Ислам және оның жақсылықтарымен танысу

Итлам және пныо

жақтылықтасымен таныту

www.darulhijra.ru тайты

http://www.darulhijra.ru/

Итлам және пныо жақтылықтасымен таныту

بسم هللا الرحمن الرحيم

التعريف باإلسالم وحماسنو

بسم اهلل الرمحن الرحيم

احلمد هلل وحده والصالة والسالم على من ال نيب بعده

Баслық мақтау жалғыз Аллаһқа тән, пдан кейін ешқандай райғамбас

бплмайтын Мұхаммедке Аллаһтыо тәлемі мен талауаты бплтын.

Аллаһ Тағала Құсанда:

﴾ ﴿ الي وم أكملت لكم دينكم وأتمت عليكم نعمت ورضيت لكم اإلسالم دينا

"Бүгін тендесдіо діндесіоді тплықтаттысдым және нығметімді

тамамдадым. Спндай-ақ, тендесге Итлам дінін қпштар ұнаттым" (Ал-

Маида, 3),

ين عند اللو اإلسالم ﴿ ﴾ إنن الد

"Аллаһтыо қатында шынайы дін Итлам" (Али-‘Имсан, 19),

ر اإلسالم دينا ف لن ي قبل منو وىو ف اآلخرة من الاسرين ﴿ ﴾ ومن ي بتغ غي

"Кім Итламнан батқа дін іздете әтте пдан қабыл етілмейді де

ахісетте зиянға ұшысаушыласдан бплады" - деді. (Али-‘Имсан, 85)

Итлам: Аллаһқа таухидрен (Аллаһты біслеу) бпй ұтыну және Оған

итағат ету, әсі шисктен (Аллаһқа тесік келтісу) және пныо иелесінен аулақ

бплу.

Пайғамбасымыздыо дінге шақысуынан бұсын асабтасдыо

ақидаласы (тенім, нанымдесі) шиск еді. Имам Бухаси Абу Ража Әл

Ғутпсиден сиуаят етір былай дейді:

http://darulhijra.ru/kutub/2010-10-20-20-08-46/57-2010-10-09-11-09-01.html#_ftn2



ناه وأخذنا اآلخر فإذا ل مد حجرا ) جعنا كننا ن عبد احلجر فإذا وجدنا حجرا ىو أخي ر منو ألقي ناه عليو ن نا بو نا باللناة ف لب ( ج وة من راا ن ج

"Біз татқа құлшылық қылатын едік, егес пдан жақтысақ тат тауыр

алтақ пны лақтысыр, жақтытын алатын едік. Егес тат тарратақ

тпрысақты жиыр, біс қпй әкелір пныо үттіне түтін тауыр (тпрысақты

түтрен езір лай қылыр, лайдан мүтін жатар) тпны тауаф қылатын едік".

Ал жалры үмметтесдіо жағдайы райғамбасымыз келуінен бұсын

қандай бплғанын Аллаһ Тағала Құсанда былай дер баян етті:

﴾ وي عبدون من دون اللو ما ال ي ررىم وال ين ع م وي قولون ى الال عاؤنا عند اللو ﴿

"Олас Аллаһтан өзге өздесіне зиян не райда бесмейтін

нәстелесге құлшылық қылыр: "Олас Аллаһтыо қатында біздіо

шарағатшыласымыз" - дейді". (Юнут, 18)

﴾ والنذين اتنذوا من دونو أولياال ما ن عبدىم إالن لي قربونا إل اللنو زل ى ﴿

"Аллаһтан өзгені дпт тұтқандас: "Біз бұласға бізді Аллаһқа

жақындаттыстын дер қана табынамыз" - дейді. (Зүмәс, 3)

ا آباالنا واللنو * إننا جعلنا اللنيا ني أولياال للنذين ال ي منون ﴿ وإذا ف علوا فاحلة قالوا وجدنا علي قل أمر رب بالقسط *أمرنا با قل إنن اللنو ال يأمر بال لاال أ قولون على اللنو ما ال علمون

ين كما بدأكم عودون ﴾وأقيموا وجوىكم عند كل مسجد وادعوه ملصني لو الد

"Ратында шайтандасды иман келтісмейтіндесге дпт қылдық.

Олас қашан біс астыздық іттете: "Аталасымызды пты жплда тартық,

мұны бізге Аллаһ бұйысды" - дейді. (Мұхаммед ):"Шынында Аллаһ

астыздыққа бұйысмайды. Аллаһқа білмеген нәстелесіоді

айтатыодасма?", - де. (Мұхаммед ): "Раббым әділдікті бұйысды. Әсбіс

құлшылық пснында бет алыттасыоды тусалар, діндесіоді Аллаһқа

аснай птысыр, Одан тілеодес. Сендес баттарқы жасатқанындай және

пған қайтатыодас" де. (Аллаһ адам балатыныо) біс тпбын туса жплға

талды. Және біс тпбы да адатуға тиітті бплды. Өйткені плас Аллаһтан


өзге шайтандасды дпт тұтты да өздесін туса жплдамыз дер етертеді.

(Ағсаф, 27-30)

وجعلوا للنو منا ذرأ من احلرث واألن عام نصيبا ف قالوا ىذا للنو بزعم م ﴿

وىذا للركائنا فما كان للركائ م فال يصل إل اللنو وما كان للنو

﴾ ف و يصل إل ركائ م ساال ما كمون

"Олас Аллаһ жасатқан егіннен, малдан үлет қылады да, өз

пйласынша: "Бұл Аллаһтікі, бұл пстақтасымыздыкі" - деді. Спнда:

"Остақтасыныкі Аллаһқа жетрейді, ал Аллаһтікі пстақтасына жетеді"

- деді. Олас нендей жаман үкім беседі ". (Әнғам, 136)

Пайғамбасымыздыо тахих хадиттесі және райғамбаслық тасих

кітартасы тпндай-ақ, үмметтесдіо тасихын зесттеуші тенімді адамдас,

райғамбасымыз келуінен бұсын жес бетінде көртеген шиск түслесі

тасқалғанын айтады. Оласдыо кейбісеулесі рұттасға, бісеулесі қабісге,

бісеулесі күнге, айға, жұлдызға және тағы батқаласға табынатын еді. Спнда

райғамбасымыз пласды жалғыз Аллаһқа құлшылық етуге шақысды. Бұл

жайында Аллаһ Тағала Құсанда былай дейді:

يعا النذي لو ملك السنماوات واألرض ال إلو إالن ىو ﴿ قل يا أي ر ا النناس إن رسول اللنو إليكم ج﴾ يي وييت فآمنوا باللنو ورسولو الننيب األمي النذي ي من باللنو وكلما و وا نبعوه لعلنكم تدون

(Мұхаммед ): "Әй адамдас! Мен баслықтасыоа Аллаһтыо

елшітімін. Ол тпндай Аллаһ, жес мен көктіо иелігі Оған тән. Одан

батқа құлшылыққа лайықты ешкім жпқ. Ол тісілтеді де, өлтіседі.

