Труды Отдела древнерусской литературы

513
А К А Д Е М И Я Н А У К С С С Р И Н С Т И Т У Т Р У С С К О Й Л И Т Е Р А Т У Р Ы У Ш К И Н С К И Й Д О М ) Т Р У Д Ы О Т Д Е Л А Д Р Е В Н Е Р У С С К О Й Л И Т Е Р А Т У Р Ы XI И З Д А Т Е Л Ь С Т В О А К А Д Е М И И Н А У К С С С Р М О С К В А 19 5 5 Л Е Н И Н Г Р А Д

Upload: vanminh

Post on 08-Dec-2016

225 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • ( )

    XI

    1 9 5 5

  • . . . .

    ? \{ )

  • X I

    ,

    , .

    "; " . .

    " .

    (XII) " ",

    ,

    .

    . . .

    "

    ,

    ,

    ,

    .

    XI " ( , , , , , , , ,

    , , ). XI .

    , "

    ,

    ,

    ,

    .

    1*

  • XI

    . .

    "

    "

    " . .

    XVIII : XII . , ,

    ".1 . :

    ".2 . .

    8

    " .

    ,

    , ,

    " ,

    , .

    , "

    : , .

    ".

    , ,

    " (1627), " ,4 " , ". ,

    " " .

    "

    : ". . 5 : ". : , , ". .

    6 , "

    " (attribution) " , ". : , , ".

    . . .

    7 "

    , " . .

    1 . . . " XVIII . , . CLXXXIX, ., 1920.

    2 . . , . II. ., 1906, . 163.3 . ., 1834.* " : , , , , ,

    , , , , , ( ), . .5 . ., 1844, . 47.6 . . , '

    XII . , 1876, . 50.7 . . . . , 1928, . 180.

  • 8 . .

    . , ,

    " "

    ".

    .

    : " "

    ( . . ),1 " ( . . ), " ( . . ). . . ,2 : " . . . ,

    3 "

    : ". "

    . 30 XIX . 4 " : ". 1860 . 5 ". . . ," ,

    , 1866 , : ". . 7 1907 ". ,

    . . " : " .

    " . . .9

    . .

    10 :

    ".

    . "

    : , , , , .

    : " ( , ) , ,

    ,

    .

    ", ",

    " ( "), , " , " . . .

    "11 ,

    " ,

    .

    1 . , , . 3 , . , 1953,

    . 181.2 . " , . ,

    . . , 1950, . 186.3 , . 204.4 . . , , 1953, . 66.5 , . 106.8 , . 136.

    7 , . 193.8 , . 216.9 , . 27.10 . , 1952, . 76.

    11 . . . " .

    , . X, 1954, . 225227.

  • 9

    , ,

    ,

    .

    1

    .

    .

    , . ,

    .

    3 , , , (Taxus)

    . "

    : Est via declivis, funesta nubila taxo (Ovid. Metam. IV. 432). .

    , XIX , :

    ,

    . . .''

    , , "

    "

    , .

    ,

    " ". ,

    " ,

    .

    : " ( "). . . . , " " .

    "

    " ,

    "

    " .

    ( . . 4 ") "

    ,

    ".5

    150 " , . .

    " , " "

    ". .

    .

    6

    . . , ,

    ", ",

    " . ,

    poloz" , .

    1 . . . . . .

    " , , . , 1953, . 243.2 . , . . , . 93.3 . . . , 1854, . 371.* . ' . . "

    , . II. . , 1887, . 285286.8 . . , 1800, . 43.6 . . " . . , 1877, . 245246.

  • 10 . .

    . : ,

    ,

    ". , ,

    : , ,

    , ".

    , ,

    , " .

    " (Sitta). , , . " ,

    : , , , , . " ,

    , ,

    , ,

    , .

    . , ,

    . .

    Sittaeuropaea( " ) . 25 , .

    : , , , ;1 , , .

    2 , , ,

    .

    , ,

    , . . ,

    " . ,

    ,

    ".

    . , ,

    . . .

    ,3 . . .

    4

    ,

    . . .

    5

    . ,

    ". , ,

    " " .

    , , ( ), " , . . .

    . . ,6

    , ,

    : ".

    1 . . . , . 1. .

