1

Μια ππόηαζη για διαθοποποιημένη διδαζκαλία ζηο Λύκειο…

με αθοπμή ηην ενόηηηα για ηοςρ νέοςρ ζηην Νεοελληνική Γλώζζα ηηρ Α΄

Λςκείος

Τηρ Αναζηαζίαρ Κάλθα, Mst Φιλόλογορ

Σπρλά γίλεηαη ιφγνο γηα ηελ αλαγθαηφηεηα δηαθνξνπνίεζεο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο

πξνζαξκνγήο ηεο ζηηο λέεο αλάγθεο ησλ καζεηψλ. Οη ελφηεηεο θπξίσο ησλ ζεσξεηηθψλ

καζεκάησλ πξνζθέξνπλ πνηθίιν πιηθφ θαη επθαηξίεο γηα ηελ εθαξκνγή ελαιιαθηηθψλ

ηξφπσλ κεηάδνζεο ηεο γλψζεο. Εηδηθφηεξα, ε Νενειιεληθή Γιψζζα δηαζέηεη επξχ πεδίν

ζεκάησλ πνπ άπηνληαη ησλ ελδηαθεξφλησλ ησλ καζεηψλ θαη ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηελ

επηθαηξφηεηα. Γη’ απηφ πξνηείλεηαη νη ελ ιφγσ ελφηεηεο λα αμηνπνηνχληαη έηζη, ψζηε λα

ελεξγνπνηνχληαη νη καζεηέο λα ζπκκεηέρνπλ κε δηάθνξνπο ηξφπνπο ζηε καζεζηαθή

δηαδηθαζία, λα αιιειεπηδξνχλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο, θαζψο θαη λα εηζπξάηηνπλ ηελ

ηθαλνπνίεζε ηεο επηηπρίαο.

Τν ηειεπηαίν αθνξά θπξίσο ζε καζεηέο πνπ θαηά θχξην ιφγν βηψλνπλ ηελ απνηπρία θαη

ηδηαίηεξα ζηα γισζζηθά καζήκαηα, φπνπ απαηηείηαη λα έρνπλ θαηαθηήζεη πιήξσο ηηο

γξακκαηηθέο θαη ζπληαθηηθέο δνκέο ηνπ ιφγνπ πξνθεηκέλνπ λα παξάγνπλ απνδεηθηηθά

θείκελα κε ινγηθά θαη ηεθκεξησκέλα επηρεηξήκαηα. Σπρλά δε παξαηεξείηαη ην θαηλφκελν νη

καζεηέο λα έρνπλ άπνςε θαη αληίιεςε ησλ ζεκάησλ πνπ ζπδεηνχληαη, αιιά λα

δπζθνιεχνληαη ζεκαληηθά ζηε δηαηχπσζε- πξνθνξηθή ή γξαπηή- ησλ ζέζεψλ ηνπο.

Όηαλ νη εθπαηδεπηηθνί επηδεηθλχνπλ θαηαλφεζε θαη ζπκκεξίδνληαη ηα πξνβιήκαηα ησλ

παηδηψλ, ζπληεινχλ ζηελ θαιχηεξε απην-αληίιεςε θαη ζηελ επηηπρία ηνπο θαη θαιιηεξγνχλ

αηκφζθαηξα απνδνρήο κέζα ζηελ ηάμε ηνπο θαη απφ ηνπο ζπλνκειίθνπο ηνπο. Κη απηφ, γηαηί

ηνπο θάλνπλ λα αηζζάλνληαη επηζπκεηνί θαη ζεκαληηθνί (Humphrey, 2003). Οη θνηλσληθέο

δεμηφηεηεο θαζνξίδνληαη απφ «ηελ απνδνρή θαη ηε δεκνηηθφηεηα ηνπ παηδηνχ θαη ζηνλ θχθιν

ησλ ζπλνκειίθσλ ηνπ» (Δνΐθνχ- Απιίδνπ, 2008, ζει. 130). Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο έξεπλεο

σο πξνο ην επίπεδν ησλ θνηλσληθψλ αιιειεπηδξάζεσλ κε ζπλνκειίθνπο θαη ηελ πνηφηεηα

απηψλ έρνπλ γίλεη ζε παηδηά δεκνηηθνχ θαη έρνπλ αλαδείμεη ζνβαξά πξνβιήκαηα ζηηο

δεμηφηεηεο επηθνηλσλίαο αλάκεζα ζε παηδηά κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο θαη ζε παηδηά ρσξίο

καζεζηαθέο δπζθνιίεο (Gresham, Rechsly, 1986). Πνιιέο θνξέο κάιηζηα ε ζπζρέηηζε ησλ

δπζθνιηψλ κάζεζεο κε ηελ αληηθνηλσληθή ζπκπεξηθνξά απνηειεί θχξηα αηηία γηα ηελ

απφξξηςε ησλ παηδηψλ απηψλ (McMichael, 1980).

