กระเจยบแดงและกระเจยบเขยว

จดทำ�โดยเดกหญงจรงใจ รก

เรยนชน ป.5/1 เลขท

100

กระเจยบแดง

กระเจยบแดงชอส�มญ : Rosella, Jamaican Sorel, Roselle, Rozelle, Sorrel, Red Sorrel, Kharkade, Karkade, Vinuela, Cabitutuชอวทย�ศ�สตร : Hibiscus sabdariffa Linn. วงศ : จดอยในวงศชบา (MALVACEAE)ชอทองถนอน ๆ : ผกเกงเคง, สมเกงเคง, สมตะเลงเครง (ตาก), ใบสมมา (ระนอง),

แกงแคง (เชยงใหม), สมป (แมฮองสอน), แบลมฉ (กะเหรยง แมฮองสอน), แตเพะฉาเหมาะ (กะเหรยงแดง), ปรางจำาบ(ปะหลอง),

กระเจยบ, สมเกง สมพอเหมาะ (ภาคเหนอ), สมพอด (ภาคอสาน),

กระเจยบแดง, กระเจยบเปรยว (ภาคกลาง) เปนตน

มถนกำาเนดในประเทศซดาน อนเดย มาเลเซย และประเทศไทย โดยในประเทศไทยมแหลงผลตทสำาคญ ไดแก จงหวดลพบร สระบร อตรดตถ กาญจนบร และฉะเชงเทรา

ลกษณะของกระเจยบแดงตนกระเจยบแดง จดเปนไมพมมความสงประมาณ 50-180 เซนตเมตร มอยหลายสายพนธ ลำาตนและกงกานมสมวงแดง ขยายพนธดวยวธการใชเมลด

ลกษณะของกระเจยบแดงใบกระเจยบแดง มใบเปนใบเดยว ใบมหลายลกษณะ ลกษณะคลายรปฝามอ 3 แฉก หรอ 5 แฉก ใบเวาลกหรอเรยบ หรอใบเปนรปรแหลม หรอรปเรยวแหลม ขอบใบมจกเปนฟนเลอย ใบมความกวางและความยาวใกลเคยงกนประมาณ 8-15 เซนตเมตร และกานใบมความยาวประมาณ 5 เซนตเมตร

ลกษณะของกระเจยบแดงดอกกระเจยบแดง ดอกเปนดอกเดยว ออกดอกตามซอกใบ มกลบดองสชมพหรอสเหลอง บรเวณกลางดอกจะมสเขมกวาคอสมวงแดง ดอกมเกสรตวผเชอมกนเปนหลอด กานดอกสน มรวประดบเรยวยาวปลายแหลมม 8-12 กลบ กลบเลยงจะแผขยายตดกนออกหมเมลดไวมสแดงเขมและหกงาย เมอดอกบานเตมทจะมเสนผานศนยกลางประมาณ 6 เซนตเมตร

ลกษณะของกระเจยบแดงผลกระเจยบแดง ลกษณะของผลเปนรปรมปลายแหลม ผลมความยาวประมาณ 2.5 เซนตเมตร ผลออนมสเขยว ผลแกจะแหงแตกเปน 5 แฉก ในผลมเมลดสนำาตาล ลกษณะคลายรปไตอยจำานวนมากประมาณ 30-35 เมลดตอผล และผลยงมกลบเลยงหนาสแดงฉำานำาหมผลอย เราจะเรยกสวนนวากลบกระเจยบหรอกลบรองดอก (Calyx) หรอทคนทวไปเขาใจวาเปนดอกกระเจยบนนเอง

สรรพคณของกระเจยบแดง กลบเลยงของดอก หรอกลบทเหลออยทผล

1 .เปนยาลดไขมนในเสนเลอด และชวยลดนำาหนกดวย2. ลดความดนโลหตไดโดยไมมผลรายแตอยางใด3. นำากระเจยบทำาใหความเหนยวขนของเลอดลดลง4. ชวยรกษาโรคเสนโลหตแขงเปราะไดด5. นำากระเจยบยงมฤทธขบปสสาวะ เปนการชวยลด

