Չարլզ Դարվին
TRANSCRIPT
«Բիգլը» կատարում էր ՀարավայինԱմերիկայի ջրափնյա գծինկարահանումը, Դարվինը սկսեց կազմելտեսություններ նրան շրջապատողբնության հրաշքների մասին
Համալսարանըավարտելուց հետո 1831թ.
Դարվինը, որպես բնագետ շուրջերկրյաճամփորդության է գնում թագավորականնավատորմի արշավային « Բիգլ » նավով,
որտեղից Անգլիա է վերադարձել միայն 1836թ.
հոկտեմբերի 2-ին: Ճանապարհորդությունը տևել է5 տարուց ոչ պակաս: Ժամանակի մեծ մասըԴարվինը անց էր կացնում ափին,
ուսումնասիրելով երկրաբանություն և հավաքելովբնական պատմության հավաքածու, այնժամանակ, երբ « Բիգլը » Ֆիցրոյիգլխավորությամբ ափի հիդրոգրաֆիկական ևքարտեզագրական նկարահանումներ էրիրականցնում: Ճամփորդության ժամանակ նահանգամանորեն գրի էր առնում իրհետազոտումները և տեսական երեսպատումները:
Ժամանակ առ ժամանակ, երբ դրա համարհարմար պահ էր ստեղծվում Դարվինը նշումներիպատճենը ուղարկում էր Քեմբրիջ նամակների հետմիասին, որոնք ներառում էին իրենց մեջ օրագրիտարբեր մասերի պատճենները ազգականներիհամար:
Ճամփորդության ժամանակ նակատարել է մի շարք տարբերշրջանների երկրաբանականնկարագրում, հավաքելկենդանիների կոլեկցիա, նաևկատարել է ծովայինանողնաշարների արտաքինկառուցվածքի և անատոմիայիկարճ նկարագրում: Ուրիշոլորտներում, ուր Դարվինըանտեղյակ էր, նա իրենցուցաբերեց, որպես հմուտկոլեկցիոներ` հավաքելովնմուշներ, որպեսզիմասնագետները ուսումնասիրեն: Չնայած հաճախ շատ վատինքնազգացողությանը կապվածծովային հիվանդության հետԴարվինը շարունակում էր իրուսումնասիրություններընավամատույցի վրա. նրակենդանաբանական նմուշներիմեծ մասը եղել են ծովայինանողնաշարաների մասին, որոնցնա կոլեկցիա էր հավաքում ևնկարագրում ծովի հանդարտմանժամանակ:
Առաջին կանգառի ժամանակ Սանտյագոյիափերի մոտ, Դարվինը մի հետաքրքիր երևույթ էնկատում` հրաբխային քարաժայռեր խեցիներովև մարջաններով, որոնք լավայի բարձրջերմաստիճանի ազդեցության տակ վերածվելէին սպիտակ պինդ լեռնատեսակի: Ֆիցրոյընրան է տալիս Չառլզ Լայելի «Երկրաբանությանհիմքերը» (անգլ. ”Principles of Geology”) գրքիառաջին հատորը, ուր հեղինակը ձևակերպում էունիֆորմիզմի կոնցեպցիաները երկարժամանակահատվածում երկրաբանականփոփոխությունների մեկնաբանության միջոցով:
Եվ արդեն առաջին հետազոտությունները, որըկատարվել է Դարվինի կողմից «Կանաչ Հրվանդան»իկղզիների վրա Սանտյագոյում, ցույց տվեցին մեթոդիգերազանցությունը, որը կիրառվել էր Լայելի կողմից: Հետագայում Դարվինը ընդունում և օգտագործում էԼայելի մոտեցումը երկրաբանության գրքի գրառմանտեսական մոտեցումների և անդրադարձներիհամար:
Պունտա Ալտա վայրում, որը Պատագոնիայում է, նակարևոր հայտնագործություն է անում: Դարվինըհայտնաբերում է քարացած անհետացածհսկայական կաթնասուն: Գտածոյի կարևորությունըընդգծվում է նրանում , որ կենդանու մնացորդներըգտնվեցին հանքատեսակներում նոր տեսակիփափկամարմնու խեցիների կողքին, ինչըանուղղակիորեն ցույց է տալիս ոչ վաղուցվաանհետացումը` առանց կլիմայի փոփոխությանհատկանիշների կամ աղետների: Նա բնորոշում էգտածոն, որպես քիչ հայտնի մեգատերիա /мегатерия /ոսկրե զրահով, որը առաջին հայացքից նման էրտեղական զրահամորթու հսկայական վարկածին:
Այդ գտածոն մեծ հետաքրքրությունառաջացրեց, երբ հասավ Անգլիայի ափերին: Տեղական գաուչոների հետ երկրի ներքինշրջանները ուղևորվելիս երկրաբանությունընկարագրելու և բրածո մնացորդներիհավաքածու հավաքելու ժամանակ նա ձեռք էբերում պատկերացումներ, հեղաշրջմանժամանակահատվածում բնիկ ազգությունների ևգաղութարարների փոխհամագործակցությանսոցիալական, քաղաքական և մարդաբանականտեսանկյունների մասին: Նա նաև նկատում է, որնանդու ջայլամի երկու տարատեսակները ունենտարբեր, բայց վերածածկվող արեալներ :
