ร่างรัฐธรรมนูญ 59 ฉบับก่อนลงประชามติ

คณะกรรมการรางรฐธรรมนญ ๒๙ มนาคม ๒๕๕๙

ราง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

.........................................

.........................................

.........................................

ตราไว ณ วนท .......................................... พทธศกราช .... เปนปท .......................... ในรชกาลปจจบน

ศภมสด พระพทธศาสนกาลเปนอดตภาค ๒๕๕๙ พรรษา ....................................... (เวนไวเตมขอความบอกศกราชซงตองก าหนดภายหลง).......................................... โดยกาลบรเฉท พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม ใหประกาศวานายกรฐมนตรไดน าความกราบบงคมทลวา นบแตสมเดจพระบรมปตลาธราช พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาประชาธปก พระปกเกลาเจาอยหว ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมพระราชทานรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช ๒๔๗๕ เปนตนมา การปกครองของประเทศไทยไดด ารงเจตนารมณยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตอเนองมาโดยตลอด แมไดมการยกเลก แกไขเพมเตม และประกาศใชรฐธรรมนญ เพอจดระเบยบการปกครองใหเหมาะสมหลายครง แตการปกครองกมไดมเสถยรภาพหรอราบรนเรยบรอยเพราะยงคงประสบปญหาและขอขดแยงตาง ๆ บางครงเปนวกฤตทางรฐธรรมนญ ทหาทางออกไมได เหตสวนหนงเกดจากการทมผไมน าพาหรอไมนบถอย าเกรงกฎเกณฑการปกครองบานเมอง ทจรตฉอฉลหรอบดเบอนอ านาจ หรอขาดความตระหนกส านกรบผดชอบตอประเทศชาตและประชาชน จนท าใหการบงคบใชกฎหมายไมเปนผล ซงจ าตองปองกนและแกไขดวยการปฏรปการศกษาและการบงคบใชกฎหมาย และเสรมสรางความเขมแขงของระบบคณธรรมและจรยธรรม แตเหตอกสวนหนงเกดจากกฎเกณฑการเมองการปกครองทยงไมเหมาะสมแกสภาวการณบานเมองและกาลสมย ใหความส าคญแกรปแบบและวธการยงกวาหลกการพนฐานในระบอบประชาธปไตยหรอไมอาจน ากฎเกณฑทมอยมาใชแกพฤตกรรมของบคคลและสถานการณในยามวกฤตทมรปแบบและวธการแตกตางไปจากเดมใหไดผล

๒


รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ จงไดบญญตใหมคณะกรรมการรางรฐธรรมนญมหนาท รางรฐธรรมนญเพอใชเปนหลกในการปกครอง และเปนแนวทางในการจดท ากฎหมายประกอบรฐธรรมนญและกฎหมายอน โดยไดก าหนดกลไกเพอจดระเบยบและสรางความเขมแขงแก การปกครองประเทศขนใหมดวยการจดโครงสรางของหนาทและอ านาจขององคกรตาง ๆ ตามรฐธรรมนญ และสมพนธภาพระหวางฝายนตบญญตกบฝายบรหารใหเหมาะสม การให สถาบนศาลและองคกรอสระอนซงมหนาทตรวจสอบการใชอ านาจรฐสามารถปฏบตหนาทได อยางมประสทธภาพ สจรต เทยงธรรมและมสวนในการปองกนหรอแกไขวกฤตของประเทศ ตามความจ าเปนและความเหมาะสม การรบรอง ปกปอง และคมครองสทธเสรภาพของปวงชน ชาวไทยใหชดเจนและครอบคลมอยางกวางขวางยงขน โดยถอวาการมสทธเสรภาพเปนหลก การจ ากดตดสทธเสรภาพเปนขอยกเวน แตการใชสทธเสรภาพดงกลาวตองอยภายใตกฎเกณฑ เพอคมครองสวนรวม การก าหนดใหรฐมหนาทตอประชาชนเชนเดยวกบการใหประชาชนมหนาท ตอรฐ การวางกลไกปองกน ตรวจสอบ และขจดการทจรตและประพฤตมชอบทเขมงวด เดดขาด เพอมใหผบรหารทปราศจากคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาลเขามามอ านาจในการปกครองบานเมองหรอใชอ านาจตามอ าเภอใจ และการก าหนดมาตรการปองกนและบรหารจดการวกฤตการณของประเทศใหมประสทธภาพยงขน ตลอดจนไดก าหนดกลไกอน ๆ ตามแนวทางทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ระบไว เพอใชเปนกรอบในการพฒนาประเทศตามแนวนโยบายแหงรฐและยทธศาสตรชาตซงผเขามาบรหารประเทศแตละคณะจะไดก าหนดนโยบายและวธด าเนนการทเหมาะสมตอไป ทงยงสรางกลไกในการปฏรปประเทศในดานตาง ๆ ทส าคญและจ าเปนอยางรวมมอรวมใจกน รวมตลอดทงการลดเงอนไขความขดแยงเพอใหประเทศมความสงบสขบนพนฐานของความรรกสามคคปรองดอง การจะด าเนนการในเรองเหลานใหลลวงไปไดจ าตองอาศยความรวมมอระหวางประชาชนทกภาคสวนกบหนวยงานทงหลายของรฐตามแนวทางประชารฐภายใตกฎเกณฑตามหลกการปกครองในระบอบประชาธปไตยและประเพณการปกครองทเหมาะสมกบสถานการณและลกษณะสงคมไทย หลกความสจรต หลกสทธมนษยชน และหลกธรรมาภบาล อนจะท าใหสามารถขบเคลอนประเทศใหพฒนาไปขางหนาไดอยางเปนขนตอนจนเกดความมนคง มงคง และยงยน ทงในทางการเมองการปกครอง เศรษฐกจ และสงคมตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ในการด าเนนการดงกลาว คณะกรรมการรางรฐธรรมนญไดสรางความรบร ความเขาใจแกประชาชนในหลกการและเหตผลของบทบญญตตาง ๆ เปนระยะ ๆ เปดโอกาส ใหประชาชนเขาถงรางรฐธรรมนญและความหมายโดยผานทางสอตาง ๆ อยางกวางขวาง และใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนาสารตถะของรางรฐธรรมนญดวยการเสนอแนะขอควรแกไขเพมเตม เมอการจดท ารางรฐธรรมนญแลวเสรจ กไดเผยแพรรางรฐธรรมนญและค าอธบายสาระส าคญของ รางรฐธรรมนญโดยสรปในลกษณะทประชาชนสามารถเขาใจเนอหาส าคญของรางรฐธรรมนญ

๓


ไดโดยสะดวกและเปนการทวไป และจดใหมการออกเสยงประชามตเพอใหความเหนชอบแก รางรฐธรรมนญทงฉบบ การออกเสยงลงประชามตปรากฏผลวา........ (รอใชถอยค าใหตรงกบ ประกาศผลการออกเสยงประชามต).....................นายกรฐมนตร จงน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธย ประกาศใชเปน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยสบไป ทรงพระราชด ารวา.................................. จงมพระบรมราชโองการด ารสเหนอเกลาเหนอกระหมอมใหตรารฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทยฉบบนขนไว ใหใชแทนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงไดตราไว ณ วนท ๒๒ กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๗ ตงแตวนประกาศน เปนตนไป ขอปวงชนชาวไทย จงมความสมครสโมสรเปนเอกฉนท ในอนทจะปฏบตตาม และพทกษรกษารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยน เพอธ ารงคงไวซงระบอบประชาธปไตยและอ านาจอธปไตยของปวงชนชาวไทย และน ามาซงความผาสกสรสวสดพพฒนชยมงคล อเนกศภผล สกลเกยรตยศสถาพรแกอาณาประชาราษฎรทวสยามรฐสมา สมดงพระบรมราชปณธานปรารถนา ทกประการ เทอญ

หมวด ๑ บททวไป

มาตรา ๑ ประเทศไทยเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยว จะแบงแยกมได มาตรา ๒ ประเทศไทยมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มาตรา ๓ อ านาจอธปไตยเปนของปวงชนชาวไทย พระมหากษตรยผทรงเปนประมขทรงใชอ านาจนนทางรฐสภา คณะรฐมนตร และศาล ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ รฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอสระ และหนวยงานของรฐ ตองปฏบตหนาท ใหเปนไปตามรฐธรรมนญ กฎหมาย และหลกนตธรรม เพอประโยชนสวนรวมของประเทศชาต และความผาสกของประชาชนโดยรวม

๔


มาตรา ๔ ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคลยอมไดรบความคมครอง ปวงชนชาวไทยยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญเสมอกน มาตรา ๕ รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ หรอการกระท าใด ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ บทบญญตหรอการกระท านน เปนอนใชบงคบมได เมอไมมบทบญญตแหงรฐธรรมนญนบงคบแกกรณใด ใหกระท าการนนหรอวนจฉยกรณนนไปตามประเพณการปกครองประเทศไทยในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย ทรงเปนประมข เมอมกรณตามวรรคสองเกดขน ใหประธานศาลรฐธรรมนญจดใหมการประชมรวมระหวางประธานสภาผแทนราษฎร ผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา นายกรฐมนตร ประธานศาลฎกา ประธานศาลปกครองสงสด ประธานศาลรฐธรรมนญ และประธานองคกรอสระ เพอวนจฉย ในการประชมรวมตามวรรคสาม ใหทประชมเลอกกนเองใหคนหนงท าหนาทประธานในทประชมแตละคราว ในกรณทไมมผด ารงต าแหนงใด ใหทประชมรวมประกอบดวยผด ารงต าแหนงเทาทมอย การวนจฉยของทประชมรวมใหถอเสยงขางมาก ถาคะแนนเสยงเทากน ใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด ค าวนจฉยของทประชมรวมใหเปนทสด และผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอสระ และหนวยงานของรฐ

หมวด ๒ พระมหากษตรย

มาตรา ๖ องคพระมหากษตรยทรงด ารงอยในฐานะอนเปนทเคารพสกการะ ผใดจะละเมดมได ผใดจะกลาวหาหรอฟองรองพระมหากษตรยในทางใด ๆ มได มาตรา ๗ พระมหากษตรยทรงเปนพทธมามกะ และทรงเปนอครศาสนปถมภก

๕


มาตรา ๘ พระมหากษตรยทรงด ารงต าแหนงจอมทพไทย มาตรา ๙ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจทจะสถาปนาและถอดถอนฐานนดรศกด และพระราชทานและเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ มาตรา ๑๐ พระมหากษตรยทรงเลอกและทรงแตงตงผทรงคณวฒเปนประธานองคมนตรคนหนงและองคมนตรอนอกไมเกนสบแปดคนประกอบเปนคณะองคมนตร คณะองคมนตรมหนาทถวายความเหนตอพระมหากษตรยในพระราชกรณยกจ ทงปวงทพระมหากษตรยทรงปรกษา และมหนาทอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๑ การเลอกและแตงตงองคมนตรหรอการใหองคมนตรพนจากต าแหนง ใหเปนไปตามพระราชอธยาศย ใหประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงประธานองคมนตรหรอใหประธานองคมนตรพนจากต าแหนง ใหประธานองคมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงองคมนตรอนหรอใหองคมนตรอนพนจากต าแหนง มาตรา ๑๒ องคมนตรตองไมเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอด ารงต าแหนงทางการเมองอน ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ เจาหนาทอนของรฐ หรอสมาชกหรอเจาหนาทของพรรคการเมอง และตองไมแสดงการฝกใฝในพรรคการเมองใด ๆ มาตรา ๑๓ กอนเขารบหนาท องคมนตรตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยดวยถอยค า ดงตอไปน “ขาพระพทธเจา (ชอผปฏญาณ) ขอถวายสตยปฏญาณวา ขาพระพทธเจา จะจงรกภกดตอพระมหากษตรย และจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชน ของประเทศและประชาชน ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทกประการ” มาตรา ๑๔ องคมนตรพนจากต าแหนงเมอตาย ลาออก หรอมพระบรมราชโองการใหพนจากต าแหนง

๖


มาตรา ๑๕ การแตงตงและการใหขาราชการในพระองคและสมหราชองครกษ พนจากต าแหนง ใหเปนไปตามพระราชอธยาศย การจดระเบยบราชการและการบรหารงานบคคลของราชการในพระองค ใหเปนไปตามพระราชอธยาศยตามทบญญตไวในพระราชกฤษฎกา มาตรา ๑๖ ในเมอพระมหากษตรยจะไมประทบอยในราชอาณาจกร หรอจะทรงบรหารพระราชภาระไมไดดวยเหตใดกตาม จะไดทรงแตงตงผใดผหนงเปนผส าเรจราชการแทนพระองค และใหประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ มาตรา ๑๗ ในกรณทพระมหากษตรยมไดทรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๖ หรอในกรณทพระมหากษตรยไมสามารถทรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคเพราะยงไมทรงบรรลนตภาวะหรอเพราะเหตอน ใหคณะองคมนตรเสนอชอผใดผหนงซงสมควรด ารงต าแหนงผส าเรจราชการแทนพระองคตอรฐสภาเพอขอความเหนชอบ เมอรฐสภาใหความเหนชอบแลว ใหประธานรฐสภาประกาศในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย แตงตงผนนเปนผส าเรจราชการแทนพระองค มาตรา ๑๘ ในระหวางทไมมผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๖ หรอมาตรา ๑๗ ใหประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน ในกรณทผส าเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตงตามมาตรา ๑๖ หรอมาตรา ๑๗ ไมสามารถปฏบตหนาทได ใหประธานองคมนตรท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน ในระหวางทประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองคตามวรรคหนง หรอในระหวางทประธานองคมนตรท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคตามวรรคสอง ประธาน องคมนตรจะปฏบตหนาทในฐานะเปนประธานองคมนตรมได ในกรณเชนวาน ใหคณะองคมนตร เลอกองคมนตรคนหนงขนท าหนาทประธานองคมนตรเปนการชวคราวไปพลางกอน มาตรา ๑๙ กอนเขารบหนาท ผส าเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตง ตามมาตรา ๑๖ หรอมาตรา ๑๗ ตองปฏญาณตนในทประชมรฐสภาดวยถอยค า ดงตอไปน “ขาพเจา (ชอผปฏญาณ) ขอปฏญาณวา ขาพเจาจะจงรกภกดตอพระมหากษตรย (พระปรมาภไธย) และจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนของประเทศและประชาชน ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกประการ”

๗


มาตรา ๒๐ ภายใตบงคบมาตรา ๒๑ การสบราชสมบตใหเปนไปโดยนยแหง กฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗ การแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗ เปนพระราชอ านาจของพระมหากษตรยโดยเฉพาะ เมอมพระราชด ารประการใด ใหคณะองคมนตรจดท ารางกฎมณเฑยรบาลแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลเดมขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอมพระราชวนจฉย เมอทรงเหนชอบและทรงลงพระปรมาภไธยแลว ใหประธานองคมนตรด าเนนการแจงประธานรฐสภาเพอใหประธานรฐสภาแจงใหรฐสภาทราบ และใหประธานรฐสภาลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ และเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได มาตรา ๒๑ ในกรณทราชบลลงกหากวางลงและเปนกรณทพระมหากษตรยไดทรงแตงตงพระรชทายาทไวตามกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗ แลว ใหคณะรฐมนตรแจงใหประธานรฐสภาทราบ และใหประธานรฐสภาเรยกประชมรฐสภาเพอรบทราบ และใหประธานรฐสภาอญเชญองคพระรชทายาทขนทรงราชยเปนพระมหากษตรยสบไป แลวใหประธานรฐสภาประกาศใหประชาชนทราบ ในกรณทราชบลลงกหากวางลงและเปนกรณทพระมหากษตรยมไดทรงแตงตง พระรชทายาทไวตามวรรคหนง ใหคณะองคมนตรเสนอพระนามผสบราชสนตตวงศตามมาตรา ๒๐ ตอคณะรฐมนตรเพอเสนอตอรฐสภาเพอรฐสภาใหความเหนชอบ ในการน จะเสนอพระนาม พระราชธดากได เมอรฐสภาใหความเหนชอบแลว ใหประธานรฐสภาอญเชญองคผสบราชสนตตวงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรยสบไป แลวใหประธานรฐสภาประกาศใหประชาชนทราบ มาตรา ๒๒ ในระหวางทยงไมมประกาศอญเชญองคพระรชทายาทหรอองคผสบราชสนตตวงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรยตามมาตรา ๒๑ ใหประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน แตในกรณทราชบลลงกหากวางลงในระหวางทไดแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคไวตามมาตรา ๑๖ หรอมาตรา ๑๗ หรอระหวางเวลาทประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๘ วรรคหนง ใหผส าเรจราชการแทนพระองคนน ๆ แลวแตกรณ เปนผส าเรจราชการแทนพระองคตอไป ทงน จนกวาจะไดประกาศอญเชญองคพระรชทายาทหรอองคผสบราชสนตตวงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรย ในกรณทผส าเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตงไวและเปนผส าเรจราชการแทนพระองคตอไปตามวรรคหนง ไมสามารถปฏบตหนาทได ใหประธานองคมนตรท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน

๘


ในกรณทประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองคตามวรรคหนง หรอท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวตามวรรคสอง ใหน ามาตรา ๑๘ วรรคสาม มาใชบงคบ มาตรา ๒๓ ในกรณทคณะองคมนตรจะตองปฏบตหนาทตามมาตรา ๑๗ หรอมาตรา ๒๑ วรรคสอง หรอประธานองคมนตรจะตองเปนหรอท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๘ วรรคหนงหรอวรรคสอง หรอมาตรา ๒๒ วรรคสอง และอยในระหวางทไมมประธานองคมนตร หรอมแตไมสามารถปฏบตหนาทได ใหคณะองคมนตรทเหลออยเลอกองคมนตรคนหนงเพอท าหนาทประธานองคมนตร หรอเปนหรอท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๘ วรรคหนงหรอวรรคสอง หรอตามมาตรา ๒๒ วรรคสอง แลวแตกรณ มาตรา ๒๔ การถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย พระมหากษตรยจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหกระท าตอพระรชทายาทซงทรงบรรล นตภาวะแลว หรอตอผแทนพระองคกได ในระหวางทยงมไดถวายสตยปฏญาณตามวรรคหนง จะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหผซงตองถวายสตยปฏญาณปฏบตหนาทไปพลางกอนกได

หมวด ๓ สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย

มาตรา ๒๕ สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากทบญญตคมครองไว เปนการเฉพาะในรฐธรรมนญแลว การใดทมไดหามหรอจ ากดไวในรฐธรรมนญหรอในกฎหมายอน บคคลยอมมสทธและเสรภาพทจะท าการนนไดและไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ ตราบเทาทการใชสทธหรอเสรภาพเชนวานนไมกระทบกระเทอนหรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และไมละเมดสทธหรอเสรภาพของบคคลอน สทธหรอเสรภาพใดทรฐธรรมนญใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต หรอใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต แมยงไมมการตรากฎหมายนนขนใชบงคบ บคคลหรอชมชนยอมสามารถใชสทธหรอเสรภาพนนไดตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ สามารถยกบทบญญตแหงรฐธรรมนญเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได

๙


บคคลซงไดรบความเสยหายจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพหรอจากการกระท าความผดอาญาของบคคลอน ยอมมสทธทจะไดรบการเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๒๖ การตรากฎหมายทมผลเปนการจ ากดสทธหรอเสรภาพของบคคล ตองเปนไปตามเงอนไขทบญญตไวในรฐธรรมนญ ในกรณทรฐธรรมนญมไดบญญตเงอนไขไว กฎหมายดงกลาวตองไมขดตอหลกนตธรรม ไมเพมภาระหรอจ ากดสทธหรอเสรภาพของบคคลเกนสมควร แกเหต และจะกระทบตอศกดศรความเปนมนษยของบคคลมได รวมทงตองระบเหตผลความจ าเปน ในการจ ากดสทธและเสรภาพไวดวย กฎหมายตามวรรคหนง ตองมผลใชบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณหนงหรอแกบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง มาตรา ๒๗ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย มสทธและเสรภาพและไดรบ ความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล ไมวาดวยเหตความแตกตางในเรอง ถนก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ หรอเหตอนใด จะกระท ามได มาตรการทรฐก าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธหรอเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน หรอเพอคมครองหรออ านวยความสะดวกใหแกเดก สตร ผสงอาย คนพการ หรอผดอยโอกาส ยอมไมถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม บคคลผเปนทหาร ต ารวจ ขาราชการ เจาหนาทอนของรฐ และพนกงานหรอลกจางขององคกรของรฐยอมมสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแตทจ ากดไวในกฎหมายเฉพาะในสวนทเกยวกบการเมอง สมรรถภาพ วนย หรอจรยธรรม มาตรา ๒๘ บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย การจบและการคมขงบคคลจะกระท ามได เวนแตมค าสงหรอหมายของศาล หรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต การคนตวบคคลหรอการกระท าใดอนกระทบกระเทอนตอสทธหรอเสรภาพในชวตหรอรางกายจะกระท ามได เวนแตมเหตตามทกฎหมายบญญต การทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรม จะกระท ามได

๑๐


มาตรา ๒๙ บคคลไมตองรบโทษอาญา เวนแตไดกระท าการอนกฎหมายทใชอย ในเวลาทกระท านนบญญตเปนความผดและก าหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทบญญตไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระท าความผดมได ในคดอาญา ใหสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ าเลยไมมความผด และกอน มค าพพากษาอนถงทสดแสดงวาบคคลใดไดกระท าความผด จะปฏบตตอบคคลนนเสมอนเปนผกระท าความผดมได การควบคมหรอคมขงผตองหาหรอจ าเลยใหกระท าไดเพยงเทาทจ าเปน เพอปองกนมใหมการหลบหน ในคดอาญา จะบงคบใหบคคลใหการเปนปฏปกษตอตนเองมได ค าขอประกนผตองหาหรอจ าเลยในคดอาญาตองไดรบการพจารณาและจะเรยกหลกประกนจนเกนควรแกกรณมได การไมใหประกนตองเปนไปตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๓๐ การเกณฑแรงงานจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพอปองกนภยพบตสาธารณะ หรอในขณะทมการประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประกาศใชกฎอยการศก หรอในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงครามหรอการรบ มาตรา ๓๑ บคคลยอมมเสรภาพบรบรณในการถอศาสนาและยอมมเสรภาพ ในการปฏบตหรอประกอบพธกรรมตามหลกศาสนาของตน แตตองไมเปนปฏปกษตอหนาทของ ปวงชนชาวไทย ไมเปนอนตรายตอความปลอดภยของรฐ และไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน มาตรา ๓๒ บคคลยอมมสทธในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง และครอบครว การกระท าอนเปนการละเมดหรอกระทบตอสทธของบคคลตามวรรคหนง หรอการน าขอมลสวนบคคลไปใชประโยชนไมวาในทางใด ๆ จะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพยงเทาทจ าเปนเพอประโยชนสาธารณะ มาตรา ๓๓ บคคลยอมมเสรภาพในเคหสถาน การเขาไปในเคหสถานโดยปราศจากความยนยอมของผครอบครอง หรอการคนเคหสถานหรอทรโหฐานจะกระท ามได เวนแตมค าสงหรอหมายของศาลหรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต

๑๑


มาตรา ๓๔ บคคลยอมมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธอน การจ ากดเสรภาพดงกลาวจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ เพอคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอน เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนสขภาพของประชาชน เสรภาพทางวชาการยอมไดรบความคมครอง แตการใชเสรภาพนนตองไมขดตอหนาทของปวงชนชาวไทยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และตองเคารพและไมปดกนความเหนตางของบคคลอน มาตรา ๓๕ บคคลซงประกอบวชาชพสอมวลชนยอมมเสรภาพในการเสนอขาวสารหรอการแสดงความคดเหนตามจรยธรรมแหงวชาชพ การสงปดกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนเพอลดรอนเสรภาพตามวรรคหนง จะกระท ามได การใหน าขาวสารหรอขอความใด ๆ ทผประกอบวชาชพสอมวลชนจดท าขน ไปใหเจาหนาทตรวจกอนน าไปโฆษณาในหนงสอพมพหรอสอใด ๆ จะกระท ามได เวนแตจะกระท า ในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงคราม เจาของกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนตองเปนบคคลสญชาตไทย การใหเงนหรอทรพยสนอนเพออดหนนกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอน ของเอกชน รฐจะกระท ามได หนวยงานของรฐทใชจายเงนหรอทรพยสนใหสอมวลชน ไมวาเพอประโยชนในการโฆษณาหรอประชาสมพนธ หรอเพอการอนใดในท านองเดยวกน ตองเปดเผยรายละเอยดใหคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนทราบตามระยะเวลาทก าหนด และประกาศใหประชาชนทราบดวย เจาหนาทของรฐซงปฏบตหนาทสอมวลชนยอมมเสรภาพตามวรรคหนง แตใหค านงถงวตถประสงคและภารกจของหนวยงานทตนสงกดอยดวย มาตรา ๓๖ บคคลยอมมเสรภาพในการตดตอสอสารถงกนไมวาในทางใด ๆ การตรวจ การกก หรอการเปดเผยขอมลทบคคลสอสารถงกน รวมทงการกระท าดวยประการใด ๆ เพอใหลวงรหรอไดมาซงขอมลทบคคลสอสารถงกนจะกระท ามได เวนแตมค าสงหรอหมายของศาลหรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต

๑๒


มาตรา ๓๗ บคคลยอมมสทธในทรพยสนและการสบมรดก ขอบเขตแหงสทธและการจ ากดสทธเชนวาน ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต การเวนคนอสงหารมทรพยจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพอการอนเปนสาธารณปโภค การปองกนประเทศ หรอการไดมาซงทรพยากรธรรมชาต หรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน และตองชดใชคาทดแทนทเปนธรรม ภายในเวลาอนควรแกเจาของตลอดจนผทรงสทธบรรดาทไดรบความเสยหายจากการเวนคน โดยค านงถงประโยชนสาธารณะ ผลกระทบตอผถกเวนคน รวมทงประโยชนทผถกเวนคนอาจไดรบจากการเวนคนนน การเวนคนอสงหารมทรพย ใหกระท าเพยงเทาทจ าเปนตองใชเพอการทบญญตไว ในวรรคสาม เวนแตเปนการเวนคนเพอน าอสงหารมทรพยทเวนคนไปชดเชยใหเกดความเปนธรรมแกเจาของอสงหารมทรพยทถกเวนคนตามทกฎหมายบญญต กฎหมายเวนคนอสงหารมทรพยตองระบวตถประสงคแหงการเวนคนและก าหนดระยะเวลาการเขาใชอสงหารมทรพยใหชดแจง ถามไดใชประโยชนเพอการนนภายในระยะเวลา ทก าหนดหรอมอสงหารมทรพยเหลอจากการใชประโยชน และเจาของเดมหรอทายาทประสงค จะไดคน ใหคนแกเจาของเดมหรอทายาท ระยะเวลาการขอคนและการคนอสงหารมทรพยทถกเวนคนทมไดใชประโยชน หรอทเหลอจากการใชประโยชนใหแกเจาของเดมหรอทายาท และการเรยกคนคาทดแทนทชดใชไป ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต การตรากฎหมายเวนคนอสงหารมทรพยโดยระบเจาะจงอสงหารมทรพยหรอเจาของอสงหารมทรพยทถกเวนคนตามความจ าเปน มใหถอวาเปนการขดตอมาตรา ๒๖ วรรคสอง มาตรา ๓๘ บคคลยอมมเสรภาพในการเดนทางและการเลอกถนทอย การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจ ตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพอความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอสวสดภาพ ของประชาชน หรอการผงเมอง หรอเพอรกษาสถานภาพของครอบครว หรอเพอสวสดภาพของผเยาว มาตรา ๓๙ การเนรเทศบคคลสญชาตไทยออกนอกราชอาณาจกร หรอหามมให ผมสญชาตไทยเขามาในราชอาณาจกร จะกระท ามได การถอนสญชาตของบคคลซงมสญชาตไทยโดยการเกด จะกระท ามได

๑๓


มาตรา ๔๐ บคคลยอมมเสรภาพในการประกอบอาชพ การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจ ตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพอรกษาความมนคงหรอเศรษฐกจของประเทศ การแขงขนอยางเปนธรรม การปองกนหรอขจดการกดกนหรอการผกขาด การคมครองผบรโภค การจดระเบยบการประกอบอาชพเพยงเทาทจ าเปน หรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน การตรากฎหมายเพอจดระเบยบการประกอบอาชพตามวรรคสอง ตองไมมลกษณะเปนการเลอกปฏบตหรอกาวกายการจดการศกษาของสถาบนการศกษา มาตรา ๔๑ บคคลและชมชนยอมมสทธ (๑) ไดรบทราบและเขาถงขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยงานของรฐตามทกฎหมายบญญต (๒) เสนอเรองราวรองทกขตอหนวยงานของรฐและไดรบแจงผลการพจารณาโดยรวดเรว (๓) ฟองหนวยงานของรฐใหรบผดเนองจากการกระท าหรอการละเวนการกระท าของขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยงานของรฐ มาตรา ๔๒ บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนเปนสมาคม สหกรณ สหภาพ องคกร ชมชน หรอหมคณะอน การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจ ตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพอคมครองประโยชนสาธารณะ เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอการปองกนหรอขจดการกดกนหรอการผกขาด มาตรา ๔๓ บคคลและชมชนยอมมสทธ (๑) อนรกษ ฟนฟ หรอสงเสรมภมปญญา ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และจารตประเพณอนดงามทงของทองถนและของชาต (๒) จดการ บ ารงรกษา และใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยนตามวธการทกฎหมายบญญต (๓) เขาชอกนเพอเสนอแนะตอหนวยงานของรฐใหด าเนนการใดอนจะเปนประโยชนตอประชาชนหรอชมชน หรองดเวนการด าเนนการใดอนจะกระทบตอความเปนอยอยางสงบสข ของประชาชนหรอชมชน และไดรบแจงผลการพจารณาโดยรวดเรว ทงน หนวยงานของรฐตองพจารณาขอเสนอแนะนนโดยใหประชาชนทเกยวของมสวนรวมในการพจารณาดวยตามวธการ ทกฎหมายบญญต (๔) จดใหมระบบสวสดการของชมชน

๑๔


สทธของบคคลและชมชนตามวรรคหนง หมายความรวมถงสทธทจะรวมกบองคกรปกครองสวนทองถนหรอรฐในการด าเนนการดงกลาวดวย มาตรา ๔๔ บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพอรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอน มาตรา ๔๕ บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนจดตงพรรคการเมองตามวถทาง การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามทกฎหมายบญญต กฎหมายตามวรรคหนงอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบการบรหารพรรคการเมองซงตองก าหนดใหเปนไปโดยเปดเผยและตรวจสอบได เปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวมอยางกวางขวางในการก าหนดนโยบายและการสงผสมครรบเลอกตง และก าหนดมาตรการใหสามารถด าเนนการ โดยอสระไมถกครอบง าหรอชน าโดยบคคลซงมไดเปนสมาชกของพรรคการเมองนน รวมทงมาตรการก ากบดแลมใหสมาชกของพรรคการเมองกระท าการอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายเกยวกบการเลอกตง มาตรา ๔๖ สทธของผบรโภคยอมไดรบความคมครอง บคคลยอมมสทธรวมกนจดตงองคกรของผบรโภคเพอคมครองและพทกษสทธ ของผบรโภค องคกรของผบรโภคตามวรรคสองมสทธรวมกนจดตงเปนองคกรทมความเปนอสระเพอใหเกดพลงในการคมครองและพทกษสทธของผบรโภคโดยไดรบการสนบสนนจากรฐ ทงน หลกเกณฑและวธการจดตง อ านาจในการเปนตวแทนของผบรโภค และการสนบสนนดานการเงน จากรฐ ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๔๗ บคคลยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐ บคคลผยากไรยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจาย ตามทกฎหมายบญญต บคคลยอมมสทธไดรบการปองกนและขจดโรคตดตออนตรายจากรฐโดยไมเสยคาใชจาย มาตรา ๔๘ สทธของมารดาในชวงระหวางกอนและหลงการคลอดบตรยอมไดรบความคมครองและชวยเหลอตามทกฎหมายบญญต

