සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව...

35
සසසසසසසස සස සසසසසස සසසස සසසස සසසසසසසසසසසස සසසසසස සසසසසසසස සසසසස සසසසසස සසසසසසසස සසසස සසසසස සසස සසසසස සසසසසස සසසසසසසසසසස සස සසසසසස සසසසසසසසසස සසසස සසසසස ස. සස සසසසසසස සසසසස සසස සසසසසස සසසසස සසසසසසසස සසසසසසසසසසසසස සසසසසසස සසසසස සසසසසසසසස සසසසස සසස සසසසස සසසසසස සසසසස සසසසසසසසස. සසසසසස සසසසසසස සසසසස සස සසසසසස සසසස සසසසස සසස සසසස සසසසසසස සසසස සසසසසසසසසසසසස සසසසසසස සසසසසස සසස සසසසසසස සසස සසසස සසස. සසසස සසසස සසසසසසසසසසස සස සසසසසසසසසස සසසසස සසසසසස සස සසසසසසස සසසසස සසසසසසස සසසසසස සසසසසසසසස සසසස සසසසසසසස සසසස ස සසසසසසස සසසසස සසසසස සස සසසසසස සසසසසස සසසසසසසස සසසස. සසසසස සසසසසස සසසසස සසස සසසසස සසසසසසස සසසසසස සසසසසස සසස සසසසස සසසසස සසසසස සසසස සස සස සස සසසසසස සසසස ස. සසසස සසසසසසස සසසසසසසසසසස සස සසසස සසස සසසසසසස සසසස සසසසසසස ස සසස සසසසස සස සසසසස සසසසසසස සසසසසස සසසසසසසසස සසසස සසසසසසසසස සසසස සස සස සසසස ස. සසසසස සසස සසසසසසස සසස සසසසස සසසසසස සසසසසසස සසසසසස සසසසසස සසසසසසස සසසසස සසසස. සසසසසසස සසසස සසසසසස සසසස සසසසස සසසසසස සසසසසසස සසසස සස සස. සසසසසසසසසස සසසසස සසසසස සසසස සස සසසසසසසසසසස සසසස සසස සස සසසසස සසසසසස සසසසසසස සසසස සසසස සසසසස සසසසසසසසසස සසසසසසස සසසසසස සසසස සසස සසසසස සසසසස සසස සසසසස සසසසසසස සසසසසස ස සසසස සසස සසසසස සස සසසසසස සසසස සසසසස සසසස ස. සසසසස සසසසසසස සසසසස සසසසස සසස සසසසස සසසසසසසසසස සසසසසස සසසසසසස සසසසසසස සසසසසස සසසසසසස සසස සසසසසස සසසස සසසසසසසසස සස සසසසසසසසස සසසසස සසසස සසසස සසසස. ස සසසස සසසස සසසසසසස සසස සසසසසසසසස සසසස සසසසසසස සසසස සස සසසස සසසස සසසසසස සස සසසස. සසසසසසස සසසසස සසසසසසස සසසසසසසසස සසසසසසස සසසසසසසසසස සසසසස සසසසසසසස සස සස. සසසස සසසසසසසසසස සසසසස සසසසසස සසසසස සස සස සසසසසසස සසසස සස සසසස සස සසස සසසසසසසසසස සසසසසසසසස සස සසසසස සසසසසසසසසස සසසසසස සසසසසස සස සස. සසසස සසසසසසසසසස සස සසසසසස සසසස සසසසස සසසස සසසසසස සසසසසසසසසස සසසසසස සසසසසසසස සසසස සසසසස සසසසසස සසසස සසස සසසසසසසසසස සසසස සසසස සසසසසසසසසස සසසසසසස සසස සසසස සසසසසසසස සසසසසස සසසස සස සසසසසස සසසසසසසස සස සස. සසසසසස සසසසසසසසසස සසසස සසසසසසසසසස සසසසසසස සසසසසසස සස සස සසසස සසස සසසසසසසසසස සසසසසස සසසසස සසසසසසස සසසසසස සසසසසසසස සසස සසසස සසසසසස සසසසසස සසසසසසසසස සසස සසසසසස සසසසසසසසසස සසසසසසස සසසසසස සසසසසස සසසසසසස සසස සසසස. සසසස සසසසසස සසසසසසසසස සසසසසස 447

Upload: peripatos-school

Post on 14-Aug-2015

84 views

Category:

Education


12 download

TRANSCRIPT

Page 1: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

සමා�ලෝ��චනය හා� නිගමානයලෝමාහි පළමු පරිච්ලෝ�දලෝයහි විග�හා ලෝ�ලෝ�නුලෝ� බටහි� ස�ජා�නන විග්‍

�හායට අද�ළ බටහි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$� න$�යය�ත්මා� හා� ස�යනි� පර්ලෝ�ෂණ#�ට අද�ළ ��*ණු ය. ලෝ, ��*ණු#� ග*බ්# ඇති ස�ජා�නන �ක්ෂණ ග*ඹුරින් පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා�# අධ්‍ය$යනය කිරීමා තුළන�ත්මා� ��*ණු ද*න හා*ඳින ග*නීමාට විශා�� පිටි#හා�කි. ද*නු, පද්ධ්‍යතිය බටහි� ලෝහා� ලෝප�දිග ය*යි ලෝ?බ? ගස� අර්‍ථ ද*ක්වීමා යමාක් පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා�# අධ්‍ය$යනය කිරීමාට ඇති බ�ධ්‍ය�#ක් ලෝ�ස ලෝපනී යයි. ඕනCමා ලෝදය� නි�#ද$තා�#ය ලෝහා� ස�#ද$තා�#ය ද*�ගතා හා*ක්ලෝක් එය පිළිබඳ# විච�� පූර්#�# පුළු? හා*දCරීමාක් සිදු කිරීලෝමාන් වින� ඒ පිළිබඳ# පුර්# නිගමාන මාතා පිහිට� කිNය� කිරීලෝමාන් ලෝන�ලෝO. පූර්# නිගමානය ඔස්ලෝස් ය, ලෝදයක් පිළිබඳ# ක්ෂණි� නිගමානය #�ට එළඹීමා එතා�, පTඥා� ලෝග�ච� ලෝන� #න බ# ස*�කිය හා*කි ය. යමාක් පිළිබඳ# අධ්‍ය�නග��හී# ලෝන� ස��� සCමා ��*ණක්මා ලෝWතු ස�ධ්‍ය�යක් මා මාධ්‍ය$ස්ථ# හා� විච�� පූර්#�# ස*�කීමා ශා�ස්ත්‍රී[ය විෂය අධ්‍ යයන්හි පදනමා ලෝස් ගතා හා*කි ය. බටහි� මාලෝන� විද$�# තුළ විශා�� #ශාලෝයන් ස�ජා�නනය පිළිබඳ ස�යනි� පර්ලෝ�ෂණ සිදු# තිලෝබ්. ඒතුළින් අද�ළ විෂයයට අයත් විශා�� ද*නු, ප��සයක් එ�තු වී ඇතා. විලෝ]ෂලෝයන්මා බටහි� වෛ#ද$ විද$� ක්ලෝ^තා[ලෝයහි සිදු ��න �ද විවිධ්‍ය ස�යනි� පර්ලෝ�ෂණ දත්තා ශා�$ වෛ#ද$ විද$�ලෝ#හි දියුණු# ලෝ�ලෝ�හි බ�ප� ඇති පමාණටමා බටහි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�# ලෝ�ලෝ�හි ද බ�ප� ඇති ආ���ය ලෝ, තුළින් මාන�# ද*�ගතා හා*කි ය. ද*නුට දියුණු# ප#තින බටහි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� ස�යනි� පර්ලෝ�ෂණ ඇසුරින් ස�ජා�නන පිළිබඳ# ඉතා� පුළු? අර්ථ ද*ක්වීමාක් ලෝ, පරිලෝච්ලෝ�දය තුළදී සිදු ලෝ�රී තිලෝබ්. ඒ යටලෝත් මා�න# ස�ජා�නනය යනු කුමාක්ද*යි යන්න පිළිබඳ# පළමු උප ලෝ��ටස යටලෝත් විග�හා වී තිලෝබ්.

ස�ජා�නනය නමා*ති #චනලෝයහි නි�*ක්තිය පිළිබඳ# අර්ථ�ථනයක් පළමු# ඉදිරිපත් �� ඇතා. එලෝස්මා ඉන්‍ද්‍රියන් මාඟින් ස�ලෝOදන �*බීමා හා� එය ස�ජා�නනය වීලෝ, දී සිදු #න වෛජා# විද$�ත්මා� ස�සිද්ධිය හා� වෛ#ද$ විද් ය�ත්මා� පසුබිමා විග�හා �� ඇතා. ස�ඥා� ස,ලෝkTෂණය හා� ස්න�යු ආලෝOග මාඟින් මා�න# ස්න�යු පද්ධ්‍යතිලෝයහි පණිවිඩ හු#මා��*# හා�හා� විවිධ්‍ය ස�ලෝOදන ලෝමා�ළය ��� සන්නිලෝOදනය සිදු වීලෝ, කිNය�#ලිය ස�ජා�නනය අධ්‍ය$යනය කිරීලෝමාන් #ටහා�ගතා හා*කි බ# ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි වී ඇතා. ස�ජා�නන සන්නිලෝOදනය වීලෝ, කිNය�#ලිය ස�ර්ථ�# සිදුවීමා හා� ඊට අද�ළ වෛජා# විද් ය�ත්මා� පසුබිමා විච�� පූර්#�# ග�හාණය කිරීලෝමාන් ජී# විද$�ත්මා� දq^ටි ලෝ��ෂණයකින් ලෝමාමා ස�ජා�නන කිNය�#ළිය පිළිබඳ# විග�හා කිරීමාට පTයත්න ද�� තිලෝබ්. එලෝස්මා පුද්ග� අධ්‍ය$�ත්මා� මාට්ටමාට ස,බන්ධ්‍ය# ස�ජා�නන #*දගත් ලෝමාලෝහායක් ඉටු ��නු �බන බ# ස�ධ්‍ය� ඇසුරින් ප*හා*දිලි ��

447

Page 2: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

තිලෝබ්. නවීන විද$�ත්මා� හා� තා�ක්ෂණි� ලෝමා#�, නි^ප�දනලෝයහි දී ස�ජා�නනය නිස� ප*ණවී ඇති ඇතා*, සීමා�#න් හා� වෛනති� පසුබිමා පිළිබඳ විග�හායක් �� ඇතා. විජා�නන �ක්ෂණය පිළිබඳ# පුළු? ලෝ�සට ස��ච්ඡා� ��න අතා� ඉන් ���ය, අ#��ශාය, අභ්‍යා$�#��ශාය, දු� ආදී �ක්ෂණ ස�ජා�නන කිNය�#ළියට ස,බන්ධ්‍ය #න ආ���ය පිළිබඳ ප*හා*දිලි�� දී තිලෝබ්.

ලෝගස්ලෝට�?ට් මූ� ධ්‍යර්මාය ස�ජා�නනයට අද�ළ ලෝ�ස විස්තා� කිරීමාට ලෝ#ලෝහාසක් ද�� තිබීමා ප*හා*දිලි# �*පී ලෝපලෝන්. පුද්ග� ප�මා�දර්ශා ලෝච්තාන�ලෝO හා*ඩය මාතා ලෝ#නස් විය හා*කි ද යන්න පිළිබඳ ස��ච්ඡා�#ක් ලෝග�ඩන*ඟීමාට ලෝගන ඇති ලෝ#ලෝහාස ද ඉතා� මා*නවින් ද*� ගතා හා*කි ය. මා�න# මානලෝසහි ජී# ය�න්ති[� කිNය�#ළිය ස�ජා�නනය ලෝ�ස හාඳුන්#� දීමා ලෝමාහි දී #*දගත්ය.

ස�ජා�නනය පිළිබඳ බහු�# පර්ලෝ�ෂණ ලෝමාලෝහායවූ මාලෝන� විද$� ගු�* කු� අතාරින් ලෝ��ක්, බ�ක්ලෝ?හා� හා}, #*නි ස�ඝටන#�දී මාලෝන� විද$�ඥායින් විසින් ස�ජා�නනය හා� අ#ලෝබ�ධ්‍යය පිළිබඳ ලෝය�ජාන� �� තිබූ ලෝප�දු සිද්ධ්‍ය�න්තා ස�ජා�නනය නි#*�දි# අර්ථ�ථනය කිරීලෝ, දී ලෝබලෝහාවින් ඵ�ද�යි ලෝO. ලෝමාහි දී වුන්ඩ්ට්, ටිච්නර්, බී. එෆ්. ස්කිනර්, ලෝ��ඩ් ලූතාන්ස් හා� එලීන� ගිබ්සන් ආදී ඇතා*, ප*�ණි මාලෝන� විද$�ඥායින් ලෝමා�ළලෝ� කිNය���රීත්#යට ස�ලෝkක්ෂ�# මා�න# ස�ජා�නනලෝ� ජී# විද$�ත්මා� හා*ඩය පිළිබඳ විශා�� #ශාලෝයන් අ#ධ්‍ය�නය ද*ක්වීය. මා�න# ස�ජා�නනයට අද�ළ# ඉච්ඡිතා අ#ධ්‍ය�නය හා� සිහිය අතා� සබඳතා�# විච�� පූර්#� ලෝ�ස විග�හා වී තිලෝබ්. මා�න#ය� හා� ලෝසසු සත්‍ව පTජා�# අතා� සිදු#න අන්තාර් සබඳතා� #�දී ස�ජා�නනය ඉන්‍ද්‍රිය පTතා$ක්‍ෂය #ශාලෝයන් භ්‍යා�විතා� #න ආ���ය පිළිබඳ# ��*ණු දක්#� තිබීමා #*දගත්ය.

ලෝමා�ළය තුළට �*ලෝබන දත්තා ස�]ලෝ?ෂණය කිරීමාට හා� වි]ලෝ?ෂණය කිරීමාට ස�ලෝkක්‍ෂ# ද*නුමා ලෝග�ඩන*ඟිය හා*කි ආ���ය පිළිබඳ# ස��ච්ඡා� ලෝ�ලෝර්.

එහිදී ස�ජා�නනලෝ� නිර්මා�ණශීලීත්#ය ද*නුමා නිර්මා�ණශීලී # බිහි කිරීමාට ඉ#හා? විය හා*කි විවිධ්‍ය �NමාලෝOද පිළිබඳ# දක්#� තිලෝබ්. මා�න# ස�ජා�නනලෝ� විවිධ්‍ය සීමා� තිබීමාට ලෝWතු# මා�න#ය�ලෝග්‍ ජී# විද$�ත්මා� ස*�සුමායි. පුද්ග� ලෝප��*ෂය අනු# ලෝ, ජී# විද$�ත්මා� හා*කිය�# වු# ද විවිධ්‍ය විය හා*කියි.

ස�ලෝOදන ප*න� හා�හා� සිදු #න ලෝතා��තු�* හු#මා��*# පිළිබඳ ගිබ්සන්ලෝග්‍ මාතාය විලිය, ලෝ�,ස් විසින් ඊට ���ට පTථමා ස*�වින් දක්#� ඇතා.

ලෝතා��තු�* ස්න�යු ස�ලෝOද ලෝ�ස ස,ලෝkTෂණය වීලෝ, කිNය�#ළිය සඳහා� ස්න�යු පද්ධ්‍යතිය හා� ලෝමා�ළයද ස,බන්ධ්‍ය ලෝO. ස්න�යු ස,ලෝkTෂණය සඳහා� උප��රී #න �ස�යනි� ද්‍ර#$ #ලින් ලෝබ�ලෝහා� �ස�යනි� ද්‍ර#$ හාඳුන� ලෝගන ඇති අතා� ඇතා*, �ස�යනි� ද්‍ර#$ බටහි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�#ට තා#මා �හාසකි.

අ�මුණු ග*නීලෝ, දී සිදු #නුලෝ� #රින් #� ඇති න*ති ලෝ#මින් ස්න�යු තුළින් අඛණ්ඩ පT#�හායක් ලෝ�ස ස�ඥා� ස,ලෝkTෂණය වීමායි. ලෝමාය විද}ත් දහා�� ඉලෝ�ක්ලෝට��න ගමාන් ග*නීමාට සමා�නය. ස්න�යු තුළ දී ඉලෝ�ක්ලෝට��න ධ්‍ය���#� ස,ලෝkTෂණයට සමා�න #න පරිද්ලෝදන් ගමාන්��නු �බන ස�ඥා�# ලෝමා�ළය ලෝ#තා ප*මිණීලෝමාන් පසු# එහි අභ්‍යා$න්තා�ලෝ� දී මාස්ති^� ස්න�යු අග� දක්#� ප*මිලෝණයි. කුඩ� ඉලෝ�ක්ලෝට��න අ�ශු බිඳිති ආ���යට හාට ගනිමින් ප#තිමින්

448

Page 3: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

හා� න*ති ලෝ#මින් පරිපථයක් දිලෝග්‍ ච�න කිNය�#ළිය සිදුවීමා ස්න�යු තාන්තුතුළින් ස�ඥා� ස�ලෝOද මාස්ති^�ය ��� ස,ලෝkTෂණය වීලෝ, කිNය�#ට සමා�න �� ද*ක්විය හා*කි ය. ලෝ, මාස්ති^� ස්න�යු අග� අතා� ස�ඥා� ස,k ලෝර්ෂණය සිදු #නුලෝ� ලෝ#නස් �Nමාය�ය. එන, එය �ස�යනි� ස,ලෝkTෂණයක් බ#ට පරි#ර්තානය ලෝO. ලෝ, සඳහා� අ#ශා$ �ස�යනි� ද්‍ර#$ මාස්ති^� ස්න�යු අග�#� තා*න්පත්# ඇතා. මා�න# මාස්ති^�ය ස,ලෝkTෂණය #න විවිධ්‍ය හා*ඩතා� හා� ප*හා*ලෝයන් යුතු# ලෝතා��තු�* නිසි අයුරින් අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීමා එහි ��ර්යභ්‍යා��ය ලෝO. බ�හි� සමා�ජාය සමාඟ පTතිච�� ද*ක්වීමාට අ#ශා$ ලෝතා��තු�* ඉන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නනය මාඟින් උ�හා� ගනු �*ලෝබ්. එයි නිසි අයුරින් ස�ජා�නන �� ග*නීමාට විවිධ්‍ය ��යි� හා� මා�නසි� පසුබිමා විවිධ්‍ය පුද්ග�යින් ලෝ#තා විවිධ්‍ය ස්#�Cපලෝයන් පිහිට� තිබිය හා*කි බ# ද ලෝමාහිදී අ#ධ්‍ය��ණය ලෝ�ලෝර්. ද*නුමා ගබඩ�කිරීමා හා� විවිධ්‍ය මාලෝන� ��යි� උත්ලෝත්ජානයන්ට අනු# පTතිච�� ද*ක්ලෝ#න ආ���ය ද විස්තා� වී තිලෝබ්. ඉන්ද්‍රියන් #� පූර්ණ පර්යන්තා අ#ස්ථ�# හා� විවිධ්‍ය චිත්තාලෝOගි� අ#ස්ථ�#න්ට දක්#න පTතිච�� ජී# විද් ය�ත්මා� පසුබිමා මාතා ලෝ#නස් විය හා*කි ස්#�Cප පිළිබඳ විමාසු, ඇස ලෝය�මු වී ඇතා. මා�න# ස�ජා�නනලෝ� පTලෝ�ද පිළිබඳ# ස��ච්ඡා� #න අතා� මා�න# මානලෝස් කිNය���රීත්#ය පිළිබඳ විවිධ්‍ය මාලෝන� විද$�ඥායින් විසින් දක්#� ඇති විවිධ්‍ය අර්ථ�ථන පිළිබඳ# විමාස� ඇතා. එහි දී මාලෝන� වි]ලෝ?ෂණ #�දය,

චර්ය� #�දය, ලෝගස්ලෝට�?ට් මාලෝන� විද$�#, පTජා�නන මාලෝන� විද$�#, සමා�ජා ඉලෝගනු, න$�ය හා� මා�නුෂ හා� ස�දq^ටි� න$�ය පිළිබඳ #*ඩි ස*�කි?�ක් දක්#� තිලෝබ්. ��?යු�, ඇ?��ඩ් ඇඩ්�ර්, �*�න් ලෝහා�ර්නි හා� එරික් ලෝ��, #*නි මාලෝන� වි]ලෝ?ෂණ#�දී මාතා#�ද ද*�C අය ප#� ලෝ���යිඩ්ලෝග්‍ ආ�?ප විලෝOචනය �� ඇති ආ���ය විග�හා �� තිලෝබ්. එහිදී #}හා#�දය හා� ��ර්ය බද්ධ්‍ය#�දය ඉතා� දියුණු# ප*#ති නමුදු අන්තා��# ලෝ���න �Nමායට එලෝ�හි# ය� ලෝන�හා*කි පසුබිමාක්ද ප*#ති බ# ලෝපන්#� දී ඇතා. චර්ය�#�දය හා� මාලෝන� වි]ලෝ?ෂණ#�දය හා� මා�නුෂ හා� ස��දq^ටි� න$�ය පිළිබඳ ග*ඹුරින් විමාර්ශානය �� ඇතා. යුලෝ��පලෝ� ප*#ති සමා�ජා ආර්ථි� පසුබිමා මාතා එ#�ට පTසිද්ධ්‍ය පුද්ග�යින් විසින් ප*#ති සමා�ජා ලෝද්හාලෝ� #$�kතා# තිබූ විවිධ්‍ය අමා�නුෂි� සිදුවී, මාලෝන� වි]ලෝ?ෂණ තුළින් විග�හා �� මා�නුෂි�# ස��� බ*ලීමාට ලෝය�මු විය. ඉලෝගනීමා අ�බය� මාස්ති^� කිNය�#ලියට ස�ජා�නනය මාඟින් �*ලෝබන අනුබ�ය පිළිබඳ ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණය �� තිලෝබ්. පුද්ග� අනන$තා�# ස�ජා�නනට #*දගත්#න ආ���ය ලෝ, අනු# #ටහා� ගතා හා*කි ය.

මා�න# ස�ජා�නනය හා� මාලෝන� විද$� න$�ය යටලෝත් ස්න�යු සන්නිලෝOදනය ඔස්ලෝස් ලෝමා�ළයට දත්තා ස,ලෝkTෂණය වීලෝ, කිNය�#ලිය නිර්#චනය ලෝ�ලෝර්.

දු��ථන රැහා*න් ජා��ය� විද$මා�න සබඳතා� මාඟින් දත්තා ස,ලෝkTෂණ ක් රිය�#ළිය මා*නවින් ඉටු #න පරිද්ලෝදන් මාස්ති^�ය තුළ ඇති ස්න�යු තාන්තු රැහා*න් ඔස්ලෝස් ස්න�යු ආලෝOග, ස�ලෝOදන ස�ඥා� දත්තා ස,ලෝkTෂණය ��ර්ය සිදු ලෝ�ලෝර්.නමුදු එය #ඩ�ත් සමීපත්‍වයක් දක්#නුලෝ� රැහා*න් �හිතා ජා�ගමා දු��ථන සබඳතා�#�ටය. එහි කිසිදු රැහා*න් ගතා සබඳතා�#කින් ලෝතා��# ඉන්‍ද්‍

449

Page 4: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

රිය ආ�,මාණ ලෝ�ස ගනු �බන ස�ඥා� දත්තා මාස්ති^�ය ලෝ#තා සන්නිලෝOදනය ලෝ�ලෝර්. ලෝ���ර්, �ෆ්��, #ර්තායිමාර් ආදීන්ලෝගන් ස*දු, �ත් ජාර්මාන් මාලෝන� විද$�ඥායින් �ණ්ඩ�යමා විසින් ඉදිරිපත් �ළ ස�ඝටන#�දී මූලි���ග පිළිබඳ පර්ලෝ�ෂණ #*දගත් ලෝස් ස*�ලෝක්. ස�ජා�නනය පිළිබඳ ලෝගස්ලෝට�?ට්#�දී අර්ථ�ථන ලෝ, අතා� පTධ්‍ය�න ලෝO. තාමා� අ#ට පරිස�ය අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීලෝ, ලෝමා#�මාක් ලෝ�ස විවිධ්‍ය මාලෝන� වි]ලෝ?ෂණ අර්ථ�ථන #*දගත් ලෝමාලෝහා#�ක් ඉටු ��නු �බයි. සද�ච��ය හා� ස��ධ්‍යර්මා පිළිබඳ අධ්‍ ය�පන මාලෝන� විද$�ඥායින්ලෝග්‍ විවිධ්‍ය අර්ථ�ථන #�දී ස�ජා�නන ප*ති�ඩ පිළිබඳ පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� අධ්‍ය$යනයන් #*දගත් ලෝ�ස ස*�ලෝක්. මා�න# ස�ජා�නනය හා� ජී# විද$� පසුබිමා යටලෝක් මිනිස් ලෝමා�ළලෝයහි ජී# විද$�ත්මා� #}හාය හා� පිහිටීමා ඉතා� ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණය �� දක්#� තිලෝබ්. එමාගින් ස�ජා�නන කිNය�#ලිය මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� # විග�හා කිරීමාට ලෝමාහි දී ලෝ#ලෝහාසක් ද�� ඇතා. මා�න# ස�ජා�නනය හා� විඥා�නය යටලෝත්දී සිහි �?පන�# පිළිබඳ# මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා�# නිර්#චනය ලෝ�ලෝර්.