    , 1927, . 30.2 . : . . . , . II. . , 1895,

    794.: . . . . . , 1948.* . . ,

    , . , 1952, . 302.5 . . . . . 1 , , 1878, . 146;

    . 2 , , 1914, . 146. '6 . , , . , 1952, . 108.

  • 11

    ,1

    " " ,

    . .

    : . . , . . , . . , . .

    . .

    , . . 2 ,

    ,

    ".

    ".

    ,

    .

    .

    XVII .

    3 , ,

    ".* ,

    , .

    . . .

    5

    ".

    XVIII XIX .

    0 , (poloz)

    , .

    Coluber trabalis, .

    XIX . .

    7 ,

    5 . , , ,

    2 ( . . 3 ). . .

    8 ,

    ".

    " ,

    " ".

    .

    . . , 9

    ",

    , . . .

    1 . . . " .

    , . VI, 1948, . 121122.2 . , , . , 1952,

    . 287288.3 . , 1864.* . : , , . II. ,

    1896.5 , . 415.

    8 G. R z q c z y n s k i . Historia naturalis curiosa Regni Poloniae. Sandomir, 1721,

    . 249.7 M. . .

    , 1882, . 8, . 377378.8 . . . . , 1890, . 4,

    . 99100.9 . . . . , 1953, . 223.

  • 12

    . . ,

    .

    , ,

    , ,

    " ", ,

    ", . .

    .

    . . . ,

    ". . . .

    , "

    " . , "

    ",

    " . . . .

    :

    ! . . ,

    . .,

    , XII XIX ,

    , . , ",

    . . ",

    .

    , ,

    , " " ,

    , , " , ,

    " ",

    ".

  • XI

    . .

    ? " :

    1 , , ".

    "( ) ? . , .

    . . ,1 . . .

    ", ,

    . , ,

    ".

    , " ,

    , . ,

    ,

    . Duromus nitedulaSchreb. , ,

    . .

    ,

    ; , ".

    ,

    ( . ). " ,

    ,

    .

    , ,

    ", ", ,

    .

    1 . . . . ., 1938.

  • XI

    . .

    "

    , " ,

    " .

    "

    .

    . ,

    ,

    , . . ", "

    , ". ,

    , : " " ( ") , , " .

    , , ,

    , ,

    , ", . "

    " . , . . .

    ,

    " ,

    . . .

    , . . ,

    , , .

    " .

    .

    , , ,

    , ,

    , , ,

    ".1

    , ,

    . . "

    : , , .

    : , , , , ; , , , ; .

    1 . .

    , . 1. ., 1861, . 391.

  • 15

    , : . . . ; .

    ,

    . . . .

    ( : . . . . ) " . 1

    "

    ,

    .

    " , ,

    , , : , . .

    ".2

    ? ? ? , , : , ,

    " .

    . ? , , , , ,

    ; , , .

    ! " : .

    " , ( ") , ,

    ", , " , ",

    " . .

    , .

    . , ,

    ,

    ,

    . " ( ) , ,

    , .

    ,

    .

    * **

    ,

    " , " ,

    , , ,

    .

    " "

    , ". . . "

    , .3

    1 . . . . 12 , . , 1912, . 99100.

    2 , . 100.3 . . .

    , . I. . , 1893.

  • 16 . .

    " : , , , ( ), , , , , , , .

    , ", ".

    : , ." ,

    , ,

    " , , ,

    , , , .

    , . . , ",

    " ", ,

    ", ", ",

    ,

    , . ,

    , ,

    ", . . "

    .

    "

    ,

    " . ,

    " " , . .

    , , .

    ,

    " "

    , ! , ,

    . . . . . .

    . . . " .

    , " , ".

    , ": ". , " , ,

    , : , . .

    ,

    ".

    .

    , "

    , "; "; , "; , "; , "; , "

    ", . . . .

    ,

    " ,

    : , , ,

    , , ,

    ".1

    "

    , ".

    1 . . : . . . "

    , . I. M., 1887, . 368.

  • 17

    , , " ,

    ( , . .) " , ",

    " . , ,

    " , ? ! " ,

    , ,

    , " , ,

    " . ,

    XVI ": . . .

    ".1 ,

    , " , ",

    ", ".

    ,

    ", " ,

    ", ".

    ,

    ,

    .

    ". , " ( . . ) ,

    : , , : , " . " . .

    : . . " . 2 " , , , , .

