Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΤΟΜΟΣ ΙΙ

1. ΟΙ ΟΜΑΔΙΚΟΙ ΑΜΥΝΤΙΚΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

1.1. Η θέση των ποδιών για τους αμυντικούς παίκτες

1.2. Η άμυνα «με το 6 μπροστά»

1.3. Η κίνηση προσαρμογής προς τη βασική θέση

1.4. Οι περιοχές ευθύνης των παικτών

1.6. Η διδασκαλία της ομαδικής άμυνας «με το 6 μπροστά»

1.6. Παιχνίδι 6x6 με αμυντικό

2. ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΗΣ*

2.1. Η «καθαρή» προπόνηση τεχνικής

2.2. Η προπόνηση τεχνικής με θέματα τακτικής

α. Η αφομοίωση των γνώσεων της τακτικής

Β. Παρατηρητικότητα

γ. Η εφαρμογή της κατάλληλης τεχνικής στις αγωνιστικές φάσεις

2.1.1. Η εξάσκηση Α' βαθμού -

2.1.2. Η εξάσκηση Β' βαθμού

2.1.3. Η εξάσκηση Γ βαθμού -Μορφές παιχνιδιού

2.3. Η προπόνηση της ομαδικής τακτικής

2.3.1. Η εξάσκηση Α' βαθμού (παιχνίδι μιας φάσης ή μέρους αυτής)

2.3.2. Η εξάσκηση β' βαθμού (Παιχνίδι πολλών φάσεων ή «σχολικό παιχνίδι»)

2.4. Ο αγώνας προπόνησης

2.5. Ο φιλικός αγώνας

3. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ 4:2 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ

3.1. Η πρώτη ειδίκευση

3.2. Ο πασαδόρος

3.2.1 Η μετακίνηση προς την περιοχή σκόπευσης από τη μπροστινή ζώνη, κατά τη διάρκεια της υποδοχής του σέρβις

3.2.2. Η βασική ενέργεια της τροφοδοσίας από τον πασαδόρο

3.2.3. Η πίσω πάσα

3.2.4. Η πλάγια πάσα

3.2.5. Η πάσα με άλμα

3.2.6. Η πάσα με ένα χέρι

3.3. Η προπόνηση του πασαδόρου

3.3.1. Η προπόνηση της τεχνικής του πασαδόρου

3.3.2. Ατομικές ασκήσεις του πασαδόρου

3.3.3. Ασκήσεις στον τοίχο

3.3.4. Ασκήσεις επιδεξιότητας Για έλεγχο της μπάλας

3.4. Ο προσανατολισμός του πασαδόρου

3.4.1. Ασκήσεις προσανατολισμού

3.4.2. Ασκήσεις για παράλληλες πάσες για αρχάριους πασαδόρους

3.4.3. Οι γωνιακές πάσες

3.4.4. Ασκήσεις για την ακρίβεια της πάσας

3.5. Η επιλογή του πασαδόρου

3.6. Η Εκμετάλλευση του αντίπαλου «μη ικανού» μπλοκέρ

4. ΤΟ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΜΕΤΩΠΙΚΟ ΠΕΡΙΣΤΡΕΦΟΜΕΝΟ ΣΕΡΒΙΣ (ΤΕΝΙΣ)

4.1. Η προετοιμασία για το σερβίς

4.2. Ομαδικές και ατομικές τακτικές κατά την εκτέλεση του σερβίς

4.3. Η διδασκαλία του μετωπικού περιστρεφόμενου σερβίς (τένις)

α) Το χτύπημα της μπάλας

β) Το πέταγμα της μπάλας

γ) Σερβίς μετά από άσχημο πέταγμα

δ) Σερβίς πάνω από το δίχτυ

ε) Σερβίς με πολύ χαμηλή τροχιά (με στόχο να ακουμπούν οι μπάλες στο δίχτυ)

στ) Σερβίς σε στόχο

ζ) Εκτέλεση του σερβίς και επιστροφή του παίκτη στη θέση του, ετοιμότητα για άμυνα

4.4. Συνηθισμένα λάθη - Διορθώσεις

5. ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΜΠΛΟΚ

5.2. Η επικοινωνία

5.2. Η διδασκαλία του διπλού μπλοκ

5.3. Συνηθισμένα λάθη - Διορθώσεις

5.4. Το σύστημα 4:2 σύνθεσης ομάδας

6. ΤΟ ΚΥΜΑΤΙΣΤΟ ΣΕΡΒΙΣ

6.1. Το από πάνω μετωπικό κυματιστό σερβίς (ταλαντευόμενο)

6.2. Η διδασκαλία του από πάνω μετωπικού κυματιστού σερβίς

6.3. Το πλάγιο κυματιστό σερβίς

6.4. Η διδασκαλία του πλάγιου κυματιστού σερβίς

7. Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ 2:2:2 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ

7.1. Τα είδη της πάσας

7.1.1. Οι πάσες 3ου χρόνου (Σχ. 7.4)

7.1.2. Οι πάσες 2ου χρόνου

7.1.3. Οι πάσες 1ου χρόνου

7.2. Οι ποικιλίες του επιθετικού χτυπήματος

7.2.1. Η επίθεση με περιστρεφόμενη μπάλα

7.2.2. Η επίθεση τοποθέτησης

7.2.3. Το πλασέ

7.2.4. Η ώθηση

7.2.5. Η αποστράκιση (μπλοκ-άουτ)

7.2.6. Η ατομική τακτική επιθετικού παίκτη, ενάντια σε οργανωμένο μπλοκ

7.2.7. Η διδασκαλία των ποικίλων επιθετικών χτυπημάτων

7.2.8. Η αντίληψη του μπλοκ

7.2.9. Η ατομική προπόνηση του επιθετικού παίκτη, άσου επιθετικού, στο σύστημα 2:2:2 σύνθεσης ομάδας

7.3. Η ειδίκευση του μπλοκέρ

7.3.1. Η γραμμική παράταξη

7.3.2. Η πρόβλεψη της πρόθεσης του πασαδόρου

7.3.3. Η πρόβλεψη για την πρόθεση του επιθετικού

7.3.4. Η ατομική προπόνηση του μπλοκέρ στο σύστημα 2:2:2 σύνθεσης ομάδας

7.4. Προσαρμογές της αμυντικής τεχνικής

7.4.1. Η απόκρουση με ένα χέρι

7.4.2. Η απόκρουση πάνω απ' το κεφάλι

α) Η απόκρουση με τα δάχτυλα

7.4.3. Η πτώση στο ένα γόνατο

7.4.4. Η πτώση στα δύο γόνατα

7.4.5. Το κύλισμα (ρολό)

7.4.6. Το χτύπημα με το ένα χέρι (γροθιά ή παλάμη)

7.4.7. Η απόκρουση με τα πόδια

7.4.8. Η ατομική τακτική του αμυντικού παίκτη Η πρόβλεψη της αντίπαλης επίθεσης

7.5. Το σύστημα άμυνας με το «6 πίσω»

7.6. Η σύνθεση της ομάδας 2:2:2

8. ΤΟ ΣΕΡΒΙΣ ME ΑΛΜΑ

8.1. Η διδασκαλία του σερβίς με άλμα

8.2. Το κυματιστό σερβίς με άλμα

9. Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ 5:1 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ

9.1.1. Η Υποδοχή με 4 παίκτες

9.1.3. Η Υποδοχή με 2 παίκτες

9.1.4. Σχηματισμοί κρυμμένης υποδοχής

9.2. Η διείσδυση του πασαδόρου προς την καθορισμένη περιοχή

9.2.1. Η διείσδυση από τη ζώνη Ι

9.2.2. Η διείσδυση από τη ζώνη 6

9.2.3. Η διείσδυση από τη ζώνη 5

9.2.4. Η διείσδυση μετά από την αντίπαλη επίθεση

9.2.5. Η ποιότητα της πάσας

9.2.6. Η οπτική επαφή του πασαδόρου

9.2.7. Η πάσα μετά από υποδοχή του σερβίς με οριζόντια και με κατακόρυφη ταχύτητα

9.2.8. Η μετακίνηση του πασαδόρου

9.2.9. Ο χειρισμός του χρόνου

9.3. Η τεχνική μιας πάσας έκτακτης ανάγκης

9.4. Ο πασαδόρος ως επιθετικός

9.5. Η προπόνηση της διείσδυσης του πασαδόρου

9.5.1. Η οργάνωση της προπόνησης

9.5.2. Η κίνηση του πασαδόρου κατά την υποδοχή του σερβίς

9.5.3. Η κίνηση του πασαδόρου κατά την άμυνα

9.5.4. Η πάσα μετά από θέση άμυνας στην πρώτη γραμμή

9.5.5. Ασκήσεις πασαδόρου σε κακής ποιότητας πρώτη μπαλιά

9.6. Το σύστημα παιχνιδιού του πασαδόρου

9.6. 1. Η κωδικοποίηση του διχτιού

9.7. Οι ομαδικοί επιθετικοί συνδυασμοί

9.7.1. Τα είδη των επιθετικών συνδυασμών Η Διασταύρωση

9.7.2. Η φόρτιση ζώνης

9.7.3. Το κρυφό σημείο

9.8. Η Διδασκαλία των επιθετικών συνδυασμών

9.8.1. Η συνεργασία του πασαδόρου με τους επιθετικούς

9.9. Η εξειδίκευση των επιθετικών

9.9.1. Οι άσσοι επιθετικοί (ακραίοι)

9.9.2. Οι γρήγοροι επιθετικοί (κεντρικοί μπλοκέρ)

9.9.3. Ο διαγώνιος επιθετικός (παίκτης χρησιμότητας)

9.9.4. Ο επιθετικός της πίσω ζώνης

9.9.5. Η απόσπαση με το ένα πόδι

9.9.6. Η επίθεση από την πίσω ζώνη

9.10. Η οργάνωση της επιθετικής τακτικής

9.10.1. Η οργάνωση της επίθεσης από την υποδοχή του σέρβις

9.10.2. Η αντεπίθεση

9.11. Προϋποθέσεις για μια συνθέτη επίθεση

10. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

10.1. Το Μπλοκ ζώνης

10.2. Η ζώνη ευθύνης του μπλοκέρ

10.3. Το μπλοκ «βλέπω κι απαντώ»

10.4. Το μπλοκ «ανάληψης ευθύνης»

10.5. Το μπλοκ «man to man»

10.6. Το τριπλό μπλοκ

10.7. Προσαρμογές στο μπλοκ

10.8. Η αντιμετώπιση στο μπλοκ ιδιαίτερων επιθετικών

10.9. Το απατηλό μπλοκ

10.10. Πότε πρέπει να μπλοκάρει και πότε όχι ο μπλοκέρ

11. Η ΑΜΥΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΙΚΤΗ ΠΟΥ ΔΕ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΜΠΛΟΚ

11.1. Η ανοιχτή ζώνη άμυνας

11.2. Η περιστασιακή άμυνα

11.3. Συνδυασμός των αμυντικών σχηματισμών

11.4. Η ελεύθερη μπαλιά

12. Η 5:1 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ

13. Η 4:2 ΜΕ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ

14. Ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ

14.1. Ο προγραμματισμός στο σχολείο

14.1. 1. Οι στόχοι της διδασκαλίας του βόλεϊ στο Δημοτικό Σχολείο

14.1.2. Οι στόχοι της διδασκαλίας του βόλεϊ στο Γυμνάσιο

14.1.3. Οι στόχοι της διδασκαλίας του βόλεϊ στο Λύκειο

14.1.4. Πώς θα χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά οι ασκήσεις του Βόλεϊ

14.1.5. Η ομαδική τακτική

14.2.7. Ο σχεδιασμός της προπονητικής μονάδας

Ο ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ

15.1. Η προσωπικότητα του προπονητή

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΒΟΛΕΪ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ FIVB 2001-2004

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΘΛΗΜΑΤΟΣ

ΤΜΗΜΑ Ι

1. ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

1.1 διαστάσεις

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΤΟΜΟΣ ΙΙ

1. ΟΙ ΟΜΑΔΙΚΟΙ ΑΜΥΝΤΙΚΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙΟι κύριοι αμυντικοί σχηματισμοί είναι η άμυνα «με το 6 μπροστά», η άμυνα «με το 6 πίσω», «η άμυνα

με τον παίκτη που δεν μετέχει στο μπλοκ» και «η ανοιχτή ζώνη άμυνας». Η λειτουργία του αμυντικού σχηματισμού είναι να δώσει κάποιες συγκεκριμένες αρχικές θέσεις στους παίκτες, (για τον καλύτερο συντονισμό τους στην άμυνα) με συγκεκριμένες ζώνες ευθύνης για τον καθένα.

Η άμυνα θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτη, έτοιμη ν' αντιμετωπίσει κάθε μορφή επίθεσης. Καλό είναι κάθε ομάδα να γνωρίζει τουλάχιστον 2 σχηματισμούς της άμυνας και να έχει την ικανότητα μέσα στο παιχνίδι να περνάει γρήγορα από τον ένα σχηματισμό στον άλλο, ανάλογα με τον αντίπαλο που αντιμετωπίζει.

Για να οργανωθεί η άμυνα μιας ομάδας και να καθοριστούν οι περιοχές ευθύνης κάθε παίκτη, ο προπονητής πρέπει να καθορίσει με σαφήνεια, το ποιος είναι υπεύθυνος για το συγκεκριμένο χώρο ανάμεσα στους παίκτες. Αν δεν καθορισθούν οι περιοχές ευθύνης από την αρχή, υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης, δισταγμών ή σύγκρουσης δύο παικτών κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Στον αμυντικό σχεδιασμό, ο προπονητής πρέπει να δώσει έμφαση, τόσο στις δυνατότητες, όσο και στις αδυναμίες των παικτών μιας ομάδας, για να τους κατανείμει μικρότερες ή μεγαλύτερες περιοχές ευθύνης.

Σχήμα 1.1. Χαρακτηρισμός των αμυντικών παικτών, σε σχέση με την κατεύθυνση της επίθεσης.

Κάθε αμυντικός σχεδιασμός έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του. Η αποτελεσματικότητα όμως ενός αμυντικού σχεδιασμού εξαρτάται από την ικανότητα της τεχνικής των παικτών της ομάδας.

Οι αμυντικοί παίκτες πρέπει να μάθουν ν' απαντούν στο μπλοκ, όπως οι μπλοκέρ πρέπει να μάθουν ν' απαντούν στην αντίπαλη επίθεση. Οι αμυντικοί πρέπει να βρίσκονται πάντοτε σ' ετοιμότητα να περιμένουν τη μπάλα, να την κυνηγάνε και όχι ν' αντιδρούν μόλις η μπάλα έρθει επάνω τους (Σχ. 1.1).

1.1. Η θέση των ποδιών για τους αμυντικούς παίκτες

Σχήμα 1.2. Η θέση των ποδιών και η κατεύθυνση της κίνησης.Η θέση των ποδιών στη θέση ετοιμότητας, καθορίζει τον προσανατολισμό του παίκτη στην περιοχή

της ευθύνης του, σ' ένα συγκεκριμένο αμυντικό σχηματισμό. Επίσης, καθορίζει σε ποια κατεύθυνση μπορεί να κινηθεί γρήγορα ο παίκτης για να φθάσει τη μπάλα.

Όταν ο προπονητής σχεδιάζει την άμυνα της ομάδας, πρέπει να λάβει υπόψη του ότι η θέση των ποδιών προσανατολίζει το σώμα του παίκτη στην περιοχή της αρμοδιότητας του. Ένας παίκτης που παίζει μπροστά, θα πρέπει να υιοθετήσει τη θέση εναλλαγής των ποδιών στη θέση ετοιμότητας (παράλληλα πόδια το ένα λίγο πιο μπροστά από το άλλο) (Σχ. 1.2α) έτσι ώστε να μπορεί να κινηθεί εύκολα μπροστά. Αν όμως ο παίκτης παίζει σε πλάγια θέση θα πρέπει να έχει τα πόδια του παράλληλα στην ίδια ευθεία, για να κινηθεί εύκολα πλάγια (Σχ. 1.2β). Αν παίζει και μπροστά και πλάγια ταυτόχρονα τότε πρέπει να υιοθετήσει το συνδυασμό των δυο παραπάνω θέσεων (Σχ. 1.2γ). Έχοντας ο παίκτης τα πόδια του στη σωστή θέση, κινείται πιο γρήγορα στις κενές περιοχές κι αποφεύγονται οι συγκρούσεις με τους συμπαίκτες του.

1.2. Η άμυνα «με το 6 μπροστά»Σχήμα 1.3. Ο αμυντικός σχηματισμός «με το 6 μπροστά».

Στο σχηματισμό άμυνας «με το 6 μπροστά», ένας παίκτης αναλαμβάνει να παίζει πάντα πίσω από το μπλοκ. Το ρόλο αυτό μπορεί να τον παίξει οποιοσδήποτε παίκτης της πίσω γραμμής και ο

διαγώνιος του. Συνήθως το ρόλο αυτό παίζουν οι δύο πασσαδόροι στο 4:2 σύστημα ή ο πασσαδόρος όταν βρίσκεται στην πίσω γραμμή και ο διαγώνιος του, στο 5:1 σύστημα σύνθεσης ομάδας.

Ο παίκτης που καλύπτει πίσω από το μπλοκ κινείται από πλευρά σε πλευρά πίσω από το μπλοκ γύρω στα 3 μ. από το δίχτυ. Κύρια ευθύνη του είναι να μαζεύει χαλαρά χτυπήματα (πλασέ) ή μπαλιές που παρεκκλίνουν πάνω και γύρω από το μπλοκ (Σχ. 1.3).

1.3. Η κίνηση προσαρμογής προς τη βασική θέση

Σχήμα 1.4. Η θέση των ποδιών στις βασικές θέσεις.Ο παίκτης που καλύπτει το μπλοκ, που παίζει μπροστά στο κέντρο, κινείται προς τ' αριστερά ή δεξιά,

ανάλογα από που γίνεται η επίθεση του αντίπαλου, κάνοντας πλάγια βήματα. Εκεί παίρνει θέση σ' απόσταση 3μ. από το δίχτυ, από. την εσωτερική πλευρά του παίκτη του μπλοκ, απ' όπου μπορεί να διατηρεί την οπτική επαφή με τη μπάλα (Σχ. 1.4).

Ο άλλος παίκτης που δεν μετέχει στο μπλοκ, οπισθοχωρεί από το δίχτυ, σ' απόσταση 3 μ. από αυτό, στη μικρή διαγώνιο. Οι κινήσεις του παίκτη γίνονται με τρέξιμο, ενώ διατηρεί την οπτική επαφή με τη μπάλα (Σχ. 1.4).

Ο παίκτης που παίζει στη μεγάλη διαγώνιο, μετακινείται πίσω και πλάγια. Ο παίκτης ευθυγραμμίζεται με τον εσωτερικό ώμο του μπλοκέρ, ώστε να έχει οπτική επαφή με τη μπάλα (Σχ. 1.4).

Οι παίκτες που αμύνονται στην ευθεία, επιστρέφουν στις βασικές τους θέσεις κάνοντας βήματα προς τα πίσω. Η θέση τους είναι κοντά στην πλάγια γραμμή, και στην τελική γραμμή (πιο κοντά στην τελική γραμμή από ότι οι διαγώνιοι αμυντικοί).

Σχήμα 1.5. Η κίνηση από τις αρχικές στις βασικές θέσεις, σε αμυντικό σχηματισμό «με το 6 μπροστά»Η θέση των ποδιών (Σχ. 1.5) για τον παίκτη που παίζει στην ευθεία είναι διαφορετική από αυτήν του

παίκτη που παίζει διαγώνια του γηπέδου, αυτός μεγαλώνει την κίνηση τόσο προς τα εμπρός όσο και προς τα πλάγια.

1.4. Οι περιοχές ευθύνης των παικτών

Σχήμα 1.6. Οι περιοχές ευθύνης των παικτών. Άμυνα με το 6 μπροστά σε αργές επιθέσεις.Ο αμυντικός σχηματισμός «με το 6 μπροστά» είναι σχετικά απλός και καθορίζει την ευθύνη του κάθε

παίκτη μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Ο παίκτης 6 που κινείται μπροστά έχει την ευθύνη για τα πλασέ, οι άλλοι παίκτες έχουν την ευθύνη για τα δυνατά χτυπήματα που κατευθύνονται στην περιοχή τους, όπως και για τις αποστρακίσεις της μπάλας στο μπλοκ. Η αδυναμία αυτού του συστήματος είναι ότι αφήνει τη θέση 6 πίσω ακάλυπτη. Αν όμως η ομάδα έχει καλό μπλοκ και ο αντίπαλος αργή επίθεση, είναι δύσκολο να επωφεληθεί ο αντίπαλος επιθετικός από αυτή την αδυναμία (Σχ. 1.6).

Παλιά, που δεν είχε εξελιχθεί τόσο η επιθετική τακτική, χρησιμοποιούσαν αυτόν το σχηματισμό άμυνας. Αργότερα όταν οι ομάδες άρχισαν να χρησιμοποιούν γρήγορους επιθετικούς συνδυασμούς, ο αμυντικός αυτός σχηματισμός μειονεκτούσε. Τον σχηματισμό αυτό χρησιμοποιούν συνήθως ομάδες αρχαρίων.

1.6. Η διδασκαλία της ομαδικής άμυνας «με το 6 μπροστά»Οι ασκήσεις που θα χρησιμοποιηθούν είναι σύνθετες ομαδικές, στην αρχή με απλοποιημένες

συνθήκες και σιγά-σιγά γίνονται σε συνθήκες παιχνιδιού.Ασκήσεις

1. Ο προπονητής πάνω σε μια καρέκλα πετάει μια μπάλα από τη ζώνη 4 πίσω από τον παίκτη Α που εκτελεί μπλοκ. Ο Β που βρίσκεται στη ζώνη 6 πρέπει να αποκρούσει τη μπάλα και να την κατευθύνει στον πασαδόρο Π, που την πιάνει και τη δίνει στον προπονητή (Σχ. 1.7). Μετά από μερικές επαναλήψεις

οι παίκτες εκτελούν το ίδιο με τη σειρά.

2. Η ίδια άσκηση αλλά εκτός του προπονητή, βρίσκεται ακόμη ένας παίκτης στη ζώνη 2. Εκτελούν εναλλάξ πετάγματα πάνω από το μπλοκ. Ο παίκτης Π πρέπει να μετακινείται πίσω από το μπλοκ, αφού περάσει από την αφετηριακή του θέση, να αμύνεται και να κατευθύνει τη μπάλα στον πασαδόρο που την πιάνει και τη δίνει στον προπονητή (Σχ. 1.8). Μετά από μερικές επαναλήψεις εκτελούν το ίδιο όλοι οι παίκτες.

3. Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνεται με τους παίκτες της ζώνης 6 να εκτελούν σε σειρά ο ένας πίσω από τον άλλον (Σχ. 1.9).

4. Από τη μια πλευρά του γηπέδου, ο προπονητής με το καλάθι με τις μπάλες, έναν πασαδόρο και τους παίκτες μοιρασμένους, στις ζώνες 4 και 2. Από την άλλη πλευρά του γηπέδου τρεις παίκτες στο δίχτυ για μπλοκ και ο παίκτης της ζώνης 6. Ο προπονητής πετάει τη μπάλα στον πασαδόρο Π1 που εκτελεί πάσα στη ζώνη 2 ή στη ζώνη 4. Οι επιθετικοί Α και Β εκτελούν πλασέ πάνω από το μπλοκ. Οι Γ και Δ πηδούν μπλοκ ανάλογα από που εκδηλώνεται η επίθεση. Ο Ε είναι ο παίκτης της ζώνης 6 που μετακινείται πίσω από το μπλοκ και κατευθύνει αφού αποκρούσει τη μπάλα στον Π2 (πασαδόρο) που την πιάνει και τη δίνει στον προπονητή (Σχ. 1.10).

5. Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνει με το να εκδηλώνεται αντεπίθεση από την άλλη ομάδα με πλασέ

πάλι πίσω από το μπλοκ. Έτσι μπορούν να παίζουν με μια μπάλα μέχρι αυτή να χαθεί (Σχ. 1.11). Οι παίκτες της ζώνης 6 αλλάζουν συνέχεια θέσεις και μετά από αρκετές επαναλήψεις γίνονται επιθετικοί και έρχονται οι επιθετικοί στη θέση τους.

6. Έξι παίκτες από τη μια πλευρά του διχτιού παίρνουν τις θέσεις παιχνιδιού. Οι υπόλοιποι παίκτες στην άλλη πλευρά του διχτιού στη ζώνη 6, όλοι εκτός του παίκτη που παίζει το ρόλο του πασαδόρου και τους δύο επιθετικούς στις ζώνες 4 και 2. Ο πρώτος παίκτης της ζώνης 6 πετάει τη μπάλα στον πασαδόρο που εκτελεί πάσα σε όποια ζώνη θέλει. Ο επιθετικός εκτελεί επίθεση ή πλασέ πίσω από το μπλοκ. Αν αποκρουσθεί η επίθεση εκδηλώνεται αντεπίθεση, με πλασέ στο 6 οπωσδήποτε (όχι επίθεση) και συνεχίζεται η άσκηση. Οι δύο ομάδες αλλάζουν ρόλους μετά από λίγο (Σχ. 1.12).

1.6. Παιχνίδι 6x6 με αμυντικόσχηματισμό «με το 6 μπροστά»Οι παίκτες παίζουν τώρα παιχνίδι 6 χ 6, με 6:0 σύνθεση ομάδας με τον αμυντικό σχηματισμό «με το 6

μπροστά» και όλα τα στοιχεία της τεχνικής και της τακτικής που γνωρίζουν.Δίνεται έμφαση περισσότερο στην ατομική και στην ομαδική τακτική των παικτών και όχι τόσο στη

σωστή τεχνική. Οι κινήσεις των παικτών πρέπει να αυτοματοποιηθούν.Επίσης δίνονται προτεραιότητες στη βούληση και στον ψυχισμό των παικτών, όπως στην

αγωνιστικότητα και στη θέληση για νίκη. Για το λόγο αυτό δίνονται κάποια κίνητρα για τον νικητή. Μετρούνται πόντοι-σετ και η νικήτρια ομάδα κερδίζει από τους ηττημένους χυμούς ή σοκολάτες.

2. ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΗΣ*Η προπόνηση της τεχνικής και τακτικής χωρίζεται σε 5 μεγάλες ομάδες ασκήσεων:1. «Καθαρή» προπόνηση τεχνικής2. Προπόνηση τεχνικής με θέματα τακτικής3. Προπόνηση ομαδικής τακτικής4. Αγώνας προπόνησης5. Φιλικός αγώνας

2.1. Η «καθαρή» προπόνηση τεχνικήςΕίναι η προπόνηση εκμάθησης κάθε στοιχείου της τεχνικής του παιχνιδιού χωρίς καμιά απαίτηση

στην τακτική. Η προπόνηση τεχνικής χωρίζεται:α. Εξάσκηση α' βαθμού, με απλοποιημένες συνθήκες, π.χ. «μιμητικές ασκήσεις» χωρίς μπάλα,

κράτημα της μπάλας, πέταγμα της μπάλας.β. Εξάσκηση β' βαθμού, με ομαλές συνθήκες, π.χ. ασκήσεις με ιπτάμενη μπάλα, αντίληψη-εκτίμηση

της τροχιάς της μπάλας.γ. Εξάσκηση γ' βαθμού, με προήγηση ή ακολουθία κινήσεων, π.χ. κίνηση πριν ή μετά τη δεξιότητα της

τεχνικής.Σε προηγούμενο κεφάλαιο, αναφέρθηκαν τα είδη και οι μορφές ασκήσεων που χρησιμοποιούνται για

την εκμάθηση της τεχνικής και μερικών βασικών στοιχείων της τακτικής του παιχνιδιού, στους αρχάριους.

Στο παρόν κεφάλαιο γίνεται μια αναφορά στα είδη και τις μορφές των ασκήσεων για την προπόνηση

της τεχνικής με θέματα τακτικής και για την προπόνηση της ομαδικής τακτικής.

2.2. Η προπόνηση τεχνικής με θέματα τακτικήςΣτόχος της προπόνησης τώρα πια δεν είναι η καλλιέργεια των στοιχείων της τεχνικής με αυστηρή

εκτέλεση. Η προπόνηση γίνεται μέσα στις διαστάσεις του γηπέδου και τα στοιχεία της τεχνικής αυτοματοποιούνται και χρησιμοποιούνται σαν μέσα για λύσεις της τακτικής. Οι ασκήσεις που χρησιμοποιούνται είναι μέρος αγωνιστικών φάσεων, αγωνιστικά επεισόδια ή ολόκληρος αγώνας. Οι ασκήσεις χωρίζονται σε:

α. ατομικέςβ. συνόλωνγ. ομαδικής τακτικήςΗ τεχνική αυτοματοποιείται και συνδέεται με δύο ή τρία στοιχεία μαζί. Τελειοποιούνται δηλαδή

στοιχεία που είναι αλληλεξαρτημένα μεταξύ τους, όπως:σερβίς - υποδοχή επίθεση - μπλοκ - άμυναΗ εξάσκηση στην τακτική περιλαμβάνει θεωρία και πράξη. Η θεωρία μπορεί να διδαχθεί σε αίθουσα

με διάφορα μέσα, όπως πίνακας, video, ή στο γήπεδο, πριν την εκτέλεση της άσκησης, στην αρχή της προπόνησης, στη διάρκεια της εκτέλεσης, μεταξύ των επαναλήψεων, ή στο τέλος της προπόνησης.

Η εξάσκηση στην ομαδική τακτική είναι μια διαδικασία που ακολουθεί τις γνώσεις της τεχνικής, αλλά βασίζεται και στις φυσικές ικανότητες των αθλητών. Γι' αυτό πριν από την καθαρή προπόνηση της ομαδικής τακτικής οι παίκτες πρέπει να έχουν αφομοιώσει όλα τα στοιχεία της τεχνικής σε τέτοιο βαθμό, που να μπορούν να τα χρησιμοποιούν όποτε χρειαστούν.

Η τακτική δεν παραμένει στάσιμη, αλλά συνέχεια τελειοποιείται και εμπλουτίζεται με πιο σύνθετα στοιχεία.

Η μεθοδική της τακτικής βασίζεται στα εξής στοιχεία:α. αφομοίωση των γνώσεων της τακτικήςβ. παρατηρητικότηταγ. εφαρμογή της κατάλληλης τεχνικής για λύσεις στην τακτική

α. Η αφομοίωση των γνώσεων της τακτικής

Οι γνώσεις της τακτικής έχουν σχέση με: το σύστημα του παιχνιδιού (επίθεση και άμυνα) την εκτίμηση του παιχνιδιού των αντιπάλων τις δυνατές λύσεις για την αντιμετώπιση του παιχνιδιού του αντιπάλου (επιθετικού και αμυντικού

παιχνιδιού) τις ατομικές δυνατότητες και αδυναμίες συμπαικτών και αντιπάλων

Β. Παρατηρητικότητα

Η λειτουργία της προσοχής και της παρατήρησης είναι μέσο για τη συλλογή των πληροφοριών σχετικά με τους συμπαίκτες, αλλά κυρίως σχετικά με τους αντίπαλους. Τα σημεία που πρέπει να παρατηρεί ο παίκτης είναι:

η θέση, η πορεία, ο ρυθμός (του συμπαίκτη και του αντίπαλου). η σχέση της μπάλας (με το συμπαίκτη, με τον αντίπαλο και με το δίχτυ).

γ. Η εφαρμογή της κατάλληλης τεχνικής στις αγωνιστικές φάσεις

Ο κύριος στόχος μιας προπόνησης τεχνικοτακτικής είναι, να μπορεί ο παίκτης να λειτουργεί αυτοδύναμα στον αγώνα. Για να φθάσει όμως σ' αυτό το σημείο πρέπει πρώτα να περάσει μια διαδικασία με τα εξής στάδια:

1. Η εφαρμογή μιας τεχνικής με καθοδηγημένη σκέψη από τον προπονητή. Οι ασκήσεις αυτές εκτελούνται: χωρίς αντίπαλο ή με παθητικό αντίπαλο. Για παράδειγμα: επιθετικό χτύπημα στην ευθεία για αποφυγή του μπλοκ, χωρίς μπλοκέρ ή με μπλοκέρ που σκόπιμα αφήνει την ευθεία (παθητικός αντίπαλος).

2. Η χρήση δύο ή τριών παραλλαγών της βασικής τεχνικής. Για παράδειγμα: επίθεση στην ευθεία ή

στην διαγώνιο, χωρίς αντίπαλο μπλοκέρ και με αντίπαλο μπλοκέρ. Δηλαδή, ο παίκτης γνωρίζει να επιτίθεται και στην ευθεία και διαγώνια και επιλέγει που θα επιτεθεί ανάλογα με το μπλοκ του αντιπάλου.

3. Η εφαρμογή των παραλλαγών της τεχνικής για επίλυση θεμάτων της τακτικής με δημιουργική πνευματική δραστηριότητα. Οι παίκτες τώρα ενεργούν αυτόνομα και προσαρμόζουν τη γνώση της τεχνικής ανάλογα με την περίπτωση. Οι ασκήσεις έχουν αγωνιστική μορφή και εκτελούνται με ενεργητικό αντίπαλο (συμπαίκτη ή συμπαίκτες) σε μορφή παιχνιδιού (σχολικό παιχνίδι ή αγώνα στην προπόνηση) ή σε φιλικό παιχνίδι. Οι ασκήσεις για την προπόνηση της ατομικής τακτικής, της τακτικής συνόλων και της ομαδικής τακτικής πρέπει να ακολουθούν την εξής σειρά:

α. χωρίς αντίπαλο ή με υποτιθέμενο αντίπαλο, β. με παθητικό αντίπαλο-συμπαίκτη. γ. με ενεργητικό αντίπαλο-συμπαίκτη. δ. με αντίπαλο συμπαίκτη σε αγώνα προπόνησης. ε. με πραγματικό αντίπαλο σε φιλικό αγώνα, στ. με πραγματικό αντίπαλο και πλήρη ψυχική επιβάρυνση, σε επίσημο αγώνα. Ο αγώνας είναι το επίκεντρο, ο στόχος της προπονητικής διαδικασίας (Σχ. 2.1).

Ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας η εξάσκηση χωρίζεται σε τρεις βαθμίδες:1. Εξάσκηση Α' βαθμού: Μεμονωμένες στιγμές παιχνιδιού2. Εξάσκηση Β' βαθμού: Διαδοχικές στιγμές παιχνιδιού3. Εξάσκηση Γ' βαθμού: Μορφές παιχνιδιού

Σχήμα 2.1. Τα θέματα της τακτικής.

2.1.1. Η εξάσκηση Α' βαθμού -

Μεμονωμένες στιγμές παιχνιδιούα. Ασκήσεις με επιλεγμένη τεχνική (στη μια πλευρά του διχτιού).Στόχος, ο προσανατολισμός στο γήπεδο και το δίχτυ με μέτωπο στο δίχτυ (αμυντικοί), με ώμο στο

δίχτυ (πασαδόροι).Χρησιμοποιούνται η πάσα με δάχτυλα και η μανσέτα, σε διάφορες τροχιές και κατευθύνσεις.β. Ασκήσεις με περισσότερα από ένα στοιχεία της τεχνικής.Με αναφορά στην προέλευση και αποστολή της μπάλας από και προς το δίχτυ, υπάρχει μεγάλη

δυνατότητα παραλλαγών εξάσκησης. Η επίθεση αντικαθίσταται από χτύπημα στο ίδιο γήπεδο.Με τη βελτίωση της αμυντικής τεχνικής των παικτών, μπορεί να αυξηθεί η ταχύτητα της μπάλας με

ισχυρότερο χτύπημα. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των ασκήσεων είναι, ότι κάθε παίκτης έχει ένα μόνο κινητικό καθήκον, χωρίς να εκτελεί πριν ή μετά κάποιο άλλο. Οι τεχνικές όμως που χρησιμοποιούνται από τους παίκτες που συμμετέχουν είναι περισσότερες από δύο.

γ. Ασκήσεις με τροχιές της μπάλας πάνω από το δίχτυ.Ο παίκτης έχει να εκτελέσει πάλι ένα μόνο καθήκον. Παράλληλα όμως χρησιμοποιούνται περισσότερα

του ενός στοιχεία της τεχνικής. Οι παίκτες ενεργούν μόνο κατά τη στιγμή της εκτέλεσης χωρίς να προηγείται ή να ακολουθεί άλλο καθήκον. Γίνεται η εξάσκηση των στοιχείων σερβίς-υποδοχή, επίθεση-μπλοκ, επίθεση-άμυνα, ενώ συνδέονται μεταξύ τους πάντα με την πάσα με δάχτυλα.

Στην αρχή οι παίκτες ενεργούν ελεγχόμενα και μετά σαν να έχουν κανονικό αντίπαλο.Οι ασκήσεις μπορούν να είναι ατομικές ή συνόλων. Παραδείγματα:

Ατομική άσκηση: Ο παίκτης Α εκτελεί σερβίς στη ζώνη 5. Ο παίκτης Β εκτελεί υποδοχή στη ζώνη 5 (Σχ. 2.2).

Άσκηση συνόλων: 1) Ένας παίκτης εκτελεί σερβίς, δύο παίκτες εκτελούν υποδοχή (Σχ. 2.3). 2) Δύο παίκτες μετέχουν σε απλό επιθετικό συνδυασμό (Σχ. 2.4).

Σχήμα2.4.

2.1.2. Η εξάσκηση Β' βαθμού

(Προπόνηση ατομικής τεχνικής-τακτικής και συνόλων, διαδοχικών στιγμών του παιχνιδιού και διαφορετικών στοιχείων, με διευκόλυνση).

Το στοιχείο που προστίθεται στην κεντρική στιγμή, είναι οι συνδετικές ενέργειες προέλευσης, από ένα αγωνιστικό καθήκον και ακολουθίας, σε ένα άλλο αγωνιστικό καθήκον.

Ο παίκτης πρέπει να συνδέσει το κεντρικό σημείο της άσκησης με ότι προηγείται και ότι έπεται, δίνοντας έμφαση στην προσοχή και την αυτοσυγκέντρωση.

Οι ασκήσεις εκτελούνται με τη μέθοδο της «επανάληψης» και έχουν αρχή και τέλος. Ο παίκτης έτσι μαθαίνει να συνδέει τις ενέργειες του και ν' ακολουθεί τις καταστάσεις του παιχνιδιού από άποψη τακτικής. Η κατανόηση των διαδοχικών στιγμών του παιχνιδιού γίνεται πρώτα χρησιμοποιώντας το στοιχείο της πάσας και μετά με τις πραγματικές τεχνικές και συνθήκες του παιχνιδιού. Παραδείγματα:

Άσκηση ατομικής τακτικής: 1) Ο παίκτης Α εκτελεί σερβίς και μπαίνει γρήγορα μέσα στο γήπεδο, όπου υποδέχεται μια επίθεση από τον προπονητή του (Σχ. 2.5).

2) Θέμα αντεπίθεση: Ο παίκτης Α μπλοκάρει στη ζώνη 4 (πριν) επιστρέφει στα 3 μ, επιτίθεται (κατά) και μένει στο δίχτυ για να μπλοκάρει ξανά (μετά) (Σχ. 2.6).

3) Τακτική συνόλων με θέμα την επίθεση: Τρεις επιθετικοί παίκτες υποδέχονται μια μπαλιά από τον προπονητή (πριν) εκτελούν, σε επιθετικό συνδυασμό, επιθετικό χτύπημα (κατά) και μένουν στο δίχτυ για να μπλοκάρουν (μετά) (Σχ. 2.7).

4) Τακτική συνόλων με θέμα την επιθετική κάλυψη: Ο παίκτης Α δίνει τη μπάλα που υποδέχεται από τον προπονητή στον πασαδόρο (πριν), ο πασαδόρος τροφοδοτεί τον Β που εκτελεί επίθεση, ενώ ο Α εκτελεί επιθετική κάλυψη (κατά) και μετά επιστρέφει στην αρχική του θέση για επίθεση ή για να επαναλάβει την ίδια κίνηση (μετά) (Σχ. 2.8).

Όπως στην προηγούμενη ομάδα ασκήσεων, έτσι κι εδώ διατηρούνται οι τρόποι διευκόλυνσης (εύκολες συνθήκες) προκειμένου να προβληθεί το κεντρικό θέμα (ο κύριος στόχος της άσκησης): Αφετηρία άσκησης: με πιαστό ρίξιμο της μπάλας.

Τα επιθετικά στοιχεία (σερβίς-καρφί) γίνονται με αυξημένη την κατακόρυφη τροχιά της μπάλας.Η κατεύθυνση των επιθέσεων είναι συγκεκριμένη.• Το μπλοκ αφήνει σκόπιμα ακάλυπτο χώρο.ί· Γίνεται μείωση του αριθμού των διαδοχικών τεχνικών στοιχείων, π.χ.Σερβίς - Υποδοχή - Πάσα - Επιθετικό χτύπημα ΆμυναΣερβίς - Υποδοχή - Πάσα Φ Σερβίς - ΥποδοχήΟ βαθμός δυσκολίας σ' όλες τις σύνθετες ασκήσεις εξαρτάται από την τεχνική των παικτών. Όσο

κατώτερη είναι η τεχνική κατάρτιση των παικτών τόσο μειώνεται η συνθετότητα των ασκήσεων.Κανόνες για τις ασκήσεις της προπόνησης της τεχνικής και τακτικήςΑνεξάρτητα αν οι ασκήσεις είναι ατομικές ή συνόλων και ανεξάρτητα από το βαθμό δυσκολίας τους,

στην προπόνηση, πρέπει ν' ακολουθείται η παρακάτω σειρά.1. Στην αρχή, τυπική εκτέλεση, με πιάσιμο-πέταγμα. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η εκμάθηση

της σειράς των φάσεων σε σχέση με τις κινήσεις του παίκτη.2. Εκτέλεση με αντικατάσταση όλων των στοιχείων της τεχνικής από την πάσα με δάχτυλα.3. Εκτέλεση με καθοδηγημένη τεχνική από τον προπονητή π.χ. Σερβίς από κοντά. Επίθεση στη ζώνη

5. Η εντολή δίνεται πριν αρχίσει η άσκηση.4. Με καθοδήγηση κατά την εκτέλεση από τον προπονητή π.χ. πριν ο επιθετικός να ακουμπήσει τη

μπάλα, ο προπονητής φωνάζει «πλασέ» ή «καρφί» και ο επιθετικός πρέπει να ενεργήσει ανάλογα (ταχύτητα αντίδρασης).

5. Εκτέλεση μεταξύ δυο προκαθορισμένων επιλογών π.χ. από τη ζώνη 3 πάσα στο 2 ή στο 4. Πλασέ ή καρφί του επιθετικού. Εδώ απαιτείται η καλλιέργεια του συστήματος αντίληψης και επεξεργασίας.

6. Υποχρεωτική κατεύθυνση των αμυντικών, ενδιάμεσων ή επιθετικών χτυπημάτων π.χ. Σερβίς στο μπροστινό μέρος του γηπέδου, πάσα στο Ν° 3, επίθεση στη ζώνη 5.

7. Εκτέλεση με υποχρεωτικό ψηλό, κατευθυνόμενο επιθετικό χτύπημα. Έτσι διευκολύνεται ο αμυντικός (έχει χρόνο ν' αντιδράσει), ενώ ο επιθετικός μαθαίνει να ελέγχει με ακρίβεια τα χτυπήματα του.

8. Τα αντίθετα στοιχεία εξασκούνται με την έννοια του αντίπαλου παιξίματος δηλαδή, ο παίκτης που σερβίρει θέλει να νικήσει τον υποδοχέα, ο μπλοκέρ τον επιθετικό. Έτσι, αναπτύσσεται η ταχύτητα του παιχνιδιού, ο ψυχισμός και η δημιουργική ικανότητα των παικτών.

Τα πλεονεκτήματα των ασκήσεων Β' Βαθμού Ο παίκτης μαθαίνει να συνδέει τα στοιχεία της τεχνικής με την τακτική. Μαθαίνει τις διαδοχικές στιγμές του αγώνα. Εξασκείται σε αγωνιστικές συνθήκες. Δημιουργείται συναγωνισμός μεταξύ των παικτών. Μεταξύ των επαναλήψεων των ασκήσεων μπορεί να επεμβαίνει ο προπονητής και να διορθώνει. Υπάρχει απεριόριστο όριο σύνθεσης των ασκήσεων. Κάθε ενέργεια που μπορεί να προκύψει σε αγώνα μπορεί ν' απομονωθεί και να επαναληφθεί

πολλές φορές στην προπόνηση. Σύμφωνα με την τακτική δομή του παιχνιδιού παράγονται ασκήσεις άμυνας-επίθεσης,

αντεπίθεσης και γενικά μεταβατικών φάσεων.

2.1.3. Η εξάσκηση Γ βαθμού -Μορφές παιχνιδιού

Οι ασκήσεις αυτές περιέχουν τεχνικές επίθεσης και άμυνας, με τη σειρά εξέλιξης τους στο αγωνιστικό επεισόδιο. Γίνεται σύνθετη προπόνηση τεχνικής και τακτικής σε διαρκή εξάσκηση με τα στοιχεία της επίθεσης και της άμυνας όπως και της αντεπίθεσης (εξαιρείται το σερβίς).

Οργανωτικά, οι ασκήσεις διαφέρουν από τις ασκήσεις Α' και Β' βαθμού. Η αρχή και το τέλος της άσκησης καθορίζεται ή από ένα συνεχή αριθμό επαναλήψεων ή από συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα που ορίζονται από τον προπονητή. Οι παίκτες πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα στοιχεία της τεχνικής (μέσα στην τακτική), στην άμυνα και στην επίθεση. Έτσι υπάρχει έντονο το στοιχείο της αντεπίθεσης και γενικά το στοιχείο της μετάβασης από την άμυνα στην επίθεση και αντίθετα.

Σκοπός του περιεχομένου της προπόνησης: η ακρίβεια της εκτέλεσης των στοιχείων της τεχνικής. η αυτοσυγκέντρωση των παικτών στην μπάλα. η αντοχή της αυτοσυγκέντρωσης σε μεγάλη διάρκεια εκτέλεσης. η βελτίωση της φυσικής κατάστασης στην αντοχή.Βασική προϋπόθεση για τέτοιου είδους ασκήσεις (αφού επιδιώκεται η διατήρηση της μπάλας στον

αέρα) είναι ο έλεγχος της κατεύθυνσης της μπάλας και ο περιορισμός της δύναμης του χτυπήματος των επιθέσεων. Συνήθως το επιθετικό χτύπημα περιορίζεται στο 50% της δύναμης του.

Στις ασκήσεις αυτές σε πρώτο στάδιο μπορούν ν' αντικατασταθούν όλα τα στοιχεία της τεχνικής με το στοιχείο της πάσας με δάχτυλα (με άλμα ή χωρίς).

Οι παίκτες έχουν ομαδική ευθύνη να κρατήσουν τη μπάλα στον αέρα και έτσι επιστρατεύουν όλες τους τις δυνάμεις και την αυτοσυγκέντρωση τους σε μεγάλο βαθμό.

Το μειονέκτημα αυτών των ασκήσεων είναι ότι ο προπονητής δεν μπορεί να επεμβαίνει διορθώνοντας, όπως επεμβαίνει στις ασκήσεις Α' και Β' βαθμού. Έτσι πιθανά λάθη των παικτών να αυτοματοποιούνται ενώ βελτιώνεται η αποτελεσματικότητα μέσω του προσωπικού «στυλ» κάθε παίκτη.

Για να έχει ποιότητα η συνδυασμένη προπόνηση της τεχνικής και της τακτικής πρέπει να υπάρχει βαθμολογία αποτελεσματικότητας κατά την εκτέλεση των ασκήσεων, τόσο στις ατομικές όσο και στις ομαδικές ενέργειες.

Παραδείγματα

1. Με 3 παίκτες. Ο Α εκτελεί πάσα στον Β, αυτός επιτίθεται στον Γ, που αποκρούει στον Α. (Διάρκεια 1'-3') (Σχ. 2.9).

2. Με 4 παίκτες. Ο Α και Γ εκτελούν άμυνα και επιτίθενται. Ο Β και Δ εκτελούν πάσα (Διάρκεια 1'-3')(Σχ. 2.10).

3. Με 6 παίκτες. Ο Α επιτίθεται στον Ε αυτός αποκρούει στον Ζ, που εκτελεί πάσα στον Δ. Ο Δ επιτίθεται στον Β που αποκρούει στον Γ, ο Γ εκτελεί πάσα στον Α και επαναλαμβάνεται το ίδιο (Σχ. 2.11).

4. Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνει με προήγηση ή ακολουθία κινήσεων αν: οι επιθετικοί βρίσκονται στο δίχτυ για μπλοκ πριν επιτεθούν και οι αμυντικοί να καλύπτουν, τους επιθετικούς με κίνηση μπροστά και να επιστρέφουν στη θέση τους για την άμυνα (Σχ. 2.12).

2.3. Η προπόνηση της ομαδικής τακτικήςΗ προπόνηση της ομαδικής τακτικής εξαρτάται άμεσα από την ατομική τακτική των παικτών και από

το συντονισμό τους στα σύνολα ασκήσεων της επιθετικής και της αμυντικής τακτικής. Αφορά τη συνεργασία και τη συνοχή της εξάδας.

Η τακτική του παιχνιδιού ανάλογα με το ποια ομάδα κατέχει το σερβίς χωρίζεται:1. Η ομάδα που δεν έχει το σερβίς, χρησιμοποιεί τα αμυντικά στοιχεία, εκτός του μπλοκ (μανσέτα,

μεταβίβαση). Οι στόχοι κατά σειρά είναι: η ακριβής μεταβίβαση της μπάλας στον πασαδόρο (1η μπαλιά), η ακριβής μεταβίβαση της μπάλας από τον πασαδόρο στον επιθετικό (2η μπαλιά), το επιθετικό χτύπημα (3η μπαλιά) και η επιθετική κάλυψη. Οι ενέργειες αυτές αποτελούν την τακτική της επίθεσης της ομάδας που υποδέχεται το σερβίς.

2. Η ομάδα που έχει το σερβίς, πρέπει να συνδέσει τα στοιχεία της αμυντικής τοποθέτησης, δηλαδή του μπλοκ και της χαμηλής άμυνας. Στην χαμηλή άμυνα, οι παίκτες πρέπει να γνωρίζουν και να χρησιμοποιούν όλα τα είδη της αμυντικής τεχνικής, με στόχο πρώτα να υπερασπίσουν το γήπεδο τους και μετά να κατευθύνουν τη μπάλα στον πασαδόρο, για τη δημιουργία της επίθεσης. Έτσι προκύπτει η αντεπίθεση, που περιέχει τα στοιχεία της υποδοχής της μπάλας από το επιθετικό χτύπημα και την επιθετική κάλυψη.

Όταν σ' έναν αγώνα συμβούν οι φάσεις με τη σειρά που περιγράφηκαν είναι η πρώτη φάση του παιχνιδιού ή ένα αγωνιστικό επεισόδιο. Εάν συνεχιστεί το παιχνίδι, επαναλαμβάνεται η αντεπίθεση, γίνεται το 2ο αγωνιστικό επεισόδιο, το 3ο κλπ.

Οι βασικές προϋποθέσεις για την προπόνηση της ομαδικής τακτικής είναι:α. να συμμετέχουν όλοι οι παίκτες της ομάδας (τουλάχιστον οι 6 παίκτες)β. να συμμετέχουν με πλήρη βούληση, σαν να πρόκειται για κανονικό αγώνα. Αν η προσπάθεια που

καταβάλλεται είναι λιγότερη του αγώνα, η αξία της προπόνησης είναι υποβαθμισμένηγ. να έχουν καθορισθεί οι επιθετικοί-αμυντικοί σχηματισμοί της ομάδας και να έχουν αφομοιωθεί οι

σχέσεις των παικτών μεταξύ τους, από την προπόνηση των συνόλων και της ατομικής τακτικήςδ. να αναλυθεί από τον προπονητή το σύστημα και οι μεμονωμένες κινήσεις του κάθε παίκτη και να

μη ζητούνται κινήσεις που δε διδάχθηκαν.Η προπόνηση της ομαδικής τακτικής χωρίζεται:1. Εξάσκηση της ομαδικής τακτικής Α' βαθμού: παιχνίδι μιας φάσης ή κομμάτια μιας φάσης, με

πραγματική ταχύτητα, όπως η αγωνιστική.2. Εξάσκηση της ομαδικής τακτικής Β' βαθμού: παιχνίδι πολλών φάσεων (Σχολικό παιχνίδι).

2.3.1. Η εξάσκηση Α' βαθμού (παιχνίδι μιας φάσης ή μέρους αυτής)

Εδώ καθορίζονται: το θέμα της ομαδικής τακτικής, η αφετηρία και η λήξη της άσκησης. Δηλαδή, το θέμα είναι, η τακτική της ομάδας που υποδέχεται το σερβίς, ή η τακτική της ομάδας που εκτελεί το σερβίς, ή η τακτική της αντεπίθεσης.

Ακόμη, η εξάσκηση πρέπει να γίνει πιο αναλυτική μέσα στα σύνθετα μέρη της τακτικής. Π.χ. στην τακτική της ομάδας που υποδέχεται το σερβίς εξασκούνται χωριστά η 2η μπαλιά και η επίθεση ή η υποδοχή του σερβίς και μετά εξασκούνται όλα τα στοιχεία μαζί. Τελικά γίνεται η προπόνηση των τριών τμημάτων της τακτικής που αποτελούν την πρώτη φάση του παιχνιδιού (επίθεση-άμυνα-αντεπίθεση).

Δηλαδή, πρέπει να εξασκηθούν τα εξής:1. Όταν η ομάδα υποδέχεται το σερβίς:• η υποδοχή του σερβίς (σχηματισμός υποδοχής, υπευθυνότητες) η 2η πάσα και επιθετικός συνδυασμός η επιθετική κάλυψη επίθεση μετά από χτύπημα της μπάλας στο μπλοκ επίθεση μετά από επαναφορά της μπάλας στο γήπεδο από χαμηλή άμυνα του αντιπάλου (λάθος

άμυνα). επίθεση από λάθος των αντιπάλων στην 2 η μπαλιά πέρασμα από την επίθεση στην άμυνα, μετά τη χρήση τριών επαφών των αντιπάλων2. Όταν η ομάδα έχει το σερβίς θέσεις κατά την εκτέλεση του σερβίς μπλοκ και άμυνα εδάφους από επίθεση του αντίπαλου, από επίθεση χωρίς μπλοκ και απόελεύθερη μπαλιά.3. Όταν η ομάδα αντεπιτίθεται: με δύο επαφές με τρεις επαφές επιθετική κάλυψη από αντεπίθεσηΓια την οργάνωση των ασκήσεων της ομαδικής τακτικής πρέπει να υπολογισθούν οι εξής

παράγοντες:1. Ο αριθμός των αθλητών που συμμετέχουν στην προπόνηση.2. Τα μέσα που υπάρχουν, πόσες μπάλες, καλάθι για μπάλες.3. Η θέση και ο ρόλος του προπονητή στην προπόνηση.

4. Η κατάλληλη οργάνωση των ασκήσεων για αποφυγή τραυματισμών.5. Η θεωρητική γνώση της τακτικής από τους παίκτες.6. Η αποσαφήνιση της θέσης και του ρόλου του κάθε παίκτη χωριστά.1. Η τακτική της ομάδας που υποδέχεται το σέρβιςΚατά την υποδοχή του σερβίς υπάρχουν 4 θέματα για εξάσκηση:1. Η υποδοχή του σερβίς.2. Ο συνδυασμός του πασαδόρου με τους επιθετικούς.3. Η επιθετική κάλυψη.4. Η υποδοχή του σερβίς - η οργάνωση της επίθεσης - η επιθετική κάλυψη.2. Η τακτική της ομάδας που έχει το σερβίς1. Άμυνα μετά την εκτέλεση του σερβίς.2. Άμυνα μετά από λάθος της αντίπαλης άμυνας.3. Η αντεπίθεση1. Αντεπίθεση από ελεύθερη μπαλιά.2. Αντεπίθεση από άμυνα δυνατού επιθετικού χτυπήματος, χωρίς μπλοκ.3. Αντεπίθεση από άμυνα δυνατού επιθετικού χτυπήματος με μπλοκ.4. Με συνδυασμό όλων των προηγούμενων καταστάσεων.

2.3.2. Η εξάσκηση β' βαθμού (Παιχνίδι πολλών φάσεων ή «σχολικό παιχνίδι»)

Στις προηγούμενες μορφές ασκήσεων ομαδικής τακτικής δημιουργούνται προϋποθέσεις για την καλλιέργεια της ομαδικής τακτικής, στις βασικές και απρόοπτες φάσεις του παιχνιδιού. Η εκτέλεση των ασκήσεων πλησιάζει τη δομή, την ένταση και την ταχύτητα του αγώνα. Οι ασκήσεις όμως αυτές έχουν αρχή και τέλος.

Στο σχολικό παιχνίδι υπάρχει η δομή, η ένταση και η ταχύτητα του παιχνιδιού, αλλά σε διάρκεια και επαναληπτικότητα.

Οι στόχοι είναι: η τακτική στην άμυνα και στην αντεπίθεση. η διάρκεια της αυτοσυγκέντρωσης. ο πλήρης αυτοματισμός των κινήσεων. η ακρίβεια της κατεύθυνσης των χτυπημάτων και των αποκρούσεων. η ειδική αντοχή.Η προπόνηση αυτού του είδους πραγματοποιείται σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, με ανάλογες

τροποποιήσεις και βασική προϋπόθεση να προηγηθούν οι ασκήσεις Α' βαθμού.Η οργάνωση των ασκήσεων. Η έναρξη μπορεί να γίνεται με εύκολο σερβίς, ή με απλό πέταγμα της

μπάλας. Όταν η μπάλα πέφτει στο έδαφος, ο προπονητής (έξω από το γήπεδο) πετάει άλλη: στον αθλητή που έκανε λάθος στην ομάδα που έκανε το λάθος στην ομάδα που δέχτηκε επίθεση μακριά από τον συγκεκριμένο παίκτη πετώντας μπάλες με διαφορετική ταχύτητα κάθε φορά (Σχ. 2.13).

2.4. Ο αγώνας προπόνησηςΣτον αγώνα προπόνησης ο στόχος είναι η εξάσκηση των ατομικών και ομαδικών δεξιοτήτων της

τεχνικής και τακτικής σε καθαρά αγωνιστικές συνθήκες. Έτσι: διαπιστώνεται η πρόοδος του παίκτη καλλιεργείται η δημιουργική ικανότητα του παίκτη αναπτύσσεται ο προβληματισμός στους παίκτες ώστε να επιλύουν αγωνιστικές καταστάσεις προσφέρει κίνητρο στους παίκτες δοκιμάζονται συνδυασμοί παικτών για καλύτερο σχήμα στη σύνθεση της ομάδας δημιουργείται υγιής συναγωνισμός μεταξύ των παικτών για μια θέση στην εξάδα ζητείται να εφαρμοστεί το θέμα της τακτικής που εξασκήθηκαν οι παίκτες ατομικά ή σε σύνολα.

Στον αγώνα προπόνησης μπορούν να υπάρχουν παραλλαγές: α) χωρίς καταμέτρηση πόντων. β) ο «διαιτητής» να είναι ελαστικός, ώστε να έχουν διάρκεια οι φάσεις. γ) ορίζονται κάποια θέματα τακτικής και δίνονται εναλλακτικές λύσεις π.χ.

ένα καλό μπλοκ ή ένας πετυχημένος επιθετικός συνδυασμός να μετράει δύο πόντους. στο εύκολο σερβίς να σημειώνεται ένας πόντος δ) η μια ομάδα ν' αρχίζει με «αβαντάζ» 5

πόντων.

2.5. Ο φιλικός αγώναςΣε φιλικό αγώνα εντός ή εκτός έδρας, γίνεται η εφαρμογή όλων των στοιχείων της τεχνικής και

τακτικής, κάτω από συνθήκες πραγματικού αγώνα. Οι φιλικοί αγώνες πρέπει να γίνονται πρώτα με κατώτερης δυναμικότητας αντίπαλο, με στόχο την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας των παικτών κυρίως στο επιθετικό παιχνίδι. Έπειτα να γίνονται αγώνες με ίσης δυναμικότητας αντίπαλο και αργότερα με ισχυρότερο αντίπαλο.

3. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ 4:2 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣΠαράλληλα με την εκμάθηση νέων στοιχείων και ποικιλιών αυτών των στοιχείων της τεχνικής, πρέπει

να τεθούν ορισμένα νέα θέματα τακτικής, για να μπορέσουν οι παίκτες να εφαρμόσουν ένα νέο σύστημα σύνθεσης ομάδας.

Στο σύστημα σύνθεσης ομάδας 4:2 τα νέα θέματα της τακτικής που πρέπει να επιλυθούν είναι:α) η ειδίκευση δύο παικτών για τους ρόλους των πασαδόρωνβ) η ατομική προπόνηση αυτών (εκμάθηση νέων στοιχείων τεχνικής στην πάσα με δάχτυλα, στην

πίσω πάσα, στην πλάγια και στην πάσα με άλμα)γ) η ομαδική προπόνηση των πασαδόρων μαζί με τους επιθετικούς τους, ώστε να μπορούν να

συνεργάζονται (προπόνηση επιθετικών συνδυασμών, με τον πασαδόρο στη ζώνη 3, ή με μετακίνηση αυτού προς τη ζώνη 3 και με τους επιθετικούς των ζωνών 4 και 2).

δ) η εξάσκηση της ατομικής τακτικής των επιθετικών σε κάθε θέση (επίθεση και άμυνα). Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται οι ασκήσεις που περιγράφονται για τον πασαδόρο, αλλά και κάποιες ομαδικές σύνθετες ασκήσεις για την εξάσκηση της ομαδικής τακτικής των παικτών.

Τα άλλα στοιχεία της τακτικής, στην υποδοχή του σερβίς, στην άμυνα και στην κάλυψη της επίθεσης δεν αλλάζουν, απλά οι παίκτες προπονούνται σ' αυτές με τις συγκεκριμένες θέσεις τους σ αυτό το σύστημα.

3.1. Η πρώτη ειδίκευσηΑφού οι αρχάριοι παίκτες διδαχθούν και εξασκηθούν στις ατομικές δεξιότητες της τεχνικής (πάσα,

μανσέτα, σερβίς, υποδοχή, επίθεση, μπλοκ, άμυνα) και παράλληλα μπορούν να εφαρμόσουν αυτά που διδάχθηκαν μέσα στην πιο απλή μορφή παιχνιδιού στην 6:0 σύνθεση ομάδας, το επόμενο βήμα του προπονητή είναι να επιλέξει από το σύνολο των παικτών τους παίκτες, που θα είναι οι πασαδόροι.

Στόχος του προπονητή είναι, οι παίκτες να μπορέσουν να εφαρμόσουν στο παιχνίδι τους την 4:2 σύνθεση ομάδας.

Ο προπονητής μέσα από την πολύπλευρη προετοιμασία που προηγείται της προπόνησης τεχνικής και τακτικής πρέπει να αρχίσει ν' αναζητά τους αθλητές που συγκεντρώνουν τα περισσότερα στοιχεία για τη θέση των πασαδόρων. Ο προπονητής πρέπει να έχει στο μυαλό του το ιδανικό μοντέλο του πασαδόρου, για να μπορεί να επιλέξει τους αθλητές που πλησιάζουν σ' αυτό.

Ο αριθμός των υποψηφίων πασαδόρων πρέπει να είναι μεγάλος στην αρχή, ώσπου μετά από ένα-

δύο χρόνια ο προπονητής να καταλήξει σε δύο ή τρεις αθλητές.Η καταλληλότητα του πασαδόρου εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:Από τον σωματότυπο: Παλαιότερα, από στατιστικές που υπάρχουν οι κορυφαίοι πασαδόροι ήταν οι

πιο κοντοί παίκτες της ομάδας τους. Αυτό σήμερα δεν ισχύει. Οι σημερινοί πασαδόροι δεν υστερούν σε ύψος από τους υπόλοιπους παίκτες (1.85μ.-1.95μ.). Αν τυχόν κάποιοι πασαδόροι δεν είναι ιδιαίτερα ψηλοί, έχουν πολύ καλό άλμα και είναι πολύ καλοί μπλοκέρ. Έχουν συμμετρικές αναλογίες και είναι πολύ γυμνασμένοι στα άνω άκρα στην ωμική ζώνη και στα κάτω άκρα.

Από την σωστή κατάρτιση της δεξιότητας της πάσας με δάχτυλα: Πρέπει να έχουν άριστη τεχνική στην από πάνω μεταβίβαση από δύσκολες θέσεις ισορροπίας. Η επαφή της μπάλας πρέπει να γίνεται απαλά με τα δάχτυλα και με τη δύναμη των χεριών, χωρίς να μετέχουν πολύ τα πόδια. Να εκτελούν άριστα πάσα πίσω, πλάγια, με άλμα, από το βάθος του γηπέδου, με ακρίβεια στο στόχο.

Από τη νοητική ικανότητα: Πρέπει να κατανοεί αμέσως αυτά που του λέει ο προπονητής, όπως επίσης και τα ερεθίσματα που παίρνει από τους αντίπαλους, τους συμπαίκτες, τον προπονητή και να αντιδράει αμέσως ανάλογα με τη συγκεκριμένη κατάσταση. Κάθε ενέργεια του πρέπει να έχει σκοπιμότητα.

Από τις ψυχικές ικανότητες (βούληση): Πρέπει να διατηρεί την αυτοκυριαρχία του, πάντα να σκέφτεται πριν εκτελέσει, να είναι «μαχητής» και «ηγέτης», να μπορεί να αναδιοργανώνει ακόμη και σε δύσκολες καταστάσεις του παιχνιδιού και να ενθαρρύνει τους συμπαίκτες του, να έχει αντοχή στην αυτοσυγκέντρωση μέχρι το τέλος του παιχνιδιού και να έχει αναπτυγμένη την περιφερειακή του όραση.

Από τις ηγετικές του ικανότητες: Να είναι ο ηγέτης του παιχνιδιού, να εκπέμπει σιγουριά στους συμπαίκτες του. Είναι ο δεύτερος προπονητής στο παιχνίδι. Δεν πρέπει όμως να εκμεταλλεύεται αυτές του τις ικανότητες ώστε να παίζει εγωκεντρικά στο παιχνίδι, αλλά να θεωρεί τον εαυτό του βοηθό των συμπαικτών του.

Από τις φυσικές του ικανότητες: Να είναι γρήγορος, κινητικός, αλματικός, εκρηκτικός, ώστε ν' αντιδρά έγκαιρα στην τροχιά της μπάλας.

Ο προπονητής γνωρίζοντας αυτές τις παραμέτρους θα πρέπει να ψάξει να βρει τον παίκτη που θα πλησιάζει περισσότερο προς τα ιδανικά πρότυπα.

3.2. Ο πασαδόροςΟ πασαδόρος είναι ο πιο σπουδαίος παίκτης μέσα στο γήπεδο. Είναι ο εγκέφαλος της επίθεσης της

ομάδας. Αυτός παίρνει αποφάσεις, επιλέγει τους επιθετικούς συνδυασμούς που θα γίνουν στο παιχνίδι και πασάρει στον κατάλληλο επιθετικό. Ο επιθετικός αξιοποιεί τις ευκαιρίες που του δίνονται, εκτελώντας την επίθεση.

Οι καλοί επιθετικοί με ένα μέτριο πασαδόρο δε μπορούν να διαμορφώσουν μια καλή ομάδα, ενώ ένας καλός πασαδόρος με μέτριους επιθετικούς, δημιουργεί μια σχετικά καλή ομάδα.

Ο πασαδόρος πρέπει να συνεργάζεται στενά με τους επιθετικούς και τον προπονητή. Πρέπει να συνεννοούνται άριστα μεταξύ τους. Ο προπονητής πρέπει να εμπιστευθεί τον πασαδόρο, έτσι και η ομάδα θα έχει σιγουριά για τον πασαδόρο της.

Ο καλός πασαδόρος πρέπει να είναι ικανός να εκτελεί πάσα απ' όλες τις θέσεις του γηπέδου με σιγουριά, στον κατάλληλο χρόνο, με ισορροπία ή χωρίς ισορροπία, να έχει σημαντική ικανότητα αντίληψης και δυνατή προσωπικότητα (αυτοπεποίθηση, σιγουριά).

Η προσωπικότητα του πασαδόρου είναι τόσο σπουδαία όσο και οι ικανότητες της τεχνικής του, γιατί η συμβολή του στη συνοχή της ομάδας είναι τεράστια. Πρέπει να είναι ο οδηγός της ομάδας, σκληρά προπονημένος, πειθαρχημένος, δεξιοτέχνης, αγαπητός στους συμπαίκτες του και να τους εμπνέει απόλυτη εμπιστοσύνη. Πρέπει ν' αντιλαμβάνεται τις ευκαιρίες, ώστε να πιάνει την αντίπαλη ομάδα απροετοίμαστη.

Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός όχι μόνο γιατί παίρνει το 90% των επαφών της μπάλας, αλλά γιατί η ποιότητα της τεχνικής του πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να επηρεάζει θετικά την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της επίθεσης της ομάδας του. Η επίθεση μιας ομάδας είναι τόσο καλή και έξυπνη, όσο και ο πασαδόρος της.

3.2.1 Η μετακίνηση προς την περιοχή σκόπευσης από τη μπροστινή ζώνη, κατά τη διάρκεια της υποδοχής του σέρβις

Σε επίπεδο αρχαρίων ο πασαδόρος παίζει στη ζώνη 3. Όταν όμως βρίσκεται στη θέση 4 ή 2 πρέπει να μετακινηθεί γρήγορα στην περιοχή σκόπευσης (ζώνη 3).

Η μετακίνηση από τη ζώνη 4: Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στη θέση 4 θα πρέπει να τρέξει προς την περιοχή σκόπευσης, διατηρώντας την οπτική επαφή με το σερβίς.

Αν το σερβίς δεν έχει περάσει ακόμη το δίχτυ ο πασαδόρος θα τρέξει με μέτωπο προς το δίχτυ ενώ αν έχει ήδη περάσει η μπάλα το δίχτυ θα πρέπει να τρέξει με πλάτη στο δίχτυ για να έχει οπτική επαφή με τη μπάλα και στις δυο περιπτώσεις.

Η μετακίνηση από τη ζώνη 2: Η μετακίνηση από τη ζώνη 2 είναι εύκολη γιατί ο πασαδόρος έχει μέτωπο προς την κατεύθυνση που θα μετακινηθεί επομένως και οπτική επαφή με τη μπάλα, από το σερβίς μέχρι και την υποδοχή του, μόνο στρέφοντας το κεφάλι του.

Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στη ζώνη 3 δεν χρειάζεται να μετακινηθεί. Βρίσκεται όσο το δυνατόν κοντά στο δίχτυ γιατί πιο εύκολα κινείται προς τα έξω απ' αυτό, παρά προς αυτό. Η πλάτη του έχει διαγώνια κλίση προς το δίχτυ και το δεξί του πόδι βρίσκεται κοντά στο δίχτυ. Η ευθεία των δύο ποδιών να είναι 45° γωνία με το δίχτυ.

Από αυτή τη θέση ο πασαδόρος έχει την εποπτεία όλου του γηπέδου, χωρίς να χρειάζεται να μετακινήσει το κεφάλι του. Με περιφερειακή όραση μπορεί να βλέπει και τους αντίπαλους μπλοκέρ.

Για να δώσει σήμα για τη θέση του στον υποδοχέα, ο πασαδόρος μπορεί να χρησιμοποιήσει ακουστικό ερέθισμα π.χ. «εδώ είμαι».

3.2.2. Η βασική ενέργεια της τροφοδοσίας από τον πασαδόρο

Η βασική ενέργεια της πάσας μοιάζει με αυτή, που περιγράφηκε στη βασική τεχνική της πάσας. Ο πασαδόρος όμως πρέπει να είναι πολύπλευρος και να ξεγελά τους αντιπάλους κατά την εκτέλεση της πάσας. Οι άλλοι παίκτες αν χρειαστεί θα εκτελέσουν πάσα από το βάθος του γηπέδου, ο πασαδόρος όμως εκτελεί πάσα πάντα κατά μήκος του διχτιού, μπαλιές που έρχονται σ' αυτόν με διάφορες ταχύτητες και τροχιές.

Ο πασαδόρος βρίσκεται όπως περιγράφηκε κοντά στο δίχτυ, με τους ώμους του να σχηματίζουν γωνία 45° με το δίχτυ. Τα χέρια του κρέμονται χαλαρά στο πλάι και οι αγκώνες του είναι ελαφρά λυγισμένοι, σε γωνία 100° περίπου. Όταν πλησιάζει η μπάλα ανυψώνει γρήγορα τα χέρια του πάνω από το κεφάλι, με την ίδια γωνία στους αγκώνες και μεταβιβάζει τη μπάλα, με μια γρήγορη αρμονική κίνηση.

Ο πασαδόρος θα πρέπει να συναντά την μπάλα σε ψηλότερο σημείο από ότι οι άλλοι παίκτες, γι’ αυτό δεν λυγίζει πολύ τους αγκώνες του. Έτσι η ενέργεια της μεταβίβασης γίνεται πιο γρήγορα και προσδίδεται μικρότερη τροχιά στη μπάλα. Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση ή στο βάθος του γηπέδου από το σημείο που θέλει να στείλει τη μπάλα, μπορεί να λυγίσει περισσότερο τους αγκώνες του.

Ο πασαδόρος πρέπει να βρίσκεται πάντα κάτω από τη μπάλα για να μπορέσει να εκτελέσει πάσα μπροστά ή πίσω κρύβοντας τις προθέσεις του. Το δεξί του πόδι πρέπει πάντοτε να βρίσκεται πιο μπροστά από το αριστερό.

Για να μεταβιβάσει σωστά ο πασαδόρος, πρέπει στην όλη ενέργεια της πάσας να συμμετέχουν οι καρποί του. Η δύναμη που θα βάλει και ο έλεγχος της μπάλας είναι αποτέλεσμα της δράσης των καρπών του, που ακολουθούν το τέντωμα των αγκώνων, με μια απαλή κίνηση μπροστά, από κάτω προς τα επάνω και διαμέσου της μπάλας.

