Водич за цитирање извори Компилација според Chicago Manual of Style, 15th ed.

Работен материјал

Скопје, јануари 2006 година

СОДРЖИНА:

1. Содржина 22. Два стила на цитирање 33. Одлики на предложениот стил на цитирање

„автор-година“ 4- Вовед 4

- I. Одлики на наводите во самиот текст 4 Основна форма 4 Цитирање страница или други податоци 5 Додатни податоци во заградите 5 Цитирање повеќе извори на едно место 5 Место во реченицата 5 Nota bene: стил на цитирање „автор-година“ со

белешки 7

- II. Одлики на референците / цитираната литература на крајот од текстот 7 Датумите како суштинска компонента 7 Употреба на големи букви 8 Употреба на курзив и

исфрлање на наводници 8 Кратенки 8 Интерпункција 9 Место и организација по азбучен ред 9 Цитирање од оригинал и цитирање од

второстепен извор 9 Пример 1: референци / цитирана литература 10

4. Обрасци за цитирање од различни извори 11 Книги 11 Статии од научни публикации 12 Статии од списанија 14 Извадоци од весници и од енциклопедии 14 Интернет извори 15 Епиграфи 16 Интервјуа 16 Приватна преписка 16 Необјавени и неформално објавени

материјали 17 Правни документи 17 Аудио-визуелни материјали 19

2

Два стила на цитирањеChicago Manual of Style, 15th ed.

Во 15-тото издание на Chicago Manual of Style постојат два стила на цитирање извори: 1) стилот на хуманистичките науки и 2) стилот на општествените науки (научен стил или т.н. стил „автор-година“). Овде, на кусо, приложуваме само примери за овие два стила на цитирање за да ви овозможиме споредба меѓу нив, но како што веќе објаснивме во Техничките инструкции, ние, за потребите на овој проект, ја застапуваме употребата на вториот од овие два стила на цитирање, и понатаму во текстот ги објаснуваме само неговите одлики.

Хуманистички наукиБелешки во текстот + Библиографија на крајот од текстот

БЕЛЕШКИ (фусноти во или на крајот од текстот):1. Ролан Барт, „Увод во структурална анализа на раскажувањето“, Теорија

на прозата (Скопје: Детска радост, 1996), 129.2. W. Bronzwaer, „Pojam fokalizacije Mieke Bal“, Putevi 2 (1988): 92. 3. Oсвалд Дикро/Цветан Тодоров, Енциклопеgиски речник на науките за

јазикот (Скопје: Детска радост, 1994), 232.

БИБЛИОГРАФИЈА:Барт, Ролан. „Увод во структурална анализа на раскажувањето“. Теорија на

прозата. Скопје: Детска радост, 1996.Bronzwaer, W. „Pojam fokalizacije Mieke Bal“. Putevi 2 (1988): 50-96.Дикро, Освалд/Тодоров, Цветан. Енциклопеgиски речник на науките за

јазикот. Скопје: Детска радост, 1994.

Општествени науки (научен стил / стил „автор-година“)

Куси наводи во заграда во самиот текст + Референци на крајот од текстот

КУСИ НАВОДИ ЗА АВТОРОТ И ЗА ГОДИНАТА ВО ЗАГРАДА:(Барт 1996, 129)(Bronzwaer 1988, 92)(Дикро/Тодоров 1994, 232)

РЕФЕРЕНЦИ / ЦИТИРАНА ЛИТЕРАТУРА:Барт, Р. 1996. Увод во структурална анализа на раскажувањето. Теорија на

прозата. Скопје: Детска радост. Bronzwaer, W. 1988. Pojam fokalizacije Mieke Bal. Putevi 2:50-96.Дикро, О./Тодоров, Ц. 1994. Енциклопеgиски речник на науките за јазикот.

Скопје: Детска радост.

3

Одлики на предложениот стил на цитирање „автор-година“

Chicago Manual of Style, 15th ed.

ВОВЕД

Стилот на цитирање „автор-година“ се состои од две неизоставни компоненти:- I. Сосема куси наводи во самиот текст, вообичаено сместени во заграда,

кои го содржат само презимето на авторот, годината на објавување и, доколку е потребно, страницата од делото од кое се цитира;

- II. Комплетна листа на изворите од коишто се цитира, која е сместена на крајот од делото (пред индексот) и која обично се насловува со „Референци“ („Цитирана литература“ или само „Литература“).

Така, всушност, кај овој стил на цитирање листата на референци е примарниот носител на документирањето на изворите, а наводите во самиот текст се само показатели кои упатуваат на оваа комплетна листа на крајот од делото. На овој начин на читателот му е овозможена едноставна навигација низ текстот без да се оптоварува со деталната документираност на изворите.

I. ОДЛИКИ НА НАВОДИТЕ ВО САМИОТ ТЕКСТ

Основна форма

Основната форма на наводите во текстот се состои од презимето на авторот/ите (приредувачот/ите, преведувачот/ите) и годината на објавување на делото од кое се цитира. Не се става никаков интерпункциски знак помеѓу нив!

На пр. (Pacini 1997) (Woodward 1987)

Забелешка 1: Иницијалите на авторите се додаваат само доколку два или повеќе цитирани автори го носат истото презиме.

