4 ÎÁÅÊÒÈÂ

Ïåòúê, 17 äåêåìâðè 2004 ãîäèíà. Íàé-áóð-

íèòå äåáàòè â Áðþêñåë. Îáñúæäà ñå êàíäè-

äàòóðàòà íà Òóðöèÿ. Ñëåä òåæêè äèñêóñèè Åâ-

ðîïàðëàìåíòúò è Åâðîêîìèñèÿòà êàçâàò "äà",

íî ïîñòàâÿò óñëîâèå çà ôèíàëíàòà ïðàâà: Òóð-

öèÿ äà ïðèçíàå Ðåïóáëèêà Êèïúð. Îïîçèöèîí-

íèÿò ëèäåð Äåíèñ Áàéêàë ïðèòèñêà Ðåäæåï

Òàéèï Åðäîãàí äà íå ïðèåìà óíèçèòåëíè óñëî-

âèÿ. Íà 18 äåêåìâðè "Äæóìõóðèåò" öèòèðà ãå-

íåðàëíèÿ ñåêðåòàð íà ÎÎÍ, êîéòî îáâèíÿâà

ÅÑ çà ñúçäàäåíîòî ïîëîæåíèå - â êðàéíà ñìåò-

êà ïðèåìàíåòî íà Êèïúð çà ïúëíîïðàâåí ÷ëåí

íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ñå ïðåâúðíà â äúëãîñ-

ðî÷íî ïðåïÿòñòâèå çà íàìèðàíå íà ñïðàâåä-

ëèâî ðåøåíèå íà Êèïúðñêèÿ âúïðîñ.

Íà 19 äåêåìâðè â Èòàëèÿ, Ìèëàíî, Ñåâåð-

íàòà ëèãà, êîÿòî ó÷àñòâà â äÿñíîöåíòðèñòêîòî

ïðàâèòåëñòâî íà Ñèëâèî Áåðëóñêîíè îðãàíè-

çèðà äåìîíñòðàöèÿ ñðåùó ðåøåíèåòî íà ÅÑ.

Äåñåòêè õèëÿäè ðàçìàõâàò çíàìåíöà, íà êîè-

òî ïèøå "Âëèçàíåòî íà Òóðöèÿ â Åâðîïà å ãîë-

ÿìà ãðåøêà", "Òðîÿíñêè êîí â ñúðöåòî íà Çà-

ïàäà". Íà ñâîé ðåä Íèêîëà Ñàðêîçè, ëèäåð íà

óïðàâëÿâàùàòà âúâ Ôðàíöèÿ ïàðòèÿ ÞÌÏ êàç-

âà: "Äîñåãà áåç êîëåáàíèÿ áÿõà ïîêàíåíè Áúë-

ãàðèÿ è Ðóìúíèÿ çà ÷ëåíñòâî ïðåç 2007 ã., êàê-

òî è Õúðâàòèÿ. Àêî ïðèñúåäèíèì Òóðöèÿ, êàêâî

ùå êàæåì óòðå íà äðóãèòå ñðåäèçåìíîìîð-

ñêè ñòðàíè - Àëæèð, Ìàðîêî è Òóíèñ?"

Áðèòàíñêèÿò "Îáçúðâúð" ïîãëåæäà ïîä äðóã

úãúë ñúáèòèåòî: "Êàðñ å åäèí ìàëúê ãðàä, îò

êîéòî ìîæå äà áúäàò âèäåíè ãðàíèöèòå íà Òóð-

öèÿ ñ Àðìåíèÿ è Ãðóçèÿ. Àêî ïðåãîâîðèòå ìåæ-

äó Àíêàðà è ÅÑ ñå îêàæàò óñïåøíè, òåçè ãðà-

íèöè ùå ñôîðìèðàò èçòî÷íèÿ êðàé íà Åâðîïåé-

ñêèÿ ñúþç... Æèòåëèòå íà Êàðñ ñå íàäÿâàò, ÷å

÷ëåíñòâîòî íà ñòðàíàòà â ÅÑ ùå íàêàðà ïðà-

âèòåëñòâîòî îòíîâî äà îòâîðè ãðàíèöàòà ñ Àð-

ìåíèÿ..."

Áëèçêè íà òåçè âúïðîñè ñå ÷óõà è â áúëãàð-

ñêîòî ìåäèéíî ïðîñòðàíñòâî. Ïî-ñëàáî èëè íè-

êàê îáà÷å áå çàñåãíàò êðàéíî âàæíèÿò âúïðîñ

çà òåæêîòî íàñëåäñòâî íà Òóðöèÿ. Êþðäñêèÿò

âúïðîñ íà ïúðâî ìÿñòî. È íà âòîðî - àðìåíñêèÿò

ãåíîöèä. Âïðî÷åì, ôðåíñêèÿò ïðåçèäåíò Æàê

Øèðàê ïðåäóïðåäè, ÷å ôðàíöóçèòå ìîãàò äà êà-

æàò "íå" íà òóðñêîòî ÷ëåíñòâî â ÅÑ, àêî Àíêà-

ðà íå ïðèçíàå òîçè ïîçîðåí ôàêò...

