กฎหมายพาณิชย์ 3 by dr.nitinai 2010-04-20

กฎหมายพาณชย 3: ประกนดวยบคคลและทรพย ตวเงน

1

กฎหมายพาณชย 3: ประกนดวยบคคลและทรพย ตวเงน COMMERCIAL LAW 3: SURETY SHIP, MORTGAGE AND BILL

1. ลกษณะทวไปของสญญาคาประกน 2. ผลและความระงบสนไปแหงสญญาคาประกน 3. ลกษณะทวไปของสญญาจานอง 4. สทธและหนาทของผจานอง ผรบจานอง และผรบโอนทรพยสนซงจานอง 5. การบงคบจานอง และความระงบสนไปแหงสญญาจานอง 6. สญญาจานา 7. การบงคบจานาและสญญาบญชเดนสะพด 8. ลกษณะทวไปของสญญาตวเงน 9. การออกการโอน และการสลกหลงตวแลกเงน 10. การรบรอง อาวลและการใชเงนตามตวแลกเงน 11. การสอดเขาแกหนา สทธไลเบย และตวแลกเงนเปนสารบ 12. เชค 13. ตวสญญาใชเงน อายความ ตวเงนปลอม ตวเงนถกลก ตวเงนหาย 14. แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตวเงนและการประกนดวยบคคลและทรพย 15. ความผดทางอาญาเกยวกบการใชเชค

สาคญ 1-5, 8-13

UPDATE : 22 APRIL 2010 BY : DR.NITINAI KHUMMALAI


2

สารบญกฎหมายพาณชย 3

ลกษณะ 11 คาประกน หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป 680-685 หมวด 2 ผลกอนชาระหน 686-692

หมวด 3 ผลภายหลงชาระหน 693-697

หมวด 4 ความระงบสนไปแหงการคาประกน 698-701

ลกษณะ 12 จานอง หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป 702-714

หมวด 2 สทธจานองครอบเพยงใด 715-721

หมวด 3 สทธและหนาทของผรบจานองและผจานอง 722-727

หมวด 4 การบงคบจานอง 728-735

หมวด 5 สทธและหนาทของผรบโอนทรพยสนซงจานอง 736-743

หมวด 6 ความระงบสนไปแหงสญญาจานอง 744-746

ลกษณะ 13 จานา หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป 747-758

หมวด 2 สทธและหนาทของผจานาและผรบจานา 759-763

หมวด 3 การบงคบจานา 764-768

หมวด 4 ความระงบสนไปแหงการจานา 769

ลกษณะ 19 บญชเดนสะพด 856-860

ลกษณะ 21 ตวเงน หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป 898-907

หมวด 2 ตวแลกเงน สวนท 1 การออกและสลกหลงตวแลกเงน 908-926

สวนท 2 การรบรอง 927-937

สวนท 3 อาวล 938-940

สวนท 4 การใชเงน 941-949

สวนท 5 การสอดเขาแกหนา 950-958

สวนท 6 สทธไลเบยเพราะเขาไมรบรองหรอไมใชเงน 959-974

สวนท 7 ตวแลกเงนเปนสารบ 975-981

หมวด 3 ตวสญญาใชเงน 982-986

หมวด 4 เชค 987-1000

หมวด 5 อายความ 1001-1005

หมวด 6 ตวเงนปลอม ตวเงนถกลก และตวเงนหาย 1006-1011


3

1. ลกษณะทวไปของสญญาคาประกน สญญาคาประกนเปนการประกนหนดวยบคคล ในลกษณะทบคคลภายนอกเขามาผกพนตนกบเจาหนวาจะชาระ

หนใหในเมอลกหนไมชาระ หนตามสญญาคาประกนเปนหนอปกรณซงตองอาศยหนประธาน คอหนระหวางเจาหนกบลกหนเปนสาคญ

ตามหลกทวไปผคาประกนมความรบผดไมเกนความรบผดของลกหนโดยอาจจากดหรอไมจากดความรบผดกได และลกหนยงมความผกพนตองรบผดในหนอย หากเจาหนบงคบชาระหนเอาจากผคาประกนไมเพยงพอทจะชาระหนของลกหนไดทงหมด 1. สาระสาคญของสญญาคาประกน

สญญาคาประกนเปนสญญาซงบคคลภายนอกเรยกวาผคาประกนผกพนตนเองตอเจาหนวาจะชาระหนใหแกเจาหนในเมอลกหนไมชาระหนนน

สญญาคาประกนเปนสญญาทไมตองทาตามแบบแตอยางใด เพยงแตหากจะมการฟองรองบงคบคดเอาแกผคาประกนตามสญญาคาประกนแลว จะตองมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงอนมขอความแสดงวามการคาประกนจรงโดยมลายมอชอของผคาประกนลงไวเปนสาคญดวย

หนตามสญญาคาประกนเปนหนอปกรณซงตองอาศยหนประธาน คอหนระหวางเจาหนกบลกหนเปนสาคญ หนประธานตองเปนหนทสมบรณ ซงอาจเปนหนในอนาคตหรอหนมเงอนไขกได หากไมมหนประธานหรอหนประธานไมสมบรณแลวสญญาคาประกนกมขนไมได

หนทลกหนกระทาดวยเหตสาคญผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพย หรอเพราะเหตไรความสามารถ กอาจมการคาประกนอยางสมบรณได หากผคาประกนไดรถงเหตบกพรองดงกลาวในขณะเขาทาสญญาผกพนตน

1.1 ความหมายของสญญาคาประกน

สญญาคาประกนเปนสญญาซงบคคลภายนอกผกพนตนตอเจาหนในการทจะชาระหนในเมอลกหนไมชาระเปนเรองทมหนผกพนกนอยในระหวางเจาหนและลกหนอยชนหนงแลวเปนหนประธานแลวจงมหนระหวางผคาประกนกบเจาหนอกชนหนงเปนหนอปกรณ ความรบผดของผคาประกนเปนความรบผดโดยตรงตอเจาหนทจะชาระหนเมอลกหนไมชาระ และในฐานะทเปนผเปนผมสวนไดเสยในการทจะตองรบผดเพอลกหนจงอาจชาระหนโดยขนใจลกหนไดตามหลกในมาตรา 314 อยแลว การทาสญญาคาประกนจงไมตองอาศยความรเหนยนยอมของลกหนเลย และเมอผคาประกนชาระหนใหเจาหนไปแลว กยอมรบชวงสทธของเจาหนไลเบยเอาจากลกหนไดดวยอานาจของกฎหมายซงบญญตรบรองไวโดยไมตองไดรบความยนยอมจากลกหน มาตรา 680 วรรคแรก** อนวาคาประกนนน คอสญญาซงบคคลภายนอกคนหนงเรยกวาผคาประกน ผกพนตนตอเจาหนคนหนงเพอชาระหนในเมอลกหนไมชาระหนนน

1.2 สญญาคาประกนตองมหลกฐานเปนหนงสอ (ม.680 วรรคสอง) สญญาคาประกนเปนสญญาทกฎหมายไมไดบงคบวาตองทาตามแบบ ดงน แมคสญญาอาจจะตกลงกนดวยวาจาก

มผลทาใหสญญาคาประกนสมบรณแลว เพยงแตหากวาจะมการฟองรองบงคบคดใหผคาประกนรบผด จะตองมหลกฐานแหงการคาประกนเปนหนงสอลงลายมอชอผคาประกนไวเปนสาคญ หากไมมหลกฐานดงกลาวกจะฟองรองบงคบเอาแกผคาประกนไมได หลกฐานเปนหนงสอนนผคาประกนจะทาไวอยางไรกไดและจะมรปลกษณเปนหนงสอ จดหมาย บนทก หรออะไรกได เพยงแตใหมขอความแสดงวามการคาประกน และมลายมอชอผคาประกนกเปนการเพยงพอแลว


4

มาตรา 680 วรรคสอง** อนงสญญาคาประกนนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผคาประกนเปนสาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม

นายดาทาสญญากเงนจากนางแดง โดยมนายขาวเขยนบนทกลงลายชอตนเองถงสามของนางแดงมขอความวาตนยอมรบจะชดใชหนทนายดากเงนไปจากนางแดงให หากนายดาไมยอมชาระ ตอมานายดาไมยอมชาระหนเงนกใหนางแดง นางแดงจงฟองใหนายขาวชาระหนในฐานะทเปนผคาประกน นายขาวเถยงวาตนไมใชผคาประกนเพราะบนทกทตนเขยนนนเขยนไปถงสามของนางแดงกไมใชเจาหนของนายดา นายขาวจงไมมความผกพนจะตองชาระหนใหนางแดงแตอยางใด

ใหวนจฉย นายขาวปฏเสธความรบผดตามคากลาวอางไดหรอไม เพราะเหตใด

นายขาวปฏเสธความรบผดไมได เพราะหลกฐานแหงการคาประกนนน ผคาประกนไมจาตองทาตอหนาเจาหนโดยตรง แมจะทากบลกหนหรอบคคลอนใด หากมขอความแสดงการคาประกนหนและมลายมอชอผคาประกนแลวกใชเปนหลกฐานฟองรองบงคบผคาประกนได ดงนน แมนายขาวจะทาบนทกแสดงการคาประกนดงกลาวไวกบสามของนางแดงซงเปนเจาหน มไดทากบนางแดงโดยตรง นางแดงกนาบนทกนนมาเปนหลกฐานฟองรองใหนายขาวรบผดในฐานะเปนผคาประกนไดแลว ตามนยแหง ฎ 887/2476

1.3 หนประธานตองเปนหนทสมบรณ ก. การคาประกนมไดแตเฉพาะหนทสมบรณ (ม.681 วรรคแรก)

หมายความวา หนตามสญญาหนคาประกนเปนหนอปกรณซงตองอาศยหน ระหวางเจาหนกบลกหนอนเปนหนประธาน ดงนนหนประธานจงตองเปนหนทสมบรณมผลบงคบผกพนกนไดตามกฎหมาย สญญาคาประกนอนเปนหนอปกรณจงจะมผลบงคบตามไปดวย หากหนประธานไมมหรอไมสมบรณดวยเหตอนตามบทบญญตของกฎหมาย การคาประกนกจะเกดขนไมได มาตรา 681 วรรคแรก** คาประกนนนจะมไดแตเฉพาะเพอหนอนสมบรณ หนไมสมบรณ

1. หนไมสมบรณตามมาตรา 150 เพราะวตถประสงคผดกฎหมายหรอเปนการขดขวางตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

2. หนไมสมบรณตามมาตรา 152 เพราะผดแบบ

3. หนไมสมบรณตามมาตรา 154, 155, 156 เพราะแสดงเจตนาวปรต

4. หนไมสมบรณเพราะเหตอน

ข. หนในอนาคตหรอหนมเงอนไขกคาประกนได (ม.681 วรรคสอง) การคาประกนจะมไดแตเฉพาะเพอหนอนสมบรณ แตทงนมไดหมายความวาหนทจะคาประกนไดและเปนหน

สมบรณนน จะตองเปนหนทมอยแลวหรอเกดขนพรอมกบการคาประกนหนในอนาคตหรอหนมเงอนไขซงในขณะทาสญญาคาประกน แมหนจะยงไมเกด และจะเกดหรอไมกอาศยเหตการณในอนาคตอนไมแนนอนกตาม แตถาหากจะเกดในอนาคตหรอเมอเงอนไขสาเรจแลวจะเปนหนทสมบรณ กอาจมการคาประกนได การใหมการคาประกนหนในอนาคตหรอหนมเงอนไขไดกเพอเปนการรกษาประโยชนและปองกนความเสยหายทอาจเกดแกเจาหนในกจการทลกหนไดกอขนหรอจะไดกอขนในอนาคตนนเอง มาตรา 681 วรรคสอง** หนในอนาคตหรอหนมเงอนไข จะประกนไวเพอเหตการณซงหนนนอาจเปนผลไดจรง กประกนได ค. หนเกดจากสญญาทลกหนทาดวยความสาคญผดหรอลกหนเปนคนไรความสามารถ (ม.681 วรรคสาม) มาตรา 681 วรรคสาม** หนอนเกดแตสญญาซงไมผกพนลกหนเพราะทาดวยความสาคญผดหรอเพราะเปนผไรความสามารถนน กอาจจะมประกนอยางสมบรณได ถาหากวาผคาประกนรเหตสาคญผดหรอไรความสามารถนนในขณะทเขาทาสญญาผกพนตน


5

2. ความรบผดของผรบประกน

ผคาประกนมความรบผดทจะตองชาระหนในเมอลกหนไมชาระ โดยผคาประกนอาจจากดหรอไมจากดความรบผดไวกได

หากมไดมการตกลงกนไวเปนอยางอน โดยปกตลกหนมความรบผดตามมลหนประธานอยอยางไร ผคาประกนยอมไมตองรบผดเกนกวาความรบผดของลกหนนน

ในหนรายเดยวกน อาจมผคาประกนหลายคนกได และผคาประกนเหลานนตองรบผดตอเจาหนอยางลกหนรวมกน แมวาจะมไดเขาคาประกนหนรายนนในเวลาเดยวกนกตาม

หนรายหนงๆ อาจมผคาประกนของผคาประกนอกชนหนงกได เรยกวาผรบเรอน

เมอเจาหนบงคบชาระหนเอาจากผคาประกนไมเพยงพอทจะชาระหนของลกหนไดทงหมด ลกหนยงคงตองรบผดในสวนทเหลอนน

2.1 หลกทวไปเกยวกบความรบผดของผคาประกน

หลกทวไปเกยวกบความรบผดของผคาประกนตามสญญาคาประกนคอ

ก. ผคาประกนตองชาระหนแกเจาหน ในเมอลกหนไมชาระ

ผคาประกนมหนทจะตองชาระหนใหแกเจาหนในเมอลกหนไมชาระหนนน เมอหนถงกาหนดชาระแลวลกหนไมชาระหน ลกหนยอมตกเปนผผดนดซงมผลใหเจาหนมสทธเรยกรองใหผคาประกนชาระหนไดตงแตเวลาทลกหนผดนดนน

ข. ความรบผดของผคาประกนยอมไมเกนความรบผดของลกหน ความรบผดชอบของผคาประกนจะมมากนอยเพยงใดนนกตองเปนไปตามทตกลงกนไวในสญญาคาประกน ทงน

เพราะประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยเรานน มไดมบทบญญตจากดความรบผดของผคาประกนไวแนนอน โดยปกตหากมไดมการตกลงกนไวเปนอยางอนตามหลกของสญญาคาประกนซงผคาประกน เปนผตองเสยในมลหนอยแลว ผคาประกนจงไมตองรบผดเกนไปกวาความรบผดของลกหน อยางไรกตามผคาประกนอาจตกลงจากดความรบผดของตนเองไวมากนอยเพยงใดกได คออาจจากดขอบเขตความรบผดไวนอยกวาความรบผดของลกหนกได ทงนไมวาจะเปนเรองกาหนดเวลา หรอในเรองกาหนดขอบเขตของความเสยหายทเจาหนไดรบกได หรออาจตกลงยอมรบผดเกนกวาความรบผดของลกหนกได ไมตองหามตามมาตรา 150

ค. การตความเกยวกบความรบผดของผคาประกนตองตความโดยเครงครด

หากสญญาคาประกนนนมขอความไมแจงชดวา ผคาประกนจะตองรบผดเพยงใด เมอมกรณตองตความ กตองตความโดยเครงครดเพอมใหผคาประกนตองรบผดชอบเกดไปกวาทเขามเจตนาจะรบรองไว 2.2 ขอบเขตความรบผดของผคาประกน

ก. การคาประกนจากดหรอไมจากดความรบผด

การคาประกนอยางจากดความรบผด ทาใหผคาประกนตองรบผดแตเพยงในขอบเขตทตนจากดความรบผดไวเทานน โดยอาจจะเปนการจากดจานวนหนทรบผด จากดเวลาทรบผด หรอจากดเงอนไขในการรบผดอยางไรกได

แตการจากดความรบผดนจะตองตกลงแสดงไวอยางแจงชดในสญญาคาประกน เพราะหากไมระบไวชด อาจตองรบผดโดยไมจากดได การคาประกนโดยไมจากดความรบผดอาจเปนเรองทผคาประกนตกลงรบผดโดยไมจากดเอง หรออาจเปนกรณทสญญาคาประกนไมปรากฏชดวารบผดจากดอยางไรกได ซงลกหนจะตองใชใหแกเจาหนดวย เวนแตเจาหนจะฟองคดโดยมไดเรยกใหผคาประกนชาระหนกอน


6

การคาประกนไมจากดความผด (ม.683) ทาใหผคาประกนตองรบผดในหนทกอยางทลกหนจะตองใชคอนอกจากเงนตนของหนแลว ยงรวมถงดอกเบย และคาสนไหมทดแทนอนเกดจากการไมชาระหนซงลกหนคางชาระ ตลอดจนคาภาระตดพนอนเปนอปกรณแหงหนดวย

แตไมวาจะเปนการคาประกนจากดหรอไมจากดความรบผดกตามผลทสดผคาประกนกไมตองรบผดเกนความรบผดของลกหนทงสน เวนแตจะมการตกลงพเศษยอมรบผดเกนกวาทลกหนจะตองรบซงเปนเรองทผคาประกนยอมตกลงชดใชเกนไปเอง มาตรา 683 อนคาประกนอยางไมมจากดนนยอมคมถงดอกเบยและคาสนไหมทดแทนซงลกหนคางชาระ ตลอดจนคาภาระตดพนอนเปนอปกรณแหงหนรายนนดวย

คาฤชาธรรมเนยม ผคาประกนจะตองรบผดดวย ไมวาจะเปนการคาประกนจากดหรอไมจากดความรบผด มาตรา 684 ผคาประกนยอมรบผดเพอคาฤชาธรรมเนยมความซงลกหนจะตองใชใหแกเจาหน แตถาโจทกฟองคดโดยมไดเรยกใหผคาประกนชาระหนนนกอนไซร ทานวาผคาประกนหาตองรบผดเพอใชคาฤชาธรรมเนยมเชนนนไม ข. ผรบเรอน ผคาประกนหลายคน (ม.682)

ผรบเรอน คอ ผคาประกนของผคาประกนอกชนหนง มาตรา 682 วรรคแรก** ทานวาบคคลจะยอมเขาเปนผรบเรอน คอเปนประกนของผคาประกนอกชนหนง กเปนได

ผคาประกนหลายคน ถายอมเขาเปนผคาประกนในหนรายเดยวกน มความรบผดอยางลกหนรวมกน แมไมไดคาประกนรวมกน มาตรา 682 วรรคสอง** ถาบคคลหลายคนยอมตนเขาเปนผคาประกนในหนรายเดยวกนไซรทานวาผคาประกนเหลานนมความรบผดอยางลกหนรวมกน แมถงวามไดเขารบคาประกนรวมกน ค. ผลของการบงคบชาระหนเอาแกผประกนไดไมครบ (ม.685)

เมอบงคบตามสญญาคาฯแลวไปแลว ถาผคาฯชาระหนไมครบ ทานวาลกหนยงคงตองรบผดในสวนทเหลอนนอยเชนเดม……ทงนเปน ไปตาม ท ม.685 มาตรา 685** ถาเมอบงคบตามสญญาคาประกนนน ผคาประกนไมชาระหนทงหมดของลกหน รวมทงดอกเบย คาสนไหมทดแทน และอปกรณดวยไซร หนยงเหลออยเทาใด ทานวาลกหนยงคงรบผดตอเจาหนในสวนทเหลอนน

หลก : คาประกน หลกทวไป ม. ทสาคญๆ กคอ ม.680 + ม.681 + ม.682 + ม.683 + ม.685

สาคญ ม.682 กบ ม.685 สญญาคาประกน นนจะตองมหลกฐานเปนหนงสอ อยางใดอยางหนงทลงลายมอชอผคาประกนดวย จงจะฟองรอง

บงคบ คดได สญญาคาประกน เปนสญญาอปกรณ ดงนนสญญาประธานจะตองสมบรณ สญญาคาประกนจงจะสมบรณดวย ผคาประกนจะตองเปนบคคลภายนอก และการทบคคลภายนอกผกพนตนตอเจา หน อนจะเปนสญญาคาประกน

นน ทานวา บคคลภายนอกจะตองระบวา “ ผกพนตนเพอการชาระหน ”ลงในสญญาดวย ดงนนถาไมไดระบวา จะชาระหนเมอลกหนไมชาระหน ทานวา สญญาดงกลาว ยอมไมใชสญญาคาประกน

และถาไมจากดความรบผดเอาไว ทานวา ผคาประกนจะตองรบผดนอกจากหนหลกแลว + ยงตองรบผดในดอกเบย + คาสนไหมทดแทนทคางชาระ + และคาภาระตดพนอนเปนอปกรณแหงหนดวย ทงนเปนไปตามท ม.683ไดบญญตเอาไว นนเอง

เมอบงคบตามสญญาคาฯแลวไปแลว ถาผคาฯชาระหนไมครบ ทานวาลกหนยงคงตองรบผดในสวนทเหลอนนอยเชนเดม ทงนเปน ไปตาม ท ม.685 บญญตเอาไว


7

แบบประเมนผลหนวยท 1 1. สญญาคาประกนคอ สญญาทบคคลภายนอกตกลงกบเจาหนวาจะใชหนเมอลกหนไมใช 2. สญญาคาประกน ตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผคาประกนจงจะฟองรองใหบงคบคดกนได 3. หนทไมอาจมการคาประกนไดคอ หนทลกหนกระทาโดยสาคญผดในสาระสาคญของนตกรรม 4. หลกการทวไปเกยวกบความรบผดชอบของผคาประกนมดงน (ก) ผคาประกนตองชาระหนแกเจาหนเมอ

ลกหนไมชาระ (ข) ผคาประกนรบผดไมเกนความรบผดของลกหน (ค) การตความเกยวกบความรบผดของผคาประกนตองตความโดยเครงครด

5. การคาประกนอยางไมจากดความรบผดครอบคลมถงหน เงนตน ดอกเบย คาขนสง เบยปรบ คาฤชาธรรมเนยมความ ของลกหน

6. การคาประกนอยางจากดความรบผดไดแก คาประกนโดยจากดเวลาหรอจานวนหนไวนอยกวาหรอมากกวาความรบผดของลกหนหรอโดยมเงอนไขอยางไรกได

7. ผรบเรอนคอ ผคาประกนของผคาประกน 8. ผคาประกนหลายคนในหนรายเดยวกนตองรบผดตอเจาหน รบผดอยางลกหนรวม 9. การทเจาหนบงคบชาระหนเอาจากผคาประกนไมเพยงพอทจะชาระหนของลกหนไดทงหมด จะมผลทาง

กฎหมายคอ ลกหนยงคงตองรบผดในหนสวนทเหลอทงหมด 10. หนงสอสญญากยมเงน ซงลงลายมอชอผคาประกนในชองผคาประกนโดยไมมขอความแสดงการคาประกน ก

เพยงพอทจะใชเปนหลกฐานฟองรองใหผคาประกนรบผดแลว


8

2. ผลและความระงบสนไปแหงสญญาคาประกน เมอลกหนผดนดไมชาระหน เจาหนยอมมสทธทวงถามใหผคาประกนรบผดตามสญญาคาประกน ทนท แตผคา

ประกนอาจใชสทธยกขอตอสหรอเบยงบายใหเจาหนไปบงคบชาระหนเอาจากลกหนกอนได ผคาประกนซงไดชาระหนใหแกเจาหนไปแลวยอมมสทธไลเบยเอาจากลกหน และรบชวงสทธของเจาหนในมลหน

นนไดตลอดถงประกนแหงหน แตมบางกรณทผคาประกนอาจเสยสทธไลเบยลกหนหรอไมอาจเขารบชวงสทธของเจาหนไดเชนกน

สญญาคาประกนยอมระงบไปเชนเดยวกบการระงบของสญญาธรรมดาทวๆไป หรอเมอหนของลกหนระงบลงไมวาดวยเหตใดๆ ในบางกรณผคาประกนอาจหลดพนความรบผดเพราะเหตสาคญอนเกดจากการกระทาของเจาหนได 1. ผลของสญญาคาประกนกอนชาระหน

ความรบผดของผคาประกนตามสญญาคาประกนเกดขนทนททลกหนผดนดไมชาระหน ถาลกหนมไดผดนด ผคาประกนกยงไมมความรบผดทจะตองชาระหนแกเจาหน แมตวลกหนเองอาจตองชาระหน

กอนถงเวลากาหนดเพราะไมอาจถอเอาประโยชนแหงเงอนเวลาได เมอถกเจาหนทวงถามใหชาระหน ผคาประกนอาจใชสทธเบยงเบนใหเจาหนไปบงคบชาระหนเอาจากลกหนกอน

ได เวนแตในกรณทมขอตกลงใหผคาประกนตองรบผดรวมกนกบลกหน

เมอลกหนรบสภาพหนหรอเมอเจาหนฟองคดหรอทาการอยางอนอนมผลอยางเดยวกน เปนเหตใหอายความฟองคดสะดดหยดลงเปนโทษแกลกหน การนนยอมตกเปนโทษแกผคาประกนดวย

1.1 กาหนดเวลาชาระหนตามสญญาคาประกน

ผคาประกนจะรบผดตามสญญากตอเมอลกหนผดนดชาระหน ตาม ม.686

มาตรา 686** ลกหนผดนดลงเมอใด ทานวาเจาหนชอบทจะเรยกใหผคาประกนชาระหนไดแตนน

มาตรา 205 ตราบใดการชาระหนนนยงมไดกระทาลงเพราะพฤตการณอนใดอนหนง ซงลกหนไมตองรบผดชอบ ตราบนนลกหน ยงหาไดชอวาผดนดไม

ดากเงนจากแดง โดยสญญาจะใชใหภายในกาหนด 1 ป มขาวเปนผคาประกน ครนเมอใกลจะครบกาหนด มกฎหมายใหมออกมายกเลกระบบเงนตราทใชอยในขณะนน โดยใหใชธนบตรชนดใหม ซงทางการยงพมพออกมาใหใชกนไดไมทวถง ดาจงไมสามารถนาเงนไปใชหนใหแดงไดครบถวนตามเวลาทกาหนด แดงจงมาฟองเรยกรองเอาจากขาวในฐานะผคาประกน ใหวนจฉยวาแดงจะเรยกรองเอาเชนนนไดหรอไม

ตามหลกมาตรา 686 ผคาประกนจะตองรบผดตามสญญาคาประกนเมอลกหนผดนด กรณตามปญหามพฤตการณทดายงไมสามารถชาระหนไดครบถวน โดยดาไมตองรบผด เปนเหตยกเวนตามมาตรา 205 ดายงไมไดชอวาผดนด แดงจงจะมาเรยกรองเอาแกขาวผคาประกนไมได

1.2 กรณทลกหนไมอาจถอประโยชนแหงเงอนเวลา

ประโยชนแหงเงอนเวลานนปกตกาหนดไวเพอประโยชนของลกหน เพอใหลกหนมเวลาสาหรบเตรยมการชาระหนแกเจาหนได

การทหนมกาหนดเวลาชาระจงจงไดประโยชนไปถงผคาประกนดวยในฐานะเปนลกหนชนทสอง ซงความรบผดโดยตรงในการชาระหนเปนของลกหน ไมใชของผคาประกน ผคาประกนจะมความผดกตอเมอลกหนผดนดไมชาระหนเทานน หากไมใชกรณทลกหนผดนดแลว เจาหนไมอาจใชสทธเรยกรองใหผคาประกนรบผดกอนหนถงกาหนดได


9

แมตวลกหนเองอาจถกฟองบงคบใหตองชาระหนกอนถงกาหนดเพราะเหตทตนไมอาจถอเอาประโยชนแหงเงอนเวลาตามกรณใน มาตรา 193 กตาม มาตรา 687** ผคาประกนไมจาตองชาหนกอนถงเวลากาหนดทจะชาระแมถงวาลกหนจะไมอาจถอเอาซงประโยชนแหงเงอนเวลาเรมตนหรอเวลาสดสนไดตอไปแลว มาตรา 193 ในกรณดงตอไปนฝายลกหนจะถอเอาประโยชนแหงเงอนเวลาเรมตนหรอเงอนเวลาสนสดมได (1) ลกหนถกศาลสงพทกษทรพยเดดขาดตามกฎหมายวาดวย ลมละลาย

(2) ลกหนไมใหประกนในเมอจาตองให (3) ลกหนไดทาลาย หรอทาใหลดนอยถอยลงซงประกนอนไดใหไว (4) ลกหนนาทรพยสนของบคคลอนมาใหเปนประกนโดยเจาของ ทรพยสนนนมไดยนยอมดวย

1.3 สทธเบยงบายของผคาประกน

ผคาประกนมสทธทจะเกยง 3 ประการดงน

ก. ผคาประกนมสทธขอใหเจาหนเรยกใหลกหนชาระหนกอน เวนแตลกหนจะถกศาลพพากษาใหเปนคนลมละลายหรอไมปรากฏวาลกหนไปอยแหงใดในราชอาณาจกร (มาตรา 688)

ข. ผคาประกนมสทธพสจนขอใหเจาหนบงคบคดเอากบทรพยสนของลกหนกอน หากผคาประกนพสจนไดวาลกหนมทางทจะชาระหนไดและการทจะบงคบเอาจากลกหนนนไมเปนการยาก (มาตรา 689) ค. ผคาประกนมสทธพสจนขอใหเจาหนเอาชาระหนจากทรพยสนของลกหนซงเจาหนยดถอไวเปนประกนกอน

(ม.690)

กรณทผคาประกนไมมสทธเบยงบาย หากผคาประกนมไดเขาคาประกนอยางธรรมดา แตไดยนยอมตกลงรบผดรวมกบลกหน ผคาประกนยอมไมอาจใชสทธตางๆ ดงกลาวขางตนมาเกยงงอนเจาหนได (ม.691)

ขอทควรระวงกคอ การทผกพนตนอยางลกหนรวมดงกลาวนน จะมผลเปนเพยงแตทาใหผคาประกนสละสทธเกยงทตนมอยเทานน หนาทความรบผดของผคาประกน และของลกหน กยงคงมอยตามเดม (ไมหมดไปดวย) มาตรา 688** เมอเจาหนทวงใหผคาประกนชาระหน ผคาประกนจะขอใหเรยกลกหนชาระกอนกได เวนแตลกหนจะถกศาลพพากษาใหเปนคนลมละลายเสยแลว หรอไมปรากฏวาลกหนไปอยแหงใดในพระราชอาณาเขต

มาตรา 689** ถงแมจะไดเรยกใหลกหนชาระหนดงกลาวมาในมาตรากอนนนแลวกตาม ถาผคาประกนพสจนไดวาลกหนนนมทางทจะชาระหนได และการทจะบงคบใหลกหนชาระหนนนจะไมเปนการยากไซร ทานวาเจาหนจะตองบงคบการชาระหนรายนนเอาจากทรพยสนของลกหนกอน มาตรา 690** ถาเจาหนมทรพยของลกหนยดถอไวเปนประกนไซร เมอผคาประกนรองขอ ทานวาเจาหนจะตองใหชาระหนเอาจากทรพยซงเปนประกนนนกอน มาตรา 691** ถาผคาประกนตองรบผดรวมกนกบลกหน ทานวาผคาประกนยอมไมมสทธดงกลาวไวในมาตรา 688,689 และ 690 1.4 อายความสะดดหยดลงเปนโทษแกผคาประกน

สญญาคาประกนเปนสญญาอปกรณ ซงตองขนอยกบสญญาประธาน เมอมพฤตการณทเปนคณแกลกหนในสญญาประธาน ผคาประกนในสญญาอปกรณยอมไดรบประโยชนดวย

ในกรณทหนของลกหนระงบสนไปไมวาดวยเหตใดๆ ผคาประกนยอมหลดพนความผดไปดวย เชน ถาเจาหนละเลยไมฟองรองใหลกหนชาระหนตามมลหนภายในกาหนดอายความ ลกหนยอมไดรบประโยชนจากการทสทธเรยกรองของเจาหนขาดอายความ คอไมตองชาระหนใหเจาหนอกตอไป

หากเจาหนนาคดมาฟองรอง ลกหนกยกเรองขาดอายความขนตอสได และผคาประกนกยอมไดรบประโยชนในการหลดพนความผดและตอสเจาหนไดไดเชนเดยวกบลกหน


10

แตในทางกลบกน เมอมเหตทาใหอายความสะดดหยดลงเปนโทษแกลกหน ตามเหตผลและความยตธรรม เมอลกหนในหนประธานยงตองถกผกพนไดรบโทษจากการทอายความสะดดหยดลง ผคาประกนกควรตองไดรบโทษเชนเดยวกนนนดวย เวนแตจะจากดความรบผดในการเขาคาประกนไวไมใหการทอายความสะดดหยดลง อนเปนโทษแกลกหนนนเปนโทษแกตนดวย มาตรา 692** อายความสะดดหยดลงเปนโทษแกลกหนนน ยอมเปนโทษแกผคาประกนดวย

2. ผลของสญญาคาประกนภายหลงชาระหน เมอเจาหนเรยกรองใหผคาประกนชาระหน ผคาประกนมสทธยกขอตอสเจาหนได ทงทเปนขอตอสของตนเองและ

ทเปนขอตอสของลกหน

โดยปกตผคาประกนซงไดชาระหนใหแกเจาหนไปแลว ยอมมสทธไลเบยเอาจากลกหนและเขารบชวงสทธของเจาหนในมลหนนนไดตลอดถงประกนแหงหนในนามของตนเอง

ในบางกรณผคาประกนซงไดชาระหนใหแกเจาหนแลวอาจเสยสทธไลเบยเอาจากลกหนได เพราะผคาประกนละเลยไมยกขอตอสของลกหนขนตอสเจาหน หรอเพราะชาระหนไปโดยไมบอกกลาวลกหน ลกหนไมรจงไปชาระหนซาอก หรอเพราะมขอตกลงพเศษรบผดเกนกวาความรบผดของลกหน

หากเจาหนเปนตนเหตใหผคาประกนไมอาจเขารบชวงสทธของเจาหนในสทธจานอง จานาหรอบรมสทธซงลกหนใหไวแกเจาหนกอนหรอในขณะทาสญญาคาประกนได ผคาประกนยอมหลดพนความรบผดตอเจาหนเทาทตนตองเสยหายไป

2.1 สทธของผคาประกนทจะยกขอตอสเจาหน (ม.694) กฎหมายบญญตใหผคาประกนยกขอตอสของลกหนขนตอสผคาประกนได (ม.694) เนองจากตามหลกของสญญา

คาประกน ผคาประกนไมใชลกหนชนตน แตเปนบคคลภายนอกทเขามาคาประกนลกหนอกทหนง เปนความรบผดในฐานะลกหนชนท 2 เมอมพฤตการณใดทเปนคณและโทษแกลกหน ยอมตกเปนคณและโทษแกลกหน ยอมตกเปนคณและโทษแกผคาประกนดวย

ดงนน ในระหวางเจาหนและลกหนในมลหน ลกหนมขอตอสเจาหนอยอยางไรทจะยกขนตอสได ผคาประกนกชอบทจะยกขอตอสนนขนตอสเจาหนไดดวยหากลกหนเองไมยกขนตอสหรอไมอาจยกขอตอสได เชน ลกหนตาย เปนตน เพราะแมเปนกรณทผคาประกนมไดยกขอตอสของลกหนขนตอสเจาหน แตลกหนเองเปนผยกขนตอสกยอมเปนประโยชนแกผคาประกนดวยอยแลว มาตรา 694** นอกจากขอตอสซงผคาประกนมตอเจาหนนน ทานวาผคาประกนยงอาจยกขอตอสทงหลายซงลกหนมตอเจาหนขนตอสไดดวย

2.2 สทธไลเบยและรบชวงสทธ

ก. ผคาประกนมสทธไลเบยเอาจากลกหน ในตนเงนกบดอกเบย ตลอดจนความเสยหายอยางใดทเกดขนเนองจากการคาประกนนน และไดรบชวงสทธจากเจาหน บรรดามเหนอลกหนดวย มาตรา 693 วรรคแรก** ผคาประกนซงไดชาระหนแลว ยอมมสทธทจะไลเบยเอาจากลกหน เพอตนเงนกบดอกเบยและเพอการทตองสญหายหรอเสยหายไปอยางใด ๆ เพราะการคาประกนนน

ข. ผคาประกนมสทธรบชวงสทธของเจาหน ในกรณทมผคาประกนหลายคนในหนรายเดยวกน ผคาประกนคนหนงซงไดชาระหนใหแกเจาหนไปแลวยงมสทธ

ไลเบยเอาจากผคาประกนคนอนๆ ไดอกตามบทบญญตในมาตรา 682 วรรคสอง ประกอบมาตรา 229 (3) และมาตรา 296


11

มาตรา 693 วรรคสอง** อนงผคาประกนยอมเขารบชวงสทธของเจาหนบรรดามเหนอลกหนดวย

มาตรา 229 การรบชวงสทธยอมมขนดวยอานาจกฎหมาย และ ยอมสาเรจเปนประโยชนแกบคคลดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) บคคลซงเปนเจาหนอยเอง และมาใชหนใหแกเจาหนอก คนหนงผมสทธจะไดรบใชหนกอนตน เพราะเขามบรมสทธ หรอม สทธจานา จานอง (2) บคคลผไดไปซงอสงหารมทรพยใด และเอาเงนราคาคาชอใชใหแกผรบจานองทรพยนนเสรจไป

(3) บคคลผมความผกพนรวมกบผอน หรอเพอผอนในอนจะตอง ใชหน มสวนไดเสยดวยในการใชหนนน และเขาใชหนนน

มาตรา 296 ในระหวางลกหนรวมกนทงหลายนน ทานวาตางคน ตางตองรบผดเปนสวนเทา ๆ กน เวนแตจะไดกาหนดไวเปนอยางอน ถาสวนทลกหนรวมกนคนใดคนหนงจะพงชาระนน เปนอนจะเรยก เอาจากคนนนไมไดไซร ยงขาดจานวนอยเทาไร ลกหนคนอน ๆ ซงจาตองออกสวนดวยนนกตองรบใช แตถาลกหนรวมกนคนใด เจาหนไดปลดใหหลดพนจากหนอนรวมกนนนแลว สวนทลกหน คนนนจะพงตองชาระหนกตกเปนพบแกเจาหนไป

การรบชวงสทธ มหลกเกณฑในมาตรา 226 วรรคแรก มาตรา 226 วรรคแรก บคคลผรบชวงสทธของเจาหน ชอบทจะใชสทธทงหลายบรรดาทเจาหนมอยโดยมลหน รวมทงประกนแหงหนนนไดในนามของตนเอง ค. ผคาประกนมสทธไลเบยเอาจากผคาประกนอนๆ ในหนรายเดยวกน มาตรา 682 วรรคสอง ถาบคคลหลายคนยอมตนเขาเปนผคาประกนในหนรายเดยวกนไซรทานวาผคาประกนเหลานนมความรบผดอยางลกหนรวมกน แมถงวามไดเขารบคาประกนรวมกน 2.3 การเสยสทธไลเบยของผคาประกน

ก. ผคาประกนเสยสทธไลเบยเพราะละเลยไมยกขอตอสของลกหนขนตอสเจาหน ผคาประกนยอมไมมสทธไลเบยเอาจากลกหนเทาทไมยกขนเปนขอตอส เวนแตจะพสจนไดวาตนไมรวามขอตอส

เชนนน และการทไมรนน ไมใชเพราะความผดของตน

ถาหากวาผคาประกนนนละเลยไมยกขอตอสของลกหนขนมาตอสกบ เจาหน ทานวาผคาฯยอมสนสทธไลเบย แตจะสนสทธเพยงเทาทไมไดยก ขนมาตอสเทานน แตอยางไรกตามถาผคาฯสามารถพสจนวาตนมได รถงขอตอสนนและไมไดเปนความผดของตน ทานวาผคาฯกยงหาได สนสทธไลเบยลงไปไม ทงนเปนไปตามท ม.695 มาตรา 695** ผคาประกนซงละเลยไมยกขอตอสของลกหนขนตอสเจาหนนน ทานวายอมสนสทธทจะไลเบยเอาแกลกหนเพยงเทาทไมยกขนเปนขอตอส เวนแตจะพสจนไดวาตนมไดรวามขอตอสเชนนน และทไมรนนมไดเปนเพราะความผดของตนดวย

ข. ผคาประกนเสยสทธไลเบยเพราะชาระหนไปโดยไมบอกลกหน ลกหนไมรจงชาระหนซา

ถาผคาประกนไดชาระหนไป โดยทมไดบอกลกหน แลวลกหนไดมาชาระหนนนซาอก ดงน ม.696 ไดกาหนดเอาไววา ผคาฯยอมหมดสทธทจะไปไลเบยเอากบลกหน

มาตรา 696 ผคาประกนไมมสทธจะไลเบยเอาแกลกหนได ถาวาตนไดชาระหนแทนไปโดยมไดบอกลกหน และลกหนยงมรความมาชาระหนซาอก

ในกรณเชนวาน ผคาประกนกไดแตเพยงจะฟองเจาหนเพอคนลาภมควรไดเทานน

ค. ผคาประกนเสยสทธไลเบยเพราะมขอตกลงพเศษรบผดเกนกวาความรบผดของลกหน ผคาประกนมสทธกระทาได การชาระหนของผคาประกนยอมไมใชชาระหนของลกหนแลว แตเปนการชาระหน

ของตนเองตามขอตกลงพเศษนน 2.4 เจาหนทาใหผคาประกนไมอาจเขารบชวงสทธผคาประกนหลดพน

ผคาประกน จะหลดพนเพยงเทาทตนตองเสยหายจากการทเจาหนกระทาไปเพราะการนน เทานน สทธตาม ม.697 น จะตองเปนสทธทใหอานาจแกเจาหนมเหนอทรพยของลกหน ซงสทธดงกลาว กคอ สทธยด

หนวง จานอง จานา และบรมสทธ นนเอง และสทธดงกลาว จะตองไดใหเอาไวกอน หรอ ในขณะทาสญญา เทานน ( ม. 697น ยงคงนาไปใชกบกรณจานอง ตาม ม.727)


12

มาตรา 697 บญญตใหผคาประกนทไมอาจเขารบชวงสทธจากเจาหนได เพราะการกระทาของเจาหน หลดพนจากความรบผดตอเจาหนไปเทาทตนตองเสยหาย เนองจากความผดของผคาประกนเปนความผดอยางลกหนชนทสอง เมอไดชาระหนใหแกเจาหนไปแลว กฎหมายยงใหสทธทจะรบชวงสทธของเจาหนไลเบยเอาจากลกหนไดตามมาตรา 693

ดงนน ถามเหตใหผคาประกนเขารบชวงสทธไมไดเพราะเจาหนเปนตนเหตยอมทาใหผคาประกนเสยหาย โดยเหตผลของหลกกฎหมายและความเปนธรรม ผคาประกนจงควรหลดพนความรบผดตอเจาหนไปเทาทตนตองเสยหายไปนน กฎหมายจงบญญตทางออกใหแกผคาประกนไวดงกลาว มาตรา 697 ถาเพราะการกระทาอยางใดอยางหนงของเจาหนเองเปนเหตใหผคาประกนไมอาจเขารบชวงไดทงหมดหรอแตบางสวนในสทธกดจานองกด จานากด และบรมสทธอนไดใหไวแกเจาหนแตกอนหรอในขณะทาสญญาคาประกนเพอชาระหนนน ทานวาผคาประกนยอมหลดพนจากความรบผดเพยงเทาทตนตองเสยหายเพราะการนน

3. ความระงบสนไปแหงสญญาคาประกน หนตามสญญาผคาประกนเปนเพยงหนอปกรณ ตองอาศยหนของลกหนซงเปนหนประธานเปนหลก ดงนน เมอม

กรณททาใหหนประธานระงบสนไป ไมวาดวยเหตใดๆ ยอมมผลทาใหความผกพนตามสญญาคาประกนระงบสนไปดวย

การคาประกน เพอกจการตอเนองกนไปหลายคราวไมจากดเวลานน ผคาประกนอาจบอกเลกสาหรบคราวอนาคตได ซงมผลใหผคาประกนไมตองรบผดในกจการทลกหนกระทาลงภายหลงการบอกเลกนน

ในหนทมกาหนดเวลาชาระแนนอน ถาเจาหนผอนเวลาชาระใหแกลกหนโดยมไดรบความตกลงยนยอมจากผคาประกน ผคาประกนยอมหลดพนจากความรบผด

ผคาประกนยอมหลดพนจากความรบผด หากไดขอชาระหนแกเจาหนแลวตงแตเมอหนถงกาหนดชาระ และเจาหนไมยอมรบชาระหนโดยไมมเหตอนสมควร

สญญาคาประกนอาจระงบลงดวยเหตประการอนอกนอกจากเหตทเกยวกบหนของลกหนเปนสาคญ เชน เมอหนระหวางเจาหนกบผคาประกนระงบสนไป หรอเมอผคาประกนไมอาจรบชวงสทธจากเจาหนไดทงหมด เปนตน

3.1 หนประธานระงบสนไป

สญญาคาประกนเปนแตเพยงสญญาอปกรณ ซงตองอาศยสญญาประธาน เมอหนระหวางเจาหน และลกหนอนเปนหนประธานระงบหนตามสญญาคาประกนกตองระงบตามไปดวย

เหตททาใหหนประธานระงบมหลายสาเหตดวยกน ทงเหตทกฎหมายบญญตไว ป.พ.พ. บรรพ 2 คอ การชาระหน ปลดหน หกกลบลบหน แปลงหนใหม และหนเกลอนกลนกน

และยงมสาเหตในประการอนทเกยวกบหนประธานนนเอง ททาใหลกหนไมตองรบผดในหนอกตอไป ซงทาใหผคาประกนหลดพนไปดวย เชนหนทขาดอายความ เหตตามกฎหมายลมละลายในเรองการยกเลกการประนอมหนทมผคาประกน และหนทลกหนไมตองรบผดในสาเหตตางๆ มาตรา 698** อนผคาประกนยอมหลดพนจากความรบผดในขณะเมอหนของลกหนระงบสนไปไมวาเพราะเหตใด ๆ

ความระงบแหงหน 5 ประการ

1. การชาระหน 2. ปลดหน 3. หกกลบลบหน 4. แปลงหนใหม


13

5. หนเกลอนกลนกน

3.2 ผคาประกนบอกเลกการคาประกน

ผคาประกนอาจบอกเลกสญญาคาประกนได สาหรบการคาประกนกจการทตอเนองไปหลายครงหลายคราวโดยไมมเวลาจากด โดยบอกเลกการคาประกนสาหรบกจการหรอหนในอนาคตทยงไมเกด

สวนหนทเกดขนแลวกอนการบอกเลกกยงตองรบผดอย กรณดงกลาวนไมใชเรองการคาประกนหนโดยผคาประกนจากดขอบเขตของความรบผดในเรองสญญาคาประกน และไมใชกรณการคาประกนหนทมกาหนดระยะเวลาชาระดวย ซงตามกรณทกลาวมา ไมใชกรณทจะปรบเขาตามหลกกฎหมายมาตรา 699 มาตรา 699 การคาประกนเพอกจการเนองกนไปหลายคราวไมมจากดเวลาเปนคณแกเจาหนนน ทานวาผคาประกนอาจเลกเสยเพอคราวอนเปนอนาคตได โดยบอกกลาวความประสงคนนแกเจาหน ในกรณเชนน ทานวาผคาประกนไมตองรบผดในกจการทลกหนกระทาลงภายหลงคาบอกกลาวนนไดไปถงเจาหน 3.3 เจาหนผอนเวลาชาระหนใหแกลกหน

เจาหนผอนเวลาชาระหนใหแกลกหน ในหนทมกาหนดเวลาชาระโดยผคาประกนมไดตกลงยนยอมดวย ทาใหผคาประกนหลดพนความรบผด

ผคาประกนมความรบผดทจะตองชาระหนเมอลกหนไมชาระ การทเขาเขาคาประกนหนใหใคร เขายอมทราบดวาจะตองผกพนใหมความรบผดเมอใด และจะพนความผกพนไปเมอใด การทยอมเขาคาประกนกเพอทวาหากตองชาระหนใหเจาหนแทนลกหนไปแลว ตนจะไดใชสทธไลเบยไดในเวลาทคาดหมายไดวาลกหนยงคงมหลกฐานดมทรพยสนเพยงพอทจะชาระหนได หากเจาหนผอนเวลาชาระหนใหแกลกหน ผคาประกนอาจตองเสยหายเพราะตองมความรบผดยดเยอเนนนานออกไปอก ซงถาลกหนยากจนลงในเวลาตอมานนจะไมมทรพยสนเพยงพอทจะชาระหน ผคาประกนทตองใชหนใหแกเจาหนแทนไป อาจไลเบยเอาอะไรจากลกหนอกไมได เพราะเหตทเจาหนผอนเวลาใหเนนนานออกไปนน กฎหมายจงตองบญญตทางออกใหผคาประกนหลดพนความรบผดหากเจาหนผอนเวลาใหลกหน โดยผคาประกนมไดตกลงยนยอมดวยในหนทมกาหนดชาระเวลาแนนอน

การผอนเวลา ตองเปนกรณทเจาหนตกลงยนยอมผกมดตวเองวาในระหวางเวลาทยดออกไปนน เจาหนจะใชสทธเรยกรองหรอฟองรองเอาจากลกหนไมได มาตรา 700** ถาคาประกนหนอนจะตองชาระ ณ เวลามกาหนดแนนอนและเจาหนยอมผอนเวลาใหแกลกหนไซร ทานวาผคาประกนยอมหลดพนจากความรบผด

แตถาผคาประกนไดตกลงดวยในการผอนเวลา ทานวาผคาประกนหาหลดพนจากความรบผดไม 3.4 เจาหนไมยอมรบชาระหนจากผคาประกน

