1 1315پاییز 132شهارۀ

راهنهای تهیه و تنظین وقاله

جللی نلر للیل للهن ل للیث ل لرللگیال لفیامللمل الللا ل الل لله ل اللل ه ل للوشککة ترویجلل ل_لفصللامه علما لل لل.للکمگل ح ه لرواهل ل ر گههلبهلنمهیتلرکه لذحلل ال بهلل

های وحت ایی ویژگی یللهل،لر شل ل جللر ننلرللو،لتللهاهل نل سللهاع،ل نلجگیللگلجیخللون ننل الریریللعلیللهلفی للةع)رللوثوننل نل ه للعل

ل.ل(ناةهفتل ل ی ج لجگیگ کهرجی نلجو ل ه عل اهنلتح ةقل للاهل ل ویتل حوننلپژ اشل لطیحلبهیس عل سهاع)ث ربخ ل ل

کهناهنل و ان ل.لل(پیاةرلل ال بلهل،لاللهخ هنل مق ل ل ل رسلجهحل ح لو حی،لتحاةال _لجیخلون ننل البلب علتح ة ل ل)کهن حیل ه عل

کا ل ا لر ل ل.ل(گوحیل لرثیلخقهجیلگویهل ل ج مهبل ال ل هرملللگل قه للله لتللللهریخ ،لثون الللهنل ملللوحل نلتح ةلللقل جر نالللهل للر ن،لالللهل ملللگنل الر شلجهیه،

نلبهلتوجعلبعلچمگلب گنلجو للنش علوحژهل قه ه ل ةه لشمهال لبعلر ،لشمهال لجه ع،لتقبة ل.ل بهرال یم

کلهف ل که لللجیخلون ننل ه لعل ال طاملله ل سلل مگل ل،لرواث لگ،ل ل ل ل للهحر،ل ةللق،لبله ،ل لل.ل س گلل لج اگ ل یتبطلبهل سهاعلتح ةق

مهالل لبلهلتلو ل ح لقل ل،ل هجللالمجشل ل ال یالل ،ل فةگ،لجیخون ننل ه عل الاگف ل خص .ل هجلل جی

نح ۀ تنظین وقاله،لبگرللعل بللا ،ل گ للع،له کاةللگ گ،لچکةللگه،ل خصلله لرویسللمگه،لشهیسلل عل الللتل ه للعل ن نلممللو ل:اهنلذحللبهشگلر ةجعل لفهیالتل مهبعلبهلوحژگ

کوتهه:لعنوان گینل،لجه عل ل هرع،لگویه،لممو ل ه عل ل له ل ا جذ بل لرهظیلبعل ح و نل ه عل لبعل ونل.لبهشگ

لگر هلما ،لنش ع،ل گنکلتحصةا ،لنتبعلما ،لرهحلخهرو گ ،لشه للرهح:لمشخصات نوخسنده،ل.لس عل لر هر ل کتر رةک لبهشگ ؤالسۀل ب

کثیل.لبهشگلترحنل قه ل ه علبعل خ صهنل ل رجی نرگهل هم:لچکیده کا عل لل150بهیس عل التلرگ اهنل هلمللر شل لچگلورگ لپلژ اشل لیهف لع،ل لرون ل ل ا لر لتح ةلق،لاگ ،لشه للجیه ل سهاع

للجلیللثرهلهل نلچ.لث لبهشگ ال شل بهاه لن یل ل،لکةلگه یف ل و وحل لطلیحلفهیاللتل بهرلالیلهل لرونل.ل الت

:کاةگنلبهلتیکةب ل ال گه لمهحل لخله ،لبهیس عل التلکلید واژگان کثیلافتل ۀل مهالل ل،لرگ ل.لتیلبهشگلبهل و وحل با ل ه عل ر خهبلشو لتهلبهزیهجیل ه علثاله

1315پاییز 132شهارۀ 2

ل گ علبهیگل سهاعلتح ةق:لمقدمه لپی لةمعل لر شلپلژ اشلبلهلتفصلةللجی ل ی،ل رون ،لاگ ،ل نکمگلجیه لشو لتهلذانلخو رمگهلن لث ه هل لما ع ل.ل مگلبعل قه عل

لبگرعل با ل ه علبهیس عل التل ا ةتل ل ب ه ل سهاعل لرةرلثن ءل ربهنۀلث لبلعلخلوجیل:لحدنه اصلی نیللهجیل یگللیلریریلله ،لجیلله ل لتجهیللعل لتحاةللللشللو ل رز کللهف ،ل لرویسللمگهل لل ل ا ،لبللهلتبةللینل لتوجةللعل

ل.لر هیگ یگگهاشلن ل ن جعل کهرجی اللهنلث ،لاهنلتح ةللقلشلله للیهف للع:لنتیجههه اهنل للیتبطلبللهلپللژ اشللتوبللةعلبللعل و للوح،لثثللهنل ل

کهناللهنلب للگن ،ل الذکللیل للع.ل هالللول لرکلله ل للبهمل هجللللپللژ اشل الللتلیلله کی لالللؤ لجی،لجللی نلل.لخو ننلشو ،لبمگنل بهرال گ هت ل نلر ةجعل سهاعلپژ اشل لج ع،ل س مگ

فچةملل لشللگهل نل حللةطل ه للعلررفهحلللل Wordکثیللل کا للعل الطرحللقل سللتلل500/6بللهلرجللملرللگ ل.ل کتر رةکلر ریعل نالهللشو

لفهیالتل مهبعل نل هیه ل ه علجیل الهسلرر ل فبهل لشةوۀل نجهحل نل خلل نلبعلتیتة لذحللتمیةملشو : ونابع

کتهب،لرهح،لرهحلخهرو گ :لکتاب لر لیل،رهشلی،ل صلح لیلهل ح لق،لرهحل یجم،لرهحل ،لروبلتلچله ،ل حلل ل.لتهریول ر هن

ل.لا ه ل ر هن،لش هنه،ل ونه/لالهلل،لرهحلر ریع،ل«ممو ل ه ع»،لرهح،لرهحلخهرو گ :لمقاله

شی ۀ ارجاع الهللر ی:لجاگل/لبفحع(لذکیلشو ل هرمگل،ل نجهمه ل ر ل نل ل خللپی ر رلبعلبون ل)رهحلخهرو گ

ل.ل(5/256:ل1417،ل)طبهطبهحی

رزیابی وقاالتفرایند ال ال ی رلللزحلیل جلهاهل گلذن کعلبهلتوجعلبعلن ام هنلرگلهنشل جالعلتلگوحنلشلگهلبهشلمگلبلهل ه ل ناله ل

ل:یهبمگلر یل لل_ل1 یللهجیل ةللعلبللهل هیسللعلتقبة لل لبللهل یگللیل لله لر هیللعلشللگهل ن یهفللتل ل مللاحل بللولل ه للعل ل رز ر

ل.لنالهر ل لت کةللپر رگهلما لاهنل طاحل هیگههیللهجیلرهللهحیل ل م للهللریللی ل بللار لتوالللطلرویسللمگهلیللهل ف للیللل_2 کهنشمهاللله لجهللتل رز ناللهللجللی نل

ل.ل جاعل.لجرنال ل لتصوی لرههحیل ه عل لث ه هلشگ لجی نلچه ،لطیحل نلاةهتلتحرحریعل_ل3

3 1315پاییز 132شهارۀ

312شمارۀ

3131پاییز

درگذشات نةاهلل م مدمای پیام تسلیت مقاام مظمار رریاو و تت یات ن ادا ضای ر ان با م ا ایت 4 ............................................................................... ز دۀ خر انی و عظ

م نسانی المیتراى تت یی عل باةسدگی و باةسد 7 ................................................................. تبار وهدی شریعتی

را مظ ایی بخل در نةات و رو ةاتدلیل کاربرد گز رهت

15 ......................................... پوران ویرزائی _ دکتر رقیه صیادی شهرکی

المی را شفقت بر ختد در نمنزه

36 ............................................................... دکتر روح اهلل زینلی

نقش نسا درتصرفات تکنة ی زدةیگاه نةهلل م جت د نملی

61 ................................................................. عبدالقاسن کریهی

را بشو ماریت ندقام هی و تفاوت ن با ندقام

71 .......................................... راد _ نسرین اشتیاقی دکتر وحهد شریفی

ز د یرة مظارف ضرن الةی « خانت ده» رزةابی میخل

11 ................................... اعظن سادات شبانی زاده _ ه فتاحیفتحی دکتر

در نة رفت نرۀ شوح« نصب»و « فر غت»بور ی مدظلق

122 ............................... _ وحید جهشیدی دکتر سید وحهود طیب حسینی و ظیت ک تنی مسلمانا چین

141 ................................. تهیه و تنظین: احسان بذرگری ،دکتر سیدجالل اوام

Abstracts ○ Ahmad Rezwani .............................................................................................. 1-5

1315پاییز 132شهارۀ 4

ل

له العالی(ن رهبری یام تسلیت وقام وعظ پ ظل )ود

زادۀ خراسانی وناسبت درگذشت آیةاهلل وحهد واعظبه ل

یرةمل یر نل هلللبسم

لۀا لثیللللآ هلللث للللهنلرللللهحلشللللةول ح للللگل ملللل ل یرللللوحل،خبللللیل نگذشللللتلملللله ملفرا رللللعل لپیکللهنل لر شللنلخی الللهر کللی ح.ل حللنلر رللهر لجهنگللو ن یهفللتل لتللفثیل ر للن لبللهلتفالللتل جللینل ا

لتلی جمللۀج ا کعلماوحل الا لا چو لف عل لرگیال لنجهلل تل لجه لجو ل ی لبها لجیترحنل ال ه ل حنلفمو لی م ل یروحلثیلآ هللل ی ل لجر جلی نل ما گیف لعل لل هلللن ل ا ه لعلفی

کللاحل لتللهریول ل لث ل لرةللرلماللوحل یثرلل ل خللو ل نلم للیلپرجیکللتلخللویشلبللعلتح ة لله لبللگیعل نل حللنلنشلل عپی خ لل لجیخلل ل ا ل ا لل ل لتح ة لل ل ی لله ل ن ل ف خللهن للعلجللو .لثثللهن اهل نلشلل هن

هرللگگهنل رةللهنل الللاحلخو اللگلجللو للۀاللهنلما لل لشللة عل الللتل ل للون ل اللل فه لما لل لرواهکهلنلۀشهء هلل.ل هی ل کعل نل للنراتل حنلمه ملجاةللن ل ل لتلاشلما ل لبلها کلهن ل الله لرةلرل ا

گی لل ل لا لل ل رللشل لتجربلللۀر هرللگلبللعلفرارللگ ل ی لله لتسللاةتللۀبها هرللگگه ل ل سلل فةگ ل ال فی ل ه لن لجی نل ی ه ل سلمیضل ل.ر هیملاتل هکممل لنر تل

ای سید علی خامنه ;?59آذر ماه <8

انا م وانا الیه راجظن خراسانی، اسهتاد وهوزه و دانشه اه وردوسهی مشه د، ۀزاد آخةاهلل محمد واعظ

گروه قرآن و عضو هیجپژوه ج قرآن ای اسهممی ت مدحرۀ حنیاد پژوهشرجسته و مدحر سهال ی در مشه د 5?( در ;?59/?/<8)آستان قدس رضوی، حامداد خکشهنهه

گفت. حنیاد پژوهش ای اسممی حا تسلیت احن ضاخعۀ علمی حه دار وانی را وداع )مدظلهه العهالی( و و جامعهۀ وووانیهت، پمهاق مقهاق معههر رهههری اخشان ورزندان

)مجله مشکوة( .کند میرا حه احن مناسهت درج تولیت آستان قدس رضوی

5 1315پاییز 132شهارۀ

به وناسبت تولیت آستان قدس رضوی پیام تسلیت د آیةاهلل درگذشت زاده خراسانی واعظوحه

هلإ ل إر هلهللل ل ر لةعلن ج و ل هللنالولل هلل ه ل ل لل:لإذ ل ه مل ف ةعلثام للل هلش ا سگ لی آل حلثا ا ال للءللف ل ل

کلریملنالل ع،لف ةلعل للهحل ل فسلیلمیلةمخبلیل نگذشلتلملله مل رضللی لل، للف ل لیث لگی یگ هلللماةع(ل وج لتف ملآا هلخی الهر )نر ل هلللرهحلشةول ح گل م لیآث ل. لتفثیل

لن هلتللروی لفیاململ یلتلبللهلل حلن کللعلم لیلبلهجیکتشلن ل ن جهرل لف لگ ل حللنلف ةلگلالل ةگلل ر للابل الللا لاللل ینلر للو ،لبللعل رویکللی لت ریلل ل للذ ا ل الللا ل نل ون ل بلللل لب للگل ا حضللیل بللهنکلنابللیل یللمل ر للابل الللا ل) گظاللعل لله (،لرللواهلاللهنلما ةللع،ل جلله عل

گللویمما ل ل ل ر لگها ل ل ل ن ت مللگ لث لمله ملفرا رلعلتسللاةتل ل ل گی ل .ا چمللةنلشله

اللهنلما لل ل ل ر اجللیل للگن لار لله لث لملله مللاللهنلما ةللعل لشخصللةتلشللکلرللواهلجللیکت لخس گ لجهنگل کعل للجیلتل نلماوحل الا ل لف لعل الللن گ لره ذحیلخو امگلجو ،ل

لتروی لفیامملت ری کتهبلوزحنلل، بلعلن ل«لالقرآن و سر حمغته ةلغ المعجر وی وقه» الج اعلل.ثون هل التنش علتحرحیل ن

کرلما ل هرمگل ر گههل ذ ا ل الا ل ل ج لعلجهلهر لت ریل لذ ا ل اللا لل ی لل رگلبعلممو لبه ةه لگذ نشلجو هلکعلث ل یروحلبمةه جیکتشلبه لخو املگله حه لم یلبه ص

للالفیهلتف ةفه لث لف ةگلپژ اه لجیلالیللگل لاله ةه لالهللفیاةخ گه ل ل رش هر ملالل ةگل لم گ ت ل.خو امگل

1315پاییز 132شهارۀ 6

لثاللل ه ل للگسلن للونلبللهلمضللویتل نلشللون نلملله لفیامگلل ل حللنل خللگ ه ل ی لله ل نلبمةلله لپژ ا لللثاللل ه ههنل الللا ل ل ر للگههلماللوحل الللا لن للونل ل سللهو ةتل ی لله ل ن

ل لبلللعلبهنگلللههل ملللو یمللل ل الخلللگ ه لخه صلللهرعل حلللنلمللله ملجهنگلللو ن .بهشلللگلنلن لللونل للل جلللیگلزر

جعلشللللللریتلرضللللللی ل ةللللللگ نحلخگ رللللللگل للللللهللث لملللللله ملف ةللللللگلن ل نلجللللللو نل ضللللللل ث للآحة ل ل حج )ماةعلث لثه ن للملهء(ل ل ولل قله ل لممهیله لخهبلع شلبگی رلگل

لفرارگ لث ل یروحلببیل ل جیلجهحلل لج ةللممهیتلبفی هیگبعلجیتل کی ل .حل

<5:9وجمع األول <5 تولیت آستان قدس رضوی

لاجراهیر رئیسیسید

ل

7 1315پاییز 132شهارۀ

ل

م انسانی اسالویوهاى تولید عل بایستگی و بایسته

1تبار وهدى شريعتى

لگلها للتو ةگلماملچعلبعل مهىل فر یشل ل طامه ل لث الهىل رجلوبلبلعلمالوحل وجلو ل لجللی للچللعلبللعل مللهىلتفالللة ل ل یجلله لماللمل ل رللشلجگیللگل لتللهریولماللوحلب للیى،ل ا الللهب عل ن

لریلیلم لل،ل ال ا ةلت،ل راشل لباکلعل له حل لبهیسل گ لجیخلون نل مییلت ه ةمل اللا ل لرةلرل ال الت.

کریملجیخون نىل المامل ل رشل لرةللبعلتکه للما ل ل یف لن لاگ لرههحیل یث لل کی هل الت: اهلله ثفریمشل رسه ل یف ل

م ی ال هع س ق س ل ت خ ن خ ثل ه ن األرض م م ات و له و ز ن

ل ش که ی ل ن اهلل ع

وا أ مه عل ت ن ل من ه ل ش ی األمره ج

که اط ح و د أ ن اهلل ق

أ حر و د لمای ء ق )طا /للء ع

کعلافتلثال ه ل لا هرمگ12 کس ل التل للث ل(؛لخگ لا ه ل اهلافتلا ةنلن لثفریگ.لفی ه ل کعلخگ لجیلایلچةرلتو رهالتل ل یمکعلجیلا علچةرلثیگ،لتلاهلپیوال علفر ل ل نل ةه لث هلبگ رةگل

رهطۀلما ل ن .

جلللیل حلللنل اللللهس،ل ر للل مگ ل لتو ةلللگگی لمالللمل) ب لللعلمالللمل فةلللگل لا لللی هلبلللهلم لللل(ل رگ.لبخشلاگ لثفریمشلتح ق

لرلللله ر لجه للللۀلمللللیبلبللللعلناللللله تللنالللللوللخللللگ کمللللگهل الجهه للللتل نلفضللللهىلثبللگ لاللةدل حللگ یتلا للهر ل ل کللهر لجللیل سللا هره للجی رگةخ للعلشللگرگل لتحصللةللماللملن

______________________ گحیلمه للبمةه لپژ ا ههىل الا .ل-1

1315پاییز 132شهارۀ 8

لریللیل الللاح،ل جلل لمةملل ل الللتل لجیخلل ل جلل ل للی نل رللگ.ل ب للعلتحصللةللجیخلل لماللوحل اکلعلجه لۀل اللا لل رش گیف علشو ل لث لمالو ل اللتل کفهحیلبهیگلفی اهلبعلبون ل ج ل

لجلللی ىلپی للیفتل لتوالللل عل لریکلللتل لارللگگ ل ج لللهم ل لشلللهو ل خ الللتلث ل بلللعلاللللوىل نل ن . لتف ةنلرةهااهىل ه ىل ل موىلخو لبعلث لرةها ل ال الل ال ه ل

کللریمل لر یلله ل صللو ةن ل للیث ل کللعل ا لفیامللمل الللا ل ل یملل ل للهل بللعل الللتلل نل الت.ل ل راشل لجهیگها لبامگلجیخون ن ثیگ،لمامل لمه مل ا

یله لفی لو :لل هحلما ک ةلللجلنلز لالذهلإ» نلالخنل لر لخلو لبلعل ل مةلآل الوبةیاللهل خ جللی ىل[اللهلظللی ل الللتللاللهىل رسلله ل(؛ل حللنل ل147،لرک للتلن هها الهمغههه«ل) مهاللهأف

لجه رحنلث ل]ر هحقلک یفتل ل ن اهالت.لترحنلث لاه،لبهلظیفةتل

لهر ک رلگ:لیللال لفی و رلگ:ل لی حلاللعل الل ع لل.،لمله ملرب کلعل ن مل ل ر لجوحیل ،ل ل ا لرلعلل لواىل ل ثلجهتلرجله لخلو ل لجه لعلبلعلمالم کلعلرلعلمله مل اللتل پلی ا .ل الل ۀلاللوحل

م،ل وجو ت لجی لل راشل ا لرلون کلعلبلهلالیلرسلة لبلعلریکلتل نث لگه،ل ا رلگل هرملگلر لی ،ل رگ.لگها ل ق هنلتکةعلرکی هل رگل لبعلتکةعلجهیهلماملجی

ل ع،ل هحلبعلتفصةلل ربهنۀلجیتیىلمامل ل رشلجی ىلیل رسله ل لجه لعلرسلبتلبلعللک نگف ع،ل نل نلث ل ل لیضلرلهجو ىلل هلل لثر ل ه ىلالخنل فی هیگ:لبلهربه لثلر ل ن

رگ.لاس مگ،ل ل رگی مگ ل لمه ه لارگهل لجه رع

ک لتلر لهحقل کس لمامل ل گی یشلرةر مگلرسبتلبعل ل رسه لبعلرکملفقی لخو لرةرل الث لبعلفقی لر ة تجهه لجیخو کعل ا ل التل شلو .ل حلنللت بةلیل ل جلول لررحلرهل الل قاحللن ن

ل ه لللل ل مللللهىل یثرللل ل ههههگلللی یشل ن دن ز ب لمهههها یر (ل لرةللللرل نل مللللهىلپیلللله بیل114)طلللعل/للع ل:ل» الللاح ب لنلأن

ک للهرلل ل ل ل للن،لل؛(2/261:ل1405)شللریتل یتضلل ،ل«ل الللشللةهء پرون گللهنلیهف عل الت. ل لجروا ر ة تل شةهءلن لبعل نلبم هیه ،لظهون

گها لخلو بل لخلون لچمه لرةر مگلم لل لجوىلث لث لفقی لر ة ت کعل للککمگلل لررحرهل وۀلجمس لن لرةرلتحت اگ.ل هحلخو ل ی ن

گف علشگهلث کعل ل الال یىلشگ لاللهمهت لل نلره لخو جعلرصةی گحنلطوال ل گههل

9 1315پاییز 132شهارۀ

لرة ع ک تلیل الش ل لفریله لل للر ة تلما لرهحلکش لبعل شگ،ل الاللیل ب هلهحل لاللرونل»ا :لل لل کجهیمللگلتللهل حللنل«بمللهءل اللوول للنلاللذهل اللذ أ اللوول لأحللن ؛لشللهاه ل لشللهار گه ل

یهبمگ؟! شه ىل ل ذ ل ی ل ر

کلرلما ل ل لپژ ا ل ل ل ی لت لگ ل اللا ل لظهلون لتلهریول پی یفتلالریعلمامل ل رشل نلپیلگ یشل ر ل مگ لجهنگل لا چلو لشلةول لیجة لجلوما لاللةمه،ل جورصلیل نلجهه ل الاحل

طوال ،لشةولطوال ،لما علرا ،ل البگن ىلشلةی اى،لفخلیلن اىل للجعلرصةیفهن جی،لخو کللعلبللعلرللقل لل للگلرر لل ،ل کللی ل لبللگاهل لاللر ن لل للهحل ح للملجللیلثرلله ل طللا ل تللو لرللهحل ا

ل ل و ومه ل خ اتلما ،ل ممل الماوحل رسلهر ل اللا ل لطبة ل ل لتجرجلیل ر مگل نگی یشلفقیى لفاسف ،ل ال هون ل حنل بلعلل_کلعل حلنلفقلی ل اللتلل_ ل ا لهحل اللاحللریه ل

مامل ل رشلجو هل الت.

لثیلل گللی لل هلللآملله ملجهنگللو ن کتللهبل ل کللی هللتأسههیا الشههیعهالللممللالةگرسللنلبللگنل ن ثهبللتلگی ر ه ل هیع کعل ه ه لشة عل لشه لتلهریول اللاحلل التل گذ نلبسةهنىل المالوحل هلمل ل هیلعل ن

کللعلجهلله لرللیبل لجللو ه کاةسللهىل للر ل رللگ.لثنى،ل نلشللی یق ل لثتللشلجهه للتل لخی فلله ل نک لفةه لل الق ل کاةسله،ل ر ل مگ لن لبلعلجلیحل الوختل لاللها ه ل رگةهیسلةو ل ربلهبل

ک للعل ل جللها ل لل اللهىلتحریللتلشللگلما لل ل للهحیلبللهلث للواه ،ل الللاحل حللنلکللی لهل رجةلللل حهل رگی ع کی هل لبعلل ر مگ لجهنگل لما ل لپژ ا لم ةقلترجیتل لن لبهلثثهن تلهریولمالملورا ب یىلتحوحلل هل الت.

گف علشلگ،لبهیسل گ لتو ةلگلمالملثشلکهنل ل شلو .ل ب لعل حلنللبهلتوجعلبعلثرچعلبعل خ صهنلکلعل و لوحل ل له حلجی ل یىلجیخلون نل اللت؛لچلی ل ل ا ةلتل رون ل نلرواهلمالوحل رسلهر ل ا

شمهاللل ،ل صلله ،لر للو ل لماللوحللشمهاللل ،ل للگحریت،لجه للعلماللوحل رسللهر ،ل هرمللگلر ل ب لله ل خ اللتلارللگگ لفللی ىل ل ج للهم ل الللتل لشللی فتل حللنلماللوحل ال الةهاللل ،ل رسلله ل ن

گةلی ؛ل ل نل یمکلعلالگ لرهلهحیل حلنللالیچ ل عل ل ل_کعل رسه ل اللتلل_شی فتل و وحلث للت له ل لالل ه ل ل ل اللت.لجلیل حلنل اللهس،ل ماوحلرةرل گحریتلبحة لارگگ ل رسه ل

لتللرحنل ةهناللهىل راشلل مگلل رگی لل مگ ل هللم ماللوحلن ل و للوح،لاللگ ل ل ةللر ل اللل حکهحل

1315پاییز 132شهارۀ 11

گر نه رمگ.لاهىلما لث ل ل ت ه ل

لل ل المالوحل رسللهر لپلیش لل فاللفهرعل للرواهلبخلشل ه کلرلما لل ل لهلجیگیف للعل ا ل ی گف للعل نلثثللللهنلما لللل ل ر لللل مگ لررجللللیل لرةی سلللللپلللژ اش ل حللللنلا ةمللللعلاللللهل ل للللهل ن ا ه ل الللللتل ل حللنلجلی ىل سلا هره ل سللکمملگهل صلی گیچلعلرک لتل لاللخنل یلمل رللقل للمگیگهلرةسللت.ل

کللعلاللیلجللهلجیهبللگلث لن لفللی ل لل گ للگۀل للؤ نل الللتل کللعل نلرللگیالث للگه:لل نالللت،ل گةللی ،لگاهل» آل ؤ نلرةال ج

اهأ حک آل ه کلی ل1/204:ل1408)رلونى،ل«لخذ (.ل ل لبهیلگلتوجلعلل حلنلا ةملعلجلیلچلعل هیلعل ل الهالل لکعل ر مگ لررجی،لماوحل رسهر ل لتح ة له لخلو لن ل ن

کی ه لثن ج ل هرمگل هرةسلم،لالکو ریسلم،للگ ه ل نلجهه لریب،ل یگهل رگ.لجیلبمهل ل اهل ل فکهنلریریع ل کی هل لخهال گههلماوحل رسهر ،لا ةنل فکهن ل اهالت.ل اون ةسمل ل ةبی ةسملظهون

کللعلثیللهل للیث لرللهل تلنالللوللخللگ لپیالللشل الهاللل ل حللنل الللتل ل ه لله للکللریمل لالللم ل لالخل صوح نل بلولل ل بلهر ل لرةلرلفلر حل لمه لمه له لجیجسل ۀلتلهریول اللاحل ضل

ر هی لماوحل رسهر لرةس مگ؟

کلریملبلهل هط ةلتل ل لجی هد فی هیلگ:للتی یگل هالول ثبتل اللت.ل لیث ل هرآن ح ا القه ه ن ه یؤ هه ت ل هه یل قه ی ه قههو

ل حللنل للیث ل9) الللی ء/لأ ل]اللهللنلر شبللعل اللل و نترحل[جه للۀلب للیىلن ](؛ل ق للها ن

کمگ.لاگ یتل ل[ا علشهو لارگگ

ا ل نلالخم لبعل لرفیل الشخصةتل هحلبه ی ةللل للآاهىلما لا ه لخو ،لال که جنلةبعل ملجنلم ک ل»فی هیگ:للر لبحةحها نلتجگ لما ها به،ل ر

لر هل ی خلیحل لنلمملگرهلإش لی لشةهها

ملجرویگ(؛لبعلشی ل2/92:ل1403) جاس ،ل«لالل بةتأ رشل نال لجلرللل،لایگر لریبلمه لشگه،لرخو اةگلیهفت.رر لثرچعل ال هلبه ن

بهیسلل عل الللتل ر لل مگ ل ل یکللرلما لل لرللواهل ل ر للگههلبللهلت ه للللما لل ل لتبلله للک للتل حللنلث للواه ر لجیللتلبخللشل یثرلل ل ل للهن لرللون ر ل اللللاللهىلرةلله لگی للع،لبللعل

رسهر ل الا لن لفی املثونرگ.جپی ارگل لا ةمعلشکوفهحیل لتو ةگلماوحل

هاى‏توليد‏علوم‏انسانى‏اسالوى‏حاخسته

رلگنکهن لث للتو ةگلایلما ،ل الج اعلماوحل رسهر ل اللا لرةها ملگلجیخلون نىل اللت

11 1315پاییز 132شهارۀ

لوحژگ لث ل ا کعلبعلجیخ ل ا ل ر هت ل التل شو :لاهل شهنهل لاهل

کاوی و اوساس مسجولیت _5 داشتن ان یزۀ

کهنىل گس ی هل تو ةگلمامل ل التل لا لبه ل لتاش ل طابگ.ل رسله ل نلفقلی للشو نکةلگل ل لخو لر ة ت ل الاحلجیلطا ل لتحصةللمالملتف کسل لمالملث للگی التل کملگ،ل ل ل

لتکه لللبخ لةگ لبلعلثرچلعلپی لةمةه لبلهل جهالگ الهىلما ل للامل نلالق لتو ةگل رشل کی ه ل ل رگ،لبعلتح للاللخ لخو لمی عل ن .ل حلنل هلم،لا لتلبله ل لالهل لجهله لما ل لرةلها

خو اگل ل حنلخو ل بس علبعل رگةرهل ل رسهسل سهو ةتل الت.لتاشل ضهمتل

ل»فی هیگ:لل ل هحلالجه بوهل لولبس ا ق ل ل ولی امل مهسل هلف لطا ل امل فكل هللل ل ج لللوضل ا گلللیل ی للله ل راشلمالللملن ل للل 1/35:ل1407)کاةمللل ،لل« لخ ث لن لل رسللل مگ،ل(؛ل

گی بلطا ل ل لنف نل ن گیلچعلبهلت گیملخور ه ل لفر لبهشگ.لکی رگ،ل اهىل یگبهن

،لاللملبللعل شللو نىلطالل لماللمل لاللملبللعل راشل ىلث ل شللهنهل حللنلالللخنلبامللگل للهح ن .

آزادى تفکر و اندخشه _8

ل یگیلبهیس ع لثا ىلتل ا فکلیلاهىلتو ةگلماملبلعلوحلژهلمالوحل رسلهر ل اللا ،لجیخلون نىل اکعل ون لتفحیگل الاحل شمهاللگل لث لن للبهشگ.ل الاحلثا ىل رگی لعلن لبلعلنالل ةتل ل ل التل

ش هن .لاهىل هملپیه بی ل ه لجیل ل الاگ

لل للل لکلللریمل لللیث فی هیلللگ:لپیللله بیل اللللاحلث لللگهلتلللهلرللللل لارجةلللیلخی فللله ل لت صلللبه ل ک ةت لبهلل رگی ۀلث ةله لبگسلاگ:للره ر اهىل ال بگ ىلن ل ال التل هه صهر ر ؤ هن ه هعه ع

ض خ و ت األغمل ال ر یو ی

ل ت ع ان (.157) می ل/لللک لتبةللینل اللگ لپیلله بی للن هها الهمغههه نلبخ لل ل الخقبللعلرخسللتلل للهحلمالل ن

ل للول»فی هیللگ:لل لل فللهجن یثةللر ل هللمل گمجةمللعل؛لپیلله بی لث للگه«و اللهىلخللی لث لل لن لل رللگلتللهلل الللهن لناللهحیللشللکوفهلالللهارگل لم للل لل لن ل ا لزحللیلث نلجهه للتل لت ص اللهىل فللنلشللگهل ن

بخ مگ.

1215پاییز 123ارۀ شم 21

ششۀۀشدسه ۀۀدسه خرۀۀهه ۀۀ ه ها ۀۀج ههگهايۀۀ هسۀۀخ هانديشۀۀبه ۀۀجهرنكشۀۀهه سۀۀ نهنانۀۀ ن ه ههي ۀۀده هسۀۀش هسۀۀ نهارۀۀدىدامن همكۀۀ اه ۀۀكخ ي هن ۀۀ هحكخمۀۀ ه خدشۀۀدهو ۀۀنه همانۀۀ ه گۀۀ سهمت

.پيشه هو ه جه خ شق هن ئلهنخخاسده د

كرسى نقد علن و _3 ى هاى نظريه تشكيل پرداز

هميگههادزام ته خدشۀدهو ۀنه هدۀخارآهارامنهانديشۀجهنشۀزه ۀجار همۀ هشۀجهار ايۀد هنقۀدهو ۀ ه هه ۀ تهاره ۀ ه هاندقۀ مهو د نۀجه همن ۀا نجه ه ۀجهمتت هنقدپذيهنهار .همته ضۀ نهنقۀده ر رندسه

شۀۀجه ضۀۀ ت هاتاده هانديشۀۀج ۀۀهه ۀۀدس هرمشنۀۀجه ۀۀ فتتنه ه ۀۀكخ ي هاهارۀۀ ه هپديۀۀدهسۀۀ همق كۀۀ ت ايد.هم

ششۀۀدهمۀۀ هتمهانديشۀۀجسۀۀ نهارۀۀبم هقۀۀههنقۀۀدهمن ۀۀا نجه هقه ۀۀههامۀۀهرس شۀۀجههشنۀۀدچهانۀۀ هسۀۀ ه يه ۀ فيچهارۀبآ هاۀجهمتهرۀشهسههن خنج هايۀعه مۀلهپنۀنديدسهو ۀ ه هو ۀ هتاهمت سۀ نه ها انۀ هار

شنۀۀۀشن.هونۀۀۀخا ههپيۀۀۀ مىهه هام مۀۀۀ ه هاۀۀۀجهمتهف نهو ۀۀۀ همانشۀۀۀ ندا هارۀۀۀبم همشۀۀۀ سدسهمۀۀۀ هف ايۀ تهامۀدس هنقۀدهو د نۀجه همن ۀا نجهحدۀ همتهرۀ ه«ه ةهاد ن شعادن شةهالئ» شجهمت

شهمس ه يندجهم گندهمسه هو ۀ ههماند.هام آهو هتسىهنهج م جهتاه يييده ها همان هه» هم يد:ههاده ه خمهم ق ه ۀه ق دۀةق ۀعهمت ۀخاهوت

كا ب ت هقشۀلهدۀ ...ه ت ه هحه خاهق هاردثق ال هأاله ظن ش ه داق هتتهمت هإ هةق خق ات ان ه ن ه هنت ه هأن هدت

عأ عهذدكهم ه الهامت ئت هإ ۀ هه هأال ها ۀ ت كا ه هيت

ان هم هسخه عهنت ن أم جهم گ همى612 ه ىبهنهج البالغه«ه)م كه شۀجهر(چه ۀ ه شجهپۀذيهنهحق يدهيۀۀ ه همۀۀعهرۀۀخعهحۀۀهه همشۀۀهتتهو مالنۀۀجهتاهمف گادۀۀجه ۀۀخمهقۀۀهاينهرۀۀنگشعهارۀۀ ...هار ۀۀجهمۀۀعه

يۀۀدچهريۀۀها هنظۀۀهه ۀۀخ ه ۀۀخمآههمداف شۀۀجهه[ ۀۀد هون يۀۀ ه ه يييۀۀدهادهۀۀ ]مۀۀعهار ها هنشنۀۀدنه قه ۀۀههارهام هن شننه ه خمهتاهمتهو لهارها دى سهمت ش ۀه ه ه يييۀدههکقينن همگههانكجه دا نۀده ۀ ه

شند. شا ي ه خمهمهاه

ى از علوم وقدواتى و پايه _4 برخوردار

ه گندهنها ه هتارد نه خر جه ه گشهنهسههو ه ه بنهمت گشۀهنه ها نشزه خدشدهو ۀن ه ۀجه هامى منه همقدم تها هو ۀنهنشۀ رهماتم.ه ۀجه ىشۀههمانشۀ ندا هداۀهسهمتهو ۀن هامۀهنهنۀ م كعه ه

21 1215پاییز 123شمارۀ

شن هن ههغشهدىش هار .ه جهد ظهدىش ه هار گۀذت شۀهم همقۀدم ته ه خانده ۀد هرۀىهنههايعهف هقه هارهو خآهجۀهس نها دشجهو ن ه جهپ جهپ ج زدهو ۀخآهادۀ هس نه ال هه ه آهو نهقهرد.هارهمۀ ه ۀج گه دۀجه ۀخنده ۀۀ هاقۀزه ۀ ت شۀجه يۀده ۀهاه گهمنۀۀدچهاينۀدچهي نۀ هو ۀۀخم ه هنشۀله ۀجهو ۀخآهميگۀهه ات

گادجهان انهقۀهانههاندهو نهمن ه هاقزاتنهارۀ هقۀهانه نۀاجه هو ۀنهافۀخاه قۀج ه رۀش جهشجه د.هو نه قجه هاردنى طهاحك آهم

هالر ه ۀديق ه هو ۀخآهمقۀدم گشهنهمىۀ منه ۀهتنه نه ها هادزامۀ تهتف مهاننۀ هوۀ د آهاره خر ج هي ه خدشده ه يرشسها هار . جهحهرسهو نهمهتمهنظهه جهمنظهت

ه يندج گادجه د هقه هار ههانچجه س نه خدشدهو نهارۀ .ها ۀن هقۀهها ه ۀن هاننۀ همتها ۀۀخاههت ۀده ه دنۀدگ ه ه ۀكخ ي همۀ وۀخام هپه ۀخه هاعۀههوۀخام هنشۀزهماۀ ت شۀجهمت ي ۀدچهانۀ هگشۀهم همۀ گهممهم ه شجه يدهمهتمه خججهقهات همنا ه ۀخا همۀخاتمهذيۀلهتاهه.هارهج جهوخاملهمثى ه

قه هم:

عهل و تجربه _1

ه» همخمسهار :ههترخاه دا ۀجها عت ت ت ۀنهتت له ۀ هيت ت عهوت ۀنهههمت ۀنهيت ت همۀ هدت )مك نۀ ه«هو ۀنتشسه ۀجهانچۀجهمۀ (04/164:ه1041 شنۀد ه دا نۀدهانچۀجهتاهن ۀهچهسهه مانۀدهنشۀزه ۀجها هه مانۀدهو ۀله

شنه خاسدهمام.

تعلين و آووزش به ديگران _2

ش شۀۀلههشۀۀجهامۀۀ آهو ۀۀ هارۀۀ ه هرشۀۀ تهو ۀۀنهنشۀۀهها هارۀۀ چهانۀۀ خۀۀلهو ۀۀ هن پنۀۀنده ۀۀجهزشخاهو ۀ ه» همخم:ه نق جهادناقةه اد نهيت هإلااد اه ت (چهمۀ اه ه103 هحك ۀ هنهجج البالغجه«ه)ناۀ ق

ش س هم شهم ه شند.ه د همان ه هانا قه جهميگها هت دهپيداهم ي د ههعر ته هسنينجه

ى از طهارت نفس و صفاى باطن _3 برخوردار

شجهقۀهانهيۀ دعها هفۀا نه ۀ دن ه هاي تهقها ه هف اي تهارهو نه جهنهته ىشهه دسهار ه مت الرآهار .

يجعججل لكجج هم يۀۀد:ههقۀۀها همۀۀ قججوا ا ن تاه ججوا م ن آو ججآمهججا اله ه

(چهانه65)اناۀۀ اه/ههن فرقانججايججا ي

1215پاییز 123ارۀ شم 21

شجهاي هاتتمس گهه قخاهما دجه ۀشد ه دا نۀده ۀجه ۀ ه هقۀ ه)مانۀ ه ه ۀشه ههشن ن ه ايد هاشهم. ه دله شزهمسشد(هو ه خاسده شجهحههتاهار

هقىشۀۀله ۀۀى شهتشهتانۀۀج هسۀۀخمدقۀۀ بهوۀۀخام هار هسۀۀخ هم رۀۀد ه ههاتهج سبنۀۀجه ه ق شۀۀدههامدسهعه كخ ي هو ه هم ه د ه جمخانهم ن ها هاد هار اند.ه ت

كهد ش»اند:هه همخمسهترخاه دا هه دحى (.30/121:ه1041)مك ن ه«هي هتي ن

ۀۀهس» هم يۀۀد:ههنشۀۀزهمۀۀ هامۀۀ آهو ۀۀ ه ۀۀشش هأوشۀۀ ه ت ت ۀۀهت ش ۀۀعهوت (چه145 ه ىۀۀبهنهججج البالغججه«ه)متشجهوشهه همى ها هاد ه جهاشزنهما دجه د هاش هارهميد ه حق يههمرقخطه ۀجهشن ه

ه خم.ها هن قين هم رهايد:ه ه وههوه هم

هوقلهو ف هادهخنهيزمامه نهيهاهههههههههههههسخنهعان تةهاد قلهمكنخفه خ

گه دگۀ (ه ۀدس ه دۀ هوقۀله شنۀخفه) ه هف ن ي هوقلهقههاعههپير نهارهسخ هماۀ ته اهاغه گهمم.همخ دفهسخ هقههنهتانشد ها ن مسهم

هجرۀۀۀۀۀۀۀهاي هارۀۀۀۀۀۀۀ هاتارۀۀۀۀۀۀۀدهحقشقۀۀۀۀۀۀۀ

گۀۀۀۀۀۀۀۀۀۀهمهقه رۀۀۀۀۀۀۀۀۀۀدجهاسۀۀۀۀۀۀۀۀۀۀخ ه هسۀۀۀۀۀۀۀۀۀۀخ ه

گۀۀۀهم شۀۀۀجهقه رۀۀۀ ه شۀۀۀجهانكۀۀۀ ه هنىشنۀۀۀ هه

گهاۀۀۀۀۀجهقين رۀۀۀۀۀ همۀۀۀۀۀهم هنىشنۀۀۀۀۀده ۀۀۀۀۀهه

ه يندج ههانچجهقي ه د همخد هنهمت هايۀ ته شۀجهار س نه خدشدهو ۀخآهاننۀ ن هارۀبم هقۀخمهگادجه خم.هف اي تهاردا مسهم خمه ه هحها همتهمق د هميگهه يده

ه

منابع:

.قرآن كريم .1

.نهج البالغه .2

ه ۀۀۀجهاسد ۀۀۀ آهرۀۀۀشدمهدنهتجۀۀۀ ئ هماتادقۀۀۀها هرسااا ال الفاااريت ال ر ااا فهمه ضۀۀۀ ه ۀۀۀري .3 ق.ه1041ادكرين هقن ه

ۀۀۀدهقۀۀۀعهي قۀۀۀخ ه .4 ۀۀۀدهه ه ۀۀۀش ه ه قشۀۀۀههو ۀۀۀ الكااا ش شنۀۀۀ هم شىۀۀۀههغاۀۀۀ تنه هم ا ق.1043ا خندن هماتادكت هاالربمشج ه هها ها پهاه تآ ه

ده قه ه .5 ق.1041اد رق هقير ت ههاحش دهاددهاثه هماتبح ر االنوارمك ن هم

د ق ه .6 ق.1044 هقن هادىش هااهة همؤرنمستدرك الوس النهتن هحنشعهقعهم

51 1215پاییز 123شمارۀ

گزارهتحلیل های معنایی بخل در آیات و روایات کاربرد

*رقیه صیادی شهرکی _________________ _ پوران میرزائی دکتر** _________________

چکیده، شناسزی حزوز غت در آیات و روایات و نيز در صفات نکوهيده، بخل به عنوان یکی از

ایز علزوه هزر یز بزه نوبزس خزود سزای در ارا زس خالق و عرفان از دیرباز مطزر اسز وعلم اگر چه مفهزوه بخزل در امزامی علزوه دارال اصزل مانزایی .اندمانایی از آن داشته یکسزانی ا

بسزيار ر علزوه افزاوت دیگزميزان رزرآن و روایزات بزا ، امزا در اايز مازداق مانزایی آن ،اس كوششی اس در جه ابي ماادیق مانزایی واۀ بخزل از من زر مقاغس حاضر . ود داردوج

كاربرد آسای دارد افاوتو دی ن در زبان هال مفهومی ای واۀه را در نگرش متون دینی با كزه مزر آن كزه انهزا از من زر دیز در عربی بزه اازویر بکشزد دسزتيابی بزه مازادیقی اسز

كزه آن، رسيدن بزهاز ار فرا و گنجد دایر مفهوه بخل می خزال بزر بزار مانزایی متبتزی اسز كه رابطس ایز شود و نشان میبر ای واۀه حمل می ، انها در مفهوه رواییكاربرد غتول دهد

دو حوزه در مفهوه بخل، عموه و خاوص مطلق اس . . ، بخل در اخالق، منع و امساک، شحبخل بخل در ررآن، ماادیق :ها هواژكليد

______________________ كارشناسى * kosar461@gmail. comارشد دانشگاه قرآن و حدیث _ دانشجوى

mirzaee785@gmail. Com_ ، نویسنده مسئولت علمى دانشگاه قرآن و حدیثعضو هیئ **یافت: 5/51/5935 _ پذيرش:5/4/5935در

1315پاییز 132شهارۀ 16

‏لهوسجطرح‏ل لثیه ل لر یله ل لرةلرل نلرلواۀبفه لرکواةگهلبخللبعلممو لیک ل ا شمهالل ،لل تل ن

گلر نشل ال فهلوحمامل ل حلنلر ،ل ل قیحل اللت.ل ا ل حربها شمهالل ل لچگلورگ للخا ل لمیفه ل الل ةلله لمللیبلکللهرجی ل حللنل هل ن للکللهرجی ل یثرلل ل لر حللیلرةللرزبهرلله ل للتللاللهنکتللهبث ل ن

کتل ل خا ل ل لمیفلهر ل ل.ل.ل.لبلعلچ لمللغرخب الحهدخ ،لغرخب القرآن،لق اللغةورو بةلل ل ل حنلماوحل هلاةدلیکلل؛خون بعلبون لجه علبلعلتبةلینل ةلقل صله حقل ملهحیل حلنل ا

ل.لرلگ ع هلر ی خ الهنل فهلو لبخلللبلعلتبةلینلرلریم،لتمهلهلکتل ل خلا ل لمیفله لعل نللپی ارگ للغرخب القرآن ل مییلنفعل جههحل ال گه ل حیلرخب الحدخ غ ل لیث ل لرةرل ا یهبل ن

یثرلل ل لر حلیلبللعلل لهلاللةدلیلکلبللعلتبةلینل فهللوحلبلیفهالرگیرللگ؛ل ره یلا،لبللعل حلنل فهللوحل ل ل هرعل لگورع کعلجه عل بخلللت له ل صله حقلث ل نلتحگیلگل ملهنل هلل هجللل رقبله لجلیل نللپژ اش.ل رگلر ی خ ع،لبهشگ للهبیلرةرلجی یلجمبۀاهنل ن خا ل فهوحلبخلل گلرییل لی ن

لز یهن ل ا لث لالخنلبعل ةه لث گهل اللتلگیف عل ل حلنل قه له ل.ل خ اتل ا گیچلعلالیلیلکل ا.لیهجیل یثر ل لر حیلجه ةلتلرگ نرلگ راش مگل الت،ل هل نلبحال ال صگ نلجهنلخو ل

ل حنلر گیف نل حنلخأل،لپژ اشلل ا ملهحیلن لبلهل الل خی حل صله حقال ل ره یلبهل نلرییللنف عل کهن گیف نل ةر ل ل یکه ل مهحیل حلنلبعل ل یث ل لر یه ل لرةرلبهل نلرییل لبخلل ن ا

ل ت،ل حیۀل هلبهل ی فه ل ل ضه اهیش ملهحیلث لن ل الرگلههل لیث ل لر یله لتیاللةملل نکهرجی لن لرسبتللث ر حیل_لل یثر لکهرجی لاهنلکمگل لتفه ل.للر هیه لالها ،ل ونل لمیف بعل

شناسى‏‏وفهوم‏‏_1

‏‏وفهوم‏لغوی.‏1.‏1گللوایل مللهحیل هلبخلللل بللهلجسللت کتلل ل للتلمللهحلتمهللهلیللکل جللعلبللعلممللو ل ل جللول ن

:ل1404،ل) جللللنلفللللهنسل« سلللهک»(ل ل4/272:ل1409،ل)فی اةللللگنل« ملللع»،لگلللر نشلشللللگهل لث :ل1414،لزجیللگى«ل)جللو »(ل ل47/11:ل1414،ل)ل جللنل میللونل«کللیح»بللهل گلله لل ضلله ل(ل 5/320ک لل ل خلل ا ل نرللگ.ل الللت(ل14/45 گللر نشل حللنل مللهل ل جیخلل لا چللو لل. ب للعل ویلله ل ن

لرگع ن ر لث لن ل کی ل و ل ل سهکل کعل ش نل لرب ل شل علللرةسلتلرگلعلرلق رگل

17 1315پاییز 132شهارۀ

ل لون(ل109:ل1412)ن ر ،للشو لجیخ لبهلتفکةکل فهوحلشیم ل ا ل،ل ث لن ل نلشلیحل سلهکل الاکله لپی ختل جبه ل ه ل)چو لخ ل ل لتلملیب ل ن کلعلل،(ل یله ت ل لز ملعلاللهجلل ا

لرر ل الت نلرةلرلبخلللن لثرز ىلبخ لةگهلملگهل(38ل_37ل:1414.ل)فةو ،لش هنرگجیل ،ل نلریللیل،لاللهنل هلل ر للگ لچةللرىلبللعل یگللینل ل سللهکل البخ للشل لر للیلثثللهنلر للت بللگ ل ن

لهلبلهل(ل1/245:ل1430،ل صلقفوى.ل) رگلکی هلگل التل مهاهل الجهر لخگ رگیف نل یمکعلث ل ة نلت ه لر ل،ل جو ل حنل خ افه کعل بلل مهحیلرهف عل نلبخلل گن ل،اهل حنل التل

ل.للا ه ل معل ل سهکل التلجللیشلل کللهرجی ل حللنل هل ن الللتل) االلین،ل الللملفللهما للزبهرلله لالللهخ هن ةلله لمللیبتللرحنلل(ل7/180:ل1421 لبعلتیتة لبعل هر لبخل«لا ،لمن،لبم»رةرلبهلرر ل کسل ،ل یلگ لجلیل ورز

کلهنل ل کس لرگ ل لبخللورزیگ لجیلچةلرنل نلملیبلبلعل :ل1430ر ل) صلقفون،لچةرنلبعللت للهحل1/245 لزبلله لمرجللیل گلله ل.ل الللتا لله لر حل مللهلر هیلله للاللهکللهرجی (ل ل ن ب للعل ن

ل ل یگینلرةرلبعل فهوحل ملعل کلهن ل سلهکلبلعل هلن لبلعلمملو لل37 لتللالهىلبهکتل.لر رلگ کلع3/15_ل10:ل1421 جنلاللةگه،ل رگل)ش ی ه ی فه لبخللجی ل حلنل ةله ل ل هلل(ل ل» ا ل«لشل

ل» ل.لل نرگلجی رحنلا سهر ل مهحیلن لبهلث «ل ن کللهناللهنلبللیف لخهبلل ل ی فلله ،لتمهللهل نلبللون لت للگ نل الل لبللعل مللهنلبخللللبللعللر رگلل خلل شهنهل نرگ.لبهل جو ل یمکعلتمهلهل جلعلب خ اتل ل نجه لبعل ی ت للجیخ لرةر

ل سهکل الت،ل هلث لث لل مهحیل یکلبخل،ل معل کعلچگورگ ،لیهلوحژگ لخهبل ل ا گههللث لیلله ل للگللههلشللو .لث لگللر نشلشللو لبللهل گلله ل یگللینل ا کللعلبخللللبللهلرللی لجللیل للهللخللو ل

کللعلبخللللجللیلیللکلچةللرل«لشلل »بهشللگل یگللینلا للی هل بللون ل ة للتل ل راشلل مگلگللی لا للهر للرا ل»بخللشگیگلجلیل لهلللگةی .لبعرهحل «ل ن» ذحی ل ل حلرل ل ض لجلیلرههیلتلبخلللل« سلهکل

ر» کا ه ل ی لرةرل نل مهنل لةق،للشو طا ل «لرا بلهلل ب لعل لب ل ،لتمگل ل یگیلی اةملجللل بمگریلللگلبللع:ل)شللورگ.للاللهنل ملللهحیلخلله لخللو ،لجلللهیگهحنل ۀلبخلللل ظی فللت

.(3/11:ل1421،لالةگهل؛ل جن1/179 صقف :ل

‏ وفهوم‏اصطالحى.‏1.‏2‏کلعلپلیشا ه ال فهلوحلبخلللاللخنلبلعلل، لمالملمیفله ل ل خلا لشلگ،ل نلتلیلجیله گورعل

1315پاییز 132شهارۀ 18

ل للهللخللو لبخللللبللعل، نلمیفلله الللت.ل ةلله لث للگهل ل یثللهنلامگللهحللکتللی،ل مللهنل مللعل ا رةللهال مقللهىل(19:ل1409 ،ل)جیجللهر نل(ل189:ل1393ن،لالللجه .ل) للتل الللترلیللهلخللو نىل ا

کعلبذلل جل ل اللتل سهک خا لرةرلبخللمبهن ل التل ال لل،ل نلجهحیل جلیلخلا لتبلذحیل کع ل ل الی ل کی ل نلجهحیلبعلش هن کعللبذلل کهشلهر .ل ج ل اللتل سهکثیگل ،ل)فلة ل

لبللهل حللنلت ریللت،لل(2/110تلله:للل،لجللی؛لری لل ل6/83_لل82:ل1376 کللیحلرةسللتلبخلللل للگ ل،جللو ل للباکلعل ل لل رهشهیسلتل اللی ل الللتل لالیل ل)بخلللل ل اللی (ل ال خللا لل للگ .لر رللگبللعلشل هن

ل.(3/259ته:للرر ،لجی)ل حللنلماللوحلرةللرلت ةیللیلرکللی هل لا لله ل«ل مللعل ل سللهک»اللله ل بلللل مللهنل للونللبللگحن ن

گورع ل الت.لاهنل خ اتلیه لشگهل فهوحلبعل

‏روایی‏_وفهوم‏قرآنى‏.‏1.‏3لر ی نلل معل ل سلهکلجلهننل اللتل ل ملهنلثهرویلعحیل بلل مهه لرةرل نلرواۀل یث ل

ل بقاحلشیم لجیل حنل هلر لللر لگهل اللت لر حلیللث واه.ل ن جلیلخلا ل یگلیلالهنل یثرل ل ینل صلگ لجرجل لبهلت ةل،لکممگلکعلبعلبون ل ج لل صه حقل حنل مهلن ل یف ل ماوح،ل

لتیل لفهمل ةقل رگلپی خ عبعلتبةینل فهوحلبخلل خهطل لب و رلگللکمملگ،لتله ل تیالةمللث نل الجبی .لاهنلم ةقل فهوحلپیبعلظی فت،لبهلتقبةقل حسوسل صه حقل مهحی

وعنایی‏قرآنى‏و‏رواییوصادیق_‏2

‏‏‏‏‏نىوعنایی‏قرآ‏وصادیق.‏2.‏1‏ل یث ل هل لبعل ا هکریملبخلل ن /لع؛لتوبل37؛لرسلهء/ل180م لی /لل)ثلل تلتقهب لبهن

لل37ل؛ل ح گ/76 لنف لعل اللتبلعل(ل8؛ل ةلل/ل24؛لرگیگ/ل38 بلعلل.ل ب لعلثیله لبسلةهننکلهنللع/18ل_لل15ل) للهنح/لبخللةا ل ل جللها لمللذ ب للیللهل(36ل_ل30؛لره لکفللیلث ل مللمل اجیلله لثثللهنگ/للکةمع،ل(39_ل4)رسهء/ لتیس(47_ل37) ح کعلچو لل(33_ل19ل) رر ب/ل حلنلپی خ علل شلهنهلبلگحنل لو ن لچ لملپوشلةگهل لتمهلهل اللتللهحی م نل هحلجیه ل صه حقللتمههل ه ع ا

کعل رجی نرگۀل مهنلبخل،لث گیف عل اللتلثیهت ل ل املبعل تلتقهب لاس مگ،ل گلرییل ی نلکعلجیثیمگلث ،ل ال خی حلششل صگ ل مهحیل الت:

19 1315پاییز 132شهارۀ

و ترس از انفاقنکردن انفاق . 8. 5. 5

لثکعل یث ل لجی رحنل صگ ل مهحیلبخللترحنلل با ل ا گف ع،ل رفه لرکلی ل لالخنللر ه ل ه ل الت.ل حلنلرلوحلبخللل ل لیىلررحلرىلربخ ةگ ل ا لذ ل کلعلجیخهالل عل الرل

لرهللله لب لللیل،ل ل اللللت ی لللعل ن ل ن اهنللگورلللعلبلللع(ل100 ل اللللی ء/ل70 ل19 لللهنح/،ل4)رسلللهء/رگههلبهلتوبةتل گر نشلشگهل الت.ل کلعلبلهلرگ شل نل نکل خ اف ل الخةلیل لل نالل بخةار ل

لخلل ل ه للکلر ة لل ،ل لویششللی ل لرفاللتل ا اللهل فه للعلبخ للشلثرچللعلخگ رللگل للهللبللعلث اکی ل ا(ل180م ی ل/لل)ثللکممگل ننل ش عل التلخو گههلبهلیه ل ل کعلبلعلنرلمل مهف هر لل

ل لهل،ل لجیخلون نىل ا لتلو ل شلل مگلب ا یگرللگل ل خللل مقللهنلثرچلعل ن /لعتوبللبمگریلگلبلع:ل).لورزلل(77ل_ل74 ل رفلله لثیلله لرةللرجیخلل ل ن یلله للر ةجللعلجی،لبخلللل ن ه ل رسلله لبللعلبهاگ للتلز تللوج ل ه شلجهنگل ه للبخةللخو لن کعلچی وراىلبعلخویشل الت؛للبخل حر حل شل عل اللت.ل ا

لل37) ح گل/ کلعل رسله لخلو لبخلللجلورا لیلهل یگلی لن لبلعل(ل38 لث ل اللتل حلنلبخللل ململ اکمللگ،ل کللریمل(لجه لل ل ی37؛لرسللهءل/ل24_22)رگیللگل/ل حللنلم لللل مللو ل لزبلله ل للیث ل مکللعل ن

ل لتلل بتلشگه«ل خ هللفخون»گورعل فی لبهلبفتلل حن کعل بلل مهحیلالیل ل هل ن رگلیللللگ لتکبللللی» یللللگ4/304:ل1409،ل)فی اةللللگنلورز («ل1/590ح:لل1988،ل(ل لفخیفر شلللل ) جنل ر

کعل یث لبهراترحنلوحژگ ل حن لملةنلبخلل،گورعل فی لن لل التل ل؛شل هن لجی لگیلث لجلو ملوتل نکتل ل لتل حلنل ل هل37؛لرسهءل/ل24_ل22)رگیگل/ لالةدلیلکل ال ل لی (لرهللثرکلعل نکعل یث لبخللرة کسهر س مگ.لرکتعل هجللتف لل یمجهالتل کعلبلعلالیل ةال لا چلو لن للر ل

ل رفلله ل،شللگ لر للتکللم ل لل ال الللت،ل رسللهسلف للی للرةللرتیالللمگللکللی ل ا نلشلل هنل هل الت ل.(100ءل/لی إال).لبخةا ل ی ن

های ال یکتمان نعمت. 8. 5. 8

کت ه لمقهیهنلخگ رگل ململلالونۀلرسهءل37لثیع ل لونلیک ل ال صه حقل مهحیلبخللن ل ا رفلله لرکللی لرللعلتمهللهللثیللگ لل جللیلثیللعلشلل هن .ل الالللةه ل،ل لله ل لجللهر لجی فکللین،لم الل

ل حللیۀل صلله حقللث خفلل لر للو لل لکت لله ل الللت،لباکللع صللگ لبخلللل للی نلبخللللرةللرل ن کله لبخ لشلث ل جلو لل ل ب علبهیلگلث لر لتل لفضلللچةلرل هجللل مقلهحیلبهشلگگةی .لل

ل.لل ش علبهشگ

1315پاییز 132شهارۀ 21

للل کلعل ملو رکتعل هجللتوجعلثرکعلفی لجگ نل ا لث لر ل کمملگهل ب الیهلمگحل ب البعلبخلل،ل ال ورانل التبعلبخل ثیگ.ل،لبخةللبعلش هن

منع از سازش میان همسران . 8. 5. 9

لر بطلا سی ل اللت؛بخل ،لالج اعل صه حقل یثر گورلع128)رسلهء/للورانل ن نل(لبلعللا ه ل خ ا چمهرچعلکعل گذشلتلکالیلیلل، ن لز جلةنل نلمفلول ل لاللهاشلیلهل ىلر لو ،ل ا

لا للیۀلبخللةا ل للی نلخو ال،کوتللها لر هیمللگ گیفللتملل ن ل للیث لبللهلمبللهن للگل ت کللعل ن ههر وض هأ

ههاه نفه هه ااأل کللهرجی لشللگهل الللتل(لیلله 128)رسللهء/لللشه کللعلر هیللهرگیل حللنل مه«لشلل ».ل الللتل

کعلخگ ىل لری حرلرفسهر ل التل هللث لن ل نلالیشلتلث ل لرهله هلتلهلبلعل ررحرهلبخللیک ل اکع.ل الةاعل حنلررحرهل مهفعل ل صه لخو لن لرف لر هیگ کلیلا ل ل لی لالیلل الا ةنلر التل

ب لعل حلنلل1.ورارلگذللث لبخللل ل رسلبتلبلعلبللصهرعلبعل ربلهللرفل لر لو لخلو لجلو ه،رریگورللعل هجللللتفسللةیل الللت ل حللنل.لیکلل لثرمبللهن ل ل کللعل ن کللللثیللعلجیگللی رةمل کللعلج اللعلن لبللعل

ل بةلللللرف لللع«لشللل »بلللون ل للملللهحل اللللتل لا لللۀلر لللو لا سلللی ننل ا پوشلللهکلن لشللله لل یللهل یمکللعلتمهللهلبللعلبحللالبللا ل لثشلل ل ل بللاحلن بقللعلجللینلا سللی ل خ صلله لل،شللو ل لل ل،لیهبگ ک ا ،ل یگلیالهلشلو ،لخلو هلخو شله لیلهلکلعل لهرعلبلا ل ل بلاحلن بقلعلجلینلث لیل

ل.لبخةللبعلش هنلخو اگلث گ

شرکت نکردن در ج اد و منع از خاوی مسلمانان. 8. 5. :

لثیعل لل18 ن لیلهننلناللوللخلگ ل19 جلی نلجهله لبلعل للالونۀل رر ب،لخگ رلگل فلی لن ل نکللل علتسلللاةمل لللیلخگ رلللگلشلللگرگل ل نلجملللملبلللهل الللل علت سلللةملر لللو هل اللللت؛لیکللل ل فلللی نل

کللعلشلل ل لبخللللرریصللهرعلپیلله بی کسللهر ل کی رللگل ل یگللی،ل نلرسللبتلبللعلیللهننلا ی الل لر لکللعلبللهلت بةللی سللا هره ل شلل مگل ههیکه ل ة ع ههح ش

لثرلله لیلله للأ ل ا شللگهل الللت.ل یملله لرللعلتمهللهل ن

______________________ ل مهنل.لتفهالةی1 لل نل ملهلن لملهح لملگهل رلگارله ل رسل عوحژۀلن لورانلبخللجیخ ل. خ ا ل نرگ حنلثیعلل ن لی ل ل ا

کلعل حلنل ه لعل صلگلطلیحلریرل؛ رلگش ی هجیا ل لثرجلهل ه لتفسلةینلن لرلگ ن ل لتمهلهل صله حقل یثرل لیل لهل اکی هل التل لر حیلن لبحا ل.(3/184:ل1417،لبهطبهحیبمگریگلبع:لط).لکمگل الجیه لث لخو ننل

21 1315پاییز 132شهارۀ

گورللعلر هیللتل لله ل لفکللینل .ل.ل.جمللملشللیکتلر لل لاللیل رةللرلرریصللهرعللکی رللگ،لباکللعل ایگرگ،ل لا چمةنل یگی لن لبعلبخل ورانل لیهننلریالهرگ لبلعل سلا هره ل ملو ل سهکلورز

لث لبهل کعل ا یر ر و رگ،لی الخ ل ة ع ح ش

کلهرجی للأ ت بةلیلشلگهل اللت.ل قلهجقلبلهل ملهنل لون،ل

ل» هل للر هرۀل یتبۀل میملبخلل)بخل«لش یلهننلبسةهنلرریصهرعل لشگیگ(ل الت.ل ل معل ا سا هره لچعل الالونلخلو لفلی ل تفله لجیف لگل لچلعلبلعلبلون ل ملعل یگلی ،لا لعل صلگ ل

مهحیلبخلل حسوبلخو اگلشگ.ل

حه مسلمانان یمنع از خیررسان. 8. 5. ;

کللعلل19 لعلثیللۀل کسللهر لیلله کی هل اللیلرللوحلنالللهرگ لرریصللهرعلرسللبتلبللعلالللونۀل رللر ب،ل الة کمملگلبعل یگی ل معل لخةین هح ش

یهر أ

هی الخ ل کلعل فل لع لثرجلهل یهر .ل ا فله ۀلم لوحللالخ

للتل مقللهل لبخ للشل ل کلعل هباة لاللیلرللوحلخةللینل کللعل ملعل ا ل لهحلجیلله لث ل الللتل کمللگ،لثیللعل نلیللهل لل یگللی ن ،لچللعلرسللبتلبللعلخللو لفللی ل ل حللیۀل صلله حقل مللهحیلبخلللل للی ن سللا هره ،ل ن