Ο πασαδόρος πρέπει ν' αναπτύξει μια μαλακή επαφή, μια απαλή αίσθηση για τη μπάλα, ώστε να την ελέγχει ακριβώς. Πρέπει να κρατάει τα δάχτυλα του χαλαρά, αφήνοντας τη μπάλα να «βυθιστεί» μέσα στα χέρια του (η επαφή γίνεται σ' όλο το μήκος των δακτύλων κι όχι στις παλάμες) και εκτελεί πάσα δίνοντας στη μπάλα ελαφρά ανάποδες στροφές, πολύ απαραίτητες όταν πρόκειται για μια «μπηχτή» μπαλιά, ή μια πάσα στον έξω αριστερό παίκτη.

Αντίθετα με τους άλλους παίκτες ο πασαδόρος δεν είναι υποχρεωμένος να έχει μέτωπο προς την περιοχή σκόπευσης.

3.2.3. Η πίσω πάσα

Σχήμα 3.1. Φάσεις της πίσω πάσας.Ο πασαδόρος πρέπει να είναι ικανός να μεταβιβάζει μπροστά και πίσω, με την ίδια ευκολία. Δεν

πρέπει να κάνει τόξο με το σώμα του, όταν πρόκειται να κάνει πίσω πάσα, γιατί έτσι προδίδει την πρόθεση του.

Για να εκτελέσει μια πίσω πάσα ο πασαδόρος πρέπει:1) Να έχει τα ισχία του ακριβώς κάτω από τη μπάλα, το ένα πόδι μπροστά, το άλλο πίσω.2) Οι αντίχειρες του να έχουν ολοκληρωτική επαφή με τη μπάλα. Η ενέργεια της πίσω πάσας πρέπει

ν' αρχίζει ακριβώς όπως η μπροστά, αλλά προς το τέλος της έκτασης των χεριών πρέπει να φέρει τα ισχία του μπροστά και κάτω από τη μπάλα. Κάνοντας ένα βήμα μπροστά, ο πασαδόρος κάνει ένα ελαφρό τίναγμα στους καρπούς και στους αντίχειρες μεταφέροντας την μπάλα εμπρός και πάνω (Σχ. 3.1).

3.2.4. Η πλάγια πάσα

Σχήμα 3.2. Φάσεις της πλάγιας πάσας.Η πλάγια πάσα χρησιμοποιείται για μπαλιές που κατευθύνονται πάνω στο δίχτυ, ή όταν ο πασαδόρος

έχει αργήσει να πάρει θέση.Χρησιμοποιείται κυρίως, όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στην πίσω ζώνη και τρέχει προς το δίχτυ για να

προλάβει τη μπάλα, κατά τη διάρκεια της μετάβασης από την άμυνα στην επίθεση. Συνήθως όταν ο πασαδόρος προέρχεται από άμυνα και η μπαλιά δεν είναι τόσο ψηλή, για να προλάβει ο πασαδόρος να τοποθετηθεί κάτω από τη μπάλα, εκτελεί πλάγια πάσα.

Για να εκτελέσει μια πλάγια πάσα, ο πασαδόρος μπορεί να έχει τους ώμους του παράλληλα προς το δίχτυ, με μέτωπο ή πλάτη προς αυτό. Το καλύτερο είναι να έχει πλάτη προς το δίχτυ, για να κρύψει τις προθέσεις του από τους αντίπαλους. Συναντά τη μπάλα όμοια και με τα δύο χέρια του. Όταν είναι τοποθετημένος ακριβώς από κάτω από τη μπάλα μπορεί να κάνει πάσα ή δεξιά ή αριστερά, γέρνοντας μόνο τους ώμους του, ενώ ακολουθούν τα χέρια και τα ισχία.

Αν η μπάλα όμως είναι σε μια από τις πλευρές του, δηλαδή πλάγια από τον πασαδόρο, τότε αυτός πρέπει να γύρει τον αντίστοιχο ώμο και να λυγίσει το γόνατο, ώστε να μπορεί να τοποθετήσει τα χέρια του έτσι που να εφάπτονται και τα δύο στη μπάλα. Σ' αυτήν την θέση ο πασαδόρος μπορεί να πασάρει μόνο προς αυτήν την κατεύθυνση, που βρίσκεται η μπάλα.

Η πλάγια πάσα μπορεί να εκτελεστεί και από χαμηλή θέση και με άλμα (Σχ. 3.2).

3.2.5. Η πάσα με άλμα

Μια πάσα με άλμα εκτελείται, όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του άλματος του. Η πάσα με άλμα γίνεται:

Για να παραπλανήσει το αντίπαλο μπλοκ. Ο μπλοκέρ ν' αναγκαστεί να κάνει άλμα μαζί με τον πασαδόρο.

Να κάνει πιο γρήγορη την επίθεση, μειώνοντας την τροχιά της πάσας.

Να σώσει μια μπαλιά ή άμυνα που κατευθύνεται στο δίχτυ ή στο αντίπαλο γήπεδο. Ο πασαδόρος θα πρέπει πάντα να προσπαθεί να εκτελεί την πάσα με άλμα. Είναι μια σπουδαία

δεξιότητα και πρέπει όλοι οι παίκτες να μπορούν να την εκτελούν. Ένας επιθετικός μπορεί να παραπλανήσει το αντίπαλο μπλοκ προσποιούμενος ότι θα καρφώσει, αλλά την τελευταία στιγμή να γυρίσει και να κάνει πάσα με άλμα στον άλλο επιθετικό (όταν φυσικά είναι δεύτερη η μπαλιά).

Σχήμα 3.3. Φάσεις της πάσας με άλμα.Μια πάσα με άλμα μπορεί να εκτελεστεί ύστερα από απόσπαση από το έδαφος με δύο ή με ένα πόδι

(Σχ. 3.3).

Απόσπαση με δύο πόδια

Ο πασαδόρος πρέπει να σηκωθεί είτε ακριβώς κάτω από τη μπάλα, είτε από κάποια απόσταση, χρησιμοποιώντας φορά. Τη στιγμή όμως που θα έρθει σ' επαφή με τη μπάλα το σώμα του να είναι κάτω απ' αυτήν. Η ενέργεια της εκτέλεσης της πάσας πρέπει να γίνει στο ψηλότερο σημείο του άλματος του πασαδόρου, αλλιώς χάνεται ο έλεγχος της μπάλας.

Απόσπαση με το ένα πόδι

Η απόσπαση με το ένα πόδι χρησιμοποιείται όταν η μπάλα βρίσκεται μακριά από τον πασαδόρο κι αυτός πρέπει να τρέξει και να κάνει άλμα χωρίς να σταματήσει. Ο πασαδόρος πρέπει να είναι ικανός να χρησιμοποιείτο ίδιο καλά και τα δύο του πόδια όταν πρόκειται να κάνει απόσπαση με ένα πόδι. Η απόσπαση με το ένα πόδι μοιάζει με αυτήν του lay-up του μπάσκετ. Στην απόσπαση το αντίθετο γόνατο από το πόδι απόσπασης είναι ανασηκωμένο.

Ο πασαδόρος πρέπει να μπορεί να κάνει πάσα, μπροστά ή πίσω μετά από άλμα στο ένα πόδι. Κατά την όλη κίνηση της πάσας με άλμα με ένα ή με δύο πόδια, δεν έχει τόσο σημασία το πως θα είναι τα πόδια. Εκείνο που είναι σημαντικό είναι, τη στιγμή της επαφής το πάνω μέρος του σώματος και τα χέρια να βρίσκονται σε άνετη θέση για να χειριστούν τη μπάλα και το όλο σώμα να βρίσκεται σε μια καλή θέση ισορροπίας.

3.2.6. Η πάσα με ένα χέρι

Σχήμα 3.4. Οι φάσεις της πάσας μπροστά με ένα χέρι.Μπαλιές που κατευθύνονται στο αντίπαλο γήπεδο, μπορούν ν' αντιμετωπισθούν από τον πασαδόρο

σαν πάσα με το ένα χέρι. Ο πασαδόρος πρέπει να μπορεί να εκτελεί μια πάσα με το ένα χέρι, τόσο με τα δάχτυλα, όσο και με γροθιά.

Για να εκτελέσει ο πασαδόρος μια τέτοια πάσα, πρέπει να κρατήσει τα δάχτυλα σφιχτά, αλλά όχι ενωμένα. Κατά την επαφή, θα πρέπει το χέρι να τοποθετηθεί κάτω από τη μπάλα, με τον αγκώνα ελαφρά λυγισμένο. Ο πασαδόρος μετά θα πρέπει να σπρώξει τη μπάλα τεντώνοντας τον αγκώνα και με ενεργητική κίνηση του καρπού (Σχ. 3.4).

Οι πασαδόροι χρησιμοποιούν αυτήν την πάσα ή για μια γρήγορη επίθεση ή ακόμη και για μια μακρινή

πάσα.Πολλές φορές ο πασαδόρος αντί για πάσα με το ένα χέρι χρησιμοποιεί ένα χτύπημα με τη βάση της

παλάμης, για μια ψηλή πάσα, αλλά αυτό είναι λύση ανάγκης γιατί δεν υπάρχει απόλυτος έλεγχος της μπάλας.

3.3. Η προπόνηση του πασαδόρουΗ προπόνηση του πασαδόρου πρέπει να έχει τις ακόλουθες κατευθύνσεις.1) Προπόνηση τεχνικής και ειδικής επιδεξιότητας του πασαδόρου2) Προπόνηση στόχου της μεταβίβασης3) Προπόνηση σε σχέση με τους συμπαίκτες επιθετικούς4) Προπόνηση σε σχέση με τους συμπαίκτες, σαν αντίπαλους-μπλοκέρ5) Προπόνηση ανάλογα με την κατεύθυνση και τη δυσκολία της πρώτης μπαλιάς (ύψος τροχιάς,

απόσταση από δίχτυ).

3.3.1. Η προπόνηση της τεχνικής του πασαδόρου

Για να είναι αποτελεσματικός ο πασαδόρος σ' έναν αγώνα πρέπει να έχει σωστές επιλογές ανάλογα με τις δυνατότητες που του παρέχουν η πρώτη μπαλιά, οι επιθετικοί του και οι αντίπαλοι μπλοκέρ.

Για να επικεντρώσει ο πασαδόρος τη σκέψη του στις προηγούμενες καταστάσεις, πρέπει ναεκτελεί την πάσα αυτόματα σαν να εκτελεί μια πολύ απλή ή καθημερινή κίνηση.Για να γίνει αυτό πρέπει να εξασκηθεί αρχικά σε πάσες κάτω από απλές συνθήκες και αργότερα κάτω

από δύσκολες συνθήκες, όπως στις συνθήκες του αγώνα και ακόμη δυσκολότερες.Οι ασκήσεις που χρησιμοποιούνται είναι ασκήσεις τεχνικής, επιδεξιότητας και συντονισμού.1) Οι ασκήσεις ξεκινούν με τον πασαδόρο σε στάση να εκτελεί πάσα μπροστά, πάσα πίσω, πάσα

πλάγια, πάσα με άλμα.2) Ασκήσεις με τον πασαδόρο να εκτελεί πάσες μετά από κίνηση από όλες τις κατευθύνσεις.3) Ασκήσεις με πάσα σε στόχο με τον πασαδόρο σε στάση και μετά από κίνηση.Οι ασκήσεις χωρίζονται σε ατομικές ασκήσεις και ομαδικές ή συνόλων.

3.3.2. Ατομικές ασκήσεις του πασαδόρου

Είναι όλες αυτές οι ασκήσεις που περιγράφηκαν για την εκμάθηση της από πάνω πάσας με δάχτυλα, με τη διαφορά ότι δίνεται περισσότερη έμφαση στην τεχνική α) όσον αφορά τη θέση του σώματος και β) όσον αφορά τη γωνία των αγκώνων.

Η διαφοροποίηση στην τεχνική της πάσας με δάχτυλα όταν εκτελείται από έναν κοινό παίκτη και όταν εκτελείται από τον πασαδόρο είναι στο ότι η μπάλα πρέπει να εφάπτεται στα δάχτυλα ακριβώς πάνω από το κεφάλι στην προέκταση του κατακόρυφου άξονα που διαπερνά το σώμα από την ενδιάμεση στήριξη των ποδιών ως το κεφάλι. Γι’ αυτό το λόγο και η γωνία των αγκώνων είναι μεγαλύτερη. Έτσι η δυνατότητα πρόβλεψης της πρόθεσης του πασαδόρου από τους μπλοκέρ μειώνεται.

Ένα μέσο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις ατομικές ασκήσεις του πασαδόρου είναι ο τοίχος.α) Ο τοίχος σαν σταθερή και λεία επιφάνεια που είναι μπορεί να χρησιμεύσει στο να ανακλάται η

μπάλα αν προβλεφθεί σωστά η τροχιά της δίνοντας τη δυνατότητα πολλών επαναλήψεων.β) Μπορεί να χρησιμεύσει για προσανατολισμό αντί του μπλοκ.γ) Μπορεί να χρησιμεύσει σαν στόχος, με διάφορα σημάδια που τοποθετούνται επάνω του.

3.3.3. Ασκήσεις στον τοίχο

1. Ο παίκτης απέναντι στον τοίχο εκτελεί συνεχόμενες πάσες από απόσταση 0,50μ στην αρχή και σταδιακά 1,2,3 έως 5 μέτρα. Ο παίκτης προσπαθεί να βρίσκει τη μπάλα στον κατακόρυφο άξονα, να λυγίζει λίγο τα πόδια του, να εκτελεί με μεγάλη γωνία στους αγκώνες του (Σχ. 3.5).

2. Ο παίκτης πάλι απέναντι στον τοίχο εκτελεί μια πάσα ελέγχου πάνω από το κεφάλι του και μια προς τον τοίχο (Σχ. 3.6).

3. Ο παίκτης βρίσκεται με πλάτη στον τοίχο. Εκτελεί μια πάσα πάνω από το κεφάλι του και μια πάσα προς τον τοίχο.

4. Ο παίκτης βρίσκεται με τους ώμους κάθετους στον τοίχο. Εκτελεί μια πάσα πάνω από το κεφάλι του, μια πάσα προς τον τοίχο με μέτωπο, γυρίζει πάλι με ώμους κάθετους στον τοίχο εκτελεί μια πάσα πάνω από το κεφάλι του και μια πάσα προς τον τοίχο με πλάτη αυτή τη φορά, ξαναγυρίζει με ώμους κάθετους στον τοίχο, μια πάσα ελέγχου και πάσα στον τοίχο με μέτωπο κλπ. Το σώμα πρέπει να είναι κατακόρυφο και η μπάλα να βρίσκεται ακριβώς πάνω από το κεφάλι. Η απόσταση είναι κοντινή και αυξάνει προοδευτικά (Σχ. 3.7).

5. Ο παίκτης βρίσκεται με τους ώμους κάθετους προς τον τοίχο και εκτελεί κατακόρυφες πάσες συνεχόμενες παράλληλα προς τον τοίχο.

6. Η ίδια άσκηση με την 5 αλλά τώρα ο παίκτης εκτελεί πάσες με άλμα.7. Η ίδια άσκηση με την 5 αλλά τώρα ο παίκτης εκτελεί πάσες κατακόρυφες μετά από κίνηση.8. Ο παίκτης στέκεται με μέτωπο στον τοίχο και εκτελεί συνεχόμενες πάσες κατακόρυφα, με άλμα και

με πλάγια κίνηση.

9. Δύο παίκτες έχουν αφετηριακές θέσεις 2μ. από τον τοίχο και 2μ. μεταξύ τους. Ο Α δίνει πάσα στον Β και ο Β κάνει γωνιακή πάσα κάθετα προς τον τοίχο. Η μπάλα ανακλάται και ο Β μεταβιβάζει ξανά στον Α εναλλάξ μια φορά με μέτωπο, μια φορά με πλάτη. Ο Α επαναλαμβάνει το ίδιο προς τον Β (Σχ. 3.8).

10. Η άσκηση μπορεί να γίνει με το να ασκούνται και οι δύο παίκτες, όπως στο σχήμα (Σχ. 3.9).

11. Η ίδια άσκηση με την 9 μπορεί να γίνει με 3 παίκτες εκτός τοίχου. Ο Α δίνει στον Β που μεταβιβάζει στον Γ, ο Γ στον Β που μεταβιβάζει στον Α και επαναλαμβάνεται το ίδιο (Σχ. 3.10).

12. Τρεις παίκτες. Ο Α δίνει στον Β που μεταβιβάζει την πάσα στον Γ με μέτωπο. Ο Γ δίνει στον Α και συνεχίζεται το ίδιο (Σχ. 3.11).

13. Η ίδια άσκηση με τη 12 αλλά ο Β εκτελεί πίσω πάσα στον Γ (Σχ. 3.11).

14. Με τέσσερις παίκτες ο Α δίνει πάσα στον Β που εκτελεί ή μετωπική πάσα στον Γ ή πίσω πάσα στον Δ. Ο Γ ή ο Δ δίνει ξανά στον Α και επαναλαμβάνεται η ίδια άσκηση (Σχ. 3.12).

Καλό είναι όλες αυτές οι ασκήσεις να γίνονται δίπλα στο δίχτυ, για να μάθει ο πασαδόρος να προσανατολίζεται.

15. Άσκηση για την εκμάθηση της πίσω πάσας σε ευθεία γραμμή. Ο Α δίνει πάσα στον Β που εκτελεί πάσα πίσω προς τη θέση που πηγαίνει ο Α μετά από την πάσα του. Ο Α δίνει ξανά στον Β που έχει μετακινηθεί στην θέση που ήταν πριν ο Α. Ο Β μετακινείται στην προηγούμενη θέση του Α και αφού πάρει την μπάλα από τον Α, δίνει ξανά στον Α που εκτελεί πίσω πάσα προς τον Β που έχει μετακινηθεί (Σχ. 3.13).

16. Μετωπική πάσα σε μακρινή προς τον πασαδόρο μπαλιά. Οι Α και Β βρίσκονται σε κοντινή απόσταση, ο Γ 9μ. μακριά τους. Ο Α στέλνει τη μπάλα σε μια μέση απόσταση από τον Γ. Ο Β τρέχει τοποθετείται κάτω από τη μπάλα εκτελεί πάσα στον Γ και τρέχει προς τον Γ. Ο Γ εκτελεί μια πάσα ελέγχου και μια πάσα στην μέση απόσταση από τον Α. Ο Β τρέχει εκτελεί πάσα στον Α και τρέχει πίσω του. Ο Α εκτελεί μια πάσα ελέγχου και εκτελούν το ίδιο από την αρχή. Ο Β εκτελεί το ίδιο 10 φορές και μετά αλλάζουν ρόλους (Σχ. 3.14).

17. Πάσα πίσω μετά από κίνηση προς τα εμπρός. Ο Α μπροστά από τον Β εκτελεί πάσα ελέγχου και μια πάσα μπροστά στα 4-5 μ. τρέχει τοποθετείται κάτω από τη μπάλα, εκτελεί πάσα πίσω προς τον Β και επιστρέφει πίσω από τον Β. Ο Β εκτελεί μια πάσα ελέγχου και μια πάσα μπροστά του, τρέχει πίσω από τον Α και επαναλαμβάνεται το ίδιο για 10 φορές (Σχ. 3.15).

18. Η ίδια άσκηση με την προηγούμενη αλλά ο παίκτης αντί για πίσω πάσα, εκτελεί πλάγια πάσα.

3.3.4. Ασκήσεις επιδεξιότητας Για έλεγχο της μπάλας

19. Πάσες πάνω από το κεφάλι σε στάση, με βάδισμα, με τρέξιμο.20. Πάσες πάνω από το κεφάλι σε χαμηλή στάση, σε εδραία, σε ύπτια, με άλμα, μετά από

κυβίστηση.21. Πάσες μετά από ποικίλες συνθήκες ταχύτητας και προσανατολισμού.22. Πάσες μετωπικές, με πίσω κίνηση, με στροφή 90°, 180°, 360°.

3.4. Ο προσανατολισμός του πασαδόρουΗ προπόνηση προσανατολισμού του πασαδόρου έχει άμεση σχέση με το σημείο που παίρνει αυτός

την πρώτη μπάλα (θέση μετώπου, χεριών, ποδιών, γενικά του σώματος του πασαδόρου) και με τα όρια του γηπέδου και του διχτιού.

Ο σωστός προσανατολισμός του πασαδόρου βοηθάει στην ακριβή μεταβίβαση της μπάλας ως προς την απόσταση από το δίχτυ. Επίσης βοηθάει στο να μπορέσει αυτός να ισορροπήσει έγκαιρα το σώμα του για να στείλει με ακρίβεια την πάσα. Τρία σημεία επιδρούν για τον σωστό προσανατολισμό του πασαδόρου.

Το σημείο προέλευσης της μπάλας Το σημείο παραλαβής της μπάλας Το σημείο μεταβίβασης της μπάλας (ζώνη μεταβίβασης).Μεταξύ αυτών των σημείων σχηματίζονται κάποιες γωνίες που πρέπει να λάβει υπόψη του ο

πασαδόρος. Ανάλογα μ' αυτές τις γωνίες πρέπει να είναι ανάλογη και η θέση του άξονα των ώμων του πασαδόρου, δηλαδή το μέτωπο του. Έτσι μπορεί ο άξονας των ώμων του να είναι κάθετος προς το δίχτυ, λοξός προς το δίχτυ ή παράλληλος προς το δίχτυ (με μέτωπο ή με πλάτη προς αυτό).

3.4.1. Ασκήσεις προσανατολισμού

Οι ασκήσεις προσανατολισμού περιλαμβάνουν πρώτα πάσες, παράλληλες με το δίχτυ, μετά γωνιακή πάσα με παραλαβή της μπάλας από διάφορα σημεία του γηπέδου, σε διάφορες τροχιές και ύψη (όπως πάσες κάθετες, λοξές, παράλληλες προς το δίχτυ).

Ο πασαδόρος μετακινείται, τοποθετείται και στέλνει τη μπάλα σ' ένα καθορισμένο σημείο (ζώνη 4). Αργότερα πρέπει να στείλει τη μπάλα στη ζώνη 2 ή 3 και αργότερα αφού εξασκηθεί σ' αυτές τις ασκήσεις μπαίνει η τακτική σκέψη, να στέλνει τη μπάλα εκεί που έχει καλύτερο αποτέλεσμα, ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας ή ευκολίας της προέλευσης της μπάλας.

Αφού ο πασαδόρος εξασκηθεί στις προηγούμενες καταστάσεις εισάγεται και η προσπάθεια του να αποκρύψει την πρόθεση του, δηλαδή το που θα κατευθύνει την πάσα του. Έτσι γυρνάει πλάτη στο δίχτυ και στέλνει τη μπάλα με πλάγια πάσα δεξιά ή αριστερά του.

3.4.2. Ασκήσεις για παράλληλες πάσες για αρχάριους πασαδόρους

1. Οι δύο παίκτες Α και Β βρίσκονται δίπλα στο δίχτυ με τους ώμους κάθετους σ' αυτόν. Η απόσταση τους είναι γύρω στα 5 μ. μεταξύ τους. Αλλάζουν πάσες προσέχοντας ο παίκτης Β να έχει μπροστά το δεξί του πόδι, ενώ ο Α το αριστερό του πόδι. Η τροχιά της μπάλας πρέπει να είναι ακριβώς παράλληλη με το δίχτυ (Σχ. 3.16).

2. Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνει με περισσότερους παίκτες ή με αλλαγή θέσεων (Σχ. 3.17).

3. Τρεις παίκτες δίπλα στο δίχτυ με ώμους κάθετους σ' αυτόν. Ο Α δίνει μετωπική πάσα στον Β και ο Β πίσω πάσα στον Γ, μετά ο Β γυρίζει και παίρνει μια πάσα μετωπική από τον Γ και τη στέλνει με πίσω πάσα στον Α (Σχ. 3.18).

4. Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνει με περισσότερους παίκτες και με αλλαγή θέσεων.5. Η ίδια άσκηση με την 1 η αλλά τώρα οι παίκτες απέχουν γύρω στα 8μ. μεταξύ τους (για πιο

προχωρημένους παίκτες). Προσοχή, ώστε τα πόδια να μετέχουν λιγότερο στην κίνηση.

6. Η προηγούμενη άσκηση με μια πάσα ελέγχου πριν τη μακρινή πάσα (Σχ. 3.19).7. Όλες οι προηγούμενες ασκήσεις μπορούν να γίνουν με πλάγια πάσα ή με πάσα με άλμα.

8. Οι προηγούμενες ασκήσεις μπορούν να γίνουν με επιπρόσθετες κινήσεις των παικτών (δύσκολες συνθήκες). Στην πρώτη άσκηση, ο παίκτης Α αφού κάνει πάσα στον Β περνάει κάτω από το δίχτυ. Ο Β πρέπει να εκτελέσει λοξή πάσα πάνω από το δίχτυ στον Α και να περάσει ο ίδιος κάτω από το δίχτυ. Ο Α εκτελεί πάσα παράλληλη στο δίχτυ στον Β και περνάει κάτω από το δίχτυ και συνεχίζεται το ίδιο (Σχ. 3.20).

3.4.3. Οι γωνιακές πάσες

Για τον προσανατολισμό του πασαδόρου βασική προϋπόθεση είναι να ορισθεί το σημείο που θα βρίσκεται ο πασαδόρος σε σχέση με το δίχτυ και τις ζώνες του γηπέδου (σημείο σκόπευσης). Το σημείο αυτό είναι η ζώνη 3 για τους αρχάριους και η ζώνη μεταξύ 3 και 2 για τους προχωρημένους.

Ο πασαδόρος εξασκείται πρώτα σε πάσες που έρχονται από το αριστερό μισό του γηπέδου πρώτα με μικρή γωνία προς τη θέση του πασαδόρου και αργότερα με μεγαλύτερη γωνία.

1. Τρεις παίκτες σε τρίγωνο. Ο Β δίνει με πάσα ή μανσέτα στον Γ (πασαδόρο) που πρέπει να εκτελέσει πάσα προς τον Α (στη ζώνη 4). Προσοχή στο να έχει ο Γ το δεξί του πόδι μπροστά και να μη περιμένει να έρθει η μπάλα προς αυτόν αλλά να κινηθεί να τη συναντήσει (Σχ. 3.21).

2. Η ίδια άσκηση με 4 παίκτες και αλλαγές θέσεων μεταξύ τους (Σχ. 3.22).

3. Η ίδια άσκηση μεγαλώνοντας τη γωνία και την απόσταση (μετακινείται ο Β) προς τα πίσω και δεξιά του γηπέδου (Σχ. 3.23).

4. Η ίδια άσκηση με την πρώτη, αλλά ο πασαδόρος βρίσκεται στη ζώνη 3 με μέτωπο προς τη ζώνη 2 και παραλαμβάνει μπάλες από το δεξιό μισό του γηπέδου (Σχ. 3.24).

5. Πέντε παίκτες όπως στο σχήμα 3.25. Ο πασαδόρος παίρνει ή από τη δεξιά μεριά του γηπέδου τη μπάλα ή από την αριστερή. Ανάλογα με την προέλευση της μπάλας πρέπει να αποφασίσει γρήγορα που θα κάνει πάσα, να γυρίσει μέτωπο και να εκτελέσει πάσα (Σχ. 3.25).

6. Η ίδια άσκηση με την 1 η αλλά ο πασαδόρος τώρα παίρνει τη μπάλα από το αριστερό μισό του γηπέδου και εκτελεί πίσω πάσα στη ζώνη 2 (Σχ. 3.26). Σταδιακά οι γωνίες προέλευσης της μπάλας και του πασαδόρου μεγαλώνουν.

7. Η ίδια άσκηση με την προηγούμενη αλλά τώρα ο πασαδόρος παίρνει τη μπάλα από το δεξιό μισό του γηπέδου και εκτελεί πάσα πίσω στη ζώνη 4. Σταδιακά οι γωνίες προέλευσης της μπάλας μεγαλώνουν (Σχ. 3.27).

8. Η ίδια άσκηση με την 5η. Ο πασαδόρος παίρνει από τη δεξιά ή από την αριστερή πλευρά του γηπέδου τη μπάλα και πρέπει κατά την κρίση του να εκτελέσει πάσα πίσω στην αντίθετη ζώνη. π.χ. όταν παίρνει τη μπάλα από τη δεξιά πλευρά του γηπέδου εκτελεί πίσω πάσα στη ζώνη 4 και αντίθετα (Σχ. 3.25).

3.4.4. Ασκήσεις για την ακρίβεια της πάσας

Για να ορισθεί η έννοια της ακρίβειας της πάσας, θα πρέπει αυτό το σημείο να ορισθεί μέσα στο χώρο των τριών διαστάσεων μήκος, ύψος, πλάτος. Το μήκος είναι το σημείο της πάσας σε σχέση με το ένα ή το άλλο άκρο του διχτιού, το ύψος είναι η απόσταση του σημείου της πάσας από το πάνω μέρος του διχτιού και το πλάτος είναι η απόσταση του σημείου της πάσας από το κατακόρυφο επίπεδο του διχτιού.

Ένα άλλο σημείο που θα αναφερθεί αργότερα είναι το ύψος της τροχιάς της πάσας που καθορίζει και το χρόνο της επίθεσης.

Πριν λοιπόν ο πασαδόρος μάθει να στέλνει με ακρίβεια την πάσα σ' ένα στόχο που αιωρείται (ο επιθετικός) πρέπει να εξασκηθεί στο να στέλνει τη μπάλα σ' έναν ορατό και ακίνητο στόχο.

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται ως στόχοι γι' αυτές τις ασκήσεις είναι:α) κύκλοι ή τετράγωνα στον τοίχο. Ο πασαδόρος εξασκείται μόνος του μεταβάλλοντας κάθε φορά την

απόσταση του.β) τα στεφάνια του μπάσκετ. Ο πασαδόρος εξασκείται μόνος του με αυτοπάσα και πάσα στο στεφάνι,

ή με συμπαίκτη, από διάφορες αποστάσεις, με μετωπική, πλάγια ή πίσω πάσα.γ) τα κινητά στεφάνια. Είναι τα στεφάνια γυμναστικής που τοποθετούνται σταθερά πάνω σ' ένα

στυλοβάτη σε οριζόντια ή κατακόρυφη θέση και τοποθετούνται κοντά στο δίχτυ στις ζώνες που ορίζονται.

δ) επίσης, στόχοι μπορούν να είναι οι ίδιοι οι αθλητές πάνω σ' ένα πάγκο, ή κρατώντας το στεφάνι της γυμναστικής. Ο πασαδόρος πρέπει να σημαδεύει τους παίκτες (το χέρι τους συγκεκριμένα).

Η προπόνηση του πασαδόρου καλό είναι να γίνεται σε ξεχωριστή ώρα από την προπόνηση της όλης ομάδας, να χρησιμοποιούνται πολλές μπάλες και δύο-τρεις παίκτες βοηθοί.

Για να προπονηθεί σωστά ο πασαδόρος πρέπει οι συνθήκες της προπόνησης να μοιάζουν πολύ με τις συνθήκες που θα συναντήσει στο παιχνίδι. Γι’ αυτό πρέπει να εκτελεί πάσες που προέρχονται από όλα τα σημεία του γηπέδου, να μπορεί να εκτελέσει πάσα σε όλες τις ζώνες του γηπέδου και να αξιολογεί τη δυσκολία της πρώτης μπαλιάς ώστε να εφαρμόζει κυρίως μετωπική πάσα ή πλάγια αν δεν μπορεί μετωπική, ή πάσα με μανσέτα αν δεν μπορεί καμιά από τις προηγούμενες.

3.5. Η επιλογή του πασαδόρουΓια να μπορεί ο πασαδόρος να σκεφτεί και να επιλέξει που θα κατευθύνει την πάσα, πρέπει να

κατέχει ένα σημαντικό επίπεδο τεχνικής, ώστε να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον του σε ζητήματα τακτικής.Ένας άλλος παράγοντας που του δίνει το δικαίωμα της επιλογής είναι η σωστή πρώτη μπάλα. Η

πρώτη μπαλιά πρέπει να έρθει επάνω του για να μπορέσει να επιλέξει που θα μεταβιβάσει τη μπάλα.Το πρώτο που θα πρέπει να λάβει υπόψη του, είναι η ετοιμότητα των συμπαικτών του επιθετικών και

το δεύτερο, η θέση των αντίπαλων μπλοκέρ. Για να μπορέσει να αντιληφθεί όλα αυτά, θα πρέπει να έχει εξασκήσει την περιφερειακή όραση του.

Ασκήσεις

1. Δύο επιθετικοί, ο πασαδόρος και ο προπονητής με τις μπάλες. Ο προπονητής πετάει τη μπάλα στον πασαδόρο, ενώ ο ένας παίκτης κάθεται αμέσως κάτω. Ο πασαδόρος πρέπει να δει τον παίκτη που κάθισε κάτω και να εκτελέσει πάσα στον άλλο παίκτη (Σχ. 3.28).

2. Η ίδια άσκηση με την προηγούμενη αλλά, από την άλλη μεριά του διχτιού βρίσκεται ένας παίκτης που κινείται πότε δεξιά, πότε αριστερά. Ο πασαδόρος πρέπει να δει με περιφερειακή όραση τον μπλοκέρ και να μεταβιβάσει τη μπάλα στην αντίθετη μεριά από αυτήν που μετακινήθηκε ο μπλοκέρ.

3. Η ίδια άσκηση με την προηγούμενη αλλά πριν ο πασαδόρος τοποθετηθεί κάτω από την μπάλα, έχει παρατηρήσει σε ποιο σημείο βρίσκεται ο αδύνατος αντίπαλος μπλοκέρ και επιλέγει να κάνει πάσα σ' αυτή τη ζώνη.

4. Παραλλαγή της προηγούμενης άσκησης (Σχ. 3.29). Ο παίκτης Γ δίνει πάσα στον Π (πασαδόρο) ο οποίος επιλέγει που θα εκτελέσει την πάσα ανάλογα με την κίνηση του Μ.

3.6. Η Εκμετάλλευση του αντίπαλου «μη ικανού» μπλοκέρΗ παρατήρηση του πασαδόρου για να αντιληφθεί σε ποιο σημείο βρίσκεται ο αντίπαλος «αδύνατος»

μπλοκέρ γίνεται κατά την πτήση της μπάλας από το σερβίς. Εκείνη την ώρα γίνονται και οι τυχόν αλλαγές μεταξύ των μπλοκέρ. Ο πασαδόρος πρέπει να μάθει να παρατηρεί κατά την πτήση της μπάλας από το σερβίς αυτές τις αλλαγές, να εκτιμά την κατάσταση και ν' αποφασίζει που θα εκτελέσει την πάσα.

1. Ο προπονητής εκτελεί μια πάσα στον εαυτό του (αντί για σερβίς) όπου οι μπλοκέρ αλλάζουν θέσεις. Ο πασαδόρος παρατηρεί την αλλαγή και τροφοδοτεί τον επιθετικό με τέτοια πάσα που να μπορεί αυτός να χτυπήσει τη μπάλα πάνω από τον «αδύνατο» μπλοκέρ (Σχ. 3.30).

2. Με τρεις μπλοκέρ. Ο Ζ είναι ο «αδύνατος» μπλοκέρ ο οποίος ή θ' αλλάξει ζώνη ή θα παραμείνει στη θέση του. Ο πασαδόρος πρέπει να δει έγκαιρα την αλλαγή τη στιγμή που ο προπονητής κάνει την πάσα στον εαυτό του και να εκτελέσει πάσα στο σημείο που βρίσκεται ο Ζ (Σχ. 3.31).

3. Η ίδια άσκηση αλλά τώρα η μπάλα έρχεται από την άλλη μεριά του γηπέδου προς έναν παίκτη που υποδέχεται και κατευθύνει τη μπάλα στον πασαδόρο. Ο πασαδόρος πρέπει να εντοπίσει τη θέση του Ζ και να εκτελέσει πάσα στον απέναντι του Ζ επιθετικό (Σχ. 3.32).

4. ΤΟ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΜΕΤΩΠΙΚΟ ΠΕΡΙΣΤΡΕΦΟΜΕΝΟ ΣΕΡΒΙΣ (ΤΕΝΙΣ)Το από πάνω μετωπικό περιστρεφόμενο σερβίς (με στροφές δεξιά ως προς τον οριζόντιο άξονα της

μπάλας) είναι ριψοκίνδυνο σερβίς, αλλά το απότομο κατέβασμα της τροχιάς του, το καθιστά αξιόλογο, ώστε να είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα σερβίς κι ένα από τα σερβίς που πρέπει οπωσδήποτε ο παίκτης να μπορεί να εκτελεί με επιτυχία. Πρώτα η μπάλα παίρνει ύψος αλλά όταν αρχίσει η καθοδική πορεία της, πέφτει απότομα.

Εξαιτίας αυτής της απότομης πτώσης η μπάλα δε μένει πολύ χρόνο στον αέρα, μειώνοντας έτσι το χρόνο αντίδρασης του παίκτη που υποδέχεται. Μια χαμηλή τροχιά κάνει μεγαλύτερη την κίνηση βύθισης της μπάλας. Το προς τα εμπρός περιστρεφόμενο σερβίς είναι πολύ δύσκολο να εκτελεστεί και απαιτεί συγκέντρωση μεγάλου ποσοστού δύναμης.

Μετά τις πρόσφατες αλλαγές των κανονισμών το σερβίς μπορεί να εκτελεσθεί κατά μήκος των 9 μ. πίσω από την τελική γραμμή. Η τροποποίηση αυτή του κανονισμού, βοηθάει στο να αναπτυχθεί η στρατηγική του παιχνιδιού, γιατί οι παίκτες μπορούν να σημαδέψουν καλύτερα σε οποιοδήποτε σημείο του αντίπαλου γηπέδου απαιτεί η τακτική που σχεδίασε ο προπονητής τους. Επίσης οι παίκτες δεν είναι πλέον προβλέψιμοι, γιατί μπορούν και εκτελούν σερβίς πότε πίσω από τη ζώνη 1, πότε πίσω από τη ζώνη 5, κοντά στην τελική γραμμή ή πιο πίσω απ' αυτήν.

Η αύξηση του χρόνου κατοχής της μπάλας (8" πριν το χτύπημα) βοηθάει τον παίκτη που θα εκτελέσει το σερβίς, να αυτοσυγκεντρωθεί και να πετάξει καλύτερα τη μπάλα, αφού δεν δικαιούται δεύτερης

προσπάθειας.Η θέση Ετοιμότητας

Ο παίκτης στέκεται σε μια άνετη θέση πίσω από την τελική γραμμή, με μέτωπο στο δίχτυ και άνοιγμα ποδιών, όσο αυτό των ώμων, με το αριστερό πόδι λίγο μπροστά από το δεξί. Η μύτη του μπροστινού ποδιού βλέπει προς το δίχτυ, ενώ το πίσω πόδι σχηματίζει γωνία 45° σε σχέση με το δίχτυ. Τα γόνατα είναι χαλαρά, ελαφρά λυγισμένα. Η μπάλα κρατιέται στο ύψος της μέσης ή του στήθους με το χέρι ανύψωσης κάτω από τη μπάλα και το χέρι εκτέλεσης τοποθετημένο ψηλά. Πριν την ενέργεια της ανύψωσης ο παίκτης κοιτά την περιοχή σκόπευσης. Η απόσταση και το σημείο από το οποίο γίνεται το σερβίς, πίσω από την τελική γραμμή, ποικίλλει ανάλογα με τις ατομικές προτιμήσεις των παικτών, αλλά και την τακτική του παίκτη στο σερβίς.Η ανύψωση (πέταγμα)

Ο παίκτης κάνει ένα μεγάλο βήμα με το αριστερό πόδι ενώ ανυψώνει (πετάει) τη μπάλα με το αριστερό χέρι, περίπου στον κάθετο άξονα του σώματος και προς το χέρι που θα κτυπήσει τη μπάλα. Το χέρι ανύψωσης παραμένει σχεδόν τεντωμένο μπροστά όσο σηκώνει τη μπάλα με μια μαλακή συνεχόμενη κίνηση. Η μπάλα αφήνετε όταν το χέρι φθάσει στο ύψος του ώμου. Ανυψώνεται μπροστά από τον παίκτη (όχι πάνω από 1.50μ. από το κεφάλι του παίκτη) σ' ευθεία με το σημείο σκόπευσης. Η μπάλα πρέπει να πάρει όσο το δυνατό λιγότερες στροφές.Η ενέργεια του σερβίς

Ο παίκτης πριν την ανύψωση κάνει μια σχετικά μεγάλη κάμψη των γονάτων για τη συγκέντρωση δύναμης που απαιτείται για το χτύπημα ώστε να προκληθούν οι στροφές. Το σώμα γέρνει πίσω πάνω στο λυγισμένο γόνατο και η δύναμη δημιουργείται από το τέντωμα του πίσω ποδιού. Η δύναμη περνά μέσω των ισχίων και προκαλεί στροφική κίνηση των ισχίων προς τα εμπρός, που φέρνει σε ορθή γωνία τον άξονα των ώμων του παίκτη με την περιοχή σκόπευσης. Η κίνηση του χεριού για το μετωπικό περιστρεφόμενο σερβίς είναι σχεδόν όμοια με την κίνηση για το επιθετικό χτύπημα.

Με την ανύψωση το χέρι εκτέλεσης βρίσκεται περίπου στο ύψος του ώμου και ελαφρά λυγισμένο στον αγκώνα. Το χέρι εκτέλεσης κινείται πίσω-κάτω και γύρω σε μια κυκλική τροχιά με οδηγό τον αγκώνα και μετά, έρχεται ξαφνικά μπροστά και χτυπά απότομα τη μπάλα όπως το επιθετικό χτύπημα. Το αριστερό χέρι εξισορροπεί την κίνηση του δεξιού χεριού γι’ αυτό παραμένει ψηλά μέχρι το χτύπημα (Σχ. 4.1).

Η επαφήΗ επαφή γίνεται με την παλάμη ανοιχτή και κυρτή (σαν κούπα) στο κάτω μεσαίο μέρος της μπάλας.

Πρώτα η επιφάνεια της παλάμης εφάπτεται της μπάλας κι έπειτα τα δάχτυλα έρχονται και την καλύπτουν δίνοντας τις στροφές προς τα εμπρός (σύμφωνα με τον οριζόντιο άξονα της). Η επιφάνεια της παλάμης δίνει τη δύναμη και τα δάχτυλα την περιστροφική κίνηση της μπάλας. Χρειάζεται μια «αρπακτική» κίνηση του καρπού ώστε η μπάλα να κινηθεί μπροστά με στροφές. Τη στιγμή της επαφής με τη μπάλα, το χέρι

πρέπει να είναι τέλεια τεντωμένο στον αγκώνα.Ο αριθμός των περιστροφών της μπάλας εξαρτάται από το πόσο κοντά στο κέντρο βάρους της θα

χτυπηθεί. Όσο πιο μακριά από το κέντρο βάρους της θα χτυπηθεί τόσο περισσότερες στροφές θ' αποκτήσει.

Η μπάλα πρέπει να χτυπηθεί πολύ δυνατά γιατί ένα μέρος της δύναμης χρειάζεται για να προκληθούν οι στροφές και το υπόλοιπο για να δημιουργηθεί τόση ταχύτητα ώστε η μπάλα να περάσει το δίχτυ. Η σχέση ανάμεσα στην οριζόντια ταχύτητα και στις στροφές προσδιορίζει το τόξο της τροχιάς: όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των στροφών επί την οριζόντια ταχύτητα, τόσο μεγαλύτερη είναι και η καμπύλη και η κίνηση βύθισης της μπάλας.

4.1. Η προετοιμασία για το σερβίςΤο σερβίς, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, είναι το όπλο κάθε ομάδας. Γι' αυτό κάθε παίκτης

πρέπει να ακολουθήσει μερικές υποδείξεις για την αποφυγή ή τη μείωση ορισμένων λαθών του σερβίς.1. Κάθε παίκτης πρέπει να βάζει κάποιο σημάδι, ώστε να εκτελεί σερβίς πάντα από την ίδια

απόσταση, πίσω από την τελική γραμμή.2. Κάθε παίκτης πρέπει να ειδικευθεί σ' έναν ορισμένο τύπο σερβίς, που θα τον διευκολύνει στην

όσο το δυνατό καλύτερη εκτέλεση του. Πρέπει ν' αποφεύγεται να χτυπιέται η μπάλα στο έδαφος μερικές φορές πριν χτυπηθεί το σερβίς, γιατί αυτό γίνεται πολλές φορές σε βάρος άλλων σημαντικών ενεργειών, όπως η οπτική επαφή με την περιοχή που πρέπει να σημαδεύει ο παίκτης.

3. Τη στιγμή που ο παίκτης εκτελεί το σερβίς πρέπει να σκέπτεται συνέχεια το σκοπό του, που και σε ποιόν θα κατευθύνει το σερβίς. Αυτό βοηθά στην πετυχημένη εκτέλεση του σερβίς.

4. Ο παίκτης πρέπει να κρατά την οπτική επαφή με το στόχο του, ώστε ο εγκέφαλος να στείλει τις κατάλληλες εντολές στους μυς που θα εκτελέσουν την κίνηση. Η οπτική επαφή με το στόχο δίνει στο σώμα την αίσθηση του συλλογικού σκοπού και της κατεύθυνσης. Ο εγκέφαλος δέχεται μια σαφή εικόνα για το ποσό της μυϊκής δύναμης που απαιτείται, ώστε η μπάλα να κατευθυνθεί με συγκεκριμένο τρόπο στο σημείο σκόπευσης.

5. Ο παίκτης πρέπει να έχει αυτοέλεγχο τη στιγμή της εκτέλεσης του σερβίς. Ο παίκτης δεν πρέπει να τρέξει προς το χώρο του σερβίς, αλλά να περπατήσει, να γυρίσει, να κάνει τη νοητική προετοιμασία, να σκοπεύσει και μετά να εκτελέσει το σερβίς.

6. Παλαιότερα κυριαρχούσε η εντύπωση, πως για να διατηρήσει ο παίκτης το γρήγορο ρυθμό του παιχνιδιού, ή ν' αυξήσει την πίεση του αντιπάλου πήγαινε γρήγορα στο χώρο του σερβίς και εκτελούσε αμέσως με το σφύριγμα του διαιτητή. Σ' αυτή την περίπτωση όμως, δεν προετοιμάζεται ο παίκτης νοητικά.

7. Παίκτης που έχει πρόβλημα κάτω από πίεση και δυσκολεύεται να ηρεμήσει, πρέπει να πάρει μερικές βαθιές αναπνοές πηγαίνοντας αργά στο χώρο του σερβίς, ενώ συγχρόνως μετράει τις αναπνοές του. Αυτό είναι μια τεχνική χαλάρωσης που ηρεμεί τον παίκτη πριν εκτελέσει το χτύπημα.

8. Παλιότερα αν ο παίκτης δεν πετούσε καλά τη μπάλα, μπορούσε να την αφήσει κάτω και να επαναλάβει την προσπάθεια. Πρόσφατα, με τις αλλαγές των κανονισμών, η δεύτερη προσπάθεια στο σερβίς έχει καταργηθεί και ο παίκτης όπως και να πετάξει τη μπάλα, πρέπει να την χτυπήσει ώστε να περάσει στο αντίπαλο γήπεδο, ακόμη κι αν αυτή χτυπήσει στο δίχτυ.

4.2. Ομαδικές και ατομικές τακτικές κατά την εκτέλεση του σερβίςΣτη σύνθεση μιας ομάδας πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ικανότητα των παικτών στο σερβίς.Οι καλύτεροι παίκτες στο σερβίς πρέπει να τοποθετούνται μακριά από τον πασαδόρο στη σειρά

περιστροφής. Καλά είναι οι παίκτες με διαφορετικό στυλ σερβίς να διαδέχονται ο ένας τον άλλο όπως επίσης και να εκτελούν σερβίς ο καθένας από διαφορετική απόσταση από την τελική γραμμή. Με αυτό τον τρόπο η αντίπαλη ομάδα αναγκάζεται να προσαρμόζει συνεχώς τον τύπο υποδοχής της μπάλας.

Οι παίκτες πρέπει πάντα να εκτελούν σερβίς για να σκοράρουν πόντο, ειδικά όταν οι αντίπαλοι υπερτερούν κατά πολύ, δηλαδή η ομάδα του παίκτη που σερβίρει είναι πολύ πίσω στο σκορ. Επίσης το ίδιο πρέπει να κάνουν κοντά στο τέλος ή στην αρχή του σετ ή του παιχνιδιού.

Ένα σημαντικό λάθος που γίνεται, είναι όταν μια ομάδα εκτελεί εύκολο σερβίς, όταν κοντεύει να τελειώσει ο αγώνας. Αυτό γίνεται γιατί οι παίκτες δεν έχουν την ψυχολογία να ρισκάρουν στο σερβίς.

Αυτό αποβαίνει σε βάρος της ομάδας που είναι μπροστά στο σκορ.Τα δυνατά και διακινδυνευμένα σερβίς είναι ένα πολύ σπουδαίο όπλο σε ομάδες που χρησιμοποιούν

γρήγορους επιθετικούς συνδυασμούς.Πολλές φορές όμως επιβάλλεται ο παίκτης να μη κάνει λάθος στο σερβίς, όπως: στο πρώτο σερβίς του αγώνα μετά από τάιμ-άουτ όταν ο προηγούμενος παίκτης έχασε το σερβίς μετά από ένα δύσκολο αγωνιστικό επεισόδιο οι αντίπαλοι έχουν κερδίσει μερικούς συνεχόμενους πόντους μετά από πρόσφατη αλλαγή παίκτηΤο σερβίς είναι ένα ισχυρό όπλο μιας ομάδας και συντελεί στον έλεγχο του ρυθμού του παιχνιδιού. Οι

κανονισμοί δεν αναφέρονται στο ρυθμό που ένας παίκτης θα μεταβεί στο χώρο του σερβίς για να εκτελέσει. Μπορεί να τρέξει ή να περπατήσει αργά.

Η ομάδα που εκτελεί σερβίς χρονοτριβεί όταν: παίζει ενάντια σε ανυπόμονους αντιπάλους η αντίπαλη ομάδα αρέσκεται στο γρήγορο ρυθμό παιχνιδιού και προσπαθεί να επιταχύνει το

παιχνίδι έχουν προηγηθεί μερικά ασυνήθιστα λάθη της ομάδας που εκτελεί σερβίς.

Η ομάδα που εκτελεί σερβίς θα πρέπει να επιταχύνει το σερβίς: όταν οι αντίπαλοι δείχνουν σημάδια κούρασης και εκνευρισμού ύστερα από το κέρδισμα μερικών συνεχόμενων πόντων όταν οι αντίπαλοι δεν έχουν άλλα τάιμ-άουτ ή αλλαγές.

Στις προχωρημένες ομάδες που οι παίκτες έχουν την ικανότητα να κατευθύνουν όπου αυτοί θέλουν το σερβίς, υπάρχουν κάποιες περιοχές, σημεία, επιλογές, που δυσκολεύουν τον αντίπαλο.

προς το βάθος του γηπέδου προς τη δεξιά πίσω γωνία προς τον αδύνατο παίκτη στην υποδοχή προς τον παίκτη που μόλις έχει μπει στο παιχνίδι σε κενό σημείο του γηπέδου (π.χ. ανάμεσα στο 3-6 σε 3μελή ή 4μελή παράταξη) σε κενό ανάμεσα σε δύο υποδοχείς σε επιθετικό της α' γραμμής που επιτίθεται με πρώτο χρόνο σε παίκτη που μόλις έχει κάνει ένα λάθος σε παίκτη «κλειδί» που παίρνει μεγάλο αριθμό υποδοχών.

4.3. Η διδασκαλία του μετωπικού περιστρεφόμενου σερβίς (τένις)Οι φάσεις διδασκαλίας του μετωπικού περιστρεφόμενου σερβίς είναι οι εξής: α) εξάσκηση στο χτύπημα της μπάλας β) εξάσκηση στο πέταγμα της μπάλας γ) εξάσκηση στο χτύπημα της μπάλας σε όχι σωστό πέταγμα ώστε να περάσει πάνω από το δίχτυ και

να μη χαθεί (γιατί οι παίκτες δεν έχουν δεύτερη προσπάθεια), δ) εξάσκηση στο να εκτελείται το σερβίς και να περνάει πάνω από το δίχτυ (αρχάριοι παίκτες) ε) εξάσκηση στην εκτέλεση του σερβίς σε καθορισμένους στόχουςστ) εξάσκηση στην εκτέλεση του σερβίς και γρήγορη επιστροφή του παίκτη στη θέση του. Σε όλες τις ασκήσεις για την εξάσκηση του σερβίς πρέπει να δίνεται έμφαση στην ατομική τακτική του

παίκτη. Κάθε παίκτης πρέπει να εξασκηθεί ώστε να μπορεί να εκτελεί αποτελεσματικά: α) 2 είδη σερβίςβ) σερβίς διαγώνια από τη ζώνη 5 στη ζώνη 5 και 4 του αντίπαλου, από τη ζώνη 1 στη ζώνη 1 και 2

του αντίπαλου γ) σερβίς στην ευθεία από τη ζώνη 1 στη ζώνη 5 και 4 μπροστά και από τη ζώνη 5 στη ζώνη 1 και 2 μπροστά

δ) να σημαδεύει ένα συγκεκριμένο παίκτη της υποδοχήςΑσκήσεις

α) Το χτύπημα της μπάλας

Για την πρώτη φάση διδασκαλίας, ακολουθείται όλη η σειρά διδασκαλίας του επιθετικού χτυπήματος.1. Ο παίκτης με μια μπάλα στο αριστερό του χέρι, τραβώντας το αριστερό χέρι κάτω από τη μπάλα

την χτυπά με το δεξί του στο πάτωμα.2. Η ίδια άσκηση μπροστά σε τοίχο, η μπάλα χτυπά στο πάτωμα, μετά στον τοίχο και επανέρχεται

στον παίκτη που την ξαναχτυπά.3. Ο παίκτης μπροστά σε τοίχο κρατάει τη μπάλα με το αριστερό του χέρι, στο ύψος του μετώπου. Το

δεξί του χέρι έρχεται από πίσω και πάνω και χτυπάει τη μπάλα προς τον τοίχο.

β) Το πέταγμα της μπάλας

1. Ο παίκτης κρατάει τη μπάλα στο αριστερό του χέρι και βρίσκεται σε θέση ετοιμότητας για σερβίς με το αριστερό του πόδι να προηγείται του άλλου. Αφού πετάξει τη μπάλα μπροστά του φέρνει το δεξί του χέρι πίσω και πάνω έτοιμο για το χτύπημα, αλλά πιάνει η μπάλα με το δεξί αντί να τη χτυπήσει.

2. Η ίδια άσκηση αλλά τώρα ο παίκτης αφήνει τη μπάλα να χτυπήσει στο έδαφος ενώ ετοιμάζει το δεξί του χέρι για χτύπημα.

Προσοχή ώστε το πέταγμα να γίνεται κατακόρυφα σε απόσταση 2μ. περίπου πάνω από το χέρι που πετάει τη μπάλα και να πέφτει στο έδαφος ακριβώς δίπλα στο αριστερό πόδι.

γ) Σερβίς μετά από άσχημο πέταγμα

Ο παίκτης πετάει επίτηδες τη μπάλα είτε δεξιά του είτε αριστερά του, πιο χαμηλά ή πιο ψηλά. Αυτός πρέπει να εκτελέσει το σερβίς ώστε να περάσει οπωσδήποτε το δίχτυ. Ο παίκτης εκτελεί πολλές επαναλήψεις.

δ) Σερβίς πάνω από το δίχτυ

1. Οι παίκτες σε 2 ομάδες στις επιθετικές γραμμές εκτελούν εναλλάξ σερβίς από πάνω στο αντίπαλο γήπεδο, ενώ σταδιακά μετακινούνται προς τα πίσω, ώσπου να φθάσουν στην τελική γραμμή. Στόχος να περνάει η μπάλα πάνω από το δίχτυ.

2. Οι παίκτες σε δύο ομάδες στην τελική γραμμή κάθε γηπέδου, εκτελούν σερβίς πάνω από το δίχτυ. Η ομάδα που θα περάσει τα περισσότερα σερβίς κερδίζει το παιχνίδι.

ε) Σερβίς με πολύ χαμηλή τροχιά (με στόχο να ακουμπούν οι μπάλες στο δίχτυ)

Ο προπονητής τοποθετεί σε 50 εκ. απόσταση πάνω από το δίχτυ ένα σχοινί. Οι παίκτες στην τελική γραμμή, εκτελούν σερβίς σε προκαθορισμένο στόχο, με βασική προϋπόθεση η μπάλα να περνάει στο χώρο ανάμεσα στο δίχτυ και στο σχοινί. Είναι άσκηση για προχωρημένο επίπεδο παικτών.

1. Οι παίκτες στην τελική γραμμή πίσω από τη ζώνη 1 κάθε γηπέδου, σημαδεύουν διαγώνια στην αντίπαλη ζώνη 1.

2. Η ίδια άσκηση, αλλά τώρα σημαδεύουν στη ζώνη 2.3. Οι παίκτες στην τελική γραμμή πίσω από τη ζώνη 5 κάθε γηπέδου, σημαδεύουν διαγώνια στην

αντίπαλη ζώνη 5.4. Η ίδια άσκηση, αλλά τώρα σημαδεύουν στη ζώνη 4.5. Στις προηγούμενες ασκήσεις μπορεί να μπει ο συναγωνισμός μεταξύ δύο ομάδων παικτών. Ποια

ομάδα θα εκτελέσει σωστά 10 φορές.

στ) Σερβίς σε στόχο

1. Οι παίκτες εκτελούν σερβίς στο απέναντι γήπεδο αφού προηγουμένως ο προπονητής το χωρίσει κατά μήκος σε αριστερή και δεξιά περιοχή (Σχ. 4.2).

2. Η ίδια άσκηση αλλά ο προπονητής χωρίζει το γήπεδο σε μπροστινή και πίσω ζώνη (Σχ. 4.3).3. Στις προηγούμενες ασκήσεις μπορεί να μπει ο συναγωνισμός. «Ποια ομάδα θα καταφέρει...».4. Ο προπονητής τοποθετεί σε διάφορες ζώνες του γηπέδου διάφορα αντικείμενα, στρώματα,

καρέκλες. Οι παίκτες πρέπει να σημαδέψουν αυτά τα αντικείμενα.

5. Και στην προηγούμενη άσκηση μπορεί να μπει ο συναγωνισμός «Ποια ομάδα θα σημαδέψει πρώτη 10 φορές το αντικείμενο-στόχο») (Σχ. 4.4).

ζ) Εκτέλεση του σερβίς και επιστροφή του παίκτη στη θέση του, ετοιμότητα για άμυνα

1. Οι παίκτες σε ζευγάρια σε απόσταση 9-10μ. μεταξύ τους. Ο ένας εκτελεί σερβίς από πάνω, ο άλλος υποδέχεται το σερβίς και κατευθύνει τη μπάλα στη μέση περίπου της απόστασης, όπου αυτός που εκτέλεσε το σερβίς πρέπει να τρέξει γρήγορα να πιάσει τη μπάλα και να οπισθοχωρήσει για να εκτελέσει ξανά σερβίς. Μετά από 10 επαναλήψεις οι παίκτες αλλάζουν ρόλους (Σχ. 4.5).

2. Η ίδια άσκηση αλλά ο παίκτης που εκτέλεσε σερβίς αφού τρέξει στη μέση της απόστασης εκτελεί μια πάσα στον συμπαίκτη του που εκτελεί επίθεση και αυτός εκτελεί άμυνα. Σε 10 επαναλήψεις αλλάζουν ρόλους (Σχ. 4.6).

3. Οι παίκτες εκτελούν σερβίς από τη ζώνη του σερβίς προς το αντίπαλο γήπεδο και μπαίνουν γρήγορα μέσα στο γήπεδο στη ζώνη

1 όπου υποδέχονται μια επίθεση στην ευθεία από τον προπονητή που βρίσκεται στη ζώνη2 (Σχ. 4.7).

4. Η ίδια άσκηση αλλά υποδέχονται μια διαγώνια επίθεση από τον προπονητή που βρίσκεται στη ζώνη 4 (Σχ. 4.8).

5. Η ίδια άσκηση αλλά μετά το σερβίς μετακινούνται γρήγορα στη ζώνη 5 όπου υποδέχονται μια διαγώνια επίθεση από τον προπονητή που βρίσκεται στη ζώνη 2 (Σχ. 4.9).

4.4. Συνηθισμένα λάθη - ΔιορθώσειςΛάθη στο πέταγμα της μπάλας Ο παίκτης πετάει τη μπάλα πολύ μπροστά ή πολύ πίσω ή δεξιά του ή αριστερά. Ο παίκτης

πετάει τη μπάλα λάθος, γιατί το χέρι που πετάει τη μπάλα ξεκινάει από χαμηλά αντί από το ύψος των ώμων.

Διορθώσεις Ανάλυση της σημασίας του πετάγματος της μπάλας για τη σωστή εκτέλεση του σερβίς. Εξάσκηση

της κίνησης χωρίς χτύπημα. Η μπάλα να πέφτει στο έδαφος. Σερβίς από μικρή απόσταση προς τον τοίχο (2-3μ.) με μικρή δύναμη για έλεγχο του πετάγματος και του χτυπήματος,

Λάθη στο χτύπημα της μπάλας Το χέρι χτυπάει τη μπάλα διαγράφοντας μια κυκλική τροχιά αντί να λυγίσει και να τεντώσει με το

χτύπημα της μπάλας. Τη στιγμή που το χέρι χτυπάει τη μπάλα στρέφεται ο κορμός πλάγια. Δεν συμμετέχει ο καρπός στο χτύπημα. Ο αγκώνας του χεριού που οπλίζει βρίσκεται πάνω από το ύψος των ώμων.Διορθώσεις Χτύπημα σε ακίνητη μπάλα Ο συμπαίκτης πίσω από τον παίκτη που εκτελεί, τον κρατάει χαλαρά από τους ώμους, ώστε

αυτοί να μείνουν παράλληλοι με το δίχτυ. Πριν χτυπήσει ο παίκτης τη μπάλα να ακουμπήσει με το δεξί του χέρι το κεφάλι του (ώστε να

σηκωθεί ο αγκώνας ψηλά). Επαναλήψεις της κίνησης του χτυπήματος χωρίς μπάλα.Λάθη στο αποτέλεσμα Το σερβίς παίρνει πολύ χαμηλή τροχιά ή πολύ ψηλή με αποτέλεσμα να μη περνάει από το δίχτυ. Το σερβίς δεν περνάει λόγω έλλειψης δύναμης. Το σερβίς κατευθύνεται δεξιά έξω ή αριστερά έξω από το γήπεδο, λόγω λάθους στο πέταγμα και

στην κίνηση του χεριού που χτυπάει. παίκτης δεν μπορεί να κατευθύνει τη μπάλα όπου θέλει.ΔιορθώσειςΕξάσκηση στο σωστό σημείο χτυπήματος της μπάλας. Η παλάμη να χτυπάει τη μπάλα από πίσω και

κάτω. » Προπόνηση με ειδικές ασκήσεις για την ανάπτυξη της δύναμης στην ωμική ζώνη. Εξάσκηση στο σωστό κατακόρυφο πέταγμα της μπάλας.

Εξάσκηση με πολλές επαναλήψεις και με έλεγχο του χτυπήματος.

5. ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΜΠΛΟΚΗ τακτική κάθε ομάδας είναι να προσπαθεί να σχηματίσει διπλό μπλοκ εναντίον ενός επιθετικού, σ'

οποιοδήποτε σημείο του διχτιού εκδηλώνεται η επίθεση. Όταν η επίθεση εκδηλώνεται στις άκρες του διχτιού, δεξιά ή αριστερά ο ακραίος επιθετικός είναι υπεύθυνος για τον προσδιορισμό της θέσης του μπλοκ και ο κεντρικός μπλοκέρ μετακινείται δίπλα του και είναι υπεύθυνος για το κλείσιμο, ώστε να δημιουργηθεί ένα συμπαγές μπλοκ από τους δύο παίκτες.

Όταν η επίθεση εκδηλώνεται στο κέντρο του διχτιού, οι ρόλοι είναι αντίστροφοι.Πολλές φορές ο κεντρικός μπλοκέρ καθυστερεί και τότε αναλαμβάνει ο ακραίος μπλοκέρ που

βρίσκεται κοντά στην επίθεση να κλείσει τον αντίπαλο επιθετικό με όσο το δυνατόν καλύτερη γωνία ανάκλασης. Σ' όλες τις περιπτώσεις διπλού μπλοκ και οι δύο μπλοκέρ πρέπει να πηδούν κατακόρυφα χωρίς πλάγιες κινήσεις.

Η τοποθέτηση των χεριών

Στο σχηματισμό του διπλού μπλοκ τα χέρια πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένα έτσι ώστε το χτύπημα της μπάλας να πλησιάζει την ένωση των χεριών των παικτών.

Η απόσταση του εσωτερικού των χεριών των μπλοκέρ πρέπει να είναι μικρότερη από την διάμετρο της μπάλας (20 cm).

Όταν το μπλοκ είναι τοποθετημένο στη δεξιά πλευρά του γηπέδου, το εξωτερικό χέρι του δεξιού μπλοκέρ πρέπει να είναι γυρισμένο προς τα μέσα και να διεισδύει λίγο περισσότερο από το αριστερό, έτσι ώστε να εμποδίζονται τα μπλοκ-άουτ. Το αριστερό χέρι του δεξιού μπλοκέρ θα πρέπει να είναι επίσης γυρισμένο ελαφρά προς τα μέσα αλλά όχι στον ίδιο βαθμό με το δεξί.

Και τα δύο χέρια του κεντρικού μπλοκέρ πρέπει να είναι παράλληλα προς το δίχτυ, ενώ το αριστερό του να είναι χαμηλότερα από το δεξί για να βοηθά στην παρέμβαση της μπάλας «κόβοντας» διαγώνια τον επιθετικό.

Σε ομάδες υψηλού επιπέδου, οι μπλοκέρ προσπαθούν να έχουν τα χέρια τους στο ίδιο ύψος, ακόμη κι αν απαιτείται ο ένας μπλοκέρ να εκτελέσει χαμηλότερο άλμα. Το ίδιο ισχύει και για τη διείσδυση των χεριών. Το ποσοστό διείσδυσης των χεριών και των δύο μπλοκέρ θα πρέπει να είναι το ίδιο περίπου, εκτός από το εξωτερικό χέρι του εξωτερικού μπλοκέρ που διεισδύει λίγο περισσότερο.

Όταν γίνεται μπλοκ σε μια μπαλιά στο αριστερό μέρος του γηπέδου, ο αριστερός εξωτερικός μπλοκέρ θα πρέπει να στρέψει το αριστερό του χέρι για να αποφύγει το μπλοκ άουτ. Ο κεντρικός μπλοκέρ πρέπει να έχει και τα δύο του χέρια παράλληλα με το δίχτυ, με το δεξί του χέρι λίγο πιο χαμηλά.

Όταν γίνεται μπλοκ στο κέντρο του διχτιού τα εξωτερικά χέρια των δύο μπλοκέρ θα πρέπει να είναι λυγισμένα στον καρπό λίγο προς τα κάτω. Τα χέρια και των δύο μπλοκέρ σχηματίζουν ημικύκλιο γύρω από τη μπάλα. Τα εξωτερικά χέρια διεισδύουν λίγο περισσότερο από τα εσωτερικά χέρια (Σχ. 5.1). Η ένωση του μπλοκ πρέπει να βρίσκεται στην πορεία της μπάλας.

5.2. Η επικοινωνίαΓια να είναι ένα διπλό μπλοκ πετυχημένο, πρέπει οι δυο παίκτες που το αποτελούν, να επικοινωνούν

μεταξύ τους.Είναι πολύ σημαντικό για τους μπλοκέρ να γνωρίζουν: πόσοι επιθετικοί υπάρχουν και ποιοι είναι (αριθμός φανέλας) ποιος είναι ο πασαδόρος και που βρίσκεται (μπροστινή ή πίσω ζώνη) τους τρόπους παιχνιδιού, τις τάσεις της αντίπαλης ομάδας στην επίθεση και τον τρόπο

συνεννόησης μεταξύ των επιθετικών και του πασαδόρου.Επίσης οι μπλοκέρ πρέπει να παρακολουθούν συνέχεια τις ενέργειες της αντίπαλης ομάδας, ώστε να

μπορούν ν' αντιληφθούν αμέσως: την ποιότητα της πάσας του πασαδόρου την κατεύθυνση της πάσας, από το σώμα και τα χέρια του πασαδόρου την αφετηριακή θέση και την πορεία των επιθετικών.

Μόλις οι μπλοκέρ πάρουν αυτές τις. πληροφορίες και αντιληφθούν ποιος επιθετικός θα πάρει τη μπάλα για να εκδηλώσει την επίθεση, πρέπει να μετακινηθούν έγκαιρα, ώστε να σχηματίσουν ένα αποτελεσματικό διπλό μπλοκ.

5.2. Η διδασκαλία του διπλού μπλοκΟι φάσεις της διδασκαλίας του διπλού μπλοκ Συγχρονισμός στο διπλό μπλοκ. Τοποθέτηση του ενός παίκτη δίπλα στον άλλο (μετακίνηση και κλείσιμο χεριών).Ασκήσεις1. Οι παίκτες σε ζευγάρια αντιμέτωποι, με μέτωπο στο δίχτυ, εκτελούν διπλό μπλοκ με το

παράγγελμα του προπονητή. Στόχος τους ο συγχρονισμός, δηλαδή να εκτελούν το άλμα ταυτόχρονα.

2. Οι παίκτες σε σειρά στο κέντρο του διχτιού εκτελούν μπλοκ και μετά από μετακίνηση δεξιά σχηματίζουν διπλό μπλοκ με τον παίκτη που βρίσκεται εκεί. Ο επόμενος παίκτης εκτελεί μπλοκ στο κέντρο και μετακίνηση προς τ' αριστερά όπου σχηματίζει διπλό μπλοκ με τον παίκτη που βρίσκεται εκεί. Οι εξωτερικοί παίκτες φεύγουν και μετακινούνται πίσω από τη σειρά ενώ οι κεντρικοί γίνονται ακραίοι.

Στόχος η μετακίνηση και το κλείσιμο του μπλοκ από το κέντρο προς τις άκρες (Σχ. 5.2).

3. Οι παίκτες σε δύο σειρές στις ζώνες 2 και 4 εκτελούν μονό μπλοκ στη ζώνη τους και αφού μετακινηθούν προς το κέντρο σχηματίζουν διπλό μπλοκ και μετά πηγαίνουν στο τέλος της άλλης σειράς (Σχ. 5.3).

4. Οι ίδιες ασκήσεις, αλλά διαφέρει ο τρόπος μετακίνησης ανάλογα με την απόσταση Ενός από τον άλλο μπλοκέρ.

5.Τρεις παίκτες αντιμέτωποι στο δίχτυ. Οι κεντρικοί εκτελούν ένα μπλοκ στο κέντρο και ως μετά μετακινούνται για να εκτελέσουν διπλό μπλοκ ποτέ δεξιά πότε αριστερά με τους ακραίους παίκτες (Σχ. 5.4).

6. Οι παίκτες σε τριάδες από τη μια μεριά του διχτιού ο καθένας στη ζώνη του. Ο προπονητής από την άλλη μεριά πετάει μπάλες προς τη ζώνη 4, τη ζώνη 3 ή τη ζώνη 2. Ο κεντρικός παίκτης πρέπει να μετακινηθεί γρήγορα για να εκτελέσει διπλό μπλοκ ανάλογα με την κατεύθυνση της μπάλας (Σχ. 5.5.).

7. Η ίδια άσκηση αλλά αντί για τον προπονητή από την άλλη μεριά του διχτιού βρίσκονται 2 επιθετικοί στις ζώνες 2 και 4, οι οποίοι μιμούνται ότι εκτελούν επίθεση πότε ο ένας και πότε ο άλλος. Ο κεντρικός μπλοκέρ πρέπει να αντιδράσει γρήγορα βλέποντας τον επιθετικό, να μετακινηθεί και να εκτελέσει συγχρονισμένο διπλό μπλοκ με τον ακραίο (Σχ. 5.6).

8. Οι παίκτες σε ζευγάρια από την μια μεριά του διχτιού στις ζώνες 2 και 3. Ο προπονητής από την άλλη μεριά πάνω σε ένα τραπέζι στη ζώνη 4. Ο προπονητής μετράει 1.. 2.. πετάει τη μπάλα (αυτοπάσα) και στο 3 την χτυπάει (καρφώνει) προς τον χώρο που πρέπει να βρίσκονται τα χέρια των δύο μπλοκέρ. Ο κεντρικός μπλοκέρ πρέπει ν' αρχίσει τη μετακίνηση από το 1 να τοποθετηθεί δίπλα στον ακραίο και να κλείσουν τα χέρια τους πάνω στη μπάλα (Σχ. 5.7).

9. Η ίδια άσκηση αλλά ο προπονητής πετάει τη μπάλα πιο ψηλά. Οι παίκτες πρέπει ν' αντιληφθούν το ύψος της πάσας και να πηδήξουν πιο αργά στο μπλοκ, ώστε να συναντήσουν τη μπάλα γιατί αν πηδήξουν νωρίς, η μπάλα θα περάσει από πάνω τους, ενώ πέφτουν από το άλμα.

5.3. Συνηθισμένα λάθη - Διορθώσεις α) Λάθη στη μετακίνηση και στο άλμα τα βήματα της μετακίνησης γίνονται μακριά ή κάθετα προς το δίχτυ, αντί κοντά και παράλληλα σ'

αυτό. στη σταυρωτή μετακίνηση το προτελευταίο βήμα είναι πολύ μικρό και έτσι επηρεάζεται αρνητικά

το τελικό πάτημα, ο παίκτης δεν προσγειώνεται στο σημείο που έγινε το άλμα, ή γιατί πατάει μ' ένα πόδι ή γιατί αντί να χρησιμοποιήσει για μια μεγάλη μετακίνηση σταυρωτό βηματισμό, χρησιμοποίησε πλάγιο.

Διορθώσεις Επανάληψη της βασικής θέσης ετοιμότητας, των διαφόρων τρόπων μετακίνησης και σωστού

άλματος στο διπλό μπλοκ. Ασκήσεις για μπλοκ στο δίχτυ ή στον τοίχο χωρίς μπάλα, σε ακίνητη μπάλα και σε μπάλα που

ρίχνει ο συμπαίκτης.β) Λάθη στην κίνηση και τοποθέτηση των χεριών οι παίκτες έχουν τα χέρια τους πάνω από το κεφάλι τους αντί μπροστά από το σώμα τους. οι παίκτες τοποθετούν τα χέρια τους πολύ κοντά ή πολύ μακριά το ένα από το άλλο, αντί στην

απόσταση που πρέπει, ώστε να μη περνάει η μπάλα ανάμεσα τους. Ο εξωτερικός μπλοκέρ καλύπτει χώρο, αντί να μπλοκάρει τη μπάλα, ο κεντρικός μπλοκέρ, αντί να

καλύψει το χώρο (μεγάλη διαγώνιο) προσπαθεί να τοποθετήσει τα χέρια του στο να μπλοκάρει τη μπάλα.

οι παίκτες αγγίζουν το δίχτυ με τα χέρια, που αντί να βρίσκονται λυγισμένα κοντά στο σώμα, ανεβαίνουν τεντωμένα από κάτω.

οι παίκτες προσγειώνονται στο αντίπαλο γήπεδο γιατί δεν εκτελούν γωνία με τα πόδια και το σώμα τους στον αέρα. οι παίκτες αγγίζουν το δίχτυ, γιατί μετά το μπλοκ κατεβάζουν τα χέρια τους μπροστά, αντί πίσω και κάτω.

Διορθώσεις Συστήνεται οι παίκτες, να βλέπουν τα χέρια τους την ώρα που εκτελούν το άλμα για να

μπλοκάρουν τη μπάλα.

Οι παίκτες εκτελούν διπλό μπλοκ σε επίθεση ενός συμπαίκτη τους σε χαμηλό δίχτυ.γ) Λάθη timing Οι μπλοκέρ πηδούν μαζί με τον επιθετικό αντί λίγο αργότερα. Οι δύο μπλοκέρ δεν συγχρονίζονται, ο ένας πηδά νωρίτερα από τον άλλον. Ο μπλοκέρ που μετακινείται παρακολουθεί μόνο την τροχιά της μπάλας αντί τη μπάλα και τον

επιθετικό. Ο μπλοκέρ που μετακινείται παρακολουθεί μόνο τη φορά του επιθετικού και όχι τη μπάλα και τον

συμπαίκτη του μπλοκέρ.ΔιορθώσειςΕπαναλαμβάνονταν ασκήσεις με διπλό μπλοκ σε πάσες ψηλές, χαμηλές, κοντά στο δίχτυ ή μακριά

από το δίχτυ. Στην αρχή με διπλό μπλοκ χωρίς μετακίνηση και μετά με μετακίνηση.

5.4. Το σύστημα 4:2 σύνθεσης ομάδαςΗ εξέλιξη που παρουσιάζουν μέσα σε μερικά χρόνια οι παίκτες με την εξάσκηση, απαιτεί να

τελειοποιήσουν και την ομαδική τους τακτική, παράλληλα με τις δεξιότητες στην ατομική τεχνική και τακτική τους.

Έτσι με την πρώτη ειδίκευση των παικτών, δηλαδή το χωρισμό τους σε πασαδόρους και επιθετικούς, θα μπορέσουν να παίξουν με την 4:2 σύνθεση ομάδας ώστε να βελτιώσουν την απόδοση της ομάδας τους.

Δύο παίκτες που έχουν τα κατάλληλα προσόντα, όπως αναφέρθηκε, αναλαμβάνουν καθήκοντα πασαδόρου και εξασκούνται γι' αυτό το ρόλο. Οι υπόλοιποι 4 παίκτες είναι οι επιθετικοί.

Σχήμα 5.8. Σύνθεση ομάδας, στο 4: 2 σύστημα.Στη σύνθεση της ομάδας οι πασαδόροι τοποθετούνται διαγώνια, έτσι ώστε σε κάθε περιστροφή ο

ένας πασαδόρος να βρίσκεται στην επιθετική ζώνη. Για παράδειγμα, ο ένας στη ζώνη 3 ο άλλος στη ζώνη 6 (Σχ. 5.8). Οι επιθετικοί τοποθετούνται και αυτοί διαγώνια. Οι καλύτεροι επιθετικοί διαγώνια και οι δευτερεύοντες επιθετικοί διαγώνια, ώστε να υπάρχει ισορροπία στη δυναμικότητα της ομάδας σε κάθε περιστροφή (Σχ. 5.8).

Σχήμα 5.9. Η οργάνωση της επίθεσης (δύο επιθετικοί στις ζώνες 4 και 2).Στο συγκεκριμένο επίπεδο παικτών ο πασαδόρος παίζει πάντα στη ζώνη 3. Η επίθεση οργανώνεται

με ψηλές πάσες στις ζώνες 2 ή 4 (Σχ. 5.9).

Σχήμα 5.10. Οι θέσεις και οι αλλαγές των παικτών όταν η ομάδα τους υποδέχεται το σερβίς.Για να παίζει όμως πάντα ο πασαδόρος στη ζώνη 3, πρέπει να αλλάζει τη θέση του με τον παίκτη

που βρίσκεται σ' αυτή τη θέση (Σχ. 5.10).

Οι αλλαγές θέσεων των παικτών είναι ένα νέο στοιχείο της τακτικής που πρέπει να μάθουν οι παίκτες. Για να γίνουν οι αλλαγές αυτές σύμφωνα με τους κανονισμούς του παιχνιδιού, πρέπει να γίνουν αμέσως μετά το χτύπημα του σερβίς από τον παίκτη που εκτελεί το σερβίς.

Οι ομαδικοί σχηματισμοί που θα χρησιμοποιηθούν στην υποδοχή του σερβίς, στην επίθεση και στην άμυνα, πρέπει να επιλεχθούν από τον προπονητή, αφού ληφθούν υπόψη οι αθλητικές οι ψυχικές ικανότητες, και το επίπεδο γνώσεων της τακτικής των παικτών.

Σχήμα 5.11. Οι θέσεις και οι αλλαγές των παικτών όταν η ομάδα τους έχει το σερβίς.Οι θέσεις των παικτών όταν η ομάδα τους σερβίρει: Οι τρεις επιθετικοί παίκτες βρίσκονται με

μέτωπο στο δίχτυ, έτοιμοι για την επόμενη φάση του παιχνιδιού δηλαδή την άμυνα (Σχ. 5.11). Οι δύο αμυντικοί παίκτες βρίσκονται στην μέση της αμυντικής ζώνης. Ο παίκτης που εκτελεί το σερβίς, αφού χτυπήσει τη μπάλα μπαίνει γρήγορα μέσα στο γήπεδο και βρίσκεται μαζί με τους άλλους στις αφετηριακές τους θέσεις και σε ετοιμότητα για άμυνα.

Στην άμυνα, σ' αυτό το επίπεδο ικανότητας των παικτών, εφαρμόζεται ο σχηματισμός άμυνας με το No 6 μπροστά (κεντρική κάλυψη). Στη ζώνη 6 ορίζεται να παίξει ο πασαδόρος που βρίσκεται στην πίσω ζώνη και χρησιμεύει σαν βοηθητικός πασαδόρος, σε περίπτωση που η πρώτη μπαλιά δεν κατευθύνεται στα χέρια του πασαδόρου της επιθετικής ζώνης.

Σχήμα 5.12. Οι αφετηριακές θέσεις στην άμυνα (με το 6 μπροστά).Μόλις εκδηλωθεί η επίθεση του αντίπαλου, για παράδειγμα από τη ζώνη 4 οι παίκτες της ζώνης 2 και

3 κλείνουν για διπλό μπλοκ. Ο παίκτης της ζώνης 6 κινείται ακριβώς πίσω από το μπλοκ για το πλασέ. Ο παίκτης της ζώνης 4 (ο επιθετικός παίκτης που δεν μετέχει στο μπλοκ) καλύπτει το χώρο διαγώνια από το μπλοκ, για τυχόν πλασέ σ' αυτό το χώρο (Σχ. 5.12).

Σχήμα 5.13. Οι θέσεις των παικτών στην άμυνα σε επίθεση από τη ζώνη 4 και 2 του αντίπαλου.Ο παίκτης της ζώνης 5 τοποθετείται στη μεγάλη διαγώνιο και ο παίκτης της ζώνης 1 τοποθετείται στην

ευθεία, για τα επιθετικά χτυπήματα (Σχ. 5.13α).Η αντεπίθεση: Είναι η επίθεση που οργανώνεται αφού αποκρουσθεί η επίθεση του αντίπαλου. Η

πρώτη μπαλιά κατευθύνεται στον πασαδόρο που αφού προσγειωθεί από το μπλοκ γυρίζει για να παραλάβει την πρώτη μπαλιά και να κάνει πάσα στον παίκτη της ζώνης 2 ή 4 που αφού προσγειωθούν από το μπλοκ μετακινούνται με πίσω βήματα στην επιθετική γραμμή για να εκτελέσουν την φορά για την επίθεση.

Η κάλυψη της επίθεσης: Η κάλυψη της επίθεσης γίνεται με το σχηματισμό δυο ημικυκλίων πίσω από τον επιθετικό παίκτη.

Σχήμα 5.14. Η κάλυψη της επίθεσης από τη ζώνη 4, με 2:3 σχηματισμό.Εάν η επίθεση για παράδειγμα εκδηλώνεται από τη ζώνη 4, το πρώτο ημικύκλιο σχηματίζουν οι

παίκτες της ζώνης 3 και της ζώνης 6. Το δεύτερο ημικύκλιο σχηματίζουν οι υπόλοιποι τρεις παίκτες των ζωνών 2,1 και 5. Ο σχηματισμός αυτός ονομάζεται 2:3 κάλυψη της επίθεσης (Σχ. 5.14).

Σχήμα 5.15. Η υποδοχή του σερβίς με 5 παίκτες σε «W» σχηματισμό (ο πασαδόρος στο 3).Η υποδοχή του σερβίς: Στην υποδοχή του σερβίς εφαρμόζεται η παράταξη σε σχήμα «W» με 5

παίκτες. Κάθε παίκτης σ' αυτή την παράταξη πρέπει να γνωρίζει την περιοχή της ευθύνης του, ώστε να μην υπάρχουν κενοί χώροι στην υποδοχή, ούτε να κινούνται δύο παίκτες μαζί πάνω στη μπάλα (Σχ. 5.15).

Η οργάνωση της επίθεσης από την υποδοχή: α) Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στη ζώνη 3, βρίσκεται με πλάτη στο δίχτυ αλλά βλέπει τον αντίπαλο παίκτη που εκτελεί σερβίς. Αυτός μπορεί να εκτελέσει πάσα στον παίκτη της ζώνης 2 ή της ζώνης 4 ανάλογα με την ποιότητα της πρώτης μπαλιάς και την ετοιμότητα και αποτελεσματικότητα των επιθετικών του β) όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στη ζώνη 2, βρίσκεται στην γωνία που σχηματίζουν η κεντρική με την πλάγια γραμμή, με το δεξιό ώμο δίπλα στο δίχτυ, ώστε να μη συμμετέχει στην υποδοχή και με το χτύπημα του σερβίς τρέχει γρήγορα στη ζώνη 3 για να παραλάβει την πρώτη μπαλιά και να εκτελέσει πάσα στη ζώνη 2 ή 4.

Σχήμα 5.76. Η υποδοχή του σερβίς σε «W» σχηματισμό με τον πασαδόρο στη ζώνη 4.Ο παίκτης της ζώνης 3 μετακινείται πίσω και δεξιά, ώστε να συμπληρώσει τον 5ο παίκτη για το

σχηματισμό «W» της υποδοχής (Σχ. 5.16) γ)

Σχήμα 5.77. Η υποδοχή του σερβίς σε «W» σχηματισμό με τον πασαδόρο στη ζώνη 2.όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στη ζώνη 4 γίνεται ακριβώς το ίδιο από την άλλη γωνία του δίχτυ (Σχ.

5.1 7).Οι αλλαγές των θέσεων για την ομάδα που εκτελεί το σερβίς γίνονται αμέσως μετά το χτύπημα της

μπάλας του παίκτη που σερβίρει. Για την ομάδα που υποδέχεται οι αλλαγές στην επιθετική ζώνη γίνονται αμέσως με το χτύπημα του σερβίς, στην αμυντική ζώνη γίνονται μετά την υποδοχή, την οργάνωση και την κάλυψη της επίθεσης.

6. ΤΟ ΚΥΜΑΤΙΣΤΟ ΣΕΡΒΙΣΤο κυματιστό σερβίς έχει λίγη ή καθόλου περιστροφική τροχιά. Επειδή η μπάλα δεν παίρνει στροφές,

το σερβίς γίνεται πολύ ασταθές. Το σερβίς αυτό ταξιδεύει στον αέρα, με μια κυματιστή, κοφτή, βυθιζόμενη τροχιά, κινούμενο από πλευρά σε πλευρά και πάνω-κάτω. Αυτή η τροχιά το καθιστά πολύ δύσκολο στην απόκρουση του.

Η ψηλή αποτελεσματικότητα αυτού του σερβίς, το κατέστησαν το πιο δημοφιλές στις ανδρικές και γυναικείες ομάδες επιπέδου.

Για να δημιουργηθεί ένα κυματιστό σερβίς, πρέπει η δύναμη της σύγκρουσης να περάσει μέσω του κέντρου βάρους της μπάλας προς την κατεύθυνση της επιθυμητής τροχιάς. Η μπάλα δηλαδή πρέπει να χτυπηθεί ακριβώς στο κέντρο της.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι ο κυματισμός, η ταλάντευση της μπάλας οφείλεται στη θεωρία του Μπερνούλι. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι εάν σε ένα ρεύμα γκαζιού αυξηθεί η ταχύτητα, η πίεση του ελαττώνεται και το αντίθετο.

Η μπάλα σαν τρισδιάστατο σώμα, όταν ταξιδεύει δια μέσου του αέρα, δημιουργεί ένα σωλήνα ή τούνελ χαμηλής πίεσης γύρω της. Αν οι περιοχές χαμηλής πίεσης γύρω από τη μπάλα είναι ακριβώς ίσες, τότε η μπάλα θα βρίσκεται σε τροχιά χωρίς να κινείται καθόλου (δεν θα περιστρέφεται). Επειδή όμως ο αέρας γύρω από τη μπάλα δεν είναι ομοιόμορφος, η μπάλα κινείται από το ένα σημείο χαμηλής

πίεσης στο άλλο. Έτσι δημιουργείται ο κυματισμός της. Όσο μεγαλύτερη είναι η οριζόντια ταχύτητα της μπάλας τόσο περισσότερο κυματισμό παίρνει. Γι’ αυτό τα κυματιστά σερβίς γίνονται συνήθως από αρκετή απόσταση από την τελική γραμμή (5 μ. περίπου). Η απόσταση διαφέρει για κάθε παίκτη ανάλογα με τις ατομικές ιδιαιτερότητες του.

6.1. Το από πάνω μετωπικό κυματιστό σερβίς (ταλαντευόμενο)Το κυματιστό σερβίς είναι το πιο δημοφιλές στη Βόρεια και Νότια Αμερική και στην Ευρώπη.

Πρόσφατα υιοθετήθηκε και στην Ασία, που είναι η πατρίδα του πλάγιου κυματιστού σερβίς.Η κυρίως δυσκολία του είναι στο ότι απαιτείται μεγαλύτερη ωμική έκταση από τους άλλους τύπους

σερβίς και πολλές φορές μπορεί να προκαλέσει βλάβη.Η τεχνική του όμως είναι σχετικά εύκολη μιας και μοιάζει κατά πολύ με αυτήν του επιθετικού

χτυπήματος, πράγμα που βοηθά στην εκμάθηση και τελειοποίηση της τεχνικής του σερβίς.Η θέση ετοιμότηταςΟ παίκτης βρίσκεται σε μια άνετη θέση, πίσω από την τελική γραμμή του γηπέδου, με μέτωπο στο

δίχτυ και με άνοιγμα των ποδιών, όσο το άνοιγμα των ώμων» με το αριστερό πόδι να προηγείται του δεξιού. Το μπροστά πόδι βλέπει προς το δίχτυ ενώ το δεξί σχηματίζει μια γωνία 45° με το άλλο. Τα γόνατα είναι λυγισμένα και χαλαρά.

Η μπάλα κρατιέται στο ύψος του στήθους με το αριστερό χέρι, ενώ το δεξί χέρι βρίσκεται ψηλά έτοιμο για το χτύπημα. Πριν την ενέργεια της ρίψης της μπάλας, ο παίκτης πρέπει να κοιτάζει προς την περιοχή σκόπευσης.

Η απόσταση του παίκτη από την τελική γραμμή ποικίλλει ανάλογα με τις ατομικές προτιμήσεις των παικτών.

Σχήμα 6.1. Οι φάσεις του από πάνω μετωπικού κυματιστού σερβίς.Η ανύψωση (πέταγμα)Ενώ ο παίκτης εκτελεί ένα μεγάλο βήμα με το αριστερό πόδι ανυψώνει τη μπάλα με το αριστερό του

χέρι. Το χέρι ανύψωσης παραμένει σχεδόν τεντωμένο, όσο σηκώνει τη μπάλα με μια μαλακή συνεχόμενη κίνηση. Η μπάλα αφήνετε όταν φθάσει στο ύψος του ώμου και υψώνεται μπροστά από τον παίκτη σε ύψος 1 μ. περίπου. Η μπάλα πρέπει να πάρει όσο το δυνατόν λιγότερες στροφές.

Η ενέργεια του σερβίςΤο χέρι εκτέλεσης τραβιέται πίσω ψηλά, με τον αγκώνα λίγο κάτω από το ύψος του ώμου. Η παλάμη

στρέφεται προς τα έξω, ώστε ο παίκτης να τραβήξει λίγο πιο πίσω το χέρι του χωρίς υπερβολική πίεση. Ενώ το βάρος του σώματος μετατοπίζεται μπροστά, στο αριστερό πόδι γίνεται μια ελαφρά περιστροφική κίνηση όλου του σώματος και το χέρι εκτέλεσης περιστρέφεται στον ώμο.

Λίγο πριν την επαφή με τη μπάλα ο βραχίονας μειώνει την ταχύτητα του και η παλάμη εφάπτεται με τη μπάλα δυναμικά με ένα απότομο (ακαριαίο) χτύπημα. Με την μείωση της ταχύτητας του χεριού, ο παίκτης μεταφέρει πάνω στη μπάλα όλη την κεκτημένη του ταχύτητα.

Η επαφήΤο χέρι χτυπάει τη μπάλα με την παλάμη ακριβώς στο κέντρο της ή πολύ κοντά σ' αυτό. Τα δάχτυλα

κατά το χτύπημα είναι ενωμένα, ο καρπός σταθερός και η παλάμη επίπεδη. Για να μη περιστραφεί η μπάλα, κατά το χτύπημα, το χέρι είναι ελαφρά λυγισμένο στον αγκώνα. Για να είναι η τροχιά της μπάλας επίπεδη, πρέπει να χτυπηθεί ακριβώς μπροστά από τον παίκτη. Μετά την ακαριαία αυτή επαφή με τη μπάλα, το χέρι του παίκτη τραβιέται πίσω για να μη προκληθούν περιστροφές της μπάλας.

6.2. Η διδασκαλία του από πάνω μετωπικού κυματιστού σερβίςΗ διδασκαλία του από πάνω μετωπικού κυματιστού σερβίς, γίνεται ακριβώς όπως η διδασκαλία του

μετωπικού περιστρεφόμενου σερβίς.Η εξάσκηση του γίνεται με τις ίδιες ακριβώς ασκήσεις. Η μόνη διαφορά είναι στο σημείο που χτυπά το

χέρι τη μπάλα. Εκτελούνται πολλές επαναλήψεις, χωρίς στόχους και με στόχους στα διάφορα σημεία του γηπέδου.

6.3. Το πλάγιο κυματιστό σερβίςΤο πλάγιο κυματιστό σερβίς, ονομάζεται και «Ασιατικό», ήταν πολύ δημοφιλές στη δεκαετία του '60

(Σχ. 6.2). Η διαφορά του με άλλους τύπους σερβίς είναι:α) συμμετέχει όλο το σώμα στην επιστράτευση της δύναμης που χρειάζεται για την εκτέλεση του

σερβίς, έτσι δεν απαιτείται μεγάλη δύναμη στον ώμο, τόση όση το κυματιστό μετωπικό σερβίς.β) η επαφή με τη μπάλα γίνεται στο ψηλότερο σημείο.Τα τελευταία χρόνια δεν χρησιμοποιείται συχνά, ούτε ακόμη κι από τις Ασιατικές ομάδες. Οι πιθανοί

λόγοι είναι:- η ενέργεια για το πλάγιο σερβίς δεν είναι τόσο φυσική όπως στους άλλους τύπους σερβίς.- είναι δύσκολη η εκμάθηση του και ο έλεγχος του.- δεν εξασφαλίζει οπτική επαφή με το αντίπαλο γήπεδο και την περιοχή σκόπευσης.- η εκτέλεση του είναι δύσκολη όταν πρόκειται για μακρινό σερβίς.- η κατεύθυνση του σε μια συγκεκριμένη περιοχή σκόπευσης είναι δύσκολη απ' ότι με τους άλλους

τύπους σερβίς.- οι παίκτες του βόλεϊ σήμερα είναι πιο μεγαλόσωμοι και δυνατοί έτσι η δύναμη που συγκεντρώνεται

στον ώμο για τα άλλα σερβίς δεν είναι πρόβλημα γι' αυτούς, ούτε και το ότι βρίσκουν τη μπάλα στο ψηλότερο σημείο, είναι καθοριστικός παράγοντας για την εκτέλεση του σερβίς.

- οι άλλοι τύποι σερβίς είναι πιο εύκολοι στην εκμάθηση τους από τους αρχάριους.Η θέση ετοιμότηταςΟ παίκτης που εκτελεί το σερβίς βρίσκεται όρθιος με τον άξονα των ώμων του κάθετα προς το δίχτυ.

Τα πόδια βρίσκονται τοποθετημένα παράλληλα μεταξύ τους, με το πόδι που βρίσκεται πιο κοντά στην τελική γραμμή να βρίσκεται πιο μπροστά από το άλλο.

Η μπάλα κρατιέται με τα δύο χέρια στο ύψος της μέσης.Η ανύψωσηΠρώτα η μπάλα μεταφέρεται στο χέρι ανύψωσης που πρώτα εκτελεί μια χαλαρή κίνηση προς τα κάτω

και ύστερα τεντωμένο ανυψώνει τη μπάλα. Το χέρι εκτέλεσης πέφτει πίσω. Ο παίκτης εκτελεί ένα βήμα προς την τελική γραμμή με το μπροστινό πόδι και ενώ το βάρος του σώματος του βρίσκεται στο πίσω πόδι εκτελεί μια ελαφρά περιστροφή των ισχίων και των ώμων κατά μήκος του κάθετου άξονα του σώματος. Όσο πιο ψηλά κινείται το χέρι ανύψωσης τόσο πιο πίσω κινείται το χέρι εκτέλεσης. (Τα δύο χέρια συνεργάζονται με ισορροπία).

Σχήμα 6.2. Οι φάσεις του από πάνω πλάγιου κυματιστού σερβίς.Η μπάλα αφήνετε στο ύψος του κεφαλιού, με το χέρι ανύψωσης περίπου 45° προς την πλάγια

γραμμή. Αν ο παίκτης αφήσει τη μπάλα μετά την ανύψωση να πέσει κάτω, θα πέσει ακριβώς μπροστά απ' το μπροστινό του πόδι. Η μπάλα υψώνεται περίπου 1,50μ. πάνω από το κεφάλι.

Η ενέργεια του σερβίςΗ ενέργεια του σερβίς είναι μια μαλακή συγχρονισμένη κίνηση του σώματος. Η δύναμη ξεκινάει από

το πίσω πόδι, μεταφέρεται στα ισχία, και τελικά στον ώμο που οδηγεί το χέρι εκτέλεσης.Μόλις η μπάλα φθάσει στο σημείο χτυπήματος, ο παίκτης δίνει ώθηση από το πίσω πόδι,

μεταφέροντας το βάρος του σώματος στο μπροστά πόδι. Όσο πιο μεγάλο είναι το βήμα τόσο μεγαλύτερη και η δύναμη που δημιουργείται.

Η κατεύθυνση της μύτης του μπροστινού ποδιού δείχνει και την κατεύθυνση του σερβίς. Όταν το βάρος του σώματος πέφτει μπροστά, πάνω στο μπροστινό πόδι, τα ισχία περιστρέφονται προς τα εμπρός, ακολουθούμενα από τον ώμο (που φέρνει το χέρι εκτέλεσης μπροστά, σε μια κυκλική κίνηση). Λίγο πριν από την επαφή με τη μπάλα, το χέρι εκτέλεσης βρίσκεται πίσω από τον ώμο και τα ισχία στρέφονται γύρω από τον κάθετο άξονα του σώματος.

Η επαφήΠριν από την επαφή με τη μπάλα τα ισχία και μετά οι ώμοι επανέρχονται αμέσως στην κανονική τους

θέση, ενώ το χέρι εκτέλεσης, επιταχύνει την κίνηση του για την επαφή με τη μπάλα. Η επαφή γίνεται μπροστά από τον αριστερό ώμο σε γωνία περίπου 30° προς τον κάθετο άξονα.

Η μπάλα χτυπιέται ακριβώς στο κέντρο της με την επιφάνεια της παλάμης ή με τη βάση της. Το χέρι μπορεί να είναι ανοιχτό (ή σαν χαλαρή γροθιά) και ο καρπός ελαφρά σφιγμένος.

Μετά την επαφήΤο χέρι εκτέλεσης ακολουθεί τη μπάλα και το πίσω πόδι μπορεί να κινηθεί μπροστά για

εξισορρόπηση του σώματος.

6.4. Η διδασκαλία του πλάγιου κυματιστού σερβίςΗ διδασκαλία αυτού του τύπου σερβίς ακολουθεί τη διαδικασία διδασκαλίας των άλλων τύπων σερβίς,

με τα εξής στάδια:- εκμάθηση της τεχνικής (με τις μεθόδους που περιγράφηκαν προηγουμένως).- αποτελεσματικότητα (επιτυχία σερβίς).- στόχος σε διάφορα σημεία του γηπέδου.- ατομική τακτική του παίκτη που σερβίρει.

7. Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ 2:2:2 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣΕνώ συνεχίζεται η εκμάθηση νέων ποικιλιών στην τεχνική, οι παίκτες πρέπει να ειδικευθούν σε μια

ακόμη ειδικότητα, εκτός από πασαδόρους και επιθετικούς, τους μπλοκέρ.Στο σύστημα 2:2:2 σύνθεσης ομάδας τα νέα θέματα της τακτικής που πρέπει να επιλυθούν είναι:α) η ειδίκευση δύο παικτών για το ρόλο των μπλοκέρ και η προπόνηση της ατομικής τακτικής τους,

στις θέσεις που πρέπει να παίζουν (ζώνες 3 και 6).β) η προπόνηση της ατομικής τακτικής των επιθετικών στις θέσεις που παίζουν (ζώνες 4 και 5).γ) η ατομική προπόνηση των πασαδόρων στη θέση 2 και 1 και η εκμάθηση της πάσας 1ου και 2ου

χρόνου.δ) η προπόνηση όλων των παικτών σε ομαδικές σύνθετες ασκήσεις ανάλογα με τις φάσεις του

παιχνιδιού (προπόνηση παικτών στην υποδοχή -η μπάλα να κατευθύνεται στη ζώνη 2, συνεργασία επιθετικών και πασαδόρου στην επίθεση - επιθετικοί συνδυασμοί).

ε) η εκμάθηση νέου σχηματισμού στην άμυνα, με το 6 πίσω. Η διδασκαλία γίνεται με τη σειρά που περιγράφεται.

Η τακτική στην υποδοχή και στην κάλυψη της επίθεσης δεν αλλάζει, παραμένει όπως είναι. Οι παίκτες προπονούνται ομαδικά σ' αυτές τις τακτικές, στις συγκεκριμένες θέσεις που παίζουν, στη 2:2:2 σύνθεση ομάδας.

7.1. Τα είδη της πάσαςΤα είδη της πάσας είναι:1. Ανάλογα με τον κινητικό τρόπο που εκτελούνται: πάσα σε στάση, πάσα με κίνηση, πάσα με άλμα,

πάσα με πτώση.2. Ανάλογα με την τοποθέτηση του σώματος του πασαδόρου: πάσα με μέτωπο, πάσα πίσω, πάσα

πλάγια.

Σχήμα 7. 1. Οι πάσες ανάλογα με το μήκος της τροχιάς τους.3. Ανάλογα με το μήκος της τροχιάς τους: πάσα κοντινή (μέχρι 2μ.), πάσα μεσαία (3-5μ.), πάσα

μακρινή (πάνω από 5μ.) (Σχ. 7.1).

4. Ανάλογα με το ύψος πάνω από το δίχτυ: πάσα χαμηλή (1μ.)-1ου χρόνου, πάσα μεσαία (μέχρι

2μ.)-2ου χρόνου, πάσα ψηλή (πάνω από 2μ.)-3ου χρόνου (Σχ. 7.2).

5. Ανάλογα με το είδος της τροχιάς τους: πάσα παράλληλη προς το δίχτυ (επίπεδη, μπηχτή ή κατακόρυφη), πάσα διαγώνια προς το δίχτυ (κατακόρυφη από την αμυντική ζώνη) (Σχ. 7.3).

Σε προηγούμενα κεφάλαια, αναφέρθηκαν τα άλλα είδη πάσας, εκτός από τις πάσες 3ου, 2ου και 1ου χρόνου, που είναι απαραίτητες για την εκμάθηση και την οργάνωση των επιθετικών συνδυασμών.

7.1.1. Οι πάσες 3ου χρόνου (Σχ. 7.4)

Σχήμα 1.4. Οι πάσες 3ου χρόνου.Η πάσα 3ου χρόνου είναι η ψηλότερη 1,5-2 μέτρα ύψος πάνω απ' το δίχτυ. Κάθε παίκτης πρέπει να

μπορεί να εκτελέσει μια τέτοια πάσα. Αυτή συχνά χρησιμοποιείται σε επείγουσες καταστάσεις, μετά από μια κακή υποδοχή, ή άμυνα, ή όταν ο πασαδόρος δεν μπορεί να εκτελέσει πάσα. Μια 3ου χρόνου πάσα φέρνει τη μπάλα με σιγουριά στο δίχτυ, από οποιοδήποτε σημείο του γηπέδου.

Όσο πιο βαθιά από το γήπεδο γίνεται η πάσα τόσο πιο ψηλές πρέπει να είναι, για να έχει το χρόνο ο ακραίος επιθετικός να προσανατολισθεί, προετοιμασθεί και να εκτελέσει την επίθεση. Ο επιθετικός σε μια τέτοια πάσα πρέπει να έχει 90° γωνία με την πάσα, για καλύτερη οπτική αντίληψη της πάσας, του μπλοκ και του αντίπαλου γηπέδου.

Σε μια 3ου χρόνου πάσα ο επιθετικός ξεκινά όταν η μπάλα βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της τροχιάς της και χτυπά τη μπάλα κατά την κάθοδο της. Φυσικά, αργοί παίκτες ξεκινούν συντομότερα απ' ότι οι γρήγοροι παίκτες.

Συνήθως πάσες 3ου χρόνου γίνονται στις άκρες του διχτιού, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να γίνουν και στο κέντρο του.

Πολλές φορές μάλιστα είναι πολύ αποτελεσματικές αρκεί να απέχουν από το δίχτυ για να μπορεί ο επιθετικός ν' αποφύγει το μπλοκ. Οι παίκτες που βρίσκονται στο αριστερό μπροστινό μέρος του γηπέδου (ζώνη 4) πρέπει να μάθουν να καρφώνουν τέλεια τις πάσες 3ου χρόνου, γιατί όταν είναι κακή η υποδοχή της ομάδας, ή η άμυνα, οι επιθετικοί της ζώνης 4 παίρνουν το μεγαλύτερο ποσοστό των επιθέσεων, με 3ου χρόνου πάσες.

7.1.2. Οι πάσες 2ου χρόνου (Σχ. 7.5)

Σχήμα 7.5. Οι πάσες 2ου χρόνου.

Οι πάσες 2ου χρόνου χτυπιούνται από ύψος 0,60-1,20 μέτρα πάνω απ' το δίχτυ. Ο επιθετικός πηδά, αφού φύγει η μπάλα από τα χέρια του πασαδόρου. Στην πάσα 2ου χρόνου από κοντινή απόσταση ο επιθετικός πηδά κανονικά λίγο πριν η μπάλα φθάσει στο ψηλότερο σημείο της τροχιάς της και τη χτυπά στο ψηλότερο σημείο του άλματος του. Στις πάσες 2ου χρόνου από μακρινή απόσταση ο επιθετικός χτυπά τη μπάλα στην αρχή της καθόδου της μπάλας. Όσο πιο μακρινή η πάσα, τόσο πιο αργά θα πρέπει να πηδήξει ο επιθετικός.

Ομάδες που δεν παίζουν με γρήγορες σύνθετες επιθέσεις δεν πρέπει να παίζουν με ψηλές πάσες, γιατί το μπλοκ προλαβαίνει, τοποθετείται και είναι πολύ δύσκολο για τον επιθετικό να περάσει τη μπάλα. Αν η πρώτη μπαλιά κατευθύνεται με ακρίβεια στον πασαδόρο ψηλά καλά είναι να παίζουν με 2ου χρό-νου πάσες, ή αν είναι άσχημη η πρώτη μπαλιά να παίζουν 3ου χρόνου πάσες στις άκρες του διχτιού.

Οι πάσες 2ου χρόνου, αν είναι δυνατόν, πρέπει να γίνονται με άλμα, με απαλό άγγιγμα και με κάπως πιο παρατεταμένη επαφή με τη μπάλα. Οι παλάμες τοποθετούνται κυρίως κάτω από τη μπάλα, για να δημιουργήσουν το κατάλληλο οριζόντιο ύψος και την κατάλληλη γωνία. Οι καρποί σπρώχνουν ελαφρά την μπάλα από κάτω. Οι πάσες δεν πρέπει να έχουν καθόλου στροφές. Για μακρύτερες πάσες ο πασαδόρος πρέπει να λυγίσει πρώτα τους αγκώνες και μετά τα γόνατα του.

7.1.3. Οι πάσες 1ου χρόνου (Σχ. 7.6)

Σχήμα 1.6. Οι πάσες 1ου χρόνου.Η επίθεση 1ου χρόνου είναι πολύ γρήγορη μετά το άφημα της μπάλας από τα χέρια του πασαδόρου.

Ο επιθετικός είναι ήδη στον αέρα, με σηκωμένο το χέρι όταν ο πασαδόρος αφήσει τη μπάλα.Το ύψος της πάσας 1ου χρόνου είναι 0,30-0,60 μέτρα πάνω από το δίχτυ. Το ύψος μπορεί να

ποικίλλει ανάλογα: με το ύψος και το μέγιστο άλμα του επιθετικού. Όσο ψηλότερα φθάνει ο επιθετικός, τόσο

ψηλότερη γίνεται η πάσα. με το ρυθμό του επιθετικού. Αν ο επιθετικός καθυστερεί στις κινήσεις του, η πάσα πρέπει να γίνει

πιο ψηλά. Αν έρχεται γρήγορα και πηδά γρήγορα, η πάσα θα γίνει πιο χαμηλή, τη θέση του επιθετικού ανάλογα με τον πασαδόρο. Οι 1ου χρόνου πάσες στις εξωτερικές ζώνες

είναι λίγο ψηλότερες από τις κοντινές.Οι πιο συνηθισμένες πάσες 1ου χρόνου είναι η 11, ονομάζεται και «Jap» γιατί τελειοποιήθηκε από

τους Γιαπωνέζους, (μπροστά στον πασαδόρο) και η Α1, (πίσω από τον πασαδόρο). Σ' αυτές τις πάσες ο χρόνος που πρέπει να ξεκινήσουν οι επιθετικοί είναι το νεκρό σημείο της τροχιάς της μπάλας που έρχεται προς τον πασαδόρο.

7.2. Οι ποικιλίες του επιθετικού χτυπήματοςΓια να θεωρηθεί μια επίθεση πετυχημένη, πρέπει ο επιθετικός ν' αποκρύπτει όσο μπορεί τους

σκοπούς του και να χρησιμοποιεί μια μεγάλη ποικιλία από διαφορετικά είδη χτυπημάτων. Ο επιθετικός θα πρέπει να μπορεί να χτυπά τη μπάλα από οποιαδήποτε θέση του γηπέδου.

Οι πιο συχνές τεχνικές επίθεσης είναι:

7.2.1. Η επίθεση με περιστρεφόμενη μπάλα

Ο παίκτης πρέπει να μάθει να καρφώνει τη μπάλα δίνοντας της περιστροφές προς τα επάνω, πίσω, πλάγια, κάτω και χωρίς περιστροφές, σε όλα τα σημεία του γηπέδου.

Αυτό εξαρτάται από το χτύπημα της μπάλας στο συγκεκριμένο σημείο κάθε φορά.Η προς τα επάνω περιστροφή είναι πολύ χρήσιμη για το πέρασμα της μπάλας, πάνω από το μπλοκ.

Όσο περισσότερες στροφές έχει η μπάλα τόσο πιο δυνατό είναι το καρφί. Μια επίθεση με λίγες περιστροφές είναι καλή για τοποθετημένα χτυπήματα στην περίμετρο και τις γωνίες του γηπέδου. Οι

πλάγιες περιστροφές είναι χρήσιμες για τα χτυπήματα της μπάλας μέσα στο μπλοκ και στο μπλοκ άουτ. Είναι πολύ δύσκολο ν' αντιμετωπισθούν επιθέσεις με πλάγιες περιστροφές.

Ένα επιθετικό χτύπημα χωρίς περιστροφές χρησιμοποιείται για να χτυπήσει η μπάλα πολύ δυνατά με μεγάλη ταχύτητα, στο κέντρο του γηπέδου ή στις γωνίες, ή σε οργανωμένο παθητικό μπλοκ.

7.2.2. Η επίθεση τοποθέτησης

Αυτού του είδους η επίθεση δεν χτυπιέται με όλη τη δύναμη του επιθετικού. Είναι ένα ελεγχόμενο τοποθετημένο χτύπημα, σε συγκεκριμένο σημείο του γηπέδου (στον κενό χώρο).

Η φορά και η απόσπαση είναι η ίδια με το συνηθισμένο επιθετικό χτύπημα, αλλά η κίνηση του χεριού γίνεται πιο αργή και με λιγότερη δύναμη. Ο έλεγχος της κατεύθυνσης και η δύναμη πετυχαίνετε με την κίνηση του καρπού.

Χρησιμοποιείται όταν μετά από αρκετές δυνατές επιθέσεις οι αντίπαλοι αμυντικοί είναι προετοιμασμένοι για δυνατή επίθεση. Όταν ο επιθετικός μαλακώσει το χτύπημα του, η μπάλα πέφτει μπροστά από τους αμυντικούς στον κενό χώρο και τους βρίσκει απροετοίμαστους.

7.2.3. Το πλασέ

Το πλασέ είναι μια τεχνική, όπου ο επιθετικός σπρώχνει με τον καρπό τη μπάλα μαλακά προς τα επάνω ή προς τα κάτω. Υπάρχουν 2 τύποι πλασέ το μαλακό και το σκληρό.

Ο επιθετικός πριν εκτελέσει το πλασέ πρέπει να ξεκινήσει με την ίδια ταχύτητα τη φορά, σαν να εκτελεί κανονικό επιθετικό χτύπημα. Την τελευταία στιγμή το χέρι του επιθετικού μπαίνει κάτω από τη μπάλα με τον αγκώνα ελαφρά λυγισμένο. Το χέρι τοποθετείται έτσι ώστε ο αντίχειρας και τα δάχτυλα να έχουν πλήρη επαφή με τη μπάλα. Η μπάλα σπρώχνεται με κίνηση του καρπού πάνω από το δίχτυ και το μπλοκ (Σχ. 7.7).

Το πλασέ γίνεται στο ψηλότερο σημείο του άλματος ή στην αρχή της καθόδου.Ο επιθετικός πρέπει να έχει την ικανότητα να «πλασάρει» κοντά ή μακριά ή να δίνει την εντύπωση ότι

θα κάνει πλασέ σε μια κατεύθυνση και να αλλάζει τελευταία στιγμή την πρόθεση του για να παραπλανεί τον αντίπαλο.

Το πλασέ πρέπει να μπορεί να το χρησιμοποιεί αποτελεσματικά ο πασαδόρος. Ενώ ετοιμάζεται να κάνει μια συνηθισμένη πάσα με άλμα ξαφνικά βρίσκει τη μπάλα στο ψηλότερο σημείο του άλματος του και με το ένα χέρι πλασάρει τη μπάλα, στο μπροστινό μέρος του γηπέδου δεξιά ή αριστερά από το μπλοκ.

7.2.4. Η ώθηση

Η ώθηση είναι μια κίνηση όπως το πλασέ αλλά το χέρι τοποθετείται πίσω και πλάγια από τη μπάλα, με την παλάμη πίσω από τη μπάλα και τον αγκώνα λυγισμένο.

Χρησιμοποιείται για να ωθήσει τη μπάλα στο βάθος του γηπέδου ή ενδιάμεσα στο μπλοκ.

7.2.5. Η αποστράκιση (μπλοκ-άουτ)

Είναι μια αποτελεσματική τεχνική για ν' αντιμετωπίσει ο παίκτης ένα δυνατό, τοποθετημένο μπλοκ. Αυτό γίνεται συνήθως όταν η μπάλα είναι πάνω στο δίχτυ και ο επιθετικός είναι σε μειονεκτική θέση έναντι του μπλοκ. Ο επιθετικός βάζει την παλάμη του πάνω στη μπάλα και με μια παρατεταμένη κίνηση σπρώχνει μέσα στο μπλοκ ή προς τα έξω για μπλοκ άουτ. Το καλύτερο είναι ο επιθετικός να καθυστερήσει λίγο ν' ακουμπήσει τη μπάλα, για να αρχίσει το μπλοκ να πέφτει και μετά να χτυπήσει πάνω στα χέρια του μπλοκ.

7.2.6. Η ατομική τακτική επιθετικού παίκτη, ενάντια σε οργανωμένο μπλοκ

Πολλές φορές ο επιθετικός αντιμετωπίζει δύο ή τρεις μπλοκέρ και κατανοεί ότι δεν μπορεί να

χτυπήσει τη μπάλα δυνατά επάνω ή έξω από το μπλοκ. Τότε ο επιθετικός πρέπει να επιλέξει μια από τις παρακάτω ενέργειες:

να χτυπήσει στο εξωτερικό χέρι το μπλοκ να χτυπήσει στην ένωση του μπλοκ να χτυπήσει μια μπάλα δίνοντας πλάγια περιστροφή, ή προς τα επάνω ή προς τα κάτω μακριά

από το μπλοκ να πετάξει τη μπάλα έξω από το μπλοκ να σπρώξει τη μπάλα μέσα στο μπλοκ

7.2.7. Η διδασκαλία των ποικίλων επιθετικών χτυπημάτων

Η διδασκαλία των διαφόρων ποικιλιών των επιθετικών χτυπημάτων γίνεται, αφού οι παίκτες τελειοποιήσουν την βασική τεχνική του επιθετικού χτυπήματος. Επίσης έχουν την ικανότητα να αποφεύγουν το αντίπαλο μπλοκ και να κατευθύνουν τη μπάλα όπου θέλουν αυτοί.

Ο προπονητής δεν πρέπει να βιαστεί να μάθει πολλά νέα στοιχεία στους παίκτες, πριν αυτοί τελειοποιήσουν τα ήδη γνωστά.

Η εξάσκηση των παικτών γίνεται με τις ασκήσεις που περιγράφηκαν στην εκμάθηση του επιθετικού χτυπήματος, προσθέτοντας πάντα αντίπαλο μπλοκέρ, έναν ή δύο ανάλογα. Η εκμάθηση των ποικιλιών του επιθετικού χτυπήματος στους παίκτες γίνεται μετά από 2-3 χρόνια προπόνησης και συμμετοχή τους σε πολλούς αγώνες.

7.2.8. Η αντίληψη του μπλοκ

Ο επιθετικός πρέπει ν' αναπτύξει μια ενστικτώδη αντίληψη της κίνησης του μπλοκ. Θα πρέπει να προσέχει την αρχική θέση του μπλοκ, πριν την υποδοχή του σερβίς και αμέσως μετά την υποδοχή. Τη στιγμή που η μπάλα κατευθύνεται στον πασαδόρο, ο επιθετικός πάλι πρέπει να κοιτάξει στο αντίπαλο γήπεδο. Ένας έμπειρος παίκτης μπορεί να δει το μπλοκ με περιφερειακή όραση κατά τη διάρκεια της φοράς. Το Ίδιο και λίγο πριν χτυπήσει τη μπάλα.

Ο προπονητής πρέπει να περιλαμβάνει πολλές τέτοιες ασκήσεις επιδεξιότητας στην προπόνηση του επιθετικού παίκτη, έτσι ώστε ν' αποκτήσει αυτός αντίληψη στο μπλοκ.

Επίσης, ο επιθετικός πρέπει ν' αναπτύξει μια αντίληψη για την αντίδραση του μπλοκ στους επιθετικούς συνδυασμούς και για τα κενά που δημιουργούνται.

Δεν υπάρχει πρακτική εξάσκηση για την αντίληψη του μπλοκ. Είναι επιδεξιότητα που αποκτάται με την εμπειρία. Γι' αυτό πρέπει να υπάρχουν πολλές ασκήσεις στην προπόνηση για τη συσσώρευση εμπειρίας, για την πρόβλεψη του μπλοκ.

7.2.9. Η ατομική προπόνηση του επιθετικού παίκτη, άσου επιθετικού, στο σύστημα 2:2:2 σύνθεσης ομάδας

Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού υπάρχουν δύο περιπτώσεις: α) ο παίκτης να βρίσκεται στην επιθετική ζώνη και β) ο παίκτης να βρίσκεται στην αμυντική ζώνη.

α) Η προπόνηση του επιθετικού στην επιθετική ζώνη

Σχήμα 7.8. Οι κινήσεις του επιθετικού παίκτη όταν βρίσκεται στη μπροστινή ζώνη (ζώνη 4-σύστημα 4: 2 σύνθεσης ομάδας).

Ο παίκτης πρέπει να προπονηθεί στις κινήσεις που εκτελεί ανάλογα με τη συγκεκριμένη φάση του

παιχνιδιού. Όταν λοιπόν ο επιθετικός βρίσκεται μπροστά, στη ζώνη 4, πιθανά να υποδεχθεί μια μπαλιά από σερβίς, να επιτεθεί ή να συμμετέχει στην επιθετική κάλυψη, να μπλοκάρει ή να αμυνθεί (κάλυψη του πλασέ στο χώρο του ή της μικρής διαγωνίου) και να εκτελέσει πάλι επίθεση ή κάλυψη κ.ο.κ. (Σχ. 7.8).

Ασκήσεις

1. Θέμα: υποδοχή του σερβίς και επίθεση. Ο Α εκτελεί σερβίς στον Β που υποδέχεται και επιτίθεται μετά από πάσα από τον Π. (Σχ. 7.9) (10-15 επαναλήψεις).

2) Θέμα: Ελεύθερη μπαλιά και επίθεση. Ο προπονητής πετάει μια μπαλιά στον Β που υποδέχεται δίνει στον Π και εκτελεί επίθεση (Σχ. 7.10) (10-15 επαναλήψεις).

3) Θέμα: Μπλοκ και επίθεση. Ο παίκτης Β εκτελεί μπλοκ και μετακινείται πίσω για να εκτελέσει επίθεση από πάσα του Π (Σχ. 7.11). Ο προπονητής πετάει μπάλες στον Π (10-15 επαναλήψεις).

4) Θέμα: Άμυνα και επίθεση. Ο παίκτης Β κάνει άμυνα στη μικρή διαγώνιο, από μια επίθεση από τον προπονητή που βρίσκεται πάνω σε καρέκλα στη ζώνη 4 του αντιπάλου. Μετά μετακινείται στην αφετηριακή του θέση για επίθεση (Σχ. 7.12) (10-15 επαναλήψεις).

β) Η προπόνηση του άσσου επιθετικού παίκτη όταν βρίσκεται στην αμυντική ζώνη

Σχήμα 7.13. Οι κινήσεις του επιθετικού παίκτη όταν βρίσκεται στην πίσω ζώνη (ζώνη 5)Όταν ο παίκτης βρίσκεται στη ζώνη 5, πιθανά να υποδεχθεί ένα σερβίς (μετέχει στον σχηματισμό

υποδοχής με 5, με 4, ή με 3 άτομα), από την θέση του της υποδοχής, πρέπει να μετακινηθεί για να συμμετάσχει στον σχηματισμό για την κάλυψη της επίθεσης των συμπαικτών του, ανάλογα από ποια ζώνη θα εκδηλωθεί η επίθεση. Μετά από μια αφετηριακή θέση θα κινηθεί προς τη βασική του θέση για άμυνα, ανάλογα από που θα εκδηλωθεί η αντίπαλη επίθεση και ανάλογα με τον ομαδικό αμυντικό σχηματισμό που εκτελεί η ομάδα του (για παράδειγμα με το 6 πίσω, πλευρική κάλυψη). Μετά θα μετακινηθεί για κάλυψη της επίθεσης των συμπαικτών του κ.ο.κ. (Σχ. 7.13).

Ασκήσεις

1) Θέμα: Υποδοχή του σερβίς και κάλυψη της επίθεσης. Ο παίκτης Α υποδέχεται το σερβίς και κινείται να καλύψει την επίθεση του παίκτη Β. Ο προπονητής του πετάει μια μπάλα, που υποτίθεται έχει γυρίσει από μπλοκ του αντιπάλου. Ο Β πρέπει να αποκρούσει και να καλύψει ξανά τον επιθετικό (Σχ. 7.14) (10-15 επαναλήψεις).

2) Θέμα: Άμυνα και κάλυψη της επίθεσης. Ο παίκτης Α αποκρούει ένα δυνατό επιθετικό χτύπημα στη διαγώνιο από τον προπονητή που βρίσκεται κάπου ψηλά στη ζώνη 4 των αντιπάλων και μετά κινείται για να καλύψει τον επιθετικό στη ζώνη που εκδηλώνεται η επίθεση (Σχ. 7.15) (10-15 επαναλήψεις).

3) Η ίδια άσκηση με την προηγούμενη αλλά η επίθεση εκδηλώνεται από τη ζώνη 2 των αντιπάλων. Ο παίκτης Α πρέπει να καλύψει το πλασέ, πίσω από το μπλοκ και να συμμετέχει στην επιθετική κάλυψη όπου εκδηλωθεί η επίθεση (Σχ. 7.16) (10-15 επαναλήψεις).

4) Η ίδια άσκηση με την προηγούμενη αλλά ο παίκτης Α δεν γνωρίζει από πριν που θα εκδηλωθεί η επίθεση και κινείται μόλις αντιληφθεί που θα εκδηλωθεί. Από τη μια μεριά του γηπέδου 3 παίκτες οργανώνουν επίθεση από μπαλιά που τους πετάει ο προπονητής. Ο παίκτης Α πρέπει να αμυνθεί και να καλύψει την επίθεση των επιθετικών του (Σχ. 7.17).

Ακολουθούν ασκήσεις συνόλων και ομαδικές με μπλοκ-άμυνα, άμυνα-αντεπίθεση-κάλυψη επίθεσης, δηλαδή κομμάτια παιχνιδιού, με συνθήκες που να πλησιάζουν αυτές του αγώνα.

7.3. Η ειδίκευση του μπλοκέρΟι θέσεις του μπλοκ πρέπει να συμπίπτουν με τις επιθετικές θέσεις. Οι άσσοι παίκτες μπλοκάρουν

συνήθως στην αριστερή πλευρά, οι κεντρικοί ή γρήγοροι επιθετικοί μπλοκάρουν στη μέση και ο παίκτης χρησιμότητας (πολυσύνθετος) ή ο πασαδόρος μπλοκάρουν στη δεξιά πλευρά. Αν χρειαστεί για λόγους τακτικής να γίνει αλλαγή θέσεων.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν οι μπλοκέρ, είναι να παρατηρήσουν τις προετοιμασίες του αντίπαλου για επίθεση. Αυτό γίνεται πριν το σερβίς (αν η ομάδα που θα εκτελέσει το μπλοκ κάνει σερβίς) ή αμέσως μετά την ολοκλήρωση της επίθεσης (αν η ομάδα που εκτελεί το μπλοκ κάνει υποδοχή του σερβίς).

Κατά τη διάρκεια αυτών των ενεργειών και πριν το μπλοκ οι μπλοκέρ πρέπει να συνεννοηθούν μεταξύ τους για τον αριθμό των επιθετικών, τη διάταξη τους, τον ισχυρό αντίπαλο επιθετικό κ.α.

Αν οι αντίπαλοι έχουν τον πασαδόρο στη μπροστινή ζώνη, οι μπλοκέρ έχουν να αντιμετωπίσουν 2 επιθετικούς. Πρέπει να υποδείξουν το χώρο και τους αριθμούς της φανέλας των δυο επιθετικών. Επίσης να προσέξουν μήπως ο πασαδόρος προσπαθήσει να πλασάρει τη μπάλα κατευθείαν.

Αν οι αντίπαλοι επιθετικοί είναι τρεις, πρέπει να προσέξουν τους επιθετικούς συνδυασμούς που πιθανόν θα εκτελέσουν, ή αν υπάρχει κάποιος κρυμμένος επιθετικός για την υποδοχή του σερβίς και την επίθεση. Εάν οι μπλοκέρ εντοπίσουν τους αντίπαλους επιθετικούς πρέπει ν' αποφασίσουν για τη στρατηγική του μπλοκ αν αυτή δεν έχει προκαθορισθεί από τον προπονητή.

Το δεύτερο που πρέπει να κάνουν οι μπλοκέρ είναι να αλλάζουν αμέσως θέσεις μόλις γίνει το σερβίς όταν η ομάδα τους εκτελεί το σερβίς, για να έχουν το χρόνο να προετοιμαστούν σωστά για το μπλοκ. Πολλές φορές οι μπλοκέρ έχουν να μπλοκάρουν μπαλιά από υποδοχή που κατευθύνεται πάνω στο δίχτυ.

Σε άλλη περίπτωση όταν οι παίκτες υποδέχονται τη μπάλα από σερβίς πρέπει ν' αλλάζουν θέσεις αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η επίθεση της ομάδας τους.

Πολλές φορές όμως δεν πρέπει ν' αλλάζουν γιατί ακολουθούν γρήγορες φάσεις στην α' γραμμή του γηπέδου.

Σε γενικές γραμμές η αλλαγή των παικτών πρέπει να γίνει γρήγορα και για αποτελεσματικό μπλοκ αλλά και για πιο σωστή αντεπίθεση, με τον κάθε επιθετικό στη θέση που παίζει.

1 = ο επιθετικός πίσω από τον μπλοκέρ2 = ο πασαδόρος από έξω

Σχήμα 7.18. Αλλαγές θέσεων παικτών στο 2:2: 2.Ο τρόπος αλλαγής είτε μετά το σερβίς είτε μετά την Α' επίθεση της ομάδας είναι ο ίδιος: ο κεντρικός

μπλοκέρ κινείται πάντα πρώτος μπροστά σ' ένα διάδρομο όσο γίνεται πιο κοντά στο δίχτυ. Ο ακραίος επιθετικός κινείται προς τα αριστερά μπροστά, πίσω από τον κεντρικό κι ο πασαδόρος ή ο πολυσύνθετος παίκτης κινείται προς τα δεξιά μπροστά πίσω από τον αριστερά μπροστά. Κατά τη διάρκεια της αλλαγής οι παίκτες πρέπει να διατηρούν την οπτική επαφή με τους αντίπαλους επιθετικούς και τη μπάλα (Σχ. 7.18).

Σε κάθε περιστροφή είναι σημαντικό να υπάρχει κάποιος υπεύθυνος, συνήθως ο κεντρικός μπλοκέρ, για να καθοδηγεί το μπλοκ, έχοντας οπτική επαφή κατά διαστήματα και με τον προπονητή για να παίρνει οδηγίες, αν είναι αναγκαίες.

7.3.1. Η γραμμική παράταξη

Οι τρεις παίκτες της μπροστινής γραμμής μπορούν να πάρουν μια από τις δύο βασικές παρατάξεις: την παράταξη σε γραμμή ή την συσσωρευμένη παράταξη.

Συνηθίζεται η γραμμική παράταξη. Σ' αυτήν ο δεξιός μπροστά παίκτης στέκεται 1 μ. από το δίχτυ και 2.13μ. περίπου από τη δεξιά πλάγια γραμμή. Ο αριστερός μπροστά παίκτης στέκεται 70 εκ. μακριά από το δίχτυ και 1,5 μ. περίπου από την αριστερή πλάγια γραμμή. Ο κεντρικός απέχει 50 εκ. από το δίχτυ και σε ίση απόσταση από τους δύο παίκτες.

Οι λόγοι που απέχουν οι ακραίοι από το δίχτυ είναι:1) Για να διευρύνεται το οπτικό τους πεδίο. Έτσι να παρακολουθεί ο μπλοκέρ συγχρόνως και τον

αντίπαλο πασαδόρο και τον επιθετικό.2) Για να οπισθοχωρούν οι ακραίοι μπλοκέρ στις αμυντικές τους θέσεις γρήγορα.3) Για να υπάρχει περισσότερος χώρος για τον κεντρικό μπλοκέρ, ώστε να προσαρμοστεί πλάγια.Επιπλέον, πολλοί κοντοί μπλοκέρ μπορούν να χρησιμοποιήσουν ένα βήμα για φορά ώστε να

επιτύχουν μεγαλύτερο άλμα. Βέβαια αυτές οι θέσεις μακριά από το δίχτυ είναι μόνο θέσεις εκκίνησης. Αμέσως μετά τον προσδιορισμό του σημείου επίθεσης, οι δύο μπλοκέρ κινούνται πολύ κοντά μεταξύ τους και ετοιμάζονται να σχηματίσουν διπλό ή τριπλό μπλοκ.

7.3.2. Η πρόβλεψη της πρόθεσης του πασαδόρου

Πολλές φορές ανάλογα με το πώς έρχεται η μπάλα στον πασαδόρο, ο μπλοκέρ μπορεί να «διαβάσει» τις προθέσεις του πασαδόρου και να καταλάβει την κατεύθυνση και το χρόνο της πάσας. Η πρόβλεψη αυτή εξαρτάται από το τι είδους πασαδόρο έχει ν' αντιμετωπίσει. Γιατί ένας έμπειρος πασαδόρος μπορεί να κρύψει καλά τις προθέσεις του. Συνήθως όμως σε κάποιες συγκεκριμένες καταστάσεις οι πασσαδόροι ενεργούν συγκεκριμένα:

1. Όταν ο πασαδόρος μεταβιβάζει τη μπάλα έξω από το δίχτυ από χαμηλή θέση του σώματος, πρόκειται συνήθως να κάνει μια ψηλή και μακριά από το δίχτυ πάσα.

2. Όταν ο πασαδόρος έρθει σ' επαφή με τη μπάλα μπροστά από το σώμα του, τότε συνήθως κάνει μία πάσα μπροστά.

3. Όταν η μπάλα έρχεται με δύναμη προς την κορυφή του διχτιού ο πασαδόρος εκτελεί μια γρήγορη πάσα με το ένα χέρι.

4. Όταν ο πασαδόρος σώσει τη μπάλα που χτυπά στο δίχτυ εκτελεί συνήθως μια ψηλή πάσα προς την κατεύθυνση που βλέπει.

5. Όταν ο πασαδόρος τοποθετεί το σώμα του κάτω από τη μπάλα κάνοντας τόξο, θα εκτελέσει πίσω πάσα.

6. Κατά τη διάρκεια πτήσης της μπάλας ο πασαδόρος φυσιολογικά έχει οπτική επαφή με τον επιθετικό, που θέλει να πασάρει.

7. Μερικοί πασαδόροι εκτελούν πάντα χαμηλές πάσες όταν κάνουν πάσα με άλμα, ενώ άλλοι το αντίθετο.

8. Ένας πασαδόρος κοντά στο δίχτυ με το σώμα του σε χαμηλή θέση, συνήθως κάνει πάσα 2ου χρόνου, για έναν κρυμμένο επιθετικό.

9. Ένας πασαδόρος που κινείται μακριά από το δίχτυ για να προλάβει μια χαμηλή πάσα, συνήθως κάνει πάσα μπροστά του.

10. Ένας πασαδόρος που τρέχει μπροστά παράλληλα με το δίχτυ συνήθως εκτελεί πάσα 1ου

χρόνου μπροστά του ή και πίσω του.11. Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται με την πλάτη του στο δίχτυ συνήθως θα εκτελέσει πάσα 1ου

χρόνου πίσω του ή μπροστά του.

7.3.3. Η πρόβλεψη για την πρόθεση του επιθετικού

Στο υψηλού επιπέδου βόλεϊ είναι πολύ δύσκολο ο μπλοκέρ να μπορέσει να προβλέψει την πρόθεση του επιθετικού, γιατί οι παίκτες αλλάζουν τόσο εύκολα κατεύθυνση κι ενέργεια, ώστε δεν μπορεί να καταλάβει τις προθέσεις τους παρά την τελευταία στιγμή που ετοιμάζονται να χτυπήσουν τη μπάλα.

Παρόλα αυτά υπάρχουν μερικά σημάδια που μπορεί ο μπλοκέρ να «διαβάσει» την πρόθεση του επιθετικού.

1. Αν ο επιθετικός δεν είναι σε σωστή διάταξη με τη μπάλα, θα έχει μόνο μια κατεύθυνση στη διάθεση του για ένα δυνατό χτύπημα. Αν η μπάλα βρίσκεται μπροστά κι έξω από τον ώμο του επιθετικού που καρφώνει, το χτύπημα του θα είναι διαγώνιο. Αν η μπάλα περάσει τον κάθετο άξονα του σώματος του επιθετικού και βρίσκεται πιο κοντά στον ώμο του χεριού που δεν καρφώνει, θα χτυπήσει κατά μήκος του σώματος.

2. Ένας επιθετικός χωρίς πείρα συνήθως καρφώνει διαγώνια ή προς την κατεύθυνση της φοράς που έχει το σώμα του.

3. Οι αρχάριοι επιθετικοί συνήθως καρφώνουν διαγώνια τις χαμηλές και γρήγορες πάσες κοντά στην αντένα.

4. Οι μπαλιές που απέχουν αρκετά από το δίχτυ, καρφώνονται διαγώνια.5. Όταν ο επιθετικός πηδάει κάτω από τη μπάλα ή έχει μέτρια τεχνική απογείωσης, θα κάνει πλασέ ή

ένα καρφί πάνω από το μπλοκ.6. Πολλές φορές ο επιθετικός πριν αρχίσει τη φορά του διατηρεί οπτική επαφή με το στόχο του, έτσι

αποκαλύπτει την πρόθεση του.7. Σ' έναν αρχάριο παίκτη που προσπαθεί να χτυπήσει μια άσχημη πάσα, καλύτερα οι μπλοκέρ να

μη μπλοκάρουν καθόλου. Μια ομάδα πρέπει να ξέρει πότε θα κάνει μπλοκ και πότε όχι.

7.3.4. Η ατομική προπόνηση του μπλοκέρ στο σύστημα 2:2:2 σύνθεσης ομάδας

Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού υπάρχουν δύο περιπτώσεις: α) ο παίκτης να βρίσκεται στην επιθετική ζώνη και β) ο παίκτης να βρίσκεται στην αμυντική ζώνη.

α) Η προπόνηση του μπλοκέρ στην επιθετική ζώνη

Σχήμα 7.19. Οι κινήσεις του μπλοκέρ όταν βρίσκεται στην επιθετική ζώνη.Ο μπλοκέρ όταν βρίσκεται στην επιθετική ζώνη εκτελεί τις εξής κατά σειρά κινήσεις: πιθανά να

συμμετέχει στο σχηματισμό της υποδοχής, οπότε θα υποδεχθεί το σερβίς, θα επιτεθεί από τη ζώνη του ή θα καλύψει τον παίκτη που θα επιτεθεί. Μετά θα μείνει κοντά στο δίχτυ στη ζώνη 3 για μπλοκ, θα εκτελέσει μπλοκ ατομικό στη ζώνη 3 ή θα μετακινηθεί για διπλό μπλοκ στη ζώνη 4 ή στη ζώνη 2 ανάλογα από που θα εκδηλωθεί η αντίπαλη επίθεση. Μετά το μπλοκ πρέπει να μετακινηθεί γρήγορα με πίσω βήματα για να πάρει φορά (πολλές φορές χρησιμοποιεί ένα μόνο βήμα για φορά, για να προλάβει να κινηθεί για πάσα πρώτου χρόνου) για να εκτελέσει ξανά επίθεση ή να καλύψει την επίθεση του συμπαίκτη του κ.ο.κ. (Σχ. 7.19).

Ασκήσεις

1. Θέμα: Η υποδοχή του σερβίς και η επίθεση. Ο παίκτης Α υποδέχεται το σερβίς του Β και επιτίθεται από τη ζώνη 3 (Σχ. 7.20) (10-15 επαναλήψεις).

2) θέμα·. Η επίθεση του παίκτη από την υποδοχή άλλου παίκτη. Ο Α δεν συμμετέχει στην υποδοχή. Ο Β υποδέχεται ενώ ο Α μετακινείται με πίσω βήματα και εκτελεί επίθεση από πάσα του Π (Σχ. 7.21).

3) Η ίδια άσκηση ο Α συμμετέχει σε επιθετικό συνδυασμό (Σχ. 7.22).

4) Θέμα: Μπλοκ και επίθεση. Ο Α εκτελεί μπλοκ στη ζώνη 3 και αφού μετακινηθεί πίσω εκτελεί επίθεση 1ου ή 2ου χρόνου στη ζώνη 3 (Σχ. 7.23).

5) Η ίδια άσκηση αλλά ο παίκτης Α εκτελεί διπλό μπλοκ στη ζώνη 4 ή 2 και αφού μετακινηθεί πίσω εκτελεί επίθεση στη ζώνη 3 (Σχ. 7.24).

β) Η προπόνηση του μπλοκέρ στην αμυντική ζώνη

Σχήμα 7.25. Οι κινήσεις του μπλοκέρ όταν βρίσκεται στην αμυντική ζώνη.Όταν ο παίκτης βρίσκεται στην πίσω ζώνη συμμετέχει στο σχηματισμό της υποδοχής και πιθανά να

υποδεχθεί ένα σερβίς. Μετά πρέπει να καλύψει την επίθεση του συμπαίκτη του από όπου εκδηλωθεί αυτή, ή να ετοιμαστεί για επίθεση από την πίσω ζώνη, αν το απαιτεί η τακτική της ομάδας του. Μετά από μια αφετηριακή θέση πρέπει να κινηθεί για τη βασική του θέση της άμυνας ανάλογα από που θα εκδηλωθεί η αντίπαλη επίθεση και ανάλογα με τον ομαδικό αμυντικό σχηματισμό της ομάδας του. Στην περίπτωση αυτή, η ομάδα του παίζει με το 6 πίσω, δηλαδή αυτός πρέπει να μείνει πίσω, για να αμυνθεί και μετά θα τρέξει να καλύψει την επίθεση του συμπαίκτη του κ.ο.κ. (Σχ. 7.25).

Ασκήσεις

1) Θέμα: Υποδοχή και κάλυψη της επίθεσης. Ο παίκτης Α εκτελεί υποδοχή του σερβίς και τρέχει να καλύψει τον παίκτη Β που επιτίθεται (Σχ. 7.26).

2) Θέμα: Υποδοχή του σερβίς και επίθεση από την πίσω ζώνη. Η ίδια άσκηση με την προηγούμενη αλλά ο παίκτης αφού υποδεχθεί ένα σερβίς εκτελεί επίθεση από την πίσω ζώνη.

3) Θέμα: Άμυνα και κάλυψη της επίθεσης. Ο παίκτης Α αποκρούει ένα δυνατό επιθετικόχτύπημα στην ευθεία από τη ζώνη 2 στη ζώνη 5. Αν η μπάλα κατευθυνθεί στον πασαδόρο, τρέχει να

καλύψει τον συμπαίκτη του επιθετικό που θα εκδηλώσει την επίθεση (Σχ. 7.27).

3) Η ίδια άσκηση αλλά με άμυνα στην ζώνη 1 από επίθεση από τη ζώνη 2 (Σχ. 7.28).

4) Η ίδια άσκηση αλλά ο παίκτης δεν γνωρίζει από ποια ζώνη θα εκδηλωθεί η επίθεση (Σχ. 7.29).Ακολουθούν ασκήσεις συνόλων και ομαδικές με τέτοιες συνθήκες, που να πλησιάζουν αυτές του

αγώνα.

7.4. Προσαρμογές της αμυντικής τεχνικήςΜερικές φορές ο παίκτης αναγκάζεται να καλύψει μεγάλες αποστάσεις για να φθάσει μια αργή μπαλιά

ή μια μπαλιά που αποκρούεται ψηλά από το μπλοκ. Σ' αυτή την περίπτωση, ο παίκτης πρέπει απλά να

τρέξει γρήγορα προς τη μπάλα και να την αποκρούσει ενώ βρίσκεται σε κίνηση.Για την εκτέλεση αυτής της τεχνικής, ο παίκτης πρέπει να κυνηγήσει τη μπάλα χαμηλώνοντας τον

ώμο, ώστε να κατευθύνει τη μπάλα με ακρίβεια στο στόχο. Η μπάλα θα χτυπηθεί και με τους δύο πήχεις. Αρκετές φορές ο παίκτης εκτείνει πολύ το σώμα του για να φθάσει τη μπάλα, έτσι βρίσκεται χωρίς ισορροπία, όταν χτυπάει τη μπάλα. Πολλές φορές χρειάζεται να κάνει μια πτώση με κυβίστηση αφού έρθει σ' επαφή με τη μπάλα. Το σώμα είναι όρθιο και όταν αρχίζει την πτώση χαμηλώνει ελεγχόμενα.

Με τη φιλοσοφία ότι το παιχνίδι πρέπει να έχει διάρκεια, για να γίνει πιο θεαματικό και ανταγωνιστικό στην προβολή του στην τηλεόραση, η Διεθνής ομοσπονδία τροποποίησε τους ήδη υπάρχοντες κανονισμούς. Έτσι, η μπάλα σήμερα περιέχει λιγότερο αέρα, είναι πιο ξεφούσκωτη και δεν υπάρχουν πιαστές επαφές στην υποδοχή και στην άμυνα.

Η τροποποίηση αυτή αναγκάζει τους προπονητές και τους παίκτες να προσαρμοστούν κα να υιοθετήσουν νέες τεχνικές στην απόκρουση της μπάλας στην υποδοχή των επιθέσεων.

Άλλοτε οι προπονητές δίδασκαν στους παίκτες τους μια χαμηλή θέση ετοιμότητας ώστε να είναι έτοιμοι από αυτή τη θέση να κυνηγήσουν και να αποκρούσουν τη μπάλα, συνήθως με τα δύο χέρια με μανσέτα ή με τον ένα πήχυ ή καρπό (μπουνιά).

Σήμερα οι προπονητές διδάσκουν τους παίκτες τους, αφού περάσουν το αρχικό στάδιο μάθησης, να βρίσκονται με το κέντρο βάρους του σώματος τους λίγο υψηλότερα και με τα χέρια τους να βρίσκονται λυγισμένα στους αγκώνες και κοντά στο στήθος. Από αυτή τη θέση ετοιμότητας οι παίκτες είναι έτοιμοι να αποκρούσουν και χαμηλές άμυνες αλλά και ψηλές, με δύο ή με ένα χέρι, με κάποιες τεχνικές που υιοθετήθηκαν από το βόλεϊ παραλίας. Έτσι στις παλιές αμυντικές τεχνικές προστέθηκαν σήμερα και οι νέες τεχνικές που περιγράφονται παρακάτω.

Όσον αφορά τους ομαδικούς σχηματισμούς στην άμυνα, οι αρχικές θέσεις των παικτών βρίσκονται προς το κέντρο του γηπέδου και το μεγαλύτερο ποσοστό των αμυντικών ενεργειών παίρνει ο παίκτης Λίμπερο, ο οποίος συνήθως αντικαθιστά τον κεντρικό παίκτη, ή τον ακραίο επιθετικό της ζώνης 5.

7.4.1. Η απόκρουση με ένα χέρι

Στους αρχάριους παίκτες πρέπει να διδάσκεται η απόκρουση της μπάλας με τα δύο χέρια, γιατί έτσι μαθαίνουν να έχουν καλύτερο συντονισμό ή πειθαρχία στο σώμα τους. Οι έμπειροι όμως παίκτες, πρέπει πολλές φορές να χρησιμοποιούν την τεχνική χτυπήματος με το ένα χέρι. Αυτή η τεχνική συνήθως συνδυάζεται με πτώση. Για να μπορέσει ο παίκτης ν' αποκρούσει μια δυνατή μπαλιά με το ένα χέρι, απλά πρέπει να εκτείνει το βραχίονα του πλάγια και να χτυπήσει τη μπάλα από την εσωτερική πλευρά του βραχίονα. Ο βραχίονας πρέπει να είναι σχεδόν ίσιος, σταθερός, αλλά όχι τελείως άκαμπτος, για να απορροφήσει καλύτερα την πίεση της μπάλας.

7.4.2. Η απόκρουση πάνω απ' το κεφάλι

α) Η απόκρουση με τα δάχτυλα

Όταν μια μπαλιά έρχεται ψηλά, μετά από παρέκλιση από το μπλοκ, στο ύψος του κεφαλιού του παίκτη, τότε αυτός μπορεί ν' αποκρούσει με τα δάχτυλα, με λυγισμένα πόδια ή αγκώνες, όπως η πάσα από πάνω, αρκεί να μη μπει πολύ κάτω από τη μπάλα, για να μη του πάρει η μπάλα με τη δύναμη που έχει τα δάχτυλα πίσω.

β) Η απόκρουση «τομαχόουκ»

Είναι μια δεξιότητα που χρησιμοποιείται κυρίως στο βόλεϊ παραλίας. Στο βόλεϊ σάλας χρησιμοποιείται όταν ο παίκτης δεν προλάβει να μετακινηθεί πίσω και η μπάλα έρθει ψηλά πάνω από το κεφάλι του.

Ο παίκτης φέρνει και τα δύο του χέρια λυγισμένα στους αγκώνες πάνω από το κεφάλι του και στην προέκταση του μετώπου του. Οι παλάμες βλέπουν μπροστά με τα δάχτυλα ενωμένα και τους αντίχειρες να συνδέονται μεταξύ τους.

