1

การศกษาผลการรกษา ถงน า mucocele ดวยการฉด ethanol

success rate of percutaneous ethanol injection of mucocele

โดย แพทยหญง อรวรรณ จนทรตร

ภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

กรงเทพมหานคร

วทยานพนธน ถอเปนสวนหนงของการศกษาและฝกอบรม ตามหลกสตรเพอวฒบตรแสดงความรความชานาญในการประกอบวชาชพเวชกรรม

สาขาโสต ศอ นาสกวทยาของแพทยสภา พ.ศ. 2553

2

คารบรองจากสถาบนฝกอบรม

ขาพเจาขอรบรองวารายงานฉบบนเปนผลงานของ พ.ญ.อรวรรณ จนทรตร ทไดท าการวจยขณะรบการฝกอบรม ตามหลกสตรการฝกอบรมแพทยประจ าบานและแพทยใชทน สาขาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล ระหวางป พ.ศ. 2551 – 2553จรง

...................................................................... อาจารยทปรกษาหลก (ผชวยศาสตราจารยนายแพทยธงชย พงศมฆพฒน ) ...................................................................... อาจารยทปรกษารวม (อาจารยนายแพทย ภรช ประณตวตกล) . ..................................................................... อาจารยทปรกษารวม (ผชวยศาสตราจารยนายแพทยวชต ชวเรองโรจน )

................................................................... (ผชวยศาสตราจารยนายแพทยวชต ชวเรองโรจน )

หวหนาภาควชาโสต ศอ นาสกวทยาคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

3

การศกษาผลการรกษา ถงน า mucocele ดวยการฉด ethanol success rate of percutaneous ethanol injection of mucocele อรวรรณ จนทรตร,พบ.*,ธงชย พงศมฆพฒน, พบ.*,ภรช ประณตวตกล, พบ.*,วชต ชวเรองโรจน,พบ.* บทคดยอ Mucocele มสาเหตการเกด 2 ชนด คอ การแตกของminor salivary gland หรอการอดตนของทอ minor salivary gland พบไดทงเดกและผใหญ และเพศชายเทาๆกบเพศหญง สวนใหญการรกษาใชวธการผาตดเอาออก การใช CO2 laser หรอcryosurgery แตยงไมมการรายงานการรกษา mucocele โดยการฉด ethanol ใน mucocele มากอน ethanol เปน sclerosing agent ตวหนงซงมฤทธท าลายเนอเยอของเสนเลอดและโปรตนในเลอดสามารถน าไปใชในการรกษาเนองอกของเสนเลอด ถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยด และเสนเลอดขอดนานกวา 100 ปซงแสดงใหเหนถงประสทธภาพในการรกษาและความปลอดภย วตถประสงคในการวจย เพอศกษาผลการรกษา mucocele ดวยการฉด ethanol ในถงน าmucocele วธการวจย ท าการศกษาแบบ experimental design โดยมผปวยเขารวมโครงการวจยและเขาเกณฑการคดเลอก 20 คนผปวยทกรายไดรบการดดของเหลวจาก mucocele ออกกอน และถกฉดดวย ethanol เขาใน mucocele แลวตดตามผลการรกษาทสปดาหท 2 4 6 8 และ12 ถาพบวา mucocele ไมยบหายไป ผปวยจะไดรบการดดและฉด ethanol อกครงแตอยางมากทสดไมเกน 3 ครง ถาฉด 3 ครงแลวไมยบจะแนะน าใหผปวยรกษาดวยการผาตดตอไปขนกบความยนยอมของผปวยและบนทกขนาด mucocele ทกครงทมาตดตามการรกษา ผลการวจย เปรยบเทยบผลส าเรจของการรกษากบปจจยตางๆและค านวณความนาจะเปนในความส าเรจในแตละชวงเวลาพบวาสวนใหญผลส าเรจในการรกษาครงท 1 เทากบ 14 คน (รอยละ 70) ผลส าเรจในการรกษาครงท 2 เพมขนอก 4 คน (รอยละ 20) ผลส าเรจในการรกษาครงท 3 เพมขนอก 2 คน (รอยละ 10) ยงไมพบผใดไมหายจากการฉด 3 ครง(100% หายภายใน 3 ครง) เมอเปรยบเทยบผลส าเรจกบปจจยเรองเพศพบวาเพศชายมคาเฉลยความส าเรจในครงท 2 เพศหญงมคาเฉลยความส าเรจในครงท 1 ถาเปรยบเทยบกบปจจยเรองสของmucocele ขนาดของ mucocele กอนการรกษา ปรมาตรของของเหลวทดดไดกอนการรกษา ต าแหนงของ mucocele มคาเฉลยความส าเรจในครงท 1 เทากน