    : : ! ! " . 3 , ! , ; , , " .

    4

    ,

    ", ", ,

    , , .

    , ,

    " ": , , , " .

    5

    , ,

    " , , ":

    , ,

    ,

    ,

    .

    , "

    .

    , ,

    " , : ", " ". , ,

    1 . . , . . , " .

    2 . . . , . IV. . , 1912, . 33.3 , . V, . 37.* , . 43.5 , . 23.2 , .XI

  • 18 . .

    , "

    " .

    , " . .

    " ", ", peritus", : , , ". . .

    ": , ". ,

    " ,

    , " ", ", ".

    " . : = , 12 . II ., 6919 . . . . . . . " .

    : , maga: , ( ) , . . . XVI .".

    : ".

    1

    " , " .

    * **

    ,

    , ,

    ". : " ". . .

    ,

    . , . .

    , : .

    ( " , , )", . . "

    ".2

    , ,

    . = " = " ,

    ". "

    ". ",

    ,

    " , ".

    , , ,

    . . . : ". ,

    " ".

    , ,

    ", . .

    : , , , , ,

    " .3 ,

    1 . . . , . V, . 206.2 . , , . 3 , . , 1953,

    . 269.3 . . , . . , " .

  • 19

    .

    : , ". "

    ".

    . ,

    ". . ? , , " , . . " . ? ? , " : ". , , ,

    , , ,

    , ,

    , ,

    ",

    " ; " , ", " ,

    " . : " , ,

    ; " . , ( )

    " : " ".

    ! ,

    .

    ,

    " .

    .

    ( ), " , ,

    , " ( , !). : " .

    ,

    " , . . ,

    , , "

    , , ,

    " .

    .

    XII , . . " . !

    ,

    14 " . , .

    . ,

    ,

    : 14 , ,

    ".1 ,

    1 , ,

    , 1858, , . 439441.

    2*

  • 20 . .

    ,

    , , .

    ". ,

    : , " , , , , ,

    , ,

    . , ,

    " ,

    , . ",

    , , "

    ",

    ".1

    "

    , . . .

    . . . " .

    , ,

    , ,

    , ,

    ,

    , . . .

    ,

    ,

    ".

    ,

    .

    .

    * *

    , "

    ,

    .

    . " , " ,

    . . , ; " , . . , ; ", " , " ", . . .

    , ,

    " ,

    ,

    ".

    , .

    , "

    " .

    , "

    , , ,

    ,

    , : , ( ) : , . . . " .

    2

    1 , ,

    , 1858, , . 442.2 . . , . . , , . . ." .

  • * 21

    ,

    " .

    ! , " .

    , " , "

    ? , , " ", "

    , ". ,

    " "

    .

    , ,

    , ".

    " . . : , . , , . , " .

    " ", ,

    . " ,

    , . . " ( !) . .

    "

    " ",

    .

    , " . ,

    " , . . . . . .

    , . . . " . "=

    " ", " .

    , ^ "

    " ,

    " ", "

    .

    , .

    . . . .

    , ,

    " ,

    .

  • . XI

    . .

    "

    .

    , ,

    ,

    . . .

    1

    , ,

    ,

    .

    "

    ,

    . " ,

    , : , " .

    2

    " .

    X , ; XI ' .

    . ,

    ".

    " , . . .

    , ,

    . . . " .

    " , . . ,

    "

    , ! " , ,

    , .

    1 . . . "

    ^ . .: . . , .,1947, . 4386. . : . . . . , ., 1948, . 4283.

    2 " . . : .

    ", . , . ., 1950.

  • 23

    , ,

    , ,

    .

    , ,

    , ",

    ,

    .

    , ,

    : . . . . . . " .

    , : , " .

    . , ,

    " : ,

    ,

    , 1111 .

    , .

    ,

    ,

    ,

    , ".

    , ( : : , !"). , : , , " . ,

    , ,

    "

    .

    ,

    " ( ), . ,

    , ,

    , , , ,

    " . , ,

    "

    , .

    " ,

    . , ,

    .

    ( , . .), ( , . .), " ; , " ,

    ( "); ( ").

    1 . . . . .2 , . . ,

    . ., 1946, . 166.

  • 24 . .

    "

    . . ,

    ( . . . , ,

    : , , ".1 , , , , , , "

    ,

    ,

    " , .

    ,

    , .