๑๕


บคคลซงมอายเกนหกสบปและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ และบคคลผยากไร ยอมมสทธไดรบความชวยเหลอทเหมาะสมจากรฐตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๔๙ บคคลจะใชสทธหรอเสรภาพเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขมได ผใดทราบวามการกระท าตามวรรคหนง ยอมมสทธรองตออยการสงสดเพอรองขอ ใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระท าดงกลาวได ในกรณทอยการสงสดมค าสงไมรบด าเนนการตามทรองขอ หรอไมด าเนนการ ภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบค ารองขอ ผรองขอจะยนค ารองโดยตรงตอศาลรฐธรรมนญกได การด าเนนการตามมาตรานไมกระทบตอการด าเนนคดอาญาตอผกระท าการ ตามวรรคหนง

หมวด ๔ หนาทของปวงชนชาวไทย

มาตรา ๕๐ บคคลมหนาท ดงตอไปน (๑) พทกษรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (๒) ปองกนประเทศ พทกษรกษาเกยรตภม ผลประโยชนของชาต และสาธารณสมบตของแผนดน รวมทงใหความรวมมอในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย (๓) ปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด (๔) เขารบการศกษาอบรมในการศกษาภาคบงคบ (๕) รบราชการทหารตามทกฎหมายบญญต (๖) เคารพและไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน และไมกระท าการใดทอาจกอใหเกดความแตกแยกหรอเกลยดชงในสงคม (๗) ไปใชสทธเลอกตงหรอลงประชามตอยางอสระโดยค านงถงประโยชนสวนรวมของประเทศเปนส าคญ (๘) รวมมอและสนบสนนการอนรกษและคมครองสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต ความหลากหลายทางชวภาพ รวมทงมรดกทางวฒนธรรม (๙) เสยภาษอากรตามทกฎหมายบญญต (๑๐) ไมรวมมอหรอสนบสนนการทจรตและประพฤตมชอบทกรปแบบ

๑๖


หมวด ๕ หนาทของรฐ

มาตรา ๕๑ การใดทรฐธรรมนญบญญตใหเปนหนาทของรฐตามหมวดน ถาการนนเปนการท าเพอใหเกดประโยชนแกประชาชนโดยตรง ยอมเปนสทธของประชาชน และชมชนทจะตดตามและเรงรดใหรฐด าเนนการ รวมตลอดทงฟองรองหนวยงานของรฐทเกยวของ เพอจดใหประชาชนหรอชมชนไดรบประโยชนนนตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต มาตรา ๕๒ รฐตองพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย เอกราช อธปไตย บรณภาพแหงอาณาเขตและเขตทประเทศไทยมสทธอธปไตย เกยรตภมและผลประโยชนของชาต ความมนคงของรฐ และความสงบเรยบรอยของประชาชน เพอประโยชนแหงการน รฐตองจดใหมการทหาร การทต และการขาวกรองทมประสทธภาพ ก าลงทหารใหใชเพอประโยชนในการพฒนาประเทศดวย มาตรา ๕๓ รฐตองดแลใหมการปฏบตตามและบงคบใชกฎหมายอยางเครงครด มาตรา ๕๔ รฐตองด าเนนการใหเดกทกคนไดรบการศกษาเปนเวลาสบสองป ตงแตกอนวยเรยนจนจบการศกษาภาคบงคบอยางมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย รฐตองด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษา ตามวรรคหนง เพอพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคม และสตปญญาใหสมกบวย โดยสงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเอกชนเขามสวนรวมในการด าเนนการดวย รฐตองด าเนนการใหประชาชนไดรบการศกษาตามความตองการในระบบตาง ๆ รวมทงสงเสรมใหมการเรยนรตลอดชวต และจดใหมการรวมมอกนระหวางรฐ องคกรปกครอง สวนทองถน และภาคเอกชนในการจดการศกษาทกระดบ โดยรฐมหนาทด าเนนการ ก ากบ สงเสรม และสนบสนนใหการจดการศกษาดงกลาวมคณภาพและไดมาตรฐานสากล ทงน ตามกฎหมาย วาดวยการศกษาแหงชาตซงอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบการจดท าแผนการศกษาแหงชาต และการด าเนนการและตรวจสอบการด าเนนการใหเปนไปตามแผนการศกษาแหงชาตดวย การศกษาทงปวงตองมงพฒนาผเรยนใหเปนคนด มวนย ภมใจในชาต สามารถเชยวชาญไดตามความถนดของตน และมความรบผดชอบตอครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต

๑๗


ในการด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนาตามวรรคสอง หรอใหประชาชนไดรบการศกษาตามวรรคสาม รฐตองด าเนนการใหผขาดแคลนทนทรพยไดรบ การสนบสนนคาใชจายในการศกษาตามความถนดของตน ใหจดตงกองทนเพอใชในการชวยเหลอผขาดแคลนทนทรพย เพอลดความเหลอมล าในการศกษา และเพอเสรมสรางและพฒนาคณภาพและประสทธภาพคร โดยใหรฐจดสรรงบประมาณใหแกกองทน หรอใชมาตรการหรอกลไกทางภาษรวมทงการใหผบรจาคทรพยสนเขากองทน ไดรบประโยชนในการลดหยอนภาษดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญต ซงกฎหมายดงกลาว อยางนอยตองก าหนดใหการบรหารจดการกองทนเปนอสระและก าหนดใหมการใชจายเงนกองทนเพอบรรลวตถประสงคดงกลาว มาตรา ๕๕ รฐตองด าเนนการใหประชาชนไดรบบรการสาธารณสขทมประสทธภาพอยางทวถง เสรมสรางใหประชาชนมความรพนฐานเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และการปองกนโรค และสงเสรมและสนบสนนใหมการพฒนาภมปญญาดานแพทยแผนไทย ใหเกดประโยชนสงสด บรการสาธารณสขตามวรรคหนง ตองครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การควบคมและปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพดวย รฐตองพฒนาการบรการสาธารณสขใหมคณภาพและมมาตรฐานสงขนอยางตอเนอง มาตรา ๕๖ รฐตองจดหรอด าเนนการใหมสาธารณปโภคขนพนฐานทจ าเปนตอ การด ารงชวตของประชาชนอยางทวถงตามหลกการพฒนาอยางยงยน โครงสรางหรอโครงขายขนพนฐานของกจการสาธารณปโภคขนพนฐานของรฐ อนจ าเปนตอการด ารงชวตของประชาชนหรอเพอความมนคงของรฐ รฐจะกระท าดวยประการใด ใหตกเปนกรรมสทธของเอกชนหรอท าใหรฐเปนเจาของนอยกวารอยละหาสบเอดมได การจดหรอด าเนนการใหมสาธารณปโภคตามวรรคหนงหรอวรรคสอง รฐตองดแล มใหมการเรยกเกบคาบรการจนเปนภาระแกประชาชนเกนสมควร การน าสาธารณปโภคของรฐไปใหเอกชนด าเนนการทางธรกจไมวาดวยประการใด ๆ รฐตองไดรบประโยชนตอบแทนอยางเปนธรรม โดยค านงถงการลงทนของรฐ ประโยชนทรฐและเอกชนจะไดรบ และคาบรการทจะเรยกเกบจากประชาชนประกอบกน

๑๘


มาตรา ๕๗ รฐตอง (๑) อนรกษ ฟนฟ และสงเสรมภมปญญาทองถน ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และจารตประเพณอนดงามของทองถนและของชาต และจดใหมพนทสาธารณะส าหรบกจกรรม ทเกยวของ รวมทงสงเสรมและสนบสนนใหประชาชน ชมชน และองคกรปกครองสวนทองถน ไดใชสทธและมสวนรวมในการด าเนนการดวย (๒) อนรกษ คมครอง บ ารงรกษา ฟนฟ บรหารจดการ และใชหรอจดใหมการ ใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ ใหเกดประโยชนอยางสมดลและยงยน โดยตองใหประชาชนและชมชนในทองถนทเกยวของมสวนรวมด าเนนการ และไดรบประโยชนจากการด าเนนการดงกลาวดวยตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๕๘ การด าเนนการใดของรฐหรอทรฐจะอนญาตใหผใดด าเนนการ ถาการนนอาจมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต คณภาพสงแวดลอม สขภาพ อนามย คณภาพชวต หรอสวนไดเสยส าคญอนใดของประชาชนหรอชมชนหรอสงแวดลอมอยางรนแรง รฐตองด าเนนการ ใหมการศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนหรอชมชน และจดใหมการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสยและประชาชนและชมชนทเกยวของกอน เพอน ามาประกอบการพจารณาด าเนนการหรออนญาตตามทกฎหมายบญญต บคคลและชมชนยอมมสทธไดรบขอมล ค าชแจง และเหตผลจากหนวยงานของรฐกอนการด าเนนการหรออนญาตตามวรรคหนง ในการด าเนนการหรออนญาตตามวรรคหนง รฐตองระมดระวงใหเกดผลกระทบตอประชาชน ชมชน สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพนอยทสด และตองด าเนนการใหมการเยยวยาความเดอดรอนหรอเสยหายใหแกประชาชนหรอชมชนทไดรบผลกระทบอยางเปนธรรมและโดยไมชกชา มาตรา ๕๙ รฐตองเปดเผยขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยงานของรฐทมใชขอมลเกยวกบความมนคงของรฐหรอเปนความลบของทางราชการตามทกฎหมายบญญต และตองจดใหประชาชนเขาถงขอมลหรอขาวสารดงกลาวไดโดยสะดวก มาตรา ๖๐ รฐตองรกษาไวซงคลนความถและสทธในการเขาใชวงโคจรดาวเทยม อนเปนสมบตของชาต เพอใชใหเกดประโยชนแกประเทศชาตและประชาชน การจดใหมการใชประโยชนจากคลนความถตามวรรคหนง ไมวาจะใชเพอ สงวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และโทรคมนาคม หรอเพอประโยชนอนใด ตองเปนไปเพอประโยชนสงสดของประชาชน ความมนคงของรฐ และประโยชนสาธารณะ รวมตลอดทงการใหประชาชนมสวนไดใชประโยชนจากคลนความถดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญต

๑๙


รฐตองจดใหมองคกรของรฐทมความเปนอสระในการปฏบตหนาท เพอรบผดชอบและก ากบการด าเนนการเกยวกบคลนความถใหเปนไปตามวรรคสอง ในการน องคกรดงกลาว ตองจดใหมมาตรการปองกนมใหมการแสวงหาประโยชนจากผบรโภคโดยไมเปนธรรมหรอสรางภาระแกผบรโภคเกนความจ าเปน ปองกนมใหคลนความถรบกวนกน รวมตลอดทงปองกนการกระท าทมผลเปนการขดขวางเสรภาพในการรบรหรอปดกนการรบรขอมลหรอขาวสารทถกตองตามความเปนจรงของประชาชน และปองกนมใหบคคลหรอกลมบคคลใดใชประโยชนจากคลนความถโดยไมค านงถงสทธของประชาชนทวไป รวมตลอดทงการก าหนดสดสวนขนต าทผใชประโยชนจากคลนความถจะตองด าเนนการเพอประโยชนสาธารณะ ทงน ตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๖๑ รฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกทมประสทธภาพในการคมครอง และพทกษสทธของผบรโภคดานตาง ๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมลทเปนจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการท าสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชนตอผบรโภค มาตรา ๖๒ รฐตองรกษาวนยการเงนการคลงอยางเครงครดเพอใหฐานะทาง การเงนการคลงของรฐมเสถยรภาพและมนคงอยางยงยนตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลง ของรฐ และจดระบบภาษใหเกดความเปนธรรมแกสงคม กฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบ กรอบการด าเนนการทางการคลงและงบประมาณของรฐ การก าหนดวนยทางการคลงดานรายได และรายจายทงเงนงบประมาณและเงนนอกงบประมาณ การบรหารทรพยสนของรฐและเงนคงคลง และการบรหารหนสาธารณะ มาตรา ๖๓ รฐตองสงเสรม สนบสนน และใหความรแกประชาชนถงอนตราย ทเกดจากการทจรตและประพฤตมชอบทงในภาครฐและภาคเอกชน และจดใหมมาตรการและกลไก ทมประสทธภาพเพอปองกนและขจดการทจรตและประพฤตมชอบดงกลาวอยางเขมงวด รวมทง กลไกในการสงเสรมใหประชาชนรวมตวกนเพอมสวนรวมในการรณรงคใหความร ตอตาน หรอชเบาะแส โดยไดรบความคมครองจากรฐตามทกฎหมายบญญต

หมวด ๖ แนวนโยบายแหงรฐ

มาตรา ๖๔ บทบญญตในหมวดนเปนแนวทางใหรฐด าเนนการตรากฎหมาย และก าหนดนโยบายในการบรหารราชการแผนดน

๒๐


มาตรา ๖๕ รฐพงจดใหมยทธศาสตรชาตเปนเปาหมายการพฒนาประเทศ อยางยงยนตามหลกธรรมาภบาลเพอใชเปนกรอบในการจดท าแผนตาง ๆ ใหสอดคลองและบรณาการกนเพอใหเกดเปนพลงผลกดนรวมกนไปสเปาหมายดงกลาว การจดท า การก าหนดเปาหมาย ระยะเวลาทจะบรรลเปาหมาย และสาระทพงม ในยทธศาสตรชาต ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ทงน กฎหมายดงกลาว ตองมบทบญญตเกยวกบการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนของประชาชนทกภาคสวน อยางทวถงดวย ยทธศาสตรชาต เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได มาตรา ๖๖ รฐพงสงเสรมสมพนธไมตรกบนานาประเทศโดยถอหลกความเสมอภาคในการปฏบตตอกน และไมแทรกแซงกจการภายในของกนและกน ใหความรวมมอกบองคการระหวางประเทศ และคมครองผลประโยชนของชาตและของคนไทยในตางประเทศ มาตรา ๖๗ รฐพงอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน ในการอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาอนเปนศาสนาทประชาชนชาวไทย สวนใหญนบถอมาชานาน รฐพงสงเสรมและสนบสนนการศกษาและการเผยแผหลกธรรมของพระพทธศาสนาเถรวาทเพอใหเกดการพฒนาจตใจและปญญา และตองมมาตรการและกลไกในการปองกนมใหมการบอนท าลายพระพทธศาสนาไมวาในรปแบบใด และพงสงเสรมใหพทธศาสนกชน มสวนรวมในการด าเนนมาตรการหรอกลไกดงกลาวดวย มาตรา ๖๘ รฐพงจดระบบการบรหารงานในกระบวนการยตธรรมทกดาน ใหมประสทธภาพ เปนธรรม และไมเลอกปฏบต และใหประชาชนเขาถงกระบวนการยตธรรม ไดโดยสะดวก รวดเรว และไมเสยคาใชจายสงเกนสมควร รฐพงมมาตรการคมครองเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรม ใหสามารถ ปฏบตหนาทไดโดยเครงครด ปราศจากการแทรกแซงหรอครอบง าใด ๆ รฐพงใหความชวยเหลอทางกฎหมายทจ าเปนและเหมาะสมแกผยากไร หรอผดอยโอกาสในการเขาถงกระบวนการยตธรรม รวมตลอดถงการจดหาทนายความให มาตรา ๖๙ รฐพงจดใหมและสงเสรมการวจยและพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย และศลปวทยาการแขนงตาง ๆ ใหเกดความร การพฒนา และนวตกรรม เพอความเขมแขงของสงคมและเสรมสรางความสามารถของคนในชาต

๒๑


มาตรา ๗๐ รฐพงสงเสรมและใหความคมครองชาวไทยกลมชาตพนธตาง ๆ ใหมสทธด ารงชวตในสงคมตามวฒนธรรม ประเพณ และวถชวตดงเดมตามความสมครใจ ไดอยางสงบสข ไมถกรบกวน ทงน เทาทไมเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด ของประชาชน หรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ หรอสขภาพอนามย มาตรา ๗๑ รฐพงเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวอนเปนองคประกอบพนฐานทส าคญของสงคม จดใหประชาชนมทอยอาศยอยางเหมาะสม สงเสรมและพฒนาการ สรางเสรมสขภาพเพอใหประชาชนมสขภาพทแขงแรงและมจตใจเขมแขง รวมตลอดทงสงเสรม และพฒนาการกฬาใหไปสความเปนเลศและเกดประโยชนสงสดแกประชาชน รฐพงสงเสรมและพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนพลเมองทด มคณภาพและความสามารถสงขน รฐพงใหความชวยเหลอเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ ผยากไร และผดอยโอกาส ใหสามารถด ารงชวตไดอยางมคณภาพ และคมครองปองกนมใหบคคลดงกลาว ถกใชความรนแรงหรอปฏบตอยางไมเปนธรรม รวมตลอดทงใหการบ าบด ฟนฟและเยยวยาผถกกระท าการดงกลาว ในการจดสรรงบประมาณ รฐพงค านงถงความจ าเปนและความตองการ ทแตกตางกนของเพศ วย และสภาพของบคคล ทงน เพอความเปนธรรม มาตรา ๗๒ รฐพงด าเนนการเกยวกบทดน ทรพยากรน า และพลงงาน ดงตอไปน (๑) วางแผนการใชทดนของประเทศใหเหมาะสมกบสภาพของพนทและศกยภาพของทดนตามหลกการพฒนาอยางยงยน (๒) จดใหมการวางผงเมองทกระดบและบงคบการใหเปนไปตามผงเมอง อยางมประสทธภาพ รวมตลอดทงพฒนาเมองใหมความเจรญโดยสอดคลองกบความตองการ ของประชาชนในพนท (๓) จดใหมมาตรการกระจายการถอครองทดนเพอใหประชาชนสามารถมทท ากน ไดอยางทวถงและเปนธรรม (๔) จดใหมทรพยากรน าทมคณภาพและเพยงพอตอการอปโภคบรโภคของประชาชน รวมทงการประกอบเกษตรกรรม อตสาหกรรม และการอน (๕) สงเสรมการอนรกษพลงงานและการใชพลงงานอยางคมคา รวมทงพฒนา และสนบสนนใหมการผลตและการใชพลงงานทางเลอกเพอเสรมสรางความมนคงดานพลงงาน อยางยงยน

๒๒


มาตรา ๗๓ รฐพงจดใหมมาตรการหรอกลไกทชวยใหเกษตรกรประกอบเกษตรกรรมไดอยางมประสทธภาพ ไดผลผลตทมปรมาณและคณภาพสง มความปลอดภย โดยใชตนทนต า และสามารถแขงขนในตลาดได และพงชวยเหลอเกษตรกรผยากไรใหมทท ากน โดยการปฏรปทดนหรอวธอนใด มาตรา ๗๔ รฐพงสงเสรมใหประชาชนมความสามารถในการท างานอยางเหมาะสมกบศกยภาพและวยและใหมงานท า และพงคมครองผใชแรงงานใหไดรบความปลอดภยและ มสขอนามยทดในการท างาน ไดรบรายได สวสดการ การประกนสงคม และสทธประโยชนอน ทเหมาะสมแกการด ารงชพ และพงจดใหมหรอสงเสรมการออมเพอการด ารงชพเมอพนวยท างาน รฐพงจดใหมระบบแรงงานสมพนธททกฝายทเกยวของมสวนรวมในการด าเนนการ มาตรา ๗๕ รฐพงจดระบบเศรษฐกจใหประชาชนมโอกาสไดรบประโยชนจาก ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไปพรอมกนอยางทวถง เปนธรรม และยงยน สามารถพงพาตนเองไดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ขจดการผกขาดทางเศรษฐกจทไมเปนธรรม และพฒนาความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของประชาชนและประเทศ รฐตองไมประกอบกจการทมลกษณะเปนการแขงขนกบเอกชน เวนแตกรณ ทมความจ าเปนเพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ การรกษาผลประโยชนสวนรวม การจดใหมสาธารณปโภค หรอการจดท าบรการสาธารณะ รฐพงสงเสรม สนบสนน คมครอง และสรางเสถยรภาพใหแกระบบสหกรณ ประเภทตาง ๆ และกจการวสาหกจขนาดยอมและขนาดกลางของประชาชนและชมชน ในการพฒนาประเทศ รฐพงค านงถงความสมดลระหวางการพฒนาดานวตถ กบการพฒนาดานจตใจและความอยเยนเปนสขของประชาชน ประกอบกน มาตรา ๗๖ รฐพงพฒนาระบบการบรหารราชการแผนดนทงราชการสวนกลาง สวนภมภาค สวนทองถน และงานของรฐอยางอน ใหเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด โดยหนวยงานของรฐตองรวมมอและชวยเหลอกนในการปฏบตหนาท เพอใหการบรหารราชการแผนดน การจดท าบรการสาธารณะ และการใชจายเงนงบประมาณมประสทธภาพสงสด เพอประโยชนสขของประชาชน รวมตลอดทงพฒนาเจาหนาทของรฐใหมความซอสตยสจรต และมทศนคตเปนผใหบรการประชาชนใหเกดความสะดวก รวดเรว ไมเลอกปฏบต และปฏบตหนาทอยางมประสทธภาพ

๒๓


รฐพงด าเนนการใหมกฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคลของหนวยงานของรฐ ใหเปนไปตามระบบคณธรรม โดยกฎหมายดงกลาวอยางนอยตองมมาตรการปองกนมใหผใดใชอ านาจหรอกระท าการโดยมชอบทเปนการกาวกายหรอแทรกแซงการปฏบตหนาท หรอกระบวนการแตงตงหรอการพจารณาความดความชอบของเจาหนาทของรฐ รฐพงจดใหมมาตรฐานทางจรยธรรม เพอใหหนวยงานของรฐใชเปนหลกในการก าหนดประมวลจรยธรรมส าหรบเจาหนาทของรฐในหนวยงานนน ๆ ซงตองไมต ากวามาตรฐาน ทางจรยธรรมดงกลาว มาตรา ๗๗ รฐพงจดใหมกฎหมายเพยงเทาทจ าเปน และยกเลกหรอปรบปรงกฎหมายทหมดความจ าเปนหรอไมสอดคลองกบสภาพการณ หรอทเปนอปสรรคตอการด ารงชวต หรอการประกอบอาชพโดยไมชกชาเพอไมใหเปนภาระแกประชาชน และด าเนนการใหประชาชนเขาถงตวบทกฎหมายตาง ๆ ไดโดยสะดวกและสามารถเขาใจกฎหมายไดงายเพอปฏบตตามกฎหมายไดอยางถกตอง กอนการตรากฎหมายทกฉบบ รฐพงจดใหมการรบฟงความคดเหนของผเกยวของ วเคราะหผลกระทบทอาจเกดขนจากกฎหมายอยางรอบดานและเปนระบบ รวมทงเปดเผย ผลการรบฟงความคดเหนและการวเคราะหนนตอประชาชน และน ามาประกอบการพจารณา ในกระบวนการตรากฎหมายทกขนตอน เมอกฎหมายมผลใชบงคบแลว รฐพงจดใหมการประเมนผลสมฤทธของกฎหมายทกรอบระยะเวลาทก าหนดโดยรบฟงความคดเหนของผเกยวของประกอบดวย เพอพฒนากฎหมายทกฉบบใหสอดคลองและเหมาะสมกบบรบทตาง ๆ ทเปลยนแปลงไป รฐพงใชระบบอนญาตและระบบคณะกรรมการในกฎหมายเฉพาะกรณทจ าเปน พงก าหนดหลกเกณฑการใชดลพนจของเจาหนาทของรฐและระยะเวลาในการด าเนนการตาม ขนตอนตาง ๆ ทบญญตไวในกฎหมายใหชดเจน และพงก าหนดโทษอาญาเฉพาะความผดรายแรง มาตรา ๗๘ รฐพงสงเสรมใหประชาชนและชมชนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และมสวนรวม ในการพฒนาประเทศดานตาง ๆ การจดท าบรการสาธารณะทงในระดบชาตและระดบทองถน การตรวจสอบการใชอ านาจรฐ การตอตานการทจรตและประพฤตมชอบ รวมตลอดทงการตดสนใจทางการเมอง และการอนใดบรรดาทอาจมผลกระทบตอประชาชนหรอชมชน

๒๔


หมวด ๗ รฐสภา

สวนท ๑ บททวไป

มาตรา ๗๙ รฐสภาประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและวฒสภา รฐสภาจะประชมรวมกนหรอแยกกน ยอมเปนไปตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ บคคลจะเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาในขณะเดยวกนมได มาตรา ๘๐ ประธานสภาผแทนราษฎรเปนประธานรฐสภา ประธานวฒสภา เปนรองประธานรฐสภา ในกรณทไมมประธานสภาผแทนราษฎร หรอประธานสภาผแทนราษฎรไมอย หรอไมสามารถปฏบตหนาทประธานรฐสภาได ใหประธานวฒสภาท าหนาทประธานรฐสภาแทน ในระหวางทประธานวฒสภาตองท าหนาทประธานรฐสภาตามวรรคสอง แตไมมประธานวฒสภา และเปนกรณทเกดขนในระหวางไมมสภาผแทนราษฎร ใหรองประธานวฒสภา ท าหนาทประธานรฐสภา ถาไมมรองประธานวฒสภา ใหสมาชกวฒสภาซงมอายมากทสดในขณะนนท าหนาทประธานรฐสภา และใหด าเนนการเลอกประธานวฒสภาโดยเรว ประธานรฐสภามหนาทและอ านาจตามรฐธรรมนญ และด าเนนกจการของรฐสภา ในกรณประชมรวมกนใหเปนไปตามขอบงคบ ประธานรฐสภาและผท าหนาทแทนประธานรฐสภาตองวางตนเปนกลางในการปฏบตหนาท รองประธานรฐสภามหนาทและอ านาจตามรฐธรรมนญ และตามทประธานรฐสภามอบหมาย มาตรา ๘๑ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญต จะตราขนเปนกฎหมายไดกแตโดยค าแนะน าและยนยอมของรฐสภา ภายใตบงคบมาตรา ๑๔๕ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและ รางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

๒๕


มาตรา ๘๒ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา จ านวนไมนอยกวา หนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธเขาชอรองตอประธานแหงสภา ทตนเปนสมาชก วาสมาชกภาพของสมาชกคนใดคนหนงแหงสภานนสนสดลงตามมาตรา ๑๐๑ (๓) (๕) (๖) (๗) (๘) (๙) (๑๐) หรอ (๑๒) หรอมาตรา ๑๑๑ (๓) (๔) (๕) หรอ (๗) แลวแตกรณ และใหประธานแหงสภาทไดรบค ารอง สงค ารองนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยวาสมาชกภาพของสมาชกผนนสนสดลงหรอไม เมอไดรบเรองไวพจารณา หากปรากฏเหตอนควรสงสยวาสมาชกผถกรองมกรณตามทถกรอง ใหศาลรฐธรรมนญมค าสงใหสมาชกผถกรองหยดปฏบตหนาทจนกวาศาลรฐธรรมนญ จะมค าวนจฉย และเมอศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยแลว ใหศาลรฐธรรมนญแจงค าวนจฉยนนไปยงประธานแหงสภาทไดรบค ารองตามวรรคหนง ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาสมาชกภาพของสมาชกผถกรองสนสดลง ใหผนนพนจากต าแหนงนบแตวนทหยดปฏบตหนาท แตไมกระทบตอกจการทผนนไดกระท าไปกอนพนจากต าแหนง มใหนบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาซงหยดปฏบตหนาทตาม วรรคสอง เปนจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา ในกรณทคณะกรรมการการเลอกตงเหนวาสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาคนใดคนหนงมเหตสนสดลงตามวรรคหนง ใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญ เพอวนจฉยตามวรรคหนงไดดวย

สวนท ๒ สภาผแทนราษฎร

มาตรา ๘๓ สภาผแทนราษฎรประกอบดวยสมาชกจ านวนหารอยคน ดงน (๑) สมาชกซงมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงจ านวนสามรอยหาสบคน (๒) สมาชกซงมาจากบญชรายชอของพรรคการเมองจ านวนหนงรอยหาสบคน ในกรณทต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรวางลงไมวาดวยเหตใด และยงไมม การเลอกตงหรอประกาศชอสมาชกสภาผแทนราษฎรขนแทนต าแหนงทวาง ใหสภาผแทนราษฎรประกอบดวยสมาชกสภาผแทนราษฎรเทาทมอย ในกรณมเหตใด ๆ ทท าใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอมจ านวน ไมถงหนงรอยหาสบคน ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอประกอบดวยสมาชกเทาทมอย

๒๖


มาตรา ๘๔ ในการเลอกตงทวไป เมอมสมาชกสภาผแทนราษฎรไดรบเลอกตง ถงรอยละเกาสบหาของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดแลว หากมความจ าเปนจะตอง เรยกประชมรฐสภา กใหด าเนนการเรยกประชมรฐสภาได โดยใหถอวาสภาผแทนราษฎรประกอบดวยสมาชกเทาทมอย แตตองด าเนนการใหมสมาชกสภาผแทนราษฎรใหครบตามจ านวนตามมาตรา ๘๓ โดยเรว ในกรณเชนน ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรดงกลาวอยในต าแหนงไดเพยงเทาอายของ สภาผแทนราษฎรทเหลออย มาตรา ๘๕ สมาชกสภาผแทนราษฎรซงมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง ใหใชวธออกเสยงลงคะแนนโดยตรงและลบ โดยใหแตละเขตเลอกตงมสมาชกสภาผแทนราษฎร ไดเขตละหนงคน และผมสทธเลอกตงมสทธออกเสยงลงคะแนนเลอกตงไดคนละหนงคะแนน โดยจะลงคะแนนเลอกผสมครรบเลอกตงผใด หรอจะลงคะแนนไมเลอกผใดเลยกได ใหผสมครรบเลอกตงซงไดรบคะแนนสงสดและมคะแนนสงกวาคะแนนเสยง ทไมเลอกผใด เปนผไดรบเลอกตง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการสมครรบเลอกตง การออกเสยงลงคะแนน การนบคะแนน การรวมคะแนน การประกาศผลการเลอกตง และการอนทเกยวของ ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร โดยกฎหมายดงกลาวจะก าหนดใหผสมครรบเลอกตงตองยนหลกฐานแสดงการเสยภาษเงนไดประกอบการสมครรบเลอกตงดวยกได ใหคณะกรรมการการเลอกตงประกาศผลการเลอกตงเมอตรวจสอบเบองตนแลว มเหตอนควรเชอวาผลการเลอกตงเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม และมจ านวนไมนอยกวารอยละ เกาสบหาของเขตเลอกตงทงหมด ซงคณะกรรมการการเลอกตงตองตรวจสอบเบองตนและประกาศผลการเลอกตงใหแลวเสรจโดยเรว แตตองไมชากวาหกสบวนนบแตวนเลอกตง ทงน การประกาศผลดงกลาวไมเปนการตดหนาทและอ านาจของคณะกรรมการการเลอกตงทจะด าเนนการสบสวน ไตสวน หรอวนจฉยกรณมเหตอนควรสงสยวามการกระท าการทจรตในการเลอกตง หรอการเลอกตงไมเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม ไมวาจะไดประกาศผลการเลอกตงแลวหรอไมกตาม มาตรา ๘๖ การก าหนดจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทแตละจงหวดจะพงมและการแบงเขตเลอกตง ใหด าเนนการตามวธการ ดงตอไปน (๑) ใหใชจ านวนราษฎรทงประเทศตามหลกฐานการทะเบยนราษฎรทประกาศ ในปสดทายกอนปทมการเลอกตง เฉลยดวยจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรสามรอยหาสบคน จ านวนทไดรบใหถอวาเปนจ านวนราษฎรตอสมาชกหนงคน (๒) จงหวดใดมราษฎรไมถงเกณฑจ านวนราษฎรตอสมาชกหนงคนตาม (๑) ใหมสมาชกสภาผแทนราษฎรในจงหวดนนไดหนงคน โดยใหถอเขตจงหวดเปนเขตเลอกตง

