1

کطاورسی و منابع طبیعی یدانطکده

گزوه آموسضی علوم دامی

ی کارضناسی ارضدنامه بزای دریافت درجهپایان

طیوری مهندسی کطاورسی گزایص تغذیه در رضته

عنوان:

بز عملکزد رشد، (.Anethum graveolens L)اثز منبع لیپیدی جیزه و پودر شوید

های وضعیت اکسیدانی، پزوفایل اسیدهای چزب الشه و پارامتزهای لیپیدی جوجه

گوشتی

:راهنما استاد

میز داریوش ضکوری

:مطاور استاد

بهزام فتحی آچاچلوئی

:پژوهطگز

آتطگاهسیده رقیه میزی

5931سمستان

2

: سیذه رقیهنام: میزی آتشگاه دانشجو خانوادگي نام

ترز ػلکررزد رشرذض وترؼیس اانریذانيض پزو اير (.Anethum graveolens Lاثز منثغ لیپیذی جیزه و پودر شويذ ): نامهپايان ػنوان

های گوشتيپارامتزهای لیپیذی خون جوجهاسیذهای چزب الشه و

: میز داريوش شروریراهنلا )اساتیذ( استاد

ر: تهزام تحي آچاچکوئيمشاو )اساتیذ( استاد

اردبیلی محقق :دانشگاه : تغذيه طیور گزايش : مهنذسي اشاورسی رشته کارضناسی ارضد ي:تحصیک مقطغ

33 ات:صفح تؼذاد 03/11/1031 د اع: تاريخ اشاورسی و مناتغ طثیؼي :دانشرذه

:چریذه

ض وترؼیس اانریذانيض تز ػلکرزد رشذ (.Anethum graveolens L) اثز منثغ لیپیذی جیزه و پودر شويذاين آسمايش جهس ارسياتي

قطؼه جوجه گوشتي اس سرويه 656تؼذاد های گوشتي انجام گز س. جوجهپزو اي اسیذهای چزب الشه و پارامتزهای لیپیذی خون

4تیلار آسمايشري در 4ته 6×6 وري تاااامال تصاد ي تا تزتیة آسمايش طزح يك قالة )مخکوط دو جنس( در 803تجاری راس

و درصذ( 5-4) قطؼه جوجه در هز ترزار اختصاص يا تنذ. سطوح ااتور اول شام روغن سويا و پیه گوسفنذی 66ترزار و تا تؼذاد

روس تره طرول انجامیرذ. 46. آسمايش ته مرذت نذو ػذم استفاده اس پودر شويذ توددرصذ شويذ( 6)سطوح ااتور دوم شام استفاده

(. استفاده اس روغن سويا در مقاينره ترا >50/5Pداری ا شايش يا س ) ه طور مؼنيها در اثز ا شودن پودر شويذ تمصزف خوراک جوجه

مراده آلري و ضقاتکیس هضر مراده خشرك (. >50/5Pها شذ ) پیه گوسفنذی موجة تهثود ا شايش وسن و تزية تثذي غذايي جوجه

(ض هلچنرین >55/5Pداری ا رشايش يا رس ) های تغذيه شذه تا روغن سويا در مقاينه تا پیه گوسفنذی ته طور مؼنري چزتي در جوجه

گوشرس ( MDAمیشان مرالون دی آلذئیرذ ) (.>55/5Pقاتکیس هض ماده خشك و ماده آلي موقغ استفاده اس پودر شويذ تیشتز شذ )

(. >55/5Pداری ا رشايش يا رس ) های گوشتي تغذيه شذه تا روغن سويا در مقاينه تا پیه گوسفنذی ته طور مؼنري سینه و ران جوجه

اسریذ لینولییرك در ػضرکه سرینه و ران (.>55/5P) تیشتز شرذ شويذ پودر موقغ استفاده اس نیش هاران جوجه گوشس MDAمیشان

گوشرس اسریذهای چرزب اشرثاع درصرذ (. >55/5P)غذيه شذه تا روغن سويا در مقاينه تا پیه گوسفنذی ا شايش يا س تهای جوجه

درصرذ (.>55/5Pداری نشران داد ) اراهش مؼنري آناسیذهای چزب غیزاشثاع درصذ و (>55/5P)شويذ ا شايش سینه در اثز پودر

در جیزه حاوی روغن سويا ااهش و در جیزه حاوی پیه گوسفنذ شويذ های چزب غیزاشثاع دارای يك پیونذ دوگانه در اثز پودر اسیذ

هرای تغذيره در جوجره LDLاکنرتزول و VLDLگکینزيذض اکنتزول غکظس اکنتزول ا ض تزیا شايش (.>55/5P)ا شايش يا س

های تغذيره شرذه ترا روغرن در جوجه HDL. غکظس اکنتزول (>50/5P) روغن سويا مشاهذه شذدر مقاينه تا پیه گوسفنذ شذه تا

ض قاتکیس هض مواد نتايج اين آسمايش تهثود ػلکرزد رشذ .(>50/5P) نشان دادداری سويا در مقاينه تا پیه گوسفنذی ا شايش مؼني

پرودر شرويذ های تغذيه شذه تا روغن سويا را در مقاينه تا پیه گوسفنذی نشران داد. جوجه مغذی و غکظس پارامتزهای لیپیذی خون

فرغ اسریذهای چرزب نها شود ولي موجة تغییز پزو اي اسیذهای چزب گوشس سرینه تره ‌نتواننس تاػث تهثود ػلکرزد رشذ جوجه

شذ.سزم خون LDLته اکنتزول HDLو ا شايش ننثس اکنتزول اشثاع

های گوشتيپزو اي اسیذهای چزب الشهض پارامتزهای خونيض جوجه ويذض ػلکرزد رشذض: مناتغ لیپیذیض پودر شهاواصه اکیذ

أ‌

فهرست مطالب

صفحه شماره و عنوان مطالب

فصل اول: مقدمه و مزوری بز تحقیقات گذشته

هقذه -1-1

...............................................................................................................................................................................2

ای پضص سال -1-2

............................................................................................................................................................3

ای پضص فزضی -1-3

..........................................................................................................................................................3

اذاف پضص -1-4

..................................................................................................................................................................3

هاتع لیپیذی -1-5

.....................................................................................................................................................................4

اثزات فیشیلصیکی لیپیذا -1-5-1

..........................................................................................................................................5

اثز لیپیذ تز عولکزد رضذ -1-5-2

...............................................................................................................................................6

هاد هغذی اثز لیپیذ تز قاتلیت ضن -1-5-3

...........................................................................................................................7

اثز لیپیذ تز کیفیت الض -1-5-4

...............................................................................................................................................8

اثز لیپیذ تز چزتی حفز ضکوی -1-5-5

....................................................................................................................................8

یذای چزب الض تأثیز لیپیذ تز پزفایل اس -1-5-6

..............................................................................................................15

ب‌

اثز لیپیذ تز پاراهتزای خی -1-5-7

.....................................................................................................................................12

اسیذای چزب اضثاع غیزاضثاع -1-6

...................................................................................................................................13

رغي گیای -1-7

...................................................................................................................................................................14

رغي سیا -1-7-1

.................................................................................................................................................................14

تأثیز رغي سیا تز عولکزد رضذ -1-7-1-1

..........................................................................................................................14

ضعیت اکسیذای تأثیز رغي سیا تز -1-7-1-2

.................................................................................................................16

یل اسیذای چزب الض اتأثیز رغي سیا تز پزف -1-7-1-3

...............................................................................................16

تأثیز رغي سیا تز پاراهتزای خی -1-7-1-4

..................................................................................................................16

چزتی حیای -1-8

..................................................................................................................................................................17

تأثیز پی تز عولکزد رضذ -1-8-1

............................................................................................................................................18

تأثیز پی تز کیفیت الض -1-8-2

............................................................................................................................................19

تأثیز پی تز چزتی حفز ضکوی -1-8-3

.................................................................................................................................19

اسیذای چزب تذى تأثیز پی تز سطح -1-8-4

....................................................................................................................19

ج‌

تأثیز پی تز پاراهتزای خی -1-8-5

....................................................................................................................................25

گیااى داریی -1-9

...............................................................................................................................................................25

ریی خػغیات گیااى دا -1-9-1

........................................................................................................................................22

فعالیت ضذهیکزتی گیااى داریی -1-9-2

.........................................................................................................................22

اثز گیااى داریی تز عولکزد طیر -1-9-3

...........................................................................................................................23

ز قاتلیت ضن هاد هغذی ا تاثز گیااى داریی عػار آى -1-9-4

.................................................................................25

اثز گیااى داریی تز غفات الض طیر -1-9-5

..................................................................................................................26