ความดนอกทางหนง6. ชวยยอยอาหาร เพราะไมเพมการหลงของกรดใน

กระเพาะ7. เพมการหลงนำาดจากตบ8. เปนเครองดมทชวยใหรางกายสดชน เพราะมกรดซ

ตรคอยดวย

สรรพคณของกระเจยบแดง ใบ  แกโรคพยาธตวจด ยากดเสมหะ แกไอ ขบเมอกมนในลำา

คอ ใหลงสทวารหนก ดอก  แกโรคนวในไต แกโรคนวในกระเพราะปสสาวะ ขดเบา

ละลายไขมนในเสนเลอด กดเสมหะ ขบเมอกในลำาไสใหลงสทวารหนก

ผล  ลดไขมนในเสนเลอด แกกระหายนำา รกษาแผลในกระเพาะ

เมลด  บำารงธาต บำารงกำาลง แกดพการ ขบปสสาวะ ลดไขมนในเสนเลอด

          นอกจากนไดบงสรรพคณโดยไมไดระบวาใชสวนใด ดงนคอ แกออนเพลย บำารงกำาลง บำารงธาต แกดพการ แกปสสาวะพการ แกคอแหงกระหายนำา แกความดนโลหตสง กดเสมหะ แกไอ ขบเมอกมนในลำาไส ลดไขมนในเลอด บำารงโลหต ลดอณหภมในรางกาย แกโรคเบาหวาน แกเสนเลอดตบตน

นอกจากใชเดยวๆ แลว ยงใชผสมในตำารบยารวมกบสมนไพรอน ใชถายพยาธตวจด

วธและปรม�ณทใช

โดยนำาเอากลบเลยง หรอกลบรองดอกสมวงแดง ตากแหงและบดเปนผง ใชครงละ 1 ชอนชา  (หนก 3 กรม) ชงกบนำาเดอด 1 ถวย (250 มลลลตร) ดมเฉพาะนำาสแดงใส ดมวนละ 3 ครง ตดตอกนทกวนจนกวาอาการขดเบาและอาการอนๆ จะหายไป

ส�รเคม

ดอก  พบ Protocatechuic acid, hibiscetin,

hibicin, organic acid, malvin, gossypetin

คณค�ด�นอ�ห�รนำากระเจยบแดง มรสเปรยว นำามาตมกบนำา เตมนำาตาล

ดมแกรอนใน กระหายนำา และชวยปองกนการจบตวของไขมนในเสนเลอดได และยงนำามาทำาขนมเยลล แยม หรอใชเปนสารแตงส ใบออนของกระเจยบเปนผกได หรอใชแกงสม รสเปรยวกำาลงด กระเจยบเปรยวมชอเรยกอกชอวา "สมพอเหมาะ" ในใบม วตามนเอ ชวยบำารงสายตา สวนกลบเลยงและกลบดอก มสารแคลเซยม ชวยบำารงกระดกและฟนใหแขงแรง