විලෝ]ෂලෝයන් නින්ද පිළිබඳ# සිදු �� ඇති බටහි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� පර්ලෝ�ෂණ ඇසුරින් ස�ජා�නනය පිළිබඳ# වි]ලෝ?ෂණය කිරීමාටද ලෝමාහිදී ලෝ#ලෝහාස ලෝගන තිලෝබ්. ලෝමා�හානය, සිහිය, භ්‍යා�#න�#, චිත්තා සමා�ධිය #*නි ��*ණු පිළිබඳ# මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� ප*ති�ඩ යටලෝත් පTශාස්තා විග්‍ �හායක් සිදු �� ඇතා. මා�න# ස�ජා�නනය හා� ස�ලෝOදන ස,ලෝkTෂණය යටලෝත් මා�න# ලෝද්හාය පු�� #$�kතා# ඇති ස්න�යු පද්ධ්‍යතිය හා� එහි කිNය���රී �ට�# පිළිබඳ ග*ඹු�* වි]ලෝ?ෂණයක් සිදු �� තිලෝබ්. එලෝස්මා මාස්ති^�ය තුළ ස�ලෝOදන ස,ලෝkTෂණයට අද�ළ වෛජා# කිNය���රීත්#ය මාලෝන� වෛ#ද$ විද$� ප*ති�ඩ යටලෝත් ග*ඹුරින් විග�හා �� ඇතා. මා�න# අභිලෝkT�ණය හා� චිත්තා ලෝOග යටලෝත් සqණ�ත්මා� මා�නසි� මාට්ටමා ලෝ#නස් කිරීමා පිණිස අ#ශා$ වූ ධ්‍යන�ත්මා� උත්ලෝත්ජාන �බ� දීලෝ, කිNය�# ස��ච්ඡා�#ට �ක් ලෝ�ලෝර්. අධ්‍ය$�පන මාලෝන� විද$�ඥායින්ලෝග්‍ විවිධ්‍ය න$�ය හා� සිද්ධ්‍ය�න්තා යටලෝත් අධ්‍ය$�පන මාලෝන� විද$�ත්මා� දq^ටි ලෝ��ණයකින් ස�ජා�නනය විග�හා කිරීමාට ලෝමාහි දී පTයත්න ද�� ඇතා. මා�න# චින්තානය ඉලෝගනීමා හා� සිත්‍රීමා යන උප ඒ�� යටලෝත් තා#දු�ටත් ඒ අධ්‍ය$�පන මාලෝන� විද$�ත්මා� වි]ලෝ?ෂණ ග*ඹු�ට ලෝමාලෝහාය වීමාට ලෝ#ලෝහාස ද�� ඇතා. ස්ථ,භ්‍යාන �බ�දීමා හා� එමාඟින් ශිෂ$ය� තුළ උත්ලෝත්ජාන ඇති �� වීලෝමාන් අධ්‍ය$�නලෝ� ඵ�ද�යීතා�# ස�#ර්ධ්‍යනය කිරීමාට ගනු �බන පිය#� පිළිබඳ# ද*ක්ලෝO. ස්න�යු පද්ධ්‍යතිය හා� මාස්ති^� #}හාය මාඟින් මා�න# ශාරී�ලෝයහි ඇති වෛජා#මාය #}හාය පිළිබඳ ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණය �� ස�ජා�නන කිNය�#ලිලෝ� දී එමාඟින් �*බිය හා*කි වෛජා# විද් ය�ත්මා� අනුබ�ය පිළිබඳ# නිදසුන් සහිතා# විග�හා �� තිලෝබ්. ලෝ, අයුරින් පළමු#*නි පරිච්ලෝ�දය මාඟින් ස�ජා�නනය බටහි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$� දq^ටි ලෝ��ණයකින් ද*කීමාට ඉඩස�ස� තිබීමා �*පී ලෝපලෝනයි. එමාගින් තු�න�ත්මා� # හා� විච�� පූර්#�# ස�ජා�නනය අර්ථ�ථනය �� ඇතා.

450

Page 5: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

ලෝමාහි ලෝද#න පරිච්ලෝ�දය ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�ජා�නන විග�හාය පිළිබඳ#ය. ලෝමාහිදී ස�ජා�නනලෝ� ඇති පුළු? අර්ථය ලෝබ�ද්ධ්‍ය දq^ටිලෝ��ණයට අනු# විග�හා �� ස��� බ�� ඇතා. එහිදී ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�ජා�නනය තා#ත් උප ඒ�� දහායක් යටලෝත් ග*ඹුරින් ස��ච්ඡා� �� තිලෝබ්. ස�ජා�නනය හා� ස�ඥා�# හා*ඳිනීමා යන ලෝ��ටලෝස් දී ප�ලි භ්‍යා�ෂ� #$#හා��ය අනු# ස�ජා�නනය යන #චනය පිළිබඳ# ග*ඹු�* #�ග්‍ විද$�ත්මා� විග�හායක් සිදු �� ඇතා. එලෝස්මා ප�ලි මු? බුදු සමාලෝයහි ති[පිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන� තුළ ස�ජා�නනය පිළිබඳ# ප*#ති නිර්#චනය ඉදිරිපත් �� තිලෝබ්. ලෝ, නිර්#චනය සමාඟ ස�ජා�නනය පිළිබඳ# නූතාන මාලෝන� විද$�# තුළ ලෝග�ඩන*ඟී ඇති ස�යනි� පර්ලෝ�ෂන�ත්මා� ද*නු, පද්ධ්‍යතියට අද�ළ# තු�න�ත්මා� විග�හායක් සිදු �� ඇතා. එමාඟින් උත්ස�හා ලෝගන ඇත්ලෝත් ස�ජා�නනය පිළිබඳ# නූතාන ස�යනි� පර්ලෝ�ෂණ බුදුන් #හාන්ලෝස් ජී#මා�න යුගලෝ� දී ලෝද්ශාන� �� ඇති ප�ලි මූලි� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන�#� සඳහාන් #න පT�ලෝය�ගි� අ#ලෝබ�ධ්‍යය ලෝහා#ත් මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය සමාඟ ස�සන්දනය කිරීමාටය. මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය න, ධ්‍යර්මා පTතිලෝOධ්‍යයයි. සුතා ද*නුමා පමාණක්මා පTතිලෝOධ්‍ය අ#ලෝබ�ධ්‍යය ලෝන�ලෝO. නමුත් සුතා ද*නුමා පTතිලෝOධ්‍ය අ#ලෝබ�ධ්‍යය �බ� ග*නීමා සඳහා� උප��රී ලෝO. ප�ලි ති[පිට� ඉග*න්වී, �ට�# ස�,පTද�යි� අධ්‍ය$�පනය �ට�#�ට අනු# ස�ස් වී තිලෝබ්. හුලෝදක් ති[පිට� සූතා[ ලෝද්ශාන� ස්මා�ණය තුළින් ධ්‍ය��ණය �� තාබ� ග*නීමාට පමාණක්මා ප�ලි ස�,පTද�යි� අධ්‍ය$�පනය සීමා� ලෝන�ලෝ#න බ# ලෝපන්#� දිය යුතුය. ඒ සඳහා� නූතාන ඉග*න්වී, �ට�#ට අනුගතා# මූලි� ති[පිට� ප�ලි බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන�#� ග*ඹු�* හා�ය නිසි ආ���# අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීමාට ඵ�ද�යී අ#ස්ථ�#ක් �බ� දීමාට උත්ස�හායක් ලෝගන ඇතා. ලෝ, පර්ලෝ�ෂණ අධ්‍ය$යනලෝ� හා�ය #න ති[පිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන� මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය පිණිස ලෝ�ලෝස් ඉ#හා? #න්ලෝන් ද යන ���ණයට අද�ළ# ස�ජා�නනය වි]ලෝ?ෂණ �� තිලෝබ්. ති[පිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන� තුළ ස�ජා�නනය යන #චනය විග�හායට �ක් වී ඇති අන්දමා ප*හා*දිලි �� ඇතා. ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්ට හාසු#න අ�මුණු පිලිබඳ මූලි� ස�ඥා�# නිස� පසු ��ලීන# අ#ලෝබ�ධ්‍යය ��� ගමාන් කිරීලෝ, දී පසු��න කිNය�#ළිලෝයහි අනු�Nමි� පිය#� තුළ ඇති විය හා*කි �Nමා�නූකූ� අ#ස්ථ� එක් එක් පිය#�ක් ප�ස� ක් �මි�# විස්තා� �� දී ඇතා. ඒ සඳහා� ස�ඥා�#, ද*නුමා, විජා�නනය,

විඤ්ඤා�ණය, නු#ණ, ඤා�ණය, පTඥා�#, ආදී අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝයහි විවිධ්‍ය අ�ශා �Nමි�# ඇති #න අන්දමා ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්ට මූලි�# අ�මුණක් ඇති #න ස්ථ�නලෝයහි සිට අනු�Nමි� ලෝ�ස ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්. ඊට අද�ළ# චිත්තා වීථියක් යනු කුමාක්ද? චිත්තා විථී ඇති #න ආ���ය, විවිධ්‍ය චිත්තා වීථී #ර්ග යන�දිය පිළිබඳ# ග*ඹු�* වි]ලෝ?ෂණයක් සිදු �� ඇතා. ලෝ, තුලින් මූලි� බුදු දහාලෝ, ඇති ග*ඹු�* මාලෝන� විද$�ත්මා� පTලෝOශායක් #න අභිධ්‍යර්මා�නූකූ� වි]ලෝ?ෂණයන් ලෝ#තා ස�ජා�නනය පිළිබඳ# ලෝ, පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� අධ්‍ය$�යනය ලෝය�මු කිරීමාට #Cය, �� ඇතා. පර්ලෝ�ෂ�ය�ලෝග්‍ මූලි� අ�මුණ න, ති[පිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන�#ට අනු# �*බිය හා*කි පTතිලෝOධ්‍යය #න මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝ� දී ඒ සිදු#න මාලෝන�විද$�ත්මා� කිNය���රීත්#ය ප*හා*දිලි# විග�හා කිරීමායි.

451

Page 6: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

ස�ජා�නනය පිලිබඳ# ලෝමාමා පර්ලෝ�ෂණය මාඟින් #Cය, �� ඇත්ලෝත් පර්ලෝ�ෂ�ය�ලෝග්‍ ඒ මූලි� අ�මුණ ඉටු �� ග*නීමාටය. ඒ නිස� එමා මූලි� අදහාසට පTධ්‍ය�න අ#ධ්‍ය�නය ලෝය�මු ��මින් ස�ජා�නනය ති[පිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන�#න්ට අනු# විග�හා ��න අතා� අභිධ්‍යර්මායට අනුකූ�# ග*ඹු�* චිත්තා වෛචතාසි� වි]ලෝ?ෂණයන්ට පTලෝOශාවීමාට #Cය, කිරීමා මාඟින් ඒ පිළිබඳ ප#තින ස�,පTද�යි� අර්ථ�ථන මා*නවින් තු�න�ත්මා�# විග�හා�� ඇතා. චිත්තා වීථිය� එක් එක් චිත්තාක්ෂණ මාඟින් සිදු ලෝ�ලෝ�න �qතා$ හා� ��ර්යභ්‍යා��ය අභිධ්‍යර්මා පිට��ගගතා ඉග*න්වී,#�ට අනු# ප*හා*දිලි ��දීමාට #Cය, �� තිලෝබ්. යමාක් පිළිබඳ ස�මා�න$ ද*නුමා ඇති වීලෝ, සිට අනු�Nමි�# මා�ර්ග ළු� අ#ලෝබ�ධ්‍යය දක්#� ඤා�ණය �Nමි�# ස�#ර්ධ්‍යනය #න අනුපිළිලෝ#� අභිධ්‍යර්මායට අනු# ග*ඹුරින් වි]ලෝ ?ෂණය �� ඇතා. එමාඟින් ස�ජා�නනය පිළිබඳ# ති[පිට� බුද්ධ්‍ය  ලෝද්ශාන�තුළ ස��ච්ඡා� වී ඇති ග*ඹු�* මාලෝන� විද් ය�ත්මා� විග�හායන් දක්#� තිලෝබ්. එලෝස්මා ස�ජා�නනය හා� ස�ඥා�ලෝO විවිධ්‍යතා� යන ලෝ��ටස තුළ දී ස�ජා�නනයට අද�ළ# ස�ඥා�ලෝO විවිධ්‍ය �ක්ෂණ හා� විවිධ්‍යතා� පිලිබඳ# ග*ඹුරින් විශාලෝ?ෂණය �� තිලෝබ්. එහිදී එ�මා ස�ඥා�# පිළිබඳ# විවිධ්‍ය #යස් හා� මා�නසි� මාට්ට,#� සිටින පුද්ග�යින්හාට ඇති විය හා*කි අ#ලෝබ�ධ්‍යය එ� හා� සමා�න ලෝන�#න බ# ලෝපන්#� දී ඇතා. ඊට සමා�න# එ�මා අලෝයකුට වු#ද විවිධ්‍ය #යස් මාට්ට,#�ට හා� විවිධ්‍ය මා�නසි� මාට්ට,#�ට අනු�Cප# �*බිය හා*කි අ#ලෝබ�ධ්‍යය ලෝ#නස් විය හා*කි අ#ස්ථ� පිලිබඳ# දක්#� තිලෝබ්. ලෝ, තුළින් ස�ජා�නනය විවිධ්‍ය විය හා*කි අ#ස්ථ� පිළිබඳ# ස�ඥා�#ට අද�ළ# විග�හා කිරීමාට මූලි� ස*�කි?� දක්#� ඇතා.

යමාක් ස�ජා�නනය කිරීලෝ, දී පරිපූර්ණ ස�ජා�නනයක් �බ� ග*නීමා සඳහා� ස,පූර්ණ විය යුතු ස�ධ්‍ය� පිළිබඳ# සඳහාන් වී තිලෝබ්. පරිපූර්ණ ස�ජා�නනයක් �බ� ග*නීමා සඳහා� ස,පූර්ණ විය යුතු ජී# විද$�ත්මා�, මාලෝන� විද$�ත්මා�,

ප�රිසරි� ස�ධ්‍ය� ලෝසස අ#ශා$තා� පිලිබඳ# ස*�කි?� ලෝය�මු �� එමාඟින් ස�ජා�නනය කිNය�#ළිය පරිපූර්ණ �� ගතා හා*කි ආ���ය දක්#� ඇතා. එලෝස්මා ස�ඥා�# හාඳුන� ග*නීලෝ, දී දක්#න දුබ�තා� මාතා ස�ජා�නනය ලෝ#නස් විය හා*කි ආ���ය පිළිබඳ# ද ස*�කි?� ලෝය�මු �� තිලෝබ්. ස�ඥා� හාඳුන� ග*නීලෝ, දී දක්#න ජී# විද$�ත්මා� හා� මාලෝන� විද$�ත්මා� හා*කිය� අනු# ස�ජා�නනය ලෝ#නස් විය හා*කි ආ���ය ද ස��ච්ඡා� �� ඇතා. පරිපූර්ණ ස�ජා�නනයක් සිදු ලෝන�වීමා නිස� ස�ඥා�# අස,පූර්ණ අයුරින් ග�හාණය �� ග*නීමා නිස� ස*�ය, අවි]#�සය හා� විචිකිච්ඡා�# ඇති විය හා*කි බ# ද ලෝපන්#� දී ඇතා. චිත්තා වීථිය� විප�� සිත් සමාඟ අද�ළ භ්‍යා#ය තුළ ඇති #න ජා#න් සිත් එ�තුවීමා තුළින් බිහි#න පූර්# භ්‍යා#ලෝයහි විප��ය මාඟින් �ර්මා විප��ය පTබ� හා� දුබ� ��න අ#ස්ථ� ද එලෝස් පTබ� හා� දුබ� බ#ට පත්#න �ර්මා විප��යට ස�ජා�නනය ස,බන්ධ්‍ය #න අ#ස්ථ� පිලිබඳ#ද ලෝමාහි දී අභිධ්‍යර්මා න$�යයට අනු# ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණය �� දක්#� තිලෝබ්. සිහිය හා� අසිහිය ස�ජා�නනයට ආද�ළ #න ආ���ය පිළිබඳ# නූතාන මාලෝන�විද$� ස�යනි� පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� ��*ණු ඇසුරින් හා� ඊට අද�ළ ප�ලි ති[පිට�

452

Page 7: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන�#න්හි විග�හා වී ප#තින ��*ණු විච�� පූර්#�# තු�න�ත්මා�# අර්ථ දක්#� ඇතා. එලෝස්මා සඤ්ඤා� හා� අසඤ්ඤා� යන අ#ස්ථ� ලෝදලෝ�හි ඇති ලෝ#නස්�, නූතාන ස�යනි� මාලෝන� විද$�ත්මා� පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� ස�ධ්‍ය� හා� ප�ලි ති[පිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන� තුළ විග�හා වී ඇති ග*ඹු�* මාලෝන� විද$�ත්මා� ��*ණු ඇසුරින් විච�� පූර්#�# තු�න�ත්මා�# ලෝපන්#� දී ඇතා. සතා� සතිපට්ථ�න භ්‍යා�#න� #*ඩීලෝ, දී සිදු#න ග*ඹු�* මාලෝන� විද$�ත්මා� කිNය�#ළිය නූතාන ස�යනි� මාලෝන� විද$�ත්මා� පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� ස�ධ්‍ය� හා� ප�ලි ත් රිපිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන�#� සඳහාන් ග*ඹු�*තාමා මාලෝන� විද$�ත්මා� ��*ණු අනු# තු�න�ත්මා�# විච�� පූර්#�# වි]ලෝ?ෂණය �� දක්#� තිලෝබ්. සති පට්ඨා�න භ්‍යා�#න� සතා�ක් #ද�ළ ලෝWතු# හා� එක් එක් සති පට්ඨා�නයක් ප�ස� සිහිය හා� ස�ජා�නන කුස�තා�# එමාඟින් දියුණු #න ආ���ය පිළිබඳ# ලෝ, අයුරින්මා ලෝබ�ද්ධ්‍ය මාලෝන�විද$�ත්මා� ��*ණු සමාඟ බටහි� ස�යනි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� ��*ණු තු�න�ත්මා�# ලෝගන විච�� පූර්#�# වි]ලෝ?ෂණය �� ඇතා. එලෝස්මා ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�ජා�නනය හා� මාලෝන� උපලෝද්ශානය පිළිබඳ ස��ච්ඡා�ලෝOදී #Cය, �� ඇත්ලෝත් ලෝබ�ද්ධ්‍ය මාලෝන� විද$�ත්මා� පදනමාකින් මිනිස් ග*ටළු හා� පT]න#�ට විසඳු, ස*පයීමාටය. ග*ටළු හා� පT]න තා# දු�ටත් මා�නසි� ආතාති හා� ක්�මාථ ඇතිකිරීමාට ලෝWතු#න දq^ටි ලෝ��ණයකින් ලෝන�ස��� ඒ#� හුලෝදක් අභිලෝය�ග පමාණක් ලෝ�සට ස��� විසඳු, ස*පයීමාට ලෝ#ලෝහාස ගන්න� ආ���ය ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්. තාමා� මුහුණ ප� ඇති ග*ට ළු හා� k �]න#� දී තාමාන්ට ඒ#� අභිලෝය�ග #ශාලෝයන් ස��� විසඳු, සපය� ගතා ලෝන� හා*කි අයට ඒ පුද්ග�යන්ලෝග්‍මා ස්# ශාක්තිලෝයන් අද�ළ ග*ට ළු#�ට විසඳු, සපය� ග*නීමාට �බ� ලෝදන මූලි� මා�නසි� සහායක් හා� මාඟ ලෝපන්වීමාක් ලෝ�ස ලෝබ�ද්ධ්‍ය මාලෝන� උපලෝද්ශානය ස*�කිය හා*කි බ# ලෝමාහිදී මාන�# ලෝපන්#� දී ඇතා. මාලෝන�උපලෝද්ශානය ස,බන්ධ්‍ය# බටහි� මාලෝන�විද$� විෂය මූ�ධ්‍යර්මා#�ට අද�ළ ��*ණු හා� ලෝබ�ද්ධ්‍ය ඉග*න්වී, අතා� ඇති සමා�නතා� ලෝමාන්මා විවිධ්‍යතා� ද සමා�න# තු�න�ත්මා� වි]ලෝ?ෂණ�ට �ක් �� තිලෝබ්. සqද්ධි පT�තිහා�ර්ය, ආලෝද්ශාන� පT�තිහා�ර්ය හා� අනුශා�සන� පT�තිහා�ර්ය යන පT�තිහා�ර්ය ති[ත්‍වලෝයන් බුදු�දුන් අනුදත් පT�තිහා�ර්යය #නුලෝ� අනුශා�සන� පT�තිහා�ර්ය බ#ත් එහි ග*බ් # ඇති ග*ඹු�* මාලෝන� උපලෝද්ශාන පTති��� �Nමාය නිස� ලෝමාහි #*දගත් ලෝ�ස ස��� ඇති බ#ත් ඒ සඳහා� ඉ#හා?# ඇති විවිධ්‍ය ලෝWතු ස�ධ්‍ය� පිළිබඳ #ත් ලෝමාහිදී විග�හා �� දක්#� තිලෝබ්. බුදු දහාලෝ, අ��ලි� ගුණය හා� උපලෝද්ශානය අතා� ප#තින සබඳතා�#ය මා*නවින් ඉස්මාතු දක්#� ඇතා. එලෝස්මා විඤ්ඤු පුරිසය�ලෝග්‍ #*දගත්�මා හා� මාලෝන� උපලෝද්ශානලෝ�දී මා�නසි� කිNය���රීත්#ය පිළිබද #ර්ගී��ණයට �*බී ඇති #ටින��මා පිළිබඳ# ග*ඹුරින් ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ලෝද්සන�, පඤ්ඤා�පන�, පට්ඨාපන�, විභ්‍යාජාන� වි#�ණ� හා� උත්තා�නි�,මා යන�දී #ශාලෝයන් ති[පිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන�#� බුදු හිමියන් විසින් අනුදත් මාලෝන� උපලෝද්ශාන �Nමා පිළිබඳ# ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණය �� ඇතා. එලෝස්මා බුදු හිමියන් විසින් මාලෝන� උපලෝද්ශානලෝ� දී භ්‍යා�විතා� ��න �ද ඒ��ස #$���ණ �Nමාය, විභ්‍යා�ජා #$���ණ පටිපුච්ඡා� �Nමාය, හා� O

453

Page 8: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

ය���ණ ඨාපනීය �Nමාය යන �NමාලෝOද පිළිබඳ# තු�න�ත්මා�# විග�හා �� තිලෝබ්. ස�ඛිත්තා ලෝද්ශාන� හා� විත්ථ�� ලෝද්ශාන� �� යන ලෝදය���� ක් �මාලෝOදයන්හි භ්‍යා�විතා�# පිළිබඳ# ස��ච්ඡා�වී තිලෝබ්. එලෝස්මා සkපරිය�ය ලෝද්ශාන� හා� නිkපරිය�ය ලෝද්ශාන� �NමාලෝOද ලෝද� පිළිබඳ# විස්තා� �� දී ඇතා.

ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�ජා�නනය හා� සන්නිලෝOදනය අතා� අපූ�* සබඳතා�#ක් තිලෝබ්.

සන්නිලෝOදනයට බ�ප�න්න� වූ විවිධ්‍ය ලෝWතු ස�ධ්‍ය� නිස� ස�ජා�නනය ලෝ#නස් විය හා*කි බ*වින් සන්නිලෝOදනලෝ� මූ�ධ්‍යර්මා පිළිබඳ# හා*ඳින ගතා යුතු බ# දක්#� ඇතා. ඉන්‍ද්‍රිය කිNය���රීත්#ලෝයහි ප#තින ලෝ#නස්�, නිස� ස�ජා�නන හා*කිය�# ද ඊට සමා�නුප�ති� # ලෝ#නස් විය හා*කි බ# ප*හා*දිලි �� දී ඇතා.

ලෝමාහි දී ස�ජා�නනයට බ�ප�න සන්නිලෝOදන හා*කිය�# පුද්ග� විවිධ්‍යතා� මාතා ත්‍රී�ණය #න බ# ද දක්#� තිලෝබ්. භ්‍යා�ෂ� භ්‍යා�විතාය, ශාබ්ද උච්ච��ණය, හාස්තා මුද්‍ර�, ආ�ගි� අභිනය ආදි විවිධ්‍ය සන්නිලෝOදන විවිධ්‍යතා� ස�ජා�නන ලෝ�ලෝ�හි බ�පC හා*කි අයු�* පිළිබඳ ශා�ස්ත්‍රී[ය විමාර්ශානයක් සිදු �� ඇතා. භ්‍යා�ෂ�#,

#චන හා� #$���ණ මාඟින් මා�න# අදහාස් සන්නිලෝOදනය වීලෝ, විවිධ්‍ය හා*ඩතා� පිළිබඳ ස�ජා�නන දq^ටිලෝ��ණය යටලෝත් ප*හා*දිලි �� ඇතා. #�ග්‍ විද$�# අනු# භ්‍යා�ෂ� පරිණ�මාය හා� ඉන් නි�Cපිතා අදහාස් ����නු�Nමි�# ලෝ#නස්වීමා මාතා ස�ජා�නනය ලෝ#නස් විය හා*කි බ# ද සන්නිලෝOදන දq^ටි ලෝ��ණයට අනු# වි]ලෝ?ෂණය �� තිලෝබ්. ස්න�යු පද්ධ්‍යතිය, ලෝමා�ළලෝ� #}හාය,

ලෝමා�ළලෝ� �ස�යනි� ද්‍ර#$#� ස�යුතිය ආදී ජී# විද$�ත්මා� �ක්ෂණ#�ට අනු# ස�ජා�නනය ලෝ#නස්වීමා හා� සන්නිලෝOදන හා*ඩතා� ත්‍රී�ණය වීමා පිළිබඳ# පුළු?# විග�හාය� ලෝයදී ඇතා. ස�ජා�නනය හා� අධ්‍ය$�පන මූ�ධ්‍යර්මා පිළිබඳ ස��ච්ඡා�ලෝO දී ලෝබ�ද්ධ්‍ය අධ්‍ය$�පනලෝ� පTධ්‍ය�න අ�මුණ සද�ච��ය ලෝක්න්ද්‍ර �� ගත් ද*නුමා �බ�දීමා ලෝ�ස ලෝමාහිදී දක්#� ඇතා. ලෝබ�ද්ධ්‍ය අධ්‍ය$�පන මාලෝන� විද් ය�ලෝO පදනමා #නුලෝ� ද මා�න#ය� තුළ විද$මා�න ස�ජා�නන හා*කිය�# #ඩ�ත් දියුණු ස�#ර්ධ්‍යන තා�ය�ට රැලෝගන ඒමා බ# ලෝමාහි දී ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්.