اکسیذای گیااى داریی اثزات آتی -1-9-6

.........................................................................................................................27

اثز گیااى داریی تز پاراهتزای خی طیر -1-9-7

...........................................................................................................28

اثز گیااى داریی تز سیستن ایوی طیر -1-9-8

.................................................................................................................28

گیا ضیذ -1-15

.....................................................................................................................................................................29

تزکیة ضیویایی ضیذ -1-15-1

.............................................................................................................................................35

خاظ تیلصیکی ضیذ -1-15-2

..........................................................................................................................................31

د‌

اثز ضیذ تز عولکزد رضذ -1-15-3

.........................................................................................................................................31

اثز ضیذ تز قاتلیت ضن هاد هغذی -1-15-4

......................................................................................................................32

اثز ضیذ تز چزتی حفز ضکوی -1-15-5

..............................................................................................................................33

اثز ضیذ تز ضعیت اکسیذای -1-15-6

................................................................................................................................33

اثز ضیذ تز پاراهتزای خی -1-15-7

.................................................................................................................................34

ها فصل دوم: مواد و روش

آسهایصهحل اجام -2-1

........................................................................................................................................................37

ساسی سالي پزرش آهاد -2-2

................................................................................................................................................37

هاد آسهایطی -2-3

..................................................................................................................................................................38

ا ت احذای آسهایطی اختػاظ جج -2-4

.......................................................................................................................38

ا ضزایط هذیزیتی پزرش جج -2-5

...................................................................................................................................38

رطتت -2-5-1

.......................................................................................................................................................................38

درج حزارت -2-5-2

..............................................................................................................................................................38

ه‌

ر -2-5-3

..............................................................................................................................................................................39

ا ا آتخریداخری -2-5-4

............................................................................................................................................39

اکسیاسیى تزاه -2-5-5

...................................................................................................................................................39

ح تی پدر ضیذ -2-6

.....................................................................................................................................................45

تیوارای آسهایطی -2-7

.........................................................................................................................................................45

آری اطالعات پاراهتزای هرد هطالع جوع -2-8

.............................................................................................................42

خراک هػزفی رسا -2-8-1

...............................................................................................................................................42

سى تذى افشایص سى رسا -2-8-2

.................................................................................................................................42

ضزیة تثذیل غذایی -2-8-3

..................................................................................................................................................43

تلفات -2-8-4

.........................................................................................................................................................................43

تفکیک الض -2-8-5

.............................................................................................................................................................43

گیزی ضزایة قاتلیت ضن اذاس -2-8-6

..............................................................................................................................44

ا درغذ هاد خطک و -2-8-7

........................................................................................................................................44

و‌

ا درغذ چزتی و -2-8-8

..................................................................................................................................................44

قاتلیت ضن هاد هغذی -2-8-9

...........................................................................................................................................45

تعییي ضعیت اکسیذای -2-8-15

.........................................................................................................................................45

تعییي پزفایل اسیذای چزب الض -2-8-11

.......................................................................................................................46

پاراهتزای -2-8-12

46.............................خی.........................................................................................................................

ا طزح آهاری آالیش داد -2-9

..............................................................................................................................................47

های پژوهش یافته فصل سوم: نتایج و

ای گضتی عولکزد رضذ جج -3-1

.....................................................................................................................................49

پاراهتزای الض -3-2

.............................................................................................................................................................53

قاتلیت ضن هاد هغذی -3-3

................................................................................................................................................54

ضعیت اکسیذای -3-4

...........................................................................................................................................................55

پزفایل اسیذای چزب الض -3-5

........................................................................................................................................56

پاراهتزای خی -3-6

............................................................................................................................................................59

ز‌

گیزی ارم: بحث و نتیجهفصل چه

تحث -4-1

...............................................................................................................................................................................62

ای گضتی عولکزد رضذ جج -4-1-1

................................................................................................................................62

پاراهتزای الض -4-1-2

........................................................................................................................................................63

قاتلیت ضن هاد هغذی -4-1-3

............................................................................................................................................64

ضعیت اکسیذای -4-1-4

......................................................................................................................................................65

پزفایل اسیذای چزب الض -4-1-5

..................................................................................................................................65

پاراهتزای لیپیذی خى -4-1-6

............................................................................................................................................66

گیزی کلی تیج -4-2

.............................................................................................................................................................67

پیطادا -4-3

........................................................................................................................................................................68

هاتع هآخذ

..............................................................................................................................................................................69

ح‌

ها فهرست جدول

صفحه شماره و عنوان جدول

ا استعوال اکسيا رش : تزاه سهای اکسیاسیى جج1 – 2جذل

.......................................................................39

رسگی( 24-11رسگی(، رضذ ) 15-5ای آغاسیي )ا در درای پای تزکیثات ضیویایی آى: جیز2 – 2جذل

رسگی( 42-25پایای )

........................................................................................................................................................................41

15-5ای گضتی در در آغاسیي )ای عولکزد رضذ جج: اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز ضاخع1 – 3جذل

رسگی(

.......................................................................................................................................................................................55

24-11در رضذ ) ای گضتی درای عولکزد رضذ جج: اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز ضاخع2 – 3جذل

رسگی(

.......................................................................................................................................................................................51

42-25ای گضتی در در پایای )ای عولکزد رضذ ججز ضاخع: اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ ت3 – 3جذل

رسگی(

.......................................................................................................................................................................................52

ط‌

42-5ای گضتی در کل در )ای عولکزد رضذ جج: اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز ضاخع4 – 3 جذل

رسگی(

.......................................................................................................................................................................................53

رسگی( 42ای گضتی ): اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز تزخی پاراهتزای الض جج5 – 3جذل

......................54

24ای گضتی در پایاى در رضذ ): اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز قاتلیت ضن هاد هغذی جج6 – 3جذل

رسگی(

.......................................................................................................................................................................................55

رسگی 42ای گضتی در ی جج: اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز ضعیت اکسیذا7 – 3جذل

............................56

الگی اسیذای چزب جیز: 8 – 3جذل

..............................................................................................................................57

رسگی( 42ای گضتی )پزفایل اسیذای چزب احی سی جج: اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز 9 – 3جذل

...57

رسگی( 42ای گضتی )پزفایل اسیذای چزب احی راى جج: اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز 15 – 3جذل

..58

رسگی 28ای گضتی در : اثز هثع لیپیذی جیز پدر ضیذ تز فاکترای خی جج11 – 3جذل

...........................65

ي‌

هافهرست شکل

صفحه شماره و عنوان شکل

35............................: ضیذ ......................................................................................................................1 – 1ضکل

1

فصل اول:

مقدمه و مزوری بز تحقیقات

گذشته

‌

‌

‌

‌

‌

2

مقدمه -1-1

بی تیذ اص ایت صیبدی دس پشسؽ یس، ثجد ثبصدی لشف خسان ث دی وبؾ ضی

ػضایی داسد، اشطی ای و ثش تیذ ثبصد غزایی یس تأثیش ثتشی ػا تغزیثشخسداس اػت. اص

ی، تبی ؿس خیش خخدی ذیپیغ ش اص بثت ثیـدفبتبیت اػؼثش ی جیػبی خیش اػت. ضاسؽ

ی بث) ت اػذ ؿئچشة غیش اساذ، شي ببی، وجتػیآبیی ظیش سذافضایؾ یضا ثشص ػ ذب

ی بػت دا فق، تؼبػس ظش شفت دثب ذوی یؼ(. ثش ای اػبع، تخللی ػ5550، اس ال

اص شفی تمبهبی شد . ذبی ختف ثشلشاس وثی تأی اشطی وبفی پیـیشی اص ثشص بدبسی

بی ثبؿذ. صیشا لشف یپیذ ثبال ث خلف یپیذثشای لشف ؿت ثب یپیذ و دس حب افضایؾ ی

بی سد ػی بی لجی، ػشلی، دیبثت ػشببسیاؿجبع دس سطی غزایی اؼب ػجت افضایؾ ثی

شدد. ی

بی حشن سؿذ دس پشسؽ یس، یبب داسیی ثیتیهبی خبیضی آتیتشی افضدیاص

ك ث خباد ( تؼ.Anethum graveolens Lثبؿذ. یب ؿیذ ثب ب ػی )تشویجبت فیتخیه ی

ؿد اب ث اػت و تمشیجب دس تب ایشا ث كست ػجضی خسدی وـت ی (Apiaceae)چتشیب

-دسكذ اػبغ ی 1-4سیذ. ؿیذ حبی كست حـی دس آرسثبیدب، تفشؽ ثشخی مبى ایشا ی

فالذس دسكذ( آفب 00دسكذ(، ی ) 05-05ثبؿذ و تشویجبت اكی آ ؿب وبس )

(. یب ؿیذ داسای یظی هذیىشثی 5515دسكذ( اػت )خیت وبئس ػی آسسا، 01/55)

اوؼیذای وبؾ چشثی تػي یب ؿیذ یض (. خبكیت آتی5555ثبؿذ )دالوئیغ ىبسا، ی

ػا یه تاذ ثسػذ و ؿیذ ی(. ثبثشای ث ظش ی1030ثبثت ؿذ اػت )یضدای ىبسا،

ػشلی بؿی اص غزابی پشچشة سد اػتفبد لشاس یشد. -بی لجیداسی ؤثش دس وبؾ خش ثیبسی

تحمیمبت وتشی یب ؿیذ سی اؼب ؽ ثد اوثش وبسبی پظـی كست شفت دس سد

ذی خیش پدس ؿیذ ثش بی ؿتی ادب ؿذ اػت. ثبثشای دس ای آصبیؾ اثش جغ یپی سی خخ

3

- پبساتشبی یپیذی خ خخ الؿ پشفبی اػیذبی چشةػىشد سؿذ، هؼیت اوؼیذای،

بی ؿتی سد ثشسػی لشاس شفت.

