈£îe÷¬sÔ,

n+<äT˝Àq÷ eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡ ≈£L&Ü |üP]Ôø±ì |üdæ|æ\¢ ‘·q }]øÏ 160 øÏ ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡eTT˝ÀqTqï

Ç+ø√ }]øÏ yÓfi‚fl e÷s¡ZeTTqT m˝≤ ‘Ó\TdüTø=qï<äì ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷&ÉT.

‘·+Á&ç @<√ e÷{≤¢&Ü\ì H√s¡T ‘Ó]#˚˝À>± dü«s¡í\‘· ‘·q ‘·+Á&ç‘√ ‘êqT >∑‘·»qà˝À Es¡T≈£î{Ïj·÷ Á>±eTeTT˝À

J$+#˚<ëqï˙, ‘·q ù|s¡T _j·÷bÕsƒ¡ø˘ n˙, ‘·q≈£î uÛÑs¡Ô Ç<ä›s¡T |æ\¢\T ñHêïs¡˙, ‘·q uÛÑs¡Ôù|s¡T ∫+‘êeTDÏ bÕ+&˚

n˙, ‘·q≈£î >=+‘·T˝À e∫Ãq rÁeyÓTÆq H=|æŒøÏ »ã˝Ÿ |üPsY |ü≥ºDeTT˝Àì mdt.dæ.uÛ≤s¡‘Y nH˚ &Üø£ºs¡T yÓ’<ä´eTT

#˚XÊ&É˙, ø±˙ ‘·q≈£î s√>∑eTT m≈£îÿyÓ’ 1939˝À eTs¡DÏ+#êq˙ eNÃsêì e÷≥\‘√ #Ó|æŒ+~. ÄyÓT #Ó|æŒq

e÷≥\qT #ê˝≤ ÄdüøÏÔ>± $qï ÄyÓT ‘·+Á&ç ÄyÓT #Ó|æŒq e÷≥\˝Àì ìCìC≤\qT ‘Ó\TdüTø√yê\ì Es¡T≈£î{Ïj·÷≈£î

yÓfi≤fl&ÉT. dü«s¡í\‘· #Ó|æŒq≥T¢>±H˚ ÄyÓT >∑‘·»qà uÛÑs¡Ô nsTTq ∫+‘êeTDÏ bÕ+&˚qT ø£*dæ ‘·q ≈£îe÷¬sÔ dü«s¡í\‘·

34

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

$TÁXÊ≈£î e∫Ãq |üPs¡«»qà C≤„|üø±\qT Äj·Tq≈£î ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. n|ü�&ÉT ∫+‘êeTDÏ bÕ+& ‘·q uÛ≤s¡ _j·÷bÕsƒ¡ø

1939˝ÀH #·ìb˛sTT+<äì dü«s¡í\‘· ‘·+Á&çøÏ ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. nsTT‘ bÕ+&, 12 dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ+<ä≥ #·ìb˛sTTq

‘·q uÛ≤s¡´ eTs¡˝≤ dü«s¡í\‘·>± »ìà+∫+<ä+fÒ qeTà˝Òø£b˛j·÷&ÉT. ‘·sê«‘· á $wüj·TeTT eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ n+‘·{≤

ÁbÕøÏb˛sTT+~. ∫es¡≈£î Á|üU≤´‘· uÛ≤s¡rj·T ôd’ø±\õdtº ôV≤#Y.j·THé.u…qØ® <ëø± yÓ[fl+~. dü«s¡í\‘· jÓTTø£ÿ |üPs¡«»qà

eè‘êÔ+‘·eTT˝Àì ìC≤ìC≤\qT ‘Ó\TdüTø√yê\qTø=qï ôV≤#Y.j·THé.u…qØ® yÓTT<ä≥ dü«s¡í\‘·qT ø£*dæ, ÄyÓT >∑‘· »qà˝Àì

|üPs¡«»qà ≈£î≥T+;≈£î\ $esê\q÷, ÄyÓT >∑‘·»qà˝À J$+∫q Ç\T¢ m˝≤ ñ+≥T+~ yÓTT<ä\>∑T $wüj·TeTT\q÷

‘Ó\TdüTø=ì, ‘·sê«‘· Es¡T≈£î{Ïj·÷ Á>±e÷ìøÏ yÓ[fl dü«s¡í\‘· #Ó|æŒq $esê\‘√ b˛*à #·÷#·Tø=ì, dü«s¡í\‘· #Ó|æŒqe˙ï

ì»yTq˙, >∑‘· »qà˝Àì _j·÷bÕsƒ¡ø Ç|ü�&ÉT dü«s¡í\‘·>± |ü⁄{Ϻq<ä ìs¡íj·÷ìøÏ e#êÃ&ÉT. ø=+‘·ø±\eTT >∑&É∫b˛>±

dü«s¡í\‘·≈£î |ü~ dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡ e∫Ãq~. Ä ej·TdüT‡˝À >∑‘· »qà C≤„|üø£eTT\ e\q dü«s¡í\‘·≈£î eTqXÊÙ+‹

˝Ò≈£î+&Ü b˛sTTq~. Ä düeTj·TeTT˝ÀH˚ &Üø£ºsY d”ºyÓHédüHé Ç+&çj·÷≈£î sêe&ÉeTT »]–+~.

d”ºyÓHédüHé ‘·q $TÁ‘·T&Ó’q u…qØ® <ë«sê dü«s¡í\‘· |ü⁄qs¡®qàqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ì m+‘√ ñ‘˚Ôõ‘·T&Éj·÷´&ÉT. Ä

$wüj·TeTT MT<ä ÄdüøÏÔ ø£*Zq d”ºyÓHé, dü«s¡í\‘· >∑‘·»qà uÛÑs¡Ô nsTTq ∫+‘êeTDÏ bÕ+&˚qT yÓ+≥u…≥Tºø=ì dü«s¡í\‘· ñ

+≥Tqï #ÛêÁ‘ê|üPsY≈£î e∫à dü«s¡í\‘·qT ø£\TdüTø=Hêï&ÉT. dü«s¡í\‘· ‘·q >∑‘·»qà uÛÑs¡ÔqT #·÷&É>±H˚ >∑Ts¡TÔ|ü{Ϻ dæ>∑TZ‘√

‘·\e+#·Tø=qï~. n|ü�&ÉT d”ºyÓHédüHé bÕ+&˚qT dü«s¡í\‘·≈£î |ü]#·j·TeTT #˚XÊ&ÉT. dü«s¡í\‘· mH√ï >∑Ts¡TÔ\qT

#Ó|æŒq|üŒ{Ïø°, bÕ+&˚ ÄyÓTqT >∑‘·eTT˝Àì ‘·q uÛ≤s¡´>± n+^ø£]+#·˝Ò<äT. <ëì‘√ ÄyÓT n‘·ìì ˇø£ $wüj·TeTTqT

n&ç–q~. ÄyÓT bÕ+&˚‘√ ªªH˚qT Hê ;s¡Tyê˝À ã≥º\ n&ÉT>∑Tq ô|{Ϻq 1200 s¡÷bÕj·T\qT |òü˝≤Hê s√Eq MTs¡T

<=+–*+#·˝Ò<ëµµ nì n&ç–+~. <ëì‘√ bÕ+&˚ K+>∑T‹Hêï&ÉT. πøe\eTT ‘·eT <ä+|ü‘·T\≈£î Ç<ä›]ø° e÷Á‘·y˚T

‘Ó*dæq s¡Vü≤dü´eTT |ü~ dü+e‘·‡s¡eTT\ bÕ|ü≈£î m˝≤ ‘Ó*dæ+<äì ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷&ÉT. <ëì‘√ ∫qï|æ\¢>±qTqï

dü«s¡í\‘· >∑‘·eTT˝Àì ‘·q uÛ≤s¡´j˚Tqì ∫+‘êeTDÏ bÕ+&˚ ˇ|ü�ø=Hêï&ÉT. <ëì‘√ dü«s¡í\‘·~ |ü⁄qs¡®qà nì &Üø£ºsY

d”ºyÓHédüHé≈£î s¡TEyÓ’+~. á $<ÛäeTT>± dü«s¡í\‘· |ü⁄qs¡®qà eè‘êÔ+‘·eTT 1950 qT+&ç 1960 eT<Ûä´ø±\eTT˝À

Á|ü|ü+#· yê´|üÔeTT>± m+‘√ dü+#·\qeTTqT düèwæ˜+∫+~.

eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ sêÅwüºeTT˝À |ü⁄{Ϻq dü«s¡í\‘· #êe⁄≈£î |ü⁄≥Tºø£≈£L eT<Ûä´ ø±\eTT ‘=$Tà~ dü+e‘·‡s¡eTT\T >∑&ç∫+~.

_j·÷bÕsƒ¡ø˘>± 1939˝À #·ìb˛sTTq ÄyÓT 1948˝À dü«s¡í\‘·>± »ìà+∫+~. ˇø£#√≥ ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTT eT]jÓTTø£

#√{ÏøÏ e∫Ãq ÄyÓT, ‘=$Tà~ dü+e‘·‡s¡eTT\ eT<Ûä´ ø±\eTT˝À mø£ÿ&ÉTqï~? nì Á|üX¯ïsêø£ ‘·|üŒ<äT. _j·÷bÕsƒ¡ø˘

#·ìb˛sTT dü«s¡í\‘·>± |ü⁄≥Tº≥≈£î |ü{Ϻq ø±\y˚T n+<ä]ø° #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£\ eT<Ûä´ ñqï<ë nì #·÷ùdÔ n˝≤>± ≈£L&Ü

˝Ò<äT. ãj·T≥|ü&çq |ü⁄qs¡®qà\qT |ü]o*ùdÔ ˇø£]øÏ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T, eT]jÓTTø£]øÏ eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T

ø±>± ˇø=ÿø£ÿ]øÏ ˇø=ÿø£ÿ ø±\e´e~Û ñ+&É&ÉeTTqT eTqeTT >∑eTì+#· e#·TÃqT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î eT]jÓTTø£ |ü⁄qs¡®qà

düe÷#ês¡eTTqT $e]+#·Tø=ì #·÷kÕÔeTT.

yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï uÛ≤s¡rj·T n+‘·]ø£å j·÷Á‹≈£îsê\T ø£\ŒHê#êyê¢ ù|s¡T $qìyês¡T+&És¡T. uÛ≤s¡rj·T eTVæ≤fi≤

kÕVü≤kÕìø°, y˚T<ÛädüT‡≈£L ∫Vü≤ïeTT>± ì*∫b˛sTTq |ü+C≤uŸ sêÅwüºeTTq≈£î #Ó+~q ø£\ŒHê#êyê¢, nyÓT]ø± <˚XÊìøÏ

#Ó+~q n+‘·]ø£å |ü]XÀ<ÛäHê dü+düú NASA (HêkÕ) ˝À |üì #˚ùd~. n+‘·]ø£åeTT˝ÀìøÏ Á|üjÓ÷–+∫q ø=\+_j·÷

ùdŒ¤dtwæ|t˝À Ç‘·s¡ bÕXÊÑ·´ n+‘·]ø£å j·÷Á‹≈£î\‘√bÕ≥T n+‘·]ø£å j·÷Á‘·˝À |ü]XÀ<Ûä≈£î sê*>± bÕ˝§Zì

35

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

n+‘·]ø£åeTT˝ÀìøÏ Á|üj·÷DÏ+∫+~. Äø±X¯eTT˝ÀH˚ ø=+‘·ø±\eTT >∑&ç|æ |ü]XÀ<Ûäq kÕ–+∫q ‘·sê«‘· ø=\+_j·÷

ùdŒ¤dtwæ|t uÛÑ÷$TøÏ ‹s¡T>∑T Á|üj·÷DeTT yÓTT<ä\Tô|{Ϻ+~. 2003e dü+e‘·‡s¡eTT |òæÁãe] 1e ‘˚Bq Ç+ø√ |ü<äVü‰s¡T

(16) ì$TwüeTT\˝À uÛÑ÷$TMT<ä ~>∑uÀ‘·Tqï ø=\+_j·÷ ùdŒ¤dtwæ|t <äTs¡<äèwüº eXÊ‘·TÔ }Væ≤+#·ì |ü]D≤eTeTT\

e\q Äø±XeTT˝ÀH uÛÑ÷$T yê‘êes¡DeTT ÀìøÏ Á|üy•dü÷ÔH Áù|*b˛sTT+~. <ëì‘√bÕ≥T n+<äT˝À Á|üj·÷DÏdüTÔqï

n+‘·]ø£å j·÷Á‹≈£î\+<äs¡÷ ∫qï∫qï eTTø£ÿ˝…’ #·ìb˛j·÷s¡T. uÛ≤s¡rj·T y√´eT>±$T ø£\ŒHê#êyê¢ ≈£L&Ü Ä |òüTÀs¡

Á|üe÷<äeTT˝À ÁbÕD≤\T ø√˝ÀŒe&ÉeTT »]–+~. nsTT‘˚ ÄyÓT ‹]– ø=~› s√E\πø ‹]– uÛÑ÷$T MT<ä |ü⁄≥º&ÉeTT

»]–+~.

ø£\ŒHê#êyê¢ ‹]– |ü⁄{Ϻq düe÷#ês¡eTTqT (mdt._.j·THé 7) #Ûêq Ÿ eT]j·TT Ç+&çj·÷≥T& |üÁ‹ø£, ø£\ŒHê#êyê¢

eT∞fl »ìà+∫q ø£<∏äHêìï Á|ükÕs¡eTT #˚dæ Á|ü|ü+#êìøÏ n+~+#·&ÉeTT »]–+~. Ä $esê\qT #·÷ùdÔ, ñ‘·Ôs¡

uÛ≤s¡‘·<XeTT˝À ñ‘·Ôs¡Á|ü<XŸ sêÅwüºeTT˝ÀqTqï ãT\¢+<é wüVü≤sY nH Á>±eTeTT˝À sêJ≈£îe÷sY nH kÕ<Ûës¡D e´ekÕj·T

≈£L©>± |üì #˚j·TT#·Tqï e´øÏÔ ≈£î≥T+ãeTT˝À n‘·ìøÏ ≈£îe÷¬sÔ>± »ìà+∫+~. 2003e dü+e‘·‡s¡eTT e÷]à 23e

‘˚Bq ñbÕdüq nqT ù|s¡T‘√ Ä ≈£î≥T+ãeTTq ø£\ŒHê#êyê¢ »ìà+#·&ÉeTT »]–+~. ñbÕdüq (ø£\ŒHê#êyê¢)≈£î

Hê\T>∑T dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡˝À e÷{\T e#êÃsTT. e÷{≤¢&É&ÉeTTqT ÁbÕs¡+_Û+∫q ñbÕdüq, ‘êqT >∑‘·»qà˝À

ø£\ŒHê#êyê¢ nqT ù|s¡T>∑\ n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûä≈£îsê*q˙, ‘·q ‘·+Á&ç ù|s¡T ãHê؇<ëdt j·T˙, Hê\T>∑T dü+e‘·‡s¡eTT\

ÁøÏ‘·eTT ‘êqT ‘√{Ï n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûä≈£î \‘√ ø£*dæ ˇø£ $e÷qeTT˝À Äø±X¯eTTqT+&ç ~–edüTÔ+&É>±, ‘·eT

$e÷HêìøÏ Á|üe÷<äeTT »]– ‘êeT+<äs¡eTT #·ìb˛j·÷eTì #Ó|üŒ&ÉeTT »]–+~.

>∑‘· »qà $esê\qT |üPdüÁ>∑T∫Ãq≥T¢ #Ó|ü�#·Tqï ñbÕdüq (ø£\ŒHê #êyê¢) jÓTTø£ÿ ù|s¡T ñ‘·Ôs¡Á|ü<XŸ sêÅwüºeT+‘ê

Áø£eT+>± ‘Ó*dæ b˛sTT+~. Á|üdüTÔ‘·eTT ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ˝Àì m‘ê« õ˝≤¢˝Àì ªª|üsƒêµµ nH˚ Á>±eTeTT˝À ≈£L* |üì

#˚düTø=+≥Tqï ‘·+Á&ç sêCŸ≈£îe÷sY‘√ bÕ≥T J$düTÔqï ñbÕdüq ‘·qqT Ç+≥s¡÷´ #˚j·T&ÜìøÏ e∫Ãq Á|ü|ü+#·kÕúsTT

MT&çj·÷ Á|ü‹ ì<ÛäT\‘√ e÷{≤¢&ÉT#·÷ y˚TeTT uÛÑ÷$TMT<ä≈£î ‹]– edüTÔqï n+‘·]ø£åHÍø£≈£î Äø±X¯eTT˝À dü+#·]düTÔqï

ˇø£ ô|<ä› eT+#·T>√fi¯eTT >∑T<äT›≈£îqï<ä˙, <ëìe\q ‘·eT n+‘·]ø£åHÍø£ Áù|*b˛sTT n+<äT˝Àì ‘êeT+<äs¡eT÷

#·ìb˛j·÷eT˙ #Ó|æŒq~. 2003e dü+e‘·‡s¡eTT |òæÁãe] 1e ‘Bq HêkÕπø+Á<äeTT yês¡T n+‘·]ø£å HÍø£≈£î ãj·T{Á|üø£ÿq

#·T≥Tº neT]Ãq ù|¢≥T }&çb˛sTTq <ëìe\q Ä HÍø£ uÛÑ÷$T yê‘êes¡DeTT ˝ÀìøÏ edü÷ÔH˚ yê‘êes¡D sê|æ&ç

y˚&çøÏ Áù|*b˛sTT+<äì #ÓbÕŒs¡T. HêkÕyês¡qT ø=qï≥T¢ nø£ÿ&É »s¡>∑˝Ò<ä˙, Äø±X¯eTT˝À uÛÑ÷$TøÏ 70 øÏ˝ÀMT≥s¡¢

<ä÷s¡eTT˝ÀH˚ eT+#·T>√fi¯eTTq≈£î n+‘·]ø£åHÍø£ >∑T<äT›ø√e&ÉeTT e\q Á|üe÷<äeTT »]–+<äì Á|ü‘·´ø£å kÕøÏå nsTTq

ø£\ŒHê#êyê¢ #Ó|üŒ&ÉeTT e\q ‘Ó*dæb˛sTT+~.