ผคาประกนซงขอชาระหนเมอหนถงกาหนดแลว และเจาหนไมยอมรบชาระโดยไมมเหตผลสมควร หลดพนจากความรบผดตามสญญาคาประกนไป (ม.701)

ผคาประกนเปนแตเพยงบคคลภายนอกทเขามาคาจนหนของลกหน ไมมความรบผดโดยตรงทจะตองชาระหนแกเจาหนเหมอนอยางลกหนชนตน เมอหนถงกาหนดชาระผคาประกนอาจพจารณาเหนวา หากหนถงกาหนดชาระแลวลกหนไมชาระ ผคาประกนกตองรบผดชาระหนใหเจาหนอยแลว ซงหากปลอยระยะเวลาใหเนนนานออกไป ในทสดภาระในหนสนซงอาจเปนดอกเบยหรอคาใชจายอยางอนอาจตองตกหนกแกผคาประกนในทสด ดงนนถาตนชาระหนแทนลกหนไปเสยแตตน กจะไดหลดพนความรบผดชอบไปโดยตนไปไลเบยเอาจากลกหนไดภายหลง

กฎหมายจงบญญตใหสทธผคาประกนขอชาระหนแกเจาหนไดตงแตเวลาทหนถงกาหนดทเดยว แลวเจาหนจะไมยอมรบชาระหนโดยไมมเหตอนควรไมได ในกรณเชนน ผคาประกนจงหลดพนจากความรบผดไปเลยทเดยว เปนทางออกทกฎหมายบญญตเพอคมครองใหความเปนธรรมแกผคาประกนซงอยในฐานะเนอไมไดกน หนงไมไดรองนง ซงจะไมตองผกพนอกตอไปเหมอนอยางลกหนชนตน


14

มาตรา 701** ผคาประกนจะขอชาระหนแกเจาหนตงแตเมอถงกาหนดชาระกได ถาเจาหนไมยอมรบชาระหน ผคาประกนกเปนอนหลดพนจากความรบผด

3.5 เหตอนๆ ททาใหสญญาคาประกนระงบสนไป ก. เมอหนระหวางเจาหนกบผคาประกนระงบ ข. เมอผคาประกนไมอาจรบชวงสทธจากเจาหน ค. เมอสญญาคาประกนขาดอายความ ง. เมอผคาประกนตาย

หลก : ผลกอนทผคาประกนจะชาระหนใหแกเจาหน ม.ทสาคญ กคอ ม.686 + ม.687 + ม.688 + ม.689 + ม.690 + ม.691

ในสวนนผคาประกนจะมสทธทจะเกยงใหไปเรยกใหลกหน ชาระหนดงกลาวกอนทจะใหตนชาระหนตามสญญาคาประกน

หลกสาคญ

ผคาประกนจะรบผดตามสญญากตอเมอลกหนผดนดชาระหน ตาม ม.686 ผคาประกนมสทธทจะเกยงดงน • เกยงใหไปเรยกลกหนชาระหนดงกลาวกอน ตาม ม.688

• เกยงใหไปบงคบชาระหนจากทรพยสนของลกหนกอน ตาม ม.689

• เกยงใหไปบงคบชาระหนจากทรพย ทเปนหลกประกนกอน ตาม ม.690 และถาผคาประกนไดระบเอาไวในสญญาคาประกนวา ตนยอมรบผดอยางลกหนรวม ทานวาผคาประกนยอมจะ

หมดสทธทจะ เกยง ตาม ม.688 + ม.689 + ม.690 อกตอไป โดยผลของ ม.691 แตขอทควรระวงกคอ การทผกพนตนอยางลกหนรวมดงกลาวนน จะมผลเปนเพยงแตทาใหผ คาประกนสละสทธเกยงทตนมอยเทานน หนาทความรบผดของผคา ประกน และของลกหน กยงคงมอยตามเดม (ไมหมดไปดวย)

หลก : ผลภายหลงจากทผคาประกนไดชาระหนใหแกเจาหนแลว

ม.ทสาคญ คอ ม.693 + ม.694 + ม.695 + ม.696 + ม.697


เนองจากเปนกรณทผคาประกนไดชาระหนใหแกเจาหนไปแลว ดงนน ผคาประกนจงเกดสทธขนมาอย 3 สทธ นนกคอ

• สทธในการไลเบย • สทธในการรบชวงสทธ ทงนตามท ม.693 ไดบญญตเอาไว นนเอง • นอกจากนแลว ผคาประกนยงมสทธในการทจะยกขอตอสทงของคนเอง และทงของลกหนทมตอเจาหน ขนมาตอสกบเจาหนไดดวย ทง นเปนไปตามท ม. 694 ไดบญญตเอาไว

ทงนและทงนนเมอผคาประกนเกดสทธไลเบยขนมาได แตสทธนนกสามารถหมดสนไปกไดเชนกน ถาหากเปนไปตามกรณดงตอไป น

• ถาหากวาผคาประกนนนละเลยไมยกขอตอสของลกหนขนมาตอสกบ เจาหน ทานวาผคาฯยอมสนสทธไลเบย

แตจะสนสทธเพยงเทาทไมไดยก ขนมาตอสเทานน แตอยางไรกตามถาผคาฯสามารถพสจนวาตนมได รถงขอ


15

ตอสนนและไมไดเปนความผดของตน ทานวาผคาฯกยงหาได สนสทธไลเบยลงไปไม ทงนเปนไปตามท ม.695

บญญตเอาไว • และถาผคาฯไดชาระหนไป โดยทมไดบอกลกหน แลวลกหนไดมาชาระหนนนซาอก ดงน ม.696 ไดกาหนดเอาไววา ผคาฯยอมหมดสทธทจะไปไลเบยเอากบลกหน

และในกรณทเจาหนทาใหผคาฯไมสามารถรบชวงสทธได ม.697 (เปน ม.ทสาคญ) ไดกาหนดเอาไววาวา ผคาฯยอมหลดพนจากความรบผดนน แตตองระวงเอาไวดวยวา

• ผคาฯจะหลดพนเพยงเทาทตนตองเสยหายจากการทเจาหนกระทาไปเพราะ การนน เทานน และ • สทธตาม ม.697 น จะตองเปนสทธทใหอานาจแกเจาหนมเหนอทรพยของลกหน ซงสทธดงกลาว กคอ สทธยดหนวง จานอง จานา และบรมสทธ นนเอง และสทธดงกลาว จะตองไดใหเอาไวกอน หรอ ในขณะทาสญญา เทานน (ม. 697น ยงคงนาไปใชกบกรณจานอง ตาม ม.727)

หลก : ความระงบไปของการคาประกน

ม. ทสาคญ คอ ม.698 + ม.699 + ม.700 + ม.701

หลกสาคญ ความระงบสนไปของสญญาคาฯนนนอกจาก 4 มาตราดงกลาวขางตนแลว เราจะตองกลบไปดทหลกทวไปใน

บรรพ 1ดวย เชน ถาผคาฯตาย กด คสญญาตกลงเลกสญญา กด สญญาคาฯถกบอกลางเพราะเหตโมฆยะกรรม กด ทานวา สญญาคาฯยอมระงบลงไปเชนกน

เหตททาใหสญญาคาฯระงบไปตามกฎหมายคาฯ จะมอย 4 เหตดวยกน คอ • ระงบเพราะเหตทหนของลกหนระงบ ตาม ม.698 เหตททาใหหนระงบ คอ ชาระหนครบถวนแลว ปลดหน หกกลบลบหน แปลงหนใหม หน เกลอนกลนกน ประนประนอมยอมความกน เจาหนไมยนขอเฉลยทรพย ลกหนลมละลาย เจาหนคนสญญาคาฯ เจาหนหมดสทธทจะบงคบคดอก ตอไป

• ระงบเพราะเหตทผคาฯบอกเลกการคาฯ ตาม ม.699 • ระงบเพราะเหตทเจาหนผอนเวลาใหแกลกหน ตาม ม.700 • ระงบเพราะเหตทเจาหนไมยอมรบชาระหนจากผคาฯ ตาม ม.701

ผลของการระงบไป ยอมทาใหผคาฯหลดพนจากความรบผด ดงนนถาหากวาไมเขาเหตและหลกเกณฑดงกลาวขางตนแลว ผคาฯยอมจะยงไมหลดพนจากความรบผด นนเอง

แบบประเมนผลหนวยท 2 1. ความรบผดของผคาประกนตามสญญาคาประกนเกดขนเมอ ลกหนผดนดไมชาระหน 2. เมอถกเจาหนทวงถามใหชาระหน ผคาประกนมสทธคอ (1) มสทธขอใหเจาหนไปเรยกใหลกหนชาระหน

กอน (2) มสทธยกขอตอสของลกหนขนตอสเจาหน (3) มสทธขอใหเจาหนไปบงคบชาระหนเอาจากทรพยสนของลกหนทเจาหนยดถอไวเปนประกนกอน (4) มสทธยกขอตอสของตนเองขนตอสเจาหนได

3. เมอลกหนรบสภาพหน ทาใหอายความของหนประธานสะดดหยดลงเปนโทษแกผคาประกน 4. โดยหลกแลวผคาประกนเมอไดชาระหนใหแกเจาหนไปแลว มสทธ (1) มสทธไลเบยเอาจากลกหน (2) ม

สทธรบชวงสทธจากเจาหน (3) มสทธไลเบยเอาจากผคาประกนรายอนทเขาคาประกนหนรายเดยวกนแลวไลเบยจากลกหนไมได หรอไดไมครบ


16

5. ผคาประกนอาจเสยสทธไลเบยในกรณ เมอผคาประกนชาระหนใหแกเจาหนไปโดยไมบอกกลาวลกหน ลกหนไมรจงไปชาระซาอก

6. ผคาประกนอาจหลดพนความรบผดตามสญญาคาประกนไปโดยสนเชงในกรณ เมอผคาประกนของชาระหนใหแกเจาหนเมอหนถงกาหนดชาระ แตเจาหนไมยอมรบชาระโดยไมมเหตอนสมควร

7. กรณทถอวาเปนการทเจาหนผอนเวลาชาระหนใหแกลกหนคอ เจาหนตกลงยดเวลาชาระหนใหแกลกหนในหนทมกาหนดเวลาชาระแนนอนโดยจะยงใชสทธเรยกรองตอลกหนในระหวางเวลาทยดออกไปไมได

8. ผคาประกนอาจไมมสทธเบยงบายใหเจาหนไปบงคบชาระหนเอาจากลกหนกอนเมอถกเจาหนทวงถามใหชาระหน ในกรณ เมอผคาประกนตองรวมรบผดกบลกหน

9. กรณททาใหสญญาคาประกนระงบสนไปคอ เมอหนในระหวางเจาหนกบผคาประกนเกลอนกลนกน 10. ผคาประกนมสทธไลเบยจากลกหน เมอไดชาระหนใหแกเจาหนไปแลว ไดแก (1) เงนตนและดอกเบย (2)

ดอกเบยเงนกซงผคาประกนตองกมาชาระหนแทนลกหน (3) คาจางทนายซงผคาประกนจางมาตอสคดทเจาหนฟองใหชาระหนนน


17

3. ลกษณะทวไปของสญญาจานอง สญญาจานองเปนสญญาซงผจานองเอาทรพยสนตราไวใหแกบคคลอกคนหนง คอผรบจานองเพอเปนประกนการ

ชาระหน โดยไมตองสงมอบทรพยสนนนใหแกผรบจานอง และผรบจานองมสทธทจะไดรบชาระหนจากทรพยสนทจานองกอนเจาหนสามญเมอลกหนไมชาระหน โดยไมตองคานงวากรรมสทธในทรพยสนทนามาประกนการชาระหนนนจะไดโอนไปยงผใด และสญญาจานองตองทาตามแบบ คอ ตองทาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

สทธจานองครอบไปถงทรพยสน ซงจานองหมดทกสงและทกสวนตลอดจนครอบไปถงทรพยอนตดอยกบทรพยสนทจานอง

1. สาระสาคญของสญญาจานอง สญญาจานองเปนการประกนการชาระหนดวยทรพย โดยผจานองเอาทรพยสนตราไวใหแกผรบจานอง เพอ

ประกนการชาระหน โดยไมตองสงมอบทรพยสนนนแกผรบจานอง และผรบจานองชอบทจะไดรบชาระหนจากทรพยสนทจานองกอนเจาหนสามญ โดยไมคานงวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอนไปยงบคคลภายนอกแลวหรอไม

สญญาจานองตองทาตามแบบโดยทาเปนหนงสอ และจดทะเบยนแกพนกงานเจาหนาทมฉะนนยอมตกเปนโมฆะ อสงหารมทรพยทกประเภท สงหารมทรพยชนดพเศษ ทกฎหมายบญญตใหตองจดทะเบยนเปนทรพยสนทจานอง

ได ผจานองทรพยสนนน ตองเปนบคคลผเปนเจาของทรพยในขณะจานอง บคคลอนจานองไมได ขอความในสญญาจานอง ตองระบทรพยสนทจานองและระบจานวนเงนเปนเงนไทย เปนจานวนแนนอนตรงตว

หรอจานวนสงสดทไดเอาทรพยสน จานองนนตราเปนประกนกอนหนถงกาหนดชาระ หากมขอความไดตกลงกนไววา ถาไมชาระหนแลวผรบจานองเขาเปนเจาของทรพยสนทจานอง หรอจดการแกทรพยสนนนเปนอยางอน นอกจากบทบญญตทงหลายอนวาดวยจานองแลว ขอตกลงนนไมสมบรณ

ผจานองสามารถจานองทรพยสนภายในบงคบแหงเงอนไข หรอจานองทรพยหลายสงประกนหนรายเดยวได 1.1 ความหมายและแบบของสญญาจานอง (ม.702)

สญญาจานอง คอ สญญาซงบคคลสญญากบเจาหน เอาทรพยสนตราไวเปนประกนการชาระหนโดยไมตองสงมอบทรพยสน และผรบจานองมสทธไดรบชาระหนจากทรพยสนทจานองกอนเจาหนสามญ (มาตรา 702) มาตรา 702** อนวาจานองนน คอสญญาซงบคคลคนหนง เรยกวาผจานอง เอาทรพยสนตราไวแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบจานอง เปนประกนการชาระหน โดยไมสงมอบทรพยสนนนใหแกผรบจานอง ผรบจานองชอบทจะไดรบชาระหนจากทรพยสนทจานองกอนเจาหนสามญมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอนไปยงบคคลภายนอกแลวหรอหาไม

สาระสาคญของสญญาจานอง

1. ผจานองเอาทรพยสนตราไวโดยไมตองสงมอบ

2. ทรพยสนทตราไวนนเพอเปนประกนการชาระหน 3. ผรบจานองไดรบชาระหนจากทรพยสนทรบจานองกอนเจาหนสามญ

มาตรา 707** บทบญญตมาตรา 681 วาดวยคาประกนนน ทานใหใชไดในการจานอง อนโลมตามควร

สญญาจานอง ตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอเจาหนาท (ม.714)

มาตรา 714 อนสญญาจานองนน ทานวาตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท


18

ดาและแดงทาสญญาซอขายอาวธสงคราม โดยมขาวจานองทดนของตนแปลงหนงเพอเปนประกนการชาระราคาของดา ตอมาแดงไดสงมอบอาวธใหดาครบตามจานวนทตกลงกน แตดาปฏเสธไมยอมชาระราคา แดงจะฟองศาลบงคบจานองทดนทขาวนามาจานองแกตนไดหรอไม

สญญาจานองจะมไดกแตเฉพาะเพอหนทสมบรณ เมอหนตามสญญาจานองเปนหนอปกรณซงตองอาศยความสมบรณของหนประธาน ในกรณหนประธานคอสญญาซอขายโมฆะตามมาตรา 150 เพราะมวตถทประสงคเปนการตองหามตามกฎหมายสญญาจานองซงเปนหนอปกรณจงมขนไมได ดงนแดงจะฟองศาลบงคบจานองทดนของขาวซงนามาจานองไวแกตนไมได

1.2 ทรพยสนทจานองได (ม.703)

ทรพยสนทจานองได ไดแก อสงหารมทรพย และ สงหารมทรพยทจดทะเบยนไวตามกฎหมาย 4 ประเภท มาตรา 703 อนอสงหารมทรพยนนอาจจานองไดไมวาประเภทใด ๆ

สงหารมทรพยอนจะกลาวตอไปนกอาจจานองไดดจกนหากวาไดจดทะเบยนไวแลวตามกฎหมาย คอ

(1) เรอกาปน หรอเรอมระวางตงแตหกตนขนไป เรอกลไฟ หรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไป

(2) แพ

(3) สตวพาหนะ (4) สงหารมทรพยอน ๆ ซงกฎหมายหากบญญตไวใหจดทะเบยนเฉพาะการ

ก. มทดนมอเปลาอยแปลงหนง ไดมาขอทาสญญาจานองทดนแปลงนแก ข. ข. มาปรกษาทานจะรบจานองทดนแปลงนไดหรอไม ใหอธบายและใหเหตผลวา ข. จะรบจานองไดหรอไม เพราะเหตใด กรณนตองพจารณาวาทดนมอเปลานเปนทดนมอเปลาทม น.ส.3 หรอไม ข. รบจานองทดนแปลงนไมไดถาเปนทดนมอเปลาทไมม น.ส. 3 เพราะทดนตามมาตรา 703 เปนอสงหารมทรพยกจรง แตตองเปนทดนมอเปลาทม น.ส. 3 จงจะจานองได ข. รบจานองทดนแปลงนไดถาเปนทดนมอเปลาซงม น.ส. 3 (มาตรา 703 ประกอบกบ พ.ร.บ. ใหใชประมวลกฎหมายทดนมาตรา 9)

1.3 ผจานองตองเปนเจาของทรพย (ม.705) ผทจะจานองไดตองเปนเจาของทรพยสนในขณะจานอง ถาเปนบคคลอนเอาทรพยสนไปจานอง สญญาจานองไม

ผกพนเจาของทรพย คาวาเจาของนนหมายรวมถง เจาของรวมตามมาตรา 1361 และตวแทนผไดรบมอบอานาจตามมาตรา 798 ดวย มบางกรณแมวาผจานองไมใชเจาของทรพยสนทจานองกตาม สญญาจานองกมผลผกพนทรพยสนของผเปน

เจาของดงกรณตอไปน เจาของทรพยประมาทเลนเลอ เจาของทรพยสนมสวนรเหนยนยอมในการจานอง หรอตวแทนของผรบจานองทาเกนขอบอานาจ มาตรา 705** การจานองทรพยสนนน นอกจากผเปนเจาของในขณะนนแลว ทานวาใครอนจะจานองหาไดไม

เจาของรวมกมสทธจานองทรพยสนทตนเปนเจาของรวมอยดวยได แตไดเฉพาะสวนของตนเทานน ดาเปนผครอบครองทดนมอเปลาทม น.ส. 3 โดยมชอดาเปนผครอบครอง แดงซงเปนบตรของดาไดทามาหากนในทดนดงกลาวเกน 10 ป แดงมสทธจะจานองทดนแปลงนไดหรอไมเพราะเหตใด

แดงไมมสทธจานองทดนเพราะดาเปนผครอบครองทดนมอเปลาม น.ส.3 ผทครองครองทดนประเภทนมเพยงสทธครอบครองและไมมกรรมสทธ (พรบ. ใหใชประมวลกฎหมายทดน) แดงแมจะครองครองทดนนนมาเกน 10 ป กไมไดกรรมสทธ เมอแดงมไดเปนเจาของทรพยตามมาตรา 705 แดงไมมสทธจานองทดนแปลงน

1.4 ขอความในสญญาจานอง (ม.704+708) ก. ระบทรพยสนทจานอง (ม.704)

มาตรา 704 สญญาจานองตองระบทรพยสนซงจานอง ข. ระบจานวนเงนไทยแนนอนหรอจานวนสงสด (ม.708)


19

สญญาจานองตองระบจานวนเงนไทยแนนอน เปนขอความในสญญาจานองซงกฎหมายตามมาตรา 708

กาหนดใหตองระบจานวนแนนอนในสญญาจานอง มปญหาวาเมอระบจานวนเงนแนนอนแลว ตองระบไวเปนเงนสกลไทยหรออาจระบเปนเงนสกลอนกไดในกรณน

นกกฎหมายพวกหนงเหนวาตองเปนสกลไทยเทานน ถาระบเงนสกลอนสญญาจานองตกเปนโมฆะ อกความเหนหนงเหนวาอาจระบเปนเงนสกลอนกได มาตรา 708 สญญาจานองนนตองมจานวนเงนระบไวเปนเรอนเงนไทยเปนจานวนแนตรงตว หรอจานวนขนสงสดทไดเอาทรพยสนจานองนนตราไวเปนประกน ค. ตองไมมขอตกลงกอนหนถงกาหนดชาระในเรองบงคบจานอง (ม.711)

มาตรา 711** การทจะตกลงกนไวเสยแตกอนเวลาหนถงกาหนดชาระเปนขอความอยางใดอยางหนงวา ถาไมชาระหน ใหผรบจานองเขาเปนเจาของทรพยสนซงจานอง หรอวาใหจดการแกทรพยสนนนเปนประการอนอยางใดนอกจากตามบทบญญตทงหลายวาดวยการบงคบจานองนนไซร ขอตกลงเชนนนทานวาไมสมบรณ มาตรา 712** แมถงวามขอสญญาเปนอยางอนกตาม ทรพยสนซงจานองไวแกบคคลคนหนงนน ทานวาจะเอาไปจานองแกบคคลอกคนหนงในระหวางเวลาทสญญากอนยงมอายอยกได 1.5 ลกษณะของการจานอง

ก. กรรมสทธในทรพยสนทมเงอนไข จานองไดภายในบงคบแหงเงอนไข มาตรา 706 บคคลมกรรมสทธในทรพยสนแตภายในบงคบเงอนไขเชนใด จะจานองทรพยสนนนไดแตภายในบงคบเงอนไขเชนนน

ข. ทรพยหลายสงเอาจานองประกนหนรายเดยว สามารถทาได (ม.710)

ถามการตกลงกนระหวางคสญญา กใหไปดท ม.710 แตถาไมมการตกลงกน กใหไปดท ม. 734 การตกลงกนในทน กคอ การตกลงระบลาดบทรพยสนวาจะใหเจาหนจานองบงคบจานองเอากบทรพยสน ใดกอนหลง (บงคบตามลาดบทไดตกลงระบเอาไว นนเอง) มาตรา 710** ทรพยสนหลายสงมเจาของคนเดยวหรอหลายคนจะจานองเพอประกนการชาระหนแตรายหนงรายเดยว ทานกใหทาได และในการนคสญญาจะตกลงกนดงตอไปนกได คอวา (1) ใหผรบจานองใชสทธบงคบเอาแกทรพยสนซงจานองตามลาดบอนระบไว (2) ใหถอเอาทรพยสนแตละสงเปนประกนหนเฉพาะแตสวนหนงสวนใดทระบไว

นายบญกเงนนายช 500,000 บาท โดยมนายสมเอาทดนมาจานองประกนหนเงนก 300,000 บาท นายจตเอาบานมาจานองเปนประกนหน 200,000 บาท การตกลงกนจานองเชนนมผลบงคบหรอไม

ตามมาตรา 710 ทรพยหลายสงของเจาของหลายคนสามารถจานองเปนประกนหนรายเดยวได และอาจตกลงใหทรพยแตละสงเปนประกนหนเฉพาะสวนหนงสวนใดทระบไวกได ฉะนน การทนายสมและนายจต เอาทดนกบบานของตนเองมาจานองประกนหนของนายบญ โดยตกลงใหทดนเปนประกนหน 300,000 บาท และบานเปนประกนหน 200,000 บาท ยอมมผลบงคบไดตามกฎหมาย

2. ขอบเขตของสทธจานอง ทรพยสนซงจานองยอมเปนประกนชาระหนประธานกบทงคาอปกรณอนไดแก ดอกเบย คาสนไหมทดแทนในการ

ไมชาระหนและคาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจานอง จานองครอบไปถงทรพยสนทจานองหมดหมดทกสงและแมวาทรพยสนทจานองจะแบงออกเปนหลายสวนจานองก

ครอบไปทกสวน แตถาหากผรบจานองยนยอมดวย การโอนทรพยสนสวนหนงสวนใดไปโดยปลอดจากการจานองกทาได แตความยนยอมนนตองไดจดทะเบยนจงจะยกเปนขอตอสบคคล ภายนอกได


20

สทธจานองครอบถงทรพยทงปวงอนตดอยกบทรพยทจานอง เวนแตกรณดงตอไปนคอ โรงเรอนซงปลกสรางในทดนจานองภายหลงจานอง จานองโรงเรอนซงอยบนทดนของผอนหรอจานองทดนแตมโรงเรอนคนอนปลกอยและดอกผลของทรพยสนทจานอง 2.1 ทรพยสนซงจานองยอมเปนประกนหนประธานและคาอปกรณ

ทรพยสนซงจานองยอมเปนประกนหนประธานและคาอปกรณ หนประธานกแลวแตวาเปนหนอะไร เชนหนกยม หนละเมด หนสญญาบญชเดนสะพด

จานองยอมเปนประกนหนประธานทงหมดและยงรวมถงคาอปกรณในหนประธานนนดวย ซงกฎหมายกาหนดไว 3 ประการคอ

1. ดอกเบย 2. คาสนไหมทดแทนในการไมชาระหน 3. คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบชาระหน

ดอกเบยจะมหรอไมแลวแตจะกาหนดกนแตตองไมเกนอตราทกฎหมายกาหนด คาสนไหมทดแทนตองเปนเรองคาเสยหายทเกดขนโดยปกตหรอโดยพฤตการณพเศษจากการไมชาระหนของ

ลกหน คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจานองคอคาธรรมเนยมศาลและคาธรรมเนยมชนบงคบคดดวย จานองจะครอบไปถงบรรดา ทรพยสนซงไดจานองทงหมดและทกสวน แมวาจะไดมการชาระหนบางสวนแลวก

ตาม และนอกจากนแลวจานองกยงครอบไปถงบรรดาทรพยทงปวงทตดพนอยกบทรพยสนทจานองดวย มาตรา 715 ทรพยสนซงจานองยอมเปนประกนเพอการชาระหนกบทงคาอปกรณตอไปนดวย คอ

(1) ดอกเบย

(2) คาสนไหมทดแทนในการไมชาระหน (3) คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจานอง 2.2 สทธจานองครอบทรพยทกสงและทกสวนทจานอง (ม.716+717) มาตรา 716 จานองยอมครอบไปถงบรรดาทรพยสนซงจานองหมดทกสงแมจะไดชาระหนแลวบางสวน

มาตรา 717 แมวาทรพยสนซงจานองจะแบงออกเปนหลายสวนกตาม ทานวาจานองกยงคงครอบไปถงสวนเหลานนหมดทกสวนดวยกนอยนนเอง ถงกระนนกด ถาผรบจานองยนยอมดวย ทานวาจะโอนทรพยสนสวนหนงสวนใดไปปลอดจากจานองกใหทาได แตความยนยอมดงวานหากมไดจดทะเบยน ทานวาจะยกเอาขนเปนขอตอสแกบคคลภายนอกหาไดไม

ก. จานองทดนมโฉนดจานวน 5 ไร เพอประกนการชาระหนเงนกจานวน 20,000 บาท ตอมาแบงแยกโฉนดออกเปนแปลงยอย 5 แปลงแตละแปลงมราคา 10,000 บาท สทธจานองครอบทดนแปลงนเพยงใด

ทดนมโฉนดจานวน 5 ไร เปนทรพยสนจานองแบงแยกเปนหลายสวน แมตอมาจะแบงแยกออกเปนสวนๆ กมใชเปนเรองจานองทรพยสนหลายสง แมวาทดนขอแบงแยกในภายหลงเพยง 2 แปลงจะมราคาเทากบหนทมอยกตาม การจานองกครอบไปทงหมดในทดน 5 ไร ซงถา ก. ลกหนชาระหนผรบจานองคอ ข. ยงไมครบจานวนจะมาขอปลดทรพยบางสวนออกจากการจานองไมไดถา ข. ไมยนยอม

2.3 สทธจานองครอบถงทรพยทงปวงอนตดอยกบทรพยทจานอง (ม.718) เมอจานองทรพยสนใด สทธจานองยอมครอบไปทกสวนของทรพยทจานองและครอบไปถงทรพยทตดพนอยกบ

ทรพยทจานองดวย ทรพยทตดพนกบทรพยทจานองนนตองพจารณาเปนเรองๆ ไปวาอะไรเปนอะไรไมเปน ถาหากสงใดเปนสวนควบ

กเปนทรพยทตดพนกบทรพยจานอง จานองยอมครอบไปทงหมด


21

มาตรา 718 จานองยอมครอบไปถงทรพยทงปวงอนตดพนอยกบทรพยสนซงจานอง แตตองอยภายในบงคบซงทานจากดไวในสามมาตราตอไปน

ยกเวน 3 กรณ ซงแมทรพยนนตดพนกบทรพยสนทจานอง สทธจานองกไมครอบไปถง ก. โรงเรอนซงปลกสรางในทดนจานองภายหลงจานอง (ม.719)

ข. จานองโรงเรอนซงอยในทดนของผอนหรอจานองทดนแตมโรงเรอนคนอนปลกอย (ม.720)

ค. ดอกผลของทรพยสนทจานอง (ม.721)

มาตรา 719 จานองทดนไมครอบไปถงเรอนโรงอนผจานองปลกสรางลงในทดนภายหลงวนจานอง เวนแตจะมขอความกลาวไวโดยเฉพาะในสญญาวาใหครอบไปถง แตกระนนกด ผรบจานองจะใหขายเรอนโรงนนรวมไปกบทดนดวยกได แตผรบจานองอาจใชบรมสทธของตนไดเพยงแกราคาทดนเทานน มาตรา 720 จานองเรอนโรงหรอสงปลกสรางอยางอนซงไดทาขนไวบนดนหรอใตดน ในทดนอนเปนของคนอนเขานนยอมไมครอบไปถงทดนนนดวยฉนใดกลบกนกฉนนน มาตรา 721 จานองไมครอบไปถงดอกผลแหงทรพยสนซงจานอง เวนแตในเมอผรบจานองไดบอกกลาวแกผจานองหรอผรบโอนแลววาตนจานงจะบงคบจานอง

ดาจานองทดนกบแดงเพอประกนหนเงนก ตอมาขาวมาเชาทจานองปลกสรางโรงงาน ตอมา ข บงคบจานองโดนขายทอดตลาดทงทดนและโรงงานเพราะราคาทดนตกตา บงคบจานองทดนไดเงนไมพอชาระหนแดงจะทาไดหรอไมเพราะเหตใด

แดงทาไดแตเพยงขายทอดตลาดทดนบงคบชาระหนเทานน โรงงานเปนของขาว ซงแมจะปลกสรางในทดนจานองกไมตกเปนสวนควบของทดนจานองตามหลกมาตรา 720 สทธจานองไมครอบไปถงโรงงานของขาว แดงบงคบจานองโรงงานดวยไมได

หลกทวไป

ม.ทสาคญ คอ ม.702 + ม.704 + ม.705 + ม.707 + ม.708 + ม.710 + ม.711 +ม.712 + ม.714


สญญาจานองมลกษณะทสาคญๆอยางไรบาง (เพอทจะไดเปนพนสาหรบปทางไปทาความเขาใจในสวนอนๆตอไป ไดงายขน นนเอง)

แลวมทรพยใดบางทสามารถนาไปจานองได หลงจากนนใหเรามาทาความเขาใจวา มกรณใดบางทจะตองนาเอาบทบญญตบางประการของกฎหมายคาประกน

มาใช บงคบดวยโดยอนโลม (ซง กคอ กรณตาม ม.707 และกรณตาม ม.727 นนเอง ซงในกรณทโยงไดนน มกจะนาเอามาออกเปนขอสอบ โดยเฉพาะท โยงไปหา ม.697 ตองทาความเขาใจใหจงด)

ตอมากใหทาความเขาใจตอไปวา มใครบางทมสทธนาทรพยไปจานอง หลงจากนนใหมาทาความเขาใจตอไปถงเรอง กรณทมการนาทรพยสนหลายสงมาจานองเพอประกนการชาระหน

รายเดยวนน จะมผลไปถงการบงคบจานองอยางไร ในสวนน ถามการตกลงกนระหวางคสญญา กใหไปดท ม.710 แตถาไมมการตกลงกน กใหไปดท ม. 734 การตกลงกนในทน กคอ การตกลงระบลาดบทรพยสนวาจะใหเจาหนจานองบงคบจานองเอากบทรพยสน ใดกอนหลง (บงคบตามลาดบทไดตกลงระบเอาไว นนเอง)

ทายสดกใหทาความเขาใจถงเรองแบบของสญญาจานอง และขอความในสญญาจานอง วาเปนอยางไร ในสวนนถาเปนเรองแบบของสญญาจานอง กใหไปดท ม.714 ถาเปนเรองขอความทจะตองระบไวในสญญาจานอง กใหไปดท ม.704 + ม.708 ถาเปนขอความในสญญาทไมมผลบงคบ กใหไปดท ม.711 ถามขอความตกลงหามไมใหเอาทรพยไปจานองซาในสญญา กใหไปดท ม.712


22

หลก : สทธจานองครอบเพยงใด

ม.ทสาคญ คอ ม.716 + ม.717 + (ม.718 +ม.719 + ม.720 + ม.721)

หลกสาคญ ในสวนนพงทาความเขาใจกอนวาเมอมการจานองเกดขนมาแลว สทธ ของการจานองนนจะครอบคลมไปถงทรพย

ใดบาง ซงในสวนนจะตองใชความ รในเรองสวนควบเขามาชวยดวย โดยหลกแลวจานองจะครอบไปถงบรรดา ทรพยสนซงไดจานองทงหมดและทกสวน (แมวาจะไดมการชาระหนบางสวนแลวกตาม) และนอกจากนแลวจานองกยงครอบไปถงบรรดาทรพยทงปวงทตดพนอยกบ ทรพยสนทจานองดวย แตถาเขากรณใดกรณหนง ตาม ม.719 กด+ ม.720 กด + ม. 721 กด ทานวา จานองจะไมครอบไปถง การครอบไปถงหรอไมถงนนจะมผลไปถงตอนบงคบจานอง ถาครอบไปถง ผลกคอ เจาหนสามารถบงคบจานองได แตถาครอบไปไมถง ผลกคอ เจาหนกไมสามารถบงคบจานองไดนนเอง

แบบประเมนผลหนวยท 3 1. สญญาจานองคอ การประกนการชาระหนดวยทรพย โดยผจานองเอาทรพยสนตราไวใหแกผรบจานองเพอ

เปนการประกนการชาระหน ทรพยสนทจานองได คอทรพยสน (1) อสงหารมทรพยทกประเภท (2) สงหารมทรพยทกประเภท (3) สงหารมทรพยชนดพเศษทตองจดทะเบยน

2. บคคลตอไปนสามารถจานองทรพยสนได คอ (1) ผเปนเจาของทรพยสนในขณะจานอง (2) ผเปนเจาของรวมของทรพยสนในขณะจานอง (3) ตวแทนเจาของทรพยสนในขณะจานอง (4) ตวแทนผรบมอบอานาจโดยชอบของเจาของทรพยสนในขณะจานอง

3. สญญาจานอง ตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท 4. สญญาจานองซงมลายมอชอผจานองแตเพยงฝายเดยวมผล สญญาเปนโมฆะ 5. ขอความทตองระบไวในสญญาจานองไดแก (1) ลายมอชอผจานองและผรบจานอง (2) ทรพยสนทจานอง

(3) จานวนเงนแนนอนหรอจานวนสงสด (4) เงนตราเปนเงนไทย 6. ทรพยสนทจานองยอมเปนประกน หนประธานและหนอปกรณ 7. จานองชาง 4 เชอก ไวกบเจาหนเพอประกนเงนกจานวนสหมนบาท โดยผอนชาระแลวสองหมอนบาทเหลอ

หนอกสองหมนบาท โดยไมไดตกลงลางจานองเปนงวด ๆ หรอปลดจานอง จานองยอมจะครอบไปถงทรพย ชางทง 4 เชอก

8. ก. กเงน ข. ไปเพอซอรถซงถกขโมยมา โดย ก. เอาโฉนดทดนแปลงหนงมาเปนประกนการชาระหนเงนก และไดทาสญญาจานองเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ผลทางกฎหมายคอ เปนโมฆะทงสญญากยมและสญญาจานอง

9. ทงอกออกไปจากทดนจานอง โดยผจานองมไดสงวนสทธในทงอกไว จงเปนทรพยท สทธจานองครอบไปถง


23

4. สทธและหนาทของผจานอง ผรบจานอง และผรบโอนทรพยสนซงจานอง เนองจากจานองไมมการโอนกรรมสทธหรอสทธครอบครองในทรพยซงจานอง ฉะนนผจานองจงมสทธโอนหรอ

จานองทรพยนนอกได ทงจะไถถอนจานองหรอยอมใหบงคบจานอง แลวเรยกรองเอาเงนทเหลอจากการบงคบจานอง กชอบทจะทาไดและในกรณจานองเปนประกนหนของผอน ผจานองมสทธชาระหนแทนลกหนแลวไลเบยเอากบลกหนได นอกจากนนกยงอาจหลดพนจากความรบผดเพราะการกระทาของเจาหนในบางกรณได

เพราะเหตทจานองยงมกรรมสทธและครอบครองทรพยซงจานองอย ผจานองกสามารถโอนหรอจานองตอทรพยนน หรอจดทะเบยนทรพยสทธอนๆ เหนอทรพยนนภายหลงอกได กฎหมายจงตองใหหลกประกนแกผรบจานองในอนทจะไดรบชาระหนกอนเจาหนสามญ ทงสามารถตดตามบงคบจานองจากทรพยนนเสมอ ตลอดจนมสทธขอใหลบทรพยสทธอนจดทะเบยนภายหลงการจานองได

ผรบโอนทรพยสนซงจานองเปนบคคลภายนอก มไดมสวนเกยวของกบหนจานองแตประการใด จงไมมความผกพนจะตองชาระหนนน ดวยเหตนกฎหมายจงใหสทธแกผรบโอนทรพยสนซงจานองทจะไถถอนทรพยจานองนนเมอใดกได โดยการเสนอชดใชเงนตามราคาทรพย ไมตองชดใชหนทงหมดอนทรพยนนเปนประกนอย แตผรบโอนกมหนาทตองดแลรกษาทรพยนนมใหเสยหาย มฉะนนผรบโอนอาจตองรบผดถาทาใหทรพยนนเสยหาย 1. สทธของผจานอง

จานองไมมการโอนครอบครองและกรรมสทธในทรพยซงจานอง ทงกฎหมายทประสงคทจะใหเจาของแหงทรพยของตนไดเตมท จงใหสทธแกผจานองในอนทจะเอาทรพยซงจานองไวไปจาหนายจายโอนหรอจานองตอได และใหสทธทจะผอนชาระหนจานองเปนงวดๆได เพอลกภาระจานองของตวทรพย อนจะทาใหผจานองสามารถจาหนายหรอจานองตอไดสะดวกขน

ในเรองจานองกฎหมายเปดโอกาสใหผจานองสงวนทรพยซงจานองไวไดเสมอ จงใหสทธแกผจานองทจะไถถอนจานอง หรอเขาชาระหนแทนลกหนแลวไลเบยเอากบลกหน และหากจาเปนตองมการบงคบจานองขายทอดตลาดทรพยซงจานองถามเงนเหลอจากการบงคบจานองกชอบทจะตกเปนของผจานองซงเปนเจาของทรพย

การทผจานองหลายคนตางคนตางจานองทรพยเปนประกนหนรายเดยวกน ไมวาจะระบลาดบจานองไวหรอไม ผจานองเหลานนมใชลกหนรวม จงไมมสทธไลเบยแกกน คงมสทธไลเบยลกหนเทานน

การจานองหลายรายซงตางจานองนน หากไดระบลาดบการจานองไว ถาเจาหนปลดจานองใหผจานองคนหนง ผจานองคนหลงยอมมสทธหลดพนความรบผดเทาทตองเสยหาย

ในกรณบคคลเดยวจานองทรพยเปนประกนหนของผอน ผจานองนนมฐานะคลายผคาประกน กฎหมายจงใหผจานองมสทธเหมอนผคาประกนในกรณตอไปนคอ สทธทจะหลดพนความรบผดเทาทเสยหาย เพราะไมอาจเขารบชวงสทธ สทธทจะหลดพน ความรบผด เมอเจาหนผอนเวลาใหลกหนและสทธทจะหลดพนความรบผดเมอเจาหนไมยอมชาระหน นอกเหนอจากนแลวผจานองไมมสทธเหมอนผคาประกนอก 1.1 สทธจะเอาทรพยสนซงจานองไวไปโอนตอหรอจานองตอ (ม.702 วรรคสอง+712) ก. สทธทจะโอนทรพยสนซงจานอง

ผรบจานองมสทธทจะไดรบการชาระหนจากทรพยสนทจานองกอนเจาหนสามญกอนบคคลอ นๆ (ม.702 วรรคสอง)


24

มาตรา 702 วรรคสอง ผรบจานองชอบทจะไดรบชาระหนจากทรพยสนทจานองกอนเจาหนสามญมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอนไปยงบคคลภายนอกแลวหรอหาไม ข. สทธทจะเอาทรพยสนซงจานองไวไปจานองตอ (จานองซอน)

ทรพยสนทจานองไวนน สามารถนาไปจานองแกบคคลอนๆ อกได (ม.712) มาตรา 712 แมถงวามขอสญญาเปนอยางอนกตาม ทรพยสนซงจานองไวแกบคคลคนหนงนน ทานวาจะเอาไปจานองแกบคคลอกคนหนงในระหวางเวลาทสญญากอนยงมอายอยกได

ก. กเงน ข. 100,000 บาท มกาหนดชาระคนใน 1 ป โดย ค. จานองทดนเปนประกนหนรายนใหแก ข. ระหวางอายสญญาจานอง ค. ตองการเงนไปลงทนทาธรกจ จงเอาทดนทจานอง ข. ไวนนไปทาอยางใดอยางหนงดงตอไปน 1. ขายฝากแก ง. เปนเงน 200,000 บาท หรอ

2. จานองแก ง. เพอประกนการท ค. กเงน ง. มา 200,000 บาท

ทงสองกรณน เจาหนจานองจะคดคานไดหรอไม ทงสองกรณเปนสทธของผจานอง คอ กรณแรกเปนสทธตามมาตรา 702 วรรคสอง ทผจานองจะโอนทรพยซงจานองใหแกผใดกได สวนกรณทสอง เปนสทธตามมาตรา 712 ซงผจานองจะนาทรพยสนซงจานองไวไปจานองตอ ฉะนนเจาหนจานองยอมไมมสทธคดคานการกระทาของผจานองทงสองกรณ

1.2 สทธชาระหนลางจานองเปนงวดๆ (ม.713) การชาระหนลางหนจานอง ตางจากการชาระหนทวไป ปกตการชาระหนทวๆไปนน ตองชาระคราวเดยวใหเสรจสนเวนแตเจาหนจะยนยอมใหผอนชาระ แตการชาระหน

จานองนน ลกหนมสทธชาระลางหนจานองเปนงวดๆ ได ไมตองชาระใหเสรจสนในงวดเดยว (ม.713) เวนแตสญญาจานองจะกาหนดวาตองชาระใหเสรจสนในงวดเดยวกตองบงคบกนตามสญญา ผจานองไมมสทธ

ผอนชาระหนจานองได มาตรา 713 ถามไดตกลงกนไวเปนอยางอนในสญญาจานอง ทานวาผจานองจะชาระหนลางจานองเปนงวดๆ กได

มาตรา 713 เปนขอยกเวนของมาตรา 320 แตการผอนชาระหนตองไปจดทะเบยนตอเจาหนาทดวยตามมาตรา 746

1.3 สทธไถถอนจานอง

สญญาจานองเปนสญญาทผจานองเอาทรพยสนไปตราไวเปนประกนการชาระหน แกผรบจานองโดยไมตองสงมอบทรพยสนและไมตองโอนกรรมสทธ (มาตรา 702) ผจานองจงยงมสทธจาหนายจายโอนทรพยสนของตนเพอหาประโยชนจากทรพยนน เชน ใหเชา ขาย ขายฝาก หรอจานองตอ

สญญาจานองจงเปนเพยงการทผจานองใหสญญาตอเจาหนวา หากไมมการชาระหนกยอมใหบงคบจานองเอาเงนชาระหนได และกฎหมายกใหสทธแกผจานองทจะเขาชาระหนแทนลกหน เพอมใหทรพยสนของตนถกบงคบจานอง (มาตรา 724) หากเจาหนไมยอมรบผจานองกอาจหลดพนความรบผดไปเลย ซงแสดงใหเหนวากฎหมายมงทจะใหผจานองมสทธสงวนทรพยสนของตนไวไดเสมอหากประสงคเชนนน ดวยเหตนผจานองจะไถถอนจานองโดยชาระหนทคางอยใหแกผรบจานองสนเชง (ฎ. 1298/2512) เพอภาระจานองจากทรพยสนของตนกยอมเปนสทธของผจานองทจะทาได

นอกจากนมาตรา 736 ผรบโอนมสทธไถถอนจานองได ผจานองยอมมสทธไถถอนจานองได เพราะผรบเงนยอมไมมสทธดกวาผโอน และมาตรา 711 หามตกลงกนไวกอนเวลาหนถงกาหนดชาระวาถาไมชาระหน ใหผรบจานองเขาเปนเจาของทรพยสนซงจานองหรอใหจดการแกทรพยสนนนเปนประการอนนอกจากการบงคบจานองโดยการขายทอดตลาดเมอหนถงกาหนดชาระ ผจานองมสทธไถถอนจานองจนวาระสดทายกอนททรพยจานองจะถกขายทอดตลาดโดยเจาพนกงานคะไมใหแกผสราคาสงสด ถาผจานองหาเงนมาวางตอศาล หรอจาพนกงานบงคบคดให


25

ครบตามจานวนหน คาธรรมเนยมศาลและคาธรรมเนยมบงคบคดกอนเคาะไม เจาพนกงานกจะถอนการบงคบคดทนท

อยางไรกด ม.ร.ว. เสนย ปราโมช เหนวาผจานองไมวาจานองเปนประกนหนของตวเองหรอหนทผอนตองชาระกตาม ไมมสทธไถถอนจานอง เพราะสญญาจานองผกพนอยในตววา ถาไมชาระหนผรบจานองบงคบจานองขายทอดตลาดเอาเงนชาระหนไดเตมจานวน และมาตรา 724 บญญตใหผจานองชาระหนไดถาประสงคจะมใหมการบงคบจานองแกทรพยของตน

1.4 สทธไลเบยลกหน ถาผจานองชาระหนแทนลกหน สามารถไลเบยเอาจากลกหนได (ม.724)

ผจานองทเปนบคคลทสามเขาชาระหนจานอง ตาม ม.724 ในสวนน เปนกรณทบคคลทสามไดเอาทรพยสนของตนมาจานอง ดงนนจดจงอยตรง ทเมอผจานองชาระหนแทนลกหนแลว ผจานองจะไดรบเงนใชคนมาก นอยเพยงใด นนเอง ซงเรากจะตองดท ผจานองไดชาระหน กอนโดนบงคบจานอง หรอ ชาระหลงจากทโดนบงคบจานองแลวนนเอง

แตมผจานองหลายคนเขาจานองหนรายเดยว โดยทมไดระบลาดบไว แลวผจานองคนหนงเขาไปชาระหน ตาม ม.725 ในสวนน เปนเรองทเกยวกบมผจานองหลายคน และไมไดระบลาดบไว และเนองมาจากไมมการระบลาดบการบงคบจานองเอาไว ดงนนเราจง ตองนาเอา ม.734 มาใชกบกรณนกลาวคอ เจาหนจะใชสทธตาม ม.734 น ไปบงคบจานองเอากบทรพยทจานองชนใดกได ดงนนเมอเจาหน บงคบเอากบผจานองคนใดแลว ทานวาผจานองทโดนบงคบจานองไมม สทธทจะไปไลเบยเอากบผจานองคนอนๆ แตอยางไรกตาม ผจานองทถกบงคบจานองนน กยงมสทธ ตาม ม.724 ในการทจะไดรบเงนใชคนจากลกหน

มาตรา 724 ผจานองใดไดจานองทรพยสนของตนไวเพอประกนหนอนบคคลอนจะตองชาระแลวและเขาชาระหนเสยเองแทนลกหนเพอจะปดปองมใหตองบงคบจานอง ทานวาผจานองนนชอบทจะไดรบเงนใชคนจากลกหนตามจานวนทตนไดชาระไป

ถาวาตองบงคบจานอง ทานวาผจานองชอบทจะไดรบเงนใชคนจากลกหนตามจานวนซงผรบจานองจะไดรบใชหนจากการบงคบจานองนน

มาตรา 725 เมอบคคลสองคนหรอกวานนตางไดจานองทรพยสนแหงตนเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยวอนบคคลอนจะตองชาระและมไดระบลาดบไวไซร ทานวาผจานองซงไดเปนผชาระหน หรอเปนเจาของทรพยสนซงตองบงคบจานองนนหามสทธจะไลเบยเอาแกผจานองอน ๆ ตอไปไดไม

แดงกเงนดา 1,000,000 บาท มขาวและเขยวตางจานองทดนของตนเปนประกนหนของแดง โดยระบลาดบความรบผดวา ทดนของขาวตองรบผดเปนลาดบแรก สวนทดนของเขยวรบผดเปนลาดบทสอง แดงไมชาระหนใหดา ขาวไมตองการใหทดนของตนถกบงคบจานอง จงชาระหนใหดาครบจานวน ขาวจะมสทธตอแดงและตอเขยวอยางไร

มาตรา 724 วรรคแรก วางหลกไววา เมอผจานองไดจานองทรพยสนของตนไวเพอประกนหนอนบคคลอนจะตองชาระแลว และเขาชาระหนเสยเองแทนลกหนเพอปดปองมใหตองบงคบจานอง ผจานองชอบทจะไดรบเงนใชคนจากลกหนตามจานวนทตนชาระไป

มาตรา 725 วางหลกไววา เมอบคคลสองคนหรอกวานนไดจานองทรพยสนของตนเพอประกนหนอนบคคลอนตองชาระ และมไดระบลาดบไว ผจานองซงไดเปนผชาระหน หรอเปนเจาของทรพยสนซงตองบงคบจานองนนไมมสทธไลเบยเอาแกผจานองอนๆ ตอไป

ตามปญหา ขาวจานองทดนของตนเปนเปนประกนหนแดง แลวแดงไมชาระ ขาวผจานองไดเขาชาระหนใหดาจนครบเสยเองแทนแดงลกหนเพอไมใหทดนของขาวถกบงคบจานอง ขาวจงมสทธไลเบยแดงใหชาระเงนตามทตนไดชาระแกดาไปแลวเทานน ตามมาตรา 24 วรรคแรก

แตขาวซงจานองทรพยสนของตนเปนประกนหนแดงเชนกนแมจะระบลาดบไว ผจานองดวยกนทงขาวและเขยวกไมมสทธไลเบยซงกนและกน เมอขาวชาระหนแทนแดงแลวกไมมสทธไลเบยเอากบเขยวผจานองอกคนได ตามมาตรา 725


26

1.5 สทธทจะไดรบเงนทเหลอจากการบงคบจานอง มาตรา 732 ทรพยสนซงจานองขายทอดตลาดไดเงนเปนจานวนสทธเทาใด ทานใหจดใชแกผรบจานองเรยงตามลาดบ และถายงมเงนเหลออยอก กใหสงมอบแกผจานอง

มวงกเงนแสด 200,000 บาท โดยจานองเรอยนตเปนประกน มวงไมชาระหนและคางดอกเบยอก 50,000 บาท จงถกแสดบงคบจานอง ขายทอดตลาดเรอยนตไดเงนสทธ 300,000 บาท มวงและแสดจะไดรบเงนจากคาขายทอดตลาดทรพยคนละเทาใด

ขายทอดตลาดเรอยนตไดเงนสทธ 300,000 บาท เอาชาระหนเงนตนและดอกเบยใหแสดกอนแสดจะไดรบเงนไป 250,000 บาท เหลออก 50,000 บาท เปนสทธของมวงผจานองทจะไดรบตามมาตรา 732

1.6 สทธทจะหลดพนจากความรบผด

ก. สทธของผจานองคนหลงทจะหลดพนความรบผดเมอผจานองคนกอนไดรบการปลดจานอง ตามมาตรา 726

การทผรบจานองยอมปลดหนใหแกผจานองคนหนงนน ยอมทาใหผจานองคนหลง ๆ ไดหลดพนดวยเพยงขนาดทเขาตองรบความเสยหาย มาตรา 726 เมอบคคลหลายคนตางไดจานองทรพยสนแหงตนเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยวอนบคคลอนจะตองชาระและไดระบลาดบไวดวยไซร ทานวาการทผรบจานองยอมปลดหนใหแกผจานองคนหนงนน ยอมทาใหผจานองคนหลง ๆ ไดหลดพนดวยเพยงขนาดทเขาตองรบความเสยหายแตการนน ข. สทธของผจานองทจะหลดพนความรบผดเมอไมอาจรบชวงสทธ หรอเมอมการผอนเวลาใหลกหนหรอไมรบชาระหน ตามมาตรา 727

กรณทมเหตทาใหผจานองหลดพนจากความรบผด ตาม ม.727นบวาเปนมาตราทสาคญมาตรา o กรณทตองนาเอา ม.697มาใชในเรองจานองไดนน จะตองเปนกรณทเจาหนทาใหผจานอง ไมอาจ

รบชวงสทธ จานอง จานา บรมสทธ หรอ สทธอนๆ ได o กรณทจะนาเอา ม.700 มาใชในเรองจานอง ไดนน จะตองเปนกรณทจานองนนจะตองมกาหนดเวลา

ชาระหนทแนนอน แลวเจาหนไดไปผอนเวลาใหแกลกหน o กรณทจะนาเอา ม.701 มาใชในเรองจานองไดนน จะตองเปนกรณทผจานองไดมาขอชาระหน ตงแต

เมอหนถงกาหนดชาระ แลวเจาหนไมยอมรบชาระหนนน ทงสาม กรณนยอมทาใหผจานองหลดพนจากความรบผด โดยเราจะตองอาง ม.727 ประกอบดวย ม.697 , ม.