Η μπάλα έρχεται σ' επαφή με τις παλάμες, οι καρποί λυγίζουν προς τα πίσω και τα χέρια μετά την επαφή τεντώνουν από τους αγκώνες προς τα μπροστά και πάνω. Η τροχιά της μπάλας εξαρτάται από την κάμψη των καρπών, η απόσταση της μπάλας εξαρτάται από τη δύναμη των χεριών και η κατεύθυνση της από την στροφή των καρπών.

Μετά την επαφή με τη μπάλα ο παίκτης ανοίγει τις παλάμες του και παίρνει θέση ετοιμότητας για την

επόμενη ενεργεία του.

γ) Η απόκρουση με γροθιές

Είναι απόκρουση ανάγκης, όταν η μπάλα έρχεται ψηλά πάνω από το κεφάλι του παίκτη και αυτός οπισθοχωρεί, ή μετά από κακή απόκρουση του συμπαίκτη του.

Τα χέρια βρίσκονται πάνω από το κεφάλι λυγισμένα στους αγκώνες. Η μια παλάμη βρίσκεται με τα δάχτυλα κλειστά. Η άλλη παλάμη τυλίγεται γύρω από την πρώτη με τα δάχτυλα να την καλύπτουν. Οι αντίχειρες ο ένας πάνω στον άλλο σχηματίζουν «Χ».

Η επαφή με τη μπάλα γίνεται με τις πλάγιες άκρες των παλαμών που βλέπουν μπροστά. Κατά την επαφή, οι καρποί λυγίζουν προς τα πίσω, ενώ τα χέρια τεντώνουν μπροστά.

Μετά την απόκρουση ο παίκτης λύνει τα χέρια του και παίρνει θέση ετοιμότητας για την επόμενη κίνηση.

7.4.3. Η πτώση στο ένα γόνατο

Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται για την απόκρουση της μπάλας σε μικρή ή μεσαία απόσταση από τον παίκτη.

Η πτώση μπροστά, πάνω στο γόνατο, χρησιμοποιείται για μπαλιές που πέφτουν μπροστά από τον παίκτη. Ο παίκτης κάνει ένα μακρύ βήμα προς τη μπάλα, λυγίζοντας το μπροστινό πόδι, καθώς γέρνει πάνω στο μηρό. Το πίσω γόνατο πέφτει στο έδαφος και το πόδι σέρνεται προς τα εμπρός με το εσωτερικό του γόνατο στο πάτωμα. Αν η μπάλα βρίσκεται πλάγια, γίνεται το ίδιο πλάγια δεξιά ή αριστερά.

Το λύγισμα του σωστού γόνατου επιτρέπει στο σώμα να εκταθεί πιο μακριά και ν' αποκρουσθούν δυνατές μπαλιές με έκταση των χεριών. Η επαφή με τη μπάλα πρέπει να γίνει κοντά στο πάτωμα.

7.4.4. Η πτώση στα δύο γόνατα

Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται κυρίως από τους πασαδόρους για να πάρουν κάποιες μπαλιές από το δίχτυ. Πολλές φορές η πτώση στα γόνατα είναι μια ενδιάμεση θέση πριν την πτώση μπροστά. Πρέπει ν' αποφεύγεται για να μην δημιουργούνται κακώσεις στα γόνατα.

7.4.5. Το κύλισμα (ρολό)

Το ρολό δεν αποτελεί τεχνική για άμυνα. Είναι μια ενέργεια που επιτρέπει στον παίκτη να πέφτει στο έδαφος και να σηκώνεται γρήγορα, έχοντας χάσει την ισορροπία του αποκρούοντας τη μπάλα. Χρησιμοποιείται πιο συχνά από γυναίκες, ενώ οι άνδρες χρησιμοποιούν τη βουτιά μπροστά.

Ο παίκτης εκτείνει τα χέρια του, έρχεται σ' επαφή με τη μπάλα και μετά πέφτει στο έδαφος, κάνοντας ρολό. Δεν έχει σημασία πώς εκτελείται το ρολό ή προς ποια κατεύθυνση γίνεται. Συνήθως γίνεται προς τ' αριστερά ή τα δεξιά ανάλογα προς ποια κατεύθυνση βρίσκεται η μπάλα, που βρίσκεται ο παίκτης και που θέλει να στείλει τη μπάλα. Καλά είναι οι παίκτες να μπορούν να κάνουν κύλισμα (ρολό) δεξιά και αριστερά με την ίδια ευκολία.

7.4.6. Το χτύπημα με το ένα χέρι (γροθιά ή παλάμη)

Όταν η μπάλα κατευθύνεται μακριά πίσω από τον παίκτη, μετά από χτύπημα στο μπλοκ ή από κακή απόκρουση συμπαίκτη του, ο παίκτης μπορεί να χρησιμοποιήσει το χτύπημα με ένα χέρι.

Η απόκρουση μπορεί να γίνει με γροθιά με το ένα χέρι ή με τη βάση της παλάμης. Στόχος είναι να σωθεί η μπάλα και να πάρει μια ψηλή τροχιά ώστε ο επόμενος παίκτης να τη χειρισθεί καλύτερα.

7.4.7. Η απόκρουση με τα πόδια

Μετά τις τελευταίες αλλαγές των κανονισμών επιτρέπεται η απόκρουση της μπάλας με το πόδι. Η απόκρουση της μπάλας με το πόδι χρησιμοποιείται σε μπαλιές που κατευθύνονται στο έδαφος με γρήγορη κάθετη πορεία, είτε από επίθεση, είτε από χτύπημα στο μπλοκ, είτε ο παίκτης τρέχει να προλάβει κάποια μακρινή μπαλιά έξω από το γήπεδο και δεν προλαβαίνει να χρησιμοποιήσει κάποια άλλη τεχνική. Είναι μια λύση ανάγκης.

Στόχος της απόκρουσης με το πόδι είναι να σηκωθεί η μπάλα ψηλά για να δοθεί η ευκαιρία σε

κάποιον άλλο παίκτη να συνεχίσει το παιχνίδι, ή αν πρόκειται για τρίτη μπαλιά, γίνεται προσπάθεια να περάσει στο αντίπαλο γήπεδο.

7.4.8. Η ατομική τακτική του αμυντικού παίκτη Η πρόβλεψη της αντίπαλης επίθεσης

Για να προβλέψει ένας παίκτης της άμυνας την επίθεση του αντιπάλου θα πρέπει να λάβει υπόψη του τα ακόλουθα:

1. Τη σχέση ανάμεσα στο μπλοκ και τον επιθετικόΌποια περιοχή δεν καλύπτεται από το μπλοκ πρέπει να καλυφθεί από τον αμυντικό παίκτη. Ο

αμυντικός από τη βασική του θέση, θα πρέπει να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα του μπλοκ και να πάρει τέτοια θέση ώστε να καλύψει περιοχές που τυχόν θα αφήσει το μπλοκ.

2. Την απόσταση της μπάλας από το δίχτυΌσο πιο μακριά βρίσκεται η μπάλα από το δίχτυ τόσο πιο πολύ προς την τελική γραμμή πρέπει να

βρίσκονται οι αμυντικοί.3. Τη σχέση του επιθετικού με τη μπάλαΟ αμυντικός θα πρέπει να καταλάβει τη σχέση ανάμεσα στη μπάλα και στον ώμο του χεριού του

επιθετικού. Αν το χτύπημα προς την ευθεία είναι αδύναμο, θα πρέπει γρήγορα να κινηθεί επάνω και πίσω από το μπλοκ. Το ίδιο αν ένα διαγώνιο χτύπημα είναι αδύναμο, ο διαγώνιος αμυντικός θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα προς το κέντρο του γηπέδου.

4. Το σχέδιο περάσματος του επιθετικούΣε επίπεδο αρχαρίων είναι πολύ εύκολο για τους αμυντικούς παίκτες να καταλάβουν την πρόθεση του

επιθετικού, αν θα χτυπήσει διαγώνια ή ευθεία, από τη φορά του παίκτη.Σε προχωρημένο όμως επίπεδο, οι αμυντικοί παίκτες πρέπει να εξασκηθούν στο να καταλαβαίνουν

την πρόθεση του επιθετικού από τη θέση των ποδιών του κατά την απόσπαση για το άλμα. Αν τα πόδια ενός επιθετικού βρίσκονται μαζί και βλέπουν προς το δίχτυ αυτός θα κάνει επίθεση στην ευθεία. Αν το αριστερό του πόδι βρίσκεται πιο μπροστά από το δεξί και προς το κέντρο του γηπέδου τότε θα γίνει ένα διαγώνιο χτύπημα.

5. Την κατεύθυνση που κοιτάζει ο επιθετικόςΜερικοί επιθετικοί κοιτούν το στόχο της επίθεσης πριν τη φορά και το άλμα.6. Την αιώρηση του χεριού του επιθετικούΟ αμυντικός θα πρέπει να προσέξει τη μπάλα και το χέρι του επιθετικού κατά την αιώρηση, ώστε να

μπορέσει να καταλάβει τη διεύθυνση και την ταχύτητα της μπάλας.7. Το άλμαΗ εκρηκτικότητα και η ισορροπία του επιθετικού κατά το άλμα, δείχνει αν θα κάνει ένα δυνατό ή ένα

ελεγχόμενο επιθετικό χτύπημα. Συνήθως όταν ένας επιθετικός δεν έχει ισορροπία, εκτελεί ένα μαλακό χτύπημα ή ένα πλασέ.

7.5. Το σύστημα άμυνας με το «6 πίσω»Το σύστημα αυτό είναι ο πιο διαδεδομένος αμυντικός σχηματισμός και εφαρμόζεται για την

εξουδετέρωση μιας γρήγορης πολλαπλής επίθεσης.

Στο σύστημα αυτό την ευθύνη του πλασέ πίσω από το μπλοκ μοιράζεται ο ελεύθερος μπλοκέρ και ένας από τους δύο ακραίους αμυντικούς παίκτες.

Το σύστημα άμυνας με το «6 πίσω», επιτρέπει στους παίκτες να έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα προσαρμογής απέναντι σε διάφορα επιθετικά σχήματα. Μένοντας ο παίκτης No 6 πίσω στο κέντρο δυναμώνει την άμυνα κοντά στην τελική γραμμή και μπορεί να καλύψει και τους άλλους δύο αμυντικούς παίκτες (Σχ. 7.30) (Σχ. 7.31).

Κάθε παίκτης είτε παίζει στη διαγώνιο του γηπέδου είτε στην ευθεία, επιστρέφει από την αρχική στη βασική του θέση. Από αυτή τη θέση ο παίκτης που παίζει στην ευθεία μπορεί να δει αν το μπλοκ καλύπτει αποτελεσματικά τους πίσω χώρους του γηπέδου. Αν γίνεται αυτό, κινείται προς τα επάνω, πίσω από το μπλοκ για ν' αποκρούσει τα πλασέ.

Ο ελεύθερος μπλοκέρ μπαίνει κι αυτός για τα πλασέ μέσα στην επιθετική ζώνη στην περιοχή ευθύνης του, ή περιμένει στην μικρή διαγώνιο (αυτό εξαρτάται από τις ικανότητες του αντίπαλου επιθετικού και από το σημείο που βρίσκεται η μπάλα).

Σχήμα 7.32. Οι θέσεις των παικτών στον αμυντικό σχηματισμό με το 6 πίσω, προπαρασκευαστική κίνηση και τόξο καταδίωξης

Ο διαγώνιος παίκτης τοποθετείται έξω από τα χέρια του κεντρικού μπλοκέρ και ο παίκτης No 6 περιμένει πίσω σε κενό χώρο που αφήνει το μπλοκ ή κινείται προς την ευθεία, αν ο παίκτης της ευθείας κινήθηκε προς τα εμπρός για το πλασέ (Σχ. 7.32). Το μειονέκτημα αυτού του αμυντικού σχηματισμού είναι ότι αφήνει ένα κενό στη ζώνη 6 μπροστά (στο κέντρο του γηπέδου). Σήμερα το πλεονέκτημα της χρήσης του παίκτη Λίμπερο, έδωσε την ευχέρεια στους προπονητές να σχεδιάζουν καλύτερα την αμυντική τους τακτική.

Έτσι οι περισσότεροι προπονητές τοποθετούν τον παίκτη λίμπερο στη θέση του κεντρικού παίκτη ώστε να αρχίζει στην ζώνη 6. Αρκετοί όμως προπονητές που θέλουν τον κεντρικό επιθετικό τους να εκδηλώνει επίθεση από τη ζώνη 6, τοποθετούν τον παίκτη Λίμπερο στη ζώνη 5. Σε γενικές γραμμές η χρήση του παίκτη Λίμπερο και η επιλογή της θέσης που θα παίζει στην άμυνα, είναι καθαρά θέμα της συνολικής τακτικής της ομάδας, στην άμυνα αλλά και στην επίθεση.

7.6. Η σύνθεση της ομάδας 2:2:2Η σύνθεση ομάδας 2:2:2 είναι η 4:2 σύνθεση ομάδας με κάποια πρόσθετα στοιχεία στην τακτική. Με

την άνοδο του επιπέδου ικανότητας των παικτών και τις νέες απαιτήσεις του αγώνα, γεννιέται η ανάγκη να υπάρξει ένας ακόμη διαχωρισμός στην ειδίκευση των παικτών. Υπάρχουν οι δύο πασαδόροι αλλά οι τέσσερις επιθετικοί παίκτες ειδικεύονται σε δύο καθαρά επιθετικούς παίκτες (άσσοι επιθετικοί ή ακραίοι επιθετικοί) και σε δύο κεντρικούς επιθετικούς (κεντρικοί μπλοκέρ).

Για να επιλέξει μια ομάδα να παίξει αυτή τη σύνθεση, πρέπει να έχει ένα σημαντικό επίπεδο ικανότητας των παικτών σε όλους τους τομείς, τεχνικής και τακτικής. Βασική όμως προϋπόθεση είναι, να μπορούν οι παίκτες να κατευθύνουν τη μπάλα στη ζώνη 2 όπου βρίσκεται τώρα ο πασαδόρος.

Όταν εκτελεσθεί το σερβίς (για την ομάδα του σερβίρει) ή εκτελεσθεί η επίθεση (για την ομάδα που υποδέχεται), οι παίκτες πρέπει ν' αλλάξουν θέσεις. Οι πασαδόροι παίζουν στις θέσεις 2 μπροστά και 1 πίσω. Οι άσσοι επιθετικοί στις θέσεις 4 μπροστά και 5 πίσω. Οι μπλοκέρ στις θέσεις 3 μπροστά και 6 πίσω.

Σχήμα 7.33. Οι αρχικές θέσεις των παικτών στη 2:2:2 σύνθεση ομάδας και οι αλλαγές στην πίσω ζώνη.Στις αρχικές θέσεις της σύνθεσης της ομάδας 2:2:2, οι παίκτες τοποθετούνται διαγώνια, έτσι ώστε με

κάθε περιστροφή να υπάρχουν μπροστά, ένας πασαδόρος, ένας επιθετικός και ένας μπλοκέρ (Σχ. 7.33).

Σχήμα 7.34. Οι αλλαγές των παικτών στη μπροστινή ζώνηΟι αλλαγές των θέσεων όπως αναφέρθηκε γίνονται μόλις εκτελεσθεί το σερβίς, για την ομάδα που

σερβίρει. Για το λόγο αυτό οι παίκτες που πρόκειται να αλλάξουν, πρέπει να βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους (σε απόσταση 1 μ. βάσει του κανονισμού). Στην επιθετική ζώνη ο παίκτης που δεν απομακρύνεται καθόλου από το δίχτυ για την αλλαγή των θέσεων, είναι ο κεντρικός μπλοκέρ, έτσι ώστε να είναι έτοιμος για το μπλοκ (Σχ. 7.34).

Οι αλλαγές των θέσεων όταν η ομάδα υποδέχεται γίνονται ως εξής:

Σχήμα 7.35. Οι θέσεις των παικτών όταν η ομάδα τους υποδέχεται και οι αλλαγές των θέσεωνμετά την επίθεση.

α) Στην επιθετική ζώνη όταν ο επιθετικός πασαδόρος βρίσκεται στη ζώνη 2, οργανώνεται η επίθεση, γίνεται η κάλυψη της επίθεσης και μετά αλλάζουν θέσεις, ο επιθετικός με τον μπλοκέρ (Σχ. 7.35).

Σχήμα 7.36. Οι θέσεις των παικτών όταν η ομάδα τους υποδέχεται και οι αλλαγές των θέσεων μετά την επίθεση.

β) Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στη ζώνη 3 βρίσκεται με γωνία 45° προς το δίχτυ και προς τη ζώνη 2. Με το χτύπημα του σερβίς μετακινείται 2 βήματα προς τη ζώνη 2, οργανώνει την επίθεση και συμμετέχει στην κάλυψη της επίθεσης, και μετά γίνονται οι αλλαγές μεταξύ επιθετικού και μπλοκέρ (Σχ. 7.36).

γ) Όταν όμως ο πασαδόρος βρίσκεται στη ζώνη 4, η απόσταση που πρέπει να διανύσει ως τη ζώνη 2 είναι μεγάλη, γι' αυτό με το χτύπημα του σερβίς μετακινείται στη ζώνη 3 (όπως στο 4:2) εκτελεί πάσα στη ζώνη 4 ή 2 και μετά την κάλυψη της επίθεσης, αλλάζει θέση και πηγαίνει στη ζώνη 2, όπου παραμένει. Αργότερα, όταν ο πασαδόρος εξασκηθεί και αποκτήσει την ανάλογη ταχύτητα, η μετακίνηση αυτή από τη ζώνη 4 γίνεται κατευθείαν στη ζώνη 2.

Στην αμυντική ζώνη οι παίκτες υποδέχονται το σερβίς στις θέσεις τους, οργανώνεται η επίθεση, η κάλυψη της επίθεσης και μόλις η μπάλα περάσει στο αντίπαλο γήπεδο, αλλάζουν γρήγορα θέσεις (Σχ. 7.36).

Στη σύνθεση αυτή ο κεντρικός μπλοκέρ μετακινείται δεξιά-αριστερά και πηδάει μπλοκ μαζί με τους ακραίους επιθετικούς. Έτσι συμμετέχει σ' όλες τις επιθετικές φάσεις του αντιπάλου. Ο πασαδόρος αποδεσμεύεται από αυτό το καθήκον που κάνει τώρα ο μπλοκέρ και αφοσιώνεται κυρίως στην σωστή οργάνωση της επίθεσης. Σ' αυτή τη θέση που βρίσκεται τώρα ο πασαδόρος έχει καλύτερο οπτικό πεδίο προς το γήπεδο του αλλά και προς το αντίπαλο γήπεδο. Έχει τους δύο επιθετικούς μπροστά του. Έτσι μπορεί να οργανώσει επιθετικούς συνδυασμούς ώστε να παραπλανήσει το αντίπαλο μπλοκ. Βασική όμως προϋπόθεση, όπως αναφέρθηκε, είναι το υψηλό επίπεδο ικανότητας των παικτών στην υποδοχή, ώστε να κατευθύνεται η μπάλα στη ζώνη 2, όπως και στην επίθεση.

Σχήμα 7.37. Η υποδοχή του σερβίς με 5 παίκτες σε «W» σχηματισμό και με 4 παίκτες σε ημικύκλιο.Ο σχηματισμός της υποδοχής του σερβίς είναι ο ίδιος με το σχηματισμό της σύνθεσης 4:2 δηλαδή

χρησιμοποιείται ο σχηματισμός «W», με 5 παίκτες (Σχ. 7.37) και αργότερα με 4 παίκτες σε ημικύκλιο, όταν ο μπλοκέρ αναλαμβάνει την επίθεση α' χρόνου.

Η οργάνωση της επίθεσης γίνεται με πάσες πρώτου, δεύτερου και τρίτου χρόνου από τους παίκτες της ζώνης 3 και 4, με σκοπό την παραπλάνηση του αντίπαλου μπλοκέρ. Αργότερα χρησιμοποιούνται και επιθετικοί συνδυασμοί (κλιμάκωση, διασταύρωση) από τους παίκτες της ζώνης 3 και 4 με βασική προϋπόθεση όμως, η υποδοχή του σερβίς να κατευθύνεται στη ζώνη του πασαδόρου.

Σχήμα 7.38. Η κάλυψη της επίθεσης στο 2:2:2 σύστημα.Η κάλυψη της επίθεσης γίνεται με το σχηματισμό 2:3 ή 3:2. Οι παίκτες πρέπει να γνωρίζουν και τους

δύο σχηματισμούς έτσι ώστε να εφαρμόζουν τον ιδανικό ανάλογα με το συγκεκριμένο αντίπαλο (Σχ. 7.38).

Σχήμα 7.39. Η άμυνα με το 6 πίσω (πλευρική κάλυψη).Στην άμυνα χρησιμοποιείται ένας άλλος σχηματισμός από αυτόν με τον No 6 μπροστά (κεντρική

κάλυψη). Εφαρμόζεται η άμυνα με το No 6 πίσω. Είναι αποτελεσματική άμυνα αλλά με την προϋπόθεση οι παίκτες να γνωρίζουν καλά τις αμυντικές δεξιότητες και να έχουν αξιόλογο ποσοστό επιτυχίας. Σ' αυτό το σχηματισμό άμυνας, με το No 6 πίσω, η κάλυψη του πλασέ πίσω από το μπλοκ γίνεται από τον παίκτη της ζώνης 1 ή 5 ανάλογα από ποια ζώνη εκδηλώνεται η επίθεση του αντιπάλου.

Ο σχηματισμός αυτός άμυνας λέγεται «πλευρική κάλυψη» (Σχ. 7.39).Τα πλεονεκτήματα της 2:2:2 σύνθεσης ομάδας είναι: Επιτρέπεται η ανάπτυξη δυο κεντρικών παικτών που είναι οι καλύτεροι μπλοκέρ και καλοί

επιθετικοί. Προσφέρεται η δυνατότητα για ποικιλία επιθετικών συνδυασμών μεταξύ των δύο επιθετικών

(μπλοκέρ και άσσο επιθετικό). Τοποθετούνται οι βάσεις για μια ομαλή μετάβαση από αυτή τη σύνθεση ομάδας, στην 5:1

σύνθεση ομάδας, όσο βελτιώνεται το επίπεδο των παικτών στην τεχνική και τακτική.

8. ΤΟ ΣΕΡΒΙΣ ME ΑΛΜΑΤο πρώτο σερβίς με άλμα παρουσιάστηκε στην Πολωνία το 1955. Διαδόθηκε και έγινε δημοφιλές από

πολλές εθνικές ομάδες ανδρών. Στη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων του 1984, η εθνική ομάδα των ανδρών της Βραζιλίας κατέλαβε τη δεύτερη θέση, χάρη στην αποτελεσματικότητα του σερβίς με άλμα.

Έχει το μικρότερο χρόνο πτήσης από κάθε άλλο σερβίς, πράγμα που δυσκολεύει την απόκρουση του, ειδικά σε ομάδες που χρησιμοποιούν στην υποδοχή λιγότερους από τρεις παίκτες. Ο χρόνος πτήσης

του κυμαίνεται μεταξύ 0,7-0,9 του δευτερολέπτου. Έτσι ο παίκτης που υποδέχεται δεν έχει αρκετό χρόνο για ν' αντιδράσει (ελάχιστος χρόνος αντίδρασης ανθρώπου 0,3 δευτερόλεπτα).

Σήμερα όλες οι ομάδες κορυφαίου επιπέδου χρησιμοποιούν το σερβίς με άλμα. Το ποσοστό των σερβίς με άλμα από 25% στους Ολυμπιακούς του 1992, έφτασε στο 50% στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα, το 1996 στους άνδρες.

Στις κορυφαίες ομάδες των γυναικών χρησιμοποιούνται τα σερβίς με άλμα συστηματικά, αλλά από λίγες παίκτριες. Κυριαρχούν τα κυματιστά σερβίς (σερβίς τακτικής).

Η χρήση των σερβίς με άλμα έχει αναγκάσει τους προπονητές να προσαρμόσουν τους σχηματισμούς της υποδοχής του σερβίς και από τους 2 παίκτες που συμμετείχαν, να τους αυξήσουν σε 3 ή 4 παίκτες-υποδοχείς.

Η θέση ΕτοιμότηταςΟ παίκτης που εκτελεί το σερβίς στέκεται πίσω από την τελική γραμμή, με μέτωπο προς το δίχτυ,

αφήνοντας αρκετό χώρο από την τελική γραμμή για δύο βήματα φοράς κι ένα άλμα προσέγγισης.Η ανύψωσηΟ παίκτης πετάει τη μπάλα μπροστά, προς την τελική γραμμή και αρκετά ψηλά, ώστε ν' αφήσει

αρκετό χρόνο για την φορά.Η ανύψωση γίνεται κατά τη διάρκεια του δεύτερου βήματος φοράς, σε ύψος που ο κάθε παίκτης

μπορεί να φθάσει με το άλμα του. Η μπάλα πετιέται μέσα στον αγωνιστικό χώρο τόσο μακριά, ώστε ο παίκτης να τη φθάσει με την απογείωση του πίσω από την τελική γραμμή. Μετά την επαφή με τη μπάλα μπορεί να προσγειωθεί μέσα στο γήπεδο.

Για ένα δεξιόχειρα παίκτη η φορά αρχίζει με το δεξί πόδι, ακολουθεί το αριστερό μ' ένα μεγαλύτερο βήμα, και συνεχίζει με το πάτημα πριν την απογείωση, που είναι ένα μεγάλο βήμα με το δεξί και ένα αντιστηρικτικό με το αριστερό (δεξί-αριστερό).

Αυτή η φορά καλύπτει μια μεγάλη απόσταση (περίπου 3μ.). Επομένως διευκολύνει ένα κατά μήκος και ύψος άλμα. Κάθε παίκτης πρέπει να υπολογίσει τη δική του απόσταση φοράς από την τελική γραμμή, ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να πατήσει την τελική γραμμή.

Η επαφήΗ κίνηση του τεντώματος του χεριού είναι όμοια μ' αυτήν του επιθετικού χτυπήματος και η επαφή με

τη μπάλα είναι όμοια μ' αυτήν στο από πάνω μετωπικό περιστρεφόμενο σερβίς. Είναι φανερό πώς το ψηλότερο σημείο επαφής της μπάλας είναι και το πιο πλεονεκτικό για το σερβίς, γιατί μιμείται ένα επιθετικό χτύπημα. Όσο περισσότερες στροφές έχει η μπάλα, τόσο μεγαλύτερη είναι η καμπύλη της τροχιά της και μικρότερος ο χρόνος πτήσης της.

8.1. Η διδασκαλία του σερβίς με άλμαΗ διδασκαλία του σερβίς με άλμα, ακολουθεί την ίδια διαδικασία όπως η διδασκαλία όλων των άλλων

ειδών σερβίς.Ο παίκτης που θα επιλέξει αυτή την τεχνική σερβίς για να τη χρησιμοποιεί στον αγώνα, πρέπει να έχει

ικανά σωματικά και φυσικά προσόντα. Δηλαδή να είναι σχετικά ψηλός και να έχει σχετικά μεγάλο άλμα, για να βρίσκει τη μπάλα στο ψηλότερο δυνατόν σημείο. Ένα άλλο σημείο που πρέπει να προσεχθεί είναι ο βαθμός αποτελεσματικότητας που πρέπει να έχει ο παίκτης. Πολλές φορές ένα σερβίς με άλμα, είναι πιο εύκολο στην αντιμετώπιση του, από ένα κυματιστό σερβίς.

8.2. Το κυματιστό σερβίς με άλμαΤα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται το κυματιστό σερβίς με άλμα. Είναι μια παραλλαγή του σερβίς με

άλμα. Είναι ένα σερβίς τακτικής που χρησιμοποιείται κυρίως για να αιφνιδιάσει τους αντίπαλους υποδοχείς που περιμένουν ένα δυνατό σερβίς με άλμα.

Σκοπός του παίκτη είναι να χτυπήσει τη μπάλα μαλακά χωρίς να της δώσει στροφές και να την κατευθύνει κυρίως στην μπροστινή ζώνη του γηπέδου, σε κενό χώρο ή σε συγκεκριμένο παίκτη για λόγους τακτικής, όπως για παράδειγμα ο παίκτης δεν είναι καλός στην υποδοχή, ή για να μη συμμετάσχει στην επίθεση.

Η εκτέλεση του είναι σχεδόν η ίδια με το σερβίς με άλμα, αλλά διαφέρει μόνο στο χτύπημα. Το χτύπημα γίνεται με την παλάμη, ακαριαία όπως το κυματιστό σερβίς (Κεφ. 6).

Η διδασκαλία του κυματιστού σερβίς με άλμα ακολουθεί την ίδια διαδικασία όπως η διδασκαλία των άλλων ειδών σερβίς.

9. Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ 5:1 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣΕίναι εύκολο αφού οι παίκτες μάθουν να παίζουν την 2:2:2 σύνθεση ομάδας, να περάσουν στην

εκμάθηση της επόμενης κατά σειρά διδασκαλίας σύνθεση, την 5:1.Τα θέματα της τακτικής που πρέπει να επιλυθούν σ' αυτή τη σύνθεση είναι:α) η ειδίκευση ενός μόνο πασαδόρου που διεισδύει από την πίσω ζώνη για να εκτελέσει την πάσα

(προπόνηση στην ατομική τεχνική και στην τακτική του πασαδόρου).β) η ατομική προπόνηση της τεχνικής και της τακτικής των επιθετικών, μπλοκέρ και διαγώνιου στις

θέσεις που παίζουν.γ) η εκμάθηση νέων στοιχείων της τακτικής στην υποδοχή του σερβίς (υποδοχή με 4, με 3 παίκτες ή

κρυμμένη υποδοχή).δ) η εκμάθηση νέων στοιχείων της τακτικής στην επίθεση και στην κάλυψη της επίθεσης (επιθετικοί

συνδυασμοί με 3 επιθετικούς).ε) η εκμάθηση νέων στοιχείων της τακτικής στην άμυνα (αμυντικός σχηματισμός με τον παίκτη που δε

συμμετέχει στο μπλοκ, ανοιχτή ζώνη άμυνας).στ) η εξάσκηση όλων αυτών των στοιχείων της τακτικής με σύνθετες ομαδικές ασκήσεις.Η σύνθεση 5:1 είναι η πιο τελειοποιημένη σύνθεση. Οι παίκτες μπορούν να διδαχθούν και να

εφαρμόζουν μέσα σ' αυτή τη σύνθεση όλα τα στοιχεία της τεχνικής με τις ποικιλίες τους και όλα τα στοιχεία της τακτικής.

9.1.1. Η Υποδοχή με 4 παίκτες

Σε υψηλού επιπέδου ομάδες χρησιμοποιείται η υποδοχή με 4 παίκτες. Συνήθως σε ομάδες των ανδρών, γιατί οι άνδρες είναι πιο μεγαλόσωμοι ώστε να καλύπτουν μεγαλύτερη περιοχή ή επειδή το δίχτυ στους άνδρες είναι πιο ψηλό από των γυναικών, με αποτέλεσμα τα σερβίς των ανδρών να έχουν μικρότερη ταχύτητα και ψηλότερο τόξο απ' ότι τα σερβίς των γυναικών.

Σχήμα 9. 1. Η υποδοχή του σερβίς με 4 παίκτες.Ο σχηματισμός υποδοχής με 4 παίκτες μπορεί να έχει τα παρακάτω σχήματα: Σχήμα «U», σχήμα

μισοφέγγαρο «υ» ή ευθεία γραμμή « - »(Σχ. 9.1).Τα πλεονεκτήματα αυτών των σχηματισμών είναι:

Σχήμα 9.2. Η υποδοχή του σερβίς με 4 παίκτες (απομάκρυνση από την υποδοχή, του γρήγορου επιθετικού). η απομάκρυνση ενός επιθετικού από την υποδοχή ώστε να είναι πιο έτοιμος για την επίθεση (Σχ.

9.2).

Σχήμα 9.3. Η υποδοχή του σερβίς με 4παίκτες (υπερφόρτωση ζώνης). η υπερφόρτωση μιας πλευράς του γηπέδου, με 2-3 επιθετικούς (υπερφόρτωση ζώνης) (Σχ. 9.3).

Σχήμα 9.4. Η υποδοχή του σερβίς με 4 παίκτες (κλειστή διείσδυση του πασαδόρου). η κλειστή διείσδυση του πασαδόρου για γρηγορότερη μετακίνηση στη θέση του (Σχ. 4 )Συνήθως

τη θέση του κεντρικού της πίσω ζώνης στην υποδοχή παίρνει ο παίκτης ,λίμπερο.

9.1.2. Η Υποδοχή με 3 παίκτες

Στο σχηματισμό υποδοχής με χρησιμοποιούνται οι 3 καλύτεροι κρύβοντας τον πασαδόρο και τους δύο άλλους παίκτες που μπορεί να είναι ή γρήγοροι επιθετικοί ή αδύναμοι υποδοχείς.

Το μειονέκτημα του σχηματισμού αυτού είναι, ότι οι παίκτες έχουν να καλύψουν μεγαλύτερο χώρο ευθύνης στο γήπεδο και ότι ο πασαδόρος παίζει πολλές φορές μακριά από το δίχτυ για να υποδέχονται πάντοτε σ' όλες τις περιστροφές οι ίδιοι παίκτες.

Το πλεονέκτημα του σχηματισμού αυτού είναι, ότι δεν υπάρχουν αμφισβητούμενες περιοχές. Οι τρεις παίκτες χωρίζουν το γήπεδο σε 3 ίσα μέρη και ο καθένας είναι υπεύθυνος για τον χώρο του.

Σχήμα 9.5. Η υποδοχή του σερβίς με 3 παίκτες σε 2 σχηματισμούς.Συνήθως χρησιμοποιείται από ομάδες ανδρών (Σχ. 9.5).

9.1.3. Η Υποδοχή με 2 παίκτες

Σχήμα 9.6. Η υποδοχή του σερβίς με 2 παίκτεςΗ υποδοχή του σερβίς με 2 παίκτες επιχειρήθηκε από ομάδες της Ανατολικής Ευρώπης. Στους

Ολυμπιακούς του '84 η ομάδα ανδρών των Η.Π.Α. σημείωσε επιτυχίες μ' αυτόν τον σχηματισμό υποδοχής.

Ο σχηματισμός αυτός είναι πολύ αποτελεσματικός όταν οι ίδιοι παίκτες υποδέχονται σ' όλες τις περιστροφές (απόλυτη εξειδίκευση στην υποδοχή). Οι 2 υποδοχείς μπορεί να είναι οι 2 άσσοι παίκτες ή ένας άσσος παίκτης και ο διαγώνιος παίκτης, ώστε να είναι ελεύθεροι οι γρήγοροι επιθετικοί για την 1η επίθεση.

Πρόσφατα, με την εξέλιξη και αποτελεσματικότητα του σερβίς με άλμα, ο σχηματισμός υποδοχής με 2 παίκτες έγινε πολύ τρωτός, γιατί δεν δίνει επαρκή χρόνο αντίδρασης στους δύο υποδοχείς για να καλύψουν τη μεγάλη περιοχή που είναι υπεύθυνοι (Σχ. 9.6).

9.1.4. Σχηματισμοί κρυμμένης υποδοχής

Σχήμα 9.7. Οι σχηματισμοί κρυμμένης υποδοχής.Σ' ένα σχηματισμό κρυμμένης υποδοχής, οι παίκτες της επιθετικής ζώνης τοποθετούνται σε τέτοιες

θέσεις, ώστε να νομίζει ο αντίπαλος ότι είναι παίκτες της αμυντικής ζώνης. Αν ο αντίπαλος δεν γνωρίζει καλά την ομάδα και δεν ελέγχει προσεκτικά τη σειρά περιστροφής, μπορεί να γελαστεί και να μη μπλοκάρει τον «κρυμμένο» επιθετικό. Αυτό όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί γιατί ο αντίπαλος θα το αντιληφθεί σύντομα.

Ο σχηματισμός αυτός χρησιμοποιείται πολλές φορές για να συμμετέχει στην υποδοχή ένας καλός υποδοχέας από την επιθετική ζώνη, ώστε να καλυφθεί ένας αδύνατος στην αμυντική ζώνη.

Στην περίπτωση μιας υποδοχής με κρυμμένο επιθετικό, ο προπονητής πρέπει να λαμβάνει υπόψη του και το ρίσκο να αχρηστευθεί ο επιθετικός, αν έχει ν' αντιμετωπίσει κάποια μακρινή δύσκολη υποδοχή (Σχ. 9.7). Στην περίπτωση αυτή ο πασαδόρος πρέπει να είναι έτοιμος να εκτελέσει πάσα στον αμυντικό παίκτη που εκτελεί επίθεση από την πίσω ζώνη.

9.2. Η διείσδυση του πασαδόρου προς την καθορισμένη περιοχήΣτη σύνθεση ομάδας 5-1, ο πασαδόρος πρέπει να έρθει από την πίσω ζώνη προς την περιοχή του

(μεταξύ της ζώνης 3 και 2) σε τρεις περιστροφές.Κατά την υποδοχή του σερβίς η απόσταση που θα διανύσει ο πασαδόρος εξαρτάται από το

σχηματισμό υποδοχής που θα έχει η ομάδα και από τη θέση του σ' αυτόν το σχηματισμό.Η ταχύτητα του πασαδόρου, κατά τη μετακίνηση προς την περιοχή του, πρέπει να είναι

συγχρονισμένη, με την ταχύτητα της μπάλας.Παράλληλα πρέπει να φθάσει έγκαιρα στην περιοχή του πριν γίνει η υποδοχή και έχοντας καλή

οπτική επαφή με τη μπάλα κατά το σερβίς και την υποδοχή, καθώς και με τους παίκτες του και τους αντίπαλους μπλοκέρ.

9.2.1. Η διείσδυση από τη ζώνη Ι

Σχήμα 9.8. Η διείσδυση του πασαδόρου από τη ζώνη 1 (σε «W» σχηματισμό υποδοχής).Όταν ο πασαδόρος διεισδύει από τη ζώνη 1, πρέπει να σταθεί πίσω από το δεξιό ώμο του δεξιού

μπροστά επιθετικού, με τις μύτες των ποδιών του λίγο πιο πίσω από τις μύτες του μπροστινού του

παίκτη. Όταν ο παίκτης που εκτελεί το σερβίς χτυπήσει τη μπάλα, ο πασαδόρος πρέπει να τρέξει προς το δίχτυ, ακολουθώντας μια μικρή πορεία από την έξω μεριά του γηπέδου. Η διείσδυση μπορεί να είναι ανοιχτή ή κλειστή ανάλογα με την τακτική της ομάδας του (Σχ. 9.8).

9.2.2. Η διείσδυση από τη ζώνη 6

Σχήμα 9.9. Η διείσδυση του πασαδόρου από τη ζώνη 6.Όταν ο πασαδόρος διεισδύει από το κέντρο, θα πρέπει να σταθεί πίσω από το δεξιό ώμο του

κεντρικού μπροστά παίκτη με τις μύτες των ποδιών του πίσω από τις μύτες του κεντρικού μπροστά.Ακριβώς με το χτύπημα του σερβίς, ο πασαδόρος κινείται κατ' ευθείαν προς το δίχτυ, γυρίζοντας την

πλάτη του προς αυτό για να έχει οπτική επαφή με όλο το γήπεδο. Κοιτά τη μπάλα πάνω από τον αριστερό του ώμο ενώ με πίσω βήματα κινείται κατά μήκος του διχτιού, στην περιοχή του. Η διείσδυση μπορεί να είναι ανοιχτή ή κλειστή (Σχ. 9.9).

9.2.3. Η διείσδυση από τη ζώνη 5

Όταν ο πασαδόρος διεισδύει από τη ζώνη 5 πρέπει να σταθεί πίσω από τον αριστερό ώμο του αριστερού μπροστά παίκτη. Αν το σερβίς κατευθύνεται διαγώνια, ο πασαδόρος θα τρέξει ευθεία προς και κατά μήκος του διχτιού, κοιτώντας τη δεξιά πλάγια γραμμή του γηπέδου. Μόλις φθάσει στην περιοχή του απλά γυρίζει προς τα δεξιά.

Αν το σερβίς κατευθύνεται προς την ευθεία του, τότε ο πασαδόρος πρέπει να τρέξει «υπό γωνία» προς την περιοχή του για να έχει οπτική επαφή με τη μπάλα. Όταν φθάσει στην περιοχή του γυρίζει μέτωπο πάλι προς τη ζώνη 4.

Σχήμα 9.1.0. Η διείσδυση του πασαδόρου από τη ζώνη 5.Αν το σερβίς είναι πολύ γρήγορο, ή ο πασαδόρος είναι πολύ αργός, τότε πρέπει να προσαρμοστεί η

υποδοχή του σερβίς έτσι, ώστε να μικρύνει η απόσταση του πασαδόρου από τη θέση του. Αυτό μπορεί να γίνει με μετακίνηση του όλου σχηματισμού μπροστά προς τη ζώνη που διεισδύει ο πασαδόρος ή με κλειστή διείσδυση, δηλαδή ο πασαδόρος με τον μπροστά του επιθετικό να μείνουν κοντά στο δίχτυ έξω από την υποδοχή (Σχ. 9.10).

9.2.4. Η διείσδυση μετά από την αντίπαλη επίθεση

Το πρώτο καθήκον του πασαδόρου είναι να συμμετέχει στην άμυνα εδάφους, αλλά μόλις αντιληφθεί ότι η μπάλα δεν κατευθύνεται σ' αυτόν, μετακινείται γρήγορα προς την περιοχή του (διεισδύει).

Η διείσδυση του πασαδόρου προς την περιοχή του πρέπει να είναι προσεκτικά συγχρονισμένη με τις κινήσεις του μπροστά δεξιού παίκτη (του διαγώνιου παίκτη) ώστε να μη συγκρουστούν.

Η ευθύνη είναι του πασαδόρου να βρει το συντομότερο δρόμο προς την περιοχή του, χωρίς να συγκρουσθεί με τον παίκτη, ο οποίος κυρίως μετά από μπλοκ έχει πλάτη προς το γήπεδο.

9.2.5. Η ποιότητα της πάσας

Ένας καλός πασαδόρος είναι αυτός που μεγιστοποιεί τις ικανότητες του επιθετικού. Οι διάφοροι επιθετικοί δεν έχουν τον ίδιο χρόνο αντίδρασης, ύψος, αλτική ικανότητα, έτσι ο πασαδόρος πρέπει να

εξασκηθεί στο να προσαρμόζει τις πάσες του στις ικανότητες της τεχνικής και τις προτιμήσεις των επιθετικών, ώστε να δώσει μια βολική μπαλιά για τον κάθε επιθετικό.

Μία σωστή πάσα πρέπει να πάρει πολύ λίγες ανάποδες στροφές. Έτσι ο πασαδόρος θα εκτελέσει μια μαλακή πάσα με μια οριζόντια ταχύτητα που φθάνει ακριβώς στο σημείο επαφής από τον επιθετικό. Μια πάσα με ανάποδες στροφές έχει μικρότερη οριζόντια ταχύτητα και έτσι βελτιώνεται ο συγχρονισμός του επιθετικού με τη μπάλα. Όσο πιο μακρινή, ή ψηλή, ή μπηχτή είναι η πάσα, τόσο πιο σημαντικό είναι να τις δοθούν ανάποδες στροφές, ενώ για μικρότερες αποστάσεις αυτό δεν είναι απαραίτητο.

9.2.6. Η οπτική επαφή του πασαδόρου

Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στην περιοχή του ή μετακινείται προς αυτήν, πρέπει να διατηρεί οπτική επαφή με το σερβίς, ή το καρφί και έπειτα με την υποδοχή ή την άμυνα.

Όταν η κατεύθυνση της μπάλας είναι φανερή, ο πασαδόρος παίρνει τα μάτια του από τη μπάλα στιγμιαία, κοιτάζει το μπλοκ και τους επιθετικούς του. Έπειτα γυρίζει και κοιτάζει τη μπάλα, εκτελεί την πάσα κι ετοιμάζεται για την κάλυψη της επίθεσης. Οι καλοί πασαδόροι χρησιμοποιούν την περιφερειακή τους όραση ενώ κάνουν πάσα, για να δουν το αντίπαλο μπλοκ.

Οι προπονητές με ειδικές ασκήσεις πρέπει να αναγκάζουν το πασαδόρο να διατηρεί οπτική επαφή με τους επιθετικούς του πριν από κάθε πάσα. Οι ειδικές ασκήσεις πρέπει να δίνονται και για την εξάσκηση της περιφερειακής όρασης του πασαδόρου για την αντίληψη του μπλοκ.

Η ικανότητα το να βλέπει ο πασαδόρος τόσο τους επιθετικούς του, όσο και το αντίπαλο μπλοκ καθορίζουν την επιτυχία των ενεργειών του. Σε έκτακτες περιπτώσεις πρέπει να υπάρχει ακουστική επικοινωνία μεταξύ του πασαδόρου και των επιθετικών του.

9.2.7. Η πάσα μετά από υποδοχή του σερβίς με οριζόντια και με κατακόρυφη ταχύτητα

Σχήμα 9.11.Η τεχνική του πασαδόρου πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με την ιδιαιτερότητα της τροχιάς ή της

δύναμης που έχει η μπάλα που κατευθύνεται σ' αυτόν.Η μπάλα μπορεί να έρχεται προς τον πασαδόρο από την υποδοχή με μεγάλη οριζόντια ταχύτητα ή με

μια κατακόρυφη ταχύτητα. Κάθε τύπος χρειάζεται ιδιαίτερη αντιμετώπιση από τον πασαδόρο, για να εκτελέσει μια σωστή πάσα.

Μπαλιές με μεγάλη οριζόντια ταχύτητα πρέπει να πασάρονται με τον πασαδόρο σε γωνία 45° προς το δίχτυ, με το δεξί του πόδι πιο μπροστά από το αριστερό και τον δεξιό ώμο πιο κοντά στο δίχτυ. Ο πασαδόρος πρέπει να χρησιμοποιήσει το δεξί του χέρι για να σταματήσει τη φορά της μπάλας προς το αντίπαλο γήπεδο, κάνοντας μια πλάγια πάσα πάνω από τον δεξιό ώμο. Η δύναμη που θα δώσει ο πασαδόρος θα βγάλει την μπάλα από το δίχτυ και θα την κατευθύνει προς τον επιθετικό (Σχ. 9.11).

Για τις μπαλιές που έρχονται από υποδοχή ή άμυνα αρκετά ψηλά, ο πασαδόρος πρέπει να τοποθετηθεί κάθετα προς το δίχτυ, κινώντας το αριστερό του πόδι μπροστά και περιστρέφοντας τα ισχία προς την περιοχή σκόπευσης. Από αυτή τη θέση μεταβιβάζει τη μπάλα προς τον επιθετικό.

9.2.8. Η μετακίνηση του πασαδόρου

Σπάνια η μπάλα κατευθύνεται ακριβώς επάνω στον πασαδόρο. Συνήθως ο πασαδόρος κινείται προς τη μπάλα όσο πιο αποτελεσματικά μπορεί, χρησιμοποιώντας μικρά γρήγορα βήματα.

Η ενέργεια της πάσας ύστερα από κίνηση είναι πολύ διαφορετική από ότι η πάσα σε στάση. Γι' αυτό ο πασαδόρος πρέπει να εξασκείται σε ειδικές ασκήσεις στην πάσα σε στάση, σε κίνηση και μετά από

κίνηση σε διάφορες περιοχές του γηπέδου.Όταν ο πασαδόρος μετακινείται σε μικρές αποστάσεις μπροστά πρέπει να εκτελεί μικρά συρτά

βήματα με οδηγό το δεξί του πόδι. Όταν μετακινείται προς τα πίσω, κάνει το ίδιο αλλά χρησιμοποιώντας πρώτο το αριστερό του πόδι. Για μεγαλύτερες αποστάσεις από 2-3 βήματα ο πασαδόρος πρέπει να τρέξει προς τη μπάλα κι αν υπάρχει χρόνος να σταματήσει και να κάνει πάσα. Σ' αυτή την περίπτωση το προτελευταίο βήμα είναι ένα μικρό βήμα σταματήματος. Αν δεν υπάρχει χρόνος για να σταματήσει, θα πρέπει να κάνει πάσα σε κίνηση.

Ο πασαδόρος πρέπει να επιδιώκει να βρίσκει τη μπάλα στο ψηλότερο δυνατόν σημείο της τροχιάς της, έτσι ώστε να γίνεται γρηγορότερη η επίθεση. Γι' αυτό σε μπαλιές που διαγράφουν μεγάλο μήκος τροχιάς, ο πασαδόρος πρέπει να βγει από το δίχτυ να συναντήσει τη μπάλα, παρά να περιμένει να μεταβιβάσει τη μπάλα από χαμηλότερο σημείο.

Η τροχιά της πορείας του πασαδόρου πρέπει να είναι καθορισμένη από πριν και να εξασκείται στην προπόνηση.

Το ίδιο καθορισμένη πρέπει να είναι και η πορεία του διαγώνιου παίκτη που οπισθοχωρεί από το δίχτυ. Η πορεία του παίκτη χρησιμότητας ποικίλλει ανάλογα με τον επιθετικό συνδυασμό που θα ακολουθήσει. Έτσι υπάρχουν δύο περιπτώσεις. Ο διαγώνιος παίκτης να οπισθοχωρήσει προς το κέντρο του γηπέδου και ο πασαδόρος να διεισδύσει εξωτερικά του δηλαδή από τον δεξιό του ώμο ή να οπισθοχωρήσει προς την πλάγια γραμμή του γηπέδου, οπότε ο πασαδόρος διεισδύει ανάμεσα από αυτόν και τον κεντρικό μπροστά παίκτη για να πάει στη θέση του. Πολλές φορές κρίνεται αναγκαία η προφορική συνεννόηση πασαδόρου - επιθετικού για την αποφυγή συγκρούσεων.

9.2.9. Ο χειρισμός του χρόνου

Σε έναν επιθετικό συνδυασμό, ο πασαδόρος είναι ο πρώτος υπεύθυνος για να δημιουργήσει το σωστό συγχρονισμό. Σε μια γρήγορη επίθεση αν ο επιθετικός έχει ξεκινήσει λίγο πιο γρήγορα, ο πασαδόρος μπορεί να καθυστερήσει την πάσα:

με το να κάμψει λίγο παραπάνω τους καρπούς του πίσω, κρατώντας τη μπάλα στα χέρια του με το να λυγίσει τους αγκώνες λίγο περισσότερο με το να λυγίσει τα γόνατα του και να κάνει πάσα από χαμηλότερο σημείο να κάνει μια λίγο ψηλότερη πάσαΓια να επιταχύνει την πάσα, ο πασαδόροςμπορεί: να πηδήξει προς τη μπάλα με τα χέρια τελείως τεντωμένα και να τη διώξει γρήγορα να κάνει πάσα με το ένα χέρι στο ψηλότερο σημείο του άλματος του, ειδικά για γρήγορη επίθεση να κάνει μια πάσα με χαμηλότερη τροχιάΓια να μπορέσει ο πασαδόρος να κάνει αυτές τις προσαρμογές, πρέπει πάντα να διατηρεί οπτική

επαφή με τους επιθετικούς του για ν' αντιλαμβάνεται έγκαιρα που βρίσκεται ο καθένας.

9.3. Η τεχνική μιας πάσας έκτακτης ανάγκηςΗ τέλεια συνθήκη θα ήταν, η μπάλα να πηγαίνει ακριβώς στα χέρια του πασαδόρου, αυτό όμως δεν

γίνεται πάντοτε. Ο πασαδόρος αναγκάζεται να μετακινείται και ν' αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις.Πολλές φορές η μπάλα έρχεται πολύ χαμηλά και ο πασαδόρος αναγκάζεται να χαμηλώσει το κέντρο

βάρος του, λυγίζοντας τα γόνατα με ανοιχτά τα ισχία. Η ενέργεια της μεταβίβασης γίνεται τεντώνοντας πρώτα το πίσω πόδι, μετά το μπροστά και παράλληλα τεντώνοντας τα χέρια.

Πολλές φορές η μπάλα έρχεται χαμηλά αριστερά ή δεξιά του πασαδόρου. Αυτός τότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσει μια προβολή με το δεξί ή το αριστερό πόδι ανάλογα, για να μπει κάτω από τη μπάλα και να πασάρει.

Για να χαμηλώσει ακόμη περισσότερο μπορεί να στηριχτεί στο ένα γόνατο, ή ακόμη και στα δύο γόνατα. Αυτή η κίνηση απαιτεί πολύ δύναμη και αντοχή στα πόδια.

Πάσα με ρολάρισμα (πίσω- πλάγια-εμπρός)Για να αποφύγει το σφύριγμα μιας πιαστής πάσας ο πασαδόρος πρέπει να τοποθετήσει το σώμα του

έτσι, ώστε η μπάλα να έρχεται ανάμεσα στους ώμους του. Πολλές φορές δεν προλαβαίνει να φέρει το σώμα του κάτω από τη μπάλα κι αναγκάζεται να κάνει μια πάσα χωρίς ισορροπία, πέφτοντας στο

έδαφος. Ο πασαδόρος πρέπει να μάθει να πέφτει μαλακά, εκτελώντας ρολάρισμα. Πρέπει να μάθει να ρολάρει πίσω και πλάγια το ίδιο καλά.

Πάσα με μανσέταΟ πασαδόρος πρέπει να αποφεύγει να χρησιμοποιεί την πάσα με μανσέτα, γιατί δε μπορεί να ελέγχει

τόσο καλά την τροχιά της μπάλας όσο με τα δάχτυλα. Πολλές φορές όμως αναγκάζεται να το κάνει όταν έχει ν' αντιμετωπίσει πολύ χαμηλές μπαλιές.

Μπάλες που αναπηδούν από το δίχτυΠολλές μπαλιές μετά από χαμηλή άμυνα, κατευθύνονται προς το δίχτυ. Ο πασαδόρος πρέπει να

μπορεί να γυρίσει αυτές τις μπαλιές και να τις σώσει. Ο πασαδόρος πρέπει ν' αντιλαμβάνεται έγκαιρα αυτές τις μπαλιές, ώστε να προετοιμάζεται ανάλογα για να τις αποκρούσει, όπως επίσης πρέπει ν' αντιλαμβάνεται και την αντίδραση του διχτιού. Ο πασαδόρος πρέπει να εξετάζει το δίχτυ και την αντίδραση του στα διάφορα σημεία του πριν από το παιχνίδι.

Όταν ο πασαδόρος βλέπει τη μπάλα να κατευθύνεται προς το δίχτυ πρέπει να προσπαθήσει να υπολογίσει την ταχύτητα και τη γωνία της μπάλας, ώστε να καταλάβει τη γωνία αναπήδησης της μπάλας.

Έτσι όταν μια μπαλιά κατευθύνεται στην κορυφή του διχτιού ο πασαδόρος πρέπει να τοποθετείται κοντά σ' αυτό για ν' αποκρούσει. Εάν η μπάλα αναπηδά στο κάτω μέρος του διχτιού, πρέπει να σταθεί αρκετά μακριά από αυτό για ν' αποκρούσει τη μπάλα.

Η ομάδα πρέπει να μάθει να αντιμετωπίζει το δίχτυ ως μέρος του παιχνιδιού κι όχι ως εμπόδιο.

9.4. Ο πασαδόρος ως επιθετικόςΌταν ο πασαδόρος βρίσκεται στη μπροστινή ζώνη στη σύνθεση 5-1, πρέπει ν' αποτελεί απειλή για το

αντίπαλο μπλοκ και την άμυνα εδάφους.Αν οι μπλοκέρ δεν περιμένουν επίθεση από τον πασαδόρο, συγκεντρώνονται στους δύο άλλους

επιθετικούς και τους δυσκολεύουν στην επίθεση τους.Ο πασαδόρος πρέπει να μπορεί να κάνει μια επίθεση, γνωρίζοντας τις τεχνικές της δυνατής επίθεσης

και του μαλακού χτυπήματος πλασέ). Το πλασέ θα πρέπει να κρατήσει τους αντίπαλους μπλοκέρ ανοιχτά κατά μήκος του διχτιού και τους αντίπαλους παίκτες της άμυνας αρκετά μπροστά στο γήπεδο για να προσέχουν τα πλασέ του πασαδόρου.

Ο πασαδόρος θα πρέπει να είναι ικανός να πλασάρει και με τα δύο χέρια (αριστερό-δεξί). Με το δεξί χέρι πρέπει να πλασάρει μπαλιές που είναι πάνω στο δίχτυ, είτε προς τον χώρο του αντίπαλου δεξιού μπροστά παίκτη, ή πίσω από την πλάτη του στο χώρο του αριστερού μπροστά παίκτη.

Ο πασαδόρος τοποθετεί την παλάμη του σε γωνία 45° κάτω από τη μπάλα, με τον πήχυ να περιστρέφεται έτσι ώστε η παλάμη του να είναι αντιμέτωπη με το κεφάλι του. Έρχεται σ' επαφή με τη μπάλα πάνω από το ύψος του διχτιού, λυγίζοντας τον αγκώνα και τινάζοντας τον καρπό του. Αυτό είναι ένα μαλακό πλασέ. Οι ψηλοί πασαδόροι μπορούν να εκτελέσουν ένα δυνατό πλασέ με το δεξί χέρι, σε μια ψηλή πρώτη μπάλα πάνω στο δίχτυ. Ενώ σηκώνει και τα δύο του χέρια για να πασάρει, ξαφνικά γυρνάει το δεξιό του καρπό και σπρώχνει δυνατά τη μπάλα μακριά από το μπλοκ. Είναι το πιο γρήγορο από τα πλασέ αλλά προϋποθέτει ψηλό και επιδέξιο πασαδόρο.

Ο πασαδόρος θα πρέπει να εξασκηθεί στο δυνατό και στο μαλακό πλασέ και με το αριστερό χέρι. Είναι πολύ αποτελεσματικό ένα πλασέ στο κέντρο του γηπέδου με το αριστερό χέρι.

Ο πασαδόρος θα πρέπει να χρησιμοποιεί τα πλασέ για να αιφνιδιάζει τον αντίπαλο και στις δύο φάσεις του παιχνιδιού: και μετά από υποδοχή του σερβίς και στην αντεπίθεση.

Πρέπει να ενεργεί την τελευταία στιγμή για να μην αποκαλύπτει τις προθέσεις του. Δεν πρέπει όμως να το χρησιμοποιεί συνέχεια γιατί θα τον αντιληφθούν οι αντίπαλοι και θα τον περιμένουν.

Ο πασαδόρος και ο διαγώνιος παίκτης πρέπει να μάθουν να κάνουν επίθεση χωρίς φορά, χρησιμοποιώντας επιτόπιο άλμα, για να καρφώνουν μπαλιές που κατευθύνονται, πάνω στο δίχτυ, μετά από υποδοχή.

9.5. Η προπόνηση της διείσδυσης του πασαδόρουΤο σημείο που πρέπει να βρίσκεται ο πασαδόρος για να παραλάβει τη δεύτερη μπαλιά είναι η θέση

μεταξύ των ζωνών 3-2, όπως αναφέρθηκε. Σε όποιο σημείο και να βρίσκεται ο πασαδόρος πρέπει να

μετακινηθεί έγκαιρα προς αυτή τη θέση, έχοντας πλήρη έλεγχο του τι συμβαίνει σ' όλο το γήπεδο (οπτική αντίληψη), για να παραλάβει τη δεύτερη μπαλιά και να εκτελέσει πάσα.

Ακολουθώντας τη δομή του αγώνα, πρέπει να ξεχωρίσουν οι κινήσεις του πασαδόρο ανάλογα με τη συγκεκριμένη φάση για να μπορέσουν να εξασκηθούν ανάλογα.

Έτσι γίνεται ο διαχωρισμός:1. Η κίνηση του πασαδόρου κατά την υποδοχή του σερβίς:α. με προέλευση από τις ζώνες της πρώτης γραμμήςβ. με προέλευση από τις ζώνες της δεύτερης γραμμής2. Η κίνηση του πασαδόρου κατά την αντεπίθεση από θέση άμυνας:α. από ζώνες της πρώτης γραμμής β. από ζώνες της δεύτερης γραμμής Η προπόνηση του πασαδόρου κατά την αντεπίθεση χωρίζεται,

σε κίνηση από ελεύθερη μπαλιά και σε κίνηση από επίθεση.Ο βαθμός δυσκολίας στις πιο πάνω περιπτώσεις διαφέρει σε δύο σημεία: α) στο χρόνο δράσης,

δηλαδή όταν ο πασαδόρος κινείται για να εκτελέσει πάσα από άμυνα κατά την αντεπίθεση, είναι δυσκολότερη η κίνηση του γιατί ο χρόνος είναι μικρότερος από ότι κατά την ελεύθερη μπαλιά ή την υποδοχή του σερβίς, β) στην απόσταση που διανύει ο πασαδόρος. Η απόσταση που διανύει ο πασαδόρος από τις ζώνες 4 και 5 στα αριστερά του γηπέδου προς τη ζώνη 3-2, είναι σαφώς μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη. Κυρίως όταν γίνεται ανοιχτή διείσδυση από τη ζώνη 5.

Τα σημεία που πρέπει να προσεχθούν κατά τη μετακίνηση του πασαδόρου είναι:1. Η αφετηριακή του θέση.2. Ο προσανατολισμός του κατά τη μετακίνηση του.3. Η πορεία του.4. Η θέση του σώματος, του κεφαλιού του, έτσι ώστε να μη χάσει την οπτική επαφή με τη μπάλα κατά

τη διάρκεια της τροχιάς του σερβίς και της υποδοχής.5. Τι παρατηρεί κατά την μετακίνηση του (μπάλα, συμπαίκτης, αντίπαλοι).

9.5.1. Η οργάνωση της προπόνησης

Η προπόνηση του πασαδόρου μπορεί να γίνει: Με έναν πασαδόρο και τον προπονητή, με 2 πασαδόρους και τον προπονητή, με 2 πασαδόρους, 2 επιθετικούς και τον προπονητή. Μπορεί να γίνει στο μισό γήπεδο. Η τροχιά του σερβίς μπορεί ν' αντικατασταθεί με αυτο-πάσα από έναν παίκτη ή τον προπονητή.

Εάν η πρώτη μπαλιά έχει ανοδική πορεία σημαίνει ότι είναι ελεύθερη μπαλιά, όταν δεν έχει ανοδική πορεία σημαίνει ότι είναι επιθετική ενέργεια κ.α.

9.5.2. Η κίνηση του πασαδόρου κατά την υποδοχή του σερβίς

Ασκήσεις1. Διείσδυση από τη ζώνη 1 κατά την υποδοχή του σερβίς

Σχήμα9.12.Οι Α και Β παίκτες είναι σταθεροί. Ο Π1 και ο Π2 είναι οι πασαδόροι. Ο Α στέλνει τη μπάλα με σχετικά

ψηλή τροχιά στον Β. Ο Β με μανσέτα στέλνει τη μπάλα στο στόχο το σημείο 3-2 όπου πρέπει να μετακινηθεί ο Π1 για να παραλάβει τη μπάλα και να εκτελέσει πάσα στον Α, στη ζώνη 4. Στη συνέχεια ο Π1 κινείται για κάλυψη προς τον Α και επιστρέφει στην αφετηριακή του θέση (στη ζώνη 1 για άμυνα). Το ίδιο εκτελεί με τη σειρά του ο Π2 (Σχ. 9.12). Το χρονικό σημείο που πρέπει να ξεκινήσει ο πασαδόρος είναι λίγο μετά την πάσα του Α, χωρίς να χάσει την οπτική επαφή της μπάλας. Λίγο πριν η μπάλα φθάσει στο Β, ο πασαδόρος πρέπει να είναι στη θέση του για να παραλάβει την μπάλα. Τη στιγμή που η

μπάλα είναι στο ψηλότερο σημείο της τροχιάς της ο πασαδόρος πρέπει να ρίξει μια γρήγορη ματιά στο αντίπαλο γήπεδο, για να δει το μπλοκ. Στο απέναντι γήπεδο μπορεί να βρίσκεται ένας παίκτης και να χρησιμοποιεί ένα σινιάλο, το οποίο ο πασαδόρος να δηλώνει ότι το αντιλήφθηκε - εξάσκηση περιφερειακής όρασης.

2. Διείσδυση, από τη ζώνη 5 κατά την υποδοχή του σερβίς

Σχήμα9.13.Η ίδια με την προηγούμενη άσκηση. Οι Π1 Π2 είναι οι πασαδόροι που διεισδύουν από τη ζώνη 5,

πίσω από ένα αντικείμενο (μια καρέκλα) που αντικαθιστά τον παίκτη της ζώνης 4. Σημείο υποδοχής θεωρείται η ζώνη 1, ενώ σημείο τροφοδοσίας η ζώνη 2. Ο Π1 και Π2 εκτελούν κίνηση χωρίς να χάσουν την οπτική επαφή με τη μπάλα γυρίζουν δεξιόστροφα ώστε να έχουν μέτωπο στη ζώνη 4 και εκτελούν πίσω πάσα στη ζώνη 2 (Σχ. 9.13). Εκτελούν κάλυψη και επιστρέφουν στην αφετηριακή τους θέση.3. Διείσδυση από τη ζώνη 5 κατά την υποδοχή του σερβίς με εναλλαγή τροφοδοσίας στις ζώνες 4 και 2

Σχήμα 9.14.Όπως στην προηγούμενη άσκηση, αλλά τοποθετούνται άλλοι δύο βοηθητικοί παίκτες. Οι Π1 και Π2

πασαδόροι διεισδύουν από τη ζώνη 5 και εκτελούν πότε πάσα στο 4 και πότε πίσω πάσα στο 2. Οι παίκτες Α1 και Α2 υποδέχονται τη μπάλα από τον προπονητή πότε στη ζώνη 5 και πότε στη ζώνη 1. Έτσι η κίνηση του πασαδόρου διαφέρει ανάλογα από που θα παραλάβει τη μπάλα για να γυρίσει δεξιόστροφα ή αριστερόστροφα ώστε να μη χάσει την οπτική επαφή με τη μπάλα και να έχει πάντα μέτωπο στη ζώνη 4. Για να υπάρξει αποτέλεσμα στην εξάσκηση, μετά την αφομοίωση των κινήσεων πρέπει να επιβάλλεται από τους πασαδόρους να εκτελούν τις ενέργειες με τη σειρά που πρέπει, όπως παρατήρηση, στροφή μετώπου, ακρίβεια στη μεταβίβαση. Έτσι ενεργοποιείται η διεργασία της παρατήρησης-προσοχής, μέσω της κεντρικής και περιφερειακής όρασης (Σχ. 9.14).

Η εξάσκηση της κίνησης του πασαδόρου από τις ζώνες της πρώτης γραμμής δεν είναι απαραίτητο να γίνεται χωριστά, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να μετακινηθεί ο πασαδόρος από τη ζώνη 4, 3 και 2 όταν έχει εξασκηθεί στην δυσκολότερη μετακίνηση από τη ζώνη 5. Εξάλλου η κίνηση αυτή διδάσκεται στην προπόνηση της ομαδικής τακτικής.

9.5.3. Η κίνηση του πασαδόρου κατά την άμυνα

Η πάσα μετά από θέση άμυνας και διείσδυση

Σχήμα9.15.Για να υπάρχουν συνθήκες που πλησιάζουν στον αγώνα, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον δύο

παίκτες (ο ένας να είναι ο πασαδόρος), και να τους έχουν ανατεθεί αμυντικά καθήκοντα. Ένας παίκτης ή ο προπονητής βρίσκεται κοντά στο δίχτυ στη ζώνη 4 και προσποιείται επίθεση. Ένας παίκτης βρίσκεται στη ζώνη 2 και είναι ο βοηθητικός πασαδόρος (Ο διαγώνιος) ώστε να εκτελέσει πάσα στην περίπτωση

που ο πασαδόρος εκτελέσει άμυνα.Ο προπονητής μετά από πάσα ελέγχου καρφώνει σ' έναν από τους αμυντικούς παίκτες Π ή Α. Αν

αποκρούσει ο Α ο Π τρέχει να παραλάβει την μπάλα, εκτελεί πάσα στον προπονητή και επιστρέφει στη θέση του. Αν αποκρούσει ο Π, ο Β εκτελεί χρέη πασαδόρου (Σχ. 9.15).

Στην άμυνα μπορεί να συμμετέχει και ο Β. Αν αποκρούσει ο πασαδόρος, ο Β εκτελεί χρέη πασαδόρου, αν αποκρούσει ο ίδιος, ο πασαδόρος διεισδύει και ο Β γίνεται επιθετικός. Ο προπονητής πάντα εκτελεί μια πάσα ελέγχου, ώστε να δώσει χρόνο στον πασαδόρο να επιστρέψει στη θέση του.

Τονίζεται ότι πρώτα πρέπει να προσεχθεί η άμυνα και μετά η διείσδυση του πασαδόρου. Η διείσδυση πρέπει να γίνεται με τη συντομότερη πορεία. Πρέπει να υπάρχει συνεννόηση μεταξύ των παικτών, κυρίως μεταξύ του Π και του Β ώστε να μη συγκρουσθούν, όπως επίσης να υπάρχει συνεννόηση για το ποιος θα εκτελέσει την πάσα.

9.5.4. Η πάσα μετά από θέση άμυνας στην πρώτη γραμμή

Σχήμα9.16.5. Ο πασαδόρος αμύνεται συνήθως στη ζώνη 2. Όταν λοιπόν γίνεται επίθεση από την αντίπαλη

ζώνη 2 ο πασαδόρος απομακρύνεται από το δίχτυ και αμύνεται περίπου στα 3 μ. Ο προπονητής μετά από μια πάσα ελέγχου εκτελεί τοποθετημένη επίθεση προς τη ζώνη 1 ή προς τον πασαδόρο. Αν αμυνθεί ο U παίκτης, ο πασαδόρος εκτελεί πάσα προς τον προπονητή. Αν αμυνθεί ο πασαδόρος κατευθύνει τη μπάλα στον προπονητή (Σχ. 9.16) και επαναλαμβάνεται το ίδιο.

Σχήμα9.17.6. Η ίδια άσκηση με την 5 μπορεί να γίνει με 2Π (διαγώνιους) και 2U (πολυσύνθετους) και να

εξασκούνται εναλλάξ. Έτσι πετυχαίνετε διάρκεια στην άσκηση (Σχ. 9.16).

9.5.5. Ασκήσεις πασαδόρου σε κακής ποιότητας πρώτη μπαλιά

Σχήμα9.18.7. Ο προπονητής με το καλάθι με τις μπάλες βρίσκεται στη μέση της τελικής γραμμής και μετά από

μια πάσα ελέγχου πετάει μπάλες έξω από τα 3μ. Οι πασαδόροι Π1 και Π2 εναλλάξ πρέπει να διεισδύσουν στη θέση τους και από εκεί να μετακινηθούν προς το σημείο που βρίσκεται η μπάλα και να εκτελέσουν πάσα στη ζώνη 4 ή στη ζώνη 2 όπου βρίσκονται οι Α και Β παίκτες που στέλνουν τη μπάλα ξανά στον προπονητή για να επαναληφθεί το ίδιο (Σχ. 9.17).

8. Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνει σ' όλο το γήπεδο, αν οι Α και Β επιτίθενται κανονικά, τρέχουν να πάρουν τις μπάλες τους, ενώ οι Γ και Δ παίρνουν τις θέσεις τους και εκτελούν το ίδιο (Σχ. 9.18).

Σχήμα 9.19.9. Η ίδια άσκηση με την 8 αλλά ο προπονητής πετάει τη μπάλα κοντά στο δίχτυ με διάφορες

ταχύτητες και κατευθύνσεις (Σχ. 9.19). Ο πασαδόρος πρέπει να εκτελέσει με ακρίβεια μια πάσα εκεί που μπορεί, χρησιμοποιώντας κάποιες κατάλληλες τεχνικές, όπως πάσα με άλμα ή πάσα με ένα χέρι.

Σχήμα 9.20.10. Ένας παίκτης από τη ζώνη 4 εκτελεί τοποθετημένη επίθεση στον πασαδόρο στη ζώνη 1, ο

πασαδόρος αφού αποκρούσει τρέχει να εκτελέσει μια πάσα σε όποια ζώνη θέλει από μπαλιά που του πετάει ο προπονητής του (Σχ. 9.20). Στόχος της άσκησης είναι η ετοιμότητα του πασαδόρου για άμυνα και η ταχύτητα του για να διεισδύσει και να εκτελέσει πάσα.

9.6. Το σύστημα παιχνιδιού του πασαδόρουΤο επίπεδο μιας ομάδας είναι ανεβασμένο, όταν οι παίκτες εφαρμόζουν ένα σύστημα επικοινωνίας,

που ορίζει διαφορετικά είδη πάσας. Με τη χρησιμοποίηση αυτού του συστήματος, ο επιθετικός και ο πασαδόρος πετυχαίνουν να επικοινωνούν γρήγορα μεταξύ τους, για το ύψος και τη θέση της πάσας. Η γρήγορη μετάδοση αυτής της πληροφορίας είναι αποφασιστική για την οργάνωση της επίθεσης. Κάνοντας νοήματα με τα δάχτυλα ή λέγοντας αριθμούς, γράμματα ή λέξεις, μπορούν να μεταδώσουν ένα «σύνθημα» για τις κινήσεις του καθενός. Κάθε ομάδα χρησιμοποιεί διάφορα είδη επικοινωνίας, ανάλογα με τις απαιτήσεις της.

9.6. 1. Η κωδικοποίηση του διχτιού

Το 1973 ο Zim Colleman πρότεινε ένα σύστημα με αριθμούς για να περιγράψει το ύψος και τη θέση του κάθε τύπου πάσας.

Ο Colleman χώρισε το δίχτυ σε 9 ίσα τμήματα ανά 1 μ. και άρχισε την αρίθμηση από την άκρη αριστερά. Στο σημείο 6 τοποθετείται ο πασαδόρος. Σημειώνοντας τους τρεις χρόνους επίθεσης με αριθμούς 1,2,3 είναι εύκολο με ένα διψήφιο αριθμό να ορίσεις ακριβώς το σημείο της πάσας π.χ. 12 (είναι μια πάσα 2ου χρόνου στην άκρη του διχτιού στο No 4).

Σχήμα 9.21. Το Σύστημα παιχνιδιού του πασαδόρου.

Το 1984 ο Selliger τροποποιεί το σύστημα του Colleman. Χωρίζει κι αυτός σε 9 ίσα τμήματα το δίχτυ. Το κάθε τμήμα πλάτους 1μ, εκτείνεται από την κεντρική γραμμή μέχρι την γραμμή των 3μ. Τα τμήματα είναι καθορισμένα: το 5 ορίζει το πιο έξω αριστερό τμήμα, στη ζώνη 4 και προχωρώντας από αριστερά προς τα δεξιά: 4,3,2,1,0,A,B,C. Το τμήμα Ο είναι το σημείο που βρίσκεται ο πασαδόρος (Σχ. 9.21).