گیفت.ل خو اگل

گاه نکردن دخ ران از . 8. 5. > ر مفید و اوزشمند )هداخت(علآ

کللیحیکلل ل الوحژگلل کللریملجللی نلپیلله بیل کللعل للیث ل للاللهحیل یللگ ل ن جیشلل ی ه،لبخللللرورزلتفهالةیلبهل ال مه لجیل یمکعل.ل(24 التل)تکوحیل/ ماحل الرة ل ل» ۀل ن بخللرسبتلبلعلل،« ن ل راشلل مگل یههب ل صللگ الللت،ل للون گللر نشلگورللعلل ل للی لثیللعلن ل حللنل؛ن ل رلل ل رسلل مگلالغ

کعللکی ه لثرچعلبعل ل ر ل لنالوللخگ رگل لچةلرىل،لورا لشو لبخللر ل لبعلاةدلچةرل اکسلل ل مهلله لر لل لبللعلتباللة شلشللگهف لثرچللعلن ل لل،ل اللگلکمللگل لت ةیللیلر لل لن ل ال للجللیل ون کللمل

لبمللگگه ل لل للهلچللو ل فلل لثیللعلبللعل20/219:ل1417،ل)طبهطبللهحی.لرهللگلکهالللتل نل خ ةللهن (ل ن ل ولل مهنلثیلعل رسلتل لمامل ل طاحل الرة للتو لایلروح ل،بون لمهحلجیه لشگه

کا للعل ل»چلو لبللهل لث لیلله لشللگه،لبهیللگل حللنلماللم،لما لل ل راشلل مگل لالللو مگلبهشللگ؛ل نل«ل للن اکت للله ل ل خفللل لرگع گلللها کلللعلل شللل نلالللیل طامللل لر ةجلللعل لث لجلللی نللث لل فةلللگل یگلللی ا

ل حلللیۀل صللله حقل ملللهحیلبخللللل للل ل للل راشللل مگلبهشلللگل ن کلللعلشلللف لل ب لللعگةلللی .لی ن لثرجلللهل االگ ی گینل لتلف ةنلالل ه ل خلر نل اللتل لی ل المالمل فةلگلث لما ل لخو الگللپیه بی

کعلجمبعلاگ ی گینل ش علبهشگ.ل لجو ل

1315پاییز 132شهارۀ 22

شناسی وواحی مف وق. 8. 8

گس ی ه لر یه ل الا لبسةهنل ل لیث ،لبلعل لشلکلل البخلللبحلالشلگهل اللت.ل نل ن تلیل اکللعلجلله علت للهحلل(294:ل1366خاق)ث للگى،لتللرحنلبخللللبللعلممللو لرکواةللگهلیللکل اللل علر یلله ل اشللو .ل نل اللل عل حل البخالل ل سللمگیگهلالللخنلبللعل لل ل(ل الللت،لیلله 115:ل1376مةوب) الللق ،ل

کعلرعلتمههلیکلنذیاعلرةست،لباکعلبعل رجهحلث لالفهنشلرةرلشگه ل الت.لل ةه لث گهلگر نشللگیلجمبللع کللعل لر یللتل جللو ل ن .ل حللنلل رللگتلبخلللاللهنل خ اللرر یللکلبللعل لاللر نگور ل مللمل ال م للف،لا ةمللع گورلله ل رسلله لر یلله ل ال میللیل ،ل) الللق اللهل لمو للللجللروالبخلللل ن

للثثللهنل(41 ل4/39:ل1407،ل)کاةملل ر للهرعل لخصللهیص،لل(170،ل1413،ل؛ل فةللگ18ش:1376 ل ج هم پیه گاهنل لرگیرگ.لل...،لبعلبخلل ل ل(1/177:ل1362،ل)بگ ،لفی نل

گف عکعلپیشگورعللث للتیل شگ،ل حنل ه عل نلپیلتحاةلل صله حقل ملهحیلبخللل اللت.ل اگر نشگیل صگ ل مهحی حنلر ،لتمههلبعل ره یث ل کعل ل رگ.للپی ا ل

. حخل ناپسند8. 8. 5 انفاق نکردن . 8. 8. 5. 5

لن هل ل ملهحیلر حللیلبخلل،لتلرحنل صللگ هلم رفله لبللعل.لالللتخگ رفله لرکللی ل لهلل نلفیامللمل الللا ،تللرحنلفضللکلل ل ال هللمممللو لی ل لله نللهحلل خا لل ل ن ل) للون رفلله ل مللمل ا

لر ى؛لگةی لن ل رجی ل مونلل( ج ل ل س ح لل ل ؤکگ،ل صلگ اتلة حنلفضگی ر ل ال سلله لر یللله ،لشلللگهل اللللتیللله ل البخلللل تجاللل ل رفللله لرکلللی ،للتلللرحنل صللگ بلللا .ل ن

لا یۀکعل الت،للر ی خ نلاکه ل(2/7:ل1413،ل)بلگ گةی ؛ لی نل ل جل للالهن رفه ل ن لچمله ل لذ وحلل(294:ل1366ث لگى،ل)ر تلرحنلرلوحلبخلللبلعلشل هنل ل اشتلر ی خ نلث ل

ل ره یلالبلهلمملو ل کعل ن لث لیله لشلگه«لر ة لتلبخلل» التل ل؛(2/63:ل1413،ل)بلگ ،ل اکلعلث لن ل نل لو لل ؤ مله ل اللتل ل لجلل لخلگ ىلملر کعلبلعل ثهبلۀل رکلی لرلق لرسلبتلبلعلالملچی ل

نل ش ع)بگ ،ل ل2/7:ل1413 ر گلیف نلرلق (لجی جلیل408:ل1404شل بع،لل هل ل) جن(ل ل حلنلره یلگهلگیف نل ه کةتل ه ل الت.ل ال حنلر لچمةنلبخا ل صلگ ل میلملبخللل اللت؛لچمله ل بهلره یگهل

کللعل للی ل الث ل یفلل ل لل «شللحة »کللعلر یلله ل فللی ل بلل البللعلث لن ل کللعلکممللگل لکسلل ل الللتل لرللق :ل1403خلللگ ىل لللهللن ل ال ن حلللیلخلللو لرگالللگل لث لن ل نلرةلللیلن هلرلللقلاهیملللعلر هیلللگ.ل)بلللگ ،ل

23 1315پاییز 132شهارۀ

صللگ ل،ل(180ل(لر یلله لتفسللةینلرةللرلذحللللثیلله ل رجللوبلبللعل رفلله لرکللی ل)ثللم للی ل/246ل.(505_للل3/502:ل1407،ل)کاةم .لکممگ با لث لن لپی ختلرکی لاکه لجیه ل

لپی خللتل جبلله ل لله باکللعلل،شللو تمهللهلبللعلر للی خ نلاکلله ل حللگ لر لل لبخلللل نعلفل»ر یه لبهلت بةیل ة ا لم یض هل ف لهل یا ة لر له ل ک ل ر ه عل ن گسل یهل475:ل1414،ل)طوالل ل« (ل

،ل)ث لگى.لک لهرگ ل .ل.ل.لرلذون ل ل،لکفلهن ،ل ململ الخ ل ل،یل جبله ل له گلی ث لن لبعلل.لل(294:ل1366ل جللل ل،شلللگکلللعلجیللله للچمللله لل ل رفللله لملللا هلجلللیل لللون لللونل سللل ح لن لرةلللرل،لبخللللل ن

ل ره یا1/99:ل1371،ل)جی لگةی ؛ل رجی ک کل ه لتو رگی لبلعلرةها ملگ لن ل جل لل،(ل ل حنل لیلن ل هیلۀلت جل لجی گی ر للر ى(ل ل371:ل1366،ل)ث گى رگلل رس ع .لشل هنرگلثره ل ا

ل یگگههلر یه 170ل:1376،لبگ ) کعل لهحلبله ل،(ل ا ل التل ل حنلپیاةرلچمه ل مفونلپرون گلهنحلشلیحل ل »گ:لفی هی کلعلجلی ىلل لنل ا لجلی ن لخلو ل الخگ رلگلجه لتلیکل لکممل ا

لث کممل گف لعلخو الگلشلگ:للطا ل ل ةه تلبعل لنل ی ل نح؛لزحی لروا ل ل ر لن ل ا گههل نامل ل یمهنگللی ل)ل«تیلجللو ى!لتیل لبخةللللبخةللللتیل لاللیلثیمللعلرسللبتلبللعلث لبخةللل،لجه للتلجللی ىلتللولجللو ل رللی

ل رفلله ل للهلل.(16/387:ل1409،لملله ا یلل ل ا ل حللنلر ل ر کللعلل، ا صللگ ل مللهنلبخلللل الللتلل ل هللرلالل لطة ل،ل و رةم لا چو ل رفه ل ا تیلهایلرکلی لبلعلاللخه ل لخلیحلرکلی ل ن

ل: مسلوبلبلعل لهحلش لم).لر هیهرلگتیل ن ل ةقلبخل مهنلل،اهنلخا ل لمصةه ن هل.(82:ل1400

کردن داراحی 8. 8. 5. 8 در راه غیر خدا و غیر وق . هزخنه

کعلترحنلا ب ل رفله لرکلی لماوحلجی نلبخللجیشل ی ها ۀل صگ ل رلگ،لرلب ل لهلل کلی ل ن حلیلرةلرل ل گذشلت،لاهیملعل لر یله لجلیلخلا لثرچلعل هلبلهلفحلصل ن تو رلگل الت،ل

کعل حنلبخ لثلو بل صگ لبخللبهشگل لث لا هر ل التل لن هلرةلیلرلقل کی ل ن شل لاهیمعلگةللی ) کمللگ.ل حللنلل(4/46:ل1407کاةملل ،لبللون ل لاللگف لبللعلجللرل طهمللتل للیل هلل ل ربللهلل

لتبللذحیم للللرللعلتمهللهل صللگ لجللو ل لبخ للشلرةسللت،لباکللعل ل صللگ لر ة لل لبخلللل کلعلل(؛245:ل1403لبگ ، الت) للفلی صلو للکلعلیهبلگه لا لهر ل ملهل ل اللخچی ل ا

کللعلبللعلالللخه لتیللهایل لل ،لبهشللگل رللگخگ نلبخ للشل للهل،لن لله کسلل ل لل للهل کمللگل

1315پاییز 132شهارۀ 24

ل ل ن باکلعلچملةنل،لرةسلتله ت مگرلعلتمهلهل صلگ لاللخ،ل اللتره نالتلاهىلن هبخ شل ) مسللوبلبللعل للهحل.لچللعلنالللگلبللعل یگللی ل،تللرحنل للی حلجللیلرفلل لخللو ل الللتشخصلل لبخةللل

لث 83:ل1400،لش م کلیل،(لفی تیل ا کسل ل کعل ه لن ل الرةلیلن هلرلالل هلبهشلگل لث لفی نل(ل نل4/46:ل1407،ل)کاةملل .لر هیللگلرةللرل صللگ لبخةللللخو اللگلجللو اهیمللعلن ل نلرةللیلن هلرللقل

کلعل حلنلفلی لرلعلتمهلهلاللب لبلگ ل،لیه لشلگهل اللت«لش »ر یه ل الم للچمةنلفی نلبهل هلل ل للهلل ل للی نل هلر ی خ للعلرللق کللعلخگ رللگل ن لل، یگللی لن ل ل للهللرةللرلخگ رللگلن للباکللعلرللق اگیف للعل الللت؛لخللو کللی ل یگللیل،ل(لبللهل حللنلرگللیش246:ل1403،ل)بللگ لره یللگهل ل للهلاهیمللعل

کعل حنل هلل نلچعلن ا لاهیمعل تلرگ ن ،لباکعلثرچعل ا ةتل ن ل حنل التل و ومة لث ل ا کعلفی لر شو ل لن هلخگ لخلیحلشلو ،لالیلثرچلعل ن ل نلجهل تو رگلجبةمگل ه شل ن

کعل صلن هلخا لن هیتل ه ل ل.لثیگلش لبعلش هنل گ ل میملبخلل لبخ گ،لکردن ناحه. 8. 8. 5. 9 مال وراق جای هزخنه

گ ل هجللتف للل اللت.لورعجیخ لر یه لبعل کعلبسةهن لبخلل شهنهل نرگل لر ی ل ل نل یگیل ا نل لللهحلبللله لن هلرلللی حلبلللل ا کلللعل للله ل ا ،لکملللگاهیملللعلجلللهللعلچملللملثن ل لث لن لجلللیکسللل ل

ل.لگةللللللی بخللللللةا لجللللللهنل لللللل ل(ل نلشلللللل هن245:ل1403،)بللللللگ للللللهبعل حللللللنلر یللللللتل ا(ل حلنل الل علر یله لرلهظیلجلیل372:ل1404،لشل بعل) جن.لرةرل ن لشلگهل اللتل ةی ؤ مةن

کللعل هللم قالل ل حللنل لت ریللتل فهللوحل رللگل کللی لث ،لاللیل ل ن کسلل ل للهلل لاهیمللعل چگللورگ لکی هلرة کس ل هلل لن هلری حل کعل ا کس ل کعلر ل تل نرگ؛لچی ل ل له لبخلل و ومة رلجی نل ن

کمگ.ل هرگ ل البفتلبخلل کی لث ل تل لبهیستل نلچگورگ لاهیمعل

کوتاهی در صلوات ورستادن . 8. 8. 5. :ت کةفة ل لا ه ل)الاةملجلنل لة 2/493:ل1407،ل)کاةم ،لر یه لبسةهننل ن تل ک ة ،ل(ل

لجیکلله ل،ل(961/2:ل1405 ل کللعل(لبللاو ل ن لشللگه2/491:ل1407،ل)کاةملل لثثللهن ا گلل ل رللگلکللعلذکللیلبللاو لجللاسلل مگ.للکممللگهلمی للتلبلله نل حللنلذکللیلجیلله ث لی ىل الج اللعل للو ن نل

کللیحجللی هل،الللفهنشلشللگه لث لشللگ لرللهحلپیلله بیل کوتللها ل ا کللعل صللگ لل،رللر لفللی ل الللتلکلللعلامگلللهحل.لثیلللگلورانلبلللعلشللل هنل لبخلللل کسللل ل اللللتل بلللعلت بةلللیلر یللله لبخةلللللر ة للل ل

25 1315پاییز 132شهارۀ

کلیحلشگ لرلهحلپیله بیلجی ه ل البلل کملگل)بلگ او لفیالل ه لخلو رلر ل :ل1403،ل ننله»(ل الچمةنلفی نلبهلت بةیل246 ل(.ل37:ل1397ن،لا ل)لتیه لشگهل ال«لسأبخلل م

سمق نکردن و اوشا نکردن آن. 8. 8. 5. ; کی لیک ل ال ال ون ل خا ل ؤکگل نل الاحل التل لچمه لجهیگلههل راشل مگنلالاحل

کللعلخگ رللگل ل اللل هى هلالللاحلن لبللعل ن ل (ل ل23خللو لجیگهیللگهل الللتل)ر للی/للممللو لیکلل ل اکللیح لرگللههل73/10:ل1403،ل) جاسلل .ل حللنلرللهحل هلل ل للیلفی و رللگلنبللعل ف للهلپیلله بیل (ل ن

(ل ال9/38:ل1409،لمله ا ل)رلی للثشکهن لالاحلر و لیک ل المو لللنالل گهننل اللتل،ر یه کلی لث لالملبللعلبلون لثشلکهن گی رعلتویلکلاللولبلعلاللاحل ل الاللو ل ل ف له نل یگللیلبلةعلشلگهل

لث لبللعلبخللل،لکوتللها ل نلث ،ل)بللگ .لشللو لرةللرلرکللواشلشللگهل الللتورانلت بةللیل لل کللعل اکعلبخللبعلش هنل 329:ل1376 باکعل ف لهلرکلی ل لخفل لل،ثیگل(لف طلالاحلرکی لرةستل

ل یگیل صه حقلث ل الت کی لرةرل ا کوتها ل.الاحل ل ف لهبخةللل،کممگهل نلالاحل ب عل لنتلیل اکلعلاللاحلبلعل ملهنل246:ل1403،)بلگ .لثیگلث لبعلش هنل لۀممگرک (لشلهیگلبلعل حلنل ةللل

کلعل نلاللاحل421:ل1412،لروم لطا لمهفةتل ل مةتلجلی نل یگلی ل اللت)ن ر کسل ل (ل لکلمل،کی لبخللجورا کلعل کلی هل یل ل تلرحنل نلر ة تلثرز نلالا ل ل مةلتلن ل ال یگلینل رکلی ل ل ف لهى لجیل سا .لن نلرگ ل لاهیمع،لخةیخو ا ل الت ل،ث له ل احل التلبهلاللاحل

گررگلبفتلبخلل ل.لل ن رگعلخو لن ل ال

انخاوی نکردن مسلمان. 8. 8. 5. >لیلللهنن لالللمناللللهر ل سلللا هره لبلللعلیکلللگیگی،ل لک لللکل :ل1407،ل)کاةمللل ل ا لللهحلبلللعل لللون

کسل ل2/163 ل حلنل لیلخلو ن ل(ل ظةفۀل یم لایل سا ه ل اللتل لر یله ل لکلعل ا کملگل ن ننل(لزبله ل حلنل نلر هیهرلگ لاشل ل حلنلم للل1/99:ل1371،ل)جی ل .ل اگبخةا لجهنل ا یۀل

لنفه تلبهلچمةنل شخهبل لرةلرل ملعل کعلر ل ال صهربتل نل هطعل التل .لکملگلبعلرگ ک لللک1/244:ل1362ل،)بلللگ لل(ل حلللنل کلللعل ن تلللو لناللللهر لشللله للالللیلرلللوحلیلللهننل اللللتل

کعلخه.ل سا هره لبهشگ کلعلبلعلر سل نل نلر لفی نل لاللکورتل لؤ م ل ل ا رلعل شل علبهشلگل کمگلرةرلبخةللخو اگلجو )کاةم ثرکلعلتلیل هم.ل(2/367:ل1407،لث لرةها مگل التلجاوگةیىل

گورعلنف هن لث لیله لل،تمههلبعلممو لنذیاعل خا ل حسوبلر گه،ل حنل گمهاله ل ا لا لیۀل باکعل ن

1315پاییز 132شهارۀ 26

ایگورلعلیلهننلل، لی ل،جو ل فل لر یله (لبهلتوجعلبعلمهحل293:ل1404،لش بعل) جن.لشگهل التل ه ک کلبعل سا هره ل ممل ا کلعل نل صله حقل.ل.ل.لفکلینل ،لجلهر ،ل ل گورلعل اللت؛لا له ل

ل یثر لرةرلبگ ل شهنهلشگ.ل

خودداوی از اطعاق دخ ران. 8. 8. 5. =

لل. ط لهحل یگلی ل الللتل،یکل ل ال صله حقلبلهرالجللو ل لبخ لش ةلیل ؤ ملله لاللفهنلشل نک ةللللماللل کلللعل؛لرلللورا لبخلللل،لرلللذ ىلخلللو لن لبلللهل یگلللی لبخلللون»لللث لللگهل اللللت:بلللعل چی ،لشل بعل) جن.ل«روانلخو لن لخون هل اللتلشورگه،لحهط ل امگهل با لخگ رگل التل للروانلر یه 172:ل1404 لث ل التل،ل(ل حنلرکتعل ن لکعلگوی ل یگیل ا ل لهلل یگلی للرلق ؤ مله ل ن

ل حللنل ةلله ل رسلل گذ شلل علشللگه؛ل لل ل ن اللهلتمهللهلر للشل الللةاۀل مقللهنلروانله بللعل ی للتلل کلعل ن کلعل رسله ل یگلی لن ل الروانلخو شله ل خگ رگلن لخو امگل شتل لچلعلاشلتل اللتل

کمگ ل(ل1/77:ل1410،ل)ون ح.ل التل ل هرتل التل معلکللعل ل للهلشللهیه لیلله ثونىل الللتل گللههلباکللعلل،خللو لبللعل یگللی لبخللللرةسللتلتمهللهلرللگ ل ا

ل ل لهلل یگلی ل ا لثیملگه ال فه هلرکی ل ا ل لهلل لبخونرلگلرةلرل صلگ للتلیسل یمکلعلشلهیگل ن ال گیف لهننل لوحل لوبلبلعل4/41:ل1407،ل)کاةم .لثیگل بخللبعلش هن (ل نلا ةنلن ال هل ال ةللل

(ل ب للعل2/157:ل1380،ل)مةهشلل .لبللهلت بةللیلبخللللشللحةحهرعلجللیل ط للهحلیلله لشللگهل الللتل،بللاءللتلرللگ ن ل لشلله للاللیلث ل لر یلله ل ا ة کللعل هباةللتل ط للهحل ل ةللر ل ط للهحل ن چةللرنل الللتل

ل مقلهلبلعل68/357:ل1403،ل) جاسل لبهشگکی ل ش عل مقه تلو ل رلگ اۀل(ل ل ل بله تل نلل، الت گیلبعل گن ا چملةنلشلیبلر لگهل (10/611:ل1372،لطبیالل )بهشلگ.لل ی لره ر ل

لف ةلللیلیلللهل سلللکةنلبهشلللگ ل حلللنلر ل بلللللبخ لللشل لبخللللل؛کلللعلفلللی ل هجلللللر لللها یلللگ لررو ا زتل ل.للن لرعلاةدلچةرل یگین و ومة

ج ره نهردن از داراحی خود. 8. 8. 5. <

کللعلرللعلتمهللهل مللعل ل سللهکلفللی لرسللبتلبللعل لر یلله لچملله ل الللةعل الللتل مللهنلبخلللل نلجیل، یگی کلعل ن حلیلخلویشلن ل ال باکعل معلفی لرسبتلبعلخویشلن لرةرل ن کس لن ل گةی ل ل

ی ل لا یۀل فی لبخةلللجلیل ل ،ل ن خو ل ر (ل حلنل115 لل26,ل17:لل1376،ل) اللق لشل هن ؛ نکی رللگ لباکللعلتمهللهلخر رللعل، فللی لرللعلتمهللهلخللو لن ل الروانل هلل ل حللر حل جللی نل ن حللیلخللو ل ن

27 1315پاییز 132شهارۀ

لا لیۀل292:ل1366،ل نثهر ه لاس مگ)ث گى کعل نل سه لر یه ل ن للل»(ل الا ةنلر التل أبخللهسل نل»گ:لفی هیلل لل لمةنلمالل ةللیل للؤ .لگةیرللگ(لجللهنل لل 111:لل1376،ل) الللق ل« م گرحر ل التلمشگف لث ل کعل ا کعلرسبتلبعلف یل لبخةلل کعلکمگل لتو رگینلش هبل ،ل ا ىلن لرلهللثرکلعلل،کملگل نل رةهلچو ل س مگ لارگگ ل .ل اگل ال التل ،لکمگلجول لجست

ل حللن491،لن هها الهمغههه)ل«.شللو ل نلثخللی لچللو لتللو رگی لبللهل ل حهالللبعل لل گللیلر لر لل لل(ل ا کملگ لل،کس لرسبتلبعلبخ شل و للخو لبعل یگی لالخه ت مگ رعلم للل لهل ا کلی ل اهیملعل

ل.للورا لرةرلبخةللخو اگلجو هللجی نلخو ل ری

ی وقر دخ راناآمدن داراحی دخ ران جر انسان و تمن گران. 8. 8. 5. ?

ل گورلعث لگ ل ن حلیل یگلی لجلیل رسله ل اللت،لگلی ل،لبخلل یگیل صه حقل ا کلعلبلعل فلی ل نللث لجلیتح لل یگ ل ن ح کعلخو ل ا لجیله لل لهحلبله .لرلگ ن ل اللتجهلیهلیل یگینلن ل ن

ل لللهللخلللو لبخلللللن ل فلللی نل،ل«شلللحة » ل«لبخةلللل»تفللله ل کلللعلتمهلللهلرسلللبتلبلللعلبخ لللشل اکلعلبلهلریبل لاللةینبخةلللل،ورارگل ل فلی نل الهنلخلو لره لذحیلرلعلتمهلهلرسلبتلبلعل ن حلی

لثرز ل نرللگلل، الللتلرةللرلط للعل لل لورارللگعلثرچللعل نل الللتل للی حلباکللعلرسللبتلبلللبخةلللل رللگ، کللعلثرچللعلای لن هلرللاللیللهلرللی حن ل .لکممللگلشللحة ل یفلل ل لل ل،بللعل الللتلثونرللگلثرلله ل نرللگل الرا لخگ رگلالو لر (ل4/45:ل1407،لکاةم ) ل حنلچمةنل فی نل ا کلعلا لو نهل ن جیرلگ؛لچلی ل

ل لچ گ شتلبعل لهلل یگلی لثا بلعلثرچلعلخلگ نل لهللبلعلثرله ل را رل ل رلگل لرهللری ل ل.(450:ل1404،لش بعل) جن.لجیممگ ش عل هرعلرةس مگل لر نلثالهیشلر

ل مییلبعل مهشمهال لبخللپی خ لعل اللت ل ل عل حنلر یتل ا کلعلل. ن لث لبلهبل یکل ل اکلللعلخلللو لرلللگ ن لجبةملللگ کلللعل.لفلللی نلره لللیلربهشلللگل ن حلللیلفلللی ل یگلللینلن ل حل الث لجهلللتل

لث لعلایلطری ل ل ل رریصهرعلب کملگلخو الگلث ل ن حلیلن ل ا ل، حلللبحلال حلنلپلژ اش.لخلو لکللعلرللعلتمهللهل صللگ ل مللهحیلبخللل گللر نشلشللگهل لل،بخللشل للر یللتل الللتل باکللعلشلل ل

کلعلچ لم،لر قعل هجللث لن ل،ر یه لثرچلعل نل اللتل لی حل اللتاللخه لرفل ل ل،پوشل ل ال حن367:ل1406،ل) مسوبلبعل هحلا م.ل رگگر نشلر و ه جیخ لبعلرلگنلبلعلل،(لفی تیل ا

کعلجی نل یگی لثرز نلف یل ل ال التل ل ن حلیل حلنل نلرله لل.گملر هیلبخلل ب ایمگلکعل هحلبله خلو لل،رملهنل لی حلتلرحنل فلی لن لجلی نل ملهلجلی نل ن حلیل شهیسل عل التل

1315پاییز 132شهارۀ 28

کعلثره ل التلرگ نرگل ال هلل ل ن حیلخلو لبلل،ش هنرگ بخةا لجی عل یگلی لجبخ لمگلچی لل ل و للبخلةا لجلی،ل ی حل ن حیلیهبمگل ل ا خو املگلجلو ل ل حلنلا له لچةلرنل اللتلرةلها

ل.ل(387:ل1376،ل)بگ .لکعلخو لبخةا لخو اه لث لاس مگ

جمان نکردن وضاخل دخ ران. 8. 8. 5. 51

اللت.ل ننل ال گحل لجیله لبلفه ل لفضلهحلل یگلی ،ل ال یگلیل صله حقلبخلللره سلمگل خو ل» الخلللو ننلشلللهمی ل نلالللل هیشل فلللی لبلللهلت بةلللیلل نلرلللگیث ل ال ةلللیل لللؤ مةن و لللم ض ی

حل گ ل»شلگهل لا سله لبلهل فهلوحل لونل(لیله ل75/207:ل1403 جاسل ،ل«)به ،لچلو ل لگح،ل« لن گویشل البفه لرةکول ل راش مگل الت،ل حنل هلجلهیگهحنل ۀلبخلللشلگهل ل لاللکو ل الجیله ل

کوتها ل نلث ،ل صگ ل یگینل البخلرةکوحیل لفض لاگلجو .لخو لةاتل یگی لیهل

خیری . جی8. 8. 5. 55

.لخةللللینلرسللللبتلبللللعلخللللو لیللللهل یگللللینل الللللتجللللیل، ال یگللللیل صلللله حقل مللللهحیلبخللللللبمللگه»گ:لفی هیللل لل ل ةی للؤ مةن گللیلخگ رللگل ن ىلخةللیىلربةمللگل لن لبللعلجی للهنىلبخلللل ل لل ل رسلله ل(ل4/44:ل1407،لکاةملل «).لکمللگگیف للهن کللعلبللفتلبخلللل ن حللنلبللگ ل مهالللتلگورللع،لخةللیلجللو لث لل ل الللتل سلل ارحلجللی لبللعل ل یللگگههل ی لله لچمللةنل فللی نلبللگتیل ا کللعل ا نل

گللها لتوبللعل لل ؛ل رللگظلله م لث للراشل لل لکمللگزحللی لظلله مل گیف للعلن لبللعل ل للهللبللعلاللل م،لطابللگ ،لامگلهحل ن کلعلبخلللرریصلهرعل لثا مگ رلعل«للشلحة » لشخصل،لگی رگ بهربشلبهال،لکمللگ مللهحل لل .ل.ل.لبللاعلنرللمل ل،لبللگ عل،ث للگ لبخاللشل ال لاکلله بللعلجمللبشل ن ن

لجیخلل لر ةجللعلا للۀل ناللهنلخةللیلن لبللعلر نلخللو ل ل یگللی ل لل کللعل ن ل حللنلر الللتل ل ا بمللگ ل ل.(جهل )ا ه.لاهلور لبخةا لبعلجه تلری حلش ی هلشگهل التلر ل

کوت نشدن در ج اد. واضر 8. 8. 5. 58 اهی در عهادتو

کوتلللها ل نلمبللله ،ل ل صلللگ ل یگلللیل البخلللل ورانلشلللیکتلرکلللی ل نلجهللله ل لرةلللرلیل لن هلخلگ ل ر کعل نلجهه لره یلر گه،ل البخ شلرفسلشل ن کسل ل الت.لفی نل یلگهل ل ورز

یلل ل شلل عل الللت.لبخلللل نلمبلله ل کسلل لخةللیلجللیلخللو ل ر کمللگ،ل ال کوتللها ل کللعل نلمبلله لکلاحل لهحل ل کلعللبله فهو لمهحل ن .ل ن بخللل نلمبله ،لملا هلجلیلمبله لشلبهرعل

لجللیل لل نلبللگ لشللگه،لبخلللرگللههلوحللژه ل.ل.ل.لن لرةللرل ن لجیلله ل ذکللهن،لتسللبة ل یللگ ل ن گةللی .للورز

29 1315پاییز 132شهارۀ

یل ل(لبلگحن1/99:ل1371،لجی ) ل مقلهنلت له ل حلنل لون،ل صلگ لبخللل لالله ل ر یلگ ل ا ورزگهاهرعل نلش هنلبخةا لخو اگل گهاهرعلیهلرهث کس لثلو بل لبملگگ لفهمللث لث جو .لبمهجیل حن،لکعل رسه لبهیگلفیبت ل وننل التل رجهحلث لن ل ال التلرگالگ،لتلهلبلعل حلنللخگ رگل هلل ا

کس لث لبخةللجیمگل لجلرل فسلوسلرهبلا ل کعلامگهحل ر ضهنلخو لن ل ال لر و ل عل چهن (.3/260:ل1407کاةم ،ل)رةهبگ.ل

حخل پسندخده . 8. 8. 8

کلعپیش لر یله ،ل فهلوحل سلمگیگهلتیلجیله لشلگل نلرةلرلبلعلخلو ل خ صله ل هللبخللل نل حن گلههلبلهلل التل کعلا و نهلبعلممو لیکلبفتلرکواةگهل قیحلبهشگ،لر ل ل گورعلرةستل

هل»ممو ل لخص هن لث لیل«لخة لجیخل ل لو ن لرةلرل509:ل1414،لن ها الهمغهه).لشلگهل اللته ل ا (ل نل ل حنلروحلل.شو لشگهل لر هرعل ی ه لتا ل باکعلبگ ل یلل،بخللره لر گهرعلتمههل ا ت بةلیل ال للتلمللیبل للبخللل، ل للع.لزبلله ل للیث ل قللیحلرةسللتیللهل محصللیلبللعلر یلله ل الللتل ل ن ل، ن

لر یه لتحاةلل لتبةینل .للشو ل صه حقل حنلروحلبخلل ن

اعتقادات و دحن پاسداوی از 8. 8. 8. 5لل نورانللبخل الج العل لو ن نل اللتل،ل لشلری ت حلنل حلنلبلعل ملهنلاهیملعلرکلی ل ا

کلعلر قلعل هجللل حلن353:ل1403،لشگه)بلگ یله لکعلبلعلمملو لبخللل سلمگیگهل فر شل ل(لللث للیهلبخلللل نلم هیللگل ل حللنلن لجا للتل لجهنگلل ل ل ةللیل للؤ مةنلمالل .ل الللت رللگل کعل نل حنلخلو لبخلللورا لاللربام،لخو نلشو ،لفی هیگ:لایکعل نل هللخو لبخللورا ل گل لایلیلگ للاللویعل ةله ل رفله ل لبخلل نتبلهط ل ل،(لبعلمبهن ل یگلی294:ل1366،ل)ث گى.لگی رورز

ل مقللهنل للهل ل رفلله لل.ورانلرسللبتلبللعلم هیللگل جللو ل ن بللهلرفلل ل حللنل لبخللل،ل ن کللعل ن اللیلکمللگلرسللبتلبللعللبخللل ل للو للخللو لاهیمللعل کللعل نلبخ للشل ا کللی هل لاللیل ل یللمشلاهیمللعل ورا ل ا

کعم هیگلخو لبخل للورزیگهل یه کعلل لبخللز شلو ل ل ل للتبلها ل حلنل الب لثونل التللپیل ن الو لبخل کعلال ه ت مگنل ن ل التل ل.(292:لل1376 الق ،ل).لثونل ر ل لجو ر ی نلبعللل لر یه ل ا ل ل یملعلللشل ل»رةرل ن ا جلللم (ل257:ل1403،بلگ «) ی کلعل لؤ نلبهیلگلرسلبتلبلعل یلمشلرر،لیلشگهل التت بة یصلهرعلبخلللجلورا ل لا لهحلبگحنل مهللاو گةلی ل لرگلذ ن لذنهلى کهالل علت نل ال حلنل ل م له ل لالوسلرفل لخلویشلن ل نل اللتل شل

1315پاییز 132شهارۀ 31

ل حنلروحلبخل.لجه لثرشو ل»ورانلبهل گه لکعل ا گلی ل؛یه لشلگه«لش » ل«ل ن اللممللزحلی لل،ل للؤ نلن ل نلرفلل ل یللمشل(ل للهحلبلله 1/147:ل1362،ل)بللگ .ل مگل الللت ل راشلل اکللوهلتللیل ىلالللیلجی فی شلل ع،ل حکللماللهلکللوه کهاللل علشللو ،ل لل لل رمللگ؛لزحللی ل کللنل الللتل ال اللهلتو رگل ال حنل ؤ نلچةرىلبکهاگل ل ةللث ل نل لشل ل لؤ نلرسلبتلبلعل یلمشللک لر لةدا

(،ل نلر ةجللعلبخلللل31:ل1362کللعل راشلل مگترحنل ن حللیل الللت،لجیلله لشللگهل الللت.ل)بللگ ،لل ؤک ل کی ههترحنل ل سمگیگگرسبتلبعل حنل ا لث لیه ل کعلر یه ل ا ل رگ.للترحنل وننل التل

و شأن اجتماعی پاسداوی از آجرو. 8. 8. 8. 8

ل ی ل، سمگیگه یگیل صه حقلبخلل ا ل لشلف ل ج لهم ل اللت ر ل.لورانلرسبتلبلعلثجلر نکلیح لپیلله بیل ل:رسللبتلبخللل هلشللگهل الللتلبللعلرضللی لاللاة ه لر ی ل لبللعلر للل ا

ل هللل» رللم خلللنللعلالللالل أ ا خ ب

لأ لله ک للهل ل ه کللهظم(210:ل1409،ل)ن رللگى«لة لتبةللینلل.ل للهحل ن

کی ه،لر یتل ذکون لث ل ل مهل ن جعل کلعلیکل ل ا گلیفل رلگل لریلیل نل ملهنلبخلللالهل سلمگیگهل نلپیه بی گف هن ل هحبمگنل ی ه لالب لبعللن لروم لال هیشل الرضی لالاة ه ل التل

لثجر لتفسةیل تل کلعلفی هیمگلبخللکممگل ل ل رسبتلبعل و ة ورانل ی ه لبلگ ل مهاللتلل.(353:ل1403،)بگ .لرگویگل ىل و ظ لجو رگلشخص ل قا لره رجوبل ربهنه

لر لهرعل ةیل ؤ مةنلل ل رفه ل هللن ل ا ترحنل فلی لرسلبتللاهنلبخةلللالخه ت مگنل نهسلللأبخلل»:ل رگبعلثجروی ه ل رس ع ی مل لل؛(204 :1366ث لگى،ل)«ع ه لی لعلأاللخهاملبل لبلل م لث ل للشلو ل رفل لثجلر لاللب لکلعلر لبخ لشل لهلل ا جل ل اللتل ل رسله لبهیلگلبخةارللعل نلر یه لتل.رف لثجر لبکوشگ کلعلل؛کةگلشگهفمک ل حنل قا لرةرل ن کس ل ل مقلهنلی م ل ن

لثجللر ىل121:لل1376،ل لهللبخللللجللورا لثجللرویشلن لاللخه ت مگ رعلبخ للةگهل) الللق (ل لثرچللعل اکه خو ل یه تیل التل ال ل.(292ل،)ا ه .لکعلرگعل ش عل التلحیخیحلر و هلز

ل و ةلتل ج لهم لرةلرلبخال ل سلمگیگهل اللت ناللتل ال فه هل لل لهحلبله .ل ا نل ی له لخو الل علجلو لبلهلره لع کلعل ا لرلر ل یگلینلجلی ىل نل هالولبعلفلی نل ر هیملگل ال ىللتوبلةع

ی یگرگل لبعل نلفی و رگ:لل حنلم لل ر رل»ورزلأ ال ق لت

لأ لبك ن

لللهلأ لل للل ث کلن ل عل ه لشلب لذ ل ا

لله ل لل ل ا لم ل للو کللعل الجهیگللههل2/149:ل1407،ل)کاةملل ل«ل م ل للعلرضللی ل جللهاهلرگ رللگل (ل نل ال فه هلشو .لالوءل ی ه لبعلرفعل یگین

31 1315پاییز 132شهارۀ

کلعلکمملرةرل نل بةتلبعلفرارگشل ح گلجنلرمفةعلبعل ی ه ل یل ل ةیل ؤ مةن گلی ل ن لا عل ر لثجر نلخو لن ل ا کعل وج لاله مل هرلگ ل حلنل ل رةلهنلتلولخو الگلل؛ حنل چی ل

ل لهلل لجله ل رلگ اهلل(لبملهجی حنلا له 1/147:ل1362،ل)بلگ .لشگ ل ا لر یله لبلعل یثلهن کلعل نکةلللگل ل،لشلللو لتف کلللعلثجلللر ل نلخقلللیلبهشلللگلیلللهل رسلللهسلالوء الللل فه هل ا )ا للله (ل نلجلللهحیل

تل قیحلبهشگ ل.لالتورانل یلشگهل بعلبخلل، و ة

. حه خطر نینداختن جان و سممتی دخ ران8. 8. 8. 9

کعل یگی لن لبعلخقیل رگ ا ل مقهنلچةرنل ی ل ا بعلممو ل صگ ل البخلل سلمگیگهل،ل رگیف عل الت ل ل سلا هره لجلرلل ةلیل لؤ مةن.ل گرییلر یه ل ی ن کلعلجلی نلجی لتل ا ا لهر ل

یل لل،گ اللجیتلخو لن لیهنلرگیگر ل یمکلعلثرله لن ل نلجمگل لرلهجی جیلبلعل اللتل لیگلالل هنرگل ر ال حلنلم لللبلهلمبلهن ل ل ا (لیله ل68:ل1414،لن ها ا لهمغهه)ل«فضلممتلجهلململنل لو »کی رگل

ل کللعل للریشل نلرللق لرةللرلامگللهحل خللو ا ل الظا لل ل لبللعل ی لله ل ی لله لر ل شلللکی رللگل مگل گیلر کعل للگف مگل لتلرلمیلهلل،تلن لبگةلینتو ر لر لیلهل ا کلنل چلو لجلرل،لاللتلب ةلیفا هلبلبیل

یگرللگ کللهحل للیگلبک للهرمگلبخللللورز ل یمکللعلثرلله لن لبللعل .ل اللللجی لله لن لیللهریگیلخللو لرگیگرللگل اکلعل رسله ل(ل ل نلچمةنل لو ل 336ل،)ا ه رفل لجله ل یگلی لبخلللجلی ىلاحل اللتل

لثالة ل ل.للثره لشو یگ لجورا ل ل هرعل ا

‏گيرینتيجهگف علشگ لثرچعل کعل مهنل یثر للجی ل، ا ملا هلجلیللل،فی تیل ال فهوحل ونل،ر حیلبخلل_ثیگلبللهنل مللهحیل ثبللتلرةللرل ن ل ل نل لرللواۀلره سللمگل ل سللمگیگهل صللگ ل،لبللهنل مللهحیل مفلل

لملهحل_بمهجی حنل مهنل یثرل ل.لیهبگل ل ملهنل لونل اللتل لبلعل صله ی للر حلیلبسلةهن تلیل ال مییکعل شهنهل ن ل ل حیۀل فهلوحلبخللل لتمههل ا الگلن بقلۀل حلنللر له ل لگمجلگلل حنل ن

ةلر ل ل ل یکه لل،جلگ للزحلی.لم وحل لخصو ل قاقل اللتل، لرواهل نل فهوحلبخللمگ.لک صه حقل مهحیل نلایلرواهلن لر هیه ل

مصادحق لغوی مصادحق وواحی مصادحق قرآنی مصادحق معناحیلل*ل*ل*ل سهکل البخ شل هلل1ل*لللللل*حللربو لبعلبخ شل هل2

1315پاییز 132شهارۀ 32

ل یگی ل*لللللل*ل مو ل ل یلبعلبخلل3

ل4 سهکل البخ شل لر یل

لر تل ه ل*ل*ل*

ل راش مگل5 ل ون ل*ل*ل*ل سهکل ا

ل6ثرز نلبخ ةگهلر گ لچةرنل

لبعل یگی ل*ل*ل*

ل رفه رکی ل رفه لل7 لللللل*ل*ل لتیسل ا لللل للللل*لاهنل ه کت ه لر تل8 لللل للللل*ل الالهاشل ةه لا سی معلل9

شیکتلرکی ل نلجهه ل ل معلل10لیهننل سا هره للللل*ل*ل ا

معل الخةرنالهرگ لبعلل11 لللللللللل*ل سا هره

گههلرکی ل یگی ل الماملل12 ث للللل*ل*ل فةگل ل راش مگل)اگ یت(

لن هلل13ل کی ل هلل ن اهیمعل للللل* لللللخگ ل لرةیلرقرةی

کی لاهیمل14 للللل* لللللجهنل هللری حلجیعل للللل* لللللکوتها ل نلباو لفیال ه ل15 للللل* لللللرکی لث ل ل ف ه الاحلرکی ل16 للللل*ل*لیهننلرکی ل سا ه ل17 للللل* للللل ننل ال ط هحل یگی خو ل18 للللل* لللللجهیهلربی ل ال ن حیلخو ل19

لجیلگی لث گ ل ن حیل یگی ل20 للللل* لللللنلف یل یگی ه رسه ل لت م

33 1315پاییز 132شهارۀ

للللل* لللللجیه لرکی لفضهحلل یگی ل21 لللل * *لخةینلجیل22

ل23ره یلر گ ل نلجهه ل ل

لمبه کوتها ل نل لللل * *

لللل * للللل هالگ ننل ال م ه ل ل حنل24

ل25لثجر ل لشف ل هالگ ننل ا

ل ج هم لللل * لللل

ل26خ نلجه ل لبعلخقیلرةمگ

لالا ل یگی لللللل*للللل

‏‏ونابعکریمل .1 یث ل

.1414،لتصحة لببح لبه ،لاجی ،ل م،لنهج ا لیالغه .2

،ل ح لو ل ح لگلطملهر ل لطلهایل ر لگلا ى،لالنهایکهلل فکی غویکب الحکدیا و ا کر جنل ثةلی،للل .3 ش.لل1367 ؤالسعل قبومهت ل ال همةاةه ،ل م،لچه لچههنح،ل

کتهبچ ،لتهی ،لچه لش م،لا والیلل)شةولبگ (،لل جنلبهجویع،ل ح گلجنلما .4 ل1376،ل .للش

کبلیلرفلهنى،لل،لتصلحة ل لتح ةلقلمال الخصکا لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل،ل .5 اللةن،ل لم،للل جه لعل گن .للشل1362ل

ل،ل .6 ش.لل1362 ما ،لتهی ،لل،ل،لتهی صفات الشیظهللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل

کلهظ لخی اللهر وصادضهلل اإلخ ا لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل،ل .7 ،ل کتبلآل ل لهحلل،لتصحة لالةگلما ل .ل1402بهر ل ر ه ل ه آ،ل

کبلیلل،لتصحة ل لتح ةقلمال وظانی ا خیارللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل،ل .8 اللةن،ل رفلهنى،لجه لعل گن .ل1403 م،ل

،لتصللحة ل لتح ةللقللوککن ال یح ککره الفقیککهلل جللنلبهجویللع،ل ح للگلجللنلمالل ل)شللةولبللگ (،ل .9الةن،ل م،لچه ل ح،للما کبیلرفهنى،لجه عل گن .ل1413

ح.لل1988،لجیر ،لجههر اللغه جنل ریگ،ل ح گلجنلرسن،ل .11

ته.ل ا ةع،لجیر ،لجی،ل نل کت لالهخصص جنلالةگه،لما لجنل ال همةلل،ل .11

مبگ ح ةلگلاملگ ى،للل،لتصحة ل لتح ةقالهحةن و الهحیط ا عظن،للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل .12ل کت ل ا ةع،ل .1421جیر ،للل ن

1315پاییز 132شهارۀ 34

،ل)تصلحة لمبگ سلاحل ح لگلالهر ،ل کتل لوظجن وقکایی اللغکه جنلفهنس،ل ر گ،ل .13ل .ل1404 م،ل،لل ماحل الا

.ل1414 نلبه ن،لجیر ،لچه لالوح،لل،للسا الظرب جنل میون،ل ح گلجنل کیح،ل .14

،ش بعل جن .15کبلیلرفلهنى،لجه لعلل،لتصلحة ل لتح ةلقلمال لتحت الظقن رسنلجنلما ،ل

الةن،ل م،لچه ل ح،ل ش.ل1363 /ل1404 گن

جیله ،ل ؤالسلآل هلللل،لتصلحة لجیلتوظجکن الفکووا اللغنیکهاال،ل حسنلجنلمبگل هلل،ل جو .16 م یل لالا .ل

ا ن،ل ال همةللجنل الحه ،ل .17 ،لتصلحة ل ح لگلرهبلیل لگحنلف ل الصال علی النیی ل .ل1397 بهر ،ل کت ل لالا ،لجیر ،لچه لالوح،ل

.1421،لجیر ،لتهذیب اللغه اایى،ل ح گلجنل ر گ،ل .18

قف ل ن ی لل ،ل ف للیل صلللل،للتح ةللقتصککنیت غککور الحةککن و درر الةلککنث للگى،لمبللگل و رللگ،ل .19 ش.1366تباة ه ل الا ،ل م،ل

ل .1371،ل ن کت ل الا ةع،ل م،لالهحا نجی ،ل ر گلجنل ح گ،ل .21ل.لل 1414لطابع،ل نل کت ل ا ةآ،لجیر ،لل،لتصحة لج هلفقه اللغهث ه ب ،لمبگ اک،لل .21عل،لتصحة ل لتح ةقل گنالالتفسیر الهنس ب إلی اإلوام الحسن الظسةویجیجهر ،لل .22

.1409ل،ل گنالآل ل هحل هگنلمجلل هلللت ه لفیجعل ریت،ل م،لل هحل هگى

.ل1376،لجیر ،لالصحاحجوایى،ل ال همةللجنلر ه ،ل .23

لمه ا ،ل .24 .ل1409،ل م،ل،ل ؤالسعلثلل بةتو اال الشیظهری

.ل1412،لجیر ،لل،ل نل اموفردات ألفاظ القرن ن ر ،لرسةنلجنل ح گ،لل .25

را ی للهلمیفهرةلله لحللر ى،ل للهگ،لبمةلله للتح ةللق،لضصککص ا نییککا گ،لن رللگى،لاللل ة .26ل .ل1409پژ ا ههىل الا ،ل هگ،ل

.1414،لجیر ،لتاج الظوو زجیگى،ل ح گلجنل ح گ،ل .27

،لطهللونن،لچلله لفرهنککل لغککات و اصککوالتات و تظییککرات عرفککانیالللجه ن،لالللةگلج فللی،ل .28 ش.ل1393 ام،ل

.ل1405 م،لل،ل هه ن،کتاب لین بن ضی الاةملجنل ة ، .29

،لتصحة لج هملآل لنلکتاب التظویفاتشریتلجیجهر ،لما لجنل ح گلجنلما ل هحن،ل .31 ح.1983 ./ل1403 ا هءلجإشی ل مهشی،لجیر ل_لل

اللةن،ل لم،لچله للل،لجه لعالهیکزا فکی تفسکیر القکرن رسةن،لطبهطبهحی،لالةگل ح گ .31 گن .ل1417 مجم،ل

،ل ر لهن لرهبلیلخسلر ،لتهلی ،لالقکرن وجهع الییا فی تفسیرطبیال ،لفضللجنلرسن،ل .32 ش.لل1372چه لالوح،ل

،لتصللحة ل ر للگلرسللةم ل شللکونى،ل یتضللون،لوجهککع الیحککوینطریحلل ،لفخللیل للگحن،ل .33ل لش.لل1375تهی ،لچه لالوح،ل

35 1315پاییز 132شهارۀ

ل ث هفلآ،ل لم،لا والیطوال ،ل ح گلجنل حسن،ل .34 ،لتصحة ل لتح ةقل ؤالسآل ب ثلع،ل ن1414.

ل .ل1400ل،ل نل آلفه ل جگیگ ،لجیر ،لا فی اللغهالفوومسکیى،لرسنلجنلمبگ هلل،ل .35 .ل1380،لتهی ،لچه ل ل،لتفسیر الظیاشیمةهش ،ل ح گلجنل س و ،ل .36

،لتصللحة ل لتح ةللقلرللهف لمی لل ،لمبللگل للیرةملجللنلإتیککا علکک م الککدینرر لل ،ل ح للگ،ل .37لته.للرسةن،ل ح گلخضیلرسةن،ل نل کتهبل رجی،لجی

شللیکتل ر للهن لما لل ل لفیامگلل ،لتهللی ،لچلله ل،لکیهیککای ککظادترر لل ،ل ح للگ،ل .38لش.1390 هرر ام،ل

ل .ل1409،لر یلاجی ،ل م،لچه ل ح،لکتاب الظینفی اةگى،لخاةللجنل ر گ،ل .39کهشللهر ،ل ا حسللن،ل .41 کبللیلرفللهنن،لالهحجککهلل الیی ککا فللة ل ،لتصللحة ل لتح ةللقلمالل ل

ش.ل1376 ؤالسآل م یل الا ،ل م،ل

ل،لللللللللللللللللللللللللللللللللل .41 کتهبخهرعل هحلأ ةیل ؤ مةنلما ال افیللللللللللللللل .1406،لل،ل

.ل1414،ل م،لچه ل ح،لالهصیاح الهنیرفةو ،ل ر گلجنل ح گ،ل .42

کبی،لل یش ،لما .43 .لللشل1371،لتهی ،لچه لش م،لل،ل نل کت ل الا ةعضاو ضرن

م،لچله لل م،ل نل کتهب،لل،لطة ل والوىلجر جیى،لتفسیر القهی ،لما لجنل جی اةم،ل .44 .ل1404الوح،ل

.ل1407،ل نل کت ل لالا ةآ،لالةافی کاةم ،ل ح گلجنلی وب،ل .45

.لل 1403،ل نلإرةهءل ی ثل رجی،لجیر ،لچه ل ح،لبحار ا ن اربه ی،ل جاس ،ل ح گ .46

ش.لل13٣١،ل نل حگیا،ل م،لویزا الحةههللشهین،ل ح گ،لل ح گنلنن .47

کلهات القرن الةوینالتح صقفوى،لرسن،ل .48 ،لجیر ،لچه لل،ل نل کت ل ا ةعقیق فی .1430الوح،ل

ته.لل،ل نل گمو ،ل هایه،للجیالهظجن ال یط صقف ،لإجی اةم،ل .49

کمگیهلشةول فةگ،ل م،لا والی فةگ،ل ح گلجنل ح گلجنلر ه ،ل .51 .1413،ل

ل .1400،ل،ل ما ،لجیر وصیاح الشویظه،ل مسوبلبعلج فیلجنل ح گ،ل هحلش م .51ل.ل 1406،ل،ل ؤالسآلثلل بةتفقه الر ا،ل مسوبلبعلما لجنل وال ،ل هحلا م .52 ته.لل،ل ؤالسآل ما ل ا قبومه ،لجیر ،لجیجاوع السظاداتری ،ل هگن،ل .53

،لتصلحة لرسلةنلرسلم لجییجملگى،لعین الحةن و اله اعظ الق ،لما لجنل ح گ،ل .54ل حگیا،ل م .للشل1376ل،لل ن

ام لر تنییه الخ اطر و نزهکهلل النک ا،ر للنلمةس ،لون ح،ل س و لج .55 ،ل کتبلعللبهجه عکهلل ور .1410،ل م،للف ةع

1315پاییز 132شهارۀ 36

للل

های اسالوی خود در آووزهشفقت بر _______________________________ 1اهلل زينلى دکتر روح _______________________________

‏چکيده. مانزال خيرخزواهی و مهربزانی بزا خویشزت اسزز ‎مفهزومی اخالرزی بززه ،شزفق بزر خزودشبهه ناسازگارل بخشی از دیز را ، به ویژه در عرصه اخالقهال دینی وجود برخی از آموزه

كزاربردل با احليزل ایز آمزوزه. بخشد با ای اصل اخالری روت می گز ر ارا زه ااریزر هزا و از كزه در امزاه آمزوزه برال شفق بر خود می گفز هزال اسزالمی ایز اصزل اخالرزی مزورد اوان

كاربردل. اس اوجه بوده ك رل شزفق بزر خزو، در ااریر د دارال دو سزطح حزدارلی و حزداشفق بر خود به مانال ضرر نرساندن به خویشت ، در سطح حدارلی. )كر و سقر( اس

ك رل به مانال فایدهاس و نفس ني دارال مرااب . باشد رسانی به خود می در ااریر حداه ایز مانزا و با اوجزه بز. گيرد مختلفی از بدن مادل اا حقيق ملکوای غير مادل را دربر می

ل ظزاهرل امزاه مزوارد ازوان ناسزازگار مزی، اعمال اصل ازرجيح اهزم بزر مهزم و راعزده ضزرر . طر نمودادعایی را بر

، ضزرر نز دن بزه خزود، شفق بزر خزود، مرااب نفس، خود )نفس(، : شفق ها واژهكليدكرام نفس، جهاد با نفس. سود رسانی به خود،

ل

ل ______________________ کاحل ل رگی عل الا _لههنل الا لثال ه ل گسلن ونلبمةه لپژ ا ل_1 گر هل ل.لپژ ا گیل

ruholla12@Gamil.com

یهفت:ل ل1/10/1395:ل_ل ذحیش16/6/1395 ر

37 1315پاییز 132شهارۀ

‏طرح‏وسجلهل هم لل القلث لشف تلیک ل ا کلعلبلعل م بلهن بلعل لبخلشللل،ترحنلبفه ل خا ل ل اللتل

ل حللنل ه للعلبللعلجرناللل ل سللهجا ل.لشللف تلجللیلخللو ل لشللف تلجللیل یگللی ل هجللللت سللةمل الللت نکسلل لن ل لل .لخللو اةملپی خللتل ربللهنهلشللف تلجللیلخللو للک للیل کللعل شلل نلنف للهن تللو لیهفللتل

فی ل نل نجلعلل،بعلمبهن ل یگی.لگ رگ ف هرعلن لبهلخو لا چو لبهل یگی لشهیس عل لبهیس علررخسلتلبهیلگلبلهلخلو لنف لهننل لف هرعل شل علبهشلگلتلهلب و رلگلبلهل یگلی لرةلرل الر نلشللف تل

کمللگ شمهاللل لشللف تلجللیلخللو لبللعلممللو لبخ لل ل ال جللر نلرگللیشلل نل بهرللالر .لت ه للللبللهلتوجللعلبللعل یمکللعل خللا لبخللشل هجللللتللوجه ل ال حللنل.لاللله ملرسللبتلبللعلخللو ل قللیحل الللت

ل لل ل حللنلا ةمللعلشللری ل خا لل لبللعلشلل هن احل الللتلتللهل حللنل،لر لالللاحل الللتل ل الللاحل نلر حلیلجرنالل لل سهاعلن لجیل الهسلث واه گلر نشل یلگگههل اللا کملةملاهنل یثر ل ،لتلهل ل نلل حلنل و لوحلرةلرل هاللول هلشللو لبلعلشلبهه ل لپیاللش ل.لالهنل قللیحل ن لهلجلی نل حلنل میللون

گلی لتلهلجلیل التلتهلرخستلت ریفبهیس عل لشلف تلجلیلخلو ل ن جلعل ل هجللالمجشل ا کهرجی نل للریلهحل خا ل ل اللاحل لة ل نل الهسلث لب و لبهل تلجی یلجهیگههل حنلبلفتل خا ل لن ل ن

لبعلپیالش گفتلر و ل ل ه ل ل.لاهنل قیحل هالول جیل حنل الهسل سهاعل با ل حنل ه علن ل نل حنلالعلپیالشلجرنال لخو اةملر و :

کللهرجیل-1 لبللهل حللنللث للواهل-2 نلشللف تلجللیلخللو لچةسللت؟لت ریللتل اللهنل الللا لالللهاگهنکگ ح بهلتوجعلبعلطلیحلجیخل لشلبهه ل بمل لجلیلرهاللهاگهننلل-3رگ؟ل ل مهنل الشف تلجیلخو ل

ل الللاحلث للواه،ل حللنلبللهلشللف تلجللیلخللو للثیللهل ن لبللهلشللف تلجللیلخللو ل جللو ل ن ؟ ل ن نلرهالللهاگهنلگی ؟لبون ل جو لچگورعلرلل

ل حنل و وحلب لجلو ل ل لتلثیله ل لر یله لبسلةهن ن ثثلهنل سل لل هجللل،لهل جلو ل لهونلجیخل ل بهرلال خا ل ل ربلهنهلرفل لتمهلهل ن الملبلعلبلون للث ،لتوجه ل نل التلرةسلتل

لر ه حلنل سل.لبعلث ل شهنهلشگهل الت،ل حگ گسل ی هلاعل ن تلینل لون للشمهالل لبلعلبلون ل

1315پاییز 132شهارۀ 38

گیف لعل ل نل بلهرث لا چلو ل الگ ل ل الل ل چگلورگ ل،لهون اهنلشلف تلجلیلخلو توجعل ی نکللمش جهیگللههل،لاللهل نل هجلللل للهیعلرهخوشللهیمگلبهتوجللعلبللعل بللللشللف تلجللیلخللو ل خلل ا ل

للرگیشلاله ملرسبتلبعلخو ل.لبعلث لپی خ علشگهل التل،شف تلجیلخو ل ن

‏وعناشناسى‏-الفلفهنالللل لبلللعل ملللهنلمقوفلللتشهههفقت: کلللی ،لشلللف تل ن ل،ل هربلللهر ل) رلللونن، یر لللتل

ل.ل(لث للگهل الللت588:ل1382ل، لل ل) للةنلتللیرمل لریح،ل سللوانل،ل(5/1381:ل1381 للهل نللل بللللشللف تلبللع،لمرجللی ل فللی ل .لتل الللت مهنلن گویللگ:ل شللفه لممللهی للن رلل ل ن

کعلرسبتلبعل لفقل کس ل التل ماةلعل حبلتل لما لعل ن للث ةخ علبهلتیسل التل ل فقللبگل لثثهن ل ا لجلیلجلهرشلجی ل لثاللة لل حلنل حبلت.لملهکل اللتم لل لجلیمل ا ث ةخ لعلبلهلتلیسل

گیلبهل.لگویمگل حبوبلن لل شفه ل (ل ل49 مهنلتلیسل) ربةلهء/،ل گنلشو ل« ن»شف تل گللیلبلله لث لر شللن26 مللهنلممهیللتل)طللون/،ل للگنلشللو ل«فلل ل»ل )ن رلل ل.لگللی لتیل ل(ل ن

نل لنف للهنل هللمل ،ل(لبللعلمبللهن ل یگللی19/15:ل1417ل،؛لطبهطبللهحی1/458:ل1412ل، بللفههر کلعلخلو لن ل نلرصلةحتلر له ل ل الگل للشف تلرهف لعل اللت:لرخسلتلخةیخلو ا ل اللتل

کلعلبلهلرگی رلل لجالوهل ل لرلهظیلبلعل حللنل ل.لکمللگل یگلیلجی ملهکلجلو ل الللتل ت ریلتل جلنل میللونلره سلمگل»(لت ریتلبعل10/179:ل1414ل، میونل) جن.لوحژگ ل الت لجیطلی لر لو ل لون تلاشل ن

ل ی ح (لجلیل حلنل1/433:ل1410ل،) مله ن.لاهل شهنهل ش علبهشگلوحژگ تو رگلبعلا ةنللرةرل «ل اکللعل ن نلوحژگ ل هیللعل لل،لاللهحیل هرمللگلخةیخللو ا لتللو لاللیلم الل لن ل حبللتل ل،لتل الل ن

ل.للم ا ل ف هرعل رست،لالوانلبهشگل ل

«نفا»خا « خود»کللعل لل لشمهاللله ل للهر ل خ افلل لن لجللی نلرفلل لجیشلل ی هل للت للتللو لث ل رللگل اللهلن لبللعل

ل.ل مهنل با لبهاگی رگ مهنلرخستلخهنحلشگ لاو ل لرسةمل اللت؛لجله لث ل لن لرةلرل الث ل گف عر ل ل اللتلرف ل ف کعل هیگ نىلث لبعلر ل، میلونل؛ل جلن5/460:ل1404ل،) جلنلفلهنس.ل رگل

ل(ل ملللهنل یگلللیللثر14/234:ل1414 کلللعلرفللل ل ملللهنل سللل ا ل الخلللو لرلللگ ن ل لا ة لللعل ن

39 1315پاییز 132شهارۀ

کةللگل لل ل ضلله ل،ل للهفعلبللعلچةللرنل یگللی لبللعلا لله ل مهالللتل ةللعلن لتف ل،جللی نل ثللهل.لکمللگل لل،«رفلل ل جبللل» کللوهل :ل1410،ل)فی اةللگن.لی ملل لخللو ل رسلله ل؛«رفلل ل لرسلله »ی ملل لخللو لل.(2/66

ل بقاحلرکة ه لبعلجوایىل طا ل لف لللبلعل له هلل ن ل جلی ل اللتل ل ن کعلذ تلها شو لل.ل)الللجه ن،گجییىلبللعلبللگ ل الللت ن ل ل اللقلبللعل جسلله ل ل جسللهحل ل ن نلت اللقلتللرةللهالکیه،ل گاللل ،لکالل ،لرهط للع،ل(ل بللقارهت لچللو لرفلل لمه اللع4/467:ل1363 ،ل مقب للع،لفللهل حلللنلرلللواهلر حل نرلللگ،لرسللل ،لرةلللو ر ،لربلللهت ؛ل8/5:ل1981ل،)بلللگن گحنلشلللةی ان.ل ناللهنل خ افلل لچللو لرفلل لل(لما للهىل خللا لرةللرل رسلله لن ل ن ىلرفلل 917:ل1998،لجهلله ل.(692:ل1371ل.ل)لری ، رگل ق همعل ل اه عل رس ع،ل و ع،لشهو ر ،لجهة ،ل هنه

ل للهر ل ل صلله حقل فلله ت لبللع کللریمل ن ل للیث ل لنف للعل الللتلرفلل ل ن هرمللگلذ لرللقل.لکهن رسلله لبللهلت للخصلج لل لل،ل(32 رسلله لبللهلت للخصلفللی ىل) هجللگه/ل،ل(12ت لله ل) ر للهح/

کملجللیل رسلله ل)حوالللت/ل،ل(128)توبللع/ الل لل،ل(130م لللل)ب للیه/ل،ل(53طبة للتل ةللعلرللهلجللینل حللنل للهر لتمهللهل مللهنلرخسللتلبللعلل.(42)ا للی/ل جللو لجراخلل ل رسلله ل،ل(284)ب للیه/ ا

ل ا ر لبحالخهنحل التل رسه ل رجوبلر ل ا هلچمگل مهنل یگیلبعل رسله ل رجلوبل،لشو ل گةیرگلشورگل ل ل کال ل حلنل لهر لن لرةلرل ل .لبهیگل ون لتوجعل ی نل گلر هل ت سلةمللتلو لبلعل ل

لث لجیخل ل ا لرفل لکی :ل ن ،لاللوح،ل ملهنل ح؛لبلگ ل له نل ل رةلونل رسله ل اللت،لالهل لی ل الرفلل .لچهللهنحل لش للم لجیخلل ل یگللیل للی ل ا لبللگ ل لله نل رةللونل الللتل، ن ؛لر ة لل لرةللیل ا