На пр. (C. Doershuk 2000) (J. Doershuk 2001)

Забелешка 2: Кратенките од типот прир. или прев. се избегнуваат, освен доколку еден ист автор е цитиран со дела кои се издадени во иста година, при што на едното дело е автор, а на другото на пр. приредувач. Забелешка 3: Кога две или повеќе дела се издадени од ист автор во иста година, веднаш до годината се додаваат абецедни означувачи на латиница.

На пр. (Beijing Zoo 1974a) (Beijing Zoo 1974b)

4

Забелешка 4: Кога има двајца или тројца автори, се пишуваат сите нивни презимиња и се додава и пред последното. Но, кога има повеќе од тројца автори, се пишува само презимето на првиот и се додава et al. или и gруги (не во курзив).

На пр. (Zipursky et al. 1997) In a study by Zipursky and others (1997)...

Цитирање страница или други податоци

Кога постои потреба да се наведе страницата, делот, пасусот или друг вид единица на делото од кое се цитира, тогаш овие податоци се ставаат по годината на издавање, одделени со запирка.

На пр. (Piaget 1980, 74) (Johnson 1979, sec. 24) (Fowler and Hoyle 1965, eq. 87) (Barnes 1998, 2:354-55, 3:29) (Fischer and Siple 1990, 212n3) (Hellman 1998, under “The Battleground”) [upaginated еlectronic work] (Garcia 1987, vol. 2) (Garcia 1987, 2:345)

Додатни податоци во заградите

Доколку има потреба, во заградите може да се вклучи и додатен коментар, одделен од годината на издавање со знакот точка и запирка.

На пр. (Doe 1999; t-tests are used here)

Цитирање повеќе извори на едно место

Кога се наведуваат податоци за два или за повеќе извори во една иста заграда, тие се одделуваат со знакот точка и запирка. Начинот на подредување е индивидуален. Но, ако се наведуваат податоци за повеќе дела од ист автор во иста заграда, тогаш тие се одделуваат само со запирка. Може да се додаде и страницата.

На пр. (Armstrong and Malacinski 1989; Beigl 1989; Pickett and White 1985) (Whittaker 1967, 1975; Wiens 1989a, 1989b) (Wong 1999, 328; 2000, 475; Garcia 1998, 67)

Место во реченицата

Овие наводи во заграда најчесто се ставаат веднаш пред интерпункциските знаци со коишто се завршува мислата.

На пр. Recent literature has examined long-run price drifts following initial public offerings (Ritter 1991; Loughran and Ritter 1995), stock splits (Ikenberry, Rankine, and Stice 1996), seasoned equity offerings (Loughran ad Ritter 1995), and equity repurchases (Ikenberry, Lakonishok, and Vermaelen 1995).

5

Забелешка 1: Кога името на авторот се појавува во самиот текст, нема потреба да се повторува во заградата и местото на заградата може да варира во зависност од смислата на реченицата.

На пр. Litman (1983) finds that the Academy Award nominations or winnings are significantly related to revenues.

Tufte’s excellent book on chart design (2001) warns against a common error.

Забелешка 2: Наводите во заграда обично следат по директните цитати во самите реченици, но доколку синтаксата на реченицата го дозволува тоа, наводот би можел и да стои пред цитатот.

На пр. As Edward Tufte points out, “a graphical element may carry data information and also perform a design function usually left to non- data-ink” (2001,139). As Edward Tufte points out (2001, 139), “a graphical element may carry data information and also perform a design function usually left to non-data-ink.”

Забелешка 3: Секогаш треба да се има предвид дека овие наводи (како и секое библиографско цитирање) имаат именска форма и дека означуваат дела, а не личности! Затоа, изрази како „Кај Смит 1999“, би требало да се избегнуваат и наместо нив да се употребува поинаков распоред на зборовите со којшто јасно би се укажало на делото, како на пр. „Во студијата на Смит (1999) се вели дека ...“.

Доколку вашиот цитат се однесува на делото, а не на авторот, тогаш правилната форма на цитирање би била (на пр., Porter 1987).

Но, доколку цитирате автор, тогаш формата би се сменила: Многу автори пишувале на оваа тема (на пр, Porter [1987]).

Меѓутоа, во принцип, секогаш кога тоа е можно, би требало да се одбегнува претрупувањето со загради. Во горниот пример тоа би можело да се направи со исфрлањето на она „на пр.“: Многу автори пишувале на оваа тема (види Porter 1987).

Забелешка 4: Кога во ист параграф повеќепати се реферира на истата страница/и, наводот во заграда може да се стави по последниот цитат или на крајот на параграфот (на истото место на кое би стоела и ознаката за белешка/фуснота), но секако пред точката. Доколку, пак, страниците на коишто се реферира се различни, наводот во заграда треба да се стави веднаш по првиот цитат, а по наредните цитати се ставаат наводи само со бројот на страницата.

Меѓутоа, секогаш треба да се мисли на синтаксата. Речениците не треба да бидат претрупани со наводи во заграда. Нивна цел е да го олеснат процесот на читање, а не да пречат во читањето.

Забелешка 5: Chicago не го поддржува вкрстеното внатрешно реферирање на страници во самото дело. Но, доколку го правите ова, треба да се потрудите да бидете максимално јасни. А тоа понекогаш може да не изгледа убаво. Употребата на изрази како „подолу во текстот“ или „претходно“ би можела особено да ви

6

помогне внатрешното реферирање да биде појасно. Така на пр. (види исто стр. 49 погоре во текстот).

