ความต้�องการสารสนเทศ

อ.วรพจน์� พรหมจ�กร

Guideline ความต้�องการสารสนเทศ

ความต้�องการความหมาย 1ประย�รศร� มณี�สร (2532, 99-100) กล่�าวว�า

ความต้�องการ หมายถึ�ง ความอยากได้�อยากม� มน�ษย ม�ความต้�องการต้ามธรรมชาต้#หากได้�ร$บการต้อบสนองต้ามความต้�องการน$&น ก'จะม�ความส�ขในช�ว#ต้ เก#ด้ความเช+,อม$,นในต้นเองแล่ะเก#ด้ความพยายามท�,จะท/าประโยชน ต้�อไป แต้�ถึ�าไม�ได้�ร$บการต้อบสนองอย�างท�,ม��งหว$งไว� ก'ย�อมจะท/าให�เก#ด้ป1ญหาท$&งด้�านร�างกายแล่ะอารมณี ข�&น

ทฤษฎี�ความต้�องการ• ทฤษฎี�ล่/าด้$บข$&นความต้�องการของ Maslow (1974)

Hierachy of Needs – ความต้�องการทางด้�าน์ร�างกาย– ความต้�องการความปลอด้ภั�ย – ความต้�องการความร�กและความเป�น์เจ�าของ – ความต้�องการการยอมร�บน์�บถื อ – ความต้�องการบรรล!ศั�กยภัาพสู$งสู!ด้แห�งต้น์

• ทฤษฎี�ความต้�องการ ERG ของ Alderfer (1969)– ความต้�องการท%&จะด้'ารงชี%ว)ต้ – ความต้�องการด้�าน์ความสู�มพ�น์ธ์� – ความต้�องการด้�าน์ความเจร)ญเต้)บโต้

ล่/าด้$บข$&นความต้�องการของมน�ษย ต้ามแนวค#ด้ของมาสโล่ว (Maslow, 1974)

ทฤษฎี�ความต้�องการ ERG ของอ$ล่เด้อร เฟอร (Alderfer, 1969)

 

ความต้�องการสารสนเทศความหมาย 1อ$ครพร ส�ทธ#ก�ญชร (2534, 17) ให�ความหมายว�า หมายถึ�ง ความอยากได้�อยากม�ข�อม�ล่ ข�อเท'จจร#ง ความร�� เร+,องราวต้�างๆ เพ+,อน/ามาใช�ในการต้อบป1ญหาหร+อต้$ด้ส#นใจเร+,องใด้เร+,องหน�,ง

ความต้�องการสารสนเทศความหมาย 2ความต้�องการสารสนเทศหมายถึ�ง การ

ต้ระหน$กร��ถึ�งความไม�ร��หร+อความไม�แน�ใจท�,ม�อย��ของสารสนเทศ แล่ะต้�องการสารสนเทศเพ+,อช�วยให�สามารถึด้าเน#นการต้�าง ๆ ได้� เช�น เพ+,อให�เก#ด้ความร��ความเข�าใจ เพ+,อเสร#มสร�างความแน�ใจ เพ+,อแก�ไขป1ญหา แล่ะเพ+,อต้$ด้ส#นใจ เป7นต้�น

ว$ต้ถึ�ประสงค ของความต้�องการสารสนเทศ

• เพ+,อต้อบสนองความอยากร��อยากเห'น• เพ+,อสน$บสน�นการต้$ด้ส#นใจ• เพ+,อการศ�กษาแล่ะพ$ฒนาท$&งในส�วนต้นแล่ะ

ส$งคม• เพ+,อเพ#,มประส#ทธ#ภาพของการปฏิ#บ$ต้#งานหร+อ

การบร#หารงาน• เพ+,อแก�ป1ญหาท�,เก#ด้ข�&นในช�ว#ต้ส�วนต้$วแล่ะการ

งาน• เพ+,อสน$บสน�นการค�นคว�าว#จ$ยให�ม�ประส#ทธ#ภาพ

ประเภทของสารสนเทศท�,บ�คคล่ต้�องการ

• สารสนเทศท�,ต้�องร�� เช�น กฎีหมาย หน�าท�, แล่ะความร$บผิ#ด้ชอบของประชาชนต้�อประเทศชาต้#• สารสนเทศท�,ควรร�� เช�น ข�าวความ

เคล่+,อนไหวในส$งคม เพ+,อจะได้�ทราบว�าควรปฏิ#บ$ต้#ต้$วอย�างไรจ�งจะเหมาะสม• สารสนเทศท�,อยากร�� เช�น ความสนใจ

เก�,ยวก$บเร+,องราวหร+อเหต้�การณี แวด้ล่�อม เพ+,อสนองความต้�องการแต้�ล่ะบ�คคล่

การก/าหนด้ความต้�องการสารสนเทศ• เข�าใจว$ต้ถึ�ประสงค ในการใช�สารสนเทศ• ก/าหนด้กรอบความต้�องการ ก/าหนด้ค/าถึามเพ+,อ

หาค/าต้อบได้�ว�า ใคร ท/าอะไร ท�,ไหน เม+,อไร อย�างไร• เช+,อมโยง สารสนเทศท�,ต้�องการ ก$บความร��เด้#มท�,

ม�อย��• ก/าหนด้หร+อต้$&งค/าถึามได้�ว�า ความต้�องการน$&น

เป7นแบบปล่ายเป<ด้ หร+อการแสวงหาทางเล่+อก หร+อต้�องการค/าต้อบว�าใช� หร+อไม�ใช�

การว#เคราะห ความต้�องการสารสนเทศ

ก/าหนด้ห$วข�อ หร+อ Topic โด้ย• ค�นหาความสนใจ/ความต้�องการของต้นเอง

ท�,ม�ต้�อเร+,องใด้เร+,องหน�,ง เหต้�การณี ใด้เหต้�การณี หน�,ง ซึ่�,งความสนใจ/ความต้�องการน$&นย$งอาจย$งไม�ได้�ร$บค/าต้อบหร+อไม�ได้�ร$บค/าต้อบเพ�ยงพอ