Τα πξνβιήκαηα απηά νθείινληαη θπξίσο ζηελ αληθαλφηεηα γηα νξζή εξκελεία ησλ

θνηλσληθψλ εξεζηζκάησλ ή ζηελ εζθαικέλε αληίιεςε ησλ γισζζηθψλ κελπκάησλ ή

ππαηληγκψλ (Kavale, Forness, 1996). Πην ζνβαξέο είλαη νη πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο ηα παηδηά

απηά πέθηνπλ ζχκαηα ιεθηηθήο βίαο (bullying), κε απνηέιεζκα λα δέρνληαη πιήγκα ζηελ

απηνεθηίκεζή ηνπο θαη λα πξνζπαζνχλ λα ζπγθαιχςνπλ ηηο αδπλακίεο ηνπο, ψζηε λα κελ

απνηεινχλ πιένλ ζηφρν (Riddick, 1996). Λνγηθφ επαθφινπζν ησλ παξαπάλσ είλαη ε

θνηλσληθή απνκφλσζε θαη απφξξηςε ησλ παηδηψλ κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο, πνπ κε ηε ζεηξά

ηεο κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ αλάπηπμε αξλεηηθψλ ζπλαηζζεκάησλ ή αθφκα θαη ζηελ

εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ (Vaughn, La Greca & Kuttler, 1999).

Η ζπλεξγαηηθή κάζεζε είλαη έλα κνληέιν κάζεζεο κέζα απφ ηελ νπνία νη καζεηέο

αλαπηχζζνπλ ην ζεβαζκφ, ηζρπξνπνηνχλ ηηο δηαπξνζσπηθέο ηνπο ζρέζεηο θαη εληζρχνπλ ηελ

2

απηνπεπνίζεζή ηνπο (Cowie, Wallace, 2000). Τν απνηέιεζκα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο κάζεζεο

απνζνβεί ηνλ θίλδπλν ηνπ ζηηγκαηηζκνχ ηνπ καζεηή κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο θαη δεκηνπξγεί

πξνυπνζέζεηο γηα κεγαιχηεξε αιιειεπίδξαζε (Humphrey, 2002). Παξάιιεια, ε

δεκηνπξγηθή ελζσκάησζε ησλ καζεηψλ κε δπζθνιίεο ζε κηα νκάδα κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε

ελφο θνηλνχ ζηφρνπ ζπληειεί ζηελ αλεμαξηεηνπνίεζή ηνπο, ζηε βειηίσζε ησλ αθαδεκατθψλ

ηνπο επηδφζεσλ θαη ησλ θνηλσληθψλ ηνπο ζρέζεσλ (Piercy, Witon & Townsend, 2002).

Είλαη ζαθέο, ινηπφλ, φηη ε νξγαλσκέλε ελζσκάησζε ησλ παηδηψλ κε καζεζηαθέο

δπζθνιίεο ζηα γεληθά ζρνιεία παξέρεη πνιιέο επθαηξίεο γηα θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε θαη

ζχλαςε θηιηθψλ ζρέζεσλ. Σην πιαίζην απηφ πξνηείλεηαη κηα δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε ηεο

δηδαζθαιίαο ηεο ελφηεηαο γηα ηνπο λένπο θαη ηα πξνβιήκαηά ηνπο ζηε Νενειιεληθή Γιψζζα

ηεο Α΄ Λπθείνπ.

Σηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπ είλαη νη καζεηέο λα αλαιάβνπλ πξσηνβνπιίεο, λα

εθθξαζηνχλ πάλσ ζε δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηνπο ίδηνπο θαη λα παξνπζηάζνπλ ηηο απφςεηο

παίξλνληαο απηνί ην ξφιν ηνπ «δαζθάινπ». Η εθαξκνγή ηεο κεζφδνπ απηήο απαηηεί πέληε (5)

δηδαθηηθέο ψξεο.