ل حنل ل مهلالخنلنف عل الت.ل هرمگل مهنل مجمل لاف م لر یه لرةرل ا ل.لل نل نتبه یهفتلطه ل رسه لرةرل حنلر ة تلن لبهل تل ن ل نتبلهبلل رسه .لتو ل ر الهلرةلیل ا

کعلنف ل نتبهبلبهلخلو لن لرةلرل نلگورع،لشخص ل التل هننلجر بهل یگی ل کلعلل ل ل نل ا بهشلمگللرللوحلنف للهنل ر ل نتبللهبل ر 124-122:ل1389ل،) ی اکلل .لشخصلل ل الللتل ا شخصلل لل(ل ن

گلوحیل ضله للگههلخو ل کلعل ل.لجلینل لخلو لن لجلیلمهلگهل ن الوحلالمل هجللل لهاگهل اللتل نگفللتل کللعل ن نل ی تلل ل للگ نللکللعل رسلله ل جللو نل رللگل ن ‎تحاةلللل حللنل للهر لبهیللگل

لث ل جللو ل لله نل الللتل ل ی تلل ل یگللیل جللو لرةللیل لله نل رسلله لن لشللکللل یتبللع،ل الللت نل ا

1315پاییز 132شهارۀ 41

ل حن.ل امگل لرهحل ا گو لرف ل نلر ة تل ی ت لرف لر گوره لبلعلمبلهن ل ةلقلاهنل تلیلل رگل لجللیل لبللهل رللگتشلا للعل للو نلخللو لن ل ن ل.ل)بللگن گحنلشللةی ان،گةللی لرفلل ل رللگل الللتل

ل.(8/51:ل1981لث واه الخنل الخلو لفی وشل ل.ل مگنلرف ل شهنهلشگهل التلاهنل الا لرةرلبعل یتبعل ن

کلعل15(ل لخو لبهخ گ ل ل)ا ی/19 رسه ل)ر ی/ کلعل رسله لرله ل ن ل (لبلعل حلنل مهاللتللر ةجللعل لخللو لپیللگ ل لل ،لگةللی لهبللاعل خللو شل الخللو شلف یکلل لخللو ل لل ل ل،لکمللگ‎ ن

لبلهلخلو ل ل للرةیلخلو لن لخلو ل ل،بعلمبهن ل یگیل.ل یگینلخو مگ ننل لخةه ملگ ن ل گیف ع ؛لجلو نل15/226:ل1372ل،) قهلین.لر لهرگ‎جهنلخو ل ل ل ل لخو لن لبعلره،ل ش بههل

ل(.11/332:ل1377ل،ث ا کللی» سللهاعل گللمل لر یلله لرةللرل للون لتوجللعلجللو هل الللت«لرةللهف نلخللو »ل ل«ل خللو ل .ل للهحل ن

ل »لگ:لفی هیل لما کملگل ج لها گلمل گیلچةلرنلن ل کعل کس ل ل ن لللگلی لتلهلث لت ج ل نحل اکمگ لپلیل،پیگ ل ل ن کلی هل گلمل کملگلل ل لخلو شلن ل ل.ل)ت ة ل لث لگن،«ث لرةسلتلتلهلپیلگ یشلل(.4/340/ل1366

کاوجردی و جامع شفقت جر خود تعرخف لت ریلللتل لللونل ل بلللقار لشلللف تل لخلللو ل)رفللل ( کملللو ل للل ل،ل لل ل ا تلللو لت ریفللل لل

کی لکهرجی نل ل ةق لتیکة لشف تلجیلخو ل ن جعل حنلت ریتل ملهظیلبلهلتفله ل ملهحیل.لتیل ال یتبع لرف ل کلتل ملهنلل، نلشف تل ن نل لاللق ل ملهحیل اللت:لل یتبلعلرلگ ا لیلهل

لریاللهر»،لشف تلجیلخلو ل حلنلاللق ل ملهحیلچملگلرکتلعل حلهظل.ل اللت«لگ لبلعلخلو لرن نل حللنلل؛شللگهل الللت:لرخسللتلالللاب لجللو لث ل الللت کةللگلجللیل ن لرةللهون للی ملل ل ن ت ریللتلتف

کهنالهلم ال ل ل ای لتلیکل گلذن ل ل لو ن ل ا لبسلةهننل ا کلعل ن لبعلخو ل التل یگلیل.لشلو لگورعل رنجاللوگةینل ال ن لث للگ لل،ث ةللرلرللگ للنف للهنلشللف ت،ل یمکللعلبللهلتوجللعلبللعلرللگ ا لجللو لث

رکتللعلالللوحلتوجللعلبللعل ر لله ل هجلللل م مللهل نلخصللو ل.ل للرناهنل لله نلبللعلبللگ ل الللتل الللت ل حللنلا ةملللنف للهنل للف هرعل ضللهل لل .ل صلله حقل للرن ر ةللهبللعلجمبللۀکمللگلتللهلفللی ل ن

ل.ل وللن ل ال التلرگاگ

41 1315پاییز 132شهارۀ

کثینلیهلال تل مهحیلشف تلجیلخو ل.ل اللت«لناللهر لبلعلخلو ‎اللو »،ل یتبعلرگ حلنل نلریللیل شللت:لرخسللتل یجللهجیلجللو ل حللنلالللق ل الللق ل مللهحیلرةللرلچمللگلرکتللعلن لبهیللگل ن

کعلفی لجی نل ال مهحیل الت کهنالهحیلن لل،لةهجیلبعلث لما هلجیلتیکل لونل ضلی،لبعل حنل مهلکلعلجلی نل لاللو ل رجلیل شل علبهشلگ کثینلجلو ل حلنل.ل رجهحل اگل یگلیلثرکلعلبلهلتوجلعلبلعلرلگ

ل ه نل ل مونل) لبلعلمبلهنت ل رةلونل ل خلر ن(لاملت ،لالق ل مهحی هحل رو حلالو لن ل ممل الالملل رجیل باکلعل ی تل لفی له نلل، یگلیل محصلیل نلخلو ل له نلرخو الگلجلو «لخلو »گةی ل

رکتعلالوحلرةرلتوجعلبعل ر ه ل هجلل م ملهل لنمهیلتلتلهحل.لشو لرف ل رسه لن لرةرلشه لل ل.للاهالتل لت هحلث

ل حنلجینل بل کعل ن ل ن لالیل لاللق ل ملهحیللبهیگلابی نل ه ل جو ل ن ل ا و نهل نگةللی ل لث ل ملجللیل الللهسل حللنل بلللل سللا ل.ل بللللت للگیمل اللملجللیل هللمل الللتل، بمللهنلم لللل للی ن

گیل نلم ل،لم ا لتر رملجینل لالق ل مهحیلپیش،ل بهیلگلثرچلعلل،لگف لعلن ل الگل و ن نل اکعلبهل یتبعل بةلل لجیتیلخو لتمهال ل ن ل.لل ل رجهحل ن ل

‏های‏اسالوى‏و‏شفقت‏بر‏خود‏‏آووزه‏-بلث لواهل ل ل،چعل ربهنهل مهنلشف تلجیلخو لجیه لشگبهلتوجعلبهلثر کلعل ن گفلتل الهنللتلو ل

کةگلشگهل الت ل ف هرعلبهلخو لتف ل حلنلا ةملعللث واه.ل الا لجیل ش نلنف هن اهنل الا ل نکعلیهلخو لث اهحیلاسلبخشلرخستلث واهلل: ذحیرگلت سةمبعل لبخشل الهلر له لشلف تلل مگلل ل لجیلخو لبع ل حلنلث لواه.ل رجه لگلالهلبلعلشلف تلجلیلخلو ل ل لر رلگلیلهلم لللبلعلث لشل هن الهلبلهلل ا

لیه ل لممو لث واه لثیله ل لر یله .لکمةملاهنلالهاگهن گر ال ل ا کلعلظلهایل ل لهلبخلشل حل رلگلل حن.لاهلبهلشف تلجیلخو لرهالهاگهنل التلث هسل حلنلثیله ل لر یله لر ل کلنل اللتلجلیل اللل ا

کلهرجی نل ن جلعلل.لشبهعلرهالهاگهننل الاحلبهلشف تلجیلخو لبعل جو لثیگ هلبهلتوجلعلبلعل ملهنلکعل حنلرهالهاگهننلظهاینل التل ل ل تلو ل الاللهاگهننللشگهل الشف تلجیلخو لخو اةمل یگل

گفتل قاقلث واه لل.لاهنل الا لبهلشف تلجیلخو لالخنللث لبللعللاللهنلبخللشل للن لجیلله ل لل لث للواهلجللی نل ثبلله ل حللنل مللهلرخسللت ل لل ل ا کمللةمل

گر نه ل.للاهنلبخشل حلخو اةملپی ختلتحاةلل

1315پاییز 132شهارۀ 42

سازگار های آموزهکرامت خود توجه حه

گی ة کللعل نتبللهبل سلل ة للبللهلتکللریمل ل گ شللتلخوی لل نل الج اللعلنف هناللهحیل الللتلل لللو احلیلللهلمو للللل یجللله لث ل اللللت ل ا کسللل لر للل.لشلللف تلجلللیلخلللو ل ن ل ه ل املللگهلتکلللریملاللهلا للو نهلجیثرمللگلتللهلبللهلل رسلله .ل راشلل مگنل الللتل لثرچللعل راشلل مگل الللتلخو اللل م ل الللت

لبعل حبوب کی ل ال رن گلهحلجی نرلگ،لجاوگةینل ل حلنلل لهحلمال .ل نلجهلتل ملهفعل ل نگی ل ل ن »فی هیلگ:للبهنهل ل کل لخلو شلن ل گملههلبلعلخلو ل اهرلتلر ل ،لالیل .«لکملگلبلهل رجلهحل

ل.(231:ل1366ل،)ت ة لث گنکلعلبلهلنف لهنلشلف ت،لجیل حنل هیع گی ل رسه ل التل گمههلروم ل اهرتلبعلخو ل ث ةرلل رجهحلل الت کلعل الل شل ل ‎زحی ل رسله لالةد؛لرهالهاگهن کسل ل ل.لکملگل اهرلتلر ل ،ل ن ل لتلبلعل نکعلرفل ‎ث »فی هیگ:للر ی ل یگیل لجیملگلالهلن لرلهچةرل ل لشلهو ،لن لجلهنگل ن لخویش ‎‎ک ل

لا ه ل«)ا ه (. کعلره لشهو ر لجیل لره ل ل ل ل رسه ل ن نلشلی یطلمله نل،لشلورگلاهحیللرلللگ ن کهنالللهنلره ناللللتل لرةلللیلم ارللل ل لللو ل.ل للی ن نلچملللةنلشلللی یق ل ر لللهلل نتکللهبل

کلللعل لللرناهل ل ق للله للنخلللگ لبسلللةهننل الجمهیلللت.لگةلللی ل للل کهنالللهنلرهشهیسلللتل الللهل لکلعلل.ل گمهالت التل ةا لجیل حنلللن ل رجیل ش عره ذحینللجبی لر ی ل یگیلث گهل اللتل ن

کمملگلگی ل ش نلرف لبهمال کوچکلجاوهل )ا له (ل.لشو لتهل ونل رةونل نلچ ملفی لکلعل رةلهل ل لونل رةلونل جلر ن ل رةلونلبلعل حلنل مهاللتل رلگل ل بله تلرلهحیللکوچکل یگ ل لون

ل حن.لرگ نرگ لت هجللل ملهفعل ل لرناهل ل لر ل ا گلی جمبلعل خلر نل جلو ل لبهیلگل ن .لرسله ل لگحلکللی حلبللعلخللو لل حللنل مللهلن ل لل کللی حل ل رسلله لبللعل یگللی لن لبللعل مللهنل کللعل لر یللهت ل تللو ل ا

ل.(386،ل )لا ه .لجی شتلر و رةرل رگلل رس ع

روق و مدارا حا خودکلللیح.ل للگ ن ل لنمهیلللتل رلللو لل اللللت،ل یگللیلر لللو لنف لللهنل لللف هرعلبلللهلرفللل لناللللولل

لن ل الللتل لل خگ رللگلخللو لنفةلل»فی هیللگ:لل لل لت للهحل للون ) للل ل.«ل ن لقل اللللتل لنفللقل نل.(5370_ل5363:ل1939،لامگن

43 1315پاییز 132شهارۀ

رکللملبللعل للگ ن لمللهحل الللتل لا للعل ی تلل ل جللو نلرفلل ل نلا للعلمللو مل جللو لن ل رجللیلللر یه لبعلجیه ه حنل س.لگةی ل ل مهظیلبهلشی یطلخه ل قلیحلشلگهللاعل ن اهنل خ اتل

ل رجهحلا.ل الت کعل ا ل الر نلجی الج اعلر یهت ل کی هل کلی ه‎یگورعلمبه لبهل .ل رلگل ةا لرهل لکلی هلجلیل رجلهحلمبله ل جبلونلرکمةلگ»فی هیلگ:لل ل ل هحلبه ل ل.ل) جاسل ،«خلو لن لبلهل

گورعلمبله لرلعلتمهلهلفهیلگه68/213:ل1404 گلههلبلعل لرناهنللل(ل حنل کلعل بهیسل علن ل رجلیلرلگ ن للر ر ل ل ل هحلما .ل رجه گلجهنگل یف ل الهللالهلن لنربلتل ال »فی هیگ:للبهنهل لحن ن

لا لله لنربللتل لر ن،لاللهحیل الللتلجیتللهف نلثون اللهل لر نل لر ن الللی رشل‎ثون رللشلبللعل لل ل نلبعلرویگ)مبه لامگله ل کلعل اب له لث له هل اللت(لگورلعلالهلن ل ن کلعل،ل نل رجلهحل اةلگل چلی ل

گةللی ل کللی هل للی ن ل ل گللیل للون ل جبللهن ل لل ،ل الل ل رةللرللبلله لح لله(ل217،ل)ا لله .ل«شللو لکللونلث ل ن لشلو،ل الاحل حنل الل و ننل اللت»گ:لفی هیل کلعل،ل ل لبلهلنفلقل ل لگ ن ل ن کلهننلرکلنل

ل.(214،ل)ا ه .ل«مبه لخگ رگلجی نلتول ب وضلشو ل حنلجیه کعل رسه لاهل ل ا یهفتل کهناهل لر لمبه لخگ رگلتو ل ر لت هحل بهیلگل،لاهل ن

لرهثن ل لر لورگالب ل ش علبهشمگلتهلبعلرف لخویشل لشی یطل لث لتوجعل .لرهن ر ل کللعل:ل»فی هیللگل لل ل للهحلمالل یلله نل لز کللهن ل کللعل للعلیهبللگلجه للیل الللتل ا ک لل ل کهن)مبلله ن(ل

ل.(218،ل)ا ه .ل«بهمالخس گ ل ل ا تلشو لبگ لبلع ل الخسل گ ل ل فسلی گ ل ل ا لتلبمهجی حنلبهیگلا ة عل ی لجو لتهلرف ل ،ل ون

ک ل حنلا ةملعلالیلفلی ل ل هننلن ل رجهحل اگبهلر هبل لنربتل للبلهلتوجلعلبلعلوحژگل لبهیلگل.لل ن الهل لبگر لخو لم للر هیگیشی فی هیلگ:للخقهبلبعلرهنثلا لگ ر ل ل ل هحلما .لطلر ر ل لجلیلث لثالله ل»...ل ل کلنل ل هلونشل لگ ن لبلهلث ل لگ ن ل ل لبعلمبه تشل ن رف لخو لن لبفری ل

کعلر هبل لفی رش لثرجو لر نلبعلمبه لثنلگةیل لامگه ل کلعل،لجرل ن چعلجلیلتلول جل ل اللتلل.(345،ل1368:لن ا الهمغه).«لن لبعلجهنلثوننلبهیگلث

گیلبلهل لاللخت کعل لر یهت لرةرلرف لبعل یک لالو ننلت بةعلشگهل التل لل ن گةلینلشلو ل البلهل ای لتل ل لگ ن لجیخلون لشلو لجینل گیلبلهل ل ل، لگن)ت ة ل لث.لبله لخو الگل هرلگ،لر ل ل فللیلجللیل الللهسل حللنلر یلله ل لل ل (232:ل1366 لبسللةهننل ا کللعل ا گفللتل ل رجللهحل تللو ل لجللیشل ا

1315پاییز 132شهارۀ 44

ر ل لتکله ةتلاللختل ل سل حبه لل ر یهنل یگینلر ل،اهلث لامل نلرگلتو لث ل، جبه کلتل ملهحیلشلف تل.ل وجعلثرله لرةسلت کلعل حلنلتفسلةیلجی ل یلجلیل اللهسل ب لعلپیگ اللتل .ل ن جعلشگهل الت

شاداجی و دووی از غر و اندوهتوصیه حه ل للو احلپی للیفتل الللتلشلله جیل لر للهبل الج اللعل هللم .لتللرحنلمو للللالللا تل رسلله ل

ل رللگ هلل،شلله نل لر للهبل ل رجللهحلتفریحلله لاللله ملفو جللگلبسللةهننل رجللیل ن ل ل نل هجللل رللمل یسل نل ا.لثون لاهل ل رناهنلجگنلن لجلیل رسله ل ن ل ل لثالة لبلهلر لهبلز لعلبملهجی حنلشله ل

ل ف هرعلبهلخلو ل اللت لث لواه.لنف هن حلنل.لالهنل اللا لجهیگلههلخهبل ل ن ل حلنل قال ل نل لبخلشلتوبلةعلبلعلر لهبل لشله جیل لپیاةلرل الرلمل ل رلگ هلجلهنل للاهلن ل لث واه تلو ل ن

لث ل.لکمةملاهل شهنهل لکعلبعلجیخ ل ا.«لگلی لر حل ل ر لهبل لشله هر لبهملالجهجلتل ل ربسلهبل»فی هیلگ:لل ل ل هحلما ل

ل ذ »فی هیگ:للرةرل ل(ل هحلن هل319،ل )ا ه یگل للهلاهنل رةلهلخلو لن لجهلیل ا ملگلاللهزلن هلخو اش لبلعل ی رگل لشل هللاهنل للن ل ا کهن ل حنل لبهشةگلتهل ن یگل لا ةهن اهنل ر حلجیثور

ل نهخوشللهیمگلاللهنللتفللری ل لالللیگی .لةللگ ثالللة لریالللگل ل نلونطللعلتمللگر نلر ا لشلل هلن ل نلبللعللارللگگ لیللهننل لل که لک للکلث اللگل ل للونل رةللهنلخللو ل .ل«تللیلخو اةللگلجللو لةللهباللهل ن

کلعل»فی هیگ:للرةرل ل(ل هحلبه ل208/ل17:ل1404ل،) جاس کلی ل خگ رگلبعل ل رل للیلله ل للنل لل ل ا کللنل لبللهل مهجلله ل للنل للم ملبللهش. نل لبللعل جللو ل للنلشلله نل «لذ لجبللیل

لر یللله196:ل1362ل،)بلللگ کةلللگلشلللگهل (لرةلللرل ن کلللعلشهیسللل عل اللللتلتلللهل للله لت لتف اللللتلکعلیکلبخشلث لشبهرع لبعلالعلبخشلت سةملشو ل ل لذ لتفری لاله مل لجهلیهل،روا الهل للگةلینل ال.(5/87ل،ل1365)کاةم :ل.لاهنل رةهالتلخوش ل حللنلالللخمه لجللی لل،لشللکلشلله نل للون لریللیل ن کللعل ن شلله نلاللهنل للولل ل لل ل الللتل

گملها لن ل ل لث لرلعللاهلرلعل ل ل لبلعل یگلینلتلواةنل ل الگل .لثر لشلو ل لرلعل لة هر لبلعلبلهنکللی ه ر کللعل الخمللگهلیللهلشللوخ ل لشلله نلرهلل ل لل رللگل لل ل یللهت لن ل گورللعل ا بهیسللتلرللهظیلبللعل حللنل

ل.للاهل رستلشه ن

45 1315پاییز 132شهارۀ

کلللعل رسللله لث لللواهل،گللر هل ح ل رلللگ هللالللهل لاللللخمهر ل الللتل لث لللگ ل نلرلللمل گیف للهن ل الللهلن ل ال ش علرةر ل لجی لل. رگلجهتلجیرذنل رلللل نلناللللوللخلللگ ل لر لللهالبلللب ل ا گ هل لرگی رللل لبلللعلخلللگ ل ملللههل مهاهی للله ل للل ل ا

ل حنل(ل هحلما ل1/335:ل1413ل،)بگ .لجی رگل رلگ هلبلعلرلر ل ل»فی هیلگ:للبهنهل ل نل نلام (لرضلی لیکل ل ال9/402:ل1409ل،مه ا لری ل.«ل)شکس گ ل التل ثهبعلرصتلپیینل

ل رللللوحژگللل لجلللو ل ا کلللی هالللهنل لللؤ نلن ل ون (ل لللهحل2/226:ل1365ل،)کاةمللل .ل رلللگلگ هل یفللل لل یبل ال تلن لبعلپی هر »فی و :للبه ل لر ها ل ل ل ا خلگ یهلل:گلوب لبکلشل لاللعلبلهن

کن ل ل نل ون ل.(549،ل)لا ه .ل« رگ هل لرمل لرگی ر لن ل اکعل رسله ،لاهلما هلجیل حنلث واه لالهلن لرسلبتلبلعلملو ا لر یه لفی ل یگینل جو ل ن ل

لرگی رل ل یجله ل ل لرلمل کلی هل اللتلکعل رگ هل ،لکلعل الرسله ن لت لهحلر یلهت ل.لکمملگلرهل لکلللی ه رةللله،لتکلللهثیل لللو ل،لری للله ،ل ن انلثرز ،لبخلللل تلللو لل للل ل، رلللگلطاب ل ل هرملللگلث لرهللل للن اللل هنللشللف تلجللیلخللو ل مللهلر للو لگورللع‎بللع لر ی لل للجللی نلر ورللعل للهحلبلله .ل نل ن ن:ل1404ل،)ل جاسل .«لجلی لدلن ر لرلگ ن ل لرسلو لرةلرلالةدل لذت لر ل بخةللاة»فی هیگ:لل لر یلله ل یگللیلث للگهل الللت200/ل72 رللگ اگةنل الللتل لایگللرلالللرونل لشلله نل،لرسللو »ل:(ل ن

ل لرةللللرل حلر لللل ،ل6851،ل6789:ل1366لل،)ت ة لللل لث للللگن.«لثون لرللللگ ن ل لشلللله نل لالللللرونل(.6852

ل ی ه لبعللرةرل کعل ا لتو لثیه لبسةهننلن ل خگ رگل ل ةگلبعل لبعلممو لمه لللنالهحیل اکی ه ل ف هرعلرسبتلبعلرف ل رستل، رگلرمل ل رگ هلیه ل ل.لل للجیلنف هن

لثرله لثیه ل لگ نل ا کریمل ن ت لو لپی لعل،ل رلگلکلعلبلعلخگ رلگل ی له لبله هرعلثون هل یث للپی خ للللع،ل(61 رللللگ)ا ی/لکللللی ه جللللهحلم للللللبلللله ل ر،ل(35 رللللگ) می /لبللللعل بللللاحل للللونل لاکللله لن لبلللع،ل(69 رگ) هجلللگه/ل ه رفللله لبلللگ ل ملللتل،ل(277 رلللگ)ب یه/ل لللهل شللل ع‎ر لللهاکی ه،ل(262 رگ)ب یه/لکی ه ل الپیه بی ل لخگ رگلتب ةتل بلهل حلنلمملو لیله لل،(38 رلگ)ب یه/ل

کعل یمه لتیس لثیمگهلخویشلرگ نرگلکی هل التل ل.لل ل رگ ا ل ا

1315پاییز 132شهارۀ 46

ر جر خود و پرهیز از غفلتترو لثر کمو لجیلله لشللگلچللع ا ل نتبللهط ل ر ل،لتلله ل نتبللهط لث لل لبللهلخللو ل)نف للهن ا ةللتلنف للهن

ل لث واه.لشو لشخص (لثشکهن لت،لاهنل یم لجیل حنلنف هنل ن ل.لکةگلشگهل التفبسةهن یکل ل ال حنلن ا الهمغهفی ااهنل همل کعلرضی لامگهحلتلا لثیلعلشلریفعللخقبع،لبهنهل ن ل نل التل

هه ههانه م هها انس حه هها أ خر خ ههر الک

ههل ح ر ههر ج لبللهبلشللف تل ل.لکی رللگ‎(ل حللی ل6) رفقللهن/لا غ ی لله ل ن

ل گملههلجی»ملجیلرف لچمةنلفی و رلگ:لتیر لجی جلیلجل نل رسله لچلعلچةلرلتلولن لجلیل تل هل اللتل ل نکلی هل اللت؟لثیلهلجی لهننللپرون گهن ل رونلالهخ عل لجیلرهجو نل لااکتلخویشلما ع ملگل

کعلبعل یگی لنرلمل ل لا گ لتولجیگ ننلرگ ن ؟لچی لث ل‎ لخو بتولن ل ن هر لرةستل کمل ل‎گورعللثف هبلالوا ل ‎بعلخو لنرملر کس لن ل ن لجلیل لاللهیعل لکم ؟لچعلبسهل فکمل لیلهللجیم ل ل الر نل ل‎جی لهننلن ل ل کلعلاللختلرللهتو ل اللتل للهل،لرحلرنلاللوانلجلیل ل شلکل لرگلینل

لجللیل صللةبتتلچللعلچةللرنلتللولن لجللیلجی للهننلخللو لجی کللی هل الللتل للفلله ل ل ا اهنلخللو لشللکةبهل کللعلاللةدلچةللرلجللی نلتللولمهحرتللیل الجهرللتللگریللعلجللیلجلله لخوی لل نلبها شلل عل الللت؟ل نلره

ل.(457_ل456:ل1379،لن ا الهمغه).ل«رةستللپی خ لعل نلر ة تل هحلما ل ث للبعل ث لجیه ل ل حنلخقبعل ل ا لفی هیلگل،ل ل ن

گیلر صلیهلرفا کملةملکعل ل یگی ل لهاگهل ل لایگلرلبلعلل،جلریملنرل ل ،ل لفثیلشلگه،لن ل نل حنلرفاتلاس ةملیهلرع‎ ر لخو لر گیف هن کعلثیهل هلامل کلعلبلهل؟لرگریمل کسل ل نلر ة تل

لبلعلرلهلل ل شلکللگههلجیامعلجیامعلبهشگل لث ،ل ش نلچمگحنل بهس لجبةملگل نلن ل نلناگذنل»زحی ل رسه ل؛لمه للرةست،لجرحر ل لل،رگی ‎ ب گ لبعل ر لخو ل لال لبعلجیر ل ،ل« ولمکعل الخو لرهفللل اللتل نلر ة لتل‎ا و نهلبعلجیر ل الخو ل «لفضول» رسه ل کس ل رگی ل ل

:ل1377،ث ال ل)جلو ن.لفضولل التلرعلم ولل لایگرلشف تل لنرملجیلخو لرخو الگل شلتل.(11/28-29

گللیل رسلله ل ال ر لخللو لرهفللللبهشللگ ل للعل،ل ال نکل و للومه ل لت للخةصل رکللهحل نگمههل ،ل خا لرهتو لشگه لث واهلاللب بلعلا لةنل.ل ف گلرهخو ال علبعل حل الهنل اللا لل ن

لرفلل ل .لبللعلپیاةللرل الرفاللتل اللل ونل هلشللگهل الللتل کللعلرفاللتل ا گفللتل اللمل م للفل،لتللو ل

47 1315پاییز 132شهارۀ

الرفالتلجیرلذنل»گ:لفی هیلل ل لهحلبله .لاهاللتلاهالتل لاملر ةجلعلث ل یگیلرفاتل عل الخویشلرهفلل الت؛لبهشةگ ک لرهفلل التل ن لهحل(ل1/181:لتلهلجلیل،)جی ل .«لزحی لایللرفل لث ل ،لرفالت»رةرلفی و هل اللت:للما ل،)ت ة ل لث لگن.«ل اللتللگ ی ال لجله ل ل.(265:ل1366

کللعلرسللبتلبللعلرفسللشلشللفةقل ل ل ل الللتل رسللهر ل گ ی الل ل ل للا تل،لالللوا خو الله لل.للرةست

انصاف حا خودکةللگلشللگهل الللتل رصلله لیکلل ل کللعلا للو نهلجللیلنمهیللتلث لتف .ل البللفه ل خا لل ل الللتل

رصلله لبللعل مللهنلنمهیللتل م للگ لل لمللگ تل الللتل لنف للهنل مصللفهرعلبللعلنف للهننل طللا لکللعل گلینل نلث ل حللهظلشللگهلبهشللگل ل لث للواهل(9/332:ل1414ل،) جلنل میللون.لگللی ل اللهنلل ن

کعلجیل ش نلنف هنل مصفهرعلبهل یگی ل الا لث کةگلشگهل التلگورعل بلعلنف لهنل مصلفهرعل،لتفکهنالهنل رجلوبلبلعلبلگ ل لرةلرل.ل ش نلبهلرف لرةرلتوجعلبسةهنلشگهل الت نمهیتل م گ لل نل

لبلهراترحنلجالوهلجی،لنمهیتلره ل مونل رجوبلبعلر ة تلرةیل ه نل رسه الهنللشلکل اگلخگ»فی هیگ:لل ل هحلبه ی.لشف تلجیلخو ل الت کلعلجلرلاللعل ث للر هلبلع رگلجه ل ل ن ل

کعلجیلرف ،لشورگل خللر کس ل التل .ل) جاسل ،ل«کملگلبلعلرلقلرکلمل ل لخود‎رخستلل علرکملبعلرق348/ل71:ل1404 ا ه لرکملبلعلملگ تل اللتل لرکلملبلعلملگ تلل،(ل ن

کلعل یگلینلن ل الللتل شل عل لرگللی رشلبهشلگلث .لی مل لنمهیلتلر للو لرفل ا للو نهل،لکلل لتوبللةعلبللعلنف للهنل مصللفهرعلبللهلرفلل لرةللرل.ل رسللتلخللو لن ل اللرحلبللعلنمهیللتلر للو ل لخو اللگ

کللعلر للو لخللو لن ل‎ث .لجیخهاللل عل الا للةنل اللل ل لشللف تلرسللبتلبللعلرفلل ل الللت کلل للکمللگ ل لبللهلخللو لبللعلرللهرقلنف للهن بللعلی للةنلنف للهننل للف هرعلرسللبتلبللعلخللویشل،لره یللگهلبگةللی ل

لر یلله ل للگ ل یگللینلرةللرل قللیحلشللگهل الللته حللنل سلل.لرللگ ن ؛ل68/182،ل)ا لله .لاعل ن75/151).

کت خود پرهیز از هملثر ل،لکلللعل رسللله لخلللو لن ل اللللتل ن ل لچةلللرنلرلللر ل لمهحرتلللیل الخلللو ل لرةسلللتلجهحی ا ا

1315پاییز 132شهارۀ 48

لرهجو نلث کتل لبعلکعلجهنگل،اا ل لترحنل رن کسل لرسلبتلبلعللش هن گلیل ل ر لرةلرلجلیمل ن ل لبهشلللگلنرلللمل ل للخلللو ل ل کلللتلرفللل ل ،لاللللوا کلللعل مجلللیلبلللعلاا وننل ،لشلللو ل ال و للل ل

کللتل رللگ خ نلرفلل لن لرللی حل،ل للیث لبللهلبللی رت.لکمللگ‎ لل لل رسلل علبللعلاا کللی هل لث لرهلل ل الث واه195)ب یه/.ل الت توبلةعلیلهل،لگورعل س ةملیهلرةیل سل ةملاهنل الا لبعل(لبسةهننل اکللتلرفلل ل نرللگل لجللیلا للةنل الللهسل نلن اللل هنلشللف تلجللیلخللو ل للی نل للیلبللعل وننل ال و للعلااکعلبعلجی هننلع رگر.لگةیرگل تلفثةیل سل ة لجلیلجسلمل،لشلورگلاهنلر ر ل مجیل ل لاهنلر ر ل

گورلللعل، لبللگ ل نرلللگ کللعلر للل ل کللنل اللللتللبللعل گی رللگالللب ل نل جی لللهننلل،جلللی نل ثللهل؛ل لللیگل،ل نل حللنل ره یللا.ل نل ره یللالبسللةهننل الرسلله لرهلل لشللگهل الللت.لرسلله لچمللةنل الللت

رسلگل وجل لز للر لتلیلهل لیگل»شلگهل اللت:لکممگهلرسلگلچملةنلجیله للبهنل لرهجو لر هی لزیه کلللتل لرلللهجو نللرسلللگل الجلللینلر للل .ل»(301،ل ل1366ل،)ت ة للل لث لللگنل« اللللت ر ل گلللیلبلللهلاا

(ل ل ال اللتل6832،لبهملالذ بلشلگ لتلنل)ا له ل.لرسله (6819،ل)ا ه ل«شخصلرهالگ(ل6846،ل(ل لاللللب لبقلللا ل لرلللهجو نلرسلللمه ل)ا للله 6834،ل لاللللا لبلللگ ل)ا للله

ل.لل التگفللتلت رحبلهاللتلیل ‎جرناللل ل ةللقلبله کثللیلنذ حلللل خا ل لتللو ل ل کللتلرفلل ل ل،ل ن بحللالاا

لث ل قلللیحل اللللت لالللو ن(6904،لا هرملللگلرضللل ل)ا للله ل، ج ملللهبل ا رفللل لل،للتب ةلللتل ا،لرلللرونل)ا للله ل،ل(ل7161-7118،لکبلللیل)ا للله ل،ل(7076،لمجللل ل)ا للله ل،ل(7015،ل)ا للله اللهلبللعل مللهنلث للشللکل حللنلجیلله لجی.ل(لجللیل رةللهل ل ثللهللث 6612،لرللی ل)ا لله ل،ل(7178

لجللینلنفلل نلث لن لفللی املرةللهون کللعلبهیللگلبللهلرفلل ل هربلله لجللو ل ل وجبلله ل ا .لری للتل الللتللبللعلبللگ لرةللرل نلا للةنل سللخو گورللعل للرن للاعلجللهنل لل هک لل ل لرةللرلنالللهرگ لاللیل ل ا گةللی ل ل.لاهنلبهرالشف تلجیلخو ل التلر هرع

ن ی از حه ذلت و خواوی انداختن خوخش

ل لل لو ننل الج اللعلره سللمگذ للتل لخللل گیف للهن لث ل کللعل رسلله ل ن .لثیللگللتللرحنلرلله ت ل الللتللرله،ل رسله لخلو نلشللگه گورلعلنف للهن گ للتل لذحی نلاللیل کللریمل رسله .ل نالللتلخو الگل اللهنلل لیث ل

خگ رلگلت لهحل»فی هیلگ:لل ل ل(ل لهحلبله 8) ملهف و /.لمر لخو رگهل اللت‎ ی ه لن لبه‎به

49 1315پاییز 132شهارۀ

گذ شل عل اللت ل ؤ نلن لبعلمهلگهل ل ل.ل)ل جاسل ،« لهلبلعل ل جلهاهلرلگ هلتلهلذ ةلللبهشلگل، ونل.(64/75:ل1404

لالیل لاللق ل ملهحی کلعل،لشف تل رسه لرسبتلبعلخو ل ن کهنالهحیل لاللب بلهل نتکلهبلکهناهلنف لهننلشلف تلخو ننلل ل رجهحل حنل .لث ةلرلخو الگلجلو لشورگلرهالهاگهنل التل لره ل الرةستل رسه ل ؤ ن»فی هیگ:لل ل هحلبه کملگلالر ن ل ل ی له ل.لرف لخویشلن لخو ن ا

ل کعلچگورعل رسه لرفسشلن لخو ن کلعل‎پیالةگهلشگل کهننل گی رگ؟لرضی لفی و :لبهل رجهحلل.(93/ل97،ل)ا ه .ل«بهمالمذنلخو ا لشو گلی لجیل حنل الهسل کعلبهمالملذنلخلو ا ل ال یگلی ل کهننل گفتلایل لف هرعل،لتو ل

کعل نخو اللتث»گ:لفی هیل ل هحلما .لرخو اگلجو ،لجر نلتولا چو لیولجه گنل التلکللعلث ،لکمللگ‎ث لن ل قللیهل قللیهلثبل لل کسلل لفللر ل لن لل لل لبمگللیل ل،) شلل «لرحللرن؟لرللر لچللعل

ل.(710:ل1379لور لبلعل و لعلته لتل)بلگ ل حلنل سل8/25:ل1362ل،ره ل ا اعل هجلللتبةلینله(لرةلرل ن

ل یضل تههحل ی ل رسه ل فقلبهلخو لاةد.ل الت لر گههلخو لن ل ن .لل اگلن

توجه حه قدر و منزلت نفا و شناخت آن کةگلبسةهنلشگهلتوجلعلبلعل راشل مگنل لجهیگلههلرفل ل لل یگیلث واه لل حنلجیلث لتف کعل ن نل

ل نتبلهبل اللته حنل س.لشمهختلث ل الت ل.لاعلرةرلبعلبون ل س ةملبهلشف تلجیلخو ل ن نالهنللالهل ل هباةلتلبلعلزحبلهحیشو لتهلل علشمهختلجهیگههلرف ل ل راشل نلث لبهمال

کمةملجی گهاهرعلنف هنل اعل نل ااعلرخسلتله حنل س.ل هرمگلث لجی یلپیلجبریمل لرسبتلبعل لثل الر نل ل لنف هناللللهنل.لالللللوانلن لبللللعلا للللی هلخو اللللگل شللللتلنف لللهنل هربهرهرللللعل بسللللةهننل ا

کعلر ةجعلث لال وبلخلو ل لرلهجو نلرةلیلمله نلبلگ ل له نللر ة ل ل رسله لره نالتل ثرله لالهل لنف هناللهنلرةللیل سللوا رعل لرةللیل هربهرهرللعلبللهلخللو ل الللتل لل لرلله.لگللی لرهشلل ل ا ل‎ره بللها گللها ل ث

ل راشلرف ل ل.للشو لچمةنلنف هناهحیل الب لمگحلشمهختل نالتل الجهیگههل لجیله .لاعلشلگهل اللتسله نلبلعل حلنل لتوجلعلوحلژهل هالهنل صلو لبعلا لةنل ةللل ن

کسل ل اللت»فی هیلگ:لل ل هحلما کسل لل رلهل کلعل لگنل ل مر لتلخلو لن لبگ رلگل لجهاللل

1315پاییز 132شهارۀ 51

گللههلرةسللت کللعلبللعل للگنل ل مر للتلخللویشلث (لرضللی ل نل2/58:ل1404ل،) جاسلل .ل« الللتلل ل راش مگنلخو لن لبگ »فی هیگ:للجیهر ل یگیل کعل راشلخلویشلن لرگ رلگل؛ گن کس ل ،لزحی ل

گهه ل.(74/257،ل)ا ه .ل«تیل التلرسبتلبعل راشل ل مر تل یگی لرهثل حنلر یه لجهللبعل راشلرف لبع،لعلپیگ التکلچمه کلعللگورع‎ ن نل قیحلشلگهل اللتل

ل ل راشلخلویشلن لرگ رلگلالةدل.ل مگلرخو اگلجو لبهلث لاةدلما لفهیگه کلعل لگن کسل ل گوحیلکعلچةرنلرگ رگلر کس ل لر شنل التل کلعلبلعلل، رگل کهنالهحیلن ل رجلهحل الگل کنل التلیه ل ل.للوا رعل ل ف هرعلرخو اگلجو اللچمةنلنف هننل ل رجه گل لل لز

گللواینل راشلل مگل الللت»فی هیللگ:لل لل ل نلر ی لل ل یگللیلرضللی لمالل کللعل ال ل،لرفلل ل اللیلکملگ ک لهرگل لن لجللهنگل شل عل لبله لجللی هل لالیلث ،ل ی بلتل کلی هل لفللر ل،لکلعل لن لبللعل ب لذ لل سلل شلة ل لجلرلجه لتلجلی نلرفل لشل هل »(لرةلرلفی لو :ل4616:ل1366ل،)ت ة ل لث لگن.ل«ر هرگهل اللت

چللعلشللکل رسلله لرسللبتلبللعلرفلل لثرلجللیل(4626،ل)ا لله .ل« لل لث لن ل را ل فر شللةگ،لرةسللتل ل هربه ل التل لاةدلجههالتل للگی کهننلر لالوا کعلبعلث للگههل لللزیه لجیالگ.کمگل

کعل رسه ل حلنلا ةملعل قلیحللن ل التح ةیلرف لخو لبها ش عل التلرةلرل ل للر یهت ل تلو ل نل حللنل للهحلبلله .لکللی کللعل»فی هیللگ:للبللهنهل لل ل ن للؤ نلچگورللعل للؤ نل الللتل نلرلله ل

ل.(43/351:ل1404ل،؟ل) جاس «کمگلخوی نلن لتح ةیل ل گلللهرهتح ةلللیلرفللل لرهشللل ل ا اللللتل ل الج الللعلا لرسلللبتلبلللعلجهیگلللههل ل راشللل مگنل ثکعلبعلاةد کلعلخلو لن ل.لالوانل لشف تلالهاگهننلرلگ ن ل جعلبهل لللنف هناهحیل التل رسلهر ل

ل.لکمللگلگللههل وجبلله لتح ةللیلخللو لن لفللی املر لل لالللوالخللو ل الللتلاللةدل ن ل ل ل الللتل نکس لتولن لالخةتلش ی »ل:ر ی ل یگیلث گهل الت گیل ،ل)ا له .«لتولخوی ل نلن لجلهنگلبلگ ن،ل

ل.(228/ل75

نیازی نفا از دخ ران جیللرةللهانل لرمللهل الرةللیلخگ رللگلبللعلبللون ل سلل ةملبللعل مللهنل لل رسللهسلجللی الللوانل

لرةهال ل نخو التل ال یگی ل نل ااعلرخست.ل ا لجی نلرف ل التخةیخو فلی لن لرلر ل،ل ظههنلرللهچةرلجاللوهل لل کوچللکل لبهمللال یجلله ل رگرللعلذاملل ل لثشللف گ لر رلل ل اللگلخللویشل

51 1315پاییز 132شهارۀ

ل خلله تلبللهلشللف تلبللعلرفلل ل الللتل لل کلله اا کللعل للینل فی هیللگ:لل لل ل للهحلمالل ل.لشللو للجللینل لل مللر لن ل ،لحللوغلذ للتل الللت،ل نخو الللت» مگلن لجللیلبلله ل لشللی لل رسلله لشللی ف لجللی لا

.(4/339،ل1375شهین:لل.ل)نن« اگل

کلعل نخو اللتل ال یگلی لبهملال یجله لف لیلل نل ال ع لر یه لجیه لشگهل التل نل یگیل ال حنلجمبعلرةرلجیلخو ل ل.ل(69/158:ل1404،ل)ل جاس .لگی ل کس ل ا گیل اللوانللبمهجی حنل

ل.لبعل نخو التل ال یگی لرخو اگلشگگههلن لل ل هربهر ل ش علبهشگلاةد

گار‏آووزه ‏های‏حه‏ظاهر‏ناسازگف علشگلث کعل لث واه،لگورعل کمهن ل لبلهلشلف تلجلیلخلو ل ن للث لواه،لاهنلاللهاگهن الهحیل)ثیله ل

کلعلبلعلظلهایلبلهلنف لهنلشلف ت ل.لث ةلرلبلهلرفل لرهاللهاگهنرگ‎ر یهت (للرةرل جو ل نرگل حلنل الل عل ال حلثیه ل لر یه لن ل لتو ل ن ل:للکی نلممهوحنلجرنال ل ی ن

ج اد حا نفا ث ل بلللل لاعلجهه لبهلرف ل الج اعل بهرالن ی ل نل خا ل لمیفه ل الا ل الته س

کیح لپیه بیل کعلامگلهحلبهاگ لتل الجململبهال لرةرلبعلرگیال هون خقلهبلبلعل،لگی لکعل الجهه ل بل یلپیروا مگ رلعلبهاگ ل ةگ» بحهبلفی و :ل کمو ل کمةلگلل،ل تلهل نلجهله لالل ل

کبللی ل هالللولبللعلچةسلل لجهلله ل کبللیلاللملالللربامگلبهشللةگل ل ن ن لجهلله لبللهلرفلل ل یفلل لللث ل، ل.(5/12:ل1365ل،)کاةم .ل«کی رگ

ل حللن لث لر یلله لبسللةهننل ن کللعلجللی نلطللیحلبحللالبللعلجیخلل ل ا اللهل شللهنهللبللهنهل جللو ل ن لل.لکمةمل

کمةلگلتلهلرک لتل نلالهل جللتله ل نل هجلللشلهو لبلهلرفل »فی هیلگ:لل لنالولل کیحل هالگهلتله ل الن هللبلهلرفل »فی هیلگ:للرضلی ل نلر ی ل ل یگلیل ل ل(362:لتلهلجلیل،)ون ح.ل«گةی ‎ته لجهنلجه

کمةللگلتللهل اجکللعلجللیلالللیته لالللهیعل رگ ارللگل لشللةقه ل الشلل هلفللی نل کللملروشللةگ لجهلله ل کللملخللون ل لکلی لجهلهنل»فی هیگ:لل ل)ا ه (ل هحلما .ل«کمگ کعلجهله ل گههلبهشةگل ل ل،لجه لتل اللتثکمللگل لله کشلخو اللگلشللگل ل حللنلجه للرحنل لله شلخگ رللگل الللتلجللی نللخووود‎کللعلبللهلرفلل لث جهلله ل

1315پاییز 132شهارۀ 52

کللعلرفلل لن لب مهالللگ جهاللگهلبللهل»(لرةللرلرضللیتشلفی للو :ل242ل:1366ل،ل)ت ة لل لث للگن.ل«کسلل لگمهاه لبها ننل ل ال س کعل لن ل ال کم لرف لجی نل حنل التل ل.)ا ه (.ل«اهلرفیشل

کردن نفا خوار لجینلر یه ل رجوبلبعلرف لبعل لو ن نلجی ل ل رسله ل ل ل ن کلعل ا یمل خو املگلتلهلرفل للخلور

گی رگلخود ل کسل»فی هیگ:لل لجی نل ثهلل هحلما ؛لن لخو ن لکلعل نلرفل ل خوشهلبعلرلهلللبهشلللگخلللویشل ؛لت ة للل ل66/323:ل1404ل،) جاسللل .ل.ل.ل.ل ل«ل) نلپی لللگههلخلللو ش(لخلللو نل.(238:ل1366ل،ث گن

نی و ات اق نسهت حه نفا ت و حدجمم م کملگلبهملال بلارشل ل »فی هیگ:لل ل هحلما کعلرفسشلن ل لذ تل .ل«شلو لکس ل

لر ی لل ل یگللیل لل 239،ل)ا لله .ل«رفلل ل الللت،لتللرحنل وجللو لرللر ل للؤ نلذ ةللل»خللو رةم:لل(ل نکسللهر ل»فی هیللگ:لل نل بللتل ؤ ملله ل لل ل(ل للهحلمالل 66/410:ل1404ل،) جاسلل ی لله ل

کعلبعلم لل یه لر لن لر ل،کملاس مگل لن لز ی ه لخوی ل نل.لش یرگلشورگل لم للبسةهنل ال م ه ه للن ل همل ل.(74/32،ل)ا ه .ل«ای سل نرگ رمگل

حه نفا ین ی از اتکال تکه لر یه لبسةهننل ا لر یلهت لرةلرل12/277،ل)ا له .لجیلرف لره لشگهل التلن ن (ل ن

ل یم گذ نلشو لبعلخگ ل ا کلعل الکعل رسه لبعلخو ل کةلگلشلگهل اللتل مههلجلی هلشلگهل لا لو نهلتفل.(68/178،ل)ا ه .لخگ رگلبخو اةمل هلن لبعلخو ل رگذ ن

گیری‎بر‎آن‎‎حدگوحی از نفا و سختلرفلل لبللگگوحیلشللگهل الللتل لممللهویم ل هرمللگل للهنهل) للیل یلله نلرةللرل ا لثیلله ل لر یلله لز ن

(لا چمللةنل10/130:ل1375ل،شللهینل)نن.لالله(لجللی نلث لجیشل ی هلشللگهل الللتلکمملگهلبللعلبللگنکلعل الاللخت کلعل لهحلمالل ؛لگویملگلگةلینلجلیلرفل لاللخنل لل لر یلهت ل ل هرملگل حلنلر یلتل

.ل« رلللگ ا ل لللهل لللی حلن لبلللعلاللللخ لر للل ل؛ رلللگ ا ل لللؤ نلخلللو لن ل نلار لللتل للل »فی هیلللگ:لل للل ل.(68/284،ل10/99:ل1404،ل) جاس

53 1315پاییز 132شهارۀ

های ناسازگار تحلیل و جررسی آموزهلجرنال لث واه ل لبخشل و ملگلملهحل لرکله لخله لپیگةلینلاهلتحاةلل لن ل ن نلرهالهاگهن

ل.لکمةمل

قواعد عاقل اللل للتللو لاحل لت للگیمل اللملجللیل هللمل لل جللیل الللهسل ل بللللرفلل ل قاللقل للرنل ن بسللةهننل ا

ل.للاهلن لجیطی لر و لرهالهاگهنن

نفی مطلق ضرر در اوکاق اسممیلف عل همگه ل بهرال بوللف عل لبعلل ن کال لث ل «ل ل رن» نل هون کعل ملهنل جو ل ن لکلریمل الل مه ل.لرف ل جو لرکمل رننل نل الاحل الت ل لیث ل ل ثبه ل حنل هملگهلبلعلثیلهت ل ا ن

(ل للهل فخللذل بللا لث لر ی لل ل ال12رسللهء/،ل6طللا /،ل282ل 233_ل231شللگهل الللتل)لب للیه/کیحل ف هلهل.ل(ل5/294ل:1365ل،)کاةمل .ل ربهنهل لهجی نلالل ی لجلنلجملگبل اللتلپیه بیل

ل کلی هلتحاةللچةس ل مهنل رنل ل ی نل یگگهه ن جلی نل ثلهلل،ل رلگلاهنل خ اف لن ل قلیحلل ه لل لرکللملت للری لیللهل لل ل شللةول رصللهننل مللهنل حللنل همللگهلن لمللگحلت للریعل للرنل ن

کللعلل(لثخورللگلخی الللهر لرةللرل نل مللهنلث ل لل 2/460:ل1419،ل) رصللهنن.ل رسلل عل الللت گویللگللی م لرف ل رنلر ة هال :لتلهلجلیل.ل)خی اللهر ،علرکلمل لرننلرفل لشلگهلبهشلگرلعل یمکلل، رن

ل حلن381 کلی هل(ل ر ه ل یگینلرةلرل ن کللبلهنهل قلیحل الهلرفل ل جلو لالیللعل فله لا لعلث رلگللبعثر ل لچعلجی نلفی ل رن للل.(1/249:ل1401ل،بجمون ن والونل).لبهشگلر ل لش هن

کلعلکملگللتی یگلجیل مهنلرگ ا لشلف تلجلیلخلو ل لتل ل ل حنل همگهلجی ل نلبلونت لکثینلشلف تلجلیلخلو لرةلرل هجللل ثبله ل لرییلبگةریمل مهنلرگ لن لبعل مهنلمگحلرفعل ن رن

لللخو اگلجو .ل

تقدخر اهر جر م رکلعل نلامگلهحلتلر رمل لرکلم کلعلل، همگهلیهل بلل ا ةلتلبلعل ملهنلث ل اللتل رک ل ل

لل هم ل عل نلچمةنلره لرکمل همل ةگل الل.لگی لحل تیل التل گ تلبلعلملگحل جلو ل ن

1315پاییز 132شهارۀ 54

.لگللوحیلرک لل لرللگ ن ل،لرکللمل هللملف اةللتلرةهف للع،بمللهجی حنل نلبللون ل جللو ل اللم.ل اللمل.(2/215:لتهلجیل،)بگن

کللعلبللعلظللهایلبللهللرللهللجللیل الللهسل حللنل ل همللگهل لل لتللر رمل للو ن نلن ل تللو لرهالللهاگهننل کتلتلرحنل لون ل حلنلتلر رمل رجلوبلبلعلشلیل هلم.لشف تلجیلخو لرهالهاگهنلاس مگلجیلطی لر لو

کعلاةد.ل نلجممل لجهه ل الت ک لرقلرگ ن ل گورلعلل الالوحیلجیل الهسل همگهل رنلاةدلل الالونل یگیلجیل الهسل عل جوبلجهه نفل نلبلعلجململجلیل فلی لل،ل رننلبعلخو ل ن لثون ل

لنف نلبعلجممل ر هلل ن لث گ ل رناهنللجی.لگی ل ج ل جهر ل ل له ل جلو لشکل نکهرجی نلشف تلجیلخلو ن هلرلل حنلتر .ل ن کمهنلتوجعلبعل مهنل م لهلل هملگهل ا ةلتل،لرمل نلجلیل لیل هلمل اللتل_لکعلرفهظتل الجه ل ل لهللجی ل یل سلا هره ل_ل نل عل نل یمجهل یل امل.ل الت

ل_لی م ل رنلرر لبعلجله ل ل لهللت لگ نل ال سلا هره ل_ل لرکلمل لیل هلملف اةلتلگی یلگهلحل لگ ل الل همگهل لرنل حلنل لون لن لشله للر ل ل،گیبعلمبهن ل ی.لرةهف عل الت شلو ل ل حلنل لون لتخصصلها

ل.للش ولل حنل همگهلجیر ل التکلهرجی نلشلف تلجلیلخلو ل هجللل ن جلعل اللت گف لعللث .لن هل یگینلرةرلجلیل اللهسل ملهنل کلعل گورلعل

لینلاللاب ل لل، لرنلرلر لبلعلخلو .ل حلنل ملهل ن نل لاللق لرلگ ا ل لرلگ کثینل اللتل،لشگ.ل للینل یجللهجیل ل مللهنلرللگ کثینلث ل الللتل، ا ل الللتل لفهیللگهلنالللهرگ لبللعلخللو مللهنلرللگ

رهلل گیل نلجهحیلفهیگهلنالهرگ لث لالملبلعل یتبلعلجیتلیلخلو ل لرفل لث ل ل سل ارحل ن لث لگ ل لرنلگلی لبعل هحین فهیلگهلناللهرگ لبلعلل،جلیل اللهسل هملگهل ا ةلت،لترحنل یتبعل جو ل رسلهر لی مل لبلگ ل

کلهنل لف هرع.ل لجیل رنل گحل الت حنل یتبعلمه ل الرف نلرسلبتلبلعلخلو لل نل حنل ون لرةلرلفلی لل.ل هل التل رجهح

نکات خاصلظهایلبهلشف تلجیلخو لرهالهاگهنل هل حلنلرهاللهاگهننل لت لهنضلل،ر هیمگل حنلر یه ل ن

کلهرجی نل ن جلعلشلگهلجلی نلشللف تلجلیلخلو لجیطلی لر للو لن ل ل گلذنلتوجلعل نل مللهنل ل .لتلو ل ال :جی نل کهنلرکهت لن لبهیگل ون لتوجعل ی ن ل حنل

کتل ملهحیلث لربهیلگلبلعلرفل ل لرننل ن ل جیل الهسل حنلت ریتل نل نجعلرخستل ل نل

55 1315پاییز 132شهارۀ

کثینلیلهلالل تل ملهحیلث لبللعلرفل لفهیلگهلناللهرگ رهاللهاگهننل قللیحل.لثون ل ل نل ملهنلرلگ کهناهل کعل حنل ل حنلتا ل التل لبعلرف الب لشگهلرةرلرهش ل ا لهل،لشلورگل ل ن لث گ ل رن

ل للون لاللیل ل للو ن ل للم یللکلجللی نلجرناللل ل حللنل ر للهلل ل ةللر ل لل لجللو لث لبهیللگل ن گهرللعلل ال.للرهالهاگهننل تلجی ینلبعلخیحل

ل یمجلهلچةسلت؟لثیلهلرفل لبلعل ملهنلبلگ لج اد حا نفا لرفل ل ن کعل ی ل ا ؛لبهیگلبگ رةمللث لر ةل رةونل لخو اش لتل اکلوت لرةلیل له نل رسله لاهنل لیتبطلبلعلث ل اللتلیلهل لی ل ا

گف لعلشلگ ل ی تل لرفل ل کلعلبهیلگلبلهلث ل،ل الت؟لبهلتوجعلبعلثرچلعل ربلهنهل ملهل لی ل الرفسل لکللعل حللنلر ة للتل الالللمولل؛جهلله لر للو لر ة للتلرةللیل لله نل ل اکللوت ل رسلله لرةسللت چللی ل

کللعل نلث اللهنلمه لللللاللهل لتضلله ل لت للهنضلاللهل حللگ یتل جللی ل لملله مل اکللو ل الللتللرلهظیلبلعل حلنل.لهل جو لرگ ن گمههل لخق کعلرسبتلبلعل رسله لشلگهل بله ها توبةفه ل خ اف ل

لمةنلرهللجیل الهسل لو ن ل ه.لبهشمگل یتبعلرف ل ل،هل هملگهل لرنوحلژلگهرلعلیله لشلگهلبلعل نلث لللواه.ل لللی لجهللله لبلللهلبلللگ ل للله نلالللملرةسلللت کللل لرلللقلرلللگ ن لل ن الللهنل اللللا لالللةدل

ل یم للله ن(ل ن لثون تلللرحنل لللرننلن لبلللعلخلللو ل) للله نل لرةلللیللکوچلللک جلللهل لللی ل.لبملللهجی حنل نیله هلخو اش لز لت مةه لرةلیلر ة ل ل ةللل.لخو اهرلعل رسله ل نلجهله لطبة لتل اللتلاهل

ل رلگ اهلبلعل حلنلخلو اشل حنل یلن لرةرل ل کلعلتوجلعلجلیشل ا ل حلنل یلگل الهلبلعل ملهنللبهیسلتل نلفهیللگهل بلله تل لبللعلث کللعلاللهل ل حللر حل هرللگ ل ا شللکلنف للهننللجللیلاللهنل تللیل الللتلطفةا )تب ل (لبلعلل بلةلل لخلو للشهةگل قهینلبلهلطلیحل بحلالخلو ل.ل ف هرعلرخو اگلجو

ل(.24/122؛ل22/411:ل1372ل،) قهین.ل حنل سهاعلپی خ عل التلر للو لرفلل لنف للهننلنالللگلتل؛لبللعلریللیل لل خههوار نمههودن نفهها )تحقیههر نفهها( ح ةللیل لخللو ن

کعل هلجیل الهسل مهنل ن جعل.لث ةرلربهشگلشف ت کلی لرفل لرخستلشگهلبهیگلپیالةگل ل خو نکلهنل لرنل ن ل لر یه لث گهلرهظیلبعلچةست؟ل یگلیل یمکلعلثیلهل حلنل بعلچعل مهالتل لثرچعل ن

کعلبهلتوجلعللبلعل.لتو رگلفهیگهل ش علبهشگلیهل یمکعلر ل گفتل ل ون لبخشلرخستلبهیگل نکی لرف لگهرعلبعلوحژهلرکتعلا ملجیله ل هرک بعلذ تل رلگ خ نلخلو للل،شکل مهنلخو نل

کملگل،رر ل یگی لرةست لباکعلفی لبهیگلرر لخو ل حنلتح ةیل لذ لتلن لتجربلعل .لملا هلجلیل حلنل ن

1315پاییز 132شهارۀ 56

باکلعل لی لل،لجهلرةرل ی ل الخو لرعلبگ ل رةونل التل لرعل یتبلعل اکلوت ل لرةلیل له نلرفل یملت م للا ه لخو اش کعلبعل شل بههلخلو لاهل ل حلنل.لشلورگل بلةللتصلونل ل لةهت ل التل رفل ل ن

لرةلرل نلپلیل کلعلفهیلگهلبسلةهن لرلهچةرلشل ی هلشلو لرلعلتمهلهل لرننلرلگ ن ل گلیلتح ةلیلشلو ل مهل لر یه لجیهرخو اگل شت کلعل رسله ل نلپی للگیل حن.ل حنل ال عل ا گههلخلو ل ةتلاس مگل

لجی جلیلخگ رلگل جلو نل سل للفلیضلرکملگ لر و ل لجی نلخلو ل ن لررون لجی جلیل.ل چهن خلو ننل نک لللهلل نل یفلللتلرجلللوجیل ل نکل‎ لخللله قلجهللله خگ رلللگل ثفلللرحنل الج الللعلجیتلللرحنل نجللله ل

ل.لر ة تلاس ل التل حنل ون لرةلرلبهیلگلجلیل حلنلرکتلعلر شم مت و حدجمنی حه نفا کملةملل؛ل ن کةلگل شلمهخ لتف

گی رلگ لالملبهیلگل یلگهلشلورگل ل ملهل کملهن ل ل.لکعلر یله ل ربلهنهلرفل لا لعل ن ملا هلجلیلثرچلعل نگف لل لر یلله ل حللنلبخللشلبهیللگلبللعل حللنللجللیل الللهسلت اةللل،لعلشللگ للو ن لپی للةنل اللهنلث للگهل ن

کعل رسه کلهننلل ةتلنف هننلتوجعلر و ل لالیل اهلا و نهلبعل ربهلل حلنلاسل مگلتلهلخلو لن ل نللا چملةنل فلی .ل یگلی لن ل صلیلبگ رملگل، وفقلجاوهل امگل ل نلبون لجروالخقهل ل شل بهه

لجهن کهناهنلخو لن لجی یل ل ل حلنلتیل ال یگی ل لگ و ا ل ا لل رمگل ر لا لو نهلخلو لن لطابکلهنل.لکمملللگلفلللیضل للل کهنالللهنلج للل لبسلللةهن ل لبلللعلوحلللژهل ن لر بلللطل ج لللهم ل حلللنلر رةلللعل ن

ل حلن.لخقیرهکل ل خیبل اللت کل ل نل نجلل ا گلیلالیل ل علرخسلتلبلعلخلو لجلیشل ال یگلی لر لبگ رللگلجللیلخللوش کهناللهل نلجهللتلشللکلر رللگل لجللینلربهشللگل لا للو نهلخللو لن لبللگاکهن رجللهحل

ل یمبحةح ل ل نلرگ للنخگ لخقهلپیشلخو الگلنفلت کلعل.ل ن جلهلرةلرلبهیلگلتوجلعل شلتللرعلرسبتلبعل یگی ! لبگجیم لرسبتلبعلخو ل التل

لر یله لبلعل ملهنلالةدل مگ شل نلیه شلگهل؛لره لحه نفا ین ی از اتکا ل حلنل الل عل ا نتللهلشللبهعلرهالللهاگهننلبللهلل،مللهحلث لرةسللتلرهلل ل الخو بللهوننل ل م لله لبللعلرفلل ل نل مللهنخللو ل ل

بلعلرفل ل ل م له للن عل الر یه لبهیلگلتفله ل تکله نلتحاةلل حنل ال.لشف تلجیلخو ل قیحلشو نلرگلیشل.ل حنلتفله ل نل لعلیلکلرلوحلتفله ل نلرگلیشل لرویکلی ل اللت.لبعلرف ل رس علشو

کلعلالیلچللچةرل نل نتبهبلبهلخگ رگل مهل ل یم لا ع رسله لرةلرل.لعل ن ل الخگ رلگل ن یهبلگل لالیلکملهنلرةسلتل،بعلمملو ل وجلو نل خالو ر لرهل ل الخلو ل تکلهحیلبلعل حلنلل ال حلن.ل ال حلنل هملگهلجلیل

57 1315پاییز 132شهارۀ

کعل رسه لربهیگلخو لن لیکل وجل چةلرلن ل سل مگلبلعللو ل سل لل الخگ رلگلبگ رلگلل لا لع مهل التلکمگ سله لبلعلالةدل جلعلره یلگهل رگهشل علالهنل رلالهل ل هباةلتلتو رلهحیل، نل حنلرگلیش.لخو لتصونل

کةلگل ل لشلو لباکعلا و نهلجلیل الل فه هلرلگ کثینل الث ل،شو لر بملهجی حنلبلهل ملهنل ةلقل.لالهلتفکلعلا لله لبلهونلتو رللهحی .لاهالللتلرهاللهاگهنلرةسللتلکللهنگةینلرلگ کثینلث لالهل لبلعل م له لبلعلرفلل ل

شلو لتلهل نل و لعلل ل اللب للع،لباکلکمگل جو ل حنلرگیشلرعلتمههلاةدل رننلن ل وجعل رسه لر کهنلرک گل لبهل ةگلبعل گنت لجیللشکستل لرهکه ل ل.لل ر ههلپیشلر ل التل ا

لن ل ل ،لت لهحل حلنلر یله ل،بعلمبلهن ل یگلی کلعل یتبلعلجسل هر ل جلو لل حلنلا لگ ن املگلل حلنل ی تل یلما هل نلامگهحلت هنضل ضهجه لالیللبع.ل رسه ل بةلل لاگ لرةست ،لکل ا

حلنلاللخنلرةلرل ن نل.لتیلره یلگهل رگهشل علشلو لکعل یتبعلفر تیلبعلخهطیل یتبعلفی لمه ارعل التل ل الل فه هل ا کلعل ربلهنهل حلگ هل جلها لالق ل ملهحیل اللت:ل نلیلکلاللق لا له ل اللتل

گف للعلشللگ کلل و الل ل رةللونل کللعلجللی یشل للة لل لل ل؛لی ملل لاللیل ال،لنلشللگهتو رللگل نلرللگ نلکعل هلالق ل یگ.ل و ا ل حنلجهه لجهیهلجبی کسهر ل التل لنی خو امگلجللیلث ل رجوبلبعل