๒๗


(๓) จงหวดใดมราษฎรเกนจ านวนราษฎรตอสมาชกหนงคน ใหมสมาชกสภาผแทนราษฎรในจงหวดนนเพมขนอกหนงคนทกจ านวนราษฎรทถงเกณฑจ านวนราษฎรตอสมาชกหนงคน (๔) เมอไดจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรของแตละจงหวดตาม (๒) และ (๓) แลว ถาจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรยงไมครบสามรอยหาสบคน จงหวดใดมเศษทเหลอจากการค านวณตาม (๓) มากทสด ใหจงหวดนนมสมาชกสภาผแทนราษฎรเพมขนอกหนงคน และใหเพมสมาชกสภาผแทนราษฎรตามวธการดงกลาวแกจงหวดทมเศษทเหลอจากการค านวณนนในล าดบรองลงมาตามล าดบจนครบจ านวนสามรอยหาสบคน (๕) จงหวดใดมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรไดเกนหนงคน ใหแบงเขตจงหวดออกเปนเขตเลอกตงเทาจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพงม โดยตองแบงพนทของ เขตเลอกตงแตละเขตใหตดตอกน และตองจดใหมจ านวนราษฎรในแตละเขตใกลเคยงกน มาตรา ๘๗ ผสมครรบเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง ตองเปนผซงพรรคการเมองทตนเปนสมาชกสงสมครรบเลอกตง และจะสมครรบเลอกตง เกนหนงเขตมได เมอมการสมครรบเลอกตงแลว ผสมครรบเลอกตงหรอพรรคการเมอง จะถอนการสมครรบเลอกตงหรอเปลยนแปลงผสมครรบเลอกตงไดเฉพาะกรณผสมครรบเลอกตง ตายหรอขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหาม และตองกระท ากอนปดการรบสมครรบเลอกตง มาตรา ๘๘ ในการเลอกตงทวไป ใหพรรคการเมองทสงผสมครรบเลอกตง แจงรายชอบคคลซงพรรคการเมองนนมมตวาจะเสนอใหสภาผแทนราษฎรเพอพจารณา ใหความเหนชอบแตงตงเปนนายกรฐมนตรไมเกนสามรายชอตอคณะกรรมการการเลอกตง กอนปดการรบสมครรบเลอกตง และใหคณะกรรมการการเลอกตงประกาศรายชอบคคลดงกลาว ใหประชาชนทราบ และใหน าความในมาตรา ๘๗ วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม พรรคการเมองจะไมเสนอรายชอบคคลตามวรรคหนงกได มาตรา ๘๙ การเสนอชอบคคลตามมาตรา ๘๘ ตองเปนไปตามหลกเกณฑ ดงตอไปน (๑) ตองมหนงสอยนยอมของบคคลซงไดรบการเสนอชอ โดยมรายละเอยด ตามทคณะกรรมการการเลอกตงก าหนด

๒๘


(๒) ผไดรบการเสนอชอตองเปนผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามทจะ เปนรฐมนตรตามมาตรา ๑๖๐ และไมเคยท าหนงสอยนยอมตาม (๑) ใหพรรคการเมองอน ในการเลอกตงคราวนน การเสนอชอบคคลใดทมไดเปนไปตามวรรคหนง ใหถอวาไมมการเสนอชอบคคลนน มาตรา ๙๐ พรรคการเมองใดสงผสมครรบเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงแลว ใหมสทธสงผสมครรบเลอกตงแบบบญชรายชอได การสงผสมครรบเลอกตงแบบบญชรายชอ ใหพรรคการเมองจดท าบญชรายชอพรรคละหนงบญช โดยผสมครรบเลอกตงของแตละพรรคการเมองตองไมซ ากน และไมซ ากบรายชอผสมครรบเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง โดยสงบญชรายชอดงกลาวใหคณะกรรมการการเลอกตง กอนปดการรบสมครรบเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง การจดท าบญชรายชอตามวรรคสอง ตองใหสมาชกของพรรคการเมองมสวนรวม ในการพจารณาดวย โดยตองค านงถงผสมครรบเลอกตงจากภมภาคตาง ๆ และความเทาเทยมกนระหวางชายและหญง มาตรา ๙๑ การค านวณหาสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอของแตละพรรคการเมอง ใหด าเนนการตามหลกเกณฑ ดงตอไปน (๑) น าคะแนนรวมทงประเทศทพรรคการเมองทกพรรคทสงผสมครรบเลอกตง แบบบญชรายชอไดรบจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงหารดวยหารอยอนเปนจ านวนสมาชกทงหมดของสภาผแทนราษฎร (๒) น าผลลพธตาม (๑) ไปหารจ านวนคะแนนรวมทงประเทศของพรรคการเมอง แตละพรรคทไดรบจากการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงทกเขต จ านวนทไดรบใหถอเปนจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองนนจะพงมได (๓) น าจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองจะพงมไดตาม (๒) ลบดวยจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงทงหมดทพรรคการเมองนนไดรบเลอกตงในทกเขตเลอกตง ผลลพธคอจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ ทพรรคการเมองนนจะไดรบ (๔) ถาพรรคการเมองใดมผไดรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบ แบงเขตเลอกตงเทากบหรอสงกวาจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองนนจะพงมได ตาม (๒) ใหพรรคการเมองนนมสมาชกสภาผแทนราษฎรตามจ านวนทไดรบจากการเลอกตง แบบแบงเขตเลอกตง และไมมสทธไดรบการจดสรรสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ และใหน าจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทงหมดไปจดสรรใหแกพรรคการเมอง ทมจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงต ากวาจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎร

๒๙


ทพรรคการเมองนนจะพงมไดตาม (๒) ตามอตราสวน แตตองไมมผลใหพรรคการเมองใดดงกลาว มสมาชกสภาผแทนราษฎรเกนจ านวนทจะพงมไดตาม (๒) (๕) เมอไดจ านวนผไดรบเลอกตงแบบบญชรายชอของแตละพรรคการเมองแลว ใหผสมครรบเลอกตงตามล าดบหมายเลขในบญชรายชอสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ ของพรรคการเมองนน เปนผไดรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร ในกรณทผสมครรบเลอกตงผใดตายภายหลงวนปดรบสมครรบเลอกตง แตกอนเวลาปดการลงคะแนนในวนเลอกตง ใหน าคะแนนทมผลงคะแนนใหมาค านวณตาม (๑) และ (๒) ดวย การนบคะแนน หลกเกณฑและวธการค านวณ การคดอตราสวน และการประกาศผลการเลอกตง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร มาตรา ๙๒ เขตเลอกตงทไมมผสมครรบเลอกตงรายใดไดรบคะแนนเสยง เลอกตงมากกวาคะแนนเสยงทไมเลอกผใดเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรในเขตเลอกตงนน ใหจดใหมการเลอกตงใหม และมใหนบคะแนนทผสมครรบเลอกตงแตละคนไดรบไปใชในการค านวณ ตามมาตรา ๙๑ ในกรณเชนน ใหคณะกรรมการการเลอกตงด าเนนการใหมการรบสมครผสมคร รบเลอกตงใหม โดยผสมครรบเลอกตงเดมทกรายไมมสทธสมครรบเลอกตงในการเลอกตงทจะ จดขนใหมนน มาตรา ๙๓ ในการเลอกตงทวไป ถาตองมการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงใหม ในบางเขตหรอบางหนวยเลอกตงกอนประกาศผลการเลอกตง หรอการเลอกตงยงไมแลวเสรจ หรอยงไมมการประกาศผลการเลอกตงครบทกเขตเลอกตงไมวาดวยเหตใด การค านวณจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทแตละพรรคการเมองพงม และจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทแตละพรรคการเมองพงไดรบ ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไว ในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร ในกรณทผลการค านวณตามวรรคหนงท าใหจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎร แบบบญชรายชอของพรรคการเมองใดลดลง ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ ของพรรคการเมองนนในล าดบทายตามล าดบพนจากต าแหนง มาตรา ๙๔ ภายในหนงปหลงจากวนเลอกตงอนเปนการเลอกตงทวไป ถาตองมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงในเขตเลอกตงใดขนใหม เพราะเหตทการเลอกตงในเขตเลอกตงนนมไดเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม ใหน าความ ในมาตรา ๙๓ มาใชบงคบโดยอนโลม

๓๐


การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแทนต าแหนงทวางไมวาดวยเหตใดภายหลง พนเวลาหนงปนบแตวนเลอกตงทวไป มใหมผลกระทบกบการค านวณสมาชกสภาผแทนราษฎร ทแตละพรรคการเมองจะพงมตามมาตรา ๙๑ มาตรา ๙๕ บคคลผมคณสมบตดงตอไปน เปนผมสทธเลอกตง (๑) มสญชาตไทย แตบคคลผมสญชาตไทยโดยการแปลงสญชาต ตองไดสญชาตไทยมาแลวไมนอยกวาหาป (๒) มอายไมต ากวาสบแปดปในวนเลอกตง (๓) มชออยในทะเบยนบานในเขตเลอกตงมาแลวเปนเวลาไมนอยกวาเกาสบวน นบถงวนเลอกตง ผมสทธเลอกตงซงอยนอกเขตเลอกตงทตนมชออยในทะเบยนบาน หรอมชอ อยในทะเบยนบานในเขตเลอกตงเปนเวลานอยกวาเกาสบวนนบถงวนเลอกตง หรอมถนทอย นอกราชอาณาจกร จะขอลงทะเบยนเพอออกเสยงลงคะแนนเลอกตงนอกเขตเลอกตง ณ สถานท และตามวนเวลา วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรกได ผมสทธเลอกตงซงไมไปใชสทธเลอกตงโดยมไดแจงเหตอนสมควรตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร อาจถกจ ากด สทธบางประการตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๙๖ บคคลผมลกษณะดงตอไปนในวนเลอกตง เปนบคคลตองหาม มใหใชสทธเลอกตง (๑) เปนภกษ สามเณร นกพรต หรอนกบวช (๒) อยในระหวางถกเพกถอนสทธเลอกตงไมวาคดนนจะถงทสดแลวหรอไม (๓) ตองคมขงอยโดยหมายของศาลหรอโดยค าสงทชอบดวยกฎหมาย (๔) วกลจรตหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ มาตรา ๙๗ บคคลผมคณสมบตดงตอไปน เปนผมสทธสมครรบเลอกตง เปนสมาชกสภาผแทนราษฎร (๑) มสญชาตไทยโดยการเกด (๒) มอายไมต ากวายสบหาปนบถงวนเลอกตง (๓) เปนสมาชกพรรคการเมองใดพรรคการเมองหนงแตเพยงพรรคการเมองเดยว เปนเวลาตดตอกนไมนอยกวาเกาสบวนนบถงวนเลอกตง เวนแตในกรณทมการเลอกตงทวไป เพราะเหตยบสภา ระยะเวลาเกาสบวนดงกลาวใหลดลงเหลอสามสบวน

๓๑


(๔) ผสมครรบเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง ตองมลกษณะอยางใดอยางหนง ดงตอไปนดวย (ก) มชออยในทะเบยนบานในจงหวดทสมครรบเลอกตงมาแลวเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอกตง (ข) เปนบคคลซงเกดในจงหวดทสมครรบเลอกตง (ค) เคยศกษาในสถานศกษาทตงอยในจงหวดทสมครรบเลอกตงเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวาหาปการศกษา (ง) เคยรบราชการหรอปฏบตหนาทในหนวยงานของรฐ หรอเคยมชออย ในทะเบยนบานในจงหวดทสมครรบเลอกตง แลวแตกรณ เปนเวลาตดตอกนไมนอยกวาหาป มาตรา ๙๘ บคคลผมลกษณะดงตอไปน เปนบคคลตองหามมให ใชสทธสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร (๑) ตดยาเสพตดใหโทษ (๒) เปนบคคลลมละลายหรอเคยเปนบคคลลมละลายทจรต (๓) เปนเจาของหรอผถอหนในกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนใด ๆ (๔) เปนบคคลผมลกษณะตองหามมใหใชสทธเลอกตงตามมาตรา ๙๖ (๑) (๒) หรอ (๔) (๕) อยระหวางถกระงบการใชสทธสมครรบเลอกตงเปนการชวคราว หรอถกเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง (๖) ตองค าพพากษาใหจ าคกและถกคมขงอยโดยหมายของศาล (๗) เคยไดรบโทษจ าคกโดยไดพนโทษมายงไมถงสบปนบถงวนเลอกตง เวนแต ในความผดอนไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๘) เคยถกสงใหพนจากราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเพราะทจรต ตอหนาท หรอถอวากระท าการทจรตหรอประพฤตมชอบในวงราชการ (๙) เคยตองค าพพากษาหรอค าสงของศาลอนถงทสดใหทรพยสนตกเปนของแผนดนเพราะร ารวยผดปกต หรอเคยตองค าพพากษาอนถงทสดใหลงโทษจ าคกเพราะกระท าความผด ตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (๑๐) เคยตองค าพพากษาอนถงทสดวากระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม หรอกระท าความผดตามกฎหมายวาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ หรอความผดเกยวกบทรพยทกระท าโดยทจรตตามประมวลกฎหมายอาญา ความผดตามกฎหมายวาดวยการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน กฎหมายวาดวยยาเสพตดในความผดฐานเปนผผลต น าเขา สงออก หรอผคา กฎหมายวาดวยการพนนในความผดฐานเปนเจามอหรอเจาส านก กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการคามนษย หรอกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการฟอกเงนในความผดฐานฟอกเงน

๓๒


(๑๑) เคยตองค าพพากษาอนถงทสดวากระท าการอนเปนการทจรตในการเลอกตง (๑๒) เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ านอกจากขาราชการการเมอง (๑๓) เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน (๑๔) เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลง ยงไมเกนสองป (๑๕) เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจหรอเปนเจาหนาทอนของรฐ (๑๖) เปนตลาการศาลรฐธรรมนญ หรอผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ (๑๗) อยในระหวางตองหามมใหด ารงต าแหนงทางการเมอง (๑๘) เคยพนจากต าแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๑๔๔ หรอมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม มาตรา ๙๙ อายของสภาผแทนราษฎรมก าหนดคราวละสปนบแตวนเลอกตง ในระหวางอายของสภาผแทนราษฎร จะมการควบรวมพรรคการเมองทมสมาชกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรมได มาตรา ๑๐๐ สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรเรมตงแตวนเลอกตง มาตรา ๑๐๑ สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรสนสดลง เมอ (๑) ถงคราวออกตามอายของสภาผแทนราษฎร หรอมการยบสภาผแทนราษฎร (๒) ตาย (๓) ลาออก (๔) พนจากต าแหนงตามมาตรา ๙๓ (๕) ขาดคณสมบตตามมาตรา ๙๗ (๖) มลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ (๗) กระท าการอนเปนการตองหามตามมาตรา ๑๘๔ หรอมาตรา ๑๘๕ (๘) ลาออกจากพรรคการเมองทตนเปนสมาชก (๙) พนจากการเปนสมาชกของพรรคการเมองทตนเปนสมาชกตามมต ของพรรคการเมองนนดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในสของทประชมรวมของคณะกรรมการบรหารของพรรคการเมองและสมาชกสภาผแทนราษฎรทสงกดพรรคการเมองนน ในกรณเชนน ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนมไดเขาเปนสมาชกของพรรคการเมองอนภายในสามสบวน นบแตวนทพรรคการเมองมมต ใหถอวาสนสดสมาชกภาพนบแตวนทพนสามสบวนดงกลาว

๓๓


(๑๐) ขาดจากการเปนสมาชกของพรรคการเมอง แตในกรณทขาดจาก การเปนสมาชกของพรรคการเมองเพราะมค าสงยบพรรคการเมองทสมาชกสภาผแทนราษฎรผนน เปนสมาชก และสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนไมอาจเขาเปนสมาชกของพรรคการเมองอนได ภายในหกสบวนนบแตวนทมค าสงยบพรรคการเมอง ในกรณเชนน ใหถอวาสนสดสมาชกภาพ นบแตวนถดจากวนทครบก าหนดหกสบวนนน (๑๑) พนจากต าแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๑๔๔ หรอมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม (๑๒) ขาดประชมเกนจ านวนหนงในสของจ านวนวนประชมในสมยประชม ทมก าหนดเวลาไมนอยกวาหนงรอยยสบวนโดยไมไดรบอนญาตจากประธานสภาผแทนราษฎร (๑๓) ตองค าพพากษาถงทสดใหจ าคก แมจะมการรอการลงโทษ เวนแต เปนการรอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผด ฐานหมนประมาท มาตรา ๑๐๒ เมออายของสภาผแทนราษฎรสนสดลง พระมหากษตรย จะไดทรงตราพระราชกฤษฎกาใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหม เปนการเลอกตงทวไป ภายในสสบหาวนนบแตวนทสภาผแทนราษฎรสนอาย การเลอกตงตามวรรคหนง ตองเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกรตามทคณะกรรมการการเลอกตงประกาศก าหนดในราชกจจานเบกษา มาตรา ๑๐๓ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจทจะยบสภาผแทนราษฎรเพอใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหมเปนการเลอกตงทวไป การยบสภาผแทนราษฎรใหกระท าโดยพระราชกฤษฎกา และใหกระท าได เพยงครงเดยวในเหตการณเดยวกน ภายในหาวนนบแตวนทพระราชกฤษฎกาตามวรรคหนงใชบงคบ ใหคณะกรรมการการเลอกตงประกาศก าหนดวนเลอกตงทวไปในราชกจจานเบกษา ซงตองไมนอยกวาสสบหาวน แตไมเกนหกสบวนนบแตวนทพระราชกฤษฎกาดงกลาวใชบงคบ วนเลอกตงนนตองก าหนด เปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกร มาตรา ๑๐๔ ในกรณทมเหตจ าเปนอนมอาจหลกเลยงได เปนเหตใหไมสามารถจดการเลอกตงตามวนทคณะกรรมการการเลอกตงประกาศก าหนดตามมาตรา ๑๐๒ หรอมาตรา ๑๐๓ คณะกรรมการการเลอกตงจะก าหนดวนเลอกตงใหมกได แตตองจดใหมการเลอกตงภายในสามสบวนนบแตวนทเหตดงกลาวสนสดลง แตเพอประโยชนในการนบอายตามมาตรา ๙๕ (๒) และมาตรา ๙๗ (๒) ใหนบถงวนเลอกตงทก าหนดไวตามมาตรา ๑๐๒ หรอมาตรา ๑๐๓ แลวแตกรณ

๓๔


มาตรา ๑๐๕ เมอต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรวางลงเพราะเหตอนใด นอกจากถงคราวออกตามอายของสภาผแทนราษฎร หรอเมอมการยบสภาผแทนราษฎร ใหด าเนนการ ดงตอไปน (๑) ในกรณทเปนต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรทมาจากการเลอกตงแบบ แบงเขตเลอกตง ใหด าเนนการตราพระราชกฤษฎกาเพอจดใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรขนแทนต าแหนงทวาง เวนแตอายของสภาผแทนราษฎรจะเหลออยไมถงหนงรอยแปดสบวน และใหน าความในมาตรา ๑๐๒ มาใชบงคบโดยอนโลม (๒) ในกรณทเปนต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ ใหประธานสภาผแทนราษฎรประกาศใหผมชออยในล าดบถดไปในบญชรายชอของพรรคการเมองนนเลอนขนมาเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรแทนต าแหนงทวาง โดยตองประกาศในราชกจจานเบกษาภายในเจดวนนบแตวนทต าแหนงนนวางลง หากไมมรายชอเหลออยในบญชทจะเลอนขนมาแทนต าแหนงทวาง ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอประกอบดวยสมาชกเทาทมอย สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรผเขามาแทนตาม (๑) ใหเรมนบแต วนเลอกตงแทนต าแหนงทวาง สวนสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรผเขามาแทนตาม (๒) ใหเรมนบแตวนถดจากวนประกาศชอในราชกจจานเบกษา และใหสมาชกสภาผแทนราษฎร ผเขามาแทนต าแหนงทวางนน อยในต าแหนงไดเพยงเทาอายของสภาผแทนราษฎรทเหลออย การค านวณสดสวนคะแนนของพรรคการเมองส าหรบสมาชกสภาผแทนราษฎร แบบบญชรายชอเมอมการเลอกตงแทนต าแหนงทวาง ใหเปนไปตามมาตรา ๙๔ มาตรา ๑๐๖ ภายหลงทคณะรฐมนตรเขาบรหารราชการแผนดนแลว พระมหากษตรยจะทรงแตงตงสมาชกสภาผแทนราษฎรผเปนหวหนาพรรคการเมอง ในสภาผแทนราษฎรทมจ านวนสมาชกมากทสด และสมาชกมไดด ารงต าแหนงรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอรองประธานสภาผแทนราษฎร เปนผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร ในกรณทพรรคการเมองตามวรรคหนง มสมาชกเทากน ใหใชวธจบสลาก ใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตง ผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร ผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎรยอมพนจากต าแหนงเมอขาดคณสมบต ตามวรรคหนง หรอเมอมเหตตามมาตรา ๑๑๘ (๑) (๒) (๓) หรอ (๔) ในกรณเชนน พระมหากษตรยจะไดทรงแตงตงผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎรแทนต าแหนงทวาง

๓๕


สวนท ๓ วฒสภา

มาตรา ๑๐๗ วฒสภาประกอบดวยสมาชกจ านวนสองรอยคน ซงมาจาก การเลอกกนเองของบคคลซงมความร ความเชยวชาญ ประสบการณ อาชพ ลกษณะ หรอประโยชนรวมกน หรอท างานหรอเคยท างานดานตาง ๆ ทหลากหลายของสงคม โดยในการแบงกลมตองแบงในลกษณะทท าใหประชาชนซงมสทธสมครรบเลอกทกคน สามารถอยในกลมใดกลมหนงได การแบงกลม จ านวนกลม และคณสมบตของบคคลในแตละกลม การสมครและ รบสมคร หลกเกณฑและวธการเลอกกนเอง การไดรบเลอก จ านวนสมาชกวฒสภาทจะพงมจาก แตละกลม การขนบญชส ารอง การเลอนบคคลจากบญชส ารองขนด ารงต าแหนงแทน และมาตรการอนใดทจ าเปนเพอใหการเลอกกนเองเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา และเพอประโยชนในการด าเนนการใหการเลอกดงกลาวเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม จะก าหนดมใหผสมครในแตละกลมเลอกบคคล ในกลมเดยวกน หรอจะก าหนดใหมการคดกรองผสมครรบเลอกดวยวธการอนใดทผสมครรบเลอก มสวนรวมในการคดกรองกได การด าเนนการตามวรรคสอง ใหด าเนนการตงแตระดบอ าเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ เพอใหสมาชกวฒสภาเปนผแทนปวงชนชาวไทยในระดบประเทศ ในกรณทต าแหนงสมาชกวฒสภามจ านวนไมครบตามวรรคหนง ไมวาเพราะเหตต าแหนงวางลง หรอดวยเหตอนใดอนมใชเพราะเหตถงคราวออกตามอายของวฒสภา และไมมรายชอบคคลทส ารองไวเหลออย ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกวฒสภาเทาทมอย แตในกรณทมสมาชกวฒสภาเหลออยไมถงกงหนงของจ านวนสมาชกวฒสภาทงหมดและอายของวฒสภาเหลออยเกน หนงป ใหด าเนนการเลอกสมาชกวฒสภาขนแทนภายในหกสบวนนบแตวนทวฒสภามสมาชกเหลออยไมถงกงหนง ในกรณเชนวาน ใหผไดรบเลอกดงกลาวอยในต าแหนงไดเพยงเทาอายของวฒสภา ทเหลออย การเลอกสมาชกวฒสภาใหตราเปนพระราชกฤษฎกา และภายในหาวนนบแต วนทพระราชกฤษฎกามผลใชบงคบ ใหคณะกรรมการการเลอกตงก าหนดวนเรมด าเนนการเพอเลอกไมชากวาสามสบวนนบแตวนทพระราชกฤษฎกาดงกลาวมผลใชบงคบ การก าหนดดงกลาวใหประกาศในราชกจจานเบกษา และใหน าความในมาตรา ๑๐๔ มาใชบงคบโดยอนโลม

๓๖


มาตรา ๑๐๘ สมาชกวฒสภาตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม ดงตอไปน ก. คณสมบต (๑) มสญชาตไทยโดยการเกด (๒) มอายไมต ากวาสสบปในวนสมครรบเลอก (๓) มความร ความเชยวชาญ และประสบการณ หรอท างานในดานทสมคร ไมนอยกวาสบป หรอเปนผมลกษณะตามหลกเกณฑและเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา (๔) เกด มชออยในทะเบยนบาน ท างาน หรอมความเกยวพนกบพนททสมคร ตามหลกเกณฑและเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมา ซงสมาชกวฒสภา ข. ลกษณะตองหาม (๑) เปนบคคลตองหามมใหใชสทธสมครรบเลอกตงตามมาตรา ๙๘ (๑) (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) (๘) (๙) (๑๐) (๑๑) (๑๕) (๑๖) (๑๗) หรอ (๑๘) (๒) เปนขาราชการ (๓) เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร เวนแตไดพนจาก การเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรมาแลวไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอก (๔) เปนสมาชกพรรคการเมอง (๕) เปนหรอเคยเปนผด ารงต าแหนงใดในพรรคการเมอง เวนแตไดพนจาก การด ารงต าแหนงในพรรคการเมองมาแลวไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอก (๖) เปนหรอเคยเปนรฐมนตร เวนแตไดพนจากการเปนรฐมนตรมาแลว ไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอก (๗) เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน เวนแตไดพนจากการเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนมาแลวไมนอยกวาหาปนบถงวนสมครรบเลอก (๘) เปนบพการ คสมรส หรอบตรของผด ารงต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา ขาราชการการเมอง สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน ผสมครรบเลอกเปนสมาชกวฒสภาในคราวเดยวกน หรอผด ารงต าแหนงในศาลรฐธรรมนญหรอในองคกรอสระ (๙) เคยด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญน มาตรา ๑๐๙ อายของวฒสภามก าหนดคราวละหาปนบแตวนประกาศผลการเลอก สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาเรมตงแตวนทคณะกรรมการการเลอกตงประกาศ ผลการเลอก เมออายของวฒสภาสนสดลง ใหสมาชกวฒสภาอยในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะมสมาชกวฒสภาขนใหม

๓๗


มาตรา ๑๑๐ เมออายของวฒสภาสนสดลง ใหมการเลอกสมาชกวฒสภาใหม ตามมาตรา ๑๐๗ วรรคหา มาตรา ๑๑๑ สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาสนสดลง เมอ (๑) ถงคราวออกตามอายของวฒสภา (๒) ตาย (๓) ลาออก (๔) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๐๘ (๕) ขาดประชมเกนจ านวนหนงในสของจ านวนวนประชมในสมยประชม ทมก าหนดเวลาไมนอยกวาหนงรอยยสบวนโดยไมไดรบอนญาตจากประธานวฒสภา (๖) ตองค าพพากษาถงทสดใหจ าคก แมจะมการรอการลงโทษ เวนแตเปนการ รอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท (๗) กระท าการอนเปนการฝาฝนมาตรา ๑๑๓ หรอกระท าการอนตองหามตามมาตรา ๑๘๔ หรอมาตรา ๑๘๕ (๘) พนจากต าแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๑๔๔ หรอมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม มาตรา ๑๑๒ บคคลผเคยด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงมาแลวยงไมเกนสองป จะเปนรฐมนตรหรอผด ารงต าแหนงทางการเมองมได เวนแตเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน มาตรา ๑๑๓ สมาชกวฒสภาตองไมฝกใฝหรอยอมตนอยใตอาณตของ พรรคการเมองใด ๆ

สวนท ๔ บททใชแกสภาทงสอง

มาตรา ๑๑๔ สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภายอมเปนผแทน ปวงชนชาวไทย ไมอยในความผกมดแหงอาณตมอบหมาย หรอความครอบง าใด ๆ และตอง ปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรตเพอประโยชนสวนรวมของประเทศชาตและความผาสก ของประชาชนโดยรวม โดยปราศจากการขดกนแหงผลประโยชน

๓๘


มาตรา ๑๑๕ กอนเขารบหนาท สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา ตองปฏญาณตนในทประชมแหงสภาทตนเปนสมาชกดวยถอยค า ดงตอไปน “ขาพเจา (ชอผปฏญาณ) ขอปฏญาณวา ขาพเจาจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนของประเทศและประชาชน ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกประการ” มาตรา ๑๑๖ สภาผแทนราษฎรและวฒสภาแตละสภา มประธานสภาคนหนง และรองประธานสภาคนหนงหรอสองคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงจากสมาชกแหงสภานน ๆ ตามมตของสภา ในระหวางการด ารงต าแหนง ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร จะเปนกรรมการบรหารหรอด ารงต าแหนงใดในพรรคการเมองขณะเดยวกนมได มาตรา ๑๑๗ ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎรด ารงต าแหนงจนสนอายของสภาผแทนราษฎรหรอมการยบสภาผแทนราษฎร ประธานและรองประธานวฒสภาด ารงต าแหนงจนถงวนสนอายของวฒสภา เวนแตในระหวางเวลาตามมาตรา ๑๐๙ วรรคสาม ใหประธานและรองประธานวฒสภายงคงอย ในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไป มาตรา ๑๑๘ ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร และประธานและ รองประธานวฒสภา ยอมพนจากต าแหนงกอนวาระตามมาตรา ๑๑๗ เมอ (๑) ขาดจากสมาชกภาพแหงสภาทตนเปนสมาชก (๒) ลาออกจากต าแหนง (๓) ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตร หรอขาราชการการเมองอน (๔) ตองค าพพากษาใหจ าคก แมคดนนจะยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษ เวนแตเปนกรณทคดยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท มาตรา ๑๑๙ ประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภามหนาทและอ านาจด าเนนกจการของสภานน ๆ ใหเปนไปตามขอบงคบ รองประธานสภามหนาทและอ านาจตามทประธานสภามอบหมาย และปฏบตหนาทแทนประธานสภาเมอประธานสภาไมอยหรอไมสามารถปฏบตหนาทได

๓๙


ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา และผท าหนาทแทน ตองวางตน เปนกลางในการปฏบตหนาท เมอประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎรหรอประธานและรองประธานวฒสภาไมอยในทประชม ใหสมาชกแหงสภานน ๆ เลอกกนเองใหสมาชกคนหนงเปนประธาน ในคราวประชมนน มาตรา ๑๒๐ การประชมสภาผแทนราษฎรและการประชมวฒสภาตองมสมาชก มาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา จงจะเปนองคประชม เวนแตในกรณการพจารณาระเบยบวาระกระท สภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาจะก าหนดองคประชมไวในขอบงคบเปนอยางอนกได การลงมตวนจฉยขอปรกษาใหถอเสยงขางมากเปนประมาณ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญ สมาชกคนหนงยอมมเสยงหนงในการออกเสยงลงคะแนน ถามคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด รายงานการประชมและบนทกการออกเสยงลงคะแนนของสมาชกแตละคน ตองเปดเผยใหประชาชนทราบไดทวไป เวนแตกรณการประชมลบหรอการออกเสยงลงคะแนน เปนการลบ การออกเสยงลงคะแนนเลอกหรอใหความเหนชอบใหบคคลด ารงต าแหนงใด ใหกระท าเปนการลบ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๑ ภายในสบหาวนนบแตวนประกาศผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรอนเปนการเลอกตงทวไป ใหมการเรยกประชมรฐสภาเพอใหสมาชกไดมาประชมเปนครงแรก ในปหนงใหมสมยประชมสามญของรฐสภาสองสมย ๆ หนงใหมก าหนดเวลา หนงรอยยสบวน แตพระมหากษตรยจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหขยายเวลาออกไปกได การปดสมยประชมสามญประจ าปกอนครบก าหนดเวลาหนงรอยยสบวน จะกระท าไดกแตโดยความเหนชอบของรฐสภา วนประชมครงแรกตามวรรคหนง ใหถอเปนวนเรมสมยประชมสามญประจ าป ครงทหนง สวนวนเรมสมยประชมสามญประจ าปครงทสอง ใหเปนไปตามทสภาผแทนราษฎรก าหนด แตในกรณทการประชมครงแรกตามวรรคหนงมเวลาจนถงสนปปฏทนไมเพยงพอทจะจดใหมการประชมสมยประชมสามญประจ าปครงทสอง จะไมมการประชมสมยสามญประจ าปครงทสองส าหรบปนนกได