Åâðîïåéöèòå î÷àêâàòÒóðöèÿ äà ñïå÷åëèñúðöàòà è óìîâåòå èì

"Îáåêòèâ" ñå îáúðíà êúì äâàìà àðìåíñêè èíòåëåê-

òóàëöè ñ âúïðîñà ñëåä êàòî Òóðöèÿ ïîëó÷è äàòà çà çà-

ïî÷âàíå íà ïðåãîâîðèòå ñ ÅÑ, êàêâè ñà âàøèòå î÷àêâà-

íèÿ?

Êåâîðê ÑÀÐÀÔßÍ,

èçäàòåë è ãëàâåí ðåäàêòîð

íà âåñòíèê "Àðìåíöè":

Ñ÷èòàìå, ÷å Òóðöèÿ òðÿáâà äà íàïðàâè

ðàâíîñìåòêà âúâ âðúçêà ñ àðìåíñêèÿ ãåíî-

öèä è òàçè ðàâíîñìåòêà äà ñòàíå ïóáëè÷íî

äîñòîÿíèå íà âñè÷êè öèâèëèçîâàíè ñòðàíè â

ñâåòà. Ïðåäè äà âëåçå â Åâðîïåéñêèÿ ñúþç,

Òóðöèÿ òðÿáâà äà ïðèçíàå ãåíîöèäà. À öå-

íàòà íà ïðîøêàòà å ìíîãî ãîëÿìà è íå áèâà

â íèêàêúâ ñëó÷àé äà áúäå ôîðìàëíà. Ðàç-

êàéâàéêè ñå, ïðèçíàâàéêè àðìåíñêèÿ ãåíî-

öèä, Òóðöèÿ ñàìà ìîæå äà îïðåäåëè ñâîåòî

áúäåùå ñðåä öèâèëèçîâàíèòå åâðîïåéñêè

äúðæàâè. Çà ãîëÿìî ñúæàëåíèå, ìíîãî ñòðà-

íè ïðèçíàõà çà ãåíîöèä òîâà, êîåòî òÿ íàï-

ðàâè ñ àðìåíöèòå â íà÷àëîòî íà 20-òè âåê, à

Áúëãàðèÿ íå å ñðåä òÿõ. Ïðåäè âðåìå, â îá-

ðúùåíèå äî ïàðëàìåíòà ÷ðåç íàøèÿ âåñòíèê

íàïèñàõ, ÷å êàòî ñúþçíèê ñ Òóðöèÿ ïî âðå-

ìåòî íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà, ñòðàíàòà

íè å äëúæíèöà - äëúæíà å äà èìà ïîçèöèÿ.

Ñïîìíÿì ñè ïðåäè âðåìå êàê ìè êàçâàõà

"Çàùî äà ñè ðàçâàëÿìå äîáðèÿ êîìøóëóê?",

à ñëåä òîâà çàïî÷íà ò.íàð. âúçðîäèòåëåí ïðî-

öåñ...

Èñòîðè÷åñêèòå èñòèíè òðÿáâà äà èçëèçàò

íàÿâå, çà äà èìà ìèð. Çàäúëæåíè ñìå ìîðàë-

íî èäíàòà ïðîëåò, êîãàòî ñå îòáåëÿçâà Äåíÿò â

ïàìåò íà æåðòâèòå íà ãåíîöèäà, äà ïîèñêàìå

îòíîâî îò áúëãàðñêèÿò ïàðëàìåíò äà âçåìå îò-

íîøåíèå êúì òîâà äåÿíèå. Ìèñëÿ, ÷å ðàíî èëè

êúñíî òîâà ùå ñòàíå.

Âàðòàíóø ÒÎÏÀÊÁÀØßÍ,

ãëàâåí ðåäàêòîð íà âåñòíèê "Åðåâàí":

Ìíîãî íàòîâàðåí ñ èñòîðè÷åñêî è ïîëè-

òè÷åñêî ñúäúðæàíèå âúïðîñ, çà äà áúäå äà-

äåí åäíîçíà÷åí îòãîâîð. Âñÿêà åäíà äúðæà-

âà, îáèòàâàùà òåðèòîðèÿòà íà Ñòàðèÿ êîíòè-

íåíò èìà ïðàâîòî äà ñòàíå ÷àñò îò îáùîòî

ñåìåéñòâî, íàðå÷åíî Åâðîïåéñêè ñúþç. Íî

òîâà îçíà÷àâà äà ïðèåìå â îïðåäåëåíà ñòå-

ÎÁÅÊÒÈÂ 5

Æàíèíà ÄÐÀÃÎÑÒÈÍÎÂÀ

Ïðåäè âðåìå åäíî ìîì÷å - òóð÷èí îò ðóñåíñêèòå ñåëà - ìå ïîïèòà êàòî

ìíîãî ðàçáèðàì îò êèíî, äà ñúì ìó êàæåëà çàùî òîëêîâà ÷åñòî ïóñêàëè

ïî òåëåâèçèÿòà "Âðåìå ðàçäåëíî". "Çà äà ðàçïëàêâàò ìàéêà ìè, çàòóé ëè,"