های پژوهشسؤال -1-2-ع جغ یپیذی چ تأثیشی سی ػىشد سؿذ، هؼیت اوؼیذای پبساتشبی یپیذی خ خخ -

؟ؿتی خاذ داؿتبی

آیب یب ؿیذ لبدس خاذ ثد دس مبیؼ ثب ش ؿبذ اثشات فیذی ثش ػىشد سؿذ دیش كفبت -

سد ثشسػی ـب دذ؟

آیب اوؼیذاػی یپیذبی الؿ ثب ػح لشف یب ؿیذ دس خیش تأثش خاذ ثد؟ -

بثغ یپیذی خد داسد؟ ؿیذ یب چ اثشات تمبثی ثی ػح لشف پدس -

های پژوهشفزضیه -1-3 ؿذ: دس ای آصبیؾ بثك ثب فشم كفش، فشهیبت صیش اسائ ی

داسیثغ ختف یپیذی دس خیش تفبت ؼیی باػتفبد اص -1 یبی ثیش كیفبت یسد ثشسػیی خخی

ؿتی خاذ داؿت.

-داسی ثش كفبت سد ثشسػی خخ دس خیش تفبت ؼی اػتفبد اص یب ؿیذ ثب ػذ اػتفبد اص آ -5

بی ؿتی خاذ داؿت.

داسی ثیش كیفبت اثش تمبث ثی بثغ ختف یپیذی ػح لشفی ؿیذ دس خیش تفبت ؼیی -0

بی ؿتی خاذ داؿت.سد ثشسػی خخ

اهداف پژوهش -1-4

ایشا، دػتشػی آػب، اسصا، لشف غزایی داسیی ای یب ثب تخ ث ثی ثد یب ؿیذ دس

ای خت اػتفبد ػی اص پدس ای یب دس تغزی تاذ مذبی دس دس وـس، ای بؼ یاص صب

اك مش ث كشف فشا شدد دا ثبؿذ، تب ثذی شیك اىب اػتفبد اص یه جغ ػ

بی بؿی اص آ خیشی ؿد دس بیت بی خت اػتالی ت حل خؼبستاص ذس سف

ثذاؿت ایی غزایی خبؼ ثشداؿت ؿد. ثشای یب داسیی ؿیذ ػال ثش اثشات هذثبوتشیبیی

(، هذامجبهی )غشیت بكشی 1434(، هذلبسچی )دیىـیت حؼی، 5550)یجغ اػتبسی،

4

(، حبفظت وذ خبى ؼذ وبذ 1445 هذػشبی )طا ىبسا، (،5550ىبسا،

-(، خاف آتی5553(، وبذ لذ خ )پذا، 5555تشؿح اػیذ ؼذ )حؼی صاد ىبسا،

ثشای ت(، وبؾ دذ چشثی وؼتش خ )یضدا پشػ5554اوؼیذای )ػسی ىبسا،

ثبثشای ذف اص ادب ای پظؾ ثشسػی اثشات ع جغ یپیذی ؿذ اػت، ( یض ضاسؽ 5553ویب،

)چشثی سغ( ػح پدس یب داسیی ؿیذ ثش پبساتشبی یپیذی خ، پشفبی اػیذبی چشة

ثبؿذ. بی ؿتی یاوؼیذای خخ الؿ هؼیت آتی

یدمنابع لیپی -1-5

ساذب تیذی ثبال، احتیبخبت غزایی ثبالیی ث یظ اص ظش اشطی یس ث دی ثشخسداسی اص

ثبؿذ دس ای پشتئی داسذ. تأی مبدیش ثبالی اشطی خیش ؼتض اػتفبد اص بثغ غی اص اشطی ی

بثغ صایی ثبالیی ؼتذ اص ایت صیبدی ثشخسداسذ.ثی بثغ ختف یپیذی و بثؼی ثب اسصؽ وبشی

ؿذ )بیت پس بی یس ثشای افضایؾ غظت اشطی اػتفبد ییپیذی ث س ػیؼی دس خیش

اص غالت بی غزایی ؼ یس، ػذتب(. اص آدب و خیش5555؛ ػبض ىبسا، 5552ىبسا،

ی اػت. ثب ای خد، تػي یس پبی یپیذؿد، یضا دسیبفت بی سغی تـىی ی ودب دا

تـىی ؿذ ثبؿذ، ثذ آ و ـىی دس یپیذدسكذ اص 05بیی و تب ب لبدسذ اص خیشخخ

(. وتش رخیش چشثی دس 1403چثشن، سؿذؿب ایدبد ؿد، اػتفبد بیذ )سیشؽ اغ

سؽ اص ایت خبكی بی پشبی ؿتی ث ظس تیذ ؿت ثذ چشثی وبؾ ضیخخ

( ضاسؽ وشدذ و یپیذب ػال ثش 5552(. بیت پس ىبسا )1442ثشخسداس اػت )شیش،

ب ثبػث افضایؾ بی ح دس چشثی، وبؾ شد غجبس افضایؾ خؿخساوی خیشتأی یتبی

ع ػ خغ، بذ ختفی ػا ث خیش، یپیذ ث یس پبػخؿذ. لبثیت و اد غزی ی

یپیذ ثبالی خیش غزایی، وبؾ لشف (.1997)پیجغ ىبسا، داسد ثؼتی اػتفبد سد یپیذ

خسان دس تید وبؾ سؿذ ثبصد لشف خسان سا دس پی خاذ داؿت )اػتبسع ىبسا،

احتبال ث ػت ثجد اػتفبد اص اشطی خیش (. ثجد هشیت تجذی خسان دس اثش اػتفبد اص یپیذ 5515

تاذ ث ای دی ثبؿذ و افضد یپیذ ث خیش خت ب یثبؿذ، اػتفبد ثتش اص اشطی ای خیشی

تش ؿذ ػجس اد غزایی دس دػتب اسؽ ؿذ دس تید و خزة اد غزی ثب ساذب آؼت

5

بی حبی یپیذ ب تخ ث وتش حشاست حیي پشسؽ، چ لشف خیشیشد، ث ثبالتشی كست ی

یشد )آ، اتالف حشاستی وتشی داسذ، دس تید اشطی آب ثب ساذب ثتشی سد اػتفبد لشاس ی

بی یبی پی، حتی دس كست یىؼب (. ثجد هشیت تجذی غزایی ب اػتفبد اص سغ1440

( ضاسؽ ؿذ اػت. ای ثجد 1435ی لبث ػخت ػبص خیش، تػي اػىبت ىبسا )ثد اشط

بی حبی یپیذ شثى وتش ب اػتفبد اص خیش 1دس هشیت تجذی غزایی ث تیذ حشاست افضایـی

2اثش دیبیىی یظ ثبؿذ آ سا تحت ػایاتالف چی یپیذب ث دیؿبػذ. یپیذب ی

بی ثذ یپیذ ثب اشطی ـبث ثتش تش، جغ اشطی ثؼیبس خثی ثد دس مبیؼ ثب خیشحشاستی پبیی

س لشف ع یپیذ دتا ب، یذثب تغییش جغ یپیذ لبث لشف پش(. 1440وذ )آ، ػ ی

آ خت ذغیشاؿجبع تأثیش فی بی ثب لشف یپیذد دلشفی خبؼ اؼبی تغییشاتی ایدب

ذ.استمبی ػالت خبؼ اؼبی ؿ

اثزات فیزیولوژیکی لیپیدها -1-5-1

بی حبی اػیذبی یپیذبی حبی اػیذبی چشة غیشاؿجبع ؼجت ث یپیذـب داد ؿذ و

حتیبت pHبی ؿتی ػجت ثجد ػىشد، خؼیت یىشثی چشة اؿجبع دس خیش غزایی خخ

(. دس تغزی ـخاسوذب ضاسؽ ؿذ اػت و 1045ػالت ىبسا، شدد )اخاسد ی

غظت ثبالیی اص اػیذبی چشة غیشاؿجبع )ػذتب اػیذ ائیه، اػیذ یئیه اػیذ آفب ییه( دس

شدد )خبه ج یخیش غزایی ػجت تغییش چـیشی دس تشویت فؼبیت فس ثبوتشیبیی دس ؿى

(. دس یس یض تأثیش ثجت اػتفبد اص سغ ػیب ث خبی پی سی وبؾ خؼیت 5552ىبسا،

ایى (. د1444بی ش ثجت سد ضاسؽ ؿذ اػت )دایى ىبسا، ووؼی اؿشیـیب وی

افضایؾ دفغ اػیذبی بی ختف سد وچه سا دس ثخؾ pHیش ثبالتش دمب( 1442ىبسا )