๔๐


มาตรา ๑๒๒ พระมหากษตรยทรงเรยกประชมรฐสภา ทรงเปดและทรงปดประชม พระมหากษตรยจะเสดจพระราชด าเนนมาทรงท ารฐพธเปดประชมสมยประชมสามญประจ าปครงแรกดวยพระองคเอง หรอจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหพระรชทายาท ซงทรงบรรลนตภาวะแลว หรอผใดผหนง เปนผแทนพระองค มาท ารฐพธกได เมอมความจ าเปนเพอประโยชนแหงรฐ พระมหากษตรยจะทรงเรยกประชมรฐสภาเปนการประชมสมยวสามญกได ภายใตบงคบมาตรา ๑๒๓ และมาตรา ๑๒๖ การเรยกประชม การขยายเวลาประชม และการปดประชมรฐสภา ใหกระท าโดยพระราชกฤษฎกา มาตรา ๑๒๓ สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาทงสองสภารวมกน หรอสมาชกสภาผแทนราษฎร มจ านวนไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา มสทธเขาชอรองขอตอประธานรฐสภาใหน าความกราบบงคมทลเพอม พระบรมราชโองการประกาศเรยกประชมรฐสภาเปนการประชมสมยวสามญได ใหประธานรฐสภาน าความกราบบงคมทลและลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ มาตรา ๑๒๔ ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชม รวมกนของรฐสภา สมาชกผใดจะกลาวถอยค าใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหน หรอออกเสยงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะน าไปเปนเหตฟองรองวากลาว สมาชกผนนในทางใด ๆ มได เอกสทธตามวรรคหนงไมคมครองสมาชกผกลาวถอยค าในการประชมทมการ ถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใด หากถอยค าทกลาวในทประชม ไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยค านนมลกษณะเปนความผดทางอาญาหรอ ละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน ในกรณตามวรรคสอง ถาสมาชกกลาวถอยค าใดทอาจเปนเหตใหบคคลอน ซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานนไดรบความเสยหาย ใหประธานแหงสภานนจดใหมการโฆษณาค าชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายในระยะเวลาทก าหนดในขอบงคบการประชม ของสภานน ทงน โดยไมกระทบตอสทธของบคคลในการฟองคดตอศาล เอกสทธทบญญตไวในมาตราน ยอมคมครองไปถงผพมพและผโฆษณารายงาน การประชมตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ และคมครองไปถงบคคลซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหนในทประชม ตลอดจนผด าเนนการถายทอดการประชมสภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใดซงไดรบอนญาตจากประธานแหงสภานนดวยโดยอนโลม

๔๑


มาตรา ๑๒๕ ในระหวางสมยประชม หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปท าการสอบสวนในฐานะทสมาชกผนนเปนผตองหา ในคดอาญา เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอเปนการจบในขณะกระท าความผด ในกรณทมการจบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในขณะกระท าความผด ใหรายงานไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกโดยพลน และเพอประโยชนในการประชมสภา ประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกอาจสงใหปลอยผถกจบเพอใหมาประชมสภาได ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาถกคมขงในระหวางสอบสวน หรอพจารณาอยกอนสมยประชม เมอถงสมยประชม พนกงานสอบสวนหรอศาล แลวแตกรณ ตองสงปลอยทนทถาประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกไดรองขอ โดยศาลจะสงใหมประกน หรอมประกนและหลกประกนดวยหรอไมกได ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได แตตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา มาตรา ๑๒๖ ในระหวางทไมมสภาผแทนราษฎร ไมวาดวยเหตสภาผแทนราษฎรสนอาย สภาผแทนราษฎรถกยบ หรอเหตอนใด จะมการประชมวฒสภามได เวนแต (๑) มกรณทรฐสภาตองด าเนนการตามมาตรา ๑๗ มาตรา ๑๙ มาตรา ๒๐ มาตรา ๒๑ หรอมาตรา ๑๗๗ (๒) มกรณทวฒสภาตองประชมเพอท าหนาทพจารณาใหบคคลด ารงต าแหนงใด ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ เมอมกรณตามวรรคหนง ใหวฒสภาด าเนนการประชมได โดยใหประธานวฒสภาน าความกราบบงคมทลเพอมพระบรมราชโองการประกาศเรยกประชมรฐสภาเปนการประชมสมยวสามญ และใหประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ในกรณตาม (๑) ใหวฒสภาท าหนาทรฐสภา แตการใหความเหนชอบ ตามมาตรา ๑๗๗ ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอย ของวฒสภา มาตรา ๑๒๗ การประชมสภาผแทนราษฎร การประชมวฒสภา และการประชมรวมกนของรฐสภา ยอมเปนการเปดเผยตามลกษณะทก าหนดไวในขอบงคบการประชมแตละสภา แตถาคณะรฐมนตร หรอสมาชกของแตละสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกน มจ านวน ไมนอยกวาหนงในสของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา หรอจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา แลวแตกรณ รองขอใหประชมลบ กใหประชมลบ

๔๒


มาตรา ๑๒๘ สภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจตราขอบงคบการประชมเกยวกบการเลอกและการปฏบตหนาทของประธานสภา รองประธานสภา เรองหรอกจการ อนเปนหนาทและอ านาจของคณะกรรมาธการสามญแตละชด การปฏบตหนาทและองคประชม ของคณะกรรมาธการ วธการประชม การเสนอและพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญต การเสนอญตต การปรกษา การอภปราย การลงมต การบนทกการลงมต การเปดเผยการลงมต การตงกระทถาม การเปดอภปรายทวไป การรกษาระเบยบและความเรยบรอย และการอนทเกยวของ รวมทงมอ านาจตราขอบงคบเกยวกบประมวลจรยธรรมของสมาชกและกรรมาธการ และกจการอนเพอด าเนนการตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ในขอบงคบตามวรรคหนงในสวนทเกยวกบการตงกรรมาธการวสามญเพอพจารณารางพระราชบญญตทประธานสภาผแทนราษฎรวนจฉยวามสาระส าคญเกยวกบเดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอคนพการหรอทพพลภาพ ตองก าหนดใหบคคลประเภทดงกลาวหรอผแทนองคกรเอกชนทท างานเกยวกบบคคลประเภทนนโดยตรง รวมเปนกรรมาธการวสามญดวยไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนกรรมาธการวสามญทงหมด และในสวนทเกยวกบการพจารณารางพระราชบญญต ทผมสทธเลอกตงเขาชอเสนอ ตองก าหนดใหผแทนของผมสทธเลอกตงซงเขาชอเสนอ รางพระราชบญญตดงกลาวรวมเปนกรรมาธการวสามญดวยไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนกรรมาธการวสามญทงหมด มาตรา ๑๒๙ สภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจเลอกสมาชกของแตละสภา ตงเปนคณะกรรมาธการสามญ และมอ านาจเลอกบคคลผเปนสมาชกหรอมไดเปนสมาชก ตงเปนคณะกรรมาธการวสามญ หรอคณะกรรมาธการรวมกนตามมาตรา ๑๓๗ เพอกระท ากจการ พจารณาสอบหาขอเทจจรง หรอศกษาเรองใด ๆ และรายงานใหสภาทราบตามระยะเวลา ทสภาก าหนด การกระท ากจการ การสอบหาขอเทจจรง หรอการศกษาตามวรรคหนง ตองเปนเรองทอยในหนาทและอ านาจของสภา และหนาทและอ านาจตามทระบไวในการตงคณะกรรมาธการกด ในการด าเนนการของคณะกรรมาธการกด ตองไมเปนเรองซ าซอนกน ในกรณทการกระท ากจการ การสอบหาขอเทจจรง หรอการศกษาในเรองใดมความเกยวของกน ใหเปนหนาทของประธานสภาทจะตองด าเนนการใหคณะกรรมาธการทเกยวของทกชดรวมกนด าเนนการ ในการสอบหาขอเทจจรง คณะกรรมาธการจะมอบอ านาจหรอมอบหมายให บคคลหรอคณะบคคลใดกระท าการแทนมได คณะกรรมาธการตามวรรคหนงมอ านาจเรยกเอกสารจากบคคลใด หรอเรยก บคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอในเรองทพจารณา สอบหาขอเทจจรงหรอศกษาอยนนได แตการเรยกเชนวานนมใหใชบงคบแกผพพากษาหรอตลาการ

๔๓


ทปฏบตตามหนาทหรอใชอ านาจในกระบวนวธพจารณาพพากษาอรรถคด หรอการบรหารงานบคคลของแตละศาล และมใหใชบงคบแกผด ารงต าแหนงในองคกรอสระในสวนทเกยวกบการปฏบตตามหนาทและอ านาจโดยตรงในแตละองคกรตามบทบญญตในรฐธรรมนญหรอตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ แลวแตกรณ ใหเปนหนาทของรฐมนตรทรบผดชอบในกจการทคณะกรรมาธการสอบหาขอเทจจรงหรอศกษา ทจะตองสงการใหเจาหนาทของรฐในสงกดหรอในก ากบ ใหขอเทจจรง สงเอกสาร หรอแสดงความเหนตามทคณะกรรมาธการเรยก ใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภาเปดเผยบนทกการประชม รายงาน การด าเนนการ รายงานการสอบหาขอเทจจรง หรอรายงานการศกษา แลวแตกรณ ของคณะกรรมาธการใหประชาชนทราบ เวนแตสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา แลวแตกรณ มมตมใหเปดเผย เอกสทธทบญญตไวในมาตรา ๑๒๔ ใหคมครองถงบคคลผกระท าหนาทและ ผปฏบตตามค าเรยกตามมาตรานดวย กรรมาธการสามญซงตงจากผซงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมด ตองมจ านวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรของแตละพรรคการเมองทมอย ในสภาผแทนราษฎร ในระหวางทยงไมมขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรตามมาตรา ๑๒๘ ใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนผก าหนดอตราสวนตามวรรคแปด มาตรา ๑๓๐ ใหมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ดงตอไปน (๑) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร (๒) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา (๓) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง (๔) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง (๕) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน (๖) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (๗) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน (๘) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ (๙) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

๔๔


(๑๐) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต มาตรา ๑๓๑ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญจะเสนอไดกแตโดย (๑) คณะรฐมนตร โดยขอเสนอแนะของศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ (๒) สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร มาตรา ๑๓๒ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ นอกจากทบญญตไวดงตอไปน ใหกระท าเชนเดยวกบพระราชบญญต (๑) การเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหเสนอตอรฐสภา และใหรฐสภาประชมรวมกนเพอพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหแลวเสรจ ภายในเวลาหนงรอยแปดสบวน โดยการออกเสยงลงคะแนนในวาระทสาม ตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของรฐสภา ถาทประชมรวมกน ของรฐสภาพจารณาไมแลวเสรจภายในก าหนดเวลาดงกลาว ใหถอวารฐสภาใหความเหนชอบ ตามรางทเสนอตามมาตรา ๑๓๑ (๒) ภายในสบหาวนนบแตวนทรฐสภาใหความเหนชอบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ใหรฐสภาสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนไปยงศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ เพอใหความเหน ในกรณทศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระ ทเกยวของ ไมมขอทกทวงภายในสบวนนบแตวนทไดรบรางดงกลาว ใหรฐสภาด าเนนการตอไป (๓) ในกรณทศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ เหนวา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทรฐสภาใหความเหนชอบมขอความใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอท าใหไมสามารถปฏบตหนาทใหถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญได ใหเสนอความเหนไปยงรฐสภา และใหรฐสภาประชมรวมกนเพอพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวน นบแตวนทไดรบความเหนดงกลาว ในการน ใหรฐสภามอ านาจแกไขเพมเตมตามขอเสนอของ ศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระ ตามทเหนสมควรได และเมอด าเนนการเสรจแลว ใหรฐสภาด าเนนการตอไป มาตรา ๑๓๓ รางพระราชบญญตใหเสนอตอสภาผแทนราษฎรกอน และจะเสนอไดกแตโดย (๑) คณะรฐมนตร (๒) สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวายสบคน

๔๕


(๓) ผมสทธเลอกตงจ านวนไมนอยกวาหนงหมนคนเขาชอเสนอกฎหมาย ตามหมวด ๓ สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย หรอหมวด ๕ หนาทของรฐ ทงน ตามกฎหมาย วาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย ในกรณทรางพระราชบญญตซงมผเสนอตาม (๒) หรอ (๓) เปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน จะเสนอไดกตอเมอมค ารบรองของนายกรฐมนตร มาตรา ๑๓๔ รางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน หมายความถง รางพระราชบญญตวาดวยเรองใดเรองหนง ดงตอไปน (๑) การตงขน ยกเลก ลด เปลยนแปลง แกไข ผอน หรอวางระเบยบการบงคบ อนเกยวกบภาษหรออากร (๒) การจดสรร รบ รกษา หรอจายเงนแผนดน หรอการโอนงบประมาณรายจาย ของแผนดน (๓) การกเงน การค าประกน การใชเงนก หรอการด าเนนการทผกพนทรพยสน ของรฐ (๔) เงนตรา ในกรณทเปนทสงสยวารางพระราชบญญตใดเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ใหเปนอ านาจของทประชมรวมกนของประธานสภาผแทนราษฎรและประธานคณะกรรมาธการสามญของสภาผแทนราษฎรทกคณะเปนผวนจฉย ใหประธานสภาผแทนราษฎรจดใหมการประชมรวมกนเพอพจารณากรณตาม วรรคสอง ภายในสบหาวนนบแตวนทมกรณดงกลาว มตของทประชมรวมกนตามวรรคสอง ใหใชเสยงขางมากเปนประมาณ ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานสภาผแทนราษฎรออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด มาตรา ๑๓๕ รางพระราชบญญตใดทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอผมสทธเลอกตงเปนผเสนอและในชนรบหลกการไมเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน แตสภาผแทนราษฎร ไดแกไขเพมเตม และประธานสภาผแทนราษฎรเหนเองหรอมสมาชกสภาผแทนราษฎรทกทวงตอประธานสภาผแทนราษฎรวาการแกไขเพมเตมนนท าใหมลกษณะเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ใหประธานสภาผแทนราษฎรสงระงบการพจารณาไวกอน เพอด าเนนการตอไปตามมาตรา ๑๓๔ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส ในกรณททประชมรวมกนตามวรรคหนงวนจฉยวา การแกไขเพมเตม ท าใหรางพระราชบญญตนนมลกษณะเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ใหประธาน สภาผแทนราษฎรสงรางพระราชบญญตนนไปใหนายกรฐมนตรรบรอง ถานายกรฐมนตรไมให

๔๖


ค ารบรอง ใหสภาผแทนราษฎรด าเนนการแกไขเพอมใหรางพระราชบญญตนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน มาตรา ๑๓๖ เมอสภาผแทนราษฎรไดพจารณารางพระราชบญญตและลงมตเหนชอบแลว ใหสภาผแทนราษฎรเสนอรางพระราชบญญตนนตอวฒสภา วฒสภาตองพจารณา รางพระราชบญญตทเสนอมานนใหเสรจภายในหกสบวน แตถารางพระราชบญญตนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ตองพจารณาใหเสรจภายในสามสบวน ทงน เวนแตวฒสภา จะไดลงมตใหขยายเวลาออกไปเปนกรณพเศษซงตองไมเกนสามสบวน ก าหนดวนดงกลาว ใหหมายถงวนในสมยประชม และใหเรมนบแตวนทรางพระราชบญญตนนมาถงวฒสภา ระยะเวลาในวรรคหนง ไมใหนบรวมระยะเวลาทอยในระหวางการพจารณาของ ศาลรฐธรรมนญตามมาตรา ๑๓๙ ถาวฒสภาพจารณารางพระราชบญญตไมเสรจภายในก าหนดเวลาตามวรรคหนง ใหถอวาวฒสภาไดใหความเหนชอบในรางพระราชบญญตนน ในกรณทสภาผแทนราษฎรเสนอรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงนไปยงวฒสภา ใหประธานสภาผแทนราษฎรแจงใหวฒสภาทราบและใหถอเปนเดดขาด หากมไดแจง ใหถอวา รางพระราชบญญตนนไมเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน มาตรา ๑๓๗ เมอวฒสภาไดพจารณารางพระราชบญญตเสรจแลว (๑) ถาเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ใหด าเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑ (๒) ถาไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ใหยบยงรางพระราชบญญตนนไวกอน และสงรางพระราชบญญตนนคนไปยงสภาผแทนราษฎร (๓) ถาแกไขเพมเตม ใหสงรางพระราชบญญตตามทแกไขเพมเตมนนไปยง สภาผแทนราษฎร ถาสภาผแทนราษฎรเหนชอบดวยกบการแกไขเพมเตม ใหด าเนนการตอไป ตามมาตรา ๘๑ ถาเปนกรณอน ใหแตละสภาตงบคคลซงเปนหรอมไดเปนสมาชกแหงสภานน ๆ มจ านวนเทากนตามทสภาผแทนราษฎรก าหนด ประกอบเปนคณะกรรมาธการรวมกนเพอพจารณารางพระราชบญญตนน และใหคณะกรรมาธการรวมกนรายงานและเสนอรางพระราชบญญต ทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลวตอสภาทงสอง ถาสภาทงสองตางเหนชอบดวยกบ รางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลว ใหด าเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑ ถาสภาใดสภาหนงไมเหนชอบดวย ไมวาอกสภาหนงจะไดพจารณารางพระราชบญญตนนแลวหรอไม ใหยบยงรางพระราชบญญตนนไวกอน การประชมคณะกรรมาธการรวมกนตองมกรรมาธการของสภาทงสองมาประชม ไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมาธการทงหมดจงจะเปนองคประชม และใหน าความ ในมาตรา ๑๕๗ มาใชบงคบโดยอนโลม

๔๗


ถาวฒสภาไมสงรางพระราชบญญตคนไปยงสภาผแทนราษฎรภายในก าหนดเวลาตามมาตรา ๑๓๖ ใหถอวาวฒสภาไดใหความเหนชอบในรางพระราชบญญตนน และใหด าเนนการตามมาตรา ๘๑ ตอไป มาตรา ๑๓๘ สภาผแทนราษฎรจะยกรางพระราชบญญตทตองยบยงไว ตามมาตรา ๑๓๗ ขนพจารณาใหมไดเมอพนหนงรอยแปดสบวนนบแต (๑) วนทวฒสภาสงรางพระราชบญญตนนคนไปยงสภาผแทนราษฎร ส าหรบกรณการยบยงตามมาตรา ๑๓๗ (๒) (๒) วนทสภาใดสภาหนงไมเหนชอบดวย ส าหรบกรณการยบยงตาม มาตรา ๑๓๗ (๓) ในกรณตามวรรคหนง ถาสภาผแทนราษฎรลงมตยนยนรางทผานการพจารณา จากสภาผแทนราษฎรหรอรางทคณะกรรมาธการรวมกนพจารณาดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรแลว ใหถอวารางพระราชบญญตนน เปนอนไดรบความเหนชอบของรฐสภา และใหด าเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑ ภายใตบงคบมาตรา ๑๔๓ วรรคส ระยะเวลาหนงรอยแปดสบวนตามวรรคหนง ใหลดเหลอสบวนในกรณรางพระราชบญญตทตองยบยงไวนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน มาตรา ๑๓๙ ในระหวางทมการยบยงรางพระราชบญญตใดตามมาตรา ๑๓๗ คณะรฐมนตรหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรจะเสนอรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกน หรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไวมได ในกรณทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาเหนวารางพระราชบญญตทเสนอ หรอสงใหพจารณานน เปนรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการ ของรางพระราชบญญตทตองยบยงไว ใหประธานสภาผแทนราษฎรหรอประธานวฒสภา สงรางพระราชบญญตดงกลาวใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา เปนรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญต ทตองยบยงไว ใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป มาตรา ๑๔๐ การจายเงนแผนดน จะกระท าไดเฉพาะทไดอนญาตไวใน กฎหมายวาดวยงบประมาณรายจาย กฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ หรอกฎหมายเกยวดวย การโอนงบประมาณ กฎหมายวาดวยเงนคงคลง หรอกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ เวนแตในกรณจ าเปนรบดวนจะจายไปกอนกได แตตองเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ในกรณเชนวาน ตองตงงบประมาณรายจายชดใชในพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย

๔๘


หรอพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม หรอพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณถดไป มาตรา ๑๔๑ งบประมาณรายจายของแผนดนใหท าเปนพระราชบญญต ถาพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณออกไมทนปงบประมาณใหม ใหใชกฎหมายวาดวยงบประมาณรายจายในปงบประมาณปกอนนนไปพลางกอน รฐตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอกบการปฏบตหนาทโดยอสระของ รฐสภา ศาล องคกรอสระ และองคกรอยการ ทงน ตามหลกเกณฑทบญญตไวในกฎหมาย วาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ ในกรณทเหนวางบประมาณทไดรบจดสรรอาจไมเพยงพอ ตอการปฏบตหนาท รฐสภา ศาล องคกรอสระ หรอองคกรอยการจะยนค าขอแปรญตตตอคณะกรรมาธการโดยตรงกได มาตรา ๑๔๒ ในการเสนอรางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ ตองแสดงแหลงทมาและประมาณการรายได ผลสมฤทธหรอประโยชนทคาดวา จะไดรบจากการจายเงน และความสอดคลองกบยทธศาสตรชาตและแผนพฒนาตาง ๆ ทงน ตามหลกเกณฑทบญญตไวในกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ มาตรา ๑๔๓ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย สภาผแทนราษฎรจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายในหนงรอยหาวนนบแตวนทรางพระราชบญญตดงกลาวมาถงสภาผแทนราษฎร ถาสภาผแทนราษฎรพจารณารางพระราชบญญตนนไมแลวเสรจภายในก าหนด เวลาตามวรรคหนง ใหถอวาสภาผแทนราษฎรเหนชอบกบรางพระราชบญญตนน และใหเสนอ รางพระราชบญญตดงกลาวตอวฒสภาเพอพจารณา ในการพจารณาของวฒสภา วฒสภาจะตองใหความเหนชอบหรอไมให ความเหนชอบภายในยสบวนนบแตวนทรางพระราชบญญตนนมาถงวฒสภา โดยจะแกไขเพมเตม ใด ๆ มได ถาพนก าหนดเวลาดงกลาว ใหถอวาวฒสภาเหนชอบกบรางพระราชบญญตนน ในกรณเชนนและในกรณทวฒสภาใหความเหนชอบ ใหด าเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑ ถาวฒสภาไมเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตดงกลาว ใหน าความในมาตรา ๑๓๘ วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม โดยใหสภาผแทนราษฎรยกขนพจารณาใหมไดทนท ระยะเวลาตามวรรคหนงและวรรคสาม มใหนบรวมระยะเวลาทศาลรฐธรรมนญพจารณาตามมาตรา ๑๔๔ วรรคสาม

๔๙


มาตรา ๑๔๔ ในการพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย สมาชกสภาผแทนราษฎรจะแปรญตตเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมรายการหรอจ านวน ในรายการมได แตอาจแปรญตตในทางลดหรอตดทอนรายจายซงมใชรายจายตามขอผกพนอยางใดอยางหนง ดงตอไปน (๑) เงนสงใชตนเงนก (๒) ดอกเบยเงนก (๓) เงนทก าหนดใหจายตามกฎหมาย ในการพจารณาของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอคณะกรรมาธการ การเสนอ การแปรญตต หรอการกระท าดวยประการใด ๆ ทมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการมสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย จะกระท ามได ในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา มจ านวนไมนอยกวา หนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา เหนวามการกระท าทฝาฝนบทบญญตตามวรรคสอง ใหเสนอความเหนตอศาลรฐธรรมนญเพอพจารณา และศาลรฐธรรมนญตองพจารณาวนจฉยใหแลวเสรจภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบความเหนดงกลาว ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวามการกระท าทฝาฝนบทบญญตตามวรรคสอง ใหการเสนอ การแปรญตต หรอการกระท าดงกลาวเปนอนสนผล ถาผกระท าการดงกลาวเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ใหผกระท าการนนสนสดสมาชกภาพนบแตวนทศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉย และใหเพกถอน สทธสมครรบเลอกตงของผนน แตในกรณทคณะรฐมนตรเปนผกระท าการหรออนมตใหกระท าการ หรอรวามการกระท าดงกลาวแลวแตมไดสงยบยง ใหคณะรฐมนตรพนจากต าแหนงทงคณะ นบแตวนทศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉย และใหเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงของรฐมนตรทพนจากต าแหนงนน เวนแตจะพสจนไดวาตนมไดอยในทประชมในขณะทมมต และใหผกระท าการดงกลาวตองรบผดชดใชเงนนนคนพรอมดวยดอกเบย เจาหนาทของรฐผใดจดท าโครงการหรออนมตหรอจดสรรเงนงบประมาณ โดยรวามการด าเนนการอนเปนการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนงหรอวรรคสอง ถาไดบนทก ขอโตแยงไวเปนหนงสอหรอมหนงสอแจงใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทราบ ใหพนจากความรบผด การเรยกเงนคนตามวรรคสามหรอวรรคส ใหกระท าไดภายในยสบปนบแต วนทมการจดสรรงบประมาณนน ในกรณทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไดรบแจง ตามวรรคส ใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตด าเนนการสอบสวน เปนทางลบโดยพลน หากเหนวากรณมมล ใหเสนอความเหนตอศาลรฐธรรมนญเพอด าเนนการตอไป

๕๐


ตามวรรคสาม และไมวากรณจะเปนประการใด คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตและศาลรฐธรรมนญหรอบคคลใดจะเปดเผยขอมลเกยวกบผแจงมได มาตรา ๑๔๕ รางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว ใหนายกรฐมนตรรอไวหาวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา ถาไมมกรณ ตองด าเนนการตามมาตรา ๑๔๘ ใหน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายภายในยสบวนนบแต วนพนก าหนดเวลาดงกลาว มาตรา ๑๔๖ รางพระราชบญญตใด พระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย และพระราชทานคนมายงรฐสภา หรอเมอพนเกาสบวนแลวมไดพระราชทานคนมา รฐสภา จะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม ถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยง ไมนอยกวาสองในสามของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาแลว ใหนายกรฐมนตร น ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง เมอพระมหากษตรยมได ทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตรน าพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรย ไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว มาตรา ๑๔๗ ในกรณทอายของสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการ ยบสภาผแทนราษฎร รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมหรอรางพระราชบญญตทรฐสภายงมได ใหความเหนชอบ หรอทรฐสภาใหความเหนชอบแลวแตพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย หรอเมอพนเกาสบวนแลวมไดพระราชทานคนมา ใหเปนอนตกไป บรรดารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมหรอรางพระราชบญญตทรฐสภายงมได ใหความเหนชอบทตกไปตามวรรคหนง ถาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไป รองขอตอรฐสภาเพอใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา แลวแตกรณ พจารณาตอไป ถารฐสภาเหนชอบดวยกใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา แลวแตกรณ พจารณาตอไปได แตคณะรฐมนตรตองรองขอภายในหกสบวนนบแตวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลง การเลอกตงทวไป มาตรา ๑๔๘ กอนทนายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตใดขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยตามมาตรา ๘๑ (๑) หากสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกนมจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา เหนวารางพระราชบญญตดงกลาวมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตอง

๕๑


ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหเสนอความเหนตอประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนน ไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหนายกรฐมนตรทราบโดยไมชกชา (๒) หากนายกรฐมนตรเหนวารางพระราชบญญตดงกลาวมขอความขดหรอแยง ตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหสงความเหนเชนวานน ไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาทราบ โดยไมชกชา ในระหวางการพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะน า รางพระราชบญญตดงกลาวขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยมได ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ และขอความดงกลาว เปนสาระส าคญ ใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ แตมใชกรณตามวรรคสาม ใหขอความทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป และใหนายกรฐมนตรด าเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑ มาตรา ๑๔๙ ใหน าความในมาตรา ๑๔๘ มาใชบงคบแกรางขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร รางขอบงคบการประชมวฒสภา และรางขอบงคบการประชมรฐสภา ทสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ ใหความเหนชอบแลว กอนน าไปประกาศ ในราชกจจานเบกษาดวยโดยอนโลม มาตรา ๑๕๐ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภามสทธตงกระทถามรฐมนตรในเรองใดเกยวกบงานในหนาทโดยจะถามเปนหนงสอหรอดวยวาจากได ตามขอบงคบ การประชมแหงสภานน ๆ ซงอยางนอยตองก าหนดใหมการตงกระทถามดวยวาจาโดยไมตองแจงลวงหนาไวดวย รฐมนตรยอมมสทธทจะไมตอบกระทเมอคณะรฐมนตรเหนวาเรองนนยงไมควรเปดเผยเพราะเกยวกบความปลอดภยหรอประโยชนส าคญของแผนดน มาตรา ๑๕๑ สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร มสทธเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไป เพอลงมตไมไววางใจรฐมนตรเปนรายบคคลหรอทงคณะ

๕๒


เมอไดมการเสนอญตตตามวรรคหนงแลว จะมการยบสภาผแทนราษฎรมได เวนแตจะมการถอนญตตหรอการลงมตนนไมไดคะแนนเสยงตามวรรคส เมอการอภปรายทวไปสนสดลง โดยมใชดวยมตใหผานระเบยบวาระเปดอภปราย นนไป ใหสภาผแทนราษฎรลงมตไววางใจหรอไมไววางใจ การลงมตในกรณเชนวานมใหกระท า ในวนเดยวกบวนทการอภปรายสนสดลง มตไมไววางใจตองมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมด เทาทมอยของสภาผแทนราษฎร รฐมนตรคนใดพนจากต าแหนงเดมแตยงคงเปนรฐมนตรในต าแหนงอน ภายหลงจากวนทสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาชอตามวรรคหนง หรอพนจากต าแหนงเดมไมเกน เกาสบวนกอนวนทสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาชอตามวรรคหนง แตยงคงเปนรฐมนตรในต าแหนงอน ใหรฐมนตรคนนนยงคงตองถกอภปรายเพอลงมตไมไววางใจตอไป มาตรา ๑๕๒ สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร จะเขาชอกนเพอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไป เพอซกถามขอเทจจรงหรอเสนอแนะปญหาตอคณะรฐมนตร โดยไมมการลงมตกได มาตรา ๑๕๓ สมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา มสทธเขาชอขอเปดอภปรายทวไปในวฒสภาเพอใหคณะรฐมนตร แถลงขอเทจจรงหรอชแจงปญหาส าคญเกยวกบการบรหารราชการแผนดนโดยไมมการลงมต มาตรา ๑๕๔ การเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปตามมาตรา ๑๕๑ มาตรา ๑๕๒ หรอมาตรา ๑๕๓ แลวแตกรณ ใหกระท าไดปละหนงครง ความในวรรคหนงไมใชบงคบแกการเปดอภปรายทวไปตามมาตรา ๑๕๑ ทสนสดลงดวยมตใหผานระเบยบวาระเปดอภปรายนนไป มาตรา ๑๕๕ ในกรณทมปญหาส าคญเกยวกบความมนคงปลอดภยหรอเศรษฐกจของประเทศ สมควรทจะปรกษาหารอรวมกนระหวางรฐสภาและคณะรฐมนตร ผน าฝายคาน ในสภาผแทนราษฎรจะแจงไปยงประธานรฐสภาขอใหมการเปดอภปรายทวไปในทประชมรฐสภากได ในกรณน ประธานรฐสภาตองด าเนนการใหมการประชมภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบการแจง แตรฐสภาจะลงมตในปญหาทอภปรายมได การประชมตามวรรคหนงใหประชมลบ และคณะรฐมนตรมหนาทตองเขารวมประชมดวย