Σην πξψην δίσξν νη καζεηέο θάζνληαη ζε θχθιν θαη παίξλεη ν θαζέλαο απφ έλα

θαξηειάθη πάλσ ζην νπνίν είλαη γξακκέλε κηα εξψηεζε. Τηο θάξηεο ηηο έρεη πξνεηνηκάζεη ν

εθπαηδεπηηθφο θαη πεξηέρνπλ εξσηήκαηα, φπσο «πνην είλαη ην κεγαιχηεξν φλεηξφ ζνπ γηα ην

κέιινλ», «πνηνο είλαη ν κεγαιχηεξνο θφβνο ζνπ», «ηη ζνπ αξέζεη/ ηη ζε ελνριεί

πεξηζζφηεξν», «γηαηί νη λένη γίλνληαη επηζεηηθνί ή θαηαθεχγνπλ ζηε ρξήζε λαξθσηηθψλ

νπζηψλ» θηι. Οη εξσηήζεηο δηακνξθψλνληαη θαηά ηελ θξίζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ωζηφζν,

θαιφ είλαη λα ζρεηίδνληαη κε ηελ εθεβεία θαη ηα πξνβιήκαηα ησλ λέσλ. Κάζε καζεηήο

παίξλεη ην ιφγν θαη δίλεη κηα ζχληνκε απάληεζε ζηελ εξψηεζε πνπ έρεη επηιέμεη ηπραία. Ο

εθπαηδεπηηθφο έρεη πξνεηδνπνηήζεη ηνπο ππφινηπνπο καζεηέο λα κε ζρνιηάδνπλ ηηο

απαληήζεηο πνπ δίλνληαη παξά κφλν λα αθνχλε.

Αθνχ νινθιεξσζεί ε δηαδηθαζία απηή ν εθπαηδεπηηθφο ρσξίδεη ζε ηξεηο νκάδεο ηνπο

καζεηέο ηεο ηάμεο. Η επηινγή ησλ νκάδσλ πξνηείλεηαη λα γίλεηαη ηπραία, πξνθεηκέλνπ λα

δίλνληαη πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο γηα ζπλεξγαζία θαη αιιειεπίδξαζε κε ζπκκαζεηέο ηνπο πνπ

δελ είλαη θίινη ηνπο. Κάζε νκάδα παίξλεη έλα ραξηί κε δχν εξσηήζεηο, ζηηο νπνίεο θαιείηαη λα

απαληήζεη. Οη ελφηεηεο πνπ θαιχπηνληαη είλαη: 1. λένη θαη βία, 2. λένη θαη λαξθσηηθά θαη 3.

ηα πξφηππα ησλ λέσλ. Καη ζε απηφ ην ζεκείν ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα δηαιέμεη ηα

εξσηήκαηα πνπ ζεσξεί πην θαηάιιεια γηα ην επίπεδν θαη ηα ελδηαθέξνληα ηεο ηάμεο ηνπ.

Για παπάδειγμα για ηην ενόηηηα «Νέοι και ναπκωηικά» μποπούν να ηεθούν ηα εξήρ

επωηήμαηα: α. Πνηνη παξάγνληεο σζνχλ ηνπο λένπο ζηε ρξήζε ησλ λαξθσηηθψλ νπζηψλ, β.

πνηεο ζπλέπεηεο έρεη απηφ γηα ηελ πξνζσπηθή θαη θνηλσληθή ηνπο δσή θαη γ. πνηνη θνξείο

κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ πξφιεςε ή θαη αληηκεηψπηζε ηεο κάζηηγαο ησλ λαξθσηηθψλ;

Κάζε νκάδα πξνεηνηκάδεη ηελ παξνπζίαζε ησλ επηρεηξεκάησλ ηεο. Η ηειεπηαία κπνξεί

λα γίλεη κε πνηθίινπο ηξφπνπο: κε δηάγξακκα ζηνλ πίλαθα ή ζηνλ Ηιεθηξνληθφ Υπνινγηζηή,

κε παξνπζίαζε POWERPOINT, κε θνιιάδ, αθφκα θαη κε έλα ζχληνκν ζεαηξηθφ δηάινγν.