ایی ضاسؽ زكفشای تػي یضثب سا دس اثش لشف پی ث خبی سغ ػیب ث ػا یپیذ دس خیش غ

بی تیذوذ صا خؼیت وتشی اص ثبوتشیبی ثیبسیوشدذ. اص ػی دیش خؼیت ثیـتش ثبوتشی

بی ػفی مق دش ث ثشص اػبسد لبث اتظبس اػت و pHاػیذ الوتیه ثب تخ ث افضایؾ

1-

Heat increment 2-

Specific dynamic action

6

تا فت و اػتفبد اص بثغ ثبثشای ی(. 5550شدد )یپیغ ىبسا، دس ػیؼت ایی سد ی

بی ؿتی، ػال ایی خخزاؿجبع ث خبی بثغ اػیذبی چشة اؿجبع دس خیش غاػیذبی چشة غیش

الؿ ػجت ثجد ػالت سؿذ یضثب ث دی اوطی ثش اثشات فیذ سی تشویت اػیذبی چشة

. افضایؾ مبت فیضیطیىی (5554ؿد )صیی ىبسا، یىشثی ثتش دس دػتب اسؽ ی

تاذ ث دی تحشیه وبتبثیؼ صیبد وؼتش ثذ پغ اص دسیبفت ػح ثبالی یپیذ وؼتش ی

ة وؼتش اص سد ث وبؾ خزة وؼتش ثیبدبذ )آپبسػال تأثیش فیذثه فی آ ثش خز

ایی حبی اػیذبی چشة غیشاؿجبع ؼجت زبی غ‌ب، خیشدس آصبیـی سی ؽ (.5550اصدب،

ب بی تیذوذ اػیذ الوتیه دس ػى ؽایی حبی پی ػجت افضایؾ خؼیت ثبوتشیزغ ث خیش

تف اػیذبی چشة غیشاؿجبع سی فس یىشثی سد تفبتی ـبذ ـذ خ شدیذ، اب ثی بثغ

(.5553)حىت دػت ىبسا،

اثز لیپید بز عملکزد رشد -1-5-2

(، 1432، اسبش ىتسبی ؿتی خت افضایؾ ص )ث خیش غزایی خخ یپیذافضد

ؿد. تبیح ثشخی اص تحمیمبت ادب ؿذ ( ی1445ثجد هشیت تجذی غزایی )وآست ىبسا،

بی غزایی پشاشطی، ثبػث وبؾ لشف غزا ی ثجد افضد ؿذ ث خیش یپیذدذ و ـب ی

بی و یب تػي (. دس كستی و دس خیش1430شدد )ثش التـ، ثبصدی اػتفبد اص آ ی

-ب سا ثجد ثخـیذ دس تید لشف غزا افضایؾ یىی خیشاشطی، اػتفبد اص چشثی، هؼیت فیضی

بی تغزی (. ثشخی اص حممی یچ تفبتی سا دس ص ثذ ثی خخ1432، اسبش ىتسیبثذ )

؛ پؼتی ىبسا، 5550اذ )آصب ىبسا، ؿذ ثب بثغ ختف یپیذ خیش ـبذ ىشد

-ؼتمذذ و چشثی ثبػث وبؾ ػشػت ػجس غزا اص دػتب اسؽ ی (. ثشخی اص پظـشا5555

دذ، ای ؿد و ث ث خد اص شیك ىبیؼ فیضیىی اتؼبع ؼذ، لشف خسان سا وبؾ ی

بی ؿتی خیی خا ( ی دس خخ1435ت دس شؽ تخزاس تأییذ ؿذ )بتص ىبسا،

اذ و اثش (. تؼذادی اص حممی ـب داد1434اػت )یب پی، ای ـبذ ـذچی پذیذ

افضد یپیذ، ث مذاس صیبدی شثى ث وبؾ ػشػت ػجس اد غزایی اص دػتب اسؽ اػت )یتؼب

بی حبی یپیذ، (. ثخـی اص ثجد هشیت تجذی غزایی ب اػتفبد اص خیش1442 ىبسا،

7

ؿد تب پشذ ثب لشف زاسد خت یثیشی اػت و یپیذ ثش لشف خسان حیا یشثى ث تأ

؛ پیجغ ىبسا، 1442وتش خسان، دسیبفت اشطی خد سا ثبثت داسد )یؼ ػبشص،

1442 .)

ـخق ؿذ و اػتفبد اص یپیذ یبی دس خسان دش ث افضایؾ ص ثذ، یضا خسان

(. خى سغ یبی 1030ؿد )ؼتی ىبسا، ثجد هشیت تجذی خسان ی لشفی

یسع (.1440ؿد )یش، چشثی حیای، اهبف ص ثیـتشی سا دس خخ ؿتی خت ی

( ضاسؽ وشدذ و هشیت تجذی غزایی افضایؾ ص تحت تأثیش بثغ ختف یپیذ 5554ىبسا )

( ضاسؽ وشدذ و هشیت تجذی 5554 غیشاؿجبع( لشاس شفت. یالسد ىبسا ) )چشثی اؿجبع

یبثذ. دس بی غزایی حبی بثغ اػیذبی چشة غیشاؿجبع دس یس ثجد یغزایی دس اثش لشف خیش

بی غیشاؿجبع یچ ثجدی دس هشیت تجذی ( ـب دادذ و چشثی1444مبث پضفشس ىبسا )

( ضاسؽ 1442بی اؿجبع ایدبد ىشدذ. صیچ ىبسا )بی ؿتی ؼجت ث چشثیزایی خخغ

یبثذ. وشدذ و لشف خسان ث ػی دسكذ ثبالتشی اص اػیذ چشة غیشاؿجبع دس خیش ثجد ی

اثز لیپید بز قابلیت هضم مواد مغذی -1-5-3

بی یىشثی سؿذ دی تىی ثش خؼیت ظشفیت و خزة دػتب اسؽ تب حذد صیب

ثبؿذ، ثیـتشی تخ فس یىشثی دػتب اسؽ یس ث ػى ؼف ؿذ اػیت، ب ی تىثیش آ

ایی، اوطی یىشثی آ وتیش یسد زسغ ایت مؾ سد ثبسیه دس و خزة اد غاب ػی

(. مذاس، ع تؼبد اد غزی اكی دس خییش 2552ىبسا، بؼ لشاس شفت اػت )وبسثسي

یزاسد )وشثیذسات، پشتئی یپیذ( تأثیش ثبسص ـخلی سی خؼیت فؼبیت یىشثی سد یی

(. ـخق ؿذ اػت و یپیذ خیش ثبػث تغییشاتی دس فس یىشثیی سد 2513)اػىبت ىبسا،

ك اثش ؼتمیی ثش و خزة اد غزی تػي پشذ خاذ داؿت )دایى ؿذ و اص ای شیی

-(. دس پشذب خا ث ػت حذدیت دس تشؿیح كیفشا آیضی یپیبص، وی تیشی 1999ىبسا،

1982یؼشیذ وتش اػت )اػىبت، (. ثب افضایؾ ػ افضایؾ تشؿح كفشا آیضی ویذ یبی وی

(.2555یبثذ )سدسیع ىبسا، ثشای و یپیذ افضایؾ یچشثی، تابیی پشذ

8

یشد و ( ـب داد و ثبفت چشثی ثذ پشذ تحت تأثیش ع یپیذ خیش لشاس ی1440آ )