Аллаһқа және пныо төздесіне тенген, жазу мен пқуды білмеген

Аллаһтыо елшітіне теніодес де пған есіодес, әсине туса жпл

табатыодас" - де" (Ағсаф, 158), және келеті аятта:

م إل صراط ﴿ كتاا أن زلناه إليك لتخرج النناس من الظرلمات إل النرور بإذن رب ﴾العزيز احلميد


...(Мұхаммед ): "Бұл Құсанды Біз таған адамдасды Раббыласыныо

(Аллаһтыо) сұқтатымен қасаоғылықтан үттем әсі мақтауға лайық

бплған Аллаһтыо нұслы жплына шығасуыо үшін түтісген кітар",

(Ибсаһим, 1) - дейді. Және Аллаһ Тағала:

﴾ وداعيا إل اللنو بإذنو وسراجا منريا * يا أي ر ا الننيبر إننا أرسلناك اىدا ومبلرا ونذيرا ﴿

"Әй райғамбас! Сөз жпқ, тені біс куә әсі қуантушы, еткестуші

етір және Аллаһқа пныо нұтқауымен шақысушы біс нұслы шысақ

түсінде жібесдік", (Ахзар. 45-46) және:

ين حن اال ﴿ ﴾ وما أمروا إالن لي عبدوا اللنو ملصني لو الد

"Олас (таухидке теткесі келетін) баслық діндесден бет бұсыр,

ықылатрен Аллаһқа құлшылық етулесіне бұйысылған", (Бәйинә, 5)

және батқа аятта:

﴾يا أي ر ا النناس اعبدوا ربنكم النذي خلقكم والنذين من ق بلكم لعلنكم ت نقون ﴿

"Әй, адам балаты! Спндай тендесді де тендесден бұсынғыласды

да жасатқан Раббыласыоа құлшылық қылыодас. Әсине тақтанған

бпластыодас", (Бақаса, 21) және келеті аятта да:

﴾ وق ى ربرك أالن عبدوا إالن إيناه ﴿

"Раббыо өзіне ғана ғибадат етулесіоді әміс етті", - дейді. (Итса,

23). Оты тияқты мағынадағы аяттас өте көр.

Аллаһ Тағала көртеген аяттасда мүшіктесдіо (Аллаһқа тесік қптушы) тесік келтісе және күріслік қыла тұса Аллаһты өздесініо жасатушыты әсі

сизықтандысушыты екенін білетіндесін айтты. Жпғасыдағы аяттасда

айтылғандай плас Аллаһтан өзгелесге тек қана пны өздесімен Аллаһтыо

асатындағы дәнекес дер құлшылық етті. Аллаһ Тағала бұл жайында былай

дейді:

﴾ وي عبدون من دون اللو ما ال ي ررىم وال ين ع م وي قولون ى الال عاؤنا عند اللو ﴿


"Олас Аллаһтан өзге өздесіне зиян не райда бесмейтін

нәстелесге құлшылық қылыр: "Олас Аллаһтыо қатында біздіо

шарағатшыласымыз" - дейді". (Юнут, 18).

Бұл мағынадағы аяттас өте көр, тпл аяттасдыо бісі:

من ي رزقكم من السنماال واألرض أمنن يلك السنمع واألبصار ومن يرج احلين من الميت ويرج قل ﴿ ﴾المينت من احلي ومن يدب ر األمر فسي قولون اللو ف قل أفال ت نقون

(Мұхаммед ): " (Оласдан) Сендесді атраннан және жесден кім

сизықтандысады? Құлаққа, көзге кім ие? Өліден тісіні, тісідін өліні

кім шығасады? Әс ітті кім игеседі?", — дер тұса. Олас: "Аллаһ" дейді.

"Ендеше Аллаһтан қпсықрайтыодас ма?", - де, (Юнут, 31) және:

﴾ ول ن سألت م منن خلق م لي قولنن اللنو فأ ن ي فكون ﴿

"Егес пласдан: "Оласды кім жасатты?" - дер тұсатао, әлбетте:

"Аллаһ" - дейді. Спнда қалай бұсылыр басады?" (Зұхсуф, 87).

Спнда райғамбасымыз тпоғы Итлам дінімен жібесілді. Бұл дін

жалғыз асабтас үшін ғана түтісілген дін емет, бұл баслық адамдас үшін

түтісілген дін. Пайғамбасымыз адамдасдыо пласды қасаоғылықтан

жасыққа шығасушыға ео қатты мұқтаж бплған уақытта жібесілді.

Бұл ұлық дін – Итлам діні. Ол бет негізге құсылған, бұл бетеуі пныо

сүкіндесі бплады. Ибн Омасдан (пласға Аллаһ сазы бплтын) сиуаят етілген

хадитте райғамбасымыз былай дейді:

الصنالةهلل و إيتاال ادة أن ال إلو إال اهللهلل و أن حممدا رسول اهللهلل و إقام : ب اإلسالم على ) ( الب يت الزكاةهلل و صوم رم ان و احل

"Итлам бет нәстеге құсылған: Аллаһтан батқа құлшылыққа лайықты

ешкім жпқ және Мұхаммед пныо елшіті, дер куәлік бесу, намаз пқу, зекет

бесу, Рамазанда псаза тұту және қажылыққа басу".


Аллаһтан батқа құлшылыққа лайықты ешкім жпқ және Мұхаммед

пныо елшіті дер күәлік бесу — пты тісектесдіо ео бісіншіті әсі ео

маоыздысағы. Адам пты ұлы төздесді айтуымен тысттай мұтылман бплыр

етертелте де, бұл пны тек тілмен айтыр тпнымен жеткілікті бплатын

құлшылық емет, кесітінше, пныо дәлел еткен нәстелесіне міндетті түсде

амал қылу уәжір бплады.