Çø£ÿ&É >∑eTì+#·e\dæq $wüj·Ty˚TeTq>±! eTqeTT eTT+<äT #Ó|ü�ø=ìq dü«s¡í\‘·$TÁXÊ jÓTTø£ÿ |ü⁄qs¡®qà

düe÷#ês¡eTT˝À dü«s¡í\‘· >∑‘·»qà˝À 1939 dü+ˆˆ À #·ìb˛sTT ‘·sê«‘· 1948 dü+e‘·‡s¡eTT˝À |ü⁄{Ϻq~. Bììã{Ϻ

dü«s¡í\‘· ‹]– |ü⁄fÒº<ëìøÏ ‘=$Tà~ dü+e‘·‡s¡eTT\ e´e~Û ø±>±, ø£\ŒHê#êyê¢, ñbÕdüq>± |ü⁄≥Tº≥≈£î πøe\eTT ø£

HÓ\ 22 s√E\T e÷Á‘·y˚T |ü{Ϻq~. á $<ÛäeTT>± Ç+‘·es¡≈£î eTqeTT #Ó|ü�ø=qï |ü⁄qs¡®qà düe÷#ês¡eTT\˝À

yês¡T #·ìb˛sTTq ø±\eTTq≈£î ‹]– |ü⁄{Ϻq ø±\eTTq≈£î eT<Ûä´˝À ø=ìï HÓ\\T, ø=ìï dü+e‘·‡s¡eTT\T düeTj·TeTT

|ü{Ϻq~. 29 dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡>∑\ nyÓT]ø£Hé HêMô|ò’≥sY ô|’˝…{Ÿ CÒyéT‡Vü‰düºHé ¬s+&Ée Á|ü|ü+#·j·TT<ä∆eTT˝À

36

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

»bÕHé‘√ b˛sê&ÉT‘·T+&É>±, 1945 e÷]à 3e ‘˚Bq |üdæ|òæø˘ düeTTÁ<äeTT MT<ä m>∑Ts¡T‘·Tqï n‘·ì $e÷Hêìï »bÕHé

n¬s‡Ø $uÛ≤>∑eTTq≈£î #Ó+~q yês¡T ≈£L*Ãy˚XÊs¡T. <ëì˝À CÒyéT‡Vü‰düºHé ‘·qT q&ÉT|ü⁄#·Tqï j·TT<ä∆$e÷qeTT‘√ düVü‰

eTTø£ÿ\T eTTø£ÿ\T>± e÷]b˛sTT |üdæ|òæø˘ düeTTÁ<äeTT˝À ø£*dæb˛j·÷&ÉT. ‘·sê«‘· 1998˝À CÒyéT‡ Vü‰düºHé ‹]–

CÒyéT‡ ˝…ì+»sY>± »ìà+#ê&ÉT. Vü‰düºHé #·ìb˛sTT ˝…ì+»sY |ü⁄≥º&ÜìøÏ eT<Ûä´ >∑&É∫q ø±\eTT @ø£+>± 53

dü+e‘·‡s¡eTT\T |ü{Ϻq~. ø£\Œq #êyê¢ πøe\eTT 52 s√E\˝À ‹]– ñbÕdüq>± |ü⁄≥º>±, dü«s¡í\‘· 9 dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î

|ü⁄≥º>±, …ì+»sY πøyÓ÷ 53 dü+e‘·‡s¡eTT\T |ü{Ϻq~. …ãHêHé <˚X¯eTT˝À Vü‰düHé eTs¡DÏ+∫q ‘·sê«‘· 10 s√E\πø

düT»H˚ï >±HÓyéT>± |ü⁄{Ϻq<äì yÓTT<ä{Ï dü+|òüT≥q˝À #Ó|ü�ø=HêïeTT. ¬s+&Ée »qà≈£î sêø£eTT+<äT eT<Ûä´ø±\eTT˝À

Ms¡T @yÓTÆHês¡T? mø£ÿ&ÉTHêïs¡T? nì jÓ÷∫ùdÔ <ëìøÏ e÷qT+&ç e#·TÃ düe÷<ÛëqeTT @eTq>±!

e÷qe X¯Øs¡eTT ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± ñqï<ä˙, Ä ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T dü÷ú\uÛ≤>∑eTT, dü÷ø£åàuÛ≤>∑eTT\T>±

>∑\e˙ eTT+<˚ #Ó|ü�ø=HêïeTT. BìøÏ dü+u+~Û+∫q $wüj·TeTT ªªeTs¡D s¡Vü≤dü´eTTµµ ªª»qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTTµµ

nqT Á>∑+<∏äeTT˝˝À ≈£L&Ü Áyêdæe⁄HêïeTT. yê{Ï˝Àì düe÷#ês¡eTT Á|üø±s¡eTT ˇø£ eTìwæ dü÷ú\eTT>± #·ìb˛sTT

q|üŒ{Ïø° n‘·qT dü÷ø£åàeTT>± Áã‹πøe⁄+&ÉTqT. n‘·&ÉT |üP]Ô>± #·ìb˛˝Ò<äì n‘·qT |üP]Ô>± #·ìb˛e⁄≥≈£î

eT]ø=+‘·ø±\eTT |ü≥Tºqì ‘Ó*dæj·TTqïeTT. n+‘˚ø±ø£ ˇø£ eTìwæ #·ìb˛sTTq|üŒ{Ïø°, n~ dü÷ú\eTs¡DeTT

nsTTq|üŒ{Ïø°, n~ ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DyÓTÆ ñ+&ÉT≥ e\q n‘·qT ‹]– dü÷ú\eTT>± n< XØs¡eTT‘√ Áã‹πø neø±XeTT

ø£\<äT. n˝≤ m+<äs√ #·∫Ãb˛sTTq ‘·sê«‘· eT÷&ÉT Hê\T>∑T s√E\≈£î Ò∫qyês¡THêïs¡T. ø£ eTìwæ dü÷ø£åàXØs¡eTTq÷,

dü÷ú\X¯Øs¡eTTq÷ ¬s+&ç{Ï˙ e~* b˛sTTq|ü�&˚ n~ |üP]Ô eTs¡DeTT ÁøÏ+~øÏ »eTø£≥ºe#·TÃqT. |üP]Ô eTs¡DeTT

bı+~q yê&ÉT ˇø£ÿø£åDeTT (ˇø£ÿ ôdø£+&ÉT) ≈£L&Ü Ä\dü´eTT #˚j·Tø£ ‹]– yÓ+≥H˚ |ü⁄≥TºqT. á $<ÛëqeTT

ãVüQXÊ #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT. eTs¡DeTT\T eT÷&ÉT s¡ø£eTT\˙, n+<äT˝À ø£{Ï nø±\eTs¡DeTTø±>±, ¬s+&Ée~

‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTø±>±, eT÷&Ée~ |üP]ÔeTs¡DeT>∑TqT. dü÷ú\ X¯Øs¡eTT #·ìb˛sTT dü÷ø£åàX¯Øs¡eTT $T–*e⁄+fÒ

n~ nø±\eTs¡DeT>∑TqT. dü÷ú\, dü÷ø£åàX¯Øs¡eTT\T ¬s+&É÷ b˛sTTq|ü⁄&ÉT n~ eTs¡DeT>∑TqT. Jyê‘·à X¯Øs¡eTT˝À

ñqïfÒ¢ X¯Øs¡eTT˝Àì Ä‘·à ‘·q |üìì Ä|æy˚ùdÔ }|æ] ì*∫ b˛e⁄qT. ø±˙ n~ ≈£L&Ü eTs¡DeTT ø±<äT. Ä‘·à

nqTø=+fÒ m|ü�&Ó’Hê n‘·qT ˝Ò∫ q&ÉTe>∑\&ÉT.

dü«s¡í\‘·>±˙, CÒyéT‡˝…ì+»sY>±˙, ø£\ŒHê#êyê¢>±˙, Vü‰düHé>±˙ yÓTT<ä≥ #·ì b˛sTTq|ü�&ÉT yês¡T |üP]Ô

eTs¡DeTTqT bı+<ä˝Ò<äT. yês¡T #·ìb˛sTTq |üŒ{Ïø° dü÷ú\X¯Øs¡eTT b˛sTT, dü÷ø£åàX¯Øs¡eTT $T–*b˛e&ÉeTT e\q

n~ nø±\eTè‘·T´yÓ’q~. n+<äTe\q yê]øÏ |üP]Ô>± #êe⁄ e#·TÃ≥≈£î yê]yê] ø£s¡àqTã{Ϻ ø=ìï ~qeTT\T>±˙,

ø=ìï HÓ\\T>±˙, ø=ìï dü+e‘·‡s¡eTT\T >±˙ |ü≥ºe#·TÃqT. n<˚ $<ÛäeTT>∑H˚ dü«s¡í\‘· #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· 9

dü+e‘·‡s¡eTT\≈£L, …ì+»sY≈£î 53 dü+e‘·‡s¡eTT \≈£L, ø£\ŒHê#êyê¢≈£î 52 ~qeTT\≈£î, Vü‰düHé≈£î 10 ~qeTT \≈£î

|üP]Ô eTs¡DeTT e∫Ã, n|ü�&ÉT ‹]– yÓ+≥H |ü⁄{≤ºs¡T. n+‘·es¡≈£î yês¡T ‘·eT yÓTT<ä{Ï »qà˝À ñqïfÒ¢ …øÏÿ+#·ã&ÉTqT.

y˚TeTT Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô\eTqTyês¡T ø=+<äs¡T, eTìwæ #·ìb˛sTTq yÓ+≥H˚ |ü⁄≥º&É˙, n‘·qT #˚düTø=qï bÕ|üeTTqT

nqTuÛÑ$+#·T≥≈£î qs¡ø£eTTq≈£î, n˝≤π> |ü⁄D´eTTqT nqTuÛÑ$+#·T≥≈£î dü«s¡ZeTTq≈£î b˛sTT nø£ÿ&É nqTuÛÑ$+∫q

‘·sê«‘· ÁuVü≤à<˚e⁄ìe<ä›≈£î b˛sTT, Äj·Tqe<ä› Áø=‘·Ô Áyê‘· ÁyêsTT+#·Tø=ì |ü⁄≥Tº#·THêïs¡˙, n+<äTe\q #·ìb˛sTTq

yÓ+≥H˚ |ü⁄≥ºø£ Ä\dü´eTT>± |ü⁄≥º&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï<ä˙ #Ó|ü�#·THêïs¡T. Ms¡T #Ó|æŒq <ëìøÏ yês¡T Ä\dü´eTT>±

37

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

|ü⁄{Ϻq <ëìøÏ $qT≥≈£î dü]b˛sTTHê n~ dü‘·´eT÷ ø±<äT, XÊÅdüÔã<ä›eT÷ø±<äT. dü«s¡Zqs¡ø£eTT\T eTìwæ jÓTTø£ÿ

J$‘·eTT˝ÀH˚ ñqï$, ø±˙ eTìwæ #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘·˝Òe⁄. #ê˝≤eT+~ Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô\+<äs¡÷ bıs¡bÕ≥T|ü&ÉTq~

Çø£ÿ&˚. ˇø£ÿ Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) eT‘·eTT˝ÀH˚ ø±≈£î+&Ü, $T>∑‘ê eT‘·eTT˝˝À ≈£L&Ü dü«s¡Z qs¡ø£eTT\e<ä› n+<äs¡÷

‘·|ü�<ë] |ü{Ϻb˛j·÷s¡T. Çø£ÿ&É n+<äs¡÷ ø=+‘· Ä˝À∫+#· e\dæq nedüs¡eTTqï~. b˛sTTq »qà˝Àì $wüj·TeTT\qT

#Ó|ü� eTqTwüß\THêïs¡T >±˙, #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· dü«sêZìøÏ>±˙, qs¡ø±ìøÏ>±˙ b˛sTTe#êÃeTì #Ó|ü�yês¡T mes¡÷

˝Òs¡T. ø£\ŒHê#êyê¢>±˙, dü«s¡í\‘·>±˙, CÒyéT‡˝…ì+»sY>±˙ eTs¡DÏ+∫q ‘·sê«‘· ˇø£]ø=ø£s¡T m+‘√ e´‘ê´düeTT‘√

|ü⁄{≤ºs¡T. nsTTHê yê]˝À 53 dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î |ü⁄{Ϻq ˝…ì+»sY>±˙, 9 dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î |ü⁄{Ϻq dü«s¡í\‘·>±˙,

πøe\eTT ˇø£ HÓ\ 22 s√E\≈£î |ü⁄{Ϻq ø£\ŒHê#êyê¢>±˙, 10 s√E\πø |ü⁄{Ϻq Vü‰düHé>±˙ ‘êeTT dü«sêZìøÏ

b˛sTTq≥T¢ >±˙, qs¡ø±ìøÏ b˛sTTq≥T¢>±˙ mø£ÿ&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT. Á|ü‹ $wüj·TeTTqT Á>∑T&ç¶>± qeTà≈£î+&Ü ø=+‘·

jÓ÷∫ùdÔ dü‘·´eTT ‘Ó*dæb˛‘·T+~. eTs¡DeTT ‘·sê«‘· dü«s¡Z qs¡ø£eTT\T ndü‘·´eTT nì #Ó|ü�≥≈£î Ä<Ûës¡eTTqï~.

n˝≤π> dü«s¡Z qs¡ø£eTT\qT eTìwæ J$‘·eTT˝ÀH˚ nqTuÛÑ$düTÔHêï&ÉqT≥≈£î ≈£L&Ü Ä<Ûës¡eTT >∑\<äT.

Hê≈£î |ü~˝Òø£ |ü<äø=+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ ∫qïej·TdüT‡˝Àì ˇø£ dü+|òüT≥q u≤>± C≤„|üø£eTTqï~. n<˚eTq>±!

ˇø£ e´øÏÔ e÷qdæø£eTT>± nìï s¡ø£eTT\ u≤>∑Tqï|üŒ{Ïø° ne÷yêdü´≈£î, bÂs¡í$TøÏ n‘·ìøÏ eT‹ dæú$T‘·eTT>±

ñ+&˚~ ø±<äT. Ä ~qeTT Ç+{Ï˝À Ò≈£î+&Ü b˛sTT, ãC≤s¡T˝À }s¡ø£H˚ πøø£\T y˚dü÷Ô ‹]π>yê&ÉT. n‘·ì ã+<ÛäTe⁄\T

n‘·ìì Ç+{Ï˝À ã\e+‘·eTT>± ñ+∫Hê, Ä ¬s+&ÉT ~qeTT\˝À @e÷Á‘·eTT Ç+{Ï˝À ñ+&˚yê&ÉT ø±<äT. n‘·qT

n˝≤ ns¡Tdü÷Ô ‹]π>≥|ü�&ÉT n‘·ì H√{ÏqT+&ç m≈£îÿe C§fi¯ófl ø±πs~. n‘·qT ˇø£ ~qeTT nHês√>∑´eTT‘√

ne÷yêdü´ s√CÒ ãC≤s¡T˝À #·ìb˛e&ÉeTT »]–q~. n‘·qT #·ìb˛sTTq düeTj·÷ìøÏ n‘·qTqï M~Û˝ÀH˚ y˚πsyê]

Ç+{Ï˝À ˇø£ Ä&É|æ\¢ |ü⁄{Ϻ+~. Ä Ä&É •X¯óe⁄≈£î ns¡>∑+≥es¡≈£î ÁbÕDeTT sê˝Ò<äT. Ä _&ɶ ‘·*¢ >∑s¡“¤eTT˝ÀH˚ #·ì

b˛sTT+<äì yês¡T nqTø=ì Ä •Xóe⁄qT |üP&çÃô|fÒº<ëìøÏ Ç+{Ï ãj·T{ÏøÏ ‘Ó#êÃs¡T. n< düeTj·÷ìøÏ eT‹dæú$T‘·eTT Òì

e´øÏÔ #·ìb˛e&ÉeTT »]–+~. n‘·qT #·ìb˛sTTq yÓ+≥H˚ n+‘·es¡≈£î ø£<ä*ø£\T ˝Òì •X¯óe⁄≈£î ÁbÕDeTT e∫Ã

@&É«qT yÓTT<ä\Tô|{Ϻ+~. n|ü�&ÉT •X¯óe⁄ Áã‹øÏ+<äì yês¡T Ç+{Ï ÀìøÏ ‘Ó#·TÃø√e&ÉeTT »]–+~. Ç<ä+‘ê H˚qT

Á|ü‘·´ø£åeTT>± #·÷∫q $wüj·Ty˚T. ‘·sê«‘· Ä •X¯óe⁄≈£î Hê\T>∑T dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡˝À e÷≥\T e∫Ãq‘·sê«‘·,

‘êqT >∑‘·»qà˝À Ç<˚ M~Û˝À ñ+&˚yê&çq˙, ‘êqT n|ü�&ÉT eT‹dæú$T‘·eTT˝Òì eTìwæq˙, ‘êqT Áã‹øÏe⁄+&É>± á

Ç+{Ï <ä>∑Zs¡≈£î ≈£L&Ü e#˚Ãyê&çq˙ #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£ >∑‘·eTT˝Àì ‘·q Ç+{Ï˝Àì yê] ù|s¡¢ìï #Ó|æŒ+~. n|ü�&ÉT Ä

Ä&É|æ\¢ n˝≤ #Ó|üŒ&ÉeTT ÄyÓT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î ÇwüºeTT˝Ò<äT. ‘·eT _&ɶ |ü˝≤Hê nì ‘Ó*ùdÔ ‘·eT≈£î >±˙, ‘·eT

_&ɶ≈£î>±˙ >ös¡eeTT ñ+&É<äì Ä $wüj·TeTTqT Á|üø£ÿq me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü #˚XÊs¡T. n<˚ Ç+{Ï Á|üø£ÿq ñqï

Hê≈£î e÷ Ç+{Ï˝Àì yê]øÏ Ä $wüj·TeTT ‘Ó\TdüT. ˇø£ ◊<ës¡T HÓ\\T >∑‘·»qà C≤„|üø±\T Ä ne÷àsTTøÏ

n|ü�&É|ü�&ÉT e#˚Ã$. n+‘˚>±˙ nìï düeTj·TeTT˝À Ä $wüj·TeTT\T »„|æÔøÏ e#˚Ã$ø±e⁄. Äs¡THÓ\\T >∑&É∫ b˛sTTq

‘·sê«‘· ÄyÓT≈£î >∑‘·»qà C≤„|üø±\T sê≈£î+&Ü b˛j·÷sTT. ÄyÓT Ç+{Ï˝Àì yês¡T eT‹dæú$T‘·eTT˝Òì e´øÏÔ #·ìb˛sTT

<äj·T´yÓTÆ ‘·eT |æ\¢˝À <ä÷s¡Tø=ì n˝≤ #Ó|ü�#·THêï&Éì nqTø=H˚yês¡T ‘·|üŒ, n‘·qT eT∞fl ‘·eT Ç+{Ï˝À |ü⁄{≤º&Éì

nqTø=H˚yês¡T ø±<äT. n|ü�&ÉT H˚qT ≈£L&Ü Ä ∫qï|æ\¢≈£î eT‹dæú$T‘·eTT ˝Òì e´øÏÔ ÄeVæ≤+∫ #Ó|ü�#·THêï&Éì

nqTø=HêïqT. nsTT‘ Hê≈£î ø=+‘· Ä‘·àC≤„qeTT ø£*Zq ‘·sê«‘· Ç|ü�&É~ <äj·T´eTTø±<ä , ì»eTT>± |ü⁄qs¡®qàjTq˙

