«Қазақстанда өсетін жаңғақтың

түрлері»Орындағандар: Молдабаева Бақытнұр

2 «ә» класс оқушысы

Жұбаныш Нұршат

2 «б» класс оқушысы

Жетекшілері: Тапаева Гүлбану Амангелдіқызы

Қисықова Гаухар Кенесбекқызы.

Міндеттері:

Жаңғақ туралы мәлімет беру

Жаңғақтың құрамындағы заттармен таныстыру.

Жаңғақтың түрлерін ажырату

Қазақстанда өсетін географиялық орнын көрсету.

Жабайы түрлері

Орталық Азияда,

Қытайда,

Жапонияда кездеседі.

Ағаштары өте биік (20 — 30

м), діңінің жуандығы 1,5 —

2 м. , хош иісті.

Грек жаңғағы жемісінің

жеуге жарамды бөлігі —

дәні.

Қатты жеміс қабы жеуге

жарамсыз.

Дәнінің құрамында:

55 — 77% май

18 — 21% белок

5 — 6% көмірсу

В1 витамині

А провитамині

С витамині болады.

Жаңғақтың кең тараған түрлері : Арахис:

грек жаңғағы (волош. түйе жаңғағы);

Маньчжур жаңғағы;

Физалис жаңғағы,

Жебіршөп жаңғағы;

Базельник жаңғағы;

Талшын жаңғағы;

Кешью жаңғағы;

Самырсын жаңғағы;

Орман жаңғағы;

Бадам; (миндаль)

Пісте; (фисташка)

Су жаңғағы.

Майда жаңғағы (фундук)

Грек жаңғағы

Орман жаңғағы

Бадам (миндаль) жаңғағы

Пісте(фисташка) жаңғағы

Су жаңғағы

Грек жаңғағы - Оңтүстіктің

інжу-маржаны. Орта Азия - грек

жаңғағы мен кәдімгі пістенің шығу

орталығы болып табылады.

Оңтүстік Қазақстанда шоғырланған түрде әр

жерде топ-топ болып өседі.

Алматы

Шымкент

Орман жаңғағы– қайың тұқымдасына жататын

бұта. Еуропаның орман белдеуінде, Азияда және

Солтүстік Америкада өсетін 20-ға тарта түрі бар.

Қазақстанда Жайық өзенінің жағалауларында өсетін

бір ғана түрі – кәдімгі орман жаңғағы бар. Биіктігі 2

– 5 м, кейде 8 м-дей болады. Жапырақтары үлкен

сопақша немесе домалақ, шеті тілімденген.

Бадам (Миндаль) жаңғағы

Раушан гүлділертұқымдасынан. Биіктігі 4-8, кейде 10-12 метрге жетеді. Оны ағаш деп те, бұтаөсімдігі деп те жатады.

Дүние жүзінде оның белгілі40 түрі бар. Қырымда, Закавказьеде, Молдавияда, Орта Азияда – 16,

Қазақстанда – 5 түріөсіріледі. ОңтүстікҚазақстанда, Алматы, Талдықорғанда өсіріледі.

Пісте(Фисташка) жаңғағы

– анакардиа тұқымдасының

бір туысы. Пістенің

субтропикте өсетін 20 түрі,

оның ішінде Қырым,

Кавказда қолдан өсірілетін 1

түрі белгілі. Қазақстанда 1

түрі (Батыс Тянь-Шань,

Қырғыз Алатауы,

Қаратауда) өседі.

Кәдімгі пісте.

Қазақстанның Қызыл

Кітабына енгізілген.

Ол Оңтүстік

Қазақстанның

Боралдай, Машаттау,

Дәубаба жоталарында

сирек және кездейсоқ

түрде кездеседі.

Суда өсетін бір жылдық

өсімдік. Жапырағы ромб

пішіндес, қабығы қалың,

жылтыр, сағағы жуан.

Жапырағының бір бөлігі суға

батып тұрады. Гүлдейтін кезде

өсімдік тұтасымен су бетіне

шығады. Ұсақ ақ түсті гүлдері

жапырақ қолтығына

орналасады.

Су жаңғағы еліміздің Европалық бөлігінде,

Сібірде, Қиыр Шығыста, Каспий теңізі

жағалауында, Кавказ бен Орта Азияда,

әсіресе Волга өзенінің сағаларында, көптеп

кездеседі.

Арахис жаңғағы

Арахис (жер

жаңғағы немесе

қытай жаңғағы деп

те аталады)— бір

жылдық және көп

жылдық шөптесін

өсімдік туысы.

Үндістанда,

Қытайда,

Нигерияда, АҚШ-та

және т.б. елдерде

өсіріледі.

Кешью жаңғағы

Қан тамырларының жағдайын жақсартады, мидың қызметін, ас қорыту жолдарының жұмысын жақсартады және де иммунитетті нығайтады,жүректің жұмысын жақсартады және де қан қысымын төмендетеді, остеохондроз және артриттің алдын алады.

Фундук жаңғағы -өте құнды, тәтті және де сіңімді жаңғақтардың бірі. Фундук құрамындағы темір мөлшері, етке, көкөністер мен жемістерге қарағанда бірнеше есеге жоғары

Фундук Орта Азияда, Қытайда, Ресейдің оңтүстігінде өсіріледі.

Жаңғақтың емдік қасиеттері:

Қаназдықта, әлсіздікте, жүрек-

қан тамырлары жүйесінің

көптеген ауруларында, бауыр мен

өт қабынғанда, қант диабетінде,

тері ауруында, теміреткіде, қан –

жел ауруында, дәрумендер

аздығында.

Грек жаңғақтың бізге берер пайдасы:

Грек жаңғақ ағашының сүрегі жиһаз дайындауда,

жапырағы, дәнінің қабығы медицинада және

парфюмерияда пайдаланылады.

Жалпы Қазақстанның оңтүстігінде, біздің табиғи ұлттық парктің аумағында жаңғақ шаруашылығын дамыту - бұл аймақтың орман шаруашылығын байытып, экологиясын жақсартуда маңызы зор.

Болашақта басқа облыстарға

да өсіруге жағдай жасау керек.

Қызыл кітапқа енген

жаңғақтардың санын

көбейтуге жағдай жасау керек.