700 , ม.701 แลวแตกรณ ดวย ( อยาไดอางวา ผดตาม ม.697 , ม.700 , ม.701 แตเพยงอยางเดยว ) มาตรา 727 ถาบคคลคนเดยวจานองทรพยสนแหงตนเพอประกนหนอนบคคลอนจะตองชาระ ทานใหใชบทบญญตมาตรา 697,700 และ 701 วาดวยคาประกนนนบงคบอนโลมตามควร

เลกกเงนใหญ 200,000 บาท กาหนดชาระคนภายใน 2 ป โดยมอวนและผอมตางจานองทดนเปนประกนและระบลาดบไววา ทดนของอวนรบผดในลาดบแรก ทดนของผอมรบผดในลาดบทสอง ตอมาอก 1 ปใหญปลดจานองใหอวน เพราะเหนวาทดนของอวนมราคานอยเพยง 20,000 บาท ครนหนถงกาหนดชาระ เลกไมชาระหน ผอมเกรงวาทดนของตนจะถกบงคบจานองจงนาเงน 180,000 บาท ไปชาระแทนเลก แตใหญปฏเสธไมยอมรบชาระหนอางวาผอมตองนาเงนมาชาระใหครบ 200,000 บาท จงจะยอมรบ ผอมมาปรกษาทาน ทานจะใหคาแนะนาแกผอมอยางไร

การทใหญปลดจานองใหอวน ยอมทาใหผอมมสทธหลดพนความรบผดเทาทตองเสยหาย คอเทาราคาทดนของใหญ 20,000 บาท ตามมาตรา 726 ผอมจงเอาความเสยหายนไปหกหนกบใหญได คงเหลอหนทผอมตองรบผดอยอก 180,000 บาท

เมอหนถงกาหนดชาระ ผอมนาเงน 180,000 บาท ไปชาระแทนเลก แตใหญไมยอมรบ กหาทาใหผอมหลดพนจากความรบผดไป เพราะกรณไมตองตามมาตรา 727 และ 701 เนองจากหนรายนมผจานองสองคน มใชผจานองคนเดยว ฉะนนผอมจงตองรบผดตอใหญอย 180,000 บาท การทใหญยนยนจะใหผอมชาระหนใหตน 200,000 บาท กไมถกตอง


27

2. สทธของผรบจานอง

เนองจากผจานองสามารถทจะโอนหรอเอาทรพยซงจานองไวไปจานองตออกได กฎหมายจงตองใหหลกประกนทมนคงแกผรบจานอง โดยใหผรบจานองมสทธบงคบชาระหนจากทรพยซงจานองไดกอนเจาหนสามญ ทงมสทธทจะตดตามบงคบจานองจากทรพยไดเสมอไมวาจะโอนไปกทอด และในระหวางผรบจานองดวยกนกฎหมายกใหผรบจานองกอนมสทธดกวาผรบจานองทหลง

ทรพยซงจานองนนยอมเปนหลกประกนในการชาระหนของผรบจานอง ฉะนนหากภายหลงจดทะเบยนจานองแลว ผจานองไปจดทะเบยนทรพยสทธอนอกเหนอทรพยนน อนยงผลใหทรพยซงจานองไวเสอมราคา ผรบจานองสามารถขอใหลบทรพยสทธอนจดทะเบยนภายหลงนนได

จานองเปนการใหสญญาวา ถาลกหนไมชาระหน กยอมใหผรบจานองบงคบจานองได ผรบจานองจงมสทธบงคบจานองตอเมอลกหนผดนดไมชาระหน นอกจากนนในกรณทผจานองทาใหทรพยซงจานองบบสลายหรอสญหายจนไมพอเปนประกน ผรบจานองกสามารถบงคบจานองไดทนท โดยไมตองรอใหหนถงกาหนดชาระ 2.1 สทธทจะไดรบชาระหนกอน

ก. สทธทจะไดรบชาระหนกอนเจาหนสามญ (ม.702 วรรคสอง)

มาตรา 702 วรรคสอง ผรบจานองชอบทจะไดรบชาระหนจากทรพยสนทจานองกอนเจาหนสามญมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอนไปยงบคคลภายนอกแลวหรอหาไม ข. สทธของผรบจานองกอนทจะไดรบชาระหนกอนผรบจานองทหลง (ม.730)

มาตรา 730 เมอทรพยสนอนหนงอนเดยวไดจานองแกผรบจานองหลายคนดวยกน ทานใหถอลาดบผรบจานองเรยงตามวนและเวลาจดทะเบยน และผรบจานองคนกอนจกไดรบใชหนกอนผรบจานองคนหลง มาตรา 731 อนผรบจานองคนหลงจะบงคบตามสทธของตนใหเสยหายแกผรบจานองคนกอนนน ทานวาหาอาจทาไดไม

ก. กเงน ข. 100,000 บาท โดยไมมประกน แลวไปกเงน ค. อก 100,000 บาท โดยจานองทดนเปนประกนจากนนกเอาทดนไปจานองเปนประกน ง. 50,000 บาท และสดทายจานองเปนประกน แก จ. 30,000 บาท ก. ไมชาระหน ข. เจาหนสามญฟองบงคบคด และยดทดนแปลงนนขายทอดตลาดไดเงนสทธ 300,000 บาท ค. ง. จ. ผรบจานองขอใหเอาเงนชาระหนแกตนดวย ดงนนจะตองจดสรรเงนชาระหนกนอยางไร

ตองเอาชาระหนผรบจานองกอนตามลาดบจดทะเบยนกอนหลง คอ ชาระให ค. 100,000 บาท ให ง. 50,000 บาท และให จ. 30,000 บาท รวม 180,000 บาท

สวนทเหลออก 120,000 บาท เอาชาระให ข. เจาหนสามญเสย 100,000 บาท สวนอก 20,000 บาท ตองคนให ก. ลกหน 2.2 สทธทจะขอใหลบทรพยสทธทจดทะเบยนภายหลง มาตรา 722 ถาทรพยสนไดจานองแลว และภายหลงทจดทะเบยนจานองมจดทะเบยนภาระจายอมหรอทรพยสทธอยางอน โดยผรบจานองมไดยนยอมดวยไซร ทานวาสทธจานองยอมเปนใหญกวาภาระจายอมหรอทรพยสทธอยางอนนน หากวาเปนทเสอมเสยแกสทธของผรบจานองในเวลาบงคบจานองกใหลบสทธทกลาวหลงนนเสยจากทะเบยน

ก. สทธของผรบจานองทจะขอใหลบทรพยสทธซงจดทะเบยนภายหลงการจดทะเบยนจานองนน มขอบเขตเพยงใด

การลบสทธจากทะเบยน กฎหมายใหลบไดเฉพาะ ภารจายอมหรอทรพยสทธอยางอนเทานน ภารจายอมกเปนทรพยสทธอยางหนง ถาเปนบคคลสทธแลวกจะขอลบไมได กฎหมายใหสทธแกผรบจานองทจะขอใหลบทรพยสทธทจดทะเบยนภายหลงได

ข. แดงจานองทดนไวกบดา แลวเอาไปจานองซอนใหขาวอก ตอมาแดงเอาทดนแปลงนนใหเขยวเชาปลกตกแถว มกาหนด 20 ป และจดทะเบยนการเชาดวย ดามสทธขอใหลบสทธของขาวและของเขยวออกจากทะเบยนไดหรอไม

ดาไมมสทธขอใหลบจานองของขาว จากทะเบยนได เพราะมาตรา 712 ใหผจานองเอาทรพยทจานองไวแลวไปจานองซอนได สวนสทธในการเชาของเขยวซงไดจดทะเบยนไวนน เปนเพยงบคคลสทธมใชทรพยสทธ ผรบจานองไมมสทธขอใหลบทะเบยนเชนกน


28

2.3 สทธในการบงคบจานอง

มสทธบงคบจานองได 2 กรณคอ 1. กรณทวไป เมอหนถงกาหนดและลกหนไมชาระหน 2. กรณตามมาตรา 723 ถาทรพยสนซงจานองบบสลาย เปนเหตใหไมเพยงพอแกการประกน สามารถบงคบจานองไดทนท

มาตรา 723 ถาทรพยสนซงจานองบบสลาย หรอถาทรพยสนซงจานองแตสงใดสงหนงสญหายหรอบบสลาย เปนเหตใหไมเพยงพอแกการประกนไซร ทานวาผรบจานองจะบงคบจานองเสยในทนทกได เวนแตเมอเหตนนมไดเปนเพราะความผดของผจานอง และผจานองกเสนอจะจานองทรพยสนอนแทนใหมราคาเพยงพอ หรอเสนอจะรบซอมแซมแกไขความบบสลายนนภายในเวลาอนสมควรแกเหต

3. สทธและหนาทของผรบโอนทรพยสนซงจานอง ผรบโอนทรพยสนซงจานองเปนบคคลภายนอกมไดเปนลกหนหรอผจานองทรพยนน กฎหมายจงใหผรบโอน

สามารถไถถอนจานองไดโดยเสนอชดใชเงนตามจานวนอนสมควร ของราคาทรพยซงจานอง ไมตอขอชาระหนทงหมด

การทผรบโอนตองสญเสยกรรมสทธในทรพยซงจานองเพราะการบงคบจานองหรอไถถอนจานองกตาม หามผลกระทบกระเทอนตอสทธของเจาหนจานองหรอเจาหนบรมสทธอนมอยเหนอทรพยนนไม และสทธดงกลาวรายใดหากไดระงบเพราะเกลอนกลนกนกจะกลบคนมาอก

ผรบโอนจะตองรบผดชดใชคาเสยหาย หากทาใหทรพยซงจานองเสอมราคาลง แตในทางตรงกนขาม ถาผรบโอนทาใหทรพยนนราคาสงขน กเรยกใหชดใชไดแตเพยงเทาราคาทสงขนเมอขายทอดตลาดเทานน 3.1 สทธทจะไถถอนจานอง

ผรบโอนทรพยสนทไมไดเปนตวลกหน ผคาประกน หรอเปนทายาทของลกหนหรอคาประกนมสทธไถถอนจานอง (มาตรา 736) มาตรา 736 ผรบโอนทรพยสนซงจานองจะไถถอนจานองกไดถาหากมไดเปนตวลกหนหรอผคาประกน หรอเปนทายาทของลกหนหรอผคาประกน

ก. กาหนดเวลาไถถอนจานอง

ผรบโอนจะไถถอนจานองเมอไรกได แตถาผรบจานองไดบอกกลาววามการบงคบจานอง ผรบโอนตองไถถอนจานองภายใน 1 เดอน นบแตวนรบคาบอกกลาว (มาตรา 737) โดยเสนอชดใชเงนตามราคาทรพยสน ซงจานอง (มาตรา 738) มาตรา 737 ผรบโอนจะไถถอนจานองเมอใดกได แตถาผรบจานองไดบอกกลาววามจานงจะบงคบจานองไซร ผรบโอนตองไถถอนจานองภายในเดอนหนงนบแตวนรบคาบอกกลาว ข. วธการไถถอนจานอง

ผรบโอนซงประสงคจะไถถอนจานองตองบอกกลาวแกผเปนลกหนชนตน และตองสงคาเสนอไปยงบรรดาเจาหนทไดจดทะเบยน วาจะใชเงนใหกบราคาทรพยสนนน (ม.738)

ถาเจาหนไมยอมรบคาเสนอ เจาหนตองฟองคดตอศาลภายในเดอนหนงนบ เพอใหศาลพพากษาสงขายทอดตลาดทรพยสนจานองนน แตตองปฏบตดงนดวย คอ (ม.738(1)-(3))

1. ออกเงนคาฤชาธรรมเนยมการขายทอดตลาด 2. ตองเขาสราคาเปนจานวนเงนสงกวาทผรบโอนเสนอ


29

3. บอกกลาวการทตนไมยอมนนใหผรบโอนและเจาหนคนอน ๆ บรรดาไดจดทะเบยนกบทงเจาของทรพยคนกอนและลกหนชนตนทราบดวย

ถาขายทอดตลาดไดเงนเกนทผรบโอนเสนอวาจะใช ใหผรบโอนเปนผออกใชคาฤชาธรรมเนยมในการขายทอดตลาด ถาไดไมถง ใหเจาหนผรองขอใหขายทอดตลาดเปนผออก (ม.740)

มาตรา 738 ผรบโอนซงประสงคจะไถถอนจานองตองบอกกลาวความประสงคนนแกผเปนลกหนชนตน และตองสงคาเสนอไปยงบรรดาเจาหนทไดจดทะเบยน ไมวาในทางจานองหรอประการอน วาจะรบใชเงนใหเปนจานวนอนสมควรกบราคาทรพยสนนน

คาเสนอนนใหแจงขอความทงหลายตอไปน คอ

(1) ตาแหนงแหลงทและลกษณะแหงทรพยสนซงจานอง (2) วนซงโอนกรรมสทธ (3) ชอเจาของเดม

(4) ชอและภมลาเนาของผรบโอน

(5) จานวนเงนทเสนอวาจะใช (6) คานวณยอดจานวนเงนทคางชาระแกเจาหนคนหนง ๆ รวมทงอปกรณและจานวนเงนทจะจดเปนสวนใชแกบรรดาเจาหนตามลาดบกน

อนงใหคดสาเนารายงานจดทะเบยนของเจาพนกงานในเรองทรพยสนซงจานองนน อนเจาพนกงานรบรองวาเปนสาเนาถกถวนสอดสงไปดวย

มาตรา 739 ถาเจาหนคนหนงคนใดไมยอมรบคาเสนอ เจาหนคนนนตองฟองคดตอศาลภายในเดอนหนงนบแตวนมคาเสนอ เพอใหศาลพพากษาสงขายทอดตลาดทรพยสนซงจานองนน แตวาเจาหนนนจะตองปฏบตการดงจะกลาวตอไปนดวย คอ

(1) ออกเงนทดรองคาฤชาธรรมเนยมการขายทอดตลาด

(2) ตองเขาสราคาเอง หรอแตงคนเขาสราคาเปนจานวนเงนสงกวาทผรบโอนเสนอจะใช (3) บอกกลาวการทตนไมยอมนนใหผรบโอนและเจาหนคนอน ๆ บรรดาไดจดทะเบยนกบทงเจาของทรพยคนกอนและลกหนชนตนทราบดวย

มาตรา 740 ถาขายทอดตลาดไดเงนจานวนสทธลาจานวนเงนทผรบโอนเสนอวาจะใช ทานใหผรบโอนเปนผออกใชคาฤชาธรรมเนยมในการขายทอดตลาด ถาไดไมถงลาจานวน ทานใหเจาหนผรองขอใหขายทอดตลาดเปนผออก

มาตรา 741 เมอเจาหนทงหลายไดสนองรบคาเสนอทวทกคนแลวโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายกด ทานวาจานองหรอบรมสทธกเปนอนไถถอนไดดวยผรบโอนใชเงน หรอวางเงนตามจานวนทเสนอจะใชแทนการชาระหน

ก. กเงน ข. 100,000 บาท โดยม ค. จานองทดนเปนประกนตอมา ค. ถงแกกรรมทดนดงกลาวตกเปนมรดกของ ช. บตร ค. ช. ประสงคจะไถถอนจานองในฐานะผรบโอน จงเสนอใชเงน 50,000 บาท ตามราคาทดนในขณะนน ช. มสทธทาไดหรอไม

ช. ผรบโอนทรพยซงจานองเปนทายาทของ ค. ผจานองเดม จงไมมสทธไถถอนจานอง โดยวธเสนอใชเงนตามราคาทรพยได (มาตรา 736)

3.2 สทธของผรบโอนในกรณทรพยซงจานองหลดมอไป

ตามมาตรา 742 วรรคแรก การททรพยหลดมอไปจากผรบโอนไมมผลกระทบกระเทอนสทธของเจาหนบรมสทธหรอเจาหนจานองอนมอยเหนอทรพยนน และมาตรา 742 วรรคสองบญญตใหหนของผรบโอนซงเกลอนกลนไปแลวขณะไดทรพยนนมากลบคนขนมาอก ในเมอทรพยนนหลดมอไปจากผรบโอน

มาตรา 742 ถาการบงคบจานองกด ถอนจานองกด เปนเหตใหทรพยสนซงจานองหลดมอไปจากบคคลผไดทรพยสนนนไวแตกอนไซร ทานวาการททรพยสนหลดมอไปเชนนนหามผลยอนหลงไม และบรมสทธทงหลายของเจาหนแหงผททรพยหลดมอไปอนมอยเหนอทรพยสนและไดจดทะเบยนไวนนกยอมเขาอยในลาดบหลงบรมสทธอนเจาหนของผจานอง หรอเจาของคนกอนไดจดทะเบยนไว ในกรณเชนน ถาสทธใด ๆ อนมอยเหนอทรพยสนซงจานองเปนคณหรอเปนโทษแกบคคลผไดทรพยสนซงจานองไวแตกอนไดระงบไปแลวดวยเกลอนกลนกนในขณะทไดทรพยสนนนมาไซร สทธนนทานใหกลบคนมาเปนคณหรอเปนโทษแกบคคลนนไดอก ในเมอทรพยสนซงจานองกลบหลดมอไป


30

ก. จานองทดนเปนประกนเงนกแก ข. ค. ง. รายละ 200,000 บาท ตามลาดบ ตอมา ก. ขายทดนแกลงนนใหเหลอง เหลองจางดาปลกบานราคา 100,000 บาท ยงไมไดชาระคาจาง จงจดทะเบยนบรมสทธไว เหลองเอาทดนไปขายฝาก ค. แลวไมไถคน ทดนจงตกเปนกรรมสทธของ ค. ในทสด ค. ขอไถถอนจานองจาก ข. และ ง. โดยเสนอใชเงน 300,000 บาท ตามราคาทดน ข. ปฏเสธ และฟองศาลขายทอดตลาดทดนไดเงน 400,000 บาท หกคาฤชาธรรมเนยมและคาใชจายในการขายทอดตลาดแลวเหลอเงนสทธ 390,000 บาท ใหทานจดสรรเงนจานวนนชาระหนรายตางๆ

ตามมาตรา 742 วรรคแรก การททรพยหลดมอไปจากผรบโอนไมมผลกระทบกระเทอนสทธของเจาหนบรมสทธหรอเจาหนจานองอนมอยเหนอทรพยนน และมาตรา 742 วรรคสองบญญตใหหนของผรบโอนซงเกลอนกลนไปแลวขณะไดทรพยนนมากลบคนขนมาอก ในเมอทรพยนนหลดมอไปจากผรบโอน ฉะนนแมสทธจานองของ ค. ยอมกลบคนมาอก เงน 390,000 บาท จงตองจดสรรชาระดงน ชาระใหดาเจาหนบรมสทธกอน 100,000 บาท ชาระให ข. ผรบจานองรายแรก 200,000 บาท และชาระให ค. ผรบจานองรายทสอง 90,000 บาท สวน ง.ไมไดรบชาระหนจากเงนทขายทอดตลาด

3.3 หนาทของผรบโอนในการดแลรกษาทรพยสนซงจานอง

ในกรณทผรบโอนทรพยสนซงจานองทาใหทรพยนนเสยหาย หรอในทางตรงกนขามทาใหทรพยนนมราคาสงขนผรบโอนจะไดรบผลกระทบตามมาตรา 743 คอ

1. ถาทาใหทรพยซงจานองเสยหายกตองชดใชความเสยหาย 2. ถาทาใหทรพยซงจานองมราคาเพมขนกมสทธเรยกใหชดใชเพยงเทาราคาทเพมขนเมอขายทอดตลาด

มาตรา 743 ถาผรบโอนไดทาใหทรพยสนซงจานองเสอมราคาลงเพราะการกระทาหรอความประมาทเลนเลอแหงตน เปนเหตใหเจาหนทงหลายผมสทธจานองหรอบรมสทธเหนอทรพยสนนนตองเสยหายไซร ทานวาผรบโอนจะตองรบผดเพอความเสยหายนน อยางไรกด อนผรบโอนจะเรยกเอาเงนจานวนใด ๆ ซงตนไดออกไป หรอเรยกใหชดใชคาใชจายทตนไดทาใหทรพยสนดขนนน ทานวาหาอาจจะเรยกไดไม เวนแตทเปนการทาใหทรพยสนนนงอกราคาขนและจะเรยกไดเพยงเทาจานวนราคาทงอกขนเมอขายทอดตลาดเทานน

หลก : สทธหนาทของผรบจานองและผจานอง

ม.ทสาคญ คอ ม.722 + ม.723 + ม.724 + ม.725 + ม.726 + ม.727

ในสวนน พงควรทาความเขาใจกอนวา จะเปนเรองทเกยวกบกรณทเมอมการจานองแลว มการนาเอาทรพยทไดจานองไวไปจดทะเบยนทรพยสทธอนๆมาซอนการจานอง ตาม ม.722 ในสวนนจดทควร

ระวงจะอยตรงท การจดทะเบยนทรพยสทธอยางอนๆ ในอนทจะถกเพกถอนตาม ม.722น จะตองเปนการจดทะเบยนในภายหลงจากการทไดจดทะเบยนจานองไป แลว เทานน ดงนนถาจดทะเบยนทรพยสทธอนๆกอนจดจานอง ทานวาไมเขาหลกเกณฑตาม ม.722น

ทรพยทไดจานองเอาไวนนเสอมราคาลงไปจนไมเพยงพอแกการประกน ตาม ม.723 ในสวนน ไมมอะไร ตรงตามตวบท แตใหระวงตรงขอยกเวนเอาไวนดหนง กลาวคอ ผรบจานองจะบงคบจะนองทนทไมได ถาไมใชความผดของผจานอง + และ ผจานองไดเสนอทจะหาทรพยอนมาแทน (คอจะตองครบทงค เพราะกฎหมายใชคาวา “ และ ”)

ผจานองทเปนบคคลทสามเขาชาระหนจานอง ตาม ม.724 ในสวนน เปนกรณทบคคลทสามไดเอาทรพยสนของตนมาจานอง ดงนนจดจงอยตรง ทเมอผจานองชาระหนแทนลกหนแลว ผจานองจะไดรบเงนใชคนมาก นอยเพยงใด นนเอง ซงเรากจะตองดท ผจานองไดชาระหน กอนโดนบงคบจานอง หรอ ชาระหลงจากทโดนบงคบจานองแลวนนเอง

แตมผจานองหลายคนเขาจานองหนรายเดยว โดยทมไดระบลาดบไว แลวผจานองคนหนงเขาไปชาระหน ตาม ม.725 ในสวนน เปนเรองทเกยวกบมผจานองหลายคน และไมไดระบลาดบไว (ใหกลบไปดขอท 5 ของชดหลกทวไป ขางตน ประกอบดวย) และเนองมาจากไมมการระบลาดบการบงคบจานองเอาไว ดงนนเราจง ตองนาเอา ม.734 มา


31

ใชกบกรณนกลาวคอ เจาหนจะใชสทธตาม ม.734 น ไปบงคบจานองเอากบทรพยทจานองชนใดกได ดงนนเมอเจาหน บงคบเอากบผจานองคนใดแลว ทานวาผจานองทโดนบงคบจานองไมม สทธทจะไปไลเบยเอากบผจานองคนอนๆ แตอยางไรกตาม ผจานองทถกบงคบจานองนน กยงมสทธ ตาม ม.724 ในการทจะไดรบเงนใชคนจากลกหน

แตมผจานองหลายคนเขาจานองหนรายเดยว โดยไดระบลาดบไว แลวผรบจานองกลบไปปลดหนใหแกผรบจานองคนหนง ตาม ม.726 ในสวนน จะตางไปจากกรณตาม ม.725 ตรงท “ ไดระบลาดบการบงคบจานองเอาไว ตาม ม.710 ” เมอไดระบลาดบการบงคบเอาไว ดงนนเจาหนจะตองบงคบจานองตามลาดบทไดระบเอาไวเทานน ดง นนการทผรบจานองไดทาการปลดหนใหแกผจานองคนหนง ยอมทาใหผ จานองคนหลง หรอ คนลาดบถดไปเสยหาย ดงน ม.726 จงไดกาหนดใหผจานองคนหลง หรอคนลาดบถดไปนน หลดพนไปดวยเพยงเทาทเขาตองรบความเสยหายแต การปลดหนนน ขอสงเกต การปลดหนใหแกผจานอง ตาม ม.726น ควรจะเปนการปลดหนใหแกผจานองในลาดบตนๆ แลวยงมผจานองคนถดไป ถาเปนการปลดหนใหแกผจานองในลาดบทาย แลวไมมใครอกแลว กรณเชนนผจานองลาดบตนๆกไมไดเสยหายอะไรเลย เพราะถงอยางไร ผจานองลาดบตนๆนนกยงคงตอถกบงคบจานองตามลาดบอยด กรณนผ จานองลาดบตนๆ จงไมอาจอาง ม.726นได (ซงกคอ ไมมสทธตาม ม.726 นนนเอง)

เปนกรณทมเหตทาใหผจานองหลดพนจากความรบผด ตาม ม.727 นบวาเปนมาตราทสาคญมาตราหนง ทควรตองทาความเขาใจ

• กรณทตองนาเอา ม.697มาใชในเรองจานองไดนน จะตองเปนกรณทเจาหนทาใหผจานอง ไมอาจรบชวงสทธ จานอง จานา บรมสทธ หรอ สทธอนๆ ได

• กรณทจะนาเอา ม.700 มาใชในเรองจานอง ไดนน จะตองเปนกรณทจานองนนจะตองมกาหนดเวลาชาระหนทแนนอน แลวเจาหนไดไปผอนเวลาใหแกลกหน

• กรณทจะนาเอา ม.701 มาใชในเรองจานองไดนน จะตองเปนกรณทผจานองไดมาขอชาระหน ตงแตเมอหนถงกาหนดชาระ แลวเจาหนไมยอมรบชาระหนนน ทงสาม กรณนยอมทาใหผจานองหลดพนจากความรบผด โดยเราจะตองอาง ม.727 ประกอบดวย ม.697 , ม.700 , ม.701 แลวแตกรณ ดวย (อยาไดอางวา ผดตาม ม.697 , ม.700 , ม.701 แตเพยงอยางเดยว)

แบบประเมนผลหนวยท 4 1. ทรพยทจานองเปนประกนหนไวแลว ถาเจาของทรพยเอาไปโอนขายใหผอนในระหวางสญญาจานองยงมผล

บงคบอย สญญานนยงคงมผลสมบรณ 2. สทธของผจานองทจะทาสญญาตกลงกนเปนอยางอนไมไดคอ สทธการเอาทรพยสนไปจานองตอ 3. ผจานองเขาชาระหนแทนลกหน ผจานองมสทธไลเบยเอาจากลกหน ไดเทาจานวนทชาระไป 4. แดง ดาและ ขาว ตางจานองทรพยเปนประกนหนของเขยวแลวเขยวผดนด ดาจงเขาชาระหนแทน ดงน ดาม

สทธ ไลเบยไดเฉพาะกบเขยวลกหนเทานน 5. มวง แสด ฟา ตางจานองทรพยเปนประกนหนของครามโดยไมระบลาดบจานอง ตอมาเจาหนปลดหนให

แสด ผลตามกฎหมายคอ ผจานองทกคนไมมใครหลดพนความผด 6. ถามการโอนทรพยสนซงจานองใหแกบคคลอน จะมผลกบผรบจานองคอ ผรบจานองตดตามบงคบชาระหน

ไดและมฐานะดกวาเจาหนสามญ 7. ในระหวางผรบจานองซงจดทะเบยนกอน กบผรบจานองซงจดทะเบยนภายหลง สทธระหวางกนคอ ผรบ

จานองกอนมสทธไดรบชาระหนกอน


32

8. ภายหลงจดทะเบยนจานองแลว ถาผจานองจดทะเบยนทรพยสทธอนเหนอทรพยนนอก ผรบจานองมสทธขอใหลบทะเบยนทรพยสทธทจดทะเบยนภายหลงได

9. ผรบโอนทรพยจานองสามารถไถถอนจานองไดเมอ เมอใดกได 10. ผรบโอนทรพยจานองตองไถถอนจานองเปนจานวนเงน เทาราคาทรพยสนซงจานอง 11. ทรพยทจานองเปนประกนหนไวแลว ในระหวางสญญาจานองมผลบงคบอย เจาของทรพยขายทรพยนนให

ผอน มสทธทาไดโดยเดดขาด 12. ในกรณสญญาจานองมขอตกลงไวชดวา ระหวางสญญาจานองมผลบงคบอยหามผจานองเอาทรพยไปจานอง

ตอ ขอตกลงน ไมมผลใดๆ เลย

13. ถาลกหนผดนดไมชาระหน ผจานองซงเขาชาระหนแทนลกหนดงหน ผจานองมสทธตอลกหนคอ มสทธไลเบยลกหนไดเทาจานวนทชาระหนแทนไป

14. ชด ชย ชอบ ตางจานองทรพยเปนประกนหนของชาญ โดยระบลาดบจานองวา ชดอยลาดบแรก ชยอยลาดบสอง และชอบอยลาดบสาม ชาญผดนดชดจงชาระหนแทน ดงน ชดไมมสทธไลเบยเอากบ ชยและชอบ

15. แดง ดา ฟา ขาว ตางจานองทรพยเปนประกนหนของเขยว โยระบลาดบจานองวา แดงลาดบแรก ดาลาดบทสอง ฟาลาดบทสาม และขาวลาดบทส ตอมาเจาหนปลดจานองใหฟาผจานองทมสทธหลดพนความผดไดแก ขาว เพยงผเดยว

16. ทรพยซงจานองไวแลว ถาผจานองโอนใหผอนไปในภายหลง ผรบจานองมสทธคอ ตดตามบงคบชาระหนจากทรพยนนไดเสมอ

17. ผรบจานองกอนกบผรบจานองทหลง มสทธระหวางกนคอ ผรบจานองกอนมสทธดกวา 18. ดาจานองทดนใหแดง ตอมาดาจดทะเบยนภารจายอมใหขาวเดนผานทนนได ดงน แดงมสทธขอใหลบ

ทะเบยนภารจายอมได 19. การไถถอนจานอง ผรบโอนตองขอไถถอนจานองเปนจานวน ราคาอนสมควรของทรพยซงจานอง


33

5. การบงคบจานอง และความระงบสนไปแหงสญญาจานอง การบงคบจานองทาได 2 วธคอ การขายทอดตลาดทรพยจานองและการเอาทรพยจานองหลด ซงไมวาจะบงคบ

โดยวธใดจะตองฟองคดตอศาล ผจานองจะไปยดทรพยมาโดยพลการไมได อยางไรกตาม กฎหมายมไดบงคบวา ผรบจานองจะตองฟองบงคบจานองเสมอไป อาจฟองในฐานะเจาหนสามญกได

จานองระงบได 2 ทาง คอ ทางหนง ทาใหหนประธานระงบไป เชนชาระหน อกทาง ทาใหตวสญญาจานองระงบ เชนปลดจานอง เมอจานองระงบตองนาความไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท มฉะนนจะยกขนตอสบคคลภายนอกไมได 1. การบงคบจานอง

การบงคบจานองไมวาจะทาโดยวธขายทอดตลาดหรอเอาทรพยจานองหลดกตาม จะตองมการบอกกลาวดวยหนงสอใหผจานองชาระหนภายในเวลาสมควร เมอผจานองไมชาระหนจงจะฟองคดตอศาลบงคบจานองได

ในกรณขายทอดตลาดทรพยสน เงนทไดจากการขายทอดตลาดจะตองนามาชาระหนแกผรบจานองตามลาดบกอนหลง ผรบจานองกอนยอมมสทธไดรบชาระหนกอน

หากบงคบจานองไดเงนตากวาจานวนหนทคางชาระ ลกหนกไมตองรบผดในเงนทขาดอย เวนแตจะไดตกลงกนเปนอยางอนในสญญาจานอง

หนรายเดยวทมการจานองทรพยหลายสงเปนประกน โดยไมระบลาดบและจานวนเงนททรพยแตละสงจานองเปนประกน ผรบจานองอาจบงคบจานองแกทรพยเพยงบางสง หรอแกทรพยทกสงพรอมกนกได แตในกรณหลงตองเฉลยภาระแหงหนไปตามสวนราคาทรพยจานอง 1.1 วธบงคบจานอง

ก. การขายทอดตลาดทรพยจานอง (ม.728) ตามมาตรา 728 คอ ฟองบงคบจานองใหขายทอดตลาดทรพยจานอง โดยผรบจานองตองมจดหมายบอกกลาวไป

ยงลกหนกอนวาใชชาระหนภายในเวลาอนสมควร ซงกาหนดไวในคาบอกกลาว และถาลกหนไมปฏบตตามคาบอกกลาว ผรบจานองจะฟองคดตอศาลใหพพากษาสงใหยดทรพยสนซงจานองขายทอดตลาด

การทผรบจานองจะบงคบจานองไดนน ทานตาม ม.728 ไดกาหนดเอาไววา o ผรบจานอง จาตองบอกกลาวการบงคบจานองเปนหนงสอ (จะบอกกลาวดวยวาจาไมได) ไปยงผจานองใหมาชาระหนภายในกาหนดเวลาอนสมควร (ในหนงสอบอกกลาวบงคบจานอง o จะตองกาหนดเวลาใหมาชาระหนเอาไวดวย ถามไดกาหนดเวลาชาระหนเอาไว จะถอวา เปนการบอกกลาวทไมชอบ ) o ซงถาหากลกหนละเลยไมปฏบตตาม ผรบจานองจงจะฟองบงคบจานอง ได (ดงนนถาไมมการบอกกลาวกอน ผรบจานองยอมไมมสทธฟองบงคบจานอง)

การบงคบจานองจะตองฟองตอศาลเทานน โดยสามารถฟองขอใหยดทรพยสนทจานองเพอนาออกขายทอดตลาด ตาม ม.728 กได และสามารถฟองขอเอาทรพยจานองหลดเปนสทธ ตาม ม.729 กได

การฟองบงคบนนผรบจานองสามารถฟองบงคบจานองแกผจานอง ตาม ม.728 กได หรอ จะฟองบงคบจานองแกผรบโอนทรพยสนทจานอง ตาม ม.735 กได


34

มาตรา 728 เมอจะบงคบจานองนน ผรบจานองตองมจดหมายบอกกลาวไปยงลกหนกอนวาใหชาระหนภายในเวลาอนสมควรซงกาหนดใหในคาบอกกลาวนน ถาและลกหนละเลยเสยไมปฏบตตามคาบอกกลาว ผรบจานองจะฟองคดตอศาลเพอใหพพากษาสงใหยดทรพยสนซงจานองและใหขายทอดตลอดกได ข. การเอาทรพยจานองหลดเปนกรรมสทธของผรบจานอง (ม.729)

ตามมาตรา 729 คอ ผรบจานองเอาทรพยจานองหลดเปนสทธ จะตองอยภายในบงคบของเงอนไขดงน คอ ก. ลกหนขาดสงดอกเบย 5 ป ข. ผจานองมไดแสดงใหศาลพอใจวาราคาทรพยสนทจานองนนทวมจานวนเงนทคางชาระ และ ค. ไมมการจานองรายอน หรอบรมสทธอนไดจดทะเบยนไวเหนอทรพยสนอนเดยวกนนน

การบงคบจานองโดยวธเอาทรพยจานองหลดเปนสทธนนจะตองเขาเงอนไขทงสามขอตามมาตรา 729 และอยางไรกตามตองมการบอกกลาวลกหนใหชาระหนตามมาตรา 728 กอนและฟองบงคบจานองเพอเอาหลดเปนสทธอกดวย มใชยดทรพยจานองมาเปนของตนโดยพลการ มาตรา 729 นอกจากทางแกดงบญญตไวในมาตรากอนนน ผรบจานองยงชอบทจะเรยกเอาทรพยจานองหลดไดภายในบงคบแหงเงอนไข ดงจะกลาวตอไปน (1) ลกหนไดขาดสงดอกเบยมาแลวเปนเวลาถงหาป (2) ผจานองมไดแสดงใหเปนทพอใจแกศาลวาราคาทรพยสนนนทวมจานวนเงนอนคางชาระ และ (3) ไมมการจานองรายอน หรอบรมสทธอนไดจดทะเบยนไวเหนอทรพยสนอนเดยวกนนเอง

แดงกเงนดา โดยขาวจานองทดนเปนประกนหน แนะนาใหฟองบงคบจานองโดยขายทอดตลาดทดนตามมาตรา 728 จะเอาทรพยจานองหลดเปนสทธไมได เพราะเปนกรณทบคคลอนจานองนองทรพยเปนกระกนหนของลกหน และผขาดสงดอกเบยคอตวลกหนไมใชผจานอง

1.2 ลาดบในการชาระหน ทรพยสนอนเดยวกนไดจานองแกผรบจานองหลายคนดวยกน ตองเอาชาระหนแกผรบจานองเรยงตามลาดบ

กอนหลงตามวนเวลาทจดทะเบยน และผรบจานองคนกอนจะไดรบใชหนกอนตามมาตรา 730 และทรพยสนทขายทอดตลาดใหจดใชแกผรบจานองเรยงตามลาดบ และหากยงมเงนเหลอจากการขายทอดตลาด ใหมอบแกผจานองตามมาตรา 732

ม.731 กยงกาหนดถงสทธของผรบจานอง ตอไปวา ผรบจานองคนหลงจะบงคบตามสทธของตนใหเสยหายแกผรบจานองคนกอนไมได มาตรา 730 เมอทรพยสนอนหนงอนเดยวไดจานองแกผรบจานองหลายคนดวยกน ทานใหถอลาดบผรบจานองเรยงตามวนและเวลาจดทะเบยน และผรบจานองคนกอนจกไดรบใชหนกอนผรบจานองคนหลง มาตรา 731 อนผรบจานองคนหลงจะบงคบตามสทธของตนใหเสยหายแกผรบจานองคนกอนนน ทานวาหาอาจทาไดไม มาตรา 732 ทรพยสนซงจานองขายทอดตลาดไดเงนเปนจานวนสทธเทาใด ทานใหจดใชแกผรบจานองเรยงตามลาดบ และถายงมเงนเหลออยอก กใหสงมอบแกผจานอง มาตรา 733** ถาเอาทรพยจานองหลด และราคาทรพยสนนนมประมาณตากวาจานวนเงนทคางชาระกนอยกด หรอถาเอาทรพยสนซงจานองออกขายทอดตลาดใชหน ไดเงนจานวนสทธนอยกวาจานวนเงนทคางชาระกนอยนนกด เงนยงขาดจานวนอยเทาใด ลกหนไมตองรบผดในเงนนน

มาตรา 744 อนจานองยอมระงบสนไป

(1) เมอหนทประกนระงบสนไป ดวยเหตประการอนใดมใชเหต อายความ

(2) เมอปลดจานองใหแกผจานองดวยหนงสอเปนสาคญ

(3) เมอผจานองหลดพน

(4) เมอถอนจานอง (5) เมอขายทอดตลาดทรพยสนซงจานองตามคาสงศาล อนเนอง มาแตการบงคบจานองหรอถอนจานอง


35

(6) เมอเอาทรพยสนซงจานองนนหลด

เหลกกเงนทอง 200,000 บาท โดยจานองทดนเปนประกน ตอมากเอาทดนแปลงเดมไปจานองไวแกเพชรอก 100,000 บาท และสดทายจานองกบนล 50,000 บาท เมอหนของทองถงกาหนดเหลกไมชาระหน ทองจงฟองบงคบจานอง ยดทดนขายทอดตลาดไดเงนสทธ 300,000 บาท ใหทานจดสรรเงนจานวนนชาระหนแกผรบจานอง

ชาระใหทอง 200,000 บาท ใหเพชร 100,000 บาท ตามมาตรา 730, 732 สวนนลไมไดรบชาระหนจากการขายทอดตลาด และนลจะตดตามไปบงคบจานองแกผซอทดนนนไมไดอก เพราะจานองไดระงบสนไปตามมาตรา 744(5) คอมการขายทอดตลาดทรพยสนซงจานองตามคาสงศาล อนเนองมาจกการบงคบจานอง

1.3 ลกหนไมตองรบผดในจานวนเงนทขาด

เมอไดบงคบจานองโดยนาออกมาขายทอดตลาดไปแลว ตาม ม.733ไดกาหนดเอาไวอยางชดเจนวา เงนขาดเหลอเทาใด ลกหนไมจาตองรบผดชอบอก (ม.733 น เปนมาตราทสาคญมาตราหนงทมกนามาออกขอสอบ จงควรทาความเขาใจใหด) (จะใชสทธตาม ม.733 นได จะตองเปนการบงคบจานองตาม ม.728 + ม.729 + ม.735 เทานน) (การทผจานองจะพนจากความรบผดในหนทขาด ตาม ม.733 น จะตองปรากฏวา การบงคบจานองนนจะตองเสรจสมบรณไปแลวเทานน)

และในกรณทขายทอดตลาดไปและได ใชหนแกผรบจานองจนหมดแลว ยงมเงนเหลออย ทาน ตาม ม.732 กาหนดวา ใหสงคนแกผจานอง มาตรา 733 ถาเอาทรพยจานองหลด และราคาทรพยสนนนมประมาณตากวาจานวนเงนทคางชาระกนอยกด หรอถาเอาทรพยสนซงจานองออกขายทอดตลาดใชหน ไดเงนจานวนสทธนอยกวาจานวนเงนทคางชาระกนอยนนกด เงนยงขาดจานวนอยเทาใด ลกหนไมตองรบผดในเงนนน

ก. กเงน ข. 500,000 บาท โดย ค. จานองทดนเปนประกน และมขอตกลงในสญญาจานองระบวา ถา ข. บงคบจานองขายทอดตลาดทดนไดเงนไมพอชาระหน ก. และ ค. ยนยอมให ข. บงคบชาระหนจากทรพยอนของ ก. และ ค. ได ใหวนจฉยวา ขอตกลงนขดตอกฎหมายหรอไม

ตามมาตรา 733 วางหลกไวในกรณเอาทรพยสนซงจานองขายทอดตลาดใชหน หากไดเงนสทธนอยกวาจานวนเงนทคางชาระกนอย เงนขาดจานวนอยเทาใด ลกหนไมตองรบผดในเงนนน ซงหากคกรณไมไดตกลงไววาเงนขาดเทาใด ลกหนตองรบผดแลวหรอตกลงกนใหเจาหนบงคบชาระหนจากทรพยสนอนของลกหนได ขอตกลงนใชบงคบกนไดไมขดตอกฎหมาย

1.4 การจานองทรพยหลายสงเปนประกนหนรายเดยว

ก. จะบงคบจานองแกทรพยทงหมดหรอบางสงกไดเทาทจาเปนเพอชาระหน (ม.734 วรรคหนง)

ในกรณทนาเอาทรพยสนหลายสงมาจานองตอผรบจานองคนเดยว และมไดระบลาดบเอาไว ม.734วรรค 1 ไดกาหนดไววา ผรบจานองสามารถใชสทธของตนไปบงคบเอาแกทรพยสนทงหมด หรอ แตบางสวนกได แตจะไปบงคบใหเกนไปกวาเพอการใชหนตามสทธของตน ไมได ข. การแบงภาระแหงหนกระจายไปตามสวนราคาทรพยจานอง (ม.734 วรรคสอง)

ถาผรบจานองเลอกทจะใชสทธของตนไปบงคบเอาแกทรพยสนทงหมด ม.734 วรรค 2 กไดกาหนดให ภาระแหงหน กระจายไปตามสวนราคาแหงทรพยสนนนๆ (ซงราคาแหงทรพยสน หมายถง เงนสทธทไดจากการขายทอดตลาดของทรพยสนแตละสง ทรพยใดขายไดราคามาก กรบผดในหนมาก ทรพยใดขายไดราคานอย กรบผดในหนนอย) แตถาไดมการระบจานวนเงนจานองเอาไว กใหแบงกระจายไปตามจานวนเงนทไดระบไวเฉพาะทรพยสงนนๆ ค. การรบชวงสทธของผรบจานองคนถดไป (ม.734 วรรคสาม)

ถาผรบจานองเลอกทจะบงคบเอาแกทรพยสนทจานองเพยงสงเดยว ม.734 วรรค 3 กไดกาหนดเอาไววา ผรบจานองจะใหชาระหนอนเปนสวนของตนทงหมดจากทรพยสนสงนนกได แตใหถอวา ผรบจานองคนถดไปทมไดรบชาระหน (วรรค 3 น เปนกรณ ทมการนาเอาทรพยสนทจานองนนไปจานองซากบผรบจานองคนท 2 เมอรายแรก


36

บงคบทงหมด กยอมทาใหรายท 2 มไดรบชาระหนนนเอง) สามารถเขามารบชวงสทธของผรบจานองคนกอนได แตกบงคบไดเพยง เทาจานวนซงผรบจานองคนกอนจะพงไดรบจากทรพยสนอนๆเทานน มาตรา 734 ถาจานองทรพยสนหลายสงเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยวและมไดระบลาดบไวไซร ทานวาผรบจานองจะใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนนน ๆ ทงหมดหรอแตเพยงบางสงกได แตทานหามมใหทาเชนนนแกทรพยสนมากสงกวาทจาเปนเพอใชหนตามสทธแหงตน

ถาผรบจานองใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนทงหมดพรอมกน ทานใหแบงภาระแหงหนนนกระจายไปตามสวนราคาแหงทรพยสนนน ๆ เวนแตในกรณทไดระบจานวนเงนจานองไวเฉพาะทรพยสนแตละสง ๆ เปนจานวนเทาใด ทานใหแบงกระจายไปตามจานวนเงนจานองทระบไวเฉพาะทรพยสงนน ๆ แตถาผรบจานองใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนอนใดอนหนงแตเพยงสงเดยวไซร ผรบจานองจะใหชาระหนอนเปนสวนของตนทงหมดจากทรพยสนอนนนกได ในกรณเชนนน ทานใหถอวาผรบจานองคนถดไปโดยลาดบยอมเขารบชวงสทธของผรบจานองคนกอนและจะเขาบงคบจานองแทนทคนกอนกไดแตเพยงเทาจานวนซงผรบจานองคนกอนจะพงไดรบจากทรพยสนอน ๆ ตามบทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนนน

แดงกเงนดา 200,000 บาท โดยจานองทดน 1 แปลง เรอยนต 1 ลา และเรอกลไฟ 1 ลา เปนประกนไมไดระบลาดบจานองและจานวนเงนททรพยแตละสงจานองเปนประกน แดงผดนดไมชาระหน ดาจงบงคบจานองแกทรพยจานองทงสามสง พรอมกน ขายทอดตลาดทดนไดเงน 200,000 บาท เรอยนต 120,000 บาท เรอกลไฟ 80,000 บาท จะจดสรรชาระหนเงนกใหแกดาอยางไร

ตามมาตรา 734 วรรคสองบญญตวา ถาผรบจานองใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนทงหมดพรอมกนทานใหแบงภาระแหงหนนนกระจายไปตามสวนราคาแหงทรพยสนนนๆ เวนแตกรณทไดระบจานวนเงนจานองไวเฉพาะทรพยสนแตละสง เปนจานวนเทาใด ทานใหแบงกระจายไปตามลาดบจานวนเงนจานองทระบไวเฉพาะทรพยสนสงนนๆ ตามปญหาจงตองแบงภาระแหงนกระจายไปตามสวนแหงราคาทรพยจานอง จงตองจดสรรเงนใชหนดงน ทดน 100,000 บาท เรอยนต 60,000 บาท เรอกลไฟ 40,000 บาท

2. ความระงบสนไปแหงสญญาจานอง สญญาจานองระงบดวยสาเหตใหญ 2 ประการคอ เมอทาใหหนประธานระงบไปประการหนงและอกประการหนง

คอทาใหตวสญญาจานองระงบ เชน ปลดจานอง ไถจานอง บงคบจานอง เปนตน

จานองเปนทรพยสทธทตกตดไปกบทรพยจานองจนกวาผรบจานองจะไดชาระหน การทหนประธานขาดอายความจงไมทาใหจานองระงบ

เมอสญญาจานองระงบ ตองนาความไปจดทะเบยน มฉะนนจะยกขนตอสบคคลภายนอกไมได หลกนใชบงคบตลอดถงการผอนชาระหนจานอง การแกไขเปลยนแปลงสญญาจานองหรอหนอนจานองเปนประกนดวย

2.1 สาเหตททาใหสญญาจานองระงบ

การจานองระงบดวยเหตตามมาตรา 744 ดงน 1) หนทประกนระงบสนไป ยกเวนหนประธานขาดอายความไมทาใหจานองระงบ 2) เมอปลดหนจานองใหแกผจานองดวยหนงสอเปนสาคญ 3) เมอผจานองหลดพน 4) เมอถอนจานอง 5) เมอขายทอดตลาดทรพยสน ซงจานองตามคาสงศาลอนเนองมาจากการบงคบจานองหรอถอนจานอง 6) เมอเอาทรพยสนซงจานองนนหลดเปนสทธ

กรณทจานองระงบสนไปตามอนมาตรา 1 นนจะตองระงบไปดวยเหตประการอนๆ ทมใชอายความ ดงนนหนท ประกนนนถงแมจะขาดอายความไปแลว กไมทาใหจานองระงบลงไปแตอยางใด และความรบผดของผจานองกรณทหน ประธานขาดอายความน ทานวา ผจานองจะตองรบผดตาม ม.745


37

กรณทจานองระงบไปตามอนมาตรา 2 นน จดจะอยตรงทวา การปลดจานองทจะมผลตามอนมาตรา 2 น ทานวา จะตองทาเปนหนงสอลงลายมอชอของผรบจานองดวย และทตองระวงกคอ เฉพาะหนจานองทปลดเทานนทจะระงบไป ตาม ม.744 (2) หนประธานหาไดระงบไปไม (แตถาปลดหนประธาน ในกรณนแนนอน กยอมทาใหหนจานองระงบไปเชนกน แตจะเปนไปตาม อนมาตรา 1)

กรณทจานองระงบไปตามอนมาตรา 3 จะเปนกรณทผจานองหลดพนไปตาม ม.727 เทานน ทจะทาใหผจานองหลดพนได (ใหกลบไปด ม.727อกท)

กรณทระงบไปตามอนมาตรา 4 จะตองเปนการถอนจานอง โดยทผรบโอนทรพยสนทจานอง ไดขอไถถอนจานอง โดยเสนอวาจะใชเงนเปนจานวนอนควรกบราคาทรพยทจานอง ตาม ม.738 นนเอง แตทงนตวเจาหนจะตองยอมรบคาเสนอของผรบโอนและมการชาระ หนแลวเทานน จงจะมผลทาใหจานองระงบไป

กรณทระงบไปตามอนมาตรา 5 เปนการระงบไปเพราะมการขายทอดตลาดตามคาสงศาลอนเนองมาจากการบงคบ จานอง ตาม ม.728 + ม.735 นนเอง

กรณทระงบไป ตาม อนมาตรา 6 เปนกรณทเอาทรพยจานองหลดเปนสทธ ตาม ม.729 นนเอง ขอสงเกต เหตททาใหจานองระงบสนไปนนจะมเพยง 6 กรณดงกลาว ตาม ม.744 เทานน ดงนนถาไมเขา 6

กรณดงกลาวนเสยแลว ทานวาจานองยอมไมระงบ สวนกรณตาม ม.746นน จะเปนกรณทไดมการชาระหนไปทงหมดกด หรอชาระแตบางสวนกด หรอไดมการระงบหนอยางใดๆ กด หรอไดมการตกลงกนเพอทจะเปลยนแปลงแกไขจานอง กด หรอ แกไขเปลยนแปลงหนอนจานองเปนประกน กด ทานวา ถาไมไดไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กจะยกเหตดงกลาวทไดทาไป นน ขนมาตอสกบบคคลภายนอกไมได มาตรา 744 อนจานองยอมระงบสนไป

(1) เมอหนทประกนระงบสนไปดวยเหตประการอนใดมใชเหตอายความ

(2) เมอปลดจานองใหแกผจานองดวยหนงสอเปนสาคญ

(3) เมอผจานองหลดพน

(4) เมอถอนจานอง (5) เมอขายทอดตลาดทรพยสนซงจานองตามคาสงศาลอนเนองมาแตการบงคบจานองหรอถอนจานอง (6) เมอเอาทรพยสนซงจานองนนหลด

แดงกเงนดา 300,000 บาท โดยเขยวจานองทดนเปนประกน แดงไมชาระหน ดาจงฟองบงคบคดจานองยดทดนของเขยวขายทอดตลาดแตเขยวยอมชดใชเงนใหดา 150,000 บาท สวนอก 150,000 บาท แดงรบชาระใหดา จงไมมการขายทอดตลาดทดนตอมาเขยวขายทดนใหเหลองและไมใชหนใหดาตามทตกลงกนไว ดาจงฟองบงคบจานองเทาทดนซงเหลองรบโอน เพอชาระหนอก 150,000 บาท ดาจะมสทธบงคบจานองเอากบเหลองไดหรอไม

การบงคบจานองโดยขายทอดตลาดทรพยจานองอนจะทาใหจานองระงบตามมาตรา 744 (5) นน ตองมการขายทอดตลาดกนจรง แมดาจะฟองบงคบจานองกตาม แตเมอไมมการขายทอดตลาดทดนจานอง จานองยอมไมระงบไป เหลองผรบโอนทดนจานองตองรบภาระจานองมาดวย แดงจงมสทธบงคบจานองเอากบทดนทเหลองรบโอนมาได

2.2 สญญาจานองไมระงบเพราะอายความ

สญญาจานองยอมระงบสนไปตามมาตรา 744(1) คอเมอหนประธานระงบไปดวยเหตใดๆ เชน มการชาระหนเงนกยมทเปนหนประธาน หนจานองซงเปนอปกรณยอมระงบสนไปดวย แตกรณทหนประธานขาดอายความไมใหจานองระงบ เพราะการทหนขาดอายความนนกฎหมายหามมใหฟองรองบงคบคดกนตามมาตรา 193/9 เทานน หนมไดระงบไปดวยและสทธจานองเปนทรพยสทธซงตกตดตามไปกบทรพยทจานองจนกวาผรบจานองจะไดรบชาระหน (มาตรา 702 วรรค 2) ฉะนนการทหนประธานขาดอายความจงไมกระทบกระเทอนถงสทธจานอง


38

มาตรา 193/27 ผรบจานอง ผรบจานา ผทรงสทธยดหนวงหรอผทรงบรมสทธเหนอทรพยสนของลกหนอนตนไดยดถอไว ยงคงมสทธบงคบชาระหนจากทรพยสนทจานอง จานา หรอทไดยดถอไว แมวาสทธเรยกรองสวนทเปนประธานจะขาดอายความแลวกตาม แตจะใชสทธนนบงคบใหชาระดอกเบยทคางยอนหลงเกนหาปขนไปไมได มาตรา 745 ผรบจานองจะบงคบจานองแมเมอหนทประกนนนขาดอายความแลวกได แตจะบงคบเอาดอกเบยทคางชาระในการจานองเกนกวาหาปไมได 2.3 สญญาจานองระงบตองนาความไปจดทะเบยน

การชาระหน สนเชงหรอแตบางสวน การระงบหน การตกลงกนแกไขเปลยนแปลงจานองหรอหนประกน ตองนาความไปจดทะเบยนตอพนกงาน มฉะนนยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกไมได (ม.746)

มาตรา 746 การชาระหนไมวาครงใด ๆ สนเชงหรอแตบางสวนกด การระงบหนอยางใดๆ กด การตกลงกนแกไขเปลยนแปลงจานองหรอหนอนจานองเปนประกนนนเปนประการใดกด ทานวาตองนาความไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนทในเมอมคารองของผมสวนไดเสย มฉะนนทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอก

นกกเงนหน 300,000 บาท โดยมไกจานองทดนเปนประกน ครงหนครบกาหนดนกไมชาระหน ไกจงเขาชาระหนแทนสนเชง เพอมใหหนบงคบจานอง แตหนขอผลดไปไปจดทะเบยนระงบจานองภายหลง ตอมาหนถกแมวเจาหนฟองเรยกหนจานวน 500,000 บาท แมวชนะคดจงยดทดนของไกเพอบงคบชาระหน ไกจะตอสแมวไดหรอไมวา จานองระงบแลวจะยดทดนขายทอดตลาดไมได

เมอมการเปลยนแปลงสทธในการจานองตองนาไปจดทะเบยนตามหลกมาตรา 746 ทบญญตวา “การชาระหนไมวาครงใดๆ สนเชงหรอแตบางสวนกด การระงบหนอยางใดๆ กด การตกลงกนแกไขเปลยนแปลงจานองหรอหนอนจานองเปนประกนนนเปนประการใดกด ทานวาตองนาความไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ในเมอมคาขอรองของผมสวนไดเสย มฉะนนทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอก”

ดงนน ไกจะตอสแมววาจานองระงบสนไปแลว แมวจะยดทดนขายทอดตลาดนน ไกตอสไมได เพราะไกชาระหนแลวไกไมไดนาไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจงใชตอสแมว บคคลภายนอกไมได เนองจากในทะเบยนยงมรายการวาไกเปนผจานองทดนเปนประกนหนเงนกหนผรบจานองอย

หลก : บงคบจานอง

ม.ทสาคญ คอ ม.728 + ม.729 + ม.730 + ม.731 + ม.732 + ม.733 + ม.734 + ม.735

ในสวนนนบเปนสวนทสาคญสวนหนง ทจะตองทาความเขาใจใหจงด กอนอนตองทาความเขาใจกอนวา เมอลกหนผดนดไมชาระหนกด หรอทรพยสนทจานองนนไดสญหายหรอบบสลาย ตาม ม.723 ผรบจานองยอมม

สทธทจะบงคบจานองได แตการทผรบจานองจะบงคบจานองไดนน ทานตาม ม.728 ไดกาหนดเอาไววา ผรบจานอง จาตองบอกกลาวการ

บงคบจานองเปนหนงสอ (จะบอกกลาวดวยวาจาไมได) ไปยงผจานองใหมาชาระหนภายในกาหนดเวลาอนสมควร (ในหนงสอบอกกลาวบงคบจานอง จะตองกาหนดเวลาใหมาชาระหนเอาไวดวย ถามไดกาหนดเวลาชาระหนเอาไว จะถอวา เปนการบอกกลาวทไมชอบ) ซงถาหากลกหนละเลยไมปฏบตตาม ผรบจานองจงจะฟองบงคบจานอง ได (ดงนนถาไมมการบอกกลาวกอน ผรบจานองยอมไมมสทธฟองบงคบ จานอง นนเอง)

หลงจากนนเราคอยมาทาความเขาใจในขนตอไปวา การบงคบจานองจะตองฟองเตอศาล เทานน โดยสามารถฟองขอใหยดทรพยสนทจานองเพอนาออกขายทอดตลาด ตาม ม.728 กได และสามารถฟองขอเอาทรพยจานองหลดเปนสทธ ตาม ม.729 กได

และการฟองบงคบนนผรบจานองสามารถฟองบงคบจานองแกผจานอง ตาม ม.728 กได หรอ จะฟองบงคบจานองแกผรบโอนทรพยสนทจานอง ตาม ม.735 กได


39

ทนเรากจะตองมาทาความเขาใจถงเรองสทธของผรบจานองในการบงคบ จานอง ซงเราสามารถแบงออกไดดงน • ในกรณทเอาทรพยสนอนเดยวไปจานองแกผรบจานองหลายคน กรณน ม.730 ไดกาหนดไววาผรบจานองทจะมสทธทจะไดรบชาระหนกอน กคอ ผรบจานองทไดจดทะเบยนกอน โดยเรยงตามวนและเวลาจดทะเบยน และ ม.731 กยงกาหนดถงสทธของผรบจานอง ตอไปวา ผรบจานองคนหลงจะบงคบตามสทธของตนใหเสยหายแกผรบจานองคนกอนไมได

• ในกรณทนาเอาทรพยสนหลายสงมาจานองตอผรบจานองคนเดยว และมไดระบลาดบเอาไว ม.734วรรค 1 ไดกาหนดไววา ผรบจานองสามารถใชสทธของตนไปบงคบเอาแกทรพยสนทงหมด หรอ แตบางสวนกได แตจะไปบงคบใหเกนไปกวาเพอการใชหนตามสทธของตน ไมได

o และถาผรบจานองเลอกทจะใชสทธของตนไปบงคบเอาแกทรพยสนทงหมด ม.734 วรรค 2 กไดกาหนดให ภาระแหงหนกระจายไปตามสวนราคาแหงทรพยสนนนๆ (ซงราคาแหงทรพยสน หมายถง เงนสทธทไดจากการขายทอดตลาดของทรพยสนแตละสง ทรพยใดขายไดราคามาก กรบผดในหนมาก ทรพยใดขายไดราคานอย กรบผดในหนนอย) แตถาไดมการระบจานวนเงนจานองเอาไว กใหแบงกระจายไปตามจานวนเงนทไดระบไวเฉพาะทรพยสงนนๆ

o และถาผรบจานองเลอกทจะบงคบเอาแกทรพยสนทจานองเพยงสงเดยว ม.734 วรรค 3 กไดกาหนดเอาไววา ผรบจานองจะใหชาระหนอนเปนสวนของตนทงหมดจากทรพยสนสงนน กได แตใหถอวา ผรบจานองคนถดไปทมไดรบชาระหน (วรรค 3 น เปนกรณ ทมการนาเอาทรพยสนทจานองนนไปจานองซากบผรบจานองคนท 2 เมอรายแรกบงคบทงหมด กยอมทาใหรายท 2 มไดรบชาระหนนนเอง) สามารถเขามารบชวงสทธของผรบจานองคนกอนได แตกบงคบไดเพยง เทาจานวนซงผรบจานองคนกอนจะพงไดรบจากทรพยสนอนๆเทานน

เมอไดบงคบจานองโดยนาออกมาขายทอดตลาดไปแลว ทานตาม ม.733 ไดกาหนดเอาไวอยางชดเจนวา เงนขาดเหลอเทาใด ลกหนไมจาตองรบผดชอบอก (ม.733 น เปนมาตราทสาคญมาตราหนงทมกนามาออกขอสอบ จงควรทาความเขาใจใหด) (จะใชสทธตาม ม.733 นได จะตองเปนการบงคบจานองตาม ม.728 + ม.729 + ม.735 เทานน นะครบ) (การทผจานองจะพนจากความรบผดในหนทขาด ตาม ม.733 น จะตองปรากฏวา การบงคบจานองนนจะตองเสรจสมบรณไปแลวเทานน)

และในกรณทขายทอดตลาดไปและได ใชหนแกผรบจานองจนหมดแลว ยงมเงนเหลออย ทาน ตาม ม.732 กาหนดวา ใหสงคนแกผจานอง

หลก : การระงบสนไปของสญญาจานอง

ม.ทสาคญ คอ ม.744 + ม.745 + ม.746 โดยจะมขอสงเกตดงตอไปน

กรณทจานองระงบสนไป ตาม อนมาตรา 1 นนจะตองระงบไปดวยเหตประการอนๆ ทมใชอายความ ดงนนหนท ประกนนนถงแมจะขาดอายความไปแลว กไมทาใหจานองระงบลงไปแตอยางใด และความรบผดของผจานองกรณทหน ประธานขาดอายความน ทานวา ผจานองจะตองรบผดตาม ม.745

กรณทจานองระงบไป ตาม อนมาตรา 2 นน จดจะอยตรงทวา การปลดจานองทจะมผล ตามอนมาตรา 2 น ทานวา จะตองทาเปนหนงสอลงลายมอชอของผรบจานองดวย และทตองระวงกคอ เฉพาะหนจานองทปลดเทานนทจะระงบไป ตาม ม.744 (2) หนประธานหาไดระงบไปไม (แตถาปลดหนประธาน ในกรณนแนนอน กยอมทาใหหนจานองระงบไปเชนกน แตจะเปนไปตาม อนมาตรา 1)


40

กรณทจานองระงบไป ตาม อนมาตรา 3 นน จะเปนกรณทผจานองหลดพนไปตาม ม.727 เทานน ทจะทาใหผจานองหลดพนได (ใหกลบไปด ม.727อกท)

กรณทระงบไปตาม อนมาตรา 4 นน จะตองเปนการถอนจานอง โดยทผรบโอนทรพยสนทจานอง ไดขอไถถอนจานอง โดยเสนอวาจะใชเงนเปนจานวนอนควรกบราคาทรพยทจานอง ตาม ม.738 นนเอง แตทงนตวเจาหนจะตองยอมรบคาเสนอของผรบโอนและมการชาระ หนแลวเทานน จงจะมผลทาใหจานองระงบไป

กรณทระงบไป ตามอนมาตรา 5 เปนการระงบไปเพราะมการขายทอดตลาดตามคาสงศาลอนเนองมาจากการบงคบ จานอง ตาม ม.728 + ม.735 นนเอง

กรณทระงบไป ตาม อนมาตรา 6 เปนกรณทเอาทรพยจานองหลดเปนสทธ ตาม ม.729 นนเอง ขอสงเกต เหตททาใหจานองระงบสนไปนนจะมเพยง 6 กรณดงกลาว ตาม ม.744 เทานน ดงนนถาไมเขา 6 กรณดงกลาวนเสยแลว ทานวา จานองยอมไมระงบ สวนกรณตาม ม.746นน จะเปนกรณทไดมการชาระหนไปทงหมดกด หรอชาระแตบางสวน กด หรอไดมการระงบหนอยางใดๆ กด หรอ ไดมการตกลงกนเพอทจะเปลยนแปลงแกไขจานอง กด หรอ แกไขเปลยนแปลงหนอนจานองเปนประกน กด ทานวา ถาไมไดไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กจะยกเหตดงกลาวทไดทาไป นน ขนมาตอสกบบคคลภายนอก ไมได

แบบประเมนผลหนวยท 5 1. การบงคบจานองสามารถกระทาไดโดยวธ ฟองศาลใหเอาทรพยทจานองขายทอดตลาด หรอฟองศาลใหเอา

ทรพยจานองหลดเปนสทธ 2. เงอนไขในการบงคบจานองมดงน ตองมหนงสอบอกกลาวไปยงลกหนและตองฟองคดตอศาล 3. หนงสอบอกกลาวบงคบจานองตองมสาระสาคญคอ บอกใหลกหนชาระหนและกาหนดเวลาอนสมควรให

ชาระหน 4. ถาจะบงคบจานองแกผรบโอนทรพยสนจานองกฎหมายบงคบวาตองบอกกลาวผรบโอน ลวงหนานานกาหนด

1 เดอน 5. ในกรณบงคบจานองโดยการขายทอดตลาดทรพยซงตดจานองหลายราย เงนสทธทไดจากการขายทอดตลาด

ทรพยจานอง ตองชาระใหผรบจานองคอ เอาชาระหนใหผรบจานองเรยงตามลาดบการจดทะเบยนจานอง ผรบจานองกอนไดรบชาระหนกอน

6. ถาบงคบจานองขายทอดตลาดทรพยจานองไดเงนสทธตากวาจานวนเงนทคางชาระ เงนทยงขาดอย ลกหน ไมตองรบผด

7. สญญาจานองมขอตกลงระบวา ถาผรบจานองบงคบจานองไดเงนไมพอชาระหน ลกหนยนยอมใหผรบจานองบงคบชาระหนแกทรพยสนอนไดจนครบจานวนหน ขอตกลงน มผลใชบงคบไดโดยสมบรณ

8. กรณททาใหสญญาจานองระงบไดแก กรณผรบจานองปลดหนใหลกหน 9. เมอหนทประกนขาดอายความ ไมมผลทาใหจานองระงบ 10. เมอสญญาจานองระงบแลว ตองปฏบตคอ นาความไปจดทะเบยน 11. การทหนประธานขาดอายความ ไมมผลตอหนจานอง (จานองไมระงบ) 12. การไมจดทะเบยนเมอจานองระงบมผลคอ ยกขนตอสบคคลภายนอกไมได 13. กรณเจาหนตาย ไมมผลทาใหสญญาจานองระงบ


41

6. สญญาจานา ทรพยทจานานอกจากจะตองเปนสงหารมทรพยแลว สทธทมตราสารกอาจนามาจานาไดโดยวธการทกฎหมาย

กาหนด สญญาจานาครอบคลมทงหนตนเงนและคาอปกรณ ขอตกลงบางประการทคสญญาตกลงกนกอนเวลาหนถงกาหนดชาระ กฎหมายไดกาหนดใหขอตกลงนนไมสมบรณ อนงบทบญญตทงหลายในเรองจานาใหใชกบโรงรบจานาเพยงเทาทไมขดกบกฎหมาย หรอกฎขอบงคบของโรงรบจานา

ผรบจานามสทธยดทรพยทจานาจนกวาจะไดรบชาระหนและคาอปกรณครบถวน และมหนาทรกษาและสงวนทรพยสนทจานา ตลอดจนตองรบผดในความสญหายหรอบบสลายของทรพยทจานา สวนคาใชจายในการบารงรกษาทรพยสนทจานานน ผจานามหนาทชดใชใหแกผรบจานา

1. สาระสาคญของสญญาจานา สญญาจานา เปนการทผจานาสงมอบสงหารมทรพยใหแกผรบจานา เพอเปนการประกนการชาระหน สญญาจานายอมครอบคลมถงหนตนเงนและคาอปกรณตางๆ ไดแก ก) ดอกเบย ข) คาสนไหมทดแทนในการไม

ชาระหน ค) คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจานา ง) คาใชจายเพอรกษาทรพยสนทจานา และ จ) คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย อนเกดแตความชารดบกพรองของทรพยสนจานาซงไมเหนประจกษ

สทธทมตราสารจานาไดโดยวธสงมอบและแจงการจานาเปนหนงสอแกลกหนแหงสทธ ถาสทธซงจานาถงกาหนดชาระกอนหนซงประกนไว ลกหนแหงสทธตองสงมอบทรพยสนอนเปนวตถแหงสทธใหผรบจานา และทรพยสนนนกลายเปนของจานาแทนสทธ ถาสทธนนมวตถแหงสทธเปนเงน ลกหนแหงสทธตองใชเงนใหแกผรบจานาและผจานารวมกน และผจานาหรอลกหนแหงสทธจะทาใหสทธนนสนไป หรอแกไขสทธนนใหเสยหายแกผรบจานาโดยผรบจานาไมยนยอมไมได

บทบญญตทงหลายในเรองจานาน ใชกบสญญาจานาททากบผตงโรงรบจานา โดยไดรบอนญาตจากรฐบาลไดเทาทไมขดกบพระราชบญญตโรงรบจานา

1.1 ความหมายของสญญาจานา จานา คอ สญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผจานา สงมอบสงหารมทรพยสงหนงใหแกบคคลอกคนหนง เรยกวา

ผรบจานา เพอเปนประกนการชาระหน มาตรา 747 อนวาจานานน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผจานาสงมอบสงหารมทรพยสงหนงใหแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบจานา เพอเปนประกนการชาระหน

หลก

1. ทรพยทจานาตองเปนสงหารมทรพย 2. จานาตองมการสงมอบทรพยสนทจานา

3. ผจานาตองเปนเจาของทรพย 4. คสญญาไมอาจตกลงกนเพอบงคบจานากอนหนถงกาหนดชาระ 5. ผรบจานามสทธทจะไดรบชาระหนกอนเจาหนสามญ

เดนกเงนเดอ 10,000 บาท โดยเดนนาตเยนของตนราคา 15,000 บาท มาใหเดอยดไวเปนประกน แตเนองจากบานเดอแคบ จงตกลงกนใหจมจมเพอนบานเดอเปนผเกบรกษาแทน สญญาดงกลาวนใหวนจฉยวาเปนสญญาจานาหรอไม

สญญาดงกลาวเปนสญญาจานา เพราะลกษณะของสญญาจานาคอ

1) ทรพยทจานาตองเปนสงหารมทรพย ในทนคอตเยน


42

2) ผจานาตองเปนเจาของทรพย ตเยนเปนทรพยของเดนผจานา 3) ตองมการสงมอบทรพยทจานา หรอคสญญาอาจตกลงใหบคคลภายนอกเปนผเกบรกษาทรพยแทนผรบจานา ซงในทนเดนและเดอตกลงกนใหนายจมจมรกษาตเยนแทนเดน

1.2 ขอบเขตของสญญาจานา (ม.748) การจานาเปนประกนเพอการชาระหน กบทงคาอปกรณตอไปนดวย ไดแก (1) ดอกเบย (2) คาสนไหมทดแทนในการไมชาระหน (3) คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจานา (4) คาใชจายเพอรกษาทรพยสนซงจานา (5) คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย มาตรา 748** การจานานนยอมเปนประกนเพอการชาระหนกบทงคาอปกรณตอไปนดวย คอ

(1) ดอกเบย

(2) คาสนไหมทดแทนในการไมชาระหน (3) คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจานา (4) คาใชจายเพอรกษาทรพยสนซงจานา (5) คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตความชารดบกพรองแหงทรพยสนจานาซงไมเหนประจกษ

ดากเงนแดง 10,000 บาท โดยนามาแขงมาจานาไวกบแดง ระหวางทมาอยกบแดง แดงเสยคาดแลเลยงมาวนละ 100 บาท เปนเวลา 10 วน ดานาเงนมาชาระแดง 10,000 บาท แตแดงไมยอมคนมาใหดาเพราะดายงไมชาระคาเลยงมาอก 1,000 บาท ปญหาวาแดงมสทธยดมาหรอไม

ทรพยสนทจานายอมเปนประกนหนเงนตนและหนอปกรณดวยตามมาตรา 748 ในกรณนคาใชจายการดแลรกษามา 1,000 บาท เปนหนอปกรณ ดงนน แดงมสทธยดมาไวจนกวาดาจะชาระเงน 1,000 บาท

1.3 การจานาสทธทมตราสาร

ก. การจานาสทธซงมตราทวๆ ไป (ม.750)

วธจานาสทธทมตราสารทวไป มบญญตในมาตรา 750 กลาวคอ 1) ตองสงมอบตราสารนนใหแกผรบจานาและ 2) ตองบอกกลาวเปนหนงสอแจงการจานาแกลกหนแหงสทธ มฉะนน การจานาเปนโมฆะ

มาตรา 750 ถาทรพยสนทจานาเปนสทธซงมตราสาร และมไดสงมอบตราสารนนใหแกผรบจานา ทงมไดบอกกลาวเปนหนงสอแจงการจานาแกลกหนแหงสทธนนดวยไซร ทานวาการจานายอมเปนโมฆะ ข. การจานาตราสารชนดออกใหบคคลเพอเขาสง (ม.751)

การจานาตราสารชนดออกใหบคคลเพอเขาสง หามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอก เวนแตจะไดสลกหลงไว มาตรา 751 ถาจานาตราสารชนดออกใหแกบคคลเพอเขาสง ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอก เวนแตจะไดสลกหลงไวทตราสารใหปรากฏการจานาเชนนน

อนงในการนไมจาเปนตองบอกกลาวแกลกหนแหงตราสาร ค. การจานาตราสารทออกระบชอและหามโอนดวยสลกหลง (ม.752)

การจานาตราสารชนดออกใหแกบคคลโดยนามและจะโอนกนดวยสลกหลงไมได ตองจดขอความแสดงการจานาไว และหามมใหยกขนเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอก เวนแตจะไดบอกกลาวการจานานนใหทราบถงลกหน มาตรา 752 ถาจานาตราสารชนดออกใหแกบคคลโดยนามและจะโอนกนดวยสลกหลงไมได ทานวาตองจดขอความแสดงการจานาไวใหปรากฏในตราสารนนเอง และทานหามมใหยกขนเปนขอตอสลกหนแหงตราสารหรอบคคลภายนอก เวนแตจะไดบอกกลาวการจานานนใหทราบถงลกหนแหงตราสาร ง. การจานาใบหนหรอใบหนกชนดระบชอ (ม.753)

มาตรา 753 ถาจานาใบหน หรอใบหนกชนดระบชอ ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบรษทหรอบคคลภายนอก เวนแตจะไดจดลงทะเบยนการจานานนไวในสมดของบรษทตามบทบญญตทงหลายในลกษณะ 22 วาดวยการโอนหนหรอหนก


43

การเรยกเกบเงนหรอทรพยอนเปนวตถแหงสทธจานา (ม.754)

ถาสทธซงจานาถงกาหนดชาระกอนหนซงเปนประกน กฎหมายกาหนดหลกเกณฑ ดงน

1) ถาวตถแหงสทธเปนทรพยสน ลกหนแหงสทธตองสงมอบทรพยนนใหแกผรบจานาและทรพยนนกกลายเปนของจานาแทนสทธซงจานา

2) ถาวตถแหงสทธเปนเงน ลกหนแหงสทธตองชาระเงนใหแกผรบจานา และผจานารวมกน ถาทงสองตกลงกนไมได ใหวางเงนไว ณ สานกงานฝากทรพย

มาตรา 754 ถาสทธซงจานานนถงกาหนดชาระกอนหนซงประกนไวนนไซร ทานวาลกหนแหงสทธตองสงมอบทรพยสนอนเปนวตถแหงสทธใหแกผรบจานา และทรพยสนนนกกลายเปนของจานาแทนสทธซงจานา ถาสทธซงจานานนเปนมลหนซงตองชาระเปนเงน และถงกาหนดชาระกอนหนซงประกนไวนนไซร ทานวาตองใชเงนใหแกผรบจานาและผจานารวมกน ถาและเขาทงสองนนไมปรองดองตกลงกนได ทานวาแตละคนชอบทจะเรยกใหวางเงนจานวนนนไว ณ สานกงานฝากทรพยไดเพอประโยชนอนรวมกน การหามผจานาหรอลกหนทาใหสทธทจานานนสนไปหรอเสยหาย (ม.755)

ถาจานาสทธ หามมใหทาสทธนนใหสนไปหรอแกไขสทธนนใหเสยหายแกผรบจานาโดยผรบจานามไดยนยอมดวย

มาตรา 755 ถาจานาสทธ ทานหามมใหทาสทธนนใหสนไปหรอแกไขสทธนนใหเสยหายแกผรบจานาโดยผรบจานามไดยนยอมดวย 1.4 การใชกฎหมายลกษณะจานาแกโรงจานา

บทบญญตเรองจานาใน ปพพ. นาไปใชกบสญญาจานาททากบผตงโรงรบจานาได แตเทาไมขดกบพระราชบญญตโรงรบจานา มาตรา 757 บทบญญตทงหลายในลกษณะ 13 น ทานใหใชบงคบแกสญญาจานาททากบผตงโรงรบจานาโดยอนญาตรฐบาลแตเพยงทไมขดกบกฎหมายหรอขอบงคบวาดวยโรงจานา

2. สทธและหนาทของผรบจานาและผจานา

ผรบจานามสทธยดทรพยทจานาไวไดทงหมดจนกวาจะไดรบชาระหน และคาอปกรณครบถวน และมสทธในการนาดอกผลนตนยทงอกจากทรพยจานามาจดสรรใชเปนคาดอกเบยทคางชาระ ถาไมมดอกเบยคางชาระใหจดสรรใชหนเงนตน

ผรบจานามหนาทตองรกษาและสงวนทรพยสนจานาไว เชนวญชนจะพงสงวนทรพยสนสดของตนและตองรบผดในความสญหายหรอบบสลายของทรพยทจานาแมจะเปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร กคงตองสญหายหรอบบสลายอยนนเอง

ผจานามสทธไถถอนทรพยจานาไดเสมอตราบทยงไมมการบงคบจานา และมหนาทชดใชคาใช จายอนควรแกการบารงรกษาทรพยสนทจานาซงผรบจานาไดจายไป

อายความฟองรองเรยกคาสนไหมทดแทน เพอความบบสลายซงผรบจานากอใหเกดแกทรพยสนจานา ฟองเรยกคาชดใชคาใชจายเพอการบารงรกษาทรพยหรอฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายทผรบจานาไดรบ เพราะความชารดบกพรองในทรพยสนจานาซงไมเหนประจกษ ใหฟองภายใน 6 เดอน นบแตวนสงคน หรอขายทอดตลาดทรพยสนจานา

2.1 สทธและหนาทของผรบจานา ก. สทธของผรบจานา

1. ผรบจานามสทธยดทรพยทจานาไดทงหมด จนกวาจะไดรบชาระหน (ม.758)


44

2. ผรบจานามสทธในการจดสรรดอกผลนตนยงอกจากทรพยสนนนชาระหนเปนคาดอกเบย ถาไมมดอกเบย ใหนามาใชเงนตนได (ม.761)

มาตรา 758 ผรบจานาชอบทจะยดของจานาไวไดทงหมดจนกวาจะไดรบชาระหนและคาอปกรณครบถวน

มาตรา 761 ถามไดกาหนดไวเปนอยางอนในสญญา หากมดอกผลนตนยงอกจากทรพยสนนนอยางไร ทานใหผรบจานาจดสรรใชเปนคาดอกเบยอนคางชาระแกตน และถาไมมดอกเบยคางชาระ ทานใหจดสรรใชตนเงนแหงหนอนไดจานาทรพยสนเปนประกนนน

ข. หนาทของผรบจานา 1. ผรบจานามหนาทรกษาและสงวนทรพยทจานาเชนอยางวญชนจะพงสงวนรกษาทรพยสนของตนเอง (ม.

759)

2. ผรบจานามหนาทตองรบผดในความสญหายหรอบบสลายของทรพยทจานา แมเปนเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไรกคงจะตองสญหายหรอบบสลายอยนนเอง (ม.760)

มาตรา 759 ผรบจานาจาตองรกษาทรพยสนจานาไวใหปลอดภย และตองสงวนทรพยสนจานานนเชนอยางวญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเอง มาตรา 760 ถาผรบจานาเอาทรพยสนซงจานาออกใชเอง หรอเอาไปใหบคคลภายนอกใชสอย หรอเกบรกษาโดยผจานามไดยนยอมดวยไซร ทานวาผรบจานาจะตองรบผดเพอททรพยสนจานานนสญหาย หรอบบสลายไปอยางใด ๆ แมทงเปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร ๆ กคงจะตองสญหาย หรอบบสลายอยนนเอง

สายกเยนเยน 10,000 บาท โดยนาแหวนเพชรราคา 8,000 บาท และสรอยคอราคา 6,000 บาท มาจานา ตอมาสายนาเงน 5,000 บาท มาชาระหนเยน แลขอสรอยคอคนจากเยน เยนไมให ถามวาเยนมสทธอยางไร

เยนมสทธยดทรพยทจานาไวไดทงหมดจนกวาจะไดรบชาระหนครบตามมาตรา 758

ผอมนารถยนตมาจานาอวนเปนประกนหน โดยเกบไวในโรงรถบานอวน ตอมาอวนทาการซอมโรงรถใหมจงนารถไปฝากไวในโรงรถของกลางเพอนบาน เผอญเกดไฟไหมบานละแวกนน รวมทงบานอวนและกลางดวย ดงน อวนตองรบผดหรอไมเพยงใด

โดยหลกผจานาไมยนยอม ผรบจานาคอ อวนจะเอารถยนตใหบคคลภายนอกใชสอย หรอเกบรกษาไมได การทอวนเอารถไปฝากกลาง หากเกดความเสยหาย มาตรา 760 อวนตองรบผดชอบ แตในกรณตามขอเทจจรง อวนสามารถพสจนไดวาถงอยางไรกเสยหายอยด กลาวคอ แมรถจะจอดทบานอวนกตองถกไฟไหมเชนกน อวนจงไมตองรบผด

2.2 สทธและหนาทของผจานา ผรบจานามสทธคอ

1) ใหผรบจานาสงวนและรกษาทรพยทจานา ตามมาตรา 759 2) ไดรบคาสนไหมทดแทนกรณทรพยทจานาสญหาย หรอบบสลาย ตามมาตรา 760 3) สทธไถถอนทรพยทจานา

ผจานามหนาทคอ ใชคาใชจายอนควรแกการบารงรกษาทรพยสนทจานา ตามมาตรา 762 มาตรา 762 คาใชจายใด ๆ อนควรแกการบารงรกษาทรพยสนจานานน ผจานาจาตองชดใชใหแกผรบจานา เวนแตจะไดกาหนดไวเปนอยางอนในสญญา

2.3 อายความเรยกคาสนไหมทดแทนและคาใชจาย หามฟองคด เมอพนหกเดอนนบแตวนสงคนหรอขายทอดตลาดทรพยสนทจานา (ม.763)

มาตรา 763 ทานหามมใหฟองคดดงจะกลาวตอไปน เมอพนหกเดอนนบแตวนสงคน หรอขายทอดตลาดทรพยสนจานา คอ

(1) ฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความบบสลายอนผรบจานากอใหเกดแกทรพยสนจานา (2) ฟองเรยกใหชดใชคาใชจายเพอการบารงรกษาทรพยสนจานา (3) ฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแกผรบจานาเพราะความชารดบกพรองในทรพยสนจานาซงไมเหนประจกษ


45

ดากเงนแดง 10,000 บาท โดยนารถยนตมาจานาเปนประกนการขาระหนกบแดง และตกลงยนยอมใหแดงใชรถยนตดงกลาวได เมอแดงนารถยนตออกใชปรากฏวารถเบรกไมด ทาใหชนรถคนอนเสยหาย แดงตองเสยเงนคาสนไหมทดแทนไป 2,000 บาท เมอถงกาหนดชาระหนดานาเงนมาชาระ 10,000 บาท ดวยความพลงเผลอ แดงสงมอบรถคนดาไปโดยไมไดเรยกใหดาชาระอก 2,000 บาท เชนนถาดาไมยอมชาระ 2,000 บาท แดงสามารถเรยกรองไดอยางไรหรอไม

กฎหมายกาหนดให ผรบจานาตองรบผดเพอความเสยหายทเกดแกทรพยทจานา เพราะความชารดบกพรองในทรพยสนจานาซงไมเหนประจกษ และกาหนดอายความฟองเรยกคาสนไหมทดแทน 6 เดอน นบแตวนสงคนสนคาหรอขายทอดตลาดทรพยสนจานา ดงนน แดงฟองเรยกคาเสยหายทจายไป 2,000 บาท จากดาได ภายใน 6 เดอน นบแตวนสงมอบรถยนตคน

แบบประเมนผลหนวยท 6 1. ตวอยางของการจานาไดแกกรณ มวงกเงนจากสม โดยเอาแหวนเพชรมาประกนการชาระหน 2. ดาทาสญญากเงนแดง 50,000 บาท และนามามาจานาเปนประกนชาระหน 1 เดอน ตอมาดานาเงนมา

ชาระหน ซงแดงตองเสยคาเลยงดมาตลอด 1 เดอน เปนเงน 2,000 บาท แดงสามารถเรยกเลยงมาจากดาได เพราะกฎหมายกาหนดใหผจานาเปนผออกคาใชจาย

3. จากปญหาขางตน ระหวางทมาอยกบแดง มาเกดตกลกออกมา 2 ตว ลกมาจะตองตกเปนของเจาของมาคอดา

4. สทธซงมตราสารหมายถง ตราสารซงใชแทนสทธ 5. สมกเงนองน 20,000 บาท โดยนาแหวนเพชรราคา 15,000 บาท และทวสราคา 9,000 บาท มาประกน

ชาระหน ตอมาสมไดนาเงนเพยง 15,000 บาท มาชาระ และขอใหองนคนทวสใหตน องนไมตองคน เพราะผรบจานามสทธยดทรพยทจานาไวทงหมด จนกวาจะไดรบชาระหนครบจานวน

6. คดฟองเรยกคาสนไหมทดแทน เพอความบบสลายอนผรบจานากอใหเกดแกทรพยสนจานานน กฎหมายกาหนดใหฟองภายใน ระยะเวลา 6 เดอน นบแตวนสงคน

7. แดงไดเชคผถอมาเปนเชคลงวนทลวงหนา เมอยงไมถงกาหนดขนเงน จงเอาเชคไปจานาขาว กฎหมายกาหนดวธจานาเชคโดย การสงมอบเชค และสลกหลงเชคใหปรากฏการจานา

8. สญญาจานาทมการตกลงกนกอนเวลาหนถงกาหนดชาระ เปนขอความวาถาไมชาระหนใหทรพยจานาเปนของผรบจานา ขอตกลงเชนนไมสมบรณ

9. การจานายอมเปนประกนเพอการชาระหนกบทงคาอปกรณ คาอปกรณไดแก คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจานา

10. จานาเปนการประกนการชาระหนดวย สงหารมทรพย 11. แสดกเงนชมพ โดยเอาตกแถวทาเปนประกนการชาระหน ไมใชเปนการจานา 12. คดฟองเรยกคาใชจายเพอการบารงรกษาทรพยสนจานา ใหฟองภายในอายความ 6 เดอน นบแตวนขาย

ทอดตลาดทรพยสนจานา 13. ดากเงนแดง โดยนารถยนตมาประกนการชาระหนและคสญญาตกลงกนใหแดงนารถยนตไปใหบคคลภาย

นอกเชาได แดงใหเชาไดเงนมา 2,000 บาท เงนคาเชาน ใหแดงนาคาเชานไปจดสรรใชดอกเบยทคางชาระกอน 14. จากขอมลขางตน แดงเหนวารถยนตคนดงกลาวเกามากและผ จงนาไปใหชางทาสรถใหม สนเงนไป 15,000

บาท ดงนนแดงจะมาขอเรยกเกบเงนคาทาสจากดาตามสญญาจานา ไมได เพราะไมใชคาใชจายอนควรแกการบารงรกษาซงผจานาจะตองจาย

15. การจานาใบหนชนดระบชอตองปฏบตโดย การจดทะเบยนการจานาไวในสมดของบรษทเพอยนบรษทหรอบคคลภายนอก


46

16. สญญาก ไมใชตราสารทจานากนได 17. เมอหนทเอาทรพยไปจานาประกนไวถงกาหนดชาระแลว คสญญาจงตกลงกนยอมใหทรพยนนตกเปนของ

ผรบจานา ขอตกลงนมผล ใชได 18. การจานายอมเปนประกนเพอการชาระหนกบทงคาอปกรณ สวนเรองคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย

อนเกดจากการใหบคคลภายนอกใชทรพยสนจานา ไมถอวาเปนคาอปกรณ


47

7. การบงคบจานาและสญญาบญชเดนสะพด การบงคบจานาทาไดวธเดยวคอ ขายทอดตลาดทรพยจานาเทานน จะเอาทรพยจานาหลดเปนสทธไมได ยกเวน

การจานาททากบโรงจานา กฎหมายจงบงคบใหจานาโดยเอาทรพยหลดเปนสทธได จานายอมระงบสนไปเมอหนประธานระงบสนไปไมวาดวยเหตใดๆ และถาผรบจานายนยอมใหทรพยจานากลบไป

อยในความครอบครองของผจานาแลว จานาระงบสนไปเหมอนกน

สญญาบญชเดนสะพด เปนสญญาทบคคลสองคนตกลงใหหกทอนบญชหนสนระหวางเขาทงสองเปนระยะไป และเปนสญญาทสมบรณบงคบกนไดโดยอาศยลาพงการตกลง

1. การบงคบจานา การบงคบจานาทาไดดวยการเอาทรพยจานาออกขายทอดตลาด โดยไมฟองคดตอศาล แตตองบอกกลาวเปน

หนงสอใหใหผจานาชาระหนภายในเวลาอนสมควรกอน และตองบอกใหรถงวนเวลาสถานททขายทอดตลาดดวย

เมอบงคบจานาแลว เงนทไดจากการขายทอดตลาดตองเอามาจดสรรชาระหนและอปกรณแหงหน หากมเงนเหลอแกผจานา แตถาขายทอดตลาดไมพอชาระหน ตวลกหนตองรบผดชดใชเงนทขาดอย

จานายอมระงบสนไปเมอหนประธานระงบ หรอเมอผรบจานายอมใหทรพยจานากลบไปอยในความครอบครองของผจานา หรอเมอบงคบจานา

1.1 วธบงคบจานา ก. การบอกกลาวใหลกหนชาระหน (ม.764 วรรคแรก)

เมอจะบงคบจานา ผรบจานาตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงลกหนกอนวา ใหชาระหนและอปกรณภายในเวลาอนควร

กรณไมสามารถบอกกลาวได (ม.765) ผรบจานาจะเอาทรพยสนจานาออกขายทอดตลาด เมอหนคางชาระมาลวงเวลาหนงเดอนได

กรณจานาตวเงน (ม.766) ใหผรบจานาเกบเรยกเงนตามตวเงนนนในวนถงกาหนด ไมจาเปนตองบอกกลาวกอน

ข. การขายทอดตลาดทรพยจานา (ม.764 วรรคสอง) ถาลกหนละเลยไมปฏบตตามคาบอกกลาว ตาม ม.764 วรรคแรก ผรบจานาตองเอาทรพยสนซงจานาออกขายทอดตลาดเทานน และตองมจดหมายบอกกลาวไปยงผจานาบอกเวลาและสถานทซงจะขายทอดตลาดดวย

การบงคบจานากรณทไมตองขายทอดตลาด มได 2 กรณคอ 1) กรณจานาตวเงน ถาตวเงนถงกาหนดใชเงนกอนหนทประกนหรอถงกาหนดใชเงนในเวลาเดยวกนกบหรอ

กระชนชดกบหนทประกน ผรบจานากเอาตวเงนนนไปเรยกเกบเงนไดเลย 2) กรณจานากบโรงรบจานา กฎหมายใหผรบจานาบงคบจานาโดยเอาทรพยจานาหลดเปนสทธ

เจาหนจะบงคบจานาแกทรพยมากสงเกนกวาทจาเปนเพอใชหนตามสทธของตนไมได (ม.768) มาตรา 764 วรรคแรก เมอจะบงคบจานา ผรบจานาตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงลกหนกอนวา ใหชาระหนและอปกรณภายในเวลาอนควรซงกาหนดใหในคาบอกกลาวนน

มาตรา 764 วรรคสอง ถาลกหนละเลยไมปฏบตตามคาบอกกลาว ผรบจานาชอบทจะเอาทรพยสนซงจานาออกขายได แตตองขายทอดตลาด

อนงผรบจานาตองมจดหมายบอกกลาวไปยงผจานาบอกเวลาและสถานทซงจะขายทอดตลาดดวย


48

มาตรา 765 ถาไมสามารถจะบอกกลาวกอนได ผรบจานาจะเอาทรพยสนจานาออกขายทอดตลาดเสยในเมอหนคางชาระมาลวงเวลาเดอนหนงแลวกใหทาได มาตรา 766 ถาจานาตวเงน ทานใหผรบจานาเกบเรยกเงนตามตวเงนนนในวนถงกาหนด ไมจาเปนตองบอกกลาวกอน

มาตรา 768 ถาจานาทรพยสนหลายสงเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยว ทานวาผรบจานาจะเลอกเอาทรพยสนสงหนงสงใดออกขายกได แตจะขายจนเกนกวาทจาเปนเพอใชเงนตามสทธแหงตนนนหาไดไม