บทสรป การรกษาถงน า mucocele ดวยการฉด ethanol มผลความส าเรจกอนยบลงภายในการรกษา 1-3 ครง แสดงใหเหนถงประสทธภาพในการรกษาไดด ท าใหผปวยไมตองมาผาตด ไมตองเสยเวลา ประหยดคาใชจายในการ รกษา

*ภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

4

success rate of percutaneous ethanol injection of mucocele Orawan Chanthree,MD.*Thongchai Bhongmakapat,MD* ,Phurich Praneechwatakol,MD*

,Wichit Chewaruangroj,MD*. Abstract

Mucocele have 2 possibilities of etiology that are destruction or obstruction of minor salivary gland . The incidence of disease in male and female are equal and it could be found both child and adult. The standard treatment of mucocele is excision , the other treatment are CO2 laser or cryotherapy . The treatment by percutaneous ethanol injection has never been reported . Ethanol is act as sclerosing agent , which destroy the tissue of the blood and protein in vessel . Ethanol can apply for the treatment of hemangioma , renal cyst , thyroid cyst and varicose vein ,using more than 100 years , indicated the efficiency of the treatment Objective To determine success rate of percutaneous ethanol injection of mucocele Method The research is experimental design , there are 20 patients met inclusion criteria. Patients have been aspirated with percutaneous ethanol injection of mucocele and follow up at 2 ,4 ,6 ,8 and12 wk ,the size of mucocele were recorded .If mucocele did not disappear patients have been aspirated and percutaneous ethanol injection again no more than 3 times. If mucocele have still persiste , patients have been adviced to do excision recording to the patient agreement . Results Comparing success rate of treatment with gender, male have median time to success at 2nd injection, female have median time to success at 1st injection . Success rate of percutaneous ethanol injection was 14 patients (70%) in 1st attempt, 4 patients (20%) in 2nd attempt 2 patients(10%) in 3rd attempt (90% success rate for at least 2 injections and 100 % success rate for at least 3 injections in overall study groups. Comparing success rate of treatment in aspect of mucocele color, size of mucocele, volume of aspiration of mucocele and position of mucocele, all aspect have median time to success at 1st injection , no statistic significant . Conclusion The accumulative success rate of percutaneous ethanol injection of mucocele were 70%,90% and 100% respectively for 1st , 2nd and 3rd injections .This indicate the interesting efficiency of the treatment. These are many advantages for this alternative treatment .

*From the Department of otolaryngology, Faculty of Medicine, Ramathibodi Hospital , Mahidol University, Bangkok, Thailand.

5

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณ 1. ผชวยศาสตราจารยนายแพทยธงชย พงศมฆพฒน อาจารยประจ าภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

ทปรกษาโครงการและควบคมการวจย 2. อาจารยนายแพทย ภรช ประณตวตกล

อาจารยประจ าภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

ทปรกษาโครงการและควบคมการวจย 3. ผชวยศาสตราจารยนายแพทยวชต ชวเรองโรจน หวหนาภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล ทปรกษาโครงการและควบคมการวจย

4. ดร.ศศวมล รตนศร ทปรกษาการวเคราะหทางสถต

6

สารบญ หนา ค ารบรอง 2 บทคดยอภาษาไทย 3 บทคดยอภาษาองกฤษ 4 กตตกรรมประกาศ 5 บทน า 7-8 วตถประสงค 8 วธการวจย 8-10 ผลการวจย 10-15 อภปรายผล 15-17 สรปผลการวจย 17 เอกสารอางอง 18 เอกสารการรบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจย 19-20

7

การศกษาผลการรกษา ถงน า mucocele ดวยการฉด ethanol

success rate of percutaneous ethanol injection of mucocele บทนา

Mucocele มสาเหตการเกดได 2 ชนด 1. เกดจากการแตกของ minor salivary gland ท าใหเนอเยอรอบๆ ทบรรจ mucin ถกดน บวม มลกษณะเปน pseudocyst สใส สาเหต สวนใหญเกดจากการกระทบกระแทก 2. เกดจากการอดตนของทอของ minor salivary gland หรอ accessory gland ท าใหเกด

