0

يرهنما يزنبوردار

Beekeeping guidline in Dari

Reza Shahrouzi 2012

يروزشهرضا د محمد يس: ب کننده يترت

يزنبوردار ين الملليمشاورب

ش.هـ 1391سال

1

فهرست مقدمه

تکنالوژي زنبور داري –بخش اول

تعريف نژاد هاي زنبورعسل وجايگاه آنها درحشره شناسي

نژاد هاي زنبور عسلبهترين

Apis mellifera mellifera يا يئنژاد زنبور فرانسوي واروپا -

Apis Mellifera caucasica زنبور قفقازي يانژاد -

Apis mellifera ligustica يا ینژاد زنبور عسل زرد اروپاي -

Apis mellifera carnica ي رنگ اتريشيئنژاد زنبور خرما -

اناتومي زنبور عسل

a( سر b( سينه

c( شکم

ظايف زنبور کارگر و

دوران حيات زنبور کارگر

ظايف زنبور ملکه درصندوقو

وران حيات زنبور ملکه د

وظايف زنبور نر

دوران حيات زنبور نر

)رقص هاي زنبورها( زبان تماس زنبورها

وسايل کار زنبورداري

دهد عبارت است ازبدار بايد درطول يک سال انجام کارهايکه يک زنبور

I. فصل بهار:

اولين باز ديد بهاري -

تغذيه کردن صندوقها -

2

کنترول ملکه -

ملکه تعويض -

موم بافي وموم دادن به صندوقها -

یباز ديد هاي مرتب بهار -

روش هاي چوچه گيري مصنوعي -

حل استقرار يک زنبورستان م-

نآچوچه طبيعي وروش گرفتن -

چه عواملی باعث دادن چوچه طبيعی در صندوق ميشود -

قلکوچ دادن صندوقها به ييالق وروش آماده کردن صندوقها براي حمل ون -

طبقه زدن -

هواشناسي -

زنبور پاکتي -

)يکجانمودن(ادغام کردن -

)دزدي کردن(غارت کردن -

روش ساختن غذاي خميري -

اصالح نژاد زنبور عسل وپرورش ملکه -

II. فصل تابستان:

چوکات وموم دادن --

روش عسل گيري و برداشت عسل -

شرايط اطاق عسل گيري -

عسل وخواص آن

عسل چيست؟ -

عسل یموارد مصرف -

ي عسلئي وخواص دوائارزش غذا-

معيار هاي انتخاب عسل

رنگ عسل -

3

غلظت عسل -

عسل) حل کردن شکرک(طريقه مايع کردن -

III. خزان(فصل پاييز( :

.کوچ دادن زنبور ها به محل گزراندن خواب زمستاني- -

برداشتن طبقه ها وانبار کردن آنها درانبار تاريک وخنک-

:دن صندوق ها براي خواب زمستانيآماده کر-

کنترل ذخيره غذاي-

جمع کردن چوکات هاي اضافي -

هواگيري مناسب درصندوق -

IV. فصل زمستان

4

امراض زنبور عسل -بخش دوم

ضدعفوني ها

فزيکي -

يوکيميا -

زنبورعسل امراضعوامل مساعد کننده

عامل هواشناسي-

عامل غذا -

روش زنبورداري -

عامل ارثي -

عامل باقي مانده ها درصندوق -

مرض لوک آمريکاي

تعريف -

مرض عامل -

انتشار مرض درداخل صندوق -

انتشار مرض درخارج صندوق -

عاليم مرض -

تداوي مرض -

وقايه -

مرض لوک اروپايي

تعريف -

مرض عامل -

5

انتشار مرض درداخل صندوق -

ر مرض درخارج صندوقانتشا -

عاليم مرض -

تداوي مرض -

وقايه -

مرض قارچي زنبورعسل

تعريف -

مرض عامل -

انتشار مرض درداخل صندوق -

انتشار مرض درخارج صندوق -

عاليم مرض -

وقايه -

مرض نوزما

تعريف -

مرض عامل -

انتشار مرض درداخل صندوق -

انتشار مرض درخارج صندوق -

عاليم مرض-

تداوي مرض -

وقايه -

6

مرض اکاريوز

تعريف -

مرض عامل -

انتشار مرض درداخل صندوق -

انتشار مرض درخارج صندوق -

عاليم مرض-

تداوي مرض -

وقايه -

مرض جرب واروا

تعريف -

عامل مرض -

دنيا تاريخچه وانتشار اين مرض در -

دوران حيات -

تداوي مرض -

نتيجه گيري -

الپس مرسده يالمرض جرب ترروپ

دشمنان زنبور عسل

موم خوار) کرم(پروانه

)Galleria mellonella L(کرم بزرگ موم خوار -

)Achroea grisella F(کرم کوچک موم خوار -

تقسيم اوقات زنبور داری

7

مقدمه

Introduction Afghanistan has some 350.000 to 400,000 honey bee colonies, according to Sannie Satti, Sayed Khan Panjshri, Director of the Cooperative and Reza. Shahrouzi, 2012. Modern frame hives can yield approximately 10 to 40 kg of honey per year. This can make a big economic difference to an Afghan family. In 2004, the author published an article about a ten-year plan to create 10,000 jobs in beekeeping by eventually establishing 1,000,000 bee colonies. In addition, the author wrote a book about beekeeping guidelines in the Dari language and translated several CDs produced by l’Office pour l’Information et la Documentation en Apiculture.The Information and Documentation Service for Apiculture, into Dari for Afghan beekeepers. It is the fervent hope of the author that, by 2018, Afghanistan will have reached its goal of 1,000,000 hives and 10,000 beekeepers. Since 2005, when France opened a bureau in Kabul to aid the development of agriculture in Afghanistan, Franco-Afghan collaboration in apiculture has been considerable, thanks, in no small part, to the work of Mr. Marc Jean of the World Bank. Thanks are also due to the many NGOs working on rural development in Afghanistan, on such projects as arboriculture, cattle and sheep breeding, greenhouse production, etc. For example, in 2010, some 5,000,000 euros were invested in arboriculture alone. The aim is to create 30,000 jobs in the agricultural sector over ten years. These are great efforts but, in truth, much is needed to ensure an optimistic future for agriculture and apiculture in Afghanistan. Reza SHAHROUZI International Counsellor for Agriculture & Apiculture rezashahrouzi@yahoo.com Phone :+98 281 3687062 Fax: :+98 281 2227144 M0bile :+98 912 5819733

8

ميبسم هللا الرحمن الرح

يزنبور دار يتکنالوژ –بخش اول

يدرحشره شناس ه آنهاگايعسل وجازنبور يف نژاد هايتعر :م کرده انديل تقسيذ ن را به دوگروپيموجودات کره زمتمام

نباتات .۱ وانات يح .۲

:شونديم ميتقس به دوبخش واناتيح ،باشديم واناتيحن جا منظورما يدرا

a. گاو ،گوسفند( پستانداران: مانند ،اند ستون فقرات يکه دارايواناتيحيعني مهره داران.(... b. حشرات وخزندگان: مانند که فاقد ستون فقرات اند ،يواناتيح يعني )بدون مهره ( مهره گان يب.

گروپ پنجبه سيآپ وباشد يس ميآپ نوع از ، (Hymenoptera) يرانوپتمايزنبور عسل از خانواده ه: حشرات : ل تقسم شده استيذ

آنها را زنبور يها صندوقباشد که ما دريم یزنبور عسل : Apis Melliferaرايف يليس ميآپ )۱ .باشديا پراکنده ميدن در م ويدهيپرورش م

وتنه ینکوهستا يداخل غارها وشکاف سنگ ها که در یزنبور : Apis cernaرانا س سِ يآپ )۲قرار داده وازآنها صندوقرا درداخل درکشور افغانستان وهندوستان آنها .کننديم يدرختان زندگ

.کننديد ميلو توليک رحدود سه تاچها يار کميل بسن زنبور ها عسيکه ا کننديعسل برداشت مکنند يانه ميرون آشيا بيآزاد يباشد که درفضايار خورد مين زنبور بسيا Apis flora : س فلورا يآپ )۳

ده ير ديران ومناطق گرمسيا، هندوستان ، انستان غدرکشور اف .کنند يد ميتول يار کميعسل بس و .قرارداده اند يرا درمعرض نابود ن زنبوريا عسلبرداشت يسفانه مردم براأمت .شوديم

يرو درو باشد يم ميکه نام برد ياز زنبور ها بزرگترن زنبور يا: Apis dorsataس دورساتا يآپ )۴ک درخت ي يرو که در ميسازد گیبزر چوکاتک يآنها کنند،يالنه مدرختان بلند قوی و يشاخها

آن درخت ، از همين لحاظباشد يهندوستان موجود م درکشورو شده ده يش از چند النه زنبور ديب .نديگويزنبور م يان درخت هايرا بوم ها

چوکاتک يباشد که در ين زنبور مياز نظر قواره بزرگتر : Apis laboriosaسا يس لبوريآپ )۵ .دشويده ميسازد ؛ معموال درارتفاعات هزار تا چهار هزارديبزرگ النه م

9

سل زنبور ع ياد هانژبهترين

:يئواروپا ينژاد زنبور فرانسو .۱

اه يس کامالً آنهاکه رنگ ياد ميشود )Apis mellifera mellifera(را يف يمل رايف يس ملينبور بنام آپن زياباشند دربهار تخم يم يعصب يها کم چوکات ين زنبور ها در رويا. اه دارنديرنگ س نيز آنها ينرها بوده و

کنند تا ياد ميرا ز يزيتخم رو آنها شود ياد ميدرموقع شهد صحرا ز شروع کرده که يرا به آرام يزير ی که دارای آب وهواین نوع نژاد درمناطقيا. اورند يب صندوقبه يشتريشهد ب يريدرفصل عسل گ

ن زنبور يا. د نمه سرد مطابقت بدهيسرد ون يط هايتوانند خودشانرا در محيکنند وميعادت م باشد، مختلف از يانگلستان وبعض رلند،يا ن نژاد درکشور فرانسه،يا انتشار. کننديم ياد جمع آوريزرا ) بره موم (

.، ولی اين نژاد در اکثر کشور ها برده شده وعادت داده شده است باشديم يئاروپا يکشورها

: Apis Mellifera caucasicaا ي ينژاد زنبور قفقاز .۲

است اه رنگيآن س يباشد که نر هايم ياديز يموها يودارا بودهرنگ ين نژاد زنبور خاکستريان است که از خرطوم يزنبورا ات مهميشود؛ خصوصيهده مک بند نازک مشاين زنبور ها يکمر ا يروودر

.باشديمتر م يمل ۷٫۰۴۶اندازه خرطوم و است گربرخورداريد يبزرگترنسبت به زنبورها

کم کهمل خانه توليدميکند وکم يعيبطبچه زندگی کرده چوکات يرو يآرام به اريزنبور بساين را به اوج يزياد تخم ريرا ازکم شروع کرده ودرموقع شهد ز يزيل بهار تخم ريسازد که دراوايم که ستنيا ن نژاد زنبوريب ايتنها ع. استسازن زنبور معروف به زنبور بره موميا .رساندياحداکثر مي

گرجستان قفقاز، جان ،يآذربا ينها درکشور هاآ يگپراکند .باشديحساس م) نوزوما( مرضدربرابر .ن نژاد دراکثر کشور ها برده شده وعادت داده شده است يا يول باشدياه ميس يايواطراف در

: Apis mellifera ligusticaا ي یينژاد زنبور عسل زرد اروپا .۳

.باشديزرد رنگ مآن ينرها و باشد که رنگ آن کامال زرد استين زنبور تنها زنبور منطقه اروپاميان يا يزيتخم ر. الند هم برده شده است يوزيا ونيکا ،استراليبه کشور امر يا پراکنده شده حتين نژاد دردنيا

