ตัวอย่าง - department of fisheries | mobile version¸• วอย าง...

ตัวอย่าง ในการทดลองเพื่อศึกษาอิทธิพลของแสงและอุณหภูมิ ที่มีต่อ gonadosomatic index (GSI) ซึ่งเป็นค่าที่ใชว้ัดการเจริญเติบโตของ รังไข่ของปลาชนิดหนึ่งผู้ทดลองใช้ช่วงแสง (photoperiod) สองช่วง (a1=9 และ a2=14 ชม.ต่อวัน) และระดับอุณหภูมิ สองระดับ (b1=16 และ b2=27 องศาเซลเซียส) มาทดลองกับปลาเพศเมียที่มีความสม่ าเสมอกัน (ใช้แผนการทดลองแบบสุ่มตลอด) จ านวน 20 ตัว โดยใช้ปลา 5 ตัวต่อ treatment หลังจากเลี้ยงปลาได้ 3 เดือน ท าการวิเคราะห์หาค่า GSI ของปลาแต่ละตัวดังนี ้

126

สถาบันวิจัยแล

ะพัฒนาพันธุกรรมส

ัตว์น้ำ

A ช่วงแสง B อุณหภูมิ

2x2 factorial in CRD

a1b1 a2b2 a1b2 a2b2 1.30 1.01 0.90 0.83 2.88 1.52 1.06 0.67 2.42 1.02 0.98 0.57 2.66 1.32 1.29 0.47 2.94 1.63 1.12 0.66

• treatment

127




Data layout

128




129




T ests o f Be tween -Subj ects Effects

Dependent Variable: DATA

8.862a 3 2.954 20.809 .000

37.128 1 37.128 261.535 .000

3.081 1 3.081 21.704 .000

5.151 1 5.151 36.285 .000

.630 1 .630 4.439 .051

2.271 16 .142

48.262 20

11.134 19

SourceCorrected Model

Intercept

A

B

A * B

Error

Total

Corrected Total

Type III Sum

of Squares df Mean Square F Sig.

R Squared = .796 (Adjusted R Squared = .758)a.

130




สรุปผลการทดลอง ดังนี้ • มีความแตกต่างระหว่างช่วงแสงA อย่างมีนัยส าคัญยิ่ง (p<0.01)

• มีความแตกต่างระหว่างอุณหภูมBิ อย่างมีนัยส าคัญยิ่ง (p<0.01)

• มีอิทธิพลร่วมระหว่าง ช่วงแสงA อุณหภูมBิ อย่างมีนัยส าคัญ(p<0.05)

131




• จะเห็นว่า ถ้าใช้ช่วงแสง 9 ชม การใช้ระดับอุณหภูมิต่างกันจะท าให้ค่า GSI แตกต่างกันมาก ในขณะที่ เมื่อใช้ช่วงแสง 14 ชม ระดับอุณหภูมิต่างกัน จะท าให้ค่า GSI ต่างกันไม่มากนัก เมื่อพิจารณาความลาดชันของเส้นกราฟจะพบว่า ถ้าช่วงแสงเปลี่ยนแปลง ค่า GSI ที่ใช้อุณหภูมิ 16 ‘C จะลดลงเร็วกว่า ค่า GSI ที่ใช้อุณหภูมิ 27 ‘C

D es c ri pt iv e St at is t ic s

Dependent Variable: DATA

2.4400 .66933 5

1.0700 .14832 5

1.7550 .85455 10

1.3000 .28293 5

.6400 .13342 5

.9700 .40557 10

1.8700 .77181 10

.8550 .26277 10

1.3625 .76550 20

B1.00

2.00

Total

1.00

2.00

Total

1.00

2.00

Total

A1.00

2.00

Total

Mean Std. Deviation N

132




ศึกษาครั้งที่ 1: เพื่อเปรียบเทียบผลของวิธีการการผ่าตัด ใช้สัตว์จ านวน 20 ตัว

ศึกษาครั้งที่ 2 : เพื่อผลของการออกก าลังกายหลังการผ่าตัด ใช้สัตว์เพิ่มขึ้นอีก 20 ตัว