เขมกเงนขน 10,000 บาท กาหนดชาระคนภายใน 2 เดอน โดยไมไดทาสญญากกน แตเขมจานาเขมขดทองคาหนก 10 บาท เปนประกนหนใหขน ครนหนครบกาหนดเขมผดนด ขนมาขอคาแนะนาวา ถาจะเรยกรองใหเขมชาระหนจะตองทาอยางไร

เนองจากหนเงนกรายนไมไดทาสญญากไว จงฟองบงคบอยางหนสามญไมได แนะนาใหขนใชสทธบงคบจานาเพอเอาเงนชาระหน โดยใหขนมหนงสอเตอนเขมกอนตามมาตรา 764 ถาเขมยงไมเอาเงนมาชาระตามทเตอนกมหนงสอบอกเขมวาจะเอาเขมขดทองคาออกขายทอดตลาดโดยแจงสถานทและเวลาขายทอดตลาดไปดวย แลวเอาเขมขดออกขายทอดตลาดตอไป

1.2 ผลของการบงคบจานา

เมอบงคบจานาไดเงนจานวนสทธเทาใด ผรบจานาตองจดสรรชาระหนและอปกรณเพอใหเสรจสน ถายงมเงนเหลอกตองสงคนใหแกผจานา ถาไดเงนนอยกวาจานวนคางชาระ ลกหนกยงคงตองใชในสวนทขาด (ม.767) ตางกบจานอง (ม.733) มาตรา 767 เมอบงคบจานาไดเงนจานวนสทธเทาใด ทานวาผรบจานาตองจดสรรชาระหนและอปกรณเพอใหเสรจสนไป และถายงมเงนเหลอกตองสงคนใหแกผจานา หรอแกบคคลผควรจะไดเงนนน

ถาไดเงนนอยกวาจานวนคางชาระ ทานวาลกหนกยงคงตองรบใชในสวนทขาดอยนน

แสงกเงนส 20,000 บาท ไมไดทาสญญากกน โดยเสยงจานาเปยโนเปนประกนหน เมอหนครบกาหนดชาระคน แสงไมมเงนมาชาระสจงบงคบจานาขายทอดตลาดเปยโนไดเงน 16,000 บาท หนยงอยอก 4,000 บาท สจะฟองใหแสงหรอเสยงชาระเงนทขาดอยไดหรอไม

ฟองไมได เพราะการกเงนนไมมหลกฐานเปนหนงสอ จงเรยกรองใหสลกหนชดใชเงนทขาดไมได สาหรบเสยงซงเปนผจานากมไดตกลงวา ยอมชดใชเงนทขาด ฉะนนเสยงจงไมตองรบผดในเงนทขาดอย

1.3 ความระงบสนไปแหงสญญาจานา จานายอมระงบสนไป เมอ

(1) หนซงจานาเปนประกนอยนนระงบสนไปเพราะเหตประการอนมใชเพราะอายความ หรอ (2)ผรบจานายอมใหทรพยสนจานากลบคนไปสครอบครองของผจานา มาตรา 769 อนจานายอมระงบสนไป

(1) เมอหนซงจานาเปนประกนอยนนระงบสนไปเพราะเหตประการอนมใชเพราะอายความ หรอ

(2) เมอผรบจานายอมใหทรพยสนจานากลบคนไปสครอบครองของผจานา พาลกเงนสครพ 5,000 บาท เมอวนท 1 กรกฎาคม 2524 ไมมกาหนดชาระคน โดยในสญญากททานนมขอความระบวาหนมาณจานากระบเปนประกน และมขอตกลงพเศษดวยวา ถาขายทรพยทจานาไดเงนสทธตากวาจานวนหนทคางแลวหนมาณยอมชดใชเงนทขาดใหจนครบ ตอมาสครพคนกระบแกหนมาณไปเพอใชปองกนตวนบแตกเงนกนแลว พาลไมเคยชาระเงนตนคนเลย จนถงเดอนสงหาคม 2536 สครพจงทวงเงน พาลปฏเสธสครพจะบงคบชาระหนเอาจากใครไดบาง

ไมสามารถบงคบชาระหนจากใครได กลาวคอ จะบงคบจานาเอากบหนมาณกไมไดเพราะคนกระบใหไปแลว จานาจงระงบสนไป และจะฟองพาลกไมไดอก เพราะหนเงนกลวงเลยมากวา 10 ป ขาดอายความฟองรอง

2. สญญาบญชเดนสะพด สญญาบญชเดนสะพดเปนสญญาระหวางบคคลสองคนใหหกทอนบญชหนสนระหวางกนเปนระยะ ตามทตกลงกน


49

หนทเกดจากหกทอนสญญาบญชเดนสะพด หากผเปนลกหนไมชาระจะตองเสยดอกเบยนน แมคสญญาจะมไดตกลงใหตองเสยดอกเบยกตาม

สญญาบญชเดนสะพดระงบไปดวยเหตตางๆ คอ เมอครบกาหนดอายสญญาเมอมการบอกเลกสญญา หรอเมอคสญญาฝายใดตาย

2.1 ความหมายของสญญาบญชเดนสะพด

บญชเดนสะพดมลกษณะตาม ม.856 ดงนคอ

1) เปนสญญาระหวางบคคลสองคน และสมบรณโดยอาศยเพยงการตกลง 2) เปนสญญาทตองมการตกลงใหหกทอนบญชหนระหวางกน

3) เปนสญญาทมกาหนดอายหรอไมกได มาตรา 856 อนวาสญญาบญชเดนสะพดนน คอสญญาซงบคคลสองคนตกลงกนวาสบแตนนไป หรอในชวเวลากาหนดอนใดอนหนง ใหตดทอนบญชทงหมดหรอแตบางสวนอนเกดขนแตกจการในระหวางเขาทงสองนนหกกลบลบกนและคงชาระแตสวนทเปนจานวนคงเหลอโดยดลภาค

2.2 การหกทอนบญชเดนสะพด

ถามไดกาหนดกนไววาใหหกทอนบญชโดยระยะเวลาอยางไร ใหถอกาหนดหกเดอน (ม.858)

ฝายใดจะบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดและ ใหหกทอนบญชกนเสยในเวลาใด ๆ กได (ม.859) เงนทยงมไดชาระ ใหคดดอกเบยนบแตวนทหกทอนบญชเสรจเปนตนไป (ม.860)

มาตรา 857 การนาตวเงนลงเปนรายการในบญชเดนสะพดนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาไดลงดวยเงอนไขวาจะมผชาระเงนตามตวนนถาและตวนนมไดชาระเงนไซร จะเพกถอนรายการอนนนเสยกได มาตรา 858 ถาคสญญามไดกาหนดกนไววาใหหกทอนบญชโดยระยะเวลาอยางไรไซร ทานใหถอเอาเปนกาหนดหกเดอน

มาตรา 859 คสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดและ ใหหกทอนบญชกนเสยในเวลาใด ๆ กได ถาไมมอะไรปรากฏเปน ขอขดกบทกลาวมาน มาตรา 860 เงนสวนทผดกนอยนนถายงมไดชาระ ทานใหคดดอกเบยนบแตวนทหกทอนบญชเสรจเปนตนไป

แดงกบดามบญชเดนสะพดตอกนมกาหนด 3 ป ตกลงหกทอนบญชกนทกๆ 3 เดอน เมอหกทอนบญชกนครงท 5 แลว ปรากฏวาแดงเปนลกหนดาอย 5,000 บาท ดาเรยกใหแดงชาระเงนสด 5,000 บาท แดงไมยอมชาระ ขอใหลงบญชไวแลวไปหกทอนกนในงวดหนา ดงน ดาจะฟองใหแดงชาระเงน 5,000 บาท นไดหรอไม

ดามสทธทจะฟองแดงใหชาระเงน 5,000 บาท ใหแกตนไดเพราะเงน 5,000 บาท นเปนเงนทเหลอจากการหกทอนบญชกนแลว ซงฝายทเปนลกหนตองชาระหนใหแกฝายทเปนเจาหน ฉะนน แดงจงตองชาระใหดา ถาหากแดงไมชาระ ดากมสทธฟองเรยกใหชาระได ตามมาตรา 865 ตอนทายทวา “คงชาระสวนทเปนจานวนคงเหลอโดยดลยภาค”

และยงกวานน ถาหากแดงไมชาระเงน 5,000 บาท แดงตองเสยดอกเบยในจานวนเงน 5,000 บาทนดวยและแดงจะเกยงวา ขอใหนาเงน 5,000 บาท จดลงบญชไวแลวไปหกทอนกนในงวดหนาตอไปนนไมไดเชนกน

แดง ดา พอคา ตางสงของขายใหแกกน โดยมขอตกลงใหจดบญชราคาของทไดสงขายกนไวเพอหกทอนกนทกสามเดอน ครนครบกาหนดสามเดอนในวนท 30 กนยายน ปรากฏวายอดเงนตามบญชวาแดงเปนเจาหนดาอย 3,000 บาท แตแดงเพงคดบญชเสรจและบอกไปยงดาใหชาระหนจานวนนกตอเมอเวลาไดผานพนไปจนถงวนท 15 ตลาคม ดาจงไดรบแจงยอดเงนจานวนนจากแดง ตอมาวนท 31 ตลาคม ดาจงสงเงนจานวนนไปชาระหนแกแดง ดงน ดาจะตองเสยดอกเบยในเงน 3,000 บาท นนหรอไม ถาเสยตองเสยเทาไร

ขอตกลงระหวางแดงกบดาพอคามวา ใหจดบญชราคาของทไดสงขายใหแกกนไวเพอนาไปหกทอนกนทก 3 เดอน ขอตกลงดงกลาวนเปนขอตกลงใหมสญญาบญชเดนสะพดตอกน ซงกอใหเกดผลตามกฎหมายตอไปวาคสญญาจะตองทาการหกทอนบญชกนทก 3 เดอน (มาตรา 856 และ 858) และภายหลงจากการหกทอนบญชแลวหากปรากฏวาฝายใดเปนลกหน ฝายทเปนลกหนจะตองชาระหนในสวนทเปนจานวนคงเหลอใหแกเจาหนในการหกทอนไป นอกจากน มาตรา 860 ยงไดบญญตตอไปอกดวยวา


50

เงนทยงผดกนอยนน ถายงมไดชาระใหคดดอกเบยนบแตวนหกทอนบญชเสรจตามความในมาตรา 860 หมายความถงวนทกาหนดไวเพอการหกทอน มไดหมายถงวนทคดบญชเสรจกนตามความเปนจรง

ขอเทจจรงฟงเปนทยตวา ภายหลงจากครบกาหนดการหกทอนกนในวนท 30 กนยายน แลว ปรากฏยอดเงนตามบญชวาแดงเปนเจาหนดา 3,000 บาท ดงนดาจงตองเสยดอกเบยในวงเงน 3,000 บาท ใหแกแดงตงแตวนท 30 กนยายน โดยเรมคดคานวณดอกเบยตงแตวนถดไป คอ 1 ตลาคม ถงแมวาการหกทอนบญชจะกระทากนเสรจจรงและรยอดเงนเหลอมลากนอยในวนท 15 ตลาคมกตาม

อนง เนองจากมาตรา 860 ไมไดกาหนดอตราดอกเบยทจะตองเสยใหแกกนไวและคกรณไมไดทาความตกลงกนไว จะตองเสยดอกเบยใหแกกนในอตราอยางไร จงตองคดดอกเบยในอตรารอยละ 7 ครงตอป ตามมาตรา 7

2.3 ความระงบสนไปแหงบญชเดนสะพด

ก. บญชเดนสะพดระงบเมอครบกาหนดอายสญญา

ข. บญชเดนสะพดระงบสนไปเมอคสญญาฝายใดฝายหนงบอกเลกสญญา

ค. บญชเดนสะพดระงบสนไปเมอคสญญาฝายใดฝายหนงตาย

ง. บญชเดนสะพดระงบสนไปเมอคสญญาฝายใดฝายหนงตกเปนคนลมละลาย แดงกบดา มสญญาบญชเดนสะพดตอกนโดยกาหนดเวลาหกทอนบญชกนทกเดอนมถนายนและธนวาคม ดงน แดงจะบอกเลกสญญาน ในกลางเดอนเมษายน แลวเรยกใหชาระหนกนเสยใหเสรจสนโดยดา ไมยนยอมดวยไดหรอไม

สญญาบญชเดนสะพดระหวางแดงกบดา เปนสญญาบญชเดนสะพดทไมมกาหนดระยะเวลาสนสดลงเมอใด เพราะตามปญหาไมปรากฏวาคสญญาไดกาหนดอายความของสญญาบญชเดนสะพดไว เปนเพยงแตไดกาหนดระยะเวลาหกทอนบญชไวเทานน คอ ทกเดอนมถนายนและธนวาคม ฉะนนเมอเปนสญญาบญชเดนสะพดทไมมกาหนดเวลาจงตองปรบเขากบมาตรา 859 ทบญญตวา “คสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดและใหหกทอนบญชกนเสยในเวลาใดๆกได ถาไมมอะไรปรากฏเปนขอขดกบทกลาวมาน” ซงการบอกเลกสญญาตามมาตรา 859 น แดงมสทธทจะแสดงเจตนาฝายเดยวบอกเลกได แมวาดาจะไมยนยอมกตามและการบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดทไมมกาหนดระยะเวลาน แดงไมจาเปนทจะตองบอกเลกใหตรงกบวนทหกทอนบญชเลย ฉะนน การทแดงบอกเลกสญญาในวนกลางเดอนเมษายน จงใชไดไมจาตองรอใหถงเดอนมถนายนหรอเดอนธนวาคมซงเปนกาหนดเวลาหกทอนบญชและเมอแดงบอกเลกสญญาแลว กจะมการหกทอนบญชกนในระหวางแดงกบดานน ถาใครเปนเจาหนลกหนกนเทาใด ฝายทเปนเจาหนมสทธเรยกใหชาระหนได

ธนาคารไดทาสญญาใหกบ ก. กเงนในวงเงน 50,000 บาท โดยวธบญชเดนสะพดซงกาหนดวา ก. จะตองผอนชาระหนใหลดนอยลงไปเรอยๆ และจะตองชาระหนใหหมดสนภายในวนท 2 มกราคม 2536 ดงน ธนาคารจะเลกสญญานกอนวนท 1 มกราคม 2536 โดย ก. ไมยนยอมดวยจะไดหรอไม

มาตรา 859 บญญตวางหลกไววา คสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดและใหหกทอนบญชหนกนเสยในเวลาใดกได ถาไมมอะไรปรากฏเปนขอขดกบทกลาวมาน

จากบทบญญตดงกลาวแสดงใหเหนวา คสญญาในสญญาบญชเดนสะพดมสทธบอกเลกสญญาไดเสมอถาไมมอะไรแสดงไว ใหเหนวาการบอกเลกสญญาจะเปนการขดตอเจตนาของคสญญา กรณตามปญหา ก. ทาสญญาบญชเดนสะพดกบธนาคารโดยมขอตกลงอกดวยวา ก. จะตองผอนชาระหนใหลดนอยลงไปเรอยๆ และตองชาระใหเสรจสนภายในวนท 1 มกราคม 2536 ขอทจะตองพจารณาคอ ขอตกลงดงกลาวมลกษณะอยางใดอยางหนงทแสดงใหเหนวาคสญญาจะตองผกพนจนกวาจะสนระยะเวลาใดเวลาหนงหรอไม

ในเบองตนเหนวาสญญาระหวางธนาคารกบ ก. เปนสญญาทไมมกาหนดเวลา ดงนน ธนาคารจงชอบทจะบอกเลกสญญาเมอใดกได เพราะไมมอะไรเปนขอขดตามมาตรา 859 สวนขอตกลงวาจะตองชาระหนใหเสรจสนภายในวนท 1 มกราคม 2536 นนเปนเพยงขอกาหนดยอมลดละใหลกหนผอนชาระหนอนเกดจากการหกทอนบญชเทานน

สวนการหกทอนบญชหนจะมขนเมอใดนนเปนอกเรองหนง อยางกรณตามปญหานถาธนาคารใชสทธบอกเลกสญญาตามมาตรา 859 การหกทอนบญชหนกจะเปนผลทตามมา ดงนน ธนาคารจงชอบทจะบอกเลกสญญาไดเลยทนท และถาปรากฏวาภายหลงจากการหกบญชแลว ก. เปนลกหนเทาใด ก. มสทธทจะผอนชาระหนไดและจะตองชาระใหเสรจภายในวนท 1 มกราคม 2536

ตามขอตกลงในสญญา


51

แบบประเมนผลหนวยท 7 1. การบงคบจานาโดยทวไปทาไดโดย ขายทอดตลาดทรพยจานา 2. การบงคบจานากฎหมายบงคบวาตองมจดหมายบอกกลาวลกหนกอน จดหมายบอกกลาวตองมสาระคอ

บอกใหชาระหนภายในระยะเวลาอนสมควร 3. การบงคบจานาไดโดยไมตองบอกกลาวกอนในกรณ เมอไมสามารถบอกกลาวไดและหนคางชาระเกน 1

เดอน 4. ในกรณจานาตวเงน และตวเงนถงกาหนดชาระกอนหนประกน ผรบจานาตองปฏบตคอ เรยกเกบเงนตามตว

เงนนนทนท 5. ขอตกลงทผจานาตกลงใหผรบจานาเอาทรพยจานาหลดเปนสทธ กอนหนถงกาหนดชาระ ขอตกลงในสญญา

จานานไมมผลบงคบ หรอใชบงคบไมได 6. บญชเดนสะพดหมายถง ขอตกลงหกทอนบญชหนสนระหวางกน 7. คสญญาในบญชเดนสะพดมได เพยง 2 คน 8. ถาคสญญาไมไดตกลงกนกาหนดระยะเวลาหกทอนบญชเดนสะพด กฎหมายบงคบใหหกทอนในระยะเวลา

ทกหกเดอน 9. หนทเกดจากการหกทอนบญชเดนสะพด ถาคสญญามไดตกลงกนวาตองเสยดอกเบย ผเปนลกหนจะตองเสย

ดอกเบยในอตรา ดอกเบยรอยละเจดครงตอป 10. เหตททาใหบญชเดนสะพดระงบสนไปคอ (1) ครบกาหนดอายสญญาบญชเดนสะพด (2) คสญญาฝายใด

ฝายหนงตาย (3) คสญญาฝายใดฝายหนงบอกเลกในกรณบญชเดนสะพดไมมกาหนดอายสญญา (4) คสญญาฝายใดฝายหนงตกเปนคนลมละลาย


52

8. ลกษณะทวไปของสญญาตวเงน ตวเงนเปนชอของเอกเทศสญญาลกษณะหนงทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บญญตขนเพอคมครองหนงสอ

ตราสารทเปนหลกฐานแหงหน ซงบคคลผลงลายมอชอในตราสารตองรบผดใชเงน และโอนกนไดดวยการสงมอบทผรบโอนอาจมสทธบรบรณ โดยไมตองคานงถงขอบกพรองของผโอน ตวเงนทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมงคมครองม 3 ประเภท ไดแก ตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน และเชค

ตวเงนทงสามประเภท คอตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน และเชค มบทบญญตทวไปทใชบงคบรวมกนคอ การเขยนขอความอนลงในตวเงน ความรบผดของผลงชอในตวเงน การผอนวนใชเงน ผทรงตวเงน ผเปนคสญญาในตวเงนและใบประจาตอ

1. ความรเบองตนเกยวกบตวเงน ประวตของตวเงนนนเกดจากการชาระหนการคาระหวางผอยตางถนกน ทจะไมตองสงเงนตราไปเพยงแตเขยน

คาสงใหลกหนของตนจายเงนแกผขายแทนตน ดงนตวเงนจงเปนประโยชนในการชาระหน การใชสนเชอระยะสน การโอนหนและขนสงเงน

ตวเงนตามความหมายของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยม 3 ประเภทคอ ตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน และเชค

1.1 ประวตและประโยชนของตวเงน

ววฒนาการของระบบเศรษฐกจและของเงน

1. ระยะทหนง – แบบแลกเปลยนสนคากบสนคา (Barter economy)

2. ระยะทสอง – แบบใชเงน (Money economy)

3. ระยะทสาม – ใช “ความเชอ” หรอ “เครองมอเครดต” หรอแบบการใชเครดต (Credit economy using

credit instruments)

ประโยชนของตวเงน

1. เปนเครองมอในการชาระหน เชน เราเปนหนใครคนหนงแทนทจะตองเสยเวลานบเงนจานวนมาก เราอาจออกเชคฉบบหนงระบจานวนเงนทตองการสงธนาคารใหจายเงนจานวนนนแกเจาหนของเรา ดงนเปนตน และในกรณทมหนสนระหวางบคคลหลายคนทเกยวของกน เราอาจตกลงกนออกตวแลกเงนครงเดยว ระงบหนนนกไดเชนเราเปนหน ข. 5,000 บาท ขณะเดยวกน ค.เปนหนเรา 5,000 บาท ดวย เราอาจออกตวแลกเงนสง ค. ใหชาระเงน 5,000 บาทแก ข. เพอระงบหนทงสองรายนโดย ค. ไมตองใชเงนแกเรา และเราไมตองใชเงนแก ข. ตามหนแตละราย

2. เปนเครองมอของการใหสนเชอระยะสน หรอเปนการผอนเวลาทลกหนจะตองชาระหนเปนเงนสดขณะเดยวกนเจาหนอาจนาตวเงนออกขายโดยเสยสวนลดในระหวางเวลากอนตวถงกาหนด เชน ก. ขายสนคาเชอ แก ข. ข. อาจออกเชคลงวนทลวงหนาชาระคาสนคาแก ก. เปนประโยชนแก ข. ทจะไมตองชาระเงนสดทนท สวน ก. กอาจนาเชคไปขายลดไดเปนตน

3. เปนเครองมอในการโอนหนและการสงเงน หมายความวาตวเงนเปนเอกสารเปลยนมอทเพยงแตสงมอบตวแกกน กโอนกรรมสทธแหงตวเงนและหนในตวเงนไปยงผรบโอน เชน ข. ออกเชคลงวนทลวงหนาชาระคาสนคาแก ก. ก.อาจสลกหลงโอนสงมอบเชคแก ค. เปนการชาระหนตอไปโดยไมตองชาระเงนสดกได ดงนเปนตน นอกจากนตวเงนประเทศตวแลกเงนอาจเปนเครองมอสงเงนจากสถานทแหงหนงไปยงอกแหงหนงดวย


53

เชน ก. อยทกรงเทพขายสนคาใหแก ข. ทอยจงหวดเชยงใหม ข. อาจนาเอาเงนจานวนเทาคาสนคาไปซอตวแลกเงน จากธนาคารกรงเทพจากด สาขาเชยงใหม ธนาคารกรงเทพจากด สาขาเชยงใหมกจะออก “ตวแลกเงน” สงธนาคารกรงเทพ จากด สานกงานใหญทกรงเทพ จายเงนจานวนเทาคาสนคาแก ก. ทกรงเทพ ดงนตวแลกเงนจงเปนประโยชนทมการสงเงนจากจงหวดเชยงใหมมากรงเทพ โดยมตองมการขนยายเงนโดยแทจรง ซงจะตองเสยคาใชจายในการขนสงเงนและเสยงภยดวย

1.2 ประเภทของตวเงน มาตรา 898 อนตวเงนตามความหมายแหงประมวลกฎหมายนมสามประเภท ๆ หนงคอ ตวแลกเงน ประเภทหนงคอ ตวสญญาใชเงน ประเภทหนง คอ เชค

ตวเงน เปนคาเรยกรวมของสญญา 3 ประเภทคอ

1. ตวแลกเงน (Bill of Exchange)

2. ตวสญญาใชเงน (Promissory Notes)

3. เชค (Cheques)

เอกสารเปลยนมออยางอน ซงบางอยางมลกษณะโอนกนไดดวยการสงมอบและผรบโอนมสทธดกวาผโอนเชนเดยวกบตวเงน กไมใชตวเงน ไดแก

1. ตวเงนคลง 2. พนธบตร 3. ใบกากบของ (Invoice) 4. ใบตราสง (Bill of Ladding) 5. ใบรบของคลงสนคา (warehouse receipt) 6. ประทวนสนคา (Warrant) 7. เลตเตอรออฟเครดต (Letter of credit) 8. ใบรบสนคาเชอ (Trust receipt)

ก. ตวแลกเงน (ม.908)

ตวแลกเงน คอ หนงสอตราสารซงบคคลคนหนงเรยกวาผสงจาย สงบคคลอกคนหนง เรยกวาผจาย ใหใชเงนจานวนหนงแกบคคลคนหนง หรอใหใชตามคาสงของบคคลคนหนง ซงเรยกวาผรบเงน (ม.908) มาตรา 908 อนวาตวแลกเงนนน คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนงเรยกวาผสงจาย สงบคคลอกคนหนง เรยกวาผจาย ใหใชเงนจานวนหนงแกบคคลคนหนง หรอใหใชตามคาสงของบคคลคนหนง ซงเรยกวาผรบเงน

ตวแลกเงน มบคคล 3 ฝาย ไดแก 1. ผสงจาย (Drawer)

2. ผจาย (Drawee)

3. ผรบเงน (Payee) ชนดของตวแลกเงนในดานตางๆ

ประเภทแรก แยกตามบคคลทเขามาเปนคสญญาในตวแลกเงน

1. ตวแลกเงนของธนาคาร (Banker’s bills)

2. ตวแลกเงนในทางการคา (Commercial bills)

ประเภททสอง แยกตามกาหนดเวลาใชเงนในตวแลกเงน

1. ตวแลกเงนสงใหจายเงนทนท (Sight bill หรอ Bill payable on demand)


54

2. ตวแลกเงนสงจายเงนตามเวลาทกาหนด (Time bill หรอ Bill payable at future time)

ประเภททสาม แยกตามแหลงทมาของตวหรอแหลงทออกตวแลกเงน

1. ตวแลกเงนภายในประเทศ (Inland bill หรอ Domestic bill)

2. ตวแลกเงนทออกมาแตตางประเทศ (Foreign bill)

a. ตวแลกเงนซงมเอกสารประกอบในการคาระหวางประเทศ (Documentary bills)

b. ตวแลกเงนทไมมเอกสารประกอบ (Clean bills)

ข. ตวสญญาใชเงน (ม.982) ตวสญญาใชเงน คอ หนงสอตราสารซงบคคลคนหนง เรยกวาผออกตว ใหคามนสญญาวาจะใชเงนจานวนหนง

ใหแกบคคลอกคนหนง หรอใชใหตามคาสงของบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบเงน

มาตรา 982 อนวาตวสญญาใชเงนนน คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนง เรยกวาผออกตว ใหคามนสญญาวาจะใชเงนจานวนหนงใหแกบคคลอกคนหนง หรอใชใหตามคาสงของบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบเงน

ค. เชค (ม.987)

เชค คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนงเรยกวา ผสงจาย สงธนาคารใหใชเงนจานวนหนงเมอทวงถามใหแกบคคลอกคนหนงหรอใหใชตามคาสงของบคคลอกคนหนง อนเรยกวาผรบเงน มาตรา 987 อนวาเชคนน คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนงเรยกวา ผสงจาย สงธนาคารใหใชเงนจานวนหนงเมอทวงถามใหแกบคคลอกคนหนงหรอใหใชตามคาสงของบคคลอกคนหนง อนเรยกวาผรบเงน

ขอแตกตางระหวางตวแลกเงน กบตวสญญาใชเงน

ขอแตกตาง ตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน 1 คสญญา 3 ฝายคอ ผสงจาย ผจายหรอผรบเงน 2 ฝายคอ ผออกตวและผรบเงน 2 ผรบเงน อาจเปนตวระบชอผรบเงนหรอผถอตว ตองเปนตวระบชอผรบเงนเทานนจะออกตว

ผถอไมได 3 ขอสญญา “ผสงจาย” สงให “ผจาย” จายเงน “ผออกตว” ใหคามนสญญาจะจายเงนเอง 4 ฐานะของผสงจาย

หรอผออกตว ผสงจายอยในฐานะลกหนของผรบเงนตอเมอผจายไมใชเงนหรอไมรบรอง

ผออกตว อยในฐานะลกหนของผรบเงนเสมอ

2. บทเบดเสรจทวไปของตวเงน ตวเงนเปนตราสารทเกดจากความเชอถอกนในทางการเงน กฎหมายจงวางบทบญญตไวเครงครดและมลกษณะ

พเศษของตวเงน แตกตางจากสญญาอนหลายประการคอ (1) การเขยนขอความอนทมไดบญญตไวในลกษณะตวเงน ไมมผลแกตวเงน (2) บคคลผลงลายมอชอในตวเงนตองรบผด ยกเวนเขยนแถลงวาการทาแทนบคคลอกคนหนงและความสามารถของคสญญาแหงตวเงนไมมผลถงความรบผดของบคคลอน ทงการลงเครองหมายหาใหเปนผลลงลายมอชอในตวเงนไม (3) ในการใชเงนตามตวเงนกฎหมายบญญตมใหผอนวนใชเงน

ตวเงนเปนสญญาทอาจโอนหนใหแกกนไดโดยไมจากด คสญญาผเปนฝายเจาหนในตวเงนเรยกวาผทรง สวนลกหนในตวเงนเรยกชอตางๆ กนตามทไดลงลายมอชอในตวเงนคอ ผรบรอง ผสงจายหรอผออกตว ผสลกหลง ผรบอาวล และผสอดเขาแกหนา

การโอนดวยการสลกหลงเปนทอดๆ อาจจะไมมทในตวเงนจะสลกหลงไดตอไป กฎหมายจงอนญาตใหเอากระดาษแผนหนงผนกตอเขากบตวเงนฉบบเดมเรยกวาใบประจาตอ


55

2.1 การเขยนขอความอนลงในตวเงน

การเขยนขอความอนทมไดบญญตไวในลกษณะตวเงน ไมมผลแกตวเงน (ม.899) มาตรา 899 ขอความอนใดซงมไดมบญญตไวในประมวลกฎหมายลกษณะน ถาเขยนลงในตวเงน ทานวาขอความอนนนหาเปนผลอยางหนงอยางใดแกตวเงนนนไม

ก. สงธนาคาร ข. ใหจายเงนเงนตามเชคแก ค. จานวนเงน “หนงแสนบาทกบดอกเบยรอยละหาตอป” ลงวนทสงจาย 1 มกราคม 2536 ดงน เมอเชคถงกาหนดธนาคาร ข. จะตองจายเงนแก ค. เปนจานวนเทาใด

เชคไมมบทบญญตให ก. ผสงจายเขยนขอความกาหนดใหคดดอกเบยไวในเชค (มาตรา 989 ไมโยงมาตรา 911 มาบงคบในเรองเชค) ดงนนการเขยนขอความสงจายดอกเบยรอยละหาตอปลงในเชคตามปญหา จงหาเปนผลแกเชคไม (มาตรา 899) และสาหรบเชคนน วนท 1 มกราคม 2536 ซงลงในเชคเปนวนใหใชเงน (มาตรา 987 เชคเปนคาสงธนาคารใหใชเงนเมอทวงถาม) จงไมมชวงเวลาใหคดดอกเบยดวย ดงนนธนาคาร ข. จงเพยงแตจายเงนหนงแสนบาทใหแก ค. ไมตองจายดอกเบยแก ค. ดวย

2.2 ความรบผดของผลงลายมอชอในตวเงน (ม.900+901) บคคลผลงลายมอชอในตวเงนตองรบผด แตถาลงเครองหมายอยางหนงอยางใด เชน แกงไดหรอลายพมพนวมอ

แมวาจะมพยานลงชอรบรอง ไมมผลเปนลงลายมอชอ (ม.900)

ถาบคคลคนใดลงลายมอชอของตนแทนในตวเงน และมไดเขยนแถลงวากระทาการแทนบคคลอกคนหนง บคคลคนผลงลายมอชอนนยอมเปนผรบผดตามความในตวเงนนน (ม.901) มาตรา 900 บคคลผลงลายมอชอของตนในตวเงนยอมจะตองรบผดตามเนอความในตวเงนนน

ถาลงเพยงแตเครองหมายอยางหนงอยางใด เชน แกงไดหรอลายพมพนวมออางเอาเปนลายมอชอในตวเงนนนไซร แมถงวาจะมพยานลงชอรบรองกตาม ทานวาหาใหผลเปนลงลายมอชอในตวเงนนนไม มาตรา 901 ถาบคคลคนใดลงลายมอชอของตนในตวเงน และมไดเขยนแถลงวากระทาการแทนบคคลอกคนหนงไซร ทานวาบคคลคนนนยอมเปนผรบผดตามความในตวเงนนน

นายสโขทย ปลอมลายมอชอนายธรรมา สงจายเชคหนงลานบาทใหแก นายธราช เมอเชคถงกาหนด นายธราชนาเชคไปขนเงน แตธนาคารปฏเสธการจายเงนอางวา บญชของนายธรรมาไมพอจาย ดงน นายธราชจะฟองใครใหรบผดตามกฎหมายลกษณะเชคไดบาง

นายธราชฟองนายธรรมาใหรบผดตามเชคไมไดเพราะนายธรรมาไมไดลงลายมอชอในเชคนนโดยลายมอชอของนายธรรมาทสงจายเปนลายมอชอปลอม แตนายธราชฟองนายสโขทยใหรบผดตามกฎหมายลกษณะเชคได เพราะนายสโขทยเปนผลงลายมอชอ เปนผสงจายเชคฉบบน แมจะลงเปนชอนายธรรมา ซงไมใชชอของนายธรรมาเองกตาม ตามมาตรา 900

2.3 การผอนวนใชเงน (ม.903)

หามไมใหผอนการใชเงนตามตวเงน (ม.903) มาตรา 903 ในการใชเงนตามตวเงน ทานมใหใหวนผอน

นาย เอ ออกตวแลกเงน สงใหนายบ จายเงนแกนาย ซ ในวนทท 5 ธนวาคม 2536 กอนตวถงกาหนด นาย ซ สลกหลงตวโอนใหแกนาย ด สลกหลงโอนใหแกนาย อ ครนถงวนท 5 ธนวาคม 2536 นาย อ ตกลงใหนาย บ รบรองตววาจะใชเงนใหในวนท 10 ธนวาคม 2536 ดงนการกระทาของนาย อ เปนการผอนวนใชเงนหรอไม เพราะเหตใด

ตวแลกเงนฉบบนกาหนดใชเงนวนท 5 ธนวาคม 2536 การทนาย อ ผทรงตวแลกเงนตกลงยนยอมเลอนกาหนดเวลาใชเงนเปนวนท 10 ธนวาคม 2536 ถอวานาย อ ผานวนใชเงนแลวเพราะนาย อ ไดแสดงเจตนาใหมผลผกพนนาย อ มใหเรยกรองใชเงนตามตวแลกเงนกอนวนท 10 ธนวาคม 2536

2.4 ผทรงตวเงน

ผทรง หมายความวา บคคลผมตวเงนไวในครอบครองโดยฐานเปนผรบเงนหรอเปนผรบสลกหลง ถาและเปนตวเงนสงจายใหแกผถอ ผถอเองนนกนบวาเปนผทรงเหมอนกน (ม.904) ก. ตวระบชอ


56

ตวระบชอ คอ ตวทระบใหใชเงนแกผใดโดยเฉพาะ

ข. ตวผถอ ตวผถอ คอ ตวทระบใหใชเงนแกผถอตว การสลกหลงม 2 ชนดคอ

1. สลกหลงระบชอผรบประโยชนหรอระบชอผรบสลกหลง 2. สลกหลงลอย

มาตรา 904 อนผทรงนน หมายความวา บคคลผมตวเงนไวในครอบครองโดยฐานเปนผรบเงนหรอเปนผรบสลกหลง ถาและเปนตวเงนสงจายใหแกผถอ ๆ กนบวาเปนผทรงเหมอนกน

มาตรา 905 ภายในบงคบแหงบทบญญตมาตรา 1008 บคคลผไดตวเงนไวในครอบครอง ถาแสดงใหปรากฏสทธดวยการสลกหลงไมขาดสายแมถงวาการสลกหลงรายทสดจะเปนสลกหลงลอยกตาม ทานใหถอวาเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย เมอใดรายการสลกหลงลอยมสลกหลงรายอนตามหลงไปอก ทานใหถอวาบคคลผทลงลายมอชอในการสลกหลงรายทสดนน เปนผไดไปซงตวเงนดวยการสลกหลงลอย อนงคาสลกหลงเมอขดฆาเสยแลวทานใหถอเสมอนวามไดมเลย

ถาบคคลผหนงผใดตองปราศจากตวเงนไปจากครอบครอง ทานวาผทรงซงแสดงใหปรากฏสทธของตนในตวตามวธการดงกลาวมาในวรรคกอนนนหาจาตองสละตวเงนไม เวนแตจะไดมาโดยทจรต หรอไดมาดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง อนงขอความในวรรคกอนน ใหใชบงคบตลอดถงผทรงตวเงนสงจายใหแกผถอดวย

นายมกราสงจายเชคแกนายกมภา ระบชอนายกมภาเปนผรบเงน นายกมภาสลกหลงลอยใหนายมนา นายมนาขนรถโดยสารประจาทาง คนรายลวงกระเปาเอาเชคไป ตอมานายเมษาเอาเชคฉบบนสลกหลงโอนใหแกนายพฤษภาเพอชาหนเงนก ดงน ทานจะใหคาปรกษาแกนายมนาเพอเรยกรองเชคฉบบนคนจากนายพฤษภาไดอยางไรหรอไม

ขาพเจาจะใหคาปรกษาดงน คอ เชคฉบบนมการสลกหลงลอยใหแกนายมนาเปนรายทสด เชคยอมโอนใหแกกนไดดวยการสงมอบโดยไมตองสลกหลงตามมาตรา 920 (3) และ 989 เมอนายพฤษภาเปนผทรงโดยรบสลกหลงโอนจากนายเมษาในการชาระหนเงนก ซงไมใชไดมาโดยทจรตหรอดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง นายพฤษภาเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมายตามมาตรา 905 วรรคสอง นายมนาเรยกรองเชคฉบบนคนจากนายพฤษภาไมได

2.5 ผเปนคสญญาในตวเงน

ก. เจาหนในตวเงน แยกได 3 ประเภท

1. ผทรง (ม.904, 905)

2. ผทใชเงนและเขาถอเอาตวเงนแลวรบชวงสทธของผทรงหรอผสลกหลงโอนตวเงนไปแลว ตอมากลบเปนผรบสลกหลงตวเงนฉบบนนอกยอมเปนผทรง (ม.967, 969, 970, 971)

3. ผทมตวเงนไวในครอบครองโดยฐานเปนผสบสทธของผทรงประการอนหรอโดยรบโอนสทธเรยกรอง (ม.1600, 917 วรรคสอง)

ข. ลกหนในตวเงน แยกไดเปน 5 ประเภท

1. ผรบรอง (ม.937)

2. ผสงจาย (ม.900, 914)

3. ผสลกหลง (ม.900, 914, 919)

4. ผรบอาวล (ม.938-340)

5. ผสอดเขาแกหนา (ม.950)

ค. คสญญาคนกอนๆ ในตวเงน ไดแก ผสงจายหรอผออกตวเงน และรวมถงผสลกหลงคนกอนๆ (ม.906) มาตรา 906 คาวาคสญญาคนกอน ๆ นน รวมทงผสงจาย หรอผออกตวเงนและผสลกหลงคนกอน ๆ ดวย

คสญญาคนกอนๆ ในตวเงน หมายถงบคคลตอไปน 2.6 ใบประจาตอ


57

เมอไมมทในตวเงนซงจะสลกหลงไดตอไปได ใหเอากระดาษอกแผนผนกตอเขากบตวเงน เรยกวา ใบประจาตอและนบวาเปนสวนหนงแหงตวเงน การสลกหลงในใบประจาตอครงแรกตองเขยนคาบบนตวเงนเดมบางบนใบประจาตอบาง (ม.907) มาตรา 907 เมอใดไมมทในตวเงนซงจะสลกหลงไดตอไปไซรทานอนญาตใหเอากระดาษแผนหนงผนกตอเขากบตวเงนเรยกวาใบประจาตอนบเปนสวนหนงแหงตวเงนนน

การสลกหลงในใบประจาตอครงแรกตองเขยนคาบบนตวเงนเดมบางบนใบประจาตอบาง เอกเปนผจดการมรดกตามคาสงศาลของโทฟองตรวา ตรออกเชคสงจายเงน 100,000 บาท ลงวนท 1 ธนวาคม 2536 แกโทเพอชาระคาสนคาทตรสงจากโท วนท 1 กนยายน 2536 โทถงแกกรรม ครนเชคถงกาหนด เอกนาเชคไปขนเงน ธนาคารปฏเสธการจายวาคนผสงจาย เอกจงมหนงสอทวงถามใหตรชาระเงนตามเชค ตรตอบจดหมายวาทไดสงงดจายเชคฉบบดงกลาวเปนความรอบครอบในกจการ ขอใหนาหลกฐานผมสทธโดยชอบดวยกฎหมายไปแสดงตรยนดจะจายเงนให แตเมอเอกนาคาสงศาลในเรองตงเอกเปนผจดการมรดกของโทไปแสดง ตรกไมจายเงนให จงขอใหศาลบงคบ ตรตอสคดวา เชคลงวนทลวงหนาไมเปนตวเงนเมอโทถงแกกรรมไปกอนถงวนทลงในเชค สทธตามเชคเปนอนสญสนไปแลว ดงนเอกมสทธฟองตรใหรบผดตามเชคหรอไม เพราะเหตใด

เชคทตรลงวนทลวงหนานนยอมสมบรณเปนเชค (มาตรา 987, 988 (6)) เมอตรลงลายมอชอเปนผสงจายเทากบตรสญญาวาจะรบผดตามเนอความแหงตวนนเมอถงวนทลงไว (มาตรา 900) โทซงเปนผทรงตวนนโดยชอบ ยอมมสทธเปนเจาหนตามตวนน แมหนนนจะยงไมถงกาหนด เมอโทถงแกกรรมกอนถงวนทลงในเชค เอกซงเปนผจดการมรดกของโทจงเขาสรวมสทธของโทไดตามทโทมอยเปนการโอนโดยผลของกฎหมาย (มาตรา 1599, 1600) ดงนนเอกในฐานะผจดการมาดกของโทจงเปนเจาหนในตวเงนมสทธฟองตรใหรบผดตามเชคได

แบบประเมนผลหนวยท 8 1. คาวาตวเงนตามกฎหมาย หมายความถง สญญาททาเปนหนงสอตราสารซงบคคลผลงลายมอชอในตราสาร

ตองรบผดใชเงนและโอนเงนกนไดดวยการสงมอบ 2. ความหมายของ “ตวเงน” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยม 3 ประเภทคอ ตวสญญาใชเงน เชค และ

ตวแลกเงน 3. หนงออกตวแลกเงนสงสองใหใชเงน 50,000 บาท แกสามและลงชอผสงจายวา “หนงผจดการมรดกนาย

อาทตย” ในกรณแรก หรอ “หนงกรรมการผจดการ” และประทบตราของบรษทอาทตยจากดในกรณทสอง ดงน ถาสองไมใชเงน หนงตองรบผดใชเงนแกสามเฉพาะในกรณแรกทไมระบวากระทาการแทนผใด

4. สวยออกตวเงนสงใหสดจายเงน 30,000 บาท แกโสด โสดสลกหลงตวแลกเงนชาระหนเงนยมโดยระบสาว เปนผรบสลกหลงแลวเกบตวแลกเงนไวในกระเปาถอ ยงไมไดสงมอบตวนนใหแกสาว สายคนใชของโสดลกตวนนไปแลวปลอมลายมอชอสาวสลกหลงลอยใหแกสาก เปนการชาระสนคา ดงน ผทรงตวแลกเงนฉบบนไดแก โสด

5. นายเอ ออกตวแลกเงนสงนายบใหจายเงนแกนายซ นายซสลกหลงโอนใหแกนายด นายด สลกหลงลอย ใหแกนายอ นายอโอนสงมอบตวใหแกนายเอฟ นายเอฟสลกหลงโอนใหแกนายจ นายจสลกหลงโอนใหแกนายเอช ดงนน ผทลงลายมอชอสลกหลงรายลาสด ซงไดตวแลกเงนโดยการสลกหลงลอยไดแก นายเอฟ

6. นายอาทตยออกตวแลกเงนสงนายจนทรใหใชเงนแกนายองคาร นายองคารสลกหลงโอนแกนายพธ โดยไมรวานายพธเปนผเยาว นายพธสลกหลงโอนใหแกนายพฤหส โดยนายพฤหสไมรวานายพธเปนผเยาวอกเหมอนกน ดงนนายอาทตย นายองคาร และนายพธ จะยกขอตอสวานายพธเปนผเยาวจงขอบอกลางสญญา ไมตองรบผดตอนายพฤหส ดงน นายพธยกขอตอสไดแตนายอาทตยและนายองคารยกขอตอสไมได


58

7. นายชวดออกตวแลกเงนสงนายฉลใหจายเงนแกนายขาล นายขาลสลกหลงโอนแกนายเถาะ นายเถาะสลกหลงลอยโอนใหแกนายมะโรง นายมะเสงลกตวแลกเงนจากนายมะโรงแลวนาไปซอสนคาจากนายมะเมย ดงนนผทไมตองรบผดตามกฎหมายลกษณะตวแลกเงนตอนายมะเมยคอ นายมะเสง

8. ใบประจาตอหมายถง กระดาษแผนหนงทผนกตอเขากบตวเงนเดมเมอไมมทในตวเงนซงสลกหลงไดตอไป 9. นายขาวออกตวแลกเงนสงใหนายเขยวใชเงน 100,000 บาท เมอไดเหนแกนายดา นายดาสลกหลงโอนแก

นายแดง นางแดงสลกหลงโอนแกนายทอง นายทองยนตวแกนายเขยวรบรองตวแลกเงนวาจะจายเงนใหในอก 3 วน ดงน นายทองฟอง นายขาว นายเขยว นายดา และนายแดงใหรบผดใชเงน โดยนายทองจะฟองเขยวผจายไดคนเดยวเทานน

10. คาวา “คสญญาคนกอนๆ” ในตวเงน หมายถง ผสงจายเชคผถอ 11. นายจนทรเปนผรบเงนตามตวแลกเงนทนายอาทตยสงจายใหฉบบหนง นายจนทร สลกหลงลอย ใหแกนาย

องคาร นายองคารสงมอบตวแลกเงนแกนายพธ นายพธโอนสงมอบตวแกนายพฤหส นายพฤหสสลกหลงโอนใหแกนายศกร นายศกรสลกหลงโอนใหแกนายเสาร ผทลงลายมอชอในการสลกหลงรายทสด ซงไดตวแลกเงนดวยการสลกหลงลอย มสทธโอนตวแลกเงนตอไปคอ นายพฤหส

12. บคคลทเปนคสญญาคนกอนๆ ตามตวเงน คอ ผออกตวสญญาใชเงน 13. นายสบออกตวแลกเงนสงนายยสบผจายเงน 2,000 บาท แกนายสามสบ นายสามสบสลกหลงโอนแกนายส

สบ นายสสบ สลกหลงลอย โอนใหแกนายหาสบ นายหาสบทาตวแลกเงนหาย นายหกสบเกบไดแลวนาไปซอสรอยคอทองคาจากนายเจดสบ ผทรบตองรบผดตามกฎหมายลกษณะตวแลกเงนไดแก นายสบและนายสสบ

14. นายมกราสงจายเชคเงน 10,000 บาทใหแกนายกมภา นายกมภาสลกหลงโอนใหแกนายมนา นายมนาสลกหลงโอนใหแกนายเมษา นายเมษาทาเชคหาย มผเกบไดแลวปลอมลายมอชอนายเมษา สลกหลงลอย ใหแกนายพฤษภา ดงน ผททรงตวโดยชอบดวยกฎหมายคอ นายเมษา

15. นายเขยวเปนคนวกลจรตทศาลยงไมไดสงวาเปนคนไรความสามารถสงจายเชคใหแกนายทองโดยนายทองรวาขณะรบโอนนายเขยววกลจรต นายทองสลกหลงโอนเชคแกนายดาโดยนายดารขณะรบโอนวานายเขยวเปนคนวกลจรตอกเหมอนกน ตอมานายดานาเชคไปซอสนคาจากนายขาวซงเปนพอคา ดงน นายเขยวสามารถยกขอตอสตอนายทองและนายดาได แตยกขอตอสตอนายขาวไมได

16. นายมกราออกตวแลกเงนสงนายกมภาใหใชเงน 100,000 บาท แกนายมนาผรบเงน นายมนาสลกหลงลอยมอบตวแกนายเมษา นายเมษาลงลายมอชอสลกหลงตววา “นายเมษาตวแทน” อยางหนง หรอ “นายเมษาผจดการทวไปของบรษท ก.” อกอยางหนง ดงน นายเมษาจะตองรบผดตามตวทงสองกรณเพราะสลกหลงไมระบวากระทาการแทนผใด

17. นายหนงออกตวแลกเงนสงนายสองใหใชเงนแกนายสามกาหนดสามเดอนนบแตไดเหนตว นายสามจงนาตวไปยนแกนายสองใหรบรองแตกอนตวถงกาหนด นายสามไดสลกหลงโอนตวใหแกนายส นายสสลกหลงโอนใหแกนายหา นายหาสลกหลงโอนใหแกนายหก ครนตวถงกาหนดนายหกนาตวไปยนใหนายสองรบรองวาจะใชเงนใหอยางแนนอนในกาหนดสามเดอน ดงน นายหกฟองนายสองผจายได แตฟองนายหนง นายสาม นายส นายหาไมได


59

9. การออกการโอน และการสลกหลงตวแลกเงน ตวแลกเงนตองมรายการตามทกฎหมายกาหนด การออกตวแลกเงนขาดรายการทกฎหมายตองการยอมไม