Το δεύτερο ψηφίο του αριθμού που χρησιμοποιεί, ορίζει το ύψος και το χρόνο της πάσας ή την ταχύτητα και το χρόνο της πάσας. Για παράδειγμα με τον αριθμό 12 εννοείται μια πάσα 2ου χρόνου (60-120 cm ύψους) στο σημείο 1 δηλαδή μπροστά στον πασαδόρο. Για κάθε χρόνο υπάρχουν 8 είδη πάσας.

1ου χρόνου: 51, 41, 31, 21, 11, Α1 Β1 C1

2ου χρόνου: 52, 42, 32, 22, 12, Α2, Β2, C2,3ου χρόνου: 53, 43, 33, 23, 13, Α3, Β3, C3

Σε ομάδες που δεν έχουν μεγάλη ακρίβεια στις πάσες και σωστό συντονισμό με τους χρόνους επίθεσης, τα σημεία του διχτιού μπορούν να μειωθούν σε επτά ή πέντε για να διευκολυνθούν οι παίκτες.

Η προσυνεννόηση αυτή μεταξύ των παικτών γίνεται γιατί ανάλογα με το τι πάσα θα πάρουν οι επιθετικοί πρέπει να κανονίσουν τις αρχικές τους θέσεις και το χρόνο που θα ξεκινήσουν τη φορά για το άλμα τους.

Συχνά εμφανίζονται περιπλοκές κατά τη διάρκεια της επίθεσης στο σύστημα παιχνιδιού του πασαδόρου. Οι περιπλοκές οφείλονται σε μια λάθος υποδοχή του σερβίς που ανάγκασε τον πασαδόρο να μετακινηθεί μπροστά ή πίσω από την θέση του. Σ' αυτή την περίπτωση υπάρχουν δύο συστήματα εφαρμογής το σταθερό και το μεταβαλλόμενο σύστημα. Στο σταθερό σύστημα όπου και να μετακινηθεί ο πασαδόρος ο επιθετικός επιτίθεται στη ζώνη που υπέδειξε.

Σχήμα 9.22. Το Μεταβαλλόμενο σύστημα πασαδόρου.Στο μεταβαλλόμενο σύστημα, ο επιθετικός κινείται πάντοτε μαζί με τον πασαδόρο. Ισχύουν οι ζώνες

που αναφέρθηκαν αλλά αφαιρούνται μερικές ανάλογα με την θέση του πασαδόρου (Σχ. 9.22). Το σταθερό σύστημα συνήθως εφαρμόζεται σε ομάδες που οι επιθετικοί τους θέλουν να επιτίθενται στις ζώνες τους σταθερά. Το μεταβαλλόμενο σύστημα είναι καλύτερο, λιγότερο σύνθετο και εφαρμόζεται πιο εύκολα από τις ομάδες.

9.7. Οι ομαδικοί επιθετικοί συνδυασμοίΜε την εξέλιξη του αθλήματος παγκοσμίως, εξελίχθηκε το μπλοκ και η άμυνα σε τέτοιο σημείο, που

στη σύγκρουση ανάμεσα σε έναν επιθετικό και δύο τρεις μπλοκέρ, δεν παρουσιάζονται πολλές ευκαιρίες στον επιθετικό για να περάσει.

Αυτό ανάγκασε τις ομάδες να βρουν τρόπους αντιμετώπισης του μπλοκ. Έτσι δημιουργήθηκε το σύνθετο επιθετικό παιχνίδι.

Το σύνθετο επιθετικό παιχνίδι αναπτύχθηκε πρώτα από ασιατικές ομάδες. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση, για όλο και περισσότερο σύνθετη επίθεση, συμπεριλαμβανομένης και της επίθεσης από την πίσω ζώνη.

Ο σκοπός μιας πολλαπλής επίθεσης είναι να αποδιοργανώσει το αντίπαλο μπλοκ και την άμυνα εδάφους, ώστε να επιτεθεί ο παίκτης αποτελεσματικά. Αυτό πετυχαίνετε με διάφορους τύπους επίθεσης, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία πασών με διαφορετικά ύψη και ταχύτητες.

Μια τέτοια πολλαπλή επίθεση μπορεί να ακινητοποιήσει τον αντίπαλο κεντρικό μπλοκέρ, με

αποτέλεσμα ο επιθετικός να έχει ν' αντιμετωπίσει μονό μπλοκ, να σκορπίσει το μπλοκ έξω πλάγια, ή να το απορυθμίσει, δημιουργώντας κενό ανάμεσα του.

Ο πασαδόρος παίζει ένα πολύ κρίσιμο ρόλο σε κάθε σύνθετο επιθετικό συνδυασμό. Πρέπει να είναι ικανός να πασάρει ποικίλες πάσες διαφορετικού ύψους και ταχύτητας. Οι επιθετικοί δημιουργούν τις ευκαιρίες αλλά ο πασαδόρος τελικά επιλέγει που θα εκτελέσει πάσα.

Βασική προϋπόθεση των επιθετικών συνδυασμών είναι: 1) η πολύ καλή υποδοχή της ομάδας 2) οι κατάλληλοι επιθετικοί (γρήγοροι, ικανοί, έμπειροι, δηλαδή να κατέχουν καλά την τεχνική της επίθεσης) 3) ο ικανός πασαδόρος. Ο πασαδόρος πρέπει να είναι έμπειρος, επιδέξιος και να μπορεί να συνεργάζεται με τους επιθετικούς.

Στους επιθετικούς συνδυασμούς δεν υπάρχει πολύ καλή επιθετική κάλυψη, γιατί όσο περισσότεροι επιθετικοί συμμετέχουν τόσο πιο δύσκολη γίνεται η κάλυψη της επίθεσης.

Σχήμα 9.23. Παράλληλοι επιθετικοί συνδυασμοί.

Σχήμα 9.25. Ο επιθετικός συνδυασμός «διασταύρωση» μπροστά από τον πασαδόροΟι επιθετικοί συνδυασμοί μπορεί να γίνουν με τη συμμετοχή 2 ή 3 παικτών. Υπάρχουν οι παράλληλοι

(Σχ. 9.23) και οι διασταυρούμενοι επιθετικοί συνδυασμοί (Σχ. 9.24).

9.7.1. Τα είδη των επιθετικών συνδυασμών Η Διασταύρωση

Είναι το πιο διαδεδομένο είδος επιθετικών συνδυασμών και χρησιμοποιείται από πολλές ομάδες. Όπως φαίνεται από την ονομασία γίνεται διασταύρωση της φοράς των επιθετικών και αλλαγή ζώνης επίθεσης (συνήθως του ενός). Οι διασταυρώσεις μπορούν να γίνονται:

μπροστά στον πασαδόρο (Σχ. 9.25)

Σχήμα 9.26. Ο επιθετικός συνδυασμός «διασταύρωση» πίσω από τον πασαδόρο

πίσω από τον πασαδόρο (Σχ. 9.26)

Σχήμα 9.27. Ο επιθετικός συνδυασμός «διασταύρωση» με τον πασαδόρο ανάμεσα. με τον πασαδόρο ανάμεσα (Σχ. 9.27).Η αποτελεσματικότητα τους οφείλεται στο ότι με τη διασταύρωση των επιθετικών δεν είναι εύκολο να

διασταυρωθούν και οι αντίπαλοι μπλοκέρ, έτσι ο επιθετικός που καρφώνει βρίσκεται με έναν αντίπαλο μπλοκέρ και αυτόν όχι σε σωστή τοποθέτηση.

Η Κλιμάκωση

Σχήμα 9.28. Υποδείγματα του επιθετικού συνδυασμού «κλιμάκωση».Κλιμάκωση είναι ο επιθετικός συνδυασμός δύο επιθετικών που επιτίθενται ο ένας πίσω από τον άλλο

στην ίδια ζώνη, σε δύο διαφορετικούς χρόνους.Η κλιμάκωση μπορεί να γίνει μπροστά από τον πασαδόρο ή πίσω από αυτόν, ή μπορεί να γίνει με

έναν επιθετικό και έναν αμυντικό παίκτη.Η αποτελεσματικότητα της κλιμάκωσης οφείλεται στο ότι ένας μπλοκέρ έρχεται αντιμέτωπος με δύο

επιθετικούς στο ίδιο σημείο και πρέπει να διαλέξει αν θα πηδήξει στον πρώτο ή στον δεύτερο επιθετικό. Στην ικανότητα του πασαδόρου οφείλεται αν ο επιθετικός θα καρφώσει χωρίς καθόλου μπλοκ (Σχ. 9.28).

Οι Προσποιήσεις

Σχήμα 9.29. Υποδείγματα του επιθετικού συνδυασμού «προσποίηση» μπροστά, πίσω και επί τόπου(από τον κεντρικό επιθετικό).

Οι προσποιήσεις έχουν σχέση περισσότερο με την ατομική τακτική του επιθετικού καιαφορούν την ικανότητα του παίκτη ν' αλλάξει την τελευταία στιγμή κατεύθυνση φοράς

παραπλανώντας το αντίπαλο μπλοκ. Οι προσποιήσεις μπορούν να γίνουν είτε δεξιά, είτε αριστερά, είτε επιτόπου, κυρίως από τον κεντρικό επιθετικό (Σχ. 9.29).

Ανάλογα με το είδος της φοράς τους, οι προσποιήσεις ονομάζονται:1) Γέλασμα (Trick). Στην προσποίηση, αυτή ο επιθετικός εκτελεί μια ευθεία (οριζόντια) φορά για μια

επίθεση 1ου χρόνου, σταμάτημα και μετατόπιση με ένα πηδηματάκι δεξιά ή αριστερά (120 εκ. περίπου) για να καρφώσει τη μπάλα. Η μπάλα πρέπει να βρίσκεται περίπου 60 εκ. πάνω από το δίχτυ. Αυτή η ενέργεια γίνεται σ' οποιοδήποτε σημείο του γηπέδου. Ο επιθετικός πρέπει να έχει ιδανικό ύψος και καλή αλτική ικανότητα.

2) Η αντλία (Pump). Ο επιθετικός πλησιάζει για μια 1ου χρόνου επίθεση με κανονική φορά κι ένα μικρό πηδηματάκι στα δάχτυλα των ποδιών. Ο επιθετικός κάνει ψεύτικη απόσπαση με κατάλληλες κινήσεις των χεριών και των ποδιών, καθυστερεί λίγο και μετά εκτελεί κανονική απόσπαση.

Σκοπός αυτής της προσποίησης είναι να διασπάσει τον κάθετο χρόνο του μπλοκ. Η πάσα που παίρνει είναι λίγο ψηλότερη από τον 1ο χρόνο.

Σχήμα 9.30. Η «ολίσθηση».3) Η ολίσθηση (The slide). Είναι μια αργή 1ου χρόνου επίθεση. Ο επιθετικός έρχεται με μέτωπο προς

το δίχτυ, εκτελεί μια φορά με ένα ή δύο βήματα και ξαφνικά αλλάζει φορά και κινείται κατά μήκος του διχτιού.

Η ολίσθηση μπορεί να γίνει με μια συνηθισμένη απόσπαση με δύο πόδια. Συχνά όμως γίνεται με το ένα πόδι, που είναι πιο εύκολο και πιο αποτελεσματικό. Ο επιθετικός καλύπτει έτσι μια μεγαλύτερη οριζόντια απόσταση και βρίσκει τη μπάλα σε ψηλότερο σημείο. Για έναν δεξιόχειρα παίκτη η ολίσθηση γίνεται με το πόδι από αριστερά προς τα δεξιά. Ενώ για έναν αριστερόχειρα παίκτη γίνεται το αντίθετο. Η πάσα για την ολίσθηση είναι όσο το δυνατόν παράλληλη προς το δίχτυ. Αυτό επιτρέπει στον επιθετικό να καρφώσει τη μπάλα σε πολλά σημεία της τροχιάς της (Σχ. 9.30).

9.7.2. Η φόρτιση ζώνης

Είναι η επίθεση δυο επιθετικών στο ίδιο σχεδόν σημείο του διχτιού (όχι διαδοχικά όπως στην κλιμάκωση αλλά στον ίδιο χρόνο). Κι εδώ η αποτελεσματικότητα οφείλεται στο ότι ο κεντρικός μπλοκέρ έχει ν' αντιμετωπίσει δύο επιθετικούς που καρφώνουν με πάσα στον ίδιο χρόνο, αλλά με ένα μέτρο απόστασης μεταξύ τους. Ο ακραίος μπλοκέρ δεν προλαβαίνει να μετακινηθεί για να βοηθήσει εξαιτίας της απόστασης και της ταχύτητας που εκδηλώνεται η επίθεση. Έτσι ο επιθετικός μπορεί να καρφώσει με ένα ή κανένα μπλοκ.

9.7.3. Το κρυφό σημείο

Σήμερα οι περισσότερες ομάδες υψηλού επιπέδου παίζουν με τον παίκτη που επιτίθεται σε 2ο χρόνο να περνάει από κάποιο σημείο εξαφάνισης, πριν καταλήξει σε κάποιο σημείο του διχτιού. Το

σημείο αυτό βρίσκεται μπροστά στον πασαδόρο περίπου 3μ. από το δίχτυ. Από το σημείο αυτό, ο παίκτης 2ου χρόνου δείχνει με σήμα κρυφά στον πασαδόρο το σημείο που θα επιτεθεί. Η συνεννόηση γίνεται κατά την πτήση της 1ης μπάλας και οπωσδήποτε πρέπει ο κεντρικός επιθετικός να ξεκινήσει για 1ο χρόνο, για να παρασύρει το αντίπαλο μπλοκ (Σχ. 9.31).

Σχήμα 9.31. Το «κρυφό σημείο». Το σημείο εξαφάνισης του παίκτη που επιτίθεται με 2ο χρόνο.

9.8. Η Διδασκαλία των επιθετικών συνδυασμώνΗ βασική προϋπόθεση για την εκμάθηση των επιθετικών συνδυασμών είναι: α) οι επιθετικοί παίκτες να έχουν τελειοποιήσει την επιθετική τους τεχνική και τις ποικιλίες αυτήςβ) να γνωρίζουν να εκτελούν αποτελεσματικά επιθέσεις 3ου, 2ου και 1ου χρόνουγ) να υπάρχει τουλάχιστον ένας ικανός πασαδόρος στην ομάδαδ) να υπάρχει συνεργασία μεταξύ πασαδόρου και επιθετικών.

9.8.1. Η συνεργασία του πασαδόρου με τους επιθετικούς

Ακολουθείται η εξής διαδικασία:1. Κωδικοποίηση του διχτιού (για το ακριβές σημείο επίθεσης)2. Ορισμός συγκεκριμένων επιθετικών για τους χρόνους επίθεσης3. Συγκεκριμένο ύψος χρόνων επίθεσης4. Καθορισμός σινιάλων (οπτικών, ακουστικών) του χρόνου και του τόπου της επίθεσης5. Ο επιθετικός συνδυασμός με πρώτη μπαλιά από τον προπονητή6. Ο επιθετικός συνδυασμός με πρώτη μπαλιά από τους ίδιους τους παίκτες7. Επιθετικός συνδυασμός εναντίον μπλοκ8. Επιθετικός συνδυασμός από υποδοχή του σέρβις9. Επιθετικός συνδυασμός από ελεύθερη μπαλιά10. Επιθετικός συνδυασμός μετά από αντεπίθεση (μετά από μπλοκ)11. Μετατροπή του σύνθετου επιθετικού συνδυασμού, σε απλό σε περίπτωση λάθους της πρώτης

μπαλιάς.Ο πασαδόρος πρέπει να μάθει τις ιδιομορφίες του κάθε επιθετικού του. Για παράδειγμα, ο ένας

επιθετικός, επειδή αργεί να πάει πάνω στη μπάλα, χρειάζεται πάσα 1ου χρόνου λίγο ψηλότερη, από κάποιον που πάει πολύ γρήγορα πάνω στη μπάλα.

Η εφαρμογή απλών ή σύνθετων επιθετικών συνδυασμών και η τροφοδοσία του συγκεκριμένου παίκτη πρέπει να στηρίζεται α) στην αποτελεσματικότητα των επιθετικών της ομάδας και β) στην ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων μπλοκέρ, στην ενέργεια τους στη δεδομένη στιγμή, στη μεταξύ τους απόσταση και στο σύστημα τακτικής του μπλοκ που εφαρμόζουν.

Γι' αυτό ο πασαδόρος εκτελώντας πάσα πρέπει πρώτα να μάθει να «βλέπει». Μετά να «βλέπει» τους συμπαίκτες του. Ύστερα να κάνει «ορατό», το «αόρατο» σημείο που θα χτυπήσει ο επιθετικός.

Αργότερα πρέπει να «βλέπει» τους αντιπάλους του. Στην αρχή να τροφοδοτεί με εντολή του προπονητή, μετά με δική του εντολή και στο τέλος με διαίσθηση.

Κάθε προπονητής ανάλογα με το επίπεδο ικανότητας των παικτών του, θα επιλέξει ένα αριθμό σύνθετων επιθετικών συνδυασμών για την ομάδα του.

Η εξάσκηση των σύνθετων επιθετικών συνδυασμών γίνεται με πολλές επαναλήψεις.Ασκήσεις

Με δύο επιθετικούς (ο πασαδόρος στην επιθετική ζώνη).1. Ο προπονητής στη ζώνη 6 με το καλάθι με, τις μπάλες, πετάει εύκολα τη μπάλα στον πασαδόρο

που οργανώνει και εκτελεί σύνθετο επιθετικό συνδυασμό με τους παίκτες της ζώνης 4 και 3. Οι υπόλοιποι επιθετικοί παίκτες, βρίσκονται μοιρασμένοι σε σειρές πίσω από τους παίκτες της ζώνης 4 και 3. Οι πρώτοι παίκτες συνεννοούνται με τον πασαδόρο ποιον επιθετικό συνδυασμό θα εκτελέσουν πριν ο προπονητής πετάξει τη μπάλα.

Σχήμα 9.32.Όποιος παίκτης εκτελέσει την επίθεση κυνηγάει τη μπάλα τη φέρνει στον προπονητή και παίρνει τη

θέση του στη σειρά (Σχ. 9.32). Οι συνηθισμένοι και απλοί επιθετικοί συνδυασμοί, που μπορούν να γίνουν είναι: ο 3 επίθεση 1ου χρόνου, ο 4 2ου χρόνου, στις ζώνες τους, ο 4 επίθεση 1ου χρόνου στη ζώνη 3, ο 3 επίθεση 1ου χρόνου στη ζώνη 2 κ.α.

Σχήμα 9.33.

Σχήμα 9.34.και οι σύνθετοι επιθετικοί συνδυασμοί είναι: κλιμάκωση, διασταύρωση, προσποίηση (ο 3 προσποίηση

και επίθεση από ζώνη 2) (Σχ. 9.33) και (Σχ. 9.34).

Σχήμα 9.35.2. Η ίδια άσκηση αλλά ο προπονητής από την άλλη μεριά του διχτιού, να πετάει μπάλα σε έναν

παίκτη της ζώνης 6, που υποδέχεται, κατευθύνει τη μπάλα στον πασαδόρο, που εκτελεί πάσα για επιθετικό συνδυασμό, σε συνεννόηση με τους επιθετικούς του (Σχ. 9.35).

Σχήμα 9.36.3. Η ίδια άσκηση αλλά προστίθεται το μπλοκ. Τρεις μπλοκέρ τοποθετούνται απέναντι από κάθε

επιθετικό. Οι παίκτες που υποδέχονται τη μπάλα, εκτελούν και επιθετική κάλυψη. Οι παίκτες που συμμετέχουν στους συνδυασμούς εκτελούν 10-15 επαναλήψεις και αλλάζουν θέσεις με τους παίκτες που βρίσκονται στην υποδοχή. Οι μπλοκέρ εκτελούν επιθετικούς συνδυασμούς και οι υποδοχείς γίνονται μπλοκέρ (Σχ. 9.36).

Σχήμα 9.37.4. Η ίδια άσκηση με τους επιθετικούς να ξεκινούν από αφετηριακή θέση μπλοκ (δηλαδή κοντά στο

δίχτυ) να εκτελούν γρήγορα μετακίνηση πίσω, να υποδέχονται κάποια μπάλα και να εκτελούν επιθετικούς συνδυασμούς με προ-συνεννόηση (Σχ. 9.37).

Με τρεις επιθετικούς (ο πασαδόρος στην αμυντική ζώνη)Ακολουθείται η ίδια σειρά ασκήσεων. Τα πετάγματα του προπονητή δυσκολεύουν για να μοιάζουν οι

συνθήκες με αυτές του παιχνιδιού.

Σχήμα 9.38.Οι απλοί επιθετικοί συνδυασμοί που μπορούν να γίνουν είναι: ο παίκτης 3 εκτελεί επίθεση 1ου

χρόνου, ο 4 και 2, επίθεση 1ου, 2ου, ή 3ου χρόνου (Σχ. 9.38). Οι σύνθετοι επιθετικοί συνδυασμοί που μπορούν να γίνουν είναι άπειροι. Οι συνηθισμένοι είναι:

Σχήμα 9.39. κλιμάκωση μεταξύ 4 και 3, ή 3 και 2 (Σχ. 9.39)

Σχήμα 9.40. διασταύρωση μεταξύ 4 και 3, ή 3 και 2 (Σχ. 9.40)

Σχήμα 9.41. προσποίηση του 3 για 1ο χρόνο και κίνηση για επίθεση από τη ζώνη 2 (Σχ.9.41)

9.9. Η εξειδίκευση των επιθετικώνΗ εξειδίκευση των επιθετικών γίνεται αφού οι αρχάριοι παίκτες μάθουν να καρφώνουν πολύ καλά. Η

εξειδίκευση εξαρτάται από την διαφορετική θέση που παίζει ο επιθετικός όταν βρίσκεται στην επιθετική ζώνη και από τους διάφορους ρόλους που παίζει ο καθένας.

9.9.1. Οι άσσοι επιθετικοί (ακραίοι)

Είναι οι επιθετικοί που παίζουν μπροστά αριστερά (ζώνη 4). Ο άσσος επιθετικός εκτελείμια φορά με δύο ή τρία βήματα, εκτελεί μια αργή διρυθμική απόσπαση με κυκλική αιώρηση του

χεριού. Η αργή διρυθμική απόσπαση τον βοηθά στο να προσαρμοστεί σ' ένα ευρύτερο φάσμα από ακραίες πάσες: κοντές, μακρινές, βαθιές.

9.9.2. Οι γρήγοροι επιθετικοί (κεντρικοί μπλοκέρ)

Είναι οι κεντρικοί επιθετικοί παίκτες. Μια πετυχημένη γρήγορη επίθεση από τον κεντρικό παίκτη εξαρτάται από την ταχύτητα ή τον συγχρονισμό του. Η δύναμη έρχεται μετά. Ο γρήγορος επιθετικός χρησιμοποιεί ένα ή δύο βήματα φοράς κι ένα μικρό πηδηματάκι, με μια διρυθμική απόσπαση. Η απόσταση της φοράς είναι 3-3.50 μ από το δίχτυ. Πολλές φορές όμως ο επιθετικός δεν εκτελεί φορά. Χρησιμοποιεί για απόσπαση μόνο το πηδηματάκι. Η κίνηση του χεριού που προτιμάται από τους γρήγορους επιθετικούς, είναι η «αρπακτική» ή η περιορισμένη κυκλική. Πολλές φορές ο επιθετικός σταματάει την κίνηση του χεριού προς τα εμπρός, αμέσως μετά την επαφή με τη μπάλα για να μην ακουμπήσει το δίχτυ.

Ο κεντρικός επιθετικός πρέπει να γνωρίζει να επιτίθεται τέλεια, με μια μεγάλη ποικιλία από γρήγορες επιθέσεις.

9.9.3. Ο διαγώνιος επιθετικός (παίκτης χρησιμότητας)

Ο διαγώνιος επιθετικός είναι αυτός που παίζει μπροστά δεξιά (ζώνη 2) και παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην ομάδα. Είναι ο παίκτης που πρέπει να έχει την ικανότητα να εκτελεί εξίσου καλά με την επίθεση, μια σωστή πάσα, σε περίπτωση που ο πασαδόρος είναι απασχολημένος στην άμυνα. Ο διαγώνιος παίκτης καρφώνει σε μια ποικιλία από ρυθμούς, σε διαφορετικές θέσεις του γηπέδου. Πρέπει να χρησιμοποιεί τη γρήγορη και την αργή απόσπαση χρησιμοποιώντας φορά 2 βημάτων. Χρησιμοποιεί την περιορισμένη κυκλική κίνηση του χεριού για να μπορεί να χτυπά και γρήγορες και αργές πάσες, από

οποιαδήποτε θέση κατά μήκος του διχτιού.Ο διαγώνιος παίκτης στις περισσότερες ομάδες κατέχει πολύ καλά την τεχνική της υποδοχής του

σερβίς και είναι ένας από τους βασικούς υποδοχείς της ομάδας του.

9.9.4. Ο επιθετικός της πίσω ζώνης

Ανάλογα με την οργάνωση της τακτικής της επίθεσης μιας ομάδας, πολλές φορές χρειάζεται να γίνεται επίθεση από την πίσω ζώνη, από τους άσσους επιθετικούς ή από τον διαγώνιο παίκτη. Αρκετές φορές τέτοιο ρόλο αναλαμβάνουν οι κεντρικοί παίκτες.

Όταν οι επιθετικοί καρφώνουν από την πίσω ζώνη πρέπει να χρησιμοποιούν μια αργή διρυθμική απόσπαση και αφού μπορούν να προσγειωθούν μέσα στην επιθετική ζώνη, καλά είναι να εκτελέσουν ένα μακρύ άλμα για να χτυπήσουν τη μπάλα όσο το δυνατόν πιο κοντά στο δίχτυ.

Ο αριθμός των βημάτων του επιθετικού ποικίλλει ανάλογα με την αφετηριακή θέση του παίκτη, το ύψος, τη θέση της πάσας και την προσωπική προτίμηση του παίκτη. Ο παίκτης πρέπει ν' αυξήσει τόσο την ταχύτητα του, όσο να μην χάσει τον έλεγχο του σώματος του, πράγμα που θα είναι σε βάρος της αποτελεσματικότητας της επίθεσης.

9.9.5. Η απόσπαση με το ένα πόδι

Η απόσπαση με το ένα πόδι ήταν μέχρι το 1950 η βασική τεχνική απόσπασης, αλλά μετά την εισαγωγή της απόσπασης με τα δύο πόδια, η πρώτη θεωρήθηκε ξεπερασμένη.

Παρουσιάζεται πάλι το 1978 όχι σαν βασική τεχνική της απόσπασης, αλλά σαν μια ποικιλία της επίθεσης κάτω από ορισμένες συνθήκες. Η τεχνική αυτή έγινε ένα αποτελεσματικό επιθετικό όπλο.

Η απόσπαση μ' ένα πόδι επιτρέπει σε ένα παίκτη να χρησιμοποιήσει ένα γρήγορο τρέξιμο για να το μετατρέψει σε ένα κατακόρυφο άλμα, ενώ πηδάει μακριά. Επιτρέπει τον παίκτη να κινηθεί κατά μήκος του διχτιού και να χτυπήσει μια πάσα σε διαφορετικά σημεία της τροχιάς της με καλό έλεγχο της μπάλας και να χτυπήσει είτε ίσια μπροστά δυνατά ή σε γωνία.

Ένας δεξιόχειρας αθλητής χρησιμοποιεί αυτή την τεχνική όταν κινείται από τ' αριστερά προς τα δεξιά ενώ ένας αριστερόχειρας αθλητής όταν κινείται από δεξιά προς τ' αριστερά.

Η τεχνική μοιάζει με την τεχνική της επίθεσης με τα δύο πόδια, αλλά η φορά γίνεται παράλληλα με το δίχτυ και το πάτημα-άλμα γίνεται με το ένα πόδι. Ο παίκτης ξεκινάει με το αριστερό του πόδι (βήμα κατεύθυνση), μετά με το δεξί ένα μεγαλύτερο σε μήκος βήμα παράλληλα με το δίχτυ και πατάει στο αριστερό πόδι για να σηκωθεί ψηλά ενώ το δεξί πόδι και χέρι τον οδηγούν προς τα επάνω. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ή απόσπαση μ' ένα πόδι μπορεί να ενσωματωθεί σ' έναν επιθετικό συνδυασμό για μια γρήγορη επίθεση.

9.9.6. Η επίθεση από την πίσω ζώνη

Οι κανονισμοί επιτρέπουν σε έναν παίκτη της πίσω ζώνης να επιτεθεί, αρκεί κατά την απογείωση να μην πατήσει τη γραμμή των 3μ.

Τα τελευταία χρόνια το μπλοκ έχει αναπτυχθεί τόσο πολύ σε ύψος και ικανότητα, που η επίθεση από την πίσω γραμμή έγινε αναπόσπαστο μέρος του παιχνιδιού, κυρίως στις ομάδες των ανδρών.

Την επίθεση από την πίσω γραμμή εισήγαγε η Πολωνική ομάδα ανδρών το 1976 στους Ολυμπιακούς αγώνες. Το 1982 η Βραζιλιάνικη ομάδα καθιέρωσε τους δύο επιθετικούς από την πίσω ζώνη.

Η προσθήκη της επίθεσης από την πίσω ζώνη, προσφέρει μεγάλη ποικιλία και εναλλακτικές λύσεις στην επιθετική τακτική των ομάδων.

Οι επιθετικοί της πίσω ζώνης πρέπει να είναι αποτελεσματικοί στις επιθέσεις τους και κατά την υποδοχή του σερβίς και κατά την αντεπίθεση. Η επίθεση αυτή δεν πρέπει να γίνεται αργά, αλλά γρήγορα και καλά σχεδιασμένη. Η πιο συνηθισμένη επίθεση από την πίσω ζώνη είναι η C2 επίθεση.

Η αρίθμηση του διχτιού και οι τομείς που αντιπροσωπεύουν τις πάσες παραμένουν οι ίδιες, όπως και στην επίθεση της μπροστινής ζώνης. Η μόνη διαφορά είναι ότι ο πασαδόρος πρέπει να ρυθμίζει την απόσταση της πάσας από το δίχτυ, σύμφωνα με την ικανότητα και την προτίμηση του επιθετικού.

Πολλές ομάδες χρησιμοποιούν ειδικούς σχηματισμούς στην υποδοχή του σερβίς, έτσι ώστε οι παίκτες που θα επιτεθούν από την πίσω ζώνη να μη συμμετέχουν στην υποδοχή του σερβίς.

9.10. Η οργάνωση της επιθετικής τακτικήςΕξαιτίας του μεγάλου αριθμού των επιθετικών συνδυασμών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, είναι

πολύ σημαντικό ο προπονητής να επιλέξει ένα συγκεκριμένο σύστημα επίθεσης. Γενικά, η οργάνωση της επίθεσης χωρίζεται σε δύο διαφορετικές φάσεις, με ελάχιστη ή καθόλου εξάρτηση η μια από την άλλη:

1) Η οργάνωση της επίθεσης από την υποδοχή του σερβίς και2) Η οργάνωση της επίθεσης από την άμυνα (αντεπίθεση).Η επίθεση από την υποδοχή του σερβίς πρέπει να είναι προγραμματισμένη και επομένως πολύ καλά

οργανωμένη. Η αντεπίθεση επειδή δεν μπορεί να προβλεφθεί, γιατί θεωρείται ως απάντηση σε μια κατάσταση, είναι πιο αυθόρμητη.

Για την οργάνωση της επίθεσης, ο προπονητής πρέπει ν' αποφασίσει αν θα υιοθετήσει έναν απλό τύπο επιθετικής φιλοσοφίας, όπου κάθε επιθετικός θα μάθει πολύ καλά, ένα μόνο χρόνο επίθεσης, ή αν θα υιοθετήσει ένα σύνθετο τύπο επιθετικής φιλοσοφίας, όπου κάθε επιθετικός μαθαίνει πολύ καλά όλους τους χρόνους της επίθεσης.

Στον απλό τύπο επίθεσης, μόνο οι γρήγοροι επιθετικοί πηγαίνουν για μια 1ου χρόνου επίθεση. Οι άλλοι επιθετικοί επιτίθενται από τις άκρες, σε 2ου ή 3ου χρόνου επιθέσεις.

Στον σύνθετο τύπο επίθεσης όλοι οι επιθετικοί μπορούν να επιτίθενται σε γρήγορες, κοντές πάσες τόσο καλά όσο και σε ακραίες πάσες και ενεργούν σαν κρυφοί επιθετικοί σ' έναν επιθετικό συνδυασμό.

Σ' αυτό τον τύπο επίθεσης μια «W» παράταξη υποδοχής του σερβίς είναι, η πιο κατάλληλη. Σ' αυτή την παράταξη και οι γρήγοροι επιθετικοί μπορούν να συμμετέχουν στην υποδοχή του σερβίς.

Σε μια απλού τύπου επίθεση, ο «W» σχηματισμός υποδοχής του σερβίς πρέπει να προσαρμοστεί σύμφωνα με τις θέσεις των γρήγορων επιθετικών σε κάθε περιστροφή. Ο σχηματισμός υποδοχής θα πρέπει να βασίζεται στους άσσους επιθετικούς και στο διαγώνιο παίκτη.

Η τοποθέτηση των παικτών στην υποδοχή του σερβίς θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε οι παίκτες να εκδηλώνουν την πρώτη επίθεση από την θέση της ειδικότητας τους. Ο άσσος επιθετικός στη ζώνη 4, ο κεντρικός στη ζώνη 3 και ο διαγώνιος παίκτης στη ζώνη 2.

Όλα αυτά βέβαια, εξαρτώνται από το αν οι παίκτες έχουν τις ικανότητες, από το χρόνο προπόνησης και το επίπεδο του παιχνιδιού της ομάδας.

9.10.1. Η οργάνωση της επίθεσης από την υποδοχή του σέρβις

Υπάρχουν τέσσερις συνηθισμένες μέθοδοι στο σχεδιασμό της επίθεσης από την υποδοχή του σερβίς.1. Η μέθοδος του σταθερού τύπου επίθεσης: Μόνο ένας τύπος επίθεσης χρησιμοποιείται για όλες τις

περιστροφές.2. Η μέθοδος του σταθερού τύπου για κάθε περιστροφή: Διαφορετικός τύπος επίθεσης

χρησιμοποιείται για κάθε περιστροφή.3. Η αριθμημένη μέθοδος: κάθε τύπος επίθεσης ορίζεται από έναν αριθμό που έχει δοθεί και ο

πασαδόρος συνήθως φωνάζει τον τύπο επίθεσης κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.4. Ο ποικίλος τύπος επίθεσης: Κάθε επιθετικός φωνάζει ή δείχνει ένα σινιάλο για τη συγκεκριμένη

πάσα που επιθυμεί κατά της διάρκεια του παιχνιδιού.Η κατάλληλη και αποτελεσματική μέθοδος είναι αυτή που ταιριάζει στις ικανότητες των παικτών.

Βασική προϋπόθεση για όλους τους σχηματισμούς της υποδοχής του σερβίς, είναι η εκτέλεση από τους επιθετικούς προσεκτικών κινήσεων των ποδιών για να εξασφαλίσουν τη διατήρηση της οπτικής επαφής με τη μπάλα, κατά τη διάρκεια της πτήσης της.

9.10.2. Η αντεπίθεση

Πολλές ομάδες δεν δίνουν τόση σημασία στην αντεπίθεση και κάνουν πρακτική εξάσκηση μόνο στην επίθεση από την υποδοχή του σερβίς. Οι υψηλού επιπέδου ομάδες όμως, κερδίζουν τους περισσότερους πόντους από την αντεπίθεση και όχι από λάθος των αντιπάλων ή από το μπλοκ.

Μια ομάδα πρέπει να δίνει τόση έμφαση στην αντεπίθεση όσο δίνει και στην επίθεση από υποδοχή του σερβίς και πρέπει να έχει μερικούς κανόνες για την οργάνωση της αντεπίθεσης.

Η αντεπίθεση είναι δύσκολο να σχεδιασθεί, γιατί είναι αυθόρμητη δραστηριότητα και εξαρτάται από πολλές μεταβλητές. Η ομάδα όμως μπορεί να σχεδιάσει ορισμένες επιθετικές στρατηγικές για ορισμένες

καταστάσεις. Η ετοιμότητα της ομάδας στην οργάνωση της αντεπίθεσης εξαρτάται από την εξάσκηση της σε όσο το δυνατόν περισσότερες πιθανές αγωνιστικές καταστάσεις.

Στην αντεπίθεση, όπως και στην επίθεση από την υποδοχή του σερβίς υπάρχουν τέσσερις μέθοδοι για την οργάνωση της.

1. Η σταθερή μέθοδος, όπου η ομάδα εφαρμόζει τον ίδιο τύπο αντεπίθεσης σε κάθε περιστροφή.

2. Η σταθερή μέθοδος σε κάθε περιστροφή, όπου η ομάδα σχεδιάζει την αντεπίθεση ανάλογα με τις ειδικές καταστάσεις, όπως αν υπάρχουν 2 επιθετικοί στην επιθετική ζώνη, ή αν υπάρχουν 3 επιθετικοί.

3. Η αριθμημένη μέθοδος, όπου κάθε παίκτης ανακοινώνει το είδος της κάθε ενέργειας, πριν ακόμη από την υποδοχή του σερβίς, με το να πει έναν αριθμό για την αντεπίθεση.

4. Επίθεση ελεύθερης επιλογής, όπου οι παίκτες της ομάδας που εκτελεί το σερβίς δείχνουν ένα σύμβολο με τα δάχτυλα, που σημαίνει τι πάσα θα ήθελαν για να επιτεθούν κατά την αντεπίθεση.

Βασική προϋπόθεση κατά την αντεπίθεση είναι αμέσως μετά το μπλοκ, οι επιθετικοί παίκτες να πάρουν μια άνετη θέση επίθεσης το συντομότερο δυνατό και ν' αποκτήσουν οπτική επαφή με τη μπάλα.

9.11. Προϋποθέσεις για μια συνθέτη επίθεσηΗ επιτυχία της επίθεσης μιας ομάδας καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το συνολικό πετυχημένο

αποτέλεσμα της επιθετικής δραστηριότητας. Το αποτέλεσμα αυτό είναι δυνατό μόνο με συνεχείς σταθερές προσπάθειες στην εκτέλεση και στη στρατηγική.

Κάθε παίκτης της ομάδας πρέπει να καταλάβει το ρόλο του, και τη συμμετοχή του στον επιθετικό σχηματισμό. Η συμμετοχή των παικτών στην παραπλάνηση του μπλοκ είναι τόσο σημαντική όσο και το να χτυπήσουν τη μπάλα.

Η αποτελεσματικότητα των σύνθετων επιθετικών συνδυασμών μπορεί να αναπτυχθεί αν υπάρχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:

1. Η υποδοχή του σερβίς θα πρέπει να έχει χαμηλή τροχιά, αλλά να είναι αρκετά ψηλή, όταν φθάνει στο δίχτυ, ώστε ν' αναγκάζεται ο πασαδόρος να κάνει πάσα με άλμα. Ακόμη και πιο έξω από το δίχτυ να βρίσκεται η μπάλα, ο πασαδόρος πρέπει να προσπαθεί να κάνει πάντα πάσα με άλμα.

2. Οι επιθετικοί είναι υπεύθυνοι να δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις και να συνεργάζονται με τον πασαδόρο. Ευθύνη του πασαδόρου είναι να κάνει την κατάλληλη επιλογή της πάσας και να την εκτελέσει σωστά.

3. Οι επιθετικοί πρέπει να κινούνται μεταξύ των μπλοκέρ κι όχι πάνω στο μπλοκ. Γι' αυτό πριν αρχίσουν την επίθεση πρέπει να γνωρίζουν τις θέσεις των αντίπαλων μπλοκέρ.

4. Κάθε επιθετικός πρέπει να γνωρίζει να χρησιμοποιεί μια μεγάλη ποικιλία από τεχνικές επίθεσης, εναλλάσσοντας δυνατά καρφιά με πλασέ και μαλακά χτυπήματα.

5. Η επίθεση θα πρέπει να κατευθύνεται σε γωνίες του αντίπαλου γηπέδου ή ανάμεσα σε δύο αμυντικούς.

6. Είναι πολύ σημαντικό οι επιθέσεις να μοιράζονται εξίσου, κατά μήκος όλων των επιθετικών θέσεων. Πολύ συχνά η επίθεση από την ζώνη 2 είναι πιο γρήγορη και δύσκολη ν' αντιμετωπισθεί.

7. Μια αποτελεσματική στρατηγική είναι, η ομάδα να επιτίθεται προς τον αντίπαλο πασαδόρο, όταν είναι στην πίσω γραμμή. Ο πασαδόρος αναγκάζεται ν' αποκρούσει τη μπάλα κι έτσι καταστρέφεται η οργάνωση της αντεπίθεσης.

8. Μια επίθεση από την άκρη του διχτιού είναι πιο αποτελεσματική ενάντια σε ομάδες με ψηλούς παίκτες, ιδιαίτερα ενάντια σε ψηλούς κεντρικούς μπλοκέρ. Αντίθετα μια επίθεση από το κέντρο, με διαδοχικό, ή διπλό γρήγορο επιθετικό συνδυασμό είναι αποτελεσματική ενάντια σε κοντούς μπλοκέρ.

9. Όταν γίνεται αντεπίθεση, ο παίκτης πρέπει να επιτίθεται ελεύθερα χωρίς φόβο για κάποιο λάθος και με αυτοπεποίθηση ότι θα κερδίσει τον πόντο.

10. Σπάνια συναντώνται πολλές αλλαγές στον τρόπο επίθεσης μιας ομάδας. Οι ομάδες επιτίθενται με τον τρόπο που έχουν προπονηθεί. Μικρές προσαρμογές μπορούν να γίνουν κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ανάλογα με τον αντίπαλο, αλλά υπάρχει κίνδυνος απώλειας του ρυθμού της ομάδας.

11. Όταν είναι δυνατόν, η αντεπίθεση να κατευθύνεται από την άλλη πλευρά, μακριά από την περιοχή που επιτέθηκαν οι αντίπαλοι. Είναι πολύ αποτελεσματική αν η αντεπίθεση γίνεται πολύ γρήγορα, ώστε να μη προλάβουν οι αντίπαλοι μπλοκέρ να πάρουν τις κατάλληλες θέσεις.

12. Είναι καλά οι επιθετικοί συνδυασμοί να ξεκινούν σταθερά από τις ίδιες θέσεις του γηπέδου και με τον ίδιο τρόπο, αλλά χρησιμοποιώντας εναλλάξ κεντρικούς και ακραίους παίκτες.

10. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚΚαθώς η επιθετική τακτική του αντιπάλου ποικίλλει περισσότερο και γίνεται πιο πολύπλοκη, το μπλοκ

γίνεται πιο σύνθετο.

Σχήμα 10.1. Η αφετηριακή θέση των παικτών του μπλοκ.Μια πολλαπλή επίθεση, επιβάλλει σημαντικούς περιορισμούς στο χρόνο αντίδρασης του μπλοκ και

δημιουργεί πολλά προβλήματα αντιμετώπισης των επιθέσεων. Μερικά προβλήματα από αυτά μπορούν να λυθούν με την εφαρμογή κάποιας στρατηγικής στο μπλοκ (Σχ. 10.1).

Σχήμα 10.2. Τοποθετήσεις των παικτών για «stack block».Οι δυο βασικές παρατάξεις του μπλοκ είναι: «η γραμμική» και «η συσσωρευμένη παράταξη» (stack)

(Σχ. 10.2).Στη «γραμμική παράταξη» μπορούν να χρησιμοποιηθούν δύο στρατηγικές μπλοκ: το «Μπλοκ ζώνης»

και το «man to man». Στη συσσωρευμένη παράταξη μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι στρατηγικές «man to man» καθώς και το «βλέπω κι απαντώ» («see and respond») και το «μπλοκ ανάληψης ευθύνης» («commit block»).

10.1. Το Μπλοκ ζώνηςΕίναι η πιο διαδεδομένη και η πιο αποτελεσματική στρατηγική. Ταιριάζει ενάντια σε ομάδες που

χρησιμοποιούν αργές, απλές επιθέσεις, χωρίς συνδυασμούς και διασταυρώσεις. Με μερικές προσαρμογές μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση κάποιων επιθετικών συνδυασμών με επιτυχία (Σχ. 10.3).

Σχήμα 10.3. Οι ζώνες ευθύνης του μπλοκ για τους μπλοκέρ AM, KM, AM.

10.2. Η ζώνη ευθύνης του μπλοκέρΣ' αυτή τη στρατηγική οι μπλοκέρ βρίσκονται παρατεταγμένοι κατά μήκος του διχτιού σχεδόν σε ίση

γραμμή και κάθε μπλοκέρ είναι υπεύθυνος να υπερασπιστεί τη δική του ζώνη.Αυτή η ευθύνη του χώρου που έχουν, δεν εμποδίζει τους παίκτες να συνεργάζονται ώστε να

δημιουργούν διπλό μπλοκ στις άκρες, με το να μετακινείται ο κεντρικός μπλοκέρ ή με το να μετακινείται ένας ακραίος παίκτης στο κέντρο, ή να σχηματίσουν τριπλό μπλοκ αν χρειάζεται. Όταν ο χρόνος είναι περιορισμένος, ο κεντρικός μπλοκέρ θ' αναγκαστεί να πηδήσει μόνος του.

Όταν υπάρχει περισσότερος χρόνος το μπλοκ γίνεται διπλό στο κέντρο με τον κεντρικό και έναν ακραίο. Το ποιος θα είναι ο ακραίος μπλοκέρ που θα συμμετέχει στο μπλοκ εξαρτάται από το ποιος είναι ο καλύτερος μπλοκέρ, ή από τη φύση της αντίπαλης επίθεσης.

10.3. Το μπλοκ «βλέπω κι απαντώ»Βασική αρχή αυτής της στρατηγικής του μπλοκ είναι ότι οι παίκτες δε μετακινούνται, μέχρι να δουν το

άφημα της πάσας από τον πασαδόρο. Αφού φύγει η πάσα οι μπλοκέρ απαντούν γρήγορα, πηδώντας, ή πηδούν αφού πρώτα μετακινηθούν πλάγια. Το αντικείμενο του «βλέπω κι απαντώ» μπλοκ είναι το

παθητικό μπλοκ στη γρήγορη επίθεση και το διπλό μπλοκ στις πιο αργές επιθέσεις.Για να πετύχει αυτή η στρατηγική οι μπλοκέρ πρέπει να έχουν την ικανότητα να «διαβάζουν» τον

πασαδόρο, να προσέχουν για τυχόν σινιάλα που θα δώσει και με περιφερειακή όραση να προσέχουν τις κινήσεις των επιθετικών. Παρατηρώντας όλα αυτά μπορούν να κάνουν μόνο μερικές μικρές μετακινήσεις δεξιά και αριστερά ανάλογα με τις κινήσεις των επιθετικών.

Όταν ένας γρήγορος επιθετικός πηδάει για πάσα 1ου χρόνου, ο μπλοκέρ πρέπει να σηκώσει τα χέρια του. Αν ο επιθετικός πάρει την πάσα, ο μπλοκέρ κάνει άλμα. Αν η πάσα έχει άλλη κατεύθυνση, ο μπλοκέρ μετακινείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι κεντρικοί μπλοκέρ θα πρέπει να γνωρίζουν την τεχνική του παθητικού μπλοκ, για πάσες 1ου χρόνου που δεν προλαβαίνουν να πηδήξουν έγκαιρα, ή για 2ου χρόνου πάσες όταν είναι αργοπορημένοι.

Αυτή η στρατηγική του μπλοκ πρέπει να χρησιμοποιείται ενάντια σε ομάδες που επιτίθενται από τις άκρες ή σε ομάδες που χρησιμοποιούν μια πιο αργή πάσα στο κέντρο.

Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ομάδες που διαθέτουν ψηλούς και έμπειρους μπλοκέρ.

10.4. Το μπλοκ «ανάληψης ευθύνης»Ο κύριος σκοπός αυτής της στρατηγικής είναι να σταματήσει τη γρήγορη επίθεση του αντίπαλου,

πηδώντας μαζί με τον επιθετικό πριν γίνει η πάσα.Ο μπλοκέρ που βρίσκεται μπροστά στο γρήγορο επιθετικό πηδά μόλις πηδήξει ο επιθετικός, ενώ οι

άλλοι δύο μπλοκέρ προσπαθούν να βοηθήσουν αυτόν, αν η πάσα έχει δοθεί στον κεντρικό.

Σχήμα 10.4. Η προσαρμογή του μπλοκ απέναντι σε επιθετικό συνδυασμό «διασταύρωση»Η τακτική αυτή χρησιμοποιείται κυρίως για να περιοριστούν οι πιθανές κλιμακώσεις ή οι

διασταυρώσεις (Σχ. 10.4).Σ' αυτή την τακτική ένας μπλοκέρ είναι υπεύθυνος να ανακαλύπτει τις προθέσεις των επιθετικών και

κυρίως αν υπάρχει κρυμμένος επιθετικός και να φωνάζει τον συνδυασμό που πιθανόν θα γίνει π.χ. «κλιμάκωση» ή «διασταύρωση» δηλαδή να κατευθύνει το μπλοκ, καθώς και την άμυνα εδάφους.

10.5. Το μπλοκ «man to man»

Σχήμα 10.5. Η τοποθέτηση του μπλοκ για ειδικούς τύπους υποδοχής.

Σ' αυτή τη στρατηγική κάθε μπλοκέρ ακολουθεί τον δικό του επιθετικό, όπου πηγαίνει, σε μια προσπάθεια να υπάρχει τουλάχιστον ένας μπλοκέρ για κάθε επιθετικό και δυο όταν χρειάζεται.

Αυτό σημαίνει ότι πολλές φορές ο μπλοκέρ που πηδάει για μια γρήγορη επίθεση, πρέπει μόλις προσγειωθεί να τρέξει να πηδήξει για διπλό μπλοκ μαζί με τον συμπαίκτη του. Εφαρμόζεται κυρίως σε υψηλού επιπέδου ομάδες ανδρών.

Τα μειονεκτήματα αυτής της στρατηγικής είναι ότι πολλές φορές το μπλοκ γίνεται ατομικό, οπότε είναι σε βάρος της άμυνας εδάφους της ομάδας. Επίσης είναι δύσκολο να δημιουργηθεί οργανωμένη αντεπίθεση, γιατί μετά το μπλοκ οι επιθετικοί συχνά δεν βρίσκονται στις αρχικές τους θέσεις.

Η στρατηγική του μπλοκ «man to man» μπορεί να γίνει από γραμμική παράταξη ή από συσσωρευμένη παράταξη (Σχ. 10.5).

10.6. Το τριπλό μπλοκΕίναι το μπλοκ που γίνεται από τους τρεις παίκτες της επιθετικής ζώνης. Μπορεί να γίνει στις άκρες ή

στο κέντρο του διχτιού. Υπεύθυνοι για τις άκρες του διχτιού είναι οι ακραίοι μπλοκέρ ενώ για το κέντρο ο κεντρικός μπλοκέρ.

Το τριπλό μπλοκ συναντάται περισσότερο σε ομάδες ανδρών και λιγότερο σε ομάδες γυναικών. Είναι πιο δύσκολο για τις γυναίκες να κάνουν τριπλό μπλοκ, γιατί δεν διεισδύουν τόσο πολύ όσο οι άνδρες και έτσι αφήνουν ακάλυπτο περισσότερο χώρο στο πίσω μέρος του γηπέδου.

Ένα τριπλό μπλοκ αναγκάζει την άμυνα εδάφους να καλύψει περισσότερο χώρο. Αντί για δύο μπλοκέρ και τέσσερις αμυντικούς, τώρα συμμετέχουν στην άμυνα τρεις μπλοκέρ και μόνο τρεις αμυντικοί, για να καλύψουν μπλοκ άουτ, πλασέ, αποστρακίσεις μακριά από το μπλοκ και δυνατά καρφιά.

Το μπλοκ που κάνουν οι τρεις παίκτες πρέπει να είναι πολύ καλά συντονισμένο με την άμυνα εδάφους. Πρέπει να είναι κλειστό, να μην υπάρχουν περάσματα, έτσι ώστε η άμυνα να ξέρει που να τοποθετηθεί.

Σχήμα 10.6. Η τοποθέτηση των χεριών στο τριπλό μπλοκ.Η απόσταση μεταξύ των παικτών πρέπει να είναι 30 εκ. περίπου. Όταν το μπλοκ είναι στις άκρες ή

δεξιά ή αριστερά, ο εξωτερικός παίκτης στρέφει τα χέρια του προς τη μπάλα και διεισδύει λίγο περισσότερο. Ο εσωτερικός παίκτης κρατά τα χέρια του λυγισμένα, στραμμένα προς τη μπάλα και προς τα κάτω. Ο μεσαίος μπλοκέρ κρατά τα χέρια του παράλληλα με το δίχτυ. Όταν το μπλοκ γίνεται στη μέση του διχτιού οι δύο εξωτερικοί παίκτες στρέφουν τα χέρια τους προς τη μπάλα και λίγο προς τα κάτω, ενώ ο κεντρικός κρατά τα χέρια του παράλληλα με το δίχτυ (Σχ. 10.6).

Η ομάδα που χρησιμοποιεί τριπλό μπλοκ πρέπει να είναι πολύ προσεκτική ως προς το να μην αγνοεί τους πασαδόρους της μπροστινής ζώνης, που είναι πολύ αποτελεσματικοί καρφώνοντας ή εκτελώντας πλασέ.

Επίσης οι μπλοκέρ πρέπει να προσέχουν γιατί πολλές ομάδες επιτίθενται από την πίσω ζώνη. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο η δημιουργία τριπλού μπλοκ σε ομάδα που έχει την ικανότητα να επιτίθεται σταθερά από την πίσω ζώνη.

10.7. Προσαρμογές στο μπλοκΤο κλειδί για ένα πετυχημένο μπλοκ είναι ο παίκτης να ξέρει που, πότε και ποιόν θα μπλοκάρει. Αυτό

εξαρτάται από τη στρατηγική του μπλοκ που θα ακολουθήσει ο προπονητής, ανάλογα με κάθε αντίπαλο. Για να το πετύχει αυτό ο προπονητής πρέπει να έχει κάποιες πληροφορίες από παρατηρήσεις ή κατασκοπεία, ή βιντεοσκόπηση της αντίπαλης ομάδας.

Αυτές οι πληροφορίες πρέπει να δίνουν: τις τάσεις της επιλογής της πάσας του αντίπαλου πασαδόρου στην αρχή, στο μέσο και στο τέλος

κάθε παιχνιδιού.

τις αλλαγές στις τάσεις της επιλογής του πασαδόρου, όσο εξελίσσεται το παιχνίδι. τις τάσεις της επιλογής του κατά περιστροφή, μετά από υποδοχή του σερβίς και κατά την

αντεπίθεση. κάποιες στατιστικές για τις τάσεις των αντίπαλων επιθετικών, αν δείχνουν τις προτιμήσεις τους ως

προς το χτύπημα: διαγώνια, ευθεία, πλασέ, μπλοκ άουτ κλπ. » πληροφορίες για τους συνδυασμούς της επίθεσης που χρησιμοποιεί η αντίπαλη ομάδα κατά

περιστροφή, στην υποδοχή του σερβίς και κατά την αντεπίθεση. Όλες αυτές οι πληροφορίες θα δοθούν μετά από κατασκοπεία της αντίπαλης ομάδας.

Κατά τη διάρκεια του αγώνα ο προπονητής ή ο βοηθός του πρέπει να κρατήσει κάποιες στατιστικές για το ποιος επιθετικός παίρνει τις περισσότερες πάσες, την προτίμηση του ως προς την κατεύθυνση και τι αποτελεσματικότητα έχει ο συγκεκριμένος επιθετικός.

Αυτό που πρέπει να μελετήσουν πολύ καλά οι παίκτες και ο προπονητής είναι ο πασαδόρος της αντίπαλης ομάδας π.χ. πως πασάρει κάτω από πίεση σε δύσκολες καταστάσεις, πότε κάνει ή όχι πάσα με άλμα, όταν είναι στην πίσω ή στη μπροστινή ζώνη.

Τέλος, οι μπλοκέρ πρέπει να γνωρίζουν σε κάθε περιστροφή πόσους επιθετικούς έχουν ν' αντιμετωπίσουν και ποιοι είναι αυτοί, δηλαδή που βρίσκονται στο σχηματισμό της υποδοχής του σερβίς. Είναι πρακτικό, ένας από τους μπλοκέρ ν' αναλάβει την ευθύνη να φωνάζει τους αριθμούς από τις φανέλες των αντίπαλων επιθετικών.

10.8. Η αντιμετώπιση στο μπλοκ ιδιαίτερων επιθετικώνΣυνήθως οι θέσεις του μπλοκ συμπίπτουν με τις επιθετικές θέσεις: Οι άσσοι παίκτες μπλοκάρουν

αριστερά, οι γρήγοροι επιθετικοί στο κέντρο και ο πασαδόρος με τον διαγώνιο παίκτη στα δεξιά του διχτιού. Για ανάγκες τακτικής όμως, πολλές φορές πιθανόν ν' αλλάξει ο παίκτης, έτσι ώστε η θέση του στην επίθεση να μη συμπίπτει με τη θέση του στο μπλοκ.

Για παράδειγμα όταν πρέπει ν' αντιμετωπισθεί ένας πολύ δυνατός επιθετικός από τα δεξιά και ο καλύτερος μπλοκέρ βρίσκεται στα αριστερά, γίνεται η αλλαγή, για να αντιμετωπισθεί ο καλύτερος επιθετικός. Δεν πρέπει όμως αυτή η αλλαγή να είναι σε βάρος της αντεπίθεσης.

Πολλές φορές υπάρχει αδύνατο μπλοκ στα δεξιά του διχτιού, στη θέση που παίζει ο πασαδόρος, γιατί συνήθως οι πασαδόροι είναι μικρόσωμοι. Σ' αυτή την περίπτωση μπορεί να γίνει αλλαγή, δηλαδή ο πασαδόρος να πάει για μπλοκ στ' αριστερά του διχτιού και ο άσσος επιθετικός και καλύτερος μπλοκέρ να έρθει στη θέση του πασαδόρου για να μπλόκαρει πρέπει να γίνει σε συνεννόηση με όλη την ομάδα, γιατί σε περίπτωση που η μπάλα περνά από το μπλοκ και αποκρουσθεί από την άμυνα η μεταβίβαση πρέπει να γίνει ψηλά και προς το κέντρο του διχτιού ώστε να προλάβει ο πασαδόρος να μετακινηθεί και να εκτελέσει πάσα.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι ν' αντισταθμιστεί η αδυναμία ενός μπλοκέρ στο μπλοκ:1. Αν είναι δυνατόν, οι περιστροφές να οργανωθούν έτσι ώστε οι τρεις καλύτεροι παίκτες στο

σερβίς να εκτελούν σερβίς όταν ο αδύνατος μπλοκέρ βρίσκεται στη μπροστινή ζώνη. Αυτοί πρέπει να επιδιώκουν πολύ δυνατά σερβίς, ώστε να χαλάει η υποδοχή και ο πασαδόρος ν' αναγκάζεται να πασάρει ψηλές πάσες, στις άκρες του διχτιού. Ο αδύνατος μπλοκέρ τότε τραβιέται από το δίχτυ για να πάρει θέση άμυνας και οι δύο άλλοι παίκτες σχηματίζουν διπλό μπλοκ στο σημείο επίθεσης. Το ίδιο μπορεί να γίνει και στην αντίπαλη αντεπίθεση αν μπορεί να προβλεφθεί η επιλογή της πάσας του πασαδόρου.

2. Ο αδύνατος μπλοκέρ μπορεί να προσποιηθεί ότι αλλάζει θέση και να ξαναγυρίσει στη θέση του.3. Μερικές φορές ο αδύνατος μπλοκέρ εμπνέει τον αντίπαλο να κάνει διαρκώς ψηλές πάσες στην

κατεύθυνση του. Αυτό πολλές φορές χαλάει το ρυθμό της αντίπαλης ομάδας.4. Ενάντια σε αντίπαλους που χρησιμοποιούν την 5-1 σύνθεση, ο αδύναμος μπλοκέρ πρέπει να

τοποθετηθεί στη μπροστινή ζώνη όταν οι αντίπαλοι θα έχουν 2 μόνο επιθετικούς μπροστά.5. Είναι προτιμότερο ο αδύνατος δεξιός μπλοκέρ να τοποθετηθεί ενάντια στον αργότερο αντίπαλο

και ας είναι ψηλότερος επιθετικός.

10.9. Το απατηλό μπλοκΥπάρχουν μερικοί επιθετικοί που χρησιμοποιούν το μπλοκ για μπλοκ άουτ, πλάγια άουτ

ή πάνω από τα χέρια των μπλοκέρ, άουτ. Δύο μέθοδοι υπάρχουν για να αντιμετωπισθούν αυτοί οι «πονηροί» επιθετικοί: το μπλοκ με τράβηγμα των χεριών και το μπλοκ με μετατόπιση των χεριών.

Αν ο αντίπαλος επιθετικός χρησιμοποιεί το μπλοκ άουτ στον εξωτερικό μπλοκέρ, αυτός μπορεί να τραβήξει τα χέρια του κάτω την ώρα που ο επιθετικός χτυπά τη μπάλα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο επιθετικός να καρφώσει άουτ και να αποθαρρυνθεί για να το ξανακάνει.

Το ίδιο μπορεί να γίνει σε επιθετικούς που χρησιμοποιούν το μπλοκ άουτ χτυπώντας τη μπάλα στην κορυφή των δακτύλων. Ο μπλοκέρ, αν μπορεί να μαντέψει, ή να αναγνωρίσει, ότι ο επιθετικός θα χρησιμοποιήσει αυτή την τεχνική, μπορεί να μετατοπίσει τα χέρια του πλάγια, έτσι ώστε η μπάλα να κατευθυνθεί άουτ στο πίσω μέρος του γηπέδου.

10.10. Πότε πρέπει να μπλοκάρει και πότε όχι ο μπλοκέρΟι μπλοκέρ πρέπει να είναι πάντοτε πολύ επιλεκτικοί στο αν θα κάνουν άλμα μπλοκ ή όχι. Συνήθως ο

μπλοκέρ δεν πηδάει όταν ο επιθετικός βρίσκεται μακριά από το δίχτυ, βρίσκεται κάτω από τη μπάλα ή έχει περίεργη στάση. Σε τέτοιες περιπτώσεις το μπλοκ γίνεται περισσότερο εμπόδιο παρά όπλο.

Όταν ο κεντρικός μπλοκέρ αργοπορήσει να πηδήξει αλλά βρίσκεται κοντά στο δίχτυ, καλό είναι να προσπαθήσει να εκτελέσει άλμα-μπλοκ με σκοπό να «σπάσει» την αντίπαλη επίθεση, ώστε να αποκρουσθεί πιο εύκολα από την άμυνα. Αν όμως ο παίκτης βρίσκεται πιο μακριά από το δίχτυ, καλά είναι να πλησιάσει το δίχτυ και να σηκώσει μόνο τα χέρια του χωρίς άλμα με σκοπό να «σπάσει» την αντίπαλη επίθεση. Αν εκτελέσει άλμα-μπλοκ υπάρχει κίνδυνος να πέσει πάνω στο δίχτυ.

11. Η ΑΜΥΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΙΚΤΗ ΠΟΥ ΔΕ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΜΠΛΟΚΟ σχηματισμός αυτός της άμυνας χρησιμοποιείται όταν ο κεντρικός μπλοκέρ είναι ψηλός και ικανός

παίκτης, ενώ οι ακραίοι κοντοί και όχι πολύ καλοί στο άλμα. Επίσης, χρησιμοποιείται όταν η πάσα κατευθύνεται αρκετά έξω από την αντένα, οπότε το μπλοκ θα τοποθετηθεί διαγώνια αφήνοντας την ευθεία ανοιχτή.

Ο ελεύθερος μπλοκέρ ξεκινά από τη βασική του θέση, και μετά κινείται πιο κοντά στο μπλοκ για να καλύψει τα πλασέ.

Σχήμα 11.1. Η άμυνα με το 6 πίσω και η κάλυψη με τον παίκτη που δεν συμμετέχει στο μη,Οι άλλοι παίκτες τοποθετούνται όπως στο σχήμα (Σχ. 11.1).Καλό είναι, αν είναι δυνατόν, οι ελεύθεροι μπλοκέρ να μην αναλαμβάνουν εξ ολοκλήρου την ευθύνη

για την κάλυψη των πλασέ, ειδικά όταν είναι καλοί επιθετικοί στη ζώνη 4. Με το να αποκρούουν αυτοί τα μαλακά χτυπήματα, περιορίζουν τον επιθετικό τους ρόλο στην αντεπίθεση.

Χρησιμοποιείται κυρίως από υψηλού επιπέδου ομάδες.

11.1. Η ανοιχτή ζώνη άμυνας

Σχήμα 11.2. Η ανοιχτή ζώνη άμυνας.Το σύστημα αυτό της άμυνας χρησιμοποιείται από υψηλού επιπέδου ομάδες. Βασίζεται στην

ικανότητα των αμυντικών παικτών, ενώ βρίσκονται στις βασικές θέσεις τους περιμένοντας δυνατή επίθεση, να μπορούν ν' αντιμετωπίσουν τα πλασέ που θα γίνουν στον κενό χώρο του γηπέδου και προς την περιοχή της ευθύνης τους (Σχ. 11.2).

Είναι πολύ βασικό σ' αυτό το σύστημα, οι παίκτες να μπορούν να προβλέπουν την κίνηση του αντίπαλου επιθετικού. Για να προβλέψουν την επίθεση του αντιπάλου, πρέπει να λάβουν υπόψη τους:

1. Τη σχέση ανάμεσα στο μπλοκ και τον επιθετικόΗ περιοχή που δεν καλύπτεται από το μπλοκ, πρέπει να καλυφθεί από τον αμυντικό.2. Την απόσταση της μπάλας από το δίχτυΌσο πιο μακριά είναι η μπάλα από το δίχτυ τόσο πιο πολύ στο βάθος πρέπει να βρίσκεται ο

αμυντικός σχεδιασμός.3. Τη σχέση του επιθετικού με τη μπάλαΟ αμυντικός πρέπει να καταλάβει καλά τη σχέση ανάμεσα στη μπάλα και στον ώμο του επιθετικού.

Αν το χτύπημα στην ευθεία είναι αδύνατο, ο παίκτης πρέπει να μετακινηθεί μπροστά, πίσω από το μπλοκ για το πλασέ.

Αν ένα χτύπημα στη διαγώνιο είναι αδύνατο, ο διαγώνιος αμυντικός παίκτης θ' ανέβει πιο πάνω από τη θέση που βρίσκεται.

4. Η πρόθεση του επιθετικούΣτο επίπεδο των αρχαρίων είναι πολύ εύκολο ο αμυντικός να προβλέψει την πρόθεση του επιθετικού

από τον τρόπο που κινείται προς τη μπάλα. Μια κάθετη πορεία προς το δίχτυ, συνήθως σημαίνει επίθεση στην ευθεία. Μια διαγώνια πορεία από έξω προς τα μέσα, σημαίνει διαγώνιο χτύπημα. Ακόμη ο αμυντικός παίκτης μπορεί να καταλάβει την πρόθεση του επιθετικού από τη θέση των ποδιών, δηλαδή το πως θα πατήσει ο παίκτης.

5. Την κατεύθυνση που κοιτάζει ο επιθετικόςΜερικοί παίκτες κοιτούν το στόχο τους πριν χτυπήσουν.6. Την αιώρηση του χεριού του επιθετικούΟ αμυντικός πρέπει να προσέξει τόσο τη μπάλα όσο και την αιώρηση του χεριού του επιθετικού, ώστε

να καταλάβει την κατεύθυνση και την ταχύτητα της.7. Το άλμαΗ εκρηκτικότητα και η ισορροπία του επιθετικού κατά το άλμα, δείχνει αν σκοπεύει να κάνει ένα

δυνατό ή ένα μαλακό χτύπημα. Συνήθως όταν δεν είναι σε θέση ισορροπίας, θα κάνει ένα ελεγχόμενο χτύπημα ή ένα πλασέ.

11.2. Η περιστασιακή άμυνα

Σχήμα 11.3. Η περιστασιακή άμυνα (Όταν ο δεύτερος μπλοκέρ δεν προλάβει να κλείσει το διπλό μπλοκ, συμμετέχει στην κάλυψη).

Πολλές φορές οι μπλοκέρ δεν προλαβαίνουν να κινηθούν για να σχηματίσουν διπλό μπλοκ επειδή η επίθεση είναι πολύ γρήγορη. Τότε ο παίκτης που δεν πηδά στο μπλοκ καλύπτει πίσω από το μπλοκ τα πλασέ. Οι άλλοι παίκτες τοποθετούνται στην άμυνα όπως με το «6 πίσω» (Σχ. 11.3).

Η άμυνα με ένα μπλοκ χρησιμοποιείται στις ομάδες αρχαρίων, γιατί είναι προτιμότερο να υπάρχει ένας παίκτης στο μπλοκ, παρά δύο παίκτες με κενά στο μπλοκ.

11.3. Συνδυασμός των αμυντικών σχηματισμώνΠολλές φορές, η ομάδα μπορεί να συνδυάσει δύο αμυντικούς σχηματισμούς. Για παράδειγμα, όταν η

ομάδα παίζει την 5:1 σύνθεση, μπορεί να συνδυάσει τον αμυντικό σχηματισμό με το «6 μπροστά» και με τον «6 πίσω». Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται πίσω να παίξει στο «No 6» και να καλύπτει μπροστά. Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται μπροστά η ομάδα να παίζει με το «6 πίσω». Αυτό επιταχύνει την αντεπίθεση της ομάδας.

Κάθε ομάδα πρέπει να γνωρίζει να παίζει με δύο αμυντικούς σχηματισμούς και να τους χρησιμοποιεί κατά περίπτωση, στις διάφορες φάσεις του παιχνιδιού, ανάλογα με τον αντίπαλο.

11.4. Η ελεύθερη μπαλιά

Σχήμα 11.4. Η άμυνα από επίθεση του αντιπάλου που εκδηλώνεται μακριά από το δίχτυ.Πολλές φορές συμβαίνει ο αντίπαλος επιθετικός να μη μπορεί να κάνει άλμα για ένα δυνατό χτύπημα,

ίσως γιατί η πάσα ήταν πολύ μακριά από το δίχτυ ή γιατί ο παίκτης ήταν απασχολημένος στην άμυνα και δεν πρόλαβε να ετοιμασθεί για την επίθεση. Σ' αυτή την περίπτωση οι παίκτες φωνάζουν «πίσω» και κινούνται αμέσως πίσω για να καλύψουν τον κενό χώρο (Σχ. 11.4).

Αν ο πασαδόρος βρίσκεται στην άμυνα πρέπει να βεβαιωθεί ότι η μπάλα δεν κατευθύνεται επάνω του και να διεισδύσει στη θέση του για να κάνει πάσα. Ο μεσαίος μπλοκέρ οπισθοχωρεί γρήγορα στα 3μ. και προσέχει για τα πλασέ στο χώρο του.

Σχήμα 11.5. Η άμυνα χωρίς μπλοκ, σε ελεύθερη μπαλιά.Το ίδιο γίνεται και όταν ο αντίπαλος δεν μπορεί να οργανώσει επίθεση και περνάει τη μπάλα μέσα με

μανσέτα. Αν η μπαλιά που έρχεται από το αντίπαλο γήπεδο είναι ψηλοκρεμαστή, οι παίκτες μπορούν να την κατευθύνουν χρησιμοποιώντας την τεχνική της πάσας με δάχτυλα (Σχ. 11.5).

Η ελεύθερη μπαλιά είναι πλεονέκτημα για την ομάδα που τη δέχεται, για το λόγο ότι μπορεί να αποκρουσθεί εύκολα και να πάει στα χέρια του πασαδόρου με ακρίβεια, ώστε να εκδηλωθεί ένας επιθετικός συνδυασμός και να κερδιθεί ό πόντος.

Γι’ αυτό οι προπονητές πρέπει να εξασκούν τους παίκτες τους σε τέτοιες μπαλιές, ώστε να μπορούν να αξιοποιούν τις ευκαιρίες αυτές που θα έρθουν στον αγώνα.

12. Η 5:1 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣΜε την τελειοποίηση των παικτών σ' όλα τα επίπεδα (της τεχνικής, της τακτικής, της φυσικής

κατάστασης, της πνευματικής και της ψυχικής ωριμότητας και των γνώσεων του παιχνιδιού, απαιτείται και η τελειοποίηση της ομαδικής τακτικής, για ένα γρήγορο και ποικιλόμορφο τρόπο παιχνιδιού.

Οι παίκτες με την κατάλληλη προπόνηση, μπορούν τώρα να παίξουν την 5 :1 σύνθεση ομάδας.Στην σύνθεση αυτή υπάρχουν ένας πασαδόρος, που εκτελεί το 85-90% της δεύτερης μπαλιάς και

παίζει στις θέσεις 2 μπροστά και 1 πίσω και 5 επιθετικοί παίκτες που ειδικεύονται στις εξής θέσεις:

υπάρχουν 2 άσσοι επιθετικοί παίκτες (ακραίοι) που παίζουν στις θέσεις 4 μπροστά και 5 πίσω, 2 κεντρικοί μπλοκέρ που παίζουν στις θέσεις 3 μπροστά και 6 πίσω και ένας διαγώνιος παίκτης, που παίζει στη θέση 2 μπροστά και 1 πίσω. Είναι ο επιθετικός παίκτης που παίζει διαγώνια από τον πασαδόρο και μπορεί να εκτελέσει χρέη πασαδόρου, σε περίπτωση που ο πασαδόρος είναι απασχολημένος στην άμυνα.

Η σύνθεση αυτή διαμορφώνει έναν υψηλής ποιότητας πασαδόρο, που είναι η βασική προϋπόθεση για τη δημιουργία των σύνθετων επιθετικών συνδυασμών.

Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στην επιθετική ζώνη, οι θέσεις και οι κινήσεις του είναι οι ίδιες με την 2:2:2 σύνθεση ομάδας. Όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στην αμυντική ζώνη, «διεισδύει» στην επιθετική ζώνη για να εκτελέσει πάσα, να καλύψει την επίθεση και επιστρέφει στην θέση του για την άμυνα. Η «διείσδυση» είναι το νέο στοιχείο της τακτικής που εισάγεται σ' αυτή τη σύνθεση.