    IXX , , ,

    , XIXII

    .

    : , . ,

    , .

    . ,

    ".2

    XIXII , , 1068 , : ; , , , ".

    3 ,

    ,

    . , , ,

    , ",

    1177 , , ".

    4 1146

    3000 1000 ".5 1170 , ,

    ".6

    . ,

    : , , , ,

    ".

    : , , , , , . . .

    , ".7

    , , ,

    .

    1 . . , . ., . 173, 173174, 167.

    2 , . I. . , . ., 1948,

    . 404.3 , . I. . , . ., 1950, . 114.* . . . . . ,

    ., 1950, . 137, 179.5 . . . . , ., 1949, . 328.6 , . XXV, . 78.7 XIVXVI .

    . , . ., 1950, . 16, 50.

  • 25

    ,

    , .

    : , , ; , . , . . .

    , ?".1 ,

    , ,

    . 1103 , ; 1111 ,

    .

    , , ,

    , ,

    . " ,

    , ,

    ( ", , ).

    , ,

    ,

    ,

    " . ,

    ,

    . ( ), : ( , . .) , ".

    2

    * **

    , ,

    . . ,

    ".3

    . . ,

    ,

    ", . . ,

    , ,

    .

    , 50 , , ,

    .

    ,

    , , 250 160 , ,

    , 160 , . ,

    , , ,

    , ,

    1 , . I, . 183.2 . . , . . , 1950, . 44.3 . : . . , . , 1947,

    . 4386.

  • 26 . .

    " , . . "

    .

    . .

    .

    , ,

    .

    , , ,

    50 , ,

    ? : , , (!?) , " ,

    1 . . 50

    , .

    ,

    , ,

    5060 ? , , , , .

    , , , , ,

    , , 70100 , , , ? , ,

    , ? , , ,

    . ,

    . ,

    , , .

    , ,

    ? , , ,

    , . .,

    ,

    , , .

    , ,

    " : : ".2 : , , , , ,

    ; , , , , ,

    ,

    .

    ,

    , . . .

    , ,

    , , ,

    180 , .

    , ,

    ", , , .

    1 . . . "

    , . 65, 66.2 . . , . . , . 166.

  • 27

    50 . , . .

    ; , , , " , ,

    , , ,

    ; 150 , , . .

    , , ,

    . ^ ,

    .

    . .

    , 25. 30 . , , ",

    1 , . . , .

    9 , . . 35.5 . ( ), , 15 ( 23 10 ) 570 , . . 38 . , . .

    . ,

    25 , , 9, 13 , 15, 23 (570:25= 22.8), .

    , ,

    . . .

    * **

    . .

    ,

    ,

    2 ; 1792 ", : . " .

    . . ( ) , , .

    , . . ,

    40 ( 40 , 33 ).

    . , ,

    " ,

    , ,

    . ,

    , , ,

    37 " . 37

    . . . , . 55.

  • 28 . .

    , 1627 , , . . .

    ",1

    .

    ,

    , , ,

    ,

    ,

    ( ). , ,

    ,

    .

    ",

    " , ,

    .

    , ( , , , , , ) . . 1111 : 5 ", . . . " , " ,

    " ;2 1185 : ", " , " , " ,

    ", " ,

    " , " , ",

    " .3 , ,

    ", ,

    , . ,

    1111 ", 1111 : ".

    ,

    ,

    . "

    ; , , " , , , ,

    , ( , 20 ").4 , ,

    ,

    ,

    , . , ,

    1111 . , , ,

    . ,

    .

    , , : , , ,

    1 . . , . ., 1950, . 7, 38,

    49.2 , . XXV, . 26.3 . . , . ., . 166169.4 , . 159.

  • 29

    " .1

    ,

    , .

    . , ,

    1116 , : , ,

    , 3 : , , " ,

    2 :

    ,

    , : , , . ,

    ".3

    , . .

    " ,

    1109, 1111,1116, 1120 . : 1111 1116 .

    , .

    1109 ., .

    , 1120 . , . 1185 . ".

    11

    . .

    ? . , XII , ,

    " , : " .

    . . ,

    , "

    ( ), " , , ",

    ", ". "

    ,

    , ( .: , , , , ).

    ,

    , . . .

    , ,

    , ,

    ,

    ( ) " ( , . .). 1 . . ,

    . . , 1950, . 203.2 . . . . . , . ., 1950,

    . 207.3 , . I, . 201.