ل للگ نل جللهال و الل ل،ل یل ل ی تلل ل جللو نلبلله تیاللهنل بللةللجی لللنالللةگ لبللعل ةللت اکممگ‎جس هر لرةرلچ م ل.لپوش ل

لتحاةلل حنلر یه لرةرلبهیگلبعل لهر ل ل ی تل لرفل لتوجلعلگیری جر نفا سخت .ل کلی؛ل نکلعلثیلهلاللخت لبلعلرفل ل ل گةللبعلما هلبهیلگل لخصلر لو ل شلو لیلهلجلی نلث للینلبهملال لرن

کللعل حللنلالللخت.ل مللگل الللتلفهیللگه گفللتل ل للون لپیالللشلرخسللتلبهیللگل لیللهبلگةللینل لل ل ن گل نگلللی لچلللهنچوبلث لللواه بملللهجی حنل.لالللهنل یگلللینلا چلللو ل لللگ ن ل ل رصللله لبلللهلرفللل ل م لللهلل

لث لریه لت.لقل لگلریلیلرةسلتگةینلبلعلبلون ل قاللالخت الهلن للالهنلرةلیلشلیم ل لرهل ل الا لةنلا ةملعل ملهلر لو لتلو ل ل یتبلعلرخسلتل وجلعلخلو للبلعلملا هلاللخت.ل ن گةلینل ن

ل یتبلعلجسل هر ل لخللو اش لتللر رم.لالهنل اللتل رسلهر ل ن ل،جلیل الللهسل هملگهل المل ل هلمل نل حللن.لگللی لا للو نهل اللملجللیل هللمل للگحل لل ک لله لل ا ک لله لبللگر ل ل گللیلتر ر لل لجللینل ل ر

ل حلل،ل ی ت لرةیل ه نلرف لبعل جو لثیگ کلعلبهیلگل لگ گی رلگنل ی تل لرةلیل له نل اللتل ل.لحل نکلعلایگورلعلاللخت لرفل لرةسلتل ون لپیالشل حلالملبهیلگل رسلتل ل حلنل.گةلینلبلعل لرن لل ا ر

1315پاییز 132شهارۀ 58

الهلجلی نللباکعل نلب ض ل و ةت،لن لبعل مهنلمگحلشف تل لره هربهر ل رستلتو لث لر کهننلن لرع.لکی اهحیلن لبهیگلتح لللالخ ،لنالةگ لبعلاگف ل تیل ل راش مگتی تمهلهللچمةنل

کل لره هربهرهرلعلر ل کلعلر ل لث لاةدل لن الل هنلنف لهنلشلف تلل رلگل ث ةلرلبلعلخلو للن ل لینل نگةللینلجللیلرفلل ل ل بللهراهلبللهلث لجللی نلنالللةگ لبللعلجهیگللههل راشلل مگتیل للالللخت.لکمللگلتفسللةیل لل

لل ب للعل حللنلالللخت،ل تللیل خللر نلرةللرلچمللةنل الللت گةللینل ن نل نجلله ل خ افلل ل الللتل گلهحلرهلگا ل حنلن هل لتو رشل ن الهلبلعللبلعلا لةنل ةللل نل حلنل رجلهحلرلگ ل.لیک لبهیگلبعل گن

گی یگهل التممو ل ج ل ة ل ل.للنل‎،لمثال‎جی ن؛لنالگل حنل مهل نل صه حقلشف تلجیل یگی لثشکهنتیلبعلرییل هود‎د ‎ مواد

زند‎اعموال‎هایی‎نسبت‎بد‎فرلگیریلگاه‎سخت‎،لشفقت‎او‎نسبت‎بد‎فرزند‎شکی‎وجود‎ندا د‎دانسوتلگیوریلتوان‎این‎سوختلبد‎هیچ‎وجد‎نمی.لهندلمی ‎ماوفقاند‎او چورا‎‎،لهوا‎ ا‎نوافی‎ فروا

هد‎برای‎او‎فاشدهلگیریلهد‎این‎سخت ‎نیست‎فرزند‎ ‎پی‎دا دلها‎ند‎تنها‎بد‎ضر ل.للهایی‎ ا‎نیز‎د

‏نتيجهلث واه ل خا ل ا ر ل للاهنل اللا لبلعلشل هنل ل ل بللشف تلجیلخو لبعلممو لیکلنف هن

ل حنلن بقعل جو لرگ ن لرهالهاگهننلجینلث واهلگورعلاةد ل.للاهنل الا ل نلره ر بل التل،شف تلجیلخو لالیلشلی یق ل،لنف هننل قاقل کلعل رسله ل ن بعل حلنل ملهل

ل.لبهیگلرسبتلبعلخو لنف هننل ف هرعل ش علبهشگل للشلف ت،ل مگنلرف ل ل بهرال مهشمهخ ل ربهنهلشف تلبهلتوجعلبعل یتبع جلیلخلو ل ن

للبللعلا للةنلتیتةلل لنف هناللهنلشللف ت.لتح للقلخللهنج ل ن نل ی تلل ل خ اللتل الللت ث ةللرل نل حللن.لکممللگلاللهنل خ اللتلپیللگ ل لل ل صللگ ل،لاللهل رسلله ل ب ملل لجللیلا للةنلتفلله ل حللنلل ا ر

لبهوناهنلی ةمل لفلی لنف هناهلن ل ل حلناللمجةگ.للبهیگل مهظیلبهلالق ل یف ل کل لل ا ر لالیلل ی هر لخو مهال لبهل یتبعل بلهل حلهظل.لنف هننل ف هرعلبهلخلو لخو الگل شلتل، یف ل

ل.للاهنلنف هننل فی ل هجلل نکلخو اگلجو لتفه ل، حنل ون

59 1315پاییز 132شهارۀ

‏ونابع،لجوووا‎جلللی،لخانووود‎اسووو میدهتاب‎،لاوکککالی جلللنلبهجویلللع،ل ح لللگلجلللنلماللل ل)شلللةولبلللگ (،ل .1

‎ش.ل2631ل،ل .2 ل.لق‎2126،لقم،لسینجامعد‎مد ‎،ل حضره لفقیه من اللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل یکللرل ر للهن ل ف للیلتباة لله ل الللا لرللواهل،لوظجککن وقککایی اللغککهلل،ل ر للگ،ل جللنلفللهنس .3

ل.ل 1404،ل م،لما ةع .ل 1414،لجیر ،ل نلبه ن،للسا الظرب،ل ح گلجنل کیح،ل جنل میون .4

.ل 1419،ل م،ل ج عل فکیل الا ،لفرااد االصن ،ل یتض ل،ل رصهنن .5

ل.لش1381،لتهی ،لالخن، فرهنل بزرگ خن،لرسن،ل رونن .6 .لجی ه،ل م،لالا ةع ن کت ل ،لالهحا نل،ل ر گلجنل ح گ،لجی .7

ف للیلتباة لله ل الللا ل،لغککور الحةککن و درر الةلککن،ل و رللگلجللنل ح للگلمبگ،لت ة لل لث للگن .8ل.لش1366،ل م،لرواهلما ةع

ل.لح1998ل،ل جیرل،لرهشر ،لو عهلل الفلسفه،لجةی ن،لجهه .9،ل لم،ل اللی ء،ل(11)تفسةیل و لوم ل لیث ؛لحوراتل اخالا در ضرن ،ل هلللمبگ،لجو نلث ا .11

.لش1377

،ل للم،ل ؤالسللعلثلل بةلتللرةللهءل للی ث،لو ککاال الشککیظه،ل ح للگلجللنلرسلن،لملله ا لرلی ل .11 .ل 1409

ل.لتهلجی،ل م،لرةهءل ی ث ؤالسآلثلل بةتلل،لکفایهلل االصن ،لکهظم ح گ،لخی الهر .12ل.لش1379،ل م،ل ی ةن،لترجهه نهج الیالغه،ل ح گ،لش .13ل الللمل،لالهفککردات فکککی غویکککب القککرن ،لرسللةنلجلللنل ح لللگ،لن رلل ل بلللفههر .14 لللگ نل_ل ن

ل.ل 1412،لجیر ،ل ه ةعل.لش1375،ل م،ل نل حگیا،لویزا الحةهه،ل ح گ،لشهینلنن .15چله ل،ل حلی شلیکتل ؤ فله ل ل یج له ل،لفرهنل وظارف ا الوی،لالةگج فی،لالجه ى .16

.لش1363ل،ل ل

ل .17 ‎،لاالربظکه الحةهکهلل الهتظالیکهلل فکی اال کفار الظقلیکهلل،ل ح گلجلنل جلی اةم،ل هةنفبگن دا لح.ل2892،لجیر العربی،‎‎احیاء‎الرراث

.لتهلجی،ل م،ل ؤالسآل م یل الا ،لدرو فی علن االصن ،ل ح گبه یل،لبگن .18

ف یل ر هن ل الا لجه عل،لرن الهیزا فی تفسیر الق،لرسةنالةگل ح گ،لیحطبهطبه .19ل.ل 1417،ل م،لالةنلرواهلما ةع گن ل

کتهبوشککةا ا نکک ار فککی غککور ا خیککار،لمالل لجللنلرسللن،لطبیاللل .21 یللع،ل ،لرجللتلخهرللعلرةگرل.ل 1385 شی ،ل

ل.ل 1410،ل م،لاجی ،لکتاب الظین،لخاةللجنل ر گ،لفی اةگن .21‎.لش2698،لهرانت،لآمد‎سر،للی نودی بر اخالا ترفهدر،ل رگلفی را،ل ی اک .22

1315پاییز 132شهارۀ 61

ل.لش2631،لتهران‎،لدا الکتب‎االس مید،للفکافی،لمحمد‎بن‎شعقوب،لهلینی .23 ح.ل1939،لجیر ،ل یاله ع،لکنز الظها فی نن ا ض ا و ا فظا ، لامگن .24

ل.ل 1404،لجیر ،ل وفهءلآالسؤ ،لبحار االن ار،لبه ی ح گ،ل جاس .25لش.ل1372،لتهی ،لبگن ،لوجه عه ن ار،ل یتض ،ل قهین .26ل.لش1382،لتهی ،لالهرل،لفرهنل فار ی وظین،ل ح گ،ل ةن .27ل فکلللیل هبلللی،لالت ضیکککت علکککی وههکککات التظکککاریت،ل رؤ ل ح لللگلمبلللگن،ل مللله .28 ،ل ن

ل .ل1410،ل ق،ل نل فکی،لجیر ل.ل 1401ل،لتهی ،لمر ح،لض اعد فقهیرسن،ل،ل ح گ ننبجمو والوىل .29 ف للیل ر للهن ل الللا ل،ل للم،لالهیککزا ترجهککه تفسککیر ،لبه یالللةگل ح للگ،ل والللونلا للگ ر .31

.لش1374،لجه عل گنالةنلرواهلما ةع

ش.ل1371ل،ل م،لاجی ،لوظراج السظاده،ل ال ر گ،لری .31

ج فیلشلهةگن،لاللها ه لث لواشل ل ر لهن ل ر لابل اللا ،ل،لتیج لعلاللةگنهج الیالغه .32 ش.ل1368تهی ،ل

ل.لته‎جی،لجیر ،ل هن نل،ل ن ص ،لتنییه الخ اطر،ل س و لجنلمةس ،لون ح .33

61 1315پاییز 132شهارۀ

تصرفات تکوینی نقش انسان در اهلل جوادی آولیدیدگاه آیة از

_______________________________ 1عبدالقاسن کريهى _______________________________

‏چکيدهفززردل نهادینززه ه بزز فطززرل منحاززر روحززی و، اسززتادادهال عقلززی وهززا در انسززان ویژگی

جایگززاهخ اشززر مقززامخ خليفززل اغلهززی و، گززوهرش ملکززوای ،كززه بززه واسززطس آن شززدهگردیده اس م بزه ،عمزل صزاغح و اهز یب نفزساوانزد بزا علزم صزا ب، میانسزان . خلورات

، فتهر رابلی فراار ت ذاای از سيررو با صيرو برسدفناء فی اهلل پروردگار و غقاى كما ت اغهی و ای هنگاه رادر به اارفات اکزوینی در در. دس آورده ب سير فاعلی را ني ،به اذن خداوند

كزالن و، طبياز ومزاوراى آن، دنيزا وآخزرت، بزاط و ظزاهر، ملکزوت وعاغم ملز مزدیری ط یچگزونگی و شزرا اهلل جوادل آملزی درشود. حکيم و مفسر ب رگ ررآن آیل میجهان امکان

كمتر اند ال را بيان نموده ویژه دیدگاه ،عاغم هستی اارفات اکوینی انسان در فيلسو كه كززرد. ن پرداختززه اسزز دینززی بززا ایزز صززراح بززه آ و مفسززر ، درایزز مقاغززه اززالش خززواهيم كنيم. هال خاص ایشان را بررسی دیدگاه

صا ب، ا كيه نفس، علم انسان، ماج ه، عاغم هستی، اارفات اکوینی :ها كليد واژه .جوادل آملیعمل صاغح،

‏لهطرح‏وسجلماوحل کعل وج لتو ر مگنل رسله لجلیلتصلی ل لتسلاطلپی یفتلالریعل ن لجلیلفمو لب ینل

______________________ ل ر گههلفی ال ل هگل ال_ل 1 a-karimi@um.ac.ir ه یهن

یهفت:ل ل1/10/1395ل_ل ذحیش:ل6/5/1395 ر

1315پاییز 132شهارۀ 62

گسلل ی هل نل وجللو لجللی نل اللل فه هلجه للیل لثاللله ل حللةطلپیی للور ل لتللیل ل یجلله لت ةیللی للن اللل هنلرللهجو نل وجللو ل لا چملةنلجهللیه ل جر نالهحیل ن حلنل هلل لشللگهل الللت،لل مللگنل ا

ج العل یمکلعلریلهحلل جو لثون هل الت؛ل ال رةهنلب ی گن لو سهل گن لبعلشبهه لفی ر لن ل نلجه للرحنلره للتلخللو لثفریللگهلر للگهل وجللو لجه للرحنلریللهح للربللو هل الللتل ل وجللو ل ن رللگ،ل

ل بللت ةینلشگه کملر ل لبهشلگ،لباکلعل حلنل رسله ل اللتلل نلجیلث لتگجییل لاگف مگنل ا اهلرهلبلعلت ةیلی ل خلو هل نلث الهلجلو ه،لر ل لثیملگهلالیل وجلو نلن للکعلبهلتوجعلبعلرةهالخو ،ل ه ن

کت ل ل ه ت ل گیچعل ربهنۀل حنل و لوحلرگهشل علشلگه،ل ل لبلعلر لشل حلیلن ملل لارگ.ل ک للللیلبللللعلب للللیلرةللللیل صللللوحلل نلتصللللیفه لتکللللویم ل خ صلللله ل ن ،ل صللللو ةنل حنلپژ اشلبهل ال فه هل التفسةیلرکة هرعلثیآ هلللجو نلث ا ،لفةاسلو ل رگلپی خ ع .ل هل ن

گههلبعل ضةه لا لث کریم ل فسیلبهر لالبکل لثیه لرون ر ل یث ل بلگ لتبةلینل،ل نه ل ارةی صلوحللالهنلب لیل حلگ یتل ا ر لتصیفه لتکلویم ل لشلی یطل لبحة لر شل رسه ل لثیمللگهل لل ت هن لله ل وجللو ،للبهشللةم،لتللهل لل نل فللعل لنفللعلبسللةهننل الشللبهه ل ل نلرللهلل

لن ال هنلخو التل ل س گللشو .لل ن هل ه ل س مگل لتصیفه لتکویم لب یل ن

‏شناسى‏وفهومل لتلبل«لتکلوحن» للکلی عل ملهنلاسلتل ن ل لو » بلللث ل ا .لجلو ل الللتلنبلعل ملهل«ککلعل سلبو لبلعل له هلبهشلگ،لا چو ل رگ ثلیهل لن ی ل یگیل هر ثفریلگ لیجه لچةرنل

ل بگ حل نلمه ملخهنحل الذانل ل علرةرلذکیلشگهل اللت،ل وجو لن ل خگ رگلت ه .ل یجه ل لو (،لالقاموس تاج العروس من جواهر،لاالرب منت ی) ک ی لعلل« تصلی ل»ل ل لتل لر بلعل«لبلی » ا

کللی رشلبللعلرةللیل الخللو شل الرلله لنجیگی رللگ لچةللرلن ملله لبللعلره للتل یگللیلیللهلتبللگحللل لهلاللو نل بلقاح،ل لهل()ن رل ل بلفههر ،ل لتلبلی بهشگلل هللل للنتصلیفه ل رسله ل ن

ةملت سلل لتصلیفه لت لری ل بعل لبخشلتصیفه لتکلویمل، م بهنلک وجو ل کنلبعلیل.للشو ل

کللعل رسلله لبتصللیفهتل تصللیفه لتکللویم بللهلتوجللعلبللعل اللل گ اهل ل،ل للهلاللول رسلله ل الللتللبللعل رجللهحل ف للهلل لذ تللل رللوملناللهلیتو رهح لل تللفثةی تل ل لله ن لناهلى ل هرور مللگل وجللو ن

63 1315پاییز 132شهارۀ

لیفه ل ثبللتل شلله للتصلل ن نل سللهحل خ اللتلجللو ه،للگورللعلتصللیفه ل حللنبهشللگ.للاللهل لث لشو .للفه ل مف ل لشرون رعل تصیلخةیخو اهرعل

نحل لگسل نلهشللنکلعل الاللو،لشلو ل ل طلا ل م بلهننللتصلیفه ل لبلعلتصیفه لت ری لبلعل رجلهحلیللهلتلیلرهلل لشلگه،ل ل لیل لچلهنچوبل لو رةنل لتکلله ةتلخله اللهللث لک رسله ل جللها

لن الللل هل ل الجهلللتل راشلللگللی لل .لک لللهلل لت لللیبل رسللله لبلللعلپرون گلللهنلمللله مل اللللتلن نل(177-172-169-101-91-ل40:1385 ا ،ل)جو نلث

لتصیفه لتکویمل بخ ل، نلبحالره ی کعلبهل البهبل لماللللخه ل لخهن ل ا ه هللبلللعل رجلللهحلث لرن،لمللله ،لکممگهل الجهلللتلفلللی لتصلللی ،لبهشلللگل للل رسللله لرةی صلللوحل للله ن

گسللل یهلتصللللیفه ،لشللللی یطلتصلللی ،لشلللگهل وجلللو لتصی ،ل ی تللل ل لالللللقوحل مللللعل لل ت لری لا چملةنلتصلیفه لتکویم ل لتصیفه رو حل یگیل ل،لییل الترل خ اتلث ل ق ل.گمبهشل البحال هلخهنحل

‏شرط‏الزم‏برای‏تصرفات‏تکوخنى‏حشرهی اهلل و ربلطل اللت:للاس ل رسه لمةنلف لیل لذ ل ل اءه ؤ هر

ق ره الفه نهته هاسه أ ها الن حه

ها أ هو خ اهلله هه

ه ن یههده یه الغ م ل حللنلل(15)فللهطی/لالح لا للۀل بلله ل ل ف للهلل لم الل ل لو لما لل ل ر لت للهحلشلله الرهرةلۀل وجلو نل بلةلرةیل س للجلو ه،للرةی بةلل رسه ،للثثهن لبل گل ،ل سل ل،لبهیلگل ا

کعل ه کلما ل طلا ل وجلو لمله ملاسل ل اللت جلهاۀلتصلی ل شل عل،لرم لبه ذ ل؛لکللویم لخگ رللگلرةسللتمللیضلتصللیفه لتلتصللیفه لتکللویم ل رسلله ل ناللله لل.لبللگحنبهشللگتصللیفه لرللقلت لله للزحللی گةللی ،لل رلطللوللتصللیفه لتکللویم لخگ رللگلرةللرل للی نل نکللعللچملله

،ل)جللو نلث الل گللذ ن .للر جللهحیلجللی نلتصللی ل یگللی لبلله ل،لره حللگ لجللو هلره مللها ل نلچلعل نلملیضل لچلعل نلطلولللجلیلتصلیفه للگورعل رهطعل(ل ل رسه لاةد104:1385-110ل علا ه ل وجو لتحتلمامل مه ملاس ،للتکویم ل ن گن لخگ رلگلاسل مگ،للکعل نلاللیل یراللعل ال جللو لریفلل ل رللگ ن ،ل کللعل ا للۀلتصللیفه لتکللویم ل،لبللةرون لذ تلل لخللو ل نکلعلخلو لبلاحلبگ رلگلخه قلر ة ل التل ل ه کلث ل ه کل جها ل ح هحل،ل الت ،لگورعل

ل ل اوکل ل خاو شلن للبعل رسه لرق لثیه ل یث گ.ل ال تصی ل ن کعل الجهلتلل گهر،ل ن

1315پاییز 132شهارۀ 64

ل؛لشو ل هفتلرجیلتصیفه لتکویم لب یل تلر هیگ،لیل مقو لتیکةبلریلیل هل ا بلهلل اللهخ هنل لگ ،لا چلو لةی،ل یلت،ل ه کةلت،ل ال هء حسلم ،ل جلر ل تسلخلممهوحنل موحل

لن ؛ل هرمگ:لب یلن ل لتصیفه ل ةهىل ه ل لشفهمت،ل هباةتلر للجیلةهءل کی ه ل ربش ون ح یطه ح ال خه ال ی و ه ؤ لم ن ع هاء ء م ها ش م لث لبلعلل نل ا چملةنلثیلع(ل255)ب لیه/ل ح کلعل ن

ههیل: هلل لبخ للةگهل رسلله لخافللتل ههل و اع ههة ج یف ل (ل لا للةنل لثاللل ه ل ل30)ب للیه/األرض خ للثرچللعل ةلله لث کللی هلیاهالللتل سللخ ههی :ل رسلله ل هها و ههر م که ر ل ههخ س م و ههیهههههالس هها و م ات و األرض و

نهه یعا م م کعلبعل رسه لبخ ةگهل التللالاقعل ل(ل 13)جهثةع/لج هاء اهلل ال ،ل ی ل ی ول ن أ ال ؤ

أ

ون نه حز ر خ ال هه ر و ی ل وف ع ل لعلبلعل ملهنلل(ل 62)حور /لخ کلعل ن ت اةملت هحل الل هءل هل ل

هها،لجللو ل ن لل ل الللت یجلله ل ول للگن لیللهف نلجللی ل که اء ق األسههم ههر آد ل ع ل(ل 31)ب للیه/للو ل رسه لخو ال ع،ل کملگ یمکعلخگ رگل ا ر ،لکعلا ةنلن لثبه ل لبعلجیتل ونلتبگحلل که ر عم اسهت و

ههههها ی کلللللعل صللللله حقل جلللللر ل ل(ل 61)الللللو /لو لکی للللله ل صلللللو ةنل لثیللللله لفی رللللل لکلعل ذ ل هل لجلی نلتصلیفه لتکلویم ل حنل لتل ن للجیکمگ،لا علل رةی صو ةنلن لذکیل

شیبلل احلتصیفه لتکویم لب لیلل، ذ ل ه .ل ب عل رسه ل الالونلخگ رگلبه نلشگهل التکهف ،ل الت لب،لرعلشیبل تهلب و رگلتصلیفه لتکلویم ل یلبهیگلشر بل یگینلن لبعل التلثون ،ل

گس یۀلث لمه ملخهنلخو لن لبهلتوجعلبعل ی ت ل ل ل.لحلتح قلبخ گاهل ن

‏تصرفات‏تکوخنى‏انسان‏کافى‏برای‏شراخط‏کللریمل مهاللل لبللهلاویللتل بللةلل الللعلممصللیل م لله ،للکللعلجللیر ة لل ل رسلله ،لل للیث ل

ل م للهللل خللا ل تللرحنللم للللبلله لن ل حللوننلترکةللعلرفلل ل ،لماللملبللهج ؛ل الللت اللل و نک له لعلخافلتل لهحل مةل،ل الل هءلرسلمهنل هل ،لشی یطلجی نل تصه ل رسه لبلعل بله ل

تو رلگلبلعلل الیلالله کلن ال لبلعل ةلر لاسل لخلو ل،ل یهیلب گیتلخگ رگل رس عل ه ل نل وجللو لملله ملن لتصللیفه لتکللویم لل للگن لجللی حللنل اللل هءل لبللفه ل ال یاللل ل شلل ع،ل

کمگ ل ل(97:1388.ل)جو نلث ا ،لاس ل ری ا ل نلنأسلت لهحل ا له لثل ی ت ل ل ی رلل ،لل یفتل الجهتل جو نلمامل لممصیل_1

کةللگل اللل ه لجللو نلث الل ل للی ن للشللی یط،ل گورللعگیف للعل لون لتف کللعلبللگ ل یفللتلل نللالللت،لبللعل

65 1315پاییز 132شهارۀ

نل.لم للبه للجیل ثلیلخو الگلجلو لشهو ل ،لترکةعرف لخو ،للر ة لبعلخگ نلالبحه ل جلو لما ل لی مل ل.لیکل جو لمةمل لکعل رسه لیکل جو للما ل ن ل حنل م ه ل التللجیل«لنکلل»فی لله للپللیل ن ۀل ل ل نل ،ل رللگل وجللو ل ل اللوحلجللو یمماللملخگل نل لله ل ل اشللگیملبلله ن

هونه :لماملبعلمةنلث گیم که ی هن و که ههه هول ل قه ن خ هیجا أ اد ش ر

ا أ ذ هه ؤ مهره

ها أ م ن للؤ لهلا لو نهل،ل(82/)یل

ل الللتهةلل نتبللهبلتکللویم ل و لما لل ل رسلله لبللهل نتبللهبلبللهل جلل.ل ل حللنل لر للهۀل جللو نلجی للی نکمگلتو رگل،ل خو گلههلالملخلویشل لالملجهله للث ،لبعل بگألفهما ل یفتلجی ینلرهبلل

لبعلتبعلث شمهالگ،لل ن لجه یل الهللمو مل خ التل ل وجلو لث ل نلتینلرةرلتصیفه لمه ل، کی .ل)جو نلث ا ،ل (46:ل1388خو اگل

نشللگللشایلجللهرگللو،لکسلل ل الللملماللةمل هلل لما لل ل ل رسلله لبللهل تصللهللبللعل للهحل جللو ههیلیهبللگ:ل بللهلماللمل فللر یشلل ثیللگلل بلله لل کمللگ،لل دن ز ب لمهها ر ی رللللل(ل 114)طللع/لع

لمه ملطبة ت لل کملگ،لل ثهلل لم للطل ل،ل خ اتل جو نلن ل ا یهبلگ.لل بلعلمله ملل لیلبلهن لتلهل الجهلتل بلةللخلو،لری جرل التلکممگۀل ری ضل لم هل ب علماملبهج لا ی هلبهلم ل،لکریم،لبعلالونلت یبلخگ رگلخهنحلر و ،ل الل فهن،ل وننلا چو ل الل هذه؛ل ا حنلر ل یث ل

تصلیفه للل ةمجه لگلجهله لرلتبلها ل رسله ل ل بهاه ل ماملبعلتهلکمگ،لل مهلن لطیحلل لشکیگیل رسه لبلعل حلنل لیبلما ل ل.لشرون رعل ی نلرگةی ل سةیل مف ل لتکویم لب یل ن ،ل اللتلیهبلگ یل خو لبعلر حل من حه لجه تلپیلر تل ه لتبگحللشگه،لر ج ر

ق ن المه ان م ک ن ا ؤ م أ *و و هر و

هیر ع ةه ن ن ج ان و خح و لی مل لتو رلهحیلیلهف نلجلیل؛ناللةگ لبلعلچملةنل له ل ل(89_ل88) لع/لو لریحه ل لتصیفه لتکویم ل ن ملبلگحنلطرحلقل رسله لتصلیفه لخلو لن ل المله ل ،لجه لتلر حل

گسل یشللطبة تلبعل لهون ءلث ل ل رةلهلبلعلثخلی ل _ل190:ل1388بخ لگ.ل)جلو نلث ال ،لل ال(.192کمملگ،لل قلیحلث ال لجلی نلتصلیفه لتکلویم لب لیلجلو نلکلعلثیلآ هللللشیبل یگلین-2ل

کریملب گل ا.لکعلت و لرهحل ن ،لتضحةۀلرف ل التلترکةعلر حل یمکعل رسله لن ل وجلو نلل یث لر ل:فی هیلللللگل رلللللگ،ل ل خگ رلللللگللاللللللونلتکلللللریملشلللللگهل ا که ههههها تق

نهههههد اهلل أ ر ع که م کهههههر

ن أ للؤ

کی للت(13)رجللی / ت للو ل ن نل.لپی للگههلخللگ لبللهلت للو ترحنلش هالللتلتللرحنلشلل هل نل؛لبللهل

1315پاییز 132شهارۀ 66

لترحنلث لکلللعلبللله ل نجلللهت ل اللللت که لللللظهلللون ل رسللله ل لللل کملللگ،لل ن لن ل ا سلللجو للمل کلعللبهلت و للجینل جو لمةم ل ل جلو ل جلی ل لرگتو ل رسه لر هیگ.لل فیش گه ل ما ل لخلو ل

لماملخگ رگل حفولظل الت ل،ل ن فلر یشللن ل گن لتصیفه لخلو لکمگل نتبهبلتکویم لجی ی نل یفتلرفل لن هل ال ةهجیلبعلت و نل ه ،لل(277،ل83،ل47:ل1388.ل)جو نلث ا ،ل اگ

لریهحل ر ر لخو لن،ل التریه تل ل حنلطرحقلالهخ هن لرفوسل خ التلبلهلتهل ا کعل کلل ا لل ا :لچلو لرفل ل اه لعبلفه لبلهطم ل اللت،لا لتوجعلبعلثثلهن اه هو ها س م فها و ن ها *و م ل

أ و

هههها اه قو ت هههها و ه ور جه مههههرا:لرفلللل ل سللللو عل (ل8_ل7)شلللل /لوه ر أ ههههکه سه نفه

ههههر أ که ت ل ل ههههو ههههل س لح

هلل(ل 18)حوالت/ ف رف ل هن ئه ن ر ج ها أ م یو وء س السه ة ح ار فا ألم ن الن رفل لل(ل 53)حواللت/لؤ

هة ل: و ع ام و فا الل هالن هره ح قس

هال أ لل ل(2) ةه لت/لو فاه ،لعاللی رجهحلرفل ل ق هم ها الهن ته خ

ها أ خ

ةه ن ج طم ع *المه ة یارج ی رض ة م ی اض ل ر ح ی و ل لرفلوسللخلو للن لتلهل،(ن لب مهالگ28_ل27)فجی/لؤ ا

ل حللنلطرحللقلایچللعلل ،لتحاةللعلبگ للهیگلن هللن لجللی نلتجاةللعل لل کمللگلکللهذبلتخاةللعللبهطاللعل ال ةلقلبحة لتیل لالریع ن هلتح لقلل ،لتمبةلعل لتقهةلیل لترکةلعلرفل لجپلی ا لتیلبلعلت لگی ل لتیل گةی لفمهءل ل هءل لرقل لپیشل کلعلیکل ل لرةر ل جلو،لل ر ل رسه .لخاةفآل اه لن ل ن ل ن ل

هیللۀلل یگللینلجللیل خو رللگللفللی ل بللفه ل هلل للاللهل لن لبللعلالللونلفضللةاتل ل،جی الللهسلفقللی لن هلبلهلت لو للکمگ.لل شةقهر ل مو للنلرفسهر ل لاهلن لبعلنذیاتل ل،رض لشهو ل گیلثرلها

لریه تلرف لا ی هلبهشگ للزحی لبلهلت لو لا لۀ؛ل ۀلن هلا و نلخو اگلشگ،ل ن الهنل ن ل ل الللهلشللله بل لالللله مللجسلللمل یهبلللگ،لل الللهنل لللی هلرةللله لل ل لگلللی ،لل ن للله له نلاللل الهللرجلهبل،لشلگهلاهنلرف لتقهةیلاهنل رگی علاله ه لیهف ع،لث و گ لرهبسه هر ل شو ،لل

کملللهننل اللل ل لللؤ نلملللیشل»شلللو :لل اللل ل لللؤ نلملللیشلخلللگ نلنر للله لل ر ،لل للل بلللعلللک للتل اللهنلرلچ لل عل(ل 55/39:ل1403 جاسلل ،ل«ل) للیر ن رگی للۀلل الل ل یفللتل ا حلنلاللیثرهانلجلی نلل ناللگ،لل الهلبلعل هیله للتلهریک ل گلی ،لل اله که لن هلجلهننللمهنفه ل

،ل267،ل95:ل1388بهشلللگ.ل)جلللو نلث اللل ،للصلللیفه لب لللیل نل وجلللو لمللله ملاسللل ل تل(.332کلعلشیبلل_ل3 ترکةلعلرفل لن لبلعللمالملبلهج ل الوحلتصیفه لتکویم ،لم للبه ل التل

67 1315پاییز 132شهارۀ

کریم اگ.لل مللپیورگلا ه لن ل م ه لبعلم لللبله ل ی ه ل ؤ مه ل لم للمهل یتبهال،ل یث للبلگ لتلل،لز لچو ل ی ه ل لماملبگ لم للبله ،لکی ه لل ،لثةیلخو الگلجلو ف لذحیل مه له ل

کعلم لللف ةهه ل لل مهبلگ للجیتلینلل رلگللجلیلمه له ل لبله لر لو هلمه للن ل بخ لگ؛لچلو ل نگ للو هل یللگل ثللیلث للیل ل للهحل،لجی الللهسلث ل شللو ،لل هل اکللوت لل نلجهر لله ل شللهو لرللقل ةس

لبلشو .لل بامگلخافتل ه لجی نلثره لرهبلل کل لمملو لیلکلم لللبله لعلر ها کلعلالیللجیکللتلث لتوفةللقلیهف للعبللعلجللهحیلنالللةگهل الللت،ل کللعل،ل ا مهجلله لبللهلپرون گللهنلملله مل الللتل

خالو لبلهللزحی لثرچلعل نلرجلو نلبلهلخلگ ل ل(67/216:ل1403) جاس ،لل«عمهج لرب ل لیل صا ل»لب کلعل الر نل حبلتل.لث گر لرةستل التعل نلاةدلرهلل یگینلبثیگ،لل التلعل اکهت ل

لبللعلف ةللی لپی خللتلبللعلخللگ لجللیشللو ،ل فلله لجللیلتی لل لر حل لت لله لجلله ،لل لجللی نللن للهنل :ل ربلهلل ن علمملگگه لن لبلکل ل ر ی حلخگ رگلرسبتلبلعلپی خلتل ن حیل رسه لرةرلل ل فر یگ

ون فه ضع ره المه ل هه ج ول هأ جه اهلل و ون و خده ر اة ته ک ن ز ر م یته ا آت م اکله للرسلنلفلهما ل.(39)ر ح/لو

حلنلچةلرنلل ،ل فلر یشلطبة ل لث ل اللتل لهلل لرسنلف ا لث ل هیلعلر لولالب لتکه للر حل ل هون ى رسه لرةرلبعلممو لیکلم لللبله ،لت.لث لرةسلجرلتصی لتکویم ل نلطبة تل

لن ل فر یشللعل رسه لبخ ةگه،چ مل اکوت لب گلیلمصلهنل والل ل الگ.لل بصةی لبهطم ل ل رگ یلالاة ه لجیکت لن لب،ل ل ثیل نتبهبللبلهلبلگ ل رسله لبله لجهلهل،ل ربهلل ن علریکت ل ن

لبلله ل لشللی لبللگ لبلله لرةللرل ةللللا ی الل لجلله لر شللنل لشللفه ل رسللهلکمللگل پیللگ لل الت لا لةنللشفهفةتل لبارةتلجه ل رسه لرةرلبعلخهطی.لرون لرلون نتبهبللبهلجه لجهره ل

م لکللع،لخللگ نلالللبحه ل الللتلثاللل ه ،ل ههوره الس األرض ههههاهلله نه ات و ایم لللللل.(35)رللون/لو کللعلبللهلث لرللونلنبلله ح لرللر لپرون گلله ثخللی لن للناللملبصللةی ل لاللملبصللیل نل رةللهل ،لرللوننل ن ل

لل132:ل1388.ل)جو نلث ا ،ل ربهللخو اگل شتعلنلبهر لم للبه لبجی ل(.158

‏تصرفات‏تکوخنى‏انسان‏ل لمه ملاس لطةتلبسةهن ،لن ل الجهه ل خ التل جلو نل نلگس ی هتصیفه ل رسه ل ن

للتصی ل،لفی ک ه ل ی ت لتصی ل رلتصی وجو لکممگهل کلعلگةی لل جیلشورگهل لالقوحل ل یمجللهلبللعلالللعلجهللتل کللعلثیللآ هلللجللو نلث الل ل للون لتوجللعل للی نل ه الهالللل لهللم ن ،ل رللگل ل

1315پاییز 132شهارۀ 68

یمل ل.للپی زل لوسللطلونلعمله ملاسل لبللتصلیفه لتکلویم ل رسله ل ن،لجهتل لل یمکع گلها ل ن کال ل

ل ل للوسلرلله للگةللی ل بلل و ل للی ن گللها ل ن کللعل.ل ل ل للوسلبلل و لبللعل حللنل مهالللتل تصللی ل نکس لشی یطلذکیلشگه للشلو ل الملمیةملیلهل میلمل هل للهل یهیل ال هنلرسم،ل رسه لبهل

لت هحل حنل ال هءل لبعلتصلیفه ل ثبلهت له ل ،ل مگلبل لناس هنلشگ لبعل هء هلللجهیهت یجی ىل ا نکعلبهل ونلشلگ لصی ل نل وسلره للبعل حنل مهالتلتگی .لل ل ثبتلتهلرههیتل نجعلث ل

ل یبل ه لشی یطل کتل رگ خ عل، ا الملخلو لتحلتلتصلیفه ل،لخو لن لبعلونطۀلال وبل لاال کعل رجهحللگةی ل شةقه ل ی ن گمههلل اگل لاملایلتصیف ل لبهشگ.لل شةقهر ل لث و هلبعل

ل وسلب و ل ا،لجهتل حل یمکع گلها ل الاللونلفلی ل،لکمملگهلرةلالتصلی لتصیفه ل نکه للجو هل لگةی ل ج عل طههنلبون لل لء صوحلا چو ل ربةه ک لهللکعل رسه ل رهلهحیللبعل

لفمه لل الگل خلگ لن لل ل ةلهى مه لمه مل لمهبگلؤگها ل الالونل .ل رگلءلف ل هلللرهجللث گه الخلو کعلاویتلر ة ل ل رسلهر لن ل ن گلیلچلعل مر لتل حلنل ل،ل رلگل لتح لقلبخ لةگه حنلبهبل

ل.لل هجلل هیسعلرةستلهگر کللعل للهحل،لجهللتلالللوحل یمکللع کسللهر ل ل ةلله ل الللق ل ل یتبللۀلتصللیفه لتکللویم للاللمل ن

ل ةلله لب للیلرةللیل صللوحلبللعلیللکل نجللعلرمصلل تل گللیلچللعلا للعللل نرللگل لاللمل ن بهشللگ.ل گوایلاس ل الیکلر ة تاهلل رسه ل ک هلل رگلل رگل ل ن ال بهشمگ:لل ن نل ؤ

ا هلن رس ا أ م و

حرا هه ن ههیرا و ش ههاس ح لن ههة ل او ک لله ل هلل لرةها(28/ف)الللبلک کسلل ل مللگلتح للقل،ل لل ل ی تلل ل

لگی .لل کعل وج لتفه ل فی لله لتکویم ل التشی یطلتصیف

‏تصرفات‏تکوخنى‏انسان‏در‏قوس‏صعود یگگههل ال ه لجو نلث ال لج ةلعل هاللونل هلللن لل وسلب و ل التصیفه لتکویم لب یل ن

ممل المله مل الکل ی ت ل جو ن،للالقوحل خ اتلمو مل ل نره حگ ،للبون ل قاقل لعبل لی،للخالقل لم لل لا چمةنلمه مل ثهلل لث ل ىل هون لطبة تل ،لثخی ل ل رةه اکو ،لل ؛لا لللو،ل219:1389،ل)جلللو نلث اللل شللو .لل کاللل ل للگحریتلجهللله ل کللله لشللله لللطلللونلعبلل

کللعلخگ رللگل(ل حللنل للی،لبللعلجیکللتل125-ل117/ل3:ل1389 الللبحه لبللعل رسلله لکی لل ل الللتل

69 1315پاییز 132شهارۀ

لن ل بخ ةگه،ل م الهیشلفضلةاتل هللج ةلعلثفریلگهلجیل ر ک هد ق ل هو ن ها ح ق ین ل ل(70 اللی ء/)لآد ل رسه ل التل ل حنلتکریمل طهر شی لجو لبعل القۀلفقی ل ه ل ن هی ت و ت

هاس اهلل ال هر الن ط و

لق اهلل خ خل ل هد ا ال ت ی ل ا لشلکلعلخ،لاللةی ل لبلون ل ل یهریتلخگ رگل نل ل(30)ر ح/لع

کلی ه،ل هن ل رسنلت لویمل قن ل هد خ ق هان ل هی ا انس خر و قهو هن ت وس کلعلل ل(4)تلةن/لأ ةه لتلیهف لعل

ل ف علبهشگ ی،لبعل هحلخافتل ه لجیالگل ،لر ل و اع ی ج ن ة ؤ یف ل ،ل(30)ب لیه/لاألرض خ کلعل المالملبلهج ل لبهشلگلت لو نل هل ل ل هل رسله لبلعلالیل ةر رل ل ل ن،لم لللبله لجیخلون ن

ن لتلللهل ا للله لللطلللو لخلللو لاللللةیم و نل ،لگیف لللعل اکلللوت ل لللی نلبلللةرون لتکللله ا ل ل سلللةییههههه اللللگ:لل للللعل خگ رللللگل مق مه ههههدوا و ک ههههل ح ههههی و

ل ؤ ههههاد ک ههههل ن ههههانه ؤ هههها انس حه

هههها أ لخ

گسل یشلتصلیفه لتکلویم لبلعل6) ر ه / گا هیگهر ل ل هجلل حنل یگگهه،لثیآ هلللبهف ل (. نکهجمللله لن ل ال ل لللگحریتل للاللللونلربللل ل للل کلللعلجلللی نل اجکلللعلثهبلللتل اللللتل ،لبلللعلا للله لرحلللول

کلریمل ل گرگل ةلل حک ل ال،ر ذحیف ع ل جلو لرلگ ن ،لل بلیل ره یلالبلحة ل ل لیث للفلة لجلو لرةلرلتصیفه لتکویم ل ال ن ،ل)بلهف کمملگ.لل شلر ط لن ل قلیحللبهبل القعل ن

ل(16:1390که لللاسل مگرةرل ه ل ربةهىل ل رسله ل هد ،لرلگ نل ی تل ل خ الت،لکلعل صلگ لبلهرا ق ل و

عههل ههی ح ل ههمن ع ی ه عههل الن ا ح ههلن ض (.ل84_ل39/ل12:ل1388)جللو نلث الل ،لل(55/ل) الللی ءلو

لگل صلقف جلولی ةملهال سلخللهتمل ربةلهءل ح ل،مال ل طللا ل،ت له لثفلریمشلجللیل ل لگ لجیتینل ن لل»ایل اللت:ل لةنلظلهلچو ل جلو ل بلهنکل ی له لرخسل ةنلبله نل ؛لت گحل لهل

کللیحخاللقل هلل،ل ل لاللیل،ت للهحلثفللریمشل ن.ل(15:24:ل1403 جاسللل ،ل)ل«رللونلنالللولل لبللله نل لظهلونل ن لجیکتلبلگون لیهف لعل اللتلاسل ل ل،ظهاینل ا ل فله لجلیل ا.لظهلون لاللل حلنلر تل

که للللا چللو لپیلله بیل الللاح،لت اللةملفیشلل گه ل اللل ه نل ل للهحل یگللینلن لجللی نل رسلله لکه للل نلخقهبلبلر و ،ل تو ل ال مبه الهنل هل لبلعلفیشل گه ل لبلعللث ل هحل الهطتل رسه ل

ثاللل ه ،ل ل الللقۀلفللة لجللو ل نلجللی نلج ةللعللثتللشل لا للةنل لثبل لةلله ل طرحللقل لل للا للۀلجم لل ل ل کهجمه ل ل وجو لمه ملاس ل الت.ل میونل ال القعل هل لجلو ،ل نل لعلریلهحلثهبلتلما

کللعلبمللهجیله ل وجللو ل اللو ل نلملله ملاسلل ل نل یجلل ث ،لاللیلذ ل لذ تةللهت ل لثرچللعللبهشللگ،ل

1315پاییز 132شهارۀ 71

للگیف للع،لاهالللت،لتحللتل حللنلریللهحل رسللنل هلل ل للی نل رجللوبلبللعل بلله ل ل ف للهلل لثثللهنلث ت ةیللیل گیفتتخا ل لث لبون لرخو اگل ى و :لف ل ن ر ا ت ت یم اوه ف ن ت ن م وم لق الر

ل.(3) اک/لخ گیل هحلبلگن گی ل ل اللاح للن لجلی نلناللل ل یجله للث ،ل لذحیف ةمل محصلی اللولل گلههل ن

کهجملله ل ل وجللو عل لچللعلبلل،لشللورگبللعلر للملله نل لطبة لل ل وجللو لچللعل ،لثلکللللریللهحلکی ه که لل نلالاساعلمال،لبون ل جر ل ل ر لشل لهبا ،للملا هلجلیلر لش،ل حنل رسه ل

لبله ترل، حلنلره لتل ل.رةیل بةلل لرةلیل سل للخو الگل شلتل نللگورعلبعفهما لتهحلرةرل حنل ل لهلاللونل هلللفلیضللمه کعلجی نل وجو نل کنل ن شلو ،لل ترحنلتصیفه لتکویم ل التل

لل لتصیفه لتکویم للالقح لرهال ن لل.یل ربةلهءل ل ج لعگلی تیل ن هل للىةهبلیل ةلهءل ل گلی گیل گلی ایلیلکل که للل لبله،ل شلو یهلیل اللملخلگ للبلعل لهحلخاةفلۀل هل ل اللتلیهبلگل ل لمبلگل الگ:لل رجلهحلل«کلن»لی م لخلگ نلاللبحه لبلهل؛کعل س خاتلممعل لکمگل ث ل«لبسمل هلل»

هونه که ی هن و که ههه ول ل قه ن خ یجا أ اد ش ر

ا أ ذ هه ؤ مره

ا أ م ن للؤ که لللرةلرلبلهل ذ لخگ رلگل.(82/)یل ل رسله ل

ل ن هلخو لن لجهننللگویگل ل«بسمل هلل» ،ل)جلو نلث ال شلو .لل ث لچةرل وجلو لر هیگ،لل کعلرضلی ل حلوبلتمهلهل(ل3/23:ل1389؛لا و،ل303:1388 ل حنلر ل نلرگیالث گهل التل ا

گی یلگلالهل م قلعلمهلجی شتل لبعل ربهللث لا لۀلباالهل ل ب ا ذ لخگ رگل التلبعل ل ل اگیفتل) ربةهء/ ل.(84_ل83 لنر تلوحژهل ه لبهنشل

علبلهل ل نل لهحلرون رةلت،لکللهنگو نل اللاحا ةنل هحلجی نل اللجیتل لم ی لپیه بیلجل حلنل.ل رگلبه ل اللتل یک ل ةی ا للهلللملر لل له»لفی هیلگ:ل مةنل ل ؤ لر لکبلیلال ل للثیلآلل لجلل

ل لوسلبل و لرةسلتل ل(؛لجی نلخگ رگلثی لجهنگ1/207کاةم ،ل)ل« م ل ل لل لنل ن ةلللث للتیل اکل»لفی هیمگ:لرگیال یگینلچمةنلجیه ل لن ل ن ل ول ل قل ت جاسل ،ل)ل« ةملهالیلل لهءل هل ا گللیل(4/153:ل1403 بللعل حللنلل؛شللو ل چةللرنلجللیلی للةنل للنل فلله هلر،لاللهلفر ف للگلت للهحلپللی هل

کعلت هحلر ل یگر مهالتل لایلثرچعللاهل لشمةگر لهحقل اکوت ل ا لکلعل هجللل یفلتل ن لاهل لل للهاگهل الللت،ل نلا للةنل رةلله،لتحللتلالللةقیۀ ل للی ن وحللژهلحللنل للهح،ل اللگل ل ل ی للةنل

کلعل،ل صوحلخگ لرةستل،لل خ صل ةهىتیل هل یتبۀل هحین.ل صو ه ل الت ک ل باکعلایللبللهطم لن ل الفقللی ل هلل لخللو کمللگل لچ للمل لرللون لل اللل خی حل گللیلچللعل ن گوشللشلبللهالشللو ،ل

71 1315پاییز 132شهارۀ

گللوحیل نلرورللهنل ةه للتلبللعلالللیل رةهالللت،ل لل،بمللهجی حنلت للهحللنابللی ل اکللوت جللی .لل للهل اکهلج اع ل ربةهءل ل ج عل طههنل لر ل ل ةلهءل ل رسله رسه ل لت هحل صو ةنل ممل ا الهنلل لل

لبعلت بةل، نل ل ؤ کریم،لثیه ل هل لاسل مگ،ل ل للیل یث مالل القةعل ل جهننلفة ل للرعل ا لر و ل نل هحل ةهىبهبلتفوی ل ل ال الل لبهبلراو که للل ا باکلعل،لخگ ل ل رسله ل

للکمملگل شلفهمتل،ل ل لبلعل ذ لخلگ گلهنلاللبحه .لهاهلپرون بلهل جللبعلبون لرةی سل لل ل لگج لگی رلگ،لل لگموهلل امگل ل س جهبلشفهمتل ل س کلهنلی ل ه لل یرلگل لالر ن ل

ن ه ل لرةله ل لایچعلاستل الخا تل لاگ یتل لتگجییل لرونل ل .ل یگیل رجهحل ل امگیلللهلثیللله ل ل یلللهایلفلللة للالللهىلعاللللق ل وجلللو لالللل هینل ل لللیگ،لا لللعل الخگ اللللتل

ل حنل میی،ل رگل ح ل ا لرهرةلعلخلو ل ثلینلرلگ ن ل، لل،لباکلعلا گل لثحیملعاةدل وجو نل ا ن لهطعل وجلو ل کلهر لل قلعل الالیل نل فة لخلگلظهونل ل یهی،ل رگلج هلل لجالل ه

ل(105:1388،ل)جو نلث ا .لثخی لخو امگلجو ل رةهل ل ممل اکللعل لبسللةهننل ال گیف للعلاتصللیفه لتکللویم ل بللهبلل ا،لالللونلرضللی ل صللو ةنل رجللهحل

کللعلا للی هلبللهل مللونلربللو ل نلبهشللگل جللر ل هلل ل ن نل،لباکللعلچللو لربللو هل الللت،لتحللگ الل هنللمله مل اکلو ل لبعل ی را ل الماملخگ رگل ،لم للبه لجو رگل لت و لماملبهج ل

لسمرل رةلیللر حلنلل ا.ل رلگل ل ل له هلن ل رجلهحل ونلخلهن لکی ه ل ل کی رگ،لل ور لپیگ لل لبعل حن ملا هلجی یمکلعلما لهنل حلنل نثله لپیله بی لبهشگ.لل گورعلتصیفه لل صوحلرةرل ه ن

لإ»:لخو رگهل لشورگ لل یمکلعل ه له ل نثله لل ن(ل32/ل1:ل1401اةمل ،ل)کل« ربةهءلونثآلل ا هءیلهلبلهلل ل لیلهل سل ةمل ،لگ رللمه ه لرةرلرهجبله ل ه له ل صلوحل ربةهءلاس مگلشک لرةستل

کریملرةربهشمگ.لل ل القعل نثل ربةهء گی ل اللاحل یث ل مله لؤن ل گلونلت لهحل لنالوللههه:لمه للله ل لللی ن هل ک هههد ق هههل هههر و که ة یان ل هههن س ة و سهههو

ههههول اهلل أ سه ل للل نلل(21) رلللر ب/لر

ل گوالهان،ل که للن ل خصل اکل گوپروننل ل ةهن کلی لل کمگلل ل رسه ل ت یبلپیلگ لک ه ل ل رلگل ت یبلبلعلخگ لاهنلجیجس عل لر ورعلن ل مونل حنل رسه ل نجه لما ل لبعل

ل للگن ل نلتصللیفه لتکللویم لبلل ههن ثون :لل لل شلل هنلعلجیخللون ننل ا م ههرش و ههون الع له حم حن خ هه ال

ههههه ههههون ح نه م حه ههههر و ج مههههد و ح ون ح حه ههههه س هههههه خهول مللللا هلجی یمکللللعل لللل لخگ رللللگل.ل(7)رللللهفی/لو

1315پاییز 132شهارۀ 72

الللهلرلللر لخلللو لل نجلللهت لجلللی نلث لالللهل لنتبلللعل کملللگلل للل الللهنلخلللو لن لبلللعل ربةلللهءل جلللی اللت حبلللکللعل حللنل ةللللجللیشلل هن ،لل جی ل لله شلرةکولاللهلر ورللعل حللنل الللتل ل:لبهشللگلکللهن لرةللرل اللهحیل ا

جههز ن ل ل هه ک هها ن ین یؤ هههن حس لبمللگگه ل للا للۀلثرلللهل ل(80)بللهفه /لالمه نلخلللویش،لؤ لن ل ال جلی اةمل ل ةهاللةنل ل یف ل هن فی هیلگ:للر هیگ،ل ل ربهنۀلپیله بی ر لا چلو لرلوحل ههه م ن ؤ

ین ن هه م هها المه ن اد ه ل للهحلبامللگل اکللوت ل ل اللۀلل.(81)بللهفه /لع گللیلچللعل الللتلرةللیل صللوحل ا کوتههل الت گیل نلجیگۀل ل؛خافتل ه ل هل جهله لل ه لمه ل،ل جهالگ مه لبه ،لمهؤ

کبی گةیرگل ل ب یل ل ل ل ل ه لیکلگویله ل ل ر غلاملا لهحل ملتلجلی،لا هرمگلثره ،لرةکوکهن ل ی نکاةللگلنر للتلجللی ملله لؤممللو لن جللگنلجللی نل علبللل لبلله ةنل نل الللتلثرلله لخو اللگلجللو لاللمل

ک للهللبلله ل لل لر رللگل کممللگلل ریکللتل للتل یگللی لن لاللملبللعلالللونلث لنفل لبللعلطللی ل اللۀللکممگ.لل اکوت ل مو ل

ل ةلله ل ربةللهءل نجللهت ل ال ب للعلا لله ل کللعل ن ل ن،لفضللةاتل جللو ل ن لرةللالجیتللینل لگورللعلر :ل ةلله لرةی صللوحلرةللرلچمللةنل الللت هه ه عضه هه ح خ ت ی ههات ل ج ر عههل د ههوق ح ر و هه ه عض هها ح عن و ر و

ا خ خر عضا سه هع :لمالملا لی هل ی له ل اللتل،الهنلجیتلینل الج اعل لاکل ل(32)اخی /لح رو ح

ههات ج ر لههر د ههوا الع وتههحن أ هه

ال ر و ههنکه ههوا م نه حن آم هه

ی ملل لخللگ نلالللبحه ل؛لل(11) جه للع/لاهلله ال لبخ للگ،لل نف للتللچمللگحنل نجللعلجیتللینل ل نل ر لل مگلن لبللعؤ للل لن لبللعلیللکل نجللعل ه مللؤ

للشورگل بمهجیرگیال یبلرو فلل جی نلفة لخگ ل لخلگ نلاللبحه ل نل لهحلف للل لرلعل نگوشل ل التل لزبه لثره لخو اگلشگ،ل هحلبفه لذ لرعل نل هحللذ ل حلنلل ا.لچ مل ل

کللعلبللهلیللکلچ للملجللیاملا ل جیخةهجللنل بةلللل فللی لثبللتل ک للیلالللتل لث لباکللعل ،لبا للة ،ل اه یلر للو :لره للتخل شلرللر لرضللی لالللاة ه لن لبللهلالللبهل اکلۀ

ههال ال هه یق نههد ههن ع لههر م ع

هل ه ق یل ح ا آت ن اب أ ت کلعلرةرلرهنثآلجنل ه لکلل(ل 40)ر ل/ل...الک جلنلر له ل رصلهننل اللتلگی لل ل الللاحلگورلعلشللو ،لبللعلگللوشل اکللوت ل لبللهال چ لمل ل کللعل نل هالللولنالللولل کللعل الل نل

فللتلییللهلنالللولل هلللم»کمللگ:لل نلالللؤ للفی و رللگلچگورللعل للگم ل للؤ نلن اللل ةنل الللتللجیلله ل (ل لبلعلجلهحیل54/ل2:ل1401)کاةمل ،ل«لرفس للملنل لگرةهلفهاللهی ل ةال ل ظ لف لالول جلین...