ถ้าใช้การออกแบบ factorial แล้ว จะใช้สุนัขรวมทั้งหมด 20 ตัว

มีค าถาม ท าไมไม่ใช้สัตว์ทดลองจ านวน 40 ตัว มี จ านวนสัตว์ไม่เพียงพอ หรือไม่

133




กำรเขียนโมเดลทำงสถิติ

งำนทดลองแบบ Factorial in RCBD

ijkjkkjiijk blkY

ijkY

j

k

jk

ijk

ijkY

i

= ค่ำสงัเกตท่ีไดจ้ำกปัจจยัท่ี ij ซ ้ำท่ี k

= ค่ำเฉล่ียรวม (overall mean)

= อิทธิพลเน่ืองจำกปัจจยัท่ี j เม่ือ j = 1, 2, 3,… ,n

= อิทธิพลเน่ืองจำกปัจจยัท่ี k เม่ือ k = 1, 2, 3,… ,n

= อิทธิพลรว่มระหว่ำงปัจจยัท่ี j และปัจจยัท่ี k เม่ือ jk = 1, 2, 3,… ,n

= ควำมคลำดเคล่ือนของงำนทดลอง

interaction

iblk = อิทธิพลเน่ืองจำกบล็อกท่ี i

134




ตวัอยำ่ง

จำกกำรทดลองศึกษำอิทธิพลของกำรใชธ้ำตทุองแดง 4 ระดบั (0, 2, 4, และ 6%)

เสรมิในอำหำรไกก่ระทงว่ำมีผลต่อกำรเจรญิเติบโตหรอืไม ่ผ ูท้ดลองมีกรงท่ีจะจดัไก่

เขำ้ทดลองไดจ้ ำนวน 12 คอก โดยมีลกัษณะเป็น 4 คอกติดกนัเป็นชดุซ่ึงถกูคัน่ดว้ย

ทำงเดิน (คอกจึงถกูแบ่งออกเป็น 3 แถวๆ ละ 4 คอก) เพ่ือควำมสะดวกในกำรปฏิบติั

งำนผ ูท้ดลองจดัส ุม่ทรทีเมนตล์งในแต่ละแถว ดงันัน้ในแต่ละแถวจะมีทรทีเมนตค์รบทัง้

4 แบบ ผ ูท้ดลองใชไ้กจ่ ำนวน 50 ตวัต่อคอก ไดน้ ้ำหนกัเพ่ิมต่อวนั (ADG) ในช่วง 3

สปัดำหเ์ป็นกิโลกรมัเพ่ือน ำมำวิเครำะห ์

จำกโจทยข์อ้น้ีท่ำนคิดว่ำ เป็นงำนทดลองแบบแฟคทอเรยีล หรอืไม ่?

135




ผงักำรทดลอง

a1b1 a2b2 a1b2 a1b2

a2b2 a2b1 a2b2 a2b1

a2b1 a1b1 a1b2 a1b1

a1b2 a2b2 a1b1 a2b1

2 x 2 factorial experiments in CRD

136




a2b2 a1b1 a2b1 a1b2

a1b2 a2b2 a1b1 a2b1

a2b2 a1b1 a2b1 a1b2

a2b1 a1b2 a1b1 a2b2


2 x 2 factorial experiments in RCBD

Block 1

Block 4

Block 3

Block 2

137




Column1 Column2

Column3

Column4

Row 1 a1b1 a1b2 a2b1 a2b2





2 x 2 factorial experiments in LSD

138




CRD RCBD LSD

SOV df SOV df SOV df

Treatment ab – 1 Treatment ab – 1 Treatment ab – 1

A a – 1 A a – 1 A a – 1

B b – 1 B b – 1 B b – 1

AB (a -1)(b – 1) AB (a -1)(b – 1) AB (a -1)(b – 1)