لبثیت و اشطی لبث تبثیؼ یپیذ سد اػتفبد لشاس شفت اشطی سا ث ػی پشذ تحت

-بی غیشاؿجبع داسای لبثیت و ثبالتش اشطی لبث تبثیؼی ثبالتشی ی. سغدذتأثیش لشاس ی

ؿذ )صویفی ىبسا، بی ؿتی تغزی ؿذ یثبؿذ خت ثجد كفبت ػىشدی خخ

سػذ دی ػىشد ثتش دس دس ای پشسؽ بؿی اص (. ث ظش ی5551؛ یؼ ػبشص، 5552

-بی خا ؼجت ث چشثیخزة ثتش یپیذبی غی اص اػیذبی چشة غیش اؿجبع تػي خخ و

(، و احتبال ث دی ظشفیت حذد ثشای تیذ كفشا دس ػی 5550ثبؿذ )چ چیب، بی اؿجبع

غظت وؼتش ػش خ ثش ؿد.تش اػت و ػجت وبؾ و اػیذبی چشة اؿجبع یپبیی

بی ؿتی دس و چشثی بی ؿتی تأثیش داسد، ـب داد ؿذ و تابیی خخ الؿ شؽوؼتش

(.1996 اثش آ ثش ػىشد آب دس ػی ختف تفبت اػت )ب ىبسا،

اثز لیپید بز کیفیت الشه -1-5-4

ة چشثی الؿ ثؼتی اذ و اػتحىب لا ؿت ث م ربؼبت تؼذدی ضاسؽ د

(، 5550دذ )ثبالس ثی، داسد و خد اػیذبی چشة غیشاؿجبع صیبد دس الؿ لا آ سا وبؾ ی

( دس آصبیؾ خد اص جغ یپیذی غیشاؿجبع خت وبؾ چشثی حفش 1440شدیىب ىبسا )

م رة چشثی رخیش ؿذ، بی ویفی الؿ ث دی پبیی آذ ؿىی اػتفبد وشدذ ی یظی

-بی خد سی خخ( دس آصبیؾ5550( ثبالس ثی )5550وبؾ یبفت. استیض ىبسا )

بی ؿتی تبیح ـبثی سا ضاسؽ وشدذ دس آصبیؾ دیشی ـخق ؿذ و ثی وبؾ وؼتش

داسی خد داسد، ثذی ؼی شؽ استجبى ثجت ؼیپالػب وبؾ وؼتش خد دس الؿ تخ

بی ؿتی شؽ دس شؽو وبؾ ػح وؼتش پالػب ثبػث وبؾ وؼتش خد دس الؿ تخ

(.1440ؿد )ب ىبسا، ی

اثز لیپید بز چزبی حفزه شکمی -1-5-5

ؿتی بی ػا تؼذدی ثش خلكیبت الؿ )دسكذ ػی سا( چشثی حفش ؿىی خخ

ای یض تب حذدی دس ای ثبؿذ، اجت ػا تغزیؤثش ؼتذ و اختالف طتیىی یىی اص ای دالی ی

9

(. چشثی افضد ؿذ ث 5551اسد ث یظ ثش چشثی حفش ؿىی ؤثش ؼتذ )یؼ ػبشص،

مذ ىبسا، ب شدیذ )لیشیبی غزایی ثبػث افضایؾ یضا چشثی حفش ؿىی خخخیش

بی غزایی داسای اشطی پشتئی ؼباذ و خیش(. ثشخی اص پظـشا ضاسؽ وشد1023

(.1440دذ )ثشان ىبسا، بی ؿتی سا تحت تأثیش لشاس ییضا چشثی حفش ؿىی خخ

ؿد )ثشان حفش ؿىی یبی ؿتی خت افضایؾ یضا چشثی ث خیش غزایی خخ یپیذافضد

دسكذ 0سصی( ى اػت ثیؾ اص 44(. چشثی حفش ؿىی دس صب وـتبس )1440، اسبى

(. وبؾ دس مذاس چشثی حفش ؿىی ثشای 5555ص صذ سا تـىی دذ )ػبض ىبسا،

-ؿ، خذا دس سیخت یوذب ثشای تیذوذب ایت داسد، صیشا دس صب وـتبس اللشف

وذب ثشای وذ تبی لشفؿد، ای وبؾ چشثی الؿ تب حذدی ث ویفیت ؿت وه ی

( دس آصبیـی تأثیش بثغ 5555(. ػبض ىبسا )1442دذ )شیش، لشف ؿت سا افضایؾ ی

ضاسؽ وشدذ و چشثی ختف چشثی سا ثش رخیش چشثی حفش ؿىی ػتض اػیذبی چشة ثشسػی

بیی و اػیذ چشة اؿجبع دسیبفت بیی و اػیذ چشة غیشاؿجبع دس مبیؼ ثب خخو ثذ دس خخ

چی ای حممی ثیب وشدذ و چشثی و ثذ ث تؼبد خبق چشثی خزة ؿذ، وشدذ وتش ثد،

وتش چشثی ثذ دس تید اوؼیذاػی وبتبثیؼ ػبخت چشثی ثب ـأ داخی اثؼت اػت. رخیش

افتذ. اص آدب و اػیذبی چشة غیشاؿجبع ثتش سد ػخت ثیـتش ػتض وتش اػیذبی چشة اتفبق ی

یشذ، زا خت یپطض وتشی دس وجذ یس ؿذ، ثبثشای چشثی و الؿ یض دس مبیؼ ػبص لشاس ی

ب، (. افضایؾ چشثی حفش ؿىی دس خخ1440)اتىیغ، یبثذثب اػیذبی چشة اؿجبع وبؾ ی

ثبؿذ )اػىبت بی حبی یپیذ شثى یاحتبال ث تیذ حشاست افضایـی وتش دس اثش اػتفبد اص خیش

بی ش ثد، ػت ای اش آ اػت و بی بد ثیـتش اص خخ(، ای افضایؾ دس خخ1435ىبسا،

سػذ تش ث حبت ثبثت یبی ش ػشیغبی ؿتی بد دس مبیؼ ثب خخػشػت سؿذ خخ

تشی ؿشع ث رخیش چشثی د، دسكذ چشثی الؿ یضا چشثی حفش بی بد دس ػ پبییخخ

دس خلف تأثیشپزیشی یضا (. 1423ثبؿذ )تییك ىبسا، بی ش یؿىی آب ثیـتش اص خخ

و بیت پس ىبسا مین تـش ؿذ اػت، ث سی ذفش ؿىی اص یپیذ خیش تبیح هچشثی ح

و جغ یپیذی خیش تأثیشی ثش یضا تدغ چشثی حفش دذاد( ـب 1445( پیچبػ یش )5552)

ثی بی خد دس دسكذ چش( ضاسؽ وشدذ و تفبت5555وشػپ اػتیبسػیب ). داسذؿىی

15

بی ؿتی تغزی ؿذ ثب بثغ ختف یپیذ، ثیـتش ثب یضا اوؼیذاػی یپیذ حفش ؿىی خخ

( دس آصبیـی ثیب دذ و بثغ یپیذی غی 5555ثب ػتض آ دس استجبى اػت. وشػپ اػتیبسػیب )

یب اػیذبی چشة داسای یه اص اػیذبی چشة غیشاؿجبع ؼجت ث بثغ غی اص اػیذبی چشة اؿجبع

ثجد سؿذ ثبصد خسان ثب بثغ اػیذبی ؿذ. پیذ دب خت رخیش چشثی وتشی دس ثذ ی

تش ای اػیذبی چشة ثشای اػب تبثیىی ؼجت تاذ ثب دػتشػی ثیـتش ساحتچشة غیشاؿجبع ی

، 5( ضاسؽ دذ و مبدیش 1422ىبسا )ث بثغ اػیذبی چشة اؿجبع شتجي ثبؿذ. شیفیت

فتی ثش یضا چشثی حفش ؿىی 3بی ؿتی ش دس ػ دسكذ چشثی دس خیش خخ 4 0، 0

( ـب دادذ و افضایؾ ػح سغ ػیب دس سصبی 5552بیت پس ىبسا ) تأثیشی ذاؿت.

( دس ثشسػی خزة پی دس 1972 ىبسا )وبسی شدد. ثبػث افضایؾ چشثی حفش ؿىی ی 53-45

پشذب ش ػجه ص، ـبذ وشدذ و خزة چشثی دس پشذب خا وتش ثد اػت.