یللهن للیکللگیگیلل ل کللعلجه لل ةه للن ل نلرللهللز جیمللگل لزواهل ر لل مهکلجهم ةلله لن ل اللنالللگل

73 1315پاییز 132شهارۀ

گی ل اللاحلشمو .لث ل ر للثتشل ،ل» ل لفی هیلگ:للگههلنالولل بصلی لع،ل نل هللل اب مبلگلرلو هث لف ل ه ،ل ن نلبصةی لشگهل الت«.لبت کی هل لبعلجیکتل حنلرون ل.للخگ رگل ابشلن لر شنل

ل یگگههلثیآل ل،بلعلتبلعلث لخاةفلۀل هل ل لنالةگ لبعلت لیبل رسه ل الرییل هلللجو نلث ا ل اکملگ،لل ی ت ل خ التللن لطل ل ل لم ا ،لبةرون لمالیهل ال، گن ل لتصیفه لتکویم گذشللت ک للتل یللهل ل،کللعلبحللالث ل ل نللگورللعلبللعشللهو لجللی نل رسلله لشللهو لبللهطم .للالطرحللقلل

لبعل هاگهلرو ثل هون ج ل ل یگ ل اکلو ل هل ل لجه لتل کعل نلاس ل رةهل ه ن ل التلههم شللو :لل جهللممل ههین ک ق لههر الی ع

ههون مه عل ههو ت ههیر * ل ح ن الج وه ههر ت ل حللنلا لله لل(6_ل5)تکللهثی/لل کللعلپیلله بی لبللهطنلاسلل ل لشللهو نل الللتل اکللو للخللگ ل الج اللعل جللی اةملبللهلث لبللعل یللگ ن

هههر :ل رلللگلالللهل لا لللةنلرهجلللللشلللگهلثالللل ه نهل ل ههه ک م یو هههوت الس که ل یر م اه جهههر األرض هههههؤ ات و لو

کلعلن هلمالملرةلرلا ه ل،ی لرةستببعلپیه ل محصی،ل ب عل حنلن هل.(75) ر هح/ ل محصلیلگورعلکلی هل ل یگلی لن ،ل رلگباکلعلخگ ،لثره لربو ل ن نل اکلو للبلعلریلیلالملبلعلپی لو لث لت لوحقل

کعلخاةللرقخو رگ،لل اس لفی ل کلی ل ل یلگ،لتهلثرچعلن ل کملگ،ل هاگهل ل: رسله لریلیل هر أ ل و

وا و ره نهه م یخ وت الس که ل ن ش هه م ق اهلله م ل ا خ م األرض و ات و ل حلنلطرحلق185) می /لء ی و ل(لتهل الرلبعلبصی لی مل لچهلیهل نتبلهبلر ة ل لاسل ل ل؛ا لةنلالهل ل اکلو لثالل ه لیتلرهجللثیگل ؤ

گللیل حللنلچهللیهلن ،لجبةمللگلخللگ لن لبللهل وجلو لث لا ه للگ ننلخللگ لرسللبتلبللعلخللو ل ،ل یللگلکللعل ال کملگ:لل باکعلبعلخلوجیل لهاگهلفه گ،لل ا علثفریمشلن لرعلتمههل هة ؤ اح هن د ها م ه م هو آخ هه

ن اح ت هی کلع:لنشل عل ی مل لبلعلر شلم لل؛(56)الو /لاص ،لگلی رشل فکملگهل الللتل نلجلیلجیملگلکللعلخللهطیل لل گللی لت للهحل وجللو ل.لخو هل الللتجللی لثرجللهل ل لا للةنلنشلل عل اکللوت لن ل ن

لبللهلچ للمل للر هیللگل للهاگهل بللعل الللتلرةبلل لخللگ نلالللبحه للا للهحلا للعلاسلل لن ،ل ل حنل.لرگی ل لهل یفت،لشهو ل الت؛لزحی لشلهو ،لترحنلن لبخشلر ،ل ذ ا مبلهن لل اللتلل ا

لفی تیل الفه ةگ ل التل یگ ل ل.لل یگ لبسةهنلل میی گهرلع ال ه لجو نلثلشهو ل ا ل نلشلخصل یتبلعلالیلکلعل ن،ل نل ن ل ا ل ی ت لاللعللبللعلتصللیفه ی ملل ل؛لره للتل مه ةللعل الللت.ل یتبللعل ل،ل خصللو لبللعلث ل یتبللعل الللتل لله ن

لخلو بللا ه کعلر حل ن ل لفلهنغل اطون خلهطی لخلو لچةلرنلبلعلا لی هلرلگ ن ل ل نلمله ملللتمهلهل

1315پاییز 132شهارۀ 74

لن لپیگ لؤر کلعلبلتو رلگلل رسه لکمگ،لل یهلتو رهحیلشمةگ ل ل یگ ل ل یگیل ون علجلهحیلجیاللگلکمگؤر نلره تلجیگ ننلرةر،ل ل.لیهاهنلبه هرعلن ل هاگهلل

گویملگلتره ل یتبلعل ح،ل کللعلبلعلث لشللهو لجراخل لرةلرل لل ل کلعل حللنلک.ل وتةللعل اللتل سللهر لکممگ ل ل یلگ ن،ل رلگلخلو لن لبلهل لو لل ن نلنالهلاللهخ ع،ل یگل جبلهننلپیشل ال،ره تلن لپیگ للل نلث لر هحقل اکوت لن لکممگ.لل لیا ةنل رةهل ةس

کلعلبلعل حلنلره لتلره یتبعلالوح،لره تل ةه ةعل الت.ل ل ةله ل رةلهل لجلللشلورگ،لکسهر لکی هثخی ل ل ةه لتل ه نرلگلا ةنل رةهلجیل ن،ل رگلج علاله مل گلیل رسله لبلعل حلنل.لشهو ل اللی ن کلعلبمگلی ،ل یراعل رلعلتمهلهلتلو لجیملگ،لل ن للنل لاهلر لهرعل لخلگ جیالگلبلهلچ لمل للبلعلایاللول

هها ل:شمو ل،لباکعلبگ نلث لن ل ن ل یگ لجهمملن یه غ ها ت وا ل عه م ید س ع ان ح ک ن م ر م ت ه أ ا ر ذ ؤ

یرا و ز کلعل ن نللباکلعلالی،ل حنل یراعلرةرل خل صل صلو ةنلرةسلت.ل(12)فی ه /لو رسلهر لن لبللعلجهلله لثخللی لر شللنللرللعلتمهللهل الل ل ،لخگ رللگم للللبلله لبهشللگ،للماللملبللهج ل

کعل یگلی لن ل،لتهلرعلتمههلخو لبعلالونلجه تلر ل،لکمگلباکعلثخی لن لبعل لمقهل کمگ،لل ون ل: رللگلجه لل لخللو لرلله لرللعلتمهللهزحللی لث؛لجبللی لرةللرلبللعل ذ لخللگ لبللعلا للی هلخللو له ههدخه ههل خ ج ول

هأ و

ههة ن ههة ل:ثرلله ل الللتلکللعلجه للتل ال(124)رسللهء/لالج ن ههره الج ن ل ه ههأ ،لبمللهجی حنل.(111)توبللع/لح

ل لل لخو لکمگل ل ه مؤخهرۀلثخی لن ل اکلمه ه ل ل لخگ رگ الشلو .لل بهر ل خ ةهنلجیخ للر ل ن رهه لن لبلعلاللیمتل ن للل،لمهبگ ل هکخگ رگل نل ةه ت:ل یه لث گهل الت حنلر

لتو للتلل للهکمللگ؛لل جه للتل لشللفهمتل للی حلن لبللعلثرلله لل اللگل بللعلمه لله لبلله ل اللل ونل گللذ ن کلله لحللوحل ةه للآإ للهل:للمللنل جللیلمبللگ هلل»فی هیللگ:لل للمللر ل _لب للال هلللذ ل ل_لل جللل ل لمللر ل _لجللینلیللگنل هلللذ ل فللهإفللل. هبللگل لله مل للآل ل ةللللإ هبللگ:ل رقاللقل ةلللل ا_للجللل لل ل جم هسلبحسنلتف حبکل همتل،:ل ت ا ه م کلعللی مل لچمله ،ل(2/16:ل1403 جاسل ،ل«ل) فعل ام

یه نلن لرجه ل نل نلثخی لرةرلایکعلن لخو گر هلز ل رةهل کلعل ن الل لبلهلخلو لبلعلجه لتلجبلیلل یملخو ال ع کلعلتصلیفه ل ل ذحیف لعل لشلفهم تل بلولل اللت.ل ا تکلویم لثخلی لجهاللتل

رةها ملگل،لبلعلجه لتلتمهلهلور لشلو .لرلعل بل نگههل ه لرةلرللل جلهالشل ی هلجی نل رسه ل ی لیللهل لللللجهللممل لباکلعلمللگحلور لب ضلل لبللعلجهلمملیللهلخللر حلجیخل ل ا،لشلفهمتلثرلله ل الللت

75 1315پاییز 132شهارۀ

لث لل ال واخةلله لبلعل ذ لخگ رلگل نلتخفةلتللملذ بلجیخلل ل یگلی لل رسله خ ةللهن اهنل للؤ نل ل(66:1388،ل)جو نلث ا ت.ل الل نال ع

ل وسلره ل لبل،لبةرون ل رسه ل ن گذ ننل مفل للثةیف گلتمه لل با لتصیفه لتکویم ل نل وجو گیلجهذبعل لمه ملاس ل الت،ل ن اهنللفلی لطبة ل ل رسله لللطبة لجیلجذبعلاهنلل للبفه لنذیالع،لپیروالشو لهبا ل ل سل گللیهبلگ؛لزحلی لمو للل له نلبلعل مر لۀلل بلگأل ظهلون

ری لعل نل اکلو لمله مل،لرفسهر ل اللتل، لچو ل حنلنذ حل،ل گیگلث گ لنذ حلل خا ل التههل بللللجلله ع،لرللگ ن ل ل لل ول ههن ش ن م ؤ ال ی و ال ء ؤ هههه ؤ

له ز ن هها نه م هههه و نه ائ ز ا خ ن نههد ههوق ع عله ر م ههد ق ل ح

اح زحی لجی جیلثیۀل بهنکع:لرةست؛لل(21)رجی/ ص ا أ ة م ج هی هن س ل م اح ص

ا أ م ن اهلل و م ة و ن س ن و ل م

ههل فس ههن ن م لرفلل لخللو ل رسلله ل الللتا للعلالللة لل،(79)رسللهء/لو ،ل1389.ل)جللو ن،لهه ل اگللیل حللنلالللةهه ل خا لل ل لنذ حللللرفسللهر ل الجهللتلتکللویم ل ثلللل(.ل580_لل576،ل19ح

لمله مل اکلو ل ل لعلظلهال لر ة تلث ،لشورگ بلون لرةو رله لل نرلگهلیلهلعلبل،لیلشلو الهل نلثتشل لمذ بلظهونل لثرل گررگهل ل ا کعلاةدللت ثلل لظهوننکمگ،ل ل تفله ل،لجهلل تصه ف ل

لل کللعلبللهننلت لله ل نلملله ملاسلل لل،ل ل ل اللو ل الللترةسللتل ل سلل مگلبللعلریللهحل رسللنلما لت ةینلر و هل الت ا له لاهنلتصیفه لتکویم لالاب ل وجعلرفل لل،ل ب علثالة تگوحنل

ل حلیۀل رسلهرةت،لل شخصل لن ل ا ل ه ل لباکلعلا لهنلرةو رللجیلر لن رلگه،لتکویملهالبهشلگ،ل للث لتیل ال ست له اگ:لل اهل ی ن ض

ر أ ل هه اق ح

األنع ک ل ج ول هگملها لالیل؛لزحلی ل(179) می /لأ

ل رسلله لالللی کللعلر حل ارللگلرخسللت،لل لل لکللعل ا لتةللیهلهشللگ،لجلله ل لبلر ة للتل رسلله لن لل لتللهن ل فللر یشل مفلل للکمللگل ههلشللو :ل ل الجهللتلث للو گ ل چللهنلنشللگل حن و هه

هها ال م

أ ر یو ههوج

له قهون ره هاو ک ر هه وا و اته م ر و جس ی ر

ل جسا ؤ ر ر ت ه اد ز ض و ر لتلهریک لر حللبلعلل.(125)توبلع/لم کلوننل

کللی ه،جسللمل لطبة للتل حللنل گللوشل یگللیلبللهل جللو ل شلل لرسلله لالللی یتل یگللیللنلچ للمل للث لبللعل اللل فه ۀلبللحة ل لرللقل لله ن مضللهنلبللگ ،ل ل حللنلبللون لشللو .لل اللهلرلطابهرللعل ا ن

لبالتکویمللهال ،لاللهل الالللونل یگللیل حللنلث للو گ .لتللیل الث لخو اللگلشللگلکللعل سللتتبللگحللبللعلرةللو ل ل لللوسلره للل ل لبلللةرون لب لللگل البلللةرون لتواللللطلشلللةقه ل نلملللةنل اللللةی ل رسللله لن ل ن

هه کمللگ:لل مللذ بل وا لاللگ یتلبللعلالللونلل،گ ی الل ههله ض هههه خه ن أ الهه و ههو ههن ت هههه م ن

یههه أ ل ههب ع ت که

1315پاییز 132شهارۀ 76

یر هع اب الس ی ع ل خه ؤ د ح گذ شل عل،لزحلی ل نل سلةیل اةلگنل؛(4)رل /لو کملهنل یلتلنر له ل

حنلر لپیکل ه لرةرلبلعلاللونل لجلرلشلةهطةنلجلنلل ا؛لفی ل یتلشةقه لن ل ل ذحی ،لشگهل ا:لر لرخو اگلجو ز

ر أ هه زه ه ه حن ت ر او ی الک

ل ین ع اط ی ا الش لن رس تحلتل یلتلل(ل 83) لریم/لأ

ههون :لگةیرللگل لل لشللةقه ل للی ن نه م حن ال حه هه ل ههاء ل ی ول

ین أ اط ههی هها الش لن ع هها ج ن (ل حللنل27) مللی /لؤ

گورعاگ یتلشةقهر للنابینل کلعل رسله للبعلالونلمذ بللال ةی،ل نل النابینل اکلوت ل اللتلجللیل .لبللهلاللگ یتل للونللشللگ ل لتحللو لرللهر لبللعلپللیشل لل اللگل لبللعلاللللن لل ال ر ،لریکللتل

نابللینلبهطللل،لرههیللتلث للو گ ل لفسلله ل یجلله لشللگه،لالللرحیۀلخبةللالخللو لن ل نلاللیلبللةرونت لبللعلکمگ،لل ل ولالونل جهلل هیل ه ل گیلشةقه لبعل ا ل رسه لرفوذل ر ل مگل لمله مل للک هرگ.ل

گوشل لزبه لثره لن ل نل خ ةلهنلخلو ل گةلی .ل نل حلنلبلون ،لچ لملثرله للا اگلبهشگ،لچ مل لن ها «ل) سلم همفمةمهمل لرقلقلبففمیلیلبل»شلو :لل ل بیل یگلشةقه ل لزبهر ه ل جی نلت المل

نل نل لگهرعلاللهنللالللعل(.ل نل حللنلامگللهحل ال میللیلما للعلجللو نلث الل لتحریت7،لخقبللعالهمغهههکتلل لثاللل هر ل لجلله ل رسلله لن ل کللعلاللیلیللکلتصللیفه لتکللویم للبللحةفۀلطبة للت،ل اللگ،ل

ل.للگذ ن لجهنل مف لجیلکللعلثرچللعل نلملله ملطبة للتلجللیلخللا لل تحریللتل نلبللحةفۀلطبة للتلبللعل حللنل مهالللتل

کعلثفریگهللشگهل الت گی ،ل صو نل لتفسةیلبعلن،ل ال فه هل نلب ینلبعلجهنلتفسةیل هل لأ ههه حلللنلبلللون لل ن،ل م لللهللشلللو هههاده و س هههر الف هههر و یظ خهههد اله

ت أ هههه س ک ههها م حهههر ح هههاس یاله لالن

گیل فی نلبعل حنلتحریتلرةیل ه لر لجیهونرگل.(41ر ح/) خگ رلگلرةلرلاهنلتکلویم للر تل،ل ؛لچلو لخگ رلگلاهاللتلخلو لث خو التلل حنللت ةییلبع ب عللشو .لل ت ةییل ربهنۀلثره ل چهنل

کلی هل لتر ل کلعل رسله لبلهل یمل گلیلگةلی ل رسله لرلایگلرل الالهیشلن ل الر نلتفضلللممهیلتل لشهیسلل گ للر للتلن ل ال الللتلکمللگلاللهلن لفللی امللا ةمللعلز للث ،ل یجلله لت ةیللینل نلخللو

و:لبگالللگ هههره ی غ هههی خهت هههوق و هههی ق ل ههها ع م نع

هههة أ عم هههرا ن ی غ هههله مه هههر خ ن اهلل ل

هههأ هههل ح ل ر ذ ههه س

نفه أ ههها ح لا م

ی ملل لتبللگحللل؛الللةی ل رسلله مفلل لبللةرون ل،لبللگترحنلشللةوهلز للر للت.ل(53) رفللهل/کلعل نل هجلللرلق مهلفضهحللر ر لبعلنذ حللرفسل ل اللتل کهر عه هر حه هون ی صه عه رج هر ال ح ه

لو گمللههل لرللی حلشللو ل (ل18)ب للیه/ لبللعل کللعلر هیللگ.لل خللوننل بلله ن لل ل حللنلامگللهحل الللتل ن

77 1315پاییز 132شهارۀ

لروشةگر اهلللخون ر رسلللبله للتبلگحلللاهنلری حلرعلتمههلبعلم للالاةمل لفقی ل لهکل ل ناللللو ه ل لناللللوبه ل،لشلللبهه ،ل واو للله ،لباکلللعل نلاللللةیلخلللو لبلللعل ه قللله لشلللو ،لل ر

حلللنلی مللل لتحریلللتل نلجللله ل لر حل لم لللللل گلللی ،لل جلللهاا ل لخالللتلرهبللله لتبلللگحللچمللةنلفللی نل الللتلبللعللث ،لبللعلج لله ل لالللمم.لبللگتیل ال رسللهر ل لتبللگحللشللگ لبللعلرةللو ل

:لارلللگلجلللی نلناللللةگ لبلللعل صلللو لخلللو لرةلللرل للل لبلللحتل ربةلللهءلکتللل لثالللل هر ل لتحریلللتل نه ههع اض و ههن م ههر ع ل ههون الک وه ر ح لبللگحنلتیتةلل لتحریللت13 ل هجللگه/لل176)رسللهء/للخه اللهنلل(ل

لل(202-199ل:1388یهبگ.ل)جو ن،لل گهرعلتح قللالع

گيری‏نتيجهل لوسلبل و ل ل،ت هحلتصیفه لتکلویم لب یل ن،لهلللجو نلث ا ل گرگ آثی چلعللچلعل ن

ل وسلره ل لرةلیل سل لل ،لف ةلی،لریفل ،ل هالونل هللل لجهه ل که لیکل وجو لربق ل نل، نل حللنل.لرةی بللةلل الللت ل ا ل؛رةها مللگل ذ ل البللهر ل ل ه للکلمالل ل طللا لملله ملاسلل ر

کعلب گ ل لوسلبهشلگ.لل،ل س لل لرم لبه ذ ل الت ،ل بةل،لی م لخگ رگلالبحه ل نکسلل لماللملبلهج لل،ت للو ل لم للللبلله ،لبل و لبللهلتوجللعلبللعل ی تلل ل تللهل للهحلخاةفللۀل هلل ل

کملللگ.للر ل ل نلاللللقوحل خ الللتلملللو ملاسللل ل لللگن لتصلللی لپیلللگ ل ل هلللپلللیشل للل لللهءگی ل ل اللاحلمه تل الللترحنل نجعل لرههیتلتصیفه لتکویم ل کن،ل نل خ ةلهنلناللولل

کلعلظللهایل لبلله نل للجللو ه،لظهلونل لبللگونلاللیل وجللو نلبلهل لتح للقل لل ل للذحی ،ل ل نل ی تلل ل لگللر هل ج للعل طهللهنل ربةللهءل ،لب للگنل ی رللل ،ل للةن،ل حسللمةن،ل ه مللؤاللهنل یگللیلل ل ل

لل ههم کعلتصیفه لتکویم لب لیل وجل لتلفثةی للاله که لن هل ه ل ی نل نرگ.ل ن وسلره للشلو ،للاهل لشلرونل نلخلو ،ل یگلی ل ل وجلو لمله ملاسل ل لگ لل اةگن مف ل لبعل جو لث

که لللبلهننلت له ل ل لفذ ل الاللونل اللت،ل کعلتحلتلاللةقیهل ل رهطلۀل ما هلجیلب گل جو نلکلعلجللیل ل تل لر لصلرفلل ل رسلهر ل اللل و نل اللت،ل حلهظل کلعلت للهحللیلکلب لگلمللگ ل شللو ل

ةرون ل مفللل لخلللو ،لجلللرءل ملللو ل ل رصلللهنلبللللاهل لشلللرونل لللفثیل الث ل اللللت.ل رسللله ل نل اةلللگنشلو ،لل ل لچملةنل رسلهر ،للا چلو لشلةقه للشةقه ل ل نلرههیلتلخلو لتبلگحللبلعلشلةقه ل

تصللی لر ة لل ل نل وجللو ل لمللو مل خ اللتلرخو اللگل شللتل ل لله نلبللعلل گورللعل رهطللعلللاللةد

1215پاییز 123ارۀ شم 87

بثدبرروب ببهشرر زبرارر ب باررربترر ب صبت رردابت رر د ب د رریبيرردب بتغییرر تبتیرریا بارردب ررد ب ب بت رر ب رر ارروب ب دررداب غی د رر بتغییرر ب بتیرریا ب رر ب درردابت رر بي،ررهبنرردامب ترروتببدشی.ب بت ب اگ تب ددابخ قوتب دداب ن،ر ب ر هتب ىهر ب ب ب ر ب ی شروتب روتبخی ریب

ب ر بب روبت،ر وب ب ند روبا تب ببش ب قی بذ تببدب بربطب بن بخر تبيری ب بص ب اجد بتوب ب ص هبخی رریب ارر ب دررداب ن،رر ب رری ص تب ب ررد صب ی،رروب صب بتغییرر ب بتیرریا ب رر خدابتشرری

ببب شهوببدشی.

فهرست منابع .قرآن کریم .1ب.نهج البالغه .2بش.9831تب متبچدپبپنجمتب ت ءتبانسان به انسان تفسیرتب یی هللتب ب ت .3بتبررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررر .4 بش.ب9831_ب9833تب ت ءتب متبیمنستفسیر تربتب .5 بش.9831تب متبچدپبپنجمتب ت ءتبحیات حقیقی انسان در قرآنرررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررربتب .6 بش.9839تب متب ت ءتبشریعت در آینۀ معرفترررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررربتبررررررررررررررررررر .7 بش.9831تب ت ءتبشمیم والیت(ب9831)رررررررررررررررررررررررررررررب .8 بش.9833تب متبچدپبششمتب ت ءتبقرآن سیرت انسان در صورت و، ررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررتب رررمتبچررردپبتررری تیص ببۀ دت رررتبالمیززز انق(تب9191تب)تح یبن،ررری ترررییتبیا ید یرررد .9

بق.9191پنجمتب دت رررروبتبتییتح یبد ت ترررر بي رررری تبت رررروبالمیزززز ان تفسززززیررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررربتبرررررررر .11

بش.9811تب متبچدپبپنجمتبتی تیص بو والرو زز بتتح رریب رر با قرر تبا ینرر .11 _ب ص ه رردصاتبب صصرر تبکززافی االصززول والفززرر

بق.9149 یر تب ق.9148 یر تبببتی ثب ر ه ب نیدءب صتباالنوار بحارتبتح یبد تبتج ، .12

79 1315پاییز 132شهارۀ

های بشری واهیت انتقام الهی و تفاوت آن با انتقام

____________________ 2_ نسرین اشتیاقى راد1وحهد شريفىدکتر ____________________

‏چکيدهكه به ظزاهر، از ررآن یدر آیاا بزه خداونزد ،از صزفات ناسسزند انسزانی اسز صف انتقاه

گزاه خداونزد انتقزاه در عزر . ده شزده اسز خوانز« ذو انتقزاه و منزتقم»، نسزب داده شزده و هززا از انتقززاه انسززان، اسزز و در آیززات و روایززات« خززاطر یاشززف لبززرا یاالفزز» لعززاه بززه مانززا

كزه بزه روش اوصزيفی . اندنهی شده گرفت و آیزات بزه اوجزه بزا و احليلزی _در ای پزژوهخ د چگزونگی انتسزاا ایز صزف بزه خداونز، انجاه شده اس ان ررآنمفسر دیدگاه و روایاتمفهزززوه لدارا، كزززه واۀه انتقزززاه در اصزززلبررسزززی شزززده و ایززز نتزززای بزززه دسززز آمزززد متازززال

گناهكيفزز» كارهززا همقابلززز»و نزززه « کزززارردادن كزززه مجزززازات . اسززز « بزززه متزززل در روشززز اسززز گززززردنکخ و زورمنززززدان سزززتمگر ، ینيکززززو و زه اسزززز و عزززدل و حکمزززز اغهزززز، سزززتمکاران

گونزه اسز : انتقزاه ممزدوز و زهق انتقزاه تقزاهان. اابزد میكردن از آن را برنپوشی چشم سزه گيزر ، ند از: هدفمند بزودنا هال انتقاه اغهی عبارت اری ویژگی مهم. جای ق انتقاه م موه فرا

، ظلززم، كفززر نيزز اززری علززل انتقززاه اغهززی مهززم. سززخ بززودن و عززداغ محززور بززودن، بززودن . امبر اس به پ نياوردن و ایمان یاز آیات اغهگردانی رول، اک یب

، انتقزاه ممزدوز، انتقزاه انسزان علزل انتقزاه اغهزی، ، انتقاه خداوندماهي : ها هواژكليد .انتقاه م موه، انتقاه جای

______________________ (m. sharifi@umz. ac. ir_ل ال ه یهنل ر گههل هارگن ل)1

ل(nasrineshtiaghi@yahoo. com)لرویسمگهل سهولل، ر گههلثا ل الا ،ل رگلارجه ،لماوحل یث _لل2یهفت:ل 1/10/1395_ل ذحیش:ل26/3/1395ل ر

1315پاییز 132شهارۀ 81

‏وقدوه‏-1لر یه ل یث ل لیک،ل ن رلهحلجلی هلشلگهلفی ل،لجو «ل م م»ی م ل،ل البفه لخگ رگل ال نلا لةنل رةلهلیلهلثخلی ل ماللل لملو االهلن لبلعلل رسله ل ر لهحلجیخل،ل الت؛لی م لخگ رلگ

کللعلبهمللالشللبهعل ل شللکهلل لل .لگةللی لل لچمللةنلتصللونلشللو ل حللنل الللچةللرنل کللعل للو ا تلل ر هحل کعل ر هحل ل ر لهحشو ل لپل،لنب لیلنالهلگةینل البلفه لب لینل اللتل لیجی ل یل نیهر کعلفلی لجلیل ثلیلمجلرل ز لرهرةلعل، التل کله خو الگل یگلینل یلگهل لبلگحنل اللةاعل لل ا لل ره

کمگ ل حنلر .لشکستلخو لن لجبی ل ل،لگههلفی ل م م،ل ا لرلگ یتکل لل م لگ للجیلر لنف لع،ل اجی لل یلجیخهاللل عل ال رسللهسلن للهیتل ل،لن ر للهحلب للی.لشللو رللهر ل لخللا لرللقل لللنکللهنلجیخل ل رسله ل ت ف گیچعل ن که للل ل هل ل رسله وحلژهللبلعالهل للخهطیل الت؛ل الهلل ر لهح،لالهنل

لرعلجیل الهسلاونل لاوسلبون ل م ار ل لجیل لفی ةنل ه ل ل.للگةی حونکعلثیهلبفتل ر هح،ل هلالؤ لل با لپژ اش خگ رگل لهلل اللت؟للۀجی ارگ،ل حنل التل

ل ر لهحلخلگ لبلهل ر هحل لاهلجی نلت ف لخهطیل هرمگلجیخ ل رسه ،لثیهلخگ رگ گةلی ؟ل ل الهاللهالمالل ر هحل ه لچةست؟اهل لچعلتفه ت ل ن ؟لوحژگ ،ل ر هحل رسه

ل و وحل ر هحل ه کتهب،ل ن ل لتفهاللةیل لیث ل«ر لم»اهنل تلذحللل هلل ن ذحللل،ل لرةلرل نکملگهل لبلعل ج لهل،لثیه ل رجلوبلبلعل حلنل و لوح لپی جلنل.لرکلهت ل قلیحلشلگهل اللت،لبلعلطلون

گلیف نلخگ رلل ر هحل ه لبهنۀرکه ل ه لن ل ر،لمهشون کی هل ل گل التل ر لهحل ،لگجیه للر ل ا لر ل خ ةهنل التل ل هرمگل ر هحلناگف مگل ،لخ ملرةستل) جنلمهشلونلناهنلب ینل ا

لرسللبتلگنل ر للهحل هلل ل لچگللورهبللگ لجیلله ل ملل،ل نا چمللةنل نل ه للع.ل(3/12تلله:للجلیلث ،ل ر هحلبعلخگ رگ گلیف نلخلگ ل ا کعلجی نل ر لهحل کسهر ل ل گر هل ا ل الهلنج لتللف طلبعلچههن

لپژ ا ل ل یگلی.ل(36_ل34:ل1394،لشلگهل اللتل) لهکلثحلینل شلهنه،لکمملگ ل،لرةلرل ن ف لطل نکلعلثیلهل جلی نلرکلمل صله ،لیکل ون لبحلالشلگهل تلر رمل ةله ل ر لهحل لمفلول،لبعل خ صهن

ل شهنه _ل7:ل1394،لننل ر هحل ل سلهجلل رجلوبلبلعلث لرکلی هل اللتل)رلونه نلبعل مرةست؟ل ل حللنلپللژ اش.ل(28 لاللةدلیللکل ا پی خ للعللهحرل ر للهحل هلل لبللهل ر للهحلب للینبللعل جللعلت لل،لاللهل ن

81 1315پاییز 132شهارۀ

ل حلنلر لعب،لاهنلث ر گهل ل هاةتل ر هحل ه ل لوحژگ رجلهحل،لر شم لجیله لر لگهل اللت؛ل ال حللنل و للوح ل رللو حل ر للهحل،لپژ ا لل لجلله عل ل خ صللیل ن بللهلاللگ لتبةللینل ةللقل هاةللتل

لالهنلب لینلهل لبلهل ر لهحمالل ر هحل ه ل لتفله ل ر لهحل ،لاهنل ر هحل ه لوحژگ ،ل ه ل.للر هیگ روننل

‏انتقام‏از‏دخدگاه‏قرآن‏-‏2ل ه هل لیلکلچةلرل لمةل لنبعل مهل« ل لح» ر هحل ا لث ل اللتل) جلنلفلهنسلنگةلی رکهن ،ل ا

کعل حنل رکهن463/ل5:ل1411 کلی لبهشلگل)ن رل للۀ کنل التلبلعل اللةا،ل(ل زبله لیلهلم وبلتلل ر.ل(560:ل1418،ل بللفههر کی اللتل م لللللۀ امللگلکللهنلشللگیگلرسللبتلبللعل رجللهحا چمللةنل

گویمگ ل ر هحل لبلهلم وبلتل لملذ بلبهشلگل؛اشتلن لر مل لبهل شمهحلیهلم لاا ،ل ر لهح.لخو هل فیهالر لللتل لملللذ بل هجللللل ل خللله تل ر لللهحل اللللتل لاللللا لث لطبة لللها ل اللللتللر لللتل ا ثون

له لاللرارشلا،لر لمل بلالن مله،لبعلرییلجیخ لپژ ا گی .ل(12/560:ل1414،ل میونل) جن:ل1360،لنکلللعل مهالللل لرلللهلل ل لللهحلبهشلللگل) صلللقفولنا لللی هلبلللهلتمفلللیل اللللتلبلللعلالللیلرحلللو

ل.لل(12/251لکلعللافلگهبهل ه ل خ افشل،ل تلر م لنف لعل کلهن ل لیث لبلعل ل ن ،ل لون لث نلاللةر هلبلهن ن :لل ی تل ل خ افلل،ل ر للهح.لبللعلخگ رلگل للهللرسلبتل هلشللگهل اللت،لبلفتل مل م

کی لبهشگ؛ل لهللۀ کنل التلبعل الةا کی ل لتمبةعلیهل جها ل الرارشل لرکواشل لتوجیولکللعلگورللعلا لله لالللرارشلا للی هلبللهلتمفللیل الللتلبللعلاللیلشللگ،للکللعلیلله لچملله ،لر للمل بللالن ملله

ل مه.ل مهال لرهللیهل هحلبهشگ لری ل بالنبمهجی حنل ن م لهبللنه حنل ف لایگلرل مللۀ کةفیلرهف علرةسلت ل گلها،ل ل گلهالبلهلزبله ل باکلعل رکلهن کلعلا له لم لهبل لل ل کلی ل بلهلم للل

لم ال رجهحل ،لکةفیلبهشگ ل رکهن ل و احل م،ل گةی ل ل للنه ا ،ل)بهزنگله .لر ر هحلبعلش هنل.ل(27:ل1361

کللی ،لرکللواش،لالللرارشلن ر للهحلبللعل مللهل،بمللهجی حن کللی ،لتللوجیول یللهل جللها ل،لتمبةللعلل،لکلی ل الللت؛ل للهل ر للهحل نل بللقاحل للیث کللعلا لله ل رکلهن کةفللیلجللو هل لگللههل الللتل للااحلبللهل

گلللیلخگ رلللگل لللهلل لللل،خو الللگلجلللو ل ا لللی هلبلللهلتافللل،لکةفی املللگهلبهشلللگ،لگلللههلب لللیای ،ل

1315پاییز 132شهارۀ 82

ل.لل(2/237ته:لیج،ل کةفیلبخ ةگ ل التل)البحهرلنهف طلبعل م،لکةفی امگهلبهشگل للیث ل ل بلعلریللیل کال،لنالللگل ر لهحل ن ل رخسللتل.لبللعل لبلون لجیلله لشلگهل الللتل بلعلطللونلب لیلنگ ل ال جی له ل ل یگللی ر لهحلخل کهرجی الهل للل، ر لهحلب لیل ا ل بللهل،لث ل یثرللن ر لهحل نلر ،لباکللعلخهاللل گههلث لمللگ تل الللتل ل ملل مل،رللگ ن نتبللهبللیجللوحلکةمللع کةمللعل للنرللعل اجلیل.لگةلی ر لهحل ل،لمگ تل ل هباعلبعل ثلل ل جلها لم وبلتلنجیل الهسل جی کعللل،خ م

کلعل ل ل حنل الهسلرعلتمههلبف لجلی ث لن ل ربلهنۀلتلو ل اللتل کلهن ل باکلعلبلف ل،خگ رلگلبلعلکعل گیفتلناه رسه لنتو لجی سمگیگهل التل کهنل ل.للکه للرةرلبعل

کللعلذ تللش مللر ل،لخگ رللگ،ل الطیفلل لث ل الللتل للهل ا کسللل حللل ل رللو ثلبهشللگل ل ال الللتلل کلی ه،تکگ کلعل حلنلخگ رل،ل ال لجیثیلگل ل الطلی ل یگلیل لهحلت لفل نلنلخهطیلپیلگ ل گل اللتل

ل حلنلر لنب یلاهل لجه ۀلرهف لر و لمه مل رسه ل ا لکلعلخگ رلگل لهلل امگله ،ل التل کللعل للوحل ل لل للهاگهل تللنلل بللعلاللةدل للهرورل،الللیلبللعلط ةلله ل لمصللةه لرهلله ه،ل ج للهم لکمللگل

لرللهجو ل امللگل لاللگفل لل ر لنالللهخ نلجه للعلب للیل ث ل ل اشلللنجللرل خه فللتلبللهل الللاحل ل حلنلا له ،لرگ نرگ الج العل،ل ر لهحل هل ،لبملهجی حن.لکملگل ل فلی املل ر لهحلنجلی ن ل ةملعلا،ل ن

لبللعلاللگ ل للهک لتللگجییل ل للوثل رسلله لشللهو لخا للتل اللهنلطللهر ل لالللیکشللالللهانلا للةنل الثر کعلخگ رگل ر التل ن فی هیگ:لل خو للبهنۀجهالتل هه ؤ

هل سه ه ره عهد ف و خل ن اهلل مه ه حس م ت و حز ذه ز قاق اهلل ع ل.ل(47اةم/ل ) جیلو انت کعلخگ رگلبهلمگلل لرک تلخو ،ل ر هحل ه فاسفعل کلهفیل لفهاللقلن ل،ل حنل التل فلی ل

ل جلیخا لرک لتل ل،لبلف لجلی نلخلگ گ له لربلو لچملةنللجلیبعلر ةجعل م ه ه لجیالهرگل ی لخلهطیلرةسلت؛لزحلل ت لفلنجلیل ثلیلثاللة ل یلگ لخگ رلگلیلهلجلی ،ل ر هحل ه.لبهشگل مگلل

لت لفثاللة ،لخگ رگ ل ل جلو لرلگ ن ل لذحیلرةسلتل ح لقلل ا لهر،ل ر لهحل هل.لخلهطیل نکعلر لالیل لل ر لهحل هل.لتبلههلشلگهلبهشلگل لشلری تلثالل هرل الر و ل هل شو ل ن

کهفی ل ل یکه ل گیفت.ن ل رمه مل) رةهل لثخی (ل جو ل ن ل ل لللجیلخو اگل

گ‏-3 ‏انتقام‏خداوند‏‏یهاىویژل یث خگ ل ر لهحل یفللهنچه،ل رگل ن ؛ل4م لی /کلی هل اللتل)ثلل بهنلخو لن لبهل بتلذ

83 1315پاییز 132شهارۀ

لبعل مله.ل(37؛لا ی/47؛ل جی اةم/95 هجگه/ ل ر لهحلنا ی هلشگ لذ لذ ،ل ه کةلتل اللتل گیف نلخگ رلگ شهنهلرکتعلبعل حنل کعل ر هحل گهاهرلع،ل ن ل لث لر ،لکله اا ل ا خ ةلهنللناگف ملگل

لر ل ا ل.لل(12/ل3ته:لیج،لةستل) جنلمهشونخ ملرلن التل لزحیل الت:اهنللوحژگ لن ر هحلخگ رگل ن

‏هدفهند‏بودن‏‏-3-1گمهاکلللهن ل رسلللت ر لللهحل هللل لن ل للل تلللرحنلل ال هلللم.لتلللو لت بةلللیل یگلللینل ال جلللها ل

ل ر للهح.لاگف مللگلجللو لث ل الللت،لاللهنل حللنل ر للهحل ل جللها لوحژگلل ،لاللگ لخگ رللگل اکی لری ع کعل،لخگ رگل م م.لتفسه ل الل کنل لتبهکهن ر لن ل ل رلذ ناهنللفی ه ظه ه ل الهل

گیف لع، الللتلبلعلایگورللعلجلیحل لجمهیلتل،لاللهنلشلةقهر لبللهلتب ةلتل الالوسل هل لن لره یلگهلکی هل لن هلاگ یتلن لجیلخو لبس علارمگل ل ال هاتل ه جلی ل لل ل الجینل،ل رگالوءل ال فه هللبهل حنل گ حکنل ری ع کی ه،ل،کمگل ل ه ل ل ؤ مه لن لیهننل ل جی ه ل ن لشی ل.لل ن ا

کلللریملث لللگهل اللللت:ل ل لللیث ل صهههره . . . ن ینههها ن ل ههها ع ق کهههان و هههوا و مه جر ههه حن أ

هههن ال منههها م ق انت و

نین ههه م کلللعل رلللگرااهلاللللو ىلرلللگ (ل ال جی للله ل ر لللهحل.ل.ل.ل؛ل(47)ر ح/لالمه للل ل)امگللله لل ؤ مه لن ل لیهنىل ؤ مه گیف ةمل) کی یم(ل ل ه!لۀا و نهلر ل التلجیلمهگ،لیهنىل

گر ال ل ا هر،لخگ رگ لفی لیهل کلعل جلی ر لهحل لل ا ث لن ل،لملگ تل ل بلاحل لونلنگةلی للجیل فقلریهحلخا تبقابگل لپیلگ ل لل احلبهشگل ل حنلامگه ،ل ر هح،ل کلعلجیره لۀ جلروا لکملگل

لجللیلخللا لریللمل هللنف هناللهنل رسلله ل ل کتللهبل، ل نل رکللهحل لتکلله ةتلخللگ لل، نل هجللللگورعل و ن ل هجللفیال ه گه لخگ رگلبهشگ. ل حنل کملگلتلهل حلنلخگ ل جی ه لن لم لهبل ل ،ل ن

لفیال ه گه لخو لن لیهن کملگ،ل ل الطیفلنخگ ل ل.ل کیلشةهطةنلن لرلهجو ل لذ لبلعل م له لیکل ل ال ر هحل رگاگ لخگ ،ل فسی گملههل اللتل)بله ا ةنل الفسلهلنالهال هک،ل ا ،ل تهی رلل ل لل.لل(26/ل11:ل1365

گير‏بودن‏‏‏-3-2 ‏فراگةللیل الللتل ل لل ،ل ر للهحل هلل لریللیلا لله لبللعل ل اللل فی لن ل رةللولن خللر لۀتللو لث لن ل ا

1315پاییز 132شهارۀ 84

کی لر یه ل اللا .لت سةمل گةیرلگهلجلو لخلگ لالمل نلمله مل رةلهل ل،ل جیل الهسلثیه ل ر لهحلل ر لهحلشخصللل ج لهملۀجمبل،لحللنل ر لهح ،ل نلمله مل رةله.ل ن ل تجاللالملثخلی ل ن ل

ل ر،لخگ رگلنجی کلعلل لهل اکله لرفسلهر.لره لذحیل اللتلتح لق،لخگ رلگبلهنۀل حهلل التل ل حللنل رةلله کللی هل الللتلۀجللیل ثللیل م للهلل ل خللا لرةللکل نلبللفح،ل رسلله ل ن لل،جللهرشل یجلله ل ن

،لگللی ل ل رسلله ل لللثشللکهن مهاللل لبللهلث لملله مللناللهلبللهلچهللیهل ملله ملثخللی لبللعلت للگحیل هللکلعل نل جلها ل حلنلا له .لو شلل ل یهلجهم ل جه لن خلر لنالهل ر لهحلخگ رلگل اللتل

ل.لل(3/10:ل1417،لی اگل)طبهطبهح خو لن لر ه ل ل م للهلل هالللتل لجللروا ل ل حللنلملله ملاللهننف هنلۀا لل.ل ب للعل ر للهحلخللگ لا لله لظهللون ل، للهل ن

لبللهطم کللعلل ر ة للتل کللعل.ل اللگل لل ثخللی لخللو لن لر لله ل نل ن ل کللریملث للگهل الللتل ل للیث ل نلجیخلل.ل(10 هرمللگلخللون لثتللشل الللتل)رسللهء/ل،خللون ل للهللی للةم لر یلله لرةللرلبللعلبللون لل نل للل؛ شللهنهلشللگهل الللتلجراخلل ل م للهل ل رسلله ل کبللیل هرمللگل ونچللعل ح للون شللو لیللهل للثاا

لبهطنلخ م لل،ر ة تل ،ل)کاةمل .ل.ل.ل اللتل ل ر لل للشگ ل رسه لبلعلشلکللاللگبهل بگ ل.لل(2/311ل:ل1407

ل فی لن ل نلا ةنل رةهلمذ بل ل ب ضلخگ رگ ل نل رةه ا للکمگل گةلی ؛لل ر هحل لاهلث اکی :للی هرمگلمذ ج هن کعلجیل وحلش ة لرهالل منا م ق انت مهاق مه و ؤ ه

مها ل ن ه ر و ؤ هین ه (ل79)رجلی/لل ه ل لوحلفیملو :ل لیهل هرمگل ر لهحلخلگ ل ا ر هن ه منها م ق انت هو ر و قنهاهه غر

أ و یو جه

ه ک ر ن ه

هأ ر ح نها الهی آخات ا ح

ین و ل ن ها غهاو وا ع ل ر لهحل هل 136 ملی /ل)لکانه ل لظهلون ،لجی ل یل نلمله ملثخلی ،ل(؛ل لهلجلرواگلیلجلیلخلا لل ب علا ةنلبهطنل لر ة تل م لهلل رسله .لاگ ل لخو لن لر ه کلعل اهاللتل

ل حنلا ه ل ر لهحلل ذ بلبهربهرشلن لفی امل ما ةمۀل،لبهشگل هاهنللی ه ف لیرجلوجلثون ل لبلللگکهن ل اللللت کلللهفی ل ل هههلل هرملللگلثیلللعل؛خگ رلللگل لللهلل ا طش شه اله ههههط هههوق ن ههها ة ح ن ى ؤ ههههر الکه

هههههون مه ق نت کلللللعلث ل؛(16) خللللله /للمه ل لث لروا گیفلللللتل ن لللللهللنثنل،الللللهلن لبلللللهل لللللگن لخلللللو اةملل.لل یمگةیرگهل ر هح

گو ل اللتللناهلشه للمذ ب،ل ر هحلخگ رگل نل ةه ت»گویگ:لل ل فرجلنالبه ن گورهکةفیاه للنجی ،لکعل حنل للنایلشخصل نلرگ کعل س حق ل.لبهشلگ الهل للث لمذ بل التل گلیل ن

85 1315پاییز 132شهارۀ

ل هرمگل حنلثیع ل ةه تل خ صه ل ن ،ل حنلثیعل کلعل ر لهحل،ل ر هحلبعلروا لةاشل حلنل اللتللث لروا ل.لل(358ته:لجی،ل رجفلن)البه ن«لحللن ل ن ر هلناهلترحنلجاوهل مه ،ل ن

‏سخت‏بودن‏‏-3-3ل ر هحلیک ل ال هءل هللللل ذ ا ی هل الملمهحرلث لگهل اللتل لبلعلریلیل،ل و ن لۀ ل نلا التل ا

باکلعل الر نلل،خلهطیلیلهلبلعلاللب لخ ل گةنلشلگ لرةسلتل ت لفلننالگل ر هحلخلگ لجلی ل لبسةهنلالختل الت ل ل گ ن ةلللث لگ ل حلنل ل اللمل»گویلگ:لل لن صقفو یروحل.لمر ل

ل یث لامل ن کمهن ل کعلمر لبعل مه،ل ن کسللنرابعلیهف نل لجیتیلن حنل التل ل یلهف نل اللتل لکللعلجللیل یگللی لجیتللی لل /ل11:ل1360 صللقفونل«ل) لتسللاطل شلل علبهشللگلنتو رللگل ر للهحلبگةللی ل

ل.لل(299کللی لالللریعل الللت،ل ر للهح یعلجللو هلشللگیگتیل ال جللها لالللر،ل ر للهح.ل نل هجللللم للهبل

کعل گمهاکهنلت جةلللشلو ل الت؛لچی ل کلی لن لچملگ ل،ل نلمذ بل رسه ل گملههل فیبلتللل ل جی ل یلپیلگ لل لفیبلتلرهفی لهر،ل هاتل هلشلو ل کمگ؛ل هل ل پیگ لر لکملگل ل سل حق

ل.لل(245/ل6ته:للجی،ل خو اگلجو ل)البحهرلتیلنلالمگةناهل جها

‏عدالت‏وحور‏بودن‏-4‏-3لثخی لجیل الهسلمگ تل الت:ل ر هحل ه ،لطبقلثیه ل یث ل رةهل لامل ن لامل نهههه ال فی هیللگ:لخگ رللگل لل ن ههی اهلل ؤ

ل هه ع جره ههأ صههل و

فهها و أ ههن ع م ثله هها و ة م ج ههی ة س ج ههی ههزاءه س و ج

ین م ال به اله ح گورعل ر له جیل حنل الهس،ل.ل(40)شونن/لخه هبالعلکلعلفی تلیل الملگ تل ل ل ایل

لیهلنف هناله کةمعل لر گل ل هرمگلث ل جو ل ش علبهشگل لث ل ل ن ث ةلرللخ لورتلنبعل ثللبهشگل لفی تیل الم للبهشلگ کلمشل مفلل، لل ل ر لهحلنچملةنل فلی ل،گی یلگهل تا لن ال رااله،لکلعل ن

ل هباعلبعل ثللتج کممگمگ تل ل لل،هوا ل.لشورگل ل بعلممو لال گیلتا کا ل کةفیلبلگلث ل لم و ل ال ون کعل لگیف لع،لبهشلگلچلعل رجلهحل هرملگلثربهیلگللن التل ل ن

لبللگلرةسللتهة لاللل،لنکةفللیلبللگ،لر ة للت علمللةنلمللگ تل الللتل) للةنلهالللة للنباکللعلجللر ل،عل کهشلللف84/ل15:ل1361،ل بللفههر رکتلللعلطلللیحلیلللکل ب للعل.ل(1349/ل1:ل1369،لناللللبه نل ؛ل

1315پاییز 132شهارۀ 86

گیلجفهبهیس عل یمجهل ره ملگل لجلر ل ل عل لهن لاللة لبلگل اللتل لث ل،لی ب گ حلن التل لث ل یمکعل گف ع هعل للعلن لالللة لهچللی ل کهفلله لالللة ل،ل کهفلله لث لرةکوالللت کللعل نلجللو بل رللگلبللعللگویمللگل

لم لللل»گویللگ:ل لللالمیههزانرویسللمگهل.ل(ل2253/ل4:ل1380،لنجهللتل هباللعل الللتل)الللونثبه لجی جللیلظلله ملن لالللة ل کللعلطالل لیللهن رللگ؛ل حللنلعلره ةللگهه هجلللل یاللوحل ن لنثیللعلرکللمل یاللوحلن ل

کعل حلنلشلخصل لکل لجیه ،لکمگل ل ر صلهنلخلو ل نل هجلللالل گی مگل لننف لهن،لتو رلگل نل ل ش علبهشگ ل.(94/ل18:ل1417،ل)طبهطبهحی«لظاملرةستل چمةنل ر ه ل.چو لنف هن

لل رگل یگللیل ال فسللی لجللیل حللنل رگی للعل جیخلل کللعل ا ل لله شلاللل گیلچملله لبهشللگل کللعلجللر ءل لبعلم للنجاوگةیل نال مل گف لعلشلگهل اللت؛لچلو لرسلبتلث لبلعلهرةرلاللة لل فهملر هیگل علگیرعلم لل فهم،لظه م ل نف هنلمگللجیل فقلم لل لخی ل اللتل ل له شل،ل حهظلشگهل التل

لره سللللمگلخو اللللگلجللللو ل)گمهبلللله ؛ل للللةنل83/ل13:ل1408،لنم للللللرهالللللر لا هرمللللگلث لنف للللهنل ر للهحل ل ل ب للعلجیخلل.ل(11/383:ل1361،ل بللفههر کةفللیل ل،لهباللعلبللعل ثللل گرللگ:ل ن

ل یک لشةقه لپیه هلر گهل ل یاوحل هیعلیجهح لظه مل ا کعلاموا لگن لن ل حکلمللناه التل؛لشللریتل57/ل4:ل1390،ل ةللرا لخسللر ر؛ل465/ل20:ل1374،لنرکللی هل الللتل) کللهنحلشللةی ا

ل.ل(57/ل4:ل1373،ل اةج

گرفتن‏خدا‏-4 ‏علل‏انتقام‏لر .لاللهل فلله ل الللتل ر للهحلخللگ لبللهل ر للهحل رسلله رضلل للخ للمل لنر للهحلخللگ لرللعل ا

لرعلجی للن التل الهنل ر لهحللمالت.لرةستلی ب گ ح،لگههلگةی ل لاةد خهطیلبون ل ل ت ف لرگل ا: لمبهن ل ه

‏کفر‏‏-4-1‏کعلبعلثیه ل ه لل،ورارگ کفیل لکسهر ل ل ر لهحل ل چلهن کةفلیل ل جلها لشلگیگلخلگ ل بعل

ل:لخو امگلشگوا ح هههره

ف ک ههه حن ن ال قهههاق ؤ وانت زحهههز ذه هههدخد و اهلله ع ههه اب ش هههر ع ل(؛4)ثللم لللی /لآخهههات اهلل ل ه

کلهفیلشلگرگ کعلبعلثیله لخلگ ل کةفلیلبلگکهن ل ل،لکسهر ل کةفلیلشلگیگىل نرلگل لخگ رلگل)جلی ىل

87 1315پاییز 132شهارۀ

ل.لل(لتو رهل لبهر ل ر هحل الت،لکهفی ل جوحگف للعکا لع ل ر لهح لبل»لگویگ:لما علطبهطبهحیل کلعل بلعل ملهىل جلها لل، رلگلعطلونىل

لرلیضل غل لل،لبگکهن لجیلطبلقلبلگکهنىلثرله ل اللت کلعلر لها ل ا لعل حلنل ملهلث لرةسلتللجینلبهشگ ل و احل ر هحل؛گیف نلامل ن گیف نل ا لجلینل هلچو ل غل لل رلعل،لاللتالهىل لولل ن

ل ةله ل لهل رسله کا ع؛لچو لبگىلبگکهن ل ن ل و احل مهىل وىل حنل تل لالهلبهملال م صلل اگلیل،لخلو اةمل ال لخلو لن ل ةلهحل الةمل ل ،لشو ل ل هلبهل جها لبگکهنل رنىلجی ىل هل ل

کملةملر کلی هلجبلی ل ل وجلعل لهل کعلبلگکهن للل غل ل ل ال ىلبگةلریم؛ل ،لتو رةمل رنىلن لل م لهللبملگگه لبلگکهنشل ضلرنلشلو ل گس،ل هلالهرتلخگ رگ کلعل ا لث ل التل لیلهل،لتیل ا

ز ىل نلعلکلعلبللل_ل ل مللگهل لرلقل الللتل_ لةکنل ملگهل ه،للر صلل لجلیل ل ن لثیللگ ةلهذلبلههللکمگ ل م هللثره لن لجر ل اگ،ل ةه لبمگگهرشلبعلرقل ضه ل گلیلشلیل،ل ل گیلخةیل التلخةیل

ل.لل(3/10:ل1417،لی)طبهطبهح«ل التلشی

‏ظلن‏‏-4-2کلعلل الج اعل لو ل وحلرضی لش ة ،لفلی الهنللنرلمل شل نلر لتبلعجو رلگل

کی ه، گیف مگلکفی لر تل ل اللخگ رگ،ل نلر ةجع.لن هلال ملن ل نلپیشل کلی ل ثره لن ل جها لگیفللت:ل ین ثرلله ل ر للهحل م ههال ه ههة ل خک

ابه األ صههح

ههان أ ک ن ؤ ر * و ههن ه هها م من ق انت ل-ل78)رجللی/لو

ل.ل(79گو ل هرمللگلشللیکلبللعلناللهظاللم،ل بللحهبل یکللع رجللهحلل فر شلللکللمل ل ن اررلل،لخللگ لگورلله

کی رلگل لل لل،خگ لرضلی لشل ة لن لبلعلالل تلثرله لفیالل ه .ل رگل ثرله ل لن لتکلذی لکا للع.ل(342/ل6:ل1418ل،شللگرگل) هاللل ل حللقل ر للهحل هلل کللی ل للیث لر ىل لشللهیگلتکةللعل

کللعل لل بللگحنلالللب لاللهىلپللیل نخللت(لل أبللحهبل یکللآ ل)بللهربه لالللرا ةن خو اللگللبهشللگلکلبگویگلبهل حن لبلل،اهلبخ لةگهلجلو یملعلبعلث ا علر ل کی رلگ،لجلهىلشلکی لعبلها ل،لکفلی ل

ل ةلله لجللی ل) کللهنحلشللةی الظاللمل لاللل ملبمةلله لر و رللگل لبللهم علث ،لناللهل ل نخ هر لله لن ل ال.لل(11/121:ل1374

1315پاییز 132شهارۀ 88

‏تکذخب‏-4-3کعلبهمال ر هحل ه ل لمو ا ل خگ رلگل.لتکذی لثیله ل هل ل اللت،لشو یک ل یگیل ا

انت فی هیللگ:ل لل ههو ر و ههاهه قن غر أ ر و ههن ه هها م من ین یق ل ههاو هها غ ن وا ع ههانه ک هها و ن ات آخ وا ح جه

هه ک ر ن ه

ههأ ر ح لالههی

لث ل(؛136) می /ل گیف ةمل لالی رجهحل ا کی یم؛لزحلی لثرله للاهل ر هحل یهلری ل ثیله لثره لن ل نل رلث لرهفللجو رگ ل ا کی رگل ل.لل هلن لتکذی ل

ل حنلث شکم لفیمورةله لن ل نل لج العلل حنلا علالیک ل لپی ه لالی رجهحل،لیعخگ رگل نلث لکمللگ:لرخسللتلبللعلبللون لالربسلل عل لل لکوتللههلجیلله ل لل گللیف ةم للگویللگ: ل للهل ا اللهل ر للهحلکلی یملگویگ:لث ل اگل ل لال ل حنل ر هحلن لشیحل ل،)فهر مهل مهم( یلهلرلی ل ل؛اهلن ل نل ر

کی رلزحی لث لث لرهفللجو رلگاهلثیه ل هلن لتکذی ل ل ا ل؛بو رلگرن الل لرهفللللعبلالهلل ب لعلث .لگل کلی هلجلو لبلعلث ،لبهناهلبهل الهجلل خ التلرضی ل وال زحی ل گوشلر ل ل ل نلم لل،ل،لالهل

:ل1374،لنک رحنلتوجه لبعلثیله لخلگ لرگ شل مگل) کلهنحلشلةی ا،لخبییا چو لرهفا لجل.لل(6/327

لری ل لیهن ل لفیمو ل گیف نلخگ ل ا کی لث ر هحل لثیلعللر ةجلۀ،لاهل ل کلعل ن کفلیلثرله لجلو لمن ج ه ک المه

هةه ه کهان عاق یف ک ر انهه ر و ن ه منا م ق انت .ل(لبلعلث ل شلهنهلشلگهل اللت25)اخلی /للو کلعلثیله ل هل»گویگ:لل ل طبیال یروحل لثیله ل لر لهرعن لل ثره لجو رلگل کی رلگل الهلن للتکلذی ل

کی رگ،ل شت تل ل کعلجیلبگ لربو ل وال ل.لل(4/742:ل1372طبیال ،ل«ل)تکذی ل

‏‏ىاز‏آخات‏الهگردانى‏‏روی‏-4-4لثیله ل لر لهرعل گی رللنر ل،شلو ل ل ل کلعلاللب ل ر لهحل هلل یگیل المو ال یک لناهل اها ؤ خو رةم:لل الجگهللۀ نلالون.ل التل ه ن ع

ض عهر هر أ ه هه ح ات و آخ ر ح ک

ن ذه م ره م ظل ن أ م ها و ن

ههون مه ق نت ین مه م جههر ههن المه کسللل(؛ل 22)الللجگه/م کللعلثیلله لل چللعل کلل ل لث ل اللل کهنتیل الللتل اکلی هل اللت؟لال ل ل ا،لشگهلنپرون گهنشلبعل لیه ثون بلعلی لةنل لهل ال جی له للث ل ملی ضلگیفت للل. ر هحلخو اةمل

کلعل یتکل ی ه لن لمذ بل ل،لبعل حنلمات»فی هیگ:ل گویهل حنلثیعل لشلگیگترحنلکملةمللتذک ل لثیه ل هلب گل ا کعل ا لث ل حنل التل کی رگ،لیظاملشگرگل ل ل ل ل یمله ل جلیح.ل می ضل رلگل

89 1315پاییز 132شهارۀ

گیفلللت :ل1372،ل طبیالللل؛ل397/ل1:ل1417،لی)طبهطبلللهح«لخلللگ ل ال جی للله ل ر لللهحلخو الللگلل.ل(19/231 کس»ث گهل الت:للیتفسیر الهیج ن للنجلی ل کلعلثیله ل هلل کةستلال کهنتیل ال

ل لتا لشگهل لجلی اةنلجلی علن لبهل ل هن لر لبلهل جلو لر لو ه لجیله للنعل بلگ ل،ل حلنل رلگل لث ،لتفکللیل لتف للل کفللیلبلله لناللهل مللی ضلر للو هل لر ل ا لبللعل هرللگهل الللت؟لچللو لل گللی لشللگهل کس لل چمةنل کی هل لخویشلن ل س حق کلی هل اللتلبعلخو لظامل گمهاله ل،لملذ بل جلمل لهل الل.لل(3/602:ل1373،ل )شریتل اةج«لگةریم ر هحل

‏حه‏پياوبر‏نياوردن‏اخهان‏‏-4-5ل و ن ل یک کلی لل، التل کعلالب ل ر هحل هلن یگیل ا ی له لرةلهون لبلعلپیله بیل ل ن ل

ههون خگ رللگل الللت:للۀاللهلبللعلفیاللل ه ل رللو حلته للت مه ق نت هها مه ن ى ؤ هههر الکهههة طش شه اله هههط ههوق ن لح

لث ل(؛16) خللله / لث لروا گیفلللت؛لبلللعلی لللةنل لللهلث ل بلللهل لللگن لمیة لللالللهلن لل ن الللهلن للخلللو اةملکی ل.لل جها لخو اةمل

کمهیللعل ال ن رللهکلجللو لث لمللذ بل،ل«بقللش»کا للعل کللعل گللیف نل مبللهن ل الللتل الالللختلل گیفلتل)طبیالل لث ل نل ی ملل؛« رلهل م لو » التل لثرله ل ر لهحلخلو اةمل ل ا :ل1372،لرواگلهن

کلللیح،لبلللعلالللیلرلللهل.ل(295/ل22 کلللی لناللللولل ث ل لرسلللبتل جملللو ل لبلللعللل سلللخیهلکی ل لجلرضی ل ل ذیتل ل ل ی ه لن لثا ن اللتلل گملها،ل الل ون لخلگ لبلعکلی لل تلوجهلی ل یم.ل ر هحلبگةی اهللث و لخگ رگل الشل کعلالب ل کسلهرلنجهلبعل مله ر هحل ن ل جلها ل

ل ی ه ل کعلخا لثرچعلخگ ل ا لجلی ،لمملگکل ل لخو اگلم لل قیحل التل للن یل لخلهطل ت لف ل.لل(65/ل13:ل1361،ل الوال للر هرگ لخگ لرةستل) ةنل بفههر

ل ر خو رةم:لل نل یگیللثیعا چمةنل ن وهه هاءه ج ر و هوم هی ق ل هم ؤ سه ره

هل هل هن ق ا م هلن رس د أ ق ل و

صهره ال هها ن ین ل ها ع ق هان و ک ههوا و مه جر حن أ ه

ههن ال ها م من ق انت هات و ن ی اله ین ح ن هه م لتللولل(؛47)ر ح/لمه وپلیشل ا

کللی یمل للل و لله لفیاللل ه یم،لنن لبللعلالللول پیلله بی ر یللهن،ل جی لله لن ل جللها ل ؤ ملله للنول.ل التلجیلمهگهل هل ر

ر شلللنل لالللهنللر لللهرع لللگل اللللتلخلللگ لپیللله بی لن لبلللهلثیللله ل ل،لووشهههنتفسهههیر ؤ لللتلکل فیاللل ه لتللهلر حلخگ شمهاللل،لره للذحی رکهن لب للیلت ویللتل للوحل جللوحل ل،لچللو لثرلله .لممللگن ل ن

1315پاییز 132شهارۀ 91

للنالللهرگرگ للللکللی ه،لبللعلپیلله بیلخللگ لن لتکللذی لل گ للی هلجو رللگل لزحللیلبللهنلرللقلریف مللگل لر لل لث ،لشلللگرگل یتکللل لجلللیحل لجمهیلللهت کلللعل یتکللل لجلللیحل لجمهیلللتللیالللهحلخگ رلللگلفی لللو ل ا

لپیله بی ل لرةلیللنگةریم؛لزحی لیهن ر هحل ،لورگشل کلعللثرله ، لبلعل ؤ مله ل ململ ا جلیل لهلل.لل(37/ل10:ل1377،لن ج ل التل) صقفو،لفریه نسل یاو ه لاس ةملخگ رگل

کسهر،لبمهجی حن لل رلگلکلعلبهملالظالمل لجلیحل لجمهیلتلشلگهگةی للجیل رن لل ر هحلخگ ل حلنل،ل ال یگگههل فسلی .لفی هیگ ل ؤ مه ل قیحل لنخگ رگل ر هحلخو لن لبعلشکللیهن

للن ر للهحلجللی کتلل ل ل الل للو ل رللر لل ل ت للهحلرجللتلجللیلبمللگگه لبللهل نالللهللناللللل لل ی لله ل لل ل اکسهر ل ل خه فلتل التل ل ل لهحل رکلهن ل ل،لکعل ن ل،لورارلگل بلی ن م وبلتلاسل مگلل سل حق

ل.لل(255/ل7:ل1377،ل ؛لجیجهر293/ل4:ل1398،ل تهی رل )ث فکعل ش مه لخگ ل بعلرییل لا ةنل الل یکل،لخو ،لگمههلاس مگل ری لث و گ،لنالگل بو اگملههل؛ ؤ مه ل التلن لیهنلنمو للپیروا کلعلا لةنل ی لۀلاللی رجهح،لچی ل ارلگل ل الهلن ل للث لر

ل ر للهحل هلل بللهل الللتلخو شلله لفللی امل للن ل الللهحللرهجو ی لله ل ن لبللعلالللی غل ی لله للل کمللگل ل.لفیال گل

‏اقسام‏انتقام‏در‏قرآن‏‏-5ل کعلخگ رلگل یکل بللرةهت،لیجوحل ر هحلر لل رسله لو لا لۀث لن ل نل جل،ل التل الهل

للنونل للةکنلجهللیهل،رةو رلله لبللعل ی للعلرهلله هل الللتل جیخللل ر لل ل حللنلرلل بللعل،لنخللگ ل ال اللل فه کةفةللتل ل للگ ن لث ل هتمهاللل ل للون ل ل کللعللن ن ،ل ا گو ل الللتل گورلله رکللهحل ل جللوهل

لره سمگلت سةمل،لتو لث لن لبعل ر هحل سمگیگهل ل :لکی بهحلیهلجهحرل

‏و‏الزمانتقام‏پسندخده‏‏‏-5-1لجرنال لل ثیه ل یث لبعل التلل ا گورعلظامل لت گ کعل الاحلبهلایل ،لبعلفلی لیلهلجه لعلنثیگل

ل هباع.ل خه تل الت ل حنلر للل ا گلیف نلرلق گلههللن یاو له لن ل لیلبهلالل گی ل ل لگ حل للثیلله .لشلل هن جلل ل لل خههل:خگ رللگل ن ر و خه خکه خههد

أ ره اهلله ح ج ه هه ع ر خه وهه

له ر قههات ههرکه نصه ر و خ ه ز ین ن ه م هوق مه ور ق هده شهف صه ر و خ ی

ل لهی *ع هوبه اهلله ع ته ر و خ هوج له هیظ قه ب غ ه ه شهاءه و اهلله و خه هن خ م

91 1315پاییز 132شهارۀ

ههیر ک ههیر و ل کللهفی ل ل للیکه ل لل ل(لبللعل سللا هره لفی لله 15ل-14)توبللع/للع کللعلبللهل ربللی للاللگللر کممگلتهل نل فعلشیکل کفیل ا ل لنالهل لل،خ مل ؤ مه لال گیگهلفلر لر سل ع،لا ةنلن

ل لوحژگل یک،لا چمةنل یث .لخهطیلیهبگل ثره لت ف طابةلگ للنیلهن،ل ؤ مه لن ال ةنلن لناهل اگللیف نل ر للهحل الاللل گیل رسلل عل الللت:للنجللی ،ل ال یگللی ا فللعلظاللمل الخللو ل ل ذ حن ؤ هه

ال و

غ ره اله اج ه ص نت یه أ ر خ ون هه ره کلعلچلو لالل ملجلی(39ونن/ل)شللص کسلهر ل ی له لناللگ،لیلهننلل؛ل ل

ل.]خةررگل لبعل ر هحلجیل [جویمگلل ل حنل و ن ل گلیل الظه له الب لبگ ل،لشهیگل سمگیگهلجو ل ل جوبل ر هحل ن کلعل لبهشلگل

گیف علر و گس هخ،ل ر هحل لرلهل،ثره ل لتضةیعلر و ل یگلی لشلگهل وج ل ل نل مفسله ل گس یشل جه ل.للیهبگل عل

کعلخگ لنه حنلبعل م»کمگ:لل شهنهللیما علطبهطبهح ل ر هحل ب ض،لث ل التل لنالهل ال للل ،لبهیلللگلب للل هبمگل لخلللگ ،ل للل ل سلللا هره .لثون خلللو لن ل الطرحلللقل سلللا هره لبلللعل جلللی ل ن

ل.لل(9/213:ل1417،ل)طبهطبهحی«لاهلن ل ال و نلخو اگلبخ ةگلث لناهلگهحلجیخ لتفهالةیلث گهل ل ل لللبلتلالت:ل حنلثیلعلتلذکی ن کفلهن پیالل ه لل اللتلبلعل یمکلعل للل

کلعلبلعل اللتل ؤ مله ل مذ بل ه،ل کع چهلهنل،ل گةلی ل ل حلنلملذ بل هلل بلون ل لل التللیلهن اگ لن ل ربهلل کفهن؛لظهلون کهفی ؛لت ذی ل لر و ل ؤ مله للخلگ ل لرابلۀلنکمگ:لخو نل کللهفی ل لت للف لجللینلجللی لرللة ل1/40:ل1369،لنالللبه نل اللوبل ؤ ملله ل)کهشللفل جللیل ل ا (ل

ل.لل(104/ل6:ل1408،لن اوبل ؤ مه ل)گمهبه لثیع ل یث لل نلل ن هن خو رةم:لل یگیل ا م

هاص و ص هاته ق م ره الحه اق و هر ه ر الح

الش اقه ح هر ره الح الش

هه قه ات ر و ههیکه ل ى ع ههد هها اعت ثههل م م یههه ح ل وا ع ههده اعت ر و ههیکه ل ى ع ههد ههین اعت ق ت ههع المه ن اهلل م

ههوا أ مه اعل لوا اهلل و

لجی جلللیل لللههلرلللی حل(؛194)ب لللیه/ گلللیلث .ل لللههلرلللی حل ن شللل هلرةلللرل،لالللهل ر لللی حلث لن لشکسللل مگل) لت هحل)ریل کمةگ( الیل.لشکسل علشلگه( هجلل صله ل اللتلناهل تتو رةگل هباعلبعل ثلل

کی ةلگلخلگ لبگ رل ،ل الخگ لجپیاةهیگلکمةگل لا هرمگلر اعل لجیل لر اع،لک لبعلش هلر اعلل.لهن ل التبهلپیاةرک

کةللگل لل»گویللگ:ل لللالمیههزان ؤ للتل ل حللنلثیللعلتف کفللهنل نلخللو ل کللعل لل کمللگلر لل ن گللیل

1315پاییز 132شهارۀ 92

الهل هبالعلبلعلل سا هره لجلهحرلجلو لبلهلث لنبهالاملجی ،لا رگل حی حل التلبعلجممل سجگکمملگ کلی هل اللتلبلع.ل.ل.ل ثلل گلیل صله لن لت لریعل ل کلعلتجلهوال نل هجلللل ث لجهلتل اللتل

لن لبهلنمهیتلجی جی ل.ل(238/ل2:ل1417،لی)طبهطبهح«لت ریعلر و هل الت،لنتجهوال ب لگ ح ،لبمهجی حنل کلعلتجلهوا گفتل لل ل ل، لذ وحل ل ملوحلیتو ل لجی جلیلتجلهوا تجلهوال ن

ل یم»گویلگ:لل لیما علطبهطبهح.ل سمگیگهل ل ر حل الت،لظه ه لل قلیحلؤیلکلالللجله نکعلخگ ل جهوا لن ل التلرگ ن ل حنلثیلعلبلعل سلا هره ل الل ونل؛ل لچی التل الگل ل ل ل ن

کعل م لگ ءل لتجلهوا کممگ؟ل هالول حنل التل ل کلعلل ل،لکعلبعل جهوا لتجهوا لذ وحل اللتلل هجلل م گ ل ب گ حلن ن گلیل نل هجللللبهشگ،لی یگی ل علر گهلبهشگل لخابعلتجهوا هل

ل یگی لبهشگ ل یث ل التل،تجهوا لزحیلبلهنللن ل ل یمکعلجه ع.ل گ حل لطبقل ال ون بخو اگل ال ال به ل لخو ن لثیگلنال مل کلعلتکبلیلبلهل یمکلعل النذ جللللا ه ل،خو لفضةاتل الت،ل ن ل طونلفضهحللل،ی التل نل هجلل کب ل ل.لل(جهل)ا ه «لو شل ا

ل الاح کعل ر ی حلخهب،ل ن ل ههل التل اللت؛ل لهلچلعللاهلری حل ن ل لجممل نلث ل چههنل حنل هه کعلچو ل سا هره ل ن کمگل بل لاسل مگ؛لل وظتلبعلنمهیتلثتلش،لاهلبسهل ش نلفکیل

کعلخگ رگل لبعلث کمةمل کا،لاهلر اعل لیکل هرو ل کل لبلعلشل هلتجلهوال ل ن فی هیلگ:لالیلل،لکللی لت للگ لبللعل ،ل ؛ل ةللرا لخسللر ر308/ل1:ل1385،ل کمةللگل) ی ج لللنشلل هلبللعلا لله ل للگ نل حنلر .ل(294/ل1:ل1390 ،لرگ؛ل هلل لجه ل لشلی فتل رسله ل صه لن ن ،لاهلت هحل ح یح،ل ا