• (งานกล่��ม)ปร�กษาหาร+อก$นในกล่��ม หร+อ ก$บอาจารย ผิ��สอน เพ+,อก/าหนด้ห$วข�อหร+อ Topic ท�,ต้�องการศ�กษาค�นคว�า

การว#เคราะห ความต้�องการสารสนเทศ

2 .ขยายประเด้'นแนวค#ด้ ของสารสนเทศท�,ต้�องการต้าม Topic ท�,ก/าหนด้ โด้ย – ใช�แหล่�งสารสนเทศ เพ+,อช�วยเพ#,มความ

เข�าใจเก�,ยวก$บห$วข�อท�,ต้�องการค�นคว�า – ใช�ความร��พ+&นฐานท�,ม�อย��ในต้นเอง เพ+,อขยาย

ไปส��ความร��ใหม� 3 )ก/าหนด้ขอบเขต้หร+อกรอบความต้�องการ

สารสนเทศ โด้ยให�ประเด้'นแนวค#ด้ต้�างๆม�ความส$มพ$นธ ก$น โด้ยควรท/าในร�ปแบบของ แผินท�,ความค#ด้(Concept mapping) จะช�วยให�เห'นความส$มพ$นธ ของแนวค#ด้ท�,เก#ด้จากการระด้มสมองในกล่��มได้�ง�าย

Concept Mapping

•Mind Map•Mind Mapping• แผินท�,ความค#ด้• ผิ$งมโนท$ศน • แผินท�,มโนท$ศน

ว#ธ�การในการเร�ยนร�� Concept Mapping

• เร�ยนร��ว#ธ�ค#ด้/ฝึ@กค#ด้• มองกว�าง มองล่�ก มองท$&งสองแบบ

สล่$บไปมา• แบ�งความค#ด้เป7นช�วงช$&น ฝึ@กการค#ด้

เป7นช�วงช$&น

องค ประกอบในการเข�ยน Concept Mapping

• กระด้าษแผิ�นเด้�ยว• ส�ส$นหล่ากหล่าย  แล่ะเป7นระบบ• โครงสร�างต้ามธรรมชาต้#ท�,แผิ�กระจาย

ออกมาจ�ด้ศ�นย กล่าง • ม�เส�นโยง เคร+,องหมาย ส$ญล่$กษณี

แล่ะร�ปภาพท�,ผิสมผิสานร�วมก$นอย�างเร�ยบง�าย 

ว#ธ�การเข�ยน Concept Mapping

• กระด้าษเปล่�าท�,ไม�ม�เส�นบรรท$ด้ โด้ยวางกระด้าษในแนวนอน

• วาด้ภาพหร+อเข�ยนข�อความท�,ส+,อถึ�งเร+,องท�,จะท/าไว�กล่างหน�ากระด้าษ โด้ยใช�ส�อย�างน�อย 3 ส� แล่ะต้�องไม�ต้�กรอบด้�วยร�ปทรงเรขาคณี#ต้

• เข�ยนเป7นค/าท�,ม�ล่$กษณีะเป7นหน�วย หร+อเป7นค/าส/าค$ญ (Key Word) ส$&น ๆ ท�,ม�ความหมาย

• แต้กความค#ด้หล่$กของห$วเร+,องส/าค$ญแต้�ล่ะเร+,องออกเป7นก#,ง ๆ 

• แต้กความค#ด้รองล่งไปท�,เป7นส�วนประกอบของแต้�ล่ะก#,ง

ข�อพ�งปฏิ#บ$ต้#ในการเข�ยน Concept Mapping

• การเข�ยนค/า ควรเข�ยนด้�วยค/าท�,เป7นค/าส/าค$ญ (Key Word) หร+อค/าหล่$กท�,ม�ความหมายช$ด้เจน• ค/า วล่� ส$ญล่$กษณี หร+อร�ปภาพใด้ท�,ต้�องการ

เน�น อาจใช�ว#ธ�การท/าให�เด้�น เช�น การต้�กรอบ• ควรต้กแต้�ง Mind Map ท�,เข�ยนด้�วย

ความสน�กสนานท$&งภาพแล่ะแนวค#ด้ท�,เช+,อมโยงต้�อก$น

การก/าหนด้ค�ณีล่$กษณีะของสารสนเทศ

1.Content 2.Nature3.Quantity4.Format5.Data Range6.Quality7.Language

ค�ณีล่$กษณีะของสารสนเทศ• สารสนเทศท�,เป7นประโยชน ต้�อผิ��ใช�• สารสนเทศท�,ม�ล่$กษณีะสอด้คล่�องก$บค�าน#ยม

ความเช+,อ แล่ะท$ศนคต้#ของบ�คคล่• สารสนเทศท�,ได้�มาด้�วยความสะด้วก• สารสนเทศท�,ม�ล่$กษณีะเฉพาะสามารถึต้อบ

สนองความต้�องการเฉพาะอย�างของบ�คคล่ได้�• สารสนเทศท�,ม�ความหล่ากหล่าย ถึ�กต้�องแล่ะ

ครบถึ�วน

การวางแผินในการค�นหาสารสนเทศ

1 .ห�วงระยะเวล่าในการแสวงหาสารสนเทศ

2 .แหล่�งสารสนเทศท�,จะใช�ค�นหา3. ทร$พยากรสารสนเทศท�,จะใช