เปน ลกษณะของ mucous retention cyst พบไดทงเดกและผใหญ พบโรคนในผชายพอๆกบผหญง มกพบทบรเวณ ชองปาก ใน กระพงแกม รมฝปากลาง เพดานปาก บรเวณใตลน ขนาดของ mucocele หลากหลาย พบตงแต 1 มม.ขนไป พบวาmucocele เกดท รมฝปากลาง ไดบอย 44-79% ลกษณะทางกายวภาคเปน granulation tissue ทม mucin อยรอบๆ พบ neutrophil และ foamy histiocyte รวมอยดวย การรกษา ใชวธผาตดเอาออก ในกรณท mucocele ไมยบหรอไมแตกไปอาจใช laser ใน การผาตด เชน ใช CO2 laser มรายงานวา ศกษาในผปวย82 รายพบวามการเกดซ า 2 ราย หรอ วธ cryosurgery มรายงานวา ศกษาในผปวย18 รายพบวา mucocele หายไป ใน 2-4 สปดาห โดยการท าอยางนอย 2 ครง Ethanol เปนsclerosing agent ชนดหนงทเปนทนยมใช เปนของเหลวใส ไมมส มกลนฉน ระคายเคองตอตาและผวหนงได สามารถใช 95 % ethanol หรอ 100 % ethanol กได ethanol ออกฤทธโดยการท าลาย เนอเยอของเสนเลอดโปรตนในเลอด มรายงานวาการฉด ethanol อาจมผลขางเคยงคอ มอาการอกเสบเลกนอยบรเวณทถกฉดไดชวคราว สามารถน าไปใช ในการรกษาเนองอกของเสนเลอด ถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยด และเสนเลอดขอดซงมใช กนมากกวา 100 ป ซงแสดงใหเหนประสทธภาพในการรกษา และความปลอดภยจากการ review literature ทผานมายงไมพบวามการน า ethanol ไปใชในการรกษาmucocele คณะผวจยจงม แนวความคดทจะน า ethanol มาฉดในmucocele ซงลกษณะของ mucocele นนเปน pseudocyst หรอ mucous retention cyst อยแลวจงนาจะท าไดเหมอนกบ เนองอกของเสนเลอด ถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยด ต าแหนงของการฉด ethanol ใน mucocele ใชหลกการ intralesion injection เหมอนกบ การฉด ethanol ในถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยด แต mucocele ในงานวจยนอยใน oral cavity การฉด ethanol ใน mucocele จงไมไดใชultrasound guide เหมอนกบใน ถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยด รวมถงรอยโรคทอยคอนขางผวจงใชวธใชเขมดดน าออกมา

8

จาก mucocele กอน เพอจะไดแนใจวาต าแหนงของเขมอยในรอยโรค ถาดดไดน าออกมาแลวจง ฉด ethanol เขาไป โดยเปลยนเฉพาะ syringไมเปลยนเขม เมอเขมอยใน mucocele การกระจาย ตวของ ethanol ไปไดทวถงน าไมมการ leak ออกนอกถงน าเกดการท าลายตวของ mucocele ได มากทสด งานวจย นเปนการศกษาถงผลของการรกษา mucocele โดยการฉด ethanol ในถงน า mucocele มาตรฐานของการรกษา mucocele คอ การผาตด สงตรวจทางพยาธวทยา ท าให คนไขเสยเวลามาโรงพยาบาล รอการผาตด สนเปลองคาใชจายในการเดนทาง คาผาตด คาสงชน เนอ และยงมโอกาสเกดซ าไดอยด ส าหรบการรกษาแบบใหม ในงานวจยน คนไขเสยคาใชจาย นอยในการผาตด ไมจ าเปนตองจายคาสงชนเนอ ท าไดงายรวดเรวไมเสยเวลาในการท างาน ใน เดกโตทรวมมอดกสามารถท าได ถาผลการวจยพบวาวธนมประสทธภาพสง การฉด ethanol กนา เปนทางเลอกในการรกษา mucocele ตอไป วตถประสงค เพอศกษา ผลการรกษา mucocele ดวยการฉด ethanol ในถงน าmucocele วธการศกษา เกบขอมลของผปวยในแบบ expereimental design โดยมการตดตามผปวยทงหมด

5 ครงทมารบการรกษาแผนกผปวยนอกโสต ศอ นาสกวทยาตงแต เดอนพฤศจกายน 2552 ถง ธนวาคม 2553

ครงท 1 ท สปดาหท 2 ครงท 2 ท สปดาหท 4 ครงท 3 ท สปดาหท 6 ครงท 4 ท สปดาหท 8 ครงท 5 ท สปดาหท 12