ت يار پرجمعين نژاد بسيا يهاصندوقباشد که يار باال ميآن بس يزياد بوده وتخم ريل بهار زينژاد دراواست نين نژاد ايب ايتنها ع. دهديم يعيوکمتر بچه طب بودهگر يد يد بره موم آن کمتر از نژادهايتول. باشد يم

ا يودرهمه دن.زنديماد يش زيدهد که نيم يعصبان يگر زنبور هاين نژاد با نژاد ديا يدورگ ها که در .باشنديموجود م

: Apis mellifera carnica يشيرنگ اتر يئنژاد زنبور خرما.۴

نه نر ها يوسبوده گر يد يبزرگ تر از نژاد هاآن يپررنگ دارد ونر ها خرمائین نژاد رنگ يا يدرمناطق کوهستان يطوالن يراندن زمستان هاذگ يبرا يار خوبيباشد؛ زنبور بسيرنگ م يخاکستر

ط آب يآن دربهار کم وباشرا يزيندارد، تخم ر يعيل به بچه دادن طبيار آرام وتمايزنبور بس .باشديمعت يود درطبجرا مناسب با شهد مو صندوقت يوجمعاد کرده يرا باشتاب ز خود يزيوهوا تخم ر

آن انتشار .ار خوب عمل کرده است يگر بسيد ين نژاد با نژادهايا يدورگ ها .دهديم تمطابقسابق مشاهده ایيوگسالويش ويکشور اتر، وب يرود خانه دان يوکناره ها ي، شرقيشمال يدراروپا

.ه وعادت داده شده است، ولی اين نژاد در اکثر کشور ها برده شد شوديم

10

:باشديسه نوع زنبور م ير عسل دارازنبو صندوقک ي

زنبور کارگر )۱ زنبور ملکه )۲ زنبور نر )۳

زنبور عسل يناتوما

:باشديهر زنبور شامل سه قسمت م

d( ا آنتن، خرطوم ، دوچشم ساده وسه چشم مرکبيشامل شاخک : سر . e( ميباشد هير دو و تک مايستيبنام ا دوسوراخ هوای، پاشامل دوجفت بال، سه جفت : نهيس . f( د تخمک يتول سيستم، سيستم هاضمهشامل : شکم ) درنرها يتناسل سيستم) ( تخم دان درملکه (

.باشدي، وغده نسانف ميعصب سيستم خون،سيستم دوران ، يتنفس سيستم

a( باشديل ميذ يشامل اجزا - سر:

ليوقسمت دوم بنام فالج Escapeل بنام اسکاپ م شده است ، قسمت اويشاخک ها بدوقسمت تقس :شاخک سکاپ ال را به يکه فالج Pedicelleل يس يد ين قسمت آن بنام پيباشد؛ اوليازده قسمت مي که جمعاً )شالق(

:دهند عبارتند ازيمهم که شاخک ها انجام م ياکاره. کنند يمتصل م

نوسانات باد يحرارت درجه گرم نوسانات مختلف يبوها يرنده هايگ صندوق يچشم داخل ن هم يارتباطات ماب

.باشدين به معده مآدن شهد گلها وانتقال يل شده وکار آن مکين قسمت تشکيخرطوم از چند :خرطوم

11

از نر بزرگتر يدرزنبور ها وسر زنبور قرار گرفته يباشد به رويچشم ساده که دوعدد م :چشم ساده .باشديگر زنبور ها ميد

يبرا ، ده استيچسپ که به هم يدياومات سلول های يدارا، باشديم مرکب که سه عدد مچش :چشم مرکبملکه سه تا چهار يبرا و خانهزنبور نر هفت تا هشت هزار يبرا ، خانهگر سه تا پنچ هزار زنبور کار

.اشدبيد او سه صد وشصت درجه ميباشد وشعاع ديه مير درثانيد زنبور سه صد تصويد .باشديم خانههزار زنبور عسل . م ينيبيرا م مقابلفقط شعاع بوده که هيعکس درثان يست تا سيبها انسان ما که دريدرصورت

.نديبيبنفش را م يماورا يند وليب يا سرخ رنگ را نميرنگ قرمز

b( نه يس:

يبرد ؛بالهايده وسرعت زنبور را باال ميست قالب به هم چسپين بالها توسط بيشامل دوجفت بال که ا .باشديم وزنبور کارگر ملکه يتر از بالها يزنبور نر بزرگتر وقو

بره موم وراه ، گرده گل يجمع آور يبرا، باشد يشرفته ميار پيبس کارگرکه درزنبور :زنبور عسل يپاهانه يه درداخل سير يدوشاخک اصل. باشد يملکه ونر پاها ساده م يدرزنبور ها يول ؛ گردديرفتن استفاده م

.کند يرشد ونمو م) وزياکار( مرضکه درآن شتهقرار دا

c( شکم:

درملکه تخم دان ( هاضمهو خوندوران ، ي، عصبيتنفس ستم هایيسدرداخل شکم زنبور عسل ورت درصبوده ، ناقص کارگر تخمداندر) ( يدرزنبور نردستگاه تناسل) (کيسپارماتاسه يشرفته وکيپ .) کنندياد ميزا نرکنند به اصطالح يم يزيگر نر تخم رفقط زنبور کار صندوقم شدن يتي

شش عدد ،ند يگويم Tergiteت يآنرا ترج يباشد که قسمت کمرين وموها ميتيده از کيزنبور پوش شکمموم يدرقسمت شکم آن غده ها کهباشد يشش عدد م ،نامند يم sterniteت يآنرا استرن يقسمت شکم. باشديم

.د داردآن غده نسانف وجو يودرقسمت کمر ساز

12

:گر ف زنبور کاريوظا

تاملکه باشد که حجره هارا پاک کردهيم صندوقزنبور پاک کننده يروز اول زندگان ک تا دوي .کند يزيدرآن تخم ر

شامل اين غذا که را دارد هاوا الره ب دادنغذامسئوليت زنبور يگه از روز سوم تا پنچ روز .وغيره ميباشد گرده گل عسل؛

يباشد که توسط غده هايا عصاره شاهانه ميله شاهانه يژ هدند کنيزنبور تول يگ روزهشش تا ده .کنديه ميتغذ يعنيدهد يل شاهانه ميژ یاود کرده وبه ملکه والريباشد تولين که درسر ميژيفرانپويه

باشديبار کردن شهد وگرده گل درداخل حجره ها منمسؤل ا يگه ازده تا پانزده روزي. ر شکم آن چهار جفت يز د کننده موم توسط غده موم ساز که دريتول يگه ده روزشانزده تا هف

.دهديرا انجام م يکند وموم بافيد موم ميباشد توليپنچ وشش م، چهار، سه يت هايدراسترن گانه يوب يريهباشد که از ورود افراد غيم صندوقدر مقابلبان زنبور نگه يست روزگيهژده تا ب

.کند يم يريجلوگ بره موم گرده گل ، آوردن شهد يباشد که برايم يرونيب کارگرک به بعد زنبور يست ويزروز با ،

.باشديوآب م

:گرزنبور کارات يدوران ح

باشد که شامل سه يروز م ۲۱ک يست ويب کارگرک زنبور يا آمدن يمدت بدنطول عمر . باشديره بسته ميدوازده روز شفو باز روایشش روز ال ، روز تخم

شتر کارکند؛ يهرچه ب. باشديدهد ميکه انجام م يبه مقدار کار يبستگ کارگربور زنعمرشان ند عموماً يايا ميکه دربهار وتابستان بدن يشود زنبور هايعمرش کمتر م

ند عمرشان شش يايا ميل خزان بدنياوا اواخر تابستان و که دريشش هفته وزنبورها .باشنديتاهفت ماه م

:صندوقف زنبور ملکه دريوظا

ملکه دوتا سه برابر وزن يزيباشد که دراوج تخم ريم يزيتخم ر صندوقزنبور ملکه در يلفه اصيوظه فيوظ .استله شاهانه يکه همان ژ ميباشد يار مقوياو بس يکه غذايارد ؛ بخاطرذگيخود در روز تخم م

خانهازساختن يريجلوگ؛ شتر يکار ب يان براکارگرک کردن يازنظر تحر صندوقت يريملکه مد يبعدن يو همچن يارذتخم گ يبرا کارگر يزنبور ها ياز تخمدان ها يريوجلوگ صندوقملکه درداخل يها

ن يکه ا کشانديملکه باکره نر ها را بدنبال خود مو اورديرا بصورت خوشه درم درمواقع سرما زنبور ها .کنديد ميات توسط غده نسانف بوها وهرمون هارا توليعمل

:زنبور ملکه اتيدوران ح

د که سه روز يايا ميروزه به دنشانزده در مدتزنبور ملکه م روز آن يوهفت ون روا وم روز آن اليپنچ ون، اول آن تخم

ن يد که ايآ يا ميروز شانزدهم ملکه بدن در. باشد يره بسته ميشفها باردار رن با يرين ملکه پس از جفت گيا .باشديملکه باکره م

.کند يم يارذتخم گ ياه تا پنچ سالگک ميشده به مدت ض يهردوسال ملکه را تعو بعد از ديجد يزنبور دار يدرتکنولوژ

.کننديم

13

شتي .دينمايم يريک بار جفت گيملکه در طول عمر خود فقط : اد دا

:ف زنبور نريوظا

ک يدرباکره ين موقع ملکه هايگردد که درايره استفاده مکباملکه با يريجفت گ يزنبور نر برا يريهشت تاشانزده زنبور نر باملکه جفت گ. باشدينر بدنبال آنها م يمنطقه درحال پرواز بوده که زنبور ها

زنبور .شوديبرداشته م کارگر يمانده که توسط زنبور ها ينر ها درداخل بطن ملکه باق يکرده وآلت تناسل صندوقفه دوم زنبور نر خنک کردن يوظ .رنديميمو ن افتاده يزم يبر رو يرينر بعد از عمل جفت گ يها .کنديگر کمک مبه زنبور کار يار کردن مواد غذاباشد وانبيم

: زنبور نرات يدوران ح

و م روز الرفيشش ون ، تخم سه روز . ديايا ميروزه بدن ۲۴زنبور نر تا دو ميک ونين يمر زنبور نر مابباشد که عيره بسته ميهم شفروز م يون چهارده

.باشديماه م

:)زنبورها يرقص ها( زبان تماس زنبورها

زنبور عسل توسط رقص . کننديمختلف باهم تماس برقرار م يقه هاين به طريتمام موجودات کره زم ش که برندهيوان فر ين رقص ها دونوع هستند آقايکند که ايگر ارتباط برقرارميد يکردن به زنبورها

: ح داده استيکرده وتوض ينه بوده است دونوع رقص زنبوررا شناساين زميزه نوبل درايجا

يئن منبع غذايکرد که ا يئرا شناسا يئک منبع غذاي کارگرزنبور هرگاه :)شکل يرويدا( رقص اول ت زنبور برعکس عقربه ساع ، تر باشديصد ماز رکمت صندوقفاصله آن به وباشد يم صندوقک به ينزد

ن رقص به زنبور ها يدرا. دهد يگر را انجام ميره ديم دايک نيبرعکس آن چرخد ويره ميم دايبصورت ن رفته يئگرزنبورها بدنبال آوردن آن منبع غذايد کنند ويم يئفاصله را شناسا و داشدهيپ يئجهت منبع غذا

تر وفراوان تر ظياد غلمو يدارا يع تر باشد منبع غذايهرچه رقص سر .دهنديانتقال م صندوقوآنرا به .باشديم