අර්හාත්#ය හා� නිර්#�ණ අ#ලෝබ�ධ්‍යය ප�මා�ර්ථ නි^ට�# �� ගත් ලෝබ�ද්ධ්‍ය අධ්‍ය$�පන මාලෝන� විද$�# පුද්ග� ස�#ර්ධ්‍යනය අ#ධ්‍ය��ණය�� ඇත්ලෝත් බ�හි� ලෝභ්‍යා�ති� ස�#ර්ධ්‍යනය නිර්ණ�ය� ලෝ��ට ලෝන�# ආධ්‍ය$�ත්මි� ස�#ර්ධ්‍යනය ප�ද� �� ලෝගන බ# ලෝමාහිදී විමාර්ශාන�ත්මා� # ලෝපන්#� දී ඇතා. බුදු දහාලෝ, අධ්‍ය$�පන මාලෝන� විද$� �NමාලෝOදයක් ස�ස් වී ඇත්ලෝත් ස�ජා�නන ප*ති�ඩ තුළ සිදු #න පූර්ණ පරි#ර්තානයක් මාඟින් පTතා$ක්ෂ අ#ලෝබ�ධ්‍යය �*බිය හා*කි #න ලෝ�ස බ# ප*හා*දිලි �� දී ඇතා. ලෝබ�ද්ධ්‍ය අධ්‍ය$�පන මාලෝන� විද$�# මාඟින් පුද්ග� ලෝප��*ෂ විභ්‍යා# තා� නි#*�දි# හාඳුන� ලෝගන සිදු ��නු �බන ආධ්‍ ය�ත්මි� ශික්ෂණය තුළින් විමුක්ති��භ්‍යාය ��� ප*මිණ විය හා*කි ආ���ය පිළිබඳ පුළු?ලෝස් අර්ථ දක්#� තිලෝබ්. ති[විධ්‍ය විලෝමා�ක්ෂ, චතු��ර්ය සතා$ය,

ආර්ය අ^ට��ගි� මාඟ, සkතා විශුද්ධි, සමාථ හා� විපස්සන� ආදී මුලි� ලෝබ�ද්ධ්‍ය ආධ්‍ය$�ත්මි� ශික්ෂණ �NමාලෝOදය තුළ පුද්ග� චරිතා�යන ස�#ර්ධ්‍යනය ද*ඩි# අ#ධ්‍ය��ණය �� ඇති බ# ස�ධ්‍ය� සහිතා # විග�හා �� ඇතා. ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�ජා�නනය හා� සමාය මාඟින් ප*හා*දිලි �� දීමාට පTයත්න ද�� ඇත්ලෝත්

454

Page 9: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

ආගමි� දq^ටි ලෝ��ණය තුළ බුදු දහාමාට හිමි#න #ටින��මා පිළිබඳ#යි. ලෝසසු ආගමි� ඉග*න්වී, අතා� බුදු දහාමාට හිමි #න අද්විත්‍රීය ස්ථ�නය හිමිවීමාට ලෝWතු# ඒ තුළ ග*බ්# ඇති ස�ජා�නන පදනමා බ# මින් ප*හා*දිලි ��දීමාට k �යත්න ද�� තිලෝබ්. ආගමා ආධ්‍ය$�ත්මි� ස�#ර්ධ්‍යනය ලෝ�ලෝ�හි උප යුක්තා විය යුතු ආ���ය විද$�ත්මා� පදනමාකින් විග�හා �� ඇති අතා� එහිදී බුදු දහාමාට හිමි#න අද්විත්‍රීය ස්ථ�නය පිළිබඳ # විග�හා �� තිලෝබ්. පුද්ග� හා� සමා�ජා ආ�?ප ස�ස් �� ග*නීලෝ,�� ආගමා දක්#න ද�ය�ත්#ය පිළිබද# විමාසු, ඇස ලෝය�මු�� බුදු දහාලෝ, පT�ලෝය�ගි�ත්‍වයට අද�ළ# එහි උපලෝය�ගීතා�#ය ලෝසසු ආග, #�ට ස�ලෝkක්‍ෂ# ලෝ�ස පTමා�ණ�ත්මා� # ලෝපන්#� දී තිලෝබ්.

ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�ජා�නනය හා� ස��ධ්‍යර්මා මාඟින් ලෝපන්#� දී ඇත්ලෝත් සමා�ජා ඒ��බද්ධ්‍යතා�# �ඳ� ප*#*ත්වීමා සඳහා� ස��ධ්‍යර්මා ද�ය�ත්#ය �බ� දී ඇති ආ���යයි. එහි දී ස��ධ්‍යර්මා#� උපලෝය�ගීතා�# ලෝබ�ද්ධ්‍ය දq^ටි ලෝ��ණය අනු# විමාස� බ*ලීමාට #Cය, �� ඇතා. ස��ධ්‍යර්මා#� ඇත්ලෝත් ස�ලෝkක්ෂ අගයකි.

නමුදු සද�ච��ලෝ� ඇත්ලෝත් නි�ලෝkක්ෂ අගයකි. නමුදු ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස��ධ්‍යර්මා එය කිNය�ත්මා� #න සමා�ජා පරිස�ය අනු# ලෝ#නස් #න අගයක් ලෝන� ගන්න� බ*වින් ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස��ධ්‍යර්මා වි]# සද�ච��ය ලෝස් ස*�කිය හා*කි බ# ලෝමාහිදී ස���ණ�# ලෝපන්#� දී ඇතා. ස�ජා�නනය හා� �සඥාතා�# පිළිබඳ ස��ච්ඡා�# මාඟින් යමා� ඇති වින්දනීය ප*ති�ඩ උසස් අධ්‍ය$�ත්මි� හා� බුද්ධිමාය මාට්ටමාකින් �ස විඳීලෝ, හා*කිය�# පිළිබඳ # ලෝමාහි දී ද*ඩි# අ#ධ්‍ය��ණය ලෝ��ට තිලෝබ්. යලෝමාකුලෝග්‍ පරි�?පනය, නිර්මා�ණශීලීත්#ය ආදී ස�ධ්‍යනීය මාලෝන� ගති� ස්#භ්‍යා�#යන්ලෝගන් වියුක්තා උගත්�මා ස�ජා�නන හා*කිය� ලෝන� පුබුදු #න බ# ද ඒ නිස� �සඥාතා�# ඉහාළ මාට්ටමා�ට ප*මිණීමාට අ#��ශා ලෝන�මා*ති #න බ# ද ලෝමාහි ස�ධ්‍ය� ඇසුරින් වි]ලෝ?ෂණය �� තිලෝබ්. විමුක්ති මා�ර්ගලෝ� ආ�,භ්‍යා� පිය#�ට ප*මිණීමාට අ#��ශා ඇති පුද්ග�ය�ලෝග්‍ මා�නසි� හා*කිය�#ට අනු�Cප # උසස් �සඥාතා�#ක් තිබිය යුතු බ# දක්#� ඇතා.

�සඥාතා�# ලෝ�ලෝනකුලෝග්‍ උගත්�මා සමාඟ සqජු සබඳතා�#ක් ලෝන�මා*ති වු# ද බුද්ධිය හා� පTඥා�# සමාඟ ස,බන්ධ්‍ය විය හා*කි බ# ලෝපන්#� දි තිලෝබ්. බ�හි� හා� අධ්‍ය$�ත්මි� විවිධ්‍ය ස�ධ්‍ය� මාතා �සඥාතා�# ලෝ#නස් #න බ#ද එය පසු ��ලීන # අත්ද*කී, �*බීමා සමාඟ #ර්ධ්‍යනය විය හා*කි බ#ද දක්#� ඇතා.

ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�ජා�නනය හා� ආජී#ය යටලෝත් ස��ච්ඡා� �� ඇත්ලෝත් පුද්ග� දිවි ප*#*ත්මාට අද�ළ # ස�ජා�නන ප*ති�ඩතුළ විද$මා�න විවිධ්‍ය ස්#�Cපයයි. එහි දී යලෝමාකුලෝග්‍ උසස් ලෝහා� පහාත් ආජී#ය ස�ජා�නන ප*ති�ඩ ලෝමා�හා සහාගතාවීමාට හා� පTඥා� සහාගතා වීමාට බ� පC හා*කි බ# දක්#� ඇතා. ප*විදි හා� ගිහි පක්ෂ අතා� ඇති ආජී#ය පිළිබඳ විද$මා�න ලෝ#නස පිළිලෝ#තා අනු# ලෝන�# නිර්#�ණ අ#ලෝබ�ධ්‍යය �*බීලෝ, ලෝOගය මාතා දක්නට �*ලෝබන ලෝ#නසක්බ# ලෝමාහිදී ස�ධ්‍ය� සහිතා# විග�හා �� තිලෝබ්. බ�හි� පරිස�ය අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීමා හා� ඒ අ#ලෝබ�ධ්‍යය පT��ශායට පත් කිරීමා උලෝදස� භ්‍යා�ෂ�#� අ#ශා$තා�# ඇති #න බ# ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�ජා�නනය හා� භ්‍යා�ෂ�# යන ලෝ��ටලෝස් දී ස��ච්ඡා� �� තිලෝබ්.

අ#ලෝබ�ධ්‍යය #චනයට නඟ� පT��ශා කිරීලෝ,දී භ්‍යා�ෂ� භ්‍යා�විතාලෝ� විද$මා�න

455

Page 10: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

විවිධ්‍යත්‍වය මාතා එමා පT��ශාන #� අගය �ඳ� ප#තින බ# දක්#� ඇතා. එලෝස්මා නි#*�දි# මා�නසි� ආ�?ප #චනයට න*ඟීමා ලෝමාන්මා එමා #චන #ටහා� ග*නීලෝමාන් අනන$න්ලෝග්‍ මා�නසි� ආ�?ප #ටහා� ග*නීමාට දක්#න සමාත් බ# මාතා භ්‍යා�ෂ� භ්‍යා�විතාලෝ� උපලෝය�ගීතා�# ත්‍රී�ණය ලෝ�ලෝර්. ති[පිට�ය ස�ග�හා වී ඇති ප�ලි භ්‍යා�ෂ�# ඉතා� පුළු? ස්#�Cපලෝයන් භ්‍යා�විතායට ලෝගන ඇති ආ���ය විග�හා �� ඇතා. එලෝස්මා ති[පිට�ය ස�ග�හා වී ඇති බ*වින් ප�ලි භ්‍යා�ෂ�# ස,භ්‍යා�#න�#ට පත්වීමා කුමාන භ්‍යා�ෂ�#�ට වු#ද ලෝප�දු විය හා*කි බ# හා� විවිධ්‍ය භ්‍යා�ෂ� භ්‍යා�විතායන් තුළ විද$මා�න විය හා*කි ලෝප�දු �ක්ෂණ පිළිබඳ විච�� පූර්#� විමාසුමාක් ද සිදු වී තිලෝබ්. භ්‍යා�ෂ� භ්‍යා�විතාය ධ්‍යර්මා�#ලෝබ�ධ්‍යලෝ� දී #*දගත් විය හා*කි ආ���ය පිළිබඳ# විග�හා �� ඇතා. භ්‍යා�ෂ� පරිණ�මාලෝයහි දී සිදු විය හා*කි #චන�ර්ථ#� ලෝ#නස්�, මාතා එහි ස�ග�හාවී ඇති ��*ණු පිළිබඳ අර්ථ විග�හායන් ලෝ#නස් විය හා*කි බ# ද අ#ධ්‍ය��ණය �� තිලෝබ්.

එලෝස්මා ලෝතා#න පරිච්ලෝ�දලෝයහි විග�හායට �ක් ��නුලෝ� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය පිළිබඳ #ය. ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය න, ඇස, �ණ, න�සය, දි#, සමා යන ඉන්‍ද්‍රියන් මාඟින් බ�හි� පරිස�ලෝ� ලෝතා��තු�* උ�හා� ග*නීලෝ, කිNය�#ලියයි.

පසිඳු�න්ලෝගන් බ�හි� පරිස�ය ස�ජා�නනය ��න පිළිලෝ#ළ ඉන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නනය ලෝ�ස අර්ථදක්#� තිලෝබ්. ද*නුමා ලෝග�ඩන* ලෝඟන පිළිලෝ#ළ මාඟින් ස��ච්ඡා�#ට �ක්වී ඇත්ලෝත් මානලෝස් ලෝතා��තු�* ස,ප�දනයවීලෝ, කිNය�#ලියයි. ද*නුමා ලෝහා#ත් ඇස, �ණ, න�සය, දි#, සමා හා� මානස මාඟින් ස�ජා�නනය ��ගනු �බන ඉන්‍ද්‍ රිය��,මාණ පිළිබඳ# ස�ලෝOද ස්#�Cපලෝයන් මාස්ති^�යට �බ�ලෝදන ලෝතා��තු�* අ#ශා$ අ#ස්ථ�#න්හි භ්‍යා�විතා� කිරීමා පිණිස ගබඩ� ලෝ�ලෝර්. ලෝ, ලෝතා��තු�* ගබඩ� කිරීමා එහි ස�ලෝOදන එක් රැස් කිරීමා යන කිNය�#ලිය තුළ දී සිදු ලෝO.

මානලෝස් ය, ය, ලෝද් පිළිබඳ# ලෝතා��තු�* ගබඩ� ��නුලෝ� �ස�යනි� පTතිකිNය� සිදු කිරීලෝමානි. ලෝ, ලෝWතු# නිස� ඉන්‍ද්‍රිය��,මාණ ලෝ�ස �බ� ගන්න� ලෝතා��තු�* මානලෝස් ගබඩ� �� තාබනුලෝ� ලෝමා�ළලෝ� ස්න�යු නියුලෝ��න #� සිදු #න �ස�යනි� පTතිකිNය�#� ස්#�Cපලෝයනි. එලෝස්මා අ#ශා$ අ#ස්ථ�#� දී එකී ගබඩ� �� තාබන �ද ද*නුමා මානසට යළි �*ඳ#� ග*නීලෝ, හා*කිය�# ද තිලෝබ්.

එවිට යළි �*ඳවීමා සඳහා� ද මානස �ස�යනි� පTතිකිNය�#�ට �ක් ලෝ�ලෝර්.

එවිට �ස�යනි� පTතිකිNය�# මාඟින් �ස�යනි� ලෝ#නසක් මාඟින් එලෝ�ස ගබඩ�ලෝ��ට තා*බූ ද*නුමා ලෝහා#ත් ලෝතා��තු�* යළිත් සිදු ��න �ස�යනි� k �තිකිNය� මාඟින් යළි �*ඳවීමා ලෝහා#ත් ස්මා�ණයවීමා සිදු ලෝO. ද*නුමා ස�]ලෝ?ෂණ හා� වි]ලෝ?ෂණ �NමාලෝOද ඔස්ලෝස් සිදු ලෝ�ලෝ�න බ# ලෝමාහි දක්#� තිලෝබ්. ඉලෝගනීමා යනුලෝ#න් හාඳුන්#න ලෝතා��තු�* ස*පයීලෝ, කිNය�#ළිය ශික්ෂණ ලෝ�ස හා*ඳින්ලෝO. ලෝතා��තු�* ස*පයීමා මූලි�ත්‍වය ගත් බ#ක් විද$මා�න වු#ද ඉලෝගනීලෝ, ප�මා�ර්ථ නි^ට�# චර්ය�ලෝO සිදු#න ධ්‍යන�ත්මා� ලෝ#නසයි.

ඉලෝගනීමා නිස� �*ලෝබන ශික්ෂණලෝ� දී එමා පුහුණු# ආ�?ප, ආලෝOදන හා� චර්ය� ලෝතා ලෝ��ටස�ට ලෝබලෝද්. එලෝස්මා ශික්ෂණලෝ� දී ස�ජා�නන කිNය�#ලිය සිදු #නුලෝ� ශික්ෂ�ය�ලෝග්‍ ප��නයට යටත් කිNය�#ක් ලෝ�ස බ# ලෝමාහි ද*ක් ලෝO.

456

Page 11: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

එය ඉතා� ලෝය�ග$ �ළමාන���ණ භූමි��#කි. ගු�*#�* ද*නුමා �බ� දීලෝ, දී ලෝහා�ඳ �ළමාන���*#න් ලෝස් කිNය� �ළ යුතු අතා� න�ය�ත්‍ව භූමි��# ඉහාළමා මාට්ටමාකින් ප*#තිය යුතු බ# ද ස�ධ්‍ය� සහිතා # දක්#� ඇතා. ශික්ෂණ ක් රිය�#ලිලෝ� දී අධ්‍ය$�පන ළමා� මාලෝන� විද$�# තුළ සඳහාන් #න පරිදි ද�*ලෝ#කුලෝග්‍ ස�#ර්ධ්‍යන�ත්මා� අ#ධි ඔස්ලෝස් පිය#� �Nමායකින් සිදු �ළ යුතු බ# ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්. එලෝස්මා පුද්ග� මානලෝස් ද*නුමා ලෝග�ඩන*ලෝඟන ස,මාතා �ට�#ක් හා� පිලිලෝ#�ක් ඇති බ# ද #*ඩිහිටිලෝයකුහාට වු# ද ද*නුමා �*බිය හා*ක්ලෝක් එහි දක්#� ඇති පිලිලෝ#�ට අනු# බ#ද ලෝපන්#�දී ඇතා. යලෝමාකුලෝග්‍ නිර්මා�ණශීලීත්‍වය, බුද්ධිමාත් බ# හා� පTඥා�# ඉග*න්වීමා තුළින් පමාණක් �*බිය හා*කි ලෝදයක් ලෝන� #න බ# ද දක්#� තිලෝබ්. ති[පිට� බුද්ධ්‍ය ලෝද්ශාන�#� සඳහාන්#න ධ්‍යර්මා ��*ණු හුලෝදක් ද*නුමා �බ� දීලෝ, පදනමා මාතා පමාණක් සීමා� වූ#ක් ලෝන�ලෝO. එහි ප�මා�ර්ථය නිර්#�ණ අ#ලෝබ�ධ්‍යය �*බීමායි. නිර්#�ණ අ#ලෝබ�ධ්‍යය යනු ද*නුමා මා�ර්ගඵ� පTඥා�# දක්#� ගමාන්�� වීමාකි. එයට ] ��#�ය� තුළ #ර්ධ්‍යනයවූ සී�,සමා�ධි හා� පTඥා� මාට්ට, තිබිය යුතුයි.

අතිධ්‍ය�#න��රී ලෝන� වී සී�, දිට්ඨි, චිත්තා, ��ඛ�විතා�ණ,

මාග්‍ග�මාග්‍ගඤා�ණදස්සන, පටිපද�ඤා�ණදස්සන, ඤා�ණදස්සන යන විශුද්ධි සතාක් ස,පූර්ණ කිරීලෝ, දී සිO මාඟ ඵ� �බ� නිර්#�ණ අ#ලෝබ�ධ්‍යයට පත් #න බ# ලෝමාහි දී දක්#� තිලෝබ්. ලෝබ�ද්ධ්‍ය අධ්‍ය$�පන මාලෝන� විද$�ලෝO පදනමා න, �Nමි�# ආ�,භ්‍යා� පිය#ලෝර් දී ද*නුමා ද අනතු�*# �Nමා�නූකූ�# ආ�?ප,

ආලෝOදන, චර්ය� ශික්ෂණය ඇති �� ලෝගන පTඥා�# �බ� ග*නීමා බ# ද ලෝපන්#�දී තිලෝබ්. පර්යkති, පTතිපත්ති හා� පTතිලෝOධ්‍ය ති[විධ්‍ය හා*ඩලෝයහි ශා�සනය පිළිබඳ# සඳහාන් කිරීමා තුළින් ලෝමාය සන�ථ ලෝO. ද*නුමා �බ� ගන්න� ශි?ප ක් �මාලෝOද ලෝ�සට හාඳුන්#� ඇත්ලෝත් ඉන්‍ද්‍රිය��,මාණ තුළින් �බන ලෝතා��තු�* එක්රැස් �� ග*නීමා, මාතා� තාබ� ග*නීමා හා� කිNය�ලෝ#හි ලෝයදවීමා යන ක් රිය�����, #� දී භ්‍යා�විතායට ගනු �බන විවිධ්‍ය න$�ය හා� සිද්ධ්‍ය�න්තා#�ටමා බ# ලෝමාහි සඳහාන් ය. ලෝමාහි සඳහාන් #න ශි?ප �NමාලෝOද ලෝග�ඩන*ඟී තිලෝබනුලෝ� ද*නුමා �බ� ග*නීමා සඳහා� ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන් භ්‍යා�විතා� කිරීලෝ, දී ඇති #න ස�ජා�නනලෝ� ලෝ#නස් බ# මාතාය. මානලෝසහි තා*න්පත් # ඇති ද*නුමා භ්‍යා�විතා� කිරීලෝ, දී ස�විධ්‍ය�න�ත්මා�බ# #*දගත් ලෝO. ද*නුමා අතා� න# සබඳතා� ලෝග�ඩ න*ඟීමා හා� ඒ සබඳතා� ඔස්ලෝස් නිර්මා�ණශීලී ආ�?ප බිහි කිරීමා #*නි �Nලෝමා�ප�ය ද*නුලෝමාහි ශි?ප �Nමා ලෝOද ලෝ�ස ලෝමාහි ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ය,කිසි අයකුලෝග්‍ මානස තුළ ඇති ද*නුමා අඩු #*ඩි ලෝ�සට අත්‍රීතාය, #ර්තාමා�නය හා� අන�ගතාය යන ���තා[ය සමාඟ සබඳතා� ද*ක්විය හා*කි බ# ද එබ*වින් ද*නුමා �*බීලෝ, ශි?ප �NමාලෝOද ඊට අනුගතා #න පරිදි ස�ස්විය යුතු බ# ලෝමාහි ප*හා*දිලි# දක්#� ඇතා. පරි�?පනය, නිර්මා�ණශීලීත්‍වය, බුද්ධිමාත් බ# #*නි ගුණ��ග ඇතිවීමාට ද*නුමා �*බීලෝ, ශි?ප �Nමා #� පTශාස්තා බ# #*දගත් ලෝO.