38

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

#Ó|ü�#·THêïqT. Ç<ä+‘ê #Ó|ü�≥≈£î ø±s¡Dy˚TeTq>±! eT‹dæú$T‘·eTT˝Òì e´øÏÔ #·ìb˛sTTq ø£åDeTT˝ÀH˚ n‘·qT n<˚

M~Û˝À •X¯óe⁄>± »ìà+#ê&Éì >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê\ì á $wüj·TeTTqT #ÓbÕŒqT. Bì‘√, ø£ e´øÏÔ #·ìb˛sTTq yÓ+≥H˚

‹]– »ìàdüTÔHêï&É˙ ns¡úyÓTÆ b˛‘·Tqï~.

uÛÑ>∑eBZ‘· À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ∫ì–q eÅdüÔeTTqT e<ä* Áø=‘·Ô eÅdüÔeTTqT <Ûä]+#·Tq≥T¢, ø£ Je⁄&ÉT bÕ‘· XØs¡eTTqT

e<ä* Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTTqT <Ûä]düTÔHêï&Éì #ÓbÕŒ&ÉT. nø£ÿ&É Äj·Tq #Ó|æŒq e÷≥ XÊÅdüÔã<ä›yÓTÆq~ eT]j·TT Je⁄ìøÏ

<Ûäs¡àj·TTø£ÔyÓTÆq~. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq≥T¢ |ü⁄qs¡®qà »„|æÔøÏ e∫Ãq yê] $wüj·TeTT˝˝À X¯Øs¡ <Ûäs¡àeTT\T ìs¡÷|üD≈£î

e∫Ãq$. bÕ‘·eÅdüÔeTTqT e<ä* Áø=‘·Ô eÅdüÔeTTqT <Ûä]+∫q≥T¢, bÕ‘· XØs¡eTTqT e<ä* Áø=‘·Ô XØs¡eTTqT <Ûä]+∫q≥T¢

nì #Ó|üŒ&ÉeTT, q÷{ÏøÏ q÷s¡T bÕfiófl eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà>∑\<äì #Ó|üŒ&ÉyT ø£<ë! ‘· Àì nø£ås¡ |üs¡ ÁãVü≤àjÓ÷>∑eTTq+<äT

◊<äT, Äs¡T XÀ¢ø£eTT\˝À ªªeTs¡DÏ+#·T ∫e] düeTj·TeTT˝À me&Ó’‘˚ qH˚ï düà]+#·Tø=+≥÷ #·ìb˛e⁄H√ yê&ÉT qH˚ï

#˚]b˛>∑\&ÉT. eTìwæ @j˚T uÛ≤eeTTqT düà]+#·T ≈£î+≥÷ #·ìb˛e⁄H√ ‘·sê«‘· n<˚ uÛ≤eeTTqT bı+<äT#·THêï&ÉT.

<e⁄ìï düà]+#·Tø=+≥÷ #·ìb˛sTTq yê&ÉT ‹]– »ìà+#·ø£ <e⁄Hï #]b˛e⁄qT. Á|üø£è‹ $wüj·TeTT \qT düà]+#·T≈£î+≥÷

#·ìb˛sTTqyê&ÉT ‹]– Á|ü|ü+#·eTT˝À »ìà+#·TqTµµ nì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq≥T¢ ns¡úeT>∑T#·Tqï~. Ç≥T¢ uÛÑ>∑eBZ‘·˝À

nH˚ø£#√≥¢ eTìwæ |ü⁄qs¡®qà\qT >∑T]+∫ Áyêdæq $wüj·TeTT\T >∑\e⁄. á $<ÛäeTT>± |ü⁄qs¡®qà\Tqïeì ‘Ó*j·T&Éy˚T

ø±≈£î+&Ü eTìwæ #·ìb˛sTTq yÓ+≥H |ü⁄≥Tº#·THêï&ÉqT $wüj·TeTTqT ≈£L&Ü ‘· À nHø£e÷s¡T¢ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq≥T¢

ø£\<äT.

ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdüÔyÓTÆq uÛÑ>∑eBZ‘· Á|üø±s¡eTT ˇø£ Je⁄&ÉT #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· Ä ø£åDy˚T »ìà+#·T#·THêï&É˙,

n˝≤ »ìà+∫q ‘·sê«‘· bÕ|ü |ü⁄D´eTT\qT ø£wüºdüTKeTT\ s¡÷|üeTT‘√ J$‘·eTTq+<äT nqTuÛÑ$düTÔHêï&É ns¡úeT>∑T#·Tqï~.

^‘·qT #Ó|æŒq uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝Àq÷ eT]j·TT u…’_\T, KTsêHé #Ó|üŒã&çq <˚X¯eTT\˝Àq÷, n+‘˚ø±ø£ Á|ü|ü+#·eTT

yÓTT‘·ÔeTT <˚X¯eTT\˝Àq÷ ^‘·˝À #Ó|æŒqfÒ¢ |ü⁄qs¡®qà\T »]–q≥T¢ ‘Ó*j·T&ÉeTT »]–q~. Bìe\q ^‘·e÷≥

Á|ü|ü+#·eTT yÓTT‘·ÔeTTq≈£î e]Ô+#·T#·Tqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. »]–q Á|ü‘· ø£å dü‘· eTTqTã{Ϻ u…’_\T˝Àq÷, KTsêHé Àq÷

|ü⁄qs¡®qà\T Òeì #Ó|üŒ˝Ò<ä˙, n˝≤ #Ó|æŒj·TT+fÒ <˚e⁄ì e÷≥≈£î $s¡T<ä∆eTT>± »s¡T>∑T≥≈£î M\T˝Ò<ä˙, »]–q Á|ü‘·´ø£å

Á|üe÷DeTTqTã{Ϻ, nìï eT‘·Á>∑+<∏äeTT\˝ÀqT #Ó|æŒ+∫q yê&ÉT ˇø£ÿ&˚q˙, Á|üeø£Ô\T y˚s¡Ty˚¬s’Hê #Ó|üŒã&çq C≤„qeTT

ˇø£ÿfÒq˙, n+<äTe\q #Ó|æŒq<˚ »]–q<ä˙, »]–q <ëììã{Ϻ |ü⁄qs¡®qà\Tqïeì ‘Ó*dæb˛sTTq~. n+‘˚ø±ø£

|ü⁄qs¡®qà\qTq$ @ eT‘·eTT yê]ø° e´‹πsKyÓTÆq$ø±e⁄ nqT≥≈£î ì<äs¡ÙqeTT>±, nìï eT‘·eTT\˝Àq÷ |ü⁄qs¡®qà\T

»]–q≥T¢, yê]˝À ø=+<ä]øÏ >∑‘·»qà C≤„|üø£eTT\T e∫Ãq≥T¢, neìï{Ïì $#ê]+#·>± dü‘·´y˚T nsTTq≥T¢ ‘Ó*dæ

b˛sTT+~. n+‘ø±ø£ ø£ eTTd”¢yéT eTs=ø£ eTTd”¢yéT Ç+{Ï À |ü⁄{Ϻq≥T¢, ø£ ÁøÏwæºj·THé n< eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q

eTs=ø£ ÁøÏwæºj·THé Ç+{Ï˝À |ü⁄{Ϻq≥T¢, ˇø£ Ç+<äTe⁄ (Væ≤+<äTe⁄) eTs=ø£ Ç+<äTe⁄ Ç+{Ï˝À |ü⁄{Ϻq≥T¢ ìs¡÷|üD≈£î

e∫Ãq~. n+‘˚ø±ø£ Ç+<äTe⁄\T, eTTd”¢yéT eT]j·TT Á¬ø’düÔe⁄ì Ç+{Ï˝À |ü⁄{Ϻq≥T¢ ‘Ó*dæq~. Bììã{Ϻ eT‘·eTT

nqTq~ Áã‹øÏq eTìwæπø >±˙, #·ìb˛sTTq yê] yÓ+≥ eT‘·eTT sêe&ÉeTT˝Ò<ä˙, ˇø£ eT‘·düTú&ÉT #·ìb˛sTTq

‘·sê«‘· @ eT‘·eTTq+<Ó’Hê |ü⁄≥ºe#·Ã˙, ‘êqT |ü⁄{Ϻq ≈£î≥T+ãeTT @ eT‘·eTTq≈£î #Ó+~q<√ ‘êqT, Ä eT‘·düTúì>±

nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï<ä˙, eT‘·eTT eTìwæ @s¡Œs¡#·Tø=qï<˚ >±˙, <˚e⁄&ÉT @s¡Œs¡∫q~ ø±<ä˙ ‘Ó*j·TT#·Tqï~.

|üs¡eT‘· <˚«wüeTT nqTq~ ˇø£ eTìwæ˝À ñ+fÒ Ä eTìwæ @ eT‘·eTT˝À |ü⁄{ϺHê ‘·q eT‘·eTTqT >=|üŒ>±

39

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

#Ó|ü�ø√e&ÉeT÷, |üs¡eT‘·eTTqT <˚«wæ+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˇø£ Væ≤+<äTe⁄ Ŭø’düÔe eT‘·eTTqT

<«wæ+#yê&Ó’‘, n‘·qT |ü⁄qs¡®qà˝À Ŭø’düÔe⁄ì>± |ü⁄{Ϻ‘ ‘·q Ŭø’düÔeeT‘·eTTqT >=|üŒ>± #Ó|ü�ø=qT#·÷, Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT

<˚«wæ+#·T#·T+&ÉTqT. >∑‘·»qà˝À Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT >=|üŒ>± #Ó|ü�ø=ì Ŭø’düÔeeTTqT <ä÷wæ+∫qyê&ÉT #·ìb˛sTT,

‹]– Ŭø’düÔe⁄ì>± »ìà+∫ Ŭø’düÔeeTTqT bı>∑&ÉT#·T Væ≤+<ä÷‘·«eTTqT <ä÷wæ+#·&ÉeTT q≈£î ø±s¡DeTT n‘·ì˝Àì |üs¡eT‘·

<˚«wüeTT nqT >∑TD Á|üuÛ≤ey˚T>±˙ y˚s¡T>±<äT. Bììã{Ϻ eT‘·eTT\T eTìwæ J$‘·eTTq≈£î Vü≤<äT›\qT @s¡Œs¡#·T

#·Tqï$>±˙, eTìwæ »qà\≈£î Vü≤<äT›\qT @s¡Œs¡#·˝Òeì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. n+<äTe\q ˇø£ J$‘·eTTqπø |üs¡$T‘·yÓTÆq

eT‘·eTTqT e<ä*, nìï »qà\≈£î dü+ã+<ÛäyÓTÆq <˚e⁄ìï ‘Ó\TdüTø√eTì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT.

|ü⁄qs¡®qàqT >∑T]+∫ ø=+‘· $es¡eTTqT Ç+‘·es¡≈£î ‘Ó\TdüT ø=HêïeTT. meì¬ø’Hê yêì |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTT

‘Ó*j·÷\+fÒ yêì˝Àì Ä‘·à ‘Ó\T|üe\dæ+<˚>±˙, Ä‘·à ‘·|üŒ mes¡÷ ‘Ó\T|ü⁄≥≈£î M\T˝Ò<äT. meì˝Àì Ä‘·àsTTHê

yêì e÷≥ $q<äT. meì˝Àì Ä‘·àsTTHê yêì ø£s¡àqTã{Ϻ dü«j·TeTT>± |üì #j·T>∑\<äT>±˙, Jyê‘·à #Ó|æŒq≥T¢>±˙,

eTqdüT‡ ø√]q≥T¢>±˙ q&ÉT#·Tø√<äT. X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·à dü«‘·+Á‘·yÓTÆq~. Ä‘·à ‘·q ÇwüºeTT‘√ ‘Ó*j·TCÒùdÔ >∑‘·»qà

$es¡eTT ‘Ó*j·T>∑\<äT. n≥T¢ø±ø£ Je⁄&ÉT ø√]‘˚ Ä‘·à @e÷Á‘·eTT ‘Ó*j·TCÒj·T<äT. ˙e⁄ ˙ X¯Øs¡eTT˝Àì Ä‘·àqT

|üPõ+∫ n&ç–Hê, qeTdüÿ]+∫ n&ç–Hê, Ä‘·à Jyê‘·à jÓTTø£ÿ e÷≥ $q<äT, ˙ Ä‘·à≈£î ˙ yÓqTø£{Ï »qà\T u≤>±

‘Ó*dæe⁄+&çHê @e÷Á‘·eTT yÓqTø£{Ï »qàqT >∑T]+∫ ˙≈£î ‘Ó*j·TCÒj·T<äT. Ä‘·à ˙ e÷≥H˚ $qq|ü�&ÉT, me&√

Á|üø£ÿH√&ÉT #Ó|挑˚ yêì e÷≥ $+≥T+<ë? ˙ Á|üø£ÿH√&ÉT <˚XÊìøÏ sêC…’Hê, Á|ü|ü+#êìøÏ ÁbÕeTTKT´&Ó’Hê meì e÷{≤

$q<äT. n+<äTe\q me&ÉT>±˙ ‘·eT ÇwüºeTT Á|üø±s¡eTT>±˙, Ç‘·s¡T\ ÇwüºÁ|üø±s¡eTT>±˙ ‘·eT >∑‘·»qàqT >∑T]+∫

‘Ó\TdüTø=ìq yê&ÉT˝Ò&ÉT. nsTT‘˚ Ç|ü�&ÉT ø=+<äs¡T ˇø£ Á|üX¯ïqT n&ÉT>∑e#·TÃqT. n<˚eTq>±! Á|üdüTÔ‘·ø±\eTT˝À

ø=+<äs¡T ñqï‘· #·<äTe⁄\T #·~$q &Üø£ºs¡T¢ bÕdtº …’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æ nqT $<ÛëqeTT‘√ ø=+<ä] >∑‘·»qà $wüj·TeTT\qT

yê] <ë«sêH˚ #Ó|æŒ+#·T#·THêïs¡T ø£<ë! <ëìì >∑T]+∫ MTs¡T @eT+{≤s¡T nì n&ÉT>∑e#·TÃqT. <ëìøÏ e÷

düe÷<ÛëqeTT Ç˝≤ ñ+~. á eT<Ûä´ ø±\eTT˝À ªªe÷µµ {°$ #Ûêq˝Ÿ˝À ø=+‘·ø±\eTT, m+.&ç #·~$q &Üø£ºs¡T

ˇø±j·Tq ø=+<ä] #˚‘· yê]øÏ ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ yê]#˚‘· yê]jÓTTø£ÿ >∑‘· »qà $wüj·TeTT\qT #Ó|æŒ+#·&ÉeTTqT H˚qT

≈£L&Ü #·÷#êqT. Ä &Üø£ºs¡T>±s¡T bÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|òæ <ë«sê Ç‘·s¡T\ |üPs¡«»qà\ $wüj·TeTT\qT yê] <ë«sêH˚

#Ó|æŒ+#·e#·TÃqì #Ó|üŒ&ÉeTT ≈£L&Ü $HêïqT. Äj·Tq ô|<ä› #·<äTe⁄ #·~$q m+.&ç.&Üø£ºs¡T ø£qTø£ Äj·Tq #Óù|Œ

e÷≥qT me¬s’Hê düT\uÛÑeTT>± qeTà>∑\s¡T. ø£ s√>∑eTT jÓTTø£ÿ ìyês¡D≈£î >∑\ yÓ’<ä´ $<ÛëqeTTqT <∏Ós¡|æ n+{≤s¡T.

eTìwæøÏ nH˚ø£ s¡ø£ s√>∑eTT\Tqï$. n˝≤π> yê{Ïì ìyês¡D #˚j·TT≥≈£î nH˚ø£ yÓT&çø£˝Ÿ <∏Ós¡|”\T ≈£L&Ü ñqï$.

>∑‘·»qà $wüj·TeTT\qT eTìwæ #˚‘· #Ó|æŒ+#·&ÉeTT ≈£L&Ü ˇø£ $<ÛëqeTT, ø±e⁄q &Üø£ºs¡T¢ <ëìì <∏Ós¡|æ nq&ÉeTT

»]–+<˚yÓ÷! ôV’≤<äsêu≤<é˝À Ç<ä›s¡T eTT>∑TZs¡T &Üø£ºs¡T¢ bÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|ædüTº\T>± ñHêïs¡T. n≥Te+{Ï uÀs¡T¶

ô|≥Tºø=qï ˇø£ &Üø£ºs¡T e<ä›≈£î b˛sTT yê] <∏Ós¡|æ˝Àì $es¡y˚T$T{À ‘Ó\TdüTø√yê\qTø=HêïeTT. yÓ+≥H˚ n‘·ìøÏ

bò˛Hé #˚dæ Hê≈£î ìÁ<äsêe&ÉeTT˝Ò<äT MTs¡T MT≈£î ‘Ó*dæq |ü<ä∆‹˝À Hê≈£î ìÁ<ä e#˚Ã≥≥T¢ #˚j·T>∑\sê nì n&ç>±qT.

n|ü�&ÉT Äj·Tq ‘·|üŒ≈£î+&Ü #˚j·T>∑\qT, ø±˙ Hê |ò”E MT≈£î ‘Ó\TkÕ nì n&ç>±&ÉT. MTs¡T #Ó|挑˚ ‘Ó\TdüTÔ+~ nì

#ÓbÕŒeTT. n|ü�&ÉT 5 y˚\T ÇeTàì #ÓbÕŒ&ÉT. eTs¡Tdü{Ï ~qeTT ◊<äTy˚\T rdüTø=ì b˛sTT n‘·ìøÏ Ç∫Ã, nø£ÿ&É

Äj·Tq @ $<ÛëqeTTqT ñ|üjÓ÷–düTÔHêï&√ >∑eTì+#êeTT. kÕ<Ûës¡D e´øÏÔ>± b˛sTTq qqTï #·÷∫ MTs¡T yês¡eTT

~qeTT\ es¡≈£î eùdÔ MT≈£îqï ìÁ<ä˝Ò$T b˛e⁄qì #ÓbÕŒ&ÉT. Ä ~qeTT nø£ÿ&É Äj·Tq <ä>∑Zs¡ ñ<äj·TeTT 11

40

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

>∑+≥\qT+&ç eT<Ûë´Vü≤ïeTT ¬s+&ÉT >∑+≥\ es¡≈£î ñ+&É&ÉeTT »]–+~. n|ü�&ÉT e÷ düeTø£åeTT˝À #ê˝≤eT+~

nH˚ø£ düeTdü´\‘√ e#êÃs¡T. n+<äT˝À >∑‘·»qà $wüj·TeTT\qT ˇø£] <ë«sê #Ó|æŒ+#·&ÉeTT y˚TeTT <ä>∑Zs¡qT+&ç

#·÷&É&ÉeTT »]–+~. n+‘˚ø±ø£ Ä &Üø£ºs¡T >±s¡T m˝≤ #Ó|æŒ+#·>∑\T>∑T#·THêï&√ ≈£L&Ü #·÷&É>∑*>±eTT.

n|ü�&ÉT e÷≈£î ns¡úyÓTÆq <ëììã{Ϻ y˚TeTT Ä &Üø£ºs¡T>±]ì ø=ìï Á|üX¯ï\T n&ç>±eTT. y˚TeTT düs¡«kÕ<Ûës¡D

C≤„q $wüj·÷\≈£î dü+ã+~Û+∫q Á|üX¯ï\qT e÷Á‘·y˚T n&ç>±eTT. >∑‘·»qà $wüj·TeTT\qT >∑T]+∫ n&É>∑ ˝Ò<äT.