تأثیز لیپید بز پزوفایل اسیدهای چزب الشه -1-5-6

بی صیبدی بی یس، اشی ؿبخت ؿذ اػت تبو تالؽاتمب اػیذبی چشة خیش ث ثبفت

ایدبد تغییش دس تشویت اػیذبی چشة ؿت یس اص شیك دػتىبسی خیش ادب شفت ؿذ ث ظس

-(. تأثیش یپیذ خیش ثش تشویت چشثی غـبی ػ1433؛ ال ىبسا، 5552اػت )شاؿس،

ی ببی پالػب تبثیؼ وجذ ضاسؽ ؿذ اػت ث سی و پشفبی ثذ، غظت یپپشتئی

ثبؿذ ی اػیذبی چشة خیش یببی ؿتی تبثؼی اص پشفبی ثذ خخچشة خ ثبفتاػیذ

بی چشة اؿجبع غیشاؿجبع تأثیش ذچی ضاسؽ ؿذ و لشف بثغ اػی(. 1435)ػیك،

ىبسا، ذدی د )اسدبی ؿتی ػو ػی خخخادبی چشة چشثی ذؼتمی ثش پشفبی اػی

ی ب( ـب داد و لبثیت خزة یپیذ خیش ث پشف5555بؼ وشػپ اػتیبسػیب ) (.1040

تاذ پبساتشبی ػىشد سا تحت ی اػیذبی چشة خیش ثؼتی داسد و یباػیذبی چشة آ پشف

پشتئی داسد و یضا اهبف ص و دس پشسؽ تب صبی و ؼجتتأثیش لشاس دذ. بؼبت ثیب ی

-ی اػیذبی چشة خیش لشاس یبث ػبیش اد غزی ثبثت ثبؿذ تحت تأثیش ع یپیذ خیش یب پشف

(. م رة چشثی الؿ یس ث 1440پیك ىبسا، ؛ یذا b1444یشد )ػبض ىبسا،

( 5550) اذسح سح ذا(. 1440ی اػیذبی چشة آ ثؼتی داسد )شدیىب ىبسا، بپشف

11

س خیش د دبی چشة خذس ثبفت چشثی، تحت تأثیش اػیدبی چشة ذاػی ذسكدو ذدضاسؽ وش

؛ 5515 اػت )فتب ىبسا، ذؿ ذس ثؼیبسی اص تحمیمبت دیش یض تأییدای یبفت د،یشلشاس ی

ػی خیش تغییش داد )یبئ تا ث تشویت اػیذبی چشة الؿ سا ی (.1440شدیىب ىبسا،

(. تغزی اػیذبی چشة غیشاؿجبع ثذ صدیش ثب چذ پیذ دب دش ث وبؾ 1441ىبسا،

( 5550؛ ػ دی، 5515ػتض چشثی، تحشیه تدضی اػیذبی چشة )یب ىبسا،

(. دس ی ساث 5551 ؿد )وشػپ اػتیبسػیب،اوؼیذاػی ؿذیذتش اػیذبی چشة خیش ی

دذ و اػیذبی چشة غیشاؿجبع ثذصدیش ثب چذ پیذ دب، ثیب آػی وآ ـب یب ‌ضاسؽ

ثبؿذ سا یض افضایؾ داد ث تجغ آ اوؼیذاػی ؿذیذتش اوؼیذاػی ی-βاوؼیذاص، و آضی اكی

داؿت ى اػت دش ث ػتض ش چ ثیـتش اػیذبی چشة غیشاؿجبع ثب چذ پیذ دب سا دس پی

(. 1444ب ؿد )سیغ بی، اػیذبی چشة ثب ـأ داخی اص وشثیذسات

ـب داد ؿذ اػت و ث دجب تغزی ثب بثغ ختف یپیذی، مبدیش اػیذبی چشة اؿجبع

چی استجبى ضدیىی ثی یشد. ‌غیشاؿجبع ثبفتی ثب چذ پیذ دب ث ؿذت تحت تأثیش لشاس ی

بی اؿجبع داخ ػوالی ث خض اػیذ اػتئبسیه ـبذ ؿذ اػیذبی چشة خد دس خیش چشثی

اػت ای تید سا ى اػت و ثتا تب حذی ث لبثیت و پبیی ای اػیذ ؼجت داد )یب،

ػبصی اػیذ اػتئبسیه خزة ؿذ دس پبػخ ث ػح (، یب بؿی اص وبؾ ػتض یب افضایؾ غیشاؿجبع1400

(. حتای اػیذ اػتئبسیه دس الؿ وتشی استجبى سا ثب 5554غزایی آ داؼت )آص ىبسا،

( ثیـتشی استجبى سا ثب حتای 1355حتای چشثی خیش داسد دس حبی و حتای اػیذ یئیه )

ضاسؽ دذ و (a1444(. ػبض ىبسا )5550چشثی خیش داسد )اذسح اذسح،

تفبت ـخلی دس ػح اػیذ اػتئبسیه دس یب بثغ ختف یپیذی ـبذ ـذ اػیذ یئیه

ثیـتشی تع سا داؿت. تأثیش ػ خیش غزایی )حبی پی، سغ ذاة یب سغ وتب( سی تشویت

ن ـب داد و ى سغ وتب حبی ثیـتشی اػیذبی بی ؿتی خاػیذ چشة بیچ خخ

(. تغزی سغ ػیب چشثی 5551سا داؿت )ست شیش، 3n/ 6n وتشی ؼجت 0چشة اب

ای ث یظ اػیذبی یشیؼتیه، ائیه، تاذ پشفبی اػیذبی چشة داخ بیچحیای ی

اوؼییه آفب یئیه سا تحت تأثیش لشاس دذ، ث سی و ثب لشف چشثی حیای مذاس اػیذبی

یشیؼتیه اوؼیه افضایؾ ی ثب لشف سغ ػیب مذاس ای د اػیذ دس ثبفت ػو ػی وبؾ

12

بی تغزی ؿذ ثب سغ ػیب ـبذ ه دس ػو ػی خخچی ثیـتشی ػح اػیذ یئییبفت

( ـب دادذ و اػیذ ائیه دس چشثی 1441آخیب ىبسا ) (.1040شدیذ )ذدی ىبسا،

اػیذ چشة ،ائیه ػیذبی ؿتی، اػیذ چشة غبت ثد، ث ای دی و االؿ بیچ خخ

ث 0-اب پبیی بی تغزی ؿذ ثب ؼجتدس خخ 0-بی چشة ابحتای اػیذ غبت دس خیش ثد.

، SFAرخیش 1151، 451، 251، 051بی بی تغزی ؿذ ثب ؼجتدس خخ (051، 151) 0-اب

MUFA (.5514وبتچ ىبسا، -افضایؾ یبفت )ا دس ػو ػی 0-اػیذبی چشة اب‌

پارامتزهای خونیاثز لیپید بز -1-5-7

بییپپشتئی یؼشیذ،تشی خ )وؼتش، ػش ثیؿییبیی غظت تشویجبت ثش خیش تأثیش یپیذ

(( ـخق ؿذ اػت )التس ىبسا، LDLبی ثب چبی پبیی )یپپشتئی ( HDLثبال ) چبی ثب

یپیذ خیش تأثیشی سی پبساتشبی ( ضاسؽ وشدذ و ع مذاس 1430ستش ىبسا )(. 1992

فتی ذاؿت. ثبالس ثی 3ای 4یؼشیذب وؼتش دس ػ خی ؿب چشثی و، تشی

-( ی تحمیمی تید شفتذ و افضد ااع یپیذ، ثذ افضد وؼتش ث خیش، تفبت ؼی5554)

شدد. اؿجبع ثد یپیذ ثبػث افضایؾ وؼتش یوذ اب داسی سا دس ػح وؼتش خ ایدبد ی

دسكذ اص ااع ختف یپیذ، 0( ضاسؽ وشدذ و لشف خیش حبی 5550اصدب آوؼیت )

( 5554بی ؿتی، تأثیشی ذاؿت. ثبالس ثی )خ خخ VLDLیؼشیذب سی ػح تشی

پالػب ؿذ. پیجغ ىبسا HDLػث افضایؾ ضاسؽ وشدذ و افضایؾ چشثی ث خیش پبی ثب

، ثب افضایؾ مبدیش چشثی HDLداس ثد تفبت ػح ( ضاسؽ وشدذ و ثب خد ػذ ؼی1442)

ثب افضایؾ ػ وبؾ یبفت. HDLچی ػح تب حذدی افضایؾ یبفت، HDLخیش، ػح

( ضاسؽ داد و ثؼوی اص 1444شذی ) ( یض چی تبیدی سا ضاسؽ وشد اػت.1445وبػتی )

اػیذبی چشة غیشاؿجبع ث ػا ػثؼتشای بػت ثشای آضی وؼتش آػی تشاؼفشاص )آضیی و

ؿذ.ؿد( ثبػث وبؾ غظت وؼتش پالػب یثبػث تجذی وؼتش ث ؿى غیشفؼب خد ی

-بی خد ضاسؽ وشدذ و خخ دس آصبیؾ( 1440( سب ىبسا )1440ثچ شاؿس )

بیی و خیش غی اص وؼتش یب اػیذبی چشة اؿجبع لشف وشدذ، مذاس وؼتش ػش خ آب

( ضاسؽ وشدذ و اػیذبی چشة اؿجبع 1434( شذی )1445ویؼال ىبسا ) ثبالتش ثد.