Бұл төздесдіо мағынаты: жалғыз Аллаһқа ықылатрен құлшылық етуді

және тек қана Аллаһ құлшылыққа лайықты, әсі пдан батқаға асналған

құлшылықтыо баслығы бекес екендігін білдіседі.

Спл тияқты бұл төздесдіо мағынаты Аллаһты және пныо елшітін

жақты көсуді талар етеді, ал бұл жақты көсу тек Аллаһқа ғана құлшылық

етуді және пныо елшітініо түннетіне есуді талар етеді. Аллаһ Тағала бұл

жайында былай дейді:

﴾قل إن كنتم تبرون اللو فا نبعون ببكم اللو وي غ ر لكم ذنوبكم واللو غ ور رنحيم ﴿

"(Мұхаммед ), пласға: "Егес тендес Аллаһты жақты көстеодес

маған ілетіодес. Спнда Аллаһ тендесді жақты көсір, күнәласіоді

жасылқайды. Өйткені Аллаһ ата жасылқаушы, есекше мейісімді" -

де.(Әли Ғымсан, 31)

Тағы пты төздіо талар қылатын нәстелесініо бісі: райғамбасымыз

бұйысған нәстеге бпй ұтыну. Аллаһ I Құсанда:

﴾ وما آ اكم الرنسول فخذوه وما ن اكم عنو فانت وا ﴿

"Сендесге райғамбас не бесте алыодас да, неден тыйта тпл

нәстеден тыйылыодас" - дейді. (Хашс, 7)

Бухаси мен Мутлим сиуят еткен тахих хадитте райғамбасымыз :


إليو منا أن يكون اهلل ورسولو أح ن : ثالث من كنن فيو وجد بنن حالوة األيان ) ) ...سواها

"Кімде пты үш нәсте бплта, тпл теберті иманныо ләззатын табады:

Оған Аллаһ және пныо елшіті баслығынан түйікті бплуы..." – деді.

Батқа хадитте райғамбасымыз :

( ال ي من أحدكم حتن أكون أح ن إليو من والده ولده و و النناس أجعني )

"Сіздесдіо ешбісеулесіоіз мен пған әкетінен де, балатынан да және

адамдасдыо баслығынан да түйіктісек бплмайынша иман келтісген

бплмайды" – деді.

Итлам сүкіндесініо екіншіті — намаз пқу. Бұл куәліктен кейінгі ео

маоызды сүкін. Өйткені намаз – дінніо тісегі және адамныо қиямет күні ео

бісінші тұсалатын амалы бплады. Егес намазы дұсыт бплта құтылады, ал

егес дұсыт бплмата өкінішке әсі зиянға ұшысайды. Намаз өзініо

белгіленген уақытында пқылатын ғибадат. Аллаһ Құсанда:

﴾ إنن الصنالة كانت على الم منني كتابا منوقو ا﴿

"Ратында, намаз мүміндесге белгілі уақытта расыз қылынды" –

деді. (Нита, 103)

Аллаһ Тағала бізге намазға тақ бплуымызды бұйысыр былай деді:

﴾ حافظوا على الصنلوات والصنالة الوس ى وقوموا للو قانتني ﴿

"Намаздасға, тпндай-ақ, пстаоғы намазға тақ бплыодас және

Аллаһқа бпй ұтынған түсде тұсыодас." (Бақаса, 238)

(Аллаһ Тағала бұл аятта намаздасға жалры тақ бплуды және пста намазға

(атс намазына) есекше тақтық қылуды бұйысды. Намазға тақтық қылу —

пласды өз уақытында, пныо шасттасын, сүкіндесін, намаздағы Аллаһтан

қпсқуды және баслық уәжіртесімен муттахабтасын өтеу. Намазға тақ бплу


теберті батқа ғибадаттасға тақтық қылу және жаманшылықтасмен күнәласдан

тыйылу райда бплады. Әтісете, пны Аллаһ мына төздесімен бұйысғанындай

псындата:

﴿ ﴾وقوموا للو قانتني

"Аллаһқа бпй ұтынған түсде тұсыодас".

Яғни, Аллаһтан қпсқыр, бпй ұтынған түсде тұсу. Бұл аятта Аллаһ Тағала

бізге намазда қиямға тұсуға және Оған бпйұтынуға бұйысды, әсі намазда

төйлеуден қайтасды. Бұныо баслығы намаздағы атықраушылықрен бплады.) (Ибн

Саъди тәртісі)

Аллаһ Тағала батқа аятта намазға жеоілдік білдісір, пны уақытынан

кешіктісген адамға қияметте азар уәде етілгенін айтты:

﴾ فخلف من ب عدىم خلف أضاعوا الصنالة وا نب عوا اللن وات فسوف ي لقون غيا﴿

"Оласдан (райғамбасласдан) кейін псындасына намазды қпйыр,

нәртілесіне есгендес келді. Олас жақында (қияметте) адатуласыныо

тазайын тастады", (Масям, 59) Спл тияқты келеті аятта да былай де айтты:

﴾النذين ىم عن صال م ساىون * ف ويل للمصلني ﴿

"Намздасын немқұсайлы пқитындасға нендей өкініш". (Мағұн, 4-

5)

Намаз — Итламныо және күріслік рен шисктіо асатын айысушы

белгі. Имам Мутлим өзініо "Сахих" атты кітабында Жәбисден (пған Аллаһ

сазы бплтын) сиуаят еткен хадитінде былай дейді:

Мен райғамбасымыздыо былай дегенін еттідім:

) إنن ب ني الرنجل وب ني اللرك والك ر رك الصنالة )

"Ратында адам және шисктіо рен күрісліктіо асатындағы

айымашылық – намазды таттау".


Бусайданыо (пған Аллаһ сазы бплтын) хадитінде райғамбасымыз :

( ن م الصنالة فمن رك ا ف قد ك ر ) ن نا وب ي الع د النذي ب ي

"Бізбен пласдыо асатындағы уәде – намаз, кім пны таттата кәріс

бплды" - деді. Бұл хадитті имам Ахмад және әһлі тунан (ИмамТисмизйи,

Абу Дауд, Ибн Мәжжа, Ән-Натайи) тахих итнадрен сиуаят еткен.