کمگ،لکعل الاح ح یحل الت؛ل گیلثر کس.ل ر ی حلث لن ل ول گیل ل ن لبک لگلیلهلاخ لل شخصل کملگ لن لتالتل لل،ل ل جررگلیهل لهلل لبلعل ک لتل لن ل ل له شلاخلملتلو ل ل ا لبلعلا له ل لگ ن ا ل

ل.لل(5/33:ل1374،لن؛ل کهنحلشةی ا355ل/1:ل1377،ل جی شتل) یشلل الاحلبهلایگورعلظامل ل ل ل هبالعلبلهلالل گیل ل، خله تل اللت،لبعلفی لیلهلجه لعلنت گ

ل کلله ل ن ل سللمگیگهلجللو ل.ل رللگ گللههل جلل ل للل للگ حل لن یاو لله لن ل للیلگللیف نلرللق ل حنل و ن گیف لعلر لولاللب بلگ ل،ل ر هحل ن گلیل الظه له ل ر لهحل کلعل ل گسل هخل،لبلع بهشلگل

ل.ل رجه گل تضةیعلر و ل یاو ه لل لکهفی

93 1315پاییز 132شهارۀ

‏انتقام‏جایز‏‏-5-2لجرنال کلعلجیخل ل ر لهحل ل چملةنلبلعل اللتل،لثیه ل لیث ل ن بلعل حلنلل،الهلجلهحرل اللتلثیلگل

گللیلاللل مل لتجللهواله ملل گللیف نل لپیه للگ،لکللعل ل ر للهحل لن وجللعلشللخصل رسلله لشللگهلبهشللگل کهن،ل یگی لرگ ش علبهشگلنجی گورلعل لو ن جهحل حنل ل حلنل لر لخو اگلجو ل ل رسله ل ن لهةل ،لرل

للل،گللیف نل ر للهحل الظلله م فهها و یل الللت:لیللهلبللبیل لمفللول ل خة ههن ع م ثله هها و ة م ج ههی ة س ج ههی ههزاءه س و ج ین م ههال

ههبه اله ح هههه ال خه ن ههی اهلل ؤ ل هه ع جره

ههأ صههل و

لثیللع40/ن)شللونلأ ن عههاق ل:(لیللهل ن وا و ؤ هه عههاق ر و هته

رحن اج لص یر ل و خ ر ل ه رته ه ن ص ج ه و ل ر ح هته وق ثل ما عه م ل.لل(126)رحل/للح

لا لعل لو ن گیف نل ر هحلگ ه للجی ل ن ل قاقل ل لو ن ،لبعلطون جلهحرللنر لرةسلت؛لباکلعل نکلللللعل اللللللاح گلللللی،ل بلللللهحل الج الللللعل لللللو ن .لث لن لر ل رسللللل علبهشلللللگ،ل اللللللتل ل ر لللللهحل ف نل ا

یلله اللل هر ء لههل ل الللت:لبللهلثرلله لیحروکممگگه ل لرو عه الفه صههن هه و خ یههه م ل ههر ع مهها م ل که ههه و وم ههن ق م

ون ره سهخ ما ت ک ر نکه ره م سخ ا ن ن ؤ ا و ن وا م ره سخ ن ت ؤ

نهه قال وا م ره خ الیلچملگل الل هر ءل.ل(38)الو /لس ل ب گ ل ی کلعلفهیلگهل،بعلممو ل هباعلبعل ثلل ل جها ل هل، بة ل التلن ن لن بعلوحژهلثرجلهل

ل.للجهحرل الت،ل لبهشگجیلث ل یت للیم احل للهحلبلله ل مةهشلل کللعلرضللی لفی للو :لالللب لرلله للثیللعکل لل لر یللتل ا ؤن ل:مللگل و

ر حه ته وقه ثل ما عه م هوا ح عاق ر و هته یر للصاجرحن * عاق و خ ر و ه رته ه کلعلل؛(126)رحلل/لولجن ص ث لجلو ل

کفللهنلرللگچللو ل سللا هره ل نلجمللمل ل کللعل کی رللگل کللعلبللعل لللللیاللهحل سللا ه ،ل للهاگهل ن لکی رللگ جسلله لطةبللعلثرلله لن ل ثاللعل ل ق للعل ق للعلر للو هل لشللکمل ی لله لن ل،لنالللهرةگهل لشللهةگل

کلعلاملگل خ لیلم بلعلنم ول،بعلخصو لر ره.لشکهف مگ کلی ،لپیله بیل فلو لللثیلع،ل لن ل ثالعلگیلبعل کلعل رجلهحلشلگهل نجیاللگل ل ش هلم لوب رهاللشگ:ل لل بلگ لتافلنلرلگ لا له لم للل

گیلجی بهن کمةگلن هباعلجیثحیگل ل لجه لیلخو الگلجلو ،ل لببیل ناللولل.لا هرلهل له شل لی حلبلبونکیح لملرحلخلو ل مصلی ل فی و :لبلبیل لل ل ا «لثیلم جلیلر لل وحل ل نل لهحلتافلشلل ل کلممل ل.(ل4/78:ل1363،ل مبگ یة لهشهل مة؛لرس78/ل4:ل1398،لتهی ر ل )ث ف

لثرچعلیه شگ ل بهللم اکی لتجهواگی رعل چمةنلجیل ا کعل ن جلهاهل هبالعلبلعل ثلللبلعل،لثیگلگذشتل لمفولرةرلاستل،شگهل التلها ه ل رگ اهل ل.لل هل یلبعل

1315پاییز 132شهارۀ 94

لجرنال کعل ر هحل جهال ثیه ل یث لر ةجعلل ا ل ن :لل شی یق،لگةریملکلعل ر لهحلبهیللگلبلعل رللگ ا هلنمهیلتل م لگ لل لرللگ ل ل-1 ل لظا لللنبلگلۀ:لبللعل حلنل مللهل

گیف ن ل ر هحل ل ن کعلبعل رسه لشگهل التل کهنلری حلشگ،لبهشگل ل.لربهیگل یتک لفسه ل للجیخلل-2 ل هرو ل ن ل ا ل حلنل لو ن ل احلل هرمگل صه ل؛ و ن ل ال گ ل ال یگی ل کعل ن اهل

للن التلفی لال گیگهلجی ل یگیل،خویشلگیف نلرق کملگ ا ل هرو ل الل گ ل ل ا للکلعل؛لچمله ل لثیللل هههبه ل:ۀ لللیث ل ن ح ههههه ال خه ن هههی اهلل ؤ

ل هه ع جره هههأ صهههل و

فههها و أ هههن ع م ثله ههها و ة م ج هههی ة س ج هههی هههزاءه س و ج

ین م ال ل یگی لنیهنلۀ(لبعل سها40/ن)شونللاله فی هیگل لرک لتل حلنل شهنهل لطابةگ ل اکعلث،ل ی لجیخ ل التل گیف نل ر هحلخویشلرةسلتلیتمههحعلب،لفی ،ل و ن ل ن لبعل گلیلل، ه ن یلهل

کمگل وج لالیحل ل لیحلشلگه، گ حلب،لخو لبعلطونلیکلجهربع گو نلنپیه لگاهلعل ر هحل لنرلهل.للخو ل لجه علخو اگل شتلنجی

گفلتبعلممو لر ةجع لایچملگل هبالعلبلعل ثللل شلکه ل:گةینلبهیلگل عل لهل لیلبلل،رلگ ن ل ال ر لهحل جلها.لمفولشگهل اللتلگذشتل ل ن گلیلالل مل ،لثهرةلها وجلعلشلخصل رسله ل،لتجلهوال

ل ر هح کهنلجهحرل التل کسلنجی لنپیه گ،لشو ل تلرحنلشلیبلث لل هل هلمل،رگ ش علبهشگل حنلل ر هحلبهظام کعل گ ن ل.لکمگلنجی جی،ل حنل التل

‏انتقام‏وذووم‏و‏ناروا‏‏-5-3لل لا للی هلبللهلتجللهوارللهر للناللهل شلل م،لجهاارللعلناللهلکللعلجیخهاللل عل الت صلل ل ر لله

ل ل حللنل ر للهحل؛رللهر ل ل للذ وحل الللت،لبهشللگلنت للگ للبللعل الللتلرةه للگهلاللهلرللعلتمهللهلرللقلزحللی ل ن وجل لتضلةیعلر لو ل یگلی ل ل م لفلظالمل لفسله ل،لباکلعلخلو ،لگلی طلی لر لجیل ظا

ل ر ه کت لر حل خو اگلشگل ل ر هحل التلا ةن،لشگهل ل خا لرهلیکعل نل ل.لل سمل الثیلللله ل للللگ لبللللعلجیخلللل کللللریمل ن گورللللعل ر للللهحل للللیث ل ل حللللنل رللللهر ل شللللهنهل ن ل للناللللهل ا

لل ر هح کی هل التگةیرگگه لن لبعلشگ ل ذ ر ل:ثیه ل.تل که ن ل ن آذ هل أ ه ق ر ح نته ونه آم رع و

قال هه ههوهه و مه رته ک کههر م م ن ههه ا ل خ یؤ ته ههة ل خن د ههون الم مه عل ههوف ت س هل هها و

ن هها أ ههوا م جه ر * ر که خ خههد

ههن أ ع ط ق

هأل

ین و ع جم ر أ که ن ه ل ص

هر أل ه مف ن خ ر م که ل رجه

ه * أ ن وا ؤ

لهیقاله هون ا ؤ هه ل نق نها مه ح ن * و ال أ ها ؤ

ن ره م هنق و مها ت تنهها هها جاء م نهها ل ح آخههات و هها ح

ن ین آم م سههل نهها مهو و هههرا و ت ینهها ص ل ع وههر

نهها أ ح (لبللعل126_123ل/) مللی لو

95 1315پاییز 132شهارۀ

گللها شللهنهل للل اللل ه ل ی لله لثون لالللهری لبللعل واللل لث کللعلفیمللو ل لل ل ا ل ی لله لل کمللگل اک لةگ ،لثره لبلعلبلاة ل ل لهل گیف عل لاللهری لن لبلعل قلعل اللتل تهگیلگللتص ةملبعل ر هحل

کلعلبلعلخو الل ا ةخهلا سیل.لکی هل الت گههل اللتللخلو ل الحواللتلنرلهر لۀمهحرل صیلرةرلث لکلی :للل،رةهفت لث لرضلی لن لبلعلارلگ لتهگیلگل گیفلتل هن تصل ةملبلعل ر لهحل ههه ع دته هد راو ق و ل

حن ر هاغ هن الص ونها م که ی ن و ل ن سهج یه هه ل ره ل ما آمه فع ر خ ن ل ج ر و ل عص است ه و فس (ل ل نل32/ل)حواللتلن

ل.للکی ل لحوالتلن لبعلارگ ل فکمگل رههیتلرةرل حنلتهگیگلخو لن لم ال کعل ذحیشل الاحل ل ی ه لثون ل سلا هره لبلعل لیث لل ثیه ل یث لبعل التلل جرنال ا ثیگل

کت لثال هر که ل ل ثرله لن ل،ل یگلیلنحهو ل نلناللةگ لبلعل الگ لخلو ل الاللول الیکلالول لرهگیف للع، ل اللللجللیلث ل شللتلتللهل الللاح لل ون لث لن لبللعلت سللخیل پیلله بیل ل سللا هره ل ر للهحل ا

گی یلگللنرةهایا چمةنلجلبگةیرگ. کلیحلخگ رلگل لناللولل لبهملال ل سلا هره لجلیل ثلیلفضللل لپیلله بی نلل جیخلل وا ل سللا هره لجللیلثیمللگ:للبللگ ل ر للهحل ا ههد قههاله ق وا و ل ههاهلل مهها قههاله ههون ح

فه حل خ فر و الکه

ة م ل هر ک مها ل وا ح مه ر و ه سمم عد ؤ وا ح رهف ک

ال هوا ؤ مه

ق وا و مها ن نهاله هن خ هه م هوله سه ره اهلله و ر غنهاهه ن أ أه یمها و ل

ه احا أ ره اهلله ع ج ه ه ع هوا خه

ل و ت ن خ هر و ؤ ه

یرا ل له خ وا خ وجه ته ن خ ؤ ه و ضل نیا و ا یو هر الهده هر ة خ و مها ل ه

ل األ یو ن و یر ی رض م ص ل.لل(74)لتوبعل/للو ال ن لالون خو رةم:لجر حل لۀ ن

ال ر ؤ ن ه وا م مه

ق میهد و ما ن زحهز الح هاهلل الع هوا ح نه م ن حه .ل(8)جلر ح/لأ

لتفهالةی مل)جیلوا لفلل ن کا علر لیلث گهل التل لث ل ل قلشلگهلبلعل س کلعلر لو ل ا مةل للن مله(لکا ل.ل رس نل لخوشلرگ شل نل اللت کا لل«کفلهن»بلعلل«ر لو »لۀ ل ةیل بلعلل« لمهم»لۀ ل ل ةیل

لبمهجی حنل مه جیل ل« ؤ مةن» الل گورعلمةل ل لر صللکفهنلاةد»شو :لثیعلچمةنل لنگی ل گیف مگلجلرل یمکلعل لؤ مةنلبلعلخلگ ل ی له لثون هلجو رلگل لره لیلربو رلگل اللتل ال ؤ مةنلر

.ل(329/ل10:ل1377،ل ؛لجیجلللهر233/ل18:ل1298،لخ ةمللل ل )رجفللل«لجی نرلللگل ی للله لخلللو کی اللتللنکا للعلر للملبللعلف حللعلرللو ل ل لله لبللعل ملله»ذحللللثیللعلثون هل الللت:للالمیههزانرویسللمگهل

ل ؤ مةنلف طلجی ل خگ رگل.لشگیگل الت کلعلبلعلخلگ ل ی له للنفی هیگ:ل ر هحلثرههل ا حلنلجلو لل.لل(417/ل20:ل1417،ل)طبهطبهحی «الوا رگرگ ی ه لن ل،ل ش مگل لبعلخهطیل ی ه

کالل لل کللی :ل ر للهحلفللی لتللو ل حللنلالللعلرللوحل ر للهحلن ل نل لبخللشل ل ر للهحللنت سللةمل

1315پاییز 132شهارۀ 96

ل،لن؛ل ر هحلفی ج هم ل رسهسلن هیتل لت ف گیچلعل نلل جی یلجیخهال عل ا خهطیل اللت؛لکه لللل للون ل رسلله لرللعلجللیل الللهسلاللو،لاللهنل لفللی ةنل هلل ل اللوسلبللون لل ل ر للهحلجللیل حللون

ل ه لل ل صلله ل ل جللها لبللون ل للل گةللی ؛ل للهل ر للهحل ج للهمل لل ل،لگةللی کللعل ن ره بللهاگللیل.ل لتیتةلل ل فللی ل الللتل رفلل لریللهحل ج للهمل،جللیلم لللل لرهیللتلث ل ب ملل ل حللنلن اللل هل ن

ه لجیلر لشلو ل لن هلشلةقه ل لشهو ل لرض لجیلم للب یلره لشو ل ل الجیگعل طهمتللره سمگل ،لگ لاوسلن لجپی هیل او ل ر هحل ذ وحل گیل حلنلب لیل،شو چهن ن هل طهملتل ل،ل هل

لن الللل هنل جلللی نلفلللی ةنل هللل ل ل یجللله لبلللا ل ل،لمبو یلللتلپرون گلللهنلمللله ملن لجپی هیلللگ ل نل ر لللهح،ل ر لللهحلبگةلللی ل الالللل گی ل لظه للله ،ل مةلللتل نلجه لللع گورلللعل،لالللهنل ل هلللی ا خگ

ل.للخو اگلجو

‏نتيجهلبلعل ضله اللتلخگ رلگلل البلفه لاللابل یکل،ل ر هحل ه ملگلل للنکلعلاگف ملگل گمها» فهوحللن ن ،ل هل ر هحل نل بل.لرک تل الت بعل ثللللع هبا» لرعل«لکهنکةفیل ل

کهنالله ل ل م للهلل رسلله لبهشللگ.ل لل ل« ن ل حللنل ر للهحاهل ر للهحلخللگ ل نل رةللهلجیخهاللل عل ا ،لالللتل کسل ا هر کعل م هلل لبه ل شه للرهلل لثیله للشو ل ،ل هل رکهنل لتکذی لنالو لخلگ ل

ل.لا ی هلبهشگ،لبهلظامل لمصةه کللعلمبللهن اللهلوحژگلل ل ر للهحل هلل گةللیلجللو ،ل ا:لاگف مللگلجللو لرللگ لحیل ن ل الللختل،لفی

ل.للجو ل لمگ تل حونلجو کفی لمبهن لترحنلمالل ر هحل ه ل هم لثیله ل هلگی رل للر ن،لتکلذی ،لظام،لرگل ا:ل ل ال.لبعلپیه بیرةهون ل ل ی ه ل

کللعل ر للهحل هلل،لاللهنلب للینلتفلله ل ر للهحل هلل لبللهلجیخلل ل ر للهح جللیخا ل،ل حللنل الللتلللنجللیل ثللیلثالللة ل یللگ لخگ رللگلیللهلجللی ،ل ر للهحلب للین ،لخللهطیلرةسللت؛لزحللی لخگ رلللگل ت للف

للثالللة ل ل جلللو لرللگ ن ل للذحیلرةسللتل لت للف ح لللقلل ا للهر،ل باکللعل ر للهحل هللل،خللهطیل نکعلر ل لالیل لل ر لهحل هل.لتبلههلشلگهلبهشلگل لشلری تلثالل هرل الر و ل هل شو ل ن

کهفی ل ل یکه ل لللگیفت.خو اگلجیلن ل رمه مل) رةهل لثخی (ل جو ل ن ل ل

97 1315پاییز 132شهارۀ

‏‏ونابع .ضرن کوین .1 ته.لجیللجه،لجیلل،رهجی،لالتننیر التحویر ول، ح گلجنلطهای،ل جنلمهشون .2

.1411،لجیر ،لن جةل ل،وظجن وقایی اللغهل، ر گ،ل جنلفهنس .3

.1414،لجیر ،ل نلبه ن،للسا الظرب ، ح گلجنل کیح،ل جنل میون .4

رهضلللتلارللله لل،تفسکککیر القکککرن یوخکککز الظرفکککا فکککل،بلللهرولاللللةگهلرصلللی ،ل لللةنل بلللفههر .5 ش.1361،لتهی ،ل سا ه

لش.1361،لتهی ،ل ر هنل الهه ،لیا ها الحسن ل، مبگ ال،بهزنگه .6،لو عککک د،ل«نج لللتلپی لللو یه لتلللهریک لجلللی نلجر لللهحیل ر لللهحلخگ رلللگ»ل، لللریم،ل لللهکلثحلللین .7

.ل36-34 ،ل1394،ل178شل،ل20الهل

ش.1398،لچه لالوحتهی ،ل،لجیاه ،لتفسیر روا جاویدل، ح گ،ل تهی رل ث ف .8

،ل ر لگههلتهلی ،لتکزا وجکال ا جال ا ذهکا ل، جو حهالنلرسةنلجنلرسن،ل جیجهر .9 لش.1377تهی ،ل

،لتهلللی ،ل ة للله ،لیتفسکککیر ا ناعشکککول،رسلللةنلجلللنل ر لللگ،ل یة مبلللگ لشلللههل رسلللةم .11لش.1363

،ل نل کتل ل ا ةلع،للفکاظ القکرن أوظجکن وفکردات ل،رسةنلجنل ح گ،لن ر ل بفههر .11 ل .1418جیر ،ل

.لتهل،ل م،لجیالسعل هحلبه ؤ ر هن ل ،لوفاهین القرن ل،ج فی،ل البحهر .12

،ل ن لهن ،لتفسکیر القکرن الهجیکد یفکالجدیکد ل، ح گلجلنلربةل ل هلل،ل رجفلنالبه ن .13 لته.لجیر ،لجی

لش.1380،لتهی ،لفیامملر یلرو،لیتفسیر نرنبادل، جوبکیلم ةقلجنل ح گ،لنالونثبه .14،لتهلللی ،ل ف لللیلر لللیل ،لیتفسکککیر شکککویت الهیجککک ل، ح لللگلجلللنلماللل،ل شلللریتل اةجللل .15

لش.1373

،ل م،للر هن لفیاممل الا ،لالفرضا فی تفسیر القرن بالقرن ل، ح گ،لبه لتهی ر .16 ش.1365

الا ل بس عل ف یل ر هن ل،لتفسیر القرن یالهیزا ف ل،رسةنالةگل ح گ،لیطبهطبهح .17 .1417،لچه ل مجملل م،،لالةنجه عل گن لبعل

،لچه لالوح،لتهی ،لرهبیلخسر ،لتفسیر القرن یوجهع الییا فل،فضللجنلرسن،ل طبیال .18 ش.1372

،لجیللر ،ل ن یفللعل،تفسککیر القککرن یجککاوع الییککا فککل،جرحللی جللوج فیل ح للگلجللنل،لنطبللی .191412.

،ل للم،لی نل رةللهءل للی ثل رجلل،لقککرن التفسککیر یالتییککا فککل،ل ح للگلجللنلرسللن،ل طواللل .211413.

1315پاییز 132شهارۀ 98

.1418،لجیر ،ل ن کت ل ا ةع،لوحا ن التأویلل، گحنل ح گلجال،ل هال .21

ش.1385،لتهی ،لهحیل ال یث ال نسل یکرلفیامگ،لتفسیر ننر ل، حسن،ل ی ج .22

کبیل الةگلما،ل یش .23 ش.1377،لتهی ،لبمةه لب ثت،لتسن الحدیاأ تفسیرل،

لش.1369 بهل،لتهی ،ل،لهو اهب علی ل، رسةنلجنلما،لنالبه نل کهشف .24

کبلللیلرفلللهنىل ل ح لللگلثخورلللگى،لالةکککافیل، ح لللگلجلللنلی لللوب،لکاةمللل .25 ،لتح ةلللقلماللل ل .1407،للحچه لچههنلتهی ،،ل کت ل لالا ةع ن

ل ما لللآالسللؤ ل،هوقاوککات الظیککاد یتفسککیر بیککا السککظاد فککل،الللاقه ل ح للگ،لنگمهبلله .26 ل .1408،لجیر ،ل ا قبومه

کتلهب،لکلهات القرن الةوین یالتحقیق ف ل،رسن،لن صقفو .27 ،لتهلی ،لبمگههلتیج عل لر یل ش.1360

.1377،لتهی ،ل ر گههلتهی ،لتفسیر روشن،لل_____________ل .28

ش.1374،لتهی ،ل ن کت ل الا ةع،لتفسیر نه نه ل،رهبیل،نشةی ال کهنح .29

،لتح ةللقلمالل ل بلل یلرک للت،ل ا بککرارکشککت ا ککرار و عککد ل، ر للگلجللنل ح للگ،ل ةبللگى .31کبةی ل.لچه ل مجم،لتهی :ل ةیل

ش.1390،لتهی ،ل الا ةع،لیتفسیر خسوو ل،ن هل ما،ل ةرا لخسر ر .31

ش.1298،لتهی ،ل الا ةع،لا تفسیر ن ل، ح گلجو ،ل خ ةمل رجف .32

ل لیث ل بخ للثیه ل صله ل ل جلوهلرةله ل جرنالل»ل،ر ةگن ه،لنرون .33 ووالظکات ،ل«ث ل نل.لش1394،ل21شل،ل6الهلل،لیتفسیو

99 1315پاییز 132شهارۀ

الهعارف قرآن الیدناز دایرة« خانواده» ارزیابی ودخل

________________ 2اعظن سادات شبانى _ 1زادهفتحیه فتاحىدکتر ________________

‏چکيده‏و نگاه را بررسیخانواده در ررآن واۀه، یدن المعارف قرآندایرةدر «خانواده» مدخل

مؤغززر ایزز . كنززدزن و فرزنزدان در خززانواده را بيززان مزی، رزرآن بززه خززانواده و نيز جایگززاه مززردگززززيالدل، مقاغززززه و مفززززاهيم پرداختززززه مززززوارد یززززاد شززززده ، بززززه اجمززززال و نززززار بززززه آونززززر زن ، مستقل نبزودن اختيار مرد در انبيه بدنی زن، نبرانگي ل از جمله برارل مرد بر ز شبهه

كرده اس راطالق و در امور ماغی خود . مطر بزا احليزل مزوارد مز كور و ،مزدخل نویسزند ضم بيان اشزارات نزار در مقاغه حاضر، گرفزز و نگززرش ، مراجاززه بززه افاسززير شززبهات مطززر شززده در ایزز مززدخل مززورد بررسززی رززرار

د ایز مفزاهيم بزه دغيزل انتخزاا و شزر نشزان داده شزد و مشزخ صحيح اساله بزه ایز امزكاملی ارا ه نشده اس ، هایی از ررآن اوسط نویسنده گ ینخ بخخ غ ا ، به شکل صحيح و

آید . به دس نمیبرداش درستی از ای مدخل گزززيالدل، اغمازززار یزززدنخزززانواده در رزززرآن، زن در رزززرآن، دایزززر : هدددا واژه كليدددد ، آونزززر

. مرد، اأدیب زنانيريموم

______________________ لللf_fattahizadeh@alzahra. ac. ir ال ه لت هحل ر کگهل هةه ل ر گههل رای ء.ل 1کهنشمهال ل ل.ل رش 2 لaz. shabani75@gmail،لرویسمگهل سهوللءنشگل ر گههل رای ث وخ عل

ل1/10/1395ل_ل ذحیش:4/7/1395 ریهفت:ل

1315پاییز 132شهارۀ 111

‏

‏له_‏بيان‏وسج1 لون لتوجلعل،ل بلولل اللا الهل رگههلجیر ر لرسبتلبلعل رگی لعالب ل س ی ه لبعل ثثهن

کا لن ل رگی مگ ل سا ه لجو هل الت ل س ی ه ل لاگ ل لثثهن کی ل.ل ن ل:تو لن یهجیلل ر لهلل حلنشلمهختلفیاملمجلی ىللاهنلپژ ا ل رگرع.ل1 الهلبلعللفیاململالهنل یگلیل

ل حنل ةه ل ش بهاهت لرةرلن ل هل ی حلالرا ةنلخو ،ل ل.لل التکعل ن

‏.‏دخنى اغراض‏سياسى‏و.‏2گههل س ی ه لتلگوحنل لخالقلیلکلل، نلرواهل قه ه ل الا ل ل فکلی ل اللا ل ن ا

گیف عما ،لل ثیل کتوب ل1 یلگ لالمعهارف قهرآنداحهرةتو لبعل الج اعل حنلثثهنل ؛ل رگپی لکللی .لرهشللیل حللنل ج ومللعل ر للهن لجرحللل شللهن کللعلثثللهنشل نلا ةمللعل الللاحل2هل -اامللگل الللتل

لت لللگ لشمهاللل لشلللهی ل ن .ل حلللنل حلللی گر اللل ل الخهونشمهالللله ،ل لللکلل ا لللهن لن لل رللگک ل ال سللا هره ،لبللعلالرپیاللل لخللهرمل للکل لپژ ا للگی ل سللةح ،لحهللو نل یلله نل ا ز

لرلللگ.ل لهکلللی تللله ل ریکلللهلمی لللعلهلجلللیح ر لللگه الللل ه لتلللهریول ل جیللله لملللیبل ،ل3 ةلللت الجیره للعخللهرمل للکلح1993الللهل کللهن کللی لرگللهنشل حللنل حللی رحللرنل ةللتل ل .ل للهن لن لثرللها

لثرکلعلرلوم ل لتل لهن لملا هلجلی یحل( ل حلنل 48:ل1385،ل بلفههر ن هحی) ره لعلبسلةهنیاممل یثرل لاهل لتهریولفل اله ل که ،لاهلشخصةت،ل فهاةم،لگس ی هل ربهنهل بقاره

ل لی ل،ل الت لثرها ل قه علتخصص ل یث ل ن للبلعلزبله ل رو لهحیلبلعل21تفسةیل خ صینل ا شل هنلل_ل بؤ ) .لثیگ للل(2:ل1382،ل؛ل الکمگن و110:ل1387،لح والونل گ

گةا ن 4 گخل خهرو ه ل ل لگخل الت.لل5بعل ام ث ریل ،ل یگلینلچو فرارلگ لالهىل ا ______________________

.The Encyclopedia of the Quran .ل12. Brill Academic publishers. 3. Jane Dammen McAuliffe. 4. Family.

5. Avner Giladi.

111 1315پاییز 132شهارۀ

ل5 گحن 4 ی ةم ،ل3شةی ا ،ل2 ة و ةت ،ل1 فرارگخو رگگ بلعللالمعهارف قهرآنداحرة،ل نل ل کتللی نلخلو .لبلعلچلله لناللةگهل الللت نل ر للگههل« قه له لخهونشمهاللل »نشلل علن ل ن

6«رةفله»بعل هیه لنالهرگهل ل نلرهللره یل الل ه ل ر لگههللح1984 ونشاةمل نلالهلل«لمبر » (www. linkedin. com/pub/dir/Avner/Giladi).لبهشگ

لا ل لخهرو هل ن گةا نل ا ل الر ة تل لیث ل اللت.للتحاةلل ل یث ،لبعل ون ره لی،لروشل هنکةف ل و وح ل لیث ل گنالله ننل ل لل هالول ؤبعل حنلالل،بهلتحاةلل کعلثیلهل ن رکو لتل اگل

رییگلیف نلشلی یطل ل نت یکلرلجی ل یلجلیل لیث للخلهرو هل قلیحل اللت؟لبلهلچو ل لچی نل ی لجلیجیل لللیث .ل الللةم للل بلللعل حلللنلاللللؤ لل هاللللول ج لللهم لث لا للله ل ،لگیچلللعل نلا ةملللعلخلللهرو هل ن

یلهجیلاللب ل لهلپلژ اشلره لیلبلعلل،الهنلفی رل ل رجلهحلشلگهل اللتلپژ اش یلکل یلگگههل رزلا ةملعلخلهرو هلپیله بی.ل س ی ل روننل الت ل لیث ل له ت ل ن لرةلرلجمسلةتل ن لل، ن

کلعللیللگ لبلعلچلله لناللةگهل لر للگلرةللرلشلگه لالمعههارف قهرآنداحهرة لریللیل رللگل ح لو لبللهلپللژ اشل اللل.لللرگ لره یل فه

‏‏الهعارف‏ةخانواده‏در‏دایر‏ارزخابی‏ودخل-2ل و جهعلبهل گخل خهرو ه جلی نل الل ةهجیلبلعل.لرخسلتلثرکلعل قلیحل اللتل لچه ش نلاللیل ،لرگللینل لجرناللل ل ةللقل ب لله لیللکل و للوحه ع للین،لجلل فهللو لرر یللکلبللعل ةللتل ن

گلهیمشلرگ شل نلجه ةلتلل اللت،ل لذ لره لذحی ج ملهب گ لی ه ل لثیله ل لیث ،ل کممللگهلجیخل ل اگلللةا نلبلللهلرگللههلجمسلللة .لخو اللگلجلللو ل یللگگههل لللیث ل نل نجلللعل لل،ل یگلللیلثرکللعل لللی لن ل ا

لا لن ل نلجهیگههل الل گههل ج لهم ل ل بهرال رجوبلبلعلا ل لخه.ل اگ ی نل حل ا ةتل ل راشل مگل ل لؤثیل ل حنل و علثثهن راش ل لا و نهل ون لتوجعلم وحلرویسمگگه لجو هل التل ل ن

ل ل لج لعل،کملرةست ل لرون یلهجیل حلنل لگخللیلهننل،ل حلنل فلهاةم وبلهنهلبملگنل ل رز لهلن ل ن ______________________

1. Fosterage.

2. Guardianship.

3. Lactation.

4. Orphan.

5. Parents.

6. University of Haifa.

1315پاییز 132شهارۀ 112

ل.لکمگ لجرنال ل:لل الت،لچمگحنل مبعل قیحلا جهیگههل یگگههل الاحلرسبتلبعلخهرو هل لل ن

لع.ل مب لجه رحنلترحنل با _ل یث ؛لبعلممو ل1هجیلبلللعلجیلللمشلرج للل لجلللیل الللل ةل؛لبلللعلمملللو ل ه للله لاللللةیهلم اللل لپیللله بیل_2

لبحة ل الا .لل صه نلا ه لپیه بیلالةهال ،ل ةتل ج هم _للتهریول ل3 لل لب گ.لللاهنله ون

‏ارزخابی‏نقاط‏وثبت‏ودخل‏-2-1ل للیث ل اللهنلجیگ ه حللنل للگخل،لل ن للرللو لثیللعیف للعل ا لجللیشل ا ل قللیحللنل فهوح خللهرو ه نلبلللعلت ریلللتل ون خلللهرو ه لپی خ لللعلشلللگه الللهحیلچو ثل الللل لبلللعل.ل هشلللگهل اللللتل

،لةاع صللل لف،ل نالللط ،ل م لللةیه تیکةبللل ل قلللیحلشلللگهل ل لللهت ل یگلللیلچو بلللون ل فلللی ل للتیکة ل حنل تلبهل لت ریلتلخلهرو هل ،ل ذ رجی هت ل یگیلچو رجی ل رجی ن

ل نتبللهبلخللهرو گ ل ال هل ث للگهل لل ل،ل ی بللت ،ل نرللهح ،لاللهحیلچللو نرم ا چمللةنل نل یث لیله لشلگهل اللت خهرو ه بلعل ربلهنۀلشمهالل ل حلنل لگخلل بلقاح.ل نرهح بهی ن

گیف ع لر لهبل ثبلتلث لبل،لبمهجی حنلت هریتل ةعل حلنل لگخل الت.لل نال ل رجهحل ل ا علشل هنللل.للر

ل للعل کللعل الللاحلجللیخا لجیلله ل لل لگللةا نلبللهلتکةللعلجللیلب ضلل لثیلله ل للهلگیچللع ن کمللگللجی جینل ةه ل رسه ل،ل نم لل حنلمگ تلن لجینلا ل ل ی لجی ی نلرکی هل اللت،لاهلش هن ل ل ن

لرگللیشل نل الللاحلبللع الللتلر و رسلل عللنل للگخل ر هلله ک ل ا بللهل جللو ل،لخللهرو هلن لثیلله لرللهگف هنلخو ش ل ل یگیلر هبل ثبتل حنل گخلل الت.للهن لره صل ن ل،لمی علرکمگل ل حنل ا

‏ارزخابی‏نقاط‏ونفى‏ودخل‏-2-2‏لثیلله ل ل للهر لث گللةا نلبللهلل ل ن جللعللذکللیلب ضلل ل ا لتفسللةینل خ صللی،لبللعلتحاةللللاللهل

لره ناللل لا لله لپیلله بیسللویر للعل الللت.ل ل لل ثیلله لپی خ ل ا للگ: ن الللهخ هنلخللهرو هل نکللعلیللکلجه للعل ه ناللله ننل للولل لرهفللذلث لا لله لجللو یللهحل بةاللع لر ر بللعلل، نل مللی بل

113 1315پاییز 132شهارۀ

بللهلجرناللل للکللعرلله (ل نل3/174:ل2002،ل ) للکل ةللت.لجه للعل گناللله ننل ر للهللیهفللتل.للتو لنالةگتهریخ لبعلت بةینل یگیل

ل ل علبعل و وح کلعللپی خ لعلتوالطلرضی ل ح گل1 چمگار نال ةتل ل نلره یگهللبه مفل لرسلبتلبلعل حلنل لز جه ل نل الاحل ل جلو ل یلگگههلگیف نلشی یطلخه لت گ

لث لرگیف عل نال للر ةجع،ل یل نلجو علررجی ل.ل الت ال الهالل لپی ل حلون لر گل حنل و ن لبلعلجرنالل لچهلهن جرنالل لتلهریخ ا لشلو :ل خ لعل ل ن

ل الاح ی ت یگگههلالم ل،ل رسه خا تل ،لپیشل الظهون ل رز لتفهاللةیلجهنگله ن هجیلجیخل ل ال حنل گخل ل.ل ون لثیه ل قیحلشگهل ن

گروتن شراخط اسف حار زن پمش از ظ ور اسمق -8-8-5 نادخده ل یلگگههل اللاحلرسلبتلبلعلا ل لخلهرو هلمبلهن ل ل حلنل لگخلل ا کا ل ن جعلشلگهل ن تصوحیل

ل: ل التل التلهحل لی لبهلل،جیتینل ی لجیلاره .1 ل لو للشخصل للجلیلا طیحل سهجا لچو ل خ ةلهن ن

،ل نث،لتمبةعلفةهیک لا ل .ل.ل.لطا ل،لا

ل سةیلنشگل مونلفی .2 .لل هرعلجو لخهرو هل نل حلنل لگخل کملهنلالرپیالل ل لی لبلعلمملو لتلف ةن ن ل ،لبللعلخلهرو هرةهاالهىلکمملگهل،ل ن

ل.ل شهنهلشگهل التلجیتینل لتساطل ی لجیلاره لرةرل و کلیحجی نل یمکعلبعل مهنل نال ل ا لا ه لپیه بیل اللتلیلهجیم،لل ةتلخهرو هل ن

ل الللاح لخللهرو هلا ل احل الللتلرگللها لبللعلتللهریول شلل علبهشللةم.ل بللگترحنل،لپللیشل الظهللونکلی لفرارلگ ل خ لیل نلملیبلجهااةلت.ل و ةتل ج هم لن ل شت ل گلون ،ل سهاعلارگهلبعل

لاللیلل لظالملل نلرگلههلجلی ه ل بلهللا سللیشلی یق لبللعلارله ل ل نلخلگ تلجلو لا ل ن اایه،ل) جو نل لیث جو لا ه ث له لارل ال کا ل(9/لتکوحیل؛12:ل1975 بلعل رسلهسلشلیحل لگنلخلهرو هلل.ل ن

لتو گلفرارگل خ یل شهنهلشگهل الت لل58رحلل/لبمگریگلبع:ل.ل) ا ل(.59 ______________________

1. Polygamy.

1315پاییز 132شهارۀ 114

ل یگیل ذ ا ل لجا ل و ل ن گویلگ:لل ل1وحلل ون رت حنلرگ شت.ل علرةرل ة لجه یل اگلوحیلرجلنچمه ل ال ی لجهربگ ننل پی خ علب یلجو ل ل لالهخ عل هرو لتا و ل کعل الهل الکی ل

لجیمل ش مگ ا لن لبلعلخلهطیل،ل حنلج هملتل هرملگلما لهنل لگیمل سلةحةت.ل گن لا ل هاکلللی کمجکللله نلزحیکهرللل ل لن لالبکسلللیل ر حلمللله م علرلللو ل سلللهوللخللله وشل شللل ی رگل

ل.لل(26:ل1383،ل ون رت.ل )وحلخو رگرگل که لل الهنللکمملگهل یله لتورةلگنلپی لةنلربهیلگلبلعلتکلی نلا له ل یلگگهه الاحلبعلممو ل

ل.للپی ختره صل رگلههل بلهحیطبهطلما لعشلگ.لن ل ح للل ل بسلةهننلاهنلمگ لجیل الاحپیشل الا للگ:کمگورعلجیه ل لجو عل خ اتلبعلا لن ل حنلک وناهلل فلللقلر_ل1 گلللیل لن لثا لبگذ نرلللگ.لةو رللله لللگلجو رلللگلا ل رسلللهر ل اللللتل ن لل الشلللی لل، کممگخا لشگ،للتو لر ل ی لارگگ ل لتب ةتل ا ل.ل ذ لبهیگلا ة علتحتل ی بتل ل لرگههل جر ننلبعل ل ش مگ.لل رس مگا لن لجرءلجه عل رسهر لر _ل2ل_ل3 ل.لل ج هم لجی نل ل هجللربو رگلاةدلروحلرق لثره لبهلا لجی الهسلرال_ل4 -2/273:ل1374طبهطبلهحی،ل ).لبعل ونلجلیل ل ةتلجلو نف هنلللل(13:ل1389،ل؛لروننلا گ ر 278

ل لن لث لروا،لبللهلتوجللعلبللعلشللی یطلرهجهمجللهن ل حللنلروشلل هن تللو لر لل مللهنل قللیحلشللگهل نکللعلپیلله بی ل الللاحلن لبللعلجه للعل گناللله ننل للذحیفتل جه للعل ه ناللله ننلمللیبل بلللل ا

ل.لمگنل و وحلاس و اگلتهریخ ،لره ل حش لل کیتبگحللل رسلبتلبلعلا للگی یهرلعتب لة بلهلنف هنالهنل لیهفلتل ل الاحلتجا ل،لشی یطلرهبسه ه ث ل ن

کی .ل للیحور نلرل،جی نلت ةییل حنلروحل فکهنلجهاارع هباعل حلنل و رلعلنف لهننلل احلجو لتلهلاللگ لثیه جی ش علشو کعلرعلتمههل الاحلرگلههلاللار شنل ل یث ل.لبهلبهارگینل ن جویهرلعل للقعشو ل

لل،ل راشبخ لبلعل ،لباکعلبهلاویتطاب لرسبتلبعلا لر لرگ ش عل التلجیتین الهنل ل ل

______________________ 1. Will Durant(William James Durant).

115 1315پاییز 132شهارۀ

کللی لجهیگللههلفی للوشلشللگهل لتکللریمل.ل هل الللتن ل رةللهل لر للشلرةللهت ل الللاحل ن الللةگ ق ل اا ل نلچملللةنلشلللی یق لبلللگ لتکلللریمل اللللاحل حلللهللجلللو ل هاةلللتلگویلللگ: جهیگلللههلا ل للل

کمگل ل کعلرفخلع شلن ل ری ا لر حل هل ل اللتلشله لل لی ل لا ل ل .ل رسه ل بلهل.لشلو نل ال مر تلخو لن لیهفلت حنلرگیش،لا لشف الهنللالهنل ملونلجلهیگهحنل راشلچلو ل راشل؛ ل

ل راش.ل لله نلشللگرگ کللعل نلا ل ل للی لاللةدلتفلله ت لرللگ ن ل،لر ح ةللهن )الللةگل.ل رسلله ل الللتلل(لل3840/ل6:ل1412،ل ق کعل حنلجیمشل مف لرسبتلبعلابهل کلی هلجلو ل لتلو ل ر،ل نلفضهنلجه لعلث لروالنخملعل

لبلهنۀل رلبعلرویکی ل حلنل لگخل کلیزحی اللتلجلو لا ل لگلةا نلبله.ل جیتلینلجلم ل لی ل م ملهلک لةالونهلرل34ثیعللجیلثیهت لچو لتکةع .ل نل بلللگهل اللتسهء،ل یگگههل الا لن لبلعلچله شل

ل،لرةسلتلرةهانملتواةنل س ة ذاب ،لبعللاهن رگی عجی نل ربعلا لبعل باکلعلبلهلر لصل نل.للکی لتخری لن ل یجه تو ل حنلگف هنل

حدون توجه حه ن رش ،جمان نادرست از جاخ اه خانواده و زن در اسمق-8-8-8 واقعی قرآن نسهت حه زن

کهلتل80اللونهلت لهجنل 14ثیله لبهتوجعلبعلگةا ن بلهلا سلیلیلهلا سلی ل ل،لارلگگ لاللونهلنلیکلن لفرارگ بگ لاةدلتحاةللیهل شهنهلبعلتفسلةینلل.ل گ رجی نل سا ه ل لخقیلجگ

لثیه لیهلجیه لبریح ل ال میون ل حنلا ةمعل کی هل الت!،ل ن لث لن لناهلل ب گ کلعلپلی خ نلبلعلخلهرو ه،لچگورلعلجلی نل سلا ه ل ن ،لچعلبسلهل حلنلاللؤ للپلیشلثیلگل

للتهگیگل الت؟ کلعل ل گیلخلهرو هلرهله ل گ ملونلل نلجلی نلنشلگا ةملعلتو رلگالل لرةسلتلکوتلها لبلعل حلنل قال ل ل گلةا نل ل گلی ؟ل رسه ل کلعلرگلههل فلبهیسلتل شلهنهل ی بلیلهلکلی ل

گی یه رلعلف لطلا ل لل،تهگیلگنلجلی نلفلی ل نل سلةیل ملونلبهشلگلتو رلگرعلبعلالیل لینل ل تفریطللفرارگ!

لثیللعل ههت للهجن ن نلالللونه14 ن ههاج و ز أ ن م ل لل،لر که لبللعل مهل تب ةضللةعلن ب ضلل ل الن للبهشگ ی لش ه لا س کعلبهلا سی ر ه لبلعلخلهطیل ی هر له لجیهرگیلمگه لاره ل التل نل ا

لن هلخللگکمملل شلل م ل لل ل للوننلچللو ل رفلله ل ن ل ل لاجللی ل ال ن کفی) شللهنهلبللعلشللفگل ل ن

1315پاییز 132شهارۀ 116

هلبل(ل19/515:ل1374بمگریلگلبلع:لطبهطبلهحی،ل)ر هیملگ.لره للثیع(بهلا سی ر ه ل خه فتل کی ل لیهلبعل التلثون ن ل و للا سلی،ل حلنل لا سیلبعل صةتلبعل ةللالو لشخص ل

ل.(25/76ته:،لجیطبیال بمگریگلبع:ل).لشو خه فتلرهبلل کلعلارلله ل نلجململ ل خه فللتلبلهلا سی ر لله لخلهرو ه،لریلیلثیللعلخلهرو هل للون نل الللتل

لف خلگ ل رسله لن ل ال هبالعل.لکممگثره لن ل ذیتل لرارگ ل هرعل ی ه ل گن ر ه لجو ه،اس مگل کللی هل لخللو ل مللگهلبللهلچمللةنلخللهرو ه لجی جللیل حللنللکةفللیلثرلله لن ل هل الللتل نل مللعل رسلله ل ن

یللگهل لل ل، هیللگ نن گللیل(ل4/550:ل1407،لا خ للینبمگریللگلبللع:ل).لشللو گمهاللهرشلث رز رللهلل ک ل الالللقح ل مصللفهرعجی شلل لرةی کللعلرلله گةللی ،ل الب ضلل لثیلله ل رگللینل الللت،لبللون ل

لجیرهش ل ه لبعلالةه لا لتفسةیلبعلنأالونهلجلتوج لثیلعل لذکون،لاللعل ه مفلو ،لنل اللتو هل .ل نل لون لارلگگ لخلهرو گ للشیلبخ لجللنکةگفتلکعلگهاملث بهل فیه بف ل ل.ل اللت ن

کمةلگ،لی مل ل نل ،لشلو بلعلمفلول شلهنهل ل بللف ی م لهجللللخقلهنلخلهرو هلچ لملپوشل لکلعلب للگل ا ل ه تینل نلبخ لشلرسلبتلبلع مفو لاللرارشلالملرکمةلگل فیه یتبلعلبل لبهشلگل

.(10/86:ل1388،ل ی ج ث گهل الت.ل)بمگریگلبع:ل بف ل ل مفو

ی جرتری مردان جر زنان تلق -8-8-9 ل حنل گخل حلنل.ل اللتلمگ لجه عل الا ل ربهنۀلاره ل ل ی ل شهنهلشگهبعلجیل ن

لثیهت لچو لحوالت/للتا ل.لگیف علشگهل التل228،ل223؛لب یه/ل128،ل34؛لرسهء/ل25 اشلله للل، لرةللرلا هرمللگلیللکل للی .ل ل الللتجمسللةفی لرگللههل رسللهر ل،ل للیث لبللعلا رگللههل

ل نلخونل هحلخاةفعل ه ل التک ه ل رسهر ل ل لیث لن ل.لشو ل توجعلبعلا ل لخلهرو هل نکی : لتو لبعلچمگل ال علت سةملللل؛م ل الج،لجگ ىلخا تل لثفریمشل رسه _ل1ل؛ثیه ل رجوبلبعلجهیگههل رسه ل نلخهرو ه_ل2لیکگیگی؛اهلرسبتلبعللمه للجیتینل رسه ل ،ت و_ل3ل ی _ل الوه4 لاره ل ل؛اهنل یثر ل ال_ل5 ک هلل هجلن هلجفتلجو ل ی ل لا لجی نلیکگیگیل ن ل.نالةگ لبعل

117 1315پاییز 132شهارۀ

‏خلقت‏و‏آفرخنش‏انسان-3ل لیث لهةل گ تلجیلهرگیل جلو لمل،ل الجمسلةتل جلگ ىلخا تل رسه ل لارله ل ل لی ل ن

لثفریمشل.ل الت ل،لرلا ؤت سةمل وجو لبعل ذکیل ل وجو نل س لل لا ل ن لهرور لملهحل نل نثهی:لنل التجهه ل ه

هر و األ ک

ق اله ل کلعلرلیل ل له هلن لل]اللوگمگلبلع[؛ل ل(3/ل) ةلللو ما خ ث ل

الواللللعل،لت الللةمل الللل هءل،اللللجگهلفیشللل گه ،ل ةلللگ لر ح،ل ث حل لرلللو نلخافلللتل.ثفریلللگکا له ،لجیگهیلگگ ،لمهلگ،لمصلةه ،لشةقه یهفلتل ل،ل ر .لهلثفلریمشلبلهلالملجی جیرلگتوبلعل ل له

الج الللعل.ل اللللتلکلللریملتمهلللهلجلللی نلالللگ یتل لللی لرلللهاللر لللگه لللیث ل(ل 17:ل1377 هرحلللرن،ل)لنف للعل نل مللهنلمللهحلث ل مللمل الا ل ل للی ل لل کللهن کللی لتللو لبع رسلله ت بةللی لبللعل ل شللهنهل

کعلشه للا ل ل لی (3/ل یر نل:مگریگلبعب) ؛ل185/ل)ب لیه.لشلو ل ل.ل هل یگیل رهس التلل(81-78:ل1390بمگریگلبع:لجو نلث ا ،ل

لثیهلتفه ت لجینل لجم لا ل ل ی ل رهلل لثفریمشل رسه لچعلجو هل التل تلو لاگ ل اکعلاگ ل الخا ت،ل هجللشگ؟ل ل حلل اللتل لفی ل ل مبو یتل لبمگگ جو بل حنل التل نل ن

للا ةمللع یلله بمگریللگلبللع:ل) للی ل جللو لرللگ ن .لجللینلا ل ا چمللةنل (ل للیث 24/ل؛ل رفللهل5/لذ رنثهههیلفی هیلللگ:ل للل

هو أ هههر أ ک هههن ذ حا م هههل صهههال م هههن ع هههة م ه ی یهههاة ط ههههه و

ن م حی نهل ن و ههه م هههو مه ل. . . و هه

لتفسلللةیل حللنلثیلللعل لل ل1(97/)رحللل کلللعلرویسلللگ: مما لللعلطبهطبللهحیل ن گهلرةکللوحیل اللللتلل بلللولللخگ رلللگلبلللعلارللله ل ل لللی ل لللؤ نل للل ل م لللهللل ی للله الللگل لفی للل ل ةللله لثرللله ل ن

للجلیخا ل یلگگهه حنلجی جینلجینل ی ل لا ل.لبه ح ه لرگذ ش عل الت جی ل یلرةی ورلگ ل لیلهلجی ل یلث ل حلر حل التلکتهب ال لاره لن ل الت ه ل ر یلهىل یمل ل لا لن ل رسل عل ل یتبلعل کلللعلارللله لثرلله مگ شللل مگ.لل للل تلللیللحین لله «لرلللگ.ربو ل نت لللهل هجلللللن ل نل للل ل لللی نل هلجو رللگلل.(12/491ل:1374،لطبهطبهحی)

کعل یمجلهل ال لجلم ل لذکیل ل شهنهل ل ق لامالةگ کلعل نل ؤکمگل رلالبلحبتلشلگهل

______________________ ل ل56؛لرلل :19؛لالللجگه:38،ل37،لل4؛لالللبف:11،ل10،لل9،لل7،ل2؛لممکبللو :21؛لجهثةللع:3 2مصللی:لک:.لرةللرلن.ل1

ل.124 ل123؛لرسهء40؛لرهفی:9؛لت هجن:9ل ل8؛ل ه :57

1315پاییز 132شهارۀ 118

لجی جللیل لله شل لم وبللتل الطللی لخگ رللگل نل و للعل همللگهلم لللل لجللر ل سلله نلاسلل مگل ل نل.لاس مگلیکسهر کعلخو لاللوءتفکیلجهااةلتل ل حنلثیعل للجیلایل لجم ل التل ن ن

ل(.4/2193:ل1412جی .ل)الةگ ق ،لالؤ لل لن جعلبعل روثتلن لزحیل اللاحلفی ل ل ةله ل لی ل لا للجیه ل ل هللما علفضل لکملگل ن یهفلتل ن رجلهحل م لهلل ل رلر ةجعل رسهرةت.لشه للثو بل لم هبلرةست،لر ةجعلم ل لجی جلیلخگ رلگل سله نلل ن ا ل ن

لجی جلللیلخلللگ ل ال و ةلللتلیکسلللهر لل للل لث ،لبلللهل رسلللهرةتل لللی ل اللللت الللهل نلمبو ی للله ل نل(293ل/12ل:1419 هلل،ل.ل)فضلجیخون نرگ

ل مونلل حنلتسه ن ل ون ل:زحیلرةرلجهننل الت نل(13/لرجی ):ل_لت و

لللل(41 35/ل رر ب):ل_لجهیگههلجه تلللل(36/ل؛ل رر ب17/ل؛لف 13 لل80/ل:لرسهء پیه بیلخگ طهمتل الخگ ل ل_ل

ل ی ه ل12،ل11/ل؛ل ع100/لتوبع):ل_لالب تل ن ل(ل24 لل(18/ل؛لف 12/ل حمع):ل_لجی تللل(195/؛لثللم ی 59،ل58/لر ل؛ل74،ل72/ل؛ل رفهل100 ل99،ل97/لرسهء):ل_لاجی ل.ل:لبهلخقهجیلمهحلجیلایلا ل ل ی نل ج لشگهل الت_لجهه

ل مکی ر یلبعل_ل لره ل ا للل(71توبع:):ل ل لل_ل ل(لل31ل 30/لرون):لمفترةهل

_ل ل...

لل(11،ل3،ل2/ل؛لممکبللو 2/ل) اللکلثا للهیشلبمللگگه ،ل الج اللعل اللگ لخا للتل رسلله کةرهل) رفللهل لثیلله ل.ل( الللت97/ل؛لرحللل24/لنالللةگ لبللعلارللگگ ل لله لثرچللعل ا اللل مبهبل هجللون

گیلجیتینلجمسة لجینل ی ل لا لل کعل بلعلل،ل حلنلجیتلینل نلخا لت قیحلجو شو ل حنل التللت له ل لو ن ل قلیحلشلگهل.لشلگ نلبهیلگل لم ک ل ل گورع الةدلجمسل لجلیل یگلینلجیتلینل ن

لرگ ن .لل للیث بلله ترحنلالللل هیش ل لللریماللهنل ملللونل ن بمگریلللگلبلللع:ل)لبللعلم لللللث للگهلکلللریمل ا

119 1315پاییز 132شهارۀ

لاهن(ل ه42م لی /للثل یشلحلنلالل هبلعل ل45 42م لی یک نلاللونهلثل بلقفهک طه لتکاملفیش گه لبهل لریمل، شهنهل ن کعل ا کملگلجهیگلههلنفةلعلا لن لبلحبتل ل لیهلجهحیلل.ل اگر ه ل

اللهنلتو رللهحیلجسلل ل لر رلل لا ل ل للی لرللگ ن ل اللهنل حللنل بهرللا،لتمه ضلل لبللهلتفلله ل ی ل لا ل ل،لرعلجیتینل هجالتاهلبعل ةللا ةنلتفه فه ل ن للشگ لجی نلیکلجلم ل ن

لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل.للگیجی جیلجم ل ی

دخدگاه سنت نسهت حه زن بهلرگههلبعلر یه ،لشه و هلفکینلجیتینل ی لجیلاره لالستلشگهل لجی شتلرله صل حلنل

لرگههل الاحل خصل کلیحلشلو .لپیله بی گخلل ا هل مسلهءلشل هحقلر لإاللت: هل فی لو ل(ل482/ل16:ل1409؛لامللگن،ل256/ل6:ل1389،ل جللنلرمبللل یجللهل.ل ارلله لا للهنل ی رمللگ.ل)

لإ ث لرضللی لر للللشللگهل الللت: اللا چمللةن للل للآ جم حللیل للهنلجه للتلز،ل أ نجلللل للیلتحللتلةهنکل خل؛ل لرةر:(274ل/4:ل1405ال گ،ل اره ل الت.ل ) جن لةلهنکلخللم هلث لجه لرحنلشل ؛ل سلهجعل مللم

کعلبهلاره لجه رحنلبهشگ لإهلهل ملهسلح لأ لرةلر:ل(؛636/ل2:ل1395 هجلع،ل جن).ل التل مسلهجکمل لل ل ل للهالر لکلل للم لللماللةهن لل.ل.ل.للهالر للهللل ل و هت لف ل لفلل ل مسلهءل ال لو ارلله لجللیلل! نل للی ح؛ل خةللی اللبللو لجهللن

لریلیخلگ لن لرسلل.کعلش هلن لرةرلجیلثره لر و ل اللتلچمه ل،ش هلر و ل نرگ لبتلبلعلارله ل نیگل لرسبتلبعلثره لخةیل لرةک ل کمةگ) جنثور ل.(30: 1394ش بع،لالفهنشل

کاحل مه ضل لبلهل لیث ر لبعلممو لرب لنالوللخگ لربلوىجیلهون ل لاللةیهللتو رگلکاحل ر لرةست.ل کعلا ه لجیه لناللول،لشکلجی مه لبهل ل، اللتلخلگ ل ر ل ر ءل

ل ل ک ل(للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل24ل:1412،لخقة بمگریگلبع:لمجهح).لالتی م ل یث ل ل؛للل ر ل او

‏جاخگاه‏انسان‏در‏خانواده‏از‏ونظر‏قرآن-4‏لمه م،ل ل لیث لل،هلت لل لتکام و لالب لبعل رسه ل ن ثیلهت لبلعل حلنلجهیگها ل لهال ن .ل نکی ه کعلجهیگههلتصری ل لزبله لمرجلی،لشو شه للا ل ل ی ل رگل بلعلخصلو ل.ل ف لملهحل ن

لبلهبلت اةل ،لاهنلج نلخقهب ل ل ل وللالیل لجلم لل،شلو یل قلیحل ل لذک ل،ل ا

1315پاییز 132شهارۀ 111

ل ی لخگ رگلنجحه ل لجمس لجلیل یگلینلرةسلت گورلعلثیله لا لعلچةلرل.ل التل ل حلنل نل لتسخةیلا ل ل ی ل ن ل(.70/ل الی ءبمگریگلبع:ل).ل سةیلمبو یتل الت ن

ل ل حنل گخلل ن کعل ن لثیهت ل کهنل ثبه ب ض ل ا نف لعل اللت،لثیلهت للفضهنل ی اله ننلبعلکعلبگ لتفسةی،ل ل یمجلهلب ضل ل الث .ل ال ةهجیلبعل مهنل ةقلث ل شو نل اللت التل لالهل ن

لشو : لیه

ت مرد جر زنیجررسی قیموم-5-: الل مه لبلهللکملگل جیتینل لی لجلیلارله ل شلهنهل ل لب یهلبع228جیلثیعلهلبهلتکةع گخللخهرو

هههع جهههال لر ول لثیلللعلبللع هههر د ن ی ل لارللله ن ل لللی للة. . . ج گلللةا ن هل اللللتجیتلللیلشللل یل ا ب لللگ لل.لکللی هل الللتلبللعل ناللل لالرپیاللل ل للی لجللیلا لن ل للگخلل ن.لجیلله ل للجللهحیل ن ث للگهل الللت: ا

ل لل یللگگههل للیث ل ی اللهل نل اللل عل لارلله ل للی ن گللر هلبلله تینل ا لبللعلممللو لالرپیالللتل ل گةیرللگل گللیلچللعلبللعلخللگ تل للی لبللعلخللهرو هلبللعلممللو لالرپیالللتل شللهنهلشللگهل.لکممللگخللگ تل لل ل

لارلله ،ل الللت .ل صللو ل نالللتلرةسللت،ل اللل مبهط ل لل ل اللل مبهبلبلله تیل ی نگللیف نل للی ل ال نهل ل، نجع جیتینل رسهر لرةست ا خهرلعلالهىللاهیملع ونل جی حلیل لباکعل سهو ةتل ی ل ن

لارللگگ لخللهرو گ ل لل ؛ل86:ل1415ا للو،ل؛ل90:ل1418هلل،ل .ل)فضلللبهشللگ لالرپیاللل ل للی ل نل(.5/168:ل1405،ل؛ل یطب 1/396:ل1406،لال گن ل

یلللهلل لللگنن» ل یگلللینل«ا سلللین»یکللل ل؛اسللل مگ ا ل ل لللی ل نلخلللهرو هل ن نل لمملللو ل نل الا لعل ر یلهنل ا حل ل.ل لی ل ن بلهلجی جیللاوی ل س لل ل،ا لبعلممو لا سی«.ل ه نن

لل، لی ل هرمگا ل.لجی خهرو هلجهیهل ل ا حل ن ل لالةدلرلق ل گورلعلتح ةال لجلیل ر خلهبل ن کس لاله نلا لرةست.لر لرةست ل ر لخهرعل .لاللتلرلعل اللةیلارلگگ لا لشریکلارگگ ،ل ن

کعل لطی ل ن لرهبلل ل لو احلث لجلیلا ل لشلوایلجلثثلهلشلو ل خهرو هلبهلیکلم گل ل لنىهنلرةرلنکم ل الخهرو هلا چو ل گنل الت الت.ل ل،لا لبعلممو ل ه ن ر ل الجهیگلها لبله تیل ا

ل الت لجیخون ن که نلثیه ل یث لپیی و ل ال ون لخگ ل ر.ل گن ل ا ةلتللبهنۀبهل ل ل له ن لگنل ل گةلینل لیث لتصل ةمل(14/ل؛ل له 24 23ل/ اللی ءل:بمگریلگلبلع).لگلی ل حنل و وحلثشکهن

ل ل گن ل کو کلن لبعلمهگهل ه ن (لخلهرو هل نل233/ب یهل:بمگریگلبع).لگذ ن ربهنهلشةی ل

111 1315پاییز 132شهارۀ

ا عل رحی ل ال سةیلطبة ل لل،اله ننکو کاله ننلیهلل،لا ی اله نن.ل الاحلاله نلرگ ن ی ل للهلاللله نل ل للو لرةسللت؛لزحللل، سللا ه ل للگحیلاسللتل ۀ نلخللهرو .ل لفقللینلخللهرو هل الللت

(لللللللللللللللللللللل86:ل1377) هرحرن،لل .ل یگی لجی هل لنمةتلرةس مگل فسی ل ل نجلع ۀلب ض ل ا ل لیلطلا ل لملگ نل لگخلل.ل رلگهل لی نل هن لجیتلینل لی ل ن

تلیىللبحلالن لبلعل سلهجلل هلملطبیالل .ل یرلوحلبعلتفسةیلا خ ینل ال مه لشگهل اللتل ذکونل لطللللا ل لمللللگ ک للللهرةگهفی تللللیل ا لبللللعل ج ومللللعلر للللو لارهشللللوحیل للللی ل لارلللله ل شللللهنهللهل

گذ ن هلشگهلاره لرةرلر و لجیل لی لل کعلجی ىل ی لر و لجیلمهگهلاره ل ل کمگ: ا ه لطونکعلث ،لگلههلرلقلیلکلطیفلعلرةسلتزحی ل نل الاحلاةدل؛اهل وظتلبعلنمهیتلث لاس مگل نرگل

(2/575ته:ل)طبیال ،لجی.«لباکعلجریهر ل لالویعل الت

لهبعل م ه ر کهن لتکلی نلشلگه،لشمهخ عرةکل لىل ل حنلالاساعلثیله ل ا هلبلهن ل نلثیلللعل لللون لبحلللالتلللهل اللللت ل للل بلللعل لللی ل لارللله للکلللع(ل241) ا لل الللگا لللگ ن لخلللو ل الرلللق

هة لج الع.لبعلر لو لیکلگیگیل ر لی حلبگذ نرلگل الوء ال فه هلرکممگل ج ر ن د هی ل جهال ع لر لو ل

لریللیلا لةسللت.ل نلا للعلچةللرلرلجی جللینلىه لا ل ل للی لبللعل ملل ةللهمللگ تل اللگللر لله ل لل البللگر ظةفللعل لله نىل ل.ل فلله لبللهل للی لثفریللگهلشللگهل ل رسهاللله ل فلله ت ل ن لالللهخ هن

ظلللهیتلخ لللنل لن ل ن .لاللللهملجی للل یىل المو طلللتللا ل اللللتل جلللیلمهلللگهللرسللللپلللرونشل ىل ال ظللهیتلل للهنه،ل ت جللی نلملگ لجللی ىبملهجی حنل الللت،لل للی لتللیل ج للهم لجیمهلگهلاللمگةن

لجی لل یىلبللعل رگی للعل ل کللعلرةللها لجی جللیلالللخ ج للهم ل للاللهجی بللهننل ن ن لجللیلمهللگهل للی ل کعلمو طتل ل رسهاله لجی یىلن ل گذ شل علشلطابلگلجلیلمهلگهلل ظهیف ل هل اللت.لگارله ل

لل ةللتل لماللملالللهاگهننلرللگ ن ؛بللهل،لنل حللنل لجللم ل نلا للعل للون م لله لجللیلجی جللی ر لل ل نل سه لجو کعلش هن ،ل کلهنحلشلةی انبمگریلگلبلع:ل).لشلو لرةلیلث ل یلگهل ل املگ،ل ل