    4 . . : 1) .

    . , . 1. . . , . , . ., 1947, . 108; 2) , . 133.

    8 , . I, . 315.

  • 30 . .

    ,

    , , ,

    ,

    ,

    .

    1

    , ,

    . , ,

    . . . " ( . 109) ,

    : , ".

    1111 1185 , , , ,

    , , ,

    . ,

    ,

    ( ) , 1200 ? , ,

    .

    , ,

    .

    1129 , , : .

    ,

    , ".2 ,

    1199 . . . . . . , ,

    . ,

    " .3 1201 ,

    ,

    , , ,

    . . .

    , ".4

    . . ,

    , ,

    , ? , 1792 " ,

    , ,

    .

    , ,

    , .

    ,

    , . . ,

    XVIII , ,

    , .

    ,

    1 , . I, . 336337.

    2 , . XXV, . 31.3 . . , . ., . 283.

    4 , . II, . 451.

  • 31

    ,

    ( 1111 ), .

    . .

    , , .

    , "

    ", ,

    ,

    " ",

    , , " .

    , ,

    .

    ,

    ,

    .

    ,

    ' .

    ,

    . , , 1096 : ,

    , , ,

    ".1 1216 ,

    : , , , ,

    : , . . . .

    . . .".2 , ",

    . , ,

    , ,

    . ,

    .

    , ,

    , : ; , ,

    , " .

    . ,

    , ,

    , ,

    , , ( ", ").

    ,

    ,

    , .

    , "3

    , , ,

    " ,

    : , .

    " ,

    1 , . I, . 170.

    2 , . XXV, . 113.3 . . , . ., . 167.

  • 32 . .

    , ,

    " .1

    . .

    . . . ,

    . .

    " : . ,

    25 ( . . 92, 117, 144). , ,

    . 50 ".

    2

    ,

    50, 68, 70 . , . .

    . . ,

    , ,

    . . .

    , ,

    .

    . . ,

    " ,

    , ,

    , ,

    " " ( ). , " "

    , , ,

    " , ".3

    , " " ",

    ,

    . , " ,

    ( "), . . ,

    .

    * **

    ,

    .

    , 1185 .

    ,

    23 "; : ".

    4

    , , . . ,

    1 , "

    , . : . . . " . . , 1951, . 4546.

    2 , 1949, 11, . 34.3 . . , . . , . 168, 169.

    , . 165, 173.

  • 33

    ",

    .

    " : , , , ".

    , ,

    ,

    ( ) . ,

    , , , ,

    , , , ,

    ,

    .

    , ,

    .

    , ,

    ,

    , , ,

    1

    ( 30 ). (325370 ) , ,

    " , ( "), , , , ( , , 1183 ).

    (23 , ) , (1 ), , , ,

    , .

    , 9 410 , 45.5 . , , ,

    , , ".2

    , ,

    , (2 ) , 50 , 40 . , (23 ), .

    4 . : . ,

    . : , ; , , ".

    : , . . ,

    ".3 .

    1 . 3. "

    ( . 72, 74).2 . . , . ., . 165.3 , . 166.3 , .XI

  • 34 . .

    " . ,

    ,

    , .

    " : , ,

    , .

    "

    .

    , "

    , . ,

    .

    ,

    ( "), . . 5060 , ,

    . , 260 ( ), " ,

    .

    . "

    , ; , " ,

    10 17 , , 1 , (2 3 ) , , , .

    , "

    , , 4 , 6 , . . 10 , , ". ,

    , " : ; ; , , ,

    ; , .

    .

    130 ( , , , , ) . , , , ,

    10 , 20 , 40 , 3 .

    , , ( 50 ) 300 . , .

    .

    " " " ( ., , " ,

    " ) , " " "; ,

    " (Zutiruk), . " " .

    , . 92.

  • 35

    ( ) ,

    .

    ,

    ,

    , .

    , ,

    , 50 40 , , ,

    . ( ). , , ,

    , ,

    , .

    ,

    , ,

    . ,

    ( ") ( . . . "), , .

    ,

    .

    : " ,

    , , , .

    ,

    ( , ) .1 , ,

    , , ,

    . , ,

    .

    " ,

    40 .2 ,

    20 ; ( ) ,

    , .