درين رقص. باشد يصد متر م بيشتر ازمسافت ين رقص برايا :يسيرقص دوم بصورت هشت انگل باشديم صندوقآفتاب و يه که منبع غذايرقص برعکس زاو يه ايکه زاو يسيزنبور به صورت هشت انگل

.دور ميخوردمعکوس عقربه ساعت ت را باالنگه داشته حال ن رقص زنبور شکم خوديدر .انجام ميدهد

:يل کار زنبورداريوسا

، امبر ي، شانه پولک زن يکاله زنبوردار ، يري، دستگاه عسل گ يدستگاه دود: عبارت اند از .رهيموم وغ ، طبق ، ي، صندوق خال ، پالس زهيم کالواني، س زيموم دوز وموم ر ، يزنبوردار

:دهد عبارت است ازبک سال انجام يد درطول يدار با ک زنبوريکه يکارها

II. باشديل مين فصل انجام دهد از قرار ذيکه زنبور دار درا يکارها: فصل بهار:

ل بهاريا اواياواخر زمستان ک روز گرم دريد درين بازديا :يد بهارين باز دياول -الف يزيتخم ر، ده ره شيذخ يغذا، ملکه حالت را بازکرده از صندوقپس از دود دادن . صورت ميگيرد

.بازديد گرددسن ملکه مکله و

زنبور نر

14

دوقسمت (وآب را مخلوط کرده آنها شکرغذا به ها به صندوق ازيدرصورت ن :هاصندوقه کردن يتغذ −شود که زنبور ملکه ين کار باعث ميا. ميارذگيآنها م يدرظرف غذاخور) ک قسمت شکريآب .ببردرا باال يزيک شده وتخم ريتحر

ر يا ملکه زيملکه جوان :ميکنيم يا جوان بودن بررسير يد ملکه را ازنظر پيزددربا :ل ملکهوکنتر − يزياد وتخم ريز يموها يبدنه ملکه دارا، ده ودرازيشکم کش خوب يشکل ظاهر يدوسال دارا ، ض نداردياز به تعويا نين خصوصيا ن ملکه بايا .باشديار مرتب ومنظم ميبس چوکاتآن درداخل

.ض داردياز به تعويات باشد نين خصوصياگر ملکه برعکس ارد يمناسب انتخاب شده انجام بگ صندوقدر تواند توسط زنبورداريمتعويض ملکه : ض ملکهيتعو −

.شود يداريا ملکه خري

ها سوار چوکات يورق را شب درداخل منزل بررو يموم ها :ها صندوقوموم دادن به يموم باف −به نيز هنه راک يها چوکاتم ويدهياز دارند ميا که نه صندوقروز بعد به يکرده و آماده برا

.ميکنيد عوض ميموم جد يها چوکاتمرور زمان توسط داکرده ياز آنهارا پيرا باز کرده ون هاصندوقک بار دروازه يروز :يمرتب بهار يد هايباز د −

.ميکنيورفع م

:شرايط ذيل ميباشد يک زنبورستان دارايمحل استقرار

.رستان نباشدک به قبينزد .۱ .ه نباشديک به همساينزد .۲ .روبه قبله باشد حاً ير نباشد ترجيرد باد گيگيکه زنبورستان قرار مايمنطقه .۳ .بايد موتر بتواند به آنجا برودم ياست زنبور را ببر که قرارايدرمنطقه .۴ .اه موجود باشديگل وگ يدرآن منطقه اندازه کاف .۵ .شدرفت وآمد نبا پر يل وجاده هايک ريدرنزد .۶

۷.

15

:يمصنوع يريگچوچه يروش ها

:ميم اجرا کنيتوانيروش ساده را م نکار دويا يبرا

بچه يبراو م ينمايت باشد انتخاب ميجمع چوکاتده يکه دارا يا صندوق قوي صندوقک ي :قه اوليطر : ميدار ر را ضرورتيل زيوسااز آن يريگ

يصندوق خال. است موم بافته شدهی همرا کهيها چوکات. مواد دود زا باشد يکه دارا يستگاه دودد.

د يجد صندوقدرداخل و م يداريره باز را برميهمرا بازنبور جوان وشف چوکاتک ياز زنبور مادر درداخل و ميداريره بسته را برميزنبور جوان همرا باشف چوکاتک يمادر صندوقدوباره از . ميارذگيم

عسل وگرده گل وزنبور يکه همرا مادر صندوقاز چوکاتک يبار سوم يبرا. ميگذاريمد يجد صندوقرا برداشته مادر صندوقن قسمت يت ترياز پرجمع چوکاتک يم ويدهيد انتقال ميجد صندوقبه ، باشديم

د يات باين عمليدرتمام ا . ميگردانيرا به مادر برم چوکاتن يم ودوباره ايتکان يد ميجد صندوقودرداخل م يتي مادر صندوق؛ ميقال دهنکه انيدرصورت .باشد خل صندوق مادراد دردقت شود که ملکه زنبور مادر

که درآن موم يها چوکاترا با زنبور مادر يخال يرد وجاهايبگ انجامدينبا ن کار معموالً يکه ا ديخواهد گرد .، وبه صندوق مادر غذا يا شربت ميدهيم م کرديبافته شده است پرخواه

:قه دوميطر

: يضرورل يوسا

ينسبتا قو يمادر صندوق چند )۱ يدو صندوق خال )۲ موم بافته شده يها چوکاتتعداد )۳ همرا بامواد دود زا يدستگاه دود )۴ )آب گالب( گالب )۵

يم از هر صندوق مادرياوريک آن ميرا نزد يخال صندوقدو را انتخاب کرده و يمادر صندوقماسه قبل از . ميدهيقرار م يخال صندوق دودرداخل ره باز برداشته ويبا زنبور جوان وشف ههمرا چوکاتک يبار دوم از يبرا . گر را نکشنديديکم که هم بو شوند وهم يزنيگالب م يمادر صندوقن کار به هر سه يا

ره بسته به هردويباشفه برداشته همرا چوکاتک يتر ازهرکدام يقو يمادر صندوقدو يمادر يهاصندوقا يد يجد يهمرا با عسل وگرده گل به زنبور ها صندوقهراز چوکاتک يبار سوم يوبرا ميدهيم صندوق

بدون .د گرفته شده استيجد صندوقدو يمادر صندوقدرواقع از سه . ميکنيد اضافه ميجد يصندوق هاموم بافته يها چوکاتبرداشته شده را توسط يها چوکات يجا ميف کرده باشياد ضعيرا ز نکه مادرهايا

.م ينمايشده پر م

16

:نآوروش گرفتن يعيطب چوچه

می ملکه يها خانهاز صندوقچه ها شروع به ساختن يباال رفته وبعض صندوقت يجمع درفصل بهارخارج شده صندوقاز صندوقت يازجمع يميد ملکه مادربانيايابيملکه بدن يها خانهنکه يقبل از ا . نمايد

يک صندوقچه خالين موقع زنبوردار يدرا. ندينش يا تنه درخت ميشاخه يرو زنبورستان بر يکيودرنزددرخت يوکه بر ر يقرار داده وبعد زنبور ها صندوقداخل را موم دوخته شده چوکاتبه اضافه چند

غروب آفتاب درآن جا اشته وتاذرا درهمان جا گ صندوقو دهديد تکان ميچه جدداخل صندوق ، نشسته استپس از چند صندوقن يدرا. دهديحل زنبورستان انتقال مماند، بعد از غروب آفتاب زنبور دار آنرا به ميم

از آن ها بعد از يکي. نديايا ميمادر ملکه ها به دن صندوقدر تيوفعالکرده يزيبه تخم رروز ملکه شروع کند؛ يم يزيشروع به تخم ر از آنبعدکه رود يم يريماند وبه جفت گيم يباق يکيگر مکله ها يدن با ديجنگ

چوچه ، چوچه دوم ن يبار دوم بعد از دوتاپنچ روز بعداز اول يتواند برايم دوقصنن يکه همتيدرصور .ميدهد

چه عواملی باعث دادن چوچه طبيعی در صندوق ميشود؟

طبقه ندادن به موقع به صندوق .۱

ندادن ورقه موم به صندوق در فصل بهار .۲ کم شدن عسل در صندوق .۳ .ردنژاد زنبور عسل که عالقه به چوچه طبيعی زياد دا .۴

تغيرات اقليمی .۵ روش زنبور داری .۶

:حمل ونقل يها براصندوقالق وروش آماده کردن ييها به صندوقکوچ دادن

رهياه وزراعت وغي،گل وگسرک منطقه را از نظر د قبالً يها با صندوقزنبوردار قبل از حمل ونقل ها انجام صندوقماده کردن آ يکه برا يکار ها . کندب حمل يها را آماده برا صندوقبعد و نمايد ي رس بر

:از است دهد عبارت

.ميکنيپرم چوکاترا از تمام صندوقچه ها .۱ .م يکنيم ممحک صندوقا تسمه به بدنه يخ يبام را هاصندوق در .۲ .ميدهيدود م يک دمه دوديصندوقچه يقبل از حرکت به تمام .۳ .ميکنيم يريبارگ چه هارا بسته به موتريدر .۴ .عد از غروب آفتاب باشدد بيبا با موتر يريبارگ يبرا .۵ .مينمايم يخال را از موترها صندوقب قبل از طلوع آفتا .۶ .ميينمايآنهارا باز م يچه هايافته اند دريد استقرار يجد يدرجا که يها صندوققه يبعد از پانزده دق .۷

.کاله زنبور داری ودست کش برای محافظت خود زنبور پرور و درايور الزم ميباشد .۸

ی مرااز به طبقه زدن دارند به آنها طبق به هيکه ن ياواخر بهار صندوقچه هاسط و اوا در :طبقه زدن .ميينمايموم بافته شده اضافه م

ينيش بيد پيت هوارا بايموم دادن وشربت دادن وضع، يمصنوع يريات بچه گيدرعمل :يهواشناستناب د از دادن شربت اش، در هوای سر گردد يريجلو گ صندوقزنبورها دراحتمال تلفات م تا ازيينما

.ميورزيم

17

زنبور باشد بنامک ملکه يلو زنبور همرا بايم تادوکيک وني يکه حاو یک جعبه کوچکي :يزنبور پاکت .ياد ميگردد يپاکت

يک تلک بررويچه پرواز صندوقچه ها ين کار درجلو دريا يبرا :قه گرده گرفتنيگرده گل وطرکنند درموقع ورود به يکه گرده گل باخود حمل م کارگر يور هام وزنبيکنيا نصب ميم يکنيآنها سوار م

خواص يگرده گل دارا .افتد گرده ها داخل تلک ئيم تامايسوم آنها به آن تلک بند م يصندوقچه ها پا که باشديموجود م يمعدن يونمک ها امينواسيدها، ينين ها مواد پروتيتاميباشد که درآن ويم يئار بااليبس .د استيار مفيرشد کودکان بس ين براياشتها وهم چن يوب غرافراد ال يبرا

ف را انتخاب نموده وبه يضع صندوقن کار دويا يبرا :فيضع يهاصندوق )کجانمودني(ادغام کردن صندوقک يل يتشک،کرده )کجاي(وبعد آنهارا درهم ادغام م تا هم بو شونديزنيآنها چند قطره گالب م

.ميينمايگر را حذف ميد صندوقم ويدهيم

غارت يگر برايشهد زنبورها به همد يوکمبود يدرموقع قحط :هاصندوق )کردن يدزد( غارت کردن .ميينمايا خورد ميچه پروازهارا کوچک ين کار درياز ا يريجلوگ يبرا روند،يکردن م

مخلوط يمانه عسل با آراميک پي ياب شده را همرايمانه شکر آسيک پي :يريخم يروش ساختن غذا .ديدرآ ير نان نانوايم تا بصورت خميينمايم