สมบรณเปนตวแลกเงน ไมกอใหเกดสทธและความรบผดตามกฎหมายลกษณะตวเงน

ตวแลกเงนยอมโอนกนไดเสมอ เวนแตมขอความหามโอน สวนการสลกหลงเปนวธการทผทรงลงชอในตวแลกเงนเพอเจตนาโอนตวอยางหนง เวนแตมขอหามสลกหลงตอไป

การสลกหลงตวแลกเงนแกตวแทนกด การสลกหลงจานาตวแลกเงนกด ยอมทาใหผทรงทรบสลกหลงมสทธเรยกเกบเงนตามตวได แตจะสลกหลงตอไปอกไดในฐานะเปนตวแทนเทานน

1. การออกตวแลกเงน ตวแลกเงนตองมรายการไดแก (1) คาบอกชอวาเปนตวแลกเงน (2) คาสงอนปราศจากเงอนไขใหจายเงนเปน

จานวนแนนอน (3) ชอหรอยหอผจาย (4) ชอหรอยหอผรบเงนหรอคาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอและ (5) ลายมอชอผสงจายหากรายการดงกลาวขาดตกบกพรองไปยอมไมสมบรณเปนตวแลกเงน

วนถงกาหนดของตวแลกเงน กคอ วนถงกาหนดใชเงนตามตว ซงแยกไดเปน 2 ชนด ไดแก (1) ตวแลกเงนทสงใหใชเงนเมอทวงถามหรอเมอไดเหน (2) ตวแลกเงนทกาหนดเวลาใหใชเงน

ความรบผดของผสงจายหรอผสลกหลงตวแลกเงนเกดขนโดยเงอนไขวาผทรงตองยนตวตอผจายกอน ถาผจายไมรบรองหรอไมจายเงนและผทรงจดใหทาคาคดคานแลวผสงจายหรอผสลกหลงจะใชเงนแกผทรง

ขอกาหนดลบลางหรอจากดความรบผดและขอกาหนดลดหนาทของผสงจายและผสลกหลงตวแลกเงนแยกได 2 ประการ ไดแก (1) ขอกาหนดลบลางหรอจากดความรบผดของผสงจายและผสลกหลงทมตอผทรง (2) ขอกาหนดลดหนาทของผทรงทมตอผสงจายและผสลกหลง 1.1 รายการในตวแลกเงน

ตวแลกเงน คอ หนงสอตราสารซงบคคลคนหนงเรยกวาผสงจาย สงบคคลอกคนหนง เรยกวาผจาย ใหใชเงนจานวนหนงแกบคคลคนหนง หรอใหใชตามคาสงของบคคลคนหนง ซงเรยกวาผรบเงน (ม.908)

ตวแลกเงน ตองมรายการดงกลาวตอไปน (ม.909) มฉะนน ไมสมบรณ (1) คาบอกชอวาเปนตวแลกเงน

(2) คาสงอนปราศจากเงอนไขใหจายเงนเปนจานวนแนนอน

(3) ชอ หรอยหอผจาย

(4) วนถงกาหนดใชเงน

(5) สถานทใชเงน

(6) ชอ หรอยหอผรบเงน หรอคาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ

(7) วนและสถานทออกตวเงน

(8) ลายมอชอผสงจาย

เวนแตกรณตอไปน (ม.910) ถาไมระบเวลาใชเงน ถอวาพงใชเงนเมอไดเหน ถาไมระบสถานทใชเงน ใหถอเอาภมลาเนาของผจายเปนสถานทใชเงน

ถาไมแสดงใหปรากฏสถานทออกตว ถอวาออก ณ ภมลาเนาของผสงจาย

ถามไดลงวนออกตว ผทรงคนหนงคนใด ทาการโดยสจรตจะจดวนตามทถกตองแทจรงลงกได


60

มาตรา 909 อนตวแลกเงนนน ตองมรายการดงกลาวตอไปน คอ

(1) คาบอกชอวาเปนตวแลกเงน

(2) คาสงอนปราศจากเงอนไขใหจายเงนเปนจานวนแนนอน

(3) ชอ หรอยหอผจาย



(6) ชอ หรอยหอผรบเงน หรอคาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ

(7) วนและสถานทออกตวเงน


มาตรา 910 ตราสารอนมรายการขาดตกบกพรองไปจากททานระบบงคบไวในมาตรากอนน ยอมไมสมบรณเปนตวแลกเงน เวนแตกรณดงจะกลาวตอไปน คอ

ตวแลกเงนซงไมระบเวลาใชเงน ทานใหถอวาพงใชเงนเมอไดเหน

ถาสถานทใชเงนมไดแถลงไวในตวแลกเงน ทานใหถอเอาภมลาเนาของผจายเปนสถานทใชเงน

ถาตวแลกเงนไมแสดงใหปรากฏสถานทออกตว ทานใหถอวาตวเงนนนไดออก ณ ภมลาเนาของผสงจาย

ถามไดลงวนออกตว ทานวาผทรงโดยชอบดวยกฎหมายคนหนงคนใด ทาการโดยสจรตจะจดวนตามทถกตองแทจรงลงกได จานวนเงนตามตวแลกเงนอาจกาหนดดอกเบยลงไปกได (ม.911)

มาตรา 911 ผสงจายจะเขยนขอความกาหนดลงไววาจานวนเงนอนจะพงใชนนใหคดดอกเบยดวยกได และในกรณเชนนน ถามไดกลาวลงไวเปนอยางอน ทานวาดอกเบยยอมคดแตวนทลงในตวเงน

การเขยนตวแลกเงน

ตวแลกเงน วนท 1 มกราคม 2536

ถงนางมณฑา โปรดสงจายเงนจานวน หนงลานบาท ใหแกนายสงขทอง หรอตามคาสง

.....................................................(ลามอชอทาวสามลผสงจาย)

1.2 วนถงกาหนดของตวแลกเงน

ก. ตวแลกเงนทสงใหใชเงนเมอทวงถามหรอเมอไดเหน (On demand or at sight) (ม.913(3))

ข. ตวแลกเงนทมกาหนดเวลาใหใชเงน แยกเปน 3 ชนด

1. ตวแลกเงนทสงใหใชเงนในวนใดวนหนงทกาหนดไว (ม.913(1))

2. ตวแลกเงนทสงใหใชเงนเมอสนระยะเวลาอนกาหนดไวนบแตวนทลงในตวนน (ม.913(2))

3. ตวแลกเงนทสงใหใชเงนเมอสนระยะเวลาอนกาหนดไวนบแตไดเหน (ม.913(4))

ความสาคญของวนถงกาหนดตวแลกเงน (ม.941) มาตรา 913 อนวนถงกาหนดของตวแลกเงนนน ทานวายอมเปนอยางใดอยางหนงดงกลาวตอไปน คอ

(1) ในวนใดวนหนงทกาหนดไว หรอ

(2) เมอสนระยะเวลาอนกาหนดไวนบแตวนทลงในตวนน หรอ

(3) เมอทวงถาม หรอเมอไดเหน หรอ

(4) เมอสนระยะเวลาอนกาหนดไวนบแตไดเหน


61

มาตรา 941 อนตวแลกเงนนน ยอมจะพงใชเงนในวนถงกาหนดและถงกาหนดวนใดผทรงตองนาตวเงนไปยนเพอใหใชเงนในวนนน เมอผทรงยนตวเพอใหใชเงนแลว ผจายไมใชเงน ผทรงตองทาคาคดคานในวนซงจะพงใชเงนตามตวนน

ทาวสามลออกตวแลกเงนลงวนท 1 กนยายน 2536 สงนางมณฑาใหใชเงนจานวน หนงลานบาทใหแกนายสงขทองกาหนดสองเดอนนบแตไดเหน วนท 30 ธนวาคม 2536 นางมณฑาไดเหนและรบรองตวแลกเงนฉบบน ดงน นายสงขทองตองนาตวแลกเงนไปยนใหนางมณฑาใชเงนเมอใด

วนถงกาหนดตวแลกเงนฉบบน คอสองเดอนนบแตไดเหน นางมณฑาผสงจายไดเหนตวเมอวนท 30 ธนวาคม 2535 ครบกาหนดสองเดอน ในวนท 30 กมภาพนธ แตเดอนกมภาพนธไมมวนตรงกนในเดอนสดทาย วนสดทายแหงเดอนกมภาพนธ คอวนท 28 กมภาพนธ 2536 จงเปนวนสดทายอนเปนวนสนระยะเวลาตามมาตรา 193/5 วรรคสอง วนถงกาหนดของตวแลกเงนฉบบนทนายสงขทองตองนาตวแลกเงนไปยนใหนางมณฑาใชเงน คอวนท 28 กมภาพนธ 2536

1.3 ความรบผดของผสงจายหรอผสลกหลงตวแลกเงน

ความรบผดของผสงจายและผสลกหลงตวแลกเงนตามมาตรา 914

1. เมอตวแลกเงนไดยนโดยชอบแลว ผจายจะรบรองและใชเงนตามเนอความแหงตวนน

2. ตวแลกเงนทผจายไมรบรองหรอไมจายเงนและผทรงจดใหทาคาคดคานถกตองตามวธการในขอไมรบรองหรอไมจายเงนนนแลว ผสงจายหรอผสลกหลงจะใชเงนแกผทรง

3. ผสลกหลงซงถกบงคบใหใชเงนตามตวนน และผทรงจดใหทาคาคดคานถกตองตามวธการในขอไมรบรองหรอไมจายเงนนนแลว ผสงจายหรอผสลกหลงจะใชเงนใหแกผสลกหลงคนหลงนน

ม.914 เปนขอสญญาหรอความรบผดของผสงจายหรอผสลกหลงตวแลกเงนและเชค ทงมความเกยวพนกบสทธไลเบยของผทรงตามมาตรา 959 และ 967 มาตรา 914 บคคลผสงจายหรอสลกหลงตวแลกเงนยอมเปนอนสญญาวา เมอตวนนไดนายนโดยชอบแลวจะมผรบรองและใชเงนตามเนอความแหงตว ถาและตวแลกเงนนนเขาไมเชอถอโดยไมยอมรบรองกด หรอไมยอมจายเงนกด ผสงจายหรอผสลกหลงกจะใชเงนแกผทรง หรอแกผสลกหลงคนหลงซงตองถกบงคบใหใชเงนตามตวนน ถาหากวาไดทาถกตองตามวธการในขอไมรบรองหรอไมจายเงนนนแลว มาตรา 959 ผทรงตวแลกเงนจะใชสทธไลเบยเอาแกบรรดาผสลกหลง ผสงจาย และบคคลอน ๆ ซงตองรบผดตามตวเงนนนกได... มาตรา 967 ในเรองตวแลกเงนนน บรรดาบคคลผสงจายกดรบรองกด สลกหลงกด หรอรบประกนดวยอาวลกด ยอมตองรวมกนรบผดตอผทรง ผทรงยอมมสทธวากลาวเอาความแกบรรดาบคคลเหลานเรยงตว หรอรวมกนกได โดยมพกตองดาเนนตามลาดบทคนเหลานนมาตองผกพน สทธเชนเดยวกนน ยอมมแกบคคลทกคนซงไดลงลายมอชอในตวเงนและเขาถอเอาตวเงนนน ในการทจะใชบงคบเอาแกผทมความผกพนอยแลวกอนตน

การวากลาวเอาความแกคสญญาคนหนง ซงตองรบผดยอมไมตดหนทางทจะวากลาวเอาความแกคสญญาคนอน ๆ แมทงจะเปนฝายอยในลาดบภายหลงบคคลทไดวากลาวเอาความมากอน

ทาวสามลออกเชคลงวนทลวงหนาสงใหธนาคารมณฑาจากด จายเงนใหแกนายสงขทองหนงลานบาท กอนเชคถงกาหนด นายสงขทองสลกหลงโอนเชคใหแกเขยทหนง เขยทหนงสลกหลงโอนแกเขยทสอง แลวมการโอนแกเขยทสาม เขยทส เขยทหาจนถงเขยทหก ตามลาดบ ครนเชคถงกาหนด เขยทหกนาเชคไปยนแกธนาคารมณฑาจากด เพอใชเงน แตธนาคารมณฑาจากด ปฏเสธการใชเงน เขยทสามไดเขาใชเงนแกเขยทหก และรบเชคมาแลวดงน เขยทสามจะเรยกรองตอใครใหรบผดใชเงนตามเชคไดบาง

เขยทสามซงเปนผสลกหลงหลงคนทถกบงคบใหใชเงนตามเชค ยอมเรยกรองใหทาวสามลผสงจายนายสงขทอง เขยทหนงและเขยทสอง ใหรบผดใชเงนตามเชคได ตามมาตรา 914 967 971 และ 989

1.4 ขอกาหนดลบลางหรอจากดความรบผดและขอกาหนดลดหนาทตามตวแลกเงน


62

มาตรา 900 บคคลผลงลายมอชอของตนในตวเงนยอมจะตองรบผดตามเนอความในตวเงนนน

ถาลงเพยงแตเครองหมายอยางหนงอยางใด เชน แกงไดหรอลายพมพนวมออางเอาเปนลายมอชอในตวเงนนนไซร แมถงวาจะมพยานลงชอรบรองกตาม ทานวาหาใหผลเปนลงลายมอชอในตวเงนนนไม

การจะเขยนขอกาหนดลบลางหรอจากดความรบผดของตวเงนอยางใดจงตองมกฎหมายอนญาตไวดง ม.899 มาตรา 899 ขอความอนใดซงมไดมบญญตไวในประมวลกฎหมายลกษณะน ถาเขยนลงในตวเงน ทานวาขอความอนนนหาเปนผลอยางหนงอยางใดแกตวเงนนนไม

ขอยกเวน (ม.915) มาตรา 915 ผสงจายตวแลกเงนและผสลกหลงคนใด ๆ กด จะจดขอกาหนดซงจะกลาวตอไปนลงไวชดแจงในตวนนกได คอ

(1) ขอกาหนดลบลางหรอจากดความรบผดของตนเองตอผทรงตวเงน

(2) ขอกาหนดยอมลดละใหแกผทรงตวเงนซงหนาททงหลายอนผทรงจะพงตองมแกตนบางอยางหรอทงหมด

นายอาทตยออกตวแลกเงนสงนายจนทร ใหจายเงนเมอครบสามเดอนนบแตไดเหนเปนจานวนเงน 50,000 บาท แกนายองคาร และนายอาทตยระบไวในตววา “นายอาทตยรบผดตามตวนเพยง 10,000 บาท” นายองคารรบตวแลงลงชอสลกหลงโอนแกนายพธและนายองคารระบไวในตววา “ใหยนตวนพรอมรบรองภายในเจดวนนบจากวนสลกหลงน” ดงน อธบายความรบผดของนายอาทตยและนายองคารทมตอนายพธ

ขอความทนายอาทตยผสงจายจดลงไวในตวแลกเงน เปนขอกาหนดจากดความรบผดของนายอาทตยทมตอนายพธผทรงวา จะรบผดชดใชเงนตามตวเพยง 10,000 บาท ไมใช 50,000 บาท ตามจานวนเงนในตว สวนขอความทนายองคารผสลกหลงจดลงไวในตวแลกเงนเปนขอกาหนดจากดเวลายนตวแลกเงนใหนายจนทรผจายรบรอง ซงเปนขอกาหนดจากดความรบผดอยางหนงทผสลกหลงมตอผทรง ดงนขอกาหนดทงสองขอดงกลาวยอมใชบงคบได นายอาทตยและนายองคารจงมความรบผดจากดตามขอกาหนดทระบไวในตวแลกเงนนน

2. การโอนและการสลกหลงตวแลกเงน ตวแลกเงนยอมโอนใหแกกนดวยสลกหลงและสงมอบ เวนแตตวผถอยอมโอนกนไดเพยงแตสงมอบตวใหแกผรบ

โอนเทานน แตตวแลกเงนเปนสญลกษณอยางหนงผสงจายหรอผสลกหลงยอมระบขอความหามโอนไดเสมอ

สทธของผรบโอนตวแลกเงนมผรบโอนอาจมสทธดกวาผโอน

วธโอนตวแลกเงนยอมเปนไปตามประเภทของตวแลกเงน หรอตวผถอและตวระบชอ

ผสลกหลงระบขอหามสลกหลงไปในตวแลกเงนได การสลกหลงตองไมมเงอนไขและสลกหลงบางสวนไมได การสลกหลงเมอสนเวลาคดคาน การไมรบรองหรอไมใชเงน ผทรงไลเบยเอาจากผรบรองและคสญญาทสลกหลงภายหลงกาหนดเวลาทาคาคดคานไดสวนเมอมคาคดคาน การไมรบรองหรอไมใชเงนแลวจงสลกหลง ผทรงไลเบยเอาจากผรบรองและผสงจายหรอผสลกหลงกอนเวลาทาคาคดคานไดเทานน

การสลกหลงตวแลกเงนระบชอ ยอมโอนไปซงบรรดาสทธอนเกดแกตวแลกเงน ไดแกสทธทจะสลกหลงโอนตวตอไป สทธทจะบงคบเอาเงนตามตวและสทธทจะแสวงคนการครอบครองตว สวนการสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอ ไมทาใหผสลกหลงรบผดอยางผสลกหลงแตมผลใหรบผดอยางผรบอาวลผสงจาย

การสลกหลงตวแลกเงนแกตวแทนเพอเรยกเกบเงนหรอใหจดการแกตวแทนตนนน ตวการทสลกหลงไมไดโอนสทธอยางการสลกหลงตามปกต ผทรงทสลกหลงมอานาจกระทาการเพอใหไดสทธอนเกดแกตวนนแทนตวการทสลกหลง และผทรงทรบสลกหลงจะสลกหลงตวแลกเงนนนตอไปไดในฐานะเปนตวแทนเทานน

การสลกหลงจานาตวแลกเงน ทาใหผทรงทรบจานามสทธเรยกเกบเงนตามตวในวนถงกาหนด แตเมอจดสรรชาระหนและอปกรณแลวมเงนเหลอตองสงคนใหแกผสลกหลงทจานา และผทรงทรบจานาและสลกหลงตวแลกเงนนนตอไปไดในฐานเปนตวแทนเทานน


63

2.1 การโอนตวแลกเงน

ตวเงนเปนตราสารเปลยนมอ (Negotiable instruments) หรอเปนหนอนพงตองชาระตามเขาสง หมายความวา ผทรงตวเงนชอบทจะโอนหนตามตวไปยงเจาหนของตนไดเปนทอดๆ ดวยวธการสลกหลงและสงมอง (ม.917 วรรคแรก)

ก. การโอนตวระบชอ (ม.917 วรรคแรก)

ตวแลกเงนทกฉบบยอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ

ข. การโอนตวผถอ (ม.918)

ปญหาวาผรบโอนหรอผรบสลกหลงเปนใครบาง (ม.917 วรรคสาม)

ตวเงนเปนสญญาอยางหนง ผสงจายจงมสทธทจะระบขอกาหนดหามโอนไวในตวเงนได (ม.917 วรรคสอง)

นอกจากนผทรงเชคขดครอมเขยนระบไวในเชคตาม ม.995(3) ไดดวย ผสลกหลงยงอาจเขยนขอความระบหามสลกหลงตอไปกได (ม.923, 985, 989) อาจเขยนตรงๆ วา “หามสลกหลงตอ” หรอทานองเดยวกนเชน “หามโอนตอ” มาตรา 917 วรรคแรก อนตวแลกเงนทกฉบบ ถงแมวาจะมใชสงจายใหแกบคคลเพอเขาสงกตาม ทานวายอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ

มาตรา 917 วรรคสอง เมอผสงจายเขยนลงในดานหนาแหงตวแลกเงนวา "เปลยนมอไมได" ดงนกด หรอเขยนคาอนอนไดความเปนทานองเชนเดยวกนนนกด ทานวาตวเงนนนยอมจะโอนใหกนไดแตโดยรปการและดวยผลอยางการโอนสามญ มาตรา 917 วรรคสาม อนงตวเงนจะสลกหลงใหแกผจายกได ไมวาผจายจะไดรบรองตวนนหรอไม หรอจะสลกหลงใหแกผสงจาย หรอใหแกคสญญาฝายอนใดแหงตวเงนนนกได สวนบคคลทงหลายเหลานกยอมจะสลกหลงตวเงนนนตอไปอกได มาตรา 918 ตวแลกเงนอนสงใหใชเงนแกผถอนน ทานวายอมโอนไปเพยงดวยสงมอบใหกน

ก. ออกตวสญญาใชเงน 100,000 บาท แก ข. ข. ประสงคจะโอนตวสญญาใชเงนฉบบนเพอใชหนแก ค. ดงน ทานจะใหคาแนะนาแก ข. วาจะทาอยางไรจงจะมผลการโอนตามกฎหมายลกษณะตวเงน

ใหคาแนะนาแก ข. ดงนคอ ตามบทบญญตในมาตรา 917 วรรคแรก ประกอบดวยมาตรา 985 ตวสญญาใชเงนยอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ ดงน ข. จงตองลงลายมอชอสลกหลงระบ ค. เปนผรบประโยชน ทดานหนาหรอดานหลงของตวกไดทเรยกวาเปนการสลกหลงเฉพาะ หรอ ข. เพยงแตลงลายมอชอของตนทดานหลงของตวทเรยกวาสลกหลงลอย กได แตไมวา ข. จะสลกหลงเฉพาะหรอสลกหลงลอยกตาม ข. ตองสงมอบตวสญญาฉบบนใหแก ค. ไปดวยจงจะมผลสมบรณเปนการโอนตวสญญาใชเงนตามกฎหมาย

อนง ตวสญญาใชเงน ไมมตวผถอ การโอนตวสญญาใชเงนจงตองสลกหลงและสงมอบเทานนจะโอนตวใหกนดวยวธสงมอบอยางเดยวไมได

2.2 สทธของผรบโอนตวแลกเงน

กฎหมายลกษณะตวเงนไดบญญตสทธของผรบโอนดกวาผโอนไวทานองเดยวกบ ม.312, 313 โดยบญญตไวใน ม.916 มาตรา 916 บคคลทงหลายผถกฟองในมลตวแลกเงนหาอาจจะตอสผทรงดวยขอตอสอนอาศยความเกยวพนกนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผสงจายหรอกบผทรงคนกอน ๆ นนไดไม เวนแตการโอนจะไดมขนดวยคบคดกนฉอฉล

กรณทบคคลทงหลายผถกฟองในมลตวเงนแลว จะยกขอตอสผทรงไดอยางไรแบงเปน

ก. ผถกฟอง (ลกหน) มขอตอสอนอาศยความเกยวพนกนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผทรง (ผรบโอน) คนนนเอง ข. ผถกฟอง (ลกหน) มขอตอสอนอาศยความเกยวพนกนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผสงจาย

ค. ผถกฟอง (ลกหน) มขอตอสอนอาศยความเกยวพนกนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผทรงคนกอนๆ

ง. ผถกฟอง (ลกหน) อางวาการโอนมขนดวยคบคดกนฉอฉล


64

จ. ผถกฟอง (ลกหน) อางขอตอสทปรากฎในตวตราสารหรออางวาสทธของผทรงบกพรองหรอระงบไปแลว เวนแตขอตอสเกยวกบความสามารถ

นายมะไฟหลอกนายมะเฟองใหออกเชคสงจายเงน 500,000 บาท แกตนเมอนาไปอวดนางสาวมะกรดสก 2-3 วน แลวจะคนให นายมะเฟองเหนแกเพอนจงออกเชคให นายมะเฟองไดรบเชคแลวสลกหลงโอนตอนายมะนาวเพอชาระคาซอรถยนต ตอมานายมะไฟไมคนเชคให นายมะเฟองจงอายดเชคตอธนาคารไมใหจายเงนนายมะนาวนาเชคไปขนเงนจากธนาคารไมได จงฟองคดใหนายมะเฟองรบผดตามเชค ดงน นายมะเฟองจะยกขอตอสวา มขอตกลงระหวางตนกบนายมะไฟไดหรอไมเพราะเหตใด

ตามบทบญญตในกฎหมายลกษณะตวเงน มาตรา 916 ซงอนโลมใชบงคบในเรอเชคดวยมใจความวาบคคลหลงหลายผถกฟองในมลตวเงน หาอาจจะตอสผทรงดวยขอตอสอนอาศยความเกยว พนกนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผสงจายหรอกบผทรงคนกอนๆ นนไดไม เวนแตการโอนจะไดมขนดวยคบคดกนฉอฉล

ตามอทาหรณ นายมะเฟองซงเปนผถกฟองในมลเชค จงหาอาจจะตอสนายมะนาวผทรงเชคทรบสลกหลงโอนมาโดยสจรตไมรขอตกลงระหวางนายมะเฟองกบนายมะไฟผทรงคนกอนนนไม ดงนนนายมะเฟองผสงจายเชคจงตองรบผดใชเงนตามเชค

2.3 วธโอนตวแลกเงน

การสลกหลงตวเงนม 2 ประเภทคอ คอ

(1) สลกหลงเฉพาะ ไดแก สลกหลงโดยระบชอผรบประโยชนไวดวย กลาวคอ ตองเขยนคาสลกหลงไวในตวเงนหรอใบประจาตอทดานหนาหรอดานหลงของตวเงนหรอใบประจาตอและตองลงลายมอชอผสลกหลงไวดวย เชน เขยนวา “จายนายสโขทยหรอตามสง” และลงลายมอชอผสลกหลงไวทดานหนาหรอดานหลงของตวเงนหรอใบประจาตอ

(2) สลกหลงลอย ไดแก สลกหลงโดยมไดระบชอผรบประโยชนไว เพยงแตลงลายมอชอผสลกหลงไวทดานหลงตวเงน หรอใบประจาตอ เชน ลงลายมอชอผสลกหลงไวทดานหลงตวเงน หรอใบประจาตอโดยไมมขอความใดเลย

ก. วธโอนตวใหใชเงนแกผถอ (ม.918) โอนไปเพยงแคสงมอบใหกนกพอแลว ข. วธโอนตวเงนทระบชอผรบเงน (ม.919)

มาตรา 918 ตวแลกเงนอนสงใหใชเงนแกผถอนน ทานวายอมโอนไปเพยงดวยสงมอบใหกน มาตรา 919 คาสลกหลงนนตองเขยนลงในตวแลกเงนหรอใบประจาตอ และตองลงลายมอชอผสลกหลง การสลกหลงยอมสมบรณแมทงมไดระบชอผรบประโยชนไวดวยหรอแมผสลกหลงจะมไดกระทาอะไรยงไปกวาลงลายมอชอของตนทดานหลงตวแลกเงนหรอทใบประจาตอ กยอมฟงเปนสมบรณดจกน การสลกหลงเชนนทานเรยกวา "สลกหลงลอย" 2.4 หลกเกณฑของการสลกหลงตวแลกเงน

ก. การสลกหลงจะมเงอนไขไมได (ม.922 วรรคแรก)

การสลกหลงตวแลกเงนจะมเงอนไขไมได หมายความวา ตามปกตการสลกหลงโอนไปซงสทธอนเกดแตตวแลกเงน ดงนน การทผสลกหลงกาหนดขอความใหการโอนมผลหรอสนผลเมอมเหตการณอนใดอนหนงขนในอนาคตและไมแนนอน จงทาไมได ถาคาสลกหลงมเงอนไขดงกลาวกฎหมายถอวา การสลกหลงนนสมบรณโดยไมมเงอนไขเลย

ข. การสลกหลงโอนบางสวนไมได (ม.922 วรรคสอง)

การสลกหลงโอนแตบางสวนไมสามารถทาได เปนโมฆะ

ค. ผสลกหลงระบขอหามสลกหลงสบไปได (ม.923)

ถาผสลกหลงคนใดระบขอความหามสลกหลงสบไปลงไวแลว ผสลกหลงคนนนยอมไมตองรบผดเมอมการสลกหลงตวแลกเงนนนใหไปในภายหลง ง. กาหนดเวลาสลกหลง (ม.924)


65

กรณสลกหลงโอนตวแลกเงน เมอสนเวลาเพอคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงนแลว (ม.924 วรรคแรก)

ผรบสลกหลงยอมไดไปซงสทธแหงการรบรองตามแตมตอผจาย กบสทธไลเบยเอาแกบรรดาผซงสลกหลงตวเงนนนภายหลงทสนเวลาเชนนน

กรณไดมคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงนแลวจงไดสลกหลงโอนตวแลกเงน (ม.924 วรรคสอง) ผรบสลกหลงยอมไดไปแตเพยงสทธของผซงสลกหลงใหแกตนอนมตอผรบรอง ตอผสงจาย และตอบรรดาผทสลกหลงตวเงนนนมากอนยอนขนไปจนถงเวลาคดคานเทานน มาตรา 922 การสลกหลงนนตองใหเปนขอความอนปราศจากเงอนไข ถาและวางเงอนไขบงคบลงไวอยางใด ทานใหถอเสมอนวาขอเงอนไขนนมไดเขยนลงไวเลย

อนงการสลกหลงโอนแตบางสวน ทานวาเปนโมฆะ มาตรา 923 ผสลกหลงคนใดระบขอความหามสลกหลงสบไปลงไวแลว ผสลกหลงคนนนยอมไมตองรบผดตอบคคลอนเขาสลกหลงตวแลกเงนนนใหไปในภายหลง มาตรา 924 ถาตวแลกเงนสลกหลงตอเมอสนเวลาเพอคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงนนนแลวไซร ทานวาผรบสลกหลงยอมไดไปซงสทธแหงการรบรองตามแตมตอผจาย กบสทธไลเบยเอาแกบรรดาผซงสลกหลงตวเงนนนภายหลงทสนเวลาเชนนน แตถาตวเงนนนไดมคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงนมาแตกอนสลกหลงแลวไซร ทานวาผรบสลกหลงยอมไดไปแตเพยงสทธของผซงสลกหลงใหแกตนอนมตอผรบรอง ตอผสงจาย และตอบรรดาผทสลกหลงตวเงนนนมากอนยอนขนไปจนถงเวลาคดคานเทานน 2.5 ผลของการสลกหลงตวแลกเงน

ตวเงนแบงตามลกษณะของผทรงตวออกได 2 ประเภท

1. ตวระบชอ – ตวทระบใหใชเงนแกผใดโดยเฉพาะ

2. ตวผถอ – ตวทระบใหใชเงนแกผถอ

ผลของการสลกหลงตวแลกเงนระบชอกบตวผถอตางกน คอ

o ตวแลกเงนระบชอ ยอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ (มาตรา 917 วรรคแรก) การสลกหลงอาจเปนสลกหลงเฉพาะหรอสลกหลงลอยกได เมอสลกหลงโดยชอบแลว ยอมโอนไปซงบรรดาสทธอนเกดแกตวแลกเงน (มาตรา 920) กลาวคอ สทธทจะสลกหลงหรอโอนตวนนตอไปอกสทธทจะไลเบยบงคบเอาเงนตามตว และสทธทจะแสวงคนครองตวเมอแสดงใหปรากฏสทธดวยการสลกหลงไมขาดสาย

o สวนตวผถอ ยอมโอนใหแกกนเพยงดวยสงมอบ (มาตรา 918) การสลกหลงตวผถอ จงไมจาเปนและไมเปนเหตใหผสลกหลงรบผดในฐานะผสลกหลง แตกฎหมายใหมผลวา การสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอยอมเปนประกน (อาวล) สาหรบผสงจาย (มาตรา 921)

ก. ตวระบชอ

การสลกหลงโอนตวเงน

1. สลกหลงเฉพาะ

2. สลกหลงลอย

ข. ตวผถอ (ม.921)

มาตรา 921 การสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอนนยอมเปนเพยงประกน (อาวล) สาหรบผสงจาย 2.6 การสลกหลงตวแลกเงนแกตวแทน


66

มาตรา 925 เมอใดความทสลกหลงมขอกาหนดวา "ราคาอยทเรยกเกบ" กด "เพอเรยกเกบ" กด "ในฐานจดการแทน" กด หรอความสานวนอนใดอนเปนปรยายวาตวแทนไซร ทานวาผทรงตวแลกเงนจะใชสทธทงปวงอนเกดแตตวนนกยอมไดทงสน แตวาจะสลกหลงไดเพยงในฐานเปนตวแทน

ในกรณเชนน คสญญาทงหลายซงตองรบผดอาจจะตอสผทรงไดแตเพยงดวยขอตอสอนจะพงใชไดตอผสลกหลงเทานน

เอกออกตวแลกเงนสงใหโทใหจายเงนแกตร ตรอยจงหวดสงขลาไมสะดวกทจะยนตวแกโททจงหวดเชยงรายเพอใชเงน ตรมาปรกษาขอคาแนะนาวาจะมอบตวแลกเงนใหแกจตวาคนรจกกนใหทาการแทนไดอยางไรจงจะมผลตามกฎหมาย และไมเกดความเสยหายแกตนดงน ขอใหคาปรกษาแนะนาตรในปญหาดงกลาว

ตองแนะนาตรตามบทบญญตมาตรา 925 คอใหตรลงลายมอชอสลกหลงตวแลกเงนฉบบนแกจตวา และเขยนขอความเหนอลายมอชอตรทสลกหลงมขอความวา “ราคาทเรยกเกบ” หรอ “เพอเรยกเกบ” หรอ “ในฐานจดการแทน” หรอความสานวนอนใดอนเปนปรยายวาตวแทน เชน “จายจตวาตวแทน” หรอ “มอบใหจตวาทาการแทน” เปนตน กงนกมผลตามกฎหมายวาจตวาเปนผทรงในฐานเปนตวแทนตร มสทธทงปวงอนเกดแตตวแลกเงนฉบบนในการจดการใหไดเงนจากโท แลวนามามอบใหแกตร จตวาจะสลกหลงตวแลกเงนตอไปไดกเพยงในฐานเปนตวแทนตรเทานน ไมกอใหเกดความเสยหายแกตรขนมาได

2.7 การสลกหลงจานาตวแลกเงน มาตรา 926 เมอใดความทสลกหลงมขอกาหนดวา "ราคาเปนประกน" กด "ราคาเปนจานา" กด หรอขอกาหนดอยางอนใดอนเปนปรยายวาจานาไซร ทานวาผทรงตวแลกเงนจะใชสทธทงปวงอนเกดแตตวนน กยอมไดทงสน แตถาผทรงสลกหลงตวนน ทานวาการสลกหลงยอมใชไดเพยงในฐานเปนคาสลกหลงของตวแทน

คสญญาทงหลายซงตองรบผดหาอาจจะตอสผทรงดวยขอตอสอนอาศยความเกยวพนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผสลกหลงนนไดไม เวนแตการสลกหลงจะไดมขนดวยคบคดกนฉอฉล

นายมกราออกตวแลกเงนสงนายกมภาใหใชเงน 400,000 บาท แกนายมนา นายมนาประสงคจะซอรถยนตราคา 250,000 บาท จากนายเมษา แตนายเมษาตองการใหนายมนาจานาตวแลกเงนซงยงไมถงกาหนดทนายมกราออกใหเปนประกน นายมนาจงมาปรกษาทานใหแนะนาวาจะมอบตวแลกเงนฉบบจานวนเงน 400,000 บาท แกนายเมษาเปนประกนหนไดอยางไร จงจะมผลตามกฎหมายและไมเกดความเสยหารแกตน ดงนใหทานแนะนานายมนาในปญหาขางตน

จะตองแนะนานายมนาตามบทบญญตมาตรา 926 คอ ใหนายมนาลงลายมอชอสลกหลงตวแลกเงนฉบบนใหแกนายเมษา และเขยนขอความเหนอลายมอชอนายมนาทสลกหลงมขอความวา “ราคาเปนประกน” หรอ “ราคาเปนจานา” หรอขอกาหนดอยางอนใดอนเปนปรยายวาจานา เชน “จายนายเมษาเปนการจานา” หรอ “มอบใหนายเมษาเพอประกนหนคาซอรถยนต” เปนตน ดงน กจะมผลตามกฎหมายวานายเมษาเปนผทรงในฐานเปนผรบจานา เมอตวแลกเงนถงกาหนดใชเงนตามตวเพอเอามาชาระคารถยนตเปนเงน 250,000 บาท เงนทเหลอ 150,000 บาท นายเมษาตองคนใหแกนายมนา และนายเมษาจะโอนสลกหลงตวแลกเงนฉบบนชาระหนของตนไมได เวนแตนายมนาจะมคาสงดงน ยอมจะไมกอใหเกดแกนายมนาขนมาได

แบบประเมนผลหนวยท 9 1. ดาออกตวแลกเงนสงแดงผจายวา “ใหจายเงน 10,000 บาท ของบรษทสยามจากดซงอยททาน เมอขาวยน

ตว” ลงชอดาผจาย กรณน ไมใชตวแลกเงนตามกฎหมาย เพราะมเงอนไขในคาสงใหจายเงน 2. วนถงกาหนดของตวแลกเงนคอ เมอสนระยะเวลาอนกาหนดนบแตวนทลงในตวนน 3. นายมกราออกเชคสงจายเงน 200,000 บาทแกนายกมภา นายกมภาสลกหลงโอนแกนายมนา นายมนา

เหนชอนายมกราเปนผสงจายมความแคนเปนสวนตวอยแลวจงฟองนายมกราใหรบผดตามฟอง ดงน นายมกราไมตองรบผด เพราะนายมนายงไมไดนาเชคไปยนและธนาคารปฏเสธไมใชเงน

4. ความหมายของ “สลกหลง” คอ ลงลายมอชอผทรงทดานหลงตวระบชอเพอโอนตวเงน 5. ทาวสามลออกตวแลกเงนสงมณฑาใหจายเงนแกสงขทอง สงขทองสลกหลงโอนแกรจนา รจนาใหมณฑา

รบรองตวแลวสลกหลงโอนไปใหเขย 1 เขย หนง สลกหลงใหแกเขย 2 เขย 2 นาตวไปใหมณฑาใชเงนเมอถงกาหนดแตมณฑาโกรธเขย 2 จงไมใชเงนให เขย 2 ไมทาคาคดคานจนพนกาหนดแลวจงสลกหลงโอนใหแกเขย 3 เขย 3


67

สลกหลงโอนใหเขย 4 เขย 4 สลกหลงโอนใหเขย 5 เขย 5 สลกหลงโอนใหเขย 6 ดงน เขย 6 สามารถไลเบยเอาจากเขย 2 ถงเขย 5 ใหรบผดไดเทานน

6. ผมสทธโอนตวแลกเงนไดแก ผจดการมรดกของผทรง 7. นายหนงสงจายเชคเงน 100,000 บาท แกนายสองโดยไมไดลงวนทสงจายไว ตอมานายหนงตายไป นาย

สองรบกรอกวน เดอน ป ลงในเชคแลวนาไปขนเงน ธนาคารไมยอมจายเงน นายสองจงฟองนายสามทายาทของนายหนง ดงน นายสามตอสวาเชคไมไดลงวนทสงจาย จงไมตองรบผด ตามกฎหมายแลวนายสามตอสไมได เพราะนายสองกระทาการโดยสจรต กรอกวนตามทถกตองแทจรงได

8. เอ ออกตวแลกเงนสง บ ใหจายเงนแก ช นาตวเงนไปยนให บ รบรองให ช จงสลกหลงโอนให ด ด สลกหลงโอนให อ เมอตวถงกาหนดใชเงน อ นาตวไปยนให บ ใหจายเงน แต บ ปฏเสธ อ จงทาคาคดคานการไมใชเงน แลว อ สลกหลงโอนตวใหแก เอฟ ดงน เอฟ สามารถเรยกรองให เอ บ ซ ด รบผดไดเทานน

9. นายชวด ออกตวแลกเงนสงนายฉลใหใชเงนแก นายขาล นายขาล สลกหลงโอนแก นายเถาะ ใหจดการแทน นายเถาะ ยนตวแลกเงนตอ นายฉล เพอใหรบรองแต นายฉล ไมยอมรบรอง ดงน นายขาล มสทธฟองนายชวดใหรบผดได เพราะนายขาลเปนตวการ

10. หนงออกตวสญญาใชเงน 200,000 บาท แกสอง กอนตวถงกาหนด สองจงยมเงนสามและสลกหลงตวสญญาใชเงนฉบบนจานาแกสาม เมอถงกาหนดสามนาตวสญญาใชเงนไปยนแกหนง แตหนงไมยอมใชเงน ดงน หนงจะยกขอตอสของหนงทมตอสองขนตอสสามไมได เพราะสามเปนผทรงทรบจานา

11. จนทรออกตวแลกเงนสงองคารใหจายเงนแกพธ 100,000 บาท โดยพธรบรองตวนแลว องคารไดสลกหลงโอนใหพฤหส เมอตวถงกาหนดใชเงน พฤหสนาตวไปยนใหพธจายเงน แตพธเลนการพนนเสย ไมมเงนจายให ขอผลดไป 7 วน พฤหสจงทาคาคดคานการไมใชเงนแลวรบสลกหลงโอนตวไปใหศกร ศกรสลกหลงตอไปยงเสาร เสารสลกหลงตอไปยงอาทตย ดงน อาทตยมสทธไลเบย แกจนทร องคาร และพธ ไดนน

12. หนงออกตวแลกเงนสงสองใหจายเงน 500,000 บาทแกสาม สาม สลกหลงโอนแก ส ส สลกหลงโอนแก หา หาใหสองรบรองตวแลวสลกหลงโอนใหแก หก หกนาตวไปยนแกสองแตสองไมยอมใชเงนให หกไมทาคาคดคานจนพนกาหนดแลวจงสลกหลงโอนใหแกเจด เจดสลกหลงโอนใหแกแปด แปดสลกหลงโอนใหแกเกา เกาสลกหลงโอนแกสบ ดงน สบจะเรยกรองเงน 500,000 บาท จากสอง เจด แปดและ เกา เทานน

13. สามลออกตวแลกเงนสงมณฑาใหจายเงน 1 ลานบาทแกสงขทอง สงขทองสลกหลงโอนใหแกรจนาโดยขอความวา “ราคาอยทเรยกเกบ” รจนายนตวตอใหมณฑารบรอง แตมณฑาโกรธจงไมยอมรบรอง สงขทองฟองสามลใหรบผดไดเพราะสงขทองเปนตวการ

14. เอกออกตวแลกเงนสงใหโท จายเงน 550,000 บาทแกตร ตรยมเงนจตวาและสลกหลงตวจานาแก จตวา เมอตวถงกาหนด จตวานาตวไปยนแกโท แตโทไมยอมจายเงน โทจะยกขอตอสมาตอสจตวา ดงน โทยกขอตอสของโททมตอตรขนตอสจตวาไมได เพราะจตวาเปนผทรงทรบจานา

15. นายมกราสงจายเชคเงน 80,000 บาทแกนายกมภาโดยลมลงวนทสงจาย ตอมาอกสามเดอนนายภมภาสลกหลงโอนแกนายมนา อก 7 วนนายมกราตาย นายมนาทราบขาวจงกรอกวนทสงจายลงในเชคและนาไปขนเงนตอธนาคาร แตธนาคารปฏเสธการจายเงนโดยอางวานายมกราตายแลว นายมนาจงฟองนายเมษาบตรของนายมกราใหรบผดใชเงนตามเชค นายเมษาตอสวาไมตองรบผดเนองจากเชคไมลงวนทสงจาย ขอตอสฟงไมขน เพราะนายมนากระทาการโดยสจรตกรอกวนตามทถกตองแทจรง


68

10. การรบรอง อาวล และการใชเงนตามตวแลกเงน เนองจากผจายเปนบคคลทจะตองใชเงนเมอตวแลกเงนถงกาหนดดงนนเพอใหผทรงมความมน ใจวาตนจะไดรบ

เงน กฎหมายจงใหผทรงมสทธนาตวแลกเงนไปใหผจายรบรองกอนถงกาหนดใชเงนได การอาวลเปนการคาประกนบคคลทเปนลกหนตามตวแลกเงนแตกฎหมายไดบญญตหลกเกณฑเปนพเศษแตกตาง

จากสญญาคาประกนหนทวไป

ตวแลกเงนเปนมลหนทเจาหนจะตองเปนฝายไปขอใหลกหนปฏบตการชาระหน ซงทาไดโดยการเอาตวแลกเงนไปยนในวนทตวถงกาหนด

1. การรบรองตวแลกเงน การรบรองตว แลกเงนเปนการทผทรงนาตวแลกเงนไปใหผจายรบรองวาจะจายเงนใหผทรง เมอตวถงกาหนด

ผทรงมสทธจะนาตวแลกเงนไปใหผจายรบรองหรอไมกได การรบรองกระทาโดยการลงลายมอชอทดานหนาของตวแลกเงน

การรบรองตวแลกเงนม 2 ประเภทคอ รบรองตลอดไป และรบรองเบยงบาย

ถาผจายรบรองตวแลกเงนเพยงใด ผจายตองผกพนรบผดตามทตนรบรอง 1.1 ความหมายของการรบรองตวแลกเงน

การรบรองตวแลกเงน คอ การทผทรงตวแลกเงนนาตวแลกเงนไปใหผจายลงลายมอชอทดานหนาของตว เพอรบรองวาเมอตวถงกาหนดกจะใชเงนให 1.2 หลกเกณฑในการนาตวแลกเงนไปใหรบรอง

ตวแลกเงนนนจะนาไปยนแกผจาย เพอใหรบรองเมอไรกได จนกวาจะถงเวลากาหนดใชเงน และผทรงจะเปนผยนหรอเพยงแตผทไดตวนนไวในครอบครองจะเปนผนาไปยนกได (ม.927 วรรคแรก)

ผสงจายจะลงไววาใหนายนเพอรบรองโดยกาหนดเวลาหรอไมกาหนดเวลากได (ม.927 วรรคสอง) ผสงจายจะหามนาตวแลกเงนยนเพอรบรองกได (ม.927 วรรคสาม) เวน

o กรณตวเงนอนไดออกสงใหใชเงนเฉพาะ ณ สถานททมใชภมลาเนาของผจาย หรอ o ออกสงใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนงนบแตไดเหน

ผสงจายจะลงขอกาหนดไววายงมใหนาตวยนเพอใหรบรองกอนถงกาหนดวนใดวนหนงกได (ม.927 วรรคส) ผสลกหลงจะลงวา ใหนาตวเงนยนเพอรบรองโดยกาหนดเวลาจากดไวใหยนหรอไมกาหนดเวลากได เวนแตผสง

จายจะไดหามการรบรอง (ม.927 วรรคหา) ผทรงตวแลกเงนอนสงใหใชเงนเมอสนระยะเวลากาหนดอยางใดอยางหนงนบแตไดเหนนน ตองนาตวเงนยน

เพอใหรบรองภายในหกเดอนนบแตวนทลงในตวเงน หรอภายในเวลาชาเรวกวานนตามแตผสงจายจะไดระบไว (ม.928)

ผทรงตวแลกเงนมสทธทจะยนตวเงนแกผจายไดในทนใดเพอใหรบรอง ถาและเขาไมรบรองภายในเวลายสบสชวโมงไซร ผทรงกมสทธทจะคดคาน (ม.929)

การยนตวแลกเงนเพอใหเขารบรองนน ผทรงไมจาตองปลอยตวนนใหไวในมอผจาย (ม.930) มาตรา 927 อนตวแลกเงนนนจะนาไปยนแกผจาย ณ ทอยของผจาย เพอใหรบรองเมอไร ๆ กได จนกวาจะถงเวลากาหนดใชเงนและผทรงจะเปนผยนหรอเพยงแตผทไดตวนนไวในครอบครองจะเปนผนาไปยนกได ในตวแลกเงนนน ผสงจายจะลงขอกาหนดไววาใหนายนเพอรบรองโดยกาหนดเวลาจากดไวใหยน หรอไมกาหนดเวลากได


69

ผสงจายจะหามการนาตวแลกเงนยนเพอรบรองกได เวนแตในกรณทเปนตวเงนอนไดออกสงใหใชเงนเฉพาะ ณ สถานทอนใดอนมใชภมลาเนาของผจาย หรอไดออกสงใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนงนบแตไดเหน

อนงผสงจายจะลงขอกาหนดไววายงมใหนาตวยนเพอใหรบรองกอนถงกาหนดวนใดวนหนงกได ผสลกหลงทกคนจะลงขอกาหนดไววา ใหนาตวเงนยนเพอรบรองโดยกาหนดเวลาจากดไวใหยน หรอไมกาหนดเวลากได เวนแตผสงจายจะไดหามการรบรอง มาตรา 928 ผทรงตวแลกเงนอนสงใหใชเงนเมอสนระยะเวลากาหนดอยางใดอยางหนงนบแตไดเหนนน ตองนาตวเงนยนเพอใหรบรองภายในหกเดอนนบแตวนทลงในตวเงน หรอภายในเวลาชาเรวกวานนตามแตผสงจายจะไดระบไว มาตรา 929 ภายในบงคบบทบญญตมาตรา 927 ผทรงตวแลกเงนมสทธทจะยนตวเงนแกผจายไดในทนใดเพอใหรบรอง ถาและเขาไมรบรองภายในเวลายสบสชวโมงไซร ผทรงกมสทธทจะคดคาน

มาตรา 930 ในการยนตวแลกเงนเพอใหเขารบรองนน ผทรงไมจาตองปลอยตวนนใหไวในมอผจาย

อนงผจายจะเรยกใหยนตวแลกเงนอกเปนครงทสองในวนรงขนแตวนทยนครงแรกนนกได ทานหามมใหคกรณทมสวนไดเสยยกเอาการทมไดอนวรรตนตามคาเรยกอนนขนเปนขอตอส เวนแตการเรยกนนไดระบไวในคาคดคาน

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหเหลอง 10,000 บาท ในวนท 1 พฤษภาคม 2536 โดยเขยนขอกาหนดไวความวา หามนาตวไปยนใหรบรองกอนวนท 15 เมษายน 2536 ตอมาเหลองนาตวไปยนใหดารบรองเมอวนท 12 เมษายน 2536 ดาไมยอมรบรอง ดงน เหลองจะทาคาคดคานเพอใชสทธไลเบยไดหรอไม

เหลองจะทาคาคดคานและใชสทธไลเบยไมไดเนองจากแดงผสงจายวางขอกาหนดหามนาตวไป ยนใหรบรองกอนวนท 15 เมษายน ดงนน เหลองจะนาตวไปยนกอนกาหนดได (มาตรา 927 วรรค 3)

1.3 วธรบรองตวแลกเงน

การรบรองกระทาดวยเขยนลงไวในดานหนาแหงตวแลกเงนเปนถอยคาสานวนวา "รบรองแลว" หรอความอยางอนทานองเชนเดยวกนนน และลงลายมอชอของผจาย กเพยงพอแลว แมแตเพยงลายมอชอของผจายลงไวในดานหนาแหงตวแลกเงนกจดวาเปนคารบรองแลว (ม.931)

ถาตวแลกเงนเขยนสงใหใชเงนในกาหนดระยะเวลาแตไมไดลงวนไว หรอตวเงนเขยนสงใหใชเงนในกาหนดระยะเวลานบแตไดเหน แตคารบรองไมไดลงวนไว ผทรงจะจดวนออกตวหรอวนรบรองลงตามทแทจรงกได แลวใหใชเงนตามนน (ม.931 วรรคแรก)

และในกรณทผทรงทาการโดยสจรตลงวนคลาดเคลอนดวยสาคญผด และภายหลงตวเงนนนตกไปยงผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย ตวเงนไมเสยไป คงเปนตวเงนทใชได และใชเงนกนเสมอนวาวนทไดจดลงนนเปนวนทถกตองแทจรง (ม.931 วรรคสอง)

ถาการรบรองไมไดลงวน ใหถอเอาวนสดทายแหงระยะเวลาอนกาหนดไวเพอรบรองเปนวนรบรอง (ม.933) ถาผจายเขยนคารบรองลงในตวแลกเงนแลว แตกลบขดฆาเสยกอนตวเงนนนหลดพนไปจากมอตน ใหถอวาได

บอกปดไมรบรอง แตถาผจายไดแจงเปนหนงสอไปยงผทรงวาตนรบรองตวเงนนนกอนแลว จงมาขดฆาคารบรองตอภายหลง ผจายกคงตองผกพนอยตามทตนไดเขยนรบรอง (ม.934) มาตรา 931 การรบรองนนพงกระทาดวยเขยนลงไวในดานหนาแหงตวแลกเงนเปนถอยคาสานวนวา "รบรองแลว" หรอความอยางอนทานองเชนเดยวกนนน และลงลายมอชอของผจาย อนงแตเพยงลายมอชอของผจายลงไวในดานหนาแหงตวแลกเงนทานกจดวาเปนคารบรองแลว มาตรา 932 ตวแลกเงนฉบบใดเขยนสงใหใชเงนในกาหนดระยะเวลาอยางใดอยางหนงนบแตวนทลงในตวเงนนน แตหากมไดลงวนไวกด หรอตวเงนฉบบใดสงใหใชเงนในกาหนดระยะเวลาอยางใดอยางหนงนบแตไดเหน แตหากคารบรองตวนนมไดลงวนไวกด ตวแลกเงนเชนวามาน ทานวาผทรงจะจดวนออกตวหรอวนรบรองลงตามทแทจรงกได แลวพงใหใชเงนตามนน

อนงทานบญญตไววา ในกรณทผทรงทาการโดยสจรตแตลงวนคลาดเคลอนไปดวยสาคญผด และในกรณลงวนผดทกสถาน หากวาในภายหลงตวเงนนนตกไปยงมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายแลว ตวเงนจะเสยไปเพราะเหตนนกหาไม ทานใหคงเปนตวเงนทใชได และพงใชเงนกนเสมอนดงวาวนทไดจดลงนนเปนวนทถกตองแทจรง


70

มาตรา 933 ถาการรบรองมไดลงวน ทานใหถอเอาวนสดทายแหงระยะเวลาอนกาหนดไวเพอรบรองนนเปนวนรบรอง มาตรา 934 ถาผจายเขยนคารบรองลงในตวแลกเงนแลว แตหากกลบขดฆาเสยกอนตวเงนนนหลดพนไปจากมอตนไซร ทานใหถอเปนอนวาไดบอกปดไมรบรอง แตถาผจายไดแจงความเปนหนงสอไปยงผทรงหรอคสญญาฝายอนซงไดลงนามในตวเงนวาตนรบรองตวเงนนนกอนแลว จงมาขดฆาคารบรองตอภายหลงไซร ทานวาผจายกคงตองผกพนอยตามเนอความทตนไดเขยนรบรองนนเอง

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท กาหนดใชเงนวนท 10 เมษายน 2536 ตอมาวนท 1 มนาคม 2536 ขาวเอาตวไปใหดารบรอง ดาเขยนลงดานหลงตวเปนขอความวา รบรองแลว และลงลายมอชอไว ตอมาวนท 10 เมษายน 2536 ขาวเอาตวไปยนใหดาใชเงน ดาไมยอมใช ดงน ขาวจะฟองดาใหรบผดตามตวเงนไดหรอไม

ดาลงชอเพอรบรองตวแตทาผดแบบเพราะไปเขยนไวดานหลงยอมไมมผลเปนการรบรอง และ จะถอวาเปนการสลกหลง หรออาวล หรออนๆ กไมได เพราะขอความเขยนไวชดวารบรอง ลายมอชอดาเปนอนเสยเปลาไมกอความรบผดใดๆ ดงนน ขาวจะฟองดาใหรบผดตามตวเงนไมได (มาตรา 931)

1.4 ประเภทของการรบรองตวแลกเงน

การรบรองนนยอมมไดสองแบบ คอ รบรองตลอดไป หรอรบรองเบยงบาย o การรบรองตลอดไป คอ ยอมตกลงโดยไมแกแยงคาสงของผสงจายแตอยางหนงอยางใดเลย o การรบรองเบยงบาย เปนเนอความตวเงนใหแผกไปจากทเขยนสงไว กลาวอกอยางหนง ถาคารบรอง

มเงอนไขกด หรอรบรองแตเพยงบางสวนกด เปนรบรองเบยงบาย คารบรองเบยงบาย ผทรงตวแลกเงนจะบอกปดเสยกได จะถอเอาตวเงนนนเปนอนขาดความเชอถอกได (ม.936

วรรคแรก) ถาผทรงรบเอาคารบรองเบยงบาย และผสงจายหรอผสลกหลงมไดรบเอาคารบรองเบยงบายเชนนน หรอไม

ยนยอมดวยในภายหลง ผสงจายหรอผสลกหลงยอมหลดพนจากความรบผดตามตวเงน แตไมใหใชไปถงการรบรองแตบางสวนซงไดบอกกลาวกอนแลวโดยชอบ (ม.936 วรรคสอง)

ถาผสงจายหรอผสลกหลงตวเงนรบคาบอกกลาวการรบรองเบยงบายแลวไมโตแยงไปยงผทรงในเวลาอนสมควร ใหถอวาผสงจายหรอผสลกหลงนนไดยนยอมแลว (ม.936 วรรคสาม) มาตรา 935 อนการรบรองนนยอมมไดสองสถาน คอรบรองตลอดไป หรอรบรองเบยงบาย

การรบรองตลอดไป คอยอมตกลงโดยไมแกแยงคาสงของผสงจายแตอยางหนงอยางใดเลย

สวนการรบรองเบยงบายนน กลาวเปนเนอความทาผลแหงตวเงนใหแผกไปจากทเขยนสงไว กลาวโดยเฉพาะกคอวา ถาคารบรองมเงอนไขกด หรอรบรองแตเพยงบางสวนกด ทานวาเปนรบรองเบยงบาย

มาตรา 936 คารบรองเบยงบายนน ผทรงตวแลกเงนจะบอกปดเสยกได และถาไมไดคารบรองอนไมเบยงบาย จะถอเอาตวเงนนนเปนอนขาดความเชอถอรบรองกได ถาผทรงรบเอาคารบรองเบยงบาย และผสงจายหรอผสลกหลงมไดใหอานาจแกผทรงโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายใหรบเอาคารบรองเบยงบายเชนนนกด หรอไมยนยอมดวยในภายหลงกด ทานวาผสงจายหรอผสลกหลงนน ๆ ยอมหลดพนจากความรบผดตามตวเงนนน แตบทบญญตทงนทานมใหใชไปถงการรบรองแตบางสวนซงไดบอกกลาวกอนแลวโดยชอบ ถาผสงจายหรอผสลกหลงตวเงนรบคาบอกกลาวการรบรองเบยงบายแลวไมโตแยงไปยงผทรงภายในเวลาอนสมควร ทานใหถอวาผสงจายหรอผสลกหลงนนเปนอนไดยนยอมดวยกบการนนแลว

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวนาตวไปยนใหดารบรอง ดาเขยนขอความดานหนาตววา รบรอง 4,000 บาท และลงชอไว เชนนขาวจะบอกปดไมยอมรบการรบรองและใชสทธไลเบยตอแดงไดเลยหรอไม

กรณดารบรองแตเพยงบางสวน ซงถอเปนการรบรองเบยงบายขาวผทรงยอมบอกปดและใชสทธไลเบยได ตามมาตรา 936

1.5 ผลของการรบรองตวแลกเงน

ผจายเมอรบรองตวแลกเงนแลวยอมตองผกพนในอนจะจายเงนจานวนทรบรองตามเนอความ (ม.937) มาตรา 937 ผจายไดทาการรบรองตวแลกเงนแลวยอมตองผกพนในอนจะจายเงนจานวนทรบรองตามเนอความแหงคารบรองของตน


71

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวนาตวไปใหดารบรอง ดารบรองเพยง 5,000 บาท ตอมาถงวนครบกาหนด ขาวนาตวเงนไปยนใหใชเงน ดาไมยอมใช ดงนขาวจะใหสทธไลเบยดาไดเพยงใด

ขาวไลเบยดาไดเพยง 5,000บาท เพราะดาตองรบผดตามเนอความทตนรบรอง (มาตรา 937)

2. การอาวลตวแลกเงน การอาวลเปนการคาประกนลกหนคนใดคนหนงตามตวแลกเงน

การอาวลทาไดโดยเขยนขอความอาวลและลงชอไวดานหนาของตวแลกเงน

การอาวลทาใหผรบอาวลตองรบผดเชนเดยวกบบคคลทตนรบอาวล

2.1 ความหมายของการอาวล

อาวล มาจากภาษาฝรงเศสวา à valoir แปลวา ทาใหมคา ตามกฎหมายตวเงน อาวลกคอ การคาประกนความรบผดของคสญญาคนใดคนหนงในตวแลกเงนนน มาตรา 938 ตวแลกเงนจะมผคาประกนรบประกนการใชเงนทงจานวนหรอแตบางสวนกได ซงทานเรยกวา "อาวล" อนอาวลนนบคคลภายนอกคนใดคนหนงจะเปนผรบ หรอแมคสญญาแหงตวเงนนนฝายใดฝายหนงจะเปนผรบกได

แดงออกตวแลกเงนสงดาใหจายเงนใหขาว 10,000 บาท เขยวและชมพเขารบอาวลแดง ตอมาเมอตวถงกาหนด ดาไมยอมใชเงน ขาวไลเบยเอาจากชมพแลว ดงน ชมพจะไลเบยเขยวใหรบผด 5,000 บาท ไดหรอไม

ชมพไลเบยเขยวไมได เพราะกรณนไมนาหลกเรองผคาประกนรวมตามมาตรา 682 มาใชตองบงคบตามเรองอาวลเนองจากเขยวไมใชคนทผกพนรบผดอยกอนแดง ชมพจงไลเบยไมได

2.2 วธอาวล (ม.939) วธอาวล อาจทาไดสามวธ

1. เขยนลงในตวแลกเงนหรอในใบประจาตอ ดวยขอความวา ใชไดเปนอาวลหรอขอความอนทานองเดยวกน

(ม.939 วรรคแรก)

2. ลงลายมอชอของผรบอาวลในดานหนาแหงตวเงน (ม.939 วรรคสอง)

3. การลงลายมอชอสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอ ยอมถอเปนการประกน (อาวล) สาหรบผสงจาย (ม.921) ตามปกต

มาตรา 939 อนการรบอาวลยอมทาใหกนดวยเขยนลงในตวเงนนนเอง หรอทใบประจาตอ

ในการนพงใชถอยคาสานวนวา "ใชไดเปนอาวล" หรอสานวนอนใดทานองเดยวกนนน และลงลายมอชอผรบอาวล

อนงเพยงแตลงลายมอชอของผรบอาวลในดานหนาแหงตวเงนทานกจดวาเปนคารบอาวลแลว เวนแตในกรณทเปนลายมอชอของผจายหรอผสงจาย

ในคารบอาวลตองระบวารบประกนผใด หากมไดระบ ทานใหถอวารบประกนผสงจาย แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหผถอ 10,000 บาท แลว มอบตวใหขาว ขาวสลกหลงลอยโอนตวใหเขยวดงน ขาวจะตองรบผดในฐานะใด

การสลกหลงตวแลกเงนทออกแกผถอมผลเปนการอาวลผสงจาย ขาวจงตองรบผดฐานะผรบอาวลแดง (มาตรา 921)

2.3 ผลของการอาวล (ม.940) ผรบอาวลตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบบคคลซงตนประกน วาความรบผดใชเงนอนผรบอาวลไดประกนอยนน

จะตกเปนใชไมไดดวยเหตใดๆ นอกจากเพราะทาผดแบบระเบยบ ขอทสญญารบอาวลนนกยงคงสมบรณอย เมอผรบอาวลไดใชเงนไปตามตวแลกเงนแลว ยอมไดสทธไลเบยเอาแกบคคลซงตนไดประกนไว กบทงบคคล

ทงหลายผรบผดแทนตวผนน มาตรา 940 ผรบอาวลยอมตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบบคคลซงตนประกน


72

แมถงวาความรบผดใชเงนอนผรบอาวลไดประกนอยนนจะตกเปนใชไมไดดวยเหตใด ๆ นอกจากเพราะทาผดแบบระเบยบ ทานวาขอทสญญารบอาวลนนกยงคงสมบรณ เมอผรบอาวลไดใชเงนไปตามตวแลกเงนแลว ยอมไดสทธในอนจะไลเบยเอาแกบคคลซงตนไดประกนไว กบทงบคคลทงหลายผรบผดแทนตวผนน

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงใหเขยว ชมพอาวลเขยว เขยวสลกหลงใหเหลอง เหลองสลกหลงใหมวง และดาไดรบรองตวน ตอมามวงนาตวไปยนในวนครบกาหนด ดาไมยอมใชเงน มวงจงใชสทธไลเบยชมพ ชมพยอมจายทงหมด ดงน ชมพจะไลเบยใคร ไดบาง

ชมพไลเบยเขยวไดเพราะตนรบอาวลเขยว และไลเบยดา แดง และขาว ไดเพราะเปนบคคลทผกพนรบผดแทนเขยว (มาตรา 940)

3. การใชเงนตามตวแลกเงน ผทรงจะตองนาตวแลกเงนไปยนใหใชเงนเมอตวถงกาหนด

ผทรงตองนาตวแลกเงนไปยนตอผจายหรอรบรองเพอใหเขาใชเงน

การยนตวแลกเงนตามกาหนดยอมทาใหผทรงไดรบการใชเงน หรอถาผจาย หรอผรบรองไมยอมใชเงน ผทรงกสามารถไลเบยเอาจากคสญญาคนอนๆได

ถาผทรงไมนาตวแลกเงนไปยนตามกาหนด ผทรงยอมเสยสทธทไลเบยคสญญาคนอนๆ เวนแตผรบรอง 3.1 กาหนดเวลานาตวแลกเงนไปยนใหใชเงน

ตวแลกเงนนน ยอมจะพงใชเงนในวนถงกาหนดและถงกาหนด ผทรงตองนาตวเงนไปยนเพอใหใชเงนในวนนน (ม.941)

การบงคบใหผทรงตวแลกเงนรบเงนใชกอนตวเงนถงกาหนดนน ไมสามารถทาได (ม.942)

ถาผจายคนใดใชเงนไปแตกอนเวลาตวเงนถงกาหนด ยอมทาเชนนนดวยเสยงเคราะหของตนเอง (ม.943)

เมอถงกาหนดแหงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนเมอสนระยะเวลาอนใดอนหนงนบแตวนไดเหน ใหกาหนดนบแตวนรบรองหรอวนคดคาน (ม.944)

ถาไมมคาคดคาน และคารบรองไมไดลงวน ใหถอวาผรบรองไดใหคารบรองนนในวนทายแหงกาหนดเวลา (ม.945)

มาตรา 944 อนตวแลกเงนซงใหใชเงนเมอไดเหนนน ทานวายอมจะพงใชเงนในวนเมอยนตว ทงนตองยนใหใชเงนภายในกาหนดเวลาซงบงคบไวเพอการยนใหรบรองตวเงนชนดใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนงภายหลงไดเหนนน มาตรา 941 อนตวแลกเงนนน ยอมจะพงใชเงนในวนถงกาหนดและถงกาหนดวนใดผทรงตองนาตวเงนไปยนเพอใหใชเงนในวนนน

มาตรา 942 อนจะบงคบใหผทรงตวแลกเงนรบเงนใชกอนตวเงนถงกาหนดนน ทานวาหาอาจจะทาไดไม อนงผจายคนใดใชเงนไปแตกอนเวลาตวเงนถงกาหนด ทานวายอมทาเชนนนดวยเสยงเคราะหของตนเอง มาตรา 943 อนการถงกาหนดแหงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนเมอสนระยะเวลาอนใดอนหนงนบแตวนไดเหนนน ทานใหกาหนดนบแตวนรบรองหรอวนคดคาน

ถาไมมคาคดคาน และคารบรองมไดลงวน ทานใหถอวาผรบรองไดใหคารบรองนนในวนทายแหงกาหนดเวลาซงจากดไวตามกฎหมาย หรอตามสญญาเพอการยนตวนน

มาตรา 944 อนตวแลกเงนซงใหใชเงนเมอไดเหนนน ทานวายอมจะพงใชเงนในวนเมอยนตว ทงนตองยนใหใชเงนภายในกาหนดเวลาซงบงคบไวเพอการยนใหรบรองตวเงนชนดใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนงภายหลงไดเหนนน

แดงออกตวแลกเงนลงวนท 1 พฤษภาคม 2536 สงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดงน ขาวจะตองนาตวไปยนใหดาใชเงนอยางชาเมอใด

ขาวตองนาตวไปยนภายใน 6 เดอนนบแตวนทลงในตว จงตองยนตวภายในวนท 1 พฤษภาคม 2536 (ตามมาตรา 944)

3.2 วธการนาตวแลกเงนไปยนใหใชเงน


73

การใชเงนจะเรยกเอาไดตอเมอไดเวนตวแลกเงนใหผใชเงน จะใหผทรงลงลายมอชอรบรองในตวเงนนนกได (ม.945)

ถาตวแลกเงนเมอยนแลว จะใชเงนใหแตเพยงบางสวน ผทรงจะบอกปดเสยไมยอมรบเอากได (ม.946 วรรคแรก) ถารบเอาเงนทเขาใชแตเพยงบางสวน ผทรงตองบนทกขอความนนลงไวในตวเงน และสงมอบใบรบใหแกผใชเงน

(ม.946 วรรคสอง) ถาผทรงตวแลกเงนยอมผอนเวลาใหแกผจาย ผทรงนนกจะสนสทธทจะไลเบยเอาแกผเปนคสญญาคนกอนๆ ซง

ไมไดตกลงในการผอนเวลานน (ม.948) มาตรา 945 การใชเงนจะเรยกเอาไดตอเมอไดเวนตวแลกเงนใหผใชเงนจะใหผทรงลงลายมอชอรบรองในตวเงนนนกได มาตรา 946 อนตวแลกเงนนน ถาเขาจะใชเงนใหแตเพยงบางสวน ทานวาผทรงจะบอกปดเสยไมยอมรบเอากได ถาและรบเอาเงนทเขาใชแตเพยงบางสวน ผทรงตองบนทกขอความนนลงไวในตวเงน และสงมอบใบรบใหแกผใชเงน

มาตรา 948 ถาผทรงตวแลกเงนยอมผอนเวลาใหแกผจายไซรทานวาผทรงสนสทธทจะไลเบยเอาแกผเปนคสญญาคนกอน ๆ ซงมไดตกลงในการผอนเวลานน

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงโอนตวใหเหลองตอมาดารบรองตวเมอถงกาหนดใชเงน เหลองยอมผอนเวลาใหดา 1 เดอน ดงน เมอครบกาหนดเหลองจะฟองรองใหผใดรบผดไดบาง

เหลองยอมผอนเวลาใหผจายโดยคสญญาอนไมยนยอม คสญญาอนจงหลดพนความรบผด เหลองฟองใหดารบผดไดคนเดยว (ตามมาตรา 948)

3.3 ผลของการนาตวแลกเงนไปยนใหใชเงน

บคคลผใชเงนในเวลาถงกาหนดยอมหลดพนจากความรบผด เวนแตไดทาการฉอฉลหรอมความประมาทเลนเลออยางรายแรง และตองพสจนใหเหนจรงวาไดมการสลกหลงตดตอกนเรยบรอยไมขาดสาย ไมจาตองพสจนลายมอชอของเหลาผสลกหลง (ม.949) มาตรา 949 ภายในบงคบแหงบทบญญตมาตรา 1009 บคคลผใชเงนในเวลาถงกาหนดยอมเปนอนหลดพนจากความรบผด เวนแตตนจะไดทาการฉอฉลหรอมความประมาทเลนเลออยางรายแรง อนงบคคลซงกลาวนจาตองพสจนใหเหนจรงวาไดมการสลกหลงตดตอกนเรยบรอยไมขาดสาย แตไมจาตองพสจนลายมอชอของเหลาผสลกหลง

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนแกผถอ 10,000 บาท แลวมอบตวใหขาว ขาวทาตวตกหาย เหลองเกบได ครนถงวนกาหนดใชเงน เหลองเอาตวไปยนใหดาใชเงน ดาใชเงนไปโดยสจรต ดงน ภายหลงขาวจะฟองเรยกตวคนและบงคบใหดาใชเงนซาไดหรอไม

ดาไมตองใชเงนซา เพราะดาใชเงนไปโดยสจรตในวนทตวถงกาหนด จงหลดพนจากความรบผด ตามมาตรา 949

3.4 ผลของการไมนาตวแลกเงนไปยนใหใชเงน (ม.947, 973, 974) ถาตวแลกเงนไมไดยนเพอใหใชเงนในวนถงกาหนด ผรบรองจะเปลองตนใหพนจากความรบผดโดยวางจานวนเงน

ทคางชาระตามตวนนไวกได (ม.947)

มาตรา 947 ถาตวแลกเงนมไดยนเพอใหใชเงนในวนถงกาหนดไซร ทานวาผรบรองจะเปลองตนใหพนจากความรบผดโดยวางจานวนเงนทคางชาระตามตวนนไวกได มาตรา 973 เมอกาหนดเวลาจากดซงจะกลาวตอไปนไดลวงพนไปแลว คอ

(1) กาหนดเวลาสาหรบยนตวแลกเงนชนดใหใชเงนเมอไดเหน หรอในระยะเวลาอยางใดอยางหนงภายหลงไดเหน

(2) กาหนดเวลาสาหรบทาคาคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงน

(3) กาหนดเวลาสาหรบยนตวเพอใหใชเงน ในกรณทมขอกาหนดวา "ไมจาตองมคาคดคาน" ทานวาผทรงยอมสนสทธทจะไลเบยเอาแกเหลาผสลกหลง ผสงจายและคสญญาอน ๆ ผตองรบผด เวนแตผรบรอง อนงถาไมยนตวแลกเงนเพอใหเขารบรองภายในเวลาจากดดงผสงจายไดกาหนดไว ทานวาผทรงยอมเสยสทธทจะไลเบยทงเพอการทเขาไมใชเงนและเพอการทเขาไมรบรอง เวนแตจะปรากฏจากขอกาหนดวาผสงจายหมายเพยงแตจะปลดตนเองใหพนจากประกนการรบรอง


74

ถาขอกาหนดจากดเวลายนตวแลกเงนนนมอยทคาสลกหลง ทานวาเฉพาะแตผสลกหลงเทานนจะอาจเอาประโยชนในขอกาหนดนนได มาตรา 974 การยนตวแลกเงนกด การทาคาคดคานกด ถามเหตจาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดมาขดขวางมใหทาไดภายในกาหนดเวลาจากดสาหรบการนนไซร ทานใหยดกาหนดเวลาออกไปอกได เหตจาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดดงวามานน ผทรงตองบอกกลาวแกผสลกหลงคนถดตนขนไปโดยไมชกชา และคาบอกกลาวนนตองเขยนระบลงในตวเงน หรอใบประจาตอ ตองลงวนและลงลายมอชอของผทรง การอน ๆ นอกจากทกลาวน ทานใหบงคบตามบทบญญตมาตรา 963 เมอเหตจาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดนนสดสนลงแลว ผทรงตองยนตวเงนใหเขารบรองหรอใชเงนโดยไมชกชา และถาจาเปนกทาคาคดคานขน

ถาเหตจาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดนน ยงคงมอยตอไปจนเปนเวลากวาสามสบวนภายหลงตวเงนถงกาหนดไซร ทานวาจะใชสทธไลเบยกได และถาเชนนนการยนตวเงนกด การทาคาคดคานกด เปนอนไมจาเปนตองทา

ในสวนตวเงนชนดทใหใชเงนเมอไดเหน หรอใหใชเงนในระยะเวลาอยางหนงอยางใดภายหลงไดเหนนนกาหนดสามสบวนเชนวามาน ทานใหนบแตวนทผทรงไดใหคาบอกกลาวเหตจาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดนนแกผสลกหลงถดตนขนไป และถงแมวาจะเปนการกอนลวงกาหนดเวลายนตวเงน กใหนบเชนนน

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดายอมรบรองตวเงนน และขาวสลกหลงโอนใหเขยว ครนถงวนครบกาหนดเขยวไมนาตวไปยนตอดา ดงน ใครจะหลดพนจากความรบผดตามตวไดบาง

บรรดาผสงจายและผสลกหลงคอ แดง และขาวหลดพน แตดาซงเปนผรบรองไมหลดพน มาตรา 973

แบบทดสอบหนวยท 10 1. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท การกระทาตอไปนทถอวาเปนการรบรองคอ ดาลง

ลายมอชอทดานหนาของตวแลกเงน 2. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ภายใน 3 เดอนนบแตไดเหน ดงนขาวจะตอง

ดาเนนการ ขาวจะตองนาตวไปใหดารบรอง 3. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวนาตวไปใหดารบรอง ดารบรองเพยง 5,000

บาท ดงน ดาตองรบผดตามตวแลกเงนเพยง 5,000 บาท 4. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนแกผถอแลวมอบตวใหขาว ขาวสลกหลงโอนใหเขยว เขยวลงชอทดานหนา

แลวสงมอบใหเหลอง ดงน ผรบอาวลแดงคอ ขาวและเขยว 5. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงโอนใหเขยว ชมพรบอาวลเขยว เขยว

สลดหลงตวโอนใหเหลอง เหลองสลกหลงใหมวง ครนตวถงกาหนด ดาไมยอมใชเงนชมพจงชาระเงนใหมวงไป 10,000 บาท ดงน ชมพจะไลเบยจากแดงได

6. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ภายใน 3 เดอนนบแตไดเหน ดงนถาขาวนาตวไปใหดารบรอง และดาลงชอรบรองและลงวนท 30 เมษายน 2535 ดงนขาวจะตองนาตวไปยนใหใชเงน ภายใน 31 กรกฎาคม 2535

7. กรณตอไปนถอวา ผทรงผอนเวลาใหผจายคอ กอนวนครบกาหนด ผจายมาขอผลดการชาระหน ผทรงยอมใหเวลาอก 7 วน นบจากวนทตวครบกาหนด โดยจะยงไมเรยกรองจากผจายในระหวางน

8. ถาผทรงไมนาตวไปยนตอผรบรองใหใชเงนในวนทตวครบกาหนด ผทจะหลดพนจากความรบผดคอ ผสงจายและผรบอาวลรบรอง

9. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนแกขาว 10,000 บาท กรณทถอวาเปนการอาวลไดแก ชมพลงลายมอชอทดานหนาของตว


75

10. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนแกขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงโอนตวใหเขยว ชมพและมวงลงลายมอชอทดานหนาของตว ตอมาชมพใชเงนใหเขยวไป 10,000 บาท ดงน ชมพจะไลเบยจากแดงได 10,000 บาท

11. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดาลงลายมอชอของตนไวทดานหลงของตวดงน ดาจะตองรบผดในฐานะ ผสลกหลง

12. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหแกผถอ 10,000 บาท แลวสงมอบตอใหขาว ในกรณทถอวาเปนการอาวลคอ ดาลงลายมอชอทดานหลงของตว

13. กรณท แดงออกตวสงใหดาจายเงนใหขาวเมอไดเหน ขาวจะนาเอาตวแลกเงนไปใหดารบรองไมได 14. แดงออกตวแรกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวนาตวไปใหดารบรอง ดารบรองโดยมเงอนไขวา

จะใชเงนตอเมอสนคาซงดาซอจากแดงไดสงมอบเรยบรอย ขาวกยอมรบ ดงนผรบผดตามตวคอ ดาตองรบผดตามตว ถาเงอนไขสาเรจ

15. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงโอนตวใหเขยว ชมพรบอาวลเขยว เขยวสลกหลงโอนตวใหมวง เมอครบกาหนดดาไมยอมใชเงนเขยวจงใชเงนมวงไป 10,000 บาท ดงน เขยวสามารถไลเบยแดงได 10,000 บาท

16. แดงออกตวแลกเงนเมอ 1 มกราคม 2535 สงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท เมอครบกาหนด 1 เดอน นบแตไดเหน ขาวนาตวไปใหดารบรอง ดายอมรบรองแตไมไดลงวนทรบรองไว ดงน ขาวจะตองนาตวไปยนใหใชเงนไดเมอ วนท 1 ตลาคม 2535

17. ถาผทรงผอนเวลาใหผรบรอง บคคลทจะหลดพนความรบผดคอ ผสงจายและผรบอาวลผรบรอง 18. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนแกขาวในวนท 10 เมษายน 2535 จานวน 10,000 บาท ดาไดลงชอ

รบรองในตว ตอมาขาวมไดนาตวไปยนใหดาใชเงนตามกาหนด ดงน ผลคอ ดาจะหลดพนความรบผดตอเมอดาวางเงน 10,000 บาท

19. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหแกผถอ 10,000 บาท แลวมอบใหขาว ขาวสลกหลงใหเขยว เขยวสลกหลงใหมวง มวงสลกหลงตวใหเหลอง เมอตวครบกาหนดดายงไมยอมใชเงน เหลองจงเรยกเงนจากมวง มวงยอมชาระเงนไป 10,000 บาท ดงน มวงจะไลเบยเอาจากแดง

20. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ในวนท 1 เมษายน 2535 ขาวสลกหลงตวใหเขยว ดาลงชอรบรองในตว ครงถงวนท 30 มนาคม 2536 เขยวปวยเปนไสตงอกเสบตองเขาผาตดและพกรกษาตวอยในโรงพยาบาล 10 วน พอออกจากโรงพยาบาลเขยวกรบนาตวไปยนใหดาใชเงน ดาไมยอมใชเงน เขยวจงใชสทธไลเบยกบ ดา แดง และขาว


76

11. การสอดเขาแกหนา สทธไลเบย และตวแลกเงนเปนสารบ เมอตวแลกเงนขาดความเชอถอเพราะผจายไมยอมรบรอง หรอไมยอมใชเงนอาจมบคคล ภายนอก สอดเขามา

รบรองหรอใชเงนแทน เพอรกษาหนาของคสญญาคนหนงคนใดในตวแลกเงน

เมอผทรงยนตวแลกเงนใหผจายรบรองหรอใชเงนโดยชอบแลว แตผจายกลบปฏเสธไมยอมรบรองหรอไมยอมใชเงน ดงนผทรงยอมจะเกดสทธไลเบยใหคสญญาคนอนๆ ในตวแลกเงนรบผดได

ตวแลกเงนเปนสารบเปนตวแลกเงนทมตนฉบบตงแตสองฉบบขนไป โดยมขอความเหมอนกนทกประการ ในกรณเชนน ตนฉบบทกฉบบจะมผลสมบรณเปนตวแลกเงน

1. การสอดเขาแกหนา การสอดเขาแกหนา เปนวธการแกไขการขาดความเชอถอของตวแลกเงนโดยใหบคคลใดๆบคคลหนงเขามารบรอง

หรอใชเงนแทน

การรบรองเพอแกหนา เปนการสอดเขาแกหนาอยางหนง ซงใชเมอตวขาดความเชอถอกอนถงกาหนดใชเงน

การใชเงนเพอแกหนา เปนการสอดเขาแกหนาอกอยางหนง ซงใชเมอตวขาดความเชอถอกอนถงหรอเมอถงกาหนดใชเงน

1.1 ความหมายของการสอดเขาแกหนา

การสอดเขาแกหนา คอ การทบคคลคนใดคนหนงสอดเขามารบรองหรอใชเงนตามตวแลกเงน เมอผจายปฏเสธไมยอมรบรองหรอไมยอมใชเงน ทงนเพอมใหบคคลผเปนคสญญาตามตวแลกเงนคนใดคนหนงตองถกผทรงใชสทธไลเบย มาตรา 950 ผสงจายหรอผสลกหลงจะระบบคคลผหนงผใดไวกไดวาเปนผจะรบรอง หรอใชเงนยามประสงค ณ สถานทใชเงน

ภายในเงอนไขบงคบดงจะกลาวตอไปขางหนา บคคลผหนงผใดจะรบรองหรอใชเงนตามตวแลกเงนในฐานเปนผสอดเขาแกหนาบคคลใดผลงลายมอชอในตวนนกได ผสอดเขาแกหนานนจะเปนบคคลภายนอกกได แมจะเปนผจายหรอบคคลซงตองรบผดโดยตวเงนนนอยแลวกได หามแตผรบรองเทานน

ผสอดเขาแกหนาจาตองใหคาบอกกลาวโดยไมชกชา เพอใหคสญญาฝายซงตนเขาแกหนานนทราบการทตนเขาแกหนา 1.2 การรบรองเพอแกหนา มาตรา 951 การรบรองดวยสอดเขาแกหนา ยอมมไดในบรรดากรณซงผทรงมสทธไลเบยไดกอนถงกาหนดตามตวเงนอนเปนตวสามารถจะรบรองได การรบรองดวยสอดเขาแกหนานน ผทรงจะบอกปดเสยกได แมถงวาบคคลผซงบงไววาจะเปนผรบรอง หรอใชเงนยามประสงคนนจะเปนผเสนอเขารบรองกบอกปดได ถาผทรงยอมใหเขารบรองแลว ผทรงยอมเสยสทธไลเบยกอนถงกาหนดเอาแกคสญญาทงหลายซงตองรบผดตอตน

มาตรา 952 อนการรบรองดวยสอดเขาแกหนานน ยอมทาดวยเขยนระบความลงบนตวแลกเงน และลงลายมอชอของผสอดเขาแกหนาเปนสาคญ อนงตองระบลงไววาการรบรองนนทาใหเพอผใด ถามไดระบไวเชนนนทานใหถอวาทาใหเพอผสงจาย

มาตรา 953 ผรบรองดวยสอดเขาแกหนายอมตองรบผดตอผทรงตวเงนนน และรบผดตอผสลกหลงทงหลายภายหลงคสญญาฝายซงตนเขาแกหนาอยางเดยวกนกบทคสญญาฝายนนตองรบผดอยเอง

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงตวใหเขยว โดยทชมพอาวลขาว เขยวสลกหลงตวใหมวง โดยมแสดรบอาวลเขยว ตอมาดาบอกปดไมยอมรบรอง เหลองจงสอดเขาแกหนาใหขาว และฟาสอดเขาแกหนาใหเขยว ดงนเหลองจะตองมความรบผดอยางไรบาง

เหลองตองรบผดตอมวง เขยว แสด และฟา ตามมาตรา 953


77

1.3 การใชเงนเพอแกหนา

กรณทจะมการใชเงนเพอแกหนานน มได 2 กรณ 1. ผทรงสทธมสทธไลเบยเมอกอนถงตวถงกาหนด 2. ผทรงสทธมสทธไลเบยเมอตวถงกาหนด

มาตรา 954 อนการใชเงนเพอแกหนายอมมไดในบรรดากรณซงผทรงมสทธไลเบยเมอตวเงนถงกาหนดหรอกอนถงกาหนด

การใชเงนนน ทานวาอยางชาทสดตองทาในวนรงขนแตวนทายแหงกาหนดเวลาซงจากดอนญาตไวใหทาคาคดคานการไมใชเงน

มาตรา 955 ถาตวแลกเงนไดรบรองเพอแกหนาแลวกด หรอไดมตวบคคลระบวาเปนผจะใชเงนยามประสงคแลวกด ผทรงตองยนตวเงนนนตอบคคลนน ๆ ณ สถานทใชเงน และถาจาเปนกตองจดการทาคาคดคานการไมใชเงนอยางชาทสดในวนรงขนแตวนทายแหงกาหนดเวลาอนจากดไวเพอทาคาคดคาน

ถาไมคดคานภายในกาหนดเวลานน ทานวาคสญญาฝายทไดระบตวผใชเงนยามประสงค หรอคสญญาฝายซงไดมผรบรองตวเงนใหแลวนนกบทงบรรดาผสลกหลงในภายหลงยอมเปนอนหลดพนจากความรบผด

มาตรา 956 การใชเงนเพอแกหนานน ใชเพอคสญญาฝายใดตองใชจงเตมจานวนอนคสญญาฝายนนจะตองใช เวนแตคาชกสวนลดดงบญญตไวในมาตรา 968 (4)

ผทรงคนใดบอกปดไมยอมรบเงนอนเขาใชให ทานวาผทรงคนนนยอมเสยสทธในอนจะไลเบยเอาแกบคคลทงหลายเหลานน ซงพอทจะไดหลดพนจากความรบผดเพราะการใชเงนนน

มาตรา 957 การใชเงนเพอแกหนาตองทาใหเปนหลกฐานดวยใบรบเขยนลงในตวแลกเงน ระบความวาไดใชเงนเพอบคคลผใด ถามไดระบตวไวดงนน ทานใหถอวาการใชเงนนนไดทาไปเพอผสงจาย

ตวแลกเงนกบทงคาคดคานหากวาไดทาคดคาน ตองสงใหแกบคคลผใชเงนเพอแกหนา มาตรา 958 บคคลผใชเงนเพอแกหนายอมรบชวงสทธทงปวงของผทรงอนมตอคสญญาฝายซงตนไดใชเงนแทนไป และตอคสญญาทงหลายผตองรบผดตอคสญญาฝายนน แตหาอาจจะสลกหลงตวแลกเงนนนอกตอไปไดไม อนงบรรดาผซงสลกหลงภายหลงคสญญาฝายซงเขาไดใชเงนแทนไปนนยอมหลดพนจากความรบผด

ในกรณแขงกนเขาใชเงนเพอแกหนา ทานวาการใชเงนรายใดจะใหผลปลดหนมากรายทสด พงนยมเอารายนนเปนดยง ถาไมดาเนนตามวธดงกลาวน ทานวาผใชเงนทงทรเชนนนยอมเสยสทธในอนทจะไลเบยเอาแกบคคลทงหลาย ซงพอทจะไดหลดพนจากความรบผด

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวโอนตวใหเขยว เขยวโอนตวใหมวง มวงโอนตวใหแสด เมอครบกาหนดดาไมยอมใชเงน เหลองจงเขามาใชเงน แกแสดแทนเขยว ดงนเหลองจะมสอทธไลเบยใครบาง

เหลองมสทธไลเบยเขยว ขาว และ แดง ตามมาตรา 958

2. สทธไลเบย สทธไลเบยเปนสทธทผทรงใชเรยกรองใหคสญญาทงหลายตามตวแลกเงนใชเงนเมอตวแลกเงนขาดความเชอถอ

กอนทผทรงจะใชสทธไลเบยได ผทรงจะตองทาคาคดคาน เพอใหการขาดความเชอถอของตวแลกเงนเปนทเปดเผย

การทาคาบอกเลาเปนการทผทรงแจงใหผสลกหลงซงเขารบโอนตวมาทราบวา ตวขาดความเชอถอแลว เพอวาผสลกหลงนนจะไดเตรยมตวหาเงนไวชดใช

ผทรงมสทธไลเบยเอาจากคสญญาตามตวแลกเงนทกคนอยางเปนลกหนรวมกน

2.1 ความหมายของสทธไลเบย

เงอนไขการใชสทธไลเบย

ก. มพฤตการณททาใหผทรงเกดสทธไลเบย (ม.959)


78

พฤตการณแบงออกเปน 2 ระยะ 1. สทธไลเบยเมอตวแลกเงนถงกาหนด

2. สทธไลเบยกอนตวแลกเงนถงกาหนด ถา

a. บอกปดไมรบรองตวเงน

b. ผจายลมละลายหรองดเวนการใชหน แมไมไดมคาพพากษา หรอถกยดทรพย c. ผสงจายตกเปนคนลมละลาย

มาตรา 959 ผทรงตวแลกเงนจะใชสทธไลเบยเอาแกบรรดาผสลกหลง ผสงจาย และบคคลอน ๆ ซงตองรบผดตามตวเงนนนกได คอ

ก) ไลเบยไดเมอตวเงนถงกาหนดในกรณไมใชเงน

ข) ไลเบยไดแมทงตวเงนยงไมถงกาหนดในกรณดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) ถาเขาบอกปดไมรบรองตวเงน

(2) ถาผจายหากจะไดรบรองหรอไมกตาม ตกเปนคนลมละลายหรอไดงดเวนการใชหน แมการงดเวนใชหนนนจะมไดมคาพพากษาเปนหลกฐานกตาม หรอถาผจายถกยดทรพยและการยดทรพยนนไรผล

(3) ถาผสงจายตวเงนชนดไมจาเปนตองใหผใดรบรองนน ตกเปนคนลมละลาย

ข. ผทรงไดทาตามระเบยบทกฎหมายวางไวเพอการใชสทธไลเบยแลว แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ในวนท 1 มนาคม 2536 ขาวโอนตวใหมวง ตอมาแดงถกเขยวฟองใหชาระหน แดงแพคดและถกศาลออกหมายบงคบคดยดทรพยเมอวนท 1 ธนวาคม 2535 แตปรากฏวาแดงไมมทรพยสนจะใหยดทรพยได ดงนมวงจะใชสทธไลเบยตอขาวทนทโดยไมรอใหตวถงกาหนดไดหรอไม

มวงจะใชสทธไลเบยยง ไมได เพราะไมใชกรณตามมาตรา 959 ข. และยงไมปรากฏวามเหตอะไรทดาจะไมยอมใชเงนเมอถงกาหนด

2.2 การทาคาคดคาน

คาคดคานแบงออกเปน 3 ประเภท 1. คาคดคานการไมใชเงน (ม.960 วรรคสอง) ตองทาในสามวนนบแตวนใชเงนตามตวนน 2. คาคดคานการไมรบรอง (ม.960 วรรคสาม) ตองทาในสามวน 3. คาคดคานเมอเกดกรณตามมาตรา 959 ข) (2)

มาตรา 960 การทตวแลกเงนขาดรบรองหรอขาดใชเงนนน ตองทาใหเปนหลกฐานตามแบบระเบยบดวยเอกสารฉบบหนง เรยกวาคาคดคาน

คาคดคานการไมใชเงนตองทาในวนซงจะพงใชเงนตามตวนน หรอวนใดวนหนงภายในสามวนตอแตนนไป

คาคดคานการไมรบรองตองทาภายในจากดเวลาซงกาหนดไว เพอการยนตวเงนใหเขารบรอง หรอภายในสามวนตอแตนนไป

เมอมคาคดคานการไมรบรองขนแลว กเปนอนไมตองยนเพอใหใชเงน และไมตองทาคาคดคานการไมใชเงน

ในกรณทงหลายซงกลาวไวในมาตรา 959 ข) (2) นน ทานวาผทรงยงหาอาจจะใชสทธไลเบยไดไม จนกวาจะไดยนตวเงนใหผจายใชเงนและไดทาคาคดคานขนแลว ในกรณทงหลายดงกลาวไวในมาตรา 959 ข) (3) นน ทานวาถาเอาคาพพากษาซงสงใหผสงจายเปนคนลมละลายออกแสดง กเปนการเพยงพอทจะทาใหผทรงสามารถใชสทธไลเบยได มาตรา 964 ดวยขอกาหนดเขยนลงไววา "ไมจาตองมคาคดคาน" กด "ไมมคดคาน" กด หรอสานวนอนใดทานองนนกด ผสงจายหรอผสลกหลงจะยอมปลดเปลองผทรงจากการทาคาคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงนกได เพอตนจะไดใชสทธไลเบย

ขอกาหนดอนน ยอมไมปลดผทรงใหพนจากหนาทนาตวเงนยนภายในเวลากาหนด หรอจากหนาทใหคาบอกกลาวตวเงนขาดความเชอถอแกผสลกหลงคนกอนหรอผสงจาย อนงหนาทนาสบวาไมปฏบตใหเปนไปตามกาหนดเวลาจากดนนยอมตกอยแกบคคลผแสวงจะใชความขอนนเปนขอตอสผทรงตวแลกเงน

ขอกาหนดอนน ถาผสงจายเปนผเขยนลงไปแลว ยอมเปนผลตลอดถงคสญญาทงปวงบรรดาทไดลงลายมอชอในตวเงนนน ถาและทงมขอกาหนดดงนแลว ผทรงยงขนทาคาคดคานไซร ทานวาผทรงตองเปนผออกคาใชจายเพอการนน หากวาขอกาหนดนนผ


79

สลกหลงเปนผเขยนลง และถามคาคดคานทาขนไซร ทานวาคาใชจายในการคดคานนนอาจจะเรยกเอาใชไดจากคสญญาอน ๆ บรรดาทไดลงลายมอชอในตวเงนนน

มาตรา 965 ในกรณตวเงนภายในประเทศ ถาผจายบนทกลงไวในตวแลกเงนเปนขอความบอกปดไมรบรองหรอไมยอมใชเงน ทงลงวนทบอกปดลงลายมอชอไวดวยแลว ทานวาคาคดคานนนกเปนอนไมจาเปนตองทาและผทรงตองสงคาบอกกลาวขาดความเชอถอไปยงบคคลซงตนจานงจะไลเบยภายในสวนตอจากวนเขาบอกปดไมรบรองนน

กฎหมายกาหนดแบบและวธการทาคดคานไวในมาตรา 961 และ 962

o นายอาเภอ ผทาการแทนนายอาเภอ หรอทนายความผไดรบอนญาต เปนผทา (ม.961)

o แบบคาคดคานจะตองประกอบดวย

ชอผคดคานและผถกคดคาน

มลหรอเหตทตองทาคาคดคานตวเงน

ถามการรบรองหรอใชเงนเพอแกหนา ใหแถลงลกษณะแหงการเขาแกหนาทงชอหรอยหอของผรบรองหรอผใชเงนเพอแกหนาและชอบคคลซงเขาเขาแกหนานนดวย

สถานทและวนทาคาคดคาน

o แบบคาคดคานจะตองมสาเนาตวเงนกบรายการสลกหลงทงหมด มาตรา 961 คาคนคานนนใหนายอาเภอ หรอผทาการแทนนายอาเภอ หรอทนายความผไดรบอนญาตเพอการน เปนผทา เสนาบดกระทรวงยตธรรมมอานาจออกกฎขอบงคบเพอปฏบตการใหเปนไปตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนอนวาดวยการออกใบอนญาตและการทาคาคดคาน รวมทงกาหนดอตราคาฤชาธรรมเนยมอนเกยวกบการนน

มาตรา 962 ในคาคดคานนนนอกจากชอ ตาแหนง และลายมอชอของผทา ตองมสาเนาตวเงนกบรายการสลกหลงทงหมดตรงถอยตรงคากบระบความดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) ชอ หรอยหอของบคคลผคดคานและผถกคดคาน

(2) มล หรอเหตทตองทาคาคดคานตวเงน การทวงถามและคาตอบถาม หรอขอทวาหาตวผจายหรอผรบรองไมพบ

(3) ถามการรบรอง หรอใชเงนเพอแกหนา ใหแถลงลกษณะแหงการเขาแกหนาทงชอหรอยหอของผรบรองหรอผใชเงนเพอแกหนาและชอบคคลซงเขาเขาแกหนานนดวย

(4) สถานทและวนทาคาคดคาน ใหผทาคาคดคานสงมอบคาคดคานแกผรองขอใหทา และใหผทาคาคดคานรบสงคาบอกกลาวการคดคานนนไปยงผถกคดคาน ถาทราบภมลาเนากใหสงโดยจดหมายลงทะเบยนไปรษณย หรอสงมอบไว ณ ภมลาเนาของผนนกได ถาไมทราบภมลาเนากใหปดสาเนาคาคดคานไวยงทซงเหนไดงาย ณ ทวาการอาเภอประจาทองทอนผถกคดคานมถนทอยครงหลงทสด

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงน 10,000 บาท แกขาว ขาวโอนตวใหเขยว พอตวครบกาหนดเขยวนาตวไปยนตอดาใหใชเงน ดาปฏเสธไมยอมใชเงน เขยวมไดรองขอทาคาคดคานจนเวลาลวงเลยไปแลว 5 วน ดงนเขยวจะใชสทธไลเบยจากใครไดบาง

เขยวไมทาคาคดคานภายในกาหนดเวลา 3 วนนบจากวนยนตวยอมสนสทธไลเบยแดงซงเปนผสงจาย และขาวซงเปนผสลกหลง สวนดานนมไดลงชอรบรองจงไมตองรบผด เขยวไมอาจใชสทธไลเบยใครไดเลย มาตรา 973