จานวนผเขารวมวจย (sample size)

ค านวณตามสตร n = [ Zα/2]² P[1-P]/ d² P = คาประมาณของ prevalence จากการทบทวนวรรณกรรม(หรอการท า pilot study ) ในกลมประชากรในเรองทจะศกษา d = allowable error ของคาประมาณทจะยอมใหเกดขนได

Zα/2 = คามาตรฐานจากตาราง standard normal distribution ตามระดบ ความเชอมน (confidence level) n = (1.96)²0.9(1-0.9)/0.1² = 34

9

เกณฑการคดเลอกเขา (inclusion criteria) 1. ผปวยโรค mucocele ใน oral cavity

2. ผปวยทยนดเขารวมโครงการวจย 3. ผปวยเดกทมอาย 12 ป ขนไป เกณฑการคดเลอกออก (exclusion criteria) 1. ผปวยทปฏเสธเขารวมโครงการวจยหรอขอถอนตวออกจากโครงการวจย 2. หญงตงครรภ หรอ หญงใหนมบตร 3. ผปวยทมประวตแพ alcohol ข นตอนการศกษา 1. ผปวยทไดรบคดเลอกเขารวมศกษาจะไดรบการตรวจรางกายทางศรษะและคออยาง ละเอยด 2. ผปวยไดรบทราบถงขนตอนและจดประสงคของการท าการวจยโดยครบถวนและใหค า ยนยอมเขารวมงานวจยโดยลงชอในใบยนยอมเขารวมวจย 3. ผปวยทไดรบการตรวจรางกายแลวและไดถกวนจฉยวาเปน mucocele แลวจะไดรบการ ดดของเหลวภายในถงน าmucocele ออกกอนใหมากทสด และจงถกฉดดวย ethanol ปรมาณเทากบครงหนงของปรมาตร mucocele ทดดออกมา เขาใน mucocele 4. ในกรณทดดของเหลวภายในถงน า mucocele ไมออกและปรมาตรของเหลวทถกดด ออกมานอย กวา 1 cc ผปวยจะไดรบการฉด ethanol ปรมาตร 0.3 cc 5. ผปวยทงหมดทไดรบการฉด ethanol จะไดรบการตดตามการรกษาท สปดาหท 2 4 6 8 และ 12 6. ถาพบวาระดบของ mucocele ทสปดาหท 2 หลงการฉดครงท 1 ยงมอย ผปวยจะไดรบ การดดของเหลวภายในถงน าmucocele ออกใหมากทสด และไดรบการฉด ethanol อกเปน ครงท 2 7. สปดาหท 4 เมอผปวยถกนดมาตดตามการรกษา ถายงพบวามถงน า mucocele อย ผปวยจะไดรบการดดของเหลวออก และ ฉดดวย ethanol อกเปนครงท 3 8. สปดาหท 6 ผปวยถกนดมาตดตามการรกษา ถาพบวาถงน า mucocele ยงมอย ผปวยจะไดรบค าแนะน าใหผาตดตอไปขนกบความยนยอมของผปวย 9. ใช needle เบอร 27 ยาว ½ นว syring 1 cc โดยจะใชเขมดด น าออกกอนและ ปลด syring ออก และใส syring ใหม ทดด ethanol ไวแลวใสแทน

10

การวดผลการศกษา วดขนาด mucocele ภายหลงไดรบการฉด ethanol เปรยบเทยบกบขนาด mucocele เดมกอนการรกษา และน าคาทไดมาเปรยบเทยบทางสถตเพอดผลประสบความส าเรจ การแปรผล -บรรยายลกษณะพนฐานของโรค ไดแก เพศ, ต าแหนง ,ส , ขนาดของ mucocele กอนการรกษา โดยวธ categorical data - บรรยายลกษณะพนฐานของโรค ไดแก อาย ,ปรมาตรของของเหลวทดดไดกอนการ รกษา โดยวธ continuous data -ใช long-rank test ในขอมล การเปรยบเทยบ ผลส าเรจกบ ปจจยเรอง เพศ, ส , ต าแหนง ,ปรมาตรของของเหลวทดดไดกอนการรกษา, ขนาดของ mucocele กอนการรกษา - ใช Kaplan Miere ในขอมล ความนาจะเปนในความส าเรจในแตละชวงเวลา ผลงานวจย จากการตดตามผปวยทเขารวมการวจย ทงหมด 20 คน ทกคนไดรบการรกษาตามแผนการ วจยทก าหนด และมารบการตดตามการรกษาตามก าหนด โดยท