ãíåâåøå ñå òîé. Íà íåãî õè÷ íå ìó ïóêàëî çà îíîâà ðàçäåëíî âðåìå, àìà

ìàéêà ìó âñå ïëà÷åëà. Èíà÷å áèëè îò òóðöèòå, êîèòî òðúãíàëè íà "ãîëÿìà

åêñêóðçèÿ", íî íå ïðîêîïñàëè è ñå âúðíàëè. "Íå ðàçáèðàì ÷àê òîëêîâà îò

êèíî è íÿìàì îòãîâîð íà âúïðîñà," ìó, êàçàõ òîãàâà. Äíåñ ñè ìèñëÿ, ÷å

ìàéêàòà íà ìîì÷åòî ñèãóðíî ùå îñòàíå äîâîëíà, êîãàòî ãëåäà "Îòêðàä-

íàòè î÷è". Ñèãóðíî ùå ïîíàïîìïà ñàìî÷óâñòâèåòî ñè è âå÷å íÿìà äà ðîíè

ñúëçè íà "Âðåìå ðàçäåëíî".

Âðåìå áåøå áúëãàðñêîòî èãðàëíî êèíî äà ðàçêàæå çà îíèÿ ñúáèòèÿ.

Âñå ïàê ìèíàõà äîñòàòú÷íî ãîäèíè, çà äà ñå ñúçäàäå èñòîðè÷åñêàòà äèñ-

òàíöèÿ. Âñå ïàê òîâà ñà íàé-äðàìàòè÷íèòå äíè îò áëèçêàòà íè èñòîðèÿ, à

êàêâî äðóãî ìîæå äà ïðàâè êèíîòî, îñâåí äà èçïîëçâà äðàìàòèçìà íà

æèâîòà?

Ðàäîñëàâ Ñïàñîâ èçíîñâà "Îòêðàäíàòè î÷è" öåëè ñåäåì ãîäèíè. Ïî-

äîáíà áðåìåííîñò áè òðÿáâàëî äà çàâúðøè ñ þíà÷íî ÷åäî èëè ñ áîëíî

äåòå. Êîé çíàå çàùî íå ñúì ñêëîííà äà óïîòðåáÿ íèòî åäíà îò äâåòå êðàé-

íîñòè.

Ôèëìúò çàðàçÿâà ñ ïàòîñà ñè. Íå ìîæåø äà îñòàíåø áåçðàçëè÷åí êúì

ëþáîâíàòà èñòîðèÿ ìåæäó ìëàäàòà òóðêèíÿ è áúëãàðèíà. Âðúçêà, ÷èéòî

òðàãèçúì èäâà îò âúíøíèòå, îáùåñòâåíî-ïîëèòè÷åñêè îáñòîÿòåëñòâà.

 ñúùîòî âðåìå "Îòêðàäíàòè î÷è" çàåêâà â íà÷èíà ñè íà ðàçêàç. Ñúîá-

ùàâàò ñå îáñòîÿòåëñòâà, êîèòî âìåñòî äà âîäÿò çðèòåëÿ íàïðåä, ãî îáú-

ðêâàò. Íàïðèìåð èìà åïèçîä, â êîéòî Àéòåí ñúîáùàâà, ÷å ïðèñòèãà äà

îòáåëåæè ãîäèøíèíà îò ñìúðòòà íà ìúæà ñè. È òîëêîç. Êàêúâ å òîçè ìúæ?

Óáèò, ïî÷èíàë èëè ïðîñòî çàìèíàë çà Òóðöèÿ? Íå ñå çíàå. Íåÿñíè ñà è

åïèçîäèòå â êëèíèêàòà çà äóøåâíî áîëíè. Íàòðóïâàíåòî íà íîâè ãåðîè íå

íîñè íîâè åìîöèè èëè ïúê íîâî çíàíèå çà âðåìåòî. Òî å ñàìî îáúðêâàùî

è çàòðóäíÿâàùî ñëåäåíåòî íà äåéñòâèåòî. Èìà ïðåòåíöèÿ çà ìíîãîçíà÷è-

òåëíîñò, áåç îáà÷å íèêàêâà âúòðåøíà ïîäïëúíêà. Íà ìåñòà äèàëîãúò å òðî-

ìàâ ñ òðóäíîïðîèçíîñèìè äóìè. Äîáðå, ÷å ÷åñòî ñå ìèíàâà íà òóðñêè,

òàêà ÷å íåîáó÷åíîòî óõî ïîäìèíàâà ôàëöåòà.