පුද්ග� දq^ටිලෝයහි ග*බ්# ප#තින මා�නසි� නිදහාස සීමා� කිරීලෝ, ස්#භ්‍යා�#ය ඉ#ත්�� පුළු? චින්තානයක් ඇති �� ග*නීමා සඳහා� යලෝමාකු භ්‍යා�විතා���න ද*නුමා �*බීලෝ, ශි?ප �Nමා ලෝබලෝහාවින් ඉ#හා? විය හා*කි බ# ලෝමාහි දක්#�

457

Page 12: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

තිලෝබ්. පූර්# නිගමාන හා� දq^ටි ද*නුමා �*බීලෝ, ��ර්යයට බ�ධ්‍ය���රී විය හා*කියි. එබ*වින් පුද්ග�ලෝයකු තුළ තිබිය හා*කි පූර්# නිගමාන හා� දq^ටි ඉ#ත් කිරීලෝමාන් ඒ පුද්ග�ය�ලෝග්‍ ආධ්‍ය$�ත්මි� පසුබිමා #ඩ� උසස් ස්ථ�නය�ට ලෝගන ය� හා*කි බ# ලෝමාහි දක්#� ඇතා. ෂඩ් ඉන්‍ද්‍රියන්ලෝගන් ගනු �බන විවිධ්‍ය අ�මුණු නිස� සිතාතුළ ඇති විය හා*කි පූර්# නිගමාන හා� දq^ටි ද*නුමා �*බීලෝ,දී බ�ධ්‍ය���රී �ක්ෂණ ලෝස් ඉස්මාතු විය හා*කි ය. එබ*වින් මා�න# මානස විලෝශා�ධ්‍ය��ණය�ට �ක් කිරීලෝමාන් ලෝ, බ�ධ්‍ය���රී �ක්ෂණ හා*කි තා�මින් ඉ#ත් �ළ හා*කි බ# ද ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්. බ�හි� පරිස�ය පිළිබඳ ෂඩ් ඉන්‍ද්‍රියයන්ලෝගන් මාඟින් �*ලෝබන ද*නුමා පුද්ග�ත්#�ලෝ��පණය සමාඟමා ය, වි�qතිවීමා�ට �ක් ලෝO. මා�නසි� විශුද්ධි ��ණය #*දගත්#නුලෝ� ලෝ, පසුබිමා යටලෝත්යි. ලෝ, පුද්ග�ත්#�ලෝ��පණය, අස්මිමා�නය, සක්��ය දිට්ඨිය බඳුවූ විවිධ්‍ය න,#ලින් හා� විවිධ්‍ය හා*ඩතා� #ලින් පුද්ග� ආධ්‍ය$�ත්මා� පසුබිමා තුළ ද*� ගතා හා*කි ය. ආත්මාය පිළිබඳ# විවිධ්‍ය සමායන්හි ප*ණන*ඟී ඇති විවිධ්‍ය අර්ථ�ථන බිහි වීමාට පුද්ග�ත්‍ව�ලෝ��පණ ලෝ�න්‍ද්‍රීය# බිහි# ඇති මා�න# ආ�?ප ඉ#හා?# තිලෝබ්. පුද්ග�ත්‍ව�ලෝ��පණ ලෝ�න්‍ද්‍රීය# දත්තා ස,ලෝkTෂණය කිරීමා නිස� බිහි#න සqණ�ත්මා� මා�නසි� කිNය���රීත්‍ව දහායක් දශා ස�ලෝය�ජාන නමින් ලෝමාහි දක්#� තිලෝබ්. ලෝ, දශා ස�ලෝය�ජාන මාඟින් සqණ�ත්මා� මා�නසි� කිNය���රීත්‍වය මාට්ට, සතා�� දී ප*හා*දිලි# පTහිණ �ළ හා*කි බ# දක්#� ඇතා. ලෝස�#�න්, ස�qද�ග�මී, අන�ග�මී හා� අර්හාත්# මාට්ට, සතා� මාඟින් යලෝමාකු# ආර්ය බ#ට පමුණු #න පිළිලෝ#තා මුදුන්පත් වී ඇති අ#ස්ථ� සතා�ක් විද$මා�න ලෝO. ස්ති[, පු�*ෂ භ්‍යා�#ය හා� ලෝ#නත් සමා�ජා නිර්ණ�ය� මාතා ස�ජා�නන හා*කිය� ලෝ#නස් විය හා*කි බ# ද ප*හා*දිලි# දක්#� ඇතා. යමාක් පිළිබඳ ඇති වි]#�සය, පිළිග*නීමා හා� පTතිලෝOධ්‍යය යන විවිධ්‍ය අ#ස්ථ�#න්හි ද*නුමා �*බීලෝ, ශි?ප �Nමා එකිලෝන� ලෝ#නස් �NමාලෝOද මාතා ත්‍රී�ණයවී ඇති ආ���ය ලෝමාහි දී අපූර්# ලෝ�ස නි�Cපිතා බ# ද*�ගතා හා*කියි. ස්මා�ණය ස,බන්ධ්‍ය න$�යයන් ලෝ�ස හා*ඳින්ලෝ#නුලෝ� පුද්ග� චිත්තා අභ්‍යා$න්තා�ය තුළ ඇති විය හා*කි විවිධ්‍ය මාලෝන� ��යි� ලෝWතු ස�ධ්‍ය� හා� බ�හි� පරිස� ලෝWතු ස�ධ්‍ය� මාතා අඩපණ විය හා*කි වූ ස්මා�ණය ශාක්තිය යළි පT�qතිමාත් කිරීමා සඳහා� අ#ශා$ න$�යි� හා� සිද්ධ්‍ය�න්තාමාය හා*කිය�#යි. ලෝමාහි විවිධ්‍ය න$�යය හා� සිද්ධ්‍ය�න්තා ලෝග�නු වී ප#තින බ# ලෝ, පරිච්ලෝ�දලෝ� දී සඳහාන් ලෝO. මූලි� මාතා�ය ලෝ�ටි ��ලීන මාතා�යහා� දිගු ��ලීන මාතා�ය යන ස්මා�ණ #ර්ගී��ණලෝ� දී ඊට අද�ළ #න ජී# විද$� කිNය�#ළිය තුළ ග*බ්#න න$�යය පිළිබඳ වි]ලෝ?ෂණයක් ලෝමාහිදී සිදු ලෝ�රී තිලෝබ්. එලෝස්මා විවිධ්‍ය ලෝ��ග, ජා�නමාය හා� ආ�මාය ස�ධ්‍ය�, පරිස� තාත්#, ලෝහා�ලෝමා�න හා� �ස�යනි� කිNය���රීත්‍වය අඩපණ වීමා ආදී විවිධ්‍ය ලෝWතු නිස� ස්මා�ණ හා*කිය� දුබ� #න අන්දමා පිළිබඳ ස��ච්ඡා� වී ඇතා. ස්මා�ණය න*ති වීමා හා� ප*#ත්‍රීමා ස්#�භ්‍යා�වි� ලෝWතු නිස� ඇති විය හා*කි බ# ද එය මාලෝන� ��යි� නිලෝ��ගීතා�# පිණිස ඉ#හා? විය හා*කි බ#ද ලෝමාහි ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. මාලෝන� ච��� හා*කිය�# ඔස්ලෝස් �Nමි� # �*බියහා*කි පුහුණු# තුළින් ස්මා�ණය #*ඩි දියුණු �ළහා*කි බ# ද එබඳු

458

Page 13: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

අ#ස්ථ�#� දී �*බිය හා*කි ස්මා�ණ ස්ථ�#� බ#ක් �*බිය හා*කි බ# ද දක්#� ඇතා. ස්මා�ණ ��ර්යලෝ� ඵ�ද�යීතා�# සඳහා� සී�ලෝ� උපලෝය�ගීතා�# #*දගත් බ# ලෝමාහි සඳහාන් ය. සමාථ විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� #*ඩීලෝමාන් ක්ලෝ?ශා තාදඞ්ග,

වි^�,භ්‍යාන හා� සමුච්ලෝ�දපTහා�ණ �ළ හා*කි බ# ද ��ග, ද්ලෝOෂ හා� ලෝමා�හා යන අහිතා�� මා�නසි� ස�කීර්ණ සිලෝත් අභ්‍යා$න්තා� ස්ථ�ලෝයන් ස්ථ�#� ලෝ�සට ඉ#ත් �ළ හා*කි බ# ද දක්#� ඇතා. සමාථ භ්‍යා�#න� මාඟින් අට සමා#ත් උපද#� ලෝ�ලෝළසුන් තා�#��ලි�# යටපත් කිරීමාට #ඩ� විදර්ශාන� #*ඩීලෝමාන් ලෝ�ලෝ�ස් පTහීණ කිරීමා උසස් බ# ද ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්. ලෝ�ලෝ�ස් නමා*ති සqණ�ත්මා� මා�නසි� ඇබ්බ*හි�, ස්මා�ණය සමාඟ සස� පු�*දු ලෝ�ස ඇති විය හා*කි බ# ද #�සන� ගුණ #ශාලෝයන් දක්#� ඇති පරිදි එමා අහිතා�� ස්මා�ණ සිතින් ඉ#ත් ��#� ද*මිය හා*කි වීමා සිලෝත් පවිතා[ ��ණයට විශා�� පිටි#හා�ක් විය හා*කි බ# ද දක්#� ඇතා. ලෝ�ලෝ�ස් පTහීණ �� අර්හාත් # අ#ලෝබ�ධ්‍යය �*බූ උතුලෝමාකුට ස්මා�ණය මාඟින් තිබූ ලෝ�ලෝළස් �#�ක්ද*යි පිළිබඳ ප#� ද*නගතා ලෝන� හා*කි බ*වින් ස්මා�ණය පිලිබඳ# පුහුදුන් පුද්ග�යින්ලෝග්‍ අත්ද*කී, අනුස��ලෝයන් දක්#� ඇති ඇතා*, ස්මා�ණ න$�යන් ප#� ලෝමාහිදී නිලෝ]ධ්‍ය වී යන ආ���ය ප*හා*දිලි# ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ලෝමාමා ස්මා�ණය ස,බන්ධ්‍ය න$�යයන් මාඟින් ප*හා*දිලි #න ��*ණක් ලෝ�ස කුස? ලෝහා� අකුස? ප�ක්ෂි� වූ උපස්ථ,භ්‍යාන ස්මා�ණය සඳහා� පිටි#හා? #න බ# හා� මාඟඵ� �*බීමා නිස� �Nමි� # එබඳු උපස්ථ,භ්‍යාන #� බ�පCමා න*ති# යන ආ���ය ද ලෝමාහිදී විස්තා� �� දී ඇතා. ඉන්‍ද්‍රිය කිNය���රීත්‍වය විද}ත් මාඟින් ස්මා�ණ මානලෝස් තා*න්පත් වීලෝ, ස්#භ්‍යා�#ය විද}ත් පරිපථ මාඟින් ස�ඥා� දත්තා ඒ#�ලෝ� මාතා� තුළ එක් රැස්වීමාට සමා�න ආ���ලෝයන් සිදු #න බ# ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්. විද}ත් පරිපථය� තා*න්පත් �ළ හා*කි මාතා�ය පිළිබඳ # සීමා���රී ස�ධ්‍ය� ඇති නමුදු ලෝමා�ළලෝයහි ස්මා�ණ ලෝ�ස තා*න්පත්# ඇති ස්මා�ණ පිළිබඳ# එබඳු සීමා���රී ස�ධ්‍ය� ඉස්මාතු ලෝන�වීමාට ලෝWතු# දක්#� ඇතා. එලෝස්මා විද}ත් පරිපථ තුළ ස�ඥා� දත්තා#� ලෝභ්‍යා�ති� ක් රිය���රීත්‍වය මාඟින් දත්තා ගබඩ� �� තා*බීමා සිදු��න අතා� ලෝමා�ළය තුළ අති ස�කීර්ණ �ස�යනි� කිNය���රීත්#ය මාඟින් ස්මා�ණ දත්තා ගබඩ� �� තා*බීමා තු�න�ත්මා� ලෝ�ස වි]ලෝ?ෂණය �� තිලෝබ්. ස්මා�ණ යනු තා�ර්කි� ප*ති�ඩක් හා� �ස�යනි� පTතිකිNය� අන්තාර්ගතා ප*තිඩක් යන ලෝදය���� ස*�සුමාක් ඇති ලෝදයක් බ# ද තා�ර්කි� ප*ති�ඩ විද}ත් පරිපථ#� කිNය���රී �ක්ෂණ තුළ විද$මා�න#න බ# ද, �ස�යනි� පTතිකිNය� අන්තාර්ගතා ප*ති�ඩ මා�න# මාස්ති^�ලෝ� ඇති ස්න�යු නියුලෝ��න වෛස� තුළ ද*කිය හා*කි ක් රිය���රීත්#යට අද�ළ #න බ# ද ලෝමාහි දී ලෝපන්#� දී ඇතා. ඒ කිNය���රීත්# �ට�#න් ලෝද� නිස�මා ස්මා�ණය ලෝ�ලෝ�හි බ� ප*#*ත්විය හා*කි විවිධ්‍ය �ක්ෂණ ��ශියක් පිළිබඳ# තු�න�ත්මා�# වි]ලෝ?ෂණය �� තිලෝබ්. මිනිස් මානලෝස් ක් රිය���රීත්#ය ලෝ�ලෝ�හි විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�# මාඟින් ඇති ��න බ�පCමා ලෝ�බඳුද යන්න පිළිබඳ ලෝමාහිදී විමාර්ශානය ලෝ�ලෝර්. ස්මා�ණයට ස,බන්ධ්‍ය මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� න$�යය හා� සිද්ධ්‍ය�න්තා#�ට අනුකූ�# විදර්ශාන�

459

Page 14: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

භ්‍යා�#න�ලෝ#න් ඉපිද විය හා*කි මාඟඵ� පිළිබඳ# දක්#� ඇතා. එහි දී මාඟඵ� ��භී උතුමා�ලෝග්‍ මා�නසි� කිNය���රීත්‍වය පුහුදුන් පුද්ග�ය�ලෝග්‍ මා�නසි� ක් රිය���රීත්#ලෝයන් ලෝ#නස් #න ආ���ය පිළිබඳ# මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා�# ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්. අ��ලි� ගුණය, ස්මා�ණ වි�qති වීමා�ට �ක් ලෝන�වීමා හා� මා�නසි� පවිතා[තා�# ලෝ�ලෝ�හි බ�පC හා*කි ස�ධ්‍ය� පිළිබඳ# මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා�# වි]ලෝ?ෂණය �� ඇතා. සqණ�ත්මා� ආ�?ප හා� දුස්සමා�හිතා චර්ය� ඉ#ත් �� ධ්‍යන�ත්මා� මා�නසි� අභිලෝkT�ණ �බ� දීලෝමාන් මා�න# මානස පT�qතිමාත් �ළ හා*කි ආ���ය ද විමුක්ති ගමාන් පිළිලෝ#තා තුළ බුදු දහාමා විසින් නිර්ලෝද්ශිතා �NමාලෝOදලෝ� අන්තාර්ගතා එබඳු �ක්ෂණ පිළිබඳ# ද මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� අ#ධ්‍ය�නය ලෝය�මු �� විග�හා �� ඇතා. ද*නුමා හා� පර්ය�kතිය ලෝ��ටලෝස් දී සුතාමාය ඥා�නය ධ්‍යර්මා�#ලෝබ�ධ්‍යය පිණිස උපලෝය�ගී �� ගතා හා*කි ආ���ය පිළිබඳ# විච�� පූර්#� අ#ධ්‍ය�නය ලෝය�මු �� තිලෝබ්.

ඉන්‍ද්‍රිය කිNය���රීත්#ය ද*නුමා �*බීලෝ, දී උපයුක්තා #න ආ���ය පිළිබඳ # ප*හා*දිලි �� දී ඇතා. එලෝස්මා සුතා ද*නුමා හා� පර්ය�kතිය උපලෝය�ගී �� ගනිමින් �Nමි�# ඉහාළ ආධ්‍ය$�ත්මි� දියුණු#ක් ඇති��ගතා හා*කි ආ���ය පිළිබඳ# විස්තා� ��දී ඇතා. සුතා ද*නුලෝ, හා� පර්ය�kතිලෝ� ඇති ශාක්තිමාත් හා� දුබ� �ක්ෂණ පිළිබඳ# අ#ධ්‍ය�නය ලෝය�මු �� ඇති අතා� ශාක්තිමාත් අ�ග #ඩ�ත් සවිමාත් �� ගනිමින් හා� දුබ� �ක්ෂණ මාඟ හා�#� ගනිමින් ස�ර්ථ�# මා�නසි� දියුණු# ඇති��ගතා හා*කි ආ���ය පිළිබඳ# මාලෝන� විද$�මා�# අර්ථදක්#� තිලෝබ්. සුතා ද*නුමා හා� පර්ය�පතිය ලෝභ්‍යා�ති�# අත්පත් �� ගතා හා*කි ලෝදයක් බ# ද ආධ්‍ය$�ත්මි� ගුණය ඊට #ඩ� උසස් ලෝදයක් බ# ද සුතා ද*නුමා හා� පර්ය�kතිය ආධ්‍ය$�ත්මි� ගුණයට බ�ධ්‍ය�#ක් �� ලෝන� ලෝගන අධ්‍ය$�ත්මි� ගුණය #ර්ධ්‍යනයට උප���යක් ��ගතා හා*කි බ#ද මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා�# ලෝමාහිදී ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ඉලෝ�ක්ලෝට��න ඉ�ජිලෝන්�* විද් ය�ලෝ#හි විග�හා ලෝ�ලෝ�න ග*ඹු�* විද$�ත්මා� න$�යය, සිද්ධ්‍ය�න්තා සමාඟ මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� සිද්ධ්‍ය�න්තා තු�න�ත්මා�# විග�හා �� ඒ තුළින් ද*නුමා හා� පර්ය�kතිය ආධ්‍ය$�ත්මි� දියුණු# සඳහා� උපලෝය�ගී �� ගතා හා*කි ආ���ය මාන�# විද$�ත්මා�# ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. බුදු දහාලෝ, ග*ඹු�* සිද්ධ්‍ය�න්තා ශුද්ධ්‍ය විද$� හා� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ලෝO විද$�ත්මා� න$�ය හා� සිද්ධ්‍ය�න්තා සමාඟ විච�� පූර්#�# හා� තු�න�ත්මා�# ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණය කිරීමාට ලෝමාහි දී ද*ඩි පරිශා¹මායක් ලෝගන ඇති බ# ලෝපනීයයි. �ළමාන���ණලෝ� දී උපලෝය�ගී #න පT�ග්‍ධ්‍යනය පිළිබඳ මූ�ධ්‍යර්මා ද*නුමා හා� පර්ය�kතිය පිළිබඳ ස��ච්ඡා�ලෝOදී උප��රී #න ආ���ය පිළිබඳ විග�හා වී ඇතා. එහි දී ද*නුමා හා� පර්ය�kතිය පT�ග්‍ධ්‍යනයක් ලෝ�ස ස*�කිය හා*කි බ# ද එය අන�ගතා ආලෝය�ජානයක් ලෝ�ස භ්‍යා�විතායට ගතා හා*කි ආ���ය ද �ළමාන���ණ මූ�ධ්‍යර්මා #�ට අනුගතා# තු�න�ත්මා�# විග�හා වී තිලෝබ්. ද*නුමා හා� පර්ය�kතිලෝ� සමා�ජා විද$�ත්මා� #ටින��මා ද ලෝමාහි දක්#� තිලෝබ්. එලෝස්මා ද*නුමා හා� පර්ය�kතිලෝ� #�ග්‍ විද$�ත්මා�, භ්‍යා�ෂ�ත්මා�, පු�� විද$�ත්මා� ලෝමාන්මා ඓතිහා�සි� #ටින��මා පිළිබඳ#ද ප*හා*දිලි �� දී ඇතා. ද*නුමා ගබඩ�

460

Page 15: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

��ණලෝ� දී භ්‍යා�විතායට ගන්න� �ද ඓතිහා�සි� හා� නූතාන �NමාලෝOද පිළිබඳ අර්ථදක්#� ඇතා. ප�ලි භ්‍යා�ෂ�ලෝO පTමා�ණි� #*දගත්�මා ද*නුමා හා� පර්ය�kතිය ආ�ක්ෂ� කිරීලෝ, දී පTමුඛස්ථ�නය �*බීමාට ලෝWතු# ස�ධ්‍ය� සහිතා# සන�ථ �� දී තිලෝබ්. ද*නුමා හා� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය අතා� ප#ති සමීප සබඳතා�# පිළිබඳ ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණය �� ඇතා. ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නලෝයහි දුබ�තා� ලෝමාන්මා එහි උපලෝය�ගීතා� �ක්ෂණ පිළිබඳ# ද අර්ථ දක්#� තිලෝබ්. විමුක්ති මාලෝඟහි ආ�,භ්‍යා� පිය#ලෝ�හි දී ද*නුමා හා� ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය පTලෝය�ජාන#ත් විය හා*කි ආ���ය දක්#� ඇතා. අයහාපත් මා�නසි� �ක්ෂණ දු�* �� ග*නීමාට විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�# උපලෝය�ගී��ගතා හා*කි ආ���යද ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි# ඉදිරිපත්ලෝ��ට ඇතා. ද*නුමා හා� පර්ය�kතිය තුළින් ධ්‍යර්මා පTතිලෝOධ්‍යය ��� ප*මිණිය හා*කි �NමාලෝOදය පිළිබඳ ග*ඹු�* වි]ලෝ?ෂණයක් දක්#� තිලෝබ්. ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය හා� ලෝ��� ස,මුතියයන ලෝ��ටස යටලෝත්දී ස��ච්ඡා� �� ඇත්ලෝත් පසිඳු�න් මාඟින් ගනු �බන ලෝතා��*තු�* මාතා පදන,# ලෝ��� ස,මුතිය ලෝග�ඩ න*ඟී ඇති ස්#�Cපය පිළිබඳ#යි. එහි දී ලෝ��� ස,මුතිය සතා$ය*යි ස*�කීමාට #ඩ� එය ඉන්‍ද්‍රිය��,මාණ #ශාලෝයන් ලෝප�දුලෝO ස,මුතියක් සතා$ය�*යි ස*�කීමා #ඩ�ත් නි#*�දි බ#යි. මාන්ද ඉන්‍ද්‍රිය��,මාණ ඇසුරින් ලෝග�ඩන*ඟී ඇති ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�ණය නි#*�දි සතා$ ද*නුමාක් �*බීමාට හා� එය නිර්ණ�ය�යක් ලෝ�ස ස*�කීමාට සුදුසු ලෝන� #න බ#යි. ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය තුළ විද$මා�න විවිධ්‍ය ලෝද�ෂ තාත්‍ව තිලෝබන බ#ත් ප�මා�ර්ථ සතා$ය න, එමා ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නලෝයන් බ*හා*�# ද*කීමාට හා*කිවීමා බ#ත් ලෝමාහි දී ධ්‍යර්මා�නුකූ� # හා� සනිදර්ශාන# පහාද� දී ඇතා. මා�න#ය� තුළ විද$මා�න ස්ත්‍රී[ පු�*ෂ ලි�ගි� අනන$තා�#, �බලී��හා��,

ඵස්ස�හා��, මාලෝන� ස�ලෝච්තාන�හා��, විඤ්ඤා�ණ�හා�� යන�දී #ශාලෝයන් ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය පුද්ග� විවිධ්‍යත්‍වය මාතා ලෝ#නස් විය හා*කි බ*වින් එය ලෝප�දු නිර්ණ�ය�යක් ලෝ�ස ස*�කීලෝ, ඇති අහිතා�� ස්#භ්‍යා�#ය ඒ අනු# ප*හා*දිලි�� දී තිලෝබ්. ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය පඤ්ඤාත්ති නමින් හා*ඳින්ලෝ#න අතා� ලෝ, පඤ්ඤාත්ති අතා� සමූහා පඤ්ඤාත්ති, සණ්ඨා�න පඤ්ඤාත්ති, සත්තා පඤ්ඤාත්ති, දිස� පඤ්ඤාත්ති, ��� පඤ්ඤාත්ති, ආ��ස පඤ්ඤාත්ති, නිමිත්තා පඤ්ඤාත්ති පTධ්‍ය�නත්‍වලෝයහි�� ස*�කිය හා*කි බ# සියු, # විග�හා�� ඇතා. ලෝ, ලෝWතු# මාතා ඉන්ද්‍රිය ඥා�නලෝ� දුබ�තා� ප#තිනබ# දක්#� තිලෝබ්. එලෝස්මා ඉන්ද් රීය ඥා�නය හා� දq^ටි ග�හාණය අතා� සබඳතා� ප#තින බ#ත් ඊට ලෝWතු# ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නලෝයහි ප#තින දුබ�තා�# බ#ත් ග*ඹු�* ලෝ�ස ධ්‍යර්මා�නූකූ�# විග�හා �� තිලෝබ්. ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය මාමාත්‍ව ලෝක්න්‍ද්‍රි�# හාටගනු �බන්නක් බ*වින් ඒ මාමාත්‍වය ඉන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නන ඇසුරින් ලෝමා�ළය ලෝ#තා �බලෝදන සියළු ලෝතා��තු�* සමාඟ ස,බන්ධ්‍ය බ#ත් ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි# දක්#� ඇතා. ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නලෝයහි ප#තින ලෝමාමා දq^ටිය ඉ#ත් �ළ හා*ක්ලෝක් විදර්ශාන� චින්තානය ඔස්ලෝස් බ#ත් දක්#� තිලෝබ්. මාමාත්#ය නමා*ති අවිද$�ලෝ#න් ද විඳීමා නමා*ති තාණ්හා�ලෝ#න් ද සිතා වියුක්තා �� ගතා හා*ක්ලෝක් විදර්ශාන�# ඔස්ලෝස් මා�නසි� ආ�?ප ලෝග�ඩ න*ඟීමා තුළින් බ#ත් ලෝමාහි විග�හා �� ඇතා. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හා� විච�� පූර්#� බ# යන ලෝ��ටලෝස් ස��ච්ඡා� වී ඇත්ලෝත් ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය ඇතිවීලෝ, දී එය

461

Page 16: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

මාමාත්# දq^ටි ග�හාණය ඇති වීලෝමාන් #ළක්#� ග*නීමාට භ්‍යා�විතා� #න උප�Nමා පිළිබඳ#ය. ඕ�,භ්‍යා�ගීය #ශාලෝයන් සක්��ය දිට්ඨි හා� උද්ධ්‍ය,භ්‍යා�ගීය #ශාලෝයන් අස්මි මා�න යන ලෝදය���� ස්#�Cපයකින් ඇති#න මාමාත්# ලෝ�න්‍ද්‍රි� ස�ජා�නනලෝයහි අහිතා�� පTතිඵ� දු�* කිරීමාට න, සියළු ස�ජා�නන විච��පූර්#�# විදර්ශාන� ද*ක්මාකින් ස*�කිය යුතු බ# ලෝමාහි දක්#� තිලෝබ්. ඒ ��ර්ය සඳහා� සතා� සතිපට්ඨා�න භ්‍යා�#න�# නිර්ලෝද්ශා �� දක්#� ඇතා. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හා� උපලෝය�ගීතා�# පිළිබඳ ලෝ��ටලෝස්දී ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය ලෝ�ලෝ�හි පිලිප*දිය යුතු නි#*�දි �Nමාය දක්#� ඇතා. ඒ සඳහා� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ඇති #න අ#ස්ථ�ලෝO දීමා එය #�ද#� ලෝන� #ටහා�, එලෝස්මා දq^ටියට ලෝන� බ*ස විච�� පූර්#�# ද*කීමා නිස� අ�මුණු#� ඇලීමා ලෝ#නු#ට තාq^ණ�ලෝ#න් මිඳීමාට හා*කිය�# �*ලෝබන බ# ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි# විග�හා �� තිලෝබ්. උපලෝය�ගීතා�# න, උප��රී#න ස්#භ්‍යා�#යයි. ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නලෝයහි ප#තින විවිධ්‍ය දුබ�තා� න*ති �� ග*නීමා සඳහා� ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නයමා ස�ර්ථ� අයුරින් භ්‍යා�විතා� ��න ආ���ය ලෝමාහි දී විස්තා� �� ඇතා. දq^ටිය හා� විඳීමා යන ලෝදය���� මා�නසි� ස්#භ්‍යා�# ඇසුලෝ�න් ලෝ��� ස,මුතිලෝයන් බ*හා*�# ප�මා�ර්ථ ධ්‍යර්මා අනු# ආ�?ප ස�ස් �� ගන්ලෝන් ලෝ�ලෝස් ද*යි විච�� පූර්#�# විදර්ශාන�# මාඟින් ද*කිය හා*කි ආ���ය පිළිබඳ # ග*ඹුරින් සනිදර්ශාන# ස��ච්ඡා� �� ඇතා. ලෝබ�ද්ධ්‍ය මාලෝන� විද$�#ට අනු# සතා� සතිපට්ඨා�නය මාඟින් විදර්ශාන� #*ඩීමා නි#*�දි# දක්#� තිලෝබ්.

පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� අධ්‍ය$යනලෝ� සිO#*නි පරිච්ලෝ�දලෝ� වි]ලෝ?ෂණයට �ක් �� ඇත්ලෝත් අත්‍රීන්ද්‍රිය ඥා�නය පිළිබඳ #යි. අත්‍රීන්ද්‍රිය ඥා�නය න, ඇස,

�ණ, න�සය, දි# හා� සමා යන ප�ලෝච්න්ද්‍රිය හා*� සය ලෝ#නු # ද*ක්ලෝ#න මාලෝන� ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නයට අ�මුණු #න ධ්‍ය,මා න*මා*ති අ�මුණු ඔස්ලෝස් ඇති #න නු#ණයි. එහි දීඅත්‍රීන්ද්‍රිය ඥා�නය තා#ත් උප ඒ�� දහායක් යටලෝත් ග*ඹුරින් විච�� පූර්#�# විග�හා �� ඇතා. එමා උප ඒ��#ලින් පළමු#*න්න අත්‍රීන්ද්‍රීය ස�ජා�නනලෝ� සුවිලෝ]ෂතා� ලෝස් දක්#� ඇතා. මානස යනු �Cපලෝයහිමා තා#ත් සූක් ෂතාමා ස්#�Cපයක් ලෝන� ලෝO. ඇතා*ලෝමාකු අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ඥා�නය පිළිබඳ# #�ද#� #ටහා�ග*නීමාට ලෝWතු# න, මානස පිළිබඳ# ඇති �� ලෝගන ඇති මිථ$� සහාගතා ආ�?පයි. මානස සහා එහි කිNය���රීත්‍වය පිළිබ ඳ ලෝWතු පTතා$ ස*බC #ශාලෝයන් #ටහා� ලෝන� ලෝගන විවිධ්‍ය දq^ටි ඇති��ග*නීමා නිස� සස� භ්‍යා# ගමාන සිදු #න බ# ලෝමාහිදී සනිදර්ශාන# ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්. එලෝස්මා චිත්තා වෛචතාසි� ගති �ක්ෂණ#� විලෝ�දනය හා� #ර්ගී��ණ �ට�# පිළිබඳ අභිධ්‍යර්මායට අනූකූ�# ග*ඹු�* වි]ලෝ?ෂණයක් සිදු �� ඇතා. ආය¼ අ^ට��ගි� මා�ර්ගයට ප*මිණීමා පිණිස ලෝමාකී ආභිධ්‍යර්මි� වි]ලෝ?ෂණ ඉ#හා? විය හා*කි ආ���ය ද ලෝමාහි දී දක්#� තිලෝබ්. සිතා යනු ලෝභ්‍යා�ති� පද�ර්ථ #�මා ග*බ්#න සියු, ස්ථ�යක් ද න*ති න, ලෝභ්‍යා�ති� පද�ර්ථ#ලින් පරිබ�හි� ස්#�යක්තා ඒ��යක් ද යන ග*ට ළු# පු��ණලෝ� දී සිටමා ලෝ��# ප*#ති ඇති බ# ලෝමාහි දී විස්තා��ත්මා� # ලෝපන්#� දී ඇතා. සිතා ලෝභ්‍යා�ති� පද�ර්ථ#�මා

462

Page 17: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

සියු, ස්ථ�යක්ය යන අන්තාය භ්‍යාජානයලෝ��ට ආත්මා#�දී ලෝහා#ත් ශා�ස්#තා#�දී ස්ථ�#�ය ගත් ලෝ��ටස ලෝමාන්මා සිතා යනු ලෝභ්‍යා�ති� පද�ර්ථ#�ට පරිබ�හි� වූ ඒ��යක්ය යන උච්ලෝ�ද#�දී ලෝහා#ත් ��මාසුඛ?ලි��නුලෝය�ගී ස්ථ�#�ය ඇසු�* �ළ ලෝ��ටස ද ලෝදඅන්තා ලෝ�සට බුදු දහාමා විසින් ස��� තිලෝබන බ# ලෝමාහිදී ද*ක් ලෝO. සිතා යනු ලෝමා�ළලෝ� ලෝහා� හාqදලෝ� කිNය���රීත්#ය පමාණක් ලෝන�ලෝ#තාත්, ඉන් පරිබ�හි� වූ#ක් ද ලෝන� #න බ# ලෝමාහි දී #*දගත් ලෝ��ට දක්#� තිලෝබ්. ලෝභ්‍යා�ති� මිණු, දඬු#ලින් මා*ණිය ලෝන�හා*කි සියු, ස්ථ�ය�දී සිලෝත් කිNය���රීත්#ය පTතා$ක්‍ෂ��ගතා හා*කි බ# ද ලෝපන්#� දී ඇතා. ලෝන� දියුණු ශි^ට�ච��#� අභිච��විධි හා� මිථ$� වි]#�ස ආදියට පමාණක් සීමා� වී ප*#ති සිතා පිළිබඳ අධ්‍ය$යනය නූතාන මාලෝන� විද$# තුළ දී ලෝබලෝහාවින් ස�#ර්ධ්‍යනයට �ක් වී ඇති අන්දමා පර්ලෝ�ෂණ මාඟින් තාහාවු�*ලෝ��ට තිලෝබ්.

ලෝ���ලෝයහි ලෝබ�ලෝහා� ආග, හා� දර්ශාන#�ට විවිධ්‍ය ස,පTද�යයන් බිහි # තිලෝබනබ# ප*හා*දිලි��දී ඇතා. බුදු දහාලෝ, ඓතිහා�සි� ස්#�Cපය ප�ළි භ්‍යා�ෂ�ලෝ#න් ස�ස්# ප*#ති අතා� එහි සිතා පිළිබඳ# දක්#� ඇති නිර්#චන ලෝබ�ලෝහා�මායක් විවිධ්‍ය ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස,පTද�යයන් #� දී ලෝ#නස් ලෝ�ස ලෝමාහි අර්ථ නි�Cපණය �� දක්#� තිලෝබ්. අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නනය ඇති #න ආ��� න, ස�මා�න$ ප�ලෝච්න්‍ද්‍රියට අ�මුණු ලෝන� #න සුවිලෝ]ෂී හා*කිය� හාට ගන්න� ස්#භ්‍යා�#ය අධ්‍ය$යනය කිරීමායි. අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නනය ලෝ��කි� මාට්ටලෝ, දී සqද් ධිබ�ය හා� අභිඥා� ලෝස් මූලි� ලෝ��ටස් ලෝද�ක් යටතාට ලෝමාහිදී ලෝබද� දක්#� තිලෝබ්. අත්‍රීන්‍ද්‍රිය හා*කිය�# ස�මා�න$ මානුෂ$ලෝයකුහාට ලෝන�මා*ති සුවිලෝ]ෂී හා*කිය�#ක් බ*වින් එය �බ� ග*නීලෝ, දී පුද්ග� චරිතාය පිළිබඳ# ස*�කිලිමාත්වීමා අනි#�ර්ය බ# දක්#� ඇතා. ලෝ�ලෝනකු මානුෂ$ත්#ය ඉක්මා#� සිටින සුවිලෝ]ෂ ශාක්තියක් අත්පත් �� ග*නීමා මා�න# #ර්‍ගය�ට අහිතා�� k �තිවිප�� දන#න ලෝදයක් ලෝන�වීමාට න, ඒ පුද්ග�ය� සමා�ජායට හිතා#ත් අයකු විය යුතු බ# ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්. අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නනය �බ� ග*නීලෝ, දී ඒ සඳහා� ඇති �� ගතා යුතු මූලි� සද�ච�� පTඥාkතියක් දක්#� ඇතා. විවිධ්‍ය ආග,#� විද$මා�න බ�හි� හා*ඩය මිස අභ්‍යා$න්තා� හා�ය වූ සද�ච�� පTඥාkතිය පිළිබඳ# අ#ධ්‍ය�නය දක්#න්ලෝනකු න*ති බ# දක්#� ඇතා.

අධි මා�නසි� අධි මාලෝන� විද$� හා� ස�යනි� මාලෝන� විද$� යන ලෝÀතා[#� අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නනයට අයත් ලෝබ�ලෝහා� විෂය පTලෝද්ශා ස��ච්ඡා� ලෝO. හුලෝදක් ආගමි� අභිච�� විධි#� පමාණක් සි�# ප*#ති අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නනය මාලෝන� විද$�#ට අයත් විවිධ්‍ය විෂය පTලෝද්ශා මාඟින් #ඩ� පුළු?# ස�යනි� මාලෝන� විද් ය�#ට අයත් විෂය යටලෝත් ස��ච්ඡා�#ට �ක්වූ ආ���ය ලෝපන්#� දී තිලෝබ්.

අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# අනු# යලෝමාකුලෝග්‍ සස� භ්‍යා# උපතා �බන ස්ථ�නය ද ඊට අනු�Cප # ස�ස් විය හා*කි පT#ණතා�#ක් තිලෝබ්. ඒ අනු# සතා� අප�, තිරිසන්, මානුෂ$, ලෝද්# හා� බÁWමා ආදී විවිධ්‍ය ජී# ලෝ��ට්ඨා�ශා #� උපතා �*බිය හා*කි බ# ලෝපන්#� දී ඇතා. අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�#ට අද�ළ ලෝමා�ළ #}හාය ස�ස්# ප#තින ස්#�Cපය අනු# නිර්මා�ණශීලීත්#ය හා� �සඥාතා�# #*නි මාලෝන� ගති� ස්#භ්‍යා�#යන් ඇති #න බ# ප*හා*දිලි ��

463

Page 18: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

දී ඇතා. ඒ අනු# පුද්ග� විවිධ්‍යත්#ය විද$මා�න ලෝO. ලෝතා��තු�* සන්නිලෝOදනලෝ�දී තා�ර්කි� ප*ති�ඩ පමාණකින් ලෝන�සCහී අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# භ්‍යා�විතා� කිරීමාට ලෝප�ඹී සිටින පුද්ග�යන් පිළිබඳ# ස��ච්ඡා� �� තිලෝබ්. සමාථ භ්‍යා�#න� �Nමා #ලින් සිලෝත් ඒ��ග�තා�# ලෝග�ඩනඟ� ලෝගන පසු# එය අත්‍රීන්‍ද්‍රිය හා*කිය� #ර්ධ්‍යනය කිරීමාට භ්‍යා�විතා� �ළ හා*කි ආ���ය දක්#� ඇතා. එලෝස්මා විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�# මාඟින් මාඟඵ� ��භ්‍යාය �*බීලෝ, දී උපද#න ඥා�න අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�#ට නිදසුන් ලෝ�ස දක්#� තිලෝබ්. ලෝපනීලෝ, හා*කිය�# අඩු ලෝ�ලෝනකුලෝග්‍ ඇලෝස් ප#තින ජී# විද$�ත්මා� දුබ�තා�# ��ච #*නි ලෝභ්‍යා�ති� උප��ණ ආධ්‍ය��ලෝයන් #*ඩි දියුණු �ළ හා*කියි. එහි දී සිදු#නුලෝ� ස�මා�න$ තාත්#ය යටලෝත් දුබ�# ප#තින පියවි ලෝදලෝනලෝත් ලෝපනීලෝ, හා*කිය�# ස�මා�න$ මාට්ටමාට �බ�දීමා මිස ස�මා�න$ තාත්‍වයට #ඩ� #*ඩි දු��ට ලෝපනීලෝ, හා*කිය�# �බ�දීමා ලෝන�ලෝO. එබ*වින් ලෝමාය අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�#ක් ලෝ�ස ස*�කීමාට ලෝන� හා*කියි. අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# න, ස�මා�න$ තාත්#යට පරිබ�හි� # එමා හා*කිය�# #*ඩි දියුණු කිරීමා ලෝ�ස ලෝමාහි දී සනිදර්ශාන# ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ය, ය, අ#ස්ථ� #� දී අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# #*ඩි දියුණු කිරීලෝ,දී ස�මා�න$ ස�ජා�නන හා*කිය�#ට #ඩ� #*ඩිපු� ද*නීලෝ, ශාක්තියක් ඇති වීමා විවිධ්‍ය ස්#�Cපයන්ලෝගන් අනතු�*ද�ය� ද විය හා*කි බ# දක්#� ඇතා. විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� කිරීමා මාඟින් මා�ර්ග ඵ� පTඥා�# න*මා*ති අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# #*ඩි දියුණු කිරීමා, විවිධ්‍ය ලෝභ්‍යා�ති� හා*කිය� �බ� ග*නීමාට #ඩ� අගය �� දක්#� ඇතා. ලෝප�දු මානුෂ$ දුබ�තා� #න ��ග, ද්ලෝOෂ හා� ලෝමා�හා #*නි අහිතා�� සqණ�ත්මා� මා�නසි� අභිලෝkT�ණ සිතින් පTහීණ කිරීලෝ, අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�ලෝO දී #*ඩිදියුණු කිරීමා ලෝමාහි දී #ඩ�ත් #*දගත් ලෝ�ස ස��� තිලෝබ්. සමාථ භ්‍යා�#න� �Nමා #*ඩි දියුණු කිරීලෝමාන් විවිධ්‍ය ලෝභ්‍යා�ති� හා*කිය� අත්පත් �� ග*නීමාට #ඩ� විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� �Nමා #*ඩි දියුණු කිරීලෝමාන් �*බිය හා*කි මා�ර්ග ඵ� පTඥා�# උසස් ලෝ�ස ස*�කිය හා*කි බ# ද ලෝපන්#�දී ඇතා. විවිධ්‍ය සqද්ධිවිධ්‍ය පT�තිහා�ර්ය පCමාට #ඩ� මා�න# දුබ�තා� ලෝ�ස ස*�ලෝ�න ලෝ�ලෝළස් පTහීණ කිරීලෝ, හා*කිය�# �*බීමා #ඩ� ලෝ]¹^ඨා ලෝ�ස ස��� ඇතා. යලෝමාකු විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� #ඩ� මා�ර්ග ඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ලෝගන ඉන් පසු# සමාථ භ්‍යා�#න� #ඩ� ලෝ��කි� හා*කිය�#න් �බ� ග*නීමා ලෝය�මු වීලෝ, අනතු�*ද�ය� බ#ක් න*ති බ# ද විස්තා� �� ඇතා. ඊට ලෝWතු# ඒ අ#ස්ථ�# #න විට සිතා �*�ඹීමාට ඉ#හා? #න ලෝ�ලෝ�ස් නමින් හා*ඳින්ලෝ#න මා�නසි� දුබ�තා� සියළු ලෝද් සිතින් ඉ#ත් �� ද*මීමාට විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� #ඩ� මාඟඵ� �*බීලෝ, දී හා*කිය�# �*ලෝබන බ*විනි. ඒ නිස� මාඟඵ� ��භිලෝයකු සමාථ භ්‍යා�#න� #ඩ� ලෝ��කි� සqද්ධි විධ්‍ය පT�තිහා�ර්ය ශාක්තිය �*බීලෝ, කිසිදු අනතු�*ද�ය� තාත්#යක් ලෝන� මා*ති බ# දක්#� තිලෝබ්. ස�මා�න$ පියවි මානුෂ$ ඉන්ද්‍රියන් කිNය�ත්මා�# ප#තින එක්තා�� ජී# විද$�ත්මා� සීමා�#ක් තිලෝබ්. ඒ සීමා�#ට #ඩ� අධි� # ලෝහා� ඒ සීමා�#ට #ඩ� අඩුලෝ#න් එමා ඉන්‍ද්‍රියන්ට අ�මුණු ස�ජා�නනය ලෝන�ලෝO. ලෝමාය ස�මා�න$ තාත්‍වය යටලෝත්දීය. නමුදු අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# �*බූ අලෝයකුට

464

Page 19: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

එමා අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�ලෝO පTමා�ණයට අනු# ලෝ, සීමා�# පුළු? ලෝO.

එවිට පියවි මා�න# ඉන්ද්‍රියන් කිNය�ත්මා� ලෝන� #න සීමා�ලෝO වු# ද පහාසුලෝ#න් ස�ජා�නන �*බීමාට හා*කි ලෝO. ලෝමාබඳු හා*කිය� උපතින්මා සමාහා�* රැලෝගන එති.

සමාහා�* #Cයලෝමාන් අත්පත් �� ගනිති. විවිධ්‍ය අ#ස්ථ�නූ�Cපී# ස�මා�න$ පුද්ග�යින්ට ප#� ලෝ, හා*කිය� �*බීලෝ, අ#ස්ථ� එළලෝÂ. මා�ණ�සන්න අ#ස්ථ� #� දී, විස�ඥා අ#ස්ථ�#� දී, බ�පතාළ ශා�$�ර්මා#�ට භ්‍යා�ජානය වූ අ#ස්ථ�#� දී #*නි කිසි ලෝස්ත් පූර්#ලෝයන් ස*�සු, ලෝන� ��න �ද අ#ස්ථ� #�ට මුහුණපCලෝ, දී ඇතා*, අලෝයකුට ලෝමා#*නි ස�ජා�නන ඇති විය හා*කි බ# ලෝමාහිදී දක්#� ඇතා. අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන අත්ද*කී,#� දු�, ���ය, අ#��ශාය බඳු ති[මා�න අත්ද*කී,#� ප��සයන් ඉක්මා#� ගිය ස්#භ්‍යා�#යක් විද$මා�න විය හා*කි බ# ලෝමාහිදී ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. චුති පටිසන්ධි අන්තා�� භ්‍යා# පිලිබඳ ස්ථවි�#�දී හා� ලෝ#නත් ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස,පTද�ය #� මාතා#�ද ලෝමාන්මා, බටහි� මාලෝන� විද$� ලෝÀතා[ය තුළ නූතානලෝ� ලෝබලෝහාවින් පTචලිතා# ඇති මා�ණ�සන්න අත්ද*කී,ද ලෝමාබඳු අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන#�ට නිදසුන් ලෝ�ස ලෝමාහි දී ග*ඹුරින් ස��ච්ඡා�#ට �ක්�� ඇතා. සමාථ භ්‍යා�#න�#න් #ඩ� ලෝමා�ළලෝයහි තා��ග ආය�ලෝමාහි ඇතිවූ ලෝ#නස්�, මාතා නින්ලෝද් දී සිහින දකින ආ���ලෝයන් ඇති #න ලෝමාබඳු අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන අත්ද*කී, ඇති විය හා*කි බ# ද දක්#� තිලෝබ්.

එලෝස්මා බටහි� මාලෝන� විද$� ලෝÀතා[ලෝයහි විශා�� #ශාලෝයන් ලෝ, පිළිබඳ ස�යනි� මාලෝන� විද$� පර්ලෝ�ෂණ සිදු# ඇතිබ# විග�හා �� ඇතා. ලෝමා�හානය,

ශා�$ �ර්මා#� දී විවිධ්‍ය නිර්වින්දන තාත්‍වයන් නිස� හාට ග*ලෝනන මා�නසි� ස�කූ�තා� ආදිය නිස� ඇති විය හා*කි සුවිලෝ]ෂ ස�ජා�නන හා*කිය�#න් පිළිබඳ ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ණය �� ඇතා. අත්‍රීන්ද්‍රීය ස�ජා�නනය හා� මා�නසි� ලෝස�ඛ$ ලෝ��ටලෝස් දී පTධ්‍ය�න #ශාලෝයන් බ��ප�ලෝ��ත්තු වී ඇත්ලෝත් සුවිලෝ]ෂ ස�ජා�නන හා*කිය�# හා� මා�නසි� ලෝ��ගී චර්ය�# ප*හා*දිලි# ලෝ#න් �� හාඳුන� ගන්න� විවිධ්‍ය �ක්ෂණ ස��ච්ඡා� කිරීමායි. එහි දී අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# ස�යනි� මාලෝන� විද$�#ට අනු# විග�හා �� ඇතා. ස�යනි� මාලෝන� විද$�# න, මා�නසි� ලෝ��ගීන්හාට පTති��� කිරීලෝ,දී අ#ධ්‍ය��ණයට ගන්න� අ�ශාය ලෝO.

මා�නසි� ලෝ��ගීන් තුළ විද$මා�න විය හා*කි අස�මා�න$ මා�නසි� තාත්#යත්,

අධි මා�නසි� තාත්‍වයන් #� දී විද$මා�න විය හා*කි අධි මා�නසි� ස�ජා�නනයත් ප*හා*දිලි# ලෝ#න් �� හා*ඳිනගතා හා*කි සුවිලෝ]ෂී �ක්ෂණ පිළිබඳ# ලෝමාහි දී ස��ච්ඡා�#ට �ක් �� තිලෝබ්. මා�නසි� ලෝ��ගී චර්ය� හා� විවිධ්‍ය මා�නසි� අ#පීඩන තාත්‍වයන් තුළ දී මා�නසි� කිNය���රීත්#ය ලෝ#නස�ට �ක්වීමා අධි මා�නසි� අ#ස්ථ�#� දී ඇති #න ස�ජා�නනලෝ� ලෝ#නසට #ඩ� සුවිලෝ]ෂී #න්ලෝන් කුමාන ���ණලෝයන් ද*යි ලෝ, අනු# ප*හා*දිලි# #ටහා� ගතා හා*කියි.

ලෝමා�ළය තුළට ස�ජා�නනය ස,ලෝkTෂණය #නුලෝ� �ස�යනි� ද්‍ර#$ මාඟින් දත්තා ස�ඥා� ලෝ�සය. දත්තා ගමාන�ගමානයට කුමාන අයු�කින් ලෝහා� බ�ධ්‍ය� අ#හි�තා� ඇතිවීමා නිස� නිසි අයුරින් ලෝමා�ළය ��� ලෝ, ස�ඥා� දත්තා ස,ලෝkTෂණය ලෝන�ලෝO. එවිට විවිධ්‍ය අඩුප�ඩු�, සහිතා # දත්තා ස,ලෝkTෂණයවීමා වි�qති වූ ස�ජා�නනය�ට ලෝWතු විය හා*කියි. ස*බC ජීවිතාලෝ� දී විවිධ්‍ය පුද්ග�යින්ට ලෝ,

465

Page 20: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

ලෝWතු නිස� වි�qති ස�ජා�නන අ#ස්ථ�#න්ට මුහුණදීමාට සිදු විය හා*කි බ# ලෝමාහි දී ප*හා*දිලි �� ඇතා. මා�න# පරිණ�මාලෝ�දී ඒ අනු# ජී# විද$�ත්මා�# මා�න# චර්ය�#න්හි ලෝප� ග*බ්# ප*#ති ලෝන�දියුණු ඇතා*, අහිතා�� චර්ය� න*ති# ය�මා ද �ස�යනි� ස,ලෝkTෂණ ��ර්යය ලෝ#නස් වීමා�ට තුඩුදීමාට ඉ#හා? විය හා*කි බ# ලෝමාහිදී දක්#� තිලෝබ්. විවිධ්‍ය ලෝWතු බ�පCමා නිස� ලෝමා�ළලෝ� �ස�යනි� ද්‍ර#$#� සමාතුලිතා බ# ලෝ#නස්වීමා නිස� ද ලෝමා�ළය තුළ සිදු #න ලෝ, �ස�යනි� ස,ලෝkTෂණ ��ර්යයට බ�ධ්‍ය� ඇති විය හා*කියි. ඇතා*, ශා�රීරි� ලෝ��ගී තාත්‍වයන් නිස� ද �ස�යනි� ද්‍ර#$#� අසමාතුලිතාතා�# ඇති විය හා*කි බ# ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්. ලෝ��ප, ආශා� හා� ලෝමා�හා බඳු වූ අහිතා�� මා�නසි� ආලෝOග#ලින් #*ළකීමාට න, �ස�යනි� ස,ලෝkTෂණ ��ර්යය නි#*�දි# සිදු විය යුතුයි. �ස�යනි� ද්‍ර#$ අසමාතුලිතාතා�#ක් ඇතා*යි යන්ලෝන් අදහාස න, �ස�යනි� ස,ලෝkTෂණය නිසි අයුරින් ඉටු ලෝන�#න බ# ඇඟවීමාකි. මා�නසි� ලෝ��ගී චර්ය�#ක් යනුලෝ#න් අර්ථ දක්#� ඇත්ලෝත් ලෝමාකී තාත්#යයි. ලෝමාය අධි මා�නසි� අ#ස්ථ�#�ට #ඩ� ලෝ#නස්ය. අධි මා�නසි� අ#ස්ථ�#� විද$මා�න පියවි ස්#භ්‍යා�#යට #ඩ� ලෝ#නස් මා�නසි� �ක්ෂණ ඇති #නුලෝ� �ස�යනි� ද්‍ර#$#� අසමාතුලිතාතා�#ක් නිස� ලෝන� #න බ# ලෝමාහි දක්#� ඇතා. ලෝමා�ළලෝ� �ස�යනි� ද්‍ර#$ හිඟ, අසමාතුලිතා අයලෝග්‍ මා�නසි� ආලෝOග ප��නය �ළ ලෝන� හා*කි බ*වින් එහිදී ඖෂධ්‍ය හා� චිකිත්ස� පTති��� නිර්ලෝද්ශා ��න බ# දක්#� තිලෝබ්. ලෝමා�ළලෝ� �ස�යනි� ස,ලෝkTෂණය සඳහා� උප��රී #න ඇතා*, �ස�යනි� ද්‍ර#$  මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ලෝO ලෝස�ය� ලෝගන න*ති බ# ද*ක් ලෝO. එබඳු �ස�යනි� ද්‍ර#$ �හාස$ �ස�යනි� ද්‍ර#$ නමින් හා*ඳින්ලෝ#න බ# ලෝමාහිදී ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. එක් එක් මා�ර්ග ඵ� මාට්ටලෝ, දී දු�* ��න ස�ලෝය�ජාන ධ්‍යර්මා අනු# �බ� ඇති මාඟඵ� මාට්ටලෝමාහි උසස් බ# පිළිබඳ # #*ටහීමාක් ඇති �� ගතා හා*කි ආ���ය ලෝමාහිදී පහාද� දී තිලෝබ්. ඒ අනු# ජී# විද$�ත්මා�# #ර්ගය�ලෝග්‍ අඛණ්ඩ ප*#*ත්මා පිණිස ඇති ��මා�ශා�# ප#� �Nමි�# ලෝස�#�න් ස�qද�ග�මී හා� අන�ග�මී මාට්ට, දක්#� ක්‍ෂය වී ලෝග�ස් අ#ස�න පිය#� #න අන�ග�මී අ#ස්ථ�ලෝO දී සමුච්ලෝ�ද #ශාලෝයන්මා k �හා�ණය #න බ# දක්#� ඇතා. පTතිවි�*ද්ධ්‍ය ලි�ගි� හා*ඟී,#� උත්ලෝත්ජානයවීමා සඳහා� සÅ�#ය #න ලි�ගි� ලෝහා�ලෝමා�න ක්ෂය වීමා තුළින් ��මා�ශා�# පTහීණ වීමා ලෝන�# �ස�යනි� ද්‍ර#$#� ලෝ#නස්�, සිදු වීමා මාතා ��මා�ශා�# පTහීණවීමා සිදු#නබ# ලෝමාහිදී සනිදර්ශාන# ��*ණු දක්#� තිලෝබ්. ඒ අනු# අන�ග�මී පිය#ලෝර්දී ��මා�ශා�# මුළුමානින්මා පTහා�ණය �ළ හා*කි බ# ලෝපන්#� දී ඇතා. බිය පටිඝය නිස� ඇති ලෝO. ආශා�# ��ගය නිස� හාට ගනියි.

මුළ�වීමා ලෝමා�හාය නිස� සිදු ලෝO. ලෝ, අනු# ��ග, ද්ලෝOෂ හා� ලෝමා�හා යන අකුස� මූ� නිස� සියළු ලෝ�ලෝ�ස් ධ්‍යර්මා හාට ගන්න� බ# ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්. පටිඝය ලෝහා#ත් පටික්කූ� මානසි���ය #*ඩීමා #�ද#� සිදු කිරීමා නිස� සිතාට ද්ලෝOෂය ඇති විය හා*කි ය. එලෝස්මා #ර්ධ්‍යනය �ළයුතු ගුණය ලෝ#නු#ට ඊට හා�ත්පසින් මා පTතිවි�*ද්ධ්‍ය ගුණය බ��ලෝප�ලෝ��ත්තු වීමා අස�ර්ථ�ත්‍වයට ලෝWතු#ක් ලෝස් දක්#� ඇතා. ��ගය ඇති පුද්ග�ය�ට �බ�දිය යුතු පටික්කූ� මානසි���ය

466

Page 21: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

ද්ලෝOෂය ඇති �බ�දීමා නිස� අන#ශා$ අයුරින් ඒ පුද්ග�ය�ලෝග්‍ ඇනඩÆලීන් ක් රිය���රීත්‍වය #ර්ධ්‍යනය වීලෝමාන් විශා�දයට ලෝWතු#ක් විය හා*කියි. එලෝස්මා බිය,

පිළිකු�, ද්ලෝOෂය #ර්ධ්‍යනයවීමා නිස� විවිධ්‍ය ස්#�Cපලෝ� මා�ය�, භ්‍යාÇ�න්ති තාත්‍ව මානලෝස් කිසිදු මා�නසි� ලෝ��ගී තාත්‍වයක් ඇති විය හා*කියි. පටික්කූ� මානසි���ය ඇති �� ග*නීමා පිණිස ��ති[ය ලෝස�ස�නි� අ�ගය සමා�දන්# එබඳු ස්ථ�න#� විසීමා උත්සන්න වූ පටිඝ ස,පTයුක්තා සිත් ඇති පුද්ග�යින්හාට අසkප�ය විය හා*කියි. එබඳු අ#ස්ථ�#න්හි මා�නසි� ස්#භ්‍යා�#ය අසමාතුලිතා වී මා�නසි� ලෝ��ගී චර්ය� අ#ස්ථ�#න්ට ප#� පත්වීලෝ, ඉඩ�ඩ ඇතිබ# ලෝමාහි දක්#� තිලෝබ්. අත්‍රීන්ද්‍රීය ස�ජා�නනය �ළමාන���ණය කිරීමා යනු කිසිය, සුවිලෝ]ෂී ආ���යකින් උපද#� ගනු �*බූ අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# නි#*�දි අයුරින් ප��නය�ට යටත් �� තාබ� ග*නීලෝ, ශාක්තියයි.

මා�නසි� ලෝ��ගී චර්ය� ඇති වීමාට ඉ#හා? විය හා*කි ස�ධ්‍ය� #ලින් මානස විනිර්මුක්තා �� තාබ� ග*නීමා මා�නසි� ලෝස�ඛ$ය ආ�ක්‍ෂ� �� ග*නීමාට ලෝWතු #න බ# ලෝමාහිදී ලෝපන්#� දී ඇතා. සqද්ධිවිධ්‍ය පT�තිහා�ර්ය පCමා පිණිස මා�නසි� මාට්ටමා පු�*දු පුහුණු කිරීලෝ, දී ද ඒ හා*කිය�# ප��නය �� ගනිමින් �ටයුතු ��න ආ���ය පිළිබඳ# අභ්‍යා$�සලෝයහි නි�තා වීමා #*දගත් බ# දක්#� තිලෝබ්.

චරිතා�නූකූ�# භ්‍යා�#න� �Nමා නිර්ලෝද්ශා �� ඇත්ලෝත් ද මා�නසි� නිලෝ��ගීතා�# ප#ත්#� ගනිමින් අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# �ළමාන���ණය �� ග*නීමාට ඉ#හා? #න බ*විනි. මිනිස් සි�*ලෝ�හි පිළිකු? සහාගතා බ# භ්‍යා�#න� අ�මුණක් ලෝ�ස ස��� සිතා දමානය කිරීමාට ලෝ#ලෝහාස #න්න� වූ පුද්ග�ය�හාට ඇති විය හා*කි විවිධ්‍ය අතු�* ආබ�ධ්‍ය පිළිබඳ ස��ච්ඡා� �� ඇතා. මා�නසි� ලෝ��ගී අ#ස්ථ� අතාරින් සිතා දමානයට ලෝ#ලෝහාලෝසන පුද්ග�යින්ට ඇති#න විවිධ්‍ය මා�නසි� ග*ටළු නි#*�දි# ලෝතා��� ලෝබ්�� ගන්ලෝන් ලෝ�ලෝස් ද*යි ලෝමාහි දී විග�හා �� තිලෝබ්. ඒ ඔස්ලෝස් නි#*�දි ලෝ�ස විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�# සිදු ��න ආ���ය පහාද� දී තිලෝබ්. මා�නසි� ස*�*ස්ලෝ, ජී#විද$�ත්මා� ප*ති�ඩ පුද්ග� ලෝOමාත්තාතා�# මාතා ලෝ#නස් විය හා*කි විවිධ්‍ය ස්#�Cප හා� ඊට අද�ළ ලෝWතු ස�ධ්‍ය� පිළිබඳ නි#*�දි වි]ලෝ?ෂණයක් සිදු �� ඇතා. ස�මා�න$ බිය හා� මා�නසි� ලෝ��ගී චර්ය�#ක් දක්#� උත්සන්න වූ බිය අතා� ප#තින ලෝ#නස පිළිබඳ# හාඳුන්#� දී තිලෝබ්. විවිධ්‍ය අහිතා�� සqණ�ත්මා� මා�නසි� ආලෝOග නි#*�දි# �ළමාන���ණය ��න්ලෝන් ලෝ�ලෝස් ද*යි දක්#� ඇතා. භ්‍යා�#න�ලෝO දී පුද්ග� අත්ද*කී, ලෝ�ස ඇති #න විවිධ්‍ය මා�නසි� ස්#භ්‍යා�#යන් මා�නසි� ලෝ��ගී චර්ය� ලෝ�ස ස*�කිය ලෝන� හා*කි ලෝ#තාත්, විවිධ්‍ය මා�නසි� මාට්ට, ඇති පුද්ග�යින් භ්‍යා�#න�#ට එළඹීමා නිස� #*�දි සමා�ජා ආ�?ප ඇතිවීමාට තුඩු දිය හා*කි ලෝWතු පිළිබඳ අ#ධ්‍ය�නය දක්#� තිලෝබ්. ස�මා�ලෝන$යන් භ්‍යා�#න�#ට එළඹීලෝ, දී ලෝය�ග�#ච�ලෝයකු ද*න ගතා යුතු මූලි� ��*ණු සහා ගු�* භූමි��# ලෝ�ලෝස් ස�ස් විය යුතු ද*යි ලෝමාහි විස්තා� �� ඇතා. එහි දී �ළ යුතු හා� ලෝන� �ළ යුතු ලෝද් පිළිබඳ# ප*හා*දිලි ලෝ��ට තිලෝබ්. ස්#කීය චරිතා ශුද්ධිය මාතා භ්‍යා# තා�#� උපතා �*බිය හා*කි සියු, හා� �ළු ආත්මාභ්‍යා�# පිළිබඳ දක්#� ඇතා.

සිO පිළිසිඹිය�ලෝO පටිභ්‍යා�න කුස�තා�# තුළින් ලෝහාළි #නුලෝ� අත්‍රීන්ද්‍රිය

467

Page 22: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

ස�ජා�නන හා*කිය�# �ළමාන���ණය කිරීලෝ, විශා��දත්‍වයයි. ගුkතා �Nමා භ්‍යා�විතාලෝයන් විවිධ්‍ය විස්මිතා ලෝද් සිදු �ළ හා*කි වු# ද ඒ#� යථ�ර්ථ#�දී ලෝද්#? ලෝ�ස පිළිග*නීමාට �ක් වී න*තා. අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නනය හා� සමාථ භ්‍යා�#න� ක් �මා#ලින් සිදු ��නුලෝ� කිසිය, අ�මුණක් ඔස්ලෝස් මානස ���යක් ප#ත්#� ග*නීමාට පුහුණු#ක් �බ� දීමායි. ලෝමාහිදී මා�නසි� ඒ��ග�තා�#ය ඇති කිරීමා k �ධ්‍ය�න අ�මුණ ලෝ�ස ස*�ලෝක්. සමාථ භ්‍යා�#න�#ට ගනු �බන සමා සතාළිස් කර්‍මාස්ථ�න ලෝමාහිදී ග*ඹුරින් සියු,# වි]ලෝ?ෂණය �� ඇතා. අත්‍රීන්ද්‍රිය ස�ජා�නනය හා� විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� �Nමා යන ලෝ��ටලෝස් දී අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� �Nමා #ලින් ලෝග�ඩන*ඟීය හා*කි ආ���ය පිළිබඳ# සියු,# විග�හායක් �� ඇතා. විදර්ශාන�  භ්‍යා�#න�ලෝ#න් සිදු ලෝ�ලෝ�නුලෝ� සතා$ ද*කීමාට අ#ශා$ පTඥා�මාය කුස�තා�# පුද්ග�ය�හාට �බ�දීමායි. ලෝමාය සුවිලෝ]ෂී දර්ශානයකි. ලෝ��� ස,මුතියට අනු# ස�ස්# තිබූ සිතා එමා පTඥාkතිලෝයන් බ*හා*�ලෝ��ට සතා$ ද*කීමාට ලෝය�මු �� වීලෝ, විධි �Nමාය විදර්ශාන�# න, #න බ# ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි ලෝ��ට දක්#� ඇතා. ලෝ��� ස,මුතිලෝයන් බ*හා*�# සුවිලෝ]ෂ පTඥා�#කින් සතා$ය අ#ලෝබ�ධ්‍ය කිරීමා ලෝ��ලෝ��ත්තා� තාත්‍වයකි. ලෝ, අ#ලෝබ�ධ්‍යය �බ� ග*නීමාට පුද්ග� ලෝOමාත්තා�#ය මාතා �ටයුතු �ළ හා*කි බ# ලෝමාහිදී පහාද� දී තිලෝබ්. සමාහා�*න්හාට ශා¹#ණය තුළින් ලෝ, අ#ලෝබ�ධ්‍යය �බ� ගතා හා*කි අතා� තා#ත් අයට භ්‍යා�#න� �ළ යුතු ලෝO. එහිදී භ්‍යා�#න�# ස,බන් ධ්‍ය# ප#තින ආචීර්ණ �?පිතා වූ ස�,පTද�යි� නිර්#චනය බ*හා*�ලෝ��ට ඇති බ# ලෝපනී යයි. ය, අ�මුණක් ලෝ�ලෝ�හි සිතා පTගුණ කිරීමා ලෝ#නු#ට සිහිය හා� අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණය මාතා ප�ද�# පTඥා�# උපද#� ග*නීමා විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�ලෝO දී සිදු ලෝ�ලෝ�න බ# ලෝමාහි දක්#� ඇතා. අත්තාකි�මාථ�නු ලෝය�ගය ලෝහා#ත් ශා�ස්#තා#�දී අන්තාය ද අලෝනක් අන්තාය වූ ��මාසුඛ?ලි��නු ලෝය�ගය ලෝහා#ත් උච්ලෝ�ද#�දය ද බ*හා*� ලෝ��ට මාධ්‍ය$මා පTතිපද�# ලෝ�ස හා*ඳින්ලෝ#න ආර්ය අ^ට��ගි� මා�ර්ගය #*ඩීලෝමාන් චතු��ය¼ සතා$ අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ගතා යුතු බ# ලෝමාහි දී ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ලෝ, ආය¼ අ^ට��ගි� මා�ර්ගය #*ඩීලෝ,දී සkතා විශුද්ධිය ස,ප�දනය #න ආ���ය ලෝමාහිදී පුළු?# ස��ච්ඡා�#ට �ක් �� ඇතා. ඒ අනු# සතා� මා�ර්ග ඵ� ඥා�න �බ� අවිද$�# හා� තාණ්හා� ප�ක්ෂි� ලෝ�ලෝළස් මුළුමානින්මා පTහා�ණය �� නි#න් අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ගතා හා*කි බ# ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. අත්‍රීන්ද්‍රීය ස�ජා�නනය පTතිපත්තිය හා� පTතිලෝOධ්‍යය යන ලෝ��ටලෝස් දී ස��ච්ඡා� �� ඇත්ලෝත් නිර්#�ණය අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීමා පිණිස පිරිය යුතු පTතිපත්තිය අනුගමානය කිරීලෝමාන් ධ්‍යර්මා�#ලෝබ�ධ්‍යය �*බීමා හා� එමා අ#ලෝබ�ධ්‍යය �*බීලෝ, දී ඇති#න මා�ර්ගඵ� පTඥා�# පිළිබඳ#යි. මා�ර්ග ඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය න, ලෝ��� ස,මුතිය අනු# ප#තින ද*නුමා ලෝන� ලෝO. ලෝ#නත් කිසිදු �Nමායකින් �*බිය ලෝන� හා*කි අපූර්# පTඥා�#ක් ලෝ��ලෝ��ත්තා� මා�ර්ගය ස,පූර්ණවීලෝ, දී භ්‍යා�#න�නුලෝය�ගිය� හාට ඇති #න බ# ලෝමාහි දක්#� ඇතා. එමා පTඥා�# සමාඟ ඉන්‍ද්‍රිය ඥා�නය ලෝ�ස ලෝ��� ස,මුතිගතා ද*නුමා ලෝ#නු#ට අත්‍රීන්‍ද්‍ රිය ඥා�නය ලෝ�ස ඇති #න මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය ඇති ලෝO. පර්ය�kතිය, k �තිපත්තිය හා� පTතිලෝOධ්‍යය යන ති[විධ්‍ය ශා�සනයන්ලෝග්‍ මූලි� අ#ස්ථ�#

468

Page 23: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

පර්ය�පත්තිය බ# ප*හා*දිලි �� ඇතා. එලෝස්මා පර්ය�පත්තිය නිස� පTතිපත්තිය ද ඊට අනුගතා# පTතිලෝOධ්‍යයත් �*ලෝබ්. #න#�සී, ග��මා#�සී හා� ග�න්‍ථධූ� විපස්සන�ධූ� #ශාලෝයන් ස�ස්# ප*#ත්‍රී සසුන් පිළිලෝ#තා තුළ පTතිපත්තියට අනතු�*#මා පTතිලෝOධ්‍යය �*බිය හා*කි බ# දක්#� ඇතා. පTතිපත්තිය ස,පූර්ණ #න්ලෝන් න, බ�හි� ස්#�Cපය කුමාන ආ���යකින් ප*#තිය ද පTතිලෝOධ්‍යය �*බිය හා*කි බ# ද ලෝමාහි දී විග�හා �� තිලෝබ්. අත්‍රීන්ද්‍රීය ස�ජා�නනය හා� ලෝ��කි� ධ්‍ය$�න යන ලෝ��ටලෝස් දී ස��ච්ඡා� ලෝ��ට ඇත්ලෝත් ලෝ��කි� ධ්‍ය$�න සමා�පත්ති ආදී විලෝ]ෂවූ මා�නසි� මාට්ට,#� දී ලෝග�ඩන*ලෝඟන අත්‍රීන්‍ද්‍රිය ස�ජා�නන හා*කිය�# පිළිබඳ#යි. ��මා�#ච�, �Cප�#ච� හා� අ�Cප�ච� මා�නසි� මාට්ට, #�දී �*බිය හා*කි විලෝ]ෂ අත්‍රීන්‍ද්‍රිය හා*කිය�#න් පිළිබඳ# ලෝමාහිදී ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණයක් සිදු�� තිලෝබ්. අත්‍රීන්ද්‍රීය ස�ජා�නනය හා� අභිඤ්ඤා� ලෝ��ටලෝස්දී ලෝතා��තු�* සන්නිලෝOදලෝ� දී මා�න# ලෝමා�ළය ඉටු��න විලෝ]ෂ ��ර්යයන් හා� අභිඤ්ඥා� �*බීලෝ, දී සිදු #න මාලෝන� විද$�ත්මා� පසුබිමා පිළිබඳ විස්තා��ත්මා�# ලෝමාහි දී දක්#� ඇතා. ධ්‍ය$�න අභිඤ්ඤා� ඉපදවීලෝ, ��ර්යය පිලිබඳ# ලෝÍ�#�දී ප�ලි මු? බුදු සමාලෝයහි ද*ක්ලෝ#න අති සියු, මා�නසි� වි]ලෝ?ෂණයන් නූතාන මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� ස�ධ්‍ය� සමාඟ විච�� පූර්#�# ග*ඹුරින් විග�හා �� තු�න�ත්මා�# ලෝ�ස මා*නවින් ��*ණු ලෝග�නු �� ඉදිරිපත් �� ඇතා. අත්‍රීන්ද්‍රීය ස�ජා�නනය හා� මා�ර්ග ඵ� ලෝ��ටලෝස් දී මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය පිළිබඳ# නූතාන ස�යනි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� අධ්‍ය$යනයන් ඇසුරින් විච�� පූර්#�# ස�ධ්‍ය� සහිතා# ��*ණු ලෝගන හා*� දක්#� ස�,පTද�යි� ලෝÍ�#�දී මූලි� ලෝබ�ද්ධ්‍ය ඉග*න්වී, #ඩ�ත් ප*හා*දිලි�� දක්#� තිලෝබ්. මා�ර්ග ඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය මාස්ති^�ලෝයහි �ස�යන ද්‍ර#$ ස,ලෝkTෂණය හා� �ස�යනි� සමාතුලිතාතා�# ඇසුරින් විච�� පූර්#�# වි]ලෝ?ෂණය �� න# මා�නයකින් යුතු# සතා$ අ#ලෝබ�ධ්‍යය ද*කීමාට ලෝප�ළඹ#� ඇතා. එක් එක් මා�ර්ගඵ� මාට්ට,#� දී පුද්ග� මා�නසි� මාට්ටමා මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා�# විග�හා කිරීමාට ලෝ#ලෝහාස ලෝගන තිබීමා මාඟින් මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය ස�යනි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� මුහුණු#� ඇති# පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා�# අධ්‍ය$යනය�ට බඳුන් කිරීමාට ලෝ#ලෝහාසලෝගන ඇති බ#ක් ප*හා*දිලි ලෝO.

පස්ලෝ#නි පරිච්ලෝ�දය ලෝ�ස ලෝ, පර්ලෝ�ෂණලෝ�දී විග�හා �� ඇත්ලෝත් ක්ෂිණ�ශා¹#යන්ලෝග්‍ ස�ජා�නන සුවිලෝ]ෂතා� පිළිබඳ#යි. එහි දී ඒ ස�ජා�නන සුවිලෝ]ෂතා� උප අධ්‍ය$යන ඒ�� දහායක් යටලෝත් මා*නවින් වි]ලෝ?ෂණයට �ක්�� ඇති බ# ද*� ගතා හා*කි ය. අලෝස්ඛ ස�ජා�නනලෝ� සුවිලෝ]ෂී බ# යන ලෝ��ටලෝස් දී ස��ච්ඡා�#ට බඳුන් �� ඇත්ලෝත් ක්ෂීණ�සÅ#යන්ලෝග්‍ ස�ජා�නන හා*කිය�# පිළිබඳ#යි. ඒ අනු# අලෝස්ඛ යන්ලෝනන් අදහාස් #නුලෝ� හික්මීමා අ#සන්�ළ උතුමා�යි. එන, �හාතාන් #හාන්ලෝස්යි. ඉන් අදහාස් #නුලෝ� අර්හාත්#යට පත්වීමා සමාඟ තා# දු�ටත් හික්මීමා අ#ශා$ ලෝන� #න බ*විනි.

හික්වීලෝමාහි හා� හික්මා#නු �*බීලෝ, අ#ශා$තා�#යක් අර්හාත්#යට ප*මිණි පසු

469

Page 24: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

අ#ශා$ ලෝන� #න බ*වින් අර්හාත් මාඟඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය �*බූ උතුමා� අලෝස්ඛ යනුලෝ#න් ලෝමාහිදී හාඳුන්#� තිලෝබ්. ��මා, �Cප හා� අ�Cපී භ්‍යා# ස�ජා�නන ප*ති�ඩට ස�ලෝkක්‍ෂ�# අලෝස්ඛ ස�ජා�නනලෝයහි ග*බ්# ප#තින සුවිලෝ]ෂතා� පිළිබඳ# ග*ඹුරින් විග�හා �� තිලෝබ්. ඉන්‍ද්‍රිය��,මාණ ග*නීලෝ, කිNය�#ළිය ලෝ��� ස,මුතිය දq^ටිය #ශාලෝයන් ස��� ග*නීමා හා� ලෝ��� ස,මුතිලෝයන් බ*හා*� වී තාණ්හා� මා�න දq^ටි වියුක්තා# ස��� ග*නීමා #ශාලෝයන් ලෝදය����# ඇති බ# ප*හා*දිලි �� දී ඇතා. අලෝස්ඛ ස�ජා�නනය සියළු තාණ්හා�, මා�න හා� දq^ටි සිතින් වියුක්තා# �� ග*නීමා තුළින් �බ�ගතා යුතු ලෝදයක් බ# ස���ණ# දක්#� තිලෝබ්. ��මා, �Cප, අ�Cප හා� ස�ඥා�ලෝOදයිතා නිලෝ��ධ්‍ය තාත්‍ව දක්#� ක් �මි�# ස�ජා�නනය සියු, කිරීමා මාඟින් ක්ලෝ?ශා නිලෝ��ධ්‍ය හා� ස�ඥා� නිලෝ��ධ්‍ය අ#ස්ථ�# දක්#� ආධ්‍ය$�ත්මි� ස�#ර්ධ්‍යනය ලෝපළග*ස්වීමා ලෝපන්#� ලෝද්. සතා� සතිපට්ඨා�නය අනු# සිතා හික්මා#� ග*නීලෝමාන් අලෝස්ඛ ස�ජා�නනලෝයහි අලෝkක්ෂිතා අ#ස�න නි^ට�# හා*කි ඉක්මානින් ශා�ක්ෂ�ත් �� ගතා හා*කි බ# බුදු හිමියන් විසින් සපථ �� ඇති අන්දමා පිළිබඳ# විච�� පූර්#� විමාසුමා� ලෝයලෝද්. ලෝභ්‍යා�ති� ඉන්‍ද්‍රිය��,මාණ භ්‍යා�විතාලෝයන් අත්‍රීන්‍ද්‍රිය පTතා$ක්ෂය ��� ස�ජා�නන ලෝමාලෝහාය විය හා*කි අන්දමා පිළිබඳ# ස��� බ�� තිලෝබ්. සිතා භ්‍යා#�ග ගතා වීමා අචිත්තා� වීමාක් ලෝන� #න බ#ට ප*හා*දිලි# ලෝWතු ස�ධ්‍ය� සහිතා# දක්#� ඇතා. අලෝස්ඛ යනු හික්මීමා ස,පූර්ණ බ*වින් තා# දු�ටත් නි#න් අ#ලෝබ�ධ්‍යයට �ළ යුතු ලෝදයක් ලෝන� මා*තිවීමා අලෝස්ඛ ස�ජා�නනලෝයහි �ක්ෂණය ලෝ�ස ලෝමාහි දී ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. අර්හාත්#ය හා� ස�ජා�නනය යන ඊළඟ ලෝ��ටලෝස්දී තා#දු�ටත් අර්හාත්‍ව ඵ�ය අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝ� දී ස�ජා�නනය ලෝ#නස්විය හා*කි ස්#�Cපය පිළිබඳ ස��ච්ඡා�# ග*ඹු�* මාට්ටමාක් ��� රැලෝගන ලෝග�ස් තිලෝබ්. අර්හාත්‍වය අ#ලෝබ�ධ්‍ය වීමාත් සමාඟමා ස�ජා�නනය ග*ඹු�* මා�නසි� මාට්ටමාක් ��� ප*මිලෝණන අතා� එහිදී පTඥා�#ට පTධ්‍ය�න ස්ථ�නයක් �*ලෝබ්.

අර්හාත්‍වය පTධ්‍ය�න #ශාලෝයන්මා අලෝOදයිතා සුඛ #ශාලෝයන් ලෝÍ�#�දී ප�ලි මූ��] �#� විග�හා �� ඇතිබ# ස�ධ්‍ය� සහාති# දක්#� ඇතා. ලෝ, ස�ජා�නන මාට්ටමා භ්‍යා�ෂ� #චන භ්‍යා�විතාය තුළින් නිසි ලෝ�ස විග�හා�� ද*ක්විය හා*කි ලෝදයක් ලෝන�#න බ# ප*හා*දිලි# ද*ක් ලෝO. අර්හාත්‍වයට පත්වූ උතුලෝමාකුට ස�ජා�නනය #න හා*ඩයත් පිටස්තා� අලෝයකු විසින් �හාතාන් #හාන්ලෝස් නමා� බ�හි�# ස�ජා�නනය �� ගනු �බන හා*ඩයත් ස,පූර්ණලෝයන්මා ලෝ#නස් �ක්ෂණ ගන්න� බ# ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්. අර්හාත්‍වය පිළිබඳ# ප#තින සමා�ජා ආ�?පලෝයහි ග*ටළු හා� අර්බුද ලෝබ�ලෝහා�මායක් ඇති# තිලෝබනුලෝ� ලෝ, නිස� බ# දක්#� ඇතා. ලෝස�#�න් මා�ර්ගඵ�ලෝ� සිට අන�ග�මී මා�ර්ගඵ� පTඥා�# දක්#� ස�ජා�නනය විවිධ්‍ය පTමා�ණ#ලින් ලෝයදී ඇති නමුදු අර්හාත්‍ව මාඟඵ� ස�ජා�නනය තා�, පTබ� හා� සියු, න*ති බ# ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ලෝ��� සමුදය,

ලෝ��� නිලෝ��ධ්‍යය, ලෝ��� නිලෝ��ධ්‍යය සඳහා� මාඟ හා� ලෝ���ය යන ස්ථ�#� සතා� පිලිබඳ ඇති#න ප*හා*දිලි ස�ජා�නන හා*කිය�# අර්හාත්‍වයට මාඟ ලෝපන්#යි. එලෝස්මා ති[පිට�ය විග�හා කිරීලෝ, දී හා� ස�ග�යන� කිරීලෝ, දී අර්හාත් මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යයට දක්#න �ද අධි� ස*�කි?� හා� පTමා�ණි�ත්# ගුණය

470

Page 25: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

නිස� අර්හාත්‍වය පසු ��ලීන# විවිධ්‍ය අභිලෝය�ගයන්ට �ක්# ඇති ආ���ය හා� �හාතාන් #හාන්ලෝස් පිළිබඳ ඇතිවූ නි��ය�න්තා� විවිධ්‍යමාතා අනු# එය සන�ථ #න ස්#�Cපය ලෝමාහි දී ඉතා� ස*�කිලිමාත්# විග�හා �� තිලෝබ්. ලෝÍ�#�දී ස,k �ද�ය තුළ අර්හාත්‍වය පTමා�ණි�ත්‍වලෝයන් ස*�කීමාත් ඊට සමාග�මී# ස�ග�යන�#න්හි මූලි�ත්‍වය �හාතාන් #හාන්ලෝස්ට හිමි වීමාත් ලෝ�ලෝ�හි ති[පිට� ධ්‍යර්මාලෝයහි සු�ක්‍ෂිතාතා�# ලෝ�ලෝ�හි අර්හාත්‍වලෝයහි ස,පර්�ය පිළිබඳ# k �මා�ණ�ත්මා� හා� විච�� පූර්#� විමාසුමාක් සිදු �� ඇතා. අර්හාත්‍වයට අ#ශා$ මා�නසි� ශික්ෂණය අත්පත් �� ගතා හා*කි න, එය කුමාන නමාකින් හා*ඳින්වු# ද #�දක් න*ති බ# ද, අර්හාත්ඵ�ය පිළිබඳ ඇති සමා�ජා #ටින��මා ඊට අද�ළ කිසිදු ගුණයක් �හිතා# #$�ජා# බ�හි� ස්#�Cපලෝයන් අත්පත් කිරීමාට #Cය, ��න කූට පුද්ග�යින් ලෝ, සමා�ජාලෝ� බහු� බ# ද*� ගතා හා*කි බ# ද, පTතිපත්ති ග�*� ලෝ�ස මා�නසි� පසුබිමා දියුණු ��ග*නීමා තුළින් අර්හාත්‍වය �*බීමා පිණිස ලෝ#ලෝහාසීලෝමාන් ලෝතා��# අති ධ්‍ය�#න��රී වීලෝමාන් එය අ#ලෝබ�ධ්‍ය �ළ ලෝන� හා*කි බ# ද ලෝ, ලෝ��ටලෝස් දී ඉතා� ග*ඹුරින් විග�හා �� තිලෝබ්. පච්ලෝච� බුද්ධ්‍යත්‍වය හා� ස� ජා�නනය ලෝ��ටලෝස් දී පලෝස් බුද්ධ්‍යත්‍වය �*බීලෝ,දී ඒ උතුමා� තුළ ඇති#න ස�ජා�නන කුස�තා�# පිළිබඳ# ති[පිට��ගතා ග*ඹු�* සියු, වි]ලෝ?ෂණයක් සිදු�� ඇති බ# ලෝපනීයයි. එහිදී පළමුලෝ��ටමා පලෝස් බුදු#�යන් #හාන්ලෝස් තුළ විද$මා�න සුවිලෝ]ෂී �ක්ෂණයක් ලෝ�ස ද*� ගතා හා*කි සමා�ජා ඇසුරින් වියුක්තා# හුද��� #�සයට ඇති �*මා*ත්තා පිළිබඳ චර්ය�ත්මා� විග�හායක් �� ඇතා. එමාඟින් ස,මා� ස,බුදු#�ලෝයකුලෝගන් පලෝස් බුදු#�* ලෝ#නස්#න චර්ය�ත්මා� හා*ඩය පිළිබඳ# ලෝÍ�#�දී ප�ලි ති[පිට�ය අනු# වි]ලෝ?ෂණය ලෝ��ට තිලෝබ්. බුද්ධ්‍යත්#ය �*බීමා හා� ප��ර්ථ චර්ය�# පිළිබඳ ස,මා� ස,බුදු#�* හා� පලෝස් බුදු#�* දක්#න ආ�?පමාය ලෝ#නස ප*හා*දිලි# ති[පි�ය මූ��ශා¹ ඇසුරින් ස�ධ්‍ය� සහිතා# ප*හා*දිලි �� දී ඇතා. ] �මාණ ස,පTද�ලෝ� ඇති පT��,භ්‍යා� ���#�#�නු# තුළ තා�පස #ත් පිළිලෝ#ත්හි �Nමි� වි��ශාය දක්#� අනතු�*# එමා තා�පස #ත් පිළිලෝ#ත් �Nමි�# ස�#ර්ධ්‍යනය වූ ආ���ය ද ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්. පසු ��ලීන# එමා තා�පස ලෝ��ටස් තුළින්මා බිහිවූ සqෂි (ඉසි), මාහා� සqෂි, මුනි #*නි ශා¹මාණ ස,පTද�යට අයත් ප*විදි ලෝ��ටස් පිළිබඳ ලෝමාහිදී විස්තා��ත්මා�# ස��ච්ඡා� �� ඇත්ලෝත් ශා¹මාණ ස,පTද�ලෝ� සමා��,භ්‍යා� #�#�නු# තුළ පලෝස් බුදු#�*න් #*ඩ සිට ඇති බ# ලෝපන්#� දීමා පිණිසය. නමුදු ඔවුන්# ස�මා�න$ සමා�ජාය තුළ නි#*�දි හාඳුන� ග*නීමා�ට �ක්# න*ති අතා� හුලෝදක් තා�පස, මුනි ලෝහා� සqෂි ලෝ�සට පමාණක් හා*ඳිනලෝගන ඇති බ# ලෝමාහි දී දක්#� ඇතා. අබුද්ලෝධ්‍ය�ත්ප�ද ���ය තුළ ලෝමාලෝස් සමා�ජාය තුළ අපT�ට# #*ඩ සිටි අනත්තා අපTමා�ණ පලෝස් බුදු#�* පිළිබඳ# සමා�ජාය නිසි අයුරින් ද*නු#ත්# ලෝන� සිටි බ# මින් ප*හා*දිලි ලෝO. මීට ලෝWතු ලෝ�ස පලෝස් බුදු#�* ප��ර්ථ චර්ය�# ලෝහා� සමා�ජා ආශා¹ය පිළිබඳ# ද*ක්වූ ආ�?ප හා� උන් #හාන්ලෝස්��# නිසි ලෝ�ස හාඳුන� ලෝන� ග*නීමා ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ඉග*න්වීමා පිළිබඳ# පලෝස් බුදු#�* හා� ස,මා� ස,බුදු#�*න් අතා� ප*#ති ස�ජා�නන කුස�තා�# එකිලෝන�ට ලෝ#නස්වීමාද පලෝස් බුදු#�*න් සමා�ජාය තුළ k

471

Page 26: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

��ට ලෝන� වීමාට බ� පC එක් ලෝWතු#ක් ලෝ�ස ලෝමාහි දී විස්තා��ත්මා�# දක්#� ඇතා. පලෝස් බුදු#�*න්ලෝග්‍ ජීවිතාය පලෝ��ප�Nමායක් ලෝWතුලෝ#න් වින�ශා �ළ හා*කි වීමාට ලෝWතු# හා� ස,මා� ස,බුදු#�*න්ලෝග්‍ ජීවිතාය එලෝ�ස වින�ශා කිරීමාට ලෝන� හා*කි වීලෝ, ලෝWතු# ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්. මුනි#තා යන නිහාඬ ආගමි� #Ñතාය හා� පලෝස් බුදු#�*න්ලෝග්‍ ස�ජා�නන �ක්ෂණය අතා� ප#තින සබඳතා�# ස�ධ්‍ය� සහිතා# වි]ලෝ?ෂණය �� ඇතා. පලෝස් බුදු#�*න් තුළ ඇති #න ��*ණ�# මාධ්‍ය$මා ��*ණ�# බ#ත් ඊට ඇති ස�ජා�නන හා*කිය�# පිළිබඳ#ත් සවිස්තා�# ලෝමාහි දී ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. පලෝස් බුදු#�*න්ලෝග්‍ හා� ස,මා� ස,බුදු#�*න්ලෝග්‍ ධ්‍යර්මා ලෝද්ශාන� පටිප�ටිය හා� ච�ණ ස,පත්තිය අතා� ප#තින ලෝ#නස තු�න�ත්මා�# විච�� පූර්#�# ප*හා*දිලි �� ඇතා. ස,මා� ස,බුදු#�*න් එක්#� එක් නමාක් පමාණක් පහාළ වීමාටත්, එක් #��ට පහාළ විය හා*කි පලෝස් බුදු#�*න්ලෝග්‍ ස�ඛ$�# එලෝස් සීමා��� ද*ක්විය ලෝන� හා*කි වීමාටත් ලෝWතු ස�ධ්‍ය� විග�හා�� තිලෝබ්. ලෝ����ර්ථ චර්ය�# මාතා පලෝස් බුද්ධ්‍යත් #ය ස,මා� ස,බුද්ධ්‍යත්‍වයට #ඩ� ලෝ#නස්වීමාට ලෝWතු ති[පිට�ය අනු# ලෝපන්#� දී ඇතා. ස,මා� ස,බුද්ධ්‍යත්#ය හා� ස�ජා�නනය යන ලෝ��ටලෝස් දී ලෝපන්#� දී ඇත්ලෝත් ස,මා� ස,බුද්ධ්‍යත්#ය පත් #න උතුලෝමාකු විසින් ස,පූර්ණ ��න �ද විද$� හා� චර්ණ ස,පත්තිය පිළිබඳ#යි. එහි දී ඒ විද$� හා� ච�ණ ස,පත්තිය තුළ ග*බ්# ප#තින ස�ජා�නන හා*කිය�# පිළිබඳ ති[පිට��ගතා වි]ලෝ?ෂණයක් සිදු �� ඇති බ# ප*හා*දිලි# ලෝපනී යයි. බුද්ධ්‍යත්‍වය අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීමා සඳහා� ලෝබ�ධිස,භ්‍යා�� ස,පූර්ණ කිරීමාට පිවිලෝසන උතුමා� ලෝබ�ධිසත්‍ව නමින් හා*ඳින්වීමාට ඉ#හා? #න සමාය අර්ථ�ථනය පිළිබඳ ඉතා� ග*ඹු�* වි]ලෝ?ෂණයක් �� ඇතා. ලෝප� ස,මා� ස,බුදු#�*න් ලෝ#තින් නියතා වි#�ණ �*බීලෝ, කිNය�# ද එලෝස් නියතා වි#�ණ �*බීමාට ස,පූර්ණ �ළ යුතු මූලි� හා� අනි#�ර්ය අ#ශා$තා� පිළිබඳ# ද, එලෝ�ස නියතා වි#�ණ �*බීලෝමාන් අනතු�*# ස,පූර්ණ �ළ යුතු ප��මී, උපප��මී හා� ප�මාත්‍ථ ප��මී ධ්‍යර්මාතා� පිළිබඳ# ද ලෝමාහි දී ලෝÍ�#�දී මූ��ශා¹ ගතා ප*හා*දිලි විග�හායක් සිදු �� තිලෝබ්.

ප��මිතා� පූ�ණය දශා ප��මිතා� දක්#� විස්ත්‍රී�ණය වීමා �Nමි�# සිදු # ඇති බ# ලෝපන්#� දී දී ඇතා. තානි# උත්ස�හා ලෝ��ට අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ගන්න� ස්#ය� පTතා$ක්‍ෂය සමාඟ රැස් �� ගන්න� උසස් ආධ්‍ය$�ත්මි� හා*කිය�# නිස� ලෝ#නස් අයට ද ඒ ධ්‍යර්මා අ#ලෝබ�ධ්‍යය ප*හා*දිලි# �බ�දීමාට තා�, ස�ජා�නන කුස�තා� දියුණු �� ග*නීමාට ලෝ, ප��මිතා� පිරීමා #*දගත් #න බ# ලෝමාහිදී ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ස්#කීය සන්තා�නගතා ක්ලෝ?ශා ධ්‍යර්මා පTහා�ණය පිණිස ඉ#හා? #න විදර්ශාන� ඥා�නය තානි# උපද#� #*ඩි දියුණු ලෝ��ට අර්හාත්# මාඟ ඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යයට ප*මිලෝණන නමුදු ස,මා� ස,බුදු#�ලෝයකුලෝග්‍ ස�ජා�නන හා*කිය�# ශා�#� ලෝබ�ධිලෝයන් අර්හාත්‍වය ප*මිලෝණන්ලෝනකු තුළ විද$�මා�න ස�ජා�නන හා*කිය�#ට #ඩ� ඉතා� අධි� බ# ස�ධ්‍ය� සහිතා# දක්#� ඇතා. ස,මා� ස,බුදුන් #හාන්ලෝස්�� විසින් අත්පත් �� ගනු �බන උසස් ස�ජා�නන හා*කිය�# අනන$යන්ලෝග්‍ සිතිවිලි හා*ඟී, හා� ආ�?ප මුළුමානින්මා ග�හාණයට ග*නීමාට සමාත් #න බ# හා� එමාඟින් උන්#හාන්ලෝස්��ට අනුන්ලෝග්‍ මා�නසි�

472

Page 27: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

ප*ති�ඩ ස,පූර්ණලෝයන් #ටහා� ග*නීමාට ඉඩ පTස්තා�# හිමි #න බ# ලෝමාහි දී #*ඩි දු�ටත් දක්#� තිලෝබ්. ��*ණ�# හා� පTඥා�# යන ගුණ ලෝදලෝක් සමාතුලිතා බ#ද, ��*ණ�# මාහා� ��*ණ�# දක්#� උසස් #න බ# ද, මාහා� ��*ණ�ලෝO ද්ලෝOෂ ක්ෂයගුණය පමාණක් ලෝන�# අවිද$�# ක්ෂය කිරීලෝ, හා*කිය�# ද ප#තින බ#ද ලෝමාහි දී ලෝÍ�#�දී මූ��ශා¹ ඇසුරින් විච�� පූර්#�# මා*නවින් ��*ණු ඉදිරිපත් �� ඇතා. ස,මා� ස,බුදු#�*න්ලෝග්‍ ඥා�නලෝයහි ප#තින සුවිලෝ]ෂතා� ද, විද$� හා� ච�ණ ප�ක්ෂිතා ධ්‍යර්මාතා�# ලෝ��� ස්#භ්‍යා�#ය ස,පූර්ණලෝයන් අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීමාට උන් #හාන්ලෝස්�� විසින් දක්#න හා*කිය�# පිළිබඳ# ද ලෝමාහි දී ති[පිට�මූ��ශා¹#ලින් ��*ණු ඉදිරිපත් �� විච�� පූර්#�# විග�හා �� තිලෝබ්. ස,මා� ස,බුද්ධ්‍යත්‍වය පිළිබඳ විද$මා�න සුවිලෝ]ෂි බ# හා� උන්#හාන්ලෝස්��ලෝග්‍ ස�ජා�නන හා*කිය�ලෝO විද$මා�න අද්වීත්‍රීය බ# ප*හා*දිලි# විග�හා ලෝ��ට ඇතා. යමා� මාහා� පT�තිහා�ර්ය හා� ස�ජා�නනය ලෝ��ටලෝස් දී විග�හා �� ඇත්ලෝත් ස,මා� ස,බුදු#�ලෝයකු හාට පමාණක්මා ද*ක්වියහා*කි සqද්ධිවිධ්‍ය පT�තිහා�ර්යයක් වූ යමා� මාහා� පT�තිහා�ර්ය පCලෝ,දී උන්#හාන්ලෝස් තුළ විද$මා�න #න ස�ජා�නන කුස�තා�# පිළිබඳ#යි. මින් අදහාස් #නුලෝ� බුදුන් #හාන්ලෝස් විසින් ඉතා� ක්ෂණි�# ග*ඹු�* චිත්තා සමා�ධි අ#ස්ථ�#ක් තුළ දී සි�*ලෝ�හි ලෝ��මා කූප අතාරින් #රින් #� මා��*ලෝ#න් මා��*#ට පිට ��න ජා� හා� අග්‍නි ජා�� එ�විටමා පිට #න්න�ක් පරිදි බ�හිරින් නිරීක්‍ෂණය ��න අයට දර්ශානය වීලෝ, ආ]චර්යමාත් සිදු වීමායි.

අලෝප� හා� ලෝත්ලෝජා� �සිණ#�ට ඉතා� ලෝOග#ත්# සමා#*දීමා මාතා බ�හි�# ලෝපලෝනනුලෝ� එක්#� බුදුසි�*රින් ජා� හා� ගිනි ධ්‍ය���#? නිකුත්#න ස්#�Cපලෝයනි.ලෝ, සqද්ධි පT�තිහා�ර්යය පCලෝ, ශාක්තිය පිහිට� ඇත්ලෝත් ස,මා� ස,බුදු#�*න්ට පමාණක් බ# ලෝමාහිදී ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්. ලෝමාලෝස් ක්‍ෂණි� ලෝ�ස ආලෝප� හා� ලෝත්ලෝජා� �සිණ ධ්‍ය$�න සමා�පත්ති අතා� හු#මා��* කිරීලෝස් සqද්ධිය සමා #*දීමාට බුදු�දුන්ට ගතා #නුලෝ� චිත්තාක්‍ෂණ කීපය� පමාණ සුළු ���යකි. පිටතින් ලෝ, සqද්ධි පT�තිහා�ර්ය අසිරිමාත්# දර්ශානය #නුලෝ� එබ*විනි. ලෝ, අයුරින් චිත්තාක්‍ෂණ කීපය� ප�තා�ය තාබ� ආලෝප� හා� ලෝත්ලෝජා� �සිණ ධ්‍ය$�න සමා�පත්ති#�ට ක්‍ෂණි�# සමා#*දීලෝ, හා*කිය�# තිලෝබනුලෝ� ස,මා� ස,බුදු#�*න්ට පමාණක් බ#ත් ඒ ලෝWතු# නිස�මා ලෝ, යමා� මාහා� ප�තිහා�ර්ය පCලෝ, හා*කිය�# ඇත්ලෝත් ස,මා� ස,බුදු�*#න්ටමා පමාණක් බ#ත් ලෝමාහි ස�ධ්‍ය� සහිතා# දක්#� තිලෝබ්. සqද්ධි ප�තිහා�ර්ය පCමා සඳහා� අ^ටසමා�පත්ති උපද#� එමා ධ්‍ය$�න සමා�පත්ති පිළිබඳ #ශී�qතා ඥා�නයක් �*බිය යුතු බ# ලෝමාහි දක්#� ඇතා. එලෝස්මා බුද්ධ්‍ය චරිතාලෝ� විවිධ්‍ය අ#ස්ථ�#� ලෝ, යමා� මාහා� පT�තිහා�ර්ය උන් #හාන්ලෝස් විසින් සිදු �ළ බ# ලෝබ�ද්ධ්‍ය ස�හිතා$�ගතා මූ��ශා¹ #� #�ර්තා� වී ඇති බ# ද ලෝපන්#�දී තිලෝබ්. යමා� මාහා� පT�තිහා�ර්ය තුළ අන්තාර්ගතා ද�ර්ශානි�, ස�මායි�, සමා�ජා විද$�ත්මා� හා� මාලෝන� විද$�ත්මා� ප*ති�ඩ පිළිබඳ# විච�� පූර්#�# ��*ණු ඉදිරිපත්�� ඇතා.

��මා, �Cප හා� අ�Cප භ්‍යා#තා� #ශාලෝයන් ස��� ගත් විට යමා� මාහා� k ��තිහා�ර්යලෝයහි අන්තාර්ගතා ස�ජා�නන �ක්ෂණ#� සුවිලෝ]ෂතා� පිළිබඳ

473

Page 28: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

තු�න�ත්මා� අයුරින් ��*ණු දක්#� තිලෝබ්.අර්හාත්#ය හා� නිලෝ��ධ්‍ය සමා�පත්තිය යන ලෝ��ටලෝස් දී විග�හා �� දක්#� ඇත්ලෝත් ස�ඥා� ලෝOදයිතා නිලෝ��ධ්‍ය සමා�පත්තිය දක්#� ස�ජා�නන කුස�තා�# ස�#ර්ධ්‍යනය කිරීමා පිළිබඳ �Nමා#ත් #*ඩපිළිලෝ#�යි. එහිදී අනුපිලිලෝ#ලින් ඉතා� �Nමා#ත් අන්දමින් මාලෝන���යි�# සි�*� ද මානස ද නිලෝ��ධ්‍ය සමා�kතිය �*බීමා පිණිස සූද�න, ��න ආ���ය දක්#� තිලෝබ්. �Cප�#ච�, අ�Cප�#� යන ධ්‍ය$�න මාට්ට, අත්පත් �� ග*නීමා හා� ඒ මාට්ටමාට ඔබ්ලෝබන් ඇති ස�ඥා� නිලෝ��ධ්‍යයට ප*මිණීලෝ, ඇති සියු, මා�නසි� ධ්‍යර්‍මතා� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� හා� අණු� ජී# විද$�ත්මා� පසුබිමාක් මාතා විග�හා�� ඇතා. ලෝ, අනු# මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� හා� අණු� ජී# විද් ය�ත්මා� පසුබිමාක් මාතා නිලෝ��ධ්‍ය සමා�පත්තිය පිළිබඳ වෛ#ද$ හා� ජී# විද් ය�ත්මා� ස�ධ්‍ය� ඇසුරින් සලෝතා$ක්‍ෂණය කිරීමාට #Cයමාක් ද�� තිලෝබ්. ප�ලි මූ��ශා¹ ඇසුරින් �බ�ගත් ස�ධ්‍ය�ද ලෝ, සලෝතා$ක්‍ෂණ කිNය�#ළිලෝ�දී විච�� පූර්#�# භ්‍යා�විතායට ලෝගන ඇතා.ඒ තුලින් නිලෝ��ධ්‍ය සමා�පත්තිය පිළිබඳ ස�මායි�, ජී# විද$�ත්මා�, මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා�, �ස�යනි� විද$�ත්මා� හා� සමා�ජා විද$�ත්මා� පසුබිමාක් මාතා විච�� පූර්#� පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� අධ්‍ යයනයක් සිදු �� තිලෝබ්. මාස්තිෂ�ය හා� සි�*ලෝර් ජී# විද$�ක්මා� කිNය�#ළියද,

�Cප�#� අ�Cප�#� ධ්‍ය$�න මාට්ට,#� දී මාලෝන� ��යි� #ශාලෝයන් භ්‍යා�#න�නුලෝය�ගිය� �*බිය හා*කි ලෝ#නස්�, ද නිලෝ��ධ්‍ය සමා�පත්තිය පිළිබඳ විග�හාලෝ� දී සිදු �� ඇතා. චිත්තා ස�ඥා� නිලෝ��ධ්‍යය ලෝහා#ත් චිත්තා පT#qත්තිය නතා� කිරීමාට අද�ළ විය හා*කි ග*ඹු�* මාලෝන� විද$�ත්මා� පTලෝOශායක් පිළිබඳ වෛ#ද$ විද$�ත්මා� හා� ප�ලි මූ��ශා¹ගතා ස�ධ්‍ය� ඇසු�* �� ��*ණු පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා�# ඉදිරිපත් �� තිලෝබ්. සුක්� විපස්ස� අර්හාත්‍වය ලෝස් දක්#� ඇත්ලෝත් කිසිදු ලෝ��කි� ධ්‍ය$�න සමා�පත්තියක් ප�ද��� ලෝන� ලෝගන හුලෝදක් ආ�,භ්‍යාලෝ� පටන්මා විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�# පමාණක්මා #ඩ� අර්හාත්‍ව මා�ර්ග ඵ�ය අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීමායි. ලෝමාහි දී භ්‍යා�#න�නුලෝය�ගිය�ලෝග්‍ සිතා සමා�ධිගතා #නුලෝ� ඛණ� සමා�ධිය න,වූ විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�ලෝO දී තා�#��ලි�# ඇති#න චිත්තා සමා�ධිය මාඟිනි. ලෝ, ඛණ� සමා�ධිය ස�මා�න$ �Cප�#ච� චතුත්‍ථි ලෝ��කි� ධ්‍ය$�න මාට්ටලෝ, දී ඇති#න චිත්තා සමා�ධි අ#ස්ථ�#ට සමා�න බ# ධ්‍යර්මාලෝයහි විග�හා �� ඇතිබ # ලෝමාහි ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ලෝස�#�න් මා�ර්ගඵ� �*බීලෝ, සිට අර්හාත්# මා�ර්ගඵ� �*බීමා ලෝතාක්වූ මා�ර්ගඵ� මාට්ට,#�දී ස�ලෝය�ජාන ධ්‍යර්මා දු�* කිරීලෝ, අ#ස්ථ� පිළිබඳ# සූක්� විපස්ස� අර්හාත්‍වයට මූලි�ත්‍වය ලෝදමින් විච�� පූර්#�# ��*ණු දක්#� ඇතා.