- อายของผปวยม ตงแต (range)12-79 ป คาเฉลย (mean) 31.35 ป , SD 18.33 - ขนาดของ mucocele ตงแต (range) 2-10 มม. คาเฉลย (mean) 4.75 มม. , SD 1.97

- เพศชาย ม 6 คน (รอยละ 30) , เพศหญง ม 14 คน (รอยละ 70) กราฟท 1 แสดงจ านวนเพศชายและเพศหญง

เพศชาย,

เพศหญง,

0

5

10

15

จ านวน

(คน)เพศชาย

เพศหญง

11

- ต าแหนง ทพบ mucocele ไดแก 1. รมฝปาก (lip) 15 คน (รอยละ 75) โดยพบทรมฝปากลางทงหมด 2. กระพงแกม (buccal) 1 คน (รอยละ 5) โดยพบทกระพงแกมดานขวา 3. ใตพนปาก (floor of mouth) 2 คน (รอยละ 10) 4. ดานลางของลน (ventral tongue) 2 คน (รอยละ 10)

กราฟท 2 แสดงจ านวนเปอรเซนของต าแหนงทพบ mucocele - สทพบ ไดแก

1. ใสไมมส (clear) 3 คน (รอยละ 15) 2. สเหลอง อ าพน(serum) 6 คน (รอยละ 30) 3. สขาวขน (not clear) 11 คน (รอยละ 55)

กราฟท 3 แสดงจ านวน mucocele จ าแนกตามส

ใสไมมส,

สเหลองอ าพน,

สขาวขน,

0

5

10

15

จ านว

น(คน

) ใสไมมส

สเหลองอ าพน

สขาวขน

10%

floor of

mouth

5% buccal

10%

ventral

tongue

75%

l ip

lipbuccalfloor of mouthventral tounge

12

- ปรมาตรของของเหลวทดดไดจาก mucocele กอนการรกษา - 0 มล. 16 คน (รอยละ80) - 0.2 มล. 1 คน (รอยละ 5) - 0.4 มล. 1 คน (รอยละ 5) - 0.5 มล. 2 คน (รอยละ 10)

ตารางท 1 แสดงปรมาตรของของเหลวทดดไดจาก mucocele กอนการรกษา

เมอพจารณาผลการรกษาโดยพจารณาจ านวนครงการรกษาจนประสบความส าเรจคอ ขนาดของ mucocele เทากบ 0 มม. พบวา ผลส าเรจภายหลงการรกษาในครงท 1 จ านวน 14 คน (รอยละ 70 , 95%CI 0.49-0.87) , ผลส าเรจภายหลงการรกษา ในครงท 2 จ านวน 4 คน (รอยละ 90 , 95%CI 0.72-0.98) , ผลส าเรจภายหลงการรกษาในครงท 3 จ านวน 2 คน (รอยละ 100) เมอเปรยบเทยบผลความส าเรจกบปจจยเรองเพศ พบวา เพศชายมคาเฉลยประสบ ความส าเรจ(median time to success) ในครงท 2 เพศหญงครงท 1 (p=0.09)ผลความส าเรจกบ ปจจยเรอง สของ mucocele กอนการรกษาพบวา ทกสมคาเฉลยประสบความส าเรจทครงท1 เปรยบเทยบผลความส าเรจกบปจจยเรอง ต าแหนงของ mucocele กอนการรกษา พบวา ท ต าแหนงรมฝปากมคาเฉลยประสบความส าเรจในครงท 1 ไมแตกตางจากต าแหนงอนๆ เปรยบเทยบผลความส าเรจกบปจจยเรอง ขนาดของ mucocele กอนการรกษาพบวา ถา ขนาดmucocele นอยกวา 5 มม. มคาเฉลยประสบความส าเรจในครงท 1 สวนถาขนาดmucocele มากกวาหรอเทากบ 5 มม. มคาเฉลยประสบความส าเรจในครงท 1 เชนกน เปรยบเทยบผลความส าเรจกบปจจยเรอง ปรมาตรของของเหลวทดดไดกอนการรกษาถาดด ไมไดของเหลว มคาเฉลยประสบความส าเรจในครงท1 สวนถาดดไดของเหลว มคาเฉลยประสบ ความส าเรจในครงท1 เชนกน