Намаз жамағатрен мешіттесде өтелуі тиіт, өйткені жамағатрен

өтелген намаздыо астықшылығы өте үлкен бплады. Ибн Омасдан (пласға

Аллаһ сазы бплтын) сиуаят етілген хадитте райғамбасымыз былай дейді:

( صالة الماعة أف ل من صالة ال ذ بسبع و علرين درجة )

"Жамағат намазы жеке намаздан жиысма жеті ете астығысақ".

Бухаси, Мутлим сиуаяты.

Пайғамбасымыз жамағат намазынан қалатын ескектесдіо үйлесін

өстер жібесуге ниеттенір былай деген деді:

ع النداال ف لم يأ و فال صالة لو إالن من عذر ) ) من

"Кімде кім азанды еттір намазға келмете, пныо үзісінен батқа

намазы намаз емет". (Бухаси, Мутлим сиуаяты. Бұл хадитті Ибн Мәжжа,

Дасуқұтнйи, Ибн Хиббан және Әл Хаким тахих итнадрен шығасған)

Бұл намаздыо жамағатта өтелуініо өте ұлы іт екендігін білдіседі.

Намаздыо тплық бплуыныо және пныо Аллаһтыо алдында қабыл етілуініо

бісі: пндағы қпсқыныш рен атықраушылық. Аллаһ Тағала Құсанда былай

дейді:

﴾النذين ىم ف صال م خا عون *قد أف لح الم منون ﴿

"Шынында иман келтісгендес құтылды. Олас тпндай мүміндес,

намаздасында (қпсқынышрен) іштей жалбасынады. (Муминун, 1-2)

Пайғамбасымыз намазын атығытрен пқыған адамға пны қайта пқуға

бұйысған.


Намаз — адамдас асатындағы теодіктіо, бауысмашылықтыо,

тәстіртіо, тпндай-ақ, баслықтасыныо біс бплыр жүздесін мұтылмандасдыо

қыблаты бплған қатиетті Қағбаға бұсатын көсініттесдіо бісі. Спндай-ақ,

намаз — райғамбасымыз айтқанындай муминніо сахаты әсі қуанышы:

) وجعلت ق رنة عي ف الصنالة )

" Меніо қуанышым намазда "

Пайғамбасымызды біс іт қината намазға тұсыр жәсдем тілейтін,

өйткені Аллаһ Тағала:

﴿ استعينوا بالصن والصنالة ﴾

"Сабыс және намазбен (Аллаһтан) жәсбем тілеодес!" - деді

(Бақаса, 153) және Біләлға(пған Аллаһ сазы бплтын) райғамбасымыз :

) أرحنا با يا بالل )

"Әй Біләл, бізді намазбен қуандыс" - дейтін еді. Өйткені мұтылман

адам намазға тұста өзініо жасатушыты Аллаһтыо алдында тұсады,

тпндықтан пныо жүсегі жібір, өзі тыныштық табады және дене мүшелесі

Аллаһқа бағынады, тпндай-ақ пл өзініо Раббыты әсі иеті Аллаһ бплғанына

қуанады.

Итлам сүкіндесініо үшіншіті — зекет бесу. Бұл жамағаттық өте биік

бплған, мүмін адам жұмтақтықрен сахымдылықтан және түйітреншілікрен

мұтылмандасдыо біс-бісіне көмектетулесінен бплған Итламныо биік

мақтаттасын тезінетін сүкін.

Бұл бісеудіо мал бесуімен астық бплатын немете пған сахмет

айтылатын іт емет, кесітінше, бұл тек қана пныо расыз ақыты. Өйткені бұл

— ақиқатында пған Аллаһтыо бесген малы. Аллаһ Құсанда:

﴾وآ وىم من منال اللنو النذي آ اكم ﴿

"Оласға Аллаһтыо тендесге бесген малдан бесіодес" (Нұс, 33),


أجر وأن قوا م آمنوا باللنو ورسولو وأن قوا منا جعلكم مرستخل ني فيو فالنذين آمنوا منكم ﴿ ﴾كبري

"Аллаһқа, елшітіне иман келтісіодес және тендесді пған ие

қылған нәстелесден (тиітті псындасға) жұмтаодас. Өйткені тпндай

тендесден иман келтісір, (тиітті псындасға) мал жұмтағандас үшін өте

ісі тыйлық бас"- деді. (Хадид, 7)

Құсанныо көртеген аяттасында зекет намазбен жақындаттысылыр

айтылған. Спндай-ақ, пныо маоыздылығы үшін Абу Бакс Сыддық (пған

Аллаһ сазы бплтын) кейбіс зекет бесуден бат тастқан асаб қабилаласына

(тайраласына) қасты күсетір былай деген:

( واهلل ألقا لنن من ف رنق ب ني الصنالة و الزنكاة )

"Аллаһқа тест! Намазбен зекеттіо асатын айысған адамға қасты

міндетті түсде күсетемін".

Спнда тахабилес (пласға Аллаһ сазы бплтын) пған тпл ітте ілеткен еді.

Аллаһ Тағала мал жұмтаудан тастынған адамға қатты азар уәде етті:

والنذين يكنزون الذنى وال نة وال ين قون ا ف سبيل اللو ف بلرىم بعذاا أليم ﴿ ﴾

"(Мұхаммед ), Спндай алтын, күмітті жиыр, пны Аллаһтыо

жплына жұмтамағандасды күйзелтуші азаррен түйіншіле". (Тәубе, 34)

Зекет бесу әсбіс мұтылманға малы нитабқа1 жетте уәжір бплады.

Зекет төлеудіо біс шасты — малға біс жыл айналу кесек.2 Бұл шастқа дәнді

1 Нитар — өлшем белгіті, мыталы хайуандасда түйеніо нитабы: бетеуден батталады, яғни

бет түйео бплта біс қпй бесуіо уәжір бплады. Сиыс баты птызға жетте біс жатас бұзау уәжір,

қысық бплта екі жатас, алрыт батта біс жаттық екі ескек бұқа, жетріт батта біс ескек, біс

ұсғашы тайынша, тектен батта екі ұсғашы екі жатас, тпқтанда біс жаттық үш тайынша, жүзде

екі біс жатас бұқа, біс екі жатас құнажын бесу уәжір бплады. Отылайша, жүз тпғыз батқа дейін

бесіледі, пдан әсі жүз пннан баттар әсбіс птыз батта (яғни 140) біс жаттық ескек немете ұсғашы

құнажын немете әсбіс қысық бат тиысда (яғни150) екі жатас ұсғашы құнажынды қптыр

птысады.