Забелешка 6: Chicago смета дека наводите во заграда се доволно скратени, па не ја поддржува употребата на “ibid.” како замена за нив. Доколку морате да употребите “ibid.”, внимавајте да не се појават различни извори кои ќе направат забуни. “Ibid.” значи „од истото место [како и последното што беше цитирано]“, но тоа го присилува читателот да се потсети на последниот наведен извор, што, според нас, поради непријатноста што ја предизвикува, ја надминува користа од заштедениот простор.

Nota bene: стил на цитирање „автор-година“ со белешки

Доколку има потреба од дополнителна употреба на белешки при користењето на овој стил на цитирање, тоа е можно, меѓутоа белешките во тој случај не треба да се користат за документација на изворите (референците / цитираната литература служат за оваа цел). Белешките треба да се користат за дополнителни коментари, забелешки и сл., а доколку и во нив се јавува потреба да се реферира на извори, треба да се користи истиот стил на цитирање „автор-година“. За потребите на овој проект, препорачуваме белешките да бидат сместени на крајот од делото (пред референците и индексот).

На пр. 10. James Wilson has noted that “no politician ever lost votes by denouncing the bureaucracy” (1989, 235). Yet little is actually ever done to bring major reforms to the system.

II. ОДЛИКИ НА РЕФЕРЕНЦИТЕ / ЦИТИРАНАТА ЛИТЕРАТУРА НА КРАЈОТ ОД ТЕКСТОТ

Датумите како суштинска компонента

Првата и најочигледна разлика меѓу референците од една страна и белешките и библиографиите од друга, е местото на годината на издавање. Во белешките и библиографиите годината на издавање доаѓа на крајот од записот, како последна од информациите за издавањето на делото. Но, во референците, бидејќи во наводите кои во самиот текст се вметнуваат во заграда стојат само презимето на авторот/ите и годината на издавање, годината се става исто така веднаш по името!

На пр. Heckathorn, D. D. 1990. Collective sanctions and compliance norms: A formal theory of group-mediated social control. American Sociological Review 55:366-84.

Забелешка 1: Делата од ист автор кои се објавени во иста година се разликуваат така што им се додаваат ознаките a, b, c, итн. (кои не се во курзив) веднаш до годината. Азбучниот ред на овие дела се определува според насловот.

На пр. Beijing Zoo. 1974a. Observations on the breeding of the giant Panda

7

аnd the raising of its young [in Chinese]. Acta Zoologica Sinica 20:134-47.

———. 1974b. On the diseases of the giant panda and their preventive and the curative measures [in Chinese]. Acta Zoologica Sinica 20:154-61.

Употреба на големи букви

Оваа одлика важи само за изворите кои се на англиски јазик, бидејќи во англискиот јазик постои правилото при пишувањето на наслови да се употребуваат големи букви за сите именки, придавки, заменки, глаголи, прилози и сл., а со мали букви да се пишуваат предлозите, членовите, сврзниците и сл. (освен ако не се посебно акцентирани). Така, во англискиот јазик, при пишувањето на насловите на делата во белешките и библиографиите обично се почитува ова правило. Но, во референците, ова правило се почитува само при пишувањето на насловите на списанијата (без оглед дали се целосни или скратени).

На пр. Economic Development and Cultural Change Psychiatr Genet

А за сите други наслови и поднаслови во референците, големите и малите букви се пишуваат како и во секоја друга реченица (значи: голема е само почетната буква во реченицата, првата буква во личните имиња и именки и сл.).

На пр. The fifth miracle: The search for the origin of life. All American map: Wax engraving and its influence on cartography.

Употреба на курзив и исфрлање на наводници

Исто како и во белешките и библиографиите, и во референците курзивот се користи за пишување на наслови на книги и списанија, додека за наслови на статии (како и на поглавја, песни и сл.) не се користи курзив. Но, за овие вторите во референците не се користат ни наводници, за разлика од белешките и библиографиите.

На пр. Swidler, Ann. 1986. Culture in Action. American Sociological Review 51:273-86.

Кратенки

Во референците изразите приреgено оg (editied by) или превеgено оg (translated by) се употребуваат со мали букви, во скратена верзија и без курзив на следниот начин: прир. односно прев.. Се стават веднаш по името, одделени со запирка. Се пишуваат со голема буква само доколку пред нив стои точка.

University може да се скрати во Univ. Месеците во коишто се издадени списанијата исто така може да се

скратуваат. При цитирањето на научните статии може да се скратуваат дури и

насловите на списанијата (често дури и без точки), освен ако насловот не се состои само од само еден збор.

Поднасловите никогаш не се скратуваат, ни испуштаат. На пр: Cox, T. F., ed. 1967. Risk taking and information handling in consumer

behavior. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press.

8

Ќулавкова, К., Ж. Бесиер и Ф. Дарос, прир. 2005. Дијалог на интерпретации. Скопје: Ѓурѓа.

Fritzsch, Harald. 1994. An equation that changed the world. Trans. Karin Heusch. Chicago: Univ. of Chicago Press.

Хомер. Илијаgа. 1995. Прев. Михаил Д. Петрушевски. Скопје: Детска радост.

Имињата на авторите обично се пишуваат само со иницијали наместо со полно име, освен кога авторите го имаат истото презиме и истите иницијали.