در يک زنبورستان يک صندوقی را انتخاب مينمايم که :اصالح نژاد زنبور عسل وپرورش ملکه :دارای خصوصيات زير باشد

.کمتر نيش بزند .۱

.چوچه طبيعی نداده باشد .۲ .موم بافی چوکات ها را خوب انجام داده باشد .۳ .چوکات شده باشد ۱۰ماه حمل جمعيتش خواب زمستانی را خوب گذرانده باشد ودر .۴

.عسل زيادی داده باشد .۵ .مقاوم در برابر امراض باشد .۶

:برای پرورش ملکه وسايل زير ضروری ميباشد

صندوق خالی .۱ .چوکات هاييکه همراه موم بافته شده است .۲

دستگاه دودی .۳

ريم ، ملکه و دو چوکات از صندوقيکه در زنبورستان انتخاب کرديم ، يک صندوق خالی را در نزد او مياوزنبور مادر بدون ملکه خواهد بود که بعد از يک ساعت زنبور ها . شفيره بسته را به او انتقال ميدهيم

ده روز بعد از همان تاريخ تعداد چند صندوق را از زنبور های مادری . شروع به ملکه سازی مينماينده را به هر صندوق يک عدد ميدهيم ، بعد از چوجه مصنوعی ميگيريم و بعد از يک ساعت خانه های ملک

زنبور دار ملکه های . روز همگی جفت گيری ميکنند ۱۰تا ۵دو روز ملکه ها به دنيا می آيند وبه مدت .پير خودرا تعويض مينمايد واگر بخواهد ميتوانند چوچه مصنوعی های زيادی را ازين روش بگيرد

18

III. فصل تابستان:

:باشدير مين فصل انجام دهد از قرار زيدراد يکه زنبور دار بايکارها

يکه موم باف يم تا روزيدهياز به طبقه وموم دارند به آنها ميها ن صندوقاگر: وموم دادن چوکات • .ميده يرا ادمه م ن کاريا زنبورستان وجود دارد در

يکاريد درمواقع بيزنبوردار با: الق از نظر گرده گل وشهدييها درمنطقه صندوق يبررس • وعصرها قه درصبح هايک دقيچه پرواز به آنها نگاه کند که دريهارا مشاهده کند درجلو دردوقصن

يزنبورها همرا ياگر تعداد ورود. شوديم صندوقوارد کارگر يچند گرده گل توسط زنبورهاکمتر يعنين صورت آر يدرغ، باشديگرده گل خوب م شتر از ده عدد بود آن منطقه از نظريگرده ب .باشديقه باشد؛ آن منطقه از نظر گرده گل خوب نميگرده گل دردقاز ده

يکارد پولک زن: عبارت اند از يرياز عسل گيل مورد نيوسا: يريروش عسل گ و برداشت عسل •موم ، ي، دستگاه دوديخال صندوق، يخال ، برس، طبقه يري، دستگا عسل گيک زنا شانه پولي

ک کارگر به يل الزم را آماده کرد، به کمک ينکه وسايزنبور دار پس از ا .ک سطل آبيو تراشطبق را دود يئباال يها چوکات؛ يبه کمک دود. روديبرداشت عسل م يها برا صندوقسراغ

صندوقدرداخل يگريپس از د يکيارا تکاند وآنهيرا م چوکات يرو يدهد وبابرس زنبورهايم .دينمايمحمل يريبه اطاق عسل گ يبعد توسط کراچو اردذگيم يخال

يباشد؛ وپولک ها درجه حرارت گرما ۳۸تا ۳۵ن يد مابياطاق با : يريط اطاق عسل گيشرا •داخل نهارا درآ يگريپس از د يکي. م يتراشيم يباکارد پولک زن يگريپس از د يکيهارا چوکات

استخراج شده را داخل يعسل ها. ميکنياستخراج م را چوکات م وعسليارگذيم يرين عسل گيماشم ي، نيئلويک کي يم تا کامال صاف شود وآنها را درظرف هايدهيقرار م يا صافي يرک منبع توي يريکه عسل گيها چوکات .ميينايم يبل بسته بنديا ليهمرا با برچسپ يودوصد وپنجاه گرم يلويک

پاک را زير خانه هامانده يباق يم تا عسل هايگردانيهابر م صندوقآنهارا دوباره به است، شده .شونديم در ماه سنبله يزيتخم ر يک زنبورها براين کار باعث تحريد واينما

19

عسل وخواص آن

ست؟يعسل چ

.شود يم ين وچسبناک است که ازشهد گلها توسط زنبوران عسل جمع آوريريش يعيعسل ما ين ازروله خرطوم ودهايست بلکه زنبور شهد را به وسيبرخالف تصور عامه مردم عسل مدفوع زنبور ن

شش گوشه يخانه هاکه درداخل شکمش قرار دارد انتقال داده ودرداخل يه عسليوبه کس يگلها جمع آورقادر به خروج يکيل تاريبه دل يهنگام شب که و .کنديبطور موقت انبار م يرا موم چوکات ها يا

رون دادن يدن وبين بار بلعيبرداشته وبا چند خانه هار زنبورها آن را از داخل يست همراه باساين صندوقاز .دينما يل به عسل ميم ها تبديانزاظ کرده وبا اضافه کردن يآبش را گرفته وشهد را غل

، دينو اسينوع ام ۱۶ ، ينوع ماده معدن ۱۱ ، نيامتينوع و ۸ ، نوع قند ۲۰ش از يب بيعسل از ترکت زنبور عسل يدراهم بوده و ۴- ۵/۵ آن PH .ل شده استيگر تشکيومواد ناشناخته د انزايمن نوع يچندنازل فرموده است ) نحل(مخصوص بنام زنبور عسل سوره کريمکه خداوند متعال در قرآن است ن بسيهم

ه يف(کرده وفرموده يشفابخش معرف يفقط عسل را به عنوان خوردن هايدنيآشام، ها ين تمام خوردنيوازبت يست مگر به جهت اهمين نيا. ) ۶۹ه يسوره نحل آ(ده شده مردم شفا قرار دا يکه درآن برا) شفاِِ◌آلناس

. که در درون عسل نهاده شده است يوخواص مواد

:عسل يئدواوخواص يئارزش غذا

اطراف قلب يها يموجود در آن چرب انزايمف قلب شده وبه کمک يت عضالت ضعيعسل باعث تقوت يعسل درتقو .گردديه ميتوص يماران قلبيوبل مصرف آن به سالخوردگان ين دليبه هم .برد ين ميرا ازب

) ها يزخمها وسوختگ(ها ياز ناراحت ياريبس يتداوبهبود و يجسمان يبدن وقوا يمنيستم ايحافظه وسآن فورا به بدن يع هضم وجذب خون شده وانرژيار سريمؤثر بوده وبس يگوارش يهامرضاز يبعض

ف،کودکان، کهنساالن،وافراد ناتوان ياد ضعهمگان خصوصا افر يومصرف عسل ، برا.شوديمنتقل مشاغل سخت که کارها وم ين کسانيد است همچنيها مفمرضها و يدردوران نقاهت بعد از جراح يجسم

د وسودمند يتواند مف ياد دارند ميز يفکر يتهايکه فعال يافراد يزبرايوپرتحرک مانند ورزشکاران ون .باشد

آن ييدوار است نتنها به جنبه ينظ يآن منحصربه فرد وب يديکه عسل تول متاسفانه که درکشور ما ين نعمت خداونديرار گرفته است واق يهم مورد کم لطف يتوجه نشده است بلکه از نظر مصرف غذا

ن يخودرا ب يگان قرار داد هنوزارزش واقعمار هيد ودراختيآن را تول توان يم يکه به راحت يه آسمانيوهدکه هنوز هم يده است به طوريشتر مردم به آن گرديورده وموجب عدم توجه بايبه دست ن ير مواد غذايسا

يريممتاز وچشمگ يات که از هرنظر برترير حيواکث يبهشت ين غذايرا به ا يمصنوع يمربا ها وقندهاا يآن عدم شناخت از مزا يدهند که علل اصل يم يداشته ودارد برتر يوخوراک ييغذا نسبت به همه مواد

.باشديعسل م ياقعو يوارزشها

:عسل یموارد مصرف

ار يباشد که روش بس ياستفاده مطلوب ودلچسب از عسل به صورت شربت م ين راههاياز بهتر يکي يکه به طور مرتب هر روز مقداريباشد تجربه نشان داده افراد يع آن ميهضم وجذب سر يبرا يخوب

يمنيها از امرضبه ودربرابرمبتالشدنهستند، يتر يعمر طوالن يد سالمتر وداراينمايعسل مصرف م . برخوردارند يشتريب

20

:انتخاب عسل يار هايمع

.باشد رنگش متفاوت است يگل يکدام منطقه وطبعا چنکه متعلق به يعسل برحسب ا :رنگ عسل .۱ل به قرمز يق مايعق )ينصوار( ييد به انواع زرد، کهربايبا از سفيعسل تقر يرنگها وسعت دامنه

که يهستند اما به خاطر رنگ شهد يعيخوب وطب ينها عسل هاير است همه ايمتغ يقهوه ا يوحت يعيطبکه عسل ميتوانيگفته من باوريابه ه کرده است رنگشان متفاوت است پس يزنبور از آن تغذ

غلط است ين هم باورهايا. ظ خوب استيق بد است، عسل غليره رنگ است غلط است عسل رقيت .د اصالح شوديکه با

درعسل؛ يزان آبين عامل ميلاو : عامل دارد ۲به يظ بودن عسل بستگيا غليق يرق :ت عسلغلظ .۲ .که عسل درآن قرار دارد يطيدرجه حرارت مح يگريود

ا ناخالص بودن عسل به يده شکرک زدن عسل ورابطه آن باخالص يپد :ده شکرک زدن عسليپد .۳ک ماده جامد يکه دارد درواقع )آب% ۱۸و يمواد قند% ۸۲( يمواد قند يخاطر درصد باال

ط ينکه شرايل به محض اين دليع قرار دارد به هميط خاص به صورت ماياست که تحت شراگرده، يها، دانه هاانزايمن وجود يوهمچن. شوديدار ميپد يکيزير فيين تغيمطلوب فراهم شود ا

.ذرات موم، سرما، رطوبت، درسرعت شکرک زدن عسل مؤثر است

شکلر يين تغيا زود براثر ماندن سفت نشود اير يست که دين يا عسليدانست که دردن ديبه هرحال بادهند که يخ ميازکشورها ترج ياريد ضمنا دربسيآ يد ميت عسل داشته باشد پديفيدرک يرينکه تاثيبدون ا

يست وهمه عسل هايبودن آن ن يعيا طبي يبرتقلب يليند شکرک عسل دليعسل شکرک زده مصرف نماست يص خلوص عسل به آسان ممکن نين که تشخيدرهرحال باتوجه به ا.زننديا زود شکرک مير يدخالص به يچگونه افزونيد از منشآ گل بوده هيش نمود وعسل خوب بايشگاه معتبر آزمايد عسل را درآزمايحتما با

.آن اضافه نشده باشد

را در داخل تشت ظرف های عسل های شکرک زده: عسل) حل کردن شکرک(طريقه مايع کردن ، و آنرا داخل تشت آب غوطه ميدهيم ولی احتياط شود که آب داخل بوتل نگردد آب چوش قرار داده

بعد از اين عمليات . دقيقه آب جوش غلغل کند ۱۰آتش در زير تشت آب روشن باشد و به مدت طوريکه .گهميداريمبوتل های عسل را از تشت بيرون مياوريم ودر جای خشک ، معتدل وتاريک ن

21

IV. خزان(زييفصل پا( :

:باشدير مين فصل انجام دهد از قرار زيد درايکه زنبوردار با يکارها

هارا از صندوقن کار زنبوردار يا يبرا :يکوچ دادن زنبور ها به محل گزراندن خواب زمستان • .دينمايرا بگزرانند حمل م يها خواب زمستان صندوقد يالق به محل که باييطه قمن