дақыл және жеміт жидек кісмейді. Өйткені пласға біс жыл айналмата да,

пласдыо зекеті ріткен уақытында шығасылады.

Зекет пған ақты бплған адамдасға бесіледі. Ол адамдасдыо түслесі

Құсанда Тәуде түсетінде айтылған:

ا والم لن ة ق لوب م وف الرقاا والغارمني وف سبيل ﴿ ا الصندقات لل قراال والمساكني والعاملني علي إنن﴾اللو وابن السنبيل فري ة من اللو واللو عليم حكيم

"Садақалас (зекеттес) Аллаһ тасарынан біс расыз: пл тек қана түгі

жпқ рақысласға, қплы тас міткіндесге, пны жинауға белгіленгендесге,

көоілдесін алатындасға, құлды азат етуге, бпсыштыласға, Аллаһ

жплына және жплда қалғандасға бесіледі. Аллаһ әс нәстені білуші,

хикмет иеті." (Тәубе, 60)

(Яғни, уәжір бплған зекет, бұған дәлел: өйткені тадақаны әсбіс адамға бесу

мұттахаб, әсі пны белгілі бісеулесге бесумен шектелмейді. Демек зекеттес

төбедегі айтылғандасға ғанан бесіледі, өйткені пл птыласмен шектелді, плас тегіз

түслі адамдас:

Бісіншіті мен екіншіті: рақыслас мен міткіндес. Бұлас бұл жесде бісдей

емет: рақыс міткіннен гөсі қажеттісек, өйткені Аллаһ Тағала бісінші

рақысласды айтты, Ол әсдайым ео маоыздыдан баттайды.

Пақыс дер еш нәстеті жпқ немете қажетініо кейбісеулесін ғана таба

алатын адамды айтады.

Қпйдыо нитабын алатын бплтақ, қысық баттан жүз жиысма батқа дейін біс қпй бесу

уәжір, жүз жиысма бісден екі жүзге дейін екі қпй, екі жүз бісден үш жүзге дейін үш қпй уәжір

бплады. Егес қпй баты үш жүзден атта, әсбіс жүз қпйда бісеу уәжір бплады, мытылы: 400-4, 500-

5,600-6.

Дәнді дақылға келтек, пныо талмағы 647 кг-ға жетте зекет уәжір бплады. Егес дәнді дақыл

табиғи тумен туғасылатын бплта, пныо пннан біс бөлігі, егес қплмен (мптпс, тағы т.т)

туғасылатын бплта, пннан 0,5-бөлігі бесіледі.

2 Мыталы: тенде жылдыо батында 40 қпйыо бас, тпл қпй жыл көлемінде азайта да, келеті

жылдыо батында 40 немете пдан да көр бплта, таған біс қпйды зекетке бесуіо уәжір бплады.


Міткін дер қажетініо кейбісеуін немете пдан көбісегін табатын, бісақ пл

тарқаны қажетіне тплық жетрейтін адамды айтады. Өйткені егес пныо

тарқаны қажетіне тплық жететін бплта, пл бай бплыр етертелетін еді.

Спндықтан пл екеуіне рақыслықтасы мен міткіндіктесін кетісетін зекет

малынан бесіледі.

Үшіншіті: зекетті жинауға белгіленгендес. Оласға баслық пты зекетке

қатытты жұмыттасды атқасғандас, яғни пны тақтағандас, пны зекет

төлушілесден алыр келетіндес, әкелінген малдасды бағатындас, пны

көтесушілес (тиеушілес) немете жазушылас және тағы тпл тияқты адамдас

жатады. Спндықтан пласға атқасған жұмыттасы үшін зекет малынан бесіледі

де, пл пласға жұмыт ақыты бплады.

Төтіншіті: көоілдесін алатындас. Оласға: Итламға келуі үміт етілетін

немете пныо зияны жетуден қпсқылатын, қауым пған бағынатын батшылас

жатады, немете мал бесумен пныо иманыныо күшеюі үміт етілетіндес немете

тпған ұқтаған адамдасдыо Итламға кісуі үміт етілетін адамдас жатады.

Спндықтан пласға көоілдесініо (дінге) бұсылуына және жақтылыққа жеткізетін

малдан бесіледі.

Бетіншіті: өздесін иелесінен азат етуге пласмен келітімге птысған құлдас.

Олас өздесін азат етуге жеткілікті мал іздейді, тпндықтан пласға зекеттен

бесіледі. Кәрілесдіо қплына түткен мұтылмандасды азат ету де птыған кіседі,

плас зекет малынан алуға батқаласынан көсе ақтысақ бплады. Спндай-ақ, бұған

жалры құлдасды азат ету де кіседі.

Алтыншыты: бпсыштылас. Олас екі түслі бплады: бісеулесі екі қауым

асатын түзеушілес. Мыталы, екі қауым асатында келітреушілік рен жамандық

бплта, пл адам екеуініо асатына түтір жағдайды түзеу үшін екеуініо бісеуіне

немете екеуіне де ақша бесуі. Спл үшін пныо пты амалында белтенділігі асту үшін

және әзімділігі мықтысақ бплуы үшін, егес пл бай бплта да пған зекеттен нетібе

қылынады. Екіншіті: өзі үшін қасыз алған, кейін пны өтеу пған ауыс бплған

адамдас, пласға тпл қасыздасын өтеуге жеткілікті мал бесіледі.

Жетіншіті: Аллаһ жплында күсетушілес. Олас өз есіктесімен шыққан,

пласға мемлекет тасарынан айлық ақша тағайындалмаған адамдас. Оласға

көоілдесі тплыр, іттесін тплық атқасуласы үшін қажетті қасужасақ, көлік

немете өзіне әсі жан ұяатына қажетті нафақаныо құны бесіледі.


Кейбіс фиқһ ғұламаласы: "егес кәтір қылуға қадіслі бплған адам білім талар

қылуға шықта, пған зекет малынан бесіледі, өйткені білім талар ету Аллаһ

жплында күсетуге жатады,” - дейді. Спндай-ақ, рақыс адамға өзініо расыз

қажылығын өтеуі үшін зекеттен бесуге бплады дейді, бісақ бұл төзді қасаттысу

кесек.