Σχήμα 12.1. Ισορροπημένη παράταξη στην 5:1 σύνθεση ομάδας, με τους άσσους επιθετικούς να προηγούνται των κεντρικό

Σ' αυτή τη σύνθεση ομάδας, ο προπονητής θα επιλέξει πως θα τοποθετήσει τους παίκτες του, ανάλογα με τα προβλήματα της τακτικής που έχει να επιλύσει, ή ανάλογα με τις ατομικές ιδιαιτερότητες του κάθε παίκτη. Υπάρχουν δύο τρόποι τοποθέτησης των παικτών. Ο πρώτος τρόπος είναι οι άσσοι επιθετικοί να προηγούνται των γρήγορων επιθετικών (Σχ. 12.1) και ο δεύτερος τρόπος είναι οι γρήγοροι

Σχήμα 12.2. Ισορροπημένη παράταξη στην 5:1 σύνθεση ομάδας, με τους κεντρικούς επιθετικούςνα προηγούνται των άσσων επιθετικών.

επιθετικοί (κεντρικοί μπλοκέρ) να προηγούνται των άσσων επιθετικών στην παράταξη (Σχ. 12.2). Η τοποθέτηση των παικτών όπως αναφέρθηκε εξαρτάται από την τακτική που θέλει να εφαρμόσει ο προπονητής κυρίως στην επίθεση.

Σχήμα 12.3. Η υποδοχή του σερβίς στην 5:7 σύνθεση ομάδας με 5 παίκτες σε «W» σχηματισμό(ανοιχτή διείσδυση).

Στην υποδοχή του σερβίς υπάρχουν πολλοί τρόποι παράταξης. Με πέντε παίκτες σε «W» σχηματισμό, με ανοιχτή διείσδυση πασαδόρου (Σχ. 12.3)

Σχήμα 12.4. Η υποδοχή του σερβίς στην 5: 1 σύνθεση ομάδας με 4 παίκτες σε «U» σχηματισμό(κλειστή διείσδυση).

με τέσσερις παίκτες σε «U» σχηματισμό με ανοιχτή ή κλειστή διείσδυση (Σχ. 12.4)

Σχήμα 12.5. Η υποδοχή του σερβίς στην 5:1 σύνθεση ομάδας με 3 παίκτες.με τρεις ή με δύο παίκτες στην υποδοχή να μοιράζονται το γήπεδο (Σχ. 12.5).Για την οργάνωση της επίθεσης χρησιμοποιούνται όλοι οι απλοί και σύνθετοι επιθετικοί συνδυασμοί

ανάλογα με τις ικανότητες των παικτών και τη δυναμικότητα της αντίπαλης ομάδας.Το μειονέκτημα της σύνθεσης αυτής είναι, ότι όταν ο πασαδόρος βρίσκεται στην επιθετική ζώνη

υπάρχουν μόνο δύο επιθετικοί παίκτες. Τα τελευταία όμως χρόνια, στις τακτικές της οργάνωσης της επίθεσης, έχει προστεθεί η επίθεση από τον παίκτη της πίσω ζώνης (από τη ζώνη 1 ή 6 συνήθως). Με τον τρόπο αυτό έχει ισορροπηθεί το παιχνίδι, όταν ο πασαδόρος βρίσκεται μπροστά και προσθέτει θεαματικότητα και ομορφιά στο σύγχρονο παιχνίδι.

Σχήμα 12.6. Η επιθετική κάλυψη 2:2, όταν ο κεντρικός δεν προλαβαίνει να καλύψειΣτην επιθετική κάλυψη συνήθως εφαρμόζεται ο σχηματισμός 3-2 ή ο σχηματισμός 2-2, στην

περίπτωση που ο ένας επιθετικός κινήθηκε για πρώτο χρόνο επίθεσης και ο δεύτερος για δεύτερο χρόνο επίθεσης σε έναν επιθετικό συνδυασμό. Ο πρώτος δεν προλαβαίνει να καλύψει την επίθεση, έτσι στην κάλυψη μετέχουν δύο παίκτες για το πρώτο ημικύκλιο και δύο για το δεύτερο ημικύκλιο (Σχ. 12.6).

Σχήμα 12.7. Η επιθετική κάλυψη 3:2 με τον πασαδόρο της πίσω ζώνης στο πρώτο ημικύκλιο.Στην κάλυψη 3:2 η διαφορά με το 2:2:2 σύστημα σύνθεσης ομάδας είναι ότι, στο πρώτο ημικύκλιο

μετέχει ο πασαδόρος που έχει διεισδύσει και ο πολυσύνθετος στο δεύτερο, γιατί ο πασαδόρος βρίσκεται

πιο κοντά στον επιθετικό (Σχ. 12.7).Στην άμυνα εφαρμόζονται όλα τα είδη των αμυντικών σχηματισμών ανάλογα με τις απαιτήσεις του

αγώνα. Σε υψηλού επιπέδου ομάδες χρησιμοποιείται συνήθως ο αμυντικός σχηματισμός

Σχήμα 12.8. Η ανοιχτή ζώνη άμυνας.«της ανοιχτής ζώνης άμυνας» (Σχ. 12.8)

Σχήμα 12.9. Η άμυνα με τον παίκτη που δεν συμμετέχει στο μπλοκ.ή η κάλυψη με «τον παίκτη που δεν μετέχει στο μπλοκ» (Σχ. 12.9) ή ένας συνδυασμός δύο αμυντικών

σχηματισμών όπως «πλευρική κάλυψη» σε συνδυασμό με «κεντρική κάλυψη» ανάλογα πάντα με τις συνθήκες του αγώνα. Οι παίκτες πρέπει να γνωρίζουν και να είναι σε θέση να εφαρμόζουν οποιονδήποτε από αυτούς τους αμυντικούς σχηματισμούς. Τα πλεονεκτήματα αυτής της σύνθεσης είναι:

Απαιτεί ένα καλό πασαδόρο, παρά δύο (όπως στις συνθέσεις 4:2 ή 4:2 με διείσδυση). Ο πασαδόρος είναι ο εγκέφαλος της ομάδας, έτσι οι παίκτες εύκολα μπορούν να

προσαρμοστούν στο παιχνίδι του. Ο πασαδόρος εξειδικεύεται στο να εκτελεί πάσες ακριβείας, να οργανώνει επιθετικούς

συνδυασμούς, στην άμυνα και στο σερβίς. Δεν εξασκείται στην υποδοχή και στην επίθεση. Με το να εξασκείται μόνο στα στοιχεία αυτά

γίνεται πιο αποτελεσματικός. Κατά τη διάρκεια του αγώνα αυτός έχει την ευθύνη για όλες τις αμφισβητούμενες μπαλιές.Η 5:1 σύνθεση ομάδας είναι η ιδανική σύνθεση γι’ αυτό πρέπει να αποτελεί το μακρόχρονο στόχο του

προπονητή και των νέων παικτών. Είναι μια προκλητική σύνθεση και ένα κίνητρο για τους νέους παίκτες, γιατί τους δίνει την ευκαιρία ν' αναπτύξουν τις φυσικές, πνευματικές και δεξιοτεχνικές ικανότητες τους.

13. Η 4:2 ΜΕ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ

Σχήμα 13.1. Ισορροπημένη παράταξη των παικτών στην 4:2 με διείσδυση σύνεση ομάδαςΣτην 4:2 με διείσδυση σύνθεση, υπάρχουν έξι επιθετικοί παίκτες που χωρίζονται ως εξής: δύο άσσοι

επιθετικοί που τοποθετούνται διαγώνια και παίζουν στις θέσεις 4 μπροστά και 5 πίσω, δύο κεντρικοί μπλοκέρ που τοποθετούνται διαγώνια και παίζουν στις θέσεις 3 μπροστά και 6 πίσω και δύο πασαδόροι-επιθετικοί (οι παίκτες αυτοί πρέπει να γνωρίζουν να πασάρουν και να επιτίθενται το ίδιο καλά) που τοποθετούνται διαγώνια και παίζουν στις θέσεις 2 μπροστά και 1 πίσω (Σχ. 13.1).

Την οργάνωση της επίθεσης αναλαμβάνει πάντα ο πασαδόρος που βρίσκεται στην πίσω ζώνη, ο

οποίος διεισδύει για να εκτελέσει πάσα, ενώ ο επιθετικός πασαδόρος εκτελεί χρέη επιθετικού.Στην επίθεση μπορούν να γίνουν πολλοί επιθετικοί συνδυασμοί, γιατί υπάρχουν πάντα τρεις

επιθετικοί μπροστά.Στην επιθετική κάλυψη, στην υποδοχή του σερβίς και στην άμυνα, χρησιμοποιούνται όλοι οι

σχηματισμοί ανάλογα με το επίπεδο των παικτών της ομάδας, τις απαιτήσεις του αγώνα και τη δυνατότητα των αντιπάλων.

Το πλεονέκτημα της σύνθεσης αυτής, όπως αναφέρθηκε, είναι ότι διαθέτει πάντα τρεις επιθετικούς μπροστά.

Το μειονέκτημα της όμως είναι, ότι διαθέτει δύο πασαδόρους, οι οποίοι δεν μπορούν να τελειοποιηθούν ως πασαδόροι, γιατί στην προπόνηση πρέπει να εξασκηθούν και ως πασαδόροι και ως επιθετικοί και ως υποδοχείς. Αν μια ομάδα έχει έναν καλό πασαδόρο δεν έχει σημασία πόσοι επιθετικοί υπάρχουν. Ένας άριστος πασαδόρος μπορεί να κάνει περισσότερα με δύο, παρά ένας μέτριος πασαδόρος με τρεις επιθετικούς.

Για να οργανωθεί μια επιθετική τακτική γύρω από δύο πασαδόρους, απαιτεί τρομερό συντονισμό και κατανόηση μεταξύ των παικτών και κυρίως μεταξύ των πασαδόρων, γιατί σε αμφισβητούμενες μπαλιές, η σύγχυση μεταξύ τους είναι αναπόφευκτη. Πολλές φορές ο πασαδόρος της μπροστά ζώνης διστάζει να οπισθοχωρήσει για να ξεκινήσει τη φορά του για επίθεση, με αποτέλεσμα να οργανώνεται η επίθεση μόνο με δύο επιθετικούς.

Δεν χρησιμοποιούν πολλές ομάδες αυτή τη σύνθεση. Είναι καλή επιλογή μόνον όταν υπάρχουν δύο ταλαντούχοι πασαδόροι, με τις ίδιες ικανότητες και τα ίδια σωματικά προσόντα. Η μόνη ομάδα πού παίζει πετυχημένα αυτό το σύστημα, είναι η εθνική ομάδα γυναικών της Κούβας, που κατέκτησε το παγκόσμιο πρωτάθλημα το 1998 στην Ιαπωνία.

14. Ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣΌπως αναφέρθηκε στα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου, «η διδασκαλία της Πετοσφαίρισης» (Τόμος Ι), το

βόλεϊ είναι ένα πολύπλοκο, σύνθετο άθλημα. Δεν μπορεί να υπάρξει συστηματική εξάσκηση των παικτών αυτού του αθλήματος, αν δεν υπάρξει σχεδιασμός και δεν έχουν τοποθετηθεί οι στόχοι της εξάσκησης.

Ο προγραμματισμός της εξάσκησης έχει δύο κατευθύνσεις: 1) ο προγραμματισμός της εξάσκησης στο σχολείο και 2) ο προγραμματισμός της εξάσκησης στους συλλόγους.

14.1. Ο προγραμματισμός στο σχολείοΟ προγραμματισμός στο σχολείο έχει αντικειμενικό σκοπό, (όπως αναφέρουν και τα προγράμματα

διδασκαλίας του Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου) τη γνωριμία του παιδιού με το άθλημα του βόλεϊ, την εξάσκηση του στις βασικές τεχνικές του και την χρησιμοποίηση των βασικών τεχνικών στο παιχνίδι, με στόχο την αγωνιστική ικανοποίηση (χαρά, ψυχαγωγία). Έτσι, ο σχεδιασμός για το σχολείο, έχει στόχους τεχνικοτακτικής. Δεν αναφέρεται καθόλου στον τομέα της φυσικής κατάστασης, για λόγους περιορισμένου αριθμού ωρών διδασκαλίας.

14.1. 1. Οι στόχοι της διδασκαλίας του βόλεϊ στο Δημοτικό Σχολείο

Το Βόλεϊμπολ είναι ένα συναρπαστικό παιχνίδι που συνδυάζει φινέτσα, χάρη και δύναμη. Σε όποιο επίπεδο και να βρίσκεται ο παίκτης, το παιχνίδι απαιτεί τη γνώση βασικών δεξιοτήτων και ομαδικής εργασίας. Σε πολλές περιπτώσεις ο καθηγητής Φυσικής Αγωγής θα είναι αυτός που πρώτος θα διδάξει στα παιδιά τις βασικές δεξιότητες και τη στρατηγική του παιχνιδιού. Πρέπει να τους διδάξει τους βασικούς κανόνες, τις δεξιότητες και τις ασκήσεις, που θα χρησιμοποιήσουν ως μέσα, για να παίξουν αυτό το γρήγορο και συναρπαστικό παιχνίδι. Ο πρώτος του όμως στόχος θα είναι να κάνει τα παιδιά να αγαπήσουν το βόλεϊ, να τα μυήσει στο άθλημα.

Στο δημοτικό σχολείο η αγωνιστική μορφή η ιδανική για τα παιδιά, είναι το μίνι βόλεϊ. Αυτή η αγωνιστική μορφή προτείνεται παγκόσμια γιατί είναι προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις αυτής της ηλικίας των παιδιών. Κάποιοι κανόνες του μίνι βόλεϊ διαφέρουν από το παιχνίδι 6x6. Μερικές βασικές αρχές παραμένουν ίδιες, αλλά το μίνι βόλεϊ είναι έτσι σχεδιασμένο, ειδικά για τα παιδιά, ώστε να τα εισαγάγει με επιτυχία στο σπορ και να τους εφοδιάζει χαρά και διασκέδαση. Με λιγότερη εξάσκηση και

περισσότερο ενθουσιασμό ο καθηγητής μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αγαπήσουν, να χαρούν το παιχνίδι του βόλεϊ αυτή την περίοδο της ζωής τους, αλλά και σε όλη τους τη ζωή.

Στο μίνι βόλεϊ τα παιδιά παίζουν για διακέδαση με τροποποιημένους κανόνες προσαρμοσμένους στις ανάγκες τους. Οι κανόνες αυτοί εισάγονται σταδιακά, ώστε πρώτα να διευκολύνουν το παιχνίδι και μετά να το περιορίζουν. Τα παιδιά από την αρχή θα περιμένουν συνέχεια πως θα παίξουν για να διασκεδάσουν. Ο καθηγητής πριν σχεδιάσει το ημερήσιο πρόγραμμα πρέπει να το έχει αυτό υπόψη του.

Στο μίνι βόλεϊ χρησιμοποιείται: μικρότερο γήπεδο χαμηλότερο δίχτυ ελαφρύτερες, ή μεγαλύτερες μπάλες δύο, τρεις ή τέσσερις παίκτες στη μια πλευρά του γηπέδου.Η διδασκαλία του Βόλεϊ στο δημοτικό σχολείο περιλαμβάνει δυο φάσεις:Η πρώτη φάση έχει στόχο τη μύηση των μικρών μαθητών στο άθλημα και την προετοιμασία τους,

φυσικά, γνωστικά, κινητικά, για να παίξουν αυτό το παιχνίδι. Αυτός ο στόχος πετυχαίνετε μέχρι την τρίτη τάξη του δημοτικού.

Η δεύτερη φάση έχει στόχο την εκμάθηση των βασικών δεξιοτήτων του αθλήματος (κυρίως του σερβίς, της πάσας, της μανσέτας) και των απλών βασικών στοιχείων της τακτικής για να μπορέσουν να παίξουν οργανωμένα μίνι βόλεϊ 3x3. Αυτοί οι στόχοι πετυχαίνονται μέχρι την έκτη τάξη του δημοτικού σχολείου.

Πιο αναλυτικά οι στόχοι της διδασκαλίας στο δημοτικό σχολείο είναι:α) η μύηση των μαθητών στο βόλεϊ (αυτό θα γίνει μόνο αν μπορούν να παίζουν διασκεδάζοντας).β) η σταδιακή ανάπτυξη των φυσικών τους ικανοτήτων, πολύπλευρα και αρμονικά.γ) η εκμάθηση των βασικών κανόνων του παιχνιδιού, πρώτα αυτών που διευκολύνουν και αργότερα

αυτών που περιορίζουν το παιχνίδι.δ) η διδασκαλία των βασικών δεξιοτήτων του αθλήματος.ε) η ανάπτυξη ηθικών κανόνων και βούλησης, απαραίτητων για τον ομαδικό χαρακτήρα του

παιχνιδιού.στ να μπορούν να παίξουν παιχνίδι 3x3 με όλα τα στοιχεία της τεχνικής και της ατομικής και ομαδικής

τακτικής που θα διδαχθούν σταδιακά, ώστε να συμμετάσχουν στα σχολικά πρωταθλήματα μίνι βόλεϊ.Έχοντας επίσης υπόψη:1. Την ανάγκη των παιδιών για αγώνα και για νίκη.2. Τις ιδιαιτερότητες των κανονισμών του αθλήματος3. Τις δυσκολίες εκμάθησης της τεχνικής και της τακτικής (λόγω των μη φυσικών κινήσεων που

περιέχουν).4. Τον περιορισμένο χρόνο διδασκαλίας στο σχολείο και5. Το αναλυτικό πρόγραμμα της φυσικής αγωγής στο δημοτικό σχολείο, που θέτει κύριο στόχο τη

διδασκαλία των βασικών δεξιοτήτων κάθε αθλήματος, χρησιμοποιείται μια μικτή μέθοδος διδασκαλίας, ένας συνδυασμός της διδασκαλίας της τεχνικής μαζί με τη διδασκαλία της τακτικής παράλληλα με τη θεωρητική γνώση, με βάση τη θεμελιώδη αρχή «από τα εύκολα στα δύσκολα».

14.1.2. Οι στόχοι της διδασκαλίας του βόλεϊ στο Γυμνάσιο

Οι στόχοι της διδασκαλίας του βόλεϊ στο γυμνάσιο είναι οι μαθητές:α) να βελτιώσουν τις δεξιότητες που έμαθαν στο δημοτικό σχολείο,β) να μάθουν νέες δεξιότητες,γ) να μάθουν τους βασικούς κανονισμούς του αθλήματος (6x6).δ) να μάθουν βασικούς σχηματισμούς στην υποδοχή του σέρβις, στην άμυνα και στην επίθεση,ε) να παίξουν το παιχνίδι 6x6 οργανωμένα (σύστημα σύνθεσης 6:0 στην αρχή και αργότερα 4:2) για

να συμμετάσχουν στα σχολικά πρωταθλήματα.

14.1.3. Οι στόχοι της διδασκαλίας του βόλεϊ στο Λύκειο

Οι στόχοι της διδασκαλίας του βόλεϊ στο λύκειο είναι:α) η τελειοποίηση των δεξιοτήτων που έχουν μαθευτεί στα προηγούμενα χρόνια,β) η διδασκαλία κάποιων νέων τεχνικών (ανάλογα με το επίπεδο που ήδη βρίσκονται οι μαθητές),

γ) η διδασκαλία νέων σχηματισμών στην τακτική της ομάδας,δ) η διδασκαλία της 4:2 σύνθεσης της ομάδας, ανάλογα πάντα με το επίπεδο των μαθητών καιε) η συμμετοχή στα σχολικά πρωταθλήματα.Οι βασικές δεξιότητες που διδάσκονται στο σχολείοΓια να παίξει κάποιος βόλεϊ απαιτείται η γνώση των δεξιοτήτων του αθλήματος και να διαθέτει

κινητικότητα, ισορροπία και άλμα.Η διδασκαλία των βασικών δεξιοτήτων του αθλήματος γίνεται με τη σειρά που αναφέρεται πιο κάτω,

βάσει της αρχής «από τα εύκολα στα δύσκολα».ΜετακινήσειςΠετάγματαΠάσα από πάνω με δάχτυλαΠάσα από κάτω, μανσέταΣερβίς από κάτωΣερβίς από πάνωΜπλοκΕπιθετικό χτύπημαΣτη διαδικασία της μάθησης, πολλές από τις δεξιότητες του αθλήματος έχουν άμεση σχέση η μία με

την άλλη. Γι’ αυτό πρέπει σταδιακά να εισάγεται η μια δεξιότητα μετά την άλλη, χωρίς τα παιδιά να σταματούν να χαίρονται αυτό που κάνουν και αυτό θα γίνει μόνο όταν συνεχίζουν να παίζουν και να διασκεδάζουν ενώ μαθαίνουν παράλληλα. Πρέπει να επιτευχθεί ένας τέτοιος συνδυασμός που να πετυχαίνετε ταυτόχρονα και η μάθηση των δεξιοτήτων και το παιχνίδι.

Το περιεχόμενο της διδασκαλίας

Στο δημοτικό σχολείο:Α φάση (έως τρίτη δημοτικού)Ασκήσεις παιγνιώδους μορφής για ανάπτυξη φυσικών ικανοτήτων: Δύναμης, ταχύτητας, αντοχής,

επιδεξιότητας.Ασκήσεις παιγνιώδους μορφής για εξοικείωση με τη μπάλα: πετάγματα, πιασίματα, διάφορα

χτυπήματα, ντρίπλες πόδια-χέρια.Παιχνίδια διάφορα για την έννοια του παιχνιδιού, τη ροή του παιχνιδιού, την καταμέτρηση πόντων,

των 3-4 βασικών κανόνων παιχνιδιού.Παιχνίδι με πιάσιμο - πέταγμαΒ' φάση (έως έκτη δημοτικού)Ασκήσεις παιγνιώδους μορφής για εξάσκηση των δεξιοτήτων που θα διδαχθούν.Ασκήσεις με σταθερή μπάλα, με μπάλα που πετά ο ίδιος, με μπάλα που πετά ο συμμαθητής, με

μπάλα που κινείται.Ασκήσεις ένας με συμμαθητή, ένας ενάντια συμμαθητή, σε ομάδα, ομάδα ενάντια ομάδας (2 ή 3

άτομα).Ασκήσεις χωρίς να μετακινούνται οι μαθητές και με μετακίνηση.Ασκήσεις εξάσκησης της δεξιότητας όπως τη συναντάμε στο παιχνίδι.Ασκήσεις σε συνδυασμό δυο ή τριών δεξιοτήτων.Παιχνίδι, στην αρχή με πιάσιμο-πέταγμα.Τα μέσα που χρησιμοποιούμε:Διάφορα λάστιχα, κώνους, μπάλες διάφορες, κρίκους, σχοινάκια, κ.λ.π.Μπάλα για παιχνίδι: Μπαλόνια στην αρχή, πλαστικές μπάλες μετά, μπάλες μίνι βόλεϊ αργότερα.Στο γυμνάσιο:Ασκήσεις σε ζευγάρια, ασκήσεις σε ομάδες, χωρίς και με συναγωνισμό.Ασκήσεις σε συνδυασμό με μετακινήσεις.Ασκήσεις σε παραλλαγές και άλλες παραμέτρους της κυρίως δεξιότητας.Ασκήσεις σε συνδυασμό με επιπρόσθετα καθήκοντα ατομικής τακτικής.Ασκήσεις σε διάφορους στόχους.Ασκήσεις με συνδυασμό δυο ή τριών δεξιοτήτων, κομμάτια παιχνιδιού.Ασκήσεις αξιολόγησης κάθε δεξιότητας, αξιολόγηση της κάθε άσκησης.

Ασκήσεις ομαδικές με πετάγματα του καθηγητή, (ομαδική τακτική).Παιχνίδια διάφορα 6x6 με διαφορετικούς στόχους κάθε φορά.Μέσα που χρησιμοποιούνται:Διάφορα σημάδια (κώνοι, κρίκοι, λάστιχα, σχοινιά).Ταινίες κολλητικές, κιμωλίες. Μπάλες βόλεϊ κανονικές.

14.1.4. Πώς θα χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά οι ασκήσεις του Βόλεϊ

Δυο βασικές αρχές υπάρχουν που θα αυξήσουν την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της εξάσκησης: α) ο καθηγητής να διδάξει τους μαθητές του να πετούν τη μπάλα σωστά και β) για κάθε άσκηση που θα εκτελούν να έχουν πάντα στο νου τους ένα στόχο που πρέπει να πετύχουν.

Αφιερώνοντας χρόνο στο να μάθει ο καθηγητής στους μαθητές του να πετούν τη μπάλα, θα είναι το καλύτερο που τους έμαθε και θα το καταλάβει στην πορεία, από το κέρδος χρόνου που θα έχει, όταν μάθουν να πετούν σωστά την μπάλα.

Βοηθώντας τους να τοποθετήσουν στόχους στην εξάσκηση (βλέπε παραπάνω), τους δίνει ώθηση να μάθουν τις νέες δεξιότητες. Οι μαθητές παρακινούνται περισσότερο όταν βλέπουν να βελτιώνονται, όταν πετυχαίνουν τους στόχους τους στις ασκήσεις.

Το πέταγμαΈνα πολύ σημαντικό βήμα, που συχνά παραβλέπεται, είναι το να μάθουν οι μαθητές να πετούν σωστά τη μπάλα, για να μπορούν να εκτελούν αποτελεσματικά τις ασκήσεις. Η δεξιότητα του πετάγματος φαίνεται εύκολη αλλά δεν είναι στην πραγματικότητα. Το να διδάξει ο καθηγητής στους μαθητές του πως να πετούν σωστά τη μπάλα χωρίς περιστροφές, απαιτεί πολύ χρόνο και πρέπει να έχει υπομονή. Αυτό τους βοηθά στο να μάθουν να εκτελούν νέες δεξιότητες πολύ πιο εύκολα. Αρχικά ίσως πρέπει να πετάει αυτός τη μπάλα μέχρι να μάθουν να πετούν ο ένας παίκτης στον άλλο αποτελεσματικά. Μόλις μάθουν να πετούν τη μπάλα θα μπορούν να εκτελούν τις ασκήσεις τους με τη δική του επίβλεψη.

Με τα πόδια λίγο ανοιχτά, όσο το άνοιγμα των ώμων, ο μαθητής εκτελεί ένα μαλακό πέταγμα, με τα δυο χέρια κάτω από τη μέση προς το συμμαθητή του, που θα πιάσει τη μπάλα λίγο μπροστά από το κεφάλι. Πρέπει να δοθεί έμφαση στο να μη δίνεται καμιά περιστροφή στη μπάλα και το πέταγμα να είναι μαλακό και ψηλό. Ο μαθητής εξασκείται πετώντας τη μπάλα στο συμμαθητή του που βρίσκεται σε 3μ απόσταση. Θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να καταφέρουν να μάθουν να πετούν τη μπάλα μαλακά και με ακρίβεια, στο συμμαθητή τους παρ' όλο που αυτός είναι ακίνητος.

Η τοποθέτηση στόχωνΤο να διασκεδάζουν τα παιδιά ενώ μαθαίνουν, είναι ο πρώτος και κύριος στόχος που πρέπει να βάλει

ο καθηγητής, όταν ασχολείται με μικρά παιδιά. Αναπτύσσοντας όμως τις δεξιότητες των παιδιών πρέπει να τοποθετούνται και άλλοι σημαντικοί στόχοι. Ο καθηγητής πρέπει να υποστηρίξει και να παρακινήσει την βελτίωση των συμμετεχόντων, θέτοντας χειροπιαστούς και μετρήσιμους στόχους επιτυχίας στις ασκήσεις εξάσκησης. Πρέπει να εδραιώσει ένα στόχο για κάθε άσκηση. Κάθε στόχος πρέπει να είναι πραγματοποιήσιμος για την ηλικία και το επίπεδο των μαθητών. Παρακάτω παρατίθενται κάποια παραδείγματα των στόχων που μπορεί να θέσει ο καθηγητής. Αυτός θα πρέπει να επιλέξει έναν από αυτούς για να πετύχουν άμεσα οι μαθητές του πριν τους αλλάξει άσκηση.

- Γιώργο, πρέπει να χτυπήσεις 7 στα 10 σέρβις μέσα στο γήπεδο πριν αλλάξεις θέση.- Μαρία, πρέπει να πασάρεις τη μπάλα στο στόχο 3 φορές συνεχόμενα.- Σε μια ομάδα 3 παιδιών. Αυτά πρέπει να εκτελέσουν υποδοχή, πάσα και επίθεση, πριν αλλάξουν

θέσεις για την επόμενη άσκηση.

14.1.5. Η ομαδική τακτική

ΣΤΟ ΜΙΝΙ ΒΟΛΕΪ (3x3) - ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΟ ΜΙΝΙ ΒΟΛΕΪ (6x6) - ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Σύνθεση ομάδας 6:0: όλοι επιθετικοί, όλοι πασαδόροι Σύνθεση ομάδας 4:2: 4 επιθετικοί, 2 πασαδόροι- Ο μαθητής που θα πετύχει τις περισσότερες επιθέσεις στο στόχο, θα μπορεί να πάει πρώτος για να

πιει νερό. Οι μαθητές βελτιώνονται και ευχαριστιούνται όταν έχουν ένα στόχο να πετύχουν. Ο καθηγητής θα πρέπει να τους δίνει κατάλληλες ευκαιρίες για να πετύχουν στην εξάσκηση και στα παιχνίδια, μη λαμβάνοντας υπόψη το σκορ.

Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή της στρατηγικής της διδασκαλίας Οι σκοποί και οι στόχοι του μαθήματος Ο μαθητής Η φύση του μαθήματος Το περιβάλλον μάθησης και η υποδομή που υπάρχει.Οι σκοποί και οι στόχοι του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής είναι το «γιατί;», τα μέσα και υλικά είναι

το «με τι;» και η μέθοδος που θα ακολουθήσει ο καθηγητής είναι το «πως;».Προγραμματισμός της διδασκαλίαςΗ απαιτούμενη γνώση για ένα αποτελεσματικό σχεδιασμό: Γνώση του αναλυτικού προγράμματος Γνώση της δραστηριότητας Γνώση του σχολείου Γνώση των μαθητών και Γνώση της υποδομής (υλικοτεχνική)Ο προγραμματισμός πρέπει να συντονίζει: τις αρχές της μάθησης

τις τεχνικές της διδασκαλίας τις γνώσεις του μαθητή το διαθέσιμο χρόνο το διαθέσιμο χώρο την υλικοτεχνική υποδομή

και όλα αυτά μαζί........ με τους στόχους της εκπαίδευσης τις προσδοκίες των μαθητών και τις ανάγκες της κοινωνίας.Ο προγραμματισμός αφορά: την ημερήσια γύμναση το τρίμηνο με τις επιμέρους διδακτικές ενότητες τη σχολική χρονιά14.2. Ο προγραμματισμός στους συλλόγουςΟ προγραμματισμός της εξάσκησης μιας ομάδας είναι ο σχεδιασμός των μονάδων εξάσκησης στις

συγκεκριμένες περιόδους προπόνησης, με μια εναλλαγή της τεχνίκοτακτικής προπόνησης, με την προπόνηση φυσικής κατάστασης, σε ποσότητα ανάλογη από τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο προπόνησης. Έτσι θα επιτευχθεί ο στόχος που τίθεται στη συγκεκριμένη περίοδο.

Για να μπορέσει ένας αθλητής να φθάσει σ' ένα υψηλό επίπεδο απόδοσης, θα πρέπει ν' ακολουθήσει ένα πρόγραμμα εξάσκησης για αρκετό χρονικό διάστημα, με προμελετημένο σχεδιασμό, με καταγραφή και αξιολόγηση της εργασίας του.

Κάθε τέτοιο πρόγραμμα εξάσκησης θέτει στόχους πρωτεύοντες και δευτερεύοντες, χωρίς να ξεφεύγει από τον γενικό στόχο που είναι η μεγιστοποίηση της απόδοσης του αθλητή. Με την καταγραφή του προγράμματος εξάσκησης και την αξιολόγηση της απόδοσης του αθλητή, μπορούν να γίνουν κάποιες συγκρίσεις και να τροποποιηθεί ο σχεδιασμός, ώστε να βελτιωθεί η απόδοση του αθλητή.

Η όλη διαδικασία της εξάσκησης οργανώνεται βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και στηρίζεται σε δεδομένα από έρευνες της επιστήμης της προπονητικής.

74.2. Ί. Ο σχεδιασμός της προπόνησης1. Ο Πολυετής σχεδιασμός2. Ο Ετήσιος σχεδιασμός3. Ο Σχεδιασμός περιόδου4. Ο Σχεδιασμός προπονητικού κύκλου (μεσόκυκλος)5. Ο Εβδομαδιαίος σχεδιασμός (μικρόκυκλος)6. Ο Σχεδιασμός της προπονητικής μονάδας (Ημερήσια προπόνηση)14.2.2. Ο Πολυετής σχεδιασμόςΔιαρκεί συνήθως δυο έως τέσσερα χρόνια. Μπορεί να συμβαδίζει με τις βασικές ηλικίες ανάπτυξης ή

να περιλαμβάνει τη συνολική προπονητική διαδικασία από τον αρχάριο ως τον αθλητή υψηλών επιδόσεων. Ακόμη μπορεί να περιλαμβάνει και μερικά χρόνια μέσα στον αθλητισμό επιδόσεων. Όπως για παράδειγμα ο ολυμπιακός προγραμματισμός ή η προετοιμασία μιας νέας ομάδας που θα ανανεώσει την πρώτη ομάδα ενός συλλόγου.

Ο Πολυετής σχεδιασμός πρέπει να περιλαμβάνει:Φ τον τελικό στόχο (π.χ. άνοδο κατηγορίας) Φ τους στόχους στην τεχνική και στην τακτικήγια κάθε χρόνο φ την ποσοστιαία αναλογία των παραγόντωντης προπόνησηςφ την προπονητική έκταση σε ώρες, μέρες, εβδομάδες, έτος ή κατά προπονητική περίοδο.14.2.3. Ο Ετήσιος σχεδιασμόςΚάθε προπονητής δεν πρέπει ν' αντιγράφει προπονητικά προγράμματα από τη βιβλιογραφία ή από

άλλες ομάδες, αλλά να προσαρμόζει τα προγράμματα προπόνησης ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η συγκεκριμένη ομάδα.

Ο ετήσιος σχεδιασμός περιλαμβάνει τρεις περιόδους (Διαγρ. 1) (προετοιμασίας, αγωνιστική και μεταβατική). Κάθε περίοδος περιλαμβάνει προπονητικούς κύκλους (μεσόκυκλοι). Οι προπονητικοί κύκλοι αποτελούνται από εβδομάδες προπόνησης (μικρόκυκλοι) και

κάθε μικρόκυκλος αποτελείται από προπονητικές μονάδες.

Ο προπονητής πριν καταγράψει τον ετήσιο σχεδιασμό πρέπει να έχει υπόψη του ορισμένους παράγοντες:

εξωτερικοί παράγοντεςΦ η λειτουργία του συλλόγου (συμβούλιο, δημόσιες σχέσεις, οικονομικάΦ ο στόχος του συλλόγου (πρωταθλητισμός ή μαζικός αθλητισμός)Φ το είδος και ο εξοπλισμός του χώρου προπόνησηςΦ τον αριθμό των ημερών και των ωρών προπόνησηςΦ τους τρόπους μετάβασης των παικτών και του προπονητή, στον τόπο της προπόνησηςΦ την κατηγορία που ανήκει η ομάδαΦ το σύστημα παιχνιδιού της ομάδαςΦ τις σχέσεις της ομάδας με τους άλλους συλλόγους.εσωτερικοί παράγοντες Φ αριθμός παικτών.Φ το επίπεδο της επίδοσης των παικτών (φυσικής, ψυχικής, τεχνικής, τακτικής) Φ η επαγγελματική

και οικογενειακή κατάσταση των παικτών και του προπονητή. Φ η υποστήριξη που θα έχει ο προπονητής από το σύλλογο.

Εάν ο προπονητής λάβει υπόψη του αυτούς τους παράγοντες πριν καταγράψει τον ετήσιο σχεδιασμό της προπόνησης δεν θα έχει κανένα πρόβλημα στην εφαρμογή του.

Διάγραμμα 1. Η ετήσια επιβάρυνση.14.2.4. Η περίοδος προετοιμασίαςΗ περίοδος προετοιμασίας διαρκεί περίπου δύο έως τρεις μήνες. Στην Ελλάδα αρχίζει συνήθως τον

Αύγουστο μετά από μεγάλο διάστημα ανάπαυλας.Η περίοδος προετοιμασίας χωρίζεται σε 5 φάσεις. Κάθε φάση περιλαμβάνει δύο εβδομάδες

προπόνησης.1η φάση: Γίνονται έλεγχοι φυσικής κατάστασης, ελέγχεται το βάρος του αθλητή, ο σφυγμός του πριν

και μετά από συνεχόμενο τρέξιμο. Η προπόνηση περιέχει τρέξιμο και γυμναστική σε χαμηλές εντάσεις. Στόχος η απόκτηση καλής γενικής αντοχής.

2η φάση: Μεγαλώνει η ένταση του τρεξίματος και των γυμναστικών ασκήσεων. Προσθέτονται ασκήσεις δύναμης.

Η προπόνηση στην τεχνική ξεκινά από μια επανάληψη των βασικών στοιχείων της τεχνικής. Από άποψη τακτικής οι παίκτες παίζουν σε μικρά γήπεδα, με στόχο τη βελτίωση της ατομικής τακτικής τους.

Η ποσοστιαία αναλογία σ' αυτή τη φάση προπόνησης είναι: 40% τρέξιμο και γυμναστική, 20% ασκήσεις δύναμης, 20% τεχνική, 20% τακτική.

3η φάση: Οι αθλητές τρέχουν δρόμους αντοχής. Μεγαλώνουν οι επιβαρύνσεις στην προπόνηση δύναμης. Πόδια, χέρια, κορμός γυμνάζονται στο ανώτατο όριο. Στον τομέα της τεχνικής, οι δυναμικές ασκήσεις γίνονται ατομικά ή σε ζεύγη ή με μικρά βάρη. Το βάρος στην προετοιμασία της τεχνικής πέφτει στο συνδυασμό σερβίς-υποδοχή-επίθεση. Στην τακτική η προπόνηση έχει ακόμη μορφή αγώνων σε μικρά γήπεδα.

Η ποσοστιαία αναλογία είναι 25% δρόμοι αντοχής, γυμναστική 20% (ασκήσεις δύναμης), 30% τεχνική, 25% τακτική και παιχνίδι.

4η φάση: Οι αποστάσεις που τρέχουν οι αθλητές τώρα μικραίνουν (200-500 μ.). Σκοπός η βελτίωση της αντοχής στην ταχύτητα. Η προπόνηση δύναμης κατευθύνεται στην ανάπτυξη της γρήγορης δύναμης των κάτω άκρων και των μυών του κορμού. Η προπόνηση της ειδικής δύναμης των άνω άκρων είναι μικρής έκτασης. Η προπόνηση της τεχνικής έχει στόχο τη βελτίωση της τεχνικής του

μπλοκ και της άμυνας. Στον τομέα της τακτικής, όλες οι ασκήσεις είναι ανταγωνιστικής μορφής (εναντίον αντιπάλου). Παιχνίδια σε κανονικό γήπεδο με συνθήκες αντιπαλότητας.

Η ποσοστιαία αναλογία είναι: 10% τρέξιμο, 10% ασκήσεις δύναμης, 30% τεχνική, 25% τακτική, 25% παιχνίδι.

5η φάση: (προαγωνίστική). Όσο πλησιάζει η αγωνιστική περίοδος η εναλλαγή επιβάρυνσης-ανάπαυλας στην προπόνηση γίνεται πιο αισθητή. Η προπόνηση ταχύτητας προσανατολίζεται σε αποστάσεις 20-50μ. και σε κινήσεις της τεχνικής με τη μέγιστη ταχύτητα (ειδική ταχύτητα), με αύξηση των παύσεων για μια πλήρη ανάληψη.

Οι ασκήσεις δύναμης έχουν στόχο την αλτική ικανότητα. Το μεγαλύτερο μέρος των δυναμικών ασκήσεων μετατρέπεται σε ασκήσεις εκρηκτικότητας (ειδική δύναμη), δίνεται έμφαση στο ρυθμό εκτέλεσης, αυξάνεται η ένταση και περιορίζονται τα βάρη.

Η αντοχή της ταχύτητας (ειδική) καλλιεργείται σε συνδυασμό με φάσεις του παιχνιδιού. Η προπόνηση στην αντοχή στη δύναμη (ειδική) προσανατολίζεται περισσότερο στην αντοχή αλμάτων, με επαναλήψεις (10) σειρών, με αναπηδήσεις σε εμπόδια, συνεχόμενα άλματα επίθεσης και μπλοκ, κ.α.

Σ' αυτή την προαγωνιστική περίοδο, η φυσική προετοιμασία πρέπει να επιτύχει να ολοκληρώσει το σύνολο των ικανοτήτων του παίκτη. Είναι περίοδος που η προετοιμασία της τεχνικής και της τακτικής έχουν άμεση σχέση με την ειδική φυσική προετοιμασία.

Στους τομείς της τεχνικής και της τακτικής, αυτοματοποιείται η εκτέλεση των στοιχείων της τεχνικής σε συνδυασμό μεταξύ τους (φάσεις του παιχνιδιού). Χρησιμοποιούνται σύνθετες, συνδυασμένες ασκήσεις με τέτοιο ρυθμό και συχνότητα εκτέλεσης ώστε παράλληλα με την προπόνηση της τεχνικής και τακτικής να προπονούνται και όλα τα στοιχεία της φυσικής κατάστασης.

Στο τέλος αυτής της φάσης, πρέπει να γίνουν μετρήσεις, ώστε να υπάρξει σύγκριση με την φυσική κατάσταση των παικτών στην αρχή της περιόδου προετοιμασίας.

Η ποσοστιαία αναλογία είναι: 10% αντοχήστην ταχύτητα, 5% ταχύτητα, 25% τεχνική, 30% τακτική, 30% παιχνίδι (συμμετοχή σε τουρνουά).Ί4.2.5. Η αγωνιστική περίοδοςΟι κύριοι στόχοι αυτής της περιόδου είναι: η βελτίωση και διατήρηση της φυσικής κατάστασης, η

βελτίωση της τεχνικής και η απόκτηση μεγαλύτερης ετοιμότητας για παιχνίδι. Με την έναρξη αυτής της περιόδου πρέπει ήδη να έχει αποκτηθεί η αθλητική «φόρμα».

Η προπόνηση πρέπει να είναι ευχάριστη, χωρίς μεγάλη ψυχική επιβάρυνση, ώστε να υπάρχει διάθεση για επιδόσεις. Για το λόγο αυτό πρέπει να χρησιμοποιούνται ποικίλα μέσα προπόνησης. Χρησιμοποιούνται ειδικές αγωνιστικές ασκήσεις και παιχνίδια με συναγωνισμό.

Γίνονται και πάλι μετρήσεις για τον έλεγχο της αθλητικής απόδοσης των παικτών και συγκρίνονται με τις προηγούμενες μετρήσεις. Μεγαλύτερες ψυχικές επιβαρύνσεις δέχονται οι αναπληρωματικοί παίκτες, ώστε να προετοιμασθούν κατάλληλα καθένας για το ρόλο του.

Έχει μεγάλη σημασία σ' αυτή την περίοδο, η εναλλαγή επιβάρυνσης και ανάπαυλας, πρέπει να προγραμματίζεται μέσα στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα έτσι, ώστε το «όφελος» (υπερ-συμψηφισμός) να συμπίπτει με τον αγώνα του Σαββατοκύριακου.

Το περιεχόμενο της προπόνησης κατά την αγωνιστική περίοδο, αποτελούν στοιχεία του παιχνιδιού και όχι τόσο της φυσικής κατάστασης (ποσοστιαία αναλογία 10% αντοχή, 10% ταχύτητα, 10% ειδική δύναμη).

Η αναερόβια ικανότητα καλλιεργείται με δρομικές ασκήσεις, ενώ η αναερόβια με ασκήσεις με μπάλα, που τις χαρακτηρίζουν οι επαναλήψεις και ο γρήγορος ρυθμός εκτέλεσης. Η προπόνηση αντοχής γίνεται δύο μέρες πριν τον αγώνα. Η προπόνηση δύναμης στην αρχή της εβδομάδας (κυρίως με βάρη). Η προπόνηση ταχύτητας προπονείται στα πρώτα 30' της προπόνησης. Αποτελείται από ασκήσεις που περιέχουν σπριντς αλλά σε συνδυασμό με μπάλα (εκκινήσεις προς τη μπάλα από διάφορες αφετηριακές θέσεις του παίκτη: εδραία, πρηνή, ύπτια κ.α.).

Στην προπόνηση της τακτικής αφιερώνεται το 30% του χρόνου, βελτιώνονται (κυρίως με ατομικές ασκήσεις ή με ασκήσεις συνόλων) τα στοιχεία της τεχνικής που ο παίκτης χρησιμοποιεί λανθασμένα στον αγώνα.

Στον τομέα της τακτικής αυτοματοποιούνται τελείως οι ομαδικές λειτουργίες και οι τρόποι συνεργασίας μεταξύ των παικτών, ενώ γίνονται προσαρμογές για τον επόμενο αγώνα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπάρχουν για τον αντίπαλο (για παράδειγμα, η αντιμετώπιση των επιθετικών συνδυασμών των

αντιπάλων).Η προπόνηση της τακτικής κατέχει το 30% του συνολικού χρόνου προπόνησης, ενώ το υπόλοιπο

10% αφιερώνεται στην εφαρμογή ασκήσεων τακτικής, ειδικών, για το επόμενο παιχνίδι.Εάν κατά τη διάρκεια του πρωταθλήματος υπάρξει κάποιο μεγάλο διάστημα χωρίς αγώνες, όπως τα

Χριστούγεννα για παράδειγμα, είναι αναγκαίο να επαναληφθεί μια μερική επανάληψη της περιόδου προετοιμασίας (διπλή περιοδικότητα).

14.2.6. Η μεταβατική περίοδοςΗ μεταβατική περίοδος αρχίζει με το τέλος του πρωταθλήματος και τελειώνει με την έναρξη της

περιόδου προετοιμασίας. Είναι η σπουδαιότερη περίοδος για τις ομάδες που έχουν νέους παίκτες. Οι παίκτες ξεκουράζονται μαθαίνοντας νέα στοιχεία της τεχνικής, ενώ χάνεται σιγά-σιγά η ψυχική επιβάρυνση που ήταν αποτέλεσμα των αγώνων. Για τη φυσική κατάσταση αφιερώνεται ένα ποσοστό 25% του συνολικού χρόνου, ενώ 30% για τη διδασκαλία νέων στοιχείων τεχνικής και τη βελτίωση της ατομικής τακτικής, 25% για εσωτερικά τουρνουά σε μικρά γήπεδα. Σε αγώνες 1x1 και 2 χ 2 οι παίκτες έχουν την ευκαιρία να βελτιώσουν την ατομική τους τακτική, την αγωνιστικότητα και να εκτιμήσουν τις δυνατότητες τους σε σχέση με τις ικανότητες των συμπαικτών τους. Το υπόλοιπο 20% αφιερώνεται σε άλλες δραστηριότητες, όπως μπάσκετ ποδόσφαιρο, χάντμπωλ, κολύμβηση.

Τα τελευταία χρόνια μια καλή προ στη μεταβατική περίοδο, αποτελεί ιληση των παικτών με το βόλεϊ παραλίας.Το βόλεϊ παραλίας είναι η ιδανικότερη προπόνηση για τους αθλητές όλων των κατηγοριών. Συνδυάζει

φυσική κατάσταση, τεχνική και τακτική. Οι παίκτες έχουν έτσι συνεχή επαφή με το άθλημα και τις τεχνικές του και στην περίοδο των διακοπών τους.

14.2.7. Ο σχεδιασμός της προπονητικής μονάδας

Μια προπονητική μονάδα διαρκεί από 90-120 λεπτά. Για τη διαμόρφωση της προπονητικής μονάδας πρέπει ο προπονητής να γνωρίζει:

1. Οργανωτικά:- το μέγεθος του γυμναστηρίου, αριθμός γηπέδων βόλεϊ- τον αριθμό των αθλητών- τον εξοπλισμό που διαθέτει το γήπεδο2. Περιεχόμενο:- το επίπεδο της επίδοσης της ομάδας -σε ποια προπονητική περίοδο ανήκει η προπονητική μονάδα

(σε σχέση με τον ετήσιο σχεδιασμό της προπόνησης)- ποιος είναι ο κύριος στόχος (φυσική κατάσταση, τεχνική ή τακτική)3. Μεθοδικότητα:α) Η προπονητική μονάδα (120') πρέπει να χωρίζεται σε τρία μέρη:- προετοιμασίας = προθέρμανση (15'-20')- κύριο μέρος = βασικός στόχος (80') -αποθεραπεία = σωματικό και ψυχικό χαλάρωμα (15'-20') β) πρέπει να υπάρχει εναλλαγή επιβάρυνσης και ανάπαυλας. Η τεχνική, η τακτική και κάθε μια από

τις αθλητικές ιδιότητες πρέπει να έχουν καθορισμένη θέση μέσα στην προπονητική μονάδα (Διαγρ. 2). Κάθε τμήμα της προπονητικής μονάδας, είναι σχεδιασμένο ανάλογα με τον αριθμό των παικτών που απαιτούνται για κάθε άσκηση, τον χώρο που χρειάζεται, την αποφυγή τραυματισμών, τη χρονική διάρκεια, το είδος και τον αριθμό των βοηθητικών μέσων.

Ο σχεδιασμός της προπόνησης πρέπει να καταγράφεται και να καταχωρείται σε αρχείο.Η ΠροθέρμανσηΗ προθέρμανση είναι η φυσική και ψυχική προετοιμασία για την προπόνηση και τον αγώνα. Η

προθέρμανση έχει τέσσερις στόχους:1. Την προετοιμασία του μυϊκού συστήματος, των αρθρώσεων και των συνδέσμων για τις

επιβαρύνσεις που θα ακολουθήσουν. Οι μύες, οι τένοντες και οι σύνδεσμοι πρέπει να διαταθούν, ώστε το σώμα να ετοιμαστεί για την προπόνηση.

2. Την προετοιμασία του κυκλοφορικού και αναπνευστικού συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι: πρέπει ν' ανεβεί ο σφυγμός, να επιστρατευθούν όλα τα αποθέματα αίματος, ν' ανοίξουν τα τριχοειδή αγγεία, ν' αυξηθεί η οξυγόνωση των πνευμόνων και ν' ανέβει η θερμοκρασία του σώματος.

3. Την προετοιμασία του νευρομυϊκού συστήματος, για τις απαιτήσεις της τεχνικής και ατομικής τακτικής της προπόνησης ή του αγώνα.

4. Την ψυχική προετοιμασία στους τομείς αντίληψης (φωτισμός, αίθουσα, θερμοκρασία, φωνές θεατών), συγκίνησης (υψηλό επίπεδο διεγερσιμότητας, αίσθημα σιγουριάς), συγκέντρωση προσοχής και θέλησης (υψηλή ετοιμότητα επίδοσης).

Η προθέρμανση διακρίνεται στη γενική και στην ειδική. Η γενική προθέρμανση περιλαμβάνει τρέξιμο, άλματα, ασκήσεις γυμναστικής, διατατικές ασκήσεις, δυναμικά παιχνίδια. Η ειδική προθέρμανση περιλαμβάνει την αυτοματοποίηση των κινήσεων της τεχνικής του βόλεϊ. Εκτελούνται δηλαδή μετακινήσεις, άλματα στο δίχτυ, πτώσεις χωρίς μπάλα και πάσες με δάχτυλα, με μανσέτα, επιθέσεις στο δίχτυ και σερβίς, με μπάλα.

Ομάδες υψηλών επιδόσεων χρειάζονται πριν από τον αγώνα 35'-45' προθέρμανση, ενώ ομάδες χαμηλότερων επιδόσεων το λιγότερο 25'. Η γενική προθέρμανση διαρκεί λιγότερο από την ειδική.

Η προθέρμανση πριν από την προπόνηση είναι πιο σύντομη και πρέπει να έχει απόλυτη σχέση με το κύριο μέρος της προπόνησης. Στη διάρκεια της προπόνησης συμβαίνει, με την αλλαγή ενός προπονητικού στόχου να χρειαστεί νέα ειδική προθέρμανση. Έτσι η προθέρμανση μπορεί να είναι ολική ή μερική. Αν για παράδειγμα ακολουθεί άσκηση σερβίς, η προθέρμανση θα είναι ελαφρά και ειδική, θα περιοριστεί δηλαδή στην προθέρμανση του άνω μέρους του σώματος. Αν ακολουθούν ταχύτητες, θα είναι έντονη και γενική. Γενικά, η προθέρμανση δεν πρέπει να είναι πιο έντονη από ότι οι ασκήσεις που θα ακολουθήσουν στο κύριο μέρος, γιατί παρατηρείται πτώση της ικανότητας επίδοσης. Οι παίκτες πρέπει να εξασκηθούν, ώστε να είναι σε θέση πριν από τον αγώνα και την προπόνηση να προθερμαίνονται μόνοι τους.

Καλό είναι στην προθέρμανση οι παίκτες να ακολουθούν την ίδια σειρά των ασκήσεων όλοι μαζί και στο τέλος αυτού του προγράμματος να υπάρχουν μερικά λεπτά για τους παίκτες που θέλουν να χρησιμοποιήσουν κάποιες ασκήσεις προθέρμανσης ειδικές για κάποιο μέλος του σώματος τους (τραυματισμένο ή που δεν προθερμάνθηκε σωστά πριν). Η ομαδική συμμετοχή στην προθέρμανση δείχνει την ενότητα και την πειθαρχία μιας ομάδας.

Το Κύριο μέροςΤο κύριο μέρος είναι το μεγαλύτερο σε διάρκεια και περιεχόμενο τμήμα της προπόνησης και

περιλαμβάνει κύριους και δευτερεύοντες στόχους. Περιλαμβάνει δηλαδή, τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, της τεχνικής, της τακτικής και τον αγώνα προπόνησης. Επίσης, τη διδασκαλία νέων στοιχείων της τεχνικής ή της τακτικής, τη διατήρηση και τελειοποίηση τους και σταδιακά νέες επιβαρύνσεις στην προπόνηση.

Υπάρχουν δυο τύποι κυρίου μέρους. Στον πρώτο τύπο κάθε στόχος της προπόνησης εκτελείται και δεν επαναλαμβάνεται. Έτσι, ένα καινούργιο στοιχείο της τεχνικής ή της τακτικής τοποθετείται στην αρχή, που ο οργανισμός είναι ακόμη ξεκούραστος και η ικανότητα συγκέντρωσης της προσοχής είναι σε υψηλά επίπεδα. Για τους ίδιους λόγους στην αρχή τοποθετείται η ανάπτυξη της ταχύτητας και της εκρηκτικότητας. Το κύριο μέρος μπορεί να τελειώσει με ασκήσεις δύναμης και αντοχής. Ασκήσεις ταχύτητας ή εκρηκτικότητας στο τέλος του κυρίου μέρους έχουν χαρακτήρα αντοχής στην ταχύτητα και εκρηκτικότητας

Στο δεύτερο τύπο του κυρίου μέρος μπορούν να εναλλάσσονται οι στόχοι της προπόνησης. Κάθε ένα από τα στοιχεία της φυσικής κατάστασης, της τεχνικής και της τακτικής (ειδική επιδεξιότητα, ειδική ταχύτητα, επίθεση, σερβίς, υποδοχή, ομαδική επίθεση, σερβίς-υποδοχή, ειδική δύναμη ομαδική τακτική κ.α.) διατηρείται για μικρό χρονικό διάστημα και επαναλαμβάνεται μετά από ορισμένο χρόνο. Συγχρόνως γίνεται προσπάθεια τα βαριά καθήκοντα να τα διαδέχονται ελαφρά. Έτσι, η προπόνηση μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε υψηλά επίπεδα έντασης (βελτίωση της αντοχής αλλά και βελτίωση της ικανότητας συγκέντρωσης της προσοχής). Συνήθως το κύριο μέρος κλείνει με εκπαιδευτικό παιχνίδι για λόγους παιδαγωγικούς, αλλά και για εφαρμογή των στοιχείων που διδάχθηκαν.

Η ΑποθεραπείαΜε την αποθεραπεία επιδιώκεται η επαναφορά της λειτουργίας του κυκλοφοριακού, αναπνευστικού

και νευρικού συστήματος σε επίπεδα ηρεμίας. Με αυτόν τον τρόπο ο αθλητής φεύγει με διάθεση για την επόμενη προπόνηση.

Περιλαμβάνει ασκήσεις χαλαρωτικές, διατάσεις των μυών, ελαφρό τρέξιμο, παιδαγωγικά παιχνίδια (ενεργητική αποθεραπεία) ή μασάζ (παθητική αποθεραπεία).

Ακολουθούν κάποια παραδείγματα σχεδιασμού μικροκύκλων αγωνιστικής περιόδου.Πίνακας

Έκτασηεπιβάρυνσης Ημέρα Εβδομάδα ΈτοςΠολύ υψηλή 4 ώρες 20 ώρες 960 ώρεςΥψηλή 3 ώρες 15 ώρες 720 ώρεςΜέση 2 ώρες 10 ώρες 480 ώρεςΧαμηλή 1 ώρα 5 ώρες 240 ώρες

Ιστόγραμμα 1. Η εναλλαγή της επιβάρυνσης και της ανάπαυλας. Η επιβάρυνση της περιόδου προετοιμασίας με 4 προπονήσεις τη βδομάδα.

Ιστόγραμμα 2. Η εναλλαγή της επιβάρυνσης και της ανάπαυλας. Η επιβάρυνση μιας βδομάδας της περιόδου προετοιμασίας με 5 προπονήσεις 2:1 και 3:1 (2 και 3 = επιβάρυνση, 1 = ανάπαυλα).

Ιστόγραμμα 3. Περίοδος αγώνων. Η επιβάρυνση της αγωνιστικής περιόδου με αγώνα κάθε Κυριακή,με προπόνηση 4 φορές τη βδομάδα.

Ιστόγραμμα 4. Ο εβδομαδιαίος μικρόκυκλος της αγωνιστικής περιόδου (με δύο τύπους). Μια πολύ δυνατή προπόνηση στα μέσα της βδομάδας.

Ιστόγραμμα. 5. Ειδική προετοιμασία. Ένα παράδειγμα προετοιμασίας ΊΟ ημερών για ένα τουρνοι3 αγώνων (υπερισχύει η ένταση).

Ο ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ

15.1. Η προσωπικότητα του προπονητήΗ προσωπικότητα του προπονητή έχει άμεση σχέση με το κοινωνικο-πολίτιστικό του επίπεδο. Ο

προπονητής έχει τη δική του προσωπικότητα, καλή κακή, ξεχωριστή ή ασήμαντη και αντιδράει με το δικό του τρόπο σε κάθε περίπτωση που αντιμετωπίζει, ανάλογα με τη φύση της προσωπικότητας του. Η αντί-δραση του μπορεί να είναι λογική ή παράλογη, βίαιη ή ήπια, εύστοχη ή άστοχη, συνεπής ή ασυνεπής προς τις αρχές του. Φυσικό είναι η προσωπικότητα του προπονητή να επιδρά στην επαγγελματική του ζωή και να επηρεάζει το χαρακτήρα των παικτών που καθοδηγεί.

Κάθε προπονητής θα ήθελε να είναι αγαπητός στους παίκτες του, αλλά περισσότερο θα προτιμούσε να τον σέβονται ως ηγέτη τους. Ο προπονητής πρέπει να επιβάλλεται με την προσωπικότητα του και να κυριαρχεί ως ηγετική μορφή.

Η συμπεριφορά του πρέπει να είναι σωστή, προσεκτική ώστε να κερδίσει το σεβασμό των παικτών του. Αν τον χαρακτηρίσουν ασυνεπή ή ψεύτη, θα χάσει την εμπιστοσύνη τους και ίσως δεν μπορέσει να την κερδίσει ξανά.

Η ωριμότητα, η δίκαιη μεταχείριση, χωρίς διακρίσεις όλων των παικτών, η γνώση του αθλήματος, η συνέπεια στη δουλειά του, η ειλικρίνεια και η αντιμετώπιση του κάθε παίκτη ως άτομο με τη δική του

προσωπικότητα είναι μερικά από τα προτερήματα που ανεβάζουντον προπονητή στη συνείδηση των παικτών.Ο υπεύθυνος προπονητής πρώτα απ' όλα πρέπει να είναι καλός παιδαγωγός και καλός δάσκαλος.

Πρέπει να είναι εφοδιασμένος με εγκυκλοπαιδικές, αλλά και ειδικές γνώσεις με ικανό βαθμό εμπειρίας και με μια προσωπική φιλοσοφία προς το επάγγελμα του.

15.2. Η φιλοσοφία του προπονητήΗ φιλοσοφία κάθε ατόμου έχει να κάνει με τα πιστεύω του, τις ηθικές αρχές του που καθοδηγούν τις

πράξεις του. Η ανάπτυξη μιας χρήσιμης φιλοσοφίας περιλαμβάνει δυο σημεία. Το πρώτο είναι η ανάπτυξη της αυτογνωσίας του προπονητή, ώστε να γνωρίσει τον εαυτό του καλύτερα και το δεύτερο είναι να αποφασίσει ποιοι θα είναι οι στόχοι της δουλειάς του.

Ο προπονητής πρέπει να γνωρίζει τον εαυτό του για να μπορεί να βοηθήσει τους αθλητές του να γνωρίσουν το δικό τους. Πρέπει να μπορεί να κάνει αυτοκριτική και ν' αξιολογεί τις ενέργειες του. Να αποκαλύψει τον εαυτό του στους αθλητές του δείχνοντας τους εμπιστοσύνη, για να τον εμπιστευθούν κι' αυτοί.

Η φιλοσοφία των προπονητών κινείται σε δυο βασικούς άξονες: ο πρώτος είναι, αν θεωρούν πολύ σημαντική την νίκη και ο άλλος, αν θεωρούν πιο πολύτιμη την σωματική, ψν κή και κοινωνική ανάπτυξη των αθλητ

Οι προπονητές με προσανατο."κη, συχνά την επιδιώκουν με κάθε μέσο, γιατί αξιολογούν τον εαυτό τους με τα αποτελέσματα των

αγώνων.Η φιλοσοφία του προγράμματος «πρώτα οι αθλητές και μετά η νίκη», τονίζει ότι οι αποφάσεις των

προπονητών πρέπει να είναι πρώτα σε όφελος των αθλητών και έπειτα για νίκη.15.3. Η μόρφωση του προπονητήΟ προπονητής όσο καλός παίκτης κι αν υπήρξε στην αθλητική του σταδιοδρομία, δεν μπορεί να

σταθεί ως καλός προπονητής αν δεν έχει την κατάλληλη μόρφωση για να ηγηθεί μιας ομάδας νέων ανθρώπων με επίπεδο μόρφωσης τουλάχιστον λυκείου.

Ο προπονητής έχει ν' αντιμετωπίσει άπειρα φυσιολογικά, ψυχολογικά, παιδαγωγικά και κοινωνικά προβλήματα, που κατακλύζουν τους νέους, έτσι πρέπει να είναι εφοδιασμένος με τις απαραίτητες γνώσεις στα θέματα αυτά.

Το μορφωτικό επίπεδο του προπονητή πρέπει να περιλαμβάνει γενικές και ειδικές γνώσεις. Συνήθως οι προπονητές είναι καθηγητές φυσικής αγωγής που έχουν διδαχθεί στη σχολή τους φυσιολογία, ανατομία, φυσιολογική, πνευματική και ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών, αντιμετώπιση ψυχολογικών και παιδαγωγικών προβλημάτων, παράλληλα με το συγκεκριμένο άθλημα.

Δεν είναι όμως αρκετή αυτή η μόρφωση. Οι γνώσεις του προπονητή πρέπει να αυξάνονται και να ανανεώνονται. Πρέπει να παρακολουθεί σεμινάρια, να διαβάζει νέα βιβλία σχετικά με το αντικείμενο του και να ενημερώνεται για τις συνεχείς εξελίξεις στο άθλημα του.

Κάθε παίκτης θέλει να πιστεύει ότι ο προπονητής του είναι «ειδικός» στο άθλημα που καθοδηγεί. Ο παίκτης θέλει να είναι σίγουρος ότι ο προπονητής του είναι ικανός να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση, να του λύσει κάθε πρόβλημα που θ' αντιμετωπίσει. Ο προπονητής πρέπει να είναι ικανός, να σταθεί στο βάθρο που τον τοποθετεί ο αθλητής του.

15.4. Η καθοδήγηση του προπονητήΗ καθοδήγηση είναι το να γνωρίζει ο προπονητής το πως να σχεδιάζει μια πορεία, δίνοντας στους

άλλους κατεύθυνση και γνωρίζοντας τον προορισμό. Η καθοδήγηση δεν πρέπει να ταυτίζεται με τη διοίκηση, είναι ένα σύνολο ενεργειών που έχουν στόχο να οδηγήσουν την ομάδα στο να πετύχει τους στόχους, που βάζει ο προπονητής.

Ο προπονητής ηγέτης πρέπει να μπορεί να αναπτύξει το κοινωνικό και ψυχολογικό περιβάλλον της ομάδας. Στην άσκηση της ηγεσίας δεν επηρεάζει μόνο ο προπονητής την ομάδα, αλλά και η ομάδα τον προπονητή. Μόνον όταν τα μέλη της ομάδας αναγνωρίσουν την εξουσία του προπονητή, τότε μπορεί αυτός να γίνει πραγματικός ηγέτης.

Η αποτελεσματική ηγεσία χαρακτηρίζεται από τέσσερα σημεία:1. Τα χαρακτηριστικά του ηγέτη.2. Το στυλ της ηγεσίας.3. Το είδος των περιστάσεων και

4. Τα χαρακτηριστικά των αθλητών.Δυο πολύ σημαντικά πράγματα που πρέπει να κάνουν οι ηγέτες είναι να δίνουν την κατεύθυνση των

στόχων και να αναπτύσσουν το κλίμα της ομάδας.15.5. Η συμπεριφορά του προπονητήΟ προπονητής πρέπει να έχει ήθος που το δείχνει με τη συμπεριφορά του στην ομάδα και στον

τρόπο ζωής του. Πρέπει να συμπεριφέρεται με εντιμότητα, δικαιοσύνη, υπευθυνότητα και θάρρος.Οι αθλητές του πρέπει να είναι ίσοι απέναντι του ως προς τις ανθρώπινες αξίες. Ο προπονητής

οφείλει ν' αναλαμβάνει τις ευθύνες του στην ήττα, όπως θέλει να χαίρεται τη νίκη. Πρέπει να δείχνει θάρρος σε κρίσιμες στιγμές του αγώνα, να μην είναι ηττοπαθής, γιατί επηρεάζει αρνητικά όλη την ομάδα.

Ο προπονητής πρέπει να είναι δημοκρατικός, δίκαιος και αυστηρός και όχι αυταρχικός ή εντελώς ανεκτικός. Πρέπει να είναι αυστηρός στα σημεία που πρέπει, αλλά με κατανόηση, σοβαρός, αλλά με χιούμορ. Να είναι αντικειμενικός και δίκαιος. Να συγχαίρει ιδιαίτερα τις ομαδικές προσπάθειες και να τις ενθαρρύνει και όχι τις ατομικές προσπάθειες που είναι αποτέλεσμα της ικανότητας του παίκτη.

Η συμπεριφορά του πρέπει να είναι ίσηπρος όλους τους παίκτες, να μην αφοσιώνεται μόνο στους ικανούς, γιατί αυτό θα αποδυναμώσει την

ομαδικότητα της ομάδας.Πολλές φορές χρειάζεται μια θαρραλέα αλλαγή ενός βασικού παίκτη (δίκαιη απόφαση) για χάρη της

ομαδικότητας των υπολοίπων παικτών.Στη διάθεση του προπονητή είναι το να χρησιμοποιήσει: την «επιβράβευση», ή τον «έπαινο», την

«κατηγορία», ή το «μάλωμα», την «αμοιβή», ή την «τιμωρία».Ο έπαινος εκφράζεται με ένα «μπράβο» που ανεβάζει τον παίκτη ψυχολογικά. Δεν πρέπει όμως το

«μπράβο» να λέγεται συνέχεια γιατί χάνει την αξία του.Ο προπονητής πρέπει: • να μην είναι εγωιστής, να παραδέχεται ταλάθη του. ® να μην είναι επιπόλαιος στις αποφάσεις καιστις ενέργειες του (να σκέφτεται με όλες τιςλεπτομέρειες πριν αποφασίσει). Φ να βρίσκεται κοντά στους παίκτες του. Φ να μελετά τους

χαρακτήρες τους ώστε νατους συμπεριφέρεται ανάλογα. Φ να είναι εργατικός και προπάντων ευσυνείδητος (να έχει το αίσθημα

του καθήκοντος).15.6. Το στυλ του προπονητήΈνα άλλο σημαντικό σημείο στην προπονητική διαδικασία είναι, το τι στυλ συμπεριφοράς προς τους

παίκτες του θα υιοθετήσει ο προπονητής. Το προπονητικά στυλ καθορίζει τις δεξιότητες και τις στρατηγικές που θα διδάξει ο προπονητής, το πως θα οργανώσει την πρακτική διαδικασία και τον ανταγωνισμό, τι μεθόδους θα χρησιμοποιήσει για να τιμωρήσει τους παίκτες και το πιο σημαντικό, μέχρι ποιο σημείο θα επιτρέψει τους αθλητές του ν' αποφασίζουν από μόνοι τους για τις επιλογές τους.

Τρία είναι τα στυλ προπονητών: το αυταρχικό στυλ, το υποχωρητικό στυλ και το στυλ συνεργασίας.Στο αυταρχικό στυλ ο προπονητής παίρνει όλες τις αποφάσεις και ο ρόλος του αθλητή είναι, να

υπακούει στις εντολές του προπονητή.Στο υποχωρητικό στυλ ο προπονητής παίρνει όσο το δυνατόν λιγότερες αποφάσεις, δεν διορθώνει

συχνά, λύνει μόνο προβλήματαπειθαρχίας και μόνο όταν αυτά είναι απαραίτητα.Στο στυλ συνεργασίας, ο προπονητής μοιράζεται τις αποφάσεις μαζί με τους αθλητές του. Παρ' όλο

που αυτός είναι υπεύθυνος να είναι ο ηγέτης και να οδηγεί τους αθλητές του στο να πετύχουν τους στόχους που έθεσε από την αρχή, γνωρίζει επίσης πως οι μικροί αθλητές δεν θα γίνουν υπεύθυνα άτομα αν δεν μάθουν να παίρνουν αποφάσεις. Ο προπονητής αυτός δίνει κατευθύνσεις και οδηγίες όταν χρειάζεται. Πιστεύεται ότι αυτό το στυλ προπονητή είναι το καλύτερο.

Ο σωτός προπονητής πρέπει να διαθέτει κάποιες ικανότητες, όπως την ικανότητα επικοινωνίας, την ικανότητα να θέτει στόχους και την ικανότητα να ενθαρρύνει και να παρακινεί τους παίκτες του.

15.7. Η επικοινωνίαΕίναι πολύ σημαντικό ο προπονητής να έχει την ικανότητα να επικοινωνεί πρώτα με τους αθλητές του

και μετά με το άμεσο περιβάλλον τους (γονείς).Η διαδικασία της επικοινωνίας περιλαμβάνει:α)την απόφαση να στείλει ένα μήνυμα, β) την κωδικοποίηση του μηνύματος, γ) την αποστολή του

μηνύματος, δ) το μέσο με το οποίο στέλνεται το μήνυμα, ε) την αποκωδικοποίηση του μηνύματος απότον παραλήπτη καιστ) μια εσωτερική απάντηση-αντίδραση του παραλήπτη προς το μήνυμα. Τρία πράγματα πρέπει

να γνωρίζει ο προπονητής για την επικοινωνία:1. Η επικοινωνία είναι όχι μόνο να στέλνεις μηνύματα, αλλά και να λαμβάνεις.2. Η επικοινωνία δεν περιλαμβάνει μόνο προφορικά μηνύματα. Οι εκφράσεις του προσώπου, οι

κινήσεις των μελών του σώματος για ενθάρρυνση ή εκφοβισμό, είναι όχι προφορικά μηνύματα. Υπολογίζεται ότι η επικοινωνία γίνεται κατά 70% με μη προφορικά μηνύματα. «Οι ενέργειες μιλούν δυνατότερα από τις λέξεις».

3. Η επικοινωνία αποτελείται από από το περιεχόμενο και από τομα. Το περιεχόμενο αναφέρεται στην ουσία του μηνύματος και εκφράζεται προφορικά και το

συναίσθημα για το πως αισθάνεσαι γι' αυτό και εκφράζεται μη προφορικά.Όταν ο προπονητής επικοινωνεί πρέπει να εμπνέει εμπιστοσύνη στους αθλητές του.Για να γίνει αυτό πρέπει:1. Να έχει το συνεργατικό στυλ προπονητή.2. Να είναι σίγουρος για τις γνώσεις του πάνω στο άθλημα.3. Να είναι αξιόπιστος, δίκαιος και σταθερός στις σχέσεις του με τους αθλητές.4. Να εκφράζεται εγκάρδια, φιλικά, να δείχνει αποδοχή και κατανόηση.5. Να είναι δυναμικός, αθλητικός και ανοιχτός στις σχέσεις του.6. Να χρησιμοποιεί τη θετική προσέγγιση προς τους αθλητές του.Είναι πολύ σημαντικό στην επικοινωνία το να μάθει ν' ακούει τους άλλους:1. Το κυριότερο είναι να καταλαβαίνει την ανάγκη να ακούσει τους άλλους.2. Να μπορεί να συγκεντρωθεί για να ακούσει.3. Όταν ακούει να προσπαθεί να ψάξει την αιτία του μηνύματος και να μη συγκεντρώνεται μόνο στις

λεπτομέρειες.4. Να αποφεύγει να διακόψει τους αθλητές του.5. Να σέβεται το δικαίωμα των αθλητών του να μοιράζονται τις απόψεις τους μαζί του.6. Να ρωτάει για κάτι που δεν καταλαβαίνει. Το να ρωτάει δείχνει ότι πραγματικά ακούει τον αθλητή

του και ενδιαφέρεται.7. Να συγκρατείται στην τάση που πιθανόν έχει να απαντάει συναισθηματικά στο ότι λέγεται, χωρίς

βέβαια να δείχνει και τελείως ανέκφραστος.Η μη προφορική επικοινωνία περιλαμβάνει τη γλώσσα του σώματος, τη χρήση του χώρου και τη

φύση της ομιλίας.Η γλώσσα του σώματος είναι: η εμφάνιση του προπονητή, η στάση του σώματος του, οι χειρονομίες

του, τα αγγίγματα και η έκφραση του προσώπου του.Ο προπονητής πρέπει να ξέρει πως να επικοινωνεί με κάθε έναν από αυτούς τους τρόπους

επικοινωνίας.Το ύφος της ομιλίας του περιλαμβάνει τον τόνο της φωνής του, την πυκνότητα του ήχου,τον πως θα τονίσει τις λέξεις, την ένταση και το ρυθμό της φωνής του.Παρ' όλο που τα μη προφορικά μηνύματα είναι πιο ισχυρά από τα προφορικά στο να μεταδίδουν

μηνύματα, είναι δύσκολο να ερμηνευθούν σωστά από τους αθλητές.Εκτός από τους αθλητές του ο προπονητής είναι απαραίτητο να επικοινωνεί και με το περιβάλλον των

αθλητών του. Πρέπει να επικοινωνεί με τους γονείς τους, με τους εφόρους της ομάδας, με τους διαιτητές και με άλλους συναδέλφους του προπονητές.