ปรมาตรของของเหลวทดดไดกอนการรกษา(มลลลตร)

จ านวนผปวย(คน)

0 16 คน (65%)

0.2 1 คน (5%)

0.4 1 คน (5%)

0.6 2 คน (10%)

13

ตารางท 2 แสดงขอมลผลส าเรจกบกบปจจยตางๆ

ปจจย

จ านวน

ผลส าเรจ/ 100/week

จ านวนครงทฉดแลวส าเรจ

P-value

1.เพศ

ชาย

6 27.3 2 0.09

หญง

14 41.2 1

2.ส

ใสไมมส 3 50 1 0.26

เหลองอ าพน

6 30 1

ขาวขน

11 36.7 1

3.ต าแหนง

รมฝปาก

15 35.7 1 0.87

ต าแหนงอนๆ

5 35.7 1

4.ขนาดของ mucocele กอนการรกษา

<5 มม.

10 41.7 1 0.16

>=5 มม.

10 31.2 1

5.ปรมาตรของของเหลวทดดไดกอนการรกษา

0 มล.

16 36.3 1 0.62

> 0 มล.

4 33.3 1

14

เมอเปรยบเทยบผลความส าเรจกบปจจยเรองเพศ พบวา เพศชายมคาเฉลยประสบ ความส าเรจ(median time to success) ในครงท 2 เพศหญงครงท 1 (p=0.09)ผลความส าเรจกบ ปจจยเรอง สของ mucocele กอนการรกษาพบวา ทกสมคาเฉลยประสบ ความส าเรจทครงท1 เปรยบเทยบผลความส าเรจกบปจจยเรอง ต าแหนงของ mucocele กอนการรกษา พบวา ท ต าแหนงรมฝปากมคาเฉลยประสบความส าเรจในครงท 1 ไมแตกตางจากต าแหนงอนๆ เปรยบเทยบผลความส าเรจกบปจจยเรอง ขนาดของ mucocele กอนการรกษาพบวา ถา ขนาดmucocele นอยกวา 5 มม. มคาเฉลยประสบความส าเรจในครงท 1 สวนถาขนาดmucocele มากกวาหรอเทากบ 5 มม. มคาเฉลยประสบความส าเรจในครงท 1 เชนกน เปรยบเทยบผลความส าเรจกบปจจยเรอง ปรมาตรของของเหลวทดดไดกอนการรกษา ถาดดไมไดของเหลว มคาเฉลยประสบความส าเรจในครงท1 สวนถาดดไดของเหลว ม คาเฉลยประสบความส าเรจในครงท1 เชนกน ตารางท 3 แสดงผลส าเรจภายหลงการรกษาตามจ านวนครงทไดรบการฉด ethanol

จ านวนครงทฉด ethanol รกษา

ผลส าเรจภายหลงการรกษา(คน)

1 14/20 (70%)

2 4/20(20%)

3 2/20 (10%)

กราฟท 4 แสดงผลส าเรจภายหลงการรกษาตามจ านวนครงทไดรบการฉด ethanol

020406080

100

ครงท 1 ครงท 2 ครงท 3

จ ำนวนครงทฉด alcohol

ผลส า

เรจ (เปอ

รเซน)

15

ภาวะแทรกซอนพบอาการแสบรอนบรเณทฉด ethanol 1-2 วน ในผปวยทกราย จากการตดตามผปวยทงหมด 12 สปดาห ไมพบผปวยกลบมาเปนซ า อภปรายผล