Շարժվելով դեպի հարավ, նա հայտնաբերում էաստիճանաձև հարթավայրեր` ծածկված կոկանով ևփափկամորթու խեցիներով, նման ծովային սարահարթերի` արտացոլելով ցամաքի բարձրացման շարքը: ԿարդալովԼայելի երկրորդ հատորը, Դարվինը ընդունում է նրատեսակետը տեսակների «ստեղծման կենտրոնի» վերաբերյալ, բայց նրա գտածոները և դատողություններըստիպում են նրան կասկածի տակ առնել Լայելիգաղափարները տեսակների անհետացման ևհարատևության վերաբերյալ. Նավամատույցի վրա գտնվումէին երեք հրոերկրացիներ, որոնց Անգլիա էին տեղափոխել«Բիգլի» անցած արշավի ժամանակ 1830թ. փետրվարին: Անգլիայում մեկ տարի անցկացնելուց հետո նրանք ետ ենվերադարձվել Հրո Երկիր, որպես քարոզիչներ: Դարվինըհամարեց նրանց քաղաքակիրթ, բարեկամական, այնժամանակ, երբ իրենց ցեղակիցները «խեղճ, անկում ապրածվայրենիներ» երևացին, ճիշտ այնպես, ինչպես միմյանցիցտարբերվում են ընտանի և վայրի կենդանիները:
Դարվինի համար այդտարբերությունները առաջինհերթին ցուցադրեցինքաղաքավարությանգերազանցությաննշանակությունը, բայց ոչռասայականանլիարժեքությունը: Իտարբերություն իր գիտնականընկերների, նա արդենմտածում էր, որ մարդու ևկենդանու միջևանհաղթահարելի անդունդգոյություն չունի: Մեկ տարիանց այդ առաքելությունըլքված էր: Հրոերկրացին, ումանվանել էին Ջիմի Բուտոն(անգլ. Jemmy Button) սկսել էրապրել այնպես ինչպես մյուսաբորիգենները. նա ուներուներ կին և չուներ ոչ միցանկություն վերադառնալԱնգլիա:
Չիլիում Դարվինը դառնում է ուժեղերկրաշարժի ականատես և տեսնումէ նշաններ, որոնք մատնանշումէին, որ հողը հենց նոր բարձրացել է: Այդ բարձրացած հողի շերտը իր մեջներառում էր երկփեղկանիկակղամորթու խեցիներ, որոնքգտնվում էին բարձրմակընթացության մակարդակիցբարձր: Անդերի բարձրավայրերումնա նույնպես հայտնաբերել էկակղամորթու խեցիներ և մի քանիտեսակ գտածո ծառեր, որոնքսովորաբար աճում են ավազոտլողափներում: Իր տեսականմտորումները բերեցին նրան, որցամաքի բարձրացման ժամանակխեցիները գտնվում էին բարձրսարերում, իսկ ծովային հատակիհատվածների իջեցման ժամանակօվկիանոսային կղզիները անցնում ենջրի տակ և այդ ժամանակ կղզիներիշուրջ առափնյա բուստախութերիցկազմավորվում ենարգելախութեր, հետագայումատոլներ / մարջանի մանեկաձևկղզի/:
Գալապագոսյան կղզիներումԴարվինը նկատեց, ործայրահավիկի /семейства пересмешниковых/ ընտանիքիցորոշ ներկայացուցիչներտարբերվում են այդպիսիներիցՉիլիում և տարբերվում են իրարիցտարբեր կղզիներում: Նաև նա լսելէր, որ ցամաքայիн կրիաներիզրահները թեթևակիտարակերպվում են ձևով` մատնացույց անելով ծագմանկղզին: Ավստրալիայում տեսածպարկավոր կենգուրույանմանառնետները/ շիկամկները ևբադակտուցները այնպիսիարտասովոր էին, որ Դարվինըեկավ այն մտքին որ ամենաքիչըերկու ստեղծող են միաժամանակաշխատել այս աշխարհըստեղծելիս.: Նա գտավ, որԱվստրալիայի աբորիգենները«բարեկիրթ են և հաճելի» նկատեց, եվրոպականգաղութացման ճնշմանտակ, նրանց թվաքանակի արագկրճատումը:
«Բիգլը» հետազոտում էր Կոկոսյան կղզիների ատոլները / մարջանի մանեկաձև կղզի/ նպատակ ունենալովպարզաբանել նրանց ձևավորման մեխանիզմները: Այդհետազոտության հաջողությունը շատ բանում որոշված էրԴարվինի տեսական մտորումներով: Ֆիցրոյը սկսել էր գրելպաշտոնական փոխադրություն Բիգլի ճամփորդությանմասին և Դարվինի օրագիրը ընթերցելուց հետո, նաառաջարկում է այն ներառել հաշվետվության մեջ: Իրճամփորդության ժամանակ Դարվինը եղել է Թեներիֆեկղզում, Կանաչ Հրվանդանի կղզիներում, Բրազիլիայիափերին, Արգենտինայում, Ուրուգվայում, ՀրոԵրկրում, Թասմանիայում, Կոկոսյան կղզիներում, որտեղիցբերեց մեծ քանակի հետազոտություններ:
Արդյունքները նա շարադրել է իր գործերում` «Բնագետի որոնումների օրագիրը» ( The Journal of a Naturalist, 1839), «Բիգլ» նավի վրաճամփորդության կենդանաբանությունը» (Zoology of the Voyage on the Beagle, 1840), «Կորալյան խութերիկառուցվածքը և բաշխումը» (The Structure and Distribution of Coral Reefs, 1842); Առաջինհետաքրքիր բնական երևույթներից, որ Դարվինընկարագրել էր իր գիտական գրականությանմեջ, եղել են պենինտենտես հատուկ ձևի սառցեբյուրեղները, որոնք առաջանում են Անդերումսառցադաշտի մակերեսի վրա: