11-4 դասարան

ՀԱՅՈՑՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանություն կամ Մեծ Եղեռն ( . թուրք ՝ Ermeni Soykırımı, . անգլ ՝Armenian Genocide) Թուրքիայի կառավարող շրջանների կողմից կազմակերպված

, 1892-1923 . ցեղասպանություն որի արդյունքում թթ զանգվածային տեղահանության է , ենթարկվել և բնաջնջվել Արևմտյան Հայաստանի Կիլիկիայի և Օսմանյան կայսրության

նահանգների հայ բնակչությունը։ Պայմանականորեն Ցեղասպանության սկիզբն է համարվում1915 . 24- , 600 թ ապրիլի ը երբ Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեց հայազգի մտավորական։

Մեծ Եղեռնը հրեական Հոլոքոստի հետ մեկտեղ աշխարհում ամենաշատ ուսումնասիրված ցեղասպանությունն է:

, Այն ցեղասպանություն էր քանի որ պետական մակարդակով ծրագրված էր մի ամբողջ ազգի՝ , XX հայ ժողովրդի բնաջնջում ֆիզիկական ոչնչացում։ Այն դարի առաջին ցեղասպանությունն, , էր աննախադեպ իրադարձություն որը տեղի ունեցավ հայերի հետ։ Այս անհերքելի փաստը

համառորեն չի ընդունում Թուրքիայի կառավարությունը։ Վերջինին հետևելով՝ անտեսման քաղաքականություն է վարում նաև աշխարհի պետությունների մեծամասնությունը։

Առաջին աշխարհամարտը հնարավորություն է ընձեռում Երիտթուրքերին հաշվեհարդար

` լինել կայսրության հպատակ հայերի հետ 1911 . իրականացնելով դեռևս թ Սալոնիկ

քաղաքում տեղի ունեցած գաղտնի ժողովի , որոշումը։ Այն նախատեսում էր որ

կայսրության տարածքում բնակվող , մահմեդականները պետք է թուրքացվեն իսկ

քրիստոնյաները՝ բնաջնջվեն։ Ծրագրի ( հեղինակներն էին Թալեաթ փաշան ներքին

), գործերի նախարար էնվեր փաշան( ), ռազմական գործերի նախարար Ջեմալ

( փաշան Պաղեստինյան ճակատի), հրամանատար Բեհաեդդին Շաքիր բեյը

( երիտթուրքական կենտրոնական կոմիտեի) անդամ և ուրիշներ։

1908 թվականին երիտթուրքերը Թուրքիայում կատարեցին

, հեղաշրջում որին իրենց աջակցությունը ցույց տվեցին նաև

հայկական կուսակցությունները։ Սակայն այդ ժամանակ թուրքական

քաղաքականության մեջ արմատավորվեց պանթուրքիզմի

գաղափարախոսությունը։ Այն ենթադրում էր բոլոր թուրքալեզու

ազգերի միավորումը մեկ պետության մեջ և ճանապարհին ընկած այլ

1909 ազգերի բնաջնջումը։ 1- 14- թվականի ապրիլի ից ը տեղի

ունեցավ երիտթուրքական առաջին զանգվածային կոտորածը։ Եղեռնը

կատարվեց Ադանայի վիլայեթում և 30 000 խլեց մոտ հայերի կյանք։

Ադանայի կոտորածից հետո հայերի հալածանքներն է՛լ ավելի

սաստկացան:

3 Երիտթուրքական պարագլուխները որոշեցին բնաջնջումն իրականացել փուլով։ 15-45 Առաջին փուլում բանակ զորակոչվեցին տարեկան բոլոր հայ տղամարդիկ։

50-100- Նրանց զինաթափեցին և հոգանոց խմբերով կոտորեցին։ Բռնգրավվեց նաև հայերի սակավաթիվ զենքն ու զինամթերքը։ Ծրագրի երկրորդ փուլով սկսվեց հայ

, մտավորականության՝ քաղաքական մշակութային և ռազմական գործիչների 1915 . 24- 235 ոչնչացումը։ թ ապրիլի ին Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեցին

, 29- 800- մտավորականներ իսկ ապրիլի ին նրանց թիվը գերազանցեց ը։ Սրանք բոլորն այնուհետև աննկարագրելի տանջանքների ենթարկվեցին ևսպանվեցին։

[ ]փա՞ստ , Թուրքական սրի զոհը դարձան այնպիսի հայորդիներ ինչպիսիք են, , , Սիամանթոն Գրիգոր Զոհրապը Ռուբեն Սևակը Դանիել Վարուժանը և այլ

առաջադեմ մտածողներ։ Երրորդ փուլով թուրք ջարդարարները սկսեցին կոտորել , անպաշտպան մնացած հայ բնակչությանը՝ գերազանցապես կանանց ծերունիներին

և երեխաներին:

Գաղթական դարձավ և աշխարհով մեկ 1 000 000 սփռվեց ավելի քան հայ։ Ահռելի էին նաև նյութական

կորուստները։ Վիճակագրական , տվյալների համաձայն Հայաստանում

66 կոտորվեց քաղաքների և մոտ2500 գյուղերի

հայբնակչությունը։Թալանվեց և 2350 քանդվեց եկեղեցի ու վանք։

1500 Ոչնչացվեց դպրոց ու վարժարան։ Հայությանը հասցվեց

14,5 միլիարդ ֆրանկի վնաս։ Իսկ 1915-1916 , ահա թվականներին ըստ

, տարբեր աղբյուրների նահատակվեց500 000 - 1 500 000 հայ։ Ըստ

վերջին երկու տասնամյակների, հետազոտությունների զոհերի թիվը

1 200 000կազմել է մոտ :