๕๓


สวนท ๕ การประชมรวมกนของรฐสภา

มาตรา ๑๕๖ ในกรณตอไปน ใหรฐสภาประชมรวมกน (๑) การใหความเหนชอบในการแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๗ (๒) การปฏญาณตนของผส าเรจราชการแทนพระองคตอรฐสภาตามมาตรา ๑๙ (๓) การรบทราบการแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗ ตามมาตรา ๒๐ (๔) การรบทราบหรอใหความเหนชอบในการสบราชสมบตตามมาตรา ๒๑ (๕) การใหความเหนชอบในการปดสมยประชมตามมาตรา ๑๒๑ (๖) การเปดประชมรฐสภาตามมาตรา ๑๒๒ (๗) การพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามมาตรา ๑๓๒ (๘) การปรกษารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหรอรางพระราชบญญตใหมตามมาตรา ๑๔๖ (๙) การพจารณาใหความเหนชอบตามมาตรา ๑๔๗ (๑๐) การเปดอภปรายทวไปตามมาตรา ๑๕๕ และมาตรา ๑๖๕ (๑๑) การตราขอบงคบการประชมรฐสภาตามมาตรา ๑๕๗ (๑๒) การแถลงนโยบายตามมาตรา ๑๖๒ (๑๓) การใหความเหนชอบในการประกาศสงครามตามมาตรา ๑๗๗ (๑๔) การรบฟงค าชแจงและการใหความเหนชอบหนงสอสญญาตามมาตรา ๑๗๘ (๑๕) การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๕๖ (๑๖) กรณอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๕๗ ในการประชมรวมกนของรฐสภาใหใชขอบงคบการประชมรฐสภา ในระหวางทยงไมมขอบงคบการประชมรฐสภา ใหใชขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร โดยอนโลมไปพลางกอน ในการประชมรวมกนของรฐสภา ใหน าบททใชแกสภาทงสองมาใชบงคบ โดยอนโลม เวนแตในเรองการตงคณะกรรมาธการ กรรมาธการซงตงจากผซงเปนสมาชก ของแตละสภาจะตองมจ านวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจ านวนสมาชกของแตละสภา

๕๔


หมวด ๘ คณะรฐมนตร

มาตรา ๑๕๘ พระมหากษตรยทรงแตงตงนายกรฐมนตรและรฐมนตรอน อกไมเกนสามสบหาคน ประกอบเปนคณะรฐมนตร มหนาทบรหารราชการแผนดนตามหลก ความรบผดชอบรวมกน นายกรฐมนตรตองแตงตงจากบคคลซงสภาผแทนราษฎรใหความเหนชอบตามมาตรา ๑๕๙ ใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงนายกรฐมนตร นายกรฐมนตรจะด ารงต าแหนงรวมกนแลวเกนแปดปมได ทงน ไมวาจะเปนการด ารงต าแหนงตดตอกนหรอไม แตมใหนบรวมระยะเวลาในระหวางทอยปฏบตหนาทตอไป หลงพนจากต าแหนง มาตรา ๑๕๙ ใหสภาผแทนราษฎรพจารณาใหความเหนชอบบคคลซงสมควร ไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตรจากบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๖๐ และเปนผมชออยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ เฉพาะจากบญชรายชอ ของพรรคการเมองทมสมาชกไดรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวารอยละหา ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร การเสนอชอตามวรรคหนงตองมสมาชกรบรองไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร มตของสภาผแทนราษฎรทเหนชอบการแตงตงบคคลใดใหเปนนายกรฐมนตร ตองกระท าโดยการลงคะแนนโดยเปดเผย และมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร มาตรา ๑๖๐ รฐมนตรตอง (๑) มสญชาตไทยโดยการเกด (๒) มอายไมต ากวาสามสบหาป (๓) ส าเรจการศกษาไมต ากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา (๔) มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ (๕) ไมมพฤตกรรมอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรม อยางรายแรง

๕๕


(๖) ไมมลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ (๗) ไมเปนผตองค าพพากษาใหจ าคก แมคดนนจะยงไมถงทสด หรอมการ รอการลงโทษ เวนแตในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐาน หมนประมาท (๘) ไมเปนผเคยพนจากต าแหนงเพราะเหตกระท าการอนเปนการตองหาม ตามมาตรา ๑๘๖ หรอมาตรา ๑๘๗ มาแลวยงไมถงสองปนบถงวนแตงตง มาตรา ๑๖๑ กอนเขารบหนาท รฐมนตรตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยดวยถอยค า ดงตอไปน “ขาพระพทธเจา (ชอผปฏญาณ) ขอถวายสตยปฏญาณวา ขาพระพทธเจา จะจงรกภกดตอพระมหากษตรย และจะปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชน ของประเทศและประชาชน ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทกประการ” ในกรณทโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหคณะรฐมนตรปฏบตหนาทไปพลางกอน ทจะถวายสตยปฏญาณ ใหคณะรฐมนตรนนด าเนนการตามมาตรา ๑๖๒ วรรคสองได ในกรณเชนน ใหคณะรฐมนตรตามมาตรา ๑๖๘ (๑) พนจากการปฏบตหนาทนบแตวนท โปรดเกลาโปรดกระหมอมดงกลาว มาตรา ๑๖๒ คณะรฐมนตรทจะเขาบรหารราชการแผนดนตองแถลงนโยบาย ตอรฐสภาซงตองสอดคลองกบหนาทของรฐ แนวนโยบายแหงรฐ และยทธศาสตรชาต และตองชแจงแหลงทมาของรายไดทจะน ามาใชจายในการด าเนนนโยบาย โดยไมมการลงมตความไววางใจ ทงน ภายในสบหาวนนบแตวนเขารบหนาท กอนแถลงนโยบายตอรฐสภาตามวรรคหนง หากมกรณทส าคญและจ าเปนเรงดวนซงหากปลอยใหเนนชาไปจะกระทบตอประโยชนส าคญของแผนดน คณะรฐมนตรทเขารบหนาท จะด าเนนการไปพลางกอนเพยงเทาทจ าเปนกได มาตรา ๑๖๓ รฐมนตรยอมมสทธเขาประชมและแถลงขอเทจจรงหรอ แสดงความคดเหนในทประชมสภาแตไมมสทธออกเสยงลงคะแนน เวนแตเปนการออกเสยง ลงคะแนนในสภาผแทนราษฎรในกรณทรฐมนตรผนนเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรดวย และใหน าเอกสทธทบญญตไวในมาตรา ๑๒๔ มาใชบงคบโดยอนโลม

๕๖


มาตรา ๑๖๔ ในการบรหารราชการแผนดน คณะรฐมนตรตองด าเนนการ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ กฎหมาย และนโยบายทไดแถลงไวตอรฐสภา และตองปฏบตตามหลกเกณฑดงตอไปนดวย (๑) ปฏบตหนาทและใชอ านาจดวยความซอสตย สจรต เสยสละ เปดเผย และมความรอบคอบและระมดระวงในการด าเนนกจการตาง ๆ เพอประโยชนสงสดของประเทศ และประชาชนสวนรวม (๒) รกษาวนยในกจการทเกยวกบเงนแผนดนตามกฎหมายวาดวยวนยการเงน การคลงของรฐอยางเครงครด (๓) ยดถอและปฏบตตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด (๔) สรางเสรมใหทกภาคสวนในสงคมอยรวมกนอยางเปนธรรม ผาสก และสามคคปรองดองกน รฐมนตรตองรบผดชอบตอสภาผแทนราษฎรในเรองทอยในหนาทและอ านาจ ของตน รวมทงตองรบผดชอบรวมกนตอรฐสภาในการก าหนดนโยบายและการด าเนนการ ตามนโยบายของคณะรฐมนตร มาตรา ๑๖๕ ในกรณทมปญหาส าคญเกยวกบการบรหารราชการแผนดน ทคณะรฐมนตรเหนสมควรจะฟงความคดเหนของสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา นายกรฐมนตรจะแจงไปยงประธานรฐสภาขอใหมการเปดอภปรายทวไปในทประชมรวมกน ของรฐสภากได ในกรณเชนวาน รฐสภาจะลงมตในปญหาทอภปรายมได มาตรา ๑๖๖ ในกรณทมเหตอนสมควร คณะรฐมนตรจะขอใหมการออกเสยงประชามตในเรองใดอนมใชเรองทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอเรองทเกยวกบตวบคคลหรอ คณะบคคลใดกได ทงน ตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๑๖๗ รฐมนตรทงคณะพนจากต าแหนง เมอ (๑) ความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตรสนสดลงตามมาตรา ๑๗๐ (๒) อายสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการยบสภาผแทนราษฎร (๓) คณะรฐมนตรลาออก (๔) พนจากต าแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๑๔๔ เมอรฐมนตรทงคณะพนจากต าแหนงตาม (๑) (๓) หรอ (๔) ใหด าเนนการเพอใหมคณะรฐมนตรขนใหมตามมาตรา ๑๕๘ และมาตรา ๑๕๙

๕๗


มาตรา ๑๖๘ ใหคณะรฐมนตรทพนจากต าแหนงอยปฏบตหนาทตอไปภายใตเงอนไข ดงตอไปน (๑) ในกรณพนจากต าแหนงตามมาตรา ๑๖๗ (๑) (๒) หรอ (๓) ใหอยปฏบตหนาทตอไปจนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมจะเขารบหนาท เวนแตในกรณทนายกรฐมนตรพนจากต าแหนงตามมาตรา ๑๖๗ (๑) เพราะเหตขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ หรอมาตรา ๑๖๐ (๔) หรอ (๕) นายกรฐมนตรจะอยปฏบตหนาทตอไปมได (๒) ในกรณพนจากต าแหนงตามมาตรา ๑๖๗ (๔) คณะรฐมนตรทพนจากต าแหนงจะอยปฏบตหนาทตอไปมได ในกรณทคณะรฐมนตรอยปฏบตหนาทตอไปมไดตาม (๒) หรอคณะรฐมนตร ทอยปฏบตหนาทตอไปลาออกทงคณะ และเปนกรณทไมอาจด าเนนการตามมาตรา ๑๕๘ และ มาตรา ๑๕๙ ไดไมวาดวยเหตใด หรอยงด าเนนการตามมาตรา ๑๕๘ และมาตรา ๑๕๙ ไมแลวเสรจ ใหปลดกระทรวงปฏบตหนาทแทนรฐมนตรวาการกระทรวงนน ๆ เฉพาะเทาทจ าเปนไปพลางกอน โดยใหปลดกระทรวงคดเลอกกนเองใหคนหนงปฏบตหนาทแทนนายกรฐมนตร มาตรา ๑๖๙ คณะรฐมนตรทพนจากต าแหนงตามมาตรา ๑๖๗ (๒) และตองปฏบตหนาทตอไปตามมาตรา ๑๖๘ ตองปฏบตหนาทตามเงอนไข ดงตอไปน (๑) ไมกระท าการอนมผลเปนการอนมตงานหรอโครงการ หรอมผลเปนการ สรางความผกพนตอคณะรฐมนตรชดตอไป เวนแตทก าหนดไวแลวในงบประมาณรายจายประจ าป (๒) ไมแตงตงหรอโยกยายขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ า หรอพนกงานของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอกจการทรฐถอหนใหญ หรอใหบคคลดงกลาว พนจากการปฏบตหนาทหรอพนจากต าแหนง หรอใหผอนมาปฏบตหนาทแทน เวนแตจะไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการการเลอกตงกอน (๓) ไมกระท าการอนมผลเปนการอนมตใหใชจายงบประมาณส ารองจาย เพอกรณฉกเฉนหรอจ าเปน เวนแตจะไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการการเลอกตงกอน (๔) ไมใชทรพยากรของรฐหรอบคลากรของรฐเพอกระท าการใดอนอาจมผลตอ การเลอกตง และไมกระท าการอนเปนการฝาฝนขอหามตามระเบยบทคณะกรรมการการเลอกตงก าหนด มาตรา ๑๗๐ ความเปนรฐมนตรสนสดลงเฉพาะตว เมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) สภาผแทนราษฎรมมตไมไววางใจ (๔) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๖๐

๕๘


(๕) กระท าการอนเปนการตองหามตามมาตรา ๑๘๖ หรอมาตรา ๑๘๗ (๖) มพระบรมราชโองการใหพนจากความเปนรฐมนตรตามมาตรา ๑๗๑ นอกจากเหตทท าใหความเปนรฐมนตรสนสดลงเฉพาะตวตามวรรคหนงแลว ความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตรสนสดลงเมอครบก าหนดเวลาตามมาตรา ๑๕๘ วรรคส ดวย ใหน าความในมาตรา ๘๒ มาใชบงคบแกการสนสดของความเปนรฐมนตรตาม (๒) (๔) หรอ (๕) หรอวรรคสอง โดยอนโลม เพอประโยชนแหงการน ใหคณะกรรมการการเลอกตง มอ านาจสงเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยไดดวย มาตรา ๑๗๑ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจในการใหรฐมนตร พนจากความเปนรฐมนตรตามทนายกรฐมนตรถวายค าแนะน า มาตรา ๑๗๒ ในกรณเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ พระมหากษตรยจะทรงตราพระราชก าหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตกได การตราพระราชก าหนดตามวรรคหนง ใหกระท าไดเฉพาะเมอคณะรฐมนตรเหนวาเปนกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได ในการประชมรฐสภาคราวตอไป ใหคณะรฐมนตรเสนอพระราชก าหนดนนตอ รฐสภาเพอพจารณาโดยไมชกชา ถาอยนอกสมยประชมและการรอการเปดสมยประชมสามญ จะเปนการชกชา คณะรฐมนตรตองด าเนนการใหมการเรยกประชมรฐสภาสมยวสามญ เพอพจารณาอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนดโดยเรว ถาสภาผแทนราษฎรไมอนมต หรอสภาผแทนราษฎรอนมตแตวฒสภาไมอนมตและสภาผแทนราษฎรยนยนการอนมต ดวยคะแนนเสยงไมมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร ใหพระราชก าหนดนนตกไป แตทงนไมกระทบตอกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน หากพระราชก าหนดตามวรรคหนงมผลเปนการแกไขเพมเตมหรอยกเลก บทบญญตแหงกฎหมายใด และพระราชก าหนดนนตองตกไปตามวรรคสาม ใหบทบญญต แหงกฎหมายทมอยกอนการแกไขเพมเตมหรอยกเลก มผลใชบงคบตอไปนบแตวนทการไมอนมต พระราชก าหนดนนมผล ถาสภาผแทนราษฎรและวฒสภาอนมตพระราชก าหนดนน หรอถาวฒสภา ไมอนมตและสภาผแทนราษฎรยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร ใหพระราชก าหนดนนมผลใชบงคบเปนพระราชบญญตตอไป การอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนด ใหนายกรฐมนตรประกาศใน ราชกจจานเบกษา ในกรณไมอนมต ใหมผลตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา

๕๙


การพจารณาพระราชก าหนดของสภาผแทนราษฎรและของวฒสภา และการยนยนการอนมตพระราชก าหนด จะตองกระท าในโอกาสแรกทมการประชมสภานน ๆ มาตรา ๑๗๓ กอนทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาจะไดอนมตพระราชก าหนดใด สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธเขาชอเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชก วาพระราชก าหนดนนไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง และใหประธานแหงสภานนสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญภายในสามวนนบแตวนทไดรบความเหนเพอวนจฉย และใหรอการพจารณา พระราชก าหนดนนไวกอนจนกวาจะไดรบแจงค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ใหศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบเรอง และให ศาลรฐธรรมนญแจงค าวนจฉยนนไปยงประธานแหงสภาทสงความเหนนนมา ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาพระราชก าหนดใดไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ใหพระราชก าหนดนนไมมผลใชบงคบมาแตตน ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญวาพระราชก าหนดใดไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวนตลาการศาลรฐธรรมนญทงหมด เทาทมอย มาตรา ๑๗๔ ในกรณทมความจ าเปนตองมกฎหมายเกยวดวยภาษอากร หรอเงนตราซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน พระมหากษตรยจะทรงตราพระราชก าหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตกได ใหน าความในมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม วรรคส วรรคหา วรรคหก และวรรคเจด มาใชบงคบแกพระราชก าหนดทไดตราขนตามวรรคหนงโดยอนโลม แตถาเปนการตราขน ในระหวางสมยประชม จะตองน าเสนอตอสภาผแทนราษฎรภายในสามวนนบแตวนถดจาก วนประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา ๑๗๕ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจในการตราพระราชกฤษฎกาโดยไมขดตอกฎหมาย มาตรา ๑๗๖ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจในการประกาศใชและ เลกใชกฎอยการศก ในกรณทมความจ าเปนตองประกาศใชกฎอยการศกเฉพาะแหงเปนการรบดวน เจาหนาทฝายทหารยอมกระท าไดตามกฎหมายวาดวยกฎอยการศก

๖๐


มาตรา ๑๗๗ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจในการประกาศสงคราม เมอไดรบความเหนชอบของรฐสภา มตใหความเหนชอบของรฐสภาตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวน สมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา มาตรา ๑๗๘ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจในการท าหนงสอสญญา สนตภาพ สญญาสงบศก และสญญาอนกบนานาประเทศหรอกบองคการระหวางประเทศ หนงสอสญญาใดมบทเปลยนแปลงอาณาเขตไทย หรอเขตพนทนอกอาณาเขต ซงประเทศไทยมสทธอธปไตยหรอมเขตอ านาจตามหนงสอสญญาหรอตามกฎหมายระหวางประเทศ หรอจะตองออกพระราชบญญตเพอใหการเปนไปตามหนงสอสญญา และหนงสอสญญาอน ทอาจมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม หรอการคาหรอการลงทนของประเทศ อยางกวางขวาง ตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา ในการน รฐสภาตองพจารณาใหแลวเสรจภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบเรอง หากรฐสภาพจารณาไมแลวเสรจภายในก าหนดเวลาดงกลาว ใหถอวารฐสภาใหความเหนชอบ หนงสอสญญาอนทอาจมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม หรอการคาหรอการลงทนของประเทศอยางกวางขวางตามวรรคสอง ไดแก หนงสอสญญาเกยวกบการคาเสร เขตศลกากรรวม หรอการใหใชทรพยากรธรรมชาต หรอท าใหประเทศตองสญเสยสทธในทรพยากรธรรมชาตทงหมดหรอบางสวน หรอหนงสอสญญาอนตามทกฎหมายบญญต ใหมกฎหมายก าหนดวธการทประชาชนจะเขามามสวนรวมในการแสดงความคดเหนและไดรบการเยยวยาทจ าเปนอนเกดจากผลกระทบของการท าหนงสอสญญาตามวรรคสามดวย เมอมปญหาวาหนงสอสญญาใดเปนกรณตามวรรคสองหรอวรรคสามหรอไม คณะรฐมนตรจะขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยกได ทงน ศาลรฐธรรมนญตองวนจฉยใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบค าขอ มาตรา ๑๗๙ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจในการพระราชทาน อภยโทษ มาตรา ๑๘๐ พระมหากษตรยทรงแตงตงขาราชการฝายทหารและฝายพลเรอน ต าแหนงปลดกระทรวง อธบด และเทยบเทา และทรงใหพนจากต าแหนง เวนแตกรณทพนจากต าแหนงเพราะความตาย เกษยณอาย หรอพนจากราชการเพราะถกลงโทษ มาตรา ๑๘๑ ขาราชการและพนกงานของรฐซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ า และมใชขาราชการการเมอง จะเปนขาราชการการเมองหรอผด ารงต าแหนงทางการเมองอนมได

๖๑


มาตรา ๑๘๒ บทกฎหมาย พระราชหตถเลขา และพระบรมราชโองการอนเกยวกบราชการแผนดน ตองมรฐมนตรลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญ ใหผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการเปนผรบผดชอบในกจการทงปวงบรรดา ทไดรบสนองพระบรมราชโองการ มาตรา ๑๘๓ เงนประจ าต าแหนงและประโยชนตอบแทนอยางอนขององคมนตร ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร ประธานและรองประธานวฒสภา ผน าฝายคาน ในสภาผแทนราษฎร สมาชกสภาผแทนราษฎร และสมาชกวฒสภา ใหก าหนดโดยพระราชกฤษฎกา บ าเหนจบ านาญหรอประโยชนตอบแทนอยางอนขององคมนตรซงพนจากต าแหนง ใหก าหนดโดยพระราชกฤษฎกา

หมวด ๙ การขดกนแหงผลประโยชน

มาตรา ๑๘๔ สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตอง (๑) ไมด ารงต าแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ หรอต าแหนงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน (๒) ไมรบหรอแทรกแซงหรอกาวกายการเขารบสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจอนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน หรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวน หรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว ทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม (๓) ไมรบเงนหรอประโยชนใด ๆ จากหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเปนพเศษนอกเหนอไปจากทหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ ปฏบตตอบคคลอน ๆ ในธรกจการงานปกต (๔) ไมกระท าการใด ๆ ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม อนเปนการขดขวาง หรอแทรกแซงการใชสทธหรอเสรภาพของหนงสอพมพหรอสอมวลชนโดยมชอบ มาตรานมใหใชบงคบในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภารบ เบยหวด บ าเหนจ บ านาญ เงนปพระบรมวงศานวงศ หรอเงนอนใดในลกษณะเดยวกน และมให ใชบงคบในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภารบหรอด ารงต าแหนงกรรมาธการ ของรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา หรอกรรมการทไดรบแตงตงในการบรหารราชการแผนดนทเกยวกบกจการของสภา หรอกรรมการตามทมกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ

๖๒


ใหน า (๒) และ (๓) มาบงคบใชแกคสมรสและบตรของสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา และบคคลอนซงมใชคสมรสและบตรของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอ สมาชกวฒสภานนทด าเนนการในลกษณะผถกใช ผรวมด าเนนการ หรอผไดรบมอบหมายจากสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาใหกระท าการตามมาตรานดวย มาตรา ๑๘๕ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาตองไมใชสถานะ หรอต าแหนงการเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภากระท าการใด ๆ อนมลกษณะ ทเปนการกาวกายหรอแทรกแซงเพอประโยชนของตนเอง ของผอน หรอของพรรคการเมอง ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม ในเรองดงตอไปน (๑) การปฏบตราชการหรอการด าเนนงานในหนาทประจ าของขาราชการ พนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ กจการทรฐถอหนใหญ หรอราชการสวนทองถน (๒) กระท าการในลกษณะทท าใหตนมสวนรวมในการใชจายเงนงบประมาณ หรอใหความเหนชอบในการจดท าโครงการใด ๆ ของหนวยงานของรฐ เวนแตเปนการด าเนนการ ในกจการของรฐสภา (๓) การบรรจ แตงตง โยกยาย โอน เลอนต าแหนง เลอนเงนเดอนหรอ การใหพนจากต าแหนงของขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ าและมใชขาราชการการเมอง พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ กจการทรฐถอหนใหญ หรอราชการสวนทองถน มาตรา ๑๘๖ ใหน าความในมาตรา ๑๘๔ มาใชบงคบแกรฐมนตรดวยโดยอนโลม เวนแตกรณดงตอไปน (๑) การด ารงต าแหนงหรอการด าเนนการทกฎหมายบญญตใหเปนหนาท หรออ านาจของรฐมนตร (๒) การกระท าตามหนาทและอ านาจในการบรหารราชการแผนดน หรอตามนโยบายทไดแถลงตอรฐสภา หรอตามทกฎหมายบญญต นอกจากกรณตามวรรคหนง รฐมนตรตองไมใชสถานะหรอต าแหนงกระท าการใด ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม อนเปนการกาวกายหรอแทรกแซงการปฏบตหนาทของเจาหนาท ของรฐเพอประโยชนของตนเอง ของผอน หรอของพรรคการเมองโดยมชอบตามทก าหนดใน มาตรฐานทางจรยธรรม

๖๓


มาตรา ๑๘๗ รฐมนตรตองไมเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษท หรอไมคงไวซงความเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษทตอไปตามจ านวนทกฎหมายบญญต และตองไมเปนลกจางของบคคลใด ในกรณทรฐมนตรผใดประสงคจะไดรบประโยชนจากกรณตามวรรคหนงตอไป ใหแจงประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทราบภายในสามสบวนนบแต วนทไดรบแตงตง และใหโอนหนในหางหนสวนหรอบรษทดงกลาวใหแกนตบคคลซงจดการทรพยสนเพอประโยชนของผอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต รฐมนตรจะเขาไปเกยวของกบการบรหารจดการหนหรอกจการของหางหนสวน หรอบรษทตามวรรคสองไมวาในทางใด ๆ มได มาตรานเฉพาะในสวนทเกยวกบความเปนหนสวนหรอผถอหน ใหใชบงคบแก คสมรสและบตรทยงไมบรรลนตภาวะของรฐมนตร และการถอหนของรฐมนตรทอยในความครอบครองหรอดแลของบคคลอนไมวาโดยทางใด ๆ ดวย

หมวด ๑๐ ศาล


มาตรา ๑๘๘ การพจารณาพพากษาอรรถคดเปนอ านาจของศาล ซงตอง ด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย และในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย ผพพากษาและตลาการยอมมอสระในการพจารณาพพากษาอรรถคด ตามรฐธรรมนญและกฎหมายใหเปนไปโดยรวดเรว เปนธรรม และปราศจากอคตทงปวง มาตรา ๑๘๙ บรรดาศาลทงหลายจะตงขนไดแตโดยพระราชบญญต การตงศาลขนใหมหรอก าหนดวธพจารณาเพอพจารณาพพากษาคดใดคดหนง หรอทมขอหาฐานใดฐานหนงโดยเฉพาะแทนศาลทมตามกฎหมายส าหรบพจารณาพพากษาคดนน ๆ จะกระท ามได

๖๔


มาตรา ๑๙๐ พระมหากษตรยทรงแตงตงและใหผพพากษาและตลาการ พนจากต าแหนง แตในกรณทพนจากต าแหนงเพราะความตาย เกษยณอาย ตามวาระ หรอพนจาก ราชการเพราะถกลงโทษ ใหน าความกราบบงคมทลเพอทรงทราบ มาตรา ๑๙๑ กอนเขารบหนาท ผพพากษาและตลาการตองถวายสตยปฏญาณ ตอพระมหากษตรยดวยถอยค า ดงตอไปน “ขาพระพทธเจา (ชอผปฏญาณ) ขอถวายสตยปฏญาณวา ขาพระพทธเจา จะจงรกภกดตอพระมหากษตรย และจะปฏบตหนาทในพระปรมาภไธยดวยความซอสตยสจรต โดยปราศจากอคตทงปวง เพอใหเกดความยตธรรมแกประชาชน และความสงบสขแหง ราชอาณาจกร ทงจะรกษาไวและปฏบตตามซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและกฎหมายทกประการ” มาตรา ๑๙๒ ในกรณทมปญหาเกยวกบหนาทและอ านาจระหวางศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอศาลทหาร ใหพจารณาวนจฉยชขาดโดยคณะกรรมการซงประกอบดวยประธาน ศาลฎกาเปนประธาน ประธานศาลปกครองสงสด หวหนาส านกตลาการทหาร และผทรงคณวฒอนอกไมเกนสคนตามทกฎหมายบญญต เปนกรรมการ หลกเกณฑและวธการชขาดปญหาเกยวกบหนาทและอ านาจระหวางศาล ตามวรรคหนง ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๑๙๓ ใหแตละศาล ยกเวนศาลทหาร มหนวยงานทรบผดชอบงานธรการ ทมความเปนอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอน โดยใหมหวหนาหนวยงานคนหนงเปนผบงคบบญชาขนตรงตอประธานของแตละศาล ทงน ตามทกฎหมายบญญต ใหศาลยตธรรมและศาลปกครองมระบบเงนเดอนและคาตอบแทนเปนการเฉพาะตามความเหมาะสมตามทกฎหมายบญญต

สวนท ๒ ศาลยตธรรม

มาตรา ๑๙๔ ศาลยตธรรมมอ านาจพจารณาพพากษาคดทงปวง เวนแต คดทรฐธรรมนญหรอกฎหมายบญญตใหอยในอ านาจของศาลอน การจดตง วธพจารณาคด และการด าเนนงานของศาลยตธรรมใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน

๖๕


มาตรา ๑๙๕ ใหมแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา โดยองคคณะผพพากษาประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษา ศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกา ซงไดรบ คดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกา จ านวนไมนอยกวาหาคนแตไมเกนเกาคนตามทบญญตไว ในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง โดยใหเลอกเปนรายคด ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมอ านาจพจารณาพพากษาคดตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ใหอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาไดภายในสามสบวนนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญา ของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกาตามวรรคส ใหด าเนนการโดย องคคณะของศาลฎกาซงประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะ ในศาลฎกาซงไมเคยพจารณาคดนนมากอน และไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกา จ านวนเกาคน โดยใหเลอกเปนรายคด และเมอองคคณะของศาลฎกาดงกลาวไดวนจฉยแลว ใหถอวาค าวนจฉยนนเปนค าวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา ใหผใดพนจากต าแหนง หรอค าพพากษานนมผลใหผใดพนจากต าแหนง ไมวาจะมการอทธรณ ตามวรรคสหรอไม ใหผนนพนจากต าแหนงตงแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนง ทางการเมองมค าพพากษา หลกเกณฑและวธการอทธรณตามวรรคส และการพจารณาวนจฉยอทธรณ ตามวรรคหา ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญา ของผด ารงต าแหนงทางการเมอง มาตรา ๑๙๖ การบรหารงานบคคลเกยวกบผพพากษาศาลยตธรรม ตองมความเปนอสระ และด าเนนการโดยคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม ซงประกอบดวยประธานศาลฎกาเปนประธาน และกรรมการผทรงคณวฒซงเปนขาราชการตลาการในแตละชนศาล และผทรงคณวฒซงไมเปนหรอเคยเปนขาราชการตลาการ บรรดาทไดรบเลอกจากขาราชการตลาการไมเกนสองคน ทงน ตามทกฎหมายบญญต

๖๖


สวนท ๓ ศาลปกครอง

มาตรา ๑๙๗ ศาลปกครองมอ านาจพจารณาพพากษาคดปกครองอนเนองมาจากการใชอ านาจทางปกครองตามกฎหมายหรอเนองมาจากการด าเนนกจการทางปกครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต ใหมศาลปกครองสงสดและศาลปกครองชนตน อ านาจศาลปกครองตามวรรคหนง ไมรวมถงการวนจฉยชขาดขององคกรอสระ ซงเปนการใชอ านาจโดยตรงตามรฐธรรมนญขององคกรอสระนน ๆ การจดตง วธพจารณาคด และการด าเนนงานของศาลปกครองใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน มาตรา ๑๙๘ การบรหารงานบคคลเกยวกบตลาการศาลปกครองตองม ความเปนอสระ และด าเนนการโดยคณะกรรมการตลาการศาลปกครองซงประกอบดวย ประธานศาลปกครองสงสดเปนประธาน และกรรมการผทรงคณวฒซงเปนตลาการในศาลปกครอง และผทรงคณวฒซงไมเปนหรอเคยเปนตลาการในศาลปกครองไมเกนสองคน บรรดาทไดรบเลอก จากขาราชการตลาการศาลปกครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต

สวนท ๔ ศาลทหาร

มาตรา ๑๙๙ ศาลทหารมอ านาจพจารณาพพากษาคดอาญาทผกระท าความผด เปนบคคลซงอยในอ านาจศาลทหารและคดอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต การจดตง วธพจารณาคด และการด าเนนงานของศาลทหาร ตลอดจนการแตงตงและการใหตลาการศาลทหารพนจากต าแหนง ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

๖๗


หมวด ๑๑ ศาลรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๐๐ ศาลรฐธรรมนญประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญจ านวนเกาคนซงพระมหากษตรยทรงแตงตงจากบคคล ดงตอไปน (๑) ผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะ ในศาลฎกามาแลวไมนอยกวาสามป ซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกา จ านวนสามคน (๒) ตลาการในศาลปกครองสงสดซงด ารงต าแหนงไมต ากวาตลาการศาลปกครองสงสดมาแลวไมนอยกวาหาป ซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสด จ านวนสองคน (๓) ผทรงคณวฒสาขานตศาสตรซงไดรบการสรรหาจากผด ารงต าแหนงหรอ เคยด ารงต าแหนงศาสตราจารยของมหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวเปนเวลาไมนอยกวาหาป และยงมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ จ านวนหนงคน (๔) ผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรหรอรฐประศาสนศาสตรซงไดรบการสรรหาจาก ผด ารงต าแหนงหรอเคยด ารงต าแหนงศาสตราจารยของมหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวเปนเวลาไมนอยกวาหาป และยงมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ จ านวนหนงคน (๕) ผทรงคณวฒซงไดรบการสรรหาจากผรบหรอเคยรบราชการในต าแหนง ไมต ากวาอธบดหรอหวหนาสวนราชการทเทยบเทา หรอต าแหนงไมต ากวารองอยการสงสดมาแลว ไมนอยกวาหาป จ านวนสองคน ในกรณไมอาจเลอกผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาตาม (๑) ทประชมใหญ ศาลฎกาจะเลอกบคคลจากผซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาในศาลฎกามาแลวไมนอยกวาสามปกได การนบระยะเวลาตามวรรคหนง ใหนบถงวนทไดรบการคดเลอกหรอวนสมคร เขารบการสรรหา แลวแตกรณ ในกรณจ าเปนอนไมอาจหลกเลยงได คณะกรรมการสรรหา จะประกาศลดระยะเวลาตามวรรคหนงหรอวรรคสองลงกได แตจะลดลงเหลอนอยกวาสองปมได มาตรา ๒๐๑ ตลาการศาลรฐธรรมนญตองมคณสมบตดงตอไปนดวย (๑) มสญชาตไทยโดยการเกด (๒) มอายไมต ากวาสสบหาป แตไมถงหกสบแปดปในวนทไดรบการคดเลอก หรอวนสมครเขารบการสรรหา (๓) ส าเรจการศกษาไมต ากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา

๖๘


(๔) มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ (๕) มสขภาพทสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ มาตรา ๒๐๒ ตลาการศาลรฐธรรมนญตองไมมลกษณะตองหาม ดงตอไปน (๑) เปนหรอเคยเปนตลาการศาลรฐธรรมนญหรอผด ารงต าแหนงในองคกรอสระใด (๒) ลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ (๑) (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) (๘) (๙) (๑๐) (๑๑) (๑๗) หรอ (๑๘) (๓) เคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตในความผด อนไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๔) เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา ขาราชการการเมอง หรอสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนในระยะสบปกอนเขารบการคดเลอกหรอสรรหา (๕) เปนหรอเคยเปนสมาชกหรอผด ารงต าแหนงอนของพรรคการเมองในระยะสบปกอนเขารบการคดเลอกหรอสรรหา (๖) เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ า (๗) เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการ สวนทองถน หรอกรรมการหรอทปรกษาของหนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ (๘) เปนผด ารงต าแหนงใดในหางหนสวนบรษท หรอองคกรทด าเนนธรกจ โดยมงหาผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนลกจางของบคคลใด (๙) เปนผประกอบวชาชพอสระ (๑๐) มพฤตการณอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรม อยางรายแรง มาตรา ๒๐๓ เมอมกรณทจะตองสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงเปนตลาการ ศาลรฐธรรมนญ ใหเปนหนาทและอ านาจของคณะกรรมการสรรหา ซงประกอบดวย (๑) ประธานศาลฎกา เปนประธานกรรมการ (๒) ประธานสภาผแทนราษฎร และผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร เปนกรรมการ (๓) ประธานศาลปกครองสงสด เปนกรรมการ (๔) บคคลซงองคกรอสระแตงตงจากผมคณสมบตตามมาตรา ๒๐๑ และไมมลกษณะตองหามตามมาตรา ๒๐๒ และไมเคยปฏบตหนาทใด ๆ ในศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระ องคกรละหนงคน เปนกรรมการ

๖๙


ในกรณทไมมผด ารงต าแหนงกรรมการสรรหาตาม (๒) หรอกรรมการสรรหาตาม (๔) มไมครบไมวาดวยเหตใด ใหคณะกรรมการสรรหาประกอบดวยกรรมการสรรหาเทาทมอย ใหส านกงานเลขาธการวฒสภาปฏบตหนาทเปนหนวยธรการของคณะกรรมการ สรรหา ใหคณะกรรมการสรรหาด าเนนการสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงเปนตลาการ ศาลรฐธรรมนญตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ในกรณทมปญหาเกยวกบคณสมบตของผสมคร ผไดรบการคดเลอกหรอไดรบ การสรรหา ใหเปนหนาทและอ านาจของคณะกรรมการสรรหาเปนผวนจฉย ค าวนจฉยของคณะกรรมการสรรหาใหเปนทสด ในการสรรหา ใหคณะกรรมการสรรหาปรกษาหารอเพอคดสรรใหไดบคคล ซงมความรบผดชอบสง มความกลาหาญในการปฏบตหนาท และมพฤตกรรมทางจรยธรรม เปนตวอยางทดของสงคม โดยนอกจากการประกาศรบสมครแลว ใหคณะกรรมการสรรหา ด าเนนการสรรหาจากบคคลทมความเหมาะสมทวไปไดดวย แตตองไดรบความยนยอมของบคคลนน มาตรา ๒๐๔ ผไดรบการคดเลอกหรอสรรหาเพอแตงตงใหด ารงต าแหนง ตลาการศาลรฐธรรมนญตองไดรบความเหนชอบจากวฒสภาดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนง ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา ในกรณทวฒสภาไมใหความเหนชอบผไดรบการสรรหาหรอคดเลอกรายใด ใหด าเนนการสรรหาหรอคดเลอกบคคลใหมแทนผนน แลวเสนอตอวฒสภาเพอใหความเหนชอบ ตอไป เมอผไดรบการสรรหาหรอคดเลอกไดรบความเหนชอบจากวฒสภาแลว ใหเลอกกนเองใหคนหนงเปนประธานศาลรฐธรรมนญ แลวแจงผลใหประธานวฒสภาทราบ ใหประธานวฒสภาน าความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงประธาน ศาลรฐธรรมนญและตลาการศาลรฐธรรมนญ และเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ มาตรา ๒๐๕ ผไดรบความเหนชอบจากวฒสภาใหเปนตลาการศาลรฐธรรมนญ โดยทยงมไดพนจากต าแหนงตามมาตรา ๒๐๒ (๖) (๗) หรอ (๘) หรอยงประกอบวชาชพตาม (๙) อย ตองแสดงหลกฐานวาไดลาออกหรอเลกประกอบวชาชพตามมาตรา ๒๐๒ (๖) (๗) (๘) หรอ (๙) แลว ตอประธานวฒสภาภายในเวลาทประธานวฒสภาก าหนด ซงตองเปนเวลากอนทประธานวฒสภา จะน าความกราบบงคมทลตามมาตรา ๒๐๔ วรรคส ในกรณทไมแสดงหลกฐานภายในก าหนดเวลาดงกลาว ใหถอวาผนนสละสทธ และใหด าเนนการคดเลอกหรอสรรหาใหม

๗๐


มาตรา ๒๐๖ ในการพจารณาใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๐๔ ถามผไดรบ ความเหนชอบจากวฒสภาจ านวนไมนอยกวาเจดคน ใหผไดรบความเหนชอบเลอกกนเอง ใหคนหนงเปนประธานศาลรฐธรรมนญแลวแจงผลใหประธานวฒสภาทราบโดยไมตองรอ ใหมผไดรบความเหนชอบครบเกาคน และเมอโปรดเกลาโปรดกระหมอมแตงตงแลว ใหศาลรฐธรรมนญด าเนนการตามหนาทและอ านาจตอไปพลางกอนได โดยในระหวางนน ใหถอวาศาลรฐธรรมนญประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญเทาทมอย มาตรา ๒๐๗ ตลาการศาลรฐธรรมนญมวาระการด ารงต าแหนงเจดปนบแต วนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว มาตรา ๒๐๘ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระ ตลาการศาลรฐธรรมนญ พนจากต าแหนงเมอ (๑) ขาดคณสมบตตามมาตรา ๒๐๑ หรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๒๐๒ (๒) ตาย (๓) ลาออก (๔) มอายครบเจดสบหาป (๕) ศาลรฐธรรมนญมมตใหพนจากต าแหนงดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา สามในสของตลาการศาลรฐธรรมนญทงหมดเทาทมอยเพราะเหตฝาฝนหรอไมปฏบตตาม มาตรฐานทางจรยธรรมของตลาการศาลรฐธรรมนญ (๖) พนจากต าแหนงเพราะเหตตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม ประธานศาลรฐธรรมนญซงลาออกจากต าแหนง ใหพนจากต าแหนงตลาการ ศาลรฐธรรมนญดวย ในกรณทตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากต าแหนงตามวาระ ใหตลาการ ศาลรฐธรรมนญทพนจากต าแหนงปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะมการแตงตงตลาการศาลรฐธรรมนญใหมแทน ในกรณทมปญหาวาตลาการศาลรฐธรรมนญผใดพนจากต าแหนงตาม (๑) หรอ (๓) หรอไม ใหเปนหนาทและอ านาจของคณะกรรมการสรรหาตามมาตรา ๒๐๓ เปนผวนจฉย ค าวนจฉยของคณะกรรมการสรรหาใหเปนทสด การรองขอ ผมสทธรองขอ การพจารณา และการวนจฉยตามวรรคส ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของ ศาลรฐธรรมนญ

๗๑


มาตรา ๒๐๙ ในระหวางทตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากต าแหนงกอนวาระ และยงไมมการแตงตงตลาการศาลรฐธรรมนญแทนต าแหนงทวาง ใหตลาการศาลรฐธรรมนญ เทาทเหลออยปฏบตหนาทตอไปได บทบญญตตามวรรคหนงมใหใชบงคบกรณมตลาการศาลรฐธรรมนญเหลออย ไมถงเจดคน มาตรา ๒๑๐ ศาลรฐธรรมนญมหนาทและอ านาจ ดงตอไปน (๑) พจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายหรอรางกฎหมาย (๒) พจารณาวนจฉยปญหาเกยวกบหนาทและอ านาจของสภาผแทนราษฎร วฒสภา รฐสภา คณะรฐมนตร หรอองคกรอสระ (๓) หนาทและอ านาจอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ การยนค ารองและเงอนไขการยนค ารอง การพจารณาวนจฉย การท าค าวนจฉย และการด าเนนงานของศาลรฐธรรมนญ นอกจากทบญญตไวในรฐธรรมนญแลว ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ใหน าความในมาตรา ๑๘๘ มาตรา ๑๙๐ มาตรา ๑๙๑ และมาตรา ๑๙๓ มาใชบงคบแกศาลรฐธรรมนญดวยโดยอนโลม มาตรา ๒๑๑ องคคณะของตลาการศาลรฐธรรมนญในการนงพจารณา และในการท าค าวนจฉยตองประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญไมนอยกวาเจดคน ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหถอเสยงขางมาก เวนแตรฐธรรมนญจะบญญตไวเปนอยางอน เมอศาลรฐธรรมนญรบเรองใดไวพจารณาแลว ตลาการศาลรฐธรรมนญผใด จะปฏเสธไมวนจฉยโดยอางวาเรองนนไมอยในอ านาจของศาลรฐธรรมนญมได ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอสระ และหนวยงานของรฐ มาตรา ๒๑๒ ในการทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายบงคบแกคดใด ถาศาลเหนเองหรอคความโตแยงพรอมดวยเหตผลวาบทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยมาตรา ๕ และยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ใหศาลสงความเหน เชนวานนตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย ในระหวางนน ใหศาลด าเนนการพจารณาตอไปได แตใหรอการพพากษาคดไวชวคราวจนกวาจะมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ในกรณทศาลรฐธรรมนญเหนวาค าโตแยงของคความตามวรรคหนง ไมเปนสาระ อนควรไดรบการวนจฉย ศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรองดงกลาวไวพจารณากได

๗๒


ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวง แตไมกระทบตอค าพพากษา ของศาลอนถงทสดแลว เวนแตในคดอาญาใหถอวาผซงเคยถกศาลพพากษาวากระท าความผด ตามบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาไมชอบดวยมาตรา ๕ นน เปนผไมเคย กระท าความผดดงกลาว หรอถาผนนยงรบโทษอยกใหปลอยตวไป แตทงนไมกอใหเกดสทธ ทจะเรยกรองคาชดเชยหรอคาเสยหายใด ๆ มาตรา ๒๑๓ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไว มสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย วธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๔ ในกรณทตลาการศาลรฐธรรมนญตองหยดปฏบตหนาท ตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม และมตลาการศาลรฐธรรมนญเหลออยไมถงเจดคน ใหประธานศาลฎกาและประธานศาลปกครองสงสดรวมกนแตงตงบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบตลาการศาลรฐธรรมนญท าหนาทเปนตลาการศาลรฐธรรมนญเปนการชวคราวใหครบเกาคน โดยใหผซงไดรบแตงตงท าหนาทในฐานะตลาการศาลรฐธรรมนญไดจนกวาตลาการศาลรฐธรรมนญทตนท าหนาทแทนจะปฏบตหนาทได หรอจนกวาจะมการแตงตงผด ารงต าแหนงแทน

หมวด ๑๒ องคกรอสระ


มาตรา ๒๑๕ องคกรอสระเปนองคกรทจดตงขนใหมความอสระในการปฏบตหนาทใหเปนไปตามรฐธรรมนญและกฎหมาย การปฏบตหนาทและการใชอ านาจขององคกรอสระตองเปนไปโดยสจรต เทยงธรรม กลาหาญ และปราศจากอคตทงปวงในการใชดลพนจ

๗๓


มาตรา ๒๑๖ นอกจากคณสมบตและลกษณะตองหามตามทบญญตไว เปนการเฉพาะในสวนทวาดวยองคกรอสระแตละองคกรแลว ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามทวไปดงตอไปนดวย (๑) มอายไมต ากวาสสบหาป แตไมเกนเจดสบป (๒) มคณสมบตตามมาตรา ๒๐๑ (๑) (๓) (๔) และ (๕) (๓) ไมมลกษณะตองหามตามมาตรา ๒๐๒ มาตรา ๒๑๗ เมอมกรณทจะตองสรรหาผสมควรไดรบการแตงตง เปนผด ารงต าแหนงในองคกรอสระนอกจากคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ใหเปน หนาทและอ านาจของคณะกรรมการสรรหาตามมาตรา ๒๐๓ ทจะด าเนนการสรรหา เวนแต กรรมการสรรหาตามมาตรา ๒๐๓ (๔) ใหประกอบดวยบคคลซงแตงตงโดยศาลรฐธรรมนญ และองคกรอสระทมใชองคกรอสระทตองมการสรรหา ใหน าความในมาตรา ๒๐๓ มาตรา ๒๐๔ มาตรา ๒๐๕ และมาตรา ๒๐๖ มาใชบงคบแกการสรรหาตามวรรคหนงโดยอนโลม มาตรา ๒๑๘ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระ ผด ารงต าแหนง ในองคกรอสระพนจากต าแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามทวไปตามมาตรา ๒๑๖ หรอ ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามเฉพาะตามมาตรา ๒๒๒ มาตรา ๒๒๘ มาตรา ๒๓๒ มาตรา ๒๓๘ หรอตามมาตรา ๒๔๖ วรรคสอง และตามกฎหมายทตราขนตามมาตรา ๒๔๖ วรรคส แลวแตกรณ ใหน าความในมาตรา ๒๐๘ วรรคสอง วรรคสาม วรรคส และวรรคหา และมาตรา ๒๐๙ มาใชบงคบแกการพนจากต าแหนงของผด ารงต าแหนงในองคกรอสระโดยอนโลม ในกรณทผด ารงต าแหนงในองคกรอสระตองหยดปฏบตหนาทตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม ถามจ านวนเหลออยไมถงกงหนง ใหน าความในมาตรา ๒๑๔ มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา ๒๑๙ ใหศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระรวมกนก าหนดมาตรฐาน ทางจรยธรรมขนใชบงคบแกตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ รวมทงผวาการตรวจเงนแผนดนและหวหนาหนวยงานธรการของศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระ

๗๔


และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได ทงน มาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาว ตองครอบคลมถงการรกษาเกยรตภมและผลประโยชนของชาต และตองระบใหชดแจงดวยวา การฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมใดมลกษณะรายแรง ในการจดท ามาตรฐานทางจรยธรรมตามวรรคหนง ใหรบฟงความคดเหน ของสภาผแทนราษฎร วฒสภา และคณะรฐมนตร ประกอบดวย และเมอประกาศใชบงคบแลว ใหใชบงคบแกสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา และคณะรฐมนตรดวย แตไมหาม สภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอคณะรฐมนตรทจะก าหนดจรยธรรมเพมขนใหเหมาะสมกบ การปฏบตหนาทของตน แตตองไมขดหรอแยงกบมาตรฐานทางจรยธรรมตามวรรคหนง และใหประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา ๒๒๐ ใหองคกรอสระแตละแหง นอกจากคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน มหนวยงานทรบผดชอบงานธรการ ด าเนนการ และอ านวยความสะดวก เพอใหองคกรอสระบรรลภารกจและหนาทตามทก าหนดไวในรฐธรรมนญ กฎหมาย และเปนไปตามมตหรอแนวทางทองคกรอสระก าหนด โดยใหมหวหนาหนวยงานคนหนงซงแตงตงโดยความเหนชอบขององคกรอสระ แตละองคกรเปนผรบผดชอบการบรหารงานของหนวยงานนน รบผดชอบขนตรงตอองคกรอสระ ทงน ตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๒๒๑ ในการปฏบตหนาท ใหองคกรอสระรวมมอและชวยเหลอกน เพอใหบรรลเปาหมายในการปฏบตหนาทของแตละองคกร และถาองคกรอสระใดเหนวา มผกระท าการอนไมชอบดวยกฎหมายแตอยในหนาทและอ านาจขององคกรอสระอน ใหแจง องคกรอสระนนทราบเพอด าเนนการตามหนาทและอ านาจตอไป

สวนท ๒ คณะกรรมการการเลอกตง

มาตรา ๒๒๒ คณะกรรมการการเลอกตงประกอบดวยกรรมการจ านวนเจดคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา จากบคคลดงตอไปน (๑) ผมความรความเชยวชาญในสาขาวชาการตาง ๆ ทจะยงประโยชนแกการบรหารและจดการการเลอกตงใหเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม และมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ ซงไดรบการสรรหาจากคณะกรรมการสรรหา จ านวนหาคน

๗๕


(๒) ผมความร ความเชยวชาญ และประสบการณดานกฎหมาย มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ และเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาอธบดผพพากษา หรอต าแหนงไมต ากวา อธบดอยการมาแลวเปนเวลาไมนอยกวาหาป ซงไดรบการคดเลอกจากทประชมใหญศาลฎกา จ านวนสองคน ผซงจะไดรบการสรรหาเปนกรรมการการเลอกตงตาม (๑) ตองมคณสมบต ตามมาตรา ๒๓๒ (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) หรอ (๗) หรอเปนผท างานหรอเคยท างานในภาคประชาสงคมมาแลวเปนเวลาไมนอยกวายสบป ทงน ตามทคณะกรรมการสรรหาประกาศก าหนด มาตรา ๒๒๓ กรรมการการเลอกตงมวาระการด ารงต าแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว ในระหวางทกรรมการการเลอกตงพนจากต าแหนงกอนวาระ และยงไมม การแตงตงกรรมการการเลอกตงแทนต าแหนงทวาง ใหคณะกรรมการการเลอกตงเทาทเหลออยปฏบตหนาทตอไปได แตถามกรรมการการเลอกตงเหลออยไมถงสคนใหกระท าไดแตเฉพาะ การทจ าเปนอนไมอาจหลกเลยงได มาตรา ๒๒๔ ใหคณะกรรมการการเลอกตงมหนาทและอ านาจ ดงตอไปน (๑) จดหรอด าเนนการใหมการจดการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร การเลอกสมาชกวฒสภา การเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน และการออกเสยงประชามต (๒) ควบคมดแลการเลอกตงและการเลอกตาม (๑) ใหเปนไปโดยสจรตและ เทยงธรรม และควบคมดแลการออกเสยงประชามตใหเปนไปโดยชอบดวยกฎหมาย เพอการน ใหมอ านาจสบสวนหรอไตสวนไดตามทจ าเปนหรอทเหนสมควร (๓) เมอผลการสบสวนหรอไตสวนตาม (๒) หรอเมอพบเหนการกระท าทมเหต อนควรสงสยวาการเลอกตงหรอการเลอกตาม (๑) มไดเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม หรอการ ออกเสยงประชามตเปนไปโดยมชอบดวยกฎหมาย ใหมอ านาจสงระงบ ยบยง แกไขเปลยนแปลง หรอยกเลกการเลอกตงหรอการเลอก หรอการออกเสยงประชามต และสงใหด าเนนการเลอกตง เลอก หรอออกเสยงประชามตใหมในหนวยเลอกตงบางหนวย หรอทกหนวย (๔) สงระงบการใชสทธสมครรบเลอกตงของผสมครรบเลอกตงหรอผสมครรบเลอกตาม (๑) ไวเปนการชวคราวเปนระยะเวลาไมเกนหนงป เมอมหลกฐานอนควรเชอไดวาผนนกระท าการหรอรเหนกบการกระท าของบคคลอน ทมลกษณะเปนการทจรต หรอท าใหการเลอกตงหรอ การเลอกมไดเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม (๕) ดแลการด าเนนงานของพรรคการเมองใหเปนไปตามกฎหมาย (๖) หนาทและอ านาจอนตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย

๗๖


ในการสบสวนหรอไตสวนตาม (๒) คณะกรรมการการเลอกตงจะมอบหมายใหกรรมการการเลอกตงแตละคนด าเนนการ หรอมอบหมายใหคณะบคคลด าเนนการภายใตการก ากบของกรรมการการเลอกตงตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการการเลอกตงก าหนดกได การใชอ านาจตาม (๓) ใหกรรมการการเลอกตงแตละคนซงพบเหนการกระท าความผดมอ านาจกระท าไดส าหรบหนวยเลอกตงหรอเขตเลอกตงทพบเหนการกระท าความผด ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการการเลอกตงก าหนด มาตรา ๒๒๕ กอนประกาศผลการเลอกตงหรอการเลอก ถามหลกฐาน อนควรเชอไดวาการเลอกตงหรอการเลอกนนมไดเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม ใหคณะกรรมการการเลอกตงมอ านาจสงใหมการเลอกตงหรอการเลอกใหมในหนวยเลอกตงหรอเขตเลอกตงนน ถาผกระท าการนนเปนผสมครรบเลอกตงหรอผสมครรบเลอก แลวแตกรณ หรอรเหนกบการกระท าของบคคลอน ใหคณะกรรมการการเลอกตงสงระงบสทธสมครรบเลอกตงของผนนไวเปนการชวคราวตามมาตรา ๒๒๔ (๔) ค าสงตามวรรคหนง ใหเปนทสด มาตรา ๒๒๖ เมอมการด าเนนการตามมาตรา ๒๒๕ หรอภายหลงการประกาศผลการเลอกตงหรอการเลอกแลว มหลกฐานอนควรเชอไดวาผสมครรบเลอกตงหรอผสมครรบเลอกผใดกระท าการทจรตในการเลอกตงหรอการเลอกหรอรเหนกบการกระท าของบคคลอน ใหคณะกรรมการการเลอกตงยนค ารองตอศาลฎกาเพอสงเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง หรอเพกถอนสทธเลอกตง ของผนน การพจารณาของศาลฎกาตามวรรคหนง ใหน าส านวนการสบสวนหรอไตสวน ของคณะกรรมการการเลอกตงเปนหลกในการพจารณา และเพอประโยชนแหงความยตธรรม ใหศาลมอ านาจสงไตสวนขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมได ในกรณทศาลฎกาพพากษาวาบคคลตามวรรคหนงกระท าความผดตามทถกรอง ใหศาลฎกาสงเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง หรอเพกถอนสทธเลอกตงของผนนเปนเวลาสบป ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา แลวแตกรณ เมอศาลฎกามค าสงรบค ารองไวพจารณาแลว ถาผถกกลาวหาเปนสมาชก สภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ใหผนนหยดปฏบตหนาทจนกวาศาลฎกาจะพพากษาวา ผนนมไดกระท าความผด และเมอศาลฎกามค าพพากษาวาผนนกระท าความผด ใหสมาชกภาพ ของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาผนนสนสดลงนบแตวนทหยดปฏบตหนาท

๗๗


มใหนบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาซงหยดปฏบตหนาทตามวรรคส เปนจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา แลวแตกรณ ใหน ามาตรานใปใชบงคบแกการเลอกตงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนดวยโดยอนโลม แตใหอ านาจของศาลฎกาเปนอ านาจของศาลอทธรณ และใหค าสงหรอค าพพากษาของศาลอทธรณเปนทสด การพจารณาพพากษาของศาลฎกาหรอศาลอทธรณตามมาตราน ใหเปนไปตามระเบยบของทประชมใหญของศาลฎกาซงตองก าหนดใหใชระบบไตสวนและใหด าเนนการโดยรวดเรว มาตรา ๒๒๗ ในระหวางทพระราชกฤษฎกาใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอการเลอกสมาชกวฒสภา หรอเมอประกาศใหมการออกเสยงประชามต มผลใชบงคบ หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวกรรมการการเลอกตงไปสอบสวน เวนแตไดรบอนญาตจากคณะกรรมการการเลอกตง หรอในกรณทจบในขณะกระท าความผด ในกรณทมการจบกรรมการการเลอกตงในขณะกระท าความผด หรอจบ หรอคมขงกรรมการการเลอกตงในกรณอน ใหรายงานตอประธานกรรมการการเลอกตงโดยดวน และใหประธานกรรมการการเลอกตงมอ านาจสงใหปลอยผถกจบได แตถาประธานกรรมการ การเลอกตงเปนผถกจบหรอคมขง ใหเปนอ านาจของคณะกรรมการการเลอกตงเทาทมอย เปนผด าเนนการ

สวนท ๓ ผตรวจการแผนดน

มาตรา ๒๒๘ ผตรวจการแผนดนมจ านวนสามคนซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา จากผซงไดรบการสรรหาโดยคณะกรรมการสรรหา ผซงไดรบการสรรหาตองเปนผมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ และมความร ความเชยวชาญ และประสบการณเกยวกบการบรหารราชการแผนดนไมต ากวาอธบดหรอหวหนา สวนราชการทเทยบเทาหรอหวหนาหนวยงานของรฐทเทยบไดไมต ากวากรมตามทคณะกรรมการ สรรหาประกาศก าหนด โดยตองด ารงต าแหนงดงกลาวเปนเวลาไมนอยกวาหาป จ านวนสองคน และเปนผมประสบการณในการด าเนนกจการอนเปนสาธารณะมาแลวไมนอยกวายสบป จ านวน หนงคน มาตรา ๒๒๙ ผตรวจการแผนดนมวาระการด ารงต าแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว

๗๘


มาตรา ๒๓๐ ผตรวจการแผนดนมหนาทและอ านาจ ดงตอไปน (๑) เสนอแนะตอหนวยงานของรฐทเกยวของเพอใหมการปรบปรงกฎหมาย กฎ ขอบงคบ ระเบยบ หรอค าสง หรอขนตอนการปฏบตงานใด ๆ บรรดาทกอใหเกดความเดอดรอน หรอความไมเปนธรรมแกประชาชน หรอเปนภาระแกประชาชนโดยไมจ าเปนหรอเกนสมควรแกเหต (๒) แสวงหาขอเทจจรงเมอเหนวามผไดรบความเดอดรอนหรอความไมเปนธรรม อนเนองมาจากการไมปฏบตตามกฎหมายหรอปฏบตนอกเหนอหนาทและอ านาจตามกฎหมาย ของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐ เพอเสนอแนะตอหนวยงานของรฐทเกยวของใหขจด หรอระงบความเดอดรอนหรอความไมเปนธรรมนน (๓) เสนอตอคณะรฐมนตรใหทราบถงการทหนวยงานของรฐยงมไดปฏบตใหถกตองครบถวนตามหมวด ๕ หนาทของรฐ ในกรณทหนวยงานของรฐทเกยวของไมด าเนนการตามขอเสนอแนะของผตรวจการแผนดนตาม (๑) หรอ (๒) โดยไมมเหตผลอนสมควร ใหผตรวจการแผนดนแจงใหคณะรฐมนตรทราบเพอพจารณาสงการตามทเหนสมควรตอไป ในการด าเนนการตาม (๑) หรอ (๒) หากเปนกรณทเกยวกบการละเมด สทธมนษยชน ใหผตรวจการแผนดนสงเรองใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตด าเนนการตอไป มาตรา ๒๓๑ ในการปฏบตหนาทตามมาตรา ๒๓๐ ผตรวจการแผนดน อาจเสนอเรองตอศาลรฐธรรมนญหรอศาลปกครองไดเมอเหนวามกรณ ดงตอไปน (๑) บทบญญตแหงกฎหมายใดมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ ใหเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลรฐธรรมนญ และใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย โดยไมชกชา ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ (๒) กฎ ค าสง หรอการกระท าอนใดของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐ มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญหรอกฎหมาย ใหเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอ ศาลปกครอง และใหศาลปกครองพจารณาวนจฉยโดยไมชกชา ทงน ตามกฎหมายวาดวยการจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

สวนท ๔ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต

มาตรา ๒๓๒ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ประกอบดวยกรรมการจ านวนเกาคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา จากผซงไดรบการสรรหาโดยคณะกรรมการสรรหา

๗๙


ผซงไดรบการสรรหาตองเปนผมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ มความร ความเชยวชาญ และประสบการณดานกฎหมาย บญช เศรษฐศาสตร การบรหารราชการแผนดน หรอการอนใดอนเปนประโยชนตอการปองกนและปราบปรามการทจรต และตองมคณสมบต อยางหนงอยางใด ดงตอไปนดวย (๑) รบราชการหรอเคยรบราชการในต าแหนงไมต ากวาอธบดผพพากษา อธบดศาลปกครองชนตน ตลาการพระธรรมนญหวหนาศาลทหารกลาง หรออธบดอยการมาแลว ไมนอยกวาหาป (๒) รบราชการหรอเคยรบราชการในต าแหนงไมต ากวาอธบดหรอหวหนา สวนราชการทเทยบเทามาแลวไมนอยกวาหาป (๓) เปนหรอเคยเปนผด ารงต าแหนงผบรหารสงสดของรฐวสาหกจ หรอหนวยงานอนของรฐทไมเปนสวนราชการหรอรฐวสาหกจมาแลวไมนอยกวาหาป (๔) ด ารงต าแหนงหรอเคยด ารงต าแหนงศาสตราจารยของมหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวไมนอยกวาหาป และยงมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ (๕) เปนหรอเคยเปนผประกอบวชาชพทมกฎหมายรบรองการประกอบวชาชพ โดยประกอบวชาชพอยางสม าเสมอและตอเนองมาเปนเวลาไมนอยกวายสบปนบถงวนทไดรบ การเสนอชอ และไดรบการรบรองการประกอบวชาชพจากองคกรวชาชพนน (๖) เปนผมความรความช านาญและประสบการณทางดานการบรหาร การเงน การคลง การบญช หรอการบรหารกจการวสาหกจในระดบไมต ากวาผบรหารระดบสงของบรษทมหาชนจ ากดมาแลวไมนอยกวาสบป (๗) เคยเปนผด ารงต าแหนงตาม (๑) (๒) (๓) (๔) หรอ (๖) รวมกนไมนอยกวาสบป การนบระยะเวลาตามวรรคสอง ใหนบถงวนทไดรบการเสนอชอหรอวนสมครเขารบการสรรหา แลวแตกรณ มาตรา ๒๓๓ กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมวาระการด ารงต าแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว ในระหวางทกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตพนจากต าแหนงกอนวาระ และยงไมมการแตงตงกรรมการแทนต าแหนงทวาง ใหกรรมการเทาทเหลออยปฏบตหนาทตอไปได เวนแตจะมกรรมการเหลออยไมถงหาคน มาตรา ๒๓๔ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมหนาท และอ านาจ ดงตอไปน (๑) ไตสวนและมความเหนกรณมการกลาวหาวาผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ หรอผวาการตรวจเงนแผนดน