Εδψ λα ζεκεησζεί φηη θάζε νκάδα ζα παξνπζηάζεη ζπλνπηηθά ηηο ζέζεηο ηεο πάλσ ζηα

δεηεζέληα εξσηήκαηα θαη ζα εκπινπηίζεη ηελ παξνπζίαζή ηεο κε έλαλ πξσηφηππν ηξφπν πνπ

ηαηξηάδεη ζηα ελδηαθέξνληά ηεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν θαινχληαη λα ελεξγνπνηεζνχλ θαη

3

καζεηέο πνπ ζεκεηψλνπλ ρακειέο επηδφζεηο ζην γισζζηθφ κάζεκα, θαζψο ηνπο δίλεηαη ε

δπλαηφηεηα λα εθθξάζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο κέζα απφ έλαλ κε ζπκβαηηθφ ηξφπν.

Οινθιεξψλνληαο ηε δηδαζθαιία ηεο ελφηεηαο απηήο νη καζεηέο γξάθνπλ κηα επηζηνιή

ζηνπο γνλείο ή ηνπο θαζεγεηέο ηνπο φπνπ κπνξνχλ λα εθθξάζνπλ ηα ζπλαηζζήκαηα, ηα

παξάπνλα ή αθφκα θαη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπο. Όπνηνο απφ ηνπο καζεηέο ην επηζπκεί

κπνξεί λα δηαβάζεη ηελ επηζηνιή ηνπ θαη κε αθνξκή απηή λα μεθηλήζεη ζπδήηεζε ζηελ ηάμε.

Σπλήζσο, κέζα απφ απηή ηε δηαδηθαζία νη καζεηέο ζπλεηδεηνπνηνχλ φηη δελ έρνπλ κεγάιεο

δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο αθφκα θη αλ ην πεξηβάιινλ – νηθνγελεηαθφ, πνιηηηζηηθφ, θνηλσληθφ-

φπνπ κεγαιψλνπλ είλαη δηαθνξεηηθφ.

Σπκπεξαζκαηηθά, ε φιε δηαδηθαζία πξνζθέξεη ηε δπλαηφηεηα θαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ

λα γλσξίζεη θαιχηεξα ηνπο καζεηέο θαη λα επαλαπξνζδηνξίζεη ηηο απαηηήζεηο ηνπ απφ

απηνχο. Μέξνο ηνπ ξφινπ ηνπ ηειεπηαίνπ είλαη λα εληάζζεη φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξνπο

καζεηέο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη λα ηνπο ελεξγνπνηεί, ψζηε λα αλαθαιχπηνπλ ην

δπλακηθφ ηνπο θαη λα εκπινπηίδνπλ ηνλ γλσζηηθφ ηνπο νπιηζκφ. Γη’ απηφ, ν εθπαηδεπηηθφο

νθείιεη λα ηνικά θαη λα πξνβαίλεη ζε δηδαθηηθέο επηινγέο πνπ πξνζαξκφδνληαη ζηηο

καζεζηαθέο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Cowie, H. & Wallace, P. (2000). Peer support in action. London: Sage.

Δνΐθνχ- Απιίδνπ, Μ. (2008). Δςζλεξία. Σςναιζθημαηικοί παπάγονηερ και

τςσοκοινυνικά πποβλήμαηα (3η έκδοζη). Αζήλα: Ειιεληθά Γξάκκαηα.

Gresham, F.M. & Rechsly, D.J. (1986). Social skilldeficits and low peer acceptance

of mainstreaming learning disabled children. Learning Disability Quarterly, 9, 23-

32.

Humphrey, N. (2002). Teacher and pupil ratings of self-esteem in developmental

dyslexia. British Journal of Special Education, 29 (1), 29-36.

Kavale, K.A. & Forness, S.R. (1996). Social skill deficits and learning disabilities: A

meta-analysis. Journal of Learning Disabilities, 29, 226-237.

McMichael, P. (1980). Reading difficulties, behavior and social status. Journal of

Educational Psychology, 72 (1), 76-86.

Piercy, M., Wilton, K. & Townsend, M. (2002). Promoting the social acceptance of

young children with moderate-severe intellectual disabilities using cooperative-

learning techniques. American Journal of Mental Retardation, 107 (5), 352-360.

Riddick, B. (1996). Living with dyslexia. London: Routledge.

UNESCO (2005). Guidelines for Inclusion: Ensuring Access to Education for All.

Paris: UNESCO.

4

Vaughn, S., La Greca, A.M. & Kuttler, A.F. (1999). The why, who, what, how? Σην

Bender, W.N. (ed.). Professional issues in learning disabilities. (ζει. 187-218).

Austin, TX: ProEd.