นำากระเจยบแดงทไดสแดงเขม สาร Anthocyanin นำาไปแตงสอาหารตามตองการ

โทษของกระเจยบแดง กระเจยบแดงอาจทำาใหเกดอาการทองเสยไดในผปวยบาง

ราย เพราะมฤทธเปนยาระบาย นำากระเจยบมฤทธเปนยาขบปสสาวะ แมวาจะมความเปน

พษตำามาก แตกไมควรดมในปรมาณเขมขนและตดตอกน นาน ๆ เพราะจะไมเกดผลดตอสขภาพ

วธทำ�นำ�กระเจยบแดงพทร�จน1 .ใหเตรยมกระเจยบประมาณ 1 กำามอ และพทราจน 1 กำา

มอ2 .นำามาลางนำาใหสะอาด แลวบบพทราจนใหแตก ใหรวม

กนลงในภาชนะแลวเตมนำาเปลา 2 ลตร3 .ตมใหเดอดสกพกแลวยกลง กรองเอาเนออกใหเหลอแต

นำา4 .เตมนำาตาลเพอปรงรส หรอจะใชใบหญาหวาน หรอลำาไย

ตากแหงแทนกได เพราะจะไดความหวานจากธรรมชาตทไมทำาใหนำาตาลในเลอดสง หรอไมตองใสเลยกไดเมอไดรสตามชอบใจแลว กใหนำามาเกบใสขวดแลวแชไวในตเยนเอาไวดม

5 .สาเหตทใสพทราผสมลงไปนน เปนเพราะวาการตมกระเจยบแดงกนแบบเดยว ๆ เปนระยะเวลานาน ๆ อาจจะทำาใหไตเสอมได จงตองมพทราจนตากแหงผสมลงไปดวย เพอเปนตวแกและเปนตวชวยบำารงไตไปดวยในตว

กระเจยบเขยว

กระเจยบเขยวชอส�มญ : Okra, Lady’s Finger, Gombo, Gumbo, Bendee, Quimbamto

แตในอนเดยจะเรยกกระเจยบเขยววา บนด (Bhindi) สวนประเทศในแถบเมดเตอรเรเนยนจะเรยกวา บาม (Bamies)ชอวทย�ศ�สตร : Abelmoschus esculentus (L.) Moench วงศ : จดอยในวงศชบา (MALVACEAE)ชอทองถน : กระตาด (สมทรปราการ), กระเจยบ กระเจยบมอญ มะเขอ มะเขอมอญ มะเขอทะวาย ทวาย (ภาคกลาง), มะเขอมอญ มะเขอพมา มะเขอละโว มะเขอขน มะเขอมน (ภาคเหนอ), ถวเละ (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) เปนตน

สำาหรบในประเทศไทยพนททมการปลกกระเจยบเขยวกนมากทสดสวนใหญแลวจะอยในภาคกลาง เชน นครปฐม ปทมธาน นนทบร นครนายก ราชบร ระยอง พจตร สพรรณบร สมทรสาคร และกาญจนบร

ลกษณะของกระเจยบเขยว

ตนกระเจยบเขยว มถนกำาเนดในแถบแอฟรกาตะวนตก ในประเทศซดาน และสนนฐานวานาจะมการนำาเขามาในประเทศไทยหลงป พ.ศ.2416 โดยจดเปนพชลมลกทมอายประมาณ 1 ป มความสงประมาณ 0.5-2.4 เมตร ลำาตนและกงกานมสเขยว แตบางครงกมจดประมวง ตามลำาตนจะมขนออนหยาบ ๆ ขนปกคลม เชนเดยวกบใบและผล เจรญเตบโตไดดในอากาศกงรอน หรอทอณหภมระหวาง 18-35 องศาเซลเซยส ขยายพนธดวยวธการใชเมลด

ลกษณะของกระเจยบเขยวใบกระเจยบเขยว มใบเปนใบเดยวมขนาดใหญ ลกษณะของใบคลายรปฝามอเรยงสลบกน ใบมกเวาเปน 3 แฉก มความกวางประมาณ 10-30 เซนตเมตร ปลายใบหยกแหลม โคนใบเวาเปนรปหวใจ มเสนใบออกจากโคนใบ 3-7 เสน ใบมขนหยาบ กานใบยาว