Mucocele พบไดทงเดกและผใหญ มกพบทบรเวณ ชองปาก ในกระพงแกม รมฝปากลาง เพดานปาก บรเวณใตลน ขนาดของ mucocele หลากหลาย พบตงแต 1 มม. ขนไป พบวา mucocele เกดท รมฝปากลาง ได 44-79% ลกษณะทางกายวภาคเปนgranulation tissue ทม mucin อยรอบๆ พบ neutrophils และ foamy histiocytes รวมอยดวย การรกษา ใชวธผาตดออกหรออาจใช co2 laser ในการผาตดซงผลการศกษาในผปวย 82 ราย พบอตราการเปนซ า 2 ราย หรอ วธ Cryosurgery พบวาในผปวย 18 ราย mucocele หายไป ใน 2-4 สปดาห โดยการท าอยางนอย 2 ครง Ethanol เปนsclerosing agents ชนดหนงทเปนทนยมใช เปนของเหลวใส ไมมส มกลนฉน ระคายเคองตอตาและผวหนงได สามารถใช 95 % alcohol หรอ 100 % alcohol กได Ethanol ออกฤทธโดยการท าลาย เนอเยอของเสนเลอดโปรตนในเลอด มรายงานวาการฉด ethanol อาจมผลขางเคยงคอ มอาการอกเสบเลกนอยบรเวณทถกฉดไดชวคราว สามารถน าไปใช ในการรกษาเนองอกของเสนเลอด ถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยดและเสนเลอดขอดซงมใช กนมากกวา 100 ป ซงแสดงใหเหนประสทธภาพในการรกษา และความปลอดภย จากการ review literature ทผานมายงไมพบวามการน า ethanol ไปใชในการรกษาmucocele คณะผวจย จงมแนวความคดทจะน า ethanol มาฉดในmucocele ซงลกษณะของ mucocele นน เปน pseudocyst หรอ mucous retention cyst อยแลวจงนาจะท าไดเหมอนกบ เนองอกของเสนเลอด ถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยด ต าแหนงของการฉด ethanol ใน mucocele ใชหลกการ intralesion injection เหมอนกบ การฉด ethanol ในถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยด แต mucocele ในงานวจยนอยใน oral cavity การฉด ethanol ใน mucocele จงไมไดใชUltrasound guide เหมอนกบในถงน าของไต ถงน าของตอมไทรอยด รวมถงรอยโรคทอยคอนขางผวจงใชวธใชเขมดดน าออกมาจาก mucocele กอน เพอจะไดแนใจวาต าแหนงของเขมอยใน Lesion ถาดดไดน าออกมาแลวจงฉด ethanol เขาไป โดยเปลยนเฉพาะ syringไมเปลยนเขม เมอเขมอยใน mucocele การกระจายตวของ ethanol ไป ไดทวถงน าไมมการ leak ออกนอกถงน าเกดการท าลายตวของ mucocele ไดมากทสด งานวจย นเปนการศกษาถงผลของการรกษา mucocele โดยการฉด ethanol ในถงน า mucocele มาตรฐานของการรกษา mucocele คอการผาตด สงตรวจทางพยาธวทยา ท าให คนไขเสยเวลามาโรงพยาบาล รอการผาตด สนเปลองคาใชจายในการเดนทาง คาผาตด คาสงชน เนอ และยงมโอกาสเกดซ าไดอยด ส าหรบการรกษาแบบใหม ในงานวจยนคนไขเสยคาใชจาย

16

นอยในการผาตด ไมจ าเปนตองจายคาสงชนเนอ ท าไดงายรวดเรวไมเสยเวลาในการท างาน ใน เดกโตทรวมมอดกสามารถท าได ถางานวจยนมผลการรกษาทด กนาจะเปนทางเลอกในการรกษา mucocele ตอไป ส าหรบงานวจยนเปนการ ศกษาผลการรกษา mucocele ดวยการฉด ethanol ในถงน า Mucocele โดยวจารณในแงมมตางๆ ดงน -วธวจย งานวจยนเปน experimental design เนองจากวา โรคถงน า mucocele เปนโรคทม อบตการณนอย และผวจยตองการท างานวจยเพอดผลส าเรจในการรกษาถงน า mucocele ดวย วธใหมกอนคอการฉด ethanol กอน ถางานวจยนผลความส าเรจเปนทนาพอใจ ตอไปอาจ ท างานวจยเปรยบเทยบกบการรกษามาตรฐานหรอวธอนๆ ตอไปอก ในลกษณะ randomized control study -ผลการศกษา ขอมลพนฐานของผปวย เชน เพศ จะพบวา เพศหญงพบถงน า mucocele 14 คน ซง มากกวาเพศชายทพบเพยง 6 คน ซงจากงานวจยกอนๆ พบวา ถงน า mucocele ในเพศชายได เทาๆกบเพศหญง ทงนอาจเนองมาจาก งานวจยมจ านวนผเขารวมวจยเพยง 20 คน และเพศ หญงเปนคนทมความสนใจในสงเลกๆนอย ๆ ทเกดในรางกาย มากกวาเพศชาย ท าใหเพศหญง มาพบแพทยมากกวาเพศชาย และในการรวมมอในงานวจยเพศหญงอาจใหความรวมมอ มากกวาหรอดกวาเพศชาย ขอมลดานอาย พบไดทงเดกและผใหญ จากคา range 12-79 ป , ต าแหนงทพบสวนมาก พบทรมฝปาก ลกษณะสทพบ ใสไมมส 3 คน , สเหลองอ าพน 6 คน , สขาวขน 11 คน ซงลกษณะสท พบหลายสอาจเนองมาจากระยะเวลาทคนไขมาพบแพทยถามาเรว mucocele อาจมลกษณะส ใส ถามาชาอาจเปนสเหลองอ าพนเพราะมการ สลายตวของเลอด ถาผปวยมาหลงเกด นานๆ ขนาดกอนเรมเลกลงไดเอง อาจเปนสขาวขน สวนขนาดพบไดหลากหลายตงแต 2 – 10 มม. สวนปรมาตรของของเหลวทดดออกมา พบวา ดดแลวไมไดของเหลว 3 คน อาจเนองมาจากของเหลวใน mucocele ขนหนดมากแรง การดดจากเขมเบอร 27 อาจนอยไป มผปวย 4 คน ทดดของเหลวออกมาได ของเหลวเปนส เหลองอ าพนไมเหนยว ท าใหเขมเบอร 27 มแรงดนพอและดดออกมาได ปรมาตรของของเหลว ทดดออกมาได กขนกบขนาด mucocele ถา ขนาดใหญ กดด ออกมาไดเยอะ แตกแตกตางกนไมมาก พบ 0.5 มล. 2 คน , 0.2 มล. 1 คน , 0.4 มล. 1คน สวนผลการรกษา พจารณาทผลส าเรจภายหลงการรกษาครงท1 14 คน (70%) ,