Äj·Tq #Ó|æŒq düe÷<ÛëqeTT\qT ã{Ϻ düs¡«kÕ<Ûës¡D C≤„qeTT ≈£L&Ü Äj·Tq≈£î ‘Ó*j·T<äì e÷≈£î ns¡úyÓTÆq~.

Ä‘·à+fÒ @$T{À, Ä‘·à C≤„qeT+fÒ @$T{À ‘Ó*j·Tì Äj·Tq>±s¡T yÓqTø£{Ï »qà düe÷#ês¡eTTqT Ç‘·s¡T\ #˚‘·

#Ó|æŒ+#·&ÉeTT e÷≈£î ÄXÃs¡ eTTqT ø£*–+∫+~. Ç|üŒ{Ïπø m+<äs√ kÕ«MTJ\ ywüeTT‘√ Á|ü»\qT yÓ÷düeTT #düTÔ+&É>±,

kÕ«MTJ>± ø±≈£î+&Ü &Üø£ºs¡T>± ñ+≥÷ dü]Áø=‘·Ô>± bÕdtº …’|t ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æ nqT ù|s¡T‘√ Á|ü»\qT eTuÛÑ |üs¡#·&ÉeT÷,

‘êeTT >=|üŒ nqT|æ+#·Tø√e&ÉeT÷, e÷≈£î $+‘·>± ø£ì|æ+∫+~. yê]øÏ ‘êeTT #j·TT#·Tqï~ <Ó’eC≤„q $s¡T<ä∆yÓTÆq<ä ,

Á|ü»\qT yÓ÷dü–+#·&ÉeT˙ ‘Ó\Tk˛, ‘Ó*j·T<√, ø±˙ Á|ü»\T e÷Á‘·eTT q÷{ÏøÏ q÷s¡TbÕfi¯ófl yÓ÷düb˛e⁄#·THêïs¡T.

yês¡T #˚j·TT#·Tqï~ Á|ü»\qT eTuÛÑ´|üs¡#·T#·THêïs¡ì m˝≤ #Ó|ü�#·THêïeTq>±! eTqTwüß\˝À eTqdüT‡ nqTq~

ˇø£≥Tqï<ä˙, <ëìøÏ ¬s+&ÉT |üqT\THêïj·T˙ ‘Ó\TdüT ø=HêïeTT ø£<ë! n≥Te+{Ï eTqdüT‡ ø=+<ä]˝À ã\eTT>±,

ø=+<ä]˝À ã\V”≤qeTT>± ñ+&ÉTqT. n≥Te+{Ï e÷qdæø£ ã\V”≤qT\qT ôd’ø±\õdtº nsTTq &Üø£ºs¡T¢ >∑T]Ô+#·>∑\s¡T.

yê] eTqdüT‡qT ‘·eT ÄBÛqeTT˝ÀìøÏ ‘Ó#·TÃø=+<äTs¡T. ‘·eT ÄBÛqeTT˝ÀìøÏ Ç‘·s¡T\ eTqdüT‡qT ‘Ó#·TÃø√e&ÉeTTH˚

H˚&ÉT qMq uÛ≤wü˝À Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚j·T&ÉeTT n+{≤eTT. ˇø£ eTìwæì Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚j·T>∑\ e´øÏÔ m<äT{Ï eTìwæjÓTTø£ÿ

eTqdüT‡ ‘·eTe÷≥≈£î |ü\T≈£îq≥T¢, ‘·eT Á|üX¯ï\≈£î »yêãTqT #Ó|ü�q≥T¢ #˚düTø=+<äTs¡T. Çø£ÿ&É Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷

>∑eTì+#·‘·–q $wüj·Ty˚TeTq>±! @e÷≥¬ø’Hê »yêãT #Ó|ü� k˛úeT‘·, $»„‘· X¯Øs¡eTT˝À ˇø£ÿ ãT~∆øÏ e÷Á‘·y˚T

ñ+&ÉTqT. eTqdüT‡≈£î »yêãT#Ó|ü� k˛úeT‘· Ò<äT. n≥Te+≥|ü⁄&ÉT Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTqyês¡T Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq e´≈£îÔ\T

n&ç–q Á|üX¯ï\≈£î »yêãT\T m˝≤ #Ó|üŒ>∑\T#·THêïs¡ì MTs¡T qqTï Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ »yêãT @eTq>±!

Ç≥Te+{Ï Á|üX¯ïsêyê\H˚ H˚qT ≈£L&Ü nqTø=+≥THêïqT. Á|üX¯ï e∫Ãq|ü⁄&˚ Ä $wüj·TeTT ÁX¯<ä∆>± #·÷&É>∑\s¡T.

Væ≤|üïf…ÆCŸ nqT Ä+>∑¢uÛ≤wü≈£î ‘Ó\T>∑T˝À düyÓ÷àVü≤qeTT nqT ns¡úeTT sê>∑\<äì nqT≈£î+{≤qT. ˇø£ eTìwæ

#˚‘· Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚j·Tã&çq e´øÏÔ Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq e´øÏÔ m˝≤ #Ó|挑˚ n˝≤ $qTqT. Çø£ÿ&É Je⁄ìøÏ @e÷Á‘·eTT

dü+ã+<ÛäeTT+&É<äT. düyÓ÷àVü≤qeTT (Væ≤|üïf…ÆCŸ) #˚j·Tã&çq yêì eTqdüT‡ e÷Á‘·eTT, Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq yê&ÉT #Óù|Œ

e÷≥ Á|üø±s¡eTT ˝Òø£ n‘·qT ‘·\#˚ ñ<˚›X¯eTT Á|üø±s¡eTT Á|üe]Ô+#·>∑\<äT. Je⁄ìï @MT ‘Ó*j·Tì ìÁ<ä˝≤+{Ï

dæú‹˝ÀìøÏ |ü+|æ, eTqdüT‡qT e÷Á‘·eTT ‘·eT kÕ«BÛqeTT˝ÀìøÏ ‘Ó#·TÃø√e&ÉeTTqT Væ≤|üïf…ÆCŸ nì $X¯Bø£]+#·Tø=ì

#Ó|üŒe#·TÃqT. X¯Øs¡eTT˝Àì ˇø£ÿ eTqdüT‡ e÷Á‘·y˚T Væ≤|üïf…ÆCŸ ø±e&ÉeTT e\q Væ≤|üïf…ÆCŸ˝À »]π>$ @M Je⁄ìøÏ

‘Ó*j·Te⁄, n˝≤π> ãT~∆øÏ ≈£L&Ü ‘Ó*j·Te⁄. Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚j·Tã&çq e´øÏÔ jÓTTø£ÿ eTqdüT‡ Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq e´øÏÔ

ÄBÛqeTT˝À ñ+&ÉT≥ e\q, n‘·&ÉT ãj·T{ÏøÏ $qT|æ+#·Tq≥T¢ #Óù|Œ e÷≥ Á|üø±s¡eTT>±˙, ˝À|ü\ $ì|æ+#·≈£î+&Ü

#Óù|Œ e÷≥ Á|üø±s¡eTT>±˙ q&ÉT#·Tø=qTqT. Çø£ÿ&É u≤>± ns¡úeTT #˚düTø=qT≥≈£î ˇø£ ñ<ëVü≤s¡DqT ‘Ó*j·TCÒkÕÔqT

#·÷&É+&ç. Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq e´øÏÔ Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq e´øÏÔ‘√ Á|üø£ÿqTqï yês¡+‘ê $qTq≥T¢ b˛sTTq »qà˝À ˙e⁄

m+‘·ø±\eTT Áã‹ø±e⁄ nì n&ç>±&ÉT. n|ü�&ÉT Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq e´øÏÔ ø£fi¯ófl eT÷düTø=ìe⁄+≥÷, n&ç–q Á|üX¯ï≈£î

41

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

H˚qT >∑‘·»qà˝À 60 dü+e‘·‡s¡eTT\T Áã‹ø±qT nì #ÓbÕŒ&ÉT. m˝≤ #·ìb˛j·÷e⁄ nì n&ç–‘˚ <ëìøÏ »yêãT>±

H˚qT ˙{Ï˝À eTTì– #·ìb˛j·÷qì #ÓbÕŒ&ÉT. Çø£ÿ&É n&ç–q ¬s+&ÉT Á|üX¯ï\≈£î ¬s+&ÉT »yêãT\qT Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq

e´øÏÔ #ÓbÕŒ&ÉT. Á|üø£ÿqT+&ç #·÷∫q yê]øÏ Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq e´øÏÔ n&ç–q Á|üX¯ï\T ‘Ó\TdüT, Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq e´øÏÔ

#Ó|æŒq »yêãT\T ‘Ó\TdüT. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É me]ø° ‘Ó*j·Tì s¡Vü≤dü´eTT ˇø£≥Tqï~. n<˚eTq>±! eTqdüT‡≈£î

»yêãT #Ó|ü� k˛úeT‘· Ò<äì eTT+<˚ #ÓbÕŒeTT ø£<ë! <ëìÁ|üø±s¡eTT Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq e´øÏÔ »yêãTqT dü«j·TeTT>±

#Ó|üŒ˝Ò<äT. nsTT‘˚ eTqeTT #·÷düTÔqïfÒ¢ »yêãT e∫Ã+~. nsTT‘˚ m˝≤ »yêãT e∫Ã+<äq>±! me¬s’‘˚ Á|ü•ï+#ês√

n‘·H˚ m<äT{Ï eTìwæ X¯Øs¡eTT˝Àì eTqdüT‡ <ë«sê »yêãTqT #Ó|ü�q≥T¢ #˚XÊ&ÉT. Á|ü•ï+∫q e´øÏÔ ‘·q eTqdüT‡˝À

@ »yêãTqT nqTø=qT#·THêï&√ n<˚ »yêãT Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq e´øÏÔ <ë«sê e#·TÃ#·Tqï~. Ç<ä+‘ê m˝≤>∑Tqï<äq>±!

$T$TÁøÏ #˚ùd e´øÏÔ, H√s¡T ø£<ä˝≤&˚ ø£ u§eTàqT n+<ä]øÏ ø£ì|æ+#·Tq≥T¢ ‘·qe<ä›e⁄+#·Tø=ì, e⁄ @$T ‹Hêïe⁄ nì

n+<ä]øÏ $ì|æ+#˚≥≥T¢ u§eTàqT Á|ü•ï+#·TqT. n|ü�&ÉT Ä u§eTà ‘·q H√s¡TqT yÓT~*dü÷Ô Áu…&é ‹HêïqT nì

»yêãT #Ó|ü�qT. nø£ÿ&É #·÷#˚yê]øÏ n‘·qT n&ç–q Á|üX¯ï≈£î u§eTà »yêãT #Ó|æŒ+<äì nqTø=+<äTs¡T. ø±˙

yêdüÔyêìøÏ me&Ó’‘˚ Á|ü•ï+#ê&√, Ä Á|üX¯ï≈£î »yêãTqT ≈£L&Ü n‘·H˚ #ÓbÕŒ&ÉT. nsTT‘˚ Ä $wüj·TeTT me]ø°

‘Ó*j·Tq≥T¢ ‘êqT H√s¡T eT÷düTø=ì »yêãTqT eTqeTT $H˚≥≥T¢ #Ó|ü�≥ e\q H√s¡T ø£~*+#·T u§y˚Tà #Ó|æŒ+<äì

me¬s’Hê nqTø√>∑\s¡T. $T$TÁøÏ Ä]ºdüTº e<ä› u§eTà e÷{≤¢&ÉeTT m+‘· dü‘·´yÓ÷, Væ≤bÕï{Ïdtºe<ä› ø£fi¯ófl eT÷düTø=qï

eTìwæ e÷{≤¢&ÉeTT ≈£L&Ü n+‘˚ dü‘·´eT>∑TqT.

Ç|ü�&ÉT dü÷Á‘·eTT ‘Ó*dæb˛sTT+~. <ëìÁ|üø±s¡eTT mìï ˝…ø£ÿ˝…’Hê #˚j·Te#·TÃqqï≥T¢ $T$TÁøÏ Ä]ºdüTº |üìì

b˛*ø£>± rdüTø=ì Væ≤|üïf…ÆCŸ #j·TTyês¡T Ç‘·s¡ eTìwæ #‘· e÷{≤¢&ç+#·T#·THêïs¡T. $T$TÁøÏ ø£fi≤ø±s¡T&ÉT #j·TT|üì˝À

Á|üXï »yêãT $T$TÁøÏ #j·TTyêìy nsTTe⁄qï≥T¢, Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTqyê]˝À ≈£L&Ü Á|üXï »yêãT Væ≤|üïf…ÆCŸ #j·TTyêìy

nsTTe⁄+&ÉTqT. $T$TÁøÏ #˚j·TTyê]e<ä› H√s¡T yÓT~|æ e÷{≤¢&ÉTq~ >∑T&ɶu§eTàø±>±, Væ≤bÕï{Ïdtºe<ä› e÷{≤¢&ÉTq~

‘√\Tu§eTà. $T$TÁøÏ Ä]ºdüTº ‘·q Á|üX¯ïqT ãVæ≤s¡+>∑eTT>± n&ç–, »yêãTqT e÷Á‘·eTT >√|ü´eTT>± #Ó|æŒq≥T¢ ˇø£

Væ≤bÕï{Ïdtº ≈£L&Ü ‘·q Á|üX¯ïqT ãVæ≤s¡+>∑eTT>± n&ç– »yêãTqT e÷Á‘·eTT >√|ü´eTT>±, ø£fi¯ófleT÷düTø=ìe⁄qï e´øÏÔ

#˚‘· #Ó|æŒ+#·T#·THêï&ÉT. m<äT{Ï e´øÏÔ ø£fi¯ófleT÷düTø=ì e÷{≤¢&ÉT≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T nì mes¡÷ jÓ÷∫+#·&ÉeTT˝Ò<äT.

n+‘˚ø±≈£î+&É, Á|ü•ï+#·T eTìwæjÓTTø£ÿ eTH√ uÛ≤eeTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q »yêãT\T m<äT{Ï eTìwæ˝À sêe&ÉeTTqT

mes¡÷ >∑eTì+#·&ÉeTT ˝Ò<äT. Á|üX¯ï\T n&ÉT>∑Te´øÏÔ >=|üŒ &Üø£ºs¡T nsTTq <ëìe\Hê eT]j·TT yês¡T #˚j·TT

yÓ÷düeTTq≈£î bÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æ nì ù|s¡T ô|{Ϻe⁄+&É&ÉeTT e\Hê n+<äs¡÷ <ëìì qeTà&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.

bÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æ #˚j·T>∑\eTì #Ó|ü�#·Tqï &Üø£ºs¡¢≈£î @e÷Á‘·eTT Ä‘·àC≤„qeTT ˝Òì<ëìe\q, yê]

»yêãT\qT ã{Ϻ yê] nC≤„qeTT ãj·T≥|ü&çb˛e⁄#·Tqï~. Ä‘·àC≤„qeTT Òì yê]ì m+<ä]HÓ’Hê q$Tà+#·e#·TÃHyÓ÷>±˙,

Ä‘·àC≤„qeTTqï me]˙, yês¡T ‘·eT <∏Ós¡|æ˙ #·÷|æ q$Tà+#·˝Òs¡T. <ëìøÏ ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D>± y˚TeTT #·÷∫q

$wüj·TeTTqT #Óô|Œ<äeTT #·÷&É+&ç. e÷{°$ ˝À Á|ükÕs¡eTj˚T´ bÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æì #·÷#êqT. ˇø£ m+.&ç

&Üø£ºs¡T ˇø£ eTVæ≤fi¯qT ã\¢MT<ä |ü&ÉTø√eTì #Ó|æŒ ÄyÓTqT eTqeTT #·÷düTÔqïfÒ¢ Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚XÊ&ÉT. n|ü�&ÉT ÄyÓT

n|ükÕàs¡ø£dæú‹˝ÀìøÏ yÓ[fl b˛sTT+~. ø±˙ ÄyÓT eTqdüT‡ e÷Á‘·eTT ÄyÓT X¯Øs¡eTTqT+&ç e÷{≤¢&É>∑\T>∑T#·Tqï~.

n|ü�&ÉT Ä &Üø£ºs¡T>±s¡T Á|ü•ïdüTÔ+&É&ÉeTT, »yêãT ø£fi¯ófleT÷düTø=qï Ä eTVæ≤fi¯ #Ó|üŒ&ÉeTT {°$˝À ø£ì|ædüTÔqï~.

42

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

ÄyÓT »yêãT˝À >∑‘·»qà˝À ÄyÓT ˇø£ \+u≤&û (düT>±©) Ç+{Ï˝À »ìà+∫q<ä˙, ô|fiË’flq ‘·sê«‘· uÛÑs¡Ô Á‘ê>∑TuÀ‘·ì,

ÄyÓTqT Á|ü‹ ~qeTT Væ≤+dæ+#˚yê&É˙, ˇø£ ~qeTT ÄyÓT ∫qï •X¯óe⁄>±qTqï ø=&ÉT≈£î @&ÉTdüTÔ+fÒ bÕ\T Ç#˚à <ëìøÏ

b˛sTTq|ü⁄&ÉT, |æ\¢yêìøÏ bÕ\T Çe«≈£î+&Ü ÄyÓT uÛÑs¡Ô ø±eTyê+#Û· rs¡TÃø=H˚<ëìøÏ ˝≤¬øÿfi≤fl&Éì, n≥Te+{Ï uÛÑs¡Ô‘√

ø±|ü⁄s¡eTT #j·T Òø£ Ç\T¢ e<ä* bÕ]b˛sTT+<ä , n˝≤ bÕ]b˛sTTq~ ø£ e÷$T&ç‘√≥˝À ‘·\<ë#·Tø=qï<ä #Ó|æŒ+~.