На пр. Richards, A. A. Richards, Alfred E. Richards, A. Ethel Richards, B. Y.

Интерпункција

Сите основни елементи се одделуваат со точка (не со запирка како во белешките и во библиографиите), освен местото и издавачката куќа кои се одделуваат со две точки. Со запирка се одделуваат сите атрибути кои му се додаваат на презимето на авторот/ите.

Доколку во насловот на статија или книга на крајот стои прашалник („?“) или некој друг интерпункциски знак, по него не се додава никаков знак за одделување (ни запирка ни точка).

Место и организација по азбучен ред

Исто како и библиографиите, и референците се ставаат на крајот на делото, пред индексот, или, доколку постои потреба да се поделат по поглавја, тогаш стојат на крајот од секое поглавје. Воедно, како и библиографиите, и референците секогаш се подредуваат по азбучен ред според презимињата на авторите.

Забелешка 1: Кога во референците едно под друго се подредуваат дела на истиот автор/и (или приредувач/и, преведувач/и и сл.), како замена за авторовото име и презиме се користи тројна долга цртичка (по којашто се става запирка или точка, во зависност од ситуацијата). Делата хронолошки се подредуваат според годината на објавување, а не според насловот на делото како во библиографиите. Кратенките кои им се додаваат на имињата не се заменуваат со овој знак.

На пр. Woodward, David. 1977. All American map: Wax engraving and its influence on cartography. Chicago: Univ. of Chicago Press.

———, ed. 1987. Art and cartography: Six historical essays. Chicago: Univ. of Chicago Press.

———. 1996. Catalogue of watermarks in Italian printed maps, ca. 1540-1600. Chicago: Univ. of Chicago Press.

Цитирање од оригинал и цитирање од второстепен извор

Цитирањето извори посредно, преку други извори („цитирано кај ...“), главно не се препорачува бидејќи се очекува авторите детално да ги имаат проучено изворите од коишто цитираат. Но, во случаи кога оригиналниот извор е

9

недостапен, мора да се наведат и двата извори (и оригиналот и второстепениот извор).

На пр. Zukofsky, L. 1931. Sincerity and objectification. Poetry 37 (Feb.): 269. Quoted in B. Costello, Marianne Moore: Imaginary possessions (Cambridge, MA: Harvard Univ. Press, 1981), 78.

Или: Costello, B. 1981. Marianne Moore: Imaginary possessions. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press.

Zukofsky, L. 1931. Sincerity and objectification. Poetry 37 (Feb.): 269. Quoted in Costello 1981, 78.

Пример 1: референци / цитирана литература

Референци / Цитирана литература

Barthes, R. 1973. Le plaisir du texte. Paris: Editions du Seuil. Барт, Р. 1996. Увод во структурална анализа на раскажувањето. Теорија на

прозата. Скопје: Детска радост. Bronzwaer, W. 1988. Pojam fokalizacije Mieke Bal. Putevi 2:50-96. Дикро, О./Тодоров, Ц. 1994. Енциклопеgиски речник на науките за јазикот.

Скопје: Детска радост. Foucault, M. 1983. Što je autor? Kniiževna kritika (Beograd), br. 5:12-38. Hirsch, E. D. Jr. 1971. Validity in interpretation. New Haven and London: Yale

University Press (1983. Načela tumačenja. Beograd: Nolit). Jursenar, M. 1991. Eseji. Novi Sad: Književna zajednica. Kortazar, H. 1998. Apokalipsa u Solentinameu. Beograd: Rad. Ќулавкова, К. 1996. Наратолошки аспекти на расказите на Ѓорѓи Абаџиев.

Зборник на меѓунароgниот семинар за макеgонски јазик, литература и култура. Скопје.

Ќулавкова, К., прир. 2003. Поетика и херменевтика. Скопје: Култура. Ќулавкова, К., Ж. Бесиер и Ф. Дарос, прир. 2005. Дијалог на

интерпретации. Скопје: Ѓурѓа. Lacoue-Labarthe, Ph. & J.-L. Nancy. 1978. L'Absolu littéraire. Théorie de la

littérature du romantisme allemand. Paris: Editions du Seuil. Prince, G. 1987. A dictionary of narratology. Lincoln and London: University of

Nebraska Press (2001. Речник на наратологија. Скопје: Сигмапрес). Ricoeur, P. 1969. Le conflit des interprétations, essais d'herméneutique. Paris:

Editions du Seuil. Rimmon-Kenan, Sh. 1989. How the model neglects the medium: Linguistics,

language and the crisis of narratology. Journal of Narrative Technique, Winter, 34-65.

Schleiermacher, F. D. E. 1987. Herméneutique. Pour une logique du discours individuel. Paris: Les Editions du Cerf/PUL.

10

Обрасци за цитирање од различни извори Chicago Manual of Style, 15th ed.

(Стил на цитирање „автор-година“)

Книги

Еден автор

Референци / Цитирана литература: Blinksworth, Roger. 1987. Converging on the evanescent. San Francisco: Threshold

Publications.Навод во заграда: (Blinksworth 1987, 23)

Двајца и тројца автори

Референци / Цитирана литература: Collins, Geoffery, and Matthew D. Wortmaster, eds. 1953. The collected works of G.