๘๐


ผใดมพฤตการณร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอ บทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรม อยางรายแรง เพอด าเนนการตอไปตามรฐธรรมนญหรอตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (๒) ไตสวนและวนจฉยวาเจาหนาทของรฐร ารวยผดปกต กระท าความผดฐาน ทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอความผดตอต าแหนงหนาท ในการยตธรรม เพอด าเนนการตอไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน และปราบปรามการทจรต (๓) ก าหนดใหผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ผวาการตรวจเงนแผนดน และเจาหนาทของรฐยนบญชทรพยสน และหนสนของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะ รวมทงตรวจสอบและเปดเผย ผลการตรวจสอบทรพยสนและหนสนของบคคลดงกลาว ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (๔) หนาทและอ านาจอนทบญญตไวในรฐธรรมนญหรอกฎหมาย ในการปฏบตหนาทตาม (๑) (๒) และ (๓) ใหเปนหนาทของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทจะตองจดใหมมาตรการหรอแนวทางทจะท าใหการปฏบตหนาท มประสทธภาพ เกดความรวดเรว สจรต และเทยงธรรม ในกรณจ าเปนจะมอบหมายใหหนวยงาน ของรฐทมหนาทและอ านาจเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตด าเนนการแทน ในเรองทมใชเปนความผดรายแรง หรอทเปนการกระท าของเจาหนาทของรฐบางระดบ หรอก าหนดใหพนกงานเจาหนาทของหนวยธรการของคณะกรรมการปองกนและปราบปราม การทจรตแหงชาตเปนผด าเนนการสอบสวนหรอไตสวนเบองตนตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข ทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตกได มาตรา ๒๓๕ ภายใตบงคบมาตรา ๒๓๖ ในกรณทมเหตอนควรสงสยหรอมการกลาวหาวาผด ารงต าแหนงทางการเมองเฉพาะทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ หรอผวาการตรวจเงนแผนดนผใดมพฤตการณตามมาตรา ๒๓๔ (๑) ใหคณะกรรมการปองกน และปราบปรามการทจรตแหงชาตไตสวนขอเทจจรง และหากมมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา กงหนงของกรรมการทงหมดเทาทมอยเหนวาผนนมพฤตการณหรอกระท าความผดตามทไตสวน ใหด าเนนการดงตอไปน (๑) ถาเปนกรณฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง ใหเสนอเรองตอศาลฎกาเพอวนจฉย ทงน ใหน าความในมาตรา ๒๒๖ วรรคเจด มาใชบงคบแก การพจารณาพพากษาของศาลฎกาโดยอนโลม

๘๑


(๒) กรณอนนอกจาก (๑) ใหสงส านวนการไตสวนไปยงอยการสงสดเพอด าเนนการฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอด าเนนการอนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต การไตสวนขอเทจจรงและมมตตามวรรคหนง คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตตองด าเนนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทก าหนดไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต เมอศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองประทบรบฟอง ใหผถกกลาวหาหยดปฏบตหนาทจนกวาจะมค าพพากษา เวนแตศาลฎกาหรอศาลฎกา แผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจะมค าสงเปนอยางอน ในกรณทศาลฎกาหรอ ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาวาผถกกลาวหามพฤตการณหรอกระท าความผดตามทถกกลาวหา แลวแตกรณ ใหผตองค าพพากษานน พนจากต าแหนงนบแตวนหยดปฏบตหนาท และใหเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงของผนน และจะเพกถอนสทธเลอกตงมก าหนดเวลาไมเกนสบปดวยหรอไมกได ผใดถกเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงไมวาในกรณใด ผนนไมมสทธสมคร รบเลอกตงหรอสมครรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา สมาชกสภาทองถน หรอผบรหารทองถนตลอดไป และไมมสทธด ารงต าแหนงทางการเมองใด ๆ ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษาวา ผถกกลาวหามความผดฐานร ารวยผดปกตหรอทจรตตอหนาท ใหรบทรพยสนทผนนไดมาจาก การกระท าความผด รวมทงบรรดาทรพยสนหรอประโยชนอนใดทไดมาแทนทรพยสนนน ตกเปนของแผนดน การพจารณาของศาลฎกาและศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนง ทางการเมอง ใหน าส านวนการไตสวนของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนหลกในการพจารณา และเพอประโยชนแหงความยตธรรม ใหศาลมอ านาจไตสวนขอเทจจรง และพยานหลกฐานเพมเตมได ใหน ามาตรานมาใชบงคบแกกรณทบคคลตามมาตรา ๒๓๔ (๓) จงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอจงใจยนบญชแสดงรายการทรพยสนหรอหนสนอนเปนเทจหรอปกปดขอเทจจรงทควรแจงใหทราบ และมพฤตการณอนควรเชอไดวามเจตนาไมแสดงทมาแหงทรพยสนหรอหนสนนนดวยโดยอนโลม

๘๒


มาตรา ๒๓๖ สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของ ทงสองสภา จ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หรอประชาชนผมสทธเลอกตงจ านวนไมนอยกวาสองหมนคน มสทธเขาชอกลาวหาวากรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตผใดกระท าการตามมาตรา ๒๓๔ (๑) โดยยนตอประธานรฐสภาพรอมดวยหลกฐานตามสมควร หากประธานรฐสภาเหนวามเหตอนควรสงสยวามการกระท า ตามทถกกลาวหา ใหประธานรฐสภาเสนอเรองไปยงประธานศาลฎกาเพอตงคณะผไตสวนอสระ จากผซงมความเปนกลางทางการเมองและมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ เพอไตสวน หาขอเทจจรง คณสมบต ลกษณะตองหาม หนาทและอ านาจ วธการไตสวน ระยะเวลาการไตสวน และการด าเนนการอนทจ าเปนของคณะผไตสวนอสระ ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต มาตรา ๒๓๗ เมอด าเนนการไตสวนแลวเสรจ ใหคณะผไตสวนอสระด าเนนการ ดงตอไปน (๑) ถาเหนวาขอกลาวหาไมมมลใหสงยตเรอง และใหค าสงดงกลาวเปนทสด (๒) ถาเหนวาผถกกลาวหาฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรม อยางรายแรง ใหเสนอเรองตอศาลฎกาเพอวนจฉย โดยใหน าความในมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม วรรคส และวรรคหก มาใชบงคบโดยอนโลม (๓) ถาเหนวาผถกกลาวหามพฤตการณตามทถกกลาวหา และมใชกรณตาม (๒) ใหสงส านวนการไตสวนไปยงอยการสงสดเพอด าเนนการฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง และใหน าความในมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม วรรคส และวรรคหา มาใชบงคบโดยอนโลม

สวนท ๕ คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน

มาตรา ๒๓๘ คณะกรรมการตรวจเงนแผนดนประกอบดวยกรรมการจ านวนเจดคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา จากผซงไดรบการสรรหาโดยคณะกรรมการสรรหา ผซงไดรบการสรรหาตองเปนผมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ มความร ความเชยวชาญ และประสบการณเกยวกบการตรวจเงนแผนดน กฎหมาย การบญช การตรวจสอบภายใน การเงนการคลง และดานอนทเปนประโยชนตอการตรวจเงนแผนดน ทงน เปนเวลา ไมนอยกวาสบป

๘๓


มาตรา ๒๓๙ กรรมการตรวจเงนแผนดนมวาระการด ารงต าแหนงเจดป นบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว มาตรา ๒๔๐ คณะกรรมการตรวจเงนแผนดนมหนาทและอ านาจ ดงตอไปน (๑) วางนโยบายการตรวจเงนแผนดน (๒) ก าหนดหลกเกณฑมาตรฐานเกยวกบการตรวจเงนแผนดน (๓) ก ากบการตรวจเงนแผนดนใหเปนไปตาม (๑) และ (๒) และกฎหมายวาดวย วนยการเงนการคลงของรฐ (๔) ใหค าปรกษา แนะน า หรอเสนอแนะเกยวกบการใชจายเงนแผนดนใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ รวมทงการใหค าแนะน าแกหนวยงานของรฐ ในการแกไขขอบกพรองเกยวกบการใชจายเงนแผนดน (๕) สงลงโทษทางปกครองกรณมการกระท าผดกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ การด าเนนการตามวรรคหนง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ วาดวยการตรวจเงนแผนดน ผถกสงลงโทษตาม (๕) อาจอทธรณตอศาลปกครองสงสดไดภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบค าสง ในการพจารณาของศาลปกครองสงสดตองค านงถงนโยบายการตรวจเงนแผนดนและหลกเกณฑมาตรฐานเกยวกบการตรวจเงนแผนดนตาม (๑) และ (๒) ประกอบดวย มาตรา ๒๔๑ ใหมผวาการตรวจเงนแผนดนคนหนงซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภาโดยไดรบการเสนอชอจากคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ผวาการตรวจเงนแผนดนตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบกรรมการตรวจเงนแผนดน ผไดรบการเสนอชอเพอแตงตงเปนผวาการตรวจเงนแผนดน ตองไดรบความเหนชอบจากวฒสภาดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของสมาชกวฒสภาทงหมดเทาทมอย และใหน าความในมาตรา ๒๐๔ วรรคหนง วรรคสอง และวรรคส และมาตรา ๒๐๕ มาใชบงคบแก การแตงตงผวาการตรวจเงนแผนดนดวยโดยอนโลม การสรรหา การคดเลอก และการเสนอชอผวาการตรวจเงนแผนดนใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน มาตรา ๒๔๒ ใหผวาการตรวจเงนแผนดนปฏบตหนาทโดยเทยงธรรม เปนกลาง และปราศจากอคตทงปวงในการใชดลพนจ โดยมหนาทและอ านาจดงตอไปน

๘๔


(๑) ตรวจเงนแผนดนตามนโยบายการตรวจเงนแผนดนและหลกเกณฑมาตรฐานเกยวกบการตรวจเงนแผนดนทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนก าหนด และตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ (๒) ตรวจผลสมฤทธและประสทธภาพในการใชจายเงนของหนวยงานของรฐ (๓) มอบหมายใหเจาหนาทด าเนนการตาม (๑) และ (๒) (๔) ก ากบและรบผดชอบในการปฏบตหนาทของเจาหนาทตาม (๓) มาตรา ๒๔๓ ใหผวาการตรวจเงนแผนดนมความเปนอสระในการปฏบตหนาท โดยรบผดชอบตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน และเปนผบงคบบญชาสงสดของหนวยธรการ ของคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน วาระการด ารงต าแหนง การพนจากต าแหนง และการปฏบตหนาทของผวาการ ตรวจเงนแผนดน ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน มาตรา ๒๔๔ ในกรณทมหลกฐานอนควรเชอไดวาการใชจายเงนแผนดน มพฤตการณอนเปนการทจรตตอหนาท จงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญต แหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรออาจท าใหการเลอกตงมไดเปนไปโดยสจรตหรอเทยงธรรม และเปนกรณทผวาการตรวจเงนแผนดนไมมอ านาจจะด าเนนการใดได ใหผวาการตรวจเงนแผนดนแจงคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตง หรอหนวยงานอนทเกยวของ แลวแตกรณ เพอทราบและด าเนนการตามหนาทและอ านาจตอไป ในการด าเนนการของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตง หรอหนวยงานอนตามทไดรบแจงตามวรรคหนง ใหถอวาเอกสารและหลกฐานทผวาการตรวจเงนแผนดนตรวจสอบหรอจดท าขนเปนสวนหนงของส านวนการสอบสวน ของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตง หรอของหนวยงานอนนน แลวแตกรณ มาตรา ๒๔๕ เพอประโยชนในการระงบหรอยบยงความเสยหายทอาจเกดขนแกการเงนการคลงของรฐ ใหผวาการตรวจเงนแผนดนเสนอผลการตรวจสอบการกระท าทไมเปนไปตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐและอาจกอใหเกดความเสยหายแกการเงนการคลงของรฐอยางรายแรง ตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนเพอพจารณา ในกรณทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนเหนพองดวยกบผลการตรวจสอบ ดงกลาว ใหปรกษาหารอรวมกบคณะกรรมการการเลอกตงและคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต หากทประชมรวมเหนพองกบผลการตรวจสอบนน ใหรวมกนมหนงสอแจง

๘๕


สภาผแทนราษฎร วฒสภา และคณะรฐมนตรเพอทราบโดยไมชกชา และใหเปดเผยผลการตรวจสอบดงกลาวตอประชาชนเพอทราบดวย

สวนท ๖ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

มาตรา ๒๔๖ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตประกอบดวยกรรมการ จ านวนเจดคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภาจากผซงไดรบการสรรหา ผซงไดรบการสรรหาตองมความรและประสบการณดานการคมครองสทธ และเสรภาพของประชาชน เปนกลางทางการเมอง และมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ กรรมการสทธมนษยชนแหงชาตมวาระการด ารงต าแหนงเจดปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว คณสมบต ลกษณะตองหาม การสรรหา และการพนจากต าแหนงของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการ สทธมนษยชนแหงชาต ทงน บทบญญตเกยวกบการสรรหาตองก าหนดใหผแทนองคกรเอกชน ดานสทธมนษยชนมสวนรวมในการสรรหาดวย มาตรา ๒๔๗ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตมหนาทและอ านาจ ดงตอไปน (๑) ตรวจสอบและรายงานขอเทจจรงทถกตองเกยวกบการละเมดสทธมนษยชน ทกกรณโดยไมลาชา และเสนอแนะมาตรการหรอแนวทางทเหมาะสมในการปองกนหรอแกไข การละเมดสทธมนษยชน รวมทงการเยยวยาผไดรบความเสยหายจากการละเมดสทธมนษยชน ตอหนวยงานของรฐหรอเอกชนทเกยวของ (๒) จดท ารายงานผลการประเมนสถานการณดานสทธมนษยชนของประเทศ เสนอตอรฐสภาและคณะรฐมนตร และเผยแพรตอประชาชน (๓) เสนอแนะมาตรการหรอแนวทางในการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชน ตอรฐสภา คณะรฐมนตร และหนวยงานทเกยวของ รวมตลอดทงการแกไขปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ หรอค าสงใด ๆ เพอใหสอดคลองกบหลกสทธมนษยชน (๔) ชแจงและรายงานขอเทจจรงทถกตองโดยไมชกชาในกรณทมการรายงานสถานการณเกยวกบสทธมนษยชนในประเทศไทยโดยไมถกตองหรอไมเปนธรรม (๕) สรางเสรมทกภาคสวนของสงคมใหตระหนกถงความส าคญของสทธมนษยชน (๖) หนาทและอ านาจอนตามทกฎหมายบญญต

๘๖


เมอรบทราบรายงานตาม (๑) และ (๒) หรอขอเสนอแนะตาม (๓) ใหคณะรฐมนตรด าเนนการปรบปรงแกไขตามความเหมาะสมโดยเรว กรณใดไมอาจด าเนนการไดหรอตองใชเวลา ในการด าเนนการ ใหแจงเหตผลใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตทราบโดยไมชกชา ในการปฏบตหนาท คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตตองค านงถงความผาสกของประชาชนชาวไทยและผลประโยชนสวนรวมของชาตเปนส าคญดวย

หมวด ๑๓ องคกรอยการ

มาตรา ๒๔๘ องคกรอยการมหนาทและอ านาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ และกฎหมาย พนกงานอยการมอสระในการพจารณาสงคดและการปฏบตหนาทใหเปนไปโดยรวดเรว เทยงธรรม และปราศจากอคตทงปวง และไมใหถอวาเปนค าสงทางปกครอง การบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอนขององคกรอยการ ใหมความเปนอสระ โดยใหมระบบเงนเดอนและคาตอบแทนเปนการเฉพาะตามความเหมาะสม และการบรหารงานบคคลเกยวกบพนกงานอยการตองด าเนนการโดยคณะกรรมการอยการ ซงอยางนอยตองประกอบดวยประธานกรรมการซงตองไมเปนพนกงานอยการ และผทรงคณวฒบรรดาทไดรบเลอกจากพนกงานอยการ ผทรงคณวฒดงกลาวอยางนอยตองมบคคลซงไมเปน หรอเคยเปนพนกงานอยการมากอนสองคน ทงน ตามทกฎหมายบญญต กฎหมายตามวรรคสาม ตองมมาตรการปองกนมใหพนกงานอยการกระท าการ หรอด ารงต าแหนงใดอนอาจมผลใหการสงคดหรอการปฏบตหนาทไมเปนไปตามวรรคสอง หรออาจท าใหมการขดกนแหงผลประโยชน ทงน มาตรการดงกลาวตองก าหนดใหชดแจง และใชเปนการทวไป โดยจะมอบอ านาจใหมการพจารณาเปนกรณ ๆ ไปมได

หมวด ๑๔ การปกครองสวนทองถน

มาตรา ๒๔๙ ภายใตบงคบมาตรา ๑ ใหมการจดการปกครองสวนทองถน ตามหลกแหงการปกครองตนเองตามเจตนารมณของประชาชนในทองถน ทงน ตามวธการ และรปแบบองคกรปกครองสวนทองถนทกฎหมายบญญต

๘๗


การจดตงองคกรปกครองสวนทองถนในรปแบบใดใหค านงถงเจตนารมณ ของประชาชนในทองถนและความสามารถในการปกครองตนเองในดานรายได จ านวนและ ความหนาแนนของประชากร และพนททตองรบผดชอบ ประกอบกน มาตรา ๒๕๐ องคกรปกครองสวนทองถนมหนาทและอ านาจดแลและจดท า บรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนตามหลกการพฒนาอยางยงยน รวมทงสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาใหแกประชาชนในทองถน ทงน ตามทกฎหมายบญญต การจดท าบรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะใดทสมควรใหเปนหนาท และอ านาจโดยเฉพาะขององคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ หรอใหองคกรปกครอง สวนทองถนเปนหนวยงานหลกในการด าเนนการใด ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญตซงตอง สอดคลองกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนตามวรรคส และกฎหมายดงกลาวอยางนอย ตองมบทบญญตเกยวกบกลไกและขนตอนในการกระจายหนาทและอ านาจ ตลอดจน งบประมาณและบคลากรทเกยวกบหนาทและอ านาจดงกลาวของสวนราชการใหแก องคกรปกครองสวนทองถนดวย ในการจดท าบรการสาธารณะหรอกจกรรมสาธารณะใดทเปนหนาทและ อ านาจขององคกรปกครองสวนทองถน ถาการรวมด าเนนการกบเอกชนหรอหนวยงานของรฐ หรอการมอบหมายใหเอกชนหรอหนวยงานของรฐด าเนนการ จะเปนประโยชนแกประชาชน ในทองถนมากกวาการทองคกรปกครองสวนทองถนจะด าเนนการเอง องคกรปกครองสวนทองถน จะรวมหรอมอบหมายใหเอกชนหรอหนวยงานของรฐด าเนนการนนกได รฐตองด าเนนการใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดของตนเองโดยจดระบบภาษหรอการจดสรรภาษทเหมาะสม รวมทงสงเสรมและพฒนาการหารายไดขององคกรปกครอง สวนทองถน ทงน เพอใหสามารถด าเนนการตามวรรคหนงไดอยางเพยงพอ ในระหวางทยงไมอาจด าเนนการได ใหรฐจดสรรงบประมาณเพอสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนไปพลางกอน กฎหมายตามวรรคหนงและกฎหมายทเกยวกบการบรหารราชการสวนทองถน ตองใหองคกรปกครองสวนทองถนมอสระในการบรหาร การจดท าบรการสาธารณะ การสงเสรม และสนบสนนการจดการศกษา การเงนและการคลง และการก ากบดแลองคกรปกครองสวนทองถนซงตองท าเพยงเทาทจ าเปนเพอการคมครองประโยชนของประชาชนในทองถนหรอประโยชน ของประเทศเปนสวนรวม การปองกนการทจรต และการใชจายเงนอยางมประสทธภาพ โดยค านงถงความเหมาะสมและความแตกตางขององคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ และตองมบทบญญตเกยวกบการปองกนการขดกนแหงผลประโยชน และการปองกนการกาวกายการปฏบตหนาทของขาราชการสวนทองถนดวย

๘๘


มาตรา ๒๕๑ การบรหารงานบคคลขององคกรปกครองสวนทองถนใหเปนไป ตามทกฎหมายบญญต ซงตองใชระบบคณธรรมและตองค านงถงความเหมาะสมและความจ าเปน ของแตละทองถนและองคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ การจดใหมมาตรฐานทสอดคลองกน เพอใหสามารถพฒนารวมกนหรอการสบเปลยนบคลากรระหวางองคกรปกครองสวนทองถน ดวยกนได มาตรา ๒๕๒ สมาชกสภาทองถนตองมาจากการเลอกตง ผบรหารทองถนใหมาจากการเลอกตงหรอมาจากความเหนชอบของสภาทองถน หรอในกรณองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ จะใหมาโดยวธอนกได แตตองค านงถง การมสวนรวมของประชาชนดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญต คณสมบตของผมสทธเลอกตงและผมสทธสมครรบเลอกตง และหลกเกณฑ และวธการเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต ซงตองค านงถงเจตนารมณในการปองกนและปราบปรามการทจรตตามแนวทางทบญญตไวในรฐธรรมนญดวย มาตรา ๒๕๓ ในการด าเนนงาน ใหองคกรปกครองสวนทองถน สภาทองถน และผบรหารทองถนเปดเผยขอมลและรายงานผลการด าเนนงานใหประชาชนทราบ รวมตลอดทง มกลไกใหประชาชนในทองถนมสวนรวมดวย ทงน ตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต มาตรา ๒๕๔ ประชาชนผมสทธเลอกตงในองคกรปกครองสวนทองถนมสทธเขาชอกนเพอเสนอขอบญญตหรอเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถน หรอผบรหารทองถนไดตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกฎหมายบญญต

หมวด ๑๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๕๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปแบบของรฐ จะกระท ามได มาตรา ๒๕๖ ภายใตบงคบมาตรา ๒๕๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ใหกระท าไดตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน

๘๙


(๑) ญตตขอแกไขเพมเตมตองมาจากคณะรฐมนตร หรอจากสมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอจากสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หรอจากประชาชนผมสทธเลอกตงจ านวนไมนอยกวา หาหมนคนตามกฎหมายวาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย (๒) ญตตขอแกไขเพมเตมตองเสนอเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมตอรฐสภา และใหรฐสภาพจารณาเปนสามวาระ (๓) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทหนงขนรบหลกการ ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการแกไขเพมเตมนน ไมนอยกวา กงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา ซงในจ านวนนตองมสมาชกวฒสภาเหนชอบดวยไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา (๔) การพจารณาในวาระทสองขนพจารณาเรยงล าดบมาตรา โดยการออกเสยง ในวาระทสองน ใหถอเสยงขางมากเปนประมาณ แตในกรณทเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ทประชาชนเปนผเสนอ ตองเปดโอกาสใหผแทนของประชาชนทเขาชอกนไดแสดงความคดเหนดวย (๕) เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนแลว ใหรอไวสบหาวน เมอพนก าหนดนแลว ใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามตอไป (๖) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามขนสดทาย ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมากกวา กงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา โดยในจ านวนนตองมสมาชก สภาผแทนราษฎรจากพรรคการเมองทสมาชกมไดด ารงต าแหนงรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอรองประธานสภาผแทนราษฎร เหนชอบดวยไมนอยกวารอยละยสบของทกพรรคการเมองดงกลาวรวมกน และมสมาชกวฒสภาเหนชอบดวยไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา (๗) เมอมการลงมตเหนชอบตาม (๖) แลว ใหรอไวสบหาวน แลวจงน า รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย และใหน าความในมาตรา ๘๑ มาใชบงคบโดยอนโลม (๘) ในกรณรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเปนการแกไขเพมเตมหมวด ๑ บททวไป หมวด ๒ พระมหากษตรย หรอหมวด ๑๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ หรอเรองทเกยวกบ คณสมบตหรอลกษณะตองหามของผด ารงต าแหนงตาง ๆ ตามรฐธรรมนญ หรอเรองทเกยวกบ หนาทหรออ านาจของศาลหรอองคกรอสระ หรอเรองทท าใหศาลหรอองคกรอสระไมอาจปฏบต ตามหนาทหรออ านาจได กอนด าเนนการตาม (๗) ใหจดใหมการออกเสยงประชามตตามกฎหมาย วาดวยการออกเสยงประชามต ถาผลการออกเสยงประชามตเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญ แกไขเพมเตม จงใหด าเนนการตาม (๗) ตอไป

๙๐


(๙) กอนนายกรฐมนตรน าความกราบบงคมทลเพอทรงลงพระปรมาภไธยตาม (๗) สมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา หรอสมาชกทงสองสภารวมกน มจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา หรอของทงสองสภารวมกน แลวแตกรณ มสทธเขาชอกนเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกหรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ วารางรฐธรรมนญตาม (๗) ขดตอมาตรา ๒๕๕ หรอมลกษณะตาม (๘) และใหประธานแหงสภา ทไดรบเรองดงกลาวสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญ และใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบเรอง ในระหวางการพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาวขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย เพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยมได

หมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ

มาตรา ๒๕๗ การปฏรปประเทศตามหมวดนตองด าเนนการเพอบรรลเปาหมาย ดงตอไปน (๑) ประเทศชาตมความสงบเรยบรอย มความสามคคปรองดอง มการพฒนา อยางยงยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และมความสมดลระหวางการพฒนาดานวตถ กบการพฒนาดานจตใจ (๒) สงคมมความสงบสข เปนธรรม และมโอกาสอนทดเทยมกนเพอขจด ความเหลอมล า (๓) ประชาชนมความสข มคณภาพชวตทด และมสวนรวมในการพฒนาประเทศและการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มาตรา ๒๕๘ ใหด าเนนการปฏรปประเทศอยางนอยในดานตาง ๆ ใหเกดผล ดงตอไปน ก. ดานการเมอง (๑) ใหประชาชนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบการปกครอง ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมในการด าเนนกจกรรม ทางการเมองรวมตลอดทงการตรวจสอบการใชอ านาจรฐ รจกยอมรบในความเหนทางการเมอง โดยสจรตทแตกตางกน และใหประชาชนใชสทธเลอกตงและออกเสยงประชามตโดยอสระ ปราศจากการครอบง าไมวาดวยทางใด

๙๑


(๒) ใหการด าเนนกจกรรมของพรรคการเมองเปนไปโดยเปดเผยและตรวจสอบได เพอใหพรรคการเมองพฒนาเปนสถาบนทางการเมองของประชาชนซงมอดมการณทางการเมองรวมกน มกระบวนการใหสมาชกพรรคการเมองมสวนรวมและมความรบผดชอบอยางแทจรง ในการด าเนนกจกรรมทางการเมองและการคดเลอกผมความรความสามารถ ซอสตยสจรต และมคณธรรมจรยธรรม เขามาเปนผด ารงต าแหนงทางการเมองทชดเจนและเปนรปธรรม (๓) มกลไกทก าหนดความรบผดชอบของพรรคการเมองในการประกาศโฆษณานโยบายทมไดวเคราะหผลกระทบ ความคมคา และความเสยงอยางรอบดาน (๔) มกลไกทก าหนดใหผด ารงต าแหนงทางการเมองตองปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต และรบผดชอบตอประชาชนในการปฏบตหนาทของตน (๕) มกลไกแกไขปญหาความขดแยงทางการเมองโดยสนตวธภายใตการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ข. ดานการบรหารราชการแผนดน (๑) ใหมการน าเทคโนโลยทเหมาะสมมาประยกตใชในการบรหารราชการแผนดนและการจดท าบรการสาธารณะ เพอประโยชนในการบรหารราชการแผนดน และเพออ านวยความสะดวกใหแกประชาชน (๒) ใหมการบรณาการฐานขอมลของหนวยงานของรฐทกหนวยงานเขาดวยกนเพอใหเปนระบบขอมลเพอการบรหารราชการแผนดนและการบรการประชาชน (๓) ใหมการปรบปรงและพฒนาโครงสรางและระบบการบรหารงานของรฐและแผนก าลงคนภาครฐใหทนตอการเปลยนแปลงและความทาทายใหม ๆ โดยตองด าเนนการ ใหเหมาะสมกบภารกจของหนวยงานของรฐแตละหนวยงานทแตกตางกน (๔) ใหมการปรบปรงและพฒนาการบรหารงานบคคลภาครฐเพอจงใจให ผมความรความสามารถอยางแทจรงเขามาท างานในหนวยงานของรฐ และสามารถเจรญกาวหนา ไดตามความสามารถและผลสมฤทธของงานของแตละบคคล มความซอสตยสจรต กลาตดสนใจ และกระท าในสงทถกตอง โดยคดถงประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว มความคดสรางสรรคและคดคนนวตกรรมใหม ๆ เพอใหการปฏบตราชการและการบรหารราชการแผนดนเปนไปอยางมประสทธภาพ และมมาตรการคมครองปองกนบคลากรภาครฐจากการใชอ านาจ โดยไมเปนธรรมของผบงคบบญชา (๕) ใหมการปรบปรงระบบการจดซอจดจางภาครฐใหมความคลองตว เปดเผย ตรวจสอบได และมกลไกในการปองกนการทจรตทกขนตอน ค. ดานกฎหมาย (๑) มกลไกใหด าเนนการปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ หรอขอบงคบตาง ๆ ทใชบงคบอยกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนใหสอดคลองกบหลกการตามมาตรา ๗๗ และพฒนาใหสอดคลองกบหลกสากล โดยใหมการใชระบบอนญาตและระบบการด าเนนการโดยคณะกรรมการ

๙๒


เพยงเทาทจ าเปนเพอใหการท างานเกดความคลองตว โดยมผรบผดชอบทชดเจน และไมสรางภาระแกประชาชนเกนความจ าเปน เพมความสามารถในการแขงขนของประเทศ และปองกนการทจรตและประพฤตมชอบ (๒) ปฏรประบบการเรยนการสอนและการศกษาอบรมวชากฎหมายเพอพฒนา ผประกอบวชาชพกฎหมายใหเปนผมความรอบร มนตทศนะ และยดมนในคณธรรมและจรยธรรมของนกกฎหมาย (๓) พฒนาระบบฐานขอมลกฎหมายของรฐโดยใชเทคโนโลยตาง ๆ เพอใหประชาชนเขาถงขอมลกฎหมายไดสะดวก และสามารถเขาใจเนอหาสาระของกฎหมายไดงาย (๔) จดใหมกลไกชวยเหลอประชาชนในการจดท าและเสนอรางกฎหมาย ง. ดานกระบวนการยตธรรม (๑) ใหมการก าหนดระยะเวลาด าเนนงานในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรมทชดเจน เพอใหประชาชนไดรบความยตธรรมโดยไมลาชา และมกลไกชวยเหลอประชาชน ผขาดแคลนทนทรพยใหเขาถงกระบวนการยตธรรมได รวมตลอดทงการสรางกลไกเพอใหมการบงคบการตามกฎหมายอยางเครงครดเพอลดความเหลอมล าและความไมเปนธรรมในสงคม (๒) ปรบปรงระบบการสอบสวนคดอาญาใหมการตรวจสอบและถวงดลระหวางพนกงานสอบสวนกบพนกงานอยการอยางเหมาะสม ก าหนดระยะเวลาในการปฏบตหนาทของเจาหนาททเกยวของทกฝายใหชดเจนเพอมใหคดขาดอายความ และสรางความเชอมนในการปฏบตหนาทของพนกงานสอบสวนและพนกงานอยการในการสอบสวนคดอาญา รวมทงก าหนดใหการสอบสวนตองใชประโยชนจากนตวทยาศาสตร และจดใหมบรการทางดานนตวทยาศาสตรมากกวาหนงหนวยงานทมอสระจากกน เพอใหประชาชนไดรบบรการในการพสจนขอเทจจรงอยางมทางเลอก (๓) เสรมสรางและพฒนาวฒนธรรมองคกรขององคกรตาง ๆ ทเกยวของ ในกระบวนการยตธรรม ใหมงอ านวยความยตธรรมแกประชาชนโดยสะดวกและรวดเรว (๔) ด าเนนการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ โดยแกไขปรบปรงกฎหมายเกยวกบหนาท อ านาจ และภารกจของต ารวจใหเหมาะสม และแกไขปรบปรงกฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคลของขาราชการต ารวจใหเกดประสทธภาพ มหลกประกนวาขาราชการต ารวจจะไดรบคาตอบแทนทเหมาะสม ไดรบความเปนธรรมในการแตงตง และโยกยาย และการพจารณาบ าเหนจความชอบตามระบบคณธรรมทชดเจน ซงในการพจารณาแตงตงและโยกยาย ตองค านงถงอาวโสและความรความสามารถประกอบกน เพอใหขาราชการต ารวจสามารถปฏบตหนาทไดอยางมอสระ ไมตกอยใตอาณตของบคคลใด มประสทธภาพ และภาคภมใจในการปฏบตหนาทของตน