ل(158/ل2:ل1374ههة لج اللعل:رویسللگالللةگ ق ل لل ج ر ن د ههی

ل جههال ع لر لهتمهللهلبللعل سلل،لل لمللگ لۀاعلنجللوحل ن حلنلتفسلةیلل اللتل لگل کهنحلشةی انثیآ هللل لل،(1/247:ل1412) ق ،للطا لرییل ن

لرةستبهلظ لث لیل؛لهایلثیعلالهاگهن بلعل،لنمهیلتلملگ تل لهرو ل ربلهنهلر لو لا ل لکزحی ل بلل ا

1315پاییز 132شهارۀ 112

وف لبللون عره ههالم ن ح ههی ل ی ع هه

ثههله ال ههن م اللل لج اللعل للون لبحللالبللعل،لجیلله لشللگهو ل ه

گیف للعل الللت ل ل(2/159:ل1374شللةی اى،لل) کللهنح.لبللون لیللكل للهرو ل یگللیلبللعل ربللهللث ل للی نلا لعل لو ن لیلکلرلوحلر لو ه ل ل جیللشهةگل قهین ل لی ل ن ظةفلعل ل،لکملگل اللاحلجلی نلا ل

تللیلاللهلجلی نل للی ل مهاللل تکله ةتل ل جللها ،لر للو ل نل ا للهنه.ل جلها ل هجللللر للگهل اللتل هنه لر ةجعل و ن نلجی نلا ل ل ی ل عل هبعل ل نل و ن ل یگلیل لعل.ل نلجی نلا التل ن

ل(لل141:ل1367،لگیف عل الت.ل) قهینره هجه ل نلرییل

کشتزار مردان ،زنان_ 8_: کلعلجلیل اللهسلکم شهنهللب یهلبعلجیتینل ی لجیلا 223ثیعلل ال مه لبعبهلخهرو ه،ل گخللل گللل لتصللی ل للی لجللیل اللل ةهجی،لث لاللیلا لله ل لتللهحلل کلله ا ل ن لبللهل خ ةللهن لصرلله ل ن جللع ن .ل

ل یث بخش ل ر هلل نالتل مهلرهتو ل ،لاهحیل ا لکملگ:لجیه ل ل ل.لما علطبهطبهحیگ هر نک لت لبلعل ک ل ر ن کعلرسبتلاره لبعلجه عل رسلهر ل هرملگل .لکلهنل اللتل مهىلثیعل حنل التل

لجلی ىلب للهىلبلذنل احل اللت گلیلربهشللمگلرلوحل رسلله لل،لارلله لرةلرلجلی نلب للهک ل ر ن ل احلاسل مگل نلنرلمل له ن ل لی نلخگ رگل لعلرسللل رسله لن لتمهلهل .لشو لیهبگل لرساشل قعل ل حلر

کللی هل الللت ل رسلله .ل هل ل للی لن ل هحللللبللعلالللوىلارلله ل لر ةجللعل ةلله ل ل اللل عل ا اللهلل نک لش ل گیلگلثون ل حلنل کعلرلیضل ا ل هل .لب لهىلرلوحلب لیلجلو هل اللت،ل و ل لنر تل ی ن

للل(.2/319ل:1374،لطبهطبهحی ) ل ق ل حنلثیعلن ل نلالةه لثیه الةگ

هر و أ که ههاس ل هن ل هن هه ههاس ل ه ر ل ل (ل187)ب لیه/للنهته

هه وم ة و ر د ههو ر م که مههن ههل ج ع ی هها و ج ل وا ؤ نه سههکه ت زواجهها ل ر أ ههکه س نفه

ههن أ ههر م که ههق ل ل ن خ

ههه أ ههن آخات لة و م

للو ریث ن لجللی نلر لله ل،ل الللکورت ،لی ملل ل للیث ل فهظ بللهس ؛ل رللگ لل (ل21/)ر حلجللی هل الللت لن بقللعلم ةلل کللهن ل.لقلا ل لشللوایلبللعل تو ةللگل ریث جیللهرگیلما للعلا ل ل للی ل ن

لتکثةیلرسلل الت ل(1/242:ل1412،ل)الةگ ق .ل ثلل ا ل الللةاعل.لر لله ل اللگن لخو اللگل للرون ل جللو لا ل نل ج للهحل لل لت بةللیلبللهل حللن للیث ل

لبللعل رللیث.لباکللعلجللی ىلرفلل لرةلله لرللوحلب للیل الللت،ل للی لرةسللتل طفللهءلشللهو ل صللگن:ل1376.ل)جلللواین،لشلللو لبلللعلخلللو ل هنملللعلرةلللرل طلللا ل للل لگلللههذن ف لللهر ل اللللتل لىلبه مللل

113 1315پاییز 132شهارۀ

ل علثیعل (ل1/279 لپلرونشلفرارلگ لبله فی هی ن لرةکل لجلی ىل،لگ:لبهل م هللبله ل ثثلهنلپیشلبفیال ةگ ر خو ل ا که س نفه

وا أل مه د لث ةرشلجمسل .لو ق ،ل شهنهلبعل یمکعلاگ لرههحیل ا

لذخةللیهللجللی ىل یجلله ل لپللرونشلفرارللگ لشهیسلل ع،ل حللنل و للوحل اباکللعلل،جللوحیلرةسللتلکللهحل.(2/142ل:1374شو .ل)بمگریگلبع:ل کهنحلشةی اى،ل ل ال فه هل مون

دخب ویزخکی زن توسط مردأت_ 9_ :کعل گخللخهرو هلجی نلثهبتلر و لجیتلینلترحنلثیعل هم لی لجلیلارله لبلعلث ل الل مه ل نللتوجللعلبللعل الللتلالللونهلرسللهءل34ثیللعلکللی ه،ل لث لکللعلرهشلل ل ا ظللهایلثیللعل لجی شللتلشخصلل ل الل.ل نل گخلبهشگل ل کملگل لبلعلخلهطیل صلون ث گهل الت: یکلا لبهیلگل الا سلیشل طهملتل

حللنلجمبللعل ی اللله ننل.لبهیللگلبللعلا سللیشل جللهاهل اللگلتللهلتمبةللعلفةهیکلل لشللو ،ل شلل بهاهتشلن بقللعلبللهل ا ح لطللا لبلل،لر لل ل نلب ضلل ل ال رکللهحل یثرلل ل للر حل ن هل لعل رضلل هحل ونهلمللگ

ل .ل نثةعلر هیه ل التلجی نلجرنال ل حنل و وحل احل التل بهرث لبعل و ا ل حنلشبهعل قیحلشو :

ن زنان و مردانایمهای موجود تفاوتل مصلفهرعلبلعلریلیللنرلگ ر و ل سله نلبلهل لی ل،ل رواهلاره ل نلجو علررجی کلعلظلهای ا

قهللینلبللهلجرناللل ل ل اللل ه لهبعلر للو ل الللت؟لت لل،لرللهللثیللهل ا للعلتسلله نلر للو .لثیللگ لل تسله نل.لگویگ: تسله نلرةلیل الت لهبعل اللتر لو لا ل ل لی ل ل لبهنۀ ه تسه ن ت هبع ر

کةفةلتل اللتل لجی جلینلرةلیل الیکملو خ .لجی جینل اللتل لت لهبعلیکملو خ .لک ةلتلرةلیل الللیکمللو خ لجللی نلا ل ل للی ل هجللللر للگهل الللت ل لل لل ل، الللاحلر للو لیللکلجللون ل ایگللرل ةللها

الهلن ل ربلهنهلل بللل سله ل رسله .لتیجة لر و لجی نل ی لرسبتلبعلاره لن ل هجللرةستکی هل الت ل ی لرةرلنمهیتل بلهلت لهبعلل، الاحلبهلتسه نلر و لا ل ل ی ل خه تلرةست.لا ل

ل(.143:ل1367) قهین،ل .لر و لثره ل خه تل التگللیف نلتفلله لریللیل گللیف نل للو رةنل ل للرن ل لاللهنلطبة لل لا ل ل للبللگ ل ن لریللیل ی ل ن

کعل نلجو ل نلرهلل جی الت .ل ل ل اللاحل حلنلن ل بلوللرلگ ن ل،لر و ل هبعل ینل التل

1315پاییز 132شهارۀ 114

لتفه لا ل ل ی ل نل بللل جلو نلثرهلهلرةسلت ک ل ا ل یث لاةدل ون نلره لل، ب عل ن باکلعل نللجیخ لر و ل ل ظلهیتلا چلو ل نث کلعلبلعل ةللل و ةلتل لشلهه ل فله خله لرلگل

ل حلللنلتفللله ل،ا ل ل لللی ل نلجه لللعل اللللت الللهل راشل رسلللهر لا لن ل لللهحینلل للل لالللةدلیلللکل البللعل مر للعلجیتللیلجللو لجمسلل لجللیل یگللینلرةسللتلر لل اللهل رجللوبلبللعل للهرو لل حللنلتفلله .لثون ل

کلعل کلی لپیورلگلا ل ل لی ل اللتجلی ىلخا تل اللتل گویگ: چلعل قهلینل ل .لشلهةگل حکلملکعلتفه که للاهنلا ل ل ل ه ل ن ل تلیلجلو ل یگلینلی لن لبعلرسهبلرله صلجلو لیکل ل ل

گها لطی ل ی لن لبگةریم!ل حنلتفه گها لطی لا ل ل کعل جبونلشویمل یمل اهنلجلینلبگذ رل.(204ک هل.ل )ا ه ،لرعلر صل لل،ا ل ل ی لتمهال ل الت

ومیت مردان جر زنانمسرپرستی و قیلثیعللطبقلتفسةیلما علطبهطبهحی و ن جهاله ق ر الر ه ه عض هل اهلله ح ض مها و سهاء ح هی الن

ل هون ع امهلی ر ع مهوال

هن أ وا م قه نف

ما أ عل و ح کلعل سلهولل ةلهحلبلعل لیل لم لة ل،ل ح کسل ل اللتل بلعل ملهىل

:ل ل للی ل الج اللع،ل به للعل نلا للةنل ةللهحل الللت" ةللهح" " للو ح"کا للع الللت.ل یگللیللشللخصر هه ه عض ههل اهلله ح ض مهها و لههی ح عههل ع یلله لح کللعللز ل ةللللبللعل للی لبللعلخگ رللگاللهحیل الللتل

کعل الهاللشلن لتلل التارگگ لاره لیكلارگگ لمهطف ل هل الت.للجیل م هلل شو نلطه تل.لل(4/543:ل1374،ل )طبهطبهحی.ل ل قهفتل الت

کوچلل کللعلرةها مللگلالرپیالللتلکخللهرو هل رللگل للیث لتصللری ل.ل الللتل ج للهم ل الللتلل حللنلت بةللیل اللل بگ ل ل جحلله ل.لیللگلبللعل للی ل هلشللو کمللگل للهحلالرپیاللل لبهل لل ل ا میللون

لنابیىل رگل میملبهلتوجعلبعل سهو ةتل،رةست .لالهىل احل اللتلاهل ل لون لباکعل میونل للهللخللو ل وجبلله لالرپیاللل لن لفللی امل3/370:ل1374) کللهنحلشللةی اى،ل (ل لرف للعل ا

ل حهظلم ا لل کعل ا گی رملگهل ة للزجیگنلثون ه:.ل الت ذحیف م لثون ل ملبلعل ملهنلاللرونل للبللعلا لجیخلل لزبلله .لشللو گف للعل لل ،ل ة للع لل للیل الللتل ه بللعل مللهنلا سللیلأمل ی للة لاللهل ن

ل لرةها مگن؛ل الت ل.ل پی ا اهنل ل لزحی لبعل ون ل:1306،ل)زجیلگنل حلی مل ل کفللل لون و لل(9/34 ل فسلی لرةلرل و کفه لتل لرگهلگ ننلارله ل،ل لو لن لبلعل ملهنل نهل لهشت گ نل ا

الل ،ل؛ل7/230ل:1419 هلل:لفضلل؛ل38/352:ل1413طوالل ،ل).ل رلگ رسل ع ؛ل2/73:ل1406 گن

115 1315پاییز 132شهارۀ

ل حلنلثیلعلبلهل ه(ل326 ل38ل،ل37ل:1390جو نلث ال ،ل؛ل11/270:ل1361ج فین،ل و لو نلزبللله لملللیبل ملللهنلریلللهن ل ل ی بلللتلن لپیلللگ للری ماللل کلللعل ن .لکملللگ للل ث لللگهل اللللتل

ل(1/690ته:لجی،لن ر )

دسته حندی زنان در قهال وظاخف خانوادگیگلر هلت سلةم،ل یثر لبمگن نلیکلت سةم ل قةلعلشلوای لل.ل الل عل ل رلگشلگهلاره لبلعل یلله هل حللنلبللعل مللهنخللو لاسلل مگ.ل لز ل للون ل حللنل طهمللتل لت کللةنل ن طابلل لا سللیلرةسللتل لرةلهبلشلوایل«رهفیله ل ا ةل »ثرله ل.لجمس ل الت ل اللی ن،رةلرللاسل مگ؛لی مل ل ن ل، لهلل ا

لرله وسلا سیشله ل ل نلشمهاللکمملگ.ل لی ل الرحلبلعلتکلریمل لرلقلرگهلگ نىل ل رةثةتل ل.لکممگخا ل و ن لیه لشگهلم لل ل ال عل حل ة هالجی جیلا سی لخو لاس مگ.ل

ف)ناشزه(دخب زنان متخل أتل یث ل رجلوبلبلعل الل علارله لرهشلرهل اللتتمبةعلبگر ل اللعل یرالعلح،ل لگ حلنل.لیه لشگهل ن

ن :ن هه وز شه ون نه خاوه ت ی ت

ل:و الم

یوان :_ل1 کعلر هرعل ربهنۀل ف لث لارهر ل التل للاهىل ش م ل ن ل.لل شول اهلثشکهنل_ل2 لفللل جللر ان ضللهجع : نلبللونت ل ا ل،لکللعل رللگرااهىلشلل هلالللو ىلرللگ لبسلل یل ا نکمةللگلث لبللهل حللنلمکلل اللهل ونىل لث رهن للهی ل،ل للل لنف للهن ل؛اللهلثشللکهنلالللهزیگلخللو لن ل ا

گی کمشلخفةت شهیگلا ةن ل.لل ؤثیل علل_ل3 کللعل الطرحق تمبةللعلبللگر لث ل للرجوان : جهاهل هلشللگهل تلیاللهلن لبللعل رجللهحل ظللهل

کممگ ل لشل ی هلل فلی ل ظةفلعلبلهنۀ رل سهاعلتمبةعلبلگر .لخویشل ن کلعلشلگهلر مهالل ل جلهال حنل و وحلف طل محصیلبلعل اللاحل،لیگیىل ربهنهلثره ل فةگل علر و اةدل الةاعل ل تفه ها

کت لف ه لا ه ،ل تمبةعلبگر لثهرةهال.لرةست ل کعل ن ل بهیلگل ایلمل لخفةلتل،لث لگهل اللتلطونکبلو ىلبلگ ل،بهشگ گلی ل لرلعلبهملال کلعلرلعل وجل لشکسل گ ل ل جلر حلشلگ ل .لبعلطونىللگ ه للجی گیلیک ل ا ی لرلقلن ل رجهحل اگلؤثیل علشو ل لا ل ظةفعلخو ل ل یراۀلپی ةنل

1315پاییز 132شهارۀ 116

کللی هلرللگ ن لجههرللع ن لفی هیللگ:لل للذ لبللعل ربللهلل حللنلج اللعل لل ،ل نبللگ لثا نلا لجللیلثیللگ،لگةللیىل ههؤ و

یم ههه ن س ههی ل ههوا ع هغه ههم ت ر و که عههن ط

گللیلث لل(؛34)رسللهء/للأ کممللگل لل،اللهل طهمللتل ىلبللعلثرهللهلت للگ

ل .رکمةگلا هررةرل ی ل ر ل ل جلها لل،گی رگلتل جها ل ظهیمگلاره ل نلبون لتخاتل ا

لمهلگهلارله لخلهنحل اللت،ل لبگر ل ا لره بلها کلهن ل،لچلو ل حلنل کملشلیحل وظ کلعلرله تل اللتللطرحلقلت هحی) جلها لبلگر (لبلعل ظلهیتلخلو ل ی ل خا ل تلن ل الطی ل خ اتل لر ل ل ال.(373 لل3/372:ل1374بمگریگلبع:ل کهنحلشةی اى،ل).لثشمهلالها یلل لا لن لبللعلتفطلرکللی هل ل الللاحل للی لن لجللیلا ل سللا للرویسللگ: للةنلرةللرل لل حسللنالةگل لرهفی هر لجی ن ل لبخو اگلریلهحلخلهرو گ لن ل الل خوشلثشلف گ ل للامگه کعلالیلبعلر وا

ل لجلی نل یمکلعل،لگسةخ گ لالها ام ا جهالش ی هل الت؛لث لاملجلی نلرفل لریلهحلخلهرو هل کمملگایل لبعلخوجیل کلی ه،ل لرعلبلهلالل ةرلبلهلیکلگیگیلارلگگ ل ل یل لبهیلگلبلهلکلعل حلنلتفل لهل لرن

ل یراع ل ب گ ل ا لری لبهشگل یلکلرک لهرمگ؛ل قتل لن لبلعلجلهنلبهر کلهن کمملگل ل نلاله هلثرلهاللثیللعل.لرللللرخسللتل فةللگل للعلر للو ثرکللعلن ه گللیل ل حللنلبللهنهلخگ رللگل ن لالللونهلرسللهءل34 ن

کمهنه لچمهرچعل حنل گ حلالو مگلل هلفی ه لبعل مگلزبهر لرخست لبسل یلرةف ه لبعل گةینل نل هل الت ل(لل1/54:ل1374 ةن،ل ).ل ال ون

کت ل تل ل،ما هلجیل حنلتفهالةی لجیخ ل ال نب یلگ؛لتلو ل لهر ل یگلینلجلی ن ض نگی رةگ توجلللللعلرکلللللی ل بةلللللل ر نل یلللللگ،ل؛ل جلللللن567:ل1375،ل)بسللللل هر .ل ا :ل1988 ر

ل.(4/175:ل1371؛ل یش ،ل1/314ل ون لجهااةل ل ة ؤلإ ر لشهمی ل ر لمیبل ن تل اللتل لبسلةهننل ال فسلی ل ل اکلعل لون لت ه ل ل نل نل حلو لشل یل.لکمملگحیلگلا گله لجلو هل الل مه ل ل فشمهاله لبلعل شل هن

لربلی هللخلو ل بللاال کللهن کتللکلا لبلعل کللی لن ل للیب ل هل لیبلن لبللعل ملهنل مللهل لتلیکلکعلشلهیگل لهلبلعلمملو ل خهطبله ل لیث ل1.لکی هل الت کمةمل گیلجیه ل لذانلرخو اگلجو ل ل ا ،ل ون

______________________ لإکل.للل ل هلذنفتلمةمه1 ل ا ل لأبسه ةکلف لللللللللللللللللللللل ضرجیل لم هن

117 1315پاییز 132شهارۀ

ل ل ملهنل ناللت ل حلنلثیله .ل یلمن ل نرةهف لع ل لرجوان نأفلتل ل هربلهر لل،ا چملةنل ل ل نگفتخگ لن لرسبتلبعلا ل ل کعل ب گ ل ا اللهانلبسل یلبلحبتلشلگهل گو،لالل لجگ جیمةمل

گهحلالوح،ل الت ل کعل ن ل کنل التل کعلبهلالةدلیلکللچقون لا لاره لبحبتلشگهلبهشگل ال یث ل مهنل یک لر لثیه ل مسهءل ن للیهبگ؟ ا

ب لیلن ل نلذالنل یجله لر ل لر لو لخ لورتلتلوامل،ل"ا لا ل"جیه لبلری ل ل سل ةمل .للکمگ

لبهل جلو ل کلیحلپیله بی.ل اللتل لگ ن ل نجل گذشلتل ل،لبخ لش،ل حلنل اللاح حلن،ل ن ل کللعلبللهل اللیل للیل رللگ:لفی للو ه لجی جللیل،ل خا شلبسللها ا سللیلبللگ نل لثللو بلشللکةبهحیلخگ رللگل ن

کللللی لللل رةللللرل(ل74/5ل:1412،ل جاسلللل ).لبللللبیلرضللللی ل حللللوبلن لبللللعل ل مقللللهلخو اللللگلکعلبخةل کس لر ل رگلفی هیگ: بگترحنل ی لثرهر لاس مگل نالگل لبعلرهرقلبعل لخةیشه لبعل

کللعلل،کممللگبل نهلر لل خللهرو هلخللو لن لخللولگةیرللگل زحی اللل ه لخللو لالللختل لل بللعلطللوننلک للکل لل لخللهرو هلث ل ال یگللی ل لارللگگ لرهچللهن ل للون ل:1409،لملله ا لرللی ل) .لخو امللگاللهل ن

ل.(14/122لگویللگ: گههل لل وحلللل ون رللتل لل کللعلپیلله بیلرةللرلچللو ل یگللیل سللا هره لبللهلب ضلل ل ا شللگل

هل لا للعلالل شللتل لرسلبتلبللعلث اللهلن ل ح لیحل ل ل لل لا ة لعلث ل،ارلهرشلبگلول گللول شلتل(37:ل1383) ون رت،ل .لاره ل سا ه ل رسهاله لشهیس عل شت

شوهر جر زن" "سلطهشه هلروشلل هنلخللو لبللعلالللاقۀل قاللق بللهل.لکمللگشللوایلجللیلا سللیلخللویشل شللهنهل لل لگللةا نل ن

ل للیث ل للخص کللعلر لل لشللوایل وظللتل الللتلتللهلبللهلا سللیلخللویشل لل لپژ ا لل ل ن شللو لل(لل19/لهءرسل:بمگریگلبع).ل هشی لبعل ر لر هیگ

کلللهنل38" لللر " ه ل لللیث لبلللعل لبلللهنۀ لللون لث لتوبلللةعلبلللعلشلللوای ل ر19کلللعلنف لللعلبلللهنل نن لاللیل للیلشللمهخ علشللگهل نلجه للعل.لما للعلطبهطبللهحیل للر ل هشللی لبللهلارلله ل الللت

لر للو ل لجهالل لرسللبتلبللعلث ل جللو لرگ شلل علبهشللگل لل ل یمکللعل رکللهن طبهطبللهحی،ل ).ل رللگل لثیعل ون لبحا)رسهءکا عل ر ل( 4/262:ل1983 (مهحل التل لشله للالیلچةلرنل19/ل ن

1315پاییز 132شهارۀ 118

کعل نلل وج لراللشگ لری ل لیلهلرلی حلتمههلربهیگل ل ی حلرةکولش ی هلشو ل لهة شو لکلعلملی ل هجللل(ل حلنل لر ل نلجه لع30تله:ل،لجلی ) ف .لشگ لرا لشو ت لخةصل نل

لرللگ ن بهشللگلل لل شللمهخ علشللگهل،ل الللت لبللعلتح ةللقلرةللها کللعل رحللی للع لل لجه ل، اللهنل نل:لتلللهن للله،لجلللی)نشةگ.لارلللگل یگلللیلملللی ل هجلللللشمهاللللهحیلرةسلللت ج لللهم ل نث ل لللوحل للل

کلعل لی ل ال4/456 کلی ل لر ل لا لهر ل ( خگ رگل هشی ل ر لبهلاره لن لجلیل لی ل جل للث ل ر هضلرکی هل الت کی اتل ن ل ا ل(1/605:ل1412،ل ) ق .لا سیشل

کللی لکللعللر یشل لل حللنل هشللی لبللعل للر لتللهلجللهحیلپلل لامگللهحلاللل ینل هل ون لمللگ لیلهللنف لهنن ی ل وظتل التلبهل لخوش قا ع،لطا لنج لا ل کملگ، ل وبلهنهلبلهل لارلگگ ل

ل لجگ ل ل ا لبهلنمهیتلر و ل ل ر ل ل یث لبلهلرهل ل ال لرنلا ل.ل شویهلبعلطون بلعل حنل یل نل.(6/لطا بمگریگلبع:ل).ل التلثره

‏نتيجه‏‏‏لثیلله ل للیث گةللیىللجهللیههلگللةا نلبلل ل للیث ل،لگهیم لل ل ا ل ن جللعل طاملله ل نالللتل ا رللهتو ل نل رگی علجیتینل ی لجلیلا ل.ل هرگهل الت لفیاململجه لعل ن ل اللا لجلیل اللهسل لیث ل قلیحل ن

لرگههل ه ل یث لبعلرهه لخهرو هل التلکی ه ک ل ا گیف نلثیه لره لره یگهل ل.لل ل حنلرهش ل ال الللاح،لبه گللیف نلر للو لارلله لتپللیشل الظهللون لتح ةللیلثرلله لبللعلممللو لوجللعلبللعلره یللگهل

کملبهشللگلتللهلبللهلجه للعل ه ناللله ننلر لل ل، راش وجللو نلجللی تو رسلل علجللیلالللرا ةنلمللیبلرللهل الللاح کمللگگللةا ن،لبللعلجه للعل گنلطبللقلریللیل،ظهللون ا چمللةنلثهبللتلشللگل.لاللله ننلت ةیللیل

لچملگلارل لجلیل اللهسلتیلهف نل حنلرویسمگهل بم لجلیلنالل ةتل یگگههل ل لز جله لپیله بی لگ الهنل یگلیلت گ لز جه لامل نل ةه ل می بل لامل نلاللرا ةنلکعچی ل؛ل نلبهطلل الت رگهنه

ل.لر حل ش عل الت ل النال ةتلت لگ گیلامل میون ا لبلعلر لو ل رجلوبلةهجیل،ل الل لز جله ل.لتوالطلرویسمگهلتصری لر گهل الت،لبهشگبعلخو ل

ل لبهلتوجعلبعلثیله ل یثرل ل ن ل حنلروش هن تلواملجیتلینل لی لجلیلا لجلیل،لا ةملعلخا لتل رسله نل للیث ل خللگ شلشللگ گللةا نل ا ک للکلتفهالللةیل لا حللنل ثبلله ل.ل الللهسلجی شللتل چمللةنلبللعل

ل بةلللتکلهرجی لرویسمگهل گخللخهرو هلبلهل.ل ره یال و لیهفت یل لفةهیکل لف فلهاة ل ا

119 1315پاییز 132شهارۀ

للا للجیه ل،لجهتک ر نلجو لا لجی نل ی کلی هلجلو لل لیث ثیه لجیتینل ی لجیلا ل ا الل فه هلللل.لتبةینلشگاهلل نالتلث مهنل،لکعلبهلجرنال ل حنلثیه

‏ونابع .ل1415،لتهی ،ل ن یث ل کریم،لفو رگل ح گ هگىلتیج ع،لالقرن الةوین .1

لح.1988 ن امل ا احین،لجیر ،ل اللغه جههررسن،ل ریگ،ل ح گجن جن .2لح.1985 /لل1405،لجیر ،لر جیل ن،لالویقات الةیوی ،ل ح گ،لال گ جن .3 ح.1974 ./ل1394،لجیر ،لچه ل مجم،ل مالؤالسآ الظقن تحت،لش بع جن .4

لح.1969 ./ل1389،لجیر ،ل کت ل الا ،لاتهد وسند،ل ر گ،لرمبل جن .5لح.1975 ./ل1395ل،لجیر ،رةهء ی ثل رجیإ ن،لواجه نن ابن،ل هجع جن .6لر گل حی یف» الکمگن و،ل ح گجو ،ل .7 ،ل29ش،لنشکویه ضیسکات،ل« هن ل یث ل ةلگ ل

لش.1382 هحیرلل.ح1975جه،لل،لجی،ل ن فکی رجی الم للهجتهعتنظین اإل ح گ،لل هح جواایه،ل ل .8لاللهل،لپژوهکی خاورشنا کا ضکرن ۀوجلک،ل«خهونشمهال ل ل جی ل هن ل یث » ،ل یفی، بهل .9

لش.ل1388،ل6،لش4،ل ر لهن لاللر ش،ل االنییکا زنکدگی پیاویرا کالم خکاتنظص وا و ۀ یر،ل حسن،لالةگ ةن .11

ش.ل1374لتهی ،ل

لش.1375تهی ،لل،ل الا ،لفرهنل ابجدی،لفؤ فی ح،لبس هر .11کمگنن .12 ،ل ر لگههل رالی ء،لاجتهاعی نشینی یا ت نر ز وسلها : پرده،لالهةا،لجا ل

لش.1383تهی ،للش.1361تهی ،للل،ل ف یلر یلفیاممل الا ،لغهنهج الیال ترجهه و تفسیرج فین،ل ح گت ،ل .13 ش.1390،ل م،ل یکرلر ی الی ء،لز در نیینه جال و جها ،لمبگ هلل،لجو نلث ا .14

تصللللحة ل و صککککحاح الظوبیککککه تککککاج اللغککککهلل الصککککحاح: جللللواین،ل اللللل همةللجللللنلر لللله ،ل .15لش.1376جیر ،للل ر گمبگ فونلمقهن،ل ن امل ا احین،

لش.1376،لتهی ،ل ر هن لما ل لفیامگ ،للذات فلسفه ،لویاةهحلجة ر،ل ون رت .16،ل ر للهن لث رللگل رگی للع،لف حلل ل لله مالل لتیج للعل،لز از نگککاه ادیککا للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل،ل .17لش.1383شةی ا،للتح ةلللقل،لالقکککرن غویکککبفکککیالهفکککردات ، ح لللگجلللن،ل جو هاللللملرسلللةن بلللفههر لن رللل .18

کة لته.ل،لجیر ،لجی ن یفع،لار ح گالةگللته.ل،لجیر ،لجی ن یفع،لالهنار تفسیر.ل ح گ،لنشةگن ه .19وجلکککه ضکککرن و ،ل« لللهن ل لللیث ل یلللگ جرنالللل ل جلللی»،لما ،ل ح لللگن لللهحیل بلللفههر .21

ل.لش1385،ل1لش،لوستشرضا

1315پاییز 132شهارۀ 121

ل .1306جیر ،للل، ،ل ن کتبآل حةهالقاو تاج الظوو ون ج اهرزجیگن،ل ح گ یتض ،ل .21ل .1407،ل ن کتهبل رجی،لجیر ،لالةشاف عن تقااق غ اوض التنزیل ا خ ین،ل ح گ،ل .22ل .1409 م،للل، بةتثللآ،ل ؤالسل الشیظهاو ا،لرسنریمه ا ،ل ح گجن .23،ل بس علبلعل ف یل ر هن ل الا ل،لا الم و انسا وظاصر ،ل ح گرسةنالةگ،لطبهطبهحی .24

الةنلرواهلما ةعل م،ل ش.1382لجه عل گن

ف لیل ر لهن لل،لتیج علاللةگ ح گلبله یل واللونلا لگ ر ،تفسیر الهیزا لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل،لل .25 ش.1374،لالةنلرواهلما ةعل مجه عل گن ل الا ل بس علبعل

لآ ا ةللللآ کتبللل ،لوجهکککع الییکککا فکککی علککک م القکککرن ،ل حسلللنجلللنفضلللل،ل جلللوما طبیالللل .26لته.ل ،لجیتهیل،ل الا ةع

گی ثوننلمال هالینابیع الفقهی لل ن:،لالهیس ط ،ل حسةن ح گجن،لطوال .27 یلگ،ل لل، بل یل ر رلح.ل1993 ./ل1413،لجیر ،ل والسعلف عل ة ع

لح1992 ./ل1412ل،ل ن فکی،لجیر ،لاصن الحدیا ،ل ح گ،لمجهحلخقة .28کل اقبتفسیر ون وتی القرن ،لالةگ ح گرسةن،ل هللفضل .29 ،لجیر ،ل م یل لهمآ،ل ن ا

ل .1419ل،لل .31 لح.1998 ./ل1418جیر ،لچه لچههنح،لل،ل ن اک،هأالهر دنیاللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل ./ل1415،لجیلللر ،ل ن ث الللةن،لالحقککک ضی أ لفقکککه الهکککر جدیکککد ضکککراللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل،لل .31

لح.1995لش.1388،لتهی ،لاهحیل ال یث ل یکرلفیامگ ل نس،لتفسیر ننر،ل حسنل، ی ج .32،ل ن رةلللهء ی ثل رجلللی،لتةکککام القکککرن الجکککاوع ،ل جومبلللگ هللل ح لللگجنل ر لللگ،ل یطبللل .33

ح.1985 ./ل1405جیر ،ل

کبی،لل یش ،لما .34 لش.1371 الا ةع،لتهی ،ل ن کت ضاو ضرن .1412جیر ل_ل هایه،لل،ل ن ر ،ل،ال القرن فی ،لالةگجنل جی اةملجنلشهذ ،ل ق .35

ل .1406جه،لل،لجی ن هگن،لون هدی القرن ،لالةگ ح گت ،لال گن ل .36لح.1992 .ل/ل1412،لجیر ،لالسعلباغؤ ن ارا بحار،ل ح گبه ی،ل جاس .37،ل ر هن لبلگن ،لچه ل ر یما علطبهطبهحی،نظام تقنا ز درا الم،ل یتض ،ل قهین .38

ش.1367تهی ،ل

ل،لل .39 لش.1379تهی ،للل،بگن ،ل ر هن لوسئله تجابللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللش.1374،لتهی ،ل ن کت ل الا ةع،لتفسیرنه نه،لرهبی،ل کهنحلشةی ان .41 هن ل یث ل ةلگ لجی اللهسلثن ءلر گل جی » گح،ل والونللالةگ ح گللل_لالةگن ه ؤ ب،ل .41

ل.ش1387،ل23لش،لالهللش م،لله شیظه شنا یوج،ل« ل بهر لشة علش.1377،ل م،لحخی للر ی ز ،ل هگن،ل هرحرن .42تحاةلللللتفسلللةینل لف هللل لثیلللع ل هلللنل ثللللل لللذنلمالللةهنلبللله ر ل»للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل،لل .43

ل.34للش،لنونزه های فقهی-تقنار ریعل،ل« ایجهللماةهنل نجع

121 1315پاییز 132شهارۀ

لش.1389 م،لل، ر هن ل هنالهیه ،لایگاه بان ا در ا المج،لرسةن،لروننلا گ ر .44لته.للل،ل هایه،لجی ن مهضعل،فی اال الم أ الهر،لما لمبگ و رگ،ل ف .45لح1989 ./ل1409،لجیر ،ل یاله علآالسؤ ،لکنزالظها ،لماء گحن،لامگن .46

47. Mc Auliffe, Jane Dammenل(2002)لThe Encyclopedia of the Quran,لBoston,لLeiden:لBrill Academic publishers.

1315پاییز 132شمارۀ 211

در آیه هفت سورۀ شرح« نصب»و « فراغت»بررسی متعلق

1دكتر سید محمود طیب حسینی ______________ ______________ 2_ وحید جمشیدی

چکیده ل ۀۀشف ۀۀ ف ۀۀاف ۀۀالع ف،فآیۀۀهفت ۀۀرف ۀۀح بف ۀۀالقفلۀۀ فعدۀۀذکف ۀۀلفش ۀۀ ف ۀۀالف ۀۀ

ت یففنگ نۀۀ فعل ۀۀ عفنال ۀۀۀا.فام ش نۀۀۀ «فنصۀۀ »شفف«فالعغۀۀر» صۀۀ قی بفاۀۀالعیفن مۀۀلقف ۀۀۀ فففت یفن ۀۀمالیف ۀۀالع ف ۀۀ دفقیۀۀ ،فعنۀۀ ف ۀۀالف ۀۀالق ف خ ۀۀبف عف ۀۀاف ال ۀۀ فعکفآیۀۀاف الق

.ف ۀ فع ۀرففنالیقفنظۀالفن ۀمالیفشفنۀلشی بفامۀ فت فی قف ۀ فشفق فآرۀالفیۀ م فت الع فل فن فآ اۀۀالعیف ۀۀ ف،فرفع ۀۀرلۀۀافرذفۀۀرفشفش یۀۀف شعیۀۀ نبف ۀۀاف دیۀۀ فقیۀۀ فنصۀۀ فع مالع ۀۀد مق

ق ف ی ۀۀافلۀۀ فقیگۀۀالفن ۀۀمالف ۀۀالع فامۀۀ ف،ف ال ۀۀ فشفت ۀۀ ت گبفآ فلۀۀ ف ۀۀم ک«فف نصۀۀ »ق فعیقفنح فقشفقی ف ۀبفن ۀمالیفشفنۀلشی بفع عشۀاف ۀ فشفتۀ شف ۀ شت ف.ف القی فع ر

عثبۀ فنظۀالفنۀلشی بفق لۀ بف،ف ذش فاالفنبملقف یفن زی بفشفظ تالیفآیۀاف ۀالی افشفیۀشیالنفآ ف.فل ‌ع رف افت فقی ف ب بفاالفنص فرذفرف بففإذا فرغت فانصب آیاف

الع فعتۀ ف ۀ رفشف،ف فنص ،ف ففالعغر،ف ح بف القفآیافت رفها: کلیدواژهف.فع ف ب،ف م ا

______________________ ‌.‌tayyebhoseini@rihu. ac. ir.‌دانشیار‌پژوهشگاه‌حوزه‌و‌دانشگاه‌قن.‌1کارشناسی‌ارشد‌الهیات.‌2 ‌.‌دانشگاه‌علوم‌و‌معارف‌قرآن‌قن،‌دانش‌آموخته‌

vahidjamshidi0831@gmail. com.

يافت:‌ ‌5/51/5931_‌پذيرش:‌82/8/5931در

123 1315پاییز 132شهارۀ

‏طرح‏وسجلهلتفسةیلث ل خل ا ل لفهمل کعل فسی ل ن ل یث لثیهت ل جو ل ن ل ل حلنلیکل ل .لریلیل نرلگل ن ا

ل هللمل ل هجلللل کللعلبحللال ربللهنۀلث لرسللب ها لفهللملث ل خلل ا للثیلله ل توجللعل الللتل ل فسللی ل نل حللنلثیللع.لثیللۀلافللتلالللونۀلشللیحل الللت،ل رللگلکی ه ل حللنل،ل ن ل هلن لبللگ لذکللیل اللقلثون هل

ل فسی ل ممل الشلة عل لاللم لالیلیلکل ا لهت ل ربلهنۀل حلنل بهمالرمهنل مهحیلث لشگهل ک گللها لبللهلاللمل فلله ل ل خ اللتلاسلل مگ؛ل للی ه ل هلجیلله ل گللههلبللعلاللملرر یللکل ل کللعل رللگل

لر یلله ل.ل رللگایکللگ حل ال میللینلبللعلث لرگریسلل ع فسللی ل لما للهنلشللة عل یللگگههلخللو لن ل ال ال ل ا لثیعلن لجیله للجیتلتفسةینل فثون تلرةرلایلیکل صگ ل ا گیف عل لما هنل اللالم

لر یه ل صو ةن ل ا لثیله ل لریلی ل لا چمةلکی هل نلبعلتفسةیلبهلتوجعلبعلالةه لثیلعل ل.لل رگخو لپی خ ع

ل کللعلطبللقلالللةه ل کمللگل روشلل هنلره للیل نبللگ ل الللتلریللیلتللفویا لن ل ربللهنۀلثیللعل ثبلله للثیلع،لا چمةنلر یه ل فثونهل لشو اگل لون بلعلخافلتل للرصل ل ةی لؤ مةن،ل میلون

لپیه بی تلکعل حنل یلبهشگ؛لچمه لجهر ةم لب گل ا کتل ل الللاللم لبسلةهننل ال گگههل نل للون ل یللگگههلتفسللةینلرةللر.لشللگهل الللتلرةللرلر ل ل ةلله لریللی ل خ اللتل،ل ن ریللیلجیگهیللگهل ا

کعلبهلتوجلعلبلعلاللةه لثیلعلبلهل بللل لب لگلث گی یگهل التل کلعل ملگهل،ل فسی لجیه ل حلنل اللتللبللعلز نلخگ رللگل لل ل الا للۀلالللخ ل ح للقلخو اللگلشللگل ،لهالللاللهل ل شللو نىخللگ لی ةمللها

یل لتمگمهحیل لالخ ل ل رگ ه ل.لخهطینلثالو هلخو اگلبخ ةگلبعلپیه بی،لا چو لتحة

کسر‏صاد‏خا‏فتح ‏اختالف‏قرائت‏حه‏ل صو ةن کعل ا ل ی جتلثیعللر یهت ل ب ن انص رغت و ذا و ا للو بعل لهلناللةگهل اللتل

ل ی جتل.ل ال علاس مگ کسلیل نرلگل ل الل ع«لفهرص »یکل ال علتصری ل ن عل حلنل لیل نلبللبلعلل.ل رللگ؛ل للهل نل مللهلجللیلث لبللی رتل نرللگلتصللری لرکللی ه ل یمکللعلبللعلذکللیل حللنل ل اللل عل ا بلللل ا

1315پاییز 132شهارۀ 124

للرخستلبعلجرنالل ل حلنل و لوحل ،لر یه لپی خ علشو کلعلثیلهل خل ا ل ی جلتل ن یمل پلی زل بوللاستلیهلخةی؟لرگل می بل لریکتل هجل

تلفلی ل یلگهل لر یله ل الللاللم کلعل،لشلو ل حنلروحل خل ا ل ن لهلاللؤ لل یمجهاللتلگورللعل خلل ا للکممللگل لرللهلل یمکللعل ا حنلگللذ ننل لل همل لاللهلشللة علن لبللعلبگمتلچگورللعلث

تلفی ل یگهل لر یه ل اللالم لشو ؟ل ی جه ل نلمللنلب لل ل ی فضللآلأرللعل للیألبکسللیل»گویللگ:للبللهنهل لا خ للینل ن حن ل للنل بللگحل للهلر ن

ل ،ل صللله لللها اة لبلللگمت،ل«ه لللآأنلإرصللل لم کلللعل الب ضللل لن فضلللةه لل ا اهل قابللل ل اللللتلکا عللر ل کعل کسلیلبله لخو رلگه«لفهرص »شگهل التل لثیلعلبلهل ی مل لمال لن لبلعل ه لتل،لن ل ن

کن گیل حن.ل مصوبل لبهشگل تو رگلثیعلن لبلعلرصل ل لملگ لمال لتفسلةیللرهبب لامل ،لطونل.لل(4/772:ل1407،ل)ا خ ین.لکمگ

‏نقد‏سخن‏زوخشریل هجللشة عل ربهنۀلر یتلرص لما ل ا لمک للکعلا خ ینل ن بلعلخافلتل ا

کعلجیه لر و هل التلت هحلرةست ل.لخو لر ه ل هل ل ال گ لتلبهلفحصل لجست کت ل اللالم لجینل لر یلتلبلعلا لةنل ضل و ل یلگهل،ل جول ن چهلهن

کعلث ل کی هلشو ل کتل لخلو ل حلنلر یله لن لذکلیل ل ا خ لینل رلگ؛ل لهل ربلهنۀلاللخنللاهلرةرل نکعلبهلتوجعلبعل طلا لثیلعل لملگحلذکلیل القلخهبل لجلی نلث گفتل رقبله لثیلعلبلهل حلنل،لبهیگل

ل ج لعل ربلهنهلرصل لمال ش:ل1391،ل)بهبلهحی.لبلعلخافلتلبا لهرعل اللتلتفسةیل م ولل ال.لل(4/210

کللعلث ،لاللهلاللةدلنجحللهر لجللیل حللنلتفسللةیلرگ نرللگلبللهلتوجللعلبللعل یگللیلتفسللةیاهنلا خ للینلکعلایگههل ال م هللر لفهنغلشگنل ل حنشو لثیعلنل کی ل لتباةل ل ه لتل ل،لگورعلاملتفسةیل ن

ل هحلبله لل یتلما کن؛لر یه لفی ر ل للجیل حنل و وحل ا بعل تل بوللار تللبه ی نلایلبون لبگمتلره ةگ ل حلنلتفسلةیلبلهل جلو لر یله لفی رل ل.لشگهل التلر لل

ل،لکعلجیلث ل تل ن لشلة ل اللت؛ل ل ةلهسلاللخم ل ون گلی یشل لگ ل التح ةلقل لرهشل ل اکملگلتو رلگلثیلعلن لبلعلرصل ل لملگ لبلهلمال لث لبعل یمکلعلرهبلب لالمل ل،لتفسلةیل کله اا

125 1315پاییز 132شهارۀ

لل1.لره نالللتل الللت؛لزحللی ل حللنلتفسللةیل ن نل لل و رۀلر حللیلفی رلل ل الللت رللهللثرکللعلرصلل ل تل خه لمگ لبهلما ل اللالم بهلتوجعلبعل حلنل.لتل التبهلر یه ل ون ل تفه لشة عل

لرللگ ن ،لر یلله .ل حللنلالللخنلا خ للینلجللی نلاللةدل سللا هر لچللعلشللة عل لچللعلالللم لتصللونل(3/212،ل)ا ه

ل حلنلبلهنهل ل کهشلهر لبلعلا خ لینل ن ل»گویلگ:لل یروحلفة ل رصل ل لهحل لخاةفلعلب لگل ال،لتباةلل لناللله تلیللهلفی رللتل المبلله للینل للوللباکللعل جلل ل الللت؛لزحللی ل للی حلب للگل ا

گ ی ا ل ،ل چهنلرةی ل بیپیه لریلیلا خ لینلجیله ل ل «لشورگ ا تل ل لن ل ن کملگل کلللعل حبلللتلپیللله بی ل رللله یث ل اللللتل کملللگهل ا لللعلث کتللل لمه للن لر للله لبلللعلماللل لکلللعل

کهشهر .ل امگل ل.لل(5/345:لل1415،ل)فة ل

کسر‏صاد ‏رواخات‏دال‏بر‏قرائت‏کسلیلبله ل کعلجیل ی جتلبلعل ل یمجلهلتیج لعل.لتصلری ل ن ر یه لفی ر ل ن لشگهل التل ن

ل.للگی بعل ةللطو ر لر گ لبحالذکیل ،لاهلجیخ ل الث ل لهحلبلله .ل1 کلاحلخللگ نل للهلللر لل ال گنشله ل للهحلبلله یل ا کللعل ربللهنۀل شلگهل

ب انص رغت و ذا و ا کسلیلبله ل اللت،لو کلع ل،لفی و :لفهرص لبلعل ] ل ملهیشلچملةنل اللتلل ه ۀل جبه لفی رت لپیله بیلمال ،لیلهف لایگههل ا کلنل لن للن ل مصلوبل حلنل الل ون

ل(.ل1/245:ل1409،ل) جنلرةو .ل رجهحل ل حللنلر یللتلبللعلمبللهن ل نلمبللهن لب للگنلاللمل.لشللگهل الللتلتصری «لبکسللیل صلله » ن

گیلبهلف حعلبخو رةمل نلن لبعلج اع کعل لرلگ ن ل،لکهرجی هل التل لهال»بعل ف وللرةلها ل«لفهرصل لماة ______________________ کسلل هر نل الر یلله لن لبمگریللگل ن:لل_لر ورللع1 ،لإ ن لتیج لله ل سللمآ،لالقيين الشيية و ،لإرسلله ،لظهةللیل به

؛ل1/349 ،ل1415،ل اللون،لإ ن لتیج لله ل سللمآ،لالتشيية الشيية و ؛لا للو،ل336،ل 1تلله،لح اللون،لجللیکی،ل104رسهج ،للخصائص ؛ل2/182اللةوط ،للالجيام الصيرةن؛ل5/230،لتاریخ مدینو دمشق؛ل جنلمسله

بله ار ،للتمهةيد او ائي ؛ل5/177،ل3/380،لخقةل لب لگ ن،لتياریخ غريداد؛ل292،لمناقب خوارزمیل.ل544

1315پاییز 132شهارۀ 126

ل.لل شول مهلره نالتل ایگلههل التک ةلللشلری تلفی رلتل»چمةنل ی جتلفی و :ل رضی لما لجنل ح گ.ل2 .لل(2/226:ل1379،ل) جنلشهیثشوب«ل.لممو ل هحلثره ل مصوبلبگ نلن لبعلما ،لیهف

کا ۀل ل حنلر یتلبهل کلعل«ل لیأ» ن کسلیهلتصلری لر لو هل لر له ل هل رضلی لبلعل ی جلتلبلهلکعلبعل ف کسیهل التل ل ی جتلبهل ل ن میون ل.لل وللرةها

‏جرح‏و‏تعدیل‏نظرکا ه ل یث لبهلیکگیگیل خ ا ل نرگ لجیخ ل کعل ی ءل ن کلعل ملهل،لر شنل التل تلهلجلهحیل

للت ةییل که اا لجیخ لجهاهل باکلعلبلعلماللل ل،ل لهل حلنل ةلللجلیلتحریلتل لیث لرةسلت.لکملگ نکت لماوحل یثر ل فصللجیه لشگهل الت،لمو لل سب ل خ ا ل ،لکعل نل ل.للگی بها

ل ی جللتل ل للو ن ل خلل ا ل ن ل ی جللتلل26ثیللعل،لجللی نل ثللهللیکلل ل ا کللعل ن الللونهل للریمل الللتلیلگلجلنلمال ل،ل«بو هال»رفصل ل ی جتلز ل ی جلتلمبلگ هلللجلنل سل و ل،ل«بلةه هال» ن ل«لبل هال» ن

ک ل ل ی جتلأجیلجنل ل ی جلتل،لث گهل الت«لبو هال»ا چمةنل ن کعلخلو لر له ل ال خل ا ل نل.لل ةه ل ی ءل الت

کعلنالوللخلگ ل رگنل التل بلهلث ل ی جلتللحنل خ ا ل ی جه لجی نلنالةگ لبعلرص کلعل حلنلا له ل.لر و هل الت کةفةتلخهب لن ل نلتاف ل ش عل ل گلجو هل التل ایل هننل

ل حلنل ةله ل ا ةلتل ن ،ل اللتلتاف ل الجهرل لپیله بی ثبله ل حلنل الل مه ل،ل لهلثرچلعل نل.لل الت

یلله لث ل ی جللتل نلبللونت ل هجلللل خللذل ل لرلله ا ل لن و کللعل ربللهنۀلاللةدلیللکل ا بللیل الللتلکسلیل ربلهنۀل.لط نل لخگشعل نل ن لربهشگ گورلعل اللت«لفهرصل » ی جتلبعل لبلهل.لرةلرلا لةنل

کلی هگهرعشر بلالع تلجلی نل ی جلتلبلحة ل لعل کعلخلو ل ر ل مگ ل الللاللم کلعلل نل رلگللزبلله لل و ف للتلبللهل و مللگلمرجللی،ل رللگل ا:لبللحتلالللمگلمبللهن ل للتل ل رقبلله لبللهلل ل اللل ونل.لل خه تلرةست،ل خطل صحتلمث هر لنالم

کلعل لگلریلیل حلنلتح ةلقل اللت کسلیلبله ل المل ییلگل فیل ل ل لونل،لا چمةنل ی جتلبلعلکلی لبهشلگ،ل ن ل لامل ییگلر ا ل لر حی کلعلبلعل ملهنلرصل ل ل الذالنلرةسلتل .ل ل حنل ون

127 1315پاییز 132شهارۀ

تلفللی ل مللهبعل اللللالللم لتفهالللةیلشللة عل لاللمل ن وحللژهللبللع.ل لر للللشللگهل الللت حللنل مللهلاللمل نل صو ةن ل حنلبهنهل ن لشگهل التل یمکعلر یه لفی ر ل ا ل.ل ن

‏نگاهى‏حه‏چند‏ترجههلجرنال ل یگگهه لجیله للوهؤذا ورغهت وانصهباهنل فسی ل نلتفسلةیلثیلۀلشلریفعللپیشل ا

ل ۀل ل«لفیرت» اقل للشهیسل عل اللتلب ضل لتیج لع،ل«فهرص » الهنلفهنالل لثیلعلن ل لرونلتباةل لنالله ت.لمکمة لروا رلع،لر لها،ل یج ه ل اقلفی رتلن لبعلفی رلتل ا لونل هلمل ل،لکلهن

کی هل ل اقل لربی لتیج عل ل لرهفالعل ل،ل یل هلم،لر ها،لن لرةرل مهل لمبه «لرص »پیکهن ر لهاکی ه،لبعلخافتل لجهر ةم لرص ل ةی ؤ مةنلما ل.لل رگلجیه ل

لل لامگه ».ل1ل کهنلبسةهن ل .ل« هملتباة لفی رلتلیلهف لبلعلمبله ل ل ملهلبکلوشکعل] ایه ( ل)رسةنل رصهر

لپی خ للل لجلللی نل ملللهلا لللتل صلللر ل ن».ل2 ) هللل ل.ل« للل لچلللو ل الطهملللتل لر لللهال ن(ل علروا رللع».ل3 کللهن ل .ل« لفی رللتلیللهف لبللعلر للهال لشللکی رۀلپرون گللهن لبهیسللتل لل لایگللههل ا

ل)تیج عل ةر (کلللهنل ه للل ل للل لامگه ».ل4 ل ) کلللهنحل.ل«شلللونلبلللعل هلللمل یگلللینلجپلللی افلللهنغل للل لکلللعل ا

لشةی ان(ل]پیکهن لفی رتلیهف ».ل5 ل لمبه لشو،ل للچو ل ا ل)راب (.ل«]ث ه ه لر هاکلللهنل ل سلللهو ةتلروا رلللعلفلللهنغلشلللگن».ل6 ل کلللعل ا لرهفالللعلجر لللهلبلللگ ن،ل للل لثرگلللههل .ل«ر لللها

ل)بفهرا ه(لجون()خو .ل« ل]بعل مه لنر لجی،ل لچو ل] ز ج لجپی ان».ل7لتباة لناله ت».ل8 ل)جر جی ن(.ل«ن ل مصوبلبگ نلما ،ل لچو لفهنغلشگنل ا

ل للعل،ل حللنلا للتلتیج للع کللعل حللنل خلل ا ل ن لثشللکهننلبللهلیکللگیگیل نرللگل کلله اا تفلله لی لللعل ن یلللگگهه ل حلللنل،لبلللعلمبلللهن ل یگلللی.لاهنلتفسلللةینل فسلللی ل ن لر ل لللتلاریلللکل ا ن

ل.لاهلیکل یگگههلتفسةینلرهف عل التلتیج ع

1315پاییز 132شهارۀ 128

‏هاقدی‏بر‏ترجههنل ةلله لتیج للع کللعل حللنلتیج للع،لالله ن ،ل نلتیج للعلث للهنلجر جللی نل للخصلر للگهل الللتل

لبهطنلثیع ل.ل بم لجیلظهایلثیعل لتمهحلل التلیهلتفوحلل تللینل ال یگللیللتیج للۀل نالللت،لتیج للۀلث للهنل کللهنحلشللةی انلبللعل ةللللنمهیللتل طللا لثیللع

یه للالمیهزانا چمةنلتیج لعل.لبهشگ یج ه ل ل رصلهر یگلیل.لتیج لۀلبلحةح لاسل مگ لجیخل ل التیج لع.لناللگاهلرةرلبلعل ةلللذکلیل صله حقلجرجل ل ناللتلبلعلریلیلر ل تیج ع الهل ن

کللعل ل حللنلتیج للعل،ل« نل مللهلنرلل لجبللی»ث للگهل الللتل کللعل نل مللهلنرلل ل لت لل لرةسللتل نلرلله لل.للره نال ل الت

کللعل لل علا لله لتیج للۀلمهی لل،لتللو لبللعلث ل ط ةملله لیهفللتتیج للۀلتفسللةینلبللحةح لکالل لالللونه کللعلطبللقلالللةه ل لبهفللتل کللی هل،لمبللگ یر ه ل)بمللتل للهط (ل الللتل ث لن ل ن جللعل

کعل نلبخشلریریه لتفسةینلجیه ل لتیج علتلفویا لثیلع.لگی التل ث لهنلبله ل،ل هل نل رگ: لا چمةنلث هنلجر جی نلتیج ۀل نال ل ن جعل هتفسیر الفرقان تهی ر ل ؤ تل

لتباة لناله تلفی ر» ل الل ی نلنالله تل لرصل لمال ،لتلیلهف ایگههل ا لبلعلتلاشل نل.لل«بعلخافتلجپی ا

‏های‏دانشهندان‏و‏وفسران‏اهل‏سنت‏دخدگاهتل ربهنهلثیۀلپی خ عل گلی للرهللبعلریریه ل فسی ل لما هنل اللالم شو لتهلر شلنل

کی ه ل.لل رگل ا ه لثیعلافتل نلالونهلشیحلن لچعلجیه ل

اجن عهاس. 5ل ح کلی هلنل جنلمبهسل ن ل ل مهلن لجلی نل گله لجیله ل ل لنل»گویلگ:لل ،لبهنهلر ها فلإذ لفیرلت

کعل الر ها لفهنغلشگن کلنل نل مله،لباتکلفهج هگلف ل گمهل لامگه ل .ل« لتاشلل.لل(10/374جیلته:ل،ل)طوال

مجاهد و جهائی. 9و8لبهلریینل فه لذحللثیعل ل ل لتلا،لایگههل ال رةهلفلهنغلشلگن»گویمگ:للایل کلنل ن شل

129 1315پاییز 132شهارۀ

ل.لل(4/508:ل1377،لل)طبیال .ل«مبه لپرون گهن

نقد دخدگاه ل جنلمبهسلبع ل ل،لممو ل صگ لجی نلثیعل ذحیف م ل اللتلل یگگههل جهاگل لجبهج ل

کی ل.للبهلالةه لالهاگهننلرگ ن للتیل یمکعل حنل یگگههل هم.لربهیگلثیعلن لبعل حنل صه حقل حگ ل

وسن و اجن زخد. ;و:ایگههل الجهه ل شل مهرتلفلهنغل»گویمگ:للجیه ل صگ لجی نلثیعل ربهنۀلث ل لاهلرةرلبهل حنکنلبعلمبه لخگ رگ،لشگن کوششل ل.لل(162/ل27ل:ل1360،ل)طبیال .ل« ل

علی جن طلحه. >کی ه ل ربلهنۀلثیلعل ل کلعل ا ل هجلللپیال ل ل ل»گویلگ:لل رلگل لطاحعلرةلرل ن لث لبسلةهن اللخنل ن

کعل ل هلشمةگیمل لجی هننلجهبلو لیلهف گویمگ:لایگل التل ل لتمگنالل ل لبلحتل ل،لههل البگهلجی نلمبه ل.للجه(ل)ا ه .ل«فی رتلخو لن لتهباول ی ن

اجن زخد و علی جن طلحه، نقد نهرخات وسنکعلث لثیعل ن جعل هلتفسةینل یک ل ال صه حقل ن جعلشگهل ربهنۀلثیعلشلریفعل اللتل،ل رگلاهل ا

للکلعلفی رلتلن لبللعلفی رلتل الپیکلهنل لجهلله لجی للهننل ل لجهبلو ل ا لتلاشل نلمبله لپرون گللهنکی ه لتمگنالل لتفسلةیل ل لفی رلتل لبلحتل کلی لثیلعلبلهل حلنللتهباول ی ن لبلهل حلگ ل رلگ؛ل

لب ةلللگنلاسللل مگ ل لللو ن نل صللله حقلبسلللةهن کلللعل ن لجلللینل،ل صلله حقل رملللهنل ملللهحیلثیلللعلن ل الر .ل رگلجی ه ل.للبهشمگلا چمةنل حنل صه حقلبهلالةه لالهاگهنکی هلخللل ل ال فسلللی لرةلللرلالللیلیلللکل صلللگ جی رلللگل لتفسلللةینللالللهحیلن لجلللی نلثیلللعلجیللله للثیعل ن جعلرگ هلجهربعلا ع ل ونل ا لرسب ها ترحنلریلی لتفسلةینل ربلهنۀلل یمکلبلحة .ل رگلرگیل

ل.لشو لال ل یگگههلتفویا لتبةینل ،لکمةملثیعلن لجیه ل

کر وسکانی. = واوظ واکی ل لی لمال لجلنل والل لجلنل اللحه لبلعل اللمه شل الگویگ:لرگیلرسکهر لذحللثیعل ال

1315پاییز 132شهارۀ 131

ل،ل«فإذ لفیرتلفهرص » نل وللخگ رگلل جیلبصةیل الرضی لبه فی و :لی مل لب لگل التباة لناله تلفهنغلشگن نل لم لر یلتل یگلیل.لن لجی نل یلتلت ةینلر هلما ،لثرکعل ا

کللعللبللعلا للةنل ضلل و لبللهل الللمه ل خ اللتل الرضللی لبلله کللی هل الللتل ی ملل لر لللللبگهلما ل(2/451:ل1411،ل)رسکهر .لن لجیل سا ةنلخاةفعل ی ن

زمخشری. <ل ربلهنۀلثیلعل لا خ ینلرةرل لن لبع کلی هل لملهحل ملهل لینلللالیلل الگویلگ:لپیله بیلطون

بهیگل الا لعلث ل لونل اللتلبک لگل لرفل ل،لچعل رةهحیل لچعل خر ن،لکعلبعلث ل ش هلل ن کمگل لبعللخو لن ل نلتاشل نلمبه ل(.ل4/722:ل1407،ل)ا خ ین.لالخ لجیمگ ا لخس عل

کثیر. ? اجن ت ل للونل رةللهحیل ل اللقل«لفیرللت» اللقل،ل حللنل فسللیل اللللالللم ن ل«لرصلل »ن لفی رللتل ا

کی هل الت لمبه لجیه ل لتفسلةیشلذحللل حلنلثیلعل .لکوششل ن ل ن ل لنل»گویلگ:لل إذ لفیرلتلأشل ه ههل ل ق لتلماج هلهلفهر ل لگرةهل لأ ون ل لم ل لإ ل ل بله ل هلفلهنغل بلهلللص إ ةهلهلر لةقا

ل لل أخالللص ةلللآل یربلللآ ل م لللک لل؛لامگه « رب ل ا ل لللونل رةلللهل ل شللل ه تشل کلللعلفلللهنغلشلللگنل اکثةی.ل ل نلمبه لپرون گهن لبکوش،لماج شلجریگهلشگن ل(8/418:ل1419،ل) جنل

کثیر و زمخشری نقد دخدگاه اجن کثةیل لا خ کعل جنل لثیلعل ن جلعل هتفسةینلن ل ممو ل صلگ لجلی نللتلو لبلعل رلگل ل لینل ا

کللی ؛لچللو لثیللعلبللگ لذکللیل اللقل ل،لثیللعل للذحیفت لل لربهیللگلثیللعلن لبللعل حللنل صللگ ل حللگ لل حنلبهمالرمهنل مهحیلثیعلشلگهل اللتل ل حلنل صله حق ملهنلرمل ل ل،ل قاقلذکیلشگهل

لثیعلبعل اللتلر گف علخوجیلن ل ا ل لونل رةلونل لالیلشلگل املگ؛ل لهل یمکلعل لفی رلتل ا هلب لگل اکللعلبللعلث ل شلل هلل شلل ع ،لخللو لن لبللعلتللاشل لالللخ ل نلمبلله لخگ رللگلجیمللگ ا ،ل للینلالللهاگهنلرةسللت؛لزحللی لپیلله بیل نلمبلله ل لمبو یللتللیبهشخصللةتل لر حلمیللةملپیلله ب

ل کلهن لت هحلتاشلخلو لن لبلعل لث لپرون گهن کلعلاهلبلعلمبله ل ل لگنلشل لگیفلتل لپی خلتللجلللی نلپیللله بیل.لگ لللتلبهملللال م لللی ضلجیخللل ل طی فةلللهرشل مبللله ل لبملللگگ لپرون گلللهن

131 1315پاییز 132شهارۀ

ل الر نلم للقل ل حبللتلته للعلرسللبتلبللعلپرون گللهنل شللو نن ل رسللهسلنرلل ل ل،ل نلرگ شللتل رلعلبلهلاللخ ل لنرل ؛لایچملگل،لبهل حبتل لنربتلبعلمبو یتل ل وللجلو .لکی لالخ لر

گی ل ل اللاحلاللخم لبل لاللخةتل حلنلاللخنل ربلهنۀل.لگ لتلمبه تشلطلو ر ل پیله بیلل.لل الت

کعل ربهنۀل ؤ مه ل ن شلگهل لبری ل یث ل مهع بعلشهه لرص ال ج ة و هار ج ر ت هی ل هال ال ته ج ر کههر اهلل ههن ذ لیلله لخللگ (ل»37)رللون/.ل.ل.ل.لع کللعلاللةدلتجللهن ل لخریللگل لفر شلل ل ا .ل.ل.ل ی رلل ل

ل لثیلللللهلپیللللله بی.ل«بهاشللللله لرلللللگ ن ل نل حضلللللیلخلللللگ لرةسلللللت؟لپیللللله بیلل ج لللللها سللللل ی اتو رللگلتفسللةیلل شلمبو یللتل حلل لپرون گللهنشل الللت؛ل لل ل حللنل یللگگههلر ل حیللعل حیع

لثیعلبهشگ ل.ل نال ل ا

زجاج. 51إذ ل ر هةللتل للنلأ للیل صللا ل»گویللگ:للاجلهحلرةللرل ربللهنهل ا لله لثیللعلا چللو ل یگلی ل حلإ لل ل ضللی مهءل لأت لل لرفسللکلبه للگ لل؛لامگه «ل.ل.ل.ل ل هلللت لله کتوبللآلفهرصلل ل کللعل ا

ل ج لفی رتلیهف ل مهل لتضیحلبعل نگههلخگ رلگلبلعل،لر ها اللخ ل لت ل للرف لخو لن ل نل(602:ل1419،ل)البه ننلرجف .لجیمگ ا