زنبور ها برداشته يطبقه ها از رو :ک وخنکياشتن طبقه ها وانبار کردن آنها درانبار تاربرد •ل قرارداده که تا دربهار سال يورق درانبار بصورت پ يبافته شده وموم ها يها چوکاتوآنها را با

.ردينده مورد استفاده مجدد زنبور ها قرار گيآ

:يخواب زمستان يها برا صندوقآماده کردن

از است درصورت يو عسل نليست کيهژده تاب ياندن خواب زمستانگذر يبرا: يره غذايترل ذخکن •ک يمانه شکر وين کار زنبوردار،دوپيا يبرا.ه کنديد زنبورهارا تغذيزنبوردار،با کمبود

د يبا يغذا رهيذخن يکند که ا رهيذخها بدهد تازنبور ها صندوقآب مخلوط کرده، به )اندازه(مانهيپل يد دراواين کار را بايها انبار شده وزنبورها درآنهارا ببندد که در زمستان ترش نشود، ادرحجره

.ز انجام دادييپا

:ياضاف يها چوکاتجمع کردن

که زنبورها اشغال کرده اند را قشنگ به هم چسپانده وزنبور را به حالت فشرده يها چوکاته يکلرا صندوق يخال يکه زنبور درآن اشغال نکرده است را جمع کرده وقسمت فضا يها چوکاتم وياوريدرم

ودر .ميينمايپر م صندوق يها چوکاترا توسط يخال يم وآن فضايکنيا تخته سوا ميک کارتن يتوسط ملکه بايد در هر صندوق وجود داشته باشد ، در صورت نبودن ملکه صندوق را بايد .ميبنديرا م صندوق

، زيراکه در اوايل خزان زنبور نری وجود ندارد که باملکه ايکه پرورش داده ايم جفت گيری ادغام کنيم .کند

:صندوقمناسب در يريهواگ

داخل ينکه هوايا يبرد؛ براين نميبرد؛ سرما زنبور عسل را از بين ميزنبور عسل را رطوبت از بم يدهيمالفه انجام م يمتربررو يسه سانتک سوراخ به اندازه يمالفه يه شود درزمستان، بااليتعب صندوق

.واروا اجباری ميباشد جربتداوی صندوق نسبت به .خارج شود صندوقآلوده ورطوبت از يتا هوا

IV. فصل زمستان:

:باشدير مين فصل انجام دهد از قرار زيد درايکه زنبوردار با يکارها

ات يچ گونه عملين مدت هيدرا، ميگذار يوانات ، سروصداميمناسب به دورازح يها رادرجاصندوقم درموقع که يينمايت ميرا رعا يکلمه خواب زمستان يواقع يم به معنيدهيد انجام نميوبازد يزنبور دار

نکه هواگرم است يب خورده و فکر ايچه پروازها بخورد زنبور ها فريبارد، اگر اشعه آفتاب به دريبرف مچه هارا يه قرارداده ودريپا يهارا روصندوقد يبورداربازن.. رنديميخ زده وميرون يند ودربيياييرون ميب

.م نتابديمستق چه ها بطوريدر بهم کند که آفتاب يتنظ يطور

22

عسلزنبور امراض -بخش دوم

ل يد وسايم بايينمايها برخورد ممرضها درواقع درموقع کار وقت که با يضد عفون: ها يضدعفون. ميدهيگر انتقال ميد يرا به صندوقچه ها يصورت آلودگن ير ايم درغيکن يکارودست هارا ضد عفون

صندوق ها، طبقه ها و چوکات های کهنه را توسط چراغ پيرموز ضد عغونی مينمائيم تا کامالً مکروب ها .وقارچ ها توسط حرارت از بين بروند

:شونديم ميها بدوقسمت تقس يضد عفون

.خشک واشعه آفتاب يمانند آتش، گرما: يکيفز •

:شوديم ميکه بدوقسمت تقس :يوايميک •

مانند آب ژاول وفرمول:ع يما .۱

.ديک اسياست–ک يد فورميهايمانند الد: يگاز .۲استيک اسيد برای ضد عفونی چوکات های بافت شده که زنبور های مريض نزوما که بروی آن .۳

.پارو کرده باشد توسط آن ضد عفونی ميکنيم

ضد عفونی زنبور دار در حالت زنبور دار در حالت ضد عفونی با چراغ پيرموز

دست خود با آب ژاول ميباشد

23

زنبورعسل اضامرعوامل مساعد کننده

:مقدمه

قرار يقارچ ، کنه ها وروس ها يو، کروبهايموجودات زنده تحت حمله مزنبور عسل به مانند تمام .ت کرديرا رعا مرضمساعد کننده يد فاکتورهاياز آن با يريش گيپ يوبرا رنديگيم

تر کند واگر تخم شيرا ب يزيم که ملکه ها تخم ريکنيک ميدرموقع که زنبورهارا تحر :يهواشناسعامل آنها يباشد هواسرد شود زنبور ها بصورت خوشه درآمده وآن قسمت که زنبور رو صندوقاد دريز يزير

ا موم ورق را دروسط زنبورداده تا ببافد؛ چون سرما آمده از بافتن آن يشوند يمار مينستند سرما خورده وبملکه ساخته وباعث خانهباشد يکه نمکند وآن قسمت که مليم ميرا بدو قسمت تقس صندوقمنصرف شده و

.شوديم يعيبچه دادن طب

شود يکم م يزيف شده وتخم ريله شاهانه زنبورها ضعيدرصورت فقدان عسل وگرده گل وژ :غذا عامل يمانند لوک اروپائ: يکروبيوم يروسيو يها مرضن تحت حمالت ين زنبورها دراثر کمبود پروتيوهم چن

.رنديگيقرار م رهيوغ

دادن وکوچ يات ادغام کردن کمکيآلوده وعمل يها صندوقد يزنبوردار دراثر بازد :يزنبوردارروش . کنديگران کمک ميد يرا درزنبورستان خورد وزنبورستان ها يدادن آلودگ

ن کار يباشند که ايف ميها حساس وضع مرضاز يزنبور نسبت به بعض ياز نژاد ها يبعض : يعامل ارثکار گردد که زنبور ها خوب يل شدن زنبورها باعث مين فاميشوند وهمچنيها م وقصندمارشدن يباعث ب

ن يد ايکه بادهند ياد ميز يعيبور عسل چوچه طبزن ياز نژاد ها يبعض.ل شدنيد فاميگوينکند که به آن م .ض کرديملکه ها را تعو

گردد که مواد يباعث م هوا وزراعت يوآلودگ يايميک يها يتداودراثر :صندوقمانده ها در يباق عاملدر ضمن بقايای ادويه . دکنيف ميحمل شده وزنبورهارا به مرور زمان آلوده کرده وضع صندوقمضر به

های کيمياوی که برای تداوی صندوق ها استفاده ميشود که بعضی از آنها در داخل موم باقی مانده ميگذارد .قاومت زنبور عسل ميشودکه اين بقايا در داخل موم جمع شده و باعث مسموميت وم

24

:يکايلوک آمر مرض

.وخطرناک است يار ساريباشد که بسيم ی بستهره هايص شفمخصو مرض :فيتعر

اسپورکروب به صورت ين ميباشد که ايم penibacillus larvae subspکروب يم مرضعامل : مرضعامل .رودين ميدرجه از ب يکه با حرارت صدو س.مانديعت ميدرطب يها مدت طوالن اسپوردکه يايدرم

کروب ها يغذادهنده م يپاک کننده حجره ها وزنبور ها يتوسط زنبور ها :صندوقدرداخل مرض انتشار .ابديانتقال م صندوق ير زنبورهايبه سا هااسپورو

گر يد صندوقکه اشتباه درداخل يرونيب يکارگر يتوسط زنبور ها :صندوقدرخارج مرض انتشارد ينمايداميگر انتقال پيد يهاصندوقروا به انر وکرم موم خوار، وجرب و ين زنبور هايروند وهمچنيم

کوچ دادن صندوق .دهديرا انتقال م يگر آلودگيد يها صندوقآلوده به صندوقوزنبوردارهم دراثر کار با .ها به جا های ديگرهم مناطق ديگر را آلوده ميکند

:مرضم يعال

ک يره ها به شکل مزينام منظم بودن شف شير س( يچسپ نجار يبو ( باشديوسوراخ شده م يرگيل به تيپررنگ ما يبسته قهو يره هايرنگ شف ده که مملو که ازيد داشته مرده وخشک شده ودرته حجره ها چسپيشد يکه آلودگ يره هايشف

.باشديم اسپور هاونيمل م ؛ يکشيم واو را ميکنيض فروميمرت را درداخل حجره يک چوب کبري: ت يش چوب کبرييآزما

.شونديمار ميبسته ب يره هايففقط ش يکائيدر لوک امر. باشديم يکايد آن لوک امرياياگر کش ب

آنهارا يها چوکاتم ويکنيآنرا جمع م يباشد، تماميد ميآنها شد يکه آلودگ يهاصندوقه يکل :مرض يتداوهر يبرا) يگرم يمل ۵۰۰ نياسکلتتر ياوکس( يدواا سالم ر يهاصندوقم وبقه يسوزانيهمرا بازنبور ها م

ن کاررا سه بار به فاصله هفت يم وايپاش يها م چوکات يده شده مخلوط کرده بررويتوسط شکرم صندوق دوامانده يرا عسل ها آلوده به باقيم زيانجام ده يريد درفصل عسل گينبا يتداو يبرا. ميکنيروز تکرار م

.شوديم

ض ينده تعويکرده و ملکه هارا درسال آ يل کار، ودست خود را کامال ضد عفونيوردار وساد زنبيبا.:ه يوقا .کنند يرا ضد عفون يخال يها صندوق تمام .دينما

.شفيره های بسته مبتال به مرض لوک امريکائی ميباشد آزمايش چوب گوگرد

25

:ييلوک اروپا مرض

ت آن کمتر از يکه سرابوده يسار ن مرضيا . باشديم ی بازره هايمرض مخصوص شف :مرضف يتعر .باشديم يکايلوک امر

و Bacillus alveiو Melissococcus plutoniuns:باشد که عبارت اند از يمختلف م يکروب هايم :مرضمل عاstreptococcus faecalis باشد يم يکيات فزيخصوص يگر دارايکروب ديک مي يکروب همرايهر م .باشد يم

.وبدون بو يتند ي، بويدگيگند يات عبارت از بوين خصوصيکه اکروب ها يغذادهنده م يپاک کننده حجره ها وزنبور ها يتوسط زنبور ها :صندوقرداخل د مرض انتشار .ابديانتقال م صندوق ير زنبورهايبه سا هااسپورو

گر يد صندوقکه اشتباه درداخل يرونيب يکارگر يتوسط زنبور ها :صندوقدرخارج مرض انتشارد ينمايداميگر انتقال پيد يهاصندوقوا به راو نر وکرم موم خوار، وجرب ين زنبور هايروند وهمچنيم

.دهديرا انتقال م يگر آلودگيد يها صندوقآلوده به صندوقوزنبوردارهم دراثر کار با

:مرضم يعال

يتند يبو يگيگند يبو بدون بو ديآ يک درميره به شکل مزيشود که شفيآلوده م يباز به لوک اروپا يره هايشف. کند ير ميت آن درداخل حجره کامال تغيعالرو ها بزرگ شده وشفاف و وض. رود يبه طرف قهوه پررنگ مرنگ الرو ها از زرد. چسپند يالروها پس از مرگ سفت شده ودرته حجره م.