Η επικοινωνία με τους γονείς πρέπει να γίνεται στην αρχή της περιόδου, σε συγκέντρωση που θα ορισθεί, πιθανά μετά από κάποια προπόνηση, καθώς και στην πορεία αν χρειασθεί, με τηλεφωνικά ή μέσω ταχυδρομείου μηνύματα. Στην πρώτη συγκέντρωση, ο προπονητής θα θέσει τους στόχους της προετοιμασίας, θα ζητήσει τη συνεργασία των γονέων σε κάποια θέματα που αφορούν την εξέλιξη και ανάπτυξη των παιδιών τους και αφού συγκεντρώσει όλα τα τηλέφωνα των παιδιών, θα δώσει το δικό του και θα τους ενημερώσει για τις ώρες που είναι διαθέσιμος για οτιδήποτε τον χρειασθούν.

Η επικοινωνία με τους εφόρους της ομάδας πρέπει να είναι διαρκής. Ο προπονητής πρέπει να ξέρει τα καθήκοντα του και να γνωρίσει τα καθήκοντα των εφόρων του. Δεν πρέπει να επιτρέψει να επεμβαίνουν στη δουλειά του.

Η επικοινωνία και η αντιμετώπιση των διαιτητών και των άλλων προπονητών, είναι ένα πολύ λεπτό θέμα, γιατί ο προπονητής είναι το πρότυπο στους αθλητές του και από τη δική του συμπεριφορά εξαρτάται και η συμπεριφορά των αθλητών του.

15.8. Η τοποθέτηση στόχωνΈχει αποδειχθεί από έρευνες αλλά και στην πράξη ότι ο καθορισμός στόχων βοηθάει τους αθλητές να

βελτιώσουν τις σωματικές και τις ψυχολογικές τους δεξιότητες.Τα οφέλη όπως τα περιγράφει ο R. Martins (1987) είναι:Οι στόχοι βελτιώνουν την απόδοση. D Οι στόχοι βελτιώνουν την ποιότητα τηςπροπόνησης.Φ Οι στόχοι αποσαφηνίζουν το τι περιμένει ο καθένας.Φ Οι στόχοι βοηθούν τους αθλητές να ξεφύγουν από τη ρουτίνα και να κάνουν την προπόνηση

πρόκληση. Οι στόχοι ενισχύουν τα εσωτερικά κίνητρα για επιτυχία.Οι στόχοι ενισχύουν την περηφάνια, την ικανοποίηση και την αυτοπεποίθηση. Οι αρχές κλειδιά για

τον καθορισμό τωνστόχων είναι οι εξής:1. Όρισε τους στόχους για απόδοση και όχι για αποτέλεσμα.2. Όρισε προκλητικούς στόχους και όχι εύκολους.3. Όρισε ρεαλιστικούς στόχους και όχι μη ρεαλιστικούς.4. Όρισε συγκεκριμένους στόχους και όχι γενικούς.5. Δώσε έμφαση στους ατομικούς στόχους πρώτα και μετά στους ομαδικούς.6. Όρισε βραχυπρόθεσμους στόχους και όχι μακροπρόθεσμους.Για να δεσμεύσει ο προπονητής τους αθλητές του στους στόχους είναι καλύτερα να τους αφήσει να

τους ορίσουν οι ίδιοι, ενώ αυτός θα τους καθοδηγεί.Οι στόχοι των αθλητών πρέπει να ενσωματωθούν στο καθημερινό πρόγραμμα προπόνησης καθώς

και στο αγωνιστικό πρόγραμμα και θα αποδώσει καλύτερα αν συνοδεύεται από σωστή και έγκαιρη ανατροφοδότηση.

15.9. Η ενθάρρυνσηΜια πολύτιμη τεχνική επικοινωνίας είναι, το να μάθει ο προπονητής να χρησιμοποιεί την ενθάρρυνση.Η ενθάρρυνση βασίζεται στην βασική αρχή: όταν κάτι που κάνει κάποιος έχει θετικά αποτελέσματα

θέλει να το ξανακάνει, ενώ αν έχει αρνητικά αποτελέσματα δεν θα θέλει να το ξανακάνει.Θετική ενθάρρυνση είναι: Φ Όταν ο προπονητής επιβραβεύει την εκτέλεση και όχι το αποτέλεσμα.

Όταν επιβραβεύει περισσότερο την προσπάθεια και όχι την τυχαία επιτυχία.Φ Όταν επιβραβεύει μικρά πράγματα (λεπτομέρειες) που οδηγούν στην επιτυχία το< στόχου που

καθορίσθηκε από την αρχή.Φ Σε μικρά παιδιά ή αρχάριους που μαθαίνο» μια νέα δεξιότητα πρέπει να δίνεται πιο συχνή

επιβράβευση.Φ Η επιβράβευση να μη δίνεται μόνο όταν μο θαίνουν και αποδίδουν σωστά μια αθλητική δεξιότητα,

αλλά και όταν μαθαίνουν κα αποδίδουν σωστά συναισθηματικές και κανονικές συμπεριφορές.Φ Η επιβράβευση να δίνεται μόνο αν πραγματικά το αξίζει ο αθλητής.Φ Ο προπονητής πρέπει να διδάξει στα αθλητές ότι η εσωτερική επιβράβευση έ μεγαλύτερη αξία

από την εξωτερική.Φ Να χρησιμοποιεί μια ποικιλία εξωτερικώ επιβραβεύσεων προσεκτικά για να μην c νηθίσουν να

παίζουν μόνο για την εξωτερπ κή επιβράβευση.Πρέπει να πείσει τους αθλητές του ότι ι έχουν να κερδίσουν τίποτε από μια άσχημη συμπεριφορά,

αγνοώντας τους.Φ Να μάθει να χρησιμοποιεί την τιμωρία αποτελεσματικά γιατί είναι δύσκολο μόνο με θετική

επιβράβευση να έχει αποτελέσμαι στο έργο του.15.10. Η παρακίνησηΟι άνθρωποι παρακινούνται για να συμμί· τάσχουν σε ένα άθλημα, για να εκπληραχχ τις ανάγκες

τους για διασκέδαση και για να α σθάνονται σημαντικοί.Εάν ο προπονητής κατανοήσει ποιες είναι οι ανάγκες των αθλητών του και είναι ικανός να τους

βοηθήσει να τις εκπληρώσουν, θα έ\ει το κλειδί για να τους παρακινήσει.Οι σχετικές με τον αθλητισμό ανάγκες είναι: α) η ανάγκη για διασκέδαση και διέγερση, β) η ανάγκη για

επαφή με άλλους ανθρώπου-ς,και γ) η ανάγκη να αισθάνονται σημαντικοί.Ο προπονητής θα πρέπει να λάβί του όλους αυτούς τους παράγοντες ό διάζει την προπονητική

διαδικασία. Ι το να αισθάνονται ικανά άτομα ει μαντική ανάγκη που πρέπει να ικαοι αθλητές, έτσι ώστε να αναπτύξουν ισχυρή παρακίνηση για επίτευξη, παρά να αναπτύξουν το φόβο

της αποτυχίας.Η παρακίνηση έχει άμεση σχέση με την ένταση και την κατεύθυνση της συμπεριφοράς.Η ένταση της συμπεριφοράς αναφέρεται στο πως ενεργοποιείται το άτομο, δηλαδή πόση προσπάθεια

θα καταβάλλει για να πετύχει ένα συγκεκριμένο στόχο.Η κατεύθυνση αναφέρεται στην επιλογή του στόχου τον οποίο θέτει το κάθε άτομο, με βάση κάποια

προσωπικά κριτήρια.Ο σκοπός δηλαδή του προπονητή είναι να βοηθήσει τους αθλητές του να αλλάξουν: Φ την ποσότητα

της συμπεριφοράς τους,(π.χ. να τρέξουν περισσότερα χιλιόμετρα), Φ την ποιότητα της συμπεριφοράς τους (π.χ.να έχουν μεγαλύτερη ακρίβεια στα σερβίςτους), Φ την κατεύθυνση της συμπεριφοράς τους(π.χ. να έρχονται στις προπονήσεις πιο τακτικά, να μη θυμώνουν με τους συναθλητέςτους, να δώσουν έμφαση στην άμυνα).Οι αθλητές μπορεί να είναι εσωτερικά παρακινημένοι, δηλαδή να έχουν μια εσωτερική ορμή ώστε να

νοιώθουν ικανοί, ή εξωτερικά παρακινημένοι, δηλαδή να έχουν την ανάγκη για απόκτηση εξωτερικών αμοιβών ή αναγνώρισης από τους άλλους, ή και τα δυο.

Ένα σημαντικό σημείο που πρέπει να προσέξουν οι προπονητές είναι, όχι μόνο να βρουν τους τρόπους να παρακινήσουν τους αθλητές τους αλλά ταυτόχρονα να αποφύγουν να καταστρέψουν την εσωτερική τους παρακίνηση.

Οι εξωτερικές αμοιβές είναι ένας ισχυρός παράγοντας παρακίνησης, αλλά οι προπονητές πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόζουν σωστά τις αρχές της τροποποίησης της συμπεριφοράς που βασίζεται στη χρήση εξωτερικών αμοιβών. Γιατί από τη μια η κατάλληλη χρήση εξωτερικών αμοιβών βοηθάει την ανάπτυξη της εσωτερικής παρακίνησης, από την άλλη οι εξωτερικές αμοιβές μπορούν να υποβαθμίσουν την εσωτερική παρακίνηση, όταν ο αθλητής εί-νπι ήδη εσωτερικά παρακινημένος, ή όταν δεν υπάρχει συνέπεια στην παροχή αμοιβών.

Οι προπονητές μπορούν να παρακινήσουντου αθλητές τους χρησιμοποιώντας άμεση και έμμεση παρακίνηση.Οι άμεσες μέθοδοι που μπορούν να επηρεάσουν τον αθλητή είναι:η συμμόρφωση, η ταύτιση και η εσωτερίκευση.Η συμμόρφωση αναφέρεται στη χρήση εξωτερικών αμοιβών και τιμωριών.Η ταύτιση αναφέρεται, στο ότι η βάση για την παρακίνηση, είναι η σχέση του προπονητή με τους

αθλητές του.Η εσωτερίκευση προσπαθεί να παρακινήσει απευθυνόμενη στα πιστεύω και στις αξίες των αθλητών

και όχι στη χρήση αμοιβών ή τιμωριών.Για το ποια είναι η σωστότερη μέθοδος που θα ακολουθήσει ο προπονητής εξαρτάται: α) από το ποια

είναι η πιο αποτελεσματικήγια το συγκεκριμένο αθλητή και β) από τη φιλοσοφία του προπονητή.Οι έμμεσες μέθοδοι τροποποιούν τις συνθήκες ή το περιβάλλον εξάσκησης (φυσικό ή ψυχολογικό). Ο

προπονητής μπορεί να αυξήσει την παρακίνηση των αθλητών του χρησιμοποιώντας τις έμμεσες μεθόδους: Φ ταιριάζοντας το επίπεδο δυσκολίας των

ασκήσεων με το επίπεδο των αθλητών του, Φ με το να έχει ποικιλία στις ασκήσεις του, Φ με το να συμμετέχουν στις ασκήσεις όλοι οι

αθλητές του,Φ δίνοντας συνέχεια οδηγίες, Φ αξιολογώντας τους αθλητές του, Φ βοηθώντας τους αθλητές του να

θέτουν ρεαλιστικούς στόχους απόδοσης, Φ αφήνοντας τους αθλητές του σε κάθε προπόνηση για λίγη ώρα να παίζουν χωρίς να

επεμβαίνει.Ο προπονητής παρακινώντας τους αθλητές του, πρέπει να τους κάνει να πιστέψουν ότι επιτυχία είναι

να μπορέσουν να πετύχουν τους δικούς τους προσωπικούς στόχους στην απόδοση τους, παρά τους στόχους των άλλων. Επίσης ότι το αποτέλεσμα δεν είναι τόσο σημαντικό όσο είναι η προσπάθεια που καταβάλλουν. Αυτό θα μειώσει σημαντικά την ανησυχία και το φόβο αποτυχίας που έχουν οι μικροί αθλητές για τους αγώνες.

Η ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΗ καθοδήγηση ή (κωουτσάρισμα) είναι η διαχείριση της ομάδας στον αγώνα. Στην Ελλάδα ο

«κώουτς» ταυτίζεται συνήθως με τον προπονητή. Σε μεγάλες ομάδες, κυρίως ξένες, ο ρόλος του προπονητή είναι να προετοιμάζει την ομάδα από άποψη φυσικής κατάστασης και τεχνικής και ο ρόλος του κώουτς είναι να αναλάβει να ετοιμάσει τη σύνθεση και την τακτική της ομάδας, το σχεδιασμό του παιχνιδιού, όπως και να καθοδηγήσει την ομάδα στον αγώνα.

Η καθοδήγηση περιλαμβάνει τις φάσεις:Α. Πριν από τον αγώναΒ. Κατά τη διάρκεια του αγώναΓ. Μετά τον αγώνα16.1. Πριν από τον αγώνα1. Η συλλογή πληροφοριών (κατασκοπεία) της αντίπαλης ομάδαςΗ κατασκοπεία της αντίπαλης ομάδας γίνεται ή με παρατήρηση και καταγραφή του αγώνα ή με

βιντεοσκόπηση. Η κατασκοπεία κατευθύνεται: α) Στο πως κωουτσάρει ο αντίπαλος κώουτς, τι αλλαγές κάνει και πότε. β) Στα σωματικά προσόντα και τη φυσική κατάσταση των παικτών: Είναι ψηλοί

μπλοκέρ, είναι γρήγοροι, αργοί, αν έχουν αντοχή, γ) Στον ψυχικό τομέα: αν συνεργάζονται, αν«πέφτουν» αγωνιστικά στις δύσκολες αγωνιστικές καταστάσεις, αν χάνουν την ψυχραιμία τους, αν

βιάζονται να κερδίσουν, ποιοι είναι οι ηγέτες τους, αν αλλάζουν το ρυθμό του παιχνιδιού.δ) Στην ομαδική τακτική: Πληροφορίες για τη σύνθεση της ομάδας (4:2, 5:1), τις θέσεις της

περιστροφής όταν έχουν το σερβίς και όταν έχουν υποδοχή, το σύστημα άμυνας (6 πίσω ή 6 μπροστά), το σύστημα επίθεσης (επιθετικοί συνδυασμοί), το σύστημα της υποδοχής τους (αδύνατα σημεία), ε) Στην ατομική τεχνική-τακτική κάθε παίκτη, σ' όλα τα στοιχεία της τεχνικής. Φ Στο σερβίς (ποιοι παίκτες έχουν καλό σερβίς). Φ Στην υποδοχή (ποιοι είναι αυτοί που παίρνουν πρωτοβουλίες, ποιοι υστερούν). Φ Στην επίθεση (ποιοι παίκτες παίρνουν το μεγαλύτερο ποσοστό των επιθέσεων, την προτίμηση της κατεύθυνσης αυτού του επιθετικού, ποιοι κάνουν πλασέ και που, ποια ζώνη τροφοδοτείται περισσότερο. Φ Στο μπλοκ (ποιοι είναι οι καλύτεροι, ποιοι

υστερούν).Φ Στην άμυνα (ποιοι παίκτες είναι αργοί, δυσκίνητοι, αν ο πασαδόρος διεισδύει γρήγορα ή αργεί).Φ Στο παιχνίδι του πασαδόρου ιποσοση τροφοδοσίας σε κάθε επιθετικό, επιθετικά συνδυασμοί

που χρησιμοποιούνται ανά. με την ποιότητα της πρώτης μπαλ*Η καταγραφή όλων αυτών γίνεται με τους τρόπους που αναφέρθηκαν. Σήμερα βέβαια την απλή

παρατήρηση και καταγραφή έχουν αντικαταστήσει το βίντεο και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. Υπάρχουν ολοκληρωμένα λογισμικά προγράμματα που ανάλογα με το τι ζητάει ο προπονητής, ο υπολογιστής το εμφανίζει στην οθόνη του με ένα πάτημα του πλήκτρου.

2. Η στρατηγική και ο σχεδιασμός της τακτικήςΌλα αυτά τα στοιχεία που αποκτήθηκαν, ο προπονητής τα επεξεργάζεται και πρέπει με σαφήνεια και

συντομία να τα δώσει στους παίκτες του σε θεωρητικό μάθημα με τη χρήση βίντεο ή πίνακα και να κάνει πρακτική εφαρμογή κατά τη διάρκεια της προπόνησης.

Το σχέδιο της τακτικής καταστρώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορέσει να εκμεταλλευτεί τις αδυναμίες του αντιπάλου και να περιορίσει τα δυνατά του σημεία.

Ο προπονητής πρέπει επίσης, να καθορίσει την περιστροφή των παικτών και τις αλλαγές των θέσεων, σύμφωνα πάντα με την περιστροφή των αντιπάλων.

3. Η ψυχική προετοιμασίαΗ ψυχική προετοιμασία επηρεάζεται: Φ Από την ημέρα και την ώρα του αγώνα. Καθιέρωση των

προπονήσεων την ίδια ώρα με τον αγώναΦ Από το ευνοϊκό κλίμα της ομάδας Φ Από την προβολή των κινήτρων Φ Από την εξοικείωση με τους

εξωτερικούς παράγοντες του αγώνα (γήπεδο, φωτισμός, διαιτητές, κερκίδα). Φ Από την εξάλειψη πιθανών προβλημάτων

μεταξύ των παικτών

Φ Από τις εξωγηπεδικές σχέσεις της ομάδας Φ Από τη δυναμικότητα των αντιπάλων Φ Από τη γνώση του παιχνιδιού του αντιπάλου (από την κατασκοπεία)

• Από τη γνώση της σύνθεσης του αντιπάλου• λπό τη σοβαρότητα και συμμετοχή όλων των παικτών στις προπονήσεις• Λπό την ενίσχυση της μαχητικότητας κατάτις προπονήσειςΦ Από τη «μετρημένη» και αθλητική ζωή των παικτών.16.2. Κατά τη διάρκεια του αγώναΗ φάση αυτή ξεκινάει με την ομιλία του προπονητή στα αποδυτήρια. Η ομιλία αυτή περιλαμβάνει μια

γρήγορη αναφορά σ' αυτά που ειπώθηκαν στην προπόνηση σχετικά με το παιχνίδι των αντιπάλων με έμφαση στα σημεία που πρέπει να προσέξουν περισσότερο οι παίκτες. Δίνονται ατομικές οδηγίες στον κάθε παίκτη, κυρίως στον πασαδόρο, για να προσέξει τον αντίπαλο του και υπενθυμίζεται το σύστημα παιχνιδιού της δικής μας ομάδας, στην άμυνα και στην επίθεση. Ο προπονητής ενθαρρύνει τους παίκτες με λόγια όπως: «είστε καλύτεροι», «θα τους κερδίσουμε».

Οι παίκτες εισέρχονται στο γήπεδο για προθέρμανση. Η προθέρμανση βοηθάει στο να αποβάλλουν οι παίκτες το ψυχικό άγχος που έχουν πριν τον αγώνα και να εξοικειωθούν με το γήπεδο και τη μπάλα. Έτσι αποκτούν αυτοπεποίθηση και σιγουριά. Οι παίκτες στην προθέρμανση δεν πρέπει να συζητούν μεταξύ τους, ούτε με τους φιλάθλους, αλλά να συγκεντρώνονται σ' αυτό που κάνουν.

Λίγο πριν την έναρξη του αγώνα, ο προπονητής, μαζεύει τους παίκτες του, δίνει τις τελευταίες οδηγίες και τους ενθαρρύνει χρησιμοποιώντας πολύ λίγα λόγια. Κατά τη διάρκεια του αγώνα ο προπονητής συμμετέχει στο παιχνίδι με οδηγίες που φωνάζει προς τους παίκτες του ή με νοήματα.

Στις διακοπές του αγώνα (τάιμ-άουτ) ο προπονητής απευθύνεται στους παίκτες του ήρεμα, δίνει οδηγίες ατομικές και ομαδικές με σοβαρότητα, σαφήνεια και με λίγα λόγια. Όταν καταλάβει ότι τα λάθη έγιναν από αδιαφορία χρησιμοποιεί αυστηρές φράσεις και ύφος. Αν τα λάθη έγιναν από άγχος ή νευρικότητα, προσπαθεί να ηρεμήσει τους παίκτες και να τους ενθαρρύνει. Ο προπονητής ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιεί αρνητικές λέξεις και πρέπει να εξαντλεί όλο το χρόνο του τάιμ άουτ αν το ζήτησε αυτός.

Ο προπονητής πρέπει να δείχνει εμπιστοσύνη στους παίκτες του, (δεν πρέπει με ένα λάθος που θα κάνει ο παίκτης να τον αλλάζει με άλλον). Ο προπονητής πρέπει να διαπιστώσει αν διατηρείται η πειθαρχία και αν εκτελούνται οι οδηγίες που έδωσε πριν). Να είναι έτοιμος να επέμβει με τάιμ άουτ στις περιπτώσεις που η αντίπαλη ομάδα έχει προηγηθεί με 4-5 πόντους, ή η ομάδα του βρίσκεται σε κατάσταση ταραχής, από μια λάθος ή άδικη απόφαση του διαιτητή.

α. Η συλλογή πληροφοριών κατά τη διάρκεια του αγώναΟ προπονητής κατά τη διάρκεια του αγώνα παρακολουθεί παράλληλα τη δική του, αλλά και την

αντίπαλη ομάδα, ώστε να συλλέξει κάποιες πληροφορίες για το παιχνίδι των αντιπάλων και στο πρώτο τάιμ άουτ να ενημερώσει τους παίκτες του. Η παρακολούθηση αυτή κατευθύνεται στην περίπτωση που οι αντίπαλοι άλλαξαν την τακτική τους, ή αν παίζουν άλλοι παίκτες από αυτούς που γνώριζαν, ή οι αντίπαλοι χρησιμοποιούν άλλους επιθετικούς συνδυασμούς. Σήμερα ο ρόλος του προπονητή στον πάγκο έχει περιορισθεί κατά πολύ, αφού υπάρχουν οι βοηθοί του προπονητή που αναλαμβάνουν τη συλλογή των πληροφοριών της αντίπαλης ομάδας, ή καταγράφουν τη στατιστική των στοιχείων της ομάδας τους αλλά και των αντιπάλων και βοηθούν στις αλλαγές των παικτών δίνοντας τα καρτελάκια των αλλαγών.

β. Η τακτική εντολήΤακτική εντολή είναι οι εντολές που δίνονται από τον προπονητή κατά τη διάρκεια του αγώνα, όταν

πρέπει να αλλάξει κάτι στην τακτική της ομάδας του, ώστε ν' αντιμετωπισθεί μια αλλαγή στην τακτική του αντίπαλου.

Οι οδηγίες αυτές κατευθύνονται σε συγκεκριμένους παίκτες ατομικά, για μια συγκεκριμένη φάση ή για όλο το σετ. Για παράδειγμα: «Μην πηδάς στον πρώτο χρόνο μπλοκ», «παίξε στη ζώνη 2», «κάνε πλασέ στο 3-6», «το μπλοκ ν' αφήνει την ευθεία» και άλλες τέτοιες οδηγίες.

γ. Οι ενέργειες του προπονητήΕίναι οι τυπικές ενέργειες που κάνει:1) Να δώσει το χαρτάκι με τις θέσεις της περιστροφής της ομάδας του στην αρχή του κάθε σετ (το

αναλαμβάνει ο βοηθός του αν υπάρχει).

2) Να ζητήσει τα τάιμ-άουτ.3) Να ζητήσει τις αλλαγές των παικτών. Το τάιμ-άουτ χρησιμοποιείται:Φ Για να διακόψει μια σειρά πόντων των αντιπάλων (από σερβίς ή με φάσεις πετυχημένες υπέρ του

αντιπάλου)Φ Για να κοπεί ο ρυθμός του παιχνιδιού του αντιπάλουΦ Για να λυθεί κάποια παρεξήγηση μεταξύ των παικτών ή των θέσεωνΦ Για να επισημάνει μια αλλαγή στην τακτική των αντιπάλωνΦ Για να μεταβάλλει την τακτική της ομάδας τουΦ Για να αλλάξει τακτική στην επίθεση ή στην άμυναΦ Για να αλλάξει την τακτική κάποιου παίκτη τουΦ Για να ενθαρρύνει τους παίκτες τουΦ Μετά από 3-4 συνεχόμενους χαμένους πόντους της ομάδας τουΓενικά ένα τάιμ-άουτ γίνεται για ψυχολογικούς, τακτικούς και αναγκαστικούς λόγους.Όποια ομάδα χάνει, πρέπει να εξαντλεί το χρόνο του τάιμ-άουτΟι αλλαγές των παικτών γίνονται για λόγους: τακτικής, κακής απόδοσης, ψυχολογικούς και

σκοπιμότητας.Γίνεται αλλαγή ενός παίκτη για ψυχολογικούς λόγους, όταν δεν καταβάλλεται προσπάθεια, δεν

ακολουθούνται οι εντολές με βάσει το πλάνο της τακτικής, ή ένας παίκτης είναι νευρικός. Για λόγους τακτικής όταν ο προπονητής θέλει να ενισχύσει μια ζώνη. Για παράδειγμα: αλλαγή ενός παίκτη με έναν άλλο καλύτερο στην άμυνα, που θα παίξει στις 3 θέσεις πίσω.

Για λόγους σκοπιμότητας, όταν ο προπονητής αλλάζει έναν έμπειρο με έναν άπειρο ι κτη για να αποκτήσει εμπειρία σε αγώνα). Όταν ο προπονητής δεν

τάιμ-άουτ για να κόψει το ρυθμό της αντίπαλης ομάδας κάνει μια αλλαγή σκοπιμότητας, κυρίως στην πίσω ζώνη.

Είναι κανόνας, όταν μια ομάδα κερδίζει να μη γίνονται αλλαγές κι αν γίνουν αυτές να μην είναι πάνω από δύο.

16.3. Μετά τον αγώναΝικητής ή ηττημένος ο προπονητής πρέπει να συγχαρεί τον αντίπαλο προπονητή, καθώς και τους

διαιτητές του αγώνα. Οι παίκτες του πρέπει να κάνουν το ίδιο. Μετά μια ήττα πρέπει να αποφευχθεί κάθε συζήτηση μεταξύ των παικτών και να ορισθεί μια άλλη ώρα για συγκέντρωση-συζήτηση και απολογισμό του αγώνα, με ηρεμία και λογική.

Στη συγκέντρωση-απολογισμό του αγώνα, πρέπει να θιγούν τα εξής:να περιοριστούν τα αρνητικά συναισθήματα από το χαμένο αγώνα να γίνει μια αντικειμενική εκτίμηση

της απόδοσης κάθε παίκτη ξεχωριστά και της ομάδας όλης, ανάλογα με τα στοιχεία της στατιστικής που καταγράφηκαν, να μπουν οι νέοι στόχοι και τα κίνητρα της ομάδας, για να ξεκινήσει η προετοιμασία για το επόμενο παιχνίδι.

Στη συγκέντρωση μετά τον αγώνα, πρώτα μιλούν οι άπειροι παίκτες και τελευταίος ο αρχηγός. Ο προπονητής φροντίζει να υπάρχει ήπιο κλίμα στη συζήτηση. Στο τέλος μιλάει ο ίδιος για το παιχνίδι και των δύο ομάδων, από άποψη απόδοσης και συμπεριφοράς και αναλύει το παιχνίδι από άποψη τεχνικής και τακτικής και των δύο ομάδων. Μετά την ανάλυση και τα αποτελέσματα, το αν έπαιξε καλά ή όχι η ομάδα του και όχι το αν κέρδισε ή έχασε, ο προπονητής επαινεί ή όχι τους παίκτες του.

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΒΟΛΕΪ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ FIVB 2001-2004

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΘΛΗΜΑΤΟΣΤΜΗΜΑ ΙΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΚεφάλαιο Πρώτο Εγκαταστάσεις και Εξοπλισμός1. Αγωνιστικός Χώρος (Διαγράμματα 1 & 2)

1.1 Διαστάσεις1.2 Επιφάνεια αγωνιστικού χώρου1.3 Γραμμές αγωνιστικού χώρου1.4 Ζώνες και περιοχές1.5 Θερμοκρασία1.6 Φωτισμός2. Φιλές και στυλοβάτες (Διάγραμμα 3)2.1 Ύψος του φιλέ2.2 Κατασκευή2.3 Πλάγιες ταινίες2.4 Αντένες2.5 Στυλοβάτες2.6 Συμπληρωματικός εξοπλισμός3. Μπάλες3.1 Πρότυπα3.2 Ομοιομορφία στις μπάλες3.3 Σύστημα με τρεις μπάλεςΚεφάλαιο Δεύτερο Συμμετέχοντες4. Ομάδες4.1 Σύνθεση ομάδας4.2 Θέση ομάδας4.3 Εξοπλισμός4.4 Αλλαγές στον εξοπλισμό4.5 Απαγορευμένα αντικείμενα5. Επικεφαλής ομάδων5.1 Αρχηγός5.2 Προπονητής5.3 Βοηθός προπονητήΚεφάλαιο Τρίτο Μορφή Αγώνα6. Κατάκτηση πόντου, νικητής ενός σετ και νικητής του αγώνα6.1 Κατάκτηση πόντου6.2 Νικητής ενός σετ6.3 Νικητής του αγώνα6.4 Αποκλεισμός και μη πλήρης ομάδα7. Δομή αγώνα7.1 Κλήρωση7.2 Περίοδος προθέρμανσης7.3 Παράταξη ομάδας7.4 Θέσεις7.5 Λάθος θέσεις7.6 Περιστροφή7.7 Λάθος περιστροφής8. Αλλαγή των αθλητών8.1 Περιορισμοί στις αλλαγές8.2 Κατ' εξαίρεση αλλαγή8.3 Αλλαγή λόγω αποκλεισμού8.4 Αντικανονική αλλαγήΚεφάλαιο Τέταρτο Ενέργειες Παιχνιδιού9. Αγωνιστικές καταστάσεις9.1 Μπάλα εντός φάσης9.2 Μπάλα εκτός φάσης9.3 Μπάλα "ΜΕΣΑ"9.4 Μπάλα "ΕΞΩ"

10. Το παίξιμο της μπάλας10.1 Κτυπήματα ομάδων10.2 Χαρακτηριστικά κτυπημάτων10.3 Σφάλματα στο κτύπημα της μπάλας11. Μπάλα στο φιλέ11.1 Μπάλα που διασχίζει το φιλέ11.2 Μπάλα που ακουμπά το φιλέ11.3 Μπάλα στο φιλέ12. Αθλητής στο φιλέ12.1 Επαφή πέρα από το φιλέ12.2 Πέρασμα κάτω από το φιλέ12.3 Επαφή με το φιλέ12.4 Σφάλματα αθλητών στο φιλέ13. Σερβίς13.1 Πρώτο σερβίς σε σετ13.2 Σειρά στο σερβίς13.3 Έγκριση για σερβίς13.4 Εκτέλεση σερβίς13.5 Προπέτασμα13.6 Σφάλματα κατά τη διάρκεια του σερβίς13.7 Σφάλματα μετά το σερβίς και σφάλματα στις θέσεις.14. Επιθετικό κτύπημα14.1 Επιθετικό κτύπημα14.2 Περιορισμοί στο επιθετικό κτύπημα14.3 Σφάλματα στο επιθετικό κτύπημα15. Μπλοκ15.1 Μπλοκ15.2 Επαφή στο μπλοκ15.3 Μπλοκ στην περιοχή του αντιπάλου15.4 Μπλοκ και κτυπήματα ομάδας15.5 Μπλοκ στο σερβίς15.6 Σφάλματα στο μπλοκΚεφάλαιο Πέμπτο Διακοπές και καθυστερήσεις16. Κανονικές διακοπές του αγώνα16.1 Αριθμός κανονικών διακοπών16.2 Αίτημα για κανονικές διακοπές16.3 Διαδοχικές διακοπές16.4 Τάϊμ-άουτ και τεχνικά τάϊμ-άουτ16.5 Αλλαγή αθλητή16.6 Αντικανονικά αιτήματα17. Καθυστερήσεις αγώνα17.1 Τύποι καθυστερήσεων17.2 Ποινές για καθυστερήσεις18. Κατ' εξαίρεση διακοπές του αγώνα18.1 Τραυματισμός18.2 Εξωτερική παρέμβαση18.3 Παρατεταμένες διακοπές19. Διαλείμματα και Αλλαγή Γηπέδων19.1 Διαλείμματα19.2 Αλλαγή γηπέδωνΚεφάλαιο Έκτο Ο παίκτης Λίμπερο20. Ο παίκτης Λίμπερο20.1 Προσδιορισμός του Λίμπερο

20.2 Ένδυση20.3 Επιτρεπόμενες ενέργειες του ΛίμπεροΚεφάλαιο Έβδομο Συμπεριφορά συμμετεχόντων21. Επιθυμητή συμπεριφορά21.1 Αθλητική συμπεριφορά21.2 Ευ Αγωνίζεσθε22. Κακή συμπεριφορά και οι ποινές της22.1 Μικρότερου βαθμού κακή συμπεριφορά22.2 Κακή συμπεριφορά επιφέρουσα ποινές22.3 Κλίμακα ποινών22.4 Εφαρμογή ποινών κακής συμπεριφοράς22.5 Κακή συμπεριφορά πριν και μεταξύ των σετ22.6 Κάρτες ποινώνΤΜΗΜΑ IIΟΙ ΔΙΑΙΤΗΤΕΣ, ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΗΜΑΤΑ23. Σώμα Διαιτητών και διαδικασίες23.1 Σύνθεση23.2 Διαδικασίες24. Πρώτος διαιτητής24.1 Θέση24.2 Δικαιοδοσία24.3 Καθήκοντα25. Δεύτερος διαιτητής25.1 Θέση25.2 Δικαιοδοσία25.3 Καθήκοντα26. Σημειωτής26.1 Θέση26.2 Καθήκοντα27. Κριτές γραμμών27.1 Θέση27.2 Καθήκοντα28. Επίσημα σήματα28.1 Χειροσήμανση διαιτητών (Δ. 11)28.2 Σήματα κριτών γραμμών με σημαία (Δ. 12)ΤΜΗΜΑ IIIδιαγράμματα χαρακτηριστικά αθλήματοςΤο βόλεϊ (Πετοσφαίριση) είναι ένα άθλημα που παίζεται από δύο ομάδες σε ένα γήπεδο το οποίο

χωρίζεται από ένα φιλέ (δίχτυ). Υπάρχουν διάφορες εκδόσεις για συγκεκριμένες περιπτώσεις ώστε να προσφέρουν στον καθένα την δυνατότητα να παίξει το άθλημα διαφορετικά.

Ο σκοπός του αγώνα είναι το πέρασμα της μπάλας πάνω από το φίλε' ώστε να κτυπήσει στο έδαφος μέσα στο γήπεδο της αντίπαλης ομάδας, καθώς και να εμποδιστεί η προσπάθεια της αντίπαλης ομάδας να κάνει το ίδιο. Η ομάδα έχει τρία κτυπήματα για να επιστρέψει την μπάλα (συν την επαφή του μπλοκ).

Η μπάλα αρχίζει να παίζεται με το σερβίς: κτύπημα από τον αθλητή που σερβίρει να στείλει την μπάλα πάνω από το φιλέ στην περιοχή του αντιπάλου. Η φάση συνεχίζεται έως ότου η μπάλα κτυπήσει στο έδαφος, βγει «άουτ» ή όταν κάποια ομάδα αποτύχει να την επιστρέψει σωστά.

Στο Βόλεϊ, μόνο η ομάδα που σερβίρει μπορεί να πετύχει έναν πόντο (εκτός του αποφασιστικού σετ). Όταν η ομάδα που δέχεται το σερβίς κερδίζει τη φάση, τότε έχει το δικαίωμα να σερβίρει (επίσης κερδίζει πόντο στο αποφασιστικό σετ), και οι αθλητές της περιστρέφονται κατά μία θέση προς τα δεξιά, όπως οι δείκτες του ρολογιού.

ΤΜΗΜΑ Ιτο παιχνίδι

κεφάλαιο πρώτο εγκαταστάσεις και εξοπλισμός

1. ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ(Διαγράμματα 1 & 2)Ο αγωνιστικός χώρος περιλαμβάνει τον κυρίως αγωνιστικό χώρο και την ελεύθερη ζώνη. Πρέπει να

είναι ορθογώνιος και συμμετρικός.

1.1 διαστάσεις

Ο αγωνιστικός χώρος είναι ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με διαστάσεις 18 Χ 9 μ., περιβαλλόμενος από μία ελεύθερη ζώνη με πλάτος 3 μ. τουλάχιστον προς όλες τις πλευρές.

Το ελεύθερο αγωνιστικό διάστημα είναι το διάστημα πάνω από τον αγωνιστικό χώρο το οποίο είναι ελεύθερο από οποιοδήποτε εμπόδιο. Το ελεύθερο αυτό διάστημα πρέπει να έχει τουλάχιστον 7 μ. ύψος από την επιφάνεια του γηπέδου.

Για Παγκόσμιες Διοργανώσεις της FIVB, η ελεύθερη ζώνη α πρέπει να είναι τουλάχιστον 5 μ. από τις πλάγιες γραμμές και 8 μ. από τις τελικές γραμμές. Το ελεύθερο αγωνιστικό διάστημα πρέπει να έχει τουλάχιστον 12,5 μ. ύψος από την επιφάνεια του γηπέδου.

1.2 ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ1.2.1 Η επιφάνεια πρέπει να είναι επίπεδη, οριζόντια και ομοιόμορφη. Δεν ττρε'πει να παρουσιάζει

κανένα κίνδυνο για τραυματισμό των αθλητών. Απαγορεύεται ο αγώνας να γίνεται σε ανώμαλες ή ολισθηρές επιφάνειες.

Για Παγκόσμιες Διοργανώσεις της FIVB, επιτρέπονται μόνο ξύλινες ή συνθετικές επιφάνειες. Κάθε επιφάνεια πρέπει να εγκρίνεται προηγουμένως από την FIVB.

1.2.2 Σε κλειστά γήπεδα, η επιφάνεια του αγωνιστικού χώρου πρέπει να έχει ανοικτό χρώμα.Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσειςτης FIVB, απαιτούνται λευκά χρώματα για τις γραμμές. Απαιτούνται επίσης διαφορετικά χρώματα

μεταξύ τους, για τον αγωνιστικό χώρο και για την ελεύθερη ζώνη.1.2.3 Σε ανοικτά γήπεδα, επιτρέπεται μία κλίση 5 χιλ. ανά μέτρο για αποστράγγιση. Απαγορεύεται οι

γραμμές του αγωνιστικού χώρου να είναι κατασκευασμένες από στερεό υλικό.1.3 ΓΡΑΜΜΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ1.3.1 Όλες οι γραμμές έχουν πλάτος 5 εκ. Πρέπει να έχουν ανοικτό χρώμα και διαφορετικό από το

χρώμα του δαπέδου και από οποιεσδήποτε άλλες γραμμές.1.3.2 Οριοθετικές γραμμέςΔύο πλάγιες γραμμές και δύο τελικές γραμμές σχηματίζουν τον αγωνιστικό χώρο. Τόσο οι πλάγιες

όσο και οι τελικές γραμμές συμπεριλαμβάνονται στις διαστάσεις του αγωνιστικού χώρου.1.3.3 Κεντρική γραμμήΟ άξονας της κεντρικής γραμμής χωρίζει τον αγωνιστικό χώρο σε δύο ίσες περιοχές, με διαστάσεις

9X9 μ. η κάθε μία. Αυτή η γραμμή επεκτείνεται κάτω από το φιλέ από τη μία πλάγια γραμμή μέχρι την άλλη.

1.4 ΖΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ1.4.1 Μπροστινή ζώνηΣε κάθε γήπεδο, η μπροστινή ζώνη οριοθετείται από τον άξονα της κεντρικής γραμμής και το

τελευταίο σημείο της γραμμής επίθεσης. Η μπροστινή ζώνη επεκτείνεται και πέραν των πλαγίων γραμμών ως το τέλος της ελεύθερης ζώνης.

1.4.2 Ζώνη σερβίςΗ ζώνη του σερβίς είναι μία περιοχή πλάτους 9 μ. πίσω από κάθε τελική γραμμή .Περιορίζεται κάθετα από δύο μικρές γραμμές, μήκους 15 εκ. η κάθε μία, σχεδιασμένες 20 εκ. πίσω

από την τελική γραμμή ως επέκταση των πλάγιων γραμμών. Και οι δύο μικρές γραμμές συμπερι-λαμβάνονται στο πλάτος της ζώνης σερβίς.

Σε βάθος, η ζώνη σερβίς επεκτείνεται ως το τέλος της ελεύθερης ζώνης.1.4.3 Ζώνη αλλαγήςΗ ζώνη αλλαγής οριοθετείται από την επέκταση των δύο γραμμών επίθεσης έως το τραπέζι του

σημειωτή.1.4.4 Περιοχή προθέρμανσης

Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, οι περιοχές προθέρμανσης, διαστάσεων 3X3 μ. περίπου, βρίσκονται στις δύο γωνίες των πάγκων, εκτός της ελεύθερης ζώνης (Διάγραμμα 1 & 2).

1.4.5 Περιοχή ποινήςΜια περιοχή ποινής, περίπου 1x1 μ. εφοδιασμένη με δύο καρέκλες, τοποθετημένη στην ελεγχόμενη

περιοχή, έξω από την προέκταση της τελικής γραμμής. Πρέπει να οριοθετείται από κόκκινη γραμμή πάχους 5 cm.

ι s θερμοκρασίαΗ ελάχιστη θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι κάτω των 10°C(50°F).Για Παγκόσμιες Διοργανώσεις της FIVB, η μέγιστη θερμοκρασία δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 25°C

(77°F) και η ελάχιστη δεν πρέπει να είναι κάτω των 16°C (61 °F).1.6 ΦΩΤΙΣΜΟΣΓια Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, ο φωτισμός του αγωνιστικού χώρου πρέπεινα είναι 1000 έως 1500 lux υπολογιζόμενος στο 1 μέτρο πάνω από την επιφάνεια του αγωνιστικού

χώρου.2. ΦΙΛΕΣ ΚΑΙ ΣΤΥΛΟΒΑΤΕΣ (Διάγραμμα 3)2.1 ΥΨΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛ62.1.1 Τοποθετημένος κάθετα πάνω από την κεντρική γραμμή, υπάρχει ένας φιλές του οποίου η

πάνω πλευρά βρίσκεται σε ύψος 2,43 μ. για τους άνδρες και 2,24 μ. για τις γυναίκες.2.1.2 Το ύψος του μετριέται από το κέντρο του αγωνιστικού χώρου. Το ύψος του φίλε' (επάνω από τις

δύο πλάγιες γραμμές) πρέπει να είναι ακριβώς το ίδιο και δεν πρέπει να υπερβαίνει το επίσημο ύψος πέραν των 2 εκατοστών.

2.2 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΟ φιλές έχει πλάτος 1 μέτρου και μήκος 9,50 μέτρων, είναι δε κατασκευασμένος από τετράγωνο

μαύρο πλέγμα 10 εκατοστών (Διάγραμμα 3).Στην κορυφή του μία οριζόντια ταινία, πλάτους 5 εκατοστών, κατασκευασμένη από αναδι-

Διάγραμμα 1.Ο ΚΥΡΙΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ_____________18m _________

Διάγραμμα 2.πλούμενο λευκό κανναβάτσο και ραμμένη καθ' όλο το μήκος της. Κάθε άκρο της ταινίας έχει μία τρύ-

πα, μέσα από την οποία περνά ένα κορδόνι που δένει την ταινία στους στυλοβάτες ώστε να διατηρείται η κορυφή της τεντωμένη.

Εντός της ταινίας ένα εύκαμπτο καλώδιο δένει το φίλε' στους στυλοβάτες και κρατά την κορυφή του τεντωμένη.

Στο κάτω μέρος του φίλε' (χωρίς οριζόντια ταινία) υπάρχει ένα σχοινί, περασμένο μέσα από τα πλέγματα ώστε να δένεται στους στυλοβάτες και να διατηρείται το κάτω μέρος του φιλέ τεντωμένο.

2.3 ΠΛΑΓΙΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣΔύο λευκές ταινίες είναι δεμένες κάθετα στο φιλέ και τοποθετημένες ακριβώς επάνω από κάθε πλάγια

γραμμή.Αυτές έχουν πλάτος 5 εκατοστά και μήκος 1 μέτρο, και θεωρούνται μέρη του φιλέ.2.4 ΑΝΤΕΝΕΣΑντε'να είναι μία εύκαμπτη ράβδος, μήκους 1,80 μέτρου και διαμέτρου 10 χιλιοστών, κατασκευασμένη

από φάιμπερ γκλας ή παρόμοιο υλικό.Μια αντένα είναι τοποθετημένη στο εξωτερικό μέρος κάθε πλάγιας ταινίας και βρίσκεται στις αντίθετες

πλευρές του φιλέ (Διάγραμμα 3).Τα 80 άνω εκατοστά κάθε αντένας προεξέχουν πάνω από το φιλέ και είναι σημειωμένα με λωρίδες

των 10 εκατοστών σε χρωματισμό που να δημιουργεί αντίθεση, κατά προτίμηση κόκκινο και λευκό.Οι αντένες θεωρούνται μέρος του φιλέ και πλευρικά καθορίζουν το οριοθετημένο διάστημα

(Διάγραμμα 3, Κανόνας 11.1.1).2.Β ΣΤΥΛΟΒΑΤΕΣ2.5.1 Οι στυλοβάτες που στηρίζουν το φιλέ, τοποθετούνται σε απόσταση 0,50 - 1,00 μέτρο έξω από

τις πλάγιες γραμμές (Διάγραμμα 3). Έχουν ύψος 2,55 μέτρα και κατά προτίμηση είναι ρυθμιζόμενοι.Για όλες τις Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB οι στύλοι που στηρίζουν το φιλέ

βρίσκονται τοποθετημένοι σε απόσταση 1 μ.

από τις πλάγιες γραμμές, εκτός άλλης οδηγίας της FIVB.2.5.2 Οι στυλοβάτες είναι κυλινδρικοί και ομαλοί, τοποθετημένοι στο έδαφος χωρίς σύρματα. Δεν

πρέπει να υπάρχουν επικίνδυνες ή εμποδίζουσες κατασκευές στήριξης.2.6 συμπληρωματικός εξοπλισμόςΌλος ο συμπληρωματικός εξοπλισμός καθορίζεται από τους κανονισμούς της FIVB.3. ΜΠΑΛΕΣ3.1 ΠΡΟΤΥΠΑΗ μπάλα πρέπει να είναι σφαιρική, κατασκευασμένη εξωτερικά από εύκαμπτο ή συνθετικό δέρμα

μέσα στο οποίο υπάρχει σαμπρέλα από λάστιχο ή παρόμοιο υλικό.Το χρώμα της πρέπει να είναι ομοιόμορφα ανοικτού χρώματος ή συνδυασμός χρωμάτων.Τα συνθετικά δέρματα και οι συνδυασμοί χρωμάτων σε μπάλες χρησιμοποιούμενες σε Διεθνείς

Επίσημες Διοργανώσεις να είναι σύμφωνα με τα πρότυπα της F1VB.Η περιφέρεια της είναι 65-67 εκατοστά και το βάρος της 260-280 γραμμάρια.Η εσωτερική της πίεση πρέπει να είναι 0,30 έως 0,325 κιλά ανά τετρ. εκατοστό (294.3 έως 318,82

mbar ή hPa).3.2 ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΙΣ ΜΠΑΛΕΣΌλες οι μπάλες που χρησιμοποιούνται σε έναν αγώνα πρέπει να έχουν τα ίδια πρότυπα σχετικά με

την περιφέρεια, το βάρος, την πίεση, τον τύπο, χρώμα, κ.λ.π..Στις Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, όπως επίσης στα Πρωταθλήματα Εθνών,

πρέπει να χρησιμοποιούνται μπάλες εγκεκριμένες από την FIVB, εκτός άλλης οδηγίας της FIVB.3.3 ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕ ΤΡΕΙΣ ΜΠΑΛΕΣΓια Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, θα χρησιμοποιούνται τρεις μπάλες. Σε αυτή την

περίπτωση, τοποθετούνται έξι επαναφορείς της μπάλας, ένας σε κάθε γωνία της ελεύθερης ζώνης και ένας πίσω από κάθε διαιτητή (Διάγραμμα 10).

κεφάλαιο δεύτερο συμμετέχοντες4. ΟΜΑΔΕΣ4.1 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ4.1.1 Μία ομάδα μπορεί να αποτελείται από 12 αθλητές το μέγιστο, έναν προπονητή, έναν βοηθό

προπονητή, έναν γυμναστή και έναν ιατρό.Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, ο ιατρός πρέπει να έχει εγκριθεί προη-

γουμένως από την FIVB.4.1.2 Ένας από τους αθλητές, εκτός του Λίμπερο, είναι ο αρχηγός της ομάδας, ο οποίος αναφέρεται

στο φύλλο αγώνος.4.1.3 Μόνο οι αθλητές που είναι εγγεγραμμένοι στο φύλλο αγώνος μπορούν να μπουν στο γήπεδο

και να αγωνιστούν σε αγώνα. Όταν ο προπονητής (και ο αρχηγός της ομάδας) υπογράψουν το φύλλο αγώνος, τότε οι εγγεγραμμένοι αθλητές δεν μπορούν να αλλαχτούν.

4.2 ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ4.2.1 Οι αθλητές που δεν συμμετέχουν στον αγώνα πρέπει είτε να κάθονται στον πάγκο της ομάδας

τους, είτε να βρίσκονται στο χώρο προθέρμανσης τους (Κανόνας 1.4.4). Ο προπονητής και τα άλλα μέλη της ομάδας κάθονται στον πάγκο, αλλά μπορούν προσωρινά να τον εγκαταλείπουν.

Οι πάγκοι για τις ομάδες βρίσκονται δίπλα στο τραπέζι του σημειωτή έξω από την ελεύθερη ζώνη (Διάγραμμα 1).

4.2.2 Μόνο τα μέλη των ομάδων επιτρέπεται να κάθονται στον πάγκο κατά τη διάρκεια του αγώνα και να συμμετέχουν στην προθέρμανση (Κανόνας 4.1.1).

4.2.3 Παίκτες που δεν συμμετέχουν μπορούν να προθερμαίνονται χωρίς μπάλες ως ακολούθως:4.2.3.1 κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού στο χώρο προθέρμανσης,4.2.3.2 κατά τη διάρκεια των τάϊμ-άουτ και των τεχνικών τάϊμ-άουτ στην ελεύθερη ζώνη πίσω από το

γήπεδο τους.4.2.4 Ανάμεσα στα σετ, οι παίκτες μπορούν να προθερμαίνονται χρησιμοποιώντας μπάλες στην

ελεύθερη ζώνη.4.3 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣΟ εξοπλισμός ενός αθλητή αποτελείται από μία φανέλα, παντελονάκι, κάλτσες (η στολή) και αθλητικά

παπούτσια.4.3.1 Το χρώμα και το σχέδιο στις φανέλες, τα παντελονάκια και τις κάλτσες πρέπει να είναι

ομοιόμορφα (εκτός του Λίμπερο), και καθαρά για όλη την ομάδα.4.3.2 Τα αθλητικά παπούτσια πρέπει να είναι ελαφριά και ευλύγιστα με λαστιχένιες η δερμάτινες

σόλες χωρίς τακούνια.Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB ανδρών - γυναικών, το χρώμα των παπουτσιών

πρέπει να είναι ομοιόμορφο για την ομάδα, αλλά το εμπορικό σήμα μπορεί να διαφέρει σε χρώμα και σχέδιο. Φανέλες και παντελονάκια πρέπει να συμφωνούν με τα πρότυπα της FIVB.

4.3.3 Οι φανέλες των αθλητών πρέπει να είναι αριθμημένες από το 1 ως το 18.

4.3.3.1 Ο αριθμός πρέπει να είναι τοποθετημένος πάνω στη φανέλα στο κέντρο της μπροστινής και της πίσω πλευράς. Το χρώμα και η φωτεινότητα των αριθμών πρέπει να έρχονται σε αντίθεση με το χρώμα και τη φωτεινότητα των φανέλων.

4.3.3.2 Ο αριθμός πρέπει να έχει ύψος 15 εκ. τουλάχιστον στο στήθος και 20 εκ. στην πλάτη. Η λωρίδα που σχηματίζει τους αριθμούς πρέπει να έχει πλάτος τουλάχιστον 2 εκατοστά.

Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, οι αριθμοί των παικτών πρέπει να επα-ναλαμβάνονται στο δεξί κάτω μέρος του παντελονιού. Ο αριθμός πρέπει να έχει ύψος 4 έως 6 εκ. και η ταινία που σχηματίζει τον αριθμό να έχει πλάτος τουλάχιστον 1 εκ..

4.3.4 Ο αρχηγός της ομάδας πρέπει να έχει στη φανέλα του/της μια λωρίδα 8x2 εκατοστά που υπογραμμίζει τον αριθμό στο στήθος.

4.3.5 Απαγορεύεται να φοριούνται στολές διαφορετικού χρώματος από τους παίκτες (εκτός του Λίμπερο), και/ή χωρίς αριθμούς (Κανόνας 4.3.1,4.3.3)

4.4 ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΟ πρώτος διαιτητής δύναται να επιτρέψει σε έναν ή περισσότερους αθλητές τα εξής:4.4.1 να παίξει ξυπόλητος,4.4.2 να αλλάξει βρεγμένες στολές μεταξύ των σετ ή μετά από αλλαγή, με την προϋπόθεση ότι τοχρώμα, το σχέδιο και ο αριθμός της νέας στολής να είναι τα ίδια.4.4.3 να παίξουν με τις φόρμες τους, λόγω ψυχρού καιρού, με την προϋπόθεση ότι έχουν το ίδιο

χρώμα και σχέδιο για όλη την ομάδα (εκτός του Λίμπερο) και είναι αριθμημένες βάσει του Κανόνα 4.3.3.4.5 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΈΝΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ4.5.1 Απαγορεύεται να φορούν αντικείμενα που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό, ή να

δώσουν τεχνητό πλεονέκτημα στον αθλητή.4.5.2 Οι αθλητές μπορούν να φορούν γυαλιά ή φακούς με δίκη τους ευθύνη.5. ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝΤόσο ο αρχηγός της ομάδας όσο και ο προπονητής είναι υπεύθυνοι για την συμπεριφορά και την

πειθαρχία των μελών της ομάδας τους.5.1 ΑΡΧΗΓΟΣ5.1.1 ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ, ο αρχηγός της ομάδας υπογράφει το φύλλο αγώνος και αντιπροσωπεύει

την ομάδα του/της στην κλήρωση.5.1.2 ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ, και μέσα στο γήπεδο, ο αρχηγός της ομάδας ενεργεί ως αρ-

χηγός του αγώνα. Όταν ο αρχηγός της ομάδας δεν αγωνίζεται, τότε ο προπονητής ή ο αρχηγός θα ορίσει έναν άλλον αθλητή εντός του αγωνιστικού χώρου, εκτός του Λίμπερο, ο οποίος θα αναλάβει χρέη αρχηγού αγώνα. Αυτός ο αρχηγός διατηρεί τις υποχρεώσεις του/της, είτε έως ότου αντικατασταθεί, ή ο αρχηγός της ομάδας επιστρέψει στον αγώνα, είτε έως ότου τελειώσει το σετ.

Όταν η μπάλα είναι εκτός φάσης, μόνο ο αρχηγός του αγώνα μπορεί να μιλήσει στους διαιτητές:5.1.2.1 για να ζητήσει διευκρίνηση για την εφαρμογή ή την ερμηνεία των Κανονισμών, και επίσης

να μεταφέρει αιτήματα ή ερωτήματα των συναθλητών του/της. Αν η διευκρίνιση δεν ικανοποιεί τον αρχηγό της ομάδας, τότε πρέπει να δηλώσει αμέσως στο διαιτητή τη διαφωνία του/της. Έτσι δηλώνει στον πρώτο διαιτητή ότι διατηρεί το δικαίωμα να καταγράψει επίσημη ένσταση στο φύλλο αγώνα και στο τέλος του αγώνα Ken 24.2.4).

5.1.2.2 να ζητήσει έγκριση:- για αλλαγή όλου ή μέρους του εξοπλισμού- για την επιβεβαίωση των θέσεων των ομάδων,- για τον έλεγχο του δαπέδου, του φιλέ, της μπάλας, κ.λ.π.5.1.2.3 να ζητήσει τάϊμ - άουτ και αλλαγές αθλητών (Κανόνας 16.2.1).5.1.3 ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ, ο αρχηγός της ομάδας:5.1.3.7 ευχαριστεί τους διαιτητές και υπογράφει το φύλλο αγώνα επιβεβαιώνοντας έτσι το αποτέλεσμα5.1.3.2 όταν έχει επισημανθεί τη σωστή στιγμή στον πρώτο διαιτητή, πρέπει να καταγραφεί στο

φύλλο αγώνος η επίσημη ένσταση, επισημαίνοντας τη διαφωνία στην επεξήγηση του διαιτητή για την παράβαση των κανονισμών. (Κανόνας 5.1.2.1).

5.2 ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ5.2.1 Κατά τη διάρκεια του αγώνα, ο προπονητής κατευθύνει την ομάδα του/της, έξω από τον

κυρίως αγωνιστικό χώρο. Επιλέγει την αρχική παράταξη, τις αλλαγές, και παίρνει τάϊμ άουτ. Για αυτές τις

λειτουργίες, οι επίσημες επαφές του/ της, γίνονται με το δεύτερο διαιτητή.5.2.2 ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ, ο προπονητής καταγράφει ή ελέγχει τα ονόματα και τους αριθμούς των

αθλητών του/της στο φύλλο αγώνος, και κατόπιν το υπογράφει.5.2.3 ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ, ο προπονητής:5.2.3.1 πριν αρχίσει κάθε σετ, δίνει στο σημειωτή ή στο δεύτερο διαιτητή το φύλλο με τους αθλητές

που θα ξεκινήσουν το σετ, πλήρως συμπληρωμένο και υπογεγραμμένο5.2.3.2 κάθεται στον πάγκο, κοντύτερα στο σημειωτή, αλλά μπορεί να απομακρύνεται5.2.3.3 ζητά τάϊμ άουτ και αλλαγές αθλητών5.2.3.4 μπορεί, όπως και τα άλλα μέλη της ομάδας, να δίνει οδηγίες στους αθλητές που αγωνίζονται.

Ο προπονητής δίνει οδηγίες όρθιος ή περπατώντας στην ελεύθερη ζώνη μπροστά από τον πάγκο του/της, από την προέκταση της επιθετικής γραμμής μέχρι την περιοχή προθέρμανσης, χωρίς να εμποδίζει ή να καθυστερεί τον αγώνα.

5.3 ΒΟΗΘΟΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ5.3.1 Ο βοηθός προπονητή κάθεται στον πάγκο της ομάδας, αλλά δεν έχει το δικαίωμα να πα-

ρεμβαίνει στον αγώνα.5.3.2 Σε περίπτωση που ο προπονητής πρέπει να εγκαταλείψει την ομάδα του/της, ο βοηθός

προπονητή δύναται να αναλάβει τα καθήκοντα του προπονητή κατόπιν αιτήματος του αρχηγού του αγώνα και με την έγκριση του πρώτου διαιτητή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΜΟΡΦΗ ΑΓΩΝΑ6. ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΠΟΝΤΟΥ, ΝΙΚΗΤΗΣ ΕΝΟΣ ΣΕΤ ΚΑΙ ΝΙΚΗΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ6.1 ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΠΟΝΤΟΥ6.1.1 ΠόντοςΜία ομάδα κερδίζει πόντο:6.1.1.1 με επιτυχημένο χτύπημα της μπάλας στο δάπεδο των αντιπάλων,6.1.1.2 όταν η αντίπαλη ομάδα διαπράττει σφάλμα,6.1.1.3 όταν η αντίπαλος ομάδα τιμωρείται με ποινή.6.1.2 ΣφάλμαΜία ομάδα υποπίπτει σε σφάλμα όταν μια ενέργεια παιχνιδιού είναι αντίθετη στους κανονισμούς (ή

παραβιάζει αυτούς με άλλον τρόπο). Οι διαιτητές ελέγχουν τα σφάλματα και τα καταλογίζουν ανάλογα με τους κανόνες,

6.1.2.1 Αν -πραγματοποιηθούν δύο ή περισσότερα σφάλματα διαδοχικά, τότε υπολογίζεται μόνο το πρώτο.

6.1.2.2 Αν πραγματοποιηθούν δύο ή περισσότερα σφάλματα ταυτόχρονα από τους αντιπάλους, δίνεται ΔΙΠΛΟ ΣΦΑΛΜΑ και η φάση επαναλαμβάνεται,

6.1.2 Συνέπειες νικηφόρου φάσηςΜία φάση είναι οι διαδοχικές ενέργειες παιχνιδιού από τη στιγμή που πραγματοποιείται το χτύπημα

του σερβίς μέχρις ότου η μπάλα βρεθεί εκτός παιδιάς.6.1.3.1 αν η ομάδα που σερβίρει κερδίσει τη φάση, κερδίζει ένα πόντο και συνεχίζει να σερβίρει,6.1.3.2 αν η ομάδα που υποδέχεται κερδίσει τη φάση, κερδίζει ένα πόντο και το δικαίωμα να σερβίρει.6.2 ΝΙΚΗΤΗΣ ΕΝΟΣ ΣΕΤ6.2.1 Ένα σετ (εκτός του αποφασιστικού-5ου-σέτ) κερδίζεται από την ομάδα που θα κερδίσει πρώτη

25 πόντους με ελάχιστη διαφορά δύο πόντων. Σε περίπτωση ισοπαλίας 24-24, ο αγώνας συνεχίζεται έως ότου επιτευχθεί διαφορά δύο πόντων (26-24. 27-25,....).

6.3 ΝΙΚΗΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ6.3.1 Ο αγώνας κερδίζεται από την ομάδα που θα κερδίσει τρία σετ.6.3.2 Σε περίπτωση ισοπαλίας 2-2, το αποφασιστικό (5°) σετ, παίζεται στους 15 πόντους με ελάχιστη

διαφορά 2 πόντων.6.4 ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΗ ΠΛΗΡΗΣ ΟΜΑΔΑ6.4.1 Αν κάποια ομάδα αρνείται να αγωνιστεί εφόσον έχει κληθεί, τότε θεωρείται ότι απέχει και χάνει

τον αγώνα με αποτέλεσμα 0-3 (για τον αγώνα) και 0-25 για κάθε σετ.6.4.2 Αν κάποια ομάδα, χωρίς δικαιολογημένη αιτία, δεν εμφανιστεί στον αγωνιστικό χώρο εγκαίρως,

τότε θεωρείται ότι απέχει με το ίδιο αποτέλεσμα όπως στον Κανόνα 6.4.1.6.4.3 Μία ομάδα που χαρακτηρίζεται «ΜΗ ΠΛΗΡΗΣ» για το σετ ή τον αγώνα, χάνει το σετ ή τον

αγώνα. Στην αντίπαλη ομάδα δίδονται οι πόντοι ή οι πόντοι και τα σετ που χρειάζονται για να κερδίσει το σετ ή τον αγώνα. Η ελλιπής ομάδα κρατά τους πόντους της και τα σετ της.(Κανόνας 7.3.1).

7. ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ7.1 ΚΛΗΡΩΣΗΠριν την έναρξη του αγώνα, ο πρώτος διαιτητής πραγματοποιεί την κλήρωση για να αποφασιστεί το

πρώτο σερβίς και οι πλευρές του αγωνιστικού χώρου στο πρώτο σετ.Εάν παιχθεί αποφασιστικό (5°) σετ, πρέπει να πραγματοποιηθεί νέα κλήρωση.7.1.1 Η κλήρωση πραγματοποιείται παρουσία των δύο αρχηγών των ομάδων.7.1.2 Ο νικητής της κλήρωσης επιλέγει: ΕΙΤΕ7.1.2.1 το δικαίωμα να σερβίρει ή την υποδοχή, Ή7.1.2.2 την πλευρά του γηπέδου.Ο χαμένος λαμβάνει την απομένουσα επιλογή.7.1.3 Σε περίπτωση ξεχωριστής προθέρμανσης των ομάδων, η ομάδα που έχει το πρώτο σερβίς

πηγαίνει πρώτη στο φιλέ.7.2 ΠΡΟΘΕΡΜΑΝΣΗ7.2.1 Πριν τον αγώνα, εάν οι ομάδες είχαν στη διάθεση τους αγωνιστικό χώρο, τότε κάθε ομάδα έχει

μία περίοδο προθέρμανσης 3 λεπτών στο φιλέ. Εάν όχι, τότε η κάθε μία έχει 5 λεπτά.7.2.2 Εάν και οι δύο αρχηγοί συμφωνούν για ταυτόχρονη προθέρμανση στο φίλε', οι ομάδες

μπορούν να την πραγματοποιήσουν εντός 6 ή 10 λεπτών, βάσει του Κανόνα 7.2.1.7.3 ΠΑΡΑΤΑΞΗ ΟΜΑΔΑΣ7.3.1 Πρέπει να υπάρχουν πάντοτε έξι αθλητές από κάθε ομάδα στον αγώνα.Η αρχική παράταξη της ομάδας υποδεικνύει τη σειρά περιστροφής των αθλητών στον αγωνιστικό

χώρο. Αυτή η σειρά πρέπει να διατηρείται κατά την διάρκεια όλου του σετ.7.3.2 Πριν την έναρξη κάθε σετ, ο προπονητής πρέπει να παρουσιάζει την αρχική παράταξη της

ομάδας του/της σε ένα φύλλο αρχικής παράταξης (Κανόνας 20.1.2). Το φύλλο παραδίδεται συμπλη-ρωμένο και υπογεγραμμένο στο δεύτερο διαιτητή ή στο σημειωτή.

7.3.3 Οι αθλητές που δεν περιλαμβάνονται στην αρχική παράταξη ενός σετ είναι οι αναπλη-ρωματικοί αυτού του σετ(εκτός του Λίμπερο).

7.3.4 Όταν παραδοθεί το φύλλο της αρχικής παράταξης στο δεύτερο διαιτητή ή στο σημειωτή, καμία αλλαγή στην αρχική παράταξη δεν εγκρίνεται χωρίς κανονική αλλαγή.

7.3.5 Διαφορά ανάμεσα στο φύλλο περιστροφής και της θέσης των παικτών στο γήπεδο:7.3.5.1 Η διαπίστωση τέτοιας διαφοράς πριν την έναρξη του σετ, οδηγεί σε διόρθωση θέασης

παικτών στο γήπεδο σύμφωνα με το φύλλο περιστροφής, χωρίς καμιά συνέπεια.7.3.5.2 Εάν πριν την έναρξη του σετ υπάρχει αθλητής στο γήπεδο που δεν αναγράφεται στο φύλλο

περιστροφής, τότε αυτός ο παίκτης αντί καθίσταται σύμφωνα με το φύλλο περιστροφή· χωρίς καμιά συνέπεια.

7.3.5.3 Όμως, αν ο προπονητής επιθυμεί κρατήσει τον μη αναγραφόμενο στο φύλλο περι στροφής αθλητή στο γήπεδο, τότε πρέπει να ζητήσει αντικατάσταση η οποία καταγράφεται στο φύλλο αγώνος.

7.4 ΘΕΣΕΙΣΤην στιγμή που η μπάλα χτυπιέται από τον αθλητή που σερβίρει, κάθε ομάδα πρέπει να βρίσκεται

μέσα στο δικό της γήπεδο και στη σειρά περιστροφής (εκτός του αθλητή που σερβίρει).7.4.1 Οι θέσεις των αθλητών είναι αριθμημένες ως εξής:7.4.1.1 Οι τρεις αθλητές κατά μήκος του φιλέ είναι οι αθλητές της μπροστινής γραμμής και κα-

ταλαμβάνουν τις θέσεις 4 (μπροστά-αριστερά), 3 (μπροστά-κέντρο) και 2 (μπροστά-δεξιά).7.4.1.2 Οι άλλοι τρεις είναι οι αθλητές της πίσω γραμμής καταλαμβάνοντας τις θέσεις 5 (πίσω-

αριστερά), 6 (πίσω-κέντρο) και 1 (πίσω-δεξιά).7.4.2 Καθορισμός θέσεων μεταξύ αθλητών7.4.2.1 κάθε αθλητής της πίσω γραμμής πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση από το φιλέ μεγαλύτερη

του αντίστοιχου αθλητή της μπροστινής γραμμής7.4.2.2 Οι αθλητές της μπροστινής γραμμής και της πίσω γραμμής, αντίστοιχα, θα πρέπει να είναι

τοποθετημένοι πλαγίως σύμφωνα με τη σειρά που υποδεικνύεται στον Κανόνα 7.4.1.7.4.3 Οι θέσεις των αθλητών καθορίζονται και ελέγχονται βάσει της επαφής των πελμάτων τους με το

δάπεδο (Διάγραμμα 4):

Διάγραμμα 4.7.4.3.7 κάθε αθλητής της μπροστινής γραμμής πρέπει να έχει ένα τουλάχιστον μέρος του πέλματος

του/της πιο κοντά προς την κεντρική γραμμή από το πέλμα του αντίστοιχου αθλητή της πίσω γραμμής7.4.3.2 κάθε δεξιός (αριστερός) πλάγιος αθλητής πρέπει να έχει τουλάχιστον μέρος του πέλματος

του/της πιο κοντά προς τη δεξιά (αριστερή) πλάγια γραμμή από το πέλμα του κεντρικού αθλητή της σειράς του.

7.4.4 Μετά το κτύπημα του σερβίς, οι αθλητές μπορούν να κινούνται και να καταλαμβάνουν οποιαδήποτε θέση του γηπέδου τους και της ελεύθερης ζώνης.

7.5 ΛΑΘΟΣ Θ6ΣΕΙΣ7.5.1 Η ομάδα πραγματοποιεί σφάλμα στις θέσεις, όταν κάποιος αθλητής δεν βρίσκεται στη σωστή

θέση του/της τη στιγμή που η μπάλα κτυπιέται από τον παίκτη που κάνει το σερβίς (Κανόνες 7.3 και 7.4).

7.5.2 Αν ένας αθλητής κάνει λάθος στην εκτέλεση του σερβίς (Κανόνες 13.4 και 13.7.1), τότε το λάθος του αθλητή που σερβίρει, υπερισχύει του λάθους θέσης.

7.5.3 Αν το σερβίς καταστεί λανθασμένο μετά το κτύπημα του σερβίς, (Κανόνας 13.7.2), τότε θα μετρήσει το λάθος θέσης.

7.5.4 Μία λάθος θέση έχει τις ακόλουθες συνέπειες:7.5.4.1 η ομάδα τιμωρείται με απώλεια της φάσης (Κανόνας 6.1.3)7.5.4.2 οι θέσεις των αθλητών διορθώνονται.7.6 ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ7.6.1 Η σειρά περιστροφής καθορίζεται από την αρχική παράταξη της ομάδας και ελέγχεται με την

σειρά του σερβίς και τις θέσεις των αθλητών κατά τη διάρκεια του σετ.7.6.2 Όταν η ομάδα που δέχεται το σερβίς κερδίζει το δικαίωμα να σερβίρει, οι αθλητές της πε-

ριστρέφονται προς τα δεξιά, σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού, κατά μία θέση: ο αθλητής της θέσης 2 πηγαίνει στη θέση 1 για να σερβίρει, ο αθλητής της θέσης 1 πηγαίνει στη θέση 6, κ.λ.π.

7.7 ΛΑΘΟΣ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ7.7.1 Μία λάθος περιστροφή πραγματοποιείται όταν το ΣΕΡΒΙΣ δεν εκτελείται βάσει της σειράς

περιστροφής (Κανόνας 7.6.1). Αυτό έχει τις ακόλουθες συνέπειες:7.7.1.1 η ομάδα τιμωρείται με απώλεια της φάσης (Κανόνας 6.1.3)7.7.1.2 οι θέσεις των αθλητών διορθώνονται 7.7.2 Επιπλέον, ο σημειωτής θα πρέπει ναπροσδιορίσει τη συγκεκριμένη στιγμή που έγινε το λάθος και όλοι οι πόντοι που κερδίσθηκαν από τη

στιγμή που η ομάδα υπέπεσε στο λάθος, πρέπει ν' ακυρωθούν. Οι πόντοι της αντίπαλης ομάδας παραμένουν σε ισχύ.

Αν η στιγμή αυτή δεν μπορεί να προσδιοριστεί, δεν ακυρώνονται οι πόντοι, και η μόνη ποινή είναι η απώλεια της φάσης.

8. ΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝΑλλαγή είναι η ενέργεια κατά την οποία κάποιος αθλητής, αφού καταγραφεί από το σημειωτή,

εισέρχεται στον αγώνα και καταλαμβάνει τη θέση κάποιου άλλου αθλητή που εξέρχεται του γηπέδου (εκτός του Λίμπερο). Η αντικατάσταση προϋποθέτει την άδεια του διαιτητή. (Κανόνες 16.5 και 20.3.2).