Сегізіншіті: жплда қалғандас. Олас қасажаты бітір, бөтен елде қалған

адамдас. Оласға зекеттен пласды елдесіне жеткізетін нәсте бесіледі.) (Ибн

Саъдйи тәртісі)

Итламныо төстінші тісегі — Рамазан айында псаза ұттау.

Аллаһ Тағала айтады:

﴾ يا أي ر ا النذين آمنوا كت عليكم الصيام كما كت على النذين من ق بلكم لعلنكم ت نقون ﴿

"Әй иман келтісгендес! Сендесден бұсынғыласға расыз

қылынғандай тендесге де псаза расыз қылынды." (Бақаса, 183)

Осаза — мұтылманды тесіт қылықтас мен шаһуаттасдан өзін ұттай

білуге шыодайды. Әсі пныо дентаулыққа, ішкі жан дүниеге келтісес

райдаты псатан зпс. Оты асқылы мұтылман біснеше күндер тамақтыз,

тутыз аш жүсген мұтылман бауысласыныо қажетін тезінеді. Бүгінгі таода

пты жағдай Афсикада кейбіс-кейбіс мұтылмандасдыо батында бплыр

жатқан пқиға.

Рамазан айы — айласдыо ео абзалы. Аллаһ Тағала Құсанды пты айда

түтісді. Аллаһ Тағала былай дейді:

﴾ ر رم ان النذي أنزل فيو القرآن ىد للنناس وب ي نات من ا د وال رقان ﴿

"Рамазан айы тпндай біс ай, пл айда адам балатына туса жпл және

(ақ рен қасаны) айысатын делел түсінде Құсан түтісілді." (Бақаса, 185)

Егес псаза ұттаушы псазатын иманмен, тауар үмітімен ұттата өткен

күнәласы кешісіледі.

Абу Һусайсадан (пған Аллаһ сазы бплтын) жеткен тахих хадитте

Аллаһтыо елшіті айтады:


من صام رم ان إيانا و احتسابا غ ر لو ما قدنم من ذنبوهلل من قام رم ان إيانا و احتسابا غ ر ) غ ر لو ما قدنم من لو ما قدنم من ذنبو و من قام ليلة القدر إيانا و احتسابا

(ذنبو

"Кім Рамазанда иманмен және тауар үмітімен псаза ұттата, өткен

күнәласы кешісіледі. Кім Рамазанда иманмен, тауар үмітімен түнгі

намазға тұста, өткен күнәләсі кешісіледі және кім Қадіс түнін иманмен,

тауар үмітімен өткізте өткен күнәласы кешісіледі." (Бухаси, Мутлим)

Осаза ұттаушы псаза күндесінде ғайбат, өтек, бпт төздесден аулақ

бплуы кесек. Спндай-ақ, өзге де хасам іттесден тақ бплыр, псазатын

тақтауы уәжір.

Рамазанда Құсан пқу, Аллаһты етке алу, ғибадатты көбейту және

тадақа бесу түннет амалдасына жатады.

Итламныо бетінші тісегі — қажылық қылу.

Аллаһ Тағала айтады:

﴿ وللو على النناس ح ر الب يت من است اا إليو سبيال ﴾

"Адамдасдан жплға шаматы келетіндесіне, Аллаһ үшін Қағбаны

зиясат етулесі (қажылық қылуласы) расыз етілді." (Али ‘Имсан, 97)

Қажылық рен Ұмса адамға өмісінде біс сет псындауы расыз

қылынған.

Бұл екі ғибадат — ақылы дұсыт, кәмілетке жаты тплған,

бпттандықтағы, шаматы келетін мұтылмандасға расыз бплады. Кәмілетке

жаты тплмаған бала да қажылықты пдындауына бплады, бісақ пныо

мпйнынан пл екуініо расыздығы түтрейді. Егес әйелдіо қажылықта немете

Ұмсада пны қадағалар жүсетін махсамы бплмата, пған расыз етілмейді.

Себебі, Аллаһтыо елшіті тахих хадитте әйелдіо махсамтыз тарасға

шығуынан қайтасған.



Мұтылмандас қажылыққа дүниеніо түкріс-түкрісінен келір

жиналады. Олас әс-түслі ұлттасдан, бөлек-бөлек тілдесден бплта да, біс

киім киір, біс жесде тұсыр, баслығы біс ғибадатты псындайды. Үлкен мен

кішініо, бай мен кедейдіо, қаса мен ақтыо асатында Аллаһ Құсанда

айтқандай теодік, ешбіс айысма жпқ:

يا أي ر ا النناس إننا خلقناكم من ذكر وأن ى وجعلناكم عوبا وق بائل لت عارفوا إنن أكرمكم عند اللنو ﴿﴾أ قاكم

"Әй адамдас! Шүбәтіз тендесді біс ес, біс әйелден (Адам, Хауадан)

жасаттық. Спндай-ақ, біс-бісіоді тануласыо үшін тендесді ұлттас,

сулас қылдық. Шынында, Аллаһтыо алдында ео құсметтілесіо — ео

тақуалыласыо." (Хұжысат, 13)

Қажылығы қабыл бплған кітініо тыйлығы, Аллаһ әзіслеген жәннәті

бплады. Бұған дәлел Абу Һусайсаныо (пған Аллаһ сазы бплтын) хадиті:

رور لي لو جزاال إالن الننة ) ن ما واحل ر المب (العمرة إل العمرة ك نارة لما ب ي

"Ұмса келеті ұмсаға дейінгі күнәласға кәффәсат, ал қабыл бплған

қажылықтыо жәннәттан өзге тыйы жпқ." (Бухаси, Мутлим)

Сахих Бухасиде райғамбасымыздыо былай дегені сиуаят етілді:

﴿ من ح ن للنو ف لم ي رفث ول ي سق رجع كي وم ولد و أمرو ﴾

"Кім Аллаһ үшін балағат төз айтрай, ратық іт іттемей қажылықты

псындата, анатынан туған күніндей күнәдан рәк қайтады."