Farthington Pennyloss. Boston: C.F. Pennyloss.Навод во заграда: (Collins and Wortmaster 1953, 127)

Повеќе од тројца автори

Референци / Цитирана литература: Sanders, G.S., T.R. Brice, V.L. DeSantis, and C.C. Ryder. 1989. Prediction and

prevention of famine. Los Angeles: Timothy Peters.Навод во заграда: (Sanders et al. 1989, 113)

Институција или организација во улога на автор

Референци / Цитирана литература: Ohio State University. College of Administrative Science. Center for Human Resourse

Research. 1977. The national longitudinal surveys handbook. rev. ed. Columbus.

Навод во заграда: (Ohio State 1977, 147)

11

Статии од научни публикации

Број на томот/годиштето (volume number)

Кога се цитираат статии од научни публикации, бројот на томот/годиштето доаѓа веднаш по насловот на публикацијата, без интерпункциски знаци за одделување, без курзив и со арапски бројки. По овој број, бројот на страницата од којашто се цитира се најавува со знакот две точки (без растојание меѓу нив). Референци / Цитирана литература: Banks, William, 1958. Secret meeting in Boise. Midwestern Political Review 6:26-31.Ќулавкова, К. 2004. Секогаш единствена, луцидноста на оксиморонот.

Иgентитети 3:9-14.Навод во заграда: (Banks 1958, 28) (Ќулавкова 2004, 13)

Број на списание (issue number)

Доколку е даден бројот на списанието, тој во белешките и библиографиите следува веднаш по бројот на томот/годиштето, одделен со запирка и воведен со no. т.е. бр., но во референците овој број често самостојно се додава во заграда или целосно се исфрла. Помеѓу бројот на списанието и страниците, во овие случаи, се остава празно растојание по бројот и по двете точки.Белешки: 2. Christopher S. Mackay, “Lactantius and the Succession to Diocletian”, Classical

Philology 94, no. 2 (1999): 205. Катица Ќулавкова, „Секогаш единствена, луцидноста на оксиморонот.“

Иgентитети 3, бр. 2 (2004): 9-14.Референци / Цитирана литература:Mackay, C. S. Lactantius and the Succession to Diocletian. Classical

Philology 94, no. 2 (1999): 205. Ќулавкова, К. 2004. Секогаш единствена, луцидноста на оксиморонот.

Иgентитети 3 (2): 9-14.

Кога не постои број на томот/годиштето, бројот на списанието може да биде замена за него (и во тој случај, треба од насловот да се оддели со запирка). Референци / Цитирана литература:Meyerovitch, Eva. 1959. The Gnostic manuscripts of Upper Egypt. Diogenes, no. 25:84-

117.Катица Ќулавкова. 1992. Поезија на радикални скршнувања. Стремеж, бр. 4: 23-

34.

Година, сезона, месец или датум

Кога, пак, не постои ниту број на томот/годиштето, ниту број на списанието, замена можат да бидат годината, сезоната, месецот или точниот датум (треба само да се одделат од насловот на публикацијата и од страниците со запирки). Некои ги дополнуваат овие податоци дури и кога постои број на томот/годиштето, иако тоа не е потребно, макар што, секако, не е грешка.

12

Референци / Цитирана литература:Muldoon, D. D. 1987. Daily life of the mountain rapper. Journal of the West,

October, 14-20.Ќулавкова, К. 1995. Фигури на опстанок. Лик, 25 Октомври, 12-30.Или: ... Лик (25 Октомври): 12-30.

Симпозиум во научна публикација

Кога некој симпозиум станува интегрален дел од бројот на некоја научна публикација, тој може да се цитира како да е статија од публикацијата.Референци / Цитирана литература: Williams, Joe, ed. 1980. Symposium: Zamboni repair in your home. Entrepreneur

75:32–99.Ќулавкова, К. 1997. Демонот тишина. Симпозиум на СВП. Наше писмо 30: 2-41.

Може да се започне и веднаш со насловот на статијата/симпозиумот:Референци / Цитирана литература: Symposium: Zamboni repair in your home. 1980. Ed. Joe Williams. Entrepreneur

75:32–99.

Во подготовка (Forthcoming)

Доколку некоја статија е прифатена во некоја научна публикација, но уште не е објавена, на местото на годината и страниците стои во поgготовка. Референци / Цитирана литература:Презиме на аворот A, A. и Б. Б. Во подготовка. Наслов на статијата. Наслов на

Списанието 103.

Специјален број

Доколку бројот е специјален број, дво-број или број посветен на некоја тема или со специјално одбрани уредници и со посебен наслов, ова исто така треба да се напише пред насловот, одделено со запирка. На македонски јазик може и во скратена форма: Спец. бр.Референци / Цитирана литература:Whittington, D., et al., eds. 1991. A study of water vending and willingness to pay for

water in Onitsha, Nigeria. Special issue, World Development 19, nos. 2-3.Ќулавкова, К. 2004. Секогаш единствена, луцидноста на оксиморонот.

Спец. бр. посветен на Дерида, Иgентитети 3 (2): 9-14.

Додатоци

Додатоците во научните публикации имаат посебни броеви (посебни наслови и уредници исто така) според кои може да се идентификуваат. На англиски јазик стои: Suppl. no.; а на македонски: Додаток бр..Референци / Цитирана литература:Wall, J. V. 1971. 2700 MHz observations of 4C radio sources in the declination zone +4

to –4. Australian J. Phys. Astrophys. Suppl. no. 20.