Block blk - 1 Row r – 1

Column c – 1

Error ab(r – 1) Error (ab – 1)(blk –

1)

Error (ab – 2)(r – 1)

Total abr - 1 Total abblk -1 Total abr - 1

ตารางวิเคราะหค์วามแปรปรวน

139




ตารางวิเคราะหค์วามแปรปรวน

trtdftrtF AdfAF BdfBF ABdfABF errdf totdf

140




Three way ANOVA

141




ตวัอย่าง: 2 x 2 x 3 factorial experiments in CRD ท า 3 ซ า้

Rep I Rep II Rep III

A1B1C1

A1B1C2

A1B1C3

A1B2C1 A1B2C3

A1B2C2

A2B2C1 A2B2C3

A2B2C2

A2B1C1

A2B1C2

A2B1C3

A1B1C1

A1B1C2

A1B1C3

A1B2C1 A1B2C3

A1B2C2

A2B2C1 A2B2C3

A2B2C2

A2B1C1

A2B1C2

A2B1C3

A1B1C1

A1B1C2

A1B1C3

A1B2C1 A1B2C3

A1B2C2

A2B2C1 A2B2C3

A2B2C2

A2B1C1

A2B1C2

A2B1C3

142




ตวัอยำ่ง: 2 x 2 x 3 factorial experiments in RCBD ท ำ 3 ซ ้ำ

Block I Block II Block III

A1B1C1

A1B1C2

A1B1C3

A1B2C1 A1B2C3

A1B2C2

A2B2C1 A2B2C3

A2B2C2

A2B1C1

A2B1C2

A2B1C3

A1B1C1

A1B1C2

A1B1C3

A1B2C1 A1B2C3

A1B2C2

A2B2C1 A2B2C3

A2B2C2

A2B1C1

A2B1C2

A2B1C3

A1B1C1

A1B1C2

A1B1C3

A1B2C1 A1B2C3

A1B2C2

A2B2C1 A2B2C3

A2B2C2

A2B1C1

A2B1C2

A2B1C3

143




ตวัอยำ่ง: 3x2x2 factorial experiments in CBD

144




A

B

C

145




146




147




148




149




150




151




152




153




154




ขอ้ดี vs ขอ้จ ำกดั ของ factorial design

ขอ้ดี

1. ท ำกำรศึกษำไดห้ลำยปัจจยัพรอ้มๆกนัจึงเป็นกำรใชท้รพัยำกรท่ีประหยดั

และมีประสิทธิภำพ

2. ท ำใหท้รำบปฏิกิรยิำสมัพนัธร์ะหว่ำงปัจจยัท่ีศึกษำ (interaction)

ขอ้จ ำกดั

1. ถำ้ปัจจยัท่ีศึกษำมีจ ำนวนมำก จะตอ้งใชห้น่วยทดลองมำกข้ึนดว้ยจนอำจจะเป็น

จ ำกดัในกำรหำทรพัยำกร หรอืหน่วยทดลอง

2. ถำ้ปัจจยัท่ีศึกษำมีมำก ท ำใหจ้ ำนวนหน่วยทดลองท่ีตอ้งใชมี้มำกข้ึนจะท ำใหไ้ม ่

สำมำรถเลือกใชห้น่วยทดลองท่ีสม ่ำเสมอได ้ ควำมคลำดเคลื่อนของกำร

ทดลองอำจเพ่ิมข้ึน ท ำใหป้ระสิทธิภำพกำรทดลองลดลง

3. กำรจดั treatment combination ค่อนขำ้งย ุง่ยำกหำกศึกษำหลำยปัจจยัพรอ้มกนั

155




http://entertainment.goosiam.com/news/html/0026726.html

156




•มีจ านวนสัตว์ทดลองจ ากัด เช่น สัตว์ป่า

•ผู้วิจัยต้องการทดสอบ อิทธิพลของ ขนาดกรง (มี 4 ขนาด) ต่อระดับความเครียดในกวางผา โดยดูจากระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลในอุจจาระ

http://www.bangkokbiznews.com/home/detail/life-style/lifesty

157




มีกวางผา อยู่จ านวน 4 ตัว ผู้วิจัยต้องการทราบว่า ขนาดกรงที่ใช้เลี้ยงมีผลต่อความเครียด หรือไม่ โดย ขนาดกรงจะมี 4 ขนาด (4 ทรีทเม้นต์)

จะท าการทดลองโดย แต่ละทรีทเม้นต์ มีจ านวนกวางผา ทรีทเม้นต์ละ 1 ตัวได้ หรือ ไม่ ??

158




Col 1 Col 2 Col 3 Col 4

Row 1 A B C D

Row 2 D A B C

Row 3 C D A B

Row 4 B C D A

โดยทั่วไป แผนการทดลองแบบนี้จะมีปัจจัย 2 ปัจจัย โดยสามารถจัดเป็น column และ row ได้

159




ในการทดลองท่ีเกี่ยวข้องกับสัตว์ โดยส่วนใหญ่ปัจจัยจะเป็น ตัวสัตว์ และ ช่วงเวลา (period) ที่ท าการศึกษา

จ านวนสัตว์ทดลองจะเท่ากับจ านวนทรีทเม้นต์

มีจ านวนสัตว์ทดลองไม่มากนักก็สามารถท าวิจัยได้

160




Period 1

Period 2

Period 3

Period 4

Elephant 2 Elephant 1 Elephant 3 Elephant 4

T1 T2 T3 T4

T4

T4

T4

T2 T1

T2

T2

T3

T3

T1

T1

T3

161




แผนการทดลองแบบลาตินสแควร์

หน่วยทดลองมีความผันแปรสองทาง เรียกว่า Row และ Column เช่น การเปรียบเทียบสื่อการเรยีนการสอน 3 แบบ กับนิสิต 3 คณะและแบ่งกลุ่มการเรียน GPA 3 กลุ่ม การทดลองนี้เรียกว่า 3x3 Latin Square

162




•การทดลองแบบลาตินสแควร์ถูกน ามาใช้กรณีที่พบว่า มีสาเหตุที่ท าให้เกิดความผันแปรในหน่วยทดลอง 2 สาเหตุก่อนให้ treatment

•จ านวนแถวนอน เท่ากับจ านวนแถวตั้ง เท่ากับจ านวน treatment

• วิธีการสุ่ม treatment ให้แก่หน่วยทดลองหลังจากจัดกลุ่มหน่วยทดลองตามแถวนอนและแถวตั้ง

163




วิธีการสุ่ม treatment ให้แก่หน่วยทดลองหลังจากจัดกลุ่มหน่วยทดลองตามแถวนอนและแถวตั้ง

•วิธีแรก-สุ่มผัง Latin Square ผังใดผังหนึ่งมาใช้

•วิธีที่สอง-เลือกผัง Latin Square มาตรฐานตามขนาดท่ีต้องการมาหนึ่งผังโดยสุ่ม จากนั้นจัดล าดับแถวนอนแถวตั้งใหม่โดยอาศัยการสุ่ม

164




ขนาด 2x2 3x3

4x4

จากตวัอยา่ง ตรงกบัผงัตวัแบบมาตรฐาน

165




ตัวแบบ Latin Square (LSD)

166




วธีิกำรค ำนวณค่ำ Sum of Square

167




ตาราง ANOVA แผนการทดลอง Latin Square จ านวนทรีทเมนต์ = row = column = r

168




ท าในสัตว์ทดลองชุดเดิม แต่ต่างช่วงเวลา

สัตว์ต่างชุด ท าพร้อมกัน

สัตว์ต่างชุด ท าต่างเวลา

** การวิเคราะห์ทางสถิติจะมีโมเดลที่แตกต่างกัน

การออกแบบ LSD สามารถท าได้หลายแบบ

169




ตัวอย่าง - department of fisheries | mobile version¸• วอย าง...

Documents