Кейбіс амалдас Итламныо тісегі бплмағанымен, тісегі ітреттет

мұтылмандас асатында псындалуы расыз етілген. Оласдыо бісі:

жақтылыққа шақысыр, жамандықтан қайтасу. Аллаһ Тағала бұл үмметті

адамдасдыо игілігі үшін шығасылған жақты үммет дер тираттар былай

деді:

ون عن المنكر و منون باللو ﴿ ر أمنة أخرجت للنناس أمرون بالمعروف و ن ﴾ كنتم خي


"Сендес адам балаты үшін жақтылықты әміс етір, жамандықтан

тыятын, тпндай-ақ, Аллаһқа тенетін хайыслы үммет бплыр

шығасылдыодас." (Али ‘Имсан, 110)

Бұсынғы өткен адамдас: "Кім хайыслы үммет бплуды қалата, пныо

шасты – жақтылыққа бұйысыр, жамандықтан қайтасу," - деген.

Мұтылмандас көоіл бөлуі міндетті бплған, маоызды іттесдіо бісі:

Аллаһ жплында күсету. Бұл мұтылман абыспйына, Аллаһтыо төзі жпғасы

бплуға, мұтылмандасдыо птаны қпсғалуына ықрал етеді. Ибн Омасдан

(пған Аллаһ сазы бплтын) жеткен хадитте райғамбасымыз былай дейді:

الصنالة وي وا أمرت أن أقا ل النناس حتن يل دوا أن ال إلو إالن اهلل وأنن حممندا رسول اهلل ويقيموا ) ( وحساب م على اهلل الزنكاة فإذا ف علوا ذلك عصموا م دماالىم وأموا م إال ق األسالم

"Адамдасмен плас Аллаһтан батқа құлшылыққа лайықты ешкім

жпқ және Мұхаммед пныо елшіті дер күәлік етулесіне дейін және плас

намаз пқыр, зекет бесулесіне дейін күсетуге бұйысылдым. Егес плас птыны

іттете - тек Итлам ақыты бплмата - менен малдасы мен жандасын тақтар

қалады, пласдыо етебі Аллаһтыо құзысында."

Мұғаз ибн Жәбәлдан сиуаят етілген хадитте райғамбасымыз r :

( رأس األمر اإلسالمهلل وعموده الصنالةهلل وذروة سنامو ال اد ف سبيل اهلل )

"Іттіо баты — Итлам, тісегі — намаз, шыоы — Аллаһ жплында

күсету", - деді.

Мұтылмандас Абу Бакс Сыддыққа (пған Аллаһ сазы бплтын) байғат

бесгеннен кейін, пл кіті өзініо айтқан хұтбатында: "Аллаһ жплындағы күсетті

таттаған қауымды Аллаһ қпслыққа батысады," - деді.

Аллаһ жплында күсету асқылы ақиқат пснар, батыл жпйылады және

Аллаһтыо шасиғаты жүзеге атысылады, тпндай-ақ мұтылмандас әсі

пласдыо птандасы дұшрандасыныо айлаласынан тақталады.


Итлам діні — Аллаһ адамдасды тпған тәйкет қылыр жасатқан фитсат

(жасатылған бас бплған) діні. Ол бұдан бұсынғы елшілес мен

райғамбасласдыо шақысғаны, өйткені әс райғамбас өз қауымын пласдыо

мұтылман бплуласы үшін птыған (Итламға) шақысған. Аллаһ Тағала

Рахманныо түйіктіті, райғамбасласдыо әкеті Ибсахим жайында өзініо

ұлық кітәбі Құсанда былай дейді:

ن يا وإننو ف اآلخرة لمن ناه ف الدر ﴿ ومن ي رغ عن ملنة إب راىيم إال من س و ن سو ولقد اص ي ووصنى با إب راىيم بنيو وي عقوا يا ب ن * إذ قال لو ربرو أسلم قال أسلمت لرا العالمني * الصناحلني

ين فال تو نن إال وأن تم مسلمون ﴾ إنن اللنو اص ى لكم الد

"Өзін білмеген ақылтыздан батқа кім Ибсаһимніо жплынан бет

бұсады? Ратында, пны дүниеде таодадық, әсі пл ақісетте игілесден

бплады. Раббыты пған: "Бпй ұтын!" – деген кезде пл: "Бүкіл әлемдесдіо

саббытына бпй ұтындым", – деді. Ибаһим бұны ұлдасына өтиет етті

және Яъқұб та :"Әй ұлдасым! Әсине, Аллаһ тендес үшін пты дінді

ұнатты, тпндықтан тендес нағыз мұтылман бплыр өліодес!", – деді."

(Бақаса, 130-132)

Аллаһ Тағала елшітін пты ұлық дінмен жібесді. Дегенмен, кітар

иелесі (яһуди мен хситтяндас) өздесіне бесілген Таусат рен Інжілді

бұсмалар, өзгесткеннен кейін надандықта, адатуда қалды. Нәтижеде

Құсайш кәріслесімен біс тар бплыр Мұхамметке және пныо дініне қасты

шықты. Әтісете, яһудилес өз кітартасы асқылы Мұхаммедті тплық

тануласымен әсі пған есгетуге және пған иман келтісуге

бұйысылғандасымен қатас пған қасты келді. Бұл жайында Аллаһ Құсанда

былай дейді:

ناىم الكتاا ي عرفونو كما ي عرفون أب ناالىم ﴿ ﴾النذين آ ي

"Біз пласға кітар бесгедес Мұхаммедті өз ұлдасын танығандай

таниды". (Бақаса, 146)

Абу һусайсадан (пған Аллаһ сазы бплтын) сиуаят етілген хадитте

райғамбасымыз :



والنذي ن حممند بيده ال يسمع ب أحد من ىذه األمنة ي ودي وال نصران ن يوت ول ي من )(بالنذي أرسلت بو إالن كان من أص اا الننار

"Мұхаммедтіо жаны пныо қплында бплғанмен ант етемін: "Оты

үмметтіо бісеуі – яһудйи бплта да, натсанйи бплта да – мен пнымен

жібесілген дінді еттір, пған иман келтісмей өлте, тпзаққа кіседі" - деді.

(Сахих Мутлим)

Спл теберті райғамбасымыз Мединеге келір, псналатқаннан кейін

тпл уақыттағы ратшаласға хат жібесір, пласды қасаоғылықтан жасыққа

шығасу үшін Аллаһтыо дініне шақысды.

Ақиқатта птыны Рибъи ибн Амс (пған Аллаһ сазы бплтын)

Пастыласдыо әткес батшыты пдан: "Седес кімтіодес?" - дер тұсағанда, пған

қытқаша былай дер баяндады: "Бізді Аллаһ қалаған адамын ренделесдіо

құлшылығынан жалғыз Аллаһқа құлшылық етулесіне, дүниеніо таслығынан

ақісеттіо кеодігіне және діндесдіо қиянаттасынан Итламныо әділдігіне

шығасуымыз үшін жібесген қауымбыз."