13

د، دس حبی و اػیذبی چشة غیشاؿجبع مذاس بی ؿتی سا افضایؾ داػش خ خخ LDLمذاس

سا دس مبیؼ ثب اػیذبی چشة اؿجبع افضایؾ HDLػش سا وبؾ مذاس LDL VLDLوؼتش،

خ سا افضایؾ ی اػیذبی چشة غیشاؿجبع ثب چذ پیذ LDLداد. اػیذبی چشة اؿجبع یضا

(.5550ت ىبسا، دذ )ػش خ سا وبؾ ی LDLدب یضا

اسیدهای چزب اشباع و غیزاشباع -1-6

بیی و دس تغزی یپیذثبؿذ. دس خیش یس ثؼیبس تذا ی یپیذاشص اػتفبد اص بثغ ختف

وـی ؼتذ. چشثی بی هبیؼبتی سغچشثی حیای فشاسد ؿذ ػذتبیس ث وبس ثشد ی

یؼشیذب ث مذاس حبی تشی حبی اػیذبی چشة اؿجبع ثد اوثشا ػذتب حیای ث یظ پی،

بی یبی ثیـتش ؿب تشویجبت اػیذ چشة آصاد فؼفیپیذب ثبؿذ. سغوتش اػیذ چشة آصاد ی

05ب حذد ب چشثی(. سغ1433حبی اػیذبی چشة غیشاؿجبع ؼتذ )ثبست، ثد اوثشا

دذ و ؿب اػیذبی چشة اؿجبع اص اشطی لشفی سصا خاغ اؼبی سا تـىی ی دسكذ

(SFAMUFA(، اػیذبی چشة غیشاؿجبع ثب یه پیذ دب )1

( اػیذبی چشة غیشاؿجبع ثب چذ 2

PUFAپیذ دب )(. اػتفبد اص اػیذبی چشة اؿجبع ثب ـأ 5552ثبؿذ )اتغ ىبسا، ( ی3

بی وبال، بی وتب ب، سغثبؿذ. دس یب سغیای ظیش پی ب سغ خ یض سایح یح

بی آفتبثشدا، ػیب ش داسای ػح ثبالیی اص ثبؿذ سغی 0-غی اص اػیذبی چشة اب

ؿذ جبع ؿبخت ی پی حیای دج ػشؿبس اص اػیذبی چشة اؿ 0-اػیذبی چشة غیشاؿجبع اب

(. اػیذ آفب 5550؛ اػپالس ىبسا، 5550؛ صیی ىبسا، 5554)دییت ىبسا،

ثشای ػالتی اؼب 0- اػیذ یئیه اص اػیذبی چشة اب 0-ییه اص اػیذبی چشة اب

-بی لجیلع ثیبسیهشسی ؼتذ، چشا و ثذ لبدس ث ػبخت آب یؼت لشف آب احتب

یضا وؼتش 0بی حبی اػیذبی چشة اب (. سغ5550دذ )ثبی السا، ػشلی سا وبؾ ی

دذ اص ای شیك اص ثشص ثؼیبسی اص سا افضایؾ ی HDLسا وبؾ وؼتش LDLوؼتش

بی اؿجبع ث دی (. چشثی5511)ؿبیبس ىبسا، بیذػشلی خیشی ی-بی لجیثیبسی

1- Saturated fatty acid

2- Mono unsaturated fatty acid

3- Poly unsaturated fatty acid

14

ثجبت ثیـتش دس ثشاثش اوؼیذاػی داسای ضایبیی دس خیش ثد ی سد ثیؾ اص حذ اػیذبی چشة

(.5554بی یس ى اػت خیی ثشای لشف وذب ة جبؿذ )دی، اؿجبع ث ثبفت

-مذاس وتشی اص شیك ذفع دفغ یبی یبی غیشاؿجبع ث تبیح یه تحمیك ـب داد و سغ

وذ )صیچ ىبسا، ؿذ تؼبلجب اشطی لبث تبثیؼ ثیـتشی ؼجت ث چشثی حیای تیذ ی

بی حبی ( ثیب وشدذ و اشطی لبث تبثیؼ دس خیش1424یال ىبسا )(. 1996

اػیذبی چشة اؿجبع وتش اػت. ؿیسا بی حبی اػیذبی چشة غیشاؿجبع ؼجت ث خیش

( ضاسؽ وشدذ و تفبت دس لبثیت دػتشػی ث اشطی لبث تبثیؼ ث تفبت دس 1445ىبسا )

چی لشف اػیذبی چشة خزة ؿذ ثؼتی داسد. اػیذبی چشة خزة ؿذ ثب تخ ث یضا

بی دخی دس ثتباوؼیذاػی ؿذ یب اص آضی تاذ ثبػث فؼب ؿذ ثشخیغیشاؿجبع ثد آب ی

ب ث س تلبدفی خزة ؿذ اص ؼیش تیذ اشطی خبسج ؿذ.تػي ثشخی اص ػ

روغن گیاهی -1-7

روغن سویا 1-7-1

-0nتشی ػو اص خباد اػیذبی چشة ع ثبؿذ و غ ػیب غی اص اػیذ یئیه یس

بی ؿتی اغت مبدیش ظش ث ساج اػتفبد اص سغ ػیب دس تظی خیش، خخؿد. حؼة ی

بیی دس سد افضایؾ لشف اػیذبی چشة داسذ. شایتبثی اص ای اػیذ چشة سا دسیبفت ی

0n- اثش آ ثش ػالتی اؼب خد داؿت تالؿی دس وبؾ دسیبفت ای ع اػیذبی چشة دس

(.5554اػت )یدذسا بیغ، -0n ثب اػیذبی چشة عمبیؼ

تأثیز روغن سویا بز عملکزد رشد -1-7-1-1

بی ؿتی سا ث حب سؿذ ساذب تجذی خسان دس ػی لشف سغ ػیب ػىشد خخ

بسب داسا ب وتشی مذاس وؼتش سا دس ثی تیثخـذ، اص شفی ای ش اص خخختف ثجد ی

( ضاسؽ وشدذ و تػي 5555(. پؼتی ىبسا )1033ػبػی ىبسا، ثدذ )حذی

بیی و خى چشثی بیی و ثب سغ ػیب تغزی ؿذ ثدذ یچ تفبتی ثب خخافضایؾ ص خخ

( دس آصبیـی 5515یبی حیای یب چشثی یس اػتفبد وشدذ، ذاؿت. ثسیىػىب ىبسا )

15

بی ؿتی چشثی خن( سا ثش ػىشد خخ 05تأثیش بثغ ختف یپیذ )سغ ػیب، یت

ثشسػی ضاسؽ وشدذ و افضایؾ ص سصا هشیت تجذی غزایی تحت تأثیش بثغ ختف یپیذ

ی خن، سغ آفتبثشدا، ( ثب اسصیبثی بثغ ختف یپیذ )چشث5553لشاس شفت. فج ىبسا )

بی ؿتی دسیبفتذ و ثی تیبسب اص حب لشف سغ ػیب سغ وتب( دس تغزی خخ

( افضایؾ لشف 5550خسان هشیت تجذی غزایی یچ تفبتی ـبذ ـذ. تجؼیذیب ىبسا )

وشدذ ث سی و افضایؾ دسكذ دس خیش ـبذ 0خسان سا ثب افضایؾ ػح لشف سغ ػیب تب

تش آ خیش ؿبذ دسكذ سغ ػیب ثبالتش اص ػح پبیی 0بی تغزی ؿذ ثب لشف خسان خخ

دسكذ( دش ث وبؾ لشف خسان ؿذ، آب ػت آ سا ث 0/2ثد، دس حبی و ػح ثبالتش آ )

(. 1433دادذ )شتی شتی، بی ؿتی خا ؼجتپبیی ثد لبثیت و سغ دس خخ

دسكذ سغ ػیب دس 0بی تغزی ؿذ ثب ( ثجد افضایؾ ص سا دس خخ1442یتؼب ىبسا )

( تغییشی دس افضایؾ ص 5550مبیؼ ثب ػح كفش آ ـبذ وشدذ، ث ػال تجؼیذیب ىبسا )