ลกษณะของกระเจยบเขยวดอกกระเจยบเขยว มดอกสเหลองออน ทโคนกลบดอกดานในจะมสมวงออกแดงเขม รปไขกลบหรอคอนขางกลม ออกดอกตามงามใบ มรวประดบเปนเสนสเขยวประมาณ 8-10 เสน เรยงเปนวงรอบโคนกลบเลยง กลบเลยงม 5 กลบ และกลบดอก 5 กลบ ดอกมเกสรตวผจำานวนมาก มกานชอบเรณรวมกนลกษณะเปนหลอดยาวประมาณ 2-3 เซนตเมตร หมเกสรตวเมยไว อบเรณเลกจำานวนมากตดอยรอบหลอด กานเกสรตวเมยมลกษณะเรยวยาว ปลายแยกเปน 5 แฉก ยอดเกสรตวเมยเปนแผนกลมมขนาดเลกสมวงแดง ยนพนปากหลอดดอก

ลกษณะของกระเจยบเขยวผลกระเจยบเขยว หรอ ฝกกระเจยบเขยว ผลมลกษณะเปนฝก โดยฝกคลายกบนวมอผหญง ฝกมสเขยวทรงเรยวยาว มกโคงเลกนอย ปลายฝกแหลมเปนจบ ผวฝกมเหลยมเปนสน โดยฝกมสนเปนเหลยมตามยาวอย 5 เหลยม ตามฝกจะมขนออน ๆ อยทวฝก ฝกออนมสเขยว เมอแกจะเปลยนเปนสนำาตาล ในฝกมนำาเมอกขนเหนยวอยมาก และมเมลดลกษณะกลมอยมาก ขนาดประมาณ 3-6 มลลเมตร ฝกออนมรสหวานกรอบอรอย สวนฝกแกจะมเนอเหนยวไมเปนทนยมในการรบประทาน

สรรพคณของกระเจยบเขยวกระเจยบเขยว เปนพชทมคณสมบตในการชวยรกษา

โรคกระเพาะอาหารและลำาไส เพราะในฝกกระเจยบนนมสารเมอกพวกเพกตน (Pectin) และกม (Gum) ชวยเคลอบแผลในกระเพาะอาหารและลำาไสไมใหลกลาม รกษาความดนใหเปนปกต เปนยาบำารงสมอง มสรรพคณเปนยาระบายและสามารถแกโรคพยาธตวจดไดดวย แตตองรบประทานตดตอกนเปนเวลาอยางนอย 15 วน

คณค�ท�งโภชน�ก�รของกระเจยบเขยว

+ รบประทานฝกกระเจยบ 10 -15 ฝก ตอนเยนหรอกอนนอนสามารถลดอาการทองผก

+ รบประทาน 3 – 5 ฝก กอนอาหารทกวนสามารถรกษาแผลในกระเพาะอาหาร

+ รบประทาน 10 – 15 ฝก ทกวนสามารถบำารงตบ+ รบประทาน 5 ฝก กอนอาหาร 3 มอ ตดตอกนทกวน

สามารถกำาจดพยาธตวจด+ รบประทาน 30 – 40 ฝก ตอนเยนหรอกอนนอนสามา

รถดทอกซลำาไสอจจาระตกคาง+ รบประทานสมำาเสมอ เปนเสนใยอาหารธรรมชาตม

แคลเซยมและวตามนสง+ รบประทานประจำา มโฟเลตสงชวยสรางเมดเลอดแดง

บำารงสมอง และพฒนาการทารก ในครรภ 40 ฝกแหง มโฟเลต เทยบเทาทคนตองการในหนงวน 10 ฝก มโฟเลตเทากบ 25% ของความตองการในหนงวน

เมน กระเจยบเขยว•ยำากระเจยบเขยว   

•แกงกะหรปลาใสกระเจยบเขยว

•ผดเมลดกระเจยบเขยว

•กระเจยบเขยวชบแปงทอด

•แกงสมกระเจยบเขยว •   •แกงเลยงกระเจยบเขยว

•แกงจดกระเจยบเขยวยดไส

•หอหมกกระเจยบเขยว    •กระเจยบเขยวผดผงกะหร

•กระเจยบเขยวผดขงออน  •กระเจยบตมกะทปลาสลด

•สลดกระเจยบเขยว

Thank you