Бұл — іттесді сетке қпятын және адам балатын дұсыт бағытқа

бағыттайтын дін. Дұсыт бағыт — пл Аллаһты біслеу, пныо райғамбасласын

саттау және пласға иман келтісу, тпндай-ақ райғамбаслас шақысған

Аллаһтыо таухидіне әсі пған бпй ұтынуға шақысу.

Яһудилес мен хситтяндас біс-бісіне қасама-қайшы бплған екі жақтан

адатты:

- Яһудилес райғамбасласдыо құқын жесге тартар, кейбісін өлтісді,

кейбісін пласға лайық бплмаған тираттасмен тираттады.

- Хситтяндас Итаны шектен тыт дәсіртер, Аллаһты үшеудіо

үшіншіті деді.

Итлам келір хақ рен батылды айысыр, шектен тыт кетрейтін және

кемшілік те қылмайтын псташа әділдікті пснатты. Аллаһ бұл жайында

былай дейді:

﴾ وكذلك جعلناكم أمنة وس ا لتكونوا داال على النناس ويكون الرنسول عليكم يدا ﴿


"Отылайша тендесді адамдасға куә бплуласыо, тпндай-ақ

райғамбасласдыо тендесге күә бплуласы үшін (астық, кемтіз) псташа

біс үммет қылдық." (Бақаса, 143)

Аллаһ Тағала кітар иелесін астық кетуден қайтасыр, пты үмметті

пласдыо жплдасымен жүсуден тақтандысыр:

﴿ يا أىل الكتاا ال غلوا ف دينكم وال قولوا على اللو إالن احلق ﴾

"Әй, кітар иелесі! Діндесіоде астық кетреодес. Аллаһқа

байланытты тек шындықты айтыодас!" – деді.

Бухаси өзініо "Сахих" атты кітабында Омас ибн Хаттабтан (пған

Аллаһ сазы бплтын) райғамбасымыз былай дегенін сиуаят етті:

ا أنا عبد اللنو ورسولو , ال رون كما أ رت الننصار عيسى ابن مري ) (فإنن عبد اهلل : ف قولوا ورسولو

"Мені хситтяндас Мәсям ұлы Итаны шектен тыт дәсіртегендей

дәсіртемеодес, мен тек Аллаһтыо құлымын, тпндықтан: Аллаһтыо құлы

әсі елшіті деодес!".

Ибн Аббаттыо (пған Аллаһ сазы бплтын) хадитінде райғамбасымыз

былай деді:

ا أىلك من كان قبلكم الغلور ف الدين) ين فإنن ( إياكم والغلون ف الد

"Дінде астық кетуден тақ бплыодас! Сендесден бұсынғыласды дінде

астық кету құсдымға арасған." (Натаи, Ибн Маджа, Ибн Хиббан)

Итлам дінініо жақтылықтасы өте көр, пласды танар шығу мүмкін

емет. Қалайша плай бплмайды? Өйткені, бұл — баслық нәстені білуші,

тплық хикмет әсі қайтасылмайтын дәлелдес пған тән бплған Аллаһтыо

діні. Ол баслық өзініо тағдыслаған және бұйысған іттесінде, тпндай-ақ өз

ренделесіне шасиғаттаған іттесдіо баслығында зпс білім әсі тплық хикмет

иеті. Спндықтан қандай біс жақтылық бплматын, райғамбасымыз тпған


шақысыр, пны үмметіне баяндар бесді, тпл тияқты қандай біс жамандық

бплматын, үмметін пдан еткестір кетті.

Абдуллаһ ибн Амс ибн Аттан (пған Аллаһ сазы бплтын) сиуаят

етілген хадитте райғамбасымыз :

ما ب عث اهلل من نيب إالن كان حقا عليو أن يدلن أمنتو على خري ما ي علمو م و ي نذرىم رن ما )(ي علمو م

"Аллаһ қай біс елге райғамбас жібесген бплта, пған өз үмметіне өзі

білген жақтылықты үйсетуі және өзі білген жамандықтан еткестуі

міндет бплды." - деді.

Абу Һусайсадан (пған Аллаһ сазы бплтын) сиуаят етілген хадитте

райғамбасымыз былай дейді:

ا بع ت ألتم ) ( األخالق مصالح إنن

"Мен жақты мінез-құлықты тплықтысу үшін жібесілдім". (Сахих

итнадрен Имам Ахмадтыо "Мутнад" атты кітабында келді)

Сөз тпоы:

Бүгінгі күнде кәріс, мүшсік және кітар иелесініо Итламға тпр-тпр

бплыр кісір жатқанын байқар жүсміз. Бұл батқа діндесдіо және әс түслі

фәлтафаласдыо адамдас үшін бақыт әкелмейтіндігіне, пласдыо көоілдесін

тплтысмайтындығына, тпндай-ақ адамды сахат өмісге жеткізе

алмайтындығына дәлел бплады. Мұтылмандасға пты үмметтесді Аллаһтыо

дініне шақысу үшін пласдыо асатында белтенді әсекет қылуласы міндет

бплады. Отыған кісітуден бұсын өзіміз жүсітімізде, білімімізде Итламға

бпй ұтынуымызды ұмытрауымыз кесек. Өйткені адамзат пласды

қасаоғылықтан жасыққа шығасушыласға өте мұқтаж.

﴿ ومن أحسن ق وال منن دعا إل اللنو وعمل صاحلا وقال إنن من المسلمني ﴾

"Шын, мен мұтылманмын" - дер, Аллаһқа шақыса птысыр ізгі іт

іттеген кітіден төз тұсғытынан кім жақты бпла алады?" (Футтилат, 33)


Аллаһ баслығымызды жақтылыққа шақысушыласдан қылтын,

баслығымызға білім бесір, дінге біліммен дағуат етуге нәтір еттін!

Шындығында, бұныо баслығы Аллаһтыо қплында және Ол птыныо

баслығына қадіслі.

Пайғамбасымыз Мұхаммедке, пныо жан ұятына және тахабаласына

Аллаһтыо тәлемі мен талауаты бплтын!

Ислам және оның жақсылықтарымен танысу

Documents