&Üø£ºs¡T>±s¡T n&çπ> Á|òüX¯ï\≈£î ÄyÓT »yêãT #Ó|ü�#·Tqï~. ø±˙ Ä ø£<∏äj·T+‘ê &Üø£ºs¡T>±s¡T n*¢q<˚qì ns¡úyÓTÆq~.

∫qï _&ɶ bÕ\T Á‘êπ><ëìøÏ ◊<äT ì$TwüeTT\T ≈£L&Ü |ü≥º<äT. Ä nsTT<äT ì$TwüeTT\T ≈£L&Ü z|æø£|ü≥º˝Òì ø£kÕsTT

‘·+Á&ç mes¡÷ ñ+&És¡T. Ç˝≤ Á|ü|ü+#·eTT˝À »s¡T>∑ì $wüj·TeTT\qT ≈£L&Ü n*¢ #Ó|üŒ&ÉeTT e\q n~ n+‘ê

ø£≥Tºø£<∏ä nì ns¡úyÓTÆ b˛sTTq~. Ä ø£<∏ä˝À ∫e]øÏ ÄyÓT #·ìb˛e⁄ düeTj·÷ìøÏ ÄyÓT ø=&ÉT≈£î ô|[flø±ì j·TTe≈£î&ÉT>±

ñHêï&É≥. ‘·sê«‘· ÄyÓT #·ìb˛sTT Çø£ÿ&É |ü⁄{Ϻ <ë<ë|ü⁄ j·÷uÛ…’dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡˝À ñqï~. ÄyÓT uÛÑs¡Ô ≈£L&Ü

nø£ÿ&˚ Á|üø£ÿq ≈£Ls=Ãì ñHêï&ÉT. nsTT‘˚ ÄyÓT #Ó|æŒq >∑‘·»qà ø£<∏ä˝À ÄyÓT #·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT j·TTe≈£îì>±qTqï

ÄyÓT ø=&ÉT≈£î Á|üdüTÔ‘· »qà˝À ÄyÓT≈£î uÛÑs¡Ô>± ñHêï&Éì #Ó|üŒ&ÉeTT »]–+~. á e÷≥ $H˚<ëìøÏ $&É÷¶s¡eTT>±

ñ+&É&Éy˚T ø±≈£î+&Ü |üP]Ô ndü‘·´eTì ≈£L&Ü ‘Ó*j·TT#·Tqï~. m+<äTø£q>±! ÄyÓT #·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT ÄyÓT ø=&ÉT≈£î

j·TTe≈£îì>±, Äs√>∑´e+‘·Tì>± ñHêï&ÉT. Á|üdüTÔ‘· »qà˝ÀqTqï uÛÑs¡Ô ÄyÓTø£+fÒ ø=+‘· ô|<ä›ej·TdüT‡˝À ñHêï&ÉT.

ÄyÓT #·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT Áã‹πøe⁄qï ÄyÓT ≈£îe÷s¡T&ÉT ÄyÓTø£+fÒ eTT+<äT #·ìb˛˝Ò<äT ø£<ë! n≥Te+≥|ü⁄&ÉT ÄyÓTø£+fÒ

ô|<ä›ej·TdüT‡ uÛÑs¡Ô>± ÄyÓT ø=&ÉT≈£î m˝≤ |ü⁄≥º>∑\&ÉT? ÄyÓTø£+fÒ eTT+<äT |ü⁄fÒº<ëìπø neø±XeTT Òìyê&ÉT, ÄyÓTø£+fÒ

m≈£îÿe ej·TdüT‡ uÛÑs¡Ô>± m˝≤ ñ+&É>∑\&ÉT? n‘·qT #Ó|æŒ+∫q e÷≥ |üP]Ô ndü‘·´yÓTÆq<äì ∫qï |æ\¢yê&ÉT≈£L&Ü

#Ó|üŒ>∑\&ÉT. Ç≥Te+{Ï ø£≥Tºø£<∏ä\ e\q bÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æ nqTq~ |üP]Ô ndü‘·´eTì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.

n<˚ &Üø£ºs¡T>±s¡T eT]jÓTTø£ e´øÏÔ#˚‘· n‘·ì >∑‘·»qà C≤„|üø£eTTqT #Ó|æŒ+∫q|ü⁄&ÉT bÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æ

nqT ù|s¡T‘√ ndü‘·´eTTqT Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·T ‘êqT >=|üŒ $<ÛëqeTTqT ‘Ó*dæq e´øÏÔ>± Á|ü#ês¡yÓTÆ b˛e⁄#·THêï&Éì

ns¡úeTÚe⁄#·Tqï~. n≥Te+{Ï dü+|òüT≥q Ç+ø=ø£{Ï ñqï~ #·÷&É+&ç. ˇø£ dæ˙ q≥Tì #˚‘· >∑‘·»qà $es¡eTT\qT

#Ó|æŒ+#·T düeTj·TeTT˝À Á|ü•ï+#˚ &Üø£ºs¡T, »yêãT #Óù|Œ dæ˙ q≥Tì ø=ìï Á|üX¯ï\qT n&ÉT>∑T#·÷ ∫es¡≈£î ˇø£ Á|üX¯ï

n&ç>±&ÉT Ä Á|üX¯ï düs¡«kÕ<Ûës¡DeTT>± ñ+&çHê »yêãT e÷Á‘·eTT |üP]Ô ndü‘·´yÓTÆq<äì me]¬ø’Hê ns¡úeTT ø±>∑\<äT.

Ä »yêãT˝À Ä dæ˙q≥T&ÉT >∑‘· »qà˝À Ŭø’düÔeÁ|üeø£Ô nsTTq @düTÁ|üuÛÑTe⁄>± ñ+{Ïqì #ÓbÕŒ&ÉT. Ä e÷≥qT

kÕ<Ûës¡DyÓTÆq eTqTwüß\T qeTàe#·TÃH˚yÓ÷ >±˙, e÷≈£î e÷Á‘·eTT n~ ndü‘·´yÓTÆq e÷≥ nì Á|ü‘·´≈£åeTT>± ‘Ó*dæ

b˛sTT+~. @düTÁ|üuÛÑTe⁄ ˇø£ eT‘·eTTqπø Á|üeø£Ô>± ñ+&ç m+‘√ C≤„qeTTqT uÀ~Û+#ê&ÉT. n≥Te+{Ïyê&ÉT ‹]–

|ü⁄{Ϻ‘ n‘·ì˝À |üP]Ô C≤„qeTT ø£ì|æ+#·TqT. ø±˙ <Ó’e<Ûäs¡àeTT\T n+fÒ @$T{À ‘Ó*j·Tì e´øÏÔ ‘êqT @düTÁ|üuÛÑTe⁄qì

#Ó|ü�ø√e&ÉeTT m˝≤ ñ+<ä+fÒ e÷+düeTT ‹H˚ |ü⁄* H˚qT >∑&ç¶ì ‹H˚ Äe⁄qì #Ó|ü�ø=qï≥T¢qï~. Á|üuÛÑTe⁄ n+<ä]

e˝… »qà≈£î e#·TÃyê&ÉT ø±<äT. ˇø£y˚fi¯ eùdÔ uÛÑ÷$TMT<ä C≤„qeTTqT uÀ~Û+#˚ <ëìπø ekÕÔ&ÉT>±˙, Áã‘·T≈£î‘Ós¡Te⁄

ø=s¡≈£î dæìe÷\˝À q{Ï+#˚ <ëìøÏsê&ÉT. dæìe÷\˝À q{Ï+#˚ e´øÏÔ #˚‘· @düTÁ|üuÛÑTe⁄ jÓTTø£ÿ >=|üŒ ‘·qeTT ‘Ó*j·Tì

&Üø£ºs¡T>±s¡T ‘êqT @düTÁ|üuÛÑTe⁄qì ‘·qe÷≥qT dæ˙ q≥Tì #˚‘· #Ó|æŒ+#·&ÉeTT ô|<ä› bıs¡bÕ≥T. <ëì‘√ n‘·ì

e÷≥ nã<ä›eTì ‘Ó*dæb˛e&Éy˚Tø±ø£, n‘·qT @e÷Á‘·eTT <Ó’edü÷Á‘·eTT\T ‘Ó*j·Tì e´øÏÔ nì ≈£L&Ü ‘Ó*dæb˛sTT+~.

43

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

Ç˝≤+{Ï< Hê≈£î ‘Ó*dæq |üP]Ô ndü‘· eTT eTs=ø£{Ï Væ≤|üïf…ÆCŸ #j·TT &Üø£ºs¡T>±]#‘· ãj·T≥|ü&ç+~. Á|ü•ï+#·Tyê&

»yêãTqT #Ó|æŒ+#·T #·T+&ÉTqT. ø±e⁄q ‘·q≈£î ‘Ó*dæq <ëìH Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq e´øÏÔ#‘· #Ó|æŒ+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.

n˝≤+≥|ü⁄&ÉT #Ó|æŒ+#·Tyê] ì»dü«s¡÷|üeTT ãj·T≥|ü&É>∑\<äT. #Óù|Œyê&ÉT #Ó|æŒq e÷≥\˙ï n&çπ> yêìy˚ nì

‘Ó*j·Tø£b˛e&Ée&ÉeTT e\q Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ bÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æ nqT <ëì˝À eTuÛÑ´|ü&çb˛e⁄#·THêïs¡T. Ç|ü�&ÉT

Hê≈£î ndü‘·´eTT>± ‘√∫q e÷≥ n+<ä]ø° dü‘·´eTT>± ˇ|ü�ø=qT $wüj·TeTTqT #·÷kÕÔeTT. Ç+<äT˝À Ä &Üø£ºs¡T>±]

e÷≥ ndü‘·´eTT>± ø£ì|æ+#·<äT >±˙, Hê e÷≥j˚T ndü‘·´eTT>± ø£ì|æ+#·TqT. n≥Te+{Ï~ @<äq>±! düs¡«

kÕ<Ûës¡DeTT>± Á|ü»\+<äs¡÷ ø£ ndü‘· eTTqT dü‘· eTT>± qeTTà#·THêïs¡T. yT<Ûëe⁄\÷, $C≤„qT\÷, uÛÖ‹ø£XÊÅdüÔy‘·Ô\eTT

nì|æ+#·Tø=qïyês¡÷ n+<äs¡÷ ˇø£ »qà $wüj·TeTT˝À ñqï dü‘·´eTT >∑eTì+#·ø£, ˝Òì ndü‘·´eTTqT dü‘·´eTqT

ø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. eTìwæ »ìà+#·T ø£åDeTT\˝À @$T »s¡T>∑T #·Tqï<√ ‘Ó*j·T˝Òø£ ‘·|ü�>± ndü‘·´eTTqT

dü‘·´eTT>± qeTà&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. »qq düeTj·T $wüj·TeTT˝À e÷Á‘·eTT ˇø£ $<ÛäeTT>± n+<äs¡÷ |ü|ü�˝À

ø±\T y˚XÊs¡H˚ #Ó|üŒe#·TÃqT. n+<äs¡÷ >∑s¡“¤düú •X¯óe⁄≈£î ÁbÕDeTTqï<äì nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ø±˙ >∑s¡“¤düú

•X¯óe⁄≈£î ÁbÕDeTT ˝Ò<äqTe÷≥ dü‘·´eTqT $wüj·TeTT ãVüQXÊ me]ø° ‘Ó*j·T<äT. Ç<˚ $wüj·TeTTH˚ y˚TeTT ªª»qq

eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTTµµ nqT Á>∑+<∏äeTT˝À XÊÅdüÔã<ä∆yÓTÆq ìs¡÷|üD\‘√ dæB∆ø£]+∫ Áyêj·T&ÉeTT »]–q~.

eTìwæ jÓTTø£ÿ »qqeTT˝À @$T »s¡T>∑T#·Tqï<√ Á|ü‘·´ø£åeTT>± ‘Ó*dæHê <ëì˝Àì dü‘·´eTT ø£ì|ædü÷Ôe⁄+&çHê,

‘·*¢ >∑s¡“¤eTT˝ÀH˚ ◊<äe HÓ\˝À ÁbÕDeTT edüTÔqï<äì Ä<Ûë´‹àø£ yê<äT\T ø=+<äs¡qT#·T+&É>±, $C≤„qeTT ‘Ó*dæqyês¡T

ø=+<äs¡T Ms¡ ø£DeTT˝ÀH ÁbÕDeTTqï<ä , ‘·*¢ >∑s¡“¤eTT <Ûä]+∫q|üŒ{ÏqT+&ç •Xóe⁄≈£î ÁbÕDeTTqï<äì nqT#·THêïs¡T.

á $<ÛäeTT>± $C≤„qT\÷, C≤„qT\÷ bıs¡|ü&çb˛e&ÉeTT e\q eTìwæ jÓTTø£ÿ »qq düeTj·TeTT »>∑yÓTs¡T>∑ì dü‘· eT˙,

á $wüj·TeTT˝À n+<äs¡÷ ndü‘· eTTH dü‘· eTqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï<ä yTeTT »qq dæ<ë∆+‘·eTT˝À ‘Ó*j·TCÒXÊeTT.

Ä $wüj·TeTT˝À n+<äs¡÷ m˝≤ bıs¡|ü&ÉT#·THêïs√ $X¯<äeTT>± ‘Ó*j·TCÒXÊeTT. y˚TeTT #Ó|ü�#·Tqï e÷≥ dü]jÓÆTq

<äì n+<ä]ø° ‘Ó*j·TT≥≈£î XÊÅdüÔã<ä∆yÓTÆq ìs¡÷|üD\qT #·÷|æ+#êeTT. Ç<˚ »qq $wüj·TeTTqT bÕdtº ˝…’|òt ]Áπ>wüHé

<∏Ós¡|æ nqT <ëì Á|üø±s¡eTT Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚j·Tã&çq e´øÏÔ#˚‘· Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq e´øÏÔ #Ó|æŒ+#·Tq|ü⁄&ÉT #Ó|ü�eTìwæ,

ñqï dü‘·´eTTqT #Ó|üŒø£ ndü‘·´eTTqT #Ó|ü�#·THêï&É+fÒ n~ #Ó|æŒ+#·T e´øÏÔ jÓTTø£ÿ ˝À|üeT˙, n‘·ìøÏ dü‘·´eTT

‘Ó*j·Tø£b˛e&ÉeTT e\q n˝≤ #Ó|æŒ+#·&ÉeTT »]–q<äì ‘Ó*dæb˛e⁄#·Tqï~. bÕdtº …’|òt (>∑‘·»qà) À @$T »]–q~,

Ä eTìwæ jÓTTø£ÿ Ä‘·à≈£î ‘Ó\TdüT>±˙, Á|üdüTÔ‘· »qà˝ÀqTqï eTqdüT‡≈£î ‘Ó*j·T<äì #Ó|üŒø=HêïeTT. Ä‘·à >∑‘· »qà˝À

≈£L&Ü Je⁄ì yÓ+≥ ñqï~, eTqdüT‡ >∑‘·»qà˝À ˝Ò<äT. ø±e⁄q >∑‘·»qà $wüj·TeTT>±˙, >∑‘·»qà˝À #·ìb˛sTTq

düeTj·TeTT˝Àì $wüj·TeTT>±˙, n˝≤π> Á|üdüTÔ‘· »qà˝À |ü⁄{Ϻq düeTj·TeTT˝À »]–q $wüj·TeTTqT>±˙, nìï{Ï˙

Ä‘·à #Ó|üŒ>∑\<äT. Ä‘·à me] e÷≥ $q<äT, n+<äTe\q me] e÷≥≈£L »yêãTqT #Ó|üŒ<äT. m<äT{Ï eTìwæjÓTTø£ÿ

Á|üX¯ï≈£î Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq eTìwæ˝Àì eTqdüT‡ e÷Á‘·eTT »yêãT #Ó|ü�qT. Ä eTqdüT‡≈£î >∑‘·»qà $wüj·TeTT\T

‘Ó*j·T≈£î+&Éb˛e&ÉeTT e\Hê, n˝≤π> »qq düeTj·TeTT˝À »„|æÔ ˝Òì <ëìe\Hê, Ä $wüj·TeTT\qT eTqdüT‡

#Ó|üŒ˝Ò<äT. n≥Te+{|ü⁄&ÉT m<äT{Ï eTìwæ #Ó|æŒ+∫q≥T¢ @$T #Ó|挑˚ <ëìH˚ #Ó|üŒ>∑\<äT.

ˇø£ ~qeTT Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq e´øÏÔ, Væ≤|üïf…ÆCŸ nsTTq e´øÏÔì ø=ìï Á|üX¯ï\&ÉT>∑T#·÷ ˇø£ düeTj·TeTT˝À. ªª˙e⁄

‘·*¢ >∑s¡“¤eTTq+<äT ñqï|ü�&ÉT ◊<äeHÓ\˝À @$T #˚XÊe⁄? m˝≤>∑T+&˚~? nì n&ç>±&ÉT. n|ü�&ÉT ø£fi¯ófleT÷düTø=ì

44

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

|ü&ÉTø=ìe⁄qï e´øÏÔ ‘êqT ‘·*¢>∑s¡“¤eTT˝À #ê˝≤ Çã“+~ |ü&çq≥T¢, n|ü�&ÉT >∑‘·»qà˝Àì ø=ìï $wüj·TeTT\T C≤„|üø£eTT

e∫Ãq≥T¢, sêuÀe⁄ »qà˝À m˝≤ ñ+&Ée˝…H√ eTT+<˚ ìs¡ísTT+#·Tø=qï≥T¢ #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. n˝≤ #Ó|üŒ&ÉeTT

e÷≈£î ø£ $<ÛäeTT>± ÄXÃs¡ yÓTÆHê n~ #Óù|Œ eTìwæ jÓTTø£ÿ e÷≥ ø±<ä , n&çπ> eTìwæ jÓTTø£ÿ e÷fÒqì ns¡úyÓTÆb˛sTTq~.

m+<äTø£q>±! #Óù|Œ eTìwæøÏ >∑s¡“¤düú JeqeTT ndü\T≈£î ˝Ò<äT. ˝Òì<ëìì ñqï<äì Ä eTìwæ m˝≤ #Ó|üŒ>∑\&ÉT?

<ëìe\q ˝Òì<ëìì #Ó|æŒ+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï<ä˙, n+<äT˝Àì ndü‘·´eTT, #Ó|æŒ+#˚ eTìwæ<˚qì ns¡úeT>∑T#·Tqï~.

>∑s¡“¤düú Jeq $wüj·TeTT˝À n+<äs¡÷ bıs¡|ü&çqfÒ¢ Væ≤|üïf…ÆCŸ #˚dæq e´øÏÔ ≈£L&Ü bıs¡|ü&çe⁄+&É&ÉeTT e\q n‘·ì

ñ<˚›X¯eTTH˚ m<äT{Ï eTìwæ #˚‘· #Ó|æŒ+#ê&Éì ‘Ó*dæb˛sTTq~. Çø£ÿ&É ø=+<äs¡T Á|üX¯ï\T n&ÉT>∑T≥≈£î neø±X¯eTT

>∑\<äT, n<˚eTq>±! n˝≤ m+<äT≈£î #Ó|æŒ+#·T#·THêïs¡T? n˝≤ #Ó|æŒ+#·&ÉeTT e\q yê]πø$T ˝≤uÛÑeTT? nì ø=+<äs¡T

Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ e÷ düe÷<ÛëqeTT @eTq>±!

á $<ÛäeTT>± ªªbÕdtº˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æµµ nì yÓ’<ä´ eè‹Ô˝ÀqTqï &Üø£ºs¡T¢ e÷Á‘·eTT #˚j·T&ÉeTT >∑eTì+#·<ä–q

$wüj·TeTT. n˝≤ #˚j·T&ÉeTT Á|üdüTÔ‘· »qà˝Àì s√>∑eTTq≈£î yÓqTø£{Ï »qà˝Àì @<√ ˇø£ ø±s¡DeTTqT #Ó|æŒ+∫,

<ëìe\q á s√>∑eTT e∫Ã+<äì q$Tà+∫, yÓqTø£{Ï »qà˝Àì ø±s¡DeTTq≈£î ‘·–q≥T¢ ∫øÏ‘·‡ #˚ùdÔ Ä s√>∑eTT

qj·TyÓTÆ b˛>∑\<äì #Ó|æŒ, n˝≤ yÓqTø£{Ï ø±s¡DeTTqT ‘Ó\TdüTø=ì ∫øÏ‘·‡ #˚j·TT≥ n+<ä] yÓ’<äT´\ #˚‘·ø±<ä˙,

‘êeTTe÷Á‘·eTT n˝≤ #j·T>∑\eTì Á|ü#ês¡eT>∑T#·THêïs¡T. n+‘ø±ø£ n˝≤ yÓqTø£{Ï »qà˝Àì ø±s¡DeTT\qT ‘Ó*j·Tø£

∫øÏ‘·‡ #˚dæHê Ä s√>∑eTT\T qj·TeTTø±e˙, n$ Bs¡Èø±\ s√>∑eTT\T>± ñ+&çb˛e⁄q˙ #Ó|ü�#·THêïs¡T. n≥T¢

#Ó|ü�≥ e\q #ê˝≤eT+~ Ä &Üø£ºs¡TqT Á|ü‘˚´ø£ yÓ’<äT´ì>± >∑T]Ô+#·&Éy˚Tø±ø£, Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ‘·eT yÓqTø£{Ï »qà

m≥Te+{Ï<√ ø=+‘Ó’Hê ‘Ó\TdüTø√e˝…qì n_Û˝≤wü ø£*Z, n≥Te+{Ï &Üø£ºs¡T>±]H˚ ÄÁX¯sTT+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.

<ëìe\q ªªbÕdtº ˝…’|òt ]Áπ>wüHé <∏Ós¡|æµµ nì ù|s¡T ô|≥Tºø=qï &Üø£ºs¡¢≈£î $\Te ô|]– b˛e⁄#·Tqï~. ø=+<äs¡T &Üø£ºs¡T¢

e÷Á‘·eTT á $<ÛëqeTTqT Á|ü#ês¡eTT #˚düTø=qT≥ eTqeTT >∑eTì+#·e#·TÃqT. á $<ÛëqeTT dü]jÓÆTq~ø±<äì

ø=+<äs¡T ôd’qT‡ ‘Ó*dæq $C≤„qT\T, ùV≤‘·Tyê<äT\T #Ó|üŒ&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. yTeTT dü‘· eTTqT dü‘· eTT>±, ndü‘· eTTqT

ndü‘·´eTT>± #Ó|ü�#·THêïeTT. á $wüj·TeTT˝À y˚TeTT ≈£L&Ü ùV≤‘·Tyê<äT\‘√ @ø°uÛÑ$+#·T#·THêïeTT. n≥¢ì

nìï{Ïì ˇπø >∑T+»≈£î ø£{Ϻy˚dæ H˚{Ï ùV≤‘·Tyê<äT\‘√ nìï $wüj·TeTT\˝ÀqT @ø°uÛÑ$+#·eTT.

düèwæ˜˝À ‘·j·÷¬s’q eTìwæ n|üŒ{ÏqT+&ç #·dü÷Ô |ü⁄≥Tº#·÷ X¯Øs¡eTT\qT e÷s¡TÃø=qT#·THêï&ÉT. eTs¡DeTT˝À

X¯Øs¡eTT q•+∫Hê Je⁄&ÉT e÷Á‘·eTT q•+#·ø£ Áø=‘·Ô <˚Vü≤eTTqT <Ûä]+#·T#·THêï&ÉT. Jyê‘·à (Je⁄&ÉT) düècÕ˜´~

qT+&ç XØs¡eTTqT <Ûä]dü÷Ô bÕ|ü|ü⁄D´eTT\qT nqTuÛÑ$dü÷Ô Ç|üŒ{Ï es¡≈£î ø=qkÕ>∑T#·THêï&É , m|ü�&Ó’‘ <Ó’eC≤„qeTTqT

‘Ó\TdüTø=ì ø£s¡à\qT ˝Ò≈£î+&Ü #˚düTø√>∑\&√ Ä ~qeTT <Ó’eeTT˝ÀìøÏ #˚]b˛sTT ‘·sê«‘· |ü⁄≥º≈£î+&Ü b˛e⁄qì

ÁãVü≤à$<ë´XÊÅdüÔeTT #Ó|ü�#·Tqï~. Äs¡T XÊÅdüÔeTT\˝À ô|<ä›<Ó’q <Ó’eXÊÅdüÔyÓTÆq ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdüÔeTT Á|ü‹ eTìwæøÏ

e]Ô+#·Tq<Ó’ ñqï~. dü«j·TeTT>± <e⁄&ÉT ‘Ó*Œq~ ÁãVü≤à$<ë´XÊÅdüÔyÓTÆq <ëìe\q, n~ düs¡«e÷qe⁄\≈£î e]Ô+#·TqT.

n~ <Ó’eXÊÅdüÔyÓTÆq <ëìe\q <ëìøÏ ≈£î\eT÷, eT‘·eT÷ nqT e´‘ê´düeTT\T+&Ée⁄. eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\ ø£qTï, @&ÉT

uÛ≤>∑eTT\ Vü≤düÔeTT ñqï e÷qe⁄\+<ä]øÏ e]Ô+#·TqT. <˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT ‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·ÔeTT ‘·q uÀ<Ûä≈£î\qT

(Á|üeø£Ô\qT) |ü+|ü>±, yês¡T #Ó|æŒq C≤„qeTTqT eTìwæ dü]>± ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ Á|üeø£Ô\ uÀ<Ûä\≈£î eT‘·eTT nqT

ù|s¡TqT ‘·–*+#·Tø=Hêïs¡T. yêdüÔyêìøÏ @ Á|üeø±Ô eT‘· uÀ<Ûä\T #Ó|üŒ˝Ò<äT, yês¡T düs¡« e÷qe⁄\≈£î e]Ô+#·T <Ó’e

45

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

dü÷Á‘·eTT\H˚ #ÓbÕŒs¡T. Á|üeø£Ô\T uÀ~Û+∫q <Ó’edü÷Á‘·eTT\qT eTìwæ ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ e÷j·T Á|üuÛ≤eeTTe\q

eT‘·eTT\qT düèwæ˜+#·Tø=Hêï&ÉT. n+‘˚ø±ø£ XÊÅdüÔeTT XÊdüq s¡÷|üyÓTÆq<äì ‘Ó*j·Tø£ ÁãVü≤à $<ë´XÊÅdüÔeTT˝À #Ó|æŒq

dü÷Á‘·eTT\≈£î e´‹πsKeTT>± ø=ìï e÷≥\qT eTìwæ düèwæ˜+#·Tø=Hêï&ÉT. n≥Te+{Ï yê{Ï˝À |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òe⁄ nì

#Ó|üŒ&ÉeTT ÁuVü≤à$<ë´XÊÅdüÔeTTq≈£î e´‹πsKyÓTÆq e÷≥. Äs¡e XÊÅdüÔyÓTÆq ÁuVü≤à$<ë´XÊÅdüÔeTT˝À ñqï <Ûäs¡àeTTq≈£î

$s¡T<ä∆yÓTÆq e÷≥qT #Ó|ü�ø√e&ÉeTT nC≤„qeT>∑TqT. n+‘˚ø±ø£ <Ó’e<Ûäs¡àeTTq≈£î $s¡T<ä∆yÓTÆq~ n<Ûäs¡àeT>∑TqT.

Ç|üŒ{ÏøÏ ¬s+&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT |ü⁄{Ϻq Ŭø’düÔeeTT˝À Á|üeø£Ô nsTTq @düTÁ|üuÛÑTe⁄ |ü⁄qs¡®qà˝Ò<äì

#Ó|üŒ≈£îqïq÷, nø£ÿ&Éø£ÿ&É |ü⁄qs¡®qà\Tqïeì ns¡úeT>∑Tq≥T¢ #Ó|æŒj·TTqïq÷ ns¡úeTT #˚düTø√˝Òì eTìwæ, Á|üuÛÑTe⁄

#Ó|æŒq <ëìì ˇø£ eT‘·eTT>± @s¡Œs¡#·&Éy˚Tø±ø£, |ü⁄qs¡®qà\T ‘·eT eT‘·eTT˝À #Ó|üŒ˝Òe˙ Á|ü#ês¡eTT #˚düTø=Hêï&ÉT.

Ä $<ÛäeTT>± Ŭø’düÔeeT‘·eTT˝À @düT e÷≥qT Ä eT‘·düTú\+<äs¡÷ eÁø°ø£]+#·Tø=ì #Ó|ü�ø√>±, ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î

nq>± <ë<ë|ü⁄ 14 e+<ä\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT eTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô>±s¡T |ü⁄{Ϻ ‘·qø£+~q <Ó’e dü+<˚X¯eTTqT

Á|ü»\≈£î ‘Ó*bÕ&ÉT. ÇkÕ¢yéT ($XÊ«düeTT) nqT |ü⁄Hê~ MT<ä Á|üeø£Ô ‘·q uÀ<ÛäqT ‘Ó\T|ü>±, <˚e⁄ìMT<ä $XÊ«düeTT

(ÇkÕ¢yéT) n+<ä]øÏ nedüs¡yÓTÆq~ nsTTHê ∫es¡ø£~ ≈£L&Ü ˇø£ eT‘·eTT>± e÷]b˛sTTq~. kÕ‘êHé ˝Òø£ ôd’‘êHé

nqã&ÉT e÷j·T eTìwæ˝À ñ+≥÷ Á|üeø£Ô\T #Ó|æŒq <Ó’edü+<˚X¯eTTqT ≈£L&Ü eTìwæøÏ ‘·|ü�>± ns¡úeT>∑Tq≥T¢

#˚j·T&ÉeTT e\q ÇkÕ¢yéT˝À ≈£L&Ü |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òeì #Ó|æŒq≥T¢ eTìwæ Á|ü#ês¡eTT #˚düTø=Hêï&ÉT. ÇkÕ¢yéT˝À

#Ó|æŒq <Ó’edü÷Á‘·eTT ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛sTTq <ëìe\q ∫es¡≈£î n+<äs¡÷ »qà\ $wüj·TeTT˝À bıs¡bÕ≥T |ü&ç

b˛j·÷s¡T. ÇkÕ¢yéT˝À |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òeì #Ó|üŒ&ÜìøÏ <ëìø£+fÒ eTT+<äT |ü⁄{Ϻq Ŭø’düÔey˚T ø±s¡DeTqe#·TÃqT. Ŭø’düÔe

eT‘·eTT˝ÀH˚ |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òeì Á|ü#ês¡eT>∑T≥ e\q <ëì˝Àì kÕ‘êHé, ÇkÕ¢yéT˝À ôd’‘êHé>± e÷] yê]ì ≈£L&Ü

ÁuÛÑ$T+|ü#˚dæ+~.

eTs¡D $wüj·TeTTqT $es¡eTT>± #Ó|ü�ø=+fÒ ˇø£ eTìwæì $uÛÑõ+∫ #·÷ùdÔ yÓTT‘êÔìøÏ ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>±

#Ó|üŒe#·TÃqT. ø£{Ï Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTTø±>±, ¬s+&Ée~ |üs¡e÷‘·à uÛ≤>∑eTT. Á|üø£è‹ uÛ≤>∑eTT˝À yÓTT‘·ÔeTT XØs¡eTT+&É>±,

|üs¡e÷‘·à uÛ≤>∑eTT˝À Jyê‘·à, Ä‘·à >∑\e⁄. n<˚ $<ÛäeTT>± ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\≈£î HêX¯qeTT ø£\<äT. Á|üø£è‹ uÛ≤>∑yÓTÆq

X¯Øs¡eTT HêX¯qeT>∑Tq<˚, nfÒ¢ |üs¡e÷‘·à uÛ≤>∑yÓTÆq Jyê‘·à HêX¯qeT>∑Tq<˚, Je⁄ì‘√ bÕ≥Te⁄+&ÉT Ä‘·à HêX¯qeTT

ø±ì<äì »„|æÔ≈£î+#·Tø√e˝…qT. X¯Øs¡eTT HêX¯qeT>∑T≥qT eTs¡DeTT n+{≤eTT. Je⁄&ÉT HêX¯qeT>∑T≥qT yÓ÷ø£åeTT

n+{≤eTT. m˝≤¬>’‘˚ X¯Øs¡eTTq≈£î ø£\T>∑T eTs¡DeTTqT #êe⁄ n+{≤yÓ÷ n˝≤π> Je⁄q≈£î ø£\T>∑T yÓ÷ø£åeTTqT eTTøÏÔ

n+{≤eTT. Je⁄&ÉT <Ûä]+#·T X¯Øs¡eTT mH√ïe÷s¡T¢ HêX¯qeT>∑T#·Tqï~, mH√ïe÷s¡T¢ »ìà+#·T #·Tqï~. ø±˙ Je⁄&ÉT

ˇø£ÿe÷πs |ü⁄{≤º&ÉT, ˇø£ÿe÷πs q•kÕÔ&ÉT. Bìì ã{Ϻ X¯Øs¡eTTq≈£î mH√ï #êe⁄|ü⁄≥Tºø£\Tqï$, ø±˙ Je⁄q≈£î »qà

ˇø£ÿfÒ, n˝≤π> eTTøÏÔ ø£ÿfÒ. X¯Øs¡eTT e÷] ø=‘·Ô X¯Øs¡eTTqT Je⁄&ÉT <Ûä]+∫ q|ü⁄&ÉT <ëìì |ü⁄qs¡®qà n+≥THêïeTT.

ø±˙ <ëìì »qà nq&ÉeTT ˝Ò<äT. X¯Øs¡ $wüj·TeTT˝À »qà n+≥THêïeTT. Je⁄&ÉT Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTT <Ûä]ùdÔ <ëìì

dü+<äsꓤqTkÕs¡eTT »ìà+#·&ÉeTT nìHê ˝Òø£ »qà nìHê n~ X¯Øs¡ ì$T‘·ÔeTT #Ó|üŒã&çq<˚>±˙ Je⁄ì ì$T‘·ÔeTT

#Ó|üŒã&çq~ ø±<äT. á $<ÛäeTT>± ˇø£ eTìwæ X¯Øs¡eTTq≈£î »qq eTs¡DeTT\T, eTìwæ˝Àì Je⁄ìøÏ »qà,

yÓ÷ø£åeTT>∑\eì ‘Ó*j·Te˝…qT. Ç+‘·≈£î eTT+<äT #Ó|æŒq »qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTT>±˙, eTs¡D s¡Vü≤dü´eTT>±˙

X¯Øs¡eTTqT ñ<˚›X¯eTT˝À ô|≥Tºø=ì #Ó|æŒqy˚qì ‘Ó*j·Te˝…qT.

46

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

ˇø£ eTìwæ uÛÑ÷$TMT<ä düèwæ yÓTT<ä{Ï ÀH »ìà+#ê&ÉT. ‘·sê«‘· XØs¡eTT\T #·ìb˛>± #·ìb˛>± Áø=‘·Ô XØs¡eTT\qT

<Ûä]dü÷Ô edüTÔHêï&ÉT. @ X¯Øs¡eTT˝Àì »„|æÔ Ä X¯Øs¡ eTqdüT‡≈£î ñ+&ÉTqT. ø±e⁄q yÓqTø£{Ï X¯Øs¡eTT\˝Àì C≤„|üø£eTT

Je⁄ìøÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. Ç|üŒ{Ï XØs¡eTT˝Àì C≤„|üø£eTT e÷Á‘·eTT Ç|üŒ{Ï XØs¡eTT˝Àì eTqdüT‡ n+~+#·T

#·T+&ÉTqT. ø±e⁄q Á|üdüTÔ‘· »qà C„|æÔ e÷Á‘·y˚T eTìwæøÏ ‘Ó*j·TT#·Tqï~. n+<äTe\q eTìwæ ‘·q≈£î mìï |ü⁄qs¡®qà\T

ø£*Ze⁄qïy√ #Ó|üŒ˝Ò&ÉT. n˝≤π> >∑‘·»qà $wüj·TeTTqT ≈£L&Ü #Ó|üŒ˝Ò&ÉT. Ç~ eTìwæ X¯Øs¡eTT jÓTTø£ÿ #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£\

$<ÛëqeTT. Je⁄ì jÓTTø£ÿ »qà, eTTøÏÔ (yÓ÷ø£åeTT) jÓTTø£ÿ $wüj·÷ìøÏ e∫à #·÷ùdÔ Je⁄&ÉT »ìà+#ê&ÉT ø±˙ n‘·&ÉT

XØs¡eTT\T e÷s¡T‘·÷H ñHêï&ÉT ‘·|üŒ yÓ÷ø£åeTTqT bı+<ä Ò&ÉT. ø£e÷s¡T uÛÑ÷$TMT<ä »ìà+∫q Je⁄&ÉT nHø£e÷s¡T¢,

nH˚ø£ X¯Øs¡eTT\qT <Ûä]dü÷Ô, nH˚ø£ ù|s¡¢‘√ #·˝≤eTDÏ n>∑T#·÷ ø±\eTTqT Ç+‘·es¡≈£L >∑&ÉT|ü⁄#·÷ e#êÃ&ÉT. nsTT‘˚

C„|æÔ ˝Òì <ëìe\q Ç|üŒ{Ï es¡≈£î mìï X¯Øs¡eTT\qT <Ûä]+∫qB, mìï ù|s¡¢‘√ #·˝≤eTDÏ nsTTqB meìø°

‘Ó*j·T<äT. mø£ÿ&Ó’Hê, m|ü�&Ó’Hê, meì¬ø’Hê yêì Ä‘·à >∑‘·»qà $wüj·TeTTqT ˇø£ÿ <ëìì ‘Ó*j·TCÒùdÔ <ëì

Ä<Ûës¡eTT‘√ eTìwæ ‹]– |ü⁄≥Tº#·THêï&Éì #Ó|ü�ø=qT≥≈£î Ä<Ûës¡eTT @s¡Œ&ÉT#·Tqï~. n+‘˚ø±ø£ ÁãVü≤à$<ë´XÊÅdüÔeTT

Á|üø±s¡eTT eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà\THêïj·TqT≥≈£î kÕø£å´eTT <=s¡T≈£î#·Tqï~.

ˇø£ eTìwæ mìïe÷s¡T¢ |ü⁄qs¡®ìà+∫Hê Ä eTìwæ˝Àì Je⁄&ÉT »ìà+∫q~ ø£ÿe÷πsqì, Ä eTìwæ mìïe÷s¡T¢

eTs¡DÏ+∫Hê Ä eTìwæ˝Àì Je⁄ìøÏ ì»eTT>± eTs¡DeTT (eTTøÏÔ) sê˝Ò<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. Je⁄&ÉT »ìà+∫ ø=ìï

\ø£å\ dü+e‘·‡s¡eTT˝…’Hê, n‘·ìøÏ Ç+‘·es¡≈£î sêì eTs¡DeTT m|ü�&ÉT edüTÔ+<√ #Ó|üŒ˝ÒeTT. Je⁄&ÉT eTs¡DÏ+#ê\+fÒ

˝Òø£ eTTøÏÔ bı+<ë\+fÒ <ëìøÏ eTT+<äT>± <Ó’eC≤„qeTTqT Je⁄&ÉT ‘Ó*dæ e⁄+&Ü*. Je⁄&ÉT ìedæ+#·T X¯Øs¡eTTq≈£î

HêX¯qeTT (eTs¡DeTT) Je⁄ìøÏ ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ »s¡T>∑T#·Tqï~. @ Je⁄&É÷ ‘·q X¯Øs¡eTT e<ä* b˛‘êeTì

nqTø√ø£eTT+<˚, X¯Øs¡eTT ‘·qqT e<ä* q•+∫ b˛e⁄#·Tqï~. Je⁄&ÉT kÕ<Ûës¡DeTT>± @ Á|üj·T‘·ïeTT #˚j·T≈£î+&ÜH˚

‘êqT <Ûä]+∫q X¯Øs¡eTT q•+∫b˛e⁄#·Tqï~. nsTT‘ Je⁄&ÉT m+‘√ rÁeÁ|üj·T‘·ïeTT #˚ùdÔ>±˙ ‘·q≈£î HêX¯qeTT

@s¡Œ&É>∑\<äT. Je⁄&ÉT ‘êqT HêX¯qeT>∑T≥≈£î m+‘√ <Ó’eC≤„qeTTqT dü+bÕ~+∫ <ëì Á|üø±s¡eTT q&ç∫q|ü⁄&ÉT ‘·q

Äs√>∑´eTT q≈£î ø±s¡DyÓTÆq ø£s¡à Ò≈£î+&Ü b˛e⁄qT. Je⁄&ÉT uÛÑ÷$TMT<ä J$+#·T≥≈£î ø£s¡à ~e´yÓTÆq Wwü<ÛäeTT>± |üì

#˚j·TT#·Tqï~. Je⁄ìï mH√ï j·TT>∑eTT\ qT+&ç J$+|üCÒj·TT Wwü<ÛäeTT˝≤+{Ï ø£s¡àqT$T+∫q~, <ëìøÏ $wüeTT

˝≤+{Ï~ nsTTq <Ó’eC≤„qeTTqT eTìwæ J]í+|ü #˚düTø=+fÒ n|ü�&ÉT ø£s¡à q•+∫b˛sTT Je⁄ìøÏ eTs¡DeTT (eTTøÏÔ)

@s¡Œ&ÉTqT. Ç<˚ $wüj·TeTTH˚ eT]ø=+<äs¡T y˚s¡T $<ÛäeTT>± #Ó|ü�ø=Hêïs¡T. X¯Øs¡eTT‘√ e⁄+&ç X¯Øs¡ eTs¡DeTT\qT

bı+<äT Je⁄ìï eTè‘· Je⁄&É˙, X¯Øs¡eTT\qT e<ä* eTTøÏÔ bı+~ m|üŒ{Ïø° X¯Øs¡eTT\˝À ∫≈£îÿø√≈£î+&Ü X¯Øs¡

eTs¡DeTT\qT+&ç ‘·|æŒ+#·Tø=ìq Je⁄ìï neTè‘· Je⁄&Éì e]í+#ês¡T. n+<äTe\q uÛÑ>∑eBZ‘·˝À >±˙, u…’_\T˝À>±˙

yÓ÷ø£åeTT (eTTøÏÔ) bı+~q yêìì neTè‘·T&É˙, eTTøÏÔ bı+<äì yêìì eTè‘·T&É˙ nq&ÉeTT »]–q~. <ëì ns¡úeTT

Á|üø±s¡y˚T <Ó’eC≤„qeTT ‘Ó*dæq yêìì neTè‘·eTTqT d”«ø£]+#·Tyê&Éì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. Ç<˚ ns¡úeTT‘√H˚ uÛÑ>∑eBZ‘·˝À

sê»$<ë´ sê» >∑TVü≤´ jÓ÷>∑eTTq ªªneTè‘·+ #Ó’e eTè‘·T´X¯Ãµµ eTè‘·T´e⁄≈£î neTè‘·eTT>± qTHêïqT nì nHêï&ÉT.

n+‘˚ø±ø£ n<˚ ^‘·˝ÀH˚ >∑TDÁ‘·j·T $uÛ≤>∑ jÓ÷>∑eTTq ∫e]˝À 27e XÀ¢ø£eT+<äT ªªneTè‘·kÕ´ e´j·Tdü µµ e´j·TeTT

q≈£î nq>± X¯Øs¡ HêXqeTTq≈£î ˝Ò≈£ X¯Øs¡ eTè‘·T´e⁄≈£î neTè‘·eTT>± ñHêïqT nì ≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT.

47

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

Ç~ Ç≥T¢+&É>± u…’_\T˝À Ç<˚ ns¡úeTT‘√ ¬s+&Ée uÛ≤>∑yÓTÆq Áø=‘·Ô ìã+<Ûäq˝À mô|òùdj·TT\≈£î Áyêdæq |üÁ‹ø£

¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT˝À 11,12,13 yêø£´eTT\˝À Ç˝≤ >∑\<äT. ªªeTTqT|ü⁄ X¯Øs¡ $wüj·TeTT˝À nq´»qT˝…’e⁄+&ç,

X¯Øs¡eT+<äT #˚‹‘√ #˚j·Tã&çq düTqï‹>∑\yês¡T nqã&çqyê]#˚‘·, düTqï‹ ˝Òìyês¡qã&çq MTs¡T Ä ø±\eT+<äT

ÇÁ»jT\T˝À düVü≤ bÂs¡T\Tø±ø£, |üs¡<Xó\Tq÷, yê>±›q ìã+<Ûäq Òì |üs¡ »qT\q÷, ìØø£åD Òìyês¡Tq÷, Àø£eT+<äT

ìπs›e⁄\THÓ’e⁄+&ç, Áø°düTÔ≈£î <ä÷s¡düTú\THÓ’ j·TT+{Ïs¡ì MTs¡T C≤„|üø£eTT #˚düTø=q+&ç. Äj·Tq≈£î eTTqT|ü⁄ <ä÷s¡düTú˝…’q

MTs¡T Ç|ü�&ÉT Áø°düTÔ @düTq+<äT Áø°düTÔ s¡ø£ÔeTT e\q düMT|üdüTú˝…’ j·TTHêïs¡T.µµ u…’_\T˝À Áyêj·Tã&çq ø=ìï |ü<äeTT\T

eT+∫ ns¡úeTT‘√ ≈£L&ÉTø=qïyÓ’q|üŒ{Ïø° #ê˝≤eT+~ Á¬ø’düÔe uÀ<Ûä≈£î\≈£î ≈£L&Ü yê{Ï ìC≤s¡úeTT ‘Ó*j·Tø£b˛e&ÉeTT

e\q u…’_\T˝Àì uÛ≤eeTT dü]>± ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛sTTq~. Áø°düTÔ s¡ø£ÔeTT nq>±H˚ Á¬ø’düÔe⁄\+<ä]ø° •\Te MT<ä

•øÏå+|ü ã&çq @düTÁ|üuÛÑTe⁄ s¡ø£ÔeTT >∑Ts¡TÔ edüTÔ+~. ø±˙ Ä uÛ≤eeTT dü]jÓÆTq~ ø±<äì me]ø° ‘Ó*j·T<äT. @düTs¡ø£ÔeTT

e\q eTqTwüß\≈£î bÕ|ü|ü]Vü‰s¡eTTqï<ä˙, Á¬ø’düÔe eT‘·eTT˝ÀìøÏ #˚]q yê]øÏ @düT ø±s¡Ãã&çq s¡ø£ÔeTT #˚‘· MT

bÕ|üeTT\T b˛e⁄q˙ #Ó|ü�#·THêïs¡T. $H˚ yês¡+<äs¡÷ yê] e÷≥\T dü‘·´y˚Tqì qeTTà#·THêïs¡T. ø±˙ Áø°düTÔ n+fÒ

<˚e⁄&ÉT n˙, Áø°düTÔ s¡ø£ÔeTT n+fÒ <˚e⁄ì C≤„qeTT nì ‘Ó*j·T˝Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T. <Ó’e C≤„qeTT˝À m≈£îÿe>± nìï

|ü<äeTT\T dü÷ø£åà ns¡úeTT\‘√ ≈£L&ÉTø=ì e⁄+&ÉTqT. dü÷ú\uÛ≤eeTT\‘√ C≤„qeTT+&É<äT. @düT Áã‹øÏe⁄qï|ü�&ÉT

≈£L&Ü Hê ìu+<Ûäq s¡ø£ÔeTT nì #ÓbÕŒ&ÉT >±˙, X¯Øs¡eTT˝Àe⁄+&˚ kÕ<Ûës¡D s¡ø£ÔeTì mø£ÿ&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT.

ô|’q #Ó|æŒq 11,12,13 yêø£´eTT\˝Àì kÕsê+X¯eTTqT ì» uÛ≤eeTT‘√ #·÷ùdÔ ªª|üPs¡«eTT ÇÁC≤j˚T\T

<˚X¯eTT˝À nC≤„qT\T>±j·TTqï MTs¡T <˚e⁄ìøÏ <ä÷s¡düTú˝…’ ñ+{Ïs¡˙, <˚e⁄ìøÏ <ä÷s¡eTT>±qTqï MTs¡T Ç|ü�&ÉT <˚e⁄ì

$wüj·TeTT\˝À <˚e⁄ì C≤„qeTT e\q <˚e⁄ìøÏ <ä>∑Zs¡>± ñHêïs¡T.µµ nì #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. á yêø£´eTT\ e\q

eTq≈£î eTTK´eTT>± ‘Ó*j·TTq<˚eTq>±! |üPs¡«eTT ¬s+&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ eTT+<äT ÇÁC≤j˚T\T <˚X¯eTT˝À

nC≤„qT\T>±, <˚e⁄ì C≤„qeTT ‘Ó*j·Tì yês¡T>±, <˚e⁄ìøÏ <ä÷s¡eTT>±qTqï eTqTwüß\T Ç|ü�&ÉT Á|üdüTÔ‘· ø±\eTT˝À

<˚e⁄ì C≤„qeTT ‘Ó*dæq <ëìe\q <˚e⁄ìøÏ <ä>∑Zs¡>± ñHêïs¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. Bììã{Ϻ nC≤„qeTT>± |üPs¡«eTTqï

ø=+<äs¡T eTqTwüß\T Ç|ü�&ÉT C≤„qT\T>± ñHêïs¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. |üPs¡«eTT nC≤„ì>± <˚e⁄ìøÏ <ä÷s¡eTT>± ñqï

eTìwæ »qà\T e÷s¡T#·÷ e∫à Ç|üŒ{ÏøÏ C≤„qeTTqT ‘Ó*dæqyê&Ó’ <˚e⁄ìøÏ <ä>∑Zs¡>± ñHêï&É˙, n˝≤ »qà\T e÷s¡T≥

e\q Ç+‘·ø±\eTTq≈£î <Ó’eC≤„qeTT e\q (Áø°düTÔ s¡ø£ÔeTT e\q) eTìwæ <e⁄ìøÏ <ä÷s¡eTT>±qTqïyê&ÉT <ä>∑Zs¡j·÷´&Éì

‘Ó*j·TT#·Tqï~. Ç+<äT˝Àì C≤„qeTT e\q eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà\THêïj·Tì u≤>± ns¡úeT>∑T#·Tqï~. n<˚ ¬s+&Ée

Ä<Ûë´j·TeTT˝À yÓTT<ä{Ï yêø£´eTT˝Àì |ü<äeTT\qT #·÷ùdÔ #Ó|üŒã&çq C≤„qeTT dü÷ø£åàyÓTÆq ns¡úeTT\‘√ ≈£L&ÉTø=ì

ñ+&ÉTqì ‘Ó*j·T>∑\<äT. ªªMT n|üsê<ÛäeTT\ #˚‘·q÷, bÕ|üeTT\ #˚‘·q÷ MTs¡T #·∫Ãqyê¬s’ ñ+&É>±, Äj·Tq

$TeTTà\qT ≈£L&É Áã‹øÏ+#ÓqT.µµ á yêø£´eTT˝À Äj·Tq nq>± <˚e⁄&Éì düT\uÛÑeTT>± ns¡úyÓTÆ b˛>∑\<äT. ø±˙

#·∫Ãqyê¬s’ ñ+&É>± nqTe÷≥ n+<ä]˙ ‘·|ü�<√e |ü{Ϻ+#·T neø±X¯eTT>∑\<äT. <ä÷s¡eTT yês¡T <ä>∑Zs¡j·÷´s¡T nì

#Ó|æŒq≥T¢, #·∫Ãqyês¡T Áã‹ø±s¡T nì #ÓbÕŒs¡T. #·∫Ãqyês¡q>± <Ó’eC≤„qeTT˝Òìyês¡ì ns¡úeTT. eTìwæ mH√ï

bÕ|üeTT\qT #˚dæ Ä bÕ|üeTT\ eT<Ûä´˝Àe⁄+&ç, <Ó’e‘·«eTT nqT #Ó’‘·q´eTT ˝Ò≈£î+&É&ÉeTTqT C≤„qØ‘ê´ #·∫Ãqyê&Éì

#Ó|üŒã&çq~. n≥Te+{Ï eTìwæì <˚e⁄&ÉT ‘·q Á|üeø£Ô\ <ë«sê ‘·q C≤„qeTTqT ‘Ó*|æ <Ó’e‘·«eTT (Áø°düTÔ) ‘√

Áã‹øÏ+#ê&Éì, C≤„qeTT#˚‘· #Ó’‘·q´e+‘·T\qT #˚XÊ&Éì #Ó|üŒe#·TÃqT.

48

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

uÛÑ>∑eBZ‘·˝À C≤„qjÓ÷>∑eTTq 37e XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&çq ªªj·T<∏Ó’ <Ûë+dæ dü$T<√›–ï s¡“¤düàkÕ ‘·Tÿs¡T ‘˚s¡T®q,

C≤„Hê–ï düs¡« ø£sêàDÏ uÛÑdüàkÕ ‘·Tÿs¡T‘˚ ‘·<∏ëµµ @ $<ÛäeTT>± n–ï˝À ø£f…º\T ø±*b˛e⁄#·Tqïy√, n<˚ $<ÛäeTT>±

C≤„qeTqT n–ï˝À düs¡«ø£s¡à\T (düs¡« bÕ|ü |ü⁄D´eTT\T) ø±* b˛e⁄#·Tqï$.µµ nì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ‘Ó*Œq≥T¢, u…’_\T˝À

≈£L&Ü Áø°düTÔ s¡ø£ÔeTT #˚‘· bÕ|üeTT\T Vü≤]+#·ã&ÉTqT nì #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. ^‘·˝À <˚e⁄ì C≤„qeTT#˚‘· nì

#Ó|üŒ>±, u…’_\T˝À Áø°düTÔs¡ø£ÔeTT #˚‘· nì #Ó|üŒ&ÉeTTqT Á>∑Væ≤ùdÔ ¬s+&ÉT #√≥¢ <˚e⁄ì yêø£´eTT ˇø£ÿ{Ï>±H˚ ñqï<äì

‘Ó*j·TT#·Tqï~. Áø°düTÔ nq>± <˚e⁄&É˙, s¡ø£ÔeTT nq>± C≤„qeTT n˙ ns¡úeTT #˚düTø√>∑* –q|ü⁄&˚ <˚e⁄ì yêø£´eTT

m|üŒ{Ïø° e÷s¡<äì ns¡úeTT ø±>∑\<äT. n≥T¢ø±ø£ düs¡« düèwæø£s¡Ô nsTTq <e⁄&ÉT ø£ÿ&qì ‘Ó*j·Tø£ ø=ÿø£ÿ eT‘·eTTq≈£î

ˇø=ÿø£ÿ <˚e⁄&ÉTHêï&Éì nqTø=qT#·÷, MT <˚e⁄&ÉT y˚s¡T, e÷ <˚e⁄&ÉT y˚s¡T nqTø√e&ÉeTT nC≤„qeT>∑TqT. nìï

eT‘·eTT\≈£î n~Û|ü‹ ˇø£ÿ&˚qì ‘Ó*dæqHê&ÉT Äj·Tq #Ó|æŒq C≤„qeTT n+‘ê ˇø£ÿfÒqì ‘Ó*j·T>∑\<äT.