نقد دخدگاه ل فسی کلی هل لرملهنل ملهحیل،لاجهحلرةرل هرمگلجیخ ل یگیل ا ثیعلن لبعل صلگ ل حلگ ل

گیف کملجیلالونهل ن جلعل.لعل التثیعلن لره یگهل کا لره ا چمةنلتفسةینل قهجقلبهلالةه ل لر حلل.لرکی هل الت

عاخشه حنت الشاطی. 55گیچلعلبلعلمملو لیلکل لون ل لپژ ا لگیل بهرلال ج لهم ل اللاحل مهی علمبلگ یر ه ل

کوتههل یث لبعلوحلژهلجلرءل هیلهر ل لیث لجی یلشمهخ علشگهل الت؛ل کنلچو ل ربهنهلالونه ،لاهنلکتللهجیلبللهلممللو لبللعلتفسللة کللی هل الللتلالتفسههیر الهیههانییلپی خ للعل ل ل ةلله ل،لتللف ةتل ریللیل لن ل ن

کی یم ل.لل فسی لجیه ل

1315پاییز 132شهارۀ 132

مهی علمبگ یر ه ل ربهنۀل حنلثیۀلشریفعلجی یلبعلتفسةیلثیعلبهلتوجعلبلعلاللةه ل ط ةمله لکی هل الت لتفسةیل حنلثیعل .لپیگ ل ل ن لثیلۀلشلریفعل بهیلگللگویگ:لبهل جلو لرلی لربلطل)فلهء(ل ن

کمةم ل حنلثیعلن لبعلالةه لثیه ل بلل صلل کةلگل.ل خصها حنلثیۀلشریفعل سبو ل اللتلبلعلتف لثالللهر لا للی هل الللتل لخگ رللگلبللگ لشللکل«لیسللی»ی ةملل لجللیل یمکللعلث لمسللیل ل حه للعلبللهل

لبلعلز نلبلعل ربلهلل حلنلا لعلاللخ لجلی نلپیله بیل مگه ل شلن ل ح قلخو الگلاللهختل لثرکعلخگ رگلجلیل ل ملتلرهله هثالو ،لا چو لتحةیل ل رگ ه بلعل ل،لهلخهطیلخو اگلشگ؛لب گل ا

کعل شلن لشکسل علجلو لبهنلالمگةم ل ل ل لیله ل لرله شل،لشیحلبگن ال شل لجی شلتل گی رةگ ل.للن لبامگل

ل حن کمةمل ن لبهشةمل اقلفی رتلبهللن لت ةینل لثیله للچمهرچعلرهچهن بهنهلجلرلبلعلثرچلعل نل.لیهجیمل لر حکملپی ةنلث گهل ط ةمه کلعلخلگ نلاللبحه لپیله بیشلن ل ا لث ل حلنل اللتل

لن لبعل تل کعل ل لن لبلعللتحةینل کعل ل شلن لشکسل علجلو ل لبهنلالمگةم ل ل ا رگ ختل املفی رلتلثاللهر لب لگل ال شلو ننل للث .لفی رتلبهلل لخهطینلثالو هلبخ ةگ،لثون لال وهل

ل رللگ ه؛لبمللهجی حنلب ل حللنلفی رللتثن للشلر رلل لب للگل الالللخ ل لرضللی ل صللقف ،ل للگل اک لةگ لبهنالهنلاللمگةنل مصل لپیله بینل للبلعل شل بهیگلجلی نل رجلهحلتکله ةتلنالله شل

کللی ه لن هلث ل جهاللگ ل،ل ةللهحل کمللگلتللهلناللله تلپرون گللهنشلن لبللعل رجللهحلجیالللهرگل ل ن تللاشلل.لل(133:ل1390،ل)بمتل هط .لر هیگ

‏های‏دانشهندان‏و‏وفسران‏شيعه‏دخدگاه

وداجن مسع. 5ل ربهنه ل ةلهحل،لگویگ:لایگههل الر هال ج لش لفهنغلشگنلثیعل لل لار تلبکلشل ن

ل(27/161،ل1360،ل)طبیال .لش

تحلیل دخدگاه اجن مسعودلثیلعل ن جلعل هل اللت کعل جنل س و ل ا ل ربلهنۀل.لتو رلگلتفسلةیل نالل لبهشلگل ،لتفسةینل

ل ةلهحلشل ل،ایگههل الر هال ج لش لفهنغلشگن»کمگ:للثیعلر لل ل.ل« لار تلبکلشل ن

133 1315پاییز 132شهارۀ

ل لیلبلعل لبهشلگل کلعل لگ ننل الشل لن لجیلگ ن لل ل الخقهبلبلعلپیله بیل لالونۀل ر خگ رگل نههیم فی هیللگ:لل ،لخو رللگ ل للیث ل لر للهالشللگهل الللت ق ههوال یههل ق ل ی ع لق ههنه هها س ن للل/لؤ (؛ل5) ر

گف هننلالمگةنل]چو لثیه ل یث بعللی ةنل هلبعلبع» کلی ز نل ا چملةنلثیلۀل.لتول هلخلو اةملههة ل او ههه ن ههد ح ج ت

یههل و ههن الل م نل الشلل لن لبللعلر هاخو رللگ لارللگهلل للهنه»(؛ل79) الللی ء/.ل.ل.ل.لو

کعلپرون گهن لتولن لبعل ه ل سمگیگهلجیالهرگ،ل حنلرهفاعلخه لتوالت،لبگ ن ل.للبهشگلل حنلثیه لشریفع هحل ح و لن لبعلخو رگ لرهفالعلشل ل هنل وللث ةلل ل مقهنل ،لکعل ن

ل یمکللعلشلل کللی هل الللت؛ل ننل لتهجللگلبهمللال اللل تلظیفةللتللارگهل ل ةللهحل ةلللل للر بلالللها ل لبهمللالشللیحلل للذحیل لاهنل ون لناللله تلن لجللی نل لتح للللشللو ل لالللخ لپیلله بیل

لث لرضی ل .للشو لبگن

طهرسی. 8ل ل جلل للگ:لی ملل ل گویلللذحللللثیللعلشللریفعل لالهیههان مجمعما للعلطبیاللل ل ن لر للها کللعل ا

لجی جلیلپرون گلهن لبلعل ملهلبهیسلت ل ن کلن؛ل ل،لفهنغلشلگنلجیخةلرل ل ل نخو اللتل لبلهلنربلتل ا کلی هل اللتل حنلن ل ال ل لهحل صلوحلرضلی لبله یل لبله ،ل1360،ل)طبیالل .لر یلتل

ل(27/161

کنز الدقائق و ححر الغرائب -9 م لف کللیل ی لله لرةللرلثیللعلن ل حن لتباةلل لفی رللتلیللهف لامگه » هل الللت:لگورللعل مللهل کللهن ل ،لکللعل ا

کللنل نلمبلله لخگ رللگلبللعلخللهطیلشللکیلر ت للتللاشل کللی یمل لبللعلتللولمقللهل کللعلالللهب ها اللهحیللثیملللگهلبلللعلتلللول ملللگهل هلا چملللةنلر ت کلللعل ن :ل1368،ل) للل ل لللهگن«ل.ل یلللملالللهحیل

ل(14/336

عممه طهاطهاحی -:للر ةجلع«لفلهء» التل لری للرویسگ:لخقهبلثیعل وجعلنالوللخگ ل ی ه ل گةلیىل ا

کلللعلاللللخنل التح ةلللللنالللله تل ل ملللو لجلللیلث لجملللهبل شلللتل ل،لجیللله لثیللله ل بللللل اللللتت کعلشیحلبگنشل هل م کلی ،لاهىلخگ لن لجیل ل ل لجی شلتل لرله شلن لباملگث اهل لن ل ا ،لوزن

1315پاییز 132شهارۀ 134

لثخیلجی ل ن ملهیشل حلنل ،لبملهجی حن.لاهلن ل البهبلیسیلب گل المسلیل رسلتلا عل حن،لش ی ل کعلتصونلشو لب گشل کعل اوحلشگلایلمسیىل ثیلگل لا لهحلمسلیل لیسلیللیسلیل ل للشو :لرهلل

ل رجلهحلثرچلعلجلیلتلول جل لشلگهلفلهنغلشلگى،لتمههلبعل التلخگ التل ل لرةلی ،ل ل لایگلههل الث لنربلتلر له لبلگهلتلهلخلگ لجلیل کنل ل ن لن هلخگ لی م لمبه ل ل مهلخس عل رف لخو لن ل ن

تلرهه ه کلعل ربلهلل حلنلمسلیل اللتل،تول م کعل ربهلل حلنلت ل ل اللتل لیسلیىل بلعلتلول،لن ر لل(ل20/317:ل1417،ل)طبهطبهحی.لرواىلفی هیگ

صادقی ت رانی -;لتفسلللةیلثیلللعلبلللعلر لللگلجیخللل لریریللله ل ربلللهنۀلثیلللعل گویلللگ:للپلللی ا ل ل ل فسلللیل ح لللیحل ن

لرةسللتلتللهل یمکللعلرصلل لث ل نل مللهلبهشللگ» لر للها ل یمجللهل ا نل مللهلت لل ل لچللو ل ،لفی رللتل نلتباة لناله تل لرص لرةرلبعل مهنلتلاشل.لالخ لرةست لثیعلرةستل گیل ا لفی رتل ن

لناله تل ل ال ی ن لبهلذکیل یا ل .لبهشگل ن ل الرصل ل کلعل میلون کلی ل،لگویگل مصلوبلل(30/355:ل1365،ل)به لتهی ر .لبهشگلبعلخافتل لما

ؤ ترین‏دخدگاه‏تفسيری‏درحاره‏آخه‏صحيحبو انص غت و ر ‏‏ذا و

ترحنل یلگگههلتفسلةینل ربلهنۀلثیلعلشلریفعلن لمهی لعلبملتل لهط للنالگلبلحة لبعلرییل ل.ل ن جعل هل الت لبلهل ن کلی هل لبلعلث ل ط ةمله لیهف لعل اللت؛ل لثیعلن لبهلتوجعلبعلالةه لتفسةیل

کلعل گیف نلثیه لپی ةنل ل تصهلل مق لثیعلبهل بلل لب لگل لپیورلگلبلحةح ل جلینلثیله لرییلکی ه ل لثیعل ن جعل هل الت،لجی ی ن ل.لتفسةیلجه عل ل نال ل ا

دخدگاه تأوخلی دوحارۀ آخهل ةلله ل یللگگهه ههباهنلتفسللةینل ربللهنۀلثیللۀلشللریفعلل ن انص غههت و ر ذا و ههؤ

چمللگل یللگگههل،للو کعلتفوحللثیۀلشریفعلاس مگلرعلتفسةی ل.لل جو ل ن ل

ل حن ل لهحلبله یلل ن لل ل لهحلبله بهنهلما علطبیال ل ا لر لها کلی هل اللت:ل ل ل ا ر لللل ل نخو اللتل،ل ج لفهنغلشگن لبلهلنربلتل ا لجی جلیلپرون گلهن لبلعل ملهلبهیسلتل جیخةلرل ل ن

کللعلا لله ل للوللر للللشللگهل الما للعلطبیاللل ل.لکللن ا چمللةنل یللگگههل جللنلمبللهسل لااللینل

135 1315پاییز 132شهارۀ

ل(27/161:ل1360،ل)طبیال .لبهشگل لثیللۀلشللر لتفوحلللل ا کللعل نلشلل هن کمل یللگگههلالللوحل کللعلرللهف لرلله یفعل الللتلر ی لل ل الللتل

ل کی ل ی لما لجنل وال لجنل الحه لبلعل اللمه شل ا لذحللثیعلثون هل الت:لرگیال رسکهر ل نب نل وللخگ رگلل جیلبصةیل الرضی لبه انص غت و ر ذا و ؤ

لللو فی و :لی مل لب لگل التباة لناله تلفهنغلشگن م لر یلتل یگلیل نل ل.لن لجی نل یلتلت ةینلر هلما ،لثرکعل ا

کللعلی ملل للبللعلا للةنل ضلل و لبللهل الللمه ل خ اللتل الرضللی لبلله کللی هل الللتل ر لللللبللگهلمالل ل حللنل2/451:ل1411،ل)رسللکهر .لن لجللیل سللا ةنلخاةفللعل للی ن بللهنهلا للتلل(ل ن

ل.لر یتلبعلا ةنل ض و لیه لشگهل الت

نزول آخه دوحارۀ غدحرل ةه لر یه ل ال کلعللر یهت لبلعلچ لمل لجیتل ن جلیلرله للثیلعل ربلهنۀل لهجی نلخلون ل

ل حن.لرگحیل تل ن لشگهل الت:لبهنهلر للالعلر یتل نفمر لت:ل،لکله لناللولل هلللرهجله«لفلإذ لفیرلتلفهرصل » لهل:ل و لعللمنلأجیلمبلگ هلل.ل1لکل«ل.ل.ل.لفإذ لفیرت» ل املهس«لفهرصل » لنلرج لما لها لها ؛ل36/135:ل1403،ل) جاسل .لماة

ل.لل(1/786:ل1409،لال یثبه ى؛لرسةم ل 3/151:ل1382،لبحی ر لرلله للثیللعل نلرللگیال یگللینل لل .ل2 کللعلب للگل ا کمللتل»فی و رللگ:للپیلله بی،لجیمةمل للنلل«.ل.ل.ل و هلذکللیه:للمللنلأجللیلمبللگ هلل.ل3 ی للول:لفللإذ لفیرللتلفهرصلل ل،ل«.ل.ل.لفللإذ لفیرللت» للهللمللر

ک کملتل لو ه»ف لهل:ل.ل.ل.لما کل أمانل بة لمله لل اهلمل لل لنل ه،لف ال ل لو ه،ل لنلکاةمل 3/150:ل1382،ل؛لبحی رل 38/142:ل1403،ل) جاس .ل«ثاثل ی .ل.ل.ل نلمه ه ،ل؛لل.لل(1/294:ل1407

‏ها‏درحاره‏آخه‏وقاخسۀ‏نقاط‏وشترک‏و‏اختالفى‏دخدگاهلعلپی خ لعل لر لهبل ل یکل یمکلبعل هیسۀلجینلریریه لتفسةینل فسی لمه عل لخهب

لت ةینل ا ه لثیع ل.لشو لجرنال ل ل ل خ اف لثره ل ن

1315پاییز 132شهارۀ 136

کثةلللیلبلللهر لتفسلللةیل لللیث ل لللونل رةلللهحیلجیللله ل ،ل جلللنل جلللیخا ل،لکملللگلفی رلللتلن ل اکعل اقلفی رتلن لمهح کعلبعلث ل شل هلل ن لا خ ینل لث لن لفی رتل الایل ینل گیف عل ،لتیل

کللی ه.ل رللگل مللمل ال رةللونل ل خللر نل لت ةللینل اللقل هل،ل نل طللا لثیللعلن لنمهیللتل للهل نکی هل الت،ل« رص» لمبه لجیه ل کوششل ن ل.لث لن ل

ل ل لر للها کی ه«لرصلل » جللنلمبللهسل لاجللهحلرةللرلفی رللتلن ل ا جهاللگل ل.ل رللگلن ل نل مللهلجیلله للت ةللینل القلفی رللت کثةللیللبلع،لجبلهج لرةلرل ن طونلخله لث لن لفی رللتل ال رةلهلا چللو ل جلنلکی هل ل نلت ةینل اقل هل لبلع«لرصل »جیه ل خ نلخلو ل نلمبله لار تل رلگ لبلعلتلاشل

کثةی کی هلجبهج ل لما علطبهطبهحی،ل جهاگ،لا چو ل جنل ل.لل رگلتفسةیللجی لهننل،لما لجنلطاحع یگلبعلجیه ل صگ لبسةهنلجرجل لی مل لفی رلتل ا ل جنلز رسنل

ل.لل رگل لجهه ل لا چمةنلتاشل نلمبه لپی خ عةیلثیلعلپی خ لعل لرهف لرسکهر ل لبه لتهی ر لبهل یگگها لیکسه ل ل یکلبعلتفسل

لتباةللل لنالللله تل لرصللل ل لت ةلللینل لتباةللل لنالللله تل لالللل لتاشللل ل سللل یل ن فی رلللتلن ل اکی هل ةی ؤ مةنلما ل.ل رگلبعلخافتل لجهر ةم لجیه لل ؤ تلتفسةیللکنز الدقائق ؤ تلتفسةیل فی رلتل،لفی رتلن لالفرقانرةرلا چو لرسکهر ل

لتباة لناله تلتفسةیل ل.لکممگل اکمل اللتلبهطبهحیما علط کعلجیلثیلعلرله القلفی رلتل،لرةرلطبقل طا ل لم و ة ل

کی هل التلن ل ال جبه لبع لمبه ل ل مهلتفسةیل کوششل ن ل.للبون ل ممل لتاشل لبمللتل للهط لرةللرلا چللو لما للعلطبهطبللهحیلبللهلتوجللعلبللعلالللةه لثیلله لبللعلتفسللةیلثیللعل

کللعل کلی هل الللتل لثیللعل ن جللعل گی یللگلپیشپی خ لعل لتفسللةینلمه هرلعل ا جلنل سلل و لرةللرل.لتلیلذکللیلل حنلل یگگها ل هجل ل ةقلن ل ن لرسب ها گیف نلثیله ل یگلیللبهنهلجیه ل لتف لل کعلبهل نلرییل کمگل

ل.لبحتلتفسةیل ی ه ل هو ل الت،لکعلیه لشگ

137 1315پاییز 132شهارۀ

جدول نهرخات مفسرانل«فهرص » اقلل«فیرت» اقلل فسی

لمبه ل ل مهل جبه لما علطبهطبهحی

لت ةینل ةی ؤ مةنلبعلخافتلتباة لناله تلهی ر به لت

لمبه ل ونل رةونل ل خر نلا خ ین

لللللللللللللیلبمتل هط رلللللللللللللگ هل ل،لتمگملللللللللللللهحی،لتحة لاهنلناله تلالخ

ل رجللللللللهحل ةللللللللهحل ل جهاللللللللگ ل نلبلللهنلاللللمگةنل مصللل ل تکللله ةتل

لپیه بینکثةی لمبه ل ونل رةهحیل جنل

ل ةهحلش لر هال ج ل جنل س و

ل مهلر هالحاجهل- جنلمبهس

لمبه لجهه ل جنلزیگل-رسن

لمبه ل رةهلجبهج ل- جهاگ

لمبه لجی هننلما لجنلطاحع

لت ةینل ةی ؤ مةنلبعلخافتلتباة لناله تلرهف لرسکهر

لمبه لتباة لناله تل ح گل

ل مهلر هال ج لما علطبیال

1315پاییز 132شهارۀ 138

‏داوری‏نقاط‏وورد‏اختالف،لا خ لین،لرییلکسهر ل)ا چو لما لعلطبهطبلهحی،لاهنل فسی ل ربهنۀلثیعل نل ةه ل یگگهه

کللعلتفسلةینلبللهلتوجللعلبلعل طللا لثیللعل ل،لرسلکهر ،لبملتل للهط بلله لتهی رلل ل ل ح لگل لل (لل.للتیل التلتیل ل خ علاهلبحة ل ال یگیل یگگهه،ل رگلرف لرمهنل مهحیلثیعل ن جعل ه

کعلبعلذکیل صله حقلبسلةهنلجرجل ل ربلهنۀل ا له کسهر ل بلعل،ل رلگلثیلعلپی خ عل ل یگگههلل لی ل هللل اللت؛لزحلی لثیلعلن لبلعل صلگ لتفسةیل ةقل لبحة ل ل ا الهنلبسلةهنلجرجل للرییل ون

کی ه ل.لل رگل حگ ل

های جرگزخده و صحی تفسیری و تأوخلی دوحاره آخه دخدگاهکال لرلهکملجلیلاللونۀلشلیحل لرةلرلفضلهنلاللونه بلعلریلیل،لبهلتوجعلبعلالةه لثیعل لا چمةنلالةه ل

ل.لل رجوبلبعلبمتل هط ل لال ل جنل س و لبهشگ،لترحنل یگگههلتفسةینلالگلبحة نل لپیل ثبه لث ل الت کعل ه عل ن لرییگههلتفوحللثیعلرةرل یلگگها ل،لترحنل یگگههلبحة ،ل ا

کلعل ربلهنۀلرصل ل ةی لؤ مةنلمال ب لگل الخللو للبلعلخافلتل لجهر لةم لپیله بیل اللتللبری لثیه.ل الت علل ثبه حنل یگگههلطبقلرص عل لخهب کعل المه ل.لل ذحیل التل ل لر یهت ل

‏نتيجهل حللنل ه للعل یللگگهه لتفسللةیل ا لله ل هل ن تل ن اللهنللاهنل فسللی لشللة عل ل اللللالللم

ل«لفی رت» لثیۀل«لرص » ب ن انص غت و ر ذا و ؤ گی یلگ؛ل ل ل الذکلیللو گلر نشل نلالونۀلشلیحل

لر گلث ،لاهل یگگهه ل لبخشلبعلجرنال ل لتفوحلللپی خ لعلشلگلاهل ن نلبخلشلتفسلةیل.لتفسةیل ا لله ل یللگگههلمهی للعلمبللگ یر ه ل)بمللتل للهط (ل،لترحنل یللگگههلتفسللةینلبللحة ،لثیللع

کعلبهلتوجعلبلعلاللةه لثیلعلبلعل اللتل ،ل التل کلعلطبلقللتفسلةینلبلحة ل لمه هرلعل ا الگلیل لالخ ،لالةه لمسیل لتحة کةگلی ةم لاس مگلجیل یمکعل ل ا اهنلناله تللثیه لجیهرگیلتف

ل،لکملگلکلعلجللیل شلپیلله بیلالللمگةم ل ل لنفللعلبللهن کللعلا له لشللیحلبللگن یسللیل لفی رللتلخللهطیللثیه ل بلل التلفی امل لیل ل تلالمگةنل ن لتحة للشو ل لخگ رگلنالو شلن ل ل ا لبلهن ل بهن

ک یشکن لثالو گ لخهطیلل ،لالمگةنل ل حلنلل لپیه بی.لبخ گلفی رتلبهلل بهیگلب گل ا

139 1315پاییز 132شهارۀ

کمگبعلتاشلجی نل رج لثیمگهل ةهحل ل.لهحلتکه ةتلالمگةنلناله تل نل یللگگههلتللفویا لثیلله ل للیث ل لر یلله ل ال،ل للهل ن للجیللتلبللهلجیلله ل اللل گ لل ا کللعل ن

ل اللالمتلفی لر ل کمل،لشگهل التلکت لشة عل کا لرله کعلطبقلالةه ل ر ةجعل حنلشگلکللعلپیلله بی،لجللیلالللونه ل حللنل الللتل لثیللعل ر لله ا ل ا لتل میللون لفی رللتل ا باةلل لناللله تل لل ل ا

کللعلجللیلمهللگه کمللگل ل ةی للؤ مةنل،ل ن للالللمگةم ل جللی نلت ةللینلجهر للةنلب للگل الخللو لتللاشلل ب للگ نلناللله تل لن لبللعلن لا ه لمالل کللعل ن لخللو لبللعل یگللی ل یفلل للگورللعل ممو ل بلل ل هیه لرةرلطبقلثیۀلشریفعل،لکی ن ن یل م ل ؤ

ل نز هغ ما أ ل وله ح سه ا الر حه

مها خا أ هل و فع هر ت ن ل و ؤ

هل ح و ه ت سهال غت ر ل لن لبلع،ل(67) هجلگه/ل. . . ح کملگ؛لزحلی ل حلنلم لللل ممو لجهر لةنلخلو لت ةلینل

ک هلل حنلجیلجههرةه ل الجهر لخگ رلگل لهلل یفل لشلگهل اللت ل .لالب ل ت هحلر تل ل ال کعل ا لل ،لاللةگهبعل لهلنلجیتل صوحل لبمهلجیلشو اگلر حیلبسةهننل تلو لثیلعلن ل ن

کلعلجلیل حلنلر یله لبلعل یلگۀل کسهر ل کی ؛ل لالخنل لت ةینل ب لجیل ی حل ثبه ل بهبلخافتل لجی،لجیل الهسلشو اگ،لرگیرگلبگمتل ت ةلینل صلگ ل،ل هیعل ل الهسل الت؛لبملهجی حنلکه اا

ل س گلل لجیاهر ل التلاةد،لیه شگهلجی نلثیع که اا ل.للگورعلب گنلرگ ن ل ل

‏ونابع‏ل،ل م،لل ر هن ل الوه،لتیج علرسةنل رصهریه ،لضرن کوین.ل1 ل.لش1383،لچه ل ککککوین.ل2 ،لچللله ل حل،ل لللم،ل ر لللهن لفهط لللآل رالللی ء،ل ىلتیج لللعل هلللگنل هللل ل لللع،لضکککرن

.لش1380کککوین.ل3 ،لچلله لش للم،لتهللی ،ل ر للهن لبللگن،لجر جللی ىللتیج للعلالللةگل ح للگل جللی اةم،لضککرن

.لش1366کککوین.ل4 ف للیل ر للهن ل الللا ل بسلل علبللعل،لتیج للعلالللةگل ح للگلبلله یل والللوىلا للگ ر ل،ضککرن

الةنللرواهلما ةعل م ل.لش1374،لچه ل مجم،للجه عل گن ل،لتهی ،ل ر هن ل الهطةی،لتیج علما ل ب یلراب ،لضرن کوین.ل5 .لش1380،لچه ل ل،لتهی ،لل ر هن ل و ،للتیج عل ح گلخو جوى،لضرن کوین.ل6 .ل 1410،للچه ل ل یث ل کریم،للتیج علرهبیل کهنحلشةی اى،لضرن کوین.ل7 .لش1373،لچه ل ح،ل م،لل نککککوین.ل8 کلللوثی،للتیج لللعلبلللفهرا ه،لضکککرن ،لچللله ل حلل،لتهلللی ،ل ؤالسلللعلفیامگللل لجهللله لن یهرلللعل

.لش1380کثةی.ل9 لل،لجیر ،ل نل کت ل ا ةع،لتفسیر القرن الظظین،ل جنل ل.ل 1419،لچه ل الةن،لشوح االخیار،ل جنلرةو .ل10 .ل 1409،ل م،للجه عل گن

1315پاییز 132شهارۀ 141

ل.ل 1379،ل مل،للر یلما ع،لوناضب،ل جنلشهیثشوب.ل11 م:ل ف یل ر هن ل الا ل بس علبلعل،لتأویل اآلیات،لشی ل گحنلما لرسةم ،ل ال یثبه ن.ل12

الةنلرواهلما ةعل م ل.ل 1409،ل م،للجه عل گن کبی،لبهبهحی.ل13 لل،ل م،لپژ ا گههلرواهل ل ر گهه،لوةاتب تفسیوی،لما ل ل.لش1391،لچه ل للل هلللت له لفیجلعل،لع الن الظلک م و الهظکارف،للمبگل هلل،لبحی ر .ل14 ؤالسلآل ل لهحل هلگىلمج

ل.لش1382،لچه ل حل،ل م،لل ریتل.لش1390،ل ر هن ل ر کگهل بولل گحن،لترجهه التفسیر الییانی،لمهی ع،لبمتل هط .ل15الللها ه لچلله ل ل ر للهن لوا ن ل،لشکک اهد التنزیککل لق اعککد التف ککیل،لمبةللگل هلل،لرسللکهر .ل16

لل،لتهی ،للفیاممل ل نشه ل الا ل.ل 1411،لچه ل ل.ل 1407،لچه لالوحل،لجیر ،ل نل کتهبل رجی،لکشاف،ل ح و ،لا خ ین.ل17،ل لم،لل ر لهن لفیاململ اللا .للالقرن الفرضا فی تفسکیر القکرن بک،ل ح گ،لبه لتهی ر .ل18

ل.لش1365،لچه ل ح ف للیل ر للهن ل الللا ل بسلل علبللعل.ل الهیککزا فککی تفسککیر القککرن ،لل ح للگلرسللةن،لطبهطبللهحیل-19

الةنلرواهلما ةعل م ل.ل 1417،لچه ل مجمل،ل م،للجه ۀل گن لل،ل تهللی ،ل ر للهن ل ر للگههلتهللی ،لج اوککع الجککاوع،للفضللللجللنلرسللن،لطبیاللل .ل20 ،لچلله ل

.لش1377ل.ل21 لل،لتهی ،ل ر هن لفی اهر ،لالییا وجهع،للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل ل.لش1360،لچه ل ل.للجیلته،لجیر ،لل نل رةهءل ی ثل رجی،لالتییا فی تفسیر القرن ل،ل ح گلجنلرسن،لطوال .ل22کلریم،لتوییقی تفسیر،لالةگل ح و ،لطة لرسةم .ل23للللل کتلهبل،ل حی ل لهن ل لیث ل جوالل ه ل

ل.لش1382،ل مل) ر هن ل ف یلتباة ه ل الا لرواهلما ةعل مل.لتهجی،ل اون،لإ ن لتیج ه ل سمآ الشیظهلل و القرن إتسا ،لظهةیل بهکس هر .ل24،لچللله ل الللم،ل الللون،ل ن لتیج للله ل سلللمآإ،لالشکککیظهلل و التشکککیع اتسکککا ،للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل.ل25

ل،ل 1415ل ی اک .ل26 ،ل هگ،ل ر گههلماوحل الا لن ون،لروش شنا ی ووالظات دینی،ل رگ،لفی را

ل.لش1380کهشهر .ل27ل ل.ل 1415،لچه ل ح،لتهی ،ل ر هن ل صگن،لالصافی،لل ال حسن،لفة ل

ل.لل ل1404،لچه لالوح،لل مل،ل نل کتهب،لتفسیر ضهی،لما لجنل جی اةم،ل .ل28اللللها ه لچللله ل ل ر لللهن لوا ن ل،للکنکککز الکککدضااق و بحککر الغرااکککب،لل ح لللگ،ل لل ل لللهگى.ل29

ل،لتهی ،للفیاممل ل نشه ل الا ل.لش1368،لچه ل .لل ل1407،لچه لچههنح،لتهی ،ل نل کت ل لالا ةع،لکافی،ل ح گلجنلی وب،لکاةم .ل30 .ل 1403،لچه ل ح،لجیر ،ل نلإرةهءل ی ثل رجی،لر االن اربحا،ل ح گبه ی،ل جاس .ل31

،لبور کککی توییقکککی ویکککانی تفسکککیر ضکککرن در دیکککدگاه فکککویقین،لفللل ل هلل،لرجهرا گللله .ل32للللل.لش1388،ل م،لپژ ا گههلرواهل ل ر گهه

141 1315پاییز 132شهارۀ

کنونی وسلهانان چین وضعیت _________________________ : دکتر سید جالل اوام1سخنران _________________________

2ح رگری و تنهیر: اوسانت یه للیکل ةاةهن ل ل ویستل ةاةو لرفلیلث ل. وحل جو ل ن ل56 نلچةنل کلعل نلالهل لوحلخ نلاسل مگل

کللعلخللنل نالللتلل نلره ل،شللورگلخو رللگهل ل(Hun)الله اللهل_للةسلل ا_لبللعلپیللر نل ال رگفهناللل لبللعلتللرحنل للوحل رةللهلل نل للعلجللهنگ امللگل للن لت للکةلل لل نبللگلج ةللتلچللةنلل91اللهلل الللت.ل حن للوحلبللعل الللاحلل هل، للوحل55 اةللتل للو لاسلل مگ.ل ال حللنلل، هرللگهل للوحلبلله ل55.لرللگر لشلل هنل لل

نلزحلی لل؛ هلملرةسل مگچملگ ل لوحل یگلیلل لا لتل ةه ل ل وحل همل جلو ل نرلگ گرگل ل ال حنلک للوناهنل یگللیلبللعلچللةن رگل ل لل ل الت ةللینل رااللهنلچللةن،للکن رااللهلاللله .ل نل رللگل ن لشللگهل ال

للوحلرةللرلا للتل حللنل ل للوحلرللهجرل ا ةللتلاسلل مگ.ل ب للعل الث لل،ره لچللةنجرناللل لالللهخ هنل سللا هتو رملگل هلملتا ل لشلورگ.ل حلنل لوحل نلل لجلو لل ی بلتلفیامگل ل لشلشل له بعل ةللللاهلتهجةک

کةهرملالهکن ل رگ.للجموبلالةنلکللعل نلالللةن ال حللنل ل للوحل هللملیکلل ل .ل سللهرتلکةهرملالللکورتل نرللگلوی وناللهلاسلل مگل

کمملگللارلگگ ل حلنل مق لعل نلکلعل وی ونالهلج ةتلبعل رگ اهل حی ل التل للحبهالکةهرملت رلالةن ةاةللو لرفللیل الللت.ل وی وناللهلتللهریول لفیامگلل لجللگ نل ال سللا هره لچللةنلل للهرر هتللهلل هجللیل فلله ل

ه شلللها لرکو لللتل رگل لجلللی نلخو شللله للالللهل ال لللی لش لللمل لللةا نلشلللمهخ علشلللگهل نرلللگ.لث ______________________ یول.ل1 لتهر ل نلبمةه لپژ ا ههنل الا لجیگر نلشگهل الت.ل21/5/1395 حنلر ستلما ل نل.گر هل ر ابل لت گ لروحنل الا ل ل_بمةه لپژ ا ههنل الال.2

1315پاییز 132شهارۀ 142

گلللها لرکو تل شللل ع ال اللللتلث لن لکی رلللگلیلللهللکةهرملن لتصلللی ل لاللللةنل،ةنالللهنلچلللل رگ.لگلها للبلهلچةم وی ونالهل،لپی ةمعلفیامگ ل ال حنلر رگ.لل لهلبلهالل؛شلگهل اللتلا سلول ل الهل

لر هبل یگیلچةنلبعلالةن لاهلخو اةگلشگ.للکةهرمل ن لشویگل وجعلتفه لفیامگ لث لامل گیل اکلعل نلچلةنل تلو رةمل سلا ه للالهلن لبلعل ملهنل ل ل ل ل لهلث اللتل هلملبسلةهنل وحل یگینل

اللهلاسلل مگ.لبمللهجی حنللترحنل للوحل نلچللةنلا للةنلخونل الللت.لپی کمللگهل(Hui) للوحلخللونل،لبملله ةمکعل صگلپژ اشل ن لبهیگلبلعلا لعلجلهنلچلةنلاللیلجررلگلتلهلب و رلگلث الهلن لب مهاللگ.ل ل ل اللکس ل

کلعلجلی نلخو شله لتلهریخ ل واهالت.ل ویلجریمل میون ه لا ةنلخونل سا هره لچةنلرهحل ناهللچمگ لل،اهلرهلل التبهنلتیکلبهشمگلیهل ولل نرگ، الهلبلعلمملو لر له للرییل هلرةست.ل حلنلخونل گ

خو املگلبگویملگلشل هللکلعل الهللاهلچةم لشورگ.لر لب ض ل تل سا هره لچةنلشمهخ عل للگویمگلش هلخوحیلاس ةگ؛ل،ل ةگ سا هر کعل لل ال نل ثاا ل؟الهلخلوحیلاسل مگلحی ر پیالةگرگل

کلعلخلونل اة ل ل لو للی م ل هلخوحیل ی لبهل هل الاحلشگهل الت.ل لنلتو لة ل ل حلکللعللچملله ل هللمل لپی کمگهلاللهلث ل للهل سللا هرةم.ل حنلۀ للهلا للل؛ الللتل ل للهلاللملفللهنسلاسلل ةم رللگل

کلعل لهل حی ر ال ل نرلل ل حفی لاهنللشمهالمگ.لنال ون لاهلن ل لاهلث لچةم لۀا ل و ال الهللگلکمللةملبهیللگل الا للةنلناللل ون بهیللگل خ صللینل ال کمللو لرللذ نلرللالل نرللگ.لل؛لزحللی اهلرللذ لتهةللعل

کمم.للتهریخچعلخون لاهلن لبهاگولکعل الاحل الشبعل1400 ال کلعل وللر لل،جهحیهلخهنحلشگلالهللپیشل خافلهل فلی نللاهحیلاسلتل

کلعلچگورلعلن لبعلچةنلفیال ه رگ؛ اللاحل ن لچلةنلشلگهل اللت.لا له لل هلاموال خصلرةسلتلکللعلبللعلخاة اللهلبللهلل رللگل لچةم ر حل ث للگل شلل مگ،ل الللاحلن لرةللرللفللهنسل لچللةنلنفتلبهزنگهرللهر ل

گف لللعل گ یمللل لبللللعلرللللهحل الللللاحلثشللللمهلشلللل للشللللو ل الا لللله لالللللگهلرگ.ل لل الللللاحل نلچللللةنلاهنل ل جو ل ش عل الت؛ل سجگاهحیل گو رگجلول ال لگیم ثاا کلعل سلا هره لترحنل ملهط لللبمگنل اللتلکللعل ل ث للگل شلل علبللعلث لنفت تللرحنل سللجگل سللا هره لللگویمللگل للگیمل رگل ل سللجگنل جللو ل ن ل

گو رگجول مق لع کمهنل کلعلبملگنلل الت.ل تلهجی لبلعلبسلةهنل ه ل ل اللتل ل نل اللتلبلعلرلهحلچو رجلول هلیلکل هنملعلالملربلور ل لرلگ ن ،ل نللپی لةمعکلعلل_لث گرگ.لیهلرر یلکلشلهرگههنل حنلبمگنلامل

کللعلر نلث لالللی هیعل، الللت شللهیاهحیلبللهل_لل رللگلکی هبسللةهننلگذ ننللباکللعلشللهیلجگیللگنل الللتلشلو .لل گ تلتهریخ ل ریم.ل نل حنلشهیاهلثثهننل ال سا هره ل ال هلتلهل ا هل لی لپلیشل یلگهل

143 1315پاییز 132شهارۀ

کلوچک لالملجلی نل ل حنلتهجی لبعل حنل مهطقلنفتل لث گل شل ع الهلبلعلله لعلر لهالث رگل ل سلهجگللشورگ.لل ن لچةنل بسةهننل سا هره لل،اهل ولجیل ثیلحونشلتهل یمکعللث گهل الت،ل جو

تلو لرویلهروحیلبللهل لهلل؛شللورگلالهل ن لچلةنل ل نل لی لافل ملاجلینل لالللةر امل لةا نل ولاللهلبللعلاللل تل حللی لل ولن لرگ نرللگ،ل ال حللنلر لل(Song)وننلالللورمتللوننلچللةنلی ملل ل ی تلل ی کعلونل لر اع رةر الهنلزبلگهلللالهل نلبهاگ لت،لث ثونرلگ.للاللیل حلی ل لی نلتهریول ریملچعلجلشورگلگیف عل لریفلللع کلللعل نل حلللی لشلللکلل رلللگ.لبملللهجی حنلبلللعل صلللگلتسلللخةیلچلللةنلجلللیلل نلن لبلللهلخلللو ل نرلللگل

ک للکل حی ر لگی رللگ.ل ولل اهل وفللقلبللعلالللیرگور لل نلزبه ل لثالللةهنل ةهرللعلاللهنلفهناللل لاللهلبللعلکلعل ن ل یکلرلچللةنلشلگهشلورگ.لل لتلاللورمل جلی نلاللیرگور لرصللهنلل،ر ل ل نلتللهریول ریلملکللعل نل مللهبعلتللهریخ لچللةنلبللهللاللهل ن ل للذ کیهل ل حکللملث لبللهل حی ر شللورگلتللهل مجمةللقلبگةیرللگل

ک لکل حلنل مجمةقلممو لماء گحنلث گهل الت.لث ث لشلکهفمگل للالهل ل حلنل مق لعلن ل لاهلبهلثالللةهنل ةهرللعل لل حللی ، للو لاللله للبللگحنکمللگ.لل وبل کممللگل ل للتلالللورملاللللتصللی ل ن ل

گسل یشل لثونرلگل ل حلنلن بقلعلچةنلن لتحتلتصی لخو شله ل نل اللربهااه،لبلهلث لگ لیهبلگ.للاهل نل حلنل مق لعللهشلگل ی حلمه نل ل یج له ل لرویسلمگگه لالمل ن لچلةنلل،بم گی ،لثخورگاه

ر امل للةا نل للو لجگیللگلن ل نل للی لالللةگةینلیللکل اةللتللاللهل هیللعلشللکللشللورگ.ل حنلالللهکنل کعل آللت کةلل گف لعل ل لبعلث امگل رلهحلا له لالملبلعل حلنلا له للکلعل نل؛لچمله شلو لالهلخلونل ل جللگ ل سللا هره لچللةنلاسلل مگ.لت للهحل مللهبعلتللهریخ لچللةنل للگن لاللهللشللگرگ.ل حنلخو رللگهل

کللعل کةللگل نرللگل کللعل جگ شلله ل نل یراللعل للفهلاللهلخللونتف اللهل للزبه ل ل حی ر لناللل للو لاسلل مگلل. رگلجو هلاهل نلثالةهنل ةهرع

کعلبلهل لهل حی ر لاهل ل ال رو للث ل،شگحل نل ل ن ل سجگنل ل کةگل ش مگل الهللپیال لتفاللهل نل لالللعل مق للعللکمةم.ل حنل جللگ ل لل یکل نرللگل لبللعلفیامللمل حی رلل لخو لله ل ف خللهنل لل

کللعلبهیللگل اریللعلشللورلریبلچللةنلالللهکنل لریبل لجمللوبلا چللو لشلل هل گ.ل مبللعلتللهریخ لکلعلل جلو لرلگ ن .ل ة لهالجه لیل اللت.ل ال حلنل مبلعللحطوطهه سفرنامه اجنا ةنلل،ر هحیگ ا له لا لهر ل

کمللگ.للکی رللگ،ل جللنلبقوطللعلبللعل کللع،لامللگل لاللل لچللةنلالللفیل ل للو ل نلچللةنلرکو للتل جللی .ل حللنلبخللشل اللکممللگگه ل حی رلل لرللهحل لل ل ال اللل بهلل،رویسللگل لل ل الالللفیشلبللعلچو رجللول

کللعل البسللةهنلجللی نل للهللل الللت، ی ک لل للکللعل بلله هاللحطوطههه سههفرنامه اجههن جه لل ل الللت.لیللهلا للهر ل

1315پاییز 132شهارۀ 144

ک لل ل نلچللةنل .لکمللگلیلله ل لل اللل گنل نلچللةنلشلل یاهنلگویللگ،ل الشلل یخو ر للالللفیشلبللهلکللعل مهبلل للاللهلیللهلا لله لاه لالهل نلا لله لرهک ةللتل نلچللةنلبلعلخنل ول الهل م لله لرگ شلل مگل

کممگ؛ل ال حنلر ل مهبل لیه شلگهلن لاهلل لبعلث رکو لن گذ شل مگل گذ نل ل نل خ ةلهنل سلا هره لاهنللکللعل سللهو ةتل،ل نلرلله بللگحنلتیتةلل لج ةللتل سللا هره ل نل ونهل للو ل فللر یشلیهفللت

گیف ملللگ.ل الریلللیلطب لللعل ج لللهم لرةلللرلن لبسلللةهننل الللهلل نل ب لللگ ل لللو ل ل للل ل الث رةلللرلجلللیلمهلللگهل رگ.ل ل الرهک ةتل و ،ل سلا هره لبهیلگل حلنلجهیگلههلخلو لن لرفل لل ع سا هره لجهنل ش

لکی رگ.لل گةلی .للشلکلل ل(Ming)اه،ل ونهل ةململتوالطلخنل(Yuan) ل الالیرگور لرکو تلحوث اللهانلفیاململ ل حلنلخلو ل نرلگ.لفلی نلبلعلرلهحلجلةنلجله لل نل حنل ونهل سا هره لال لجیلجو

کلعل ل ل ال ل حلنل و لوحلفی گةلیل لاللة ل ف نلچلةنلت ةنلرواهلما ةلعلن لل،تةهج شلو .للکملگلکتهبهة نل کعلتگری ل ل ل کتهبلفهنالل لالمل جلو ل شل عل اللت؛کممگلچلاهحیل الج العللمگل

الهللشلگ.لبملهجی حنلث ل ل کلعل نلرلواهلما ةلعلتلگری للتفسیر وسینی للگلستان،لجوستاناهنللکتهبکملهنلزبله لمرجلی،لفهنالل لالمل جبونلبعلفی گةینلزبله ل لفیاململفهنالل لشلگر گ.لبلگحنلتیتةل ل نل

ل ه لفهنالل ل ل ونهل حلشلکوفهحیلزبلل، لةا نل ا ه للیلها هشگ.لالگهللال ل حسوبل زبه ل گ ا لهر للکلعلزبله ل رگاةسل لزبله لمالمل اللت.ل خصوبلهال هرملگل ونۀل هبلیلل نل علزبه لماملجو ؛

کتلللهجیلبمویسلللگلتللله کسللل ل صلللگل شلللتل نلرلللیبلجهللله ل اللللاحل یگلللی لبخو رملللگ،لفهنالللل للکلللعلر ةجلعلالمل اللاحل لل نل،کمملگلر العل ا له لا لةنلل.ل لو ل ة لهالتاوخخ حخارا ثللل؛روشتل

شللو ل ل سللا هره لچللةنل الطرحللقلزبلله لفهناللل ل ال الللاحللاللملزبلله ل لفیامللملفهناللل ل ن لچللةنل الظهللیلن لر للهالاللهلر للهالبللب لن لر للهالبه للگ ،لر للهلچةم نلرللهللره للیلکممللگ.للشللمهختلپیللگ ل

گویمللگ.لبللعلر رللهر للپی للةن،لر للهالمصللیلن ل سللةن،ل للیبلن لر للهالشللهحل لم للهلن لر للهالخفلل نل کلعلمرجلیل اللتل الل هنل ل کلعل آللالهنلجیلگویملگل ل هلثخورگل لبلعلم ه لعل ک لیلشلگهلشل هننل ل

کمللگ،لزبلله ل سللا هره لچللةنل نلا لله لر اللعلل الللت.لیکلل ل الپژ ا للگی لتللهریولچللةنلجیلله ل گلذن لارللگگ ل جبلونلبللعلفی گةلینلزبله لچةملل لشلگرگ.لبللهلل؛اله،لفهنالل لجللو هل اللتل ول للهلجلی نل

تکه للللفیامللمل لم هیللگل الللا ل نل ةلله ل سللا هره لچللةن،لف للهناهل الالللونلرکو للتل ةمللمللل؛شللو لجی لل یل لبللعلرکللمل ر للهللخةهرللتل سللا هره ل نلجیخلل لشللهیاه،ل سللجگ،لر للهال ل للثاا

145 1315پاییز 132شهارۀ

کلعل و ةلتل لشمهاللمه عل نلرهللره یلشو .لل جی نل رکهحل الا لت قةلل کسلهر ل اسل مگللکممگ.لل هلث بل الا لن لنمهیتلر ل،خوحیل نرگ

نلالللگهلافللگاملل،ل(Qing)وننلچللةنلبللعلرللهحلچةمللمتلل لل ل الرکو للتل ةمللم،لثخللرحنل ی کهنل کلعل لهلبلعلرلهحل مچلوننل لثیگ.ل حنلر نل شمهاللةم.للاهل نلش هللشلی لچلةنلاللهکنلجو رلگل

کةهرملن لالمللگةلی ل لر ل لاللةنلحنلیکل اةتل و ل وبهنهل نلچةنل گن لن لبعل اللتل بمهجی کةهرملچمللگحنلبللهنل الچللةنلجللگ لشللگهل ل وبللهنهلتحللتل شلل هلللالللةن مق للۀلر هیللگ.للتصللی ل وننلچةمللمل نلالللگهلاجللگامل لرللوا املبللعلثیللگ.لثخللرحنلبللهنلتوالللطلا للةنل ی تلللچللةنل نل

لثیگ.لل ش هللرکو تلچةنل ن تللهل یمکللعل نلالللگهلاجللگاملل، هره لچللةنلالللبکلارللگگ لخلله لخو شلله لن ل شلل مگ سللا

شلللو .لتصلللو لث لیک لللهنچگ ل لالللهن ور ل سلللا هره لچلللةنلن لل لللةا نلتصلللو ل ن لچلللةنل ر رللگل لثرجللهلبللهلم هیللگلتصللو لثشللمهللثخورللگلبللعلی للنل لرفللی1780تللهلل1770کمللگ.لل خللگ شل

ا چملللةنلبلللوفةه لثاللللةهنل ةهرلللعل نل ونهللکمملللگ.لشلللورگل ل للل ل البهاگ لللتلث لن لتباةللل ل ل یللله ل الطرحلللقلاللللةن ر حلوننلاهنلبلللوفةعلن ل نل حلللنل ی تللللفی لللعل،کةهرمل ن لچلللةنلشلللگهلتة ور

کللعل النابللی،ل یشللگل لثل، امللگل نلر ةجللعللشللورگ؛ل مللگل لحللینلخلله لخو شلله لجهیهبللعلرللگنل رلگ.لچهلهنللن لرلهرقل ل ف لگل لالیلطلی لخلو لن لجیرلقل ل یگلینل خل ا ل لتفی لعل الهلل ةه لث

یلللع.ل حلللنلل:گةلللی لطری لللتلبلللوف ل نلث لا للله ل نلچلللةنلشلللکلل کبرویلللعل ل ه ر جهریلللع،لخفةلللع،لگمبگل خصو ل ش مگ.لیلاهلایلطری ت لکلجی نلخو لنابی،ل یشگ،لخهر ههل ل

کللعل یللمل کللعل کمللو لشللکلل لطری تجیخون نرللگلفیامگلل ل حریمللعل الرللهلل سللا هرهر ل ر للاللهحیلکمملگل ل وجلعللثخورلگلبلعل کلعلاللفیل رفلیل حللالگهلجیستل ةا نلچملگل یمکعل نلتهلل، رگلگیف ع

الهل ل ل البهاگ لتل نلرلوحل رجلهحلث بل للشلورگ.لث لت هحرل الاحل نلچةنلبهل الاحل نلمربسل ه ل کلعلبلهلل نلن لرةرلبلهلخلو لا لی هل لشورگل لمگهل رکهحل الا ،ل یضل سا هره لچةنل کمملگل

للل نلم للل،الللهللپللیشلاللمللچهللل،لاللل شللورگ.ل اللهخ عل رللهحل خللو ر لشللم اهل نلچللةنللف ال حللنلالکللعل لل ل ن لل للثاالل؛کممللگلتباةلل ل کمللهنل سللجگاهنل سللا هره ،ل سللجگاهحیل جللو ل ن ل نل

شللویگلشللکلل لشلل هحلل سللهجگلرجللها،ل گیمللعل ل کللعل الللت.ل ی جللتل للیث ل لر للهالبللهلبللو ل لل کلللعل نلل حلللنلرجلللهانل رجلللهحل کسلللهر ل رگل ال الللل هناهنل ی لللرلنرلللملبلللهللجلللهل للل وللث شلللو .ل

1315پاییز 132شهارۀ 146

کللعل نلچللةنل لل وللتباةلل لاسلل مگ.للاللهلالللاف لاهنلبامللگل لالللفةگلجیخون نرللگ.ل حنل شگ شللع رگلکملةم کعل گلجو لبهیگلم هیگل اللا لن لبلعلچةمل لتباةل ل بهیلگلث لن لل،ثخورگل یگینلاملپیگ لشگل

کمف لچةمل لث لواشل الةم.لرلهحل یمهلهلشلگلشلةگ ته لبهیگل یث لن لبعلزبلهلل نث ةهیم،الةوسلوبهلم هیگلکلعلالیللث لۀ ملفی لاللؤشلگحل لةنلل سهجگلچلةنل ن ل بعلیهل الاحلچةم .ل ل نل کلیلالهلجلو ل

کللعل ال للی لالللةر امل للةا نلنشللگل لثون .لخونلفی للعل لطری للتلخللو لن لبللعلزبلله ل لل ل،کممللگلاللهلکمهنلث لگیف عل الت.لاهنل خ اف لشکلللاهل لفی علاهلطری تل کمو ل نل

کةهرللملرضللونل نرللگل؟لتهجةککجهالللترللهللجهیگللههلشللة ةه ل کللعل نلجمللوبلالللةنل ل،اللهلگیف ملگلل،کةهرملشلگحل رگ.ل ل ن لجملوبلاللةنلشة عل ال همةا ل لششل ه بلهل لنلت لهسل

الهل الاللونل لتللاهحیلجلی نلث ل حلگ یتبسلهللعزحی لچلل نلرگ ش علبهشةگ؛لهلشة ةه ل ی هکعلب.ل ب لعل ل ل الاسل مگار نلرفیلشلة عل الل همةا ل نل حلنل مق لعلل م نلرگ لل. یجه لشو لچةنگو رگجلللولالللهحیلرةسللل لمی یلللهلالللهل للاللله،لمیبل حی ر ل،ل میلللونکممل للل بحلللالشلللة عل کلللعل نل مگل

یللهن لمهشللون ل لکممللگ؛لزحللی لتجللهن ل جللی نل لخو رمللگللتللهجی ل حی رلل ل لمللیبل سللجگل نرللگ،لزبحلال له،لاهنل ةمل ل و تلچةنلاس مگ.ل و لوحللاهلخهنج لحنگةیرگ.ل ل ةا ل ج علج نل

لاهلاس مگ.لخو لچةم هجویسملامل نلفیاممل سا هره لچةنلبسةهنلتفثةیل ش عل الت.ل ب عل سا هره لبلهلتکةلعلجلیلل

ل لت ه للللبللهلفیاململچةملل ل جهربللعلل،جلی نلخللو ل اللل ون ل ل رکلهحل هلل ل نرللگل، بلهر ل للیث کللا ه ل.جو هل الت کلی هطلونل ثةیل ذحیف لعلف ال حلنلفیاململالملتلل،علبلعلفیاململ اللا لور لپیلگ ل

نلاللهختل سلهجگلل لهل لثاالل؛ الت.ل نکه ل الا ل هرمگلتورةگ،لربلو ل ل له لثهبلتل ل هیگ نرلگک للونلفی رلل لاهنلل الللا ل نلچللةنلشللبهات سللا هره لچللةنلزحللی لل جللو ل ن ؛بللهل هبللگل حللنل

ثةی لبسلللةهننل الاللللهختل هبلللگلفمگل لبللله قبعلتلللذامةلللتلخهبللل ل الاللللهختل سلللجگلرگ شللل ل ذحیف مگ.ل

کلعلجیخل لثخورلگاهنل نل ی لشهرر املرهض ل نلچةنلبعل جلو لث لگلبلعلرلهحلرهضلتلتیج لعلکتهب الهلن لتلگری للاهنل یم ل ل الا لن لبعلزبه لچةمل لجیگلی رةمل لث لچةم ل گلجو رگلبهیگل

کمفکا للعلخللگ لیللهل هلللن ل نلم هیللل للثاالل؛ر للهحیم یللهلجمجللولل(Shunde)ل الللةوسلبللهلرللهحلشللهرگنوگل(Jenju)گف مللگلر للهالن لبهیللگلبللعلزبلله لچةملل لبخللو رةم.ل نلچللةنل للل کی رللگ.ل و رةنل الللا ل ال قللیحل

147 1315پاییز 132شهارۀ

للل ل نل ا حلشلللیم ،لل، نلرلللگ ن لشلللیبلخ لللیل حهک لللعل لللثاالل؛شلللو لر اللللونل لللتل جلللی لچمللةنل ا جلل لبهیللگلجللیل بمللهنللثبللتل.ل ب للعبیرللگجتو رمللگل الث بل الللا لجهللیهلل سللا هره ل

طاب لرگ نرلللگل لخو شللله لن لچةمللل ل لتحلللتللالللهل ملللهنل الللل الل لللو رةنل لللتلبهشلللگ.لخونطاب ل لتبللگحللبللعللکللوچک ل ال وی وناللهل مةللعل اللل البخللشل رمللگ.لل ک للونلرهک ةللتلث ل

لل وی ونال ه ل نرگ.لالةن ک لوناهل ثللل یله ل حلگهلکةهرملخلط الل ی لرلچلةنل اللت.لجیخل ل الکةهرلملالمل لرالبلهلتهجةکسل ه لل حنلخطل ی رلجی نلف هنلجیل تلچةنل الل فه هل کمملگ.لاللةنل

اهیشلن لجلیل سلا هره للکعل مهفعلخو شلن ل نلخقیلجبةمگل حلگ یتل الت.لبمهجی حنل تلا هر ل اگ.للطا ل فر یشل لا ةنل وی وناهنلجگ حیبعلوحژهل

الیل.لاهنلشل ا لبسلةهننل جلو ل ن لفیبلته،لبعل ةللرر یک لبعل ریل نل مق علشی لچةن،لکللعل نل حللی ل للهاگهل حصللولل حللنلشووود ‎‎‎کمةللگل نلا للةنل مق للعلچللةنلالللهخ عل لل لچةملل ل

ل گةلی .لل شل هللبلعلن ر ل لبلون ل لعل اللتل مق علبسلةهنلجیخلون نل ل ال حلهظل صله نل یف فیبلتلشل ا للثحیم،لالهلاسل مگ.لایچلعلبلعلالل تلرلیبل ل ل کثریتلالهکنل نل حنل مق لعلخن

ک للیل کللملثجللیلرللهکمل لا ةنل؛لزحللی شللو لاللمل نلرةللرلگللی .ل کثریللتل سللا هره للاللهلخ للکل لالهللاهنلخلوبلشل ا لالملجلی نلث ل رگ.ل ب لعلفیبلتلا ةنل مق لعلرلیبل لشل هللرلیبلاللهکن

ل جللو ل ن کللعل الشللهیاهنلتللهریخ لچللةنل حسللوبل ل نلشللهیلشللةه؛ل للثاا جهللهرگی لشللو ل لل لاللهنللالللهکن،ل کثریللتل هجللللتوجللعلبخشل سللا هره لل،کمللگلعلخللو لجللذبل بسللةهننلن لاللملبلل

صللله نل لتوریسللل لن ل نل اللللتل نرلللگل ل النفلللههل صللله نلخلللوجیلالللملجیخون نرلللگ.ل ونتلللرحنلیللهل ل حصللونل نلخ للک ،لاللل ک للوناهنلاللملنة مق لعل ال ر گللیل جللو نللکةهرمل الللت.لبللعلریللیلبمللگهل

تو رسلتلنفلههللالوجیل شل مگل حلنل مق لعلالمل ی م ل ف هرس ه ل لتهجةکس ه ل ل ةتل قل؛ث لگورعلرةست.لالفهرعل حنف ل ل،خوجیل ش علبهشگ

1315پاییز 132شمارۀ 5

therefore a correct impression of this entry is not gained. Keywords: family in the Qur’ān, women in the Qur’ān, Leiden’s

Encyclopedia, Avner Giladi, man’s guardianship, punishment of women.

A Study of the Object of Farāghat and Naṣb in Verse

seven of Sūrat al-Sharḥ

Dr. Sayyid Mahmoud Tayyib Husayni

Vahid Jamshidi

The verse seven of Sūrat al-Sharḥ, with the application of its wording and not mentioning its object, has caused the interpreters to give referents to determine the object of farāghat (being done) and naṣb (appointing). The writer has first presented different translations that are provided for the verse; then he has mentioned the exegetical viewpoints of the interpreters along with their critique; and finally, he has stated the soundest exegetical and interpretive view. The viewpoints that confirm the appointment of Amīr al-Mu’minīn (A.S.) to caliphate and wilāyat (guardianship) are mentioned as the object of fanṣab (appoint) and its conformity to the context in comparison to the other interpretations of the interpreters is clarified. In this writing, two general exegetical and interpretive viewpoints are presented. Besides clarifying the revelatory and apparent meaning of the noble verse and accepting it, the research aims at proving the interpretive view concerning the verse, ﴾So when you are done, appoint﴿, which is the viewpoint based on the appointment of caliphate.

Keywords: verse seven of Sūrat al-Sharḥ, the object of farāghat, the object of naṣb, Sunnīs, Shī‘a interpreters, naṣb, Imam ‘Alī (A.S.).

1315پاییز 132شمارۀ 4

the negative attributes and it is obvious that the punishment of the unruly tyrants and the powerful oppressors is desirable and necessary, and the Divine justice and wisdom does not tolerate ignoring it. Revenge is of three types: the praiseworthy and necessary revenge, permissible revenge, and blameworthy revenge. The most important characteristics of Divine revenge are: purposefulness, inclusiveness, severity, and justice-oriented. The most important reasons for Divine revenge are infidelity, tyranny, repudiation, turning away from Divine signs, and not believing in the Prophet.

Keywords: the nature of God’s revenge, the reasons for Divine revenge, man’s revenge, praiseworthy revenge, permissible revenge, blameworthy revenge.

Evaluation of the Leiden’s Encyclopedia of the Qur’ān

Entry for “Family”

Dr. Fathiya Fattahizadeh

A’zam Sadat Shabani ‚Family‛ entry in Leiden’s Encyclopedia of the Qur’ān

examines the word family in the Qur’ān and explains the Qur’ān’s view on the family and the status of man, woman, and children in family. The author of this entry, Avner Giladi, has briefly and incompletely addressed the above-mentioned issues and brought up some doubtful concepts including men’s having a rank above women, husband’s being allowed to punish his wife physically, a wife’s not being independence in her financial affairs, and divorce.

In the present article, while touching upon the incomplete references made by the author of the entry, the misconceptions brought up in this entry are examined with an analysis of the above instances and reference to the interpretations. Furthermore, the Islam’s true attitude toward these issues is shown and it is clarified that these concepts have not been fully and correctly presented due to the author’s partial selection of the Qur’ān, and

1315پاییز 132شمارۀ 3

purification of the soul, and pious acts; and with inner transformation go beyond receptive development and with the leave of God achieve the efficient development. At this point, he will become capable of creational powers of disposition in the terrestrial and celestial world, the inner and outer, this world and the Hereafter, the nature and the supernatural, and the macro-management of the world of being. The great philosopher and Qur’ān interpreter, Ayatollah Javadi Amoli, has expressed a special perspective on how and in what condition man can exert creational powers of disposition in the world of being, which few philosophers and religious interpreters have so explicitly dealt with. In this article, we will try to examine his special perspective in this respect.

Keywords: man’s creational powers of disposition, miracle, world of being, the right knowledge, purification of the soul, pious act, Javadi Amoli.

The Nature of Divine Revenge and its Difference with

Human Revenges

Dr. Muhammad Sharifi

Nasrin Eshtiyaqi Rad In some verses of the Qur’ān, the attribute of revenge, which is

apparently an indecent human feature, is attributed to God and sometimes God is called ‚Vengeful (dhū intiqām), taker of vengeance (muntaqim)‛. Revenge, in common parlance, means ‚retaliation to soothe one’s heart‛. Actually, in the Qur’ān and traditions, human beings are prohibited from taking revenge. In this research, which is carried out with a descriptive-analytical method and with respect to the verses of the Qur’ān, traditions, and viewpoints of the interpreters, the manner in which this trait is attributed to the Almighty God is examined and it is concluded that the word revenge originally means ‚punishing the sinner‛ rather than ‚requite someone in kind‛. Divine revenge is one of

1315پاییز 132شمارۀ 2

Self-Compassion in Islamic Doctrines

Ruhollah Zainali

Self-compassion is an ethical concept meaning benevolence and kindness to oneself. The existence of certain religious doctrines, especially in the realm of ethics, reinforces the misconception of the incompatibility of some part of religion with this ethical principle. By analyzing these doctrines and through presenting an applied definition for compassion to one’s self, it can be said that this ethical principle has been of concern in all Islamic doctrines. In a practical definition, self-compassion has two minimal and maximal (bottom and top) levels. In minimal level, self-compassion means not to sustain a loss to oneself and in maximal level, it means to benefit oneself. Inner self (nafs) contains different degrees from the physical body to the non-material celestial truth. With respect to this notion and by applying the ‚principle of preferring the most important to the important‛ and the ‚principle of no harm‛, the apparent incompatibility of all the claimed instances can be resolved.

Keywords: compassion, inner self (nafs), degrees of nafs, self-compassion, not sustaining loss to oneself, benefitting oneself, self-dignity, combat with one’s inner self.

Man’s Role in Creational Powers of Disposition

From the Viewpoint of Ayatollah Javadi Amoli

Abd al-Qasem Karimi

There are exclusive rational, spiritual, and innate characteristics and capacities institutionalized in mankind, by means of which his inner nature has become heavenly, his rank has become Divine Vicegerency, and his status has turned as the most noble of all creation. With the right knowledge, man can achieve Divine excellences, meeting with the Lord, and annihilation in Allah,

1315پاییز 132شمارۀ 1

ABSTRACTS

Analyzing the Application of Semantic Propositions of

Miserliness in the Verses of the Qur’ān and Traditions

Roqayyeh Sayyadi Shahraki

Dr. Pouran Mirzaee

Miserliness (bukhl) has since early times been broached in the verses of the Qur’ān and traditions and also in such fields as philology, ethics, and mysticism. These fields have each, in turn, tried to present a meaning of it. Although the concept of bukhl has the same semantic principle in all disciplines, there is a big difference between the Qur’ān and traditions and other fields in determining its semantic evidences. The present article is an attempt in determining the semantic evidences of the word bukhl from the perspective of religion and tries to portray the conceptual differences of this word in view of religious text with its application in Arabic language, which would lead to achieving evidences that fit into the concept of bukhl only from the viewpoint of religion. Furthermore, it would arrive at a positive connotation, which, contrary to its lexical use, would attribute to this word only in its narrative concept and indicates that the relation of these two fields of the concept of bukhl is absolute generality and peculiarity.

Keywords: miserliness (bukhl), evidences of bukhl, bukhl in ethics, prohibition and parsimony, avarice (shuḥḥ).