๙๓


จ. ดานการศกษา (๑) ใหสามารถเรมด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษาตามมาตรา ๕๔ วรรคสอง เพอใหเดกเลกไดรบการพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคม และสตปญญาใหสมกบวยโดยไมเกบคาใชจาย (๒) ใหด าเนนการตรากฎหมายเพอจดตงกองทนตามมาตรา ๕๔ วรรคหก ใหแลวเสรจภายในหนงปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน (๓) ใหมกลไกและระบบการผลต คดกรองและพฒนาผประกอบวชาชพคร และอาจารยใหไดผมจตวญญาณของความเปนคร มความรความสามารถอยางแทจรง ไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมกบความสามารถและประสทธภาพในการสอน รวมทงมกลไกสราง ระบบคณธรรมในการบรหารงานบคคลของผประกอบวชาชพคร (๔) ปรบปรงการจดการเรยนการสอนทกระดบเพอใหผเรยนสามารถเรยนได ตามความถนด และปรบปรงโครงสรางของหนวยงานทเกยวของเพอบรรลเปาหมายดงกลาว โดยสอดคลองกนทงในระดบชาตและระดบพนท ฉ. ดานเศรษฐกจ (๑) ขจดอปสรรคและเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศเพอใหประเทศชาตและประชาชนไดรบประโยชนจากการเขารวมกลมเศรษฐกจตาง ๆ อยางยงยน โดยมภมคมกนทด (๒) สรางกลไกเพอสงเสรมและสนบสนนการน าความคดสรางสรรคและเทคโนโลยททนสมยมาใชในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ (๓) ปรบปรงระบบภาษอากรใหมความเปนธรรม ลดความเหลอมล า เพมพนรายไดของรฐดานตาง ๆ อยางมประสทธภาพ และปรบปรงระบบการจดท าและการใชจายงบประมาณใหมประสทธภาพและสมฤทธผล (๔) สรางกลไกเพอสงเสรมสหกรณและผประกอบการแตละขนาด ใหมความสามารถในการแขงขนอยางเหมาะสม และสงเสรมการประกอบวสาหกจเพอสงคม และวสาหกจทเปนมตรตอสงแวดลอม รวมทงสรางกลไกเพมโอกาสในการท างานและการประกอบอาชพของประชาชน ช. ดานอน ๆ (๑) ใหมระบบบรหารจดการทรพยากรน าทมประสทธภาพ เปนธรรมและยงยน โดยค านงถงความตองการใชน าในทกมต รวมทงความเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมและ สภาพภมอากาศประกอบกน (๒) จดใหมการกระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรม รวมทงการตรวจสอบกรรมสทธและการถอครองทดนทงประเทศเพอแกไขปญหากรรมสทธและสทธครอบครองทดน อยางเปนระบบ

๙๔


(๓) จดใหมระบบจดการและก าจดขยะมลฝอยทมประสทธภาพ เปนมตรตอสงแวดลอม และสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนดานอน ๆ ได (๔) ปรบระบบหลกประกนสขภาพใหประชาชนไดรบสทธและประโยชนจาก การบรหารจดการ และการเขาถงบรการทมคณภาพและสะดวกทดเทยมกน (๕) ใหมระบบการแพทยปฐมภมทมแพทยเวชศาสตรครอบครวดแลประชาชน ในสดสวนทเหมาะสม มาตรา ๒๕๙ ภายใตบงคบมาตรา ๒๖๐ และมาตรา ๒๖๑ การปฏรปประเทศ ตามหมวดน ใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยแผนและขนตอนการด าเนนการปฏรปประเทศ ซงอยางนอยตองมวธการจดท าแผน การมสวนรวมของประชาชนและหนวยงานทเกยวของ ขนตอนในการด าเนนการปฏรปประเทศ การวดผลการด าเนนการ และระยะเวลาด าเนนการ ปฏรปประเทศทกดาน ซงตองก าหนดใหเรมด าเนนการปฏรปในแตละดานภายในหนงปนบแต วนประกาศใชรฐธรรมนญนรวมตลอดทงผลสมฤทธทคาดหวงวาจะบรรลในระยะเวลาหาป ใหด าเนนการตรากฎหมายตามวรรคหนง และประกาศใชบงคบภายใน หนงรอยยสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน ในระหวางทกฎหมายตามวรรคหนงยงไมมผลใชบงคบ ใหหนวยงานของรฐด าเนนการปฏรปโดยอาศยหนาทและอ านาจทมอยแลวไปพลางกอน มาตรา ๒๖๐ ในการแกไขปรบปรงกฎหมายตามมาตรา ๒๕๘ ง. ดานกระบวนการยตธรรม (๔) ใหมคณะกรรมการคณะหนงซงคณะรฐมนตรแตงตง ประกอบดวย (๑) ผทรงคณวฒซงมความรความซอสตยสจรตและเทยงธรรมเปนทประจกษ และไมเคยเปนขาราชการต ารวจมากอน เปนประธาน (๒) ผเปนหรอเคยเปนขาราชการต ารวจซงอยางนอยตองมผบญชาการต ารวจแหงชาตรวมอยดวย มจ านวนตามทคณะรฐมนตรก าหนด เปนกรรมการ (๓) ผทรงคณวฒซงมความรความซอสตยสจรตและเทยงธรรมเปนทประจกษ และไมเคยเปนขาราชการต ารวจมากอน มจ านวนเทากบกรรมการตาม (๒) เปนกรรมการ (๔) ปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงยตธรรม เลขาธการส านกงานศาลยตธรรม และอยการสงสด เปนกรรมการ ใหคณะกรรมการตามวรรคหนงด าเนนการใหแลวเสรจภายในหนงปนบแต วนประกาศใชรฐธรรมนญน เมอครบก าหนดเวลาตามวรรคสองแลว ถาการแกไขปรบปรงกฎหมายดงกลาว ยงไมแลวเสรจ ใหการแตงตงโยกยายขาราชการต ารวจด าเนนการตามหลกอาวโสตามหลกเกณฑ ทคณะรฐมนตรก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

๙๕


มาตรา ๒๖๑ ในการปฏรปตามมาตรา ๒๕๘ จ. ดานการศกษา ใหมคณะกรรมการทมความเปนอสระคณะหนงทคณะรฐมนตรแตงตงด าเนนการศกษาและจดท าขอเสนอแนะและ รางกฎหมายทเกยวของในการด าเนนการใหบรรลเปาหมายเพอเสนอคณะรฐมนตรด าเนนการตอไป ใหคณะรฐมนตรแตงตงคณะกรรมการตามวรรคหนงใหแลวเสรจภายในหกสบวน นบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และใหคณะกรรมการด าเนนการศกษาและจดท าขอเสนอแนะ และรางกฎหมายใหแลวเสรจและเสนอตอคณะรฐมนตรภายในสองปนบแตวนทไดรบการแตงตง

บทเฉพาะกาล

มาตรา ๒๖๒ ใหคณะองคมนตรซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน เปนคณะองคมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน มาตรา ๒๖๓ ในระหวางทยงไมมสภาผแทนราษฎรและวฒสภาตามรฐธรรมนญน ใหสภานตบญญตแหงชาตทตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ยงคงท าหนาทรฐสภา สภาผแทนราษฎร และวฒสภาตอไป และใหสมาชกสภานตบญญตแหงชาตซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ท าหนาทเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ตามล าดบ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน และใหสภานตบญญตแหงชาตและสมาชกสภานตบญญตแหงชาตสนสดลงในวนกอนวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไปทจดขนตามรฐธรรมนญน สมาชกสภานตบญญตแหงชาต นอกจากจะตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แลว ตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม รวมทงเหตแหงการสนสดสมาชกภาพตามทบญญตไวส าหรบสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญน ดงตอไปนดวย (๑) มาตรา ๙๘ ยกเวน (๓) (๑๒) (๑๓) (๑๔) และ (๑๕) (๒) มาตรา ๑๐๑ ยกเวน (ก) กรณตาม (๖) เฉพาะในสวนทเกยวกบมาตรา ๙๘ ยกเวน (๓) (๑๒) (๑๓) (๑๔) และ (๑๕) (ข) กรณตาม (๗) เฉพาะในกรณทสมาชกสภานตบญญตแหงชาตเปนเจาหนาทของรฐทปฏบตการตามหนาทและอ านาจตามกฎหมายหรอค าสงทชอบดวยกฎหมาย และในสวนทเกยวกบมาตรา ๑๘๔ (๑) (๓) มาตรา ๑๐๘ ยกเวน ก. คณสมบตตาม (๓) และ (๔) และ ข. ลกษณะตองหามตาม (๑) (๒) และ (๗) แตเฉพาะกรณตาม (๑) นน ไมรวมสวนทเกยวกบมาตรา ๙๘ (๓) และ (๑๕)

๙๖


มใหน ามาตรา ๑๑๒ มาใชบงคบแกการด ารงต าแหนงรฐมนตรของสมาชก สภานตบญญตแหงชาต บทบญญตแหงกฎหมายใดทหามมใหบคคลด ารงต าแหนงทางการเมอง มใหน ามาใชบงคบแกการด ารงต าแหนงรฐมนตรตามมาตรา ๒๖๔ ขาราชการการเมองทตงขนเพอประโยชนในการปฏบตหนาทของคณะรฐมนตรตามมาตรา ๒๖๔ หรอเพอประโยชนในการปฏบตหนาทของคณะรกษาความสงบแหงชาตตามมาตรา ๒๖๕ หรอสมาชกสภานตบญญตแหงชาตตามมาตราน ในระหวางทสภานตบญญตแหงชาตท าหนาทรฐสภา สภาผแทนราษฎร และวฒสภาตามวรรคหนง ใหอ านาจของประธานรฐสภา ประธานสภาผแทนราษฎร หรอประธานวฒสภา ตามรฐธรรมนญนหรอกฎหมาย เปนอ านาจของประธานสภานตบญญตแหงชาต ในระหวางทสภานตบญญตแหงชาตท าหนาทตามวรรคหนง หากมต าแหนงวางลง หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตจะน าความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามวรรคสอง เปนสมาชกสภานตบญญตแหงชาตแทนกได เมอมการเลอกตงทวไปครงแรกภายหลงจากวนประกาศใชรฐธรรมนญน สมาชกสภานตบญญตแหงชาตจะสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรมได เวนแต จะไดพนจากต าแหนงสมาชกสภานตบญญตแหงชาตภายในเกาสบวนนบแตวนประกาศใช รฐธรรมนญน มาตรา ๒๖๔ ใหคณะรฐมนตรทบรหารราชการแผนดนอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน เปนคณะรฐมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน จนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปครงแรกตามรฐธรรมนญนจะเขารบหนาท และใหน าความในมาตรา ๒๖๓ วรรคสาม มาใชบงคบแกการด ารงต าแหนงรฐมนตรดวยโดยอนโลม รฐมนตรตามวรรคหนงนอกจากตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แลว ตองไมมลกษณะตองหามตามทบญญตไวส าหรบรฐมนตรตามมาตรา ๑๖๐ ยกเวน (๖) เฉพาะในสวนทเกยวกบมาตรา ๙๘ (๑๒) (๑๓) (๑๔) และ (๑๕) และตองพนจากต าแหนงตามมาตรา ๑๗๐ ยกเวน (๓) และ (๔) แตในกรณตาม (๔) เฉพาะในสวนทเกยวกบมาตรา ๙๘ (๑๒) (๑๓) (๑๔) และ (๑๕) และยกเวนมาตรา ๑๗๐ (๕) เฉพาะในสวนทเกยวกบการด าเนนการตามมาตรา ๑๘๔ (๑) การด าเนนการแตงตงรฐมนตรในระหวางเวลาตามวรรคหนง ใหด าเนนการ ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ แตตองไมมลกษณะตองหามตามวรรคสองดวย

๙๗


ใหน าความในมาตรา ๒๖๓ วรรคเจด มาใชบงคบแกการสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรของรฐมนตรตามวรรคหนงและวรรคสามดวยโดยอนโลม มาตรา ๒๖๕ ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตทด ารงต าแหนงอยในวนกอน วนประกาศใชรฐธรรมนญน ยงคงอยในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาคณะรฐมนตร ทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปครงแรกตามรฐธรรมนญนจะเขารบหนาท ในระหวางการปฏบตหนาทตามวรรคหนง ใหหวหนาคณะรกษาความสงบ แหงชาตและคณะรกษาความสงบแหงชาตยงคงมหนาทและอ านาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ และใหถอวาบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดงกลาวในสวนทเกยวกบอ านาจของหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตและคณะรกษาความสงบแหงชาตยงคง มผลใชบงคบไดตอไป ใหน าความในมาตรา ๒๖๓ วรรคเจด มาใชบงคบแกการสมครรบเลอกตง เปนสมาชกสภาผแทนราษฎรของผด ารงต าแหนงในคณะรกษาความสงบแหงชาตดวยโดยอนโลม มาตรา ๒๖๖ ใหสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศอยปฏบตหนาทตอไปพลางกอนเพอจดท าขอเสนอแนะเกยวกบการขบเคลอนการปฏรปประเทศ จนกวาจะมกฎหมายวาดวย แผนและขนตอนการด าเนนการปฏรปประเทศทตราขนตามมาตรา ๒๕๙ เพอประโยชนในการขบเคลอนการปฏรปประเทศ หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตจะปรบเปลยนโครงสรางหรอวธการท างานของสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศเพอให การปฏรปประเทศตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ มประสทธภาพมากขนกได ใหน าความในมาตรา ๒๖๓ วรรคเจด มาใชบงคบแกการสมครรบเลอกตง เปนสมาชกสภาผแทนราษฎรของสมาชกสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศดวยโดยอนโลม มาตรา ๒๖๗ ใหคณะกรรมการรางรฐธรรมนญทตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘

๙๘


และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ อยปฏบตหนาทตอไป เพอจดท ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ดงตอไปนใหแลวเสรจ และเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาใหความเหนชอบตอไป (๑) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร (๒) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา (๓) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง (๔) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง (๕) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ (๖) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง (๗) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน (๘) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (๙) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน (๑๐) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต การด าเนนการตามวรรคหนง คณะกรรมการรางรฐธรรมนญจะจดท า รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวขนใหมหรอแกไขเพมเตมกได ทงน เพอให สอดคลองกบบทบญญตและเจตนารมณของรฐธรรมนญ และตองมงหมายใหมการขจดการทจรต และประพฤตมชอบทกรปแบบ และตองท าใหแลวเสรจภายในสองรอยสสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และเมอสภานตบญญตแหงชาตไดพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ทเสนอตามวรรคหนงเสรจแลว ใหคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเปนอนพนจากต าแหนง แตตอง ไมชากวาวนพนจากต าแหนงของสมาชกสภานตบญญตแหงชาตตามมาตรา ๒๖๓ เพอประโยชนในการด าเนนการตามวรรคหนงและวรรคสอง ใหเกดประสทธภาพและรวดเรว คณะกรรมการรางรฐธรรมนญจะขอใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตแตงตงกรรมการรางรฐธรรมนญตามวรรคหนงเพมขนกได แตรวมแลวตองไมเกนสามสบคน ในการพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามวรรคหนง เมอไดรบ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญจากคณะกรรมการรางรฐธรรมนญแลว สภานตบญญตแหงชาตตองพจารณาใหแลวเสรจภายในเวลาหกสบวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแตละฉบบ ในกรณทสภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใดไมแลวเสรจภายในเวลาดงกลาว ใหถอวาสภานตบญญตแหงชาตเหนชอบกบ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญฉบบนนตามทคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเสนอ

๙๙


เมอสภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ แลวเสรจ ใหสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนใหศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระ ทเกยวของ และคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเพอพจารณา ถาศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระ ทเกยวของ หรอคณะกรรมการรางรฐธรรมนญ เหนวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวไมตรงตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ ใหแจงใหประธานสภานตบญญตแหงชาตทราบ ภายในสบวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน และใหสภานตบญญตแหงชาตตงคณะกรรมาธการวสามญขนคณะหนงมจ านวนสบเอดคน ประกอบดวยประธาน ศาลรฐธรรมนญหรอประธานองคกรอสระทเกยวของ และสมาชกสภานตบญญตแหงชาต และกรรมการรางรฐธรรมนญซงคณะกรรมการรางรฐธรรมนญมอบหมาย ฝายละหาคน เพอพจารณาแลวเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบแตงตง เพอใหความเหนชอบ ถาสภานตบญญตแหงชาตมมตไมเหนชอบดวยคะแนนเสยงเกนสองในสาม ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภานตบญญตแหงชาต ใหรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป ในกรณทสภานตบญญตแหงชาตมมตไมถงสองในสามดงกลาว ใหถอวาสภานตบญญตแหงชาตใหความเหนชอบตามรางทคณะกรรมาธการวสามญเสนอ และใหด าเนนการตอไปตามมาตรา ๘๑ เพอประโยชนแหงการขจดสวนไดเสย หามมใหกรรมการรางรฐธรรมนญด ารงต าแหนงทางการเมองภายในสองปนบแตวนทพนจากต าแหนงตามวรรคสอง มาตรา ๒๖๘ ใหด าเนนการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญน ใหแลวเสรจภายในหนงรอยหาสบวนนบแตวนทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๖๗ (๑) (๒) (๓) และ (๔) มผลใชบงคบแลว มาตรา ๒๖๙ ในวาระเรมแรก ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกจ านวน สองรอยหาสบคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามทคณะรกษาความสงบแหงชาต ถวายค าแนะน า โดยในการสรรหาและแตงตงใหด าเนนการตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน (๑) ใหมคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภาคณะหนงซงคณะรกษาความสงบแหงชาตแตงตงจากผทรงคณวฒซงมความรและประสบการณในดานตาง ๆ และมความเปนกลางทางการเมอง จ านวนไมนอยกวาเกาคนแตไมเกนสบสองคน มหนาทด าเนนการสรรหาบคคล ซงสมควรเปนสมาชกวฒสภา ตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน (ก) ใหคณะกรรมการการเลอกตงด าเนนการจดใหมการเลอกสมาชกวฒสภา ตามมาตรา ๑๐๗ จ านวนสองรอยคนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา โดยใหด าเนนการใหแลวเสรจกอนวนทมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร ตามมาตรา ๒๖๘ ไมนอยกวาสบหาวน แลวน ารายชอเสนอตอคณะรกษาความสงบแหงชาต

๑๐๐


(ข) ใหคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภา คดเลอกบคคลผมความรความสามารถทเหมาะสมในอนจะเปนประโยชนแกการปฏบตหนาทของวฒสภาและการปฏรปประเทศมจ านวนไมเกนสรอยคน ตามวธการทคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภาก าหนด แลวน ารายชอเสนอตอคณะรกษาความสงบแหงชาต ทงน ตองด าเนนการใหแลวเสรจไมชากวาระยะเวลาทก าหนดตาม (ก) (ค) ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตคดเลอกผไดรบเลอกตาม (ก) จากบญชรายชอทไดรบจากคณะกรรมการการเลอกตง ใหไดจ านวนหาสบคน และคดเลอกรายชอส ารองจ านวนหาสบคน โดยการคดเลอกดงกลาวใหค านงถงบคคลจากกลมตาง ๆ อยางทวถง และใหคดเลอกบคคลจากบญชรายชอทไดรบการสรรหาตาม (ข) ใหไดจ านวนหนงรอยเกาสบสคนรวมกบ ผด ารงต าแหนงปลดกระทรวงกลาโหม ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการทหารบก ผบญชาการทหารเรอ ผบญชาการทหารอากาศ และผบญชาการต ารวจแหงชาต เปนสองรอยหาสบคน และคดเลอกรายชอส ารองจากบญชรายชอทไดรบการสรรหาตาม (ข) จ านวนหาสบคน ทงน ใหแลวเสรจภายในสามวนนบแตวนประกาศผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรตามมาตรา ๒๖๘ (๒) มใหน าความในมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม (๖) ในสวนทเกยวกบ การเคยด ารงต าแหนงรฐมนตรมาใชบงคบแกผด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาซงไดรบสรรหาตาม (๑) (ข) และมใหน าความในมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม (๒) มาตรา ๑๘๔ (๑) และมาตรา ๑๘๕ มาใชบงคบแกผซงไดรบแตงตงใหเปนสมาชกวฒสภาโดยต าแหนง (๓) ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตน ารายชอบคคลซงไดรบการคดเลอก ตาม (๑) (ค) จ านวนสองรอยหาสบคนดงกลาวขนกราบบงคมทลเพอทรงพระกรณาโปรดเกลา โปรดกระหมอมแตงตงตอไป และใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตเปนผลงนามรบสนอง พระบรมราชโองการ (๔) อายของวฒสภาตามมาตรานมก าหนดหาปนบแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาเรมตงแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง ถามต าแหนง วางลง ใหเลอนรายชอบคคลตามล าดบในบญชส ารองตาม (๑) (ค) ขนเปนสมาชกวฒสภาแทน โดยใหประธานวฒสภาเปนผด าเนนการและเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ส าหรบสมาชกวฒสภาโดยต าแหนง เมอพนจากต าแหนงทด ารงอยในขณะไดรบแตงตง เปนสมาชกวฒสภากใหพนจากต าแหนงสมาชกวฒสภาดวย และใหด าเนนการเพอแตงตงให ผด ารงต าแหนงนนเปนสมาชกวฒสภาโดยต าแหนงแทน ใหสมาชกวฒสภาทไดรบแตงตง ใหด ารงต าแหนงแทนต าแหนงทวาง อยในต าแหนงเทาอายของวฒสภาทเหลออย (๕) ในระหวางทยงไมมพระบรมราชโองการแตงตงบคคลในบญชรายชอส ารอง ขนเปนสมาชกวฒสภาแทนต าแหนงทวางตาม (๔) หรอเปนกรณทไมมรายชอบคคลเหลออย ในบญชส ารอง หรอไมมผด ารงต าแหนงทเปนสมาชกวฒสภาโดยต าแหนง ไมวาดวยเหตใด ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกวฒสภาเทาทมอย

๑๐๑


(๖) เมออายของวฒสภาสนสดลงตาม (๔) ใหด าเนนการเลอกสมาชกวฒสภาตามมาตรา ๑๐๗ ตอไป และใหน าความในมาตรา ๑๐๙ วรรคสามมาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา ๒๗๐ นอกจากจะมหนาทและอ านาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแลว ใหวฒสภาตามมาตรา ๒๖๙ มหนาทและอ านาจตดตาม เสนอแนะ และเรงรดการปฏรปประเทศเพอใหบรรลเปาหมายตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ และการจดท าและด าเนนการตามยทธศาสตรชาต ในการน ใหคณะรฐมนตรแจงความคบหนาในการด าเนนการตามแผน การปฏรปประเทศตอรฐสภาเพอทราบทกสามเดอน รางพระราชบญญตทจะตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ ใหเสนอและพจารณาในทประชมรวมกนของรฐสภา รางพระราชบญญตใดทคณะรฐมนตรเหนวาเปนรางพระราชบญญตทจะตราขน เพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ ใหแจงใหประธานรฐสภาทราบพรอมกบการเสนอรางพระราชบญญตนน ในกรณทคณะรฐมนตรมไดแจงวาเปนรางพระราชบญญตทจะตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ หากสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา เหนวารางพระราชบญญตนนเปนรางพระราชบญญตทจะตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในหา ของแตละสภา อาจเขาชอกนรองขอตอประธานรฐสภาเพอใหวนจฉย การยนค ารองดงกลาว ตองยนกอนทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา แลวแตกรณ จะพจารณารางพระราชบญญตนน แลวเสรจ เมอประธานรฐสภาไดรบค ารองตามวรรคสาม ใหประธานรฐสภาเสนอเรอง ตอคณะกรรมการรวม ซงประกอบดวยประธานวฒสภาเปนประธาน รองประธานสภาผแทนราษฎรคนหนง ผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร ผแทนคณะรฐมนตรคนหนง และประธานคณะกรรมาธการสามญคนหนงซงเลอกกนเองระหวางประธานคณะกรรมาธการสามญในวฒสภาทกคณะ เปนกรรมการ เพอวนจฉย การวนจฉยของคณะกรรมการรวมตามวรรคสใหถอเสยงขางมากเปนประมาณ ค าวนจฉยของคณะกรรมการรวมดงกลาวใหเปนทสด และใหประธานรฐสภาด าเนนการไปตาม ค าวนจฉยนน มาตรา ๒๗๑ ในวาระเรมแรกภายในอายของวฒสภาตามมาตรา ๒๖๙ การพจารณารางพระราชบญญตทวฒสภาหรอสภาผแทนราษฎรยบยงไวตามมาตรา ๑๓๗ (๒) หรอ (๓) ใหกระท าโดยทประชมรวมกนของรฐสภา ถารางพระราชบญญตนนเกยวกบ

๑๐๒


(๑) การแกไขเพมเตมโทษหรอองคประกอบความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม หรอความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ เฉพาะเมอการแกไขเพมเตมนนมผลใหผกระท าความผดพนจากความผดหรอไมตองรบโทษ (๒) รางพระราชบญญตทวฒสภามมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสาม ของจ านวนสมาชกวฒสภาทงหมดเทาทมอยวามผลกระทบตอการด าเนนกระบวนการยตธรรม อยางรายแรง มตของทประชมรวมกนของรฐสภาทใหความเหนชอบรางพระราชบญญต ตามวรรคหนง ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอย ของรฐสภา มาตรา ๒๗๒ ในวาระเรมแรก เมอมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร ตามมาตรา ๒๖๘ แลว หากมกรณทไมอาจแตงตงนายกรฐมนตรจากผมชออยในบญชรายชอ ทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ ไมวาดวยเหตใด และสมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวน ไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดเทาทมอยเขาชอเสนอตอประธานรฐสภาขอใหรฐสภามมตยกเวนเพอไมตองเสนอชอนายกรฐมนตรจากผมชออยในบญชรายชอ ทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ ในกรณเชนนน ใหประธานรฐสภาจดใหมการประชมรวมกนของรฐสภาโดยพลน และในกรณทรฐสภามมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาใหยกเวนได ใหสภาผแทนราษฎรด าเนนการตามมาตรา ๑๕๙ ตอไป โดยจะเสนอชอผอยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ หรอไมกได มาตรา ๒๗๓ ใหตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดน ซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนยงคงอย ในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไป และเมอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทเกยวของทจดท าขนตามมาตรา ๒๖๗ ใชบงคบแลว การด ารงต าแหนงตอไปเพยงใดใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาว ในระหวางเวลาทยงไมมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทจดท าขน ตามมาตรา ๒๖๗ การพนจากต าแหนงของตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดน ใหเปนไปตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหรอกฎหมายทเกยวของ การด าเนนการของศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดน ใหเปนไปตามกฎหมายทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน เทาทไมขดหรอแยงตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญน

๑๐๓


ในระหวางทยงไมมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของ ศาลรฐธรรมนญ การพจารณาและการท าค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนไปตามขอก าหนด ของศาลรฐธรรมนญทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ทงน เทาทไมขดหรอแยง ตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญน มาตรา ๒๗๔ ใหคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาตตามพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เปนองคกรตามมาตรา ๖๐ วรรคสาม และใหคณะรฐมนตรด าเนนการแกไขเพมเตมพระราชบญญตดงกลาวใหเปนไป ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน และเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาภายใน หนงรอยแปดสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน มาตรา ๒๗๕ ใหคณะรฐมนตรจดใหมกฎหมายตามมาตรา ๖๕ วรรคสอง ใหแลวเสรจภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และด าเนนการจดท ายทธศาสตรชาตใหแลวเสรจภายในหนงปนบแตวนทกฎหมายดงกลาวใชบงคบ มาตรา ๒๗๖ ใหศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระด าเนนการใหมมาตรฐาน ทางจรยธรรมตามมาตรา ๒๑๙ ภายในหนงปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน หากด าเนนการ ไมแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ พนจากต าแหนง ในกรณทตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระพนจากต าแหนงตามวรรคหนง ระยะเวลาหนงปตามวรรคหนงใหนบแตวนทตลาการศาลรฐธรรมนญ และผด ารงต าแหนงในองคกรอสระทตงขนใหมเขารบหนาท และใหน าความในวรรคหนง มาใชบงคบแกตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระทไดรบการแตงตง ขนใหมดวยโดยอนโลม มาตรา ๒๗๗ นอกจากทบญญตไวเปนการเฉพาะในรฐธรรมนญน ใหคณะรฐมนตรเสนอกฎหมายเพอใหเปนไปตามมาตรา ๑๙๖ มาตรา ๑๙๘ และมาตรา ๒๔๘ วรรคสาม ตอสภานตบญญตแหงชาตภายในหนงปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน

๑๐๔


ในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายใหเปนไปตามมาตรา ๑๙๖ มาตรา ๑๙๘ และมาตรา ๒๔๘ วรรคสาม ใหคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม คณะกรรมการ ตลาการศาลปกครอง และคณะกรรมการอยการ ทมอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ท าหนาทคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง และคณะกรรมการอยการตามมาตรา ๑๙๖ มาตรา ๑๙๘ และมาตรา ๒๔๘ วรรคสาม แลวแตกรณ ไปพลางกอน ในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายเพอใหเปนไปตามมาตรา ๒๔๘ วรรคส หามมใหพนกงานอยการด ารงต าแหนงกรรมการในรฐวสาหกจ หรอกจการอนของรฐ ในท านองเดยวกน หรอด ารงต าแหนงใดในหางหนสวนบรษทหรอกจการอนใดทมวตถประสงค มงหาผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนทปรกษาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอด ารงต าแหนงอนใดในลกษณะเดยวกน มาตรา ๒๗๘ ใหคณะรฐมนตรด าเนนการใหหนวยงานของรฐทคณะรฐมนตรก าหนดด าเนนการใหจดท ารางกฎหมายทจ าเปนตามมาตรา ๕๘ มาตรา ๖๒ และมาตรา ๖๓ ใหแลวเสรจและเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตภายในสองรอยสสบวนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และใหสภานตบญญตแหงชาตพจารณาใหแลวเสรจภายในหกสบวนนบแต วนทไดรบรางพระราชบญญตนน ในกรณทมหนวยงานทเกยวของหลายหนวยงาน ใหคณะรฐมนตรก าหนด ระยะเวลาทแตละหนวยงานตองด าเนนการใหแลวเสรจตามความจ าเปนของแตละหนวยงาน แตทงนเมอรวมแลวตองไมเกนสองรอยสสบวนตามวรรคหนง ในกรณทหนวยงานของรฐตามวรรคหนงไมอาจด าเนนการไดภายในก าหนดเวลาตามวรรคสอง ใหคณะรฐมนตรสงใหหวหนาหนวยงานของรฐนนพนจากต าแหนง มาตรา ๒๗๙ บรรดาประกาศ ค าสง และการกระท าของคณะรกษาความสงบแหงชาตหรอของหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน หรอทจะออกใชบงคบตอไปตามมาตรา ๒๖๕ วรรคสอง ไมวาเปนประกาศ ค าสง หรอการกระท าทมผลใชบงคบในทางรฐธรรมนญ ทางนตบญญต ทางบรหาร หรอทางตลาการ ใหประกาศ ค าสง การกระท า ตลอดจนการปฏบตตามประกาศ ค าสง หรอการกระท านน เปนประกาศ ค าสง การกระท า หรอการปฏบตทชอบดวยรฐธรรมนญนและกฎหมาย และมผลใชบงคบโดยชอบดวยรฐธรรมนญนตอไป การยกเลกหรอแกไขเพมเตมประกาศหรอค าสงดงกลาว ใหกระท าเปนพระราชบญญต เวนแตประกาศหรอค าสงทมลกษณะเปนการใชอ านาจทางบรหาร การยกเลกหรอแกไขเพมเตมใหกระท าโดยค าสงนายกรฐมนตรหรอมตคณะรฐมนตร แลวแตกรณ

๑๐๕


บรรดาการใด ๆ ทไดรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหง ราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ วาเปนการชอบดวยรฐธรรมนญและกฎหมาย รวมทงการกระท าทเกยวเนองกบ กรณดงกลาว ใหถอวาการนนและการกระท านนชอบดวยรฐธรรมนญนและกฎหมาย ผรบสนองพระบรมราชโองการ .............................................. นายกรฐมนตร

ร่างรัฐธรรมนูญ 59 ฉบับก่อนลงประชามติ

Education