8.1 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ8.1.1 Έξι αλλαγές σε κάθε σετ, είναι ο μέγιστος αριθμός αλλαγών που επιτρέπονται σε κάθε σετ για

κάθε ομάδα. Μπορούν να αντικατασταθούν ένας ή περισσότεροι αθλητές ταυτόχρονα.8.1.2 Ένας αθλητής της αρχικής παράταξης δύναται να εγκαταλείψει τον αγώνα και να επιστρέψει,

αλλά μόνον μία φορά σε κάθε σετ, και μόνον στην προηγουμένη θέση που είχε στην αρχική παράταξη.8.1.3 Ένας αναπληρωματικός μπορεί να εισέλθει στον αγώνα, αλλά μόνον μία φορά σε κάθε σετ, στη

θέση ενός αθλητή της αρχικής παράταξης και μπορεί να αντικατασταθεί μόνον από τον αθλητή που αντικατέστησε ο ίδιος.

8.2 ΚΑΤ εΞΑΙΡεΣΗ ΑΛΛΑΓΗΈνας τραυματισμένος αθλητής (εκτός του Λίμπερο), ο οποίος δεν μπορεί να συνεχίσει τον αγώνα, θα

πρέπει να αντικατασταθεί κανονικά. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, τότε η ομάδα έχει το δικαίωμα να κάνει μία κατ' εξαίρεση αλλαγή, πέραν των περιορισμών του Κανόνα 8.1;

Μία κατ' εξαίρεση αλλαγή σημαίνει ότι κάθε παίκτης που δεν αγωνίζεται, εκτός του Λίμπερο και του παίκτη που αυτός αντικατέστησε, μπορεί να αντικαταστήσει τον τραυματισμένο παίκτη στον αγώνα. Ο αντικατασταθείς τραυματισμένος παίκτης δεν επιτρέπεται να επανέλθει στον αγώνα.

Η κατ' εξαίρεση αλλαγή δεν υπολογίζεται ποτέ σαν κανονική αλλαγή.8.3 αλλαγή λόγω αποβολής η αποκλεισμούΈνας αθλητής που ΑΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ Ή ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ πρέπει να αντικατασταθεί με κανονική αλλαγή.

Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, η ομάδα καθίσταται ΕΛΛΙΠΗΣ. (Κανόνες 21.2.3 και 21.2.4) (Κανόνας 6.4.3).8.4 ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ8.4.1 Μία αλλαγή είναι αντικανονική, αν υπερβαίνει τους περιορισμούς που υποδεικνύονται στον

Κανόνα 8.1 (εκτός της περίπτωσης του Κανόνα 8.2).8.4.2 Όταν μία ομάδα έχει πραγματοποιήσει μία αντικανονική αλλαγή και ο αγώνας συνεχίστηκε τότε

θα εφαρμοστεί η ακόλουθη διαδικασία (Κανόνας 9.1):8.4.2.1 η ομάδα τιμωρείται με απώλεια της φάσης.8.4.2.2 η αλλαγή διορθώνεται8.4.2.3 οι πόντοι που έχουν κερδισθεί από την στιγμή που η ομάδα υπέπεσε στο λάθος ακυρώνονται.

Οι πόντοι της αντίπαλης ομάδας διατηρούνται.κεφάλαιο τέταρτο ενέργειες παιχνιδιού9. αγωνιστικές καταστάσεις 9.1 μπάλα εντός φάσηςΗ μπάλα είναι εντός φάσης από τη στιγμή του κτυπήματος στο σερβίς, που έγινε μετά από έγκριση

του πρώτου διαιτητή.9.2 ΜΠΑΛΑ ΕΚΤΟΣ ΦΑΣΗΣΗ μπάλα είναι εκτός φάσης από τη στιγμή του λάθους που θα σφυριχτεί από έναν διαιτητή. Σε

περίπτωση που δεν υπάρχει λάθος, από τη στιγμή του σφυρίγματος.

9.3 ΜΠΑΛΑ ΜΕΣΑΗ μπάλα είναι «ΜΕΣΑ. όταν ακουμπήσει το δάπεδο του αγωνιστικού χώρου συμπεριλαμβανομένων

των οριοθετικών γραμμών (Κανόνας 1.3.2).9.4 ΜΠΑΛΑΗ μπάλα είναι «έξω» όταν:9.4.1 το μέρος της μπάλας που έρχεται σε επαφή με το δάπεδο είναι πλήρως εκτός των οριοθετικών

γραμμών,9.4.2 ακουμπά κάποιο αντικείμενο εκτός αγωνιστικού χώρου, την οροφή ή κάποιο άτομο εκτός

αγώνος,9.4.3 ακουμπά τις αντένες, τα σχοινιά, τους στυλοβάτες ή τον ίδιο το φιλέ έξω από τις πλάγιες ταινίες,9.4.4 περάσει το κάθετο επίπεδο του φιλέ ολικά ή μερικά έξω από το οριοθετημένο διάστημα, εκτός

της περίπτωσης του Κανόνα 11.1.2,9.4.5 διασχίζει ολοκληρωτικά το επίπεδο κάτω από το φιλέ.10. ΤΟ ΠΑΙΞΙΜΟ ΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚάθε ομάδα θα πρέπει να παίζει την μπάλα εντός του δικού της αγωνιστικού χώρου και διαστήματος

(εκτός του Κανόνα 11.1.2). Όμως, η μπάλα μπορεί να παιχτεί και πέραν της ελεύθερης ζώνης.Ι Ο. Ι ΚΤΥΠΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣΗ ομάδα μπορεί να κάνει το πολύ τρία κτυπήματα (συν την επαφή στο μπλοκ, Κανόνας 15.4.1), για

να επιστρέψει την μπάλα. Εάν γίνουν περισσότερα των τριών κτυπημάτων, τότε η ομάδα υποπίπτει στο λάθος των «ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΚΤΥΠΗΜΑΤΩΝ».

Τα κτυπήματα της ομάδας δεν περιλαμβάνουν μόνο τα ηθελημένα κτυπήματα από τους αθλητές αλλά και τις ακούσιες επαφές με την μπάλα.

10.1.1 ΣΥΝΕΧΟΜΕΝΕΣ ΕΠΑΦΕΣ Ένας αθλητής δεν πρέπει να κτυπήσει την μπάλα δύο συνεχόμε-νες φορές (εκτός των Κανόνων 10.2.3, 15.2 και 15.4.2).

10.1.2 ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΕΣ ΕΠΑΦΕΣΔύο ή τρεις αθλητές μπορούν να ακουμπήσουν την μπάλα την ίδια στιγμή.10.1.2.1 Όταν δύο (τρεις) συναθλητές ακουμπήσουν την μπάλα ταυτόχρονα, τότε υπολογίζονται ως

δύο (τρία) κτυπήματα (εκτός της περίπτωσης του μπλοκ). Εάν πηγαίνουν για την μπάλα, αλλά μόνο ένας από αυτούς την κτυπήσει, τότε υπολογίζεται ως ένα κτύπημα. Η σύγκρουση αθλητών δεν υπολογίζεται ως σφάλμα.

10.1.2.2 Όταν δύο αντίπαλοι ακουμπήσουντην μπάλα ταυτόχρονα επάνω από το φίλε και η μπάλα συνεχίσει να παίζεται, η ομάδα που δε'χε-ται

την μπάλα έχει το δικαίωμα τριών ακόμη κτυπημάτων. Εάν αυτή η μπάλα βγει έξω (άουτ), τότε το λάθος υπολογίζεται εναντίον της ομάδας που βρίσκεται στην άλλη πλευρά.

70.7.2.3 Αν η ταυτόχρονη επαφή μεταξύ δύο αντιπάλων οδηγήσει σε «ΠΙΑΣΤΟ Κανόνας 10.2.2), τότε υπολογίζεται ως .ΔΙΠΛΟ ΣΦΑΛΜΑ» (Κανόνας 6.1.1.2) και η φάση επαναλαμβάνεται.

10.1.3 ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΟ ΚΤΎΠΗΜΑ Μέσα στον αγωνιστικό χώρο, ένας αθλητής δεν επιτρέπεται να δέχεται βοήθεια από κάποιον συναθλητή του ή κάποια κατασκευή / αντικείμενο για να φθάσει την μπάλα.

Όμως, ένας αθλητής που πρόκειται να υποπέσει σε σφάλμα (να ακουμπήσει το φιλέ ή να περάσει την κεντρική γραμμή κ.λ.π.) δύναται να βοηθηθεί ή να τραβηχθεί από κάποιο συναθλητή.

10.2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΤΥΠΗΜΑΤΩΝ10.2.1 Η μπάλα μπορεί να ακουμπήσει σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος.10.2.2 Η μπάλα πρέπει να κτυπηθεί, να μην πιαστεί και/ή να μην μεταφερθεί Μπορεί να αναπηδήσει

προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.10.2.3 Η μπάλα μπορεί να ακουμπήσει σε διαφορετικά μέρη του σώματος, υπό τον όρο ότι οι

επαφές γίνονται ταυτόχρονα.Εξαιρέσεις:10.23.1 Στο μπλοκ, συνεχόμενες επαφές (Κανόνας 15.1.1 και 15.2) μπορεί να γίνουν από έναν ή

περισσότερους αθλητές υπό τον όρο ότι οι επαφές γίνονται κατά τη διάρκεια μίας ενέργειας.10.2.3.2 Στο πρώτο κτύπημα της ομάδας (Κανόνες 10.1 και 15.4.1), η μπάλα μπορεί να κτυπήσει σε

διάφορα σημεία του σώματος διαδοχικά υπό τον όρο ότι οι επαφές γίνονται κατά τη διάρκεια μίας ενέργειας.

I O.3 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΑΙΞΙΜΟ ΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣ10.3.1 ΤΕΣΣΕΡΑ ΚΤΥΠΗΜΑΤΑ: μία ομάδα κτυπά την μπάλα τέσσερις φορές πριν την επιστρέψει

(Κανόνας 10.1).10.3.2 ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΟ ΚΤΥΠΗΜΑ: ένας αθλητής υποβοηθείται από κάποιον συναθλητή ή

κάποια κατασκευή / αντικείμενο εντός του αγωνιστικού χώρου για να φθάσει την μπάλα (Κανόνας 10.1.3).

10.3.3 ΠΙΑΣΤΟ: ένας αθλητής δεν κτυπά την μπάλα, και η μπάλα πιάνεται και/ή μεταφέρεται (Κανόνας 10.2.2).

10.3.4 ΔΙΠΛΗ ΕΠΑΦΗ: ένας αθλητής κτυπά την μπάλα δύο φορές συνεχόμενα ή η μπάλα έρχεται σε επαφή με διαφορετικά μέρη του σώματος συνεχόμενα (Κανόνας 10.2.3).

11. ΜΠΑΛΑ ΣΤΟ ΦΙΛΕIII ΜΠΑΛΑ ΠΟΥ ΔΙΑΣΧΙΖ6Ι ΤΟ ΦΙΛΕ11.1.1 Η μπάλα που στέλνεται στο γήπεδο του αντιπάλου θα πρέπει να περάσει πάνω από το φιλέ

εντός του οριοθετημένου διαστήματος (Διάγραμμα 5'. Το οριοθετημένο διάστημα είναι το μέρος του κάθετου επιπέδου του φιλέ το οποίο περιορίζεται ως εξής:

11.1.1.1 το κάτω μέρος του διαστήματος, από την κορυφή του φιλί,11.1.1.2 στα πλάγια, από τκ; αντένες και τη νοητή προέκταση αυτών,11.1.1.3 επάνω, από την οροφή.11.1.2 Η μπάλα που έχει περάσει άλικα ή μερικά το κατακόρυφο επίπεδο του φίλε: προς την

ελεύθερη ζώνη της αντίπαλης ομάδας έξω απ< οριοθετημένο διάστημα, μπορεί να κτυπηθεί προς τα πίσω μέσα στα επιτρεπόμενα κτυπήματα της ομάδας, με την προϋπόθεση ότι:

11.1.2.1 ο αθλητής δεν έχει έλθει σε επαφή με τον κυρίως αγωνιστικό χώρο της αντίπαλης ομάδας11.1.2.2 η μπάλα όταν παίχτηκε προς τα πίσω, διέσχισε το επίπεδο του φιλέ, ξανά έξω από το

οριοθετημένο διάστημα, από την ίδια πλευρά του γηπέδου.Η αντίπαλη ομάδα δεν μπορεί να εμποδίσει αυτή την ενέργεια.Ι 1.2 ΜΠΑΛΑ ΑΚΟΥΜΠΑ ΤΟ ΦΙΛΕΌταν η μπάλα διασχίζει το φιλέ (Κανόνας 11.1.1), μπορεί να τον ακουμπήσει.Ι 1.3 ΜΠΑΛΑ ΣΤΟ ΦΙΛΕ11.3.1 Η μπάλα που κτυπά στο φιλέ μπορεί να επαναφερθεί εντός των ορίων των τριών κτυπημάτων

της ομάδας (Κανόνας 10.1).11.3.2 Αν η μπάλα σχίσει το πλέγμα του φιλέ ή τον ρίξει κάτω, η φάση ακυρώνεται και επανα-

λαμβάνεται.Διάγραμμα 5.

12. ΑΘΛΗΤΗΣ ΣΤΟ ΦΙΛΕ12.1 ΕΠΑΦΗ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΦΙΛΕ12.1.1 Στο μπλοκ, ένας αθλητής μπορεί να ακουμπήσει την μπάλα πέρα από το φιλέ, με την

προϋπόθεση ότι δεν εμποδίζει το παίξιμο του αντιπάλου πριν ή κατά τη διάρκεια του επιθετικού κτυπήματος του τελευταίου (Κανόνας 15.3).

12.1.2 Ένας αθλητής επιτρέπεται να περάσει το χέρι του/της πέραν του φιλέ μετά από επιθετικό κτύπημα, με την προϋπόθεση ότι η επαφή έγινε στο δικό του/της αγωνιστικό διάστημα.

Ι 2.2 Π6ΡΑΣΜΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΙΛΕ12.2.1 Επιτρέπεται το πέρασμα στον αντίπαλο χώρο κάτω από το φιλέ, με την προϋπόθεση ότι δεν

εμποδίζεται το παίξιμο του αντιπάλου.12.2.2 Πέρασμα στο γήπεδο των αντιπάλων, πέραν της κεντρικής γραμμής:12.2.2.1 Η επαφή του γηπέδου της αντίπαλης ομάδας με το(τα) πέλμα(τα) ή παλάμη (ες) επιτρέπεται,

με την προϋπόθεση ότι κάποιο μέρος του πέλματος ή της παλάμης παραμένει είτε σε επαφή, είτε είναι ακριβώς επάνω από την κεντρική γραμμή.

12.2.2.2 Η επαφή με το γήπεδο των αντιπάλων με οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος, απαγορεύεται.

12.2.3 Ένας αθλητής μπορεί να εισέλθει στο γήπεδο των αντιπάλων όταν η μπάλα είναι εκτός φάσης (Κανόνας 9.2).

12.2.4 Ένας αθλητής μπορεί να περάσει στην ελεύθερη ζώνη των αντιπάλων με την προϋπόθεση ότι δεν εμποδίζει το παιχνίδι τους.

12.3 ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΦΙΛΕ12.3.1 Η επαφή με το φιλέ ή τις αντέννες, δεν είναι σφάλμα, εκτός αν ο αθλητής παίζει την μπάλα ή

προσπαθεί γι' αυτό.Κάποιες προσπάθειες παιξίματος της μπάλας περιλαμβάνουν κινήσεις που τελικά δεν τον φέρνουν σε

επαφή με την μπάλα.12.3.2 Όταν ο αθλητής έχει κτυπήσει την μπάλα, μπορεί να ακουμπήσει το στυλοβάτη, το σχοινί ή

οποιοδήποτε αντικείμενο εκτός του συνολικού μήκους του φιλέ, με την προϋπόθεση ότι δεν εμποδίζει τη φάση.

12.3.3 Όταν η μπάλα πηγαίνει στο φιλέ και αυτό προκαλεί επαφή του φιλέ με κάποιον αντίπαλο, τότε δεν υπάρχει σφάλμα.

12.4 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΑΘΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΦΙΛΕ12.4.1 Ένας αθλητής ακουμπά την μπάλα ή κάποιον αντίπαλο στο χώρο των αντιπάλων πριν ή κατά

τη διάρκεια επιθετικού κτυπήματος των αντιπάλων (Κανόνας 12.1.1).12.4.2 Ένας αθλητής εισέρχεται στο χώρο των αντιπάλων κάτω από το φίλε', εμποδίζοντας το παίξιμο

τους (Κανόνας 12.2.1).12.4.3 Ένας αθλητής εισέρχεται στο γήπεδο των αντιπάλων (Κανόνας 12.2.2.2).12.4.4 Ένας αθλητής ακουμπά το φίλε' ή την αντέννα κατά τη διάρκεια παιξίματος της μπάλας ή στην

προσπάθεια του γι' αυτό (Κανόνας 12.3.1).13. ΣΕΡΒΙΣΤο σερβίς είναι η ενέργεια κτυπήματος της μπάλας για το ξεκίνημα μίας φάσης από τον πίσω-δεξιό

αθλητή, που βρίσκεται στη ζώνη του σερβίς (Κανόνας 13.4.1).Ι 3.1 ΠΡΩΤΟ ΣΕΡΒΙΣ ΣΕ ΕΝΑ Σ6Τ13.1.1 Το πρώτο σερβίς, του πρώτου σετ, όπως και εκείνο του αποφασιστικού σετ (5°) εκτελείται

από την ομάδα που καθορίζεται από την κλήρωση (Κανόνας 7.1).13.1.2 Τα άλλα σετ ξεκινούν με το σερβίς της ομάδας που δεν σέρβιρε πρώτη στο προηγούμενο σετ.Ι 3.2 ΣΕΙΡΑ ΣΤΟ ΣΕΡΒΙΣ13.2.1 Οι αθλητές πρέπει να ακολουθούν τη σειρά περιστροφής στο σερβίς που αναφέρεται στο

φύλλο της αρχικής παράταξης (Κανόνας 7.3.1.2).13.2.2 Μετά το πρώτο σερβίς σε ένα σετ, ο αθλητής που θα σερβίρει καθορίζεται ως εξής :13.2.2.1 Όταν η ομάδα που σερβίρει κερδίζει τη φάση, ο αθλητής (ή ο αντικαταστάτης του) που

σέρβιρε, θα σερβίρει ξανά13.2.2.2 Όταν η ομάδα που δέχεται το σερβίς κερδίζει τη φάση, αποκτά το δικαίωμα να σερβίρει και

περιστρέφεται πριν σερβίρει. Ο αθλητής που θα σερβίρει είναι αυτός που μετακινείται από την μπροστινή-δεξιά στην πίσω-δεξιά θέση (Κανόνας 7.6.2).

Ι 3.3 6ΓΚΡΙΣΗ ΓΙΑ Σ6ΡΒΙΣΟ πρώτος διαιτητής εγκρίνει το σερβίς εφόσον έχει ελέγξει ότι οι δύο ομάδες είναι έτοιμες να

αγωνιστούν και ότι ο αθλητής που σερβίρει κατέχει την μπάλα.Ι 3.4 ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΣΕΡΒΙΣ13.4.1 Η μπάλα πρέπει να κτυπηθεί με την παλάμη ή οποιοδήποτε σημείο του βραχίονα αφού έχει

υψωθεί η απελευθερωθεί από το(α) χέρι(α).13.4.2 Μόνο μία προσπάθεια για σερβίς επιτρέπεται. Το παίξιμο της μπάλας με τα χέρια επιτρέπεται.13.4.3 Τη στιγμή του κτυπήματος του σερβίς ή της απογείωσης για σερβίς με άλμα, ο αθλητής που

σερβίρει δεν πρέπει να ακουμπήσει τον αγωνιστικό χώρο (συμπεριλαμβανομένης της τελικής γραμμής) ή το χώρο εκτός της ζώνης σερβίς. Μετά το κτύπημα, ο αθλητής επιτρέπεται να πατήσει, η να προσγειωθεί εκτός της ζώνης σερβίς, η εντός του αγωνιστικού χώρου.

13.4.4 Ο αθλητής που σερβίρει πρέπει να κτυπήσει την μπάλα εντός 8 δευτερολέπτων μετά το σφύριγμα του διαιτητή για σερβίς.

13.4.5 Το σερβίς που εκτελείται πριν το σφύριγμα του διαιτητή ακυρώνεται και επαναλαμβάνεται.Ι 3.6 ΠΡΟΠΕΤΑΣΜΑ13.5.1 Οι αθλητές της ομάδας που σερβίρει δεν πρέπει να εμποδίζουν τους αντιπάλους τους, με

ατομικό ή ομαδικό προπέτασμα, στο να βλέπουν τον αθλητή που σερβίρει ή την τροχιά της μπάλας.13.5.2 Ένας παίκτης ή ομάδα παικτών της ομάδας που σερβίρει πραγματοποιούν προπέτασμα

κουνώντας χέρια, πηδώντας ή κινούμενοι πλάγια, κατά τη διάρκεια πραγματοποίησης του σερβίς ή στέκονται μπροστά στον παίκτη που σερβίρει, με σκοπό να αποκρύψουν την τροχιά της μπάλας (Διάγραμμα 6).

Ι 3.6 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΒΙΣ13.6.1 Σφάλματα στο σερβίς :Τα ακόλουθα σφάλματα οδηγούν σε αλλαγή του σερβίς, ακόμα και όταν ο αντίπαλος βρίσκεται σε

λάθος θέση (Κανόνας 13.7.1). Ο αθλητής που σερβίρει:13.6.1.1 παραβιάζει τη σειρά του σερβίς (Κανόνας 13.2),13.6.1.2 δεν εκτελεί το σερβίς σωστά (Κανά 13.4),ΟΜΑΔΙΚΟ ΠΡΟΠΕΤΑΣΜΑ

Διάγραμμα 6.13.6.2 Σφάλματα μετά το κτύπημα στο σερ-βίς. Εφόσον η μπάλα έχει κτυπηθεί σωστά, το σερβίς

μετατρέπεται σε σφάλμα (εκτός αν κάποιος αθλητής βρίσκεται σε λάθος θέση) αν η μπάλα (Κανόνας 13.7.2):

13.6.2.1 ακουμπήσει κάποιον αθλητή της ομάδας που σερβίρει η δεν περάσει το κάθετο επίπεδο του φιλέ εξ ολοκλήρου μέσα στον καθορισμένο χώρο,

13.6.2.2 καταλήξει έξω (Κανόνας 9.4),13.6.2.3 περάσει επάνω από προπέτασμα (Κανόνας 13.5).ι 3.7 σφάλματα μετά το σερβίς και σφάλματα θέσεων13.7.1 Αν ο αθλητής που σερβίρει υποπέσει σε σφάλμα στο σερβίς (λάθος εκτέλεση, λάθος σειρά

περιστροφής, κ.λ.π.) και ο αντίπαλος είναι σε λάθος θέση, τότε τιμωρείται το λάθος σερβίς.13.7.2 Αντιθέτως, αν η εκτέλεση του σερβίς είναι σωστή, αλλά το σερβίς έχει ανεπιτυχή κατάληξη

(βγήκε έξω, έγινε προπέτασμα, κ.λ.π.), τότε προηγήθηκε το σφάλμα στις θέσεις και είναι αυτό που τιμωρείται.

14. ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΚΤΥΠΗΜΑΙ 4.1 ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΚΤΥΠΗΜΑ14.1.1 Όλες ο: ενέργειες που οδηγούν την μπάλα προς τον αντίπαλο εκτός του σερβίς και του μπλοκ,

θεωρούνται ως επιθετικά κτυπήματα.14.1.2 Κατά τη διάρκεια ενός επιθετικού κτυπήματος, το πέρασμα με τα δάχτυλα επιτρέπεται αν το

κτύπημα είναι καθαρό και η μπάλα δεν κρατιέται και δεν μεταφέρεται,14.1.3 Ένα επιθετικό κτύπημα ολοκληρώνεται τη στιγμή που η μπάλα περνά εντελώς το κάθετο

επίπεδο του φιλέ ή όταν έρθει σε επαφή με κάποιον αντίπαλο.14.2 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΚΤΥΠΗΜΑ14.2.1 Ένας αθλητής της μπροστινής γραμμής μπορεί να ολοκληρώσει ένα επιθετικό κτύπημα από

οποιοδήποτε ύψος, με την προϋπόθεση ότι η επαφή με την μπάλα έγινε στο δικό του αγωνιστικό χώρο (εκτός του Κανόνα 14.2.4).

14.2.2 Ένας αθλητής της πίσω γραμμής μπορεί να ολοκληρώσει ένα επιθετικό κτύπημα από οποιοδήποτε ύψος πίσω από την μπροστινή ζώνη:

14.2.2.1 κατά το άλμα του, το πέλμα/πέλματα του αθλητή δεν έχουν ακουμπήσει ούτε περάσει τη γραμμή επίθεσης

14.2.2.2 μετά το κτύπημα του/της, ο αθλητής μπορεί να προσγειωθεί στην μπροστινή ζώνη (Κανόνας 1.4.1).

14.2.3 Ένας αθλητής της πίσω γραμμής μπορεί επίσης να ολοκληρώσει ένα επιθετικό κτύπημα από την μπροστινή ζώνη, εφόσον τη στιγμή της επαφής, ολόκληρη η μπάλα δεν βρίσκεται ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ (Διάγραμμα 7).

14.2.4 Κανένας αθλητής δεν ετπτρε'πεται να ολοκληρώσει ένα επιθετικό κτύπημα στο σερβίς του αντιπάλου, όταν η μπάλα βρίσκεται στην μπροστινή ζώνη και είναι ολόκληρη ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ.

14.3 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΟ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΚΤΥΠΗΜΑ14.3.1 Ένας αθλητής κτυπά την μπάλα μέσα στον αγωνιστικό χώρο της αντίπαλης ομάδας (Κανόνας

14.2.1).14.3.2 Ένας αθλητής κτυπά την μπάλα "έξω" (Κανόνας 9.4).14.3.3 Ένας αθλητής της πίσω γραμμής ολοκληρώνει ένα επιθετικό κτύπημα από την μπροστινή

ζώνη, και τη στιγμή του κτυπήματος η μπάλα βρίσκεται ολόκληρη ψηλότερα από την κορυφή

Διάγραμμα 7.του φιλέ (Κανόνας 14.2.3).14.3.4 Ένας αθλητής ολοκληρώνει ένα επιθετικό κτύπημα στο σερβίς του αντιπάλου, τη στιγμή που η

μπάλα βρίσκεται στην μπροστινή ζώνη και είναι ολόκληρη ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ (14.2.4).14.3.5 Ο Λίμπερο ολοκληρώνει επιθετικό χτύπημα όταν η μπάλα είναι ολόκληρη ψηλότερα από την

κορυφή του φιλέ.14.3.6 Ένας παίκτης ολοκληρώνει επιθετικό χτύπημα ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ, όταν η

μπάλα έρχεται από το Λίμπερο από πάσα με δάχτυλα, ψηλά και αυτός είναι στην εμπρόσθια ζώνη.15. ΜΠΛΟΚ15.1 ΜΠΛΟΚ15.1.1 Μπλοκ είναι η ενέργεια των αθλητών κοντά στο φιλέ να εμποδίσουν να περάσει η μπάλα που

έρχεται από την αντίπαλη ομάδα τοποθετώντας τα χέρια τους ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ. Μόνον αθλητές της μπροστινής γραμμής επιτρέπεται να ολοκληρώσουν ένα μπλοκ.

15.1.2 Προσπάθεια για μπλοκ Προσπάθεια για μπλοκ είναι η ενέργεια τουμπλοκ χωρίς να υπάρξει επαφή με την μπάλα.15.1.3 Ολοκληρωμένο μπλοκΈνα μπλοκ ολοκληρώνεται όταν η μπάλα έρχεται σε επαφή με έναν μπλοκέρ (Διάγραμμα 8).15.1.4 Ομαδικό μπλοκΈνα ομαδικό μπλοκ εκτελείται από δύο ή τρεις αθλητές ο ένας κοντά στον άλλο και ολοκληρώνεται

όταν ένας από αυτούς ακουμπήσει την μπάλα.15.2 ΕΠΑΦΗ ΣΤΟ ΜΠΛΟΚ15.2.1 Διαδοχικές (γρήγορες και συνεχείς) επαφές μπορούν να γίνουν από έναν ή περισσότερους

μπλοκέρ με την προϋπόθεση ότι οι επαφές πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια μίας ενέργειας.15.3 ΜΠΛΟΚ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥΣτο μπλοκ, ο αθλητής μπορεί να τοποθετήσει τα χέρια του και τους βραχίονες του πέραν του φιλέ με

την προϋπόθεση ότι αυτή η ενέργεια δεν εμποδίζει το παίξιμο της αντίπαλης ομάδας. Όμως, δεν επιτρέπεται να έλθει σε επαφή με την μπάλα πέραν του φιλέ, έως ότου κάποιος αντίπαλος πραγματοποιήσει ένα επιθετικό κτύπημα.

15.4 ΜΠΛΟΚ ΚΑΙ ΚΤΥΠΗΜΑΤΑ ΟΜΑΔΑΣ15.4.1 Η επαφή στο μπλοκ δεν θεωρείται ως κτύπημα της ομάδας. Συνεπώς, μετά από μία επαφή

στο μπλοκ, η ομάδα δικαιούται τρία κτυπήματα για να επιστρέψει την μττάλα(Κανόνας 10.1).15.4.2 Το πρώτο κτύπημα μετά αττό το μπλοκ μπορεί να εκτελεστεί από οποιονδήποτε αθλητή,

συμπεριλαμβανομένου και εκείνου που ακούμπησε την μπάλα κατά τη διάρκεια του μπλοκ.ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΜΠΛΟΚ

Διάγραμμα 8.ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΚΑΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ16. ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑΟι κανονικές διακοπές σε έναν αγώνα είναι τα ΤΑΪΜ ΑΟΥΤ και ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝ.Ι 6.1 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝΚάθε ομάδα δικαιούται το πολύ δύο τάϊμ άουτ και έξι αλλαγές αθλητών σε κάθε σετ.16.2 ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ16.2.1 Διακοπές μπορούν να ζητηθούν από τον προπονητή ή τον αρχηγό της ομάδας, και μόνον

από αυτούς.Το αίτημα γίνεται υποδεικνύοντας την αντίστοιχη χειροσήμανση, όταν η μπάλα βρίσκεται εκτός φάσης

και πριν το σφύριγμα για σερβίς. (Διάγραμμα 11.4 &11.5)16.2.2 Αίτημα για αλλαγή αθλητή πριν την έναρξη ενός σετ επιτρέπεται, και θα πρέπει να καταγραφεί

ως κανονική αλλαγή σε αυτό το σετ.16.4.2 Κατά την διάρκεια όλων των τάϊμ άουτ, οι αθλητές που αγωνίζονται πρέπει να πάνε στην

ελεύθερη ζώνη κοντά στους πάγκους τους.Ι 6.5 ΑΛΛΑΓΗ ΑΘΛΗΤΗ(για περιορισμούς βλέπε Κανόνα 8.1) (Για αντικαταστάσεις του Λίμπερο βλέπε Κανόνες 20.3.2 &

20.3.3)16.5.1 Η αλλαγή πρέπει να γίνεται μέσα στη ζώνη αλλαγής (Κανόνας 1.4.3).16.5.2 Η αλλαγή διαρκεί μόνο όσο χρόνο χρειάζεται για να καταγραφεί στο φύλλο αγώνος και να

επιτραπεί η είσοδος και έξοδος των αθλητών.16.5.3 Τη στιγμή που θα ζητηθεί η αλλαγή, ο αντικαταστάτης πρέπει να είναι έτοιμος να εισέλθει,

στεκόμενος κοντά στη ζώνη αλλαγών .Σε περίπτωση που δεν γίνει έτσι, η αλλαγή δεν εγκρίνεται και η ομάδα τιμωρείται για καθυστέρηση

(Κανόνας 17.2).Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, χρησιμοποιούνται αριθμημένες ταμπέλες για

να διευκολύνουν τις αλλαγές.16.5.4 Αν ο προπονητής προτίθεται να κάνει περισσότερες από μία αλλαγές, πρέπει να υποδείξει τον

αριθμό τους τη στιγμή του αιτήματος. Σεαυτή την περίπτωση, οι αλλαγές πρέπει να γίνουν διαδοχικά, το ένα ζευγάρι μετά το άλλο.Ι 6.6 ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ16.6.1 Είναι αντικανονικό να ζητηθεί μία διακοπή:Ί6.6.1.Ί κατά τη διάρκεια μίας φάσης ή τη στιγμή, ή μετά το σφύριγμα για σερβίς (Κανόνας 16.2.1).16.6.1.2 από κάποιο μη εξουσιοδοτημένο μέλος της ομάδας (Κανόνας 16.2.1),16.6.1.3 για αλλαγή αθλητή πριν αρχίσει ξανά ο αγώνας μετά από προηγούμενη αλλαγή αττό την ίδια

ομάδα. (Κανόνας 16.3.2),16.6.1.4 όταν έχει εξαντληθεί ο δικαιούμενος αριθμός των τάϊμ άουτ και των αλλαγών των αθλητών

(Κανόνας 16.1).16.6.2 Το πρώτο αντικανονικό αίτημα που δεν επηρεάζει ή καθυστερεί τον αγώνα απορρίπτεται χωρίς

καμία συνέπεια (Κανόνας 1 716.6.3 Επαναλαμβανόμενο αντικανονικό αίτημα στον οτγώνα, συνεπάγεται καθυστέρηση.17. καθυστερησεισ αγωνα 1 7.1 τύποι καθυστερήσεωνΜία αντικανονική ενέργεια μίας ομάδας η οποία εμποδίζει τη συνέχιση του αγώνα, είναι καθυστέρηση

και περιλαμβάνει, εκτός των άλλων:17.1.1 καθυστέρηση μιας αλλαγής,17.1.2 παράταση άλλων διακοπών, μετά την εντολή για συνέχιση του αγώνα,17.1.3 αίτημα αντικανονικής αλλαγής (Κανόνας 8.4).17.1.4 επανάληψη αντικανονικού αιτήματος (Κανόνας 16.6.2),17.1.5 καθυστέρηση του αγώνα από μέλος της ομάδας.Ι 7.2 ΤΙΜΩΡΙΕΣ ΠΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ17.2.1 "Προειδοποίηση για καθυστέρηση" ή "ποινή για καθυστέρηση" είναι τιμωρία ομάδας.17.2.1.1 Η τιμωρίες καθυστέρησης έχουν ισχύ σ όλο τον αγώνα.17.2.1.2 Όλες οι τιμωρίες καθυστέρησης καταγράφονται στο φύλλο αγώνα.17.2.2 Η πρώτη καθυστέρηση στον αγώνα από μέλος κάποιας ομάδας τιμωρείται με

"ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ".17.2.3 Η δεύτερη και οι επόμενες καθυοσεις παντός τύπου από οποιοδήποτε μέλος της ίδιας ομάδας στον αγώνα, αποτελούν σφάλμα και

τιμωρούνται με μία «ΠΟΙΝΗ ΓΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ»: χάσιμο της φάσης.17.2.4 Κυρώσεις καθυστέρησης που επιβάλλονται πριν ή μεταξύ των σετ έχουν ισχύ στο σετ που

ακολουθεί18. ΚΑΤ' ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ18.ι τραυματισμός18.1.1 Σε περίπτωση που συμβεί σοβαρό ατύχημα ενώ η μπάλα παίζεται, ο διαιτητής πρέπει να

σταματήσει τον αγώνα αμέσως και να επιτρέψει ιατρική βοήθεια να εισέλθει στον αγωνιστικό χώρο. Κατόπιν η φάση επαναλαμβάνεται.

18.1.2 Αν κάποιος τραυματισμένος αθλητής δεν μπορεί να αντικατασταθεί, κανονικά ή κατ' εξαίρεση, δίνεται στον αθλητή χρόνος 3 λεπτών για να συνέλθει, αλλά όχι περισσότερο αττό μία φορά για τον ίδιο αθλητή στον ίδιο αγώνα. (Κανόνες 8.1 και 8.2)

Αν ο αθλητής δεν συνέλθει, η ομάδα του/της χαρακτηρίζεται μη πλήρης (Κανόνας 7.3.1).18.2 ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΑν υπάρξει εξωτερική παρέμβαση κατά τη διάρκεια του αγώνα, πρέπει να σταματήσει το παιχνίδι και

η φάση να επαναληφθεί.18.3 ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ18.3.1 Αν απρόβλεπτες καταστάσεις διακόψουν τον αγώνα, ο πρώτος διαιτητής, ο διοργανωτής

και η Επιτροπή Ελέγχου, αν υπάρχει, θα αποφασίσουν για τα μέτρα που θα ληφθούν, ώστε να επανέλθουν οι φυσιολογικές συνθήκες.

18.3.2 Σε περίπτωση που συμβούν μία ή περισσότερες διακοπές, που δεν υπερβαίνουν σε συνολικό χρόνο τις 4 ώρες :

Ί8.3.2.Ί αν ο αγώνας αρχίσει ξανά στον ίδιο αγωνιστικό χώρο, το σετ που έχει διακοπεί θα συνεχιστεί κανονικά με το ίδιο αποτέλεσμα, τους ίδιους αθλητές και τις ίδιες θέσεις. Τα σετ που παίχτηκαν, διατηρούν τα αποτελέσματα τους,

18.3.2.2 αν ο αγώνας αρχίσει ξανά σε άλλον αγωνιστικό χώρο, το σετ που διακόπηκε ακυρώνεται και επαναλαμβάνεται με την ίδια αρχική σειρά περιστροφής. Τα σετ που έχουν ήδη παιχτεί, διατηρούν τα αποτελέσματα τους.

18.3.3 Αν συμβούν μία ή περισσότερες διακοπές που υπερβαίνουν συνολικά τις 4 ώρες, τότε ολόκληρος ο αγώνας θα επαναληφθεί.

19. ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΗ ΓΗΠΕΔΩΝΙ 9.1 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΑΌλα τα διαλλείματα μεταξύ των σετ διαρκούν τρία λεπτά.Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου,τΓραγματοττοιείται η αλλαγή των γηπέδων και η

καταγραφή της περιστροφής των ομάδων στο φύλλο αγώνα.Το διάλλειμα μεταξύ του δευτέρου και τρίτου σετ μπορεί να διαρκέσει μέχρι 10 λεπτά μετά από αίτημα

του διοργανωτή.19.2 ΑΛΛΑΓΗ ΓΗΠΕΔΩΝ19.2.1 Μετά από κάθε σετ, οι ομάδες αλλάζουν γήπεδα, εκτός του αποφασιστικού σετ (Κανόνας7.1).19.2.2 Στο αποφασιστικό σετ, μόλις κάποια ομάδα φθάσει τους 8 πόντους, οι ομάδες αλλάζουν

γήπεδα χωρίς καθυστέρηση και οι θέσεις των αθλητών παραμείνουν ως έχουν.Αν η αλλαγή δεν γίνει τη σωστή στιγμή, τότε θα πραγματοποιηθεί μόλις γίνει αντιληπτό το λάθος.Το αποτέλεσμα κατά τη στιγμή της αλλαγής παραμένει ως έχει.ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Ο ΠΑΙΚΤΗΣ ΛΙΜΠΕΡΟ20. Ο ΠΑΙΚΤΗΣ ΛΙΜΠΕΡΟ20.ι προσδιορισμός του λιμπερο20.1.1 Κάθε ομάδα έχει το δικαίωμα να χαρακτηρίσει αττό τη λίστα των 12 παικτών έναν εξει-

δικευμένο αμυντικά παίκτη ως Αίμττερο. (Κανόνας 4.1.1)20.1.2 Ο Λίμπερο καταγράφεται στο φύλλο αγώνα πριν την έναρξη αυτού στην ειδική θέση που

κρατείται γι'αυτόν. Ο αριθμός του/της ττρέπει επίσης να καταγραφεί στο φύλλο περιστροφής του 1ου σετ. (Κανόνας 7.3.2)

20.1.3 Ο Λίμπερο δεν μπορεί να είναι αρχηγός ομάδας ούτε αρχηγός αγώνα.20.2 ΕΦΟΔΙΑΟ Λίμπερο πρέπει να φορά στολή της οποίας τουλάχιστον η φανέλα πρέπει να είναι αντιθέτου

χρώματος από τις στολές της υπόλοιπης ομάδας. Η στολή του Λίμπερο μπορεί να είναι διαφορετικού σχεδίου αλλά το είδος αρίθμησης της πρέπει να είναι όμοιο με την υπόλοιπη ομάδα.(Κανόνας 4.3, 4.3.5)

20.3 ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΑ ΤΟΝ ΛΙΜΠΕΡΟ20.3.1 Ενέργειες παιχνιδιού20.3.1.1 Ο Λίμπερο επιτρέπεται να αντικαταστήσει οποιονδήποτε παίκτη της πίσω ζώνης. (Κανόνας

7.4.1.2)20.3.1.2 Είναι περιορισμένος να λειτουργεί ως παίκτης πίσω ζώνης και δεν του επιτρέπεται να

ολοκληρώσει επίθεση από οπουδήποτε (αγωνιστικό χώρο και ελεύθερη ζώνη) αν κατά τη στιγμή της επαφής η μπάλα είναι εξ ολοκλήρου ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ. (Κανόνας 14.2.2, 14.2.3)

20.3.1.3 Δεν επιτρέπεται να σερβίρει, να πραγματοποιήσει μπλοκ ή να προσπαθήσει για μπλοκ. (Κανόνες 13, 15.1, 15.1.2)

20.3.1.4 Ένας παίκτης δεν μπορεί να ολοκληρώσει επιθετικό χτύπημα ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ, αν δέχεται την μπάλα από πάσα του Λίμπερο με τα δάχτυλα, ψηλά, όταν ο Λίμπερο βρίσκεται στην επιθετική ζώνη. Αυτή η μπάλα μπορεί ελεύθερα να καρφωθεί αν ο Λίμπερο έκανε την ίδια ενέργεια πίσω από την μπροστινή ζώνη.(Κανόνας 14.3.6)

20.3.2 Αντικαταστάσεις παικτών20.3.2.1 Οι αντικαταστάσεις που αφορούν τον Λίμπερο δεν υπολογίζονται ως κανονικές αλλαγές.

Είναι απεριόριστες, αλλά πρέπει να μεσολαβεί φάση μεταξύ δύο αλλαγών. Ο Λίμπερο αντικαθίσταται μόνον από τον παίκτη που αντικατέστησε. (Κανόνας 8)

20.3.2.2 Οι αντικαταστάσεις γίνονται πριν από το σφύριγμα για σερβίς:α) στο ξεκίνημα κάθε σετ μετά τον έλεγχο θέσεων από το δεύτερο διαιτητή, ήβ) όταν η μπάλα είναι εκτός παιδιάς. (Κανόνες 7.3.2, 9.2. 13.1.1, 13.3)20.3.2.3 Αντικατάσταση που έγινε μετά το σφύριγμα για σερβίς αλλά πριν το χτύπημα του σερβίς,

δεν αναιρείται αλλά οδηγεί σε μία προφορική προειδοποίηση στο τέλος της φάσης. Επαναλαμβανόμενη καθυστερημένη αντικατάσταση πρέπει να υπόκειται σε τιμωρία καθυστέρησης. (Κανόνες 13.3. 13.4, 1 7.2, 22.1)

20.3.2.4 Η είσοδος και η έξοδος στον αγωνιστικό χώρο του Λίμπερο και του αντικαθιστάμενου παίκτη γίνεται μόνον από την πλάγια γραμμή μπροστά στον πάγκο της ομάδας τους και από τη γραμμή επίθεσης μέχρι την τελική.

20.3.3 Επαναπροσδιορισμός ενός νέου Λίμπερο:20.3.3.1 Σε περίπτωση τραυματισμού του αρχικού Λίμπερο, και με την έγκριση του πρώτου διαιτητή,

ο προπονητής μπορεί να προσδιορίσει σαν Λίμπερο, έναν από τους παίκτες, που εκείνη τη στιγμή, δεν αγωνίζεται. Ο τραυματισθείς Λίμπερο δεν επανέρχεται στο παιχνίδι για το υπόλοιπο του αγώνα.

20.3.3.2 Ο παίκτης που προσδιορίσθηκε σαν νέος Λίμπερο, παραμείνει για το υπόλοιπο του αγώνα Λίμπερο.

20.3.3.2 Σε περίπτωση επαναπροσδιορισμού Λίμπερο, ο αριθμός αυτού του παίκτη πρέπει να καταγραφεί στο χώρο παρατηρήσεων του φύλλου αγώνα και να γραφεί στο φύλλο περιστροφής του επομένου σετ.(Κανόνες 7.3.2, 20.1.2, 26.2.2.7)

κεφάλαιο έβδομο συμπεριφορά συμμετεχόντων21. επιθυμητή συμπεριφορά21.1 αθλητική συμπεριφορά21.1.1 Οι συμμετέχοντες πρέπει να γνωρίζουν τους επίσημους κανονισμούς πετοσφαίρισης και να

τους εφαρμόζουν.21.1.2 Οι συμμετέχοντες πρέπει να δέχονται με αθλητικό πνεύμα τις αποφάσεις των διαιτητών, χωρίς

να τις αμφισβητούν.Σε περίπτωση διαφωνίας, επεξηγήσεις μπορούν να ζητηθούν μόνον μέσω του αρχηγού αγώνα.21.1.3 Οι συμμετέχοντες πρέπει να απέχουν από ενέργειες ή εκδηλώσεις με στόχο να επηρεάσουν

αποφάσεις διαιτητών ή να καλύψουν σφάλματα της ομάδας τους.21.2 ΕΥ ΑΓΩΝΙΖΕΣΘΕ21.2.1 Οι συμμετέχοντες πρέπει να συμπεριφέρονται κόσμια και με σεβασμό προς το πνεύμα της

«ευγενούς άμιλλας», όχι μόνο προς τους διαιτητές, αλλά επίσης προς τους επισήμους, τους αντιπάλους, τους συμπαίκτες και τους θεατές.

21.2.2 Η επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, κατά τη διάρκεια του αγώνα, επιτρέπεται. (Κανόνας 5.2.3.4).

22. ΚΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΤΗΣ22.1 ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΓΕΝΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΕλάχιστη αγενής συμπεριφορά δεν οδηγεί σε κυρώσεις. Είναι καθήκον του πρώτου διαιτητή να

πλησιάσει στο επίπεδο κυρώσεων προς την ομάδα, επισημαίνοντας προφορικά ή δια χειρονομίας, την προειδοποίηση σε μέλος της ομάδας ή στην ομάδα μέσω του αρχηγού. Αυτή η προειδοποίηση δεν είναι κύρωση, και δεν έχει καμία άμεση συνέπεια. Δεν αναγράφεται στο φύλλο αγώνα (Κανόνες 5.1.2, 22.3).

22.2 κακή συμπεριφορά οδηγούσα σε κυρώσειςΚακή συμπεριφορά από μέλος ομάδας απέναντι σε επισήμους, αντιπάλους, συμπαίκτες ή θεατές

κατατάσσεται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τη σοβαρότητα του παραπτώματος(Κανόνας 4.1.1).22.2.1 Αναιδής συμπεριφορά: ενέργεια αντίθετη στους καλούς τρόπους και τις ηθικές αρχές ή

έκφραση περιφρόνησης.22.2.2 Προσβλητική συμπεριφορά: δυσφημιστικές ή υβριστικές λέξεις ή χειρονομίες.22.2.3 Επίθεση: φυσική επίθεση ή πρόθεση επίθεσης.22.3 ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΥΡΩΣΕΩΝ (Πίνακας Ι)Βάση της κρίσης του πρώτου διαιτητή και ανάλογα με τη σοβαρότητα του παραπτώματος, οι

κυρώσεις που επιβάλλονται και καταγράφονται στο φύλλο αγώνα, είναι:22.3.1 ΠοινήΗ πρώτη αναιδής συμπεριφορά στον αγώνα από οποιοδήποτε μέλος της ομάδας, τιμωρείται με την

απώλεια της φάσης.Πίνακας 1. Κλίμακα τιμωριών ανάρμοστης συμπεριφοράς

Κάρτες

Κατηγορίες Φορές Τιμωρία που δείχνονται ΣυνέπειεςΠρώτη Προειδοποίηση Κίτρινη Χωρίς ποινή

1. Αντιαθλητική Δεύτερη Ποινή Κόκκινη Χάσιμο της φάσηςσυμπεριφορά Ο παίκτης εγκαταλείπει τον

Τρίτη Αποβολή Και οι δύο μαζί αγωνιστικό χώρο, το χώροπροθέρμανσης και τον πάγκογια το σετ

2. Απρεπής Πρώτη Ποινή Κόκκινη Χάσιμο της φάσηςσυμπεριφορά Ο παίκτης εγκαταλείπει τον

Δεύτερη Αποβολή Κόκκινη-κίτρινη μαζί αγωνιστικό χώρο, το χώροπροθέρμανσης και τον πάγκογια το σετ

3. Προβληματικήσυμπεριφορά Κόκκινη-κίτρινη Εγκαταλείπει τον αγωνιστικό το

Πρώτη Αποκλεισμός χωριστά χώρο προθέρμανσης και τον πά4. Επίθεση γκο του για ολόκληρο τον αγώνα

22.3.2 Αποβολή22.3.2.1 Ένα μέλος ομάδας που τιμωρείται με αποβολή, δεν παίζει στο υπόλοιπο του σετ και

παραμένει καθισμένος στην περιοχή ποινής πίσω από τον πάγκο της ομάδας του, χωρίς άλλη συνέπεια. Ένας αποβληθείς προπονητής χάνει το δικαίωμα να παρεμβαίνει στο σετ και πρέπει να παραμείνει καθισμένος στην περιοχή ποινής πίσω από τον πάγκο της ομάδας του.

22.3.2.2 Η πρώτη προσβλητική συμπεριφορά μέλους ομάδας, τιμωρείται με αποβολή χωρίς άλλες συνέπειες.

22.3.2.3 Η δεύτερη αναιδής συμπεριφορά στον ίδιο αγώνα από το ίδιο μέλος ομάδας, τιμωρείται με αποβολή, χωρίς άλλες συνέπειες

22.3.3 Αποκλεισμός22.3.3.1 Το μέλος ομάδας που τιμωρείται με αποκλεισμό, πρέπει να εγκαταλείψει την περιοχή

αγωνιστικού ελέγχου, για το υπόλοιπο του αγώνα χωρίς άλλες συνέπειες.22.3.3.2 Η πρώτη επίθεση τιμωρείται με αποκλεισμό χωρίς άλλες συνέπειες.22.3.3.3 Η δεύτερη προσβλητική συμπεριφορά στον ίδιο αγώνα, από το ίδιο μέλος ομάδας, τιμωρείται

με αποκλεισμό χωρίς άλλες συνέπειες.22.3.3.4 Η τρίτη αναιδής συμπεριφορά στον ίδιο αγώνα, από το ίδιο μέλος ομάδας, τιμωρείται με

αποκλεισμό χωρίς άλλες συνέπειες.22.4 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΠΟΙΝΩΝ ΚΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (Πίνακας Ι)22.4.1 Όλες οι τιμωρίες κακής συμπεριφοράς είναι ατομικές, παραμένουν σε ισχύ για το υπόλοιπο

του αγώνα, και καταγράφονται στο φύλλο αγώνα.22.4.2 Η επανάληψη κακής συμπεριφοράς από το ίδιο μέλος ομάδας στον ίδιο αγώνα, τι-

μωρούνται προοδευτικά όπως φαίνεται στον Κανόνα 21.3 και στο Διάγραμμα 9 (το μέλος ομάδας παίρνει μια βαρύτερη ποινή για κάθε επαναλαμβανόμενο παράπτωμα).

22.4.3 Αποβολή ή αποκλεισμός εξαιτίας προσβλητικής συμπεριφοράς ή επίθεσης δεν προϋποθέτουν μια προγενέστερη ποινή.

22.5 ΚΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΣΕΤΚάθε κακή συμπεριφορά, που συμβαίνει πριν και μεταξύ των σετ, τιμωρείται σύμφωνα με τον κανόνα

21.3 και οι ποινές εφαρμόζονται στο επόμενο σετ.22.6 ΚΑΡΤΕΣ ΚΥΡΩΣΕΩΝΠροειδοποίηση: προφορικά ή χειροσήμα, χωρίςΚάρτα Ποινή: κίτρινη κάρτα Αποβολή: κόκκινη κάρτα Αποκλεισμός: κίτρινη και κόκκινη κάρτα (μαζί)ΤΜΗΜΑ IIΟΙ ΔΙΑΙΤΗΤΕΣ, ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΗΜΑΤΑ23. ΣΩΜΑ ΔΙΑΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ23.1 ΣΥΝΘΕΣΗ

Το σώμα των διαιτητών ενός αγώνα, αποτελείται από τους παρακάτω επισήμους:- τον πρώτο διαιτητή- το δεύτερο διαιτητή- το σημειωτή- τέσσερις (δύο) κριτές γραμμώνΗ θέση τους φαίνεται στο Διάγραμμα 9. Για Παγκόσμιες και Επίσημες διοργανώσεις της FIVB, -

προτείνεται και ένας βοηθός σημειωτής.23.2 ΔΙΑΔΙΚΑΣίεΣ23.2.1 Μόνο ο πρώτος και ο δεύτερος διαιτητής μπορούν να χρησιμοποιούν σφυρίχτρα κατά τη

διάρκεια του αγώνα:23.2.2.1 ο πρώτος διαιτητής δίνει το σήμα για το σερβίς που ξεκινά μία φάση23.2.1.2 ο πρώτος και ο δεύτερος διαιτητής δίνουν το σύνθημα του τε'λους της φάσης, με την

προϋπόθεση ότι είναι σίγουροι πως ε'χει συμβεί κάποιο σφάλμα και έχουν διαπιστώσει το είδος του.23.2.2 Μπορούν να σφυρίξουν κατά τη διάρκεια κάποιας διακοπής του αγώνα για να υποδείξουν ότι

εγκρίνουν ή απορρίπτουν κάποιο αίτημα μίας ομάδας.23.2.3 Αμε'σως μετά το σφύριγμα του διαιτητή για το τε'λος της φάσης, ο διαιτητής θα πρέπει να δείξει

με την επίσημη χειροσήμανση (Κανόνας 28.1):23.2.3.1 Αν το σφάλμα σφυρίζεται από τον πρώτο διαιτητή, αυτός θα δείξει: α) την ομάδα που θα

σερβίρει β) το είδος του σφάλματος,γ) τον αθλητή που υπέπεσε σε σφάλμα (αν είναι αναγκαίο).Ο δεύτερος διαιτητής πρέπει να ακολουθεί και να επαναλαμβάνει τα χειροσήματα του πρώτου

διαιτητή.23.2.3.2 Αν το σφάλμα σφυρίζεται από το δεύτερο διαιτητή, αυτός δείχνει: α) το είδος του σφάλματος,

β) τον αθλητή που υπέπεσε σε σφάλμα(αν είναιαναγκαίο). γ) την ομάδα που θα σερβίρει, ακολουθώντας σεεπανάληψη τον πρώτο διαιτητή.Σ' αυτή την περίπτωση ο πρώτος διαιτητής δεν δείχνει το σφάλμα και τον παίκτη, αλλά μόνον την

ομάδα που θα σερβίρει.23.2.3.3. Σε περίπτωση διπλού σφάλματος και οι δύο διαιτητές δείχνουν: α) το είδος του σφάλματος,

β) τον αθλητή που υπέπεσε σε σφάλμα (αν είναιαναγκαίο). γ) την ομάδα που θα σερβίρει, όπως δείχνει οπρώτος διαιτητής.24. ΠΡΩΤΟΣ ΔΙΑΙΤΗΤΗΣ24.1 ΘΕΣΗΟ πρώτος διαιτητής εκτελεί τα καθήκοντα του καθήμενος ή στεκόμενος στο βάθρο του διαιτητή που

είναι τοποθετημένο στο ένα άκρο του φιλέ. Τα μάτια του/της θα πρέπει να βρίσκονται περίπου 50 εκατοστά πάνω από το φιλέ (Διάγραμμα 1 & 10).

24.2 ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ24.2.1 Ο πρώτος διαιτητής διευθύνει τον αγώνα από την αρχή έως το τέλος του. Έχει την εξουσία

πάνω σε όλους τους διαιτητές και στα μέλη των ομάδων.Κατά την διάρκεια του αγώνα οι αποφάσεις του πρώτου διαιτητή είναι οριστικές. Είναι εξου-

σιοδοτημένος να απορρίπτει τις αποφάσεις άλλων μελών που συμμετέχουν στη διαιτησία, αν παρατηρηθεί ότι έχουν σφάλλει. Ο πρώτος διαιτητής μπορεί ακόμη και να αντικαταστήσει έναν άλλο διαιτητή, ο οποίος δεν εκτελεί τα καθήκοντα του σωστά.

24.2.2 Ο πρώτος διαιτητής ελέγχει επίσης την εργασία των επαναφορέων της μπάλας, και των ανθρώπων που καθαρίζουν και σκουπίζουν το δάπεδο.

24.2.3 Ο πρώτος διαιτητής έχει την εξουσία να αποφασίζει για κάθε θέμα που αφορά τον αγώνα συμπεριλαμβάνοντας και τα θέματα που δεν αναφέρονται στους Κανόνες.

24.2.4 Ο πρώτος διαιτητής δεν επιτρέπει κα-μία συζήτηση για τις αποφάσεις του. Όμως, μετά από αίτημα του αρχηγού του αγώνα, ο πρώτος δι-

αιτητής θα εξηγήσει για την εφαρμογή και επεξήγηση των Κανόνων που βασίστηκε η απόφαση του/της.Αν ο αρχηγός του αγώνα, εκδηλώσει αμέσως τη διαφωνία του με την επεξήγηση, διατηρεί το δικαίωμα

να υποβάλλει επίσημη ε'νσταση για το περιστατικό στο τέλος του (χγώνα, και ο πρώτος διαιτητής πρέπει

να το εγκρίνει (Κανόνες 5.1.2.1 και 5.1.3.2).24.2.5 Ο πρώτος διαιτητής είναι υπεύθυνος για να αποφασίσει πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα

αν ο αγωνιστικός χώρος, ο εξοπλισμός και οι συνθήκες συμφωνούν με τις προϋποθέσεις του αθλήματος.

24.3 ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ24.3.1 Πριν τον αγώνα, ο πρώτος διαιτητής :24.3.1.1 επιθεωρεί τις συνθήκες του αγωνιστικού χώρου, την μπάλα και τον άλλον εξοπλισμό,24.3.1.2 κάνει την κλήρωση με τους αρχηγούς των ομάδων,24.3.1.3 ελέγχει την προθέρμανση των ομάδων.24.3.2 Κατά τη διάρκεια του αγώνα, μόνο ο πρώτος διαιτητής έχει την εξουσία :24.3.2.1 να προειδοποιήσει τις ομάδες,24.3.2.2 να τιμωρήσει για παραπτώματα και καθυστερήσεις.24.3.2.3 να αποφασίσει για :α) λάθη του αθλητή που σερβίρει, τις θέσεις της ομάδας που σερβίρει, συμπεριλαμβανομένου και του

προπετάσματος,β) τα λάθη στο παίξιμο της μπάλας.γ) τα λάθη πάνω στο φιλέ και στο πάνω μέρος τουδ) το επιθετικό κτύπημα αμυντικού παίκτη ή του Λίμπερο,ε) την επίθεση από παίκτη που δέχτηκε τη μπάλα με δάχτυλα από ψηλά από τον Λίμπερο που

βρίσκεται στην μπροστινή ζώνη στ) η μπάλα διασχίζει το επίπεδο κάτω από το φιλέ.24.3.3 Στο τέλος του αγώνα ελέγχει το φύλλο αγώνα και το υπογράφει.25. ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΔΙΑΙΤΗΤΗΣ25.1 ΘΕΣΗΟ δεύτερος διαιτητής εκτελεί τα καθήκοντα του/της στεκόμενος εκτός του αγωνιστικού χώρου κοντά

στο στυλοβάτη απέναντι από τον πρώτο διαιτητή (Διάγραμμα 1 & 10).25.2 ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ25.2.1 Ο δεύτερος διαιτητής είναι ο βοηθός του πρώτου διαιτητή, αλλά έχει και τις δικές του/της δικαιοδοσίες (Κανόνας 25.3).Σε περίπτωση που ο πρώτος διαιτητής δεν είναι ικανός να συνεχίσει το έργο του/της, ο δεύτερος

διαιτητής μπορεί να αντικαταστήσει τον πρώτο διαιτητή.25.2.2 Ο δεύτερος διαιτητής μπορεί, χωρίς να σφυρίξει, να υποδείξει λάθη εκτός της δικαιοδοσίας

του/της, αλλά δεν μπορεί να επιμένει για αυτά στον πρώτο διαιτητή.25.2.3 Ο δεύτερος διαιτητής ελέγχει την εργασία του σημειωτή.25.2.4 Ο δεύτερος διαιτητής επιβλέπει τα μέλη των ομάδων στους πάγκους και αναφέρει για κακή

συμπεριφορά τους στον πρώτο διαιτητή.25.2.5 Ο δεύτερος διαιτητής ελέγχει του αθλητές στους χώρους προθέρμανσης (Κανόνας 4.2.3).25.2.6 Ο δεύτερος διαιτητής δίνει έγκριση για τις διακοπές, ελέγχει την διάρκεια τους και απορρίπτει

αντικανονικά αιτήματα,25.2.7 Ο δεύτερος διαιτητής ελέγχει τον αριθμό των τάϊμ άουτ και αλλαγών που χρησιμοποιήθηκαν

από κάθε ομάδα και αναφέρει το δεύτερο τάϊμ άουτ και την 51 και 6Π αλλαγή στον πρώτο διαιτητή και στον προπονητή που τον αφορά.

25.2.8 Σε περίπτωση τραυματισμού ενός αθλητή, ο δεύτερος διαιτητής επιτρέπει μία κατ' εξαίρεση αλλαγή ή δίνει 3 λεπτά για να συνέλθει ο αθλητής (Κανόνας 18.1.2, 8.2)

25.2.9 Ο δεύτερος διαιτητής ελέγχει την κατάσταση του αγωνιστικού χώρου, κυρίως την μπροστινή ζώνη. Επίσης, ελέγχει, κατά τη διάρκεια του αγώνα, ότι οι μπάλες ανταποκρίνονται ακόμη στις προδιαγραφές.

25.2.10 Ο δεύτερος διαιτητής ελέγχει τα μ των ομάδων στην περιοχή ποινών και αναφέρει ι συμπεριφορά τους στον πρώτο διαιτητή.

25.3 ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ25.3.1 Στη αρχή κάθε σετ, στην αλλαγή των γηπέδων στο αποφασιστικό σετ και όποτε κρίνεται

αναγκαίο, ελέγχει ότι οι πραγματικές θέσεις των αθλητών στον αγωνιστικό χώρο, αντιστοιχούν σε αυτές των φύλλων αρχικής παράταξης.

25.3.2 Κατά τη διάρκεια του αγώνα, ο δεύτερος διαιτητής, αποφασίζει, σφυρίζει και δείχνει για :

25.3.2.1 πέρασμα στο γήπεδο των αντιπάλων, και στο χώρο κάτω από το φιλέ (Κανόνας 12.2).25.3.2.2 λάθος θέσεις της ομάδας που δέχεται το σερβίς (Κανόνας 7.5),25.3.2.3 επαφή των αθλητών με το φιλέ, και με την αντένα που είναι στην πλευρά του (Κανόνας 12.3).25.3.2.4 κάθε ολοκληρωμένο μπλοκ από αμυντικό παίκτη ή προσπάθεια για μπλοκ του Λίμπερο.25.3.2.5 επαφή της μπάλας με κάποιο εξωτερικό αντικείμενο ή με το δάπεδο όταν ο πρώτος διαιτητής

δεν βρίσκεται σε θέση να δει την επαφή (Κανόνες 9.4.1 και 2).25.3.3 Στο τέλος του αγώνα, υπογράφει το φύλλο αγώνα.26. ΣΗΜΕΙΩΤΗΣ26.1 ΘΕΣΗΟ σημειωτής εκτελεί τα καθήκοντα του/της, καθήμενος στο τραπέζι της γραμματείας στην αντίθετη

πλευρά του αγωνιστικού χώρου απέναντι από τον πρώτο διαιτητή (Διάγραμμα 1).26.2 ΚΑΘΗΚΟΝΤΑΣυμπληρώνει το φύλλο αγώνος βάσει των Κανόνων, σε συνεργασία με το δεύτερο διαιτητή.Χρησιμοποιεί μία κόρνα ή κάποια άλλη ηχητική συσκευή για να δώσει σήματα στους διαιτητές με

βάση τα καθήκοντα του/της.26.2.1 Πριν τον αγώνα και τα σετ, ο σημειωτής:26.2.7.1 καταγράφει τα δεδομένα του αγώνα και των ομάδων, βάσει των διαδικασιών που ισχύουν

και λαμβάνει τις υπογραφές των αρχηγών και προπονητών.26.2.1.2 καταγράφει την αρχική παράταξη κάθε ομάδας από το φύλλο αρχικής παράταξης.Αν δεν μπορέσει να λάβει τα φύλλα αρχικήςπαράταξης εγκαίρως, πρέπει αμέσως να ενημερώσει το δεύτερο διαιτητή.26.2.1.3 καταγράφει το νούμερο και το όνομα του Λίμπερο.26.2.2 Κατά τη διάρκεια του αγώνα ο σημειωτής:26.2.2.1 καταγράφει τους πόντους που κερδίζονται και επιβεβαιώνει ότι ο πίνακας αποτελέσματος

υποδεικνύει το σωστό αποτέλεσμα26.2.2.2 ελέγχει τη σειρά του σερβίς για κάθε ομάδα και υποδεικνύει οποιοδήποτε σφάλμα στους

διαιτητές αμέσως μετά το κτύπημα του σερβίς26.2.2.3 καταγράφει τα τάϊμ άουτ και τις αλλαγές των αθλητών, ελέγχοντας τον αριθμό τους, και

ενημερώνει το δεύτερο διαιτητή26.2.2.4 ενημερώνει τους διαιτητές για αίτημα διακοπής που δεν επιτρέπεται να γίνει26.2.2.5 ανακοινώνει στους διαιτητές το τέλος των σετ καθώς και την αρχή και το τέλος των Τεχνικών

Τάιμ-αυτ και τον 8° πόντο στο αποφασιστικό σετ.26.2.2.6 καταγράφει τις κυρώσεις,26.2.2.7 καταγράφει όλα τα γεγονότα όπως υποδεικνύονται από το δεύτερο διαιτητή, π.χ

αναγκαστικές αλλαγές, παρατάσεις διακοπών, εξωτερικές επιδράσεις κ.α..26.2.3 Στο τέλος του αγώνα, ο σημειωτής:26.2.3.1 καταγράφει το τελικό αποτέλεσμα26.2.3.2 σε περίπτωση ένστασης, με την έγκριση του πρώτου διαιτητή, κατοτγράφει ή επιτρέπει στον

αρχηγό της ομάδας να γράψει στο φύλλο αγώνος μία δήλωση για το περιστατικό για το οποίο υποβάλλει ένσταση.

26.2.3.3 εφόσον υπογράψει ο ίδιος το φύλλο αγώνος, λαμβάνει τις υπογραφές των αρχηγών ομάδων και κατόπιν των διαιτητών.

27. ΚΡΙΤΕΣ ΓΡΑΜΜΩΝ27.1 ΘΕΣΗΑν χρησιμοποιούνται μόνο δύο κριτές γραμμών, τότε αυτοί στέκονται στις γωνίες του αγωνιστικού

χώρου προς το δεξί χέρι κάθε διαιτητή, διαγωνίως στα 1 ως 2 μέτρα από την γωνία.Ο κάθε ένας ελέγχει και την τελική γραμμή και την πλάγια γραμμή της πλευράς του/της (Διάγραμμα 1

& 10).Είναι υποχρεωτική η ύπαρξη τεσσάρων κρι-των γραμμών σε Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB.Στε'κονται στην ελεύθερη ζώνη 1 έως 3 μέτρα από κάθε γωνία του αγωνιστικού χώρου, στην νοητή

προέκταση της γραμμής που ελέγχουν (Διάγραμμα 10).27.2 ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ

27.2.1 Οι κριτές γραμμών εκτελούν τα καθήκοντα τους χρησιμοποιώντας μία σημαία (40 Χ 40 εκ.) όπως υποδεικνύεται στο Διάγραμμα 12:

27.2.1.1 υποδεικνύουν την μπάλα "μέσα" ή "έξω" όποτε η μπάλα κτυπήσει στο έδαφος κοντά στη γραμμή τους

27.2.1.2 υποδεικνύουν τις επαφές της μπάλας που πηγαίνει "έξω", με αθλητή της ομάδας που δέχεται την μπάλα

27.2.1.3 υποδεικνύουν όποτε η μπάλα ακουμπήσει την αντένα, όποτε η μπάλα που σερβίρεται περάσει εκτός του οριοθετημένου χώρου του φιλέ, κ.λ.π. (Κανόνες 9.4.3 & 9.4.4)

27.2.1.4 υποδεικνύουν αν κάποιος αθλητής (εκτός του αθλητή που σερβίρει) πατάει εκτός του γηπέδου του/της, τη στιγμή του σερβίς.

27.2.1.5 το λάθος πάτημα του αθλητή τη στιγμή που κτυπά το σερβίς (Κανόνας 13.4.2).27.2.1.6 κάθε επαφή με την αντέννα από την πλευρά του, από παίκτη που παίζει την μπάλα ήΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΔΙΑΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΟΗΘΩΝ ΤΟΥΣ

Διάγραμμα 9.προσπαθεί γι' αυτό.27.2.1.7 όταν η μπάλα κατευθύνεται στο αντίπαλο γήπεδο εκτός του οριοθετημένου διαστήματος ή

αγγίζει την αντέννα από την πλευρά του/ της.27.2.2 Κατόπιν αιτήματος του πρώτου διαιτητή, ο κριτής γραμμών πρέπει να επαναλάβει την

υπόδειξη του/της.28. ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΗΜΑΤΑ28.1 ΧΕΙΡΟΣΗΜΑΝΣΗ ΔΙΑΙΤΗΤΩΝΟι διαιτητές πρέπει να υποδεικνύουν με τηνεπίσημη χειροσήμανση το λόγο του σφυρίγματος (το είδος του σφάλματος που σφυρίχτηκε ή την αιτία

της διακοπής που εγκρίθηκε). Το χειρόσημα διατηρείται για μία στιγμή, και αν υποδεικνύεται με ένα χέρι,

το χέρι αντιστοιχεί στην πλευρά της ομάδας που έχει κάνει το σφάλμα ή το αίτημα.28.2 ΣΗΜΑΤΑ ΚΡΙΤΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ ΜΕ ΣΗΜΑΙΑΟι κριτές γραμμών πρέπει να υποδεικνύουν με την επίσημη σήμανση με σημαία, το είδος του

σφάλματος ττου υποδείχτηκε, και να διατηρούν τη σήμανση για μία στιγμή.ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΗΜΑΤΑ ΔΙΑΙΤΗΤΩΝ

ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΗΜΑΤΑ ΔΙΑΙΤΗΤΩΝ

ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΗΜΑΤΑ ΔΙΑΙΤΗΤΩΝ

ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΗΜΑΤΑ ΕΠΟΠΤΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑBaache-Machudeira-Touonda. Εγχειρίδιον προπονητών (μετάφραση).Δογάνης Γ (1985), «Αθλητική Ψυχολογία» Θεσσαλονίκη.Ενιαίος προγραμματισμός Βουλγάρικης Ομοσπονδίας, (1974) (μετάφραση).Ζέρβα Ι (1984), «Αθλητική Ψυχολογία», Αθήνα.Ζέτου Ε-Καψαμπέλης Δ (1987), «Προπονητική βόλεϊ», Θεσσαλονίκη.Ζέτου Ε-Χαριτωνίδης Κ (1988), «Πολύπλευρη αθλητική προετοιμασία με τα στοιχεία του βόλεϊ σεπαιδιά ηλικίας 8-10 χρόνων», Θεσσαλονίκη.Ζέτου Ε-Χαριτωνίδης Κ (1994), «Πετοσφαίριση I», University Studio Press, Θεσσαλονίκη. Ζέτου Ε-

Χαριτωνίδης Κ (1994), «Πετοσφαίριση II», University Studio Press, Θεσσαλονίκη. Κατσικαδέλη Α (1982), «Πετοσφαίριση», Αθήνα.

Καψαμπέλης Δ-Παπαγεωργίου Θ (1984), «Μίνι βόλεϊ», Θεσσαλονίκη. Λάιος Γ (1992), «Στόχοι και προοπτικές του σύγχρονου βόλεϊ», Αθήνα. Μερκάτης-Μαργαρίτης (1978), «Πετοσφαίριση», Αθήνα. Μπεργελές Ν (1978), «Το βολεϋμπωλ», (Τόμος Α' τακτική), Αθήνα. Μπεργελές Ν (1978), «Το βολεϋμπωλ», (Τόμος Β' τεχνική), Αθήνα. Μπεργελές Ν (1981), «24 Μαθητικά προγράμματα», Αθήνα. Μπεργελές Ν, «Θεωρία της Τεχνικοτακτικής προπόνησης. Περιοδικό ΣΚΑΠ. Μπεργελές Ν, «Το βόλεϊ στο σχολείο», περιοδικό ΣΚΑΠ. Μπεργελές Ν (1993), «Προπονητική Πετοσφαίρισης», Αθήνα. Μπεργελές Ν (1991), «Προπόνηση Πασσαδόρου», Αθήνα.

Μπεργελές Ν (1992), «Προγραμματισμός βόλεϊ στις κρίσιμες ηλικίες ανάπτυξης», ΑΘγ Μπεργελές Ν, Αγγελονίδης Γ, Κατσικαδέλη Α (1996). Ενιαίος Προπονητικός και Αγωνιστικά

διασμός των Αθλητών Πετοσφαίρισης της Αναπτυξιακής Φάσης 12-16 ετών. Αθήνα. Μπράτον Ρόμπερτ (1990), «300 Ασκήσεις για το βόλεϊ», Αθήνα. Όμηρος: «Οδύσσεια».

Πολυμενάκου-Παπακυριάκου (1983), «Το παιχνίδι στην άσκηση και στη μάθηση·, Θ« Τσιάτσης (1988), «Τακτική υποδοχής σέρβις», Θεσσαλονίκη. Φλώρος Δ (1985), «193 Ασκήσεις με μπάλα», Θεσσαλονίκη.