ػیب ـبذ ىشدذ ی ػح ثبالتش آ دسكذ سغ 0 0/5بی ؿتی ثب لشف ػح خخ

بیی ـب ( ی آصبیؾ1440دسكذ( دش ث ثذتش ؿذ افضایؾ ص ؿذ. فشاى ىبسا ) 0/2)

اتباع ىبسا ثخـذ. بؼ اغدادذ و اػتفبد اص سغ ػیب، ص ثذ سا ثجد ی

-تاذ ثش لبثیت و تـىی یؼػیب ی ( ـب داد و اػیذبی چشة غیشاؿجبع سغ5552)

ب ثبػث ثجد ساذب اشطی لبث بی یپیذ اثش زاس ثد اص ای س سغ ػیب ؼجت ث ػبیش سغ

دس ثشخی اص بؼبت اػتفبد اص سغ ؿد و ای ػب ثش یضا اهبف ص ؤثش اػت. تبثیؼی ی

(، خسان لشفی 2555؛ ثبی وؼى، 2554ص )یالسد ىبسا، ػیب دش ث افضایؾ

( ـب 2558(. فیش ىبسا )1999ثجد هشیت تجذی خسان شدیذ )چػىی ىبسا،

ؿب سغ ػیب چشثی بی تحت تأثیش لشاس دادذ و ص بیی ثذ تػي بثغ چشثی خیش

بی ؿتی، بؿی اص صیبد ثد بی یبی )ظیش سغ ػیب( ثش ػىشد خخاثش ثتش سغ شفت.

چی ثتش ثد تـىی یؼ ث ؼجت اػیذبی چشة غیشاؿجبع آب ث اػیذبی چشة اؿجبع

ثبؿذ. تـىی یؼ دس حبت اػتفبد اص اػیذ خبش ایدبد یؼشیذ ثؼذ اص یذسیض آ دس سد ی

یبثذ )اػىبت ىبسا، س خیش غزایی ث دی ػذ خد یؼش دس ػبختب آب وبؾ یچشة د

بی حبی سغ ػیب احتبال ثبػث بی ثب پشفبی اػیذبی چشة غیشاؿجبع بذ خیش(. خیش1435

16

یت و ؿد ای اثش ث ای دی اػت و لبثثتش ؿذ هشیت تجذی غزایی ی دس آغبصی ی

(. 1442یبثذ )صیچ ىبسا، ب ثب افضایؾ دسخ غیشاؿجبع ثد آب افضایؾ ییپیذ

تأثیز روغن سویا بز وضعیت اکسیدانی -1-7-1-2

ػیب ث دی داسا ثد تؼذاد ثیـتش اػیذبی چشة داسای پیذ دب دس ؼشم سغ

تشی اص پشاوؼیذػی زی ؿذ ثب پی داسای ػح پبییبی تغاوؼیذاػی ثیـتشی لشاس داسذ خخ

(.1045یپیذ ثدذ )حؼیی اؿب ىبسا،

تأثیز روغن سویا بز پزوفایل اسیدهای چزب الشه -1-7-1-3

( اػال دذ و حتای اػیذ ائیه دس ػو ػی دس ش تغزی 5554آص ىبسا )

ت، ث ػال اػال دذ و تغزی ثب سغ ػیب )ث ػت داسا ثد مبدیش ؿذ ثب سغ ػیب وتش اػ

ثبالیی اص اػیذ یئیه( دش ث افضایؾ اػیذبی چشة غیشاؿجبع ثب چذ پیذ دب ثبفتی )ث خض

بی دس ثبفت n-6اػتفبد اص سغ ػیب خت افضایؾ ػح اػیذبی چشة ع ؿد. ػو سا( ی

فتب ىبسا (.1392ؿد )یذؿبد، ػدذی حؼة ی ؿد و تغییش‌بی ؿتی یخخ

دسكذ سغ آفتبثشدا 5( سا دس ػو ػی )حبی 0( ثیـتشی مذاس اػیذ یئیه )اب 5515)

)حبی س وتشی مذاس ای اػیذبی چشة دس شیشی دذ یدسكذ سغ ػیب( اذاص 5

بی تغزی ؿذ ثب ؿت ػی دس خخ دسكذ سغ دج( ـبذ ؿذ. 5دسكذ سغ ثضسن 5

( اػتئبسیه C16:0(، پبیتیه )C14:0چشة یشیؼتیه ) سغ ػیب داسای ثیـتشی یضا اػیذبی

(C18:0چی وتشی یضا اػیذبی چشة غیشاؿجبع داسای چذ ثبذ دب ا ) ػیذبی چشة

( ضاسؽ وشدذ و سغ 1440شدیىب ىبسا ) (.1040ثد )یشؿىبس ىبسا، 0-اب

سغ ػیب ث ػا بسوذ یپطض، حبی ػح ثبؿذ.ػیب ؿب ػح ثبالیی اص اػیذ یئیه ی

(.1430؛ تببوب ىبسا، 1430ؼت )دبذػ، PUFAثبالیی اص

تأثیز روغن سویا بز پارامتزهای خونی -1-7-1-4

بی ؿتی بد ؿذ ث سی ( ـب دادذ و جغ سغ ثبػث تغییش وؼتش ػش خخ5550صیی ىبسا )

بی ؿتی بد تغزی ؿذ ثب سغ وضا و وؼتش ػش دس خخ

17

Family name: Miri Atashgah Name: Seyede Roghaie

Title of Thesis: The effect of dietary lipid source and dill powder (Anethum graveolens L.)

on growth performance, oxidant status, carcass fatty acids profile and blood lipid

parameters of broiler chickens

Supervisor: Mir Daryoush Shakouri

Advisor: Bahram Fathi Achachlouei

Graduate Degree M.Sc.

Major: Animal Science Specialty: Poultry Nutrition

University: Mohaghegh Ardabili Faculty: Agriculture and Natural Resources

Graduation date: 2017/2/18 Number of pages: 90

Abstract:

The study was conducted to evaluate the effect of dietary lipid source and dill (Anethum

graveolens L.) powder on growth performance, oxidant status, carcass fatty acids profile

and blood lipid parameters of broiler chickens. A total of 256 Ross 308 chicks (mixed sex)

were assigned to 4 treatments, 4 replicates and 16 birds in each by employing a completely

randomizes design with factorial arrangement of 2×2. The levels of first factor were soy oil

and sheep tallow (%4-5) and the levels of second factor were with (%1) and without dill

powder application. The study was lasted 42 days. Feed intake of chickens was

significantly increased by dill powder supplementation (P<0.05). The use of soy oil

improved weight gain and feed conversion ratio of chickens (P<0.05). Digestibility of dry

matter, organic matter and fat in chickens fed with soybean oil significantly increased

compared with those on sheep tallow (P<0.05), also digestibility of dry matter and organic

matter was enhanced by dill powder (P<0.05). Compared with sheep tallow, the

malondialdehyde (MDA) level of breast and thigh meats was significantly increased in

broilers fed with soybean oil (P<0.05). The MDA level in thigh meat was raised when dill

powder used in the diet (P<0.05). Linoleic acid in breast and thigh muscles of chickens fed

with soybean oil increased in comparison with the sheep tallow (P<0.05). The percent of

saturated fatty acids of breast meat was increased (P<0.05) and the percent of its

unsaturated fatty acids was decreased by dill powder (P<0.05). The percentage of mono

unsaturated fatty acids of breast meat was decreaded in soy oil containg diet while was

increased in sheep tallow diet (P<0.05). The increase of total cholesterol, triglyceride,

VLDL cholesterol and LDL cholesterol concentrations in chickens serum fed with sheep

tallow was observed compared with those on soybean oil (P<0.05). Concentation of HDL

cholesterol in chickens receiving soybean oil was enhance in comparison with sheep tallow

(P<0.05). The result of this study showed the beneficial effect of soy oil on broiler

performance, nutrients digestibility and blood lipid parameters compared with sheep

tallow. Dill powder failed to show any improvement in bird performance while changed

the profile of breast meat fatty acids in the favour of saturated fatty acids and increased the

ratio of HDL cholesterol to LDL cholesterol of broilers serum.

Keywords: lipid source, dill powder, growth performance, carcass fatty acids profile, blood

lipid parameters, broiler chickens

18

University of Mohaghegh Ardabili

Faculty of Agriculture and Natural Resources

Department of Animal Science

Thesis submitted in partial fulfilment of the requirements for the degree of

M.Sc. in Animal Science

Title:

The effect of dietary lipid source and dill powder (Anethum graveolens L.) on

growth performance, oxidant status, carcass fatty acids profile and blood lipid

parameters of broiler chickens

Supervisor:

Mir Daryoush Shakouri

Advisor:

Bahram Fathi Achachlouei

By:

Seyede Roghaie Miri Atashgah

February 2017