17

ครงท 2 4 คน (20%) , ครงท 3 2 คน (10%) ซงทกรายประสบผลส าเรจทการฉดรกษาภายใน 3 ครง โดยทสวนใหญ 70 % ประสบความส าเรจจากการฉดครงท 1 ผลความส าเรจกบปจจยเรองเพศ เพศชายคาเฉลยความส าเรจจะอยทครงท 2 เพศหญง อยทครงท 2 เชนกน(p=0.09 ) ซงกไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทงนอาจเนองจาก จ านวน ผปวยมนอย ผลความส าเรจกบปจจยเรองสของ mucocele ต าแหนงของ mucocele ขนาดของ mucocele กอนการรกษา และปรมาตรของของเหลวทดดไดกอนการรกษานนคาเฉลยผล ความส าเรจอยทการรกษาครงท 1 หมด ซงแสดงใหเหนวาปจจยเรองดงกลาวไมมผลตอ ความส าเรจในการฉด alcohol ในการรกษา mucocele บทสรป การรกษาถงน า mucocele ดวยการฉด alcohol มผลความส าเรจทการฉดรกษาทครงท 1 ถง 70% ครงท 2 ถง 20% ครงท 3 ถง 10% ซงทงหมดหายจากการฉดภายใน 3 ครงซงแสดงใหเหน ประสทธภาพของการรกษาวธนไดเปนอยางด การรกษาดวยวธนสามารถลดคาใชจายในการรกษา ลดความเสยเวลาในการมาโรงพยาบาลในผปวยได ในอนาคตอาจท าการวจยเปรยบเทยบวธการ รกษากบวธอนๆ เชนการผาตดเอาออกในลกษณะ randomized control trial ตอไป

18

เอกสารอางอง

1. Huang I Y ,Chen C M , Kao Y H , Worthington P :Treatment of mucocele of lower lip with cabondioxide Laser.J oral Maxillofac Surg 2007; 65:855-8. 2. Twetman S, Isaksson s: Cryosergery treatment of mucocele in children. Am J Dent 1990;3:175-6. 3. Toida M, Ishimaru JI, Hobo N: A simple cryosurgery method for treatment of oral mucous cyst. Int J Oral Maxillofac Sur 1993;22:353-5. 4. Yamasoba T, Tayama n, Syoji M, et al :Clinicostatistical study of Lower lip muucoceles .Head Neck 1990;12:316-20. 5. Fabio M :Percutaneous aspiration and ethanol sclerotherapy for thyroid Cyst .Clinendocrinol metab 1994.78.800- 2. 6. Paul S. Marcus M: How safe is percutaneous ethanol injection for treatment of thyroid nodule report case of severe toxic necrosis of larynx and adjacent skin . Acta Oto-Laryngologica 2004:124(10):1226- 30. 7. Smith R J: Efficacy of OK-432 Sclerotherapy in the Treatment of lymphangiomas .Arch

Otolaryngology Head Neck surgy.1996; 122 (11) :1195-9.

19

20