13

Место на издавање

За научните публикации местото на издавање е важно само доколку тоа треба да се нагласи поради некоја посебна причина, кога е непознато за читателите или кога треба да се разликува од друга публикација со слично име. Местото тогаш се става во заграда, по насловот. Референци / Цитирана литература: ... Journal of Zoology (London) 230:19-30.

Превод

Преведувањето или приредувањето кај статиите во научните публикации има ист третман како и кај книгите. Референци / Цитирана литература:... Наслов на статијата. Прев./Прир. ... Наслов на Списанието ...

Но, кога се преведуват наслови на статии кои се пишувани на странски јазик, преводот се наведува во заграда (без наводници) или, пак, директно се даваат во превод, а оригиналниот наслов се става во заграда. Референци / Цитирана литература:Kern, W. 1938. Waar verzamelde Pigafetta zijn Malise woorden? [Where did Pigafetta

colect his Malaysian words?] Tijschrift voor Indische taal-, land-en volkenkunde 78:271-73.

Chu Ching and Long Zhi. 1983. The vicissitudes of the giant panda, Ailuropoda melanoleuca (David). [In Chinese.] Acta Zoologica Sinica 20 (1): 191-200.

Статии од списанија

Статиите од списанија се цитираат само со датуми, без оглед дали се месечни или неделни изданија и без оглед дали имаат броеви на томот/годиштето или списанието. (Овде списанија се сите периодични изданија кои се пристапни за широка и различна читателска публика и кои може да се купат и со претплата, но и во книжарници и киосци; а оние периодични изданија кои се научни и специјализирани до толку што можат да се набавуваат речиси само со претплата овде се наречени научни публикации.) За оnline списанијата само се додава уште електронската адреса на крајот.Референци / Цитирана литература:Wallraff, B. 2000. World Court. Atlantic Monthly, April, 31. Wool, Jessica. 2001. A weighty issue: Ever-fatter kids. Interview with James Rosen.

Time, March 14. http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,102443,00.html.

Извадоци од весници и од енциклопедии

Референци / Цитирана литература: [Овие материјали не ги наведувајте во референците. Тие се цитираат само во самиот текст како во следните примери. Online весниците може да се цитираат исто како и online списанијата.]

14

Навод во заграда: „Во една статија во New York Times од 30 јули 1990 се вели дека...“ Навод во заграда: „Во текстот од единаесетото издание на Encyclopedia Britannica, Morris Jastrow вели дека...“

Интернет извори

Електронски бази на податоци

Референци / Цитирана литература: Belle de jour. 1990. In Magill's Survey of the Cinema [database online]. Pasadena,

Calif.: Salem Press. ca..1989-[cited 1 January 1990]. Accession no. 50053. P. 2. of 4. Available from DIALOG Information Services, Inc., Palo Alto, Calif.

Навод во заграда: (Belle de jour 1990)

Референци / Цитирана литература:Moore, Rich 1990. Compaq Computer: COMPAQ Joins the Fortune 500 Faster Than

Any Company in History. In Businesswire [database online]. San Francisco: Business Wire. 1986-[updated 9 April 1986: cited 10 March 1990]. Accession no. 000782: NO=BW420. 5 screens. Available from DIALOG Information Services, Inc., Palo Alto, Calif.

Навод во заграда: (Moore 1990)

Веб страници(предложен модел)

Референци / Цитирана литература: Jewett, Sarah Orne. 1997. The country of the pointed firs [online]. New York: Columbia

University, Academic Information Systems, Bartleby Library, 1996 [cited 16 October 1997]. Available from World Wide Web: (http://www.columbia.edu/acis/bartleby/jewett)

Навод во заграда: (Jewett 1997)

Забелешка 1: Chicago style ја употребува кратенката “N.d.” за “No date” (без датум) за извори без означен датум. Сите N.d. референци од еден автор може да се стават најгоре или најдолу на листата од цитирани дела од тој автор, подредени по азбучен ред според насловот.

Забелешка 2: Што се однесува до ограничениот пристап до одредени веб страници, ние не препорачуваме да се даваат изјави за достапноста до информациите кога се цитираат интернет извори исто како што не препорачуваме да се вклучува цената и достапноста кога се цитираат книги и списанија. Оnline материјалите толку често и толку брзо се менуваат што секоја информација од овој тип многу бргу може да стане погрешна. А, исто така, во голем број случаи

15

библиотекарите можат да обезбедат пристап до многу материјали кои се недостапни за приватни лица.

Епиграфи

Unhappy that I am, I cannot heaveMy heart into my mouth.— Корделија на татко си, Кралот Лир 1.1.91–92

Кралот Лир е сосема доволна референца за изворот во ваков случај (ова дело на Шекспир е, сепак, премногу познато). Доколку цитирате King Lear 1.1.91–92 тоа ќе биде сосема доволно; не мора ни да се наведе чии се зборовите, оној кој се интересира може сам да ја побара референцата во текстот и да сфати кој ги кажува овие зборови и која е смислата. Во епиграфите, значи, не сте приморани да цитирате ништо повеќе од најосновниот минимум податоци за изворот.

Интервјуа

Необјавените интервјуа најдобро се цитираат во самиот текст или во белешки, но понекогаш се појавуваат и во библиографии и референци. Во ваквите прилики треба да се знае дека треба да се запишат имињата и на лицето кое е интервјуирано и на лицето кое интервјуирало (прво првиот, а потоа и вториот); потоа куса информација за идентификација, ако е можно; местото или годината/датумот на интервјуто (или обете, доколку се познати); и, доколку може да се најде запис или лента, каде би можеле да се најдат. Може да биде потребно да се наведе и дека се има дозвола за цитирање. Референци / Цитирана литература: Spock, B., 1974. Interview 67A. By M. J. E. Senn. Transcript. November 20. Senn Oral

History Collection. Bethesda, MD: National Library of Medicine.

Објавените или емитуваните интервјуа, од друга страна, се третираат како статија во списание, односно како поглавје во книга.Референци / Цитирана литература: Bellour, R. 1979. Alternation, segmentation, hypnosis: Interview with Reymond Bellour.

By Janet Bergstrom. Camera Obscura, nos. 3-4 (Summer): 80-9.

За интервјуа кои останале анонимни, доверливи или непризнаени, тоа би требало описно да се напише место името на оној кој интервјуирал.

Приватна преписка

Кога цитирате приватна преписка, наведете го името на лицето, датумот и медиумот на кореспонденција (писмо, факс, телефон, e-mail). Заради заштита на приватноста, не ја наведувајте адресата на исраќачот (домашна или e-mail

16

адреса). Но, овие цитати многу подобро се вклопуваат во самиот текст или во поопширни белешки, наместо во референци. Доколку, сепак, е потребно, во наводите во заграда може да се наведат изрази како personal communication or pers. comm. (прив. преписка), unpublished data (необјавен материјал) и сл. по имињата на лицата, одделени со запирка. Кратенката et al., меѓутоа, овде треба да се избегнува.

На пр. (H. J. Brody, pers. comm.)(Блаже Конески, прив. преписка)

(E. Simpkins, S. Warren, M. Turck, and S. Gorbach, unpublished data)

Необјавени и неформалнообјавени материјали

Тези, дисертации, предавања, материјали презентирани на состаноци, работни материјали, патенти, постери, ракописи и сл.

Примери:Schwartz, G. J. 2000. Multiwavelength analysis of classical carbon-oxigen novae

(outbursts, binary stars). PhD diss., Arizona State Univ.O’Guinn, T. C. 1987. Touching greatness: Some aspects of star warship in

contemporary consumption. Paper presented at the annual meeting of the American Psychological Association, New York.

Ferguson, Carolyn J., and Barbara A. Schaal. 1999. Phylogeography of Phlox pilosa subsp. ozarkana. Poster presented at the 16th International Botanical Congress, St. Louis.

Ferber, R. 1971. Family decision making and economic behaviour. Faculty Working Paper 35, College of Commerce and Business Administration, Univ. of Illinois at Urbana-Champaign.

Schleiermacher, F. D. E. 1987. Herménetique. Предавања одржани меѓу 1805-1833 (CERF/PUL), Париз.

Lockwood, G. W. and B. A. Skiff. 1988. Air Force Geophys. Lab., preprint (AFGL-TR-88-0221).

Egmont Manuscripts. Phillipps Collection. University of Georgia Library. Kallen, Horace. Papers. YIVO Institute, New York.

(Збирките ракописи се без датум, бидејќи содржат белешки од различни времиња, но датумот на ракописот за кој се зборува треба описно да се спомене во самиот текст).

Правни документи

Државни публикации

При изборот на податоците за референците од областа на правната документација, најважно е читателот да може што подобро да ја разбере референцата, за да може и самиот подоцна да го побара изворот. Доколку е дадено името на авторот, започнете ја референцата со него. Доколку не е дадено

17

име, оставете одделот да го заземе местото на автор во референцата. (Наведете го највисокиот орган во хиерархијата или наведете ги сите по хиерархиски ред.) Потоа ставете го датумот; потоа некој наслов, ако има наслов; потоа сочинителот (автор/приредувач) ако е наведен; потоа бројот на извештајот и публикацијата (тие се можеби најпотребните информации овде, можат веднаш, директно да го одведат читателот до изворот; ставете ги броевите онаму каде што тоа има најмногу смисла за вас, обично веднаш пред информациите за издавањето); а, доколку е потребно, на крајот додадете ги информациите за издавањето или страницата.Референци / Цитирана литература: U.S. Congress. Senate. Committee on Foreign Relations. 1956. The Mutual Security Act

of 1956. 84th Cong., 2nd sess. S. Rep. 2273.Меѓународен П.Е.Н.. Комитет за превод и јазични права. 2005. Резолуција за јазичните права на Курgите во Турција. 8-ма Охридска конференција.Навод во заграда: (U.S. Senate Committee 1956, 9-10)(КПиЈП на Меѓународниот П.Е.Н. 2005, 2-3)

Ако имате многу референци од овој тип и сите треба во целост да се наведат, можете да измислите листа од кратеници за нив. Така, на пример, DVS би можело да стои за Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control, National Center for Health Statistics, National Vital Statistics System, Division of Vital Statistics.