Ñïèðàì ñ êðèòè÷åñêîòî ìðúíêàíå, çàùîòî âñå ïàê "Îòêðàäíàòè î÷è"

ñå ãëåäà. Ìîæå áè çàðàäè ïîåòè÷íàòà àòìîñôåðà, ðîäåíà îò ïåéçàæèòå,

ìóçèêàòà... Ìîæå áè çàðàäè òîâà, ÷å âñåêè îò íàñ íîñè ÷àñòè÷êà îò âèíàòà

çà îíîâà "âðåìå ðàçäåëíî" è å ñêëîíåí äà æåðòâà èçêóñòâîòî çàðàäè

ñîáñòâåíîòî ñè èçêóïëåíèå, çàðàäè ñúëçèòå íà ìàéêàòà...�

ïåí è ïðàâèëàòà ìó. Çà ìåí

ÅÑ å "èíñòèòóöèÿ", êîÿòî óâà-

æàâà äåìîêðàòè÷íèòå öåí-

íîñòè, çà÷èòà ÷îâåøêèòå

ïðàâà (âêëþ÷èòåëíî òåçè íà

ìàëöèíñòâàòà) è óâàæàâà

êàêòî ñâîåòî, òàêà è ÷óæäî-

òî èñòîðè÷åñêî ìèíàëî.

Äúðæàâèòå è íàðîäèòå

òðÿáâà äà ñúõðàíÿâàò èñòî-

ðè÷åñêàòà ñè ïàìåò íå ïîä

ôîðìàòà íà âúçìåçäèå, à êà-

òî ÿñíà ïîçèöèÿ, áëàãîäàðå-

íèå íà êîÿòî òîçè íàðîä ïðî-

ñúùåñòâóâà, çàùîòî îïèðàé-

êè ñå íà ìèíàëîòî, íèå ãðà-

äèì ñâîåòî íàñòîÿùå è

ñâîåòî áúäåùå. Íå ìîæå èñ-

òîðè÷åñêàòà èñòèíà äà áúäå

ðàçìåííà ìîíåòà.

Çà ìåí êàòî ãðàæäàíèí

íà åâðîïåéñêà ñòðàíà ñà

íåîáÿñíèìè òâúðäîñòòà è íå-

âúçìîæíîñòòà äà ñå âîäè

äèàëîã ïî îòíîøåíèå íà îñ-

íîâíè îáùî÷îâåøêè öåí-

íîñòè. Çàùîòî ñòàâà äóìà çà

íà÷èí íà ïðèñïîñîáÿâàíå

êúì åäèí öèâèëèçàöèîíåí

ìîäåë. Àêî Òóðöèÿ èñêà äà

áúäå ìîäåðíà äúðæàâà,

òðÿáâà äà íàïðàâè îíîâà,

êîåòî Ãåðìàíèÿ íàïðàâè ïî

ïîâîä Õîëîêîñòà. Âèçèðàì

íå ñàìî 1915-òà ãîäèíà è àð-

ìåíñêèÿ ãåíîöèä, íî è Êè-

ïúðñêèÿ ïðîáëåì, è çà÷èòà-

íåòî íà ïðàâàòà íà ìàëöèíñ-

òâàòà â Òóðöèÿ. Íèå, àðìåí-

öèòå, ñìå òîëåðàíòíè ãðàæ-

äàíè íà Áúëãàðèÿ è íèêîãà

íå ñìå èñêàëè îò ïîëèòèöèòå

äà ïðèçíàÿò ãåíîöèäà, èçâúð-

øåí â Òóðöèÿ. Òå ìíîãî ïîñ-

ëåäîâàòåëíî ñòðàíÿò îò

ïðîáëåìà, êîåòî íå îçíà÷à-

âà, ÷å íå ïðèçíàâàò ôàêòèòå.

Ïðîñòî ñå âúçäúðæàò îò ïî-

ÿñíà ïîçèöèÿ çàðàäè òóð-

ñêèÿ ôàêòîð â Áúëãàðèÿ, çà-

ðàäè íåïîñðåäñòâåíîòî íè

ñúñåäñòâî. Ìîðàëúò çà ñú-

æàëåíèå ÷åñòî îòñòúïâà

ïðåä ïîëèòè÷åñêèòå è èêîíî-

ìè÷åñêè èíòåðåñè.�

Àíêåòàòà íàïðàâè

ßíà ÈÂÀÍÎÂÀ

Çàðàäè ñúëçèòå íà ìàéêàòà