ديآ ياه در ميمرده در ته حجره به رنگ س يالروا.

صندوقز آلوده را ا يها چوکات يباشد، تماميد ميآنها شد يکه آلودگ يهاصندوقه يکل :مرض يتداو يبرا) يگرم يمل ۵۰۰ نيسکلتترا ياوکس( يدواض و سالم را با يمر يهاصندوقم يسوزانيخارج نموده وم

ن کاررا سه بار به فاصله يم وايپاش يها م چوکات يده شده مخلوط کرده بررويتوسط شکرم صندوقهر يعسل ها آلوده به باق رايم زيانجام ده يريد درفصل عسل گينبا يتداو يبرا. ميکنيهفت روز تکرار م

.شوديم دوامانده

.شفيره های باز که به لوک اروپائی گرديده است

26

نده يکرده و ملکه هارا درسال آ يل کار، ودست خود را کامال ضد عفونيد زنبوردار وسايبا.:ه يوقا .در مناطقيکه گرده گل زياد باشد اين مرض خود بخود تداوی ميگردد .ديض نمايتعو

ه درمی ايداالرواي مرده در ته حجره به رنگ سي

:زنبورعسل يقارچ مرض

27

شود که به يسفت م يره به صورت گچيباشد که درآن الرو ها وشفيره ها ميمخصوص شف مرض :فيتعر .نديگويهم م يگچ يآنها الروها

.باشديم Ascosphera apis ،Ascosphera major 128 m Ascosphera minor 65 mبنام يهااسپور :مرضعامل

کنند، يرون حمل ميرا به ب يگچ يکه الرو ها کارگر يتوسط زنبورها: صندوقدرداخل مرض انتشار ين با زنبور هايکند وهمچنيگر آنها را آلوده ميد يدرتماس بوده ودرموقع غذا دادن به الرو ها هااسپوربا .کنديآلوده م مرضن يرا به ا صندوقگر درتماس بوده وتمام يد

غارت نر و يدراشتباه بازگشت توسط زنبور ها کارگر يتوسط زنبورها: قصندودرخارج مرض انتشار .ها صندوق گر وزنبور پرور وکوچ دادنيد ير هاتوسط زنبو صندوقکردن

يچه پرواز جسدهايودر صندوقشده ودرجلو يدرداخل حجره ها الرو ها بصورت گچ :مرضم يعال .شوديده ميکامال د يگچ يالروا

ن يد انجام دهد تا از ايباشد که زنبور دار با يم يعموم يريش گيپ مرضن يبارزه با اتنها راه م : ه يوقاکردن از ي، دورصندوقمناسب در يريهواگ: ن آنها عبارت است ازيمهم تر.کند يريجلو گ مرض

ه يپا يهارابه روصندوقو.ميدهيق نميباشد به زنبورشربت رقيم يوبارندگ يرطوبت، دربهار اگر هوا ابرم وجلو يسوزانيبرداشته وم صندوقمرده را از جلو ياجساد الرو ها. ميدهين مياده فاصله اززمقرار د

، يضد عفون يتوسط محلول ها يل کاررا تماميودست ها ووسا. ميکنيم يرا کامال ضد عفون صندوق .ميينمايض مينده تعويلکه را سال آم وميکنيم يضدعفون

ر پيشروی صندوق زنبور ها ريخته اندالروای کچی که د

28

:نوزما مرض

يوسارشود يده مل بهار مشاهيباشد که دراواخر زمستان واوايبالغ م مخصوص زنبور مرض: فيتعر .باشديم

ميشود مشاهده در تمام فصول سال )Nosema ceranae (سرانا نوزمادر :تذک

ک حجره بهين يکه ا Nosema ceranaeيا Nosema apisبنام يک حجروي مرضن يعامل ا :مرضعامل .کندياخل روده زنبور عسل رشد ونمو مد که درديايدرم اسپورصورت

گر انتقال يد يدرتماس بوده به زنبورها هاسپورا اکه ب کارگر يتوسط زنبورها :صندوقآن در انتشار چوکات دارزنبور . گر، غارت کردنيد يها صندوقن دراشتباه دربازگشت زنبور ها به يدهد وهمچنيم

زنبور های پاک کننده ايکه پاروی زنبور . دهديتقال مگر انيد يهاصندوقبه صندوقن يآلوده را از ا يها .سپور نزوما ميگردداهای مريض را جمع کرده وبه بيرون انتقال ميدهد ، آلوده به

شود يده ميزنبورعسل کامال د يچه پرواز فضله هايها و جلو در چوکات يبررو :مرضص يتشخباشند يزنند وقادر به پروازنميرسه مچه پرواز پيعلف ها ودر يرو صندوقن زنبورها درجلو يوهمچن

.باشنديآنها کامال ورم کرده م يوشکم ها

نصف (تر شربت يم ليبان Fumadil Bا ي fumagilline نيليا گمفو گرم يمل ۲۵ صندوقهر يبرا :مرض يتداو يتداون کاررا دوبار درهفته تکرار کرده ومدت يم ايدهيمار ميب صندوقمخلوط کرده به ) آب، نصف شکر

.) هشت بار درماه(باشديک ماه مي

ن يرا کم کند وهمچن يط رطوبتيمناسب انجام دهد تا مح يريهارا هواگصندوقد يزنبوردار با :ه يوقا. گر ندهديد يهاصندوقنوزما را به اسپورآلوده به يها چوکاتو.ديزنمايدرموقع سرد از دادن شربت پره

.ديض نماينده تعويوملکه را سال آ

تلفات زنبور های بالغ در پيشروی صندوق ها

29

تلفات زنبور های بالغ در پيشروی صندوق ها

30

:وزياکار مرض

ا ير يشود و واگيه مل بهار مشاهديباشد که دراواخر زمستان واوايمخصوص زنبور بالغ م مرض: فيتعر .باشديم يسار

Acarapis woodiباشد که هر ماده يم Acarapis woodiزنبور عسل يجرب داخل مرضعامل : مرضعامل گزارد که بعد از پانزده روز يباشد، چهار تا شش تخم مينه زنبورعسل ميکه درقسمت س يه اصليدرداخل ر

. شوديزنبورعسل م) خون(مولمف يدن هيت ها بالغ شده وشروع به مکين مايکه ا

نر يزنبورها .سالم و اشتباه دربازگشت يآلوده به زنبور ها يتوسط زنبورها :صندوقدر مرض انتشار .ها استصندوق يگر توسط جابجايوزنبورداراز منطقه به منطقه د

شرفته يپ يم بوده است؛ درحال حاضر درکشور هايدرقد يمختلف يها دوا مرضن يا يتداو يبرا :يتداو يبرا.کيد فورميبنام اس يگريستال مانتول وديبنام کر يکيکنند،يباشند استفاده ميم يکيولوژيب دوا. شوديوچند بار تکرار م.ر شوديگزاشته تا تبخ چوکات يستال مانتول را بررويک عدد کري صندوقهر

استفاده شود فارميک اسيدن است که از ين کار ايبهتر. شوديدانميپ يباشد براحتيمت ميگران ق دوان يچون ا .ز تداوی گرددفاصله هفت رو به سه بار% ۶۵فارميک اسيد گرم يمل ۳۰مقدار ، طوريکه

بگزارد يدرجا يعنير بگزارد يآفتاب گ يخواب زمستان گزران يهارا درجاصندوقد ير دار بازنبو :ه يوقا يمعموال درزمستان ها مرضن يه دار قرار ندهد ايتنگ ومناطق سا يودردره ها. ر باشديکه آفتاب گ

.ده است يشتر مشاهده گرديب يطوالن

هيت نرو مادماوالرووتخم

در داخل مجرا های تنفسی زنبور عسل کنه های اکاريوز را مشاهده مکنيد که مشغول تخمريزی ومکيدن خون ميباشد

31

:جرب واروا مرض

ا پراکنده شده يدرتمام دن جرب نيا سرايت کهباشد يره ها وزنبور بالغ ميمخصوص شف رضمن يا :فيتعر .کنديه ميزنبوربالغ تغذ و ا ، شفيرهمولمف الروياست که از ه

که خسارت . باشديم مرضن انگل درواقع عامل يکه ماده ا Varroa destructor A., T, 2000ت يما: مرضعامل .کنديمبه زنبورها وارد

: ايدن در مرضن يا انتشارخچه ويتار

ا درسال يزيره جاوا درکشور اندونيادوارد جکوپسون درجز E. Jacobsonتوسط مرضن ين بار اياول ن بار يجرب واروا را اول ۱۹۴۸د درسال يسوس مشاهده گرديکا فبريس انديزنبور آپ يبررو ۱۹۰۴

بعد در کشور يد ودرسال هايمشاهده گرد) رايف يملس يآپ( يزنبور عسل اهل يلند بررويدرکشور تاده يد ياروپا يدرکشورها ۱۹۸۰ودردهه انگ کانکدره ۱۹۶۳ودرسال ۱۹۵۸درسال ن يه وچيروس

ل بنام واروا يدراوا) جرب( مرضن يا..ن پراکنده شديقاره کره زم ر پنجد مرضن يوبمرور زمان ا. شدافغانستان وهندوستان يکه درکشور ها) رانايس سيآپ(رزنبو مرضن يا.شده بود ينام گزار يجکوب سون

اندرسون و ترومن که از يتوسط آقا يالديم ۲۰۰۰آلوده بودند؛ که درسال يالديم ۱۹۵۰دردهه .باشديمزنبور يباشد وگونه که برويزنبور عسل م يشد مشاهده نمودند که گونه که بررو يبررس يکيتينظر ژن

يارذنام گ Varroa destructorکه آنرا .فرق دارد يا شکل ظاهري يظر مورفولوژباشد، از نيم) رانايس سيآپ( .کردند

شکل کنه های ماده ونر که ماده ها به رنگ سرخ ونر ها به رنگ سفيد خاکستری ميباشد

: دوران حيات

شکل کنه های ماده ونر که ماده ها به رنگ سرخ ونر ها به رنگ سفيد خاکستری ميباشد

32

۳ الرو، ۲ ، تخم ۱: باشد که چهار مرحله دارديواروا به مانند زنبور عسل م يولوژيب اتيدوران ح يماده قبل از بسته شدن حجره الرو زنبور عسل وارد حجره شده و بعدازمدت يرواوا .بالغ ۴ و نمف

باشد که يم ين تخم آن تک کروموزونيکند که اوليم يچهل تاشصت ساعت بعد شروع به تخم گزارماده اهفت وارو دو تا. باشديم يکه ان کروموزون.کشد يشود که مدت بالغ شدنش هفت روز طول مينرم

ره يگزارد ودرشفيحدود پنج تاشش تخم واروا ماده م کارگرره يکه درشف. ک الرو را آلوده کنديتواند يم .ست ونه تخم برسديتواند تا بين مقدار ميزنبور نر شش تاهشت که ا

ر ن يارواو .است يروز کاف ۶٫۹نر يالروابالغ شدن يروز وبرا ۶٫۲ ماده يارواو بالغ شدن يبراماند واز يم يماده باق وارواهای کند ويفوت م يماده بعد از مدت کوتاه يواروابا يريپس از جفت گ

ن حجره رويآنها به ب ياند همريايا ميونر بدن کارگرکند وموقع که زنبور يمولمف الرو زنبور استفاده ميهبداخل حجره ها رفته وشروع دوباره يد وبعد از مدتينمايبالغ م يدن خون زنبور هايد وشروع به مکيآ يم

.د ينما يم يبه تخم گزار

دو د يزنبورداران به وجود آورده که هرساله زنبور داران با يبرا يار درد سر وگرفتاريبس مرضن يا .کامل انجام دهند يتداو يقبل از خواب زمستاندر بهار و خودرا يهاصندوقبار

گر به يد ين توسط زنبورهاينتقال داده شده وهمچنگر ايتوسط زنبورها به همد مرضن يا :مرض انتشارنر، وزنبوردار، وکوچ دادن به همه ياشتباه دربازگشت، غارت کردن، زنبورها .کنديدا ميالرو ها انتقال پ

به مانند تمبر نامه به يع بوده که درضرب المثليار سريبس مرضن يت ايسرا .کنديت ميسرا یجا .ميفرستيگر ميد يکشورها

: ها عبارت است ازدوان يد، که ايدود زا کنترل گرد يها دوال توسط يدراوا مرضن يا :رضم يتداو .اد بوده انديب زيکم ومعا يايمزا يها دارادوان يورواستان که ا ن،ي، وروازآ يو کسيفولب

اد يز يايمزا يد که داراياستفاده گرد ۱۹۹۵تا دهه ۱۹۸۵ هکه درده: يا خوراکيک يستميس يدواها .تول يتراز، اپين، آميزيپر:اند از عبارت. ب کم بوديومعا

ار راحت يباشد به بازار عرضه شد که بسيکه بصورت نوار م يتماس يدواهابه بعد ۱۹۹۵دردهه يپ يها يتداونگزشت بعد از يزيچ. ها بودند دوان يار خوشحال از ايدردسر بود که زنبورداران بس يوب

ستان ، ينواراپ: عبارت انداز ضد واروا يدوا ها.دا شديها پدوان يبه اروا اچند ساله مقاومت جرب و يدرپ نوار چک مايت .وار يرول، نوار اپاو ينواربا

ره فراورده يمانده درداخل موم وعسل وغ يقش بايها کم وبدوان يبه بعد چون تمام ا ۲۰۰۰دردهه : مثال. گر شديد يرکشورهاآنها د يدن عسل هايونخر يباعث گرفتارزنبور عسل گذشته بودند ، يها

داکردو عسل آنرا يمشکل پ ديگر يکشورهابه فروش عسل يبرا ۲۰۰۴-۲۰۰۰ ين درسالهايکشور چافتادند ينبات يدواهااب يتداوبه فکر ياروپا يخودرا عوض کرد؛ کشورها ييتداوتود يدند؛ بناچار مينخرمول افتاده اند که يت چوکاتکو استوب ويا ،ارتيمو ف وار،يال يگارد، اپ ياپ: عبارت اند از ها دوان يکه ا

از ياز کشورها يکانادا و بعض يدرکشور ها. متوسط بود ياياد ومزايز يليب خيمعا يها دارا دوان ياکه اين دو اسيد باقی مانده در ندينمايک استفاده ميد اوکساليک، اسيد فورمياس: يخطر بنام هايب يدواها

. يد نکات محافظتی برای زنبور پرور بايد در نظر گرفته شودعسل و موم نمی گذارند ولی با

..ميدهيومقدارآنهارا شرح م ينبات يدواهامربوط به آنرا و يدواها يتماسرا يتداون جا روش يدرا :يتداو

33

: ينوار يدواها

هر يبرا) ناتيل واگرم فلوو يمل ۸۰۰( :ستانيپآ .۱ک يمتوسط صندوق يدونوار برا يقو صندوق چوکاتشش هفته نوارهارا در يتداودت نوار م

سوم وچهارم از سمت راست وازسمت چب يهام بعداز شش هفته يکنيزان ميها آو چوکاتن يماب

. ميانداز يم ودرزباله ميآور ينوارهارا درمهر يبرا) ترازيگرم آم يمل ۵۰۰:(وار ينواراپ .۲

ک يمتوسط صندوق يدونوار برا يقو صندوق چوکاتته نوارهارا درشش هف يتداونوار مدت

م بعداز شش هفته يکنيزان ميها آو چوکاتن يسوم وچهارم از سمت راست وازسمت چب ماب يها . ميانداز يم ودرزباله ميآور ينوارهارا درم

ميبا شداپي واردار در حال تداوی با نوار زنبور

زنبور هفت ي، براچهار نوار يقو صندوقهر يبرا) نيتريگرم فولوم يمل ۳٫۶:(ورول ينوار با .۳گر درداخل يد ين نوار هارا به مانند نوارهايدونوار؛ ا چوکاتزنبور پنج يسه نوار برا چوکات .ميزيريم ودر ظرف زباله ميداريزان کرده بعداز شش هفته آنهارا برميآو صندوق

ه درداخل موم ماند يدارد که از نظر باق) رولاو يبا( ن ماده مؤثره راين ترييپا ينوار يدواهادر .باشديم يايميک يدواهاان يدرم دوان يگزارد مصؤن تريصادرات عسل نم يبرا يچ مشکليوعسل ه

دحال تداوی با نوار اپيستان ميبا شد دار درنبور ز

دار در حال تداوی با نوار بای ورول ميباشدزنبور

34

ک نوار يصندوق متوسط يدونوار برا يهر صندوق قو يبرا )کومافوس% ۱۰:( نوار چک مايت .۷ن يسوم وچهارم از سمت راست وازسمت چب ماب يشش هفته نوارهارا درچوکات ها يمدت تداو

.ميانداز يم ودرزباله ميآور يم بعداز شش هفته نوارهارا درميکنيزان ميت ها آوچوکاسی سی آب مخلوط کرده ومحلول زير ۴۹يک سی سی پيريزين را با ) کومافوس ۶،۳( :پيريزين .۸

چوکات بود ، ۱۰اگر صندوق ضعيف تر از . را برای يک صندوق قوی بروی زنبور ها ميريزيممثالً برای يک صندوق . از محلولی را که آماده کرديم تداوی ميکنيم سی سی ۵برای هر چوکات

تداوی دو ( بعد از هفت روز تکرار ميشود تداوی . سی سی مصرف ميشود ۳۵هفت چوکات تداوی بايد در ماه سنبله يا ماه حمل انجام گيرد ودرجه حرارت بيرون ). مرتبه به فاصله هفت روز

.باشددرجه سانتی گراد ۱۲باالتر از

ميباشد پيريزين دار در حال تداوی بازنبور

.تمام ادويه جات کيمياوی نبايد در دوران عسل دهی استعمال گردد: تذکر

:باشد که ماننديمول مياست که از خانواده ت يدواها :ينبات يدواها

35

. گرم است ۵۰پالک باشد که وزن هريمول درهرپالک ميگرم ت ۱۲٫۵ يدارا دوا نيا : گارد ياپدوعدد پالک را يقو صندوقهر يباشد که برايم يريو تبخ يتماسرجرب واروا ا يعمل کرد آن بررو

تاموقع است که يتداوم که مدت يدهيگر قرار مياشته بعد از دوهفته دوعدد دذگ صندوق يها چوکات يرو .ميکنيز تکرار مييرا درپايتداوو. ر شوديها تبخ دوان يا

ميباشداپي گارددار در حال تداوی با ر زنبو

ر ده ياگر درمدت درجه حرارت ز گراد باشد؛ يسانت ۲۵- ۱۵ن يماب يد در مان دردمايبا: يتداوط يشرا ين عسل دهيدرضمن درح.م داديا خواههبالغ والرو يدرجه گردد تلفات درزنبورها يس يدرجه وباال

باشد؛ يدرصد م ۸۰تا ۶۰ن يماب دوان ير ايرد؛ تآثيگيمول ميت يورا عسل بيرد زيد انجام بگينبا يتداوزنبور ن ير ايدرغ). ۲۰۰۲-۲۰۰۱ يفوکون رضاشهروز(ل شوديتکم يايميک يدواک يتوسط يتداود يز باييدرپا

ف يمانند شروع به رشد ونمو کرده وزنبورهارا درمدت زمستان ضعيم يکه باق يت هايصورت ما .شونديا تلف ميد به جرب بوده يشد يواکثرآآلودگ

ب يکه ترک يماگر ۱۱د شونده يبه مانند قرص تصعدواشکل (Api Life Var) :ف واريال ياپ :آن يماهرصد گر

Thymol Crystal 76/00 gr.

Eucaliptus Oil 16/40 gr.

Camphore Crystals 3/80 gr.

Menthol Crystals 3/80 gr

د کامل يتا تصع(م نموده به مدت هفت تا ده روزيقسمت تقسک قرص را به چهار ي صندوقهر يبرا صندوق يبه آلودگ يقرار داده شود وبستگ صندوق يها چوکات يبررو صندوقدرچهار گوشه ) قرص

.گزارديمانده درعسل نم يچ گونه باقيخطر بوده وه يب دوان يا.شوديدوتا سه بار تکرار م يتداو

.باشديمممنوع يدردوران شهد ده دوان يمصرف ا

36

ميباشد اپي اليف وار زنبور دار در حال تداوی با

:تذکر

.رد يها بطور همزمان انجام گصندوقه يد درکليبا يتداو .۱ .رد يانجام پذ ا بعد از غروب آفتابي) صبح ۹تا ۸(حا درصبح زود يترج .۲ .بدون طبق باشد صندوق درمان حا درزمانيرجت .۳ .باشد يدرجه م ۳۰تا ۱۵ن يب يتداو ين درجه مناسب برايبهتر .۴ .باشديروز م ۷تا ۶قرص به فاصله ۴تا ۳کامل شامل يتداو .۵ .شود يبار تکرار م ۲-۳کامل يتداو .۶ .دييم نمامعدو يقرص را درمحل مناسب يبسته خال يپس از اتمام قرص گذار .۷ .ديينما يجمع آور صندوقمانده قرص مرحله قبل را از يباق يقبل از تکرار قرص گذار .۸

.شود يم آفتاب نگه داريخشک وخنک وبدوراز نور مستق يدرجا :يط نگه داريشرا

يمول ودوگرم روغن هايپنج گرم ت يماند که حاويبه مانند بالشتک م ):(ECOSTOPاکو ستاپ صندوق يسه بالشتک برا يقو صندوقهر يبرا دوان يا. باشديربسته آن شش عدد مکه دره.باشديم ينبات .باشديروز م ۴۵ يتداوک بالشتک مدت ي چوکاتر پنچ يز صندوق يمتوسط دوبالشتک برا يها

شد ميبا اکو ستاپ زنبور دار در حال تداوی با

37

:تذکر

.رد يها بطور همزمان انجام گصندوقه يد درکليبا يتداو .۱ .رد يا بعد از غروب آفتاب انجام پذي) صبح ۹تا ۸(حا درصبح زود يترج .۲ .بدون طبق باشد ی که صندوقهاحا درزمانيترج .۳ .باشد يدرجه م ۳۵تا ۱۵ن يب يتداو ين درجه مناسب برايبهتر .۴

.شود يم آفتاب نگه داريخشک وخنک وبدوراز نور مستق يدرجا :يط نگه داريشرا

) : Thymovar( مواريت

در هر بسته آن . باشديمول ميگرام ت ۱۵ يباشد که هر نوار حاويم يشکل دوا به صورت نوار اسفنجچوکات نصف ۵ر يصندوق ز يک نوار ، وبرايچوکات ۱۰صندوق يتداو يبرا .باشدينوار م ۱۰ يحاو

. باشديهفته م ۴-۳دوا در صندوق يريمدت قرار گ. نوار

ميباشد تيمواردار در حال تداوی با زنبور

: تذکر

.رديد در تمام صندوق ها همزمان انجام گيبا يتداو .۱

.رد بهتر استيانجام گ يحاً در غروب آفتاب تداويترج .۲ .ميه کنيد تغذيصندوق ها را نبا يدر دوران تداو .۳

.باشديگراد م يدرجه سانت ۳۰-۱۲ن يماب ين درجه مناسب تدوايبهتر .۴ .ک بار در خزان يک بار در بهار وي. رديد انجام پذيدر سال با يتداو دو بار .۵

گراد يدرجه سانت ۲۵نتر از يط پائيخشک وبدور از نور آفتاب در مح يدر جا :دوا يط نگهداريشرا .شود ينگهدار

يد برايباشد؛ زنبورداران بايم يار خطرناک وعموميبس مرضک يجرب واروا مرض :يريجه گينتنگه داشت يهارا قوصندوقد يبا مرضن يباا يزندگ يت دقت را داشته باشند؛ براينها مرضن يبا امبارزه

باهم انجام دهند يک منطقه همگياگر در يتداور هفت درصد نگه داشت يشه زيرا هم يودرجه آلودگ

38

نکه خود يواروا عالوه برا مرض .ن خواهد آمدييگر پايکاسته شده وانتقال آنها به هم د يازشدت آلودگ .دينمايمساعد م صندوقرا در يروسيو مرضن يوچند يلوک اروپا مرضمشکل سازاست

:تداوی واروا توسط اوکساليک اسيد

بعد از تداوی های کيمياوی که در دو دهه اخير که در کشور های جهان رايج بود و بقايای اين ادويه اروا و ساير ادويه جات نباتی که تاثير آن و جرب جات در عسل وموم وهمچنين مقاومت اين ادويه جات به

بود و صندوق های کشور های اروپائی وامريکائی تلفات سنگينی حدود % ۸۵-۶۰واروا مابين جرب به) تيزاب مورچه(بود ، بناً دانشمندان ممالک ياد شده به دنبال تداوی صندوق ها توسط فارميک اسيد% ۳۰

درجه سانتی گراد به سرعت ۲۰سيد در درجه حرارت باالتر از چون فارميک ا. و اوکساليک اسيد شدنداين تداوی . تبخير ميشد ، مشکالت خاصی را برای تداوی در کشور های مانند افغانستان بوجود مياورد

فقط برای کشور های سرد سير مانند کانادا ، سويدن وغيره مناسب است ، ولی در ماه ميزان و عقرب اوکساليک اسيد در داخل عسل و بعضی از ميوه . توسط اوکساليک اسيد تداوی کردميتواند صندوق ها را

جات بطور طبيعی موجود ميباشد وبرای عسل وموم هيچ گونه بقايا از خود بجا نمی گذارد به شرط اينکه :شرايط ذيل را مراعات کرد

ميباشد اوکساليک اسيد دار در حال تداوی بازنبور

در حالت تداوی باخود بايد وسايل چون دستکش ضد اسيد و عينک مخصوص زنبور دار .۱ .همراه داشته باشد

.تداوی در فصل خزان وقتيکه تخمريزی در صندوق وجود نداشته باشد .۲

.درجه سانتی گراد باشد ۸درجه حرارت باالتز از .۳ونصف نصف آب(يک ليتر آب و شکر مخلوط ميکنيم گرام اوکساليک اسيد را با ۳۸مقدار .۴

).شکر

سی سی روی زنبور ها توسط سرنگ يا ۵اين محلول بدست آمده را برای هر چوکات .۵ .دستگاه پيريزين در باالی زنبور ها می ريزيم

کنه های واروا از بين ميرود و در سال يک بار تداوی % ۹۹درين تداوی اگر شرايط اقليمی مناسب باشد .نکه تمامی زنبور داران هر قريه همزمان باهم تداوی کنندبرای تمام منطقه کافی ميباشد به شرط اي

39

:الپس مرسده اليجرب ترروپ مرض

ره يمخصوص زنبور بالغ وشفزنبور عسل مرضن يا :فيتعر درافغانستان و ۱۹۸۴ن ، درسال يپيدرفل ۱۹۶۱درسال و باشديمبه مانند جرب واروا قبل از مرضن يا .ده شديد ۲۰۰۰درسال ران يا

يشده وشروع به تخم گزار حجرهره ماده جرب وارد يه شدن شفبستباشد که مدت بالغ ين ها درحدود شش تخم ميا يد که تخم گزارينمايم

ن يا. ديآ يا مينه روزه بدن يعني.باشديبا نه روز ميشدن آن که تقر يتداو.کند يمولمف زنبور عسل والرو زنبور استفاده ميجرب از هار يبس يلند کنترول شده جوابيدرکشور تا ۲۰۰۶که درسال ينوار يدواهاوا که با وار يتداو آن به مانند

را يتداوستان که يت ونوار اپيوارول، نور چک ما يبا: عبارت است از نوار هادواداده است که آن يخوب باشديران ميدرافغانستان وا، چون همرابا جرب واروا مرضن يا يريش گيپ. جه داده استيصد درصد نت

.رودين ميواروا از ب تداوي بطور همزمان بادوران

: عبارت اند از زنبور عسل دشمنان : دشمنان زنبور عسل

قانغوزکها

جرب تروپياالپس و واروا

40

يوحش يزنبور ها

پرندگان

موشها

تارتنکها(عنکبوتها(

Aethina tumidaقانغوزک

گاو زنبور و بينگک

41

خرسها

هاريانمو

42

هاپروان

شپشکها

وزغها

: موم خوار) کرم( پروانه

43

ا کرم ي Achroea grisella Favriciusو کرم بزرگ موم خوار Galleria mellonella Linne يدو پروانه به نام ها .باشد يموجود م کوچک موم خوار

: )Galleria mellonella L(کرم بزرگ موم خوار .۱

متر يمل ۱۵-۱باشد که ين مبد يره رويت يخال ها يکه دارا ينقره ا يپروانه به رنگ خاکستر يبال ها ين پروانه مانند تمام پروانه ها دارايا. باشديمپروانه ماده يمتر برا يمل ۱۶-۹پروانه نر ، يبرا

جمع شده در چشم مرکب يدر موقع استراحت بال ها. باشد يبلند مدو شاخک نازک که يباشد دارا يده از پشم ميپوش ير دهانيوضما

ده است ، تخم ها پروانه يل گرديقسمت تشکت هر شاخک از شص کيهرماده حدود . باشد يمتر م يم مليند وگرد که اندازه آن يسف

باشد که به حالت جمع ين تخم ها در کنار هم ميگذارد وايهزار تخم م .باشديشده م

. ابد ياد ميک فصل ازدين پروانه سه تا چهار نسل در مدت ياند يآ يا ميجوان به دن ين که الروايبه محض ا. ل به الروا گردند يد تا تبدکشيتخم ها حدود ده روز طول م

ينداشته باشند، در مدت دوران الروا يروند تا زنبور ها به آنها دسترسيحجره ها چوکات م يفوراً به ط يچوکات م يخود شان را به رو يباشد شروع به خوردن موم کرده وپارو يکه حدود دو تا سه ماه م

آنها موم يين مرحله مصرف غذايکند تا در طول ايم يبالغ شدن ده مرجله را ط ين الروا برايا .زنديربافته شده دارد وارد يکه چوکات ها يا خاليف يضع يمعموالً پروانه در صندوقها. باشديبافته شده م يهاک دوره يروا در هر ال. شود يبه صندوق وچوکات ها مد يت شداکند که باعث خساريم يشود وتخم گذاريم

ياست، کل چوکات ها ين پروانه کافيا دو جفت از ايک ي. کند يگرام موم مصرف م ۴۰-۳۰کامل شدن .باشديگراد م يدرجه سانت ۳۰تا ۲۵تخم ها يدرجه حرارت مناسب رشد ونمو. را بخوردک صندوق ي

) :Achroea grisella F(کرم کوچک موم خوار .۲

ن پروانه يا يزيتخم ر. باشديمتر م يمل ۲۳متر ونر آن حدود يمل ۱۲-۱۰ نه ن پرواياندازه ماده ا شوند يل ميکه به الروا تبدين تخم ها وقتيباشد که ايبوده حدود دو صدو پنجاه تخم م يکمتر از پروانه قبل

ن الرواها خسارات يا. باشديم نروند تا از حمله زنبور ها در اما يچوکات ها م يوسط يه هايبه ال .کند يبه موم ها وارد نم ينسبت به پروانه قبل ياديز

44

را در داخل طبقها در هر طبقه هفت چوکات يخال يکرم موم خوار ، چوکات ها يتداو يبرا : يتداو يک ظرف فلزيقاب يطبقه باال يله ، شش تا هفت طبقه در آورده ودر بااليم وبه صورت پيکذاريم

ک قاشق مربا يظرف گذاشته ، يا دو تکه ذغال آتش گرفته به روي کيرا قرار داده وداخل آن ظرف برد ، بعد ين ميپروانه را از ب ين گاز الروا هايا. کند يد ميتول SO2م که گاز يزير يسلفر م يخور .م يکنيرا دو باره تکرار م يک روز تداويست وياز ب

: اد داشت ي

.د باشديرد نبايگيانجام م يکه تداو در داخل انبار يچ موجود زنده ئيه يدر مدت تداو .۱ .باشديبافته شده وبدون زنبور م يچوکات ها يفقط برا ين تداويا .۲

.ندارند يگراد باشد ضرورت به تداو يدرجه سانت ۲۰ ن تر از يپائط ياگر حرارت مح .۳

له ، شش تا هفت طبقه صورت پيبه طبقها

گرم بزرگ موم خوار وپاروی آن در روی چوکات

45

م اوقات زنبور داریيتقس

نطقه رستاق از بيستم حوت شروع ميشود که صندوق ها درين موقع تخمريزی را بهار زنبور داری در ميک حصه شکر ويک ( در اواخر حوت زنبور دار به صندوق ها روزانه يک گيالس شربت . شروع ميکند

در ماه ثور صندوق ها . به مدت چند روز متوالی به صندوق ميدهد تا جمعيت آنها زياد شود ) حصه آب جوزا گلهای ۱۵ثور تا ۱۵چوکات طبقه اضافه ميکنيم که از ۱۰شود و به تمام صندوقهای چوکات مي ۱۰

درختان ميوه مخصوصاً درخت اکاسی وبيد روسی در دوره گلدهی ميباشد که مقدار شهد درين مدت بسيار م عسل در اوايل ماه سرطان ميتواني. زياد بوده وهر صندوق تقريباً يک طبقه را پر از عسل خواهد کرد

. های اکاسی وبيد روسی را برداشت کنيم ودوباره چوکات های بافته شده خالی را به صندوق ها بدهيم، آفتاب پرست ، زغير ، رشقه درماه سنبله اگر در منطقه ايکه هستيم دارای گل و علوفه جات مانند شبدر ،

در ماه ميزان صندوق ها را . نيم کنجد کاشته باشد ميتوانيم در ماه سنبله برای بار دوم عسل برداشت ک .ماه حوت خواب زمستانی زنبور ميباشد ۲۰برای خواب زمستانی آماده ميکنيم که از آخر ماه ميزان تا

حمل شربت دادن يا تحريک کردن صندوق برای تخمريزی زياد ۱۵ حوت الی ۲۰از •درختان ميوه واکاسی جوزا صندوق ها طبق زده ميشود ، درين مدت گلهای ۱۵حمل الی ۱۵از •

وبيد روسی در اوج گل دهی خواهند بود که درين مدت صندوق ها باال ترين مقدار عسل را جمع .آوری ميکنند

.سرطان زمان عسل گيری ميباشد ۱۵سرطان الی ۱۰از •سرطان الی اخير سنبله اگر زنبور ها در منطقه يی باشند که گلهای نباتی و عسلک درختان ۱۵از •

.ی وجود داشته باشد برای بار دوم عسل گيری می نمائيمبيد روسعقرب زنبور دار بايد صندوق ها را بايد برای خواب زمستانی آماده کند، ۱۵ميزان الی ۵از •

.درين مدت تداوی کنه واروا را بايد انجام داد .حوت خواب زمستانی زنبور عسل ميباشد ۲۰از اول قوس الی •