සුක්� විපස්ස� �හාතුන් #හාන්ලෝස්��හාට න*ති ඇතා*, සqද්ධි පT�තිහා�ර්ය පCලෝ, අ#ස්ථ� පිළිබඳ# ලෝÍ�#�දී මූ��ශා¹ගතා ස�ධ්‍ය� ඇසුරින් ��*ණු දක්#� තිලෝබ්. සූක්� විපස්ස� අර්හාත්‍වය �බ� ග*නීලෝ, දී ඇති #න චිත්තා විථි k �#qත්තිලෝයහි ප#තින ලෝ#නස්�, ද, මා�ර්ග චිත්තා විථී#� ප#තින විවිධ්‍ය ලෝ#නස්�, ද ස�ජා�නන හා*කිය�ලෝO ප#තින ලෝ#නස්�,ද විච�� පූර්#�# විග්‍ �හා�� ඇතා. ස්ත්‍රී[ පු�*ෂ ද්වි ස්#භ්‍යා�#ලෝයහි විද$මා�න ජී#විද$�ත්මා� ලෝ#නස ස�ජා�නන ප*ති�ඩ තුළදී ලෝදය���� ස්#භ්‍යා�#�ට කිNය�ත්මා� #න ආ���ය ද,

474

Page 29: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

එය සූක්� විපස්ස� අර්හාත්‍වය �*බීලෝ, දී පු�*ෂය�ට #*ඩි ස,භ්‍යා�විතා�#ක් දක්#� උප��රී #න ස්#භ්‍යා�#ය ද ජී# විද$�ත්මා�# හා� මාලෝන� වෛ#ද$ විද් ය�ත්මා�# ලෝපන්#� දී තිලෝබ්. ස,බුදු සසුලෝන් බුදු, පලෝස් බුදු හා� ශා�#� ලෝබ�ධි පිණිස අ#ශා$ ස�ජා�නන ප*ති�ඩ ස�ස් වීමාට අද�ළ# ලෝ, ජී# විද$�ත්මා� පසුබිමා උපයුක්තා වූ ආ���ය ද, පසු ��ලීන# භික්ෂුණී ස�ස්ථ�# අභ්‍යා�#යට ය�මාට ප#� ලෝමාය ඉ#හා? වූ ආ���ය ද ප�ලි ලෝÍ�#�දී මූ��ශා¹ගතා ස�ධ්‍ය� ඇසුරින් ��*ණු ලෝග�නු �� දක්#� ඇතා. එලෝස්මා ඒ ��*ණු මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�නූකූ�# හා� ජී# විද$�ත්මා�# ද*ඩි# සන�ථ �� තිලෝබ්. සිO පිළිසිඹිය� සහිතා අර්හාත්‍වලෝ� දී ප*හා*දිලි කිරීමාට #Cය, �� ඇත්ලෝත් ලෝ, සිO පිළිසිඹිය�# සමාහා�*න්හාට අර්හාත්‍වය �*බීලෝ,දී ලෝමාන්මා තා#ත් සමාහා�*න්ට ලෝසසු මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝ� දී ද �*බිය හා*කි බ#යි. එලෝස්මා අර්හාත්‍වය �*බීලෝ,දී ඇති #න සිO පිලිසිඹිය�# ලෝමාන්මා ලෝසසු මා�ර්ග ඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝ� දී ඇති #න සිO පිලිසිඹිය�# ලෝ#නස්�, සහිතා බ# ද ලෝපන්#�දී තිලෝබ්. සිO පිළිසිඹිය�ලෝO සුවිලෝ]ෂතා�, ස�ජා�නන හා*කිය�ලෝO ප#තින විවිධ්‍යත්‍වය පිළිබඳ ත් රිපිට�ගතා ප�ලි මූ��ශා¹ ඇසුරින් විච�� පූර්#�# ��*ණු දක්#� තිලෝබ්.

භ්‍යා�ෂ�# හා� අර්ථ, ධ්‍ය,මා, නි�*ක්ති, පටිභ්‍යා�න යන සතා� ආ��� කුස�තා�# පිළිබඳ# විච�� පූර්#� ලෝ�ස විග�හා �� ඇතා. හාසිතුkප�දය හා� ස�ජා�නනය යන ලෝ��ටලෝස් දී �හාතාන් #හාන්ලෝස්ලෝග්‍ මාඳ සින�# හාසිතුkප�දය නමින් හා*ඳින්ලෝ#න බ# සඳහාන්ය. එලෝස්මා විවිධ්‍ය සින� #ර්ග පිළිබඳ# ද, ලෝසසු මාඟ ඵ� ��භී උතුමාන් #හාන්ලෝස්�� විසින් නඟන සින� පිළිබඳ# ද ��*ණු ප�ලි මූ��ශා¹ ඇසුරින් ලෝග�නු �� තිලෝබ්. ජී# විද$�ත්මා�# මාලෝන� වෛ#ද$ විද් ය�ත්මා�# යලෝමාකුලෝග්‍ මාලෝන� ��යි� පසුබිමා සියු, #න තා�මාටමා ඒ පුද්ග�ය�ලෝග්‍ සින�ලෝO ච�න ස්#භ්‍යා�#ය ඊට අනුකූ�# අ#මා මා��ශාලෝkශි ච�නයක් දක්#� �ඝු #න බ# ති[පිට� ස�ධ්‍ය� ඇසුරින් ප*හා*දිලි �� තිලෝබ්.

ලෝ, අනු# හාසිතුkප�දලෝයහි ග*බ් #න උසස් මා�නසි� පසුබිමා ප*හා*දිලි# විශාද �� දක්#� ඇතා. පරිනිර්#�ණය හා� ස�ජා�නනය තුළින් ප*හා*දිලි කිරීමා සඳහා� #Cය,�� ඇත්ලෝත් නි#න් අ#ලෝබ�ධ්‍ය �� ග*නීලෝ, දී ස�ජා�නන ප*ති�ඩ සියු, #න අ#ස්ථ� පිළිබඳ#යි. නි#න හා� ලෝ��� ස,මුතිය පිළිබඳ#ත්, නිර්#�ණ අ#ලෝබ�ධ්‍යය �*බීලෝ, දී ලෝස�ප�දිලෝ]ෂ, අනුප�දිලෝ]ෂ යනුලෝ#න් ලෝදය���� හා*ඩතා� අනු# එය �*බීමාත් ලෝමාහි දී ග*ඹු�* මාලෝන� විද$�ත්මා� පසුතා�යක් මාතා ප*හා*දිලි �� දී තිලෝබ්. නි#නට භ්‍යා�විතා� ��න විවිධ්‍ය පර්ය�ය න�මා හා� නි#න් අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝ� දී ඇති#න ස�ජා�නන පසුබිමා පිළිබඳ# විච�� පූර්#�# ��*ණු දක්#� ඇතා. පරිනිර්#�ණලෝ� විවිධ්‍ය පTලෝ�ද දක්#� ප�ලි මූ��ශා¹ ඇසුරින් එය පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා�# වි]ලෝ?ෂණය �� ධ්‍ය�තු පරිනිර්#�ණය ලෝÍ�#�දී මු��ශා¹ අනු# විස්තා� �� ඇති ආ���ය ප*හා*දිලි# දක්#� තිලෝබ්.

ලෝ, පර්ලෝ�ෂණයට පදන,# ඇත්ලෝත් මා�න# මාලෝන� විද$�ත්මා� ප*ති�ඩ ලෝ�ස ස*�කිය හා*කි ස�ජා�නනයයි. ස�ජා�නනය න, මා�නසි� ගති �ක්ෂණයක් ලෝස් ස*�කිය හා*කි අ#ලෝබ�ධ්‍යයයි. ලෝ, අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝයහි ද

475

Page 30: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

විවිධ්‍ය අ#ස්ථ� ස�මා�න$ ජීවිතාය තුළ දක්නට ඇතා. එන, යලෝමාකු තුළ ඇති #න අ#ලෝබ�ධ්‍යය විවිධ්‍ය ස්#�Cපලෝයන් හා� විවිධ්‍ය හා*ඩතා� #ලින් ස�මා�න$ සමා�ජාය තුළ ද*� ගතා හා*කි ය. ලෝමාකි අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝයහි විවිධ්‍යතා� ඉස්මාතු වීමාට විවිධ්‍ය ලෝWතු ස�ධ්‍ය� පදන, #න බ# ස*�කිය හා*කි ය. ලෝ, විවිධ්‍ය ලෝWතු ස�ධ්‍ය� අතා� පුද්ග� ස්වීයත්#ය, ස�ජා�නන හා*කිය�#, පුද්ග� ලෝප��*ෂත්#ය,

සමා�ජායීය ස�ධ්‍ය�, වෛජා# විද$�ත්මාතා ලෝWතු ඉන්ද්‍රිය සමාත්#ය ආදි විවිධ්‍ය ��*ණු ඉ#හා? #න බ# හා*ඳිනගතා හා*කි ය. මින් ලෝබ�ලෝහා� ස�ධ්‍ය� පිළිබඳ බටහි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�# තුළ ස�යනි� මාට්ටමින් පර්ලෝ�ෂණ සිදු�� තිලෝබ්. බුදු දහාමා ප�ලි සූතා[ ලෝද්ශාන� #න ලෝප�ත් කිරීමාට සීමා� �� තිබීමා නිස� එහි ග*බ්# ඇති ග*ඹු�* මාලෝන� විද$�ත්මා� ��*ණු ලෝ�ලෝ�හි අ#ධ්‍ය�නය අඩු වී ඇතා. එය එලෝස් වු#ද ලෝබ�ද්ධ්‍ය මාලෝන� විද$�# ග*ඹුරින් පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා�# අධ්‍ය$යනය කිරීලෝ, දී තු�න�ත්මා�# භ්‍යා�විතා� �ළ හා*කි මාලෝන� වෛ#ද$ විද$� පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� ද*නුමා ඒ සඳහා� ස�ර්ථ�# භ්‍යා�විතා� ලෝන� කිරීලෝ, ග*ටළු විද$මා�නය. එයට ලෝWතු වී ඇත්ලෝත් හුදු බටහි� ශුද්ධ්‍ය විද$� (Pure

Science) විෂය ක්ලෝ^තා[ය පිළිබඳ සමා�ජාලෝ� එතා�, ද*න උගත් ලෝන�වූ පිරිස අතා� ප#තින පුහු බිය මිශා¹ වූ ජානපිTය සමා�ජා ආ�?පයි. බුදු දහාමා හා� බටහි� ශුද්ධ්‍ය විද$� ද*නුමා පිළිබඳ# සමා�ජාලෝ� ඇතා*, අය තුළ ප#තින අඩු ද*නුමා ඊට ලෝWතු#ක් #න්නට ඇතා. යලෝථ�ක්තා සමා�ජා ආ�?ප එතා�, නි#*�දි ලෝන� ලෝO. බුදු දහාලෝ, එතිහා�සි� ස්#�Cපය මාතුපිට �ක්ෂණයක් ලෝ�ස ප#ත්#� ග*නීමාට #Cය, ��නු මිස එහි ග*ඹු�ක් ද*කීමාට එබඳු සමා�ජා ආ�?ප අසමාත්ය. බුදු දහාමා ආ�ක්ෂ� #නුලෝ� මාතුපිය ඔපය රැ� ග*නීමා මාතා පදන,# ලෝන�ලෝO. බුදු දහාලෝ, අභ්‍යා$න්තා� හා�ය පT�ලෝය�ගි�# ජීවිතායට උ�හා� ගත් පTමා�ණයටය. බුදු දහාමා වින�ශා #නුලෝ� ධ්‍යර්මාය නිසිය����# ග*ඹුරින් අධ්‍ය$යනය �ළ උගතුන් විසින් ඒ පිළිබඳ සිදු ��න අර්ථ�ථන නිස� ලෝන�# මු�$ ��භ්‍යාය හා� ලෝ#නත් පTති��භ්‍යා අ�බය� ආත්මා��භී# සිදු ��න අ�ටයුතු�, නිස� බ# ලෝන��හාසකි. බුදු දහාමා නි#*�දි# විච�� පූර්#�# විග්‍ �හා �ළ පමාණින් එය වින�ශා ලෝ#තා*යි සිත්‍රීමා විශා�� මු��#කි. සඳුන් හා�ය �*පූ තා�මාට එහි සු#ඳ හා*මීමා #*ඩි #න්න�ක් පරිදි බුදු දහාමා නි#*�දි# ග*ඹුරින් විච�� පූර්#�# විග�හා �ළ තා�මාට එහි බ*බලීමා තා#ත් #ර්ධ්‍යනය #න බ# බුදු හිමියන් විසින්මා දක්#� ඇති සඳහානක්ද ඊට නිදසුන් ලෝ�ස ලෝපන්විය හා*කි ය. බටහි� මාලෝන� වෛ#ද$ විද$�ත්මා� ස�ධ්‍ය� ආශා¹ලෝයන් බුදුදහාමා ස�ර්ථ�# ග*ඹුරින් වි]ලෝ?ෂණයට �ක්කිරීමා බුදු දහාලෝ, ඓතිහා�සි� මුහුණු#� ලෝ#නස්වීමාට ලෝWතු ස�ධ්‍ය�යක් ය*යි පූර්# නිගමාන මාතා පිහිට� සිට �ටයුතු කිරීමා ලෝ, ආ�?ප උග� මාට්ටමා�ට ප*මිණිමා ලෝ�ලෝ�හි පTධ්‍ය�න #ශාලෝයන්මා බ�ප� තිලෝබ්. මාඟ ඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය �*බිය හා*ක්ලෝක් බුදු දහාලෝ, මාතුපිට ඔපය ස්පර්ශා ��න පTමා�ණයට ලෝන�ලෝO. එහි ග*බ්# ඇති අභ්‍යා$න්තා� ජී#න දර්‍ශනය උ�හා�ගත් පමාණට ධ්‍යර්මා�#ලෝබ�ධ්‍යය අත්පත් �� ගතා හා*කි බ# ලෝ, පර්ලෝ�ෂණය අනු# ලෝපනීයයි. ඒ අනු# ලෝමාහි පරිච්ලෝ�ද ප#� ලෝපළ ගස්#� ඇත්ලෝත් බුදු දහාමා පිලිබඳ තු�න�ත්මා� විච�� පූර්#� අදහාස් බිහි

476

Page 31: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

#න පරිදි බ# ප*හා*දිලි ලෝO. බුදු�දුන් ජී#මා�න ���ය තුළ සජී# මාට්ටමින් ප*#ති නමුදු අනු�Nමි�# සජීවී ස්#භ්‍යා�#ය විය*කී ය�මාට නතු# තිබූ බ# පසු ��ලීන# ඇති# තිබූ විවිධ්‍ය අර්බුද ලෝදස බ�න විට� දී ප*හා*දිලි# ලෝපනී යයි.

ලෝසසු ආග,#�ට ස�ලෝkක්‍ෂ�# බුදු දහාමා �?ය�ලෝ,දී ස�ස්ථ�පිතා ආගමාක් බ#ට පරි#ර්තානය වීමාත් සමාඟ ආදී ��ලීන# බුදු දහාලෝ, ප*#ති ඓතිහා�සි� මුහුණු#� රැ� ග*නීමා ලෝ�ලෝ�හි පමාණක් පසු ��ලීන යති#�යන් #හාන්ලෝස්�� ද*ක්වූ අධි අ#ධ්‍ය�නය සමාඟ ධ්‍යර්මා පTතිලෝOධ්‍යය ලෝ�ලෝ�හි තිබූ උනන්දු# මු? බුදු සමායට ස�ලෝkක්‍ෂ�# පහාළ මාට්ටමා�ට පත්#ගිය ස්#�Cපයක් විද$මා�න ලෝO.

එනමුදු බුදු දහාලෝ, ඓතිහා�සි� මුහුණු#� තුළ තා#මාත් ලෝන�සිඳ ප*#ති ඒ සජීවී ස්#භ්‍යා�#ය සCලෝහාන පරිශා¹මායක් ද�� යළි වි�සිතා �ළ හා*කි ස්#�Cපයක්ද ප#තින බ# කි# හා*කි ය. ලෝ, පර්ලෝ�ෂණලෝයහි පරිච්ලෝ�ද#� හා�ය ලෝපළ ග*සී ඇත්ලෝත් ඉතා� අසී�*තාමා වූද ඒ උද��තා� පරිශා¹මාය ලෝ#නුලෝ#න් බ# ප*#සිය හා*කි ය. බුදු සමාලෝ� මු? ���#�#�නු# තුළ බුදු�දුන් ධ්‍යර්මා ලෝද්ශාන� උපලෝය�ගී �� ගනිමින් මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය අන් යයන්හාට �බ� දුන් බ#ට ස�ධ්‍ය� ති[පිට�ය පු�� දක්නට ඇතා. බුදු දහාලෝ, මූලි� ලෝස�ය� ග*නීමා විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�#යි. ලෝසසු සමාය #� අවිද$මා�න බුදු දහාමාටමා පමාණක්මා සුවිලෝ]ෂී වූ එකී �ක්ෂණය #න්ලෝන් ද ලෝ, විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�#යි. මා�ර්ගඵ� උපද#නුලෝ� විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�# මාඟිනි. ස්#කීය මානස හා� සි�*� පිලිබඳ# ති[�ක්ෂණ ධ්‍යර්මාතා�#ය අනු# පTඥා�# හා� සිහිය ප#ත්#� ගනිමින් විච�� පූර්#�# සිදු ��න අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණය විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�#යි. ඒ තුළින් මානස හා� සි�*� පිලිබඳ# සිතා තුළ ඇති අවිද$�# හා� තාq^ණ�# පTහීණ ලෝO. මාමා ලෝ#මි ය*යි පුද්ග�ලෝයකු තුළ ප#තින සක්��ය දිට්ඨිය පදන, ��ගත් #*�දි ආ�?පය ති[�ක්ෂණ ධ්‍යර්මාතා�# අනු# ස��� බ*ලීලෝ, දී දු�*# යයි. මාමා ලෝ#මා*යි යන ආ�?පය ඕ�,භ්‍යා�ගීය මාට්ටලෝ,දී සක්��ය දිට්ඨිය ලෝ�ස ද උද්ධ්‍ය,භ්‍යා�ගීය මාට්ටලෝ, දී අස්මි මා�නය #ශාලෝයන් ද ඇති ලෝO. ලෝසසු සියළු දශා ස�ලෝය�ජාන ධ්‍යර්මාතා� ඇති #නුලෝ� මූලි�# සක්��ය දිට්ඨිය හා� අස්මි මා�නය නිස� ඇති #න අවිද$�# හා� තාq^ණ�# නිස� බ# ප*හා*ද*ලි �� දී ඇතා. මු? බුදු සමාය තුළ බුදු�දුන් ලෝ#ලෝහාස ගනු �*බූලෝO සක්��ය දිට්ඨිය හා� අස්මි මා�න# #ශාලෝයන් ප#තින මාමා ලෝ#මි ය*යි ප#තින #*�දි #ටහා� ග*නීමාටයි. ලෝමාය විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�ලෝO තා�ක්ෂණ �NමාලෝOදයයි.

ලෝ, අනු# මු? බුදු සමාලෝයහි විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�ලෝO තා�ක්ෂණි� විධි �Nමාය පිළිබඳ# ධ්‍යර්මා ලෝද්ශාන� මා�ර්ගලෝයන් බුදු�දුන්ට හා� අ#ලෝ]ෂ �හාතාන් #හාන්ලෝස්��හාට අ#��ශා ස*�සී තිබිණ. එබ*වින් ධ්‍යර්මා ලෝද්ශාන�#ක් ශා¹#ණය �� පමාණක් මා�ර්ගඵ�#�ට පත්වීලෝ, හා*කිය�#ක් එ�� තිබිණ. පස්#ග මාහාණුන්, යසකු� සිටුපුතු හා� යහාළු#න් පිරිස ආදී මු? ��ලීන# ශා¹�#� පිරිස ධ්‍යර්මා�#ලෝබ�ධ්‍යයට පත්වූලෝ� විදර්ශාන� භ්‍යා�#න�ලෝO තා�ක්ෂණ විධි�Nමාය පිළිබද# ධ්‍යර්මා ලෝද්ශාන� මාඟින් බ# ලෝපනී යයි. නමුත් පසු��ලීන# එලෝස් මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය ධ්‍යර්මා ලෝද්ශාන� මාඟින් �බ�දීලෝ, හා*කිය�# තිබූ පිරිස් විය*කීමාත් සමාඟමා, විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� තා�ක්ෂණ විධි�Nමාය පිළිබද# කිසිදු

477

Page 32: සමාලෝචනය හා නිගමනය - සංජානනය පිළිබදව බුදු දහම ඇසුරින් සිදු කළ විචාර පූර්වක

අ#ලෝබ�ධ්‍යයකින් ලෝතා��# හුදු විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� තා�ක්ෂණ විධි�Nමාලෝයන් නිර්ලෝද්ශිතා විදර්ශාන භ්‍යා�#න� #*ඩීලෝ, �Nමාය අනුගමානය �� ඇති බ#ක් ලෝපනී යයි. විදර්ශාන� භ්‍යා�#න� තා�ක්ෂණ විධි�Nමාය විවිධ්‍ය ගු�*කු� ස,පTද�ය අනු# වි��ශාය වී ඇතා. ඒ අතාරින් සතා� සතිපට්ඨා�නය #*ඩීමා හා� සkතා විශුද්ධිය #*ඩීමා සූතා[ ලෝද්ශාන�#� හා� විශුද්ධි මාග්‍ගලෝ� ලෝÍ�#�දී ආ�?පය බ# දක්#� තිබිණ. බුදු දහාලෝ, ස�ජා�නන ප*ති�ඩ පිළිබඳ# විච�� පූර්#� අ#ලෝබ�ධ්‍යයක් �බ� දීලෝ, අ�මුණුන් යුතු# සිදු �� ඇති ලෝ, පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� විච�� පූර්#� අධ්‍ය$යනය තුළින් බුදු දහාලෝ, ස*බC හා*ඩතා�ය ස�ස් විය යුතු ස්#�Cපය ලෝමාන්මා මා�ර්ගඵ� පTතිලෝOධ්‍යය සිදු #න ආ���ය පිළිබඳ ග*ඹු�* මාලෝන� විද$�ත්මා� වි]ලෝ?ෂණයක් සිදු �� ඇති බ# ප*හා*දිලි# ලෝපනී යයි.

බුදු දහාමා පර්ය�kතිය මාඟින් ��*ණු අධ්‍ය$නලෝ� දී �*බිය හා*කි අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝ� ස්#�Cපයට #ඩ� එය පTතිපත්තියට එක් �� �*බිය හා*කි අ#ලෝබ�ධ්‍යය ලෝ#නස් බ#ත් මා�ර්ගඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යලෝ�දී අත්ද*කිය හා*කි #නුලෝ� ධ්‍යර්මාලෝ� පTතිලෝOධ්‍ය හා*ඩතා�ය බ#ත් ලෝමාහි දී ධ්‍යර්මා�නූකූ�# විග�හා �� තිලෝබ්. බුදු දහාලෝ, සජීවී ස්#�Cපය භ්‍යා�විතායට ගතා හා*කි ආ���ය ලෝමාන්මා මාඟ ඵ� අ#ලෝබ�ධ්‍යය ��� භ්‍යා�#න�නුලෝය�ගී පTතා$ක්ෂය තුළින් �ඟ� #න්ලෝනකුට අ#ශා$ විය හා*කි මා�නසි� සූද�නමා ලෝ, ග*ඹු�* පර්ලෝ�ෂණ�ත්මා� අධ්‍ය$යනය තුලින් �බ� දීමාට ස*�කියයුතු #Cයමාක් ද�� තිලෝබ්. සද්ධ්‍යර්මා පTතිලෝOධ්‍යය #*නි අති ග*ඹු�* මාලෝන� විද$�ත්මා� සියු, අ#ස්ථ�#ක් ශා�ස්ත්‍රී[ය පර්ලෝ�ෂණයක් තුළ නිසි අයුරින් ද*ක්වීමා අසී�* විය හා*කි නමුදු ඊට ආසන්නයට ළඟ�වීමාට ලෝමාහිදී පර්ලෝ�ෂ�ය� විසින් දක්#� ඇති විශා�� පරිශා¹මාය මාඟින් බුදුදහාලෝ, අ#ස�න නි^ට�# #න නිර්#�ණ අ#ලෝබ�ධ්‍යය ඇති �� ග*නීමාට නූතාන යුගය තුළ ප#� ��භ්‍යා�ලෝkක්‍ෂ� �හිතා# අ#�� නිස්ස�ණ අධ්‍ය$�ශාලෝයන් කිNය� �ළ හා*කි විඤ්ඤු පුරිසයින් විද$මා�න විය හා*කි බ#ට සන�ථ �� දක්#� ඇතා.

478