Ŭø’düÔe eT‘·eTT˝À |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òe⁄ nqT≥ $HêïeTT. ø±e⁄q u…’_\T˝À <˚e⁄&ÉT n˝≤ #Ó|üŒ˝Ò<äT nqT≥≈£î

eT]jÓTTø£ ñ<ëVü≤s¡DqT u…’_\Tq+<˚, #·÷|ü⁄#·THêïqT #·÷&É+&ç. u…’_\T˝À nìï{Ïø£+fÒ ñ‘·ÔeT yÓTÆq~ jÓ÷Vü‰qT

düTyês¡Ô nì #Ó|üŒe#·TÃqT. <ëì˝À 15e Ä<Ûë´j·TeTT q+<äT ∫e]˝ÀqTqï 26,27 yêø£ eTT\˝À ªª‘·+Á&çjÓTT<ä›qT+&ç

MTe<ä›≈£î H˚qT |ü+|üuÀe⁄ Ä<äs¡Dø£s¡Ô, nq>± ‘·+Á&çe<ä›qT+&ç ãj·T\T<˚s¡T dü‘·´ dü«s¡÷|æjÓÆTq Ä‘·à e∫Ãq|ü⁄&ÉT,

Äj·Tq (Ä<äs¡Dø£s¡Ô) qqTï >∑÷]à kÕø£å $T#·TÃqT. MTs¡T yÓTT<ä{ÏqT+&ç Hêe<ä›qTqïyês¡T >∑qTø£ MTs¡Tq÷ kÕø£å $T‘·TÔs¡T.µµ

á yêø£´eTT˝À Á|ü»\T @düTÁ|üuÛÑTe⁄ ñqï|ü�&ÉT @düTqT #·÷∫qyês¡T, Äj·Tq uÀ<Ûä\T $ìqyês¡T ø=ìï y˚\T,

e+<ä\ dü+e‘·‡s¡eTT\T >∑&É∫q ‘·sê«‘· Ä<äs¡Dø£s¡Ô e∫Ãq|ü⁄&ÉT ≈£L&Ü |ü⁄{Ϻ e⁄+<äTs¡˙, Ä<äs¡Dø£s¡Ô #Ó|æŒq @düT

e÷≥\qT yês¡T ≈£L&Ü düT\uÛÑeTT>± >∑Ts¡TÔ |ü≥º>∑\s¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. MTs¡T yÓTT<ä{ÏqT+&ç ñqïyês¡T nqT≥

e\q eTqTwüß˝…’q eTqeTT düèwæ˜Ä~qT+&ç |ü⁄qs¡®qà\T m‘·TÔ#·÷ ñHêïeTì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. |ü⁄qs¡®qà\qT >∑T]+∫

u…’_\T˝À Ç+‘·ø£+fÒ $T+∫q kÕø£å´eTT nedüs¡eTT ˝Ò<äT. Ç≥Te+{Ï<˚ eT]jÓTTø£#√≥ eT‘·ÔsTT düTyês¡Ô˝À 12e

Ä<Ûë´j·TeTTq+<äT 31,32 yêø£´eTT\˝À ªªÁ|ü‹ bÕ|üeTTqT, <ä÷wüDeTT eTqTwüß´\≈£î ø£å$T+#·ã&ÉTqT>±˙, Ä‘·à

$wüj·TyÓTÆq <ä÷wüD≈£î bÕ|üø£åe÷|üD Ò<äT. eTqTwü ≈£îe÷s¡TìøÏ $s√<ÛäeTT>± e÷≥˝≤&ÉT yêìøÏ bÕ|üø£åe÷|üD>∑\<äT

ø±˙, |ü]X¯ó<ë∆‘·à≈£î $s√<ÛäeTT>± e÷≥˝≤&ÉT yêìøÏ á j·TT>∑eT+<Ó’qq÷, sêuÀe⁄ j·TT>∑ eT+<Ó’qq÷ bÕ|üø£åe÷|üD

˝Ò<äTµµ nì ñqï~. á yêø£´eTT˝À á j·TT>∑eT+<Ó’qq÷, sêuÀe⁄ j·TT>∑eT+<Ó’qq÷ nì #Ó|üŒã&ÉT≥ e\q ˇø£

j·TT>∑eTT˝À ñqï eTìùw ‘·sê«‘· j·TT>∑eTT˝À ≈£L&Ü ñ+&ÉTqì ns¡úeTT ø£<ë! ø£ j·TT>∑eTT ø=ìï \ø£å\ dü+e‘·‡s¡eTT\

ø±\eTT+&ÉTqT. n˝≤+≥|ü⁄&ÉT ¬s+&ÉT j·TT>∑eTT\ ø±\eTT bÕ|üeTTqT eTìwæ nqTuÛÑ$+#ê\+fÒ, eTìwæ mH√ïe÷s¡T¢

#·∫à ‹]– |ü⁄≥ºe\dæ ñqï~. á e÷≥ Á|üø±s¡eTT ≈£L&Ü |ü⁄qs¡®qà\Tqï≥T¢ u…’_\T <ë«sê ‘Ó*j·TT#·Tqï~.

á $<ÛäeTT>± <˚e⁄&ÉT ‘·q Á|üeø£Ô\ <ë«sê nìï#√≥¢ eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà\TqïfÒ¢ #Ó|æŒ+#ê&ÉT. nsTT‘˚ #Ó|üŒã&çq

C≤„qeTTqT dü]>± ns¡úeTT #düTø√ Òì eTìwæ |ü⁄qs¡®qà\ $wüj·TeTT˝À <e⁄ì C≤„qeTTqT ‘·|ü�>± ns¡úeTT #düTø=Hêï&Éì

#Ó|üŒe#·TÃqT. y˚TeTT á $wüj·TeTTqT #Ó|üŒ>± ø=+<äs¡T Ŭø’düÔe⁄\÷, eT]ø=+<äs¡T Væ≤+<äTe⁄\÷ á $<ÛäeTT>±

qqTï Á|ü•ï+#ês¡T. Ç≥T uÛÑ>∑eBZ‘· À>±˙, n≥T u…’_\T˝À>±˙ |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTT #Ó|üŒã&çe⁄qï<äì |ü�ø√>∑\eTT.

ø±˙ ˙e⁄ #Ó|ü�#·Tqï eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTT>±˙, eTs¡D s¡Vü≤dü´eTT>±˙ @ Á>∑+<∏äeTT˝Àq÷ ˝Òe⁄ >∑<ë! eT÷\

Á>∑+<∏äeTT˝…’q u…’_\T, uÛÑ>∑eBZ‘·˝À #Ó|üŒì $wüj·TeTT\T ˙e⁄ m˝≤ #Ó|ü�#·THêïe⁄? nì n&ç>±s¡T. <ëìøÏ y˚TeTT

49

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

düe÷<ÛëqeTTqT Ç˝≤ #Ó|üŒ>∑*>±eTT. <˚e⁄&ÉT eT÷\ Á>∑+<∏äeTT˝…’q u…’_\T, uÛÑ>∑eBZ‘·˝À #Ó|æŒq C≤„qeTTq+‘·{Ïì

C≤„|üø£eTT #˚j·TT#·÷, Ä Á>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|üŒì düeTdüÔeTTqT MT≈£î ‘Ó*j·Tãs¡#·ã&ÉTqì eTT+<˚ #Ó|æŒe⁄Hêï&ÉT.

<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq e÷≥ Á|üø±s¡eTT e÷ qT+&ç eT÷\ Á>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|üŒì mH√ï $wüj·TeTT\T ãj·T{ÏøÏ e#êÃsTT

nqT≈£î+{≤qT. Áø=‘·Ô>± #Ó|üŒã&çq düeTdüÔ C≤„qeTT HqT #Ó|æŒq~ @e÷Á‘·eTT ø±<äT. Çø£ÿ&É eTTK´eTT>± >∑eTì+|ü‘·–q

$wüj·TyÓTTø£≥Tqï~. á eT<Ûä´q ˇø£ e´øÏÔqqTï ˇø£ Á|üX¯ï n&ç>±&ÉT. n<˚eTq>±! MTs¡T s¡∫+∫q Á>∑+<∏äeTT

#·~yêqT. n+<äT˝À #ê˝≤#√≥¢ y˚TeTT #Ó|ü�q<˚eTq>±! nì ãVüQe#·qeTT˝À #Ó|ü�ø=Hêïs¡T. ˇø=ÿø£ÿ#√≥ MTs¡T

qqTï n&ç–q|ü⁄&ÉT nì @ø£ e#·qeTTqT #ÓbÕŒs¡T. @ø£e#·qeTT>± qqTï H˚qT nì nqe#·TÃqT. ø±˙ $TeTTà\qT

me¬s’q dü+uÀ~Û+#·Tq|ü⁄&ÉT ãVüQe#·qeTT>± dü+uÀ~Û+#·e#·TÃqT. n≥T¢ø±ø£ MTs¡+‘·≈£î MTs¡T ãVüQe#·qeTTqT

#Ó|ü�#·÷ y˚TeTT #Ó|ü�q <˚eTq>±, e÷ »yêãT @eTq>± nì ÁyêXÊs¡T. n≥T¢ Áyêj·TT≥˝À MTs¡T, MT ÄÁX¯eTeTT

yês¡+<äs¡÷ ø£*dæ #Ó|æŒq≥T¢ nì e÷≈£î ns¡úeT>∑T #·Tqï~. Ä $<ÛäeTT>± nH˚ø£#√≥¢ ‘·eTqT ‘êeTT ãVüQe#·qeTT>±

#Ó|ü�ø=qT#·T mø£ÿ&√ ˇø£#√≥ H˚qT, qqTï nì Áyêj·T&ÉeTT˝À n+‘· sês¡úy˚T$T{Ï? m<äT{Ï yês¡T >ös¡e dü÷#·q>±

MTs¡T nì dü+uÀ~Û+#·e#·TÃqT >±˙, y˚TeTT nì MTs¡T #Ó|ü�ø√e&ÉeTT ìqTï ˙e⁄ >=|üŒ>± #Ó|ü�ø=qï≥T¢ ø±<ë!

n˝≤ #Ó|ü�ø√e&ÉeTT nVü≤eTTq≈£î >∑Ts¡TÔø±<ë?µµ nì n&ç>±s¡T.

<ëìøÏ »yêãT>± MT≈£î ø£ì|æ+#·T HqT #Ó|üŒ&ÉeTT @eTq>±! uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T yÓTT<ä\>∑T eT÷\ Á>∑+<∏äeTT\˝À

#Ó|üŒì düeTdüÔ C≤„q $wüj·TeTT\qT y˚TeTT Áyêj·T&ÉeTT »]–q~. Ä<äs¡Dø£s¡Ô>± |ü]X¯ó<ë∆‘·à e∫à düeTdüÔeTTqT

MT≈£î uÀ~Û+∫ H˚qT MT‘√ #Ó|æŒq dü+>∑‘·T\ìï{Ïì C≤„|üø£eTT #˚j·TTqT nì |ü]X¯ó<ä∆ Á>∑+<∏äeTT˝À Áyêj·Tã&çe⁄qï~.

ø±˙ Hê Á>∑+<∏äeTT\˝À Áyêj·Tã&çq düeTdüÔ C≤„q $wüj·TeTT\qT y˚TeTT ÁyêXÊeTT nì #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. MT≈£î

n~ nVü≤eTT>± ø£ì|æ+∫Hê H˚qT e÷Á‘·eTT ms¡Tø£˝Àe⁄+&ç C≤„qeTTqT »„|æÔ˝À ô|≥Tºø=ì, qqTï H˚qT eTs¡Te≈£î+&Ü

nfÒ¢ Hê Á|üø£ÿqqTqï yêìì »„|æÔ˝À ô|≥Tºø=ì Áyêdæq<äì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïqT. H˚qTqï X¯Øs¡eTT˝À H˚qT @MT

‘Ó*j·Tìyê&ÉqT. H˚qT ◊<äT s¡ø£eTT\ n+<ÛäT&ÉH˚. #·÷&É˝ÒqT, $q˝ÒqT, nfÒ¢ $T>∑‘ê$ @M ‘Ó*j·Te⁄. n≥Te+{Ï

Hê≈£î @ C≤„qeTT ‘Ó*j·T<äT. ø±˙ Hê‘√ bÕ≥T X¯Øs¡eTT˝ÀqTqï Hê ùdïVæ≤‘·T&ÉT eT]j·TT Hê≈£î bıs¡T>∑Tyê&Ó’q

Ä‘·à≈£î düeTdüÔeTT ‘Ó*j·TTqT. nìï{Ïì ‘Ó*dæq Hê bıs¡T>∑Tyê&ÉT ‘Ó*|æ‘˚ Hê≈£î ‘Ó*j·TTqT ‘·|üŒ dü«j·TeTT>± Hê≈£î

@B ‘Ó*j·T<äT. Hê Ä‘·à Hê≈£î Væ≤‘·T&ÉT>±e⁄+&ç Hê #˚‘· düeTdüÔeTTqT ÁyêsTT+#·T#·Tqï~. ø±e⁄q H˚qT Áyêùdyê&çì,

Hê ùdïVæ≤‘·T&ÉT #Óù|Œyê&ÉT. ˇø£ $wüj·TeTTqT MT ˝…ø£ÿ˝À MT≈£î ø£ì|æ+#·Tq≥T¢ H˚qT ÁyêdæHê, n~ Hê ˝…ø£ÿ˝À Hê

Ä‘·à #Ó|æŒq~. H˚qT ˇø£ÿìì #Ó|æŒq $wüj·TeTT @B ˝Ò<äT. n+<äTe\q Á|ü‹ Á|üX¯ï≈£î »yêãTqT Áyêj·TTq|ü⁄&ÉT

y˚TeTT #Ó|ü�q~ @eTq>± nì ÁyêkÕÔeTT ‘·|üŒ, H˚qT Áyêj·TTq~ nì m|üŒ{ø°Ï Áyêj·TqT. ø=+<ä]øÏ n+‘·sY eTTK

C≤„qeTT ‘Ó*j·Tì <ëìe\q, yê]≈£îqï nC≤„q #·÷|ü⁄q≈£î H˚qT nVü≤+ø±]>± ø£ì|æ+∫Hê H˚qT nVü≤eTT‘√ @ |ü˙

#˚j·T˝Ò<äT. Ä‘·à #˚sTTdüTÔ+<äì #Ó|ü�#·THêïqT. Ä‘·à, H˚qT (Jyê‘·à) Ç<ä›s¡eT÷ ø£*dæ #˚j·T&ÉeTT e\q y˚TeTT

n+≥THêïeTT. y˚TeTT n+fÒ H˚qT, u≤Vü≤´eTT>± Hê #·T≥Tº Á|üø£ÿ\ ñqïyês¡qTø√e&ÉeTT MT ‘·ù|Œ ø±˙, Hê ‘·|ü�

ø±<äT.

MT <äèwæ˜˝À Hê X¯Øs¡eTT ˇø£ÿfÒ ø£ì|ædüTÔ+~. ø±e⁄q MTs¡T n&ÉT>∑T#·Tqï|ü⁄&ÉT qqTï MTs¡T n&ç–q≥T¢ nì

@ø£e#·qeTT‘√H ÁyêXÊeTT. HqT ø£ÿìH MT …ø£ÿ˝À ñ+&É&ÉeTT e\q ø=ìï dü+<äs¡“¤eTT˝˝À nø£ÿ&Éø£ÿ&É @ø£e#·qeTTqT

50

Á‘Ó’‘

· dæ<ë

∆+‘·eT

T

#Ó|üŒe\dæ e∫Ãq~. MT¬s≥T¢ nqTø=ìHê Hê≈£î ‘Ó*dæ+~ @MT ˝Ò<äT. ø±˙ e÷≈£î düeTdüÔeTT ‘Ó*dæq<äì Áyêj·T

>∑\T>∑T#·THêïeTT. m+‘· >=|üŒ C≤„q $wüj·TeTTqT #Ó|æŒHê, eT÷\ Á>∑+<∏äeTT\˝À ˝Òì C≤„qeTTqT XÊÅdüÔã<ä›eTT>±

#Ó|æŒHê, n~ Hê |üì‘·qeTT ø±<äT. <ëìì Ä‘˚à #Ó|üŒ>∑*–+<äì Hê≈£î u≤>± ‘Ó\TdüT. n<˚ Ä‘·à≈£î >∑‘·»qà

$wüj·TeTT \˙ï ‘Ó\TdüT. n+<äTe\q düeTdüÔ C≤„q $wüj·TeTT\qT ‘Ó*j·TCÒj·T>∑\T>∑T Ä‘·à≈£î yÓqTø£{Ï »qà

C≤„|üø£eTT\qT ø£\T>∑CÒj·T&ÉeTT @eT+‘· >=|üŒ |üì ø±<äT. uÛÑ÷$TMT<ä <Ó’eC≤„qeTT dü+|üPs¡íeTT>± ì\ã&ÉT≥≈£î

n|ü�&É|ü�&ÉT, nø£ÿ&Éø£ÿ&É |ü⁄qs¡®qà C≤„|üø£eTT\qT Ä‘·à ‘Ó*j·TCÒj·TT #·T+&ÉTqqT $wüj·TeTTqT eTs¡Te≈£L&É<äT.

Ä‘·à m+‘· >=|üŒ C≤„q $wüj·TeTTHÓ’q ‘Ó\T|ü>∑\<äT. m+‘· >=|üŒ C≤„|üø£eTTHÓ’Hê #˚j·T>∑\<äT. n˝≤π> <Ó’eC≤„qeTT

jÓTTø£ÿ ì<äs¡ÙqeTTq≈£î kÕø£å eTT>± <ìHÓ’Hê Ä‘·à #sTT+∫ #·÷|ü>∑\<äT. n≥Te+{Ï Ä‘·à m+‘√ eT+~ Ä<Ûë´‹àø£y‘·Ô\≈£î

≈£L&Ü ‘Ó*j·Tø£b˛e&ÉeTT $∫Á‘·eTT. Ç+‘·es¡≈£î eTqeTT #Ó|ü�ø=qï |ü⁄qs¡®qà $wüj·TeTT\qT Ä‘˚à ø=+<ä]˝À

C≤„|üø£eTT ‘Ó|æŒ+∫ ìs¡÷|æ+∫+<äì Á>∑Væ≤+#·>∑\eTT. dü«j·TeTT>± Ä‘˚à ‘Ó*j·TCÒdæq $wüj·TeTT ø±e⁄q |ü⁄qs¡®qà

$wüj·TeTT\qT n+<äs¡eTT XÊÅdüÔã<ä›eTT>± ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. |ü⁄qs¡®qà\Tqïeì Ç‘·s¡T\≈£î ≈£L&Ü ‘Ó\T|ü⁄<ëeTT.

Ç≥T¢

Ç+<ä÷ <Ûäs¡àÁ|ü<ë‘·,

dü+#·\Hê‘·àø£ s¡#·sTT‘·, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä~ø£s¡Ô

lll Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X«s¡T\T

51