Статии од правнички списанија

Еден стил треба да се користи при цитирањето на статии. Но, обично статиите од областа на хуманистичките науки го следат форматот на Chicago Manual of Style, а статиите од областа на правото Bluebook форматот. Затоа, решението би било следното: доколку читателите се претежно правници, го предложуваме Bluebook стилот за сите статии; а, Chicago стилот го препорачуваме кога читателската публика е поширока. Chicago стилот бара малку повеќе истражувачка работа бидејќи препорачува да се наведе првата и последната страница од статијата, додека Bluebook ја бара само првата страница.

Корпорациски извештаи, памфлети, брошури, записници ...

Сите овие и другите слични видови независни публикации се третираат главно како книги. Датумот, авторот и издавачката куќа нема да одговараат сосема на востановената шема, но потребно е само да има доволна количина информации за да се идентификува документот. Така,

Dean, J. and B. Starr. June 2001. High- and low-density lipoproteins. Executive summary. NIH Advisory Panel.

Со други зборови, треба да се напише авторот, датумот, видот документ, насловот и организацијата под која припаѓа. Кога нешто не соодветствува сосема на дадените параметри, бидете описни и запрашајте се како и дали тоа на читателот ќе му послужи за да дојде до изворот.

18

Аудио-визуелни материјали

За жал, стилот „автор-година“ обично е сосема несоодветен за повеќето аудо-визуелни материјали. Во дело кое се служи со овој стил, најдобро е овој тип извори да се наведуваат во самиот текст, а потоа во референците да се групираат со посебни под-наслови како „Музички снимки“. Примерите кои подолу ќе бидат дадени ќе го следат стилот на цитирање на хуманистичките науки (белешки + библиографија).

Филмови

Кога се цитира книга, се наведува авторот/приредувачот, насловот, местото на издавање и годината. Значи, за цитирање филм, режисерот би можеле да го третираме како приредувач и обликот на цитирање би изгледал вака:

Movie Title. Directed by Mary Smith. Hollywood, CA: Bigshot Productions, 2004.

Кога некои извори не се вклопуваат во оваа шема, ставете ги сите информации кои според вас ќе му користат на читателот и не се грижете многу како да ги наведете овие делови информација за да се вклопат во конвенционалниот формат. А потоа на сличен начин цитирајте ги сличните извори.

Цитати од телевизиски емисии

Friends. Episode no. 153, first broadcast 16 November 2000 by NBC. Directed by David Schwimmer and written by Scott Silveri.

Овде се дадени главните, но основни информации за оваа телевизиска серија (доколку ги симнувате од интернет, проверете ја нивната точност од неколку извори!): Која епизода? Кога првпат била пуштена во програма (бидејќи во овој случај серијата била пуштана многупати)? Кој ја напишал? Кој ја режирал? Која станица ја продуцирала? Не го вклучив видот на емисијата (телевизиска серија) бидејќи сметам дека е релативно позната за читателите на кои им се обраќам. Не ја приложив и должината на емисијата, тоа би можело исто така да се додаде доколку е потребно поради некоја причина. Потоа некои линкови кои би можеле да бидат корисни за читателите како http://epguides.com/ со насловот Friends и/или епизодата или оригиналниот датум на прикажување.

Телевизиски реклами

Во Chicago Manual of Style не постојат правила за цитирање телевизиски реклами. Тие се на некој начин дел од општото јавно искуство и нивното запишување можеби потпаѓа под прашањата на историското бележење. Да речеме дека опишувате реклама за Volkswagen Golf во која се користи песната “Mr. Roboto” од Styx. Тоа се делови од популарното медиско искуство и тие нема потреба да се цитираат — за нив описите се доволни. Не станува збор, значи, за тоа како читателот да се доведе до изворот во некоја јавна архива. Но, ако се

19

појави потреба за цитирање на ваков извор, би можеле да направите нешто од овој тип:

Volkswagen. “Crazy Guy.” Television advertisement. Arnold Communications, Inc., directed by Phil Morrison, 2000.

Но, за вакво нешто би морале да ги имате овие информации (оваа реклама доби ANDY награда и информациите за неа веднаш станаа достапни online од повеќе сигурни извори).

Музички снимки

Mozart, Wolfgang Amadeus. Le nozze di Figaro. Vienna Philharmonic. Riccardo Muti. With Thomas Allen, Margaret Price, Jorma Hynninen, Ann Murray, Kurt Rydl, and the Konzertvereinigung Wiener Staatsopernchor. © 1987. Original sound recording made by EMI Records Ltd. CDS 7 47978 8 (3 compact discs).

Наведете ја најпрвин најновата информација и следете го овој пример со Моцарт (композитор, наслов на опера, оркестар, диригент, изведувачи, датум, DVD формат и сл..), а потоа додајте ја информацијата за оригиналната VHS снимка (без да ги повторувате оние делови што се исти). Кога имате повеќе информации отколку овие што ние овде сме ги навеле, вклучете го сето она што според вас е важно за читателите. Јасно кажете ги фактите за тие информации, без да се грижите за нивната форма. На пример, за DVD извор би можеле да се додадат информации за јазикот „На германски јазик. Има превод на англиски, кинески и француски“ и сл. Обидете се потоа сите слични извори да ги наведете во слична форма.

Каталози за изложби

Chicago style ги третира овие материјали како издадени книги. Како и книгите, каталозите може да се наредат според наслов, доколку библиографот смета дека тоа е важно за предметот или смета дека тоа им е познато на читателите.

Превод:Јасмина Илиевска

20