2.3 การทาคาบอกกลาว (ม.963, 966)

มาตรา 963 ผทรงตองใหคาบอกกลาวการทเขาไมรบรองตวแลกเงนหรอไมใชเงนนนไปยงผสลกหลงถดตนขนไปกบทงผสงจายดวยภายในเวลาสวนตอจากวนคดคาน หรอตอจากวนยนตวในกรณทมขอกาหนดวา "ไมจาตองมคาคดคาน" ผสลกหลงทก ๆ คนตองใหคาบอกกลาวไปยงผสลกหลงถดตนขนไปภายในสองวน ใหทราบคาบอกกลาวอนตนไดรบ จดแจงใหทราบชอและสานกของผทไดใหคาบอกกลาวมากอน ๆ นนดวย ทาเชนนตดตอกนไปโดยลาดบจนกระทงถงผสงจาย อนงจากดเวลาซงกลาวมานน ทานนบแตเมอคนหนง ๆ ไดรบคาบอกกลาวแตคนกอน ถาผสลกหลงคนหนงคนใดมไดระบสานกของตนไวกด หรอไดระบแตอานไมไดความกด ทานวาสดแตคาบอกกลาวไดสงไปยงผสลกหลงคนกอนกเปนอนพอแลว


80

บคคลผจะตองใหคาบอกกลาว จะทาคาบอกกลาวเปนรปอยางใดกไดทงสน แมเพยงแตดวยสงตวแลกเงนคนกใชได อนงตองพสจนไดวาไดสงคาบอกกลาวภายในเวลากาหนด ถาสงคาบอกกลาวเปนหนงสอจดทะเบยนไปรษณย หากวาหนงสอนนไดสงไปรษณยภายในเวลากาหนดดงกลาวมานนไซร ทานใหถอวาคาบอกกลาวเปนอนไดสงภายในจากดเวลาบงคบแลว บคคลซงมไดใหคาบอกกลาวภายในจากดเวลาดงไดวามานนหาเสยสทธไลเบยไม แตจะตองรบผดเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตความประมาทเลนเลอของตน แตทานมใหคดคาสนไหมทดแทนเกนกวาจานวนในตวแลกเงน มาตรา 966 คาบอกกลาวขาดความเชอถอในกรณไมรบรองหรอไมใชเงนนน ตองมรายการคอ วนทลงในตวแลกเงน ชอหรอยหอของผสงจายและของผจาย จานวนเงนในตวเงน วนถงกาหนดใชเงน ชอหรอยหอและสานกของผทรงตวเงน วนทคดคานหรอวนทบอกปดไมรบรองหรอไมใชเงน กบขอความวาเขาไมรบรองหรอไมใชเงนตามตวเงนนน

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวโอนตวเงนใหเขยว เขยวโอนใหมวง มวงโอนใหฟา ถงกาหนดดาไมใชเงน มวงจงทาคาคดคานแตไมไดสงคาบอกกลาวการทดาไมใชเงนใหมวง ดงนนฟาจะใชสทธไลเบยตอมวงไดหรอไม

ฟามสทธไลเบยมวงได เพราะการไมทาคาบอกกลาวไมทาใหเสยสทธไลเบย มาตรา 963 วรรคทาย

2.4 การใชสทธไลเบยของผทรง

ก. บคคลทผทรงจะใชสทธไลเบย (ม.967, 970, 971, 972) มาตรา 967 ในเรองตวแลกเงนนน บรรดาบคคลผสงจายกดรบรองกด สลกหลงกด หรอรบประกนดวยอาวลกด ยอมตองรวมกนรบผดตอผทรง ผทรงยอมมสทธวากลาวเอาความแกบรรดาบคคลเหลานเรยงตว หรอรวมกนกได โดยมพกตองดาเนนตามลาดบทคนเหลานนมาตองผกพน สทธเชนเดยวกนน ยอมมแกบคคลทกคนซงไดลงลายมอชอในตวเงนและเขาถอเอาตวเงนนน ในการทจะใชบงคบเอาแกผทมความผกพนอยแลวกอนตน

การวากลาวเอาความแกคสญญาคนหนง ซงตองรบผดยอมไมตดหนทางทจะวากลาวเอาความแกคสญญาคนอน ๆ แมทงจะเปนฝายอยในลาดบภายหลงบคคลทไดวากลาวเอาความมากอน มาตรา 970 คสญญาทกฝายซงตองรบผดและถกไลเบยหรออยในฐานะจะถกไลเบยไดนน อาจจะใชเงนแลวเรยกใหเขาสละตวเงนใหแกตนไดรวมทงคาคดคานและบญชรบเงนดวย ผสลกหลงทกคนซงเขาถอเอาและใชเงนตามตวแลกเงนแลวจะขดฆาคาสลกหลงของตนเองและของเหลาผสลกหลงภายหลงตนนนเสยกได มาตรา 971 ผสงจายกด ผรบรองกด ผสลกหลงคนกอนกด ซงเขาสลกหลงหรอโอนตวแลกเงนใหอกทอดหนงนน หามสทธจะไลเบยเอาแกคสญญาฝายซงตนยอมตองรบผดตอเขาอยกอนแลวตามตวเงนนนไดไม มาตรา 972 ในกรณใชสทธไลเบยภายหลงการรบรองแตบางสวนทานวาคสญญาฝายซงใชเงนอนเปนจานวนเขาไมรบรองนน อาจจะเรยกใหจดระบความทใชเงนนลงไวในตวเงน และเรยกใหทาใบรบใหแกตนได อนงผทรงตวเงนตองใหสาเนาตวเงนอนรบรองวาถกตองแกคสญญาฝายนน พรอมทงคาคดคานดวย เพอใหเขาสามารถใชสทธไลเบยในภายหลงไดสบไป

ข. จานวนเงนทจะไลเบยได (ม968, 969) มาตรา 968 ผทรงจะเรยกรองเอาเงนใชจากบคคลซงตนใชสทธไลเบยนนกได คอ

(1) จานวนเงนในตวแลกเงนซงเขาไมรบรองหรอไมใชกบทงดอกเบยดวย หากวามขอกาหนดไววาใหคดดอกเบย

(2) ดอกเบยอตรารอยละหาตอปนบแตวนถงกาหนด

(3) คาใชจายในการคดคาน และในการสงคาบอกกลาวของผทรงไปยงผสลกหลงถดจากตนขนไปและผสงจาย กบทงคาใชจายอน ๆ (4) คาชกสวนลดซงถาไมมขอตกลงกนไว ทานใหคดรอยละ 1/6 ในตนเงนอนจะพงใชตามตวเงน และไมวากรณจะเปนอยางไร ทานมใหคดสงกวาอตราน ถาใชสทธไลเบยกอนถงกาหนด ทานใหหกลดจานวนเงนในตวเงนลงใหรอยละหา


81

มาตรา 969 คสญญาฝายซงเขาถอเอาและใชเงนตามตวแลกเงนอาจจะเรยกเอาเงนใชจากคสญญาทงหลายซงตองรบผดตอตนได คอ

(1) เงนเตมจานวนซงตนไดใชไป

(2) ดอกเบยในจานวนเงนนน คดอตรารอยละหาตอปนบแตวนทไดใชเงนไป

(3) คาใชจายตาง ๆ อนตนตองออกไป

(4) คาชกสวนลดจากตนเงนจานวนในตวแลกเงน ตามทกาหนดไวในมาตรา 968 อนมาตรา (4)

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนแกขาว 12,000 บาท ในวนท 1 กมภาพนธ 2536 ขาวโอนตวเงนใหเขยว เมอครบกาหนดดาไมยอมใชเงนเขยวจงทาคาคดคาน เสยคาใชจายในการทาคาคดคานและคาใชจายอนรวม 100 บาท เขยวใชสทธไลเบยตอขาวในวนท 1 มนาคม 2536 ดงน เขยวจะไลเบยไดจานวนเทาใด ถาขาวจะจายเงนในวนเดยวกนนน

เขยวซงเปนผทรงมสทธไลเบยในจานวนเงนดงตอไปน 1. จานวนเงนตามตวโดยไมคดดอกเบย 12,000 บาท

2. ดอกเบย 5% ตงแตวนถงกาหนดจนถงวนทขาวใชเงนรวม 1 เดอน 50 บาท

3. คาใชจายในการทาคาคดคาน และคาใชจายอน 100 บาท

4. คาชกสวนลดรอยละ 1/6 ของ 12,000 บาท 20 บาท

รวม 12,170 บาท

3. ตวแลกเงนเปนสารบ

ตวแลกเงนเปนสารบ เปนตวแลกเงนทมตนฉบบขอความเหมอนกนตงแตสองฉบบขนไป

ในการออกตวแลกเงนเปนสารบ ผสงจายจะตองลงหมายเลขลาดบไวในตวแลกเงนแตละฉบบ

เนองจากตวแลกเงนเปนสารบมคฉกหลายฉบบ แตประสงคจะใหมการใชเงนเพยงฉบบเดยว ดงนนการสลกหลง การรบรองหรอการใชเงนจะตองทาดวยความระมดระวงตามทกฎหมายบญญต

3.1 ความหมายของตวแลกเงนเปนสารบ

ตวแลกเงนเปนสารบ คอ ตวแลกเงนทมตนฉบบตงแตสองขนไป ซงตนฉบบเหลานกฎหมายเรยกชอวาคฉก โดยคฉกแตละฉบบมขอความอยางเดยวกน และใชแทนกนได ทงน โดยกฎหมายถอวาตวทสารบซงประกอบดวยคฉกหลายฉบบนนเปนตวฉบบเดยวกน

เหตทตองมการออกตวและเงนเปนสารบ เพราะในสมยกอนการไปรษณยยงไมสะดวกและมประสทธภาพเหมอนปจจบน การสงตวแลกเงนไปใชหนตางเมองทางไปรษณยถาสงไปใบเดยวอาจสญหาย จงตองทาเปนสารบหลายๆ ใบ แลวทยอยสงไปทละใบ เพอใหแนใจวาเจาหนจะไดรบตวแลกเงนนนอยางนอยกฉบบหนง 3.2 การออกตวแลกเงนเปนสารบ มาตรา 975 อนตวแลกเงนนน นอกจากชนดทสงจายแกผถอแลวจะออกไปเปนคฉกความตองกนสองฉบบหรอกวานนกอาจจะออกได คฉกเหลานตองมหมายลาดบลงไวในตวตราสารนนเอง มฉะนนคฉกแตละฉบบยอมใชไดเปนตวแลกเงนฉบบหนง ๆ แยกเปนตวเงนตางฉบบกน บคคลทกคนซงเปนผทรงตวเงนอนมไดระบวาไดออกเปนตวเดยวนนจะเรยกใหสงมอบคฉกสองฉบบหรอกวานนแกตนกได โดยยอมใหคดคาใชจายเอาแกตน ในการนผทรงตองวากลาวไปยงผสลกหลงคนถดตนขนไปและผสลกหลงคนนนกจาตองชวยผทรงวากลาวไปยงผทสลกหลงใหแกตนตอไปอกสบเนองกนไปเชนนตลอดสาย จนกระทงถงผสงจาย อนงผสลกหลงทงหลายจาตองเขยนคาสลกหลงของตนเปนความเดยวกนลงในฉบบคฉกใหมแหงตวสารบนนอกดวย

บทบญญตในเรองตวแลกเงนเปนสารบในมาตรา 975, 976, 977 และ 980 อาจอนโลมไปใชกบเชคทมาจากตางประเทศไดดวย


82

แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงน 20,000 บาท ใหขาวหรอผถอ ขาวโอนใหเขยว ดงน เขยวจะเรยกรองใหแดงออกตวเปนสารบใหไดหรอไม

ตวแลกเงนแบบนมผลเปนตวทออกใหผถอ จงทาเปนสารบไมได ดงนน เขยวไมมสทธเรยกรองใหแดงทาตวนเปนสารบ มาตรา 975 วรรคแรก

3.3 ผลของการออกตวแลกเงนเปนสารบ

ก. การสลกหลงตวแลกเงนเปนสารบ (ม.976+977)

ถาผทรงตวแลกเงนสารบหนงสลกหลงคฉกสองฉบบใหแกบคคลตางคนกน ผทรงตองรบผดตามคฉกทกๆ ฉบบ และผสลกหลงทกๆ คนกตองรบผดตามคฉกทกๆ ฉบบ (ม.976)

ถาคฉกสองเปลยนมอไปยงผทรงตางคนกน คนใดไดเปนสทธกอน ถอวาคนนนเปนเจาของอนแทจรง แตไมกระทบกระทงถงสทธของบคคลผทาการโดยชอบดวยกฎหมายรบรองหรอใชเงนไปตามคฉกฉบบซงเขายนแกตนกอน (ม.977) ข. การรบรองตวแลกเงนเปนสารบ (ม.978+981)

คารบรองนจะเขยนลงในคฉกฉบบใดกได และจะตองเขยนฉบบเดยวเทานน ถาผจายรบรองลงไปกวามากกวาหนง และคฉกนนตกไปถงมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายตางคนกนไซร ผจายจะตองรบผดตามคฉกนนๆ ทกฉบบ (ม.981)

ค. การใชตวแลกเงนเปนสารบ (ม.979+980)

ถาผรบรองตวเงนซงออกเปนสารบใชเงนไปโดยมไดเรยกใหสงมอบคฉกฉบบซงมคารบรองของตนนนคนใหแกตน และในเวลาตวเงนถงกาหนด คฉกฉบบนนไปตกอยในมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายคนใดคนหนง ผรบรองจะตองรบผดตอผทรงคฉกฉบบนน (ม.979)

ถาคฉกฉบบใดแหงตวเงนออกเปนสารบไดหลดพนไปดวยการใชเงนหรอประการอนฉบบหนงแลว ตวเงนทงสารบกยอมหลดพนไปตามกน (ม.980) มาตรา 978 คารบรองนนจะเขยนลงในคฉกฉบบใดกได และจะตองเขยนลงในคฉกเพยงฉบบเดยวเทานน

ถาผจายรบรองลงไปกวาฉบบหนง และคฉกซงรบรองเชนนนตกไปถงมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายตางคนกนไซร ทานวาผจายจะตองรบผดตามคฉกนน ๆ ทกฉบบ เสมอนดงวาแยกเปนตวเงนตางฉบบกน มาตรา 981 คสญญาซงสงคฉกฉบบหนงไปใหเขารบรองตองเขยนแถลงลงในคฉกฉบบอนวาคฉกฉบบโนนอยในมอบคคลชอไร สวนบคคลคนนนกจาตองสละตวใหแกผทรงโดยชอบดวยกฎหมายแหงคฉกฉบบอนนน ถาบคคลคนนนบอกปดไมยอมให ทานวาผทรงยงจะใชสทธไลเบยไมไดจนกวาจะไดทาคดคานระบความดงตอไปน คอ

(1) วาคฉกฉบบซงไดสงไปเพอรบรองนน เขาไมสละใหแกตนเมอทวงถาม

(2) วาไมสามารถจะใหเขารบรองหรอใชเงนดวยคฉกฉบบอนได มาตรา 976 ถาผทรงตวแลกเงนสารบหนงสลกหลงคฉกสองฉบบหรอกวานนใหแกบคคลตางคนกน ทานวาผทรงยอมตองรบผดตามคฉกเชนวานนทก ๆ ฉบบ และผสลกหลงภายหลงผทรงทก ๆ คนกตองรบผดตามคฉกอนตนเองไดสลกลงไปนนเสมอนดงวาคฉกทวานนแยกเปนตวเงนตางฉบบกน มาตรา 977 ถาคฉกสองฉบบหรอกวานนในสารบหนงไดเปลยนมอไปยงผทรงโดยชอบดวยกฎหมายตางคนกนไซร ในระหวางผทรงเหลานนดวยกนคนใดไดเปนสทธกอน ทานใหถอวาคนนนเปนเจาของอนแทจรงแหงตวเงนนน แตความใด ๆ ในบทมาตรานไมกระทบกระทงถงสทธของบคคลผทาการโดยชอบดวยกฎหมายรบรองหรอใชเงนไปตามคฉกฉบบซงเขายนแกตนกอน มาตรา 979 ถาผรบรองตวเงนซงออกเปนสารบใชเงนไปโดยมไดเรยกใหสงมอบคฉกฉบบซงมคารบรองของตนนนใหแกตน และในเวลาตวเงนถงกาหนด คฉกฉบบนนไปตกอยในมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายคนใดคนหนงไซร ทานวาผรบรองจะตองรบผดตอผทรงคฉกฉบบนน


83

มาตรา 980 ภายในบงคบแหงบทบญญตทงหลายซงกลาวมากอนนน ถาคฉกฉบบใดแหงตวเงนออกเปนสารบไดหลดพนไปดวยการใชเงนหรอประการอนฉบบหนงแลว ทานวาตวเงนทงสารบกยอมหลดพนไปตามกน

แดงออกตวแลกเงนเปนสารบมคฉกสองฉบบ หมายเลข 1 และ 2 สงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดาลงชอรบรองในคฉกหมายเลข 1 ตอมาขาวโอนคฉกหมายเลข 1 ใหมวง และโอนคฉกหมายเลข 2 ใหเขยว เขยวนาตวมายนตอดาเมอครบกาหนด ดาใชเงนใหเขยวไป ตอมามวงนาตวหมายเลข 1 มายนตอดา ดงนดาจะตองรบผดตอมวงหรอไม

ดาผรบรองใชเงนไปโดยไมเรยกเอาคฉกทตนลงชอไวคนมา เมอมวงผทรงโดยชอบมาใชสทธเรยกรอง ดาตองรบผดตอมวง มาตรา 979

แบบประเมนผลหนวยท 11 1. คสญญาตามตวแลกเงน ผรบรอง ไมอาจเขาสอดเพอแกหนาได 2. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท กรณททาใหขาวมสทธไลเบยแดงไดกอนตวถง

กาหนดคอ ดาถกยดทรพย และการยดทรพยไมเปนผล 3. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ชมพและฟารบอาวล ตอมาขาวโอนตวใหเขยว

เขยวเอาตวไปยนใหดารบรอง ดาบอกปดไมรบรอง เหลองสอดเขาแกหนารบรองแทนแดง ตอมาเมอตวถงกาหนด ดาและเหลองไมยอมใชเงน เขยวไลเบยชมพ ชมพใชเงนไปแลว ดงน ชมพจะไลเบยเอาจากแดง

4. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาวโดยมฟารบอาวลแดง ขาวสลกหลงใหเขยว โดยชมพรบอาวลขาว เมอตวครบกาหนด ดาไมยอมใชเงน เหลองจงเขามาใชเงนแกหนาใหขาว ดงน เหลองจะไลเบยไดจาก ฟาและขาว

5. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาวโดยดาลงชอรบรองโดยมฟาอาวลแดง ขาวสลกหลงใหเขยว โดยชมพรบอาวลขาว เมอตวครบกาหนด ดาไมยอมใชเงน เหลองจงเขามาใชเงนแกหนาใหแดง เขยวไมยอมรบการใชเงน ดงน ผทหลดพนจากการรบผดคอ ขาว

6. เมอผทรงเคยทาคาคดคานการไมรบรองครงหนงแลว ผทรงไมตองทาคาคดคานการไมใชเงน 7. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงน 10,000 บาท ใหขาว ขาวโอนตวเงนใหเขยว ครนตวครบกาหนดดาไม

ยอมใชเงน เมอเขยวทาคาคดคานแลว เขยวจะตองทาคาบอกกลาวการไมใชเงนไปยงแดงและขาว

8. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดาลงชอรบรอง ตอมาขาวสลกหลงโอนตวใหเขยว เขยวโอนตวใหแดง เมอตวครบกาหนด แดงนาตวไปยนใหดาใชเงน ดาไมยอมใชดงน แดงจะไลเบยเอากบดา

9. เมอผทรงนาตวแลกเงนไปยนแลวผจายไมยอมใชเงน ผทรงจะตองยนคารองเพอทาคาคดคานกบนายอาเภอ 10. แดงออกตวแลกเงนเปนสารบ มคฉก 2 ฉบบ คอหมายเลข 1 และหมายเลข 2 สงใหดาจายเงนใหขาว ขาว

โอนตวหมายเลข 1 ใหเขยว ตอมาโอนตวหมายเลข 2 ใหฟา ดงนนเมอตวครบกาหนด แดงจะตองรบผดตอฟา 11. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ภายใน 1 เดอน นบแตไดเหน ขาวโอนตวใหเขยว

กรณทเขยวมสทธไลเบยแดงไดกอนตวถงกาหนดคอ ดาตกเปนคนลมละลาย 12. บคคลซงผสงจายระบชอไวในตวแลกเงนวาจะเปนผใชเงนเมอตวขาดความเชอถอมชอเรยกวา ผจะใชเงนยาม

ประสงค 13. ผทรงไมตองทาคาคดคานการไมใชเงน เมอเปนตวแลกเงนในประเทศ และผจายบนทกการไมใชเงนไวในตว

แลกเงนนน 14. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงน 10,000 บาท ใหขาว ขาวโอนตวใหเขยว ครนตวครบกาหนดดาไมยอม

ใชเงน เขยวทาคาคดคานแลว แตไมไดทาคาบอกกลาวการไมใชเงน ดงนจะทาใหผใดหลดพนความรบผด ไมมผใดหลดพน


84

15. แดงออกตวแลกเงนสงใหดาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดาลงชอรบรอง ตอมาขาวสลกหลงโอนตวใหเขยว เมอครบกาหนด เขยวนาตวไปยน ดาไมยอมใชเงน ดงนเขยวจะไลเบยจากใครกอนกได


85

สรปหลกเรองตวเงน (8-11) 1. หลกทวไป มาตรา 899, 900**, 901, 902, 903, 904, 905** 2. การออกและสลกหลงตวแลกเงน มาตรา 911, 912, 914**, 915*, 916*, 917*, 918*, 919, 920, 921*, 922*, 923* 3. การรบรอง มาตรา 927*, 928, 931, 934, 935*, 936*, 937* 4. อาวล มาตรา 938*, 939*, 940** 5. การใชเงน มาตรา 941, 942, 943, 948*, 949* 6. การสอดเขาแกหนา ไมนามาออกเปนขอสอบอตนย 7. สทธไลเบยเพราะเขาไมรบรองหรอไมใชเงน มาตรา 959,* 960, 967**, 970, 971,973* 8. ตวแลกเงนเปนสารบ ไมนามาออกเปนขอสอบอตนย 9. ตวสญญาใชเงน มาตรา 986* 10. เชค มาตรา 989**, 990*, 991*, 992*, 993* 11. อายความ ไมนามาออกเปนขอสอบอตนย 12. ตวเงนปลอม ตวเงนถกลก ตวเงนหาย มาตรา 1006, 1007**, 1008**, 1009* 1. ตวเงนนนเปนเรองของการชาระหนทมใชเปนตวเงน แตเปนการชาระหนดวยการออกเชค ตวสญญาใชเงน หรอ ออกเปนตวแลกเงนนนเอง ดงนนจงตองมการเปลยนมอไปมาอยตลอดเวลา ดวยเหตนเราจงควรทจะตองรใหไดวา “ใครเปนผทรง” ”ใครเปนผสงจาย” ”ใครเปนผสลกหลง” ”ใครเปนผอาวล” ”ใครเปนผรบรอง” เพอทจะไดรใครเปนผทรงในตว และจะไลเบยเอากบใครไดบาง เพอทจะไดรวามใครบางทจะตองรบ ผดตามตว นนเอง นนกหมายความวา กอนอนเราจะตองหาในขอสอบใหไดกอนวา ใครเปนผทรงและตองเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมายดวย และมใครบางทจะตองรบผดตามตว นนเอง 2. หลงจากนนเราจงคอยมาทาความเขาใจวา การเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย นนมหลกการอยางไรบาง (คาตอบจะอยท ม.904, 905) และจะเกดสทธในการไลเบยเมอใด (ซงคาตอบจะอยท ม.959+ ม.960) แลวมกรณใดบางททาใหผทรงสนสทธไลเบย (ซงคาตอบกจะอยท ม.973 และ ม.948) 3. หลงจากนนเราคอยมาเจาะในเรองของผทจะตองรบผด (นเปนเรองใหญทเราจะตองตอบในขอสอบเปนคาตอบสดทาย) วาจะตองรบผดตามตวหรอไม ซงโดยหลกแลวบคคลใดกตามทลงลายมอ ชอของตนในตวเงน ทานวา บคคลนนจะตองรบผดตามตว ตามผลของ ม.900 และ ม.967 ทกาหนดใหบรรดาบคคลเหลาน คอ ผสงจาย ผรบรอง ผสลกหลง ผอาวลตองรวมกนรบผดตอผทรง และ ม.914 ทกาหนดใหผสงจาย หรอผสลกหลง จะตองใชเงนแกผทรง ถาหากวาตวเงนเขาไมเชอถอโดยไมรบรองกด หรอ ไมยอมจายเงนกด (ม.900, ม.967, ม.914 นบเปนมาตราทสาคญทจะตองจดจาใหไดนะครบ) 4. หลงจากนน เราคอยมาทาความเขาใจในเรองเกยวกบ

4.1 ขอความทตองเขยนลงในตวเงน ในสวนนตองไปดท ม.899 (ม.899 กนบวาเปนมาตราทสาคญมากมาตราหนงทจะตองจดจาใหได)


86

4.2 เกยวกบวนถงกาหนดของตวแลกเงน ซงเราจะตองไปดท ม.913 และในสวนน เราจะตองดคกบการใชเงนตาม ม.943 กบ ม.944 โดยใหด ม.941ประกอบดวย เพราะจะเปนมาตราทจะบอกเราใหรวา

4.2.1 เมอตวถงกาหนดวนใด (ซง ม. 913 จะเปนตวบอกเราวาวนใด) ผทรงจะตองมหนาทนาตวเงนไปยนใหใชเงน

4.2.2 บอกใหเรารวา ตวเงนจะพงใชเงนในวนทตวถงกาหนด ความสาคญในสวนน กคอ ก) จะโยงไปหา ม.959 (ก) กลาวคอ เมอตวเงนถงกาหนดใชเงน แลวผทรงกไดนาตวเงนไปยนใหใชเงน แตผจายไมไดใชเงน กรณเชนนทานวา ผทรงตวแลกเงน ยอมเกดสทธทจะไปไลเบยเอากบบรรดาผสลกหลง ผสงจาย บคคลอนๆ ซงตองรบผดตามตว ข) แลวยงสามารถโยงไปหา ม.973 ไดอกดวย กลาวคอ เมอถงกาหนดใชเงน แลวผทรงไมไดนาตวไปยนใหใชเงน ซงเมอกาหนดเวลาสาหรบยนตวแลกเงนไดลวงพนไปแลว ทานวาผทรงยอมสทธสนไลเบยเอากบผสลกหลงและคสญญาอนๆ ผตองรบผดชอบ (ในสวนน จะมอยคนเดยวทไมพนจากความรบผด นนกคอผรบรอง นนเอง จงตองระวงเอาไวดวยนะครบ)

4.3 เกยวกบการโอนตวแลกเงน โดยจะมหลกของการโอนอยท ม.917 กบ ม.918 วธการโอนจะอยท ม.919 กบ ม.920 และในสวนน เราควรทาความเขาใจเอาไวกอนวาตวแลกเงนจะมอย 2 ชนดดวยกน คอ

4.3.1 ตวระบชอ ซงในสวนน บคคลทไดสลกหลงตวระบชอจะไดชอวา ”ผสลกหลง” 4.3.2 ตวผถอ ซงในสวนนบคคลทไดสลกหลงตวผถอจะไดชอวา ” ผอาวล ” ทงนตามท ม.921 บญญต

เอาไว หลงจากนนเราคอยมาทาความเขาใจวา ตวระบชอจะโอนเปลยนมอกนอยางไร ซงคาตอบกจะอยท ม.917 + ม.918 + ม.919 + ม.920 นนเอง แลวตวผถอจะโอนเปลยนมอกนไดอยางไร ซงคาตอบกจะอยท ม.918 นนเอง ขอสงเกต เราจะตองทาความเขาใจในสวนนใหดๆ นะครบ ถงแมวาจะไมออกสอบกตาม แตกจะเปนสวนสาคญทจะทาใหการโอนตวนนขาดสาย หรอไมขาดสาย อยางไร อนจะสงผลไปถงการเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย ตาม ม.905 หรอไม นนเอง

5. และเรองตอไปทเราจะตองทาความเขาใจ ตอไปกคอในเรองของการรบรอง ซงเราควรทจะตองรวา มตวใดบงทจะตองยนใหรบรอง และมตวใดบางทไมจาตองยนใหรบรอง ซงคาตอบ กจะอยท ม.927 + (ม.928 + ม.913(4)) + ม.929 ความสาคญในสวนนจะสงผลไปยง ม.959(ข)(1) นนเอง กลาวคอ ถาเปนตวประเภทตาม ม.913 (4) จะตองยนใหรบรอง ตาม ม.928 + ม.927 ซงเมอผทรงไดยนใหรบรอง และถาเขาไมรบรอง ผทรงจะตองใชสทธ ตาม ม.929 ทาการคดคานแลว จะสงผลตาม ม.959(ข)(1) ประกอบกบ ม.960 นนกคอ ผทรงมสทธไลเบยเอาแกบรรดาผสลกหลง ผสงจาย หรอ บคคลอนๆ ซงจะตองรบผดตามตว นนเอง แตถาผทรงไมไดยนใหรบรองตวภายในกาหนดเวลา ตาม ม.928 กด หรอเมอเขาไมรบรองแลวผทรงไมไดทาการคดคาน ในกาหนดเวลา ตาม ม.929 + ม.960 กด กจะสงผลโยงไปถง ม.973 (2) กลาวคอ เมอกาหนดเวลาสาหรบการรบรองกด การคดคานกด ไดลวงพนไปแลว ผทรงยอมสทธสนไลเบยเอากบผสลกหลงและคสญญาอนๆ ผตองรบผดชอบ (ในสวนน จะมอยคนเดยวทไมพนจากความรบผดนนกคอผรบรองนนเอง จงตองระวงเอาไวดวยนะครบ) 6. เรองตอไปทเราจะตองทาความเขาใจ กคอ การอาวล ในสวนนจะเรมมาจาก ม.921 นนเอง (ดงนนเวลาทาขอสอบ เราควรตรวจดกอนวา ตวเงนทขอสอบถามนน เปนตวผถอหรอไมกอนเลย ถาเปน กยงไปท ม.921 ทนท ตอจากนนกโยงไปท ม.938 + ม.939 + ม.940 แลวแตกรณ) เรองการอาวลน ถงแมวาจะมมาตราทเกยวของกน


87

เพยง 4 มาตรากตาม แตกนบวาเปนสวนทสาคญมากสวนหนงทเดยว ทมกนาเอามาออกเปนขอสอบอยเสมอๆ ดงนนจงควรทจะทาความเขาใจในสวนนให ดๆ นะครบ 7. เรองตอมาทเราควรตองทาความเขาใจกคอ เรองการใชเงน ซงไดกลาวเอาไวในหวขอท 4 แลว กใหกลบไปดตามนน 8. เรองตอมาทเราควรตองทาความเขาใจกคอ สทธไลเบยเพราะเขาไมรบรองหรอเขาไมใชเงนของผทรง ตาม ม.959 ซงในสวนนผมไดเขยนกลาวโยงไปใหเหนแลว ตอนทเขยนถงเรองการรบรอง ในหวขอท 5 ใหกลบไปดไดเลยนะครบ ในสวนนสงทควรดประกอบไปดวยเลย กคอ

8.1 ความรบผดของบรรดาบคคลผสงจายกด ผรบรองกด ผสลกหลงกด ผอาวลกด ตาม ม.967นนเอง ซง ม.967 จะเปนตวบอกวา บรรดาผรบผดดงกลาวจะตองรวมกนรบผดตอผทรง และตวผทรงเองกมสทธทจะเรยกใหใครคนใดคนหนงใหรบผดตามตวกได หรอจะเรยกใหทกคนรวมกนรบผดกได 8.2 การสนสทธไลเบยของผทรง ตาม ม.973 ซงในสวนนผมไดเขยนอธบายเอาไวในสวนของการใชเงน ในหวขอท 7 ประกอบกบ หวขอท 4 และในหวขอท 6 ในเรองของการรบรองแลว กใหกลบไปดไดนะครบ 8.3 การสนสทธไลเบยของผทรง ตาม ม.948 กลาวคอ ถาหากวา ตวผทรงยอมผอนเวลาใหแกผจายแลว ทานวาตวผทรง ยอมสนสทธไลเบยเอากบตวผเปนคสญญาคนกอนๆ ทมไดตกลงกบการผอนเวลานนดวย (แตยงคงมสทธไลเบยเอากบคสญญาทไดตกลงในการผอนเวลานนดวยนนเอง) 8.4 การไมมสทธทจะไลเบยของบรรดาผรบผดทงหลาย ซงมาตราทใหคาตอบน กคอ ม.971 นนเอง โดยหลกแลว ถาผรบผดคนใดคนหนงไดชาระหนใหแกผทรงไปแลว ผรบผดคนนนยอมทจะไปไลเบยเอากบคนอนๆได แตถาเขากรณตาม ม.971 แลว ทานวาผรบผดคนนน กหามสทธทจะไปไลเบยเอากบคนอนๆไดเลย คนอนๆ ในทนกคอคสญญาฝายทซงผรบผดคนนนจะตองรบผดตอคสญญาอยกอนแลวนนเอง 8.5 การไมอาจยกขอตอสทอาศยความเกยวพนเฉพาะบคคลขนมาตอสผทรงได ของบรรดาผถกฟองตาม ม.916 ความเกยวพนเฉพาะบคคลในทนกคอ ความเกยวพนระหวางผถกฟองกบผสงจาย หรอระหวางผถกฟอง กบ ผทรงคนกอนๆ นนเอง โดยมขอยกเวนอยทวา ถาการโอนตวนนเกดขนมาดวยการคบคดกนฉอฉล ผถกฟองกยงสามารถทจะยกขอตอสดงกลาวขนมาตอสกบผสงจายหรอผทรงคนกอนๆได (ม.916 นออกสอบในสมย 59 ทผานมานเอง โดยออกโยงมาจากเรองผทรง ตาม ม.904 + ม.904 แลวโยงไปหาผอาวลตาม ม.921 + ม.940 หลงจากนนกโยงมาหา ม.916)

9. เรองทายสด เราควรทจะทาความเขาใจถงเรองการจายเงนนนเปนการจายเงนโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม คาตอบกจะอยท ม. 949 กบ ม.1009 โดย ม.1009 จะอยในสวนของตวหาย (ซงเปนเรองเดยวกน ควรทจะนามารวมเอาไวในทเดยวและดคกนเสมอ) เรองนจะเปนเรองของผจายเงนตามตวนนเอง โดยหลกตาม ม.949 น จะคมครองผจายเงนไมใหตองรบผดตามตว ถาหากวาผจายพสจนใหเหนจรงไดวาไดมการสลกหลงตดตอกนเรยบรอยไมขาดสาย (การทจะดวาขาดสายหรอไมขาดสาย คาตอบจะอยท ม.920 ประกอบกบ ม.905) ถาผจายพสจนไดวา ตวนนโอนมาโดยไมขาดสายไดแลว ทานวา ผจายยอมหลดพนจากความรบผดตามตว (ในสวนน ผจายเพยงแตพสจนวาตวโอนมาไมขาดสายกพอแลว ผจายไมจาตองพสจนไปถงลายมอชอของเหลาผสลกหลงแตอยางใดๆเลย) แตอยางไรกตาม ถาหากวา

9.1 ผจายทาการฉอฉลกด 9.2 ผจายไดกระทาดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรงกด ทานวาผจายกยงคงตองรบผดอยไมหลดพน


88

จากทไดเขยนเกรนเอาไวขางตนน จะทาใหเราเหนไดวาวชาตว เงนนน จะเปนเรองระหวางตวผสงจาย + ตวผสลกหลง + ตวผอาวล + ตวผรบรอง + และตวผจาย กบ ตวผทรงตว วาบคคลเหลานนจะตองรบผดตามตว หรอวาไมตองรบผดตามตวตอตวผทรง หรอไม เพยงใด อยางไร นนเอง ถาเราจะเจาะใหลกลงไปอก เรากสามารถเจาะไดดงน

ก) ตวผสงจาย จะตองรบผด ซงเราตองอาง ม.914 + ม.967 และไมตองรบผดตาม ม.973 และไมมสทธไลเบย ตาม ม.971

ข) ตวผสลกหลง จะตองรบผด ซงเราตองอาง โดยเรมตงแต ม.900 + ม.914 + ม.967 และไมตองรบผด ตาม ม.973 แลวกไมมสทธไลเบย ตาม ม.971 และไมอาจยกขอตอสขนตอสกบผทรง ตาม ม.916

ค) ตวผอาวล จะตองรบผด ซงเราตองอาง โดยเรมตงแต ม.900 + ม.921 + ม.938 + ม.939 + ม.940 + ม.967 และไมตองรบผด ตาม ม.973

ง) ตวผรบรอง จะตองรบผด ซงเราตองอาง โดยเรมตงแต ม. 900 + ม.967 สวนในเรองไมตองรบผดนน ม.973 ไมไดใหสทธเอาไว ผทรงแมวาจะสนสทธไลเบยเอากบคนอนๆกตาม แตผทรงกยงสามารถทจะไลเบยเอากบผรบรองไดอย (ดงนน ถาหากวาบคคลนนเปนผรบรองแลว เราสามารถฟนธงไดเลยวา จะตองรบผดเสมอ ไมมขอยกเวน) และไมมสทธไลเบย ตาม ม.971

จ) ตวผจาย โดยหลกไมตองรบผดแตอยางใดเลย ตาม ม.949 ยกเวน ผจายไมสามารถพสจนใหเหนไดวา ไดมการสลกหลงตดตอกนเรยบรอยโดยไมขาดสาย หรอ ผจายทาการฉอฉล หรอ ผจายไดกระทาโดยประมาทเลนเลออยางรายแรง ซงถาเขากรณเหลาน แลว ทานวา ผจายจะตองรบผดชอบ หาหลดพนจากความรบผดนนไม

ฉ) สวนตวผทรงนน เราจะตองไลมาตงแตการเปนผทรง ตาม ม.904 + ม.905 และการทจะเกดสทธไลเบย ตาม ม.959 ไดนน ตนเหตจะตองเกดมาจากผทรงจะตองนาตวเงนนนไปใหผจายใชเงนตาม ตว ตาม ม.941 + ม.943 + ม.944 แลวแตกรณเสยกอน แลวผจายไมใชเงนตามตว หรอ ผทรงจะตองนาตวเงน ตาม ม.913(4)ไปใหผจายรบรอง ภายในกาหนดเวลาตาม ม.928 เสยกอน แลวผจายไมไดรบรอง (ซงกคอ กรณใดกรณหนงทไดกาหนดเอาไวใน ม.959 นนเอง) .ผทรงจงจะมสทธไลเบย ตาม ม.959 + ม.967 และจะสนสทธไลเบย ตาม ม.973 โดยตวตนเหตกจะเปนกรณใดกรณหนงตามทไดกาหนดเอาไวใน ม.973 นนเองและสนสทธไลเบย ตาม ม.948

และถาเราจะสรปขอบเขตและเนอหาทสาคญๆของวชากฎหมายตวแลกเงน เราสามารถทจะสรปไดดงน

1. หลกทวไป ม.ทสาคญๆ กคอ ม.899 + ม.900 2. ผทรง ม.ทสาคญๆ กคอ ม.904 + ม.905 + ม.927 + ม.928 + ม.929 + ม.941 + ม.943 + ม.944 +

ม.948 + ม.959 + ม.967 + ม.973 3. ผสลกหลง ม. ทสาคญๆ กคอ ม.900 + ม.914 + ม.916 + ม.967 + ม.971 + ม.973 4. ผอาวล ม.ทสาคญๆ กคอ ม.ม.900 + ม.916 + ม.921 + ม.938 + ม.939 + ม.940 + ม.967 + ม.973 5. ผรบรอง ม.ทสาคญๆ กคอ ม.900 + ม.927 + ม.928 + ม.929 + ม.967 + ม.971 + ม.973 6. ผจาย ม.ทสาคญๆ กคอ ม.949 + ม.1009 7. ยกขอตอสขนสผทรง ม.ทสาคญ กคอ ม.916


89

8. มาตราทจะตองดเสรม ม.ทสาคญๆ กคอ ม.913 + ม.917 + ม.918 + ม.919 + ม.920 + ม.925 + ม.926 (มาตราเหลาน จะตองดเสรมเอาไวเปนพนฐาน เพอทจะไดปพนไปทาความเขาใจกบประเดนอนๆไดงายขน)

ทกลาวมาขางตนทงหมดนน จะเปนในสวนของตวแลกเงน (ซงในวชาตวเงนนน จะประกอบดวย ตวแลกเงน + ตวสญญาใชเงน + เชค และ ตวเงนปลอม + ตวเงนถกลก + ตวเงนหาย)


90

12. เชค เชคเปนตราสารเปลยนมอทมการใชมากทสดในตวเงน 3 ประเภท โดยเชคมลกษณะเปนคาสงของผสงจายสง

ธนาคารใหใชเงนจานวนหนงเมอทวงถามแกผรบเงน หรอตามคาสงของผรบเงนหรอผถอ เชคจะตองมรายการตามทกฎหมายกาหนดไว และกฎหมายใหนาบทบญญตในบางเรองของตวแลกเงนมาใชกบเชคดวย สวนการยนเชคเพอใหธนาคารใชเงนนนจะตองยนภายในกาหนดเวลาทกฎหมายกาหนดไว มฉะนน ผทรงอาจสนสทธไลเบยเอาแกผสลกหลงและสนสทธบางประการอนมตอผสงจาย

เมอมการยนเชคตอธนาคารเพอใหใชเงน โดยปกตแลวธนาคารมหนาทใชเงนตามเชคนน เวนแตเขาขอยกเวนของกฎหมายทวาธนาคารมสทธไมใชเงนตามเชค หรอธนาคารสนอานาจหนาทในการใชเงนตามเชค ความรบผดหรอหนาทของธนาคารทจะตองใชเงนตามเชคนนตองพจารณาลกษณะของเชคและละฉบบดวยวาเปนกรณเชคทวไป เชคทธนาคารรบรอง หรอเชคขดครอม

1. บทบญญตทวไปเกยวกบเชค เชคเปนตราสารเปลยนมอทมบคคลเกยวของดวย 3 ฝาย คอผสงจาย ธนาคาร และผรบเงนหรอผถอ โดยผสงจาย

ออกตราสารทเรยกวาเชค เปนคาสงใหธนาคารใชเงนจานวนหนงเมอทวงถามแกผรบเงนหรอตามคาสงของผรบเงนหรอผถอ

กฎหมายกาหนดรายการทตองมในเชค โดยมรายการทสาคญซงจะขาดเสยมได 5 รายการ หากขาดไปยอมมผลทาใหตราสารนนไมสมบรณเปนเชคคอ (1) คาบอกชอวาเปนเชค (2) คาสงอนปราศจากเงอนไขใหใชเงนจานวนแนนอน (3) ชอยหอและสานกงานของธนาคาร (4) ชอยหอของผรบเงน หรอคาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ และ (5) ลายมอชอผสงจาย

เนองจากเชคมลกษณะคลายกบตวเงน คงแตกตางกนในสาระสาคญทวาผจายเงนตามเชคไดแก ธนาคาร สวนผจายเงนตามตวแลกเงนอาจเปนบคคลใดกได ดงนน กฎหมายจงใหนาบทบญญตวาดวยตวแลกเงนบางเรองมาใชบงคบกบเชคเพยงเทาทไมขดกบสภาพของเชคดวย

ผทรงเชคซงใหธนาคารในเมองเดยวกนกบทออกเชคใชเงนตองยนเชคแกธนาคาร เพอใหใชเงนภายในหนงเดอนนบแตวนออกเชค ถาเปนเชคใหใชเงนทอน ตองยนภายในสามเดอนมฉะนนผทรงสนสทธทจะไลเบยเอาแกผสลกหลง และเสยสทธทมตอผสงจายเทาทจะเกดความเสยหาย แกผสงจาย เพราะการทละเลยไมยนเชคนนภายในกาหนด 1.1 ความหมายของเชค

เชค คอ หนงสอตราสารซงบคคลคนหนงเรยกวา ผสงจาย สงธนาคารใหใชเงนจานวนหนงเมอทวงถามใหแกบคคลอกคนหนงหรอใหใชตามคาสงของบคคลอกคนหนง อนเรยกวาผรบเงน มาตรา 987 อนวาเชคนน คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนงเรยกวา ผสงจาย สงธนาคารใหใชเงนจานวนหนงเมอทวงถามใหแกบคคลอกคนหนงหรอใหใชตามคาสงของบคคลอกคนหนง อนเรยกวาผรบเงน

เชคเปนตราสารเปลยนมอทมบคคลเกยวของดวยกน 3 ฝาย คอ ผสงจาย ธนาคาร และผรบเงนหรอผถอ โดยผสงจายออกตราสารทเรยกวาเชคเปนคาสงใหธนาคารใชเงนจานวนหนงเมอทวงถามแกผรบเงนหรอตามคาสงของผรบเงนหรอผถอ มาตรา 987


91

เชคแตกตางจากตวแลกเงนในประการทวา ผรบคาสงใหจายเงนตามเชคจะตองเปนธนาคารเทานน สวนผรบคาสงใหใชเงนตามตวแลกเงนจะเปนบคคลใดกได นอกจากนนเชคยงมลกษณะเปนคาสงใหใชเงนเมอทวงถาม สวนตวแลกเงนอาจมการกาหนดเวลาใชเงนตามตวได

เชคมลกษณะแตกตางจากตวสญญาใชเงนในประการทวาเชคตองมบคคลทเกยวของ 3 ฝาย คอ ผสงจาย ธนาคาร และผรบเงน กบเชคเปนคาสงใหจายเงนเมอทวงถาม สวนตวสญญาใชเงนมบคคลเกยวของเพยง 2 ฝาย คอผออกตวซงเปนบคคลใดๆกได กบผรบเงน และมลกษณะเปนคามนสญญาอนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนเปนจานวนแนนอนเมอถงวนกาหนดใชเงน มาตรา 982 และ มาตรา 987

1.2 รายการในเชค

เชคนน ตองมรายการดงตอไปน คอ (1) คาบอกชอวาเปนเชค (2) คาสงอนปราศจากเงอนไขใหใชเงนเปนจานวนแนนอน (3) ชอ หรอยหอและสานกงานของธนาคาร (4) ชอ หรอยหอของผรบเงน หรอคาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ (5) สถานทใชเงน (6) วนและสถานทออกเชค (7) ลายมอชอผสงจาย

มาตรา 988 เปนบทบญญตทกาหนดรายการทตองมในเชค สวน มาตรา 989 เปนบทบญญตทกาหนดใหนาบทบญญตวาดวยตวแลกเงนตามมาตรา 910 ซงเปนเรองเกยวกบตราสารทมรายการขาดตกบกพรองมาใชกบเชคดวย คอ ตองนามาตรา 910 มาใชกบเชคโดยอนโลม มาตรา 988 อนเชคนน ตองมรายการดงกลาวตอไปน คอ

(1) คาบอกชอวาเปนเชค

(2) คาสงอนปราศจากเงอนไขใหใชเงนเปนจานวนแนนอน

(3) ชอ หรอยหอและสานกงานของธนาคาร

(4) ชอ หรอยหอของผรบเงน หรอคาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ


(6) วนและสถานทออกเชค


มาตรา 910 ตราสารอนมรายการขาดตกบกพรองไปจากททานระบบงคบไวในมาตรากอนน ยอมไมสมบรณเปนตวแลกเงน เวนแตกรณดงจะกลาวตอไปน คอ

ตวแลกเงนซงไมระบเวลาใชเงน ทานใหถอวาพงใชเงนเมอไดเหน

ถาสถานทใชเงนมไดแถลงไวในตวแลกเงน ทานใหถอเอาภมลาเนาของผจายเปนสถานทใชเงน

ถาตวแลกเงนไมแสดงใหปรากฏสถานทออกตว ทานใหถอวาตวเงนนนไดออก ณ ภมลาเนาของผสงจาย

ถามไดลงวนออกตว ทานวาผทรงโดยชอบดวยกฎหมายคนหนงคนใด ทาการโดยสจรตจะจดวนตามทถกตองแทจรงลงกได

เชค ธนาคารสยามพาณชย จากด

สานกงานใหญ ถนนราชดาเนน กรงเทพฯ จาย นายแดง จานวนเงน ..1000.00 ....บาท

ลงชอ นายประชม อนทรโชต…

12 เมษายน 2536

หรอ ผถอ

(หนงพนบาท)


92

เชคลงวนทสงจายลวงหนามผลสมสมบรณตามกฎหมายโดยถอวาวนทสงจายเปนวนออกเชค

เชคไมลงวนททสงจายมผลสมบรณตามกฎหมาย ผทรงชอบดวยกฎหมายคนหนงคนใดทาการโดยสจรตจะจดวนตามทถกตองแทจรงลงกได โดยผลของมาตรา 910 ประกอบมาตรา 989

1.3 บทบญญตวาดวยตวแลกเงนทนามาใชกบเชค

กฎหมายยงใหนาบทบญญตเกยวกบตวแลกเงนในบางเรองมาใชกบเชคดวย

วธการโอน

(1) เชคระบชอผรบ การโอนเชคทระบชอผรบเงนยอมโอนกนไดโดยวธการสลกหลงและสงมอบ ทงน โดยผลของมาตรา 989 ทใหนาวธการโนตวแลกเงนตามมาตรา 917 ถงมาตรา 923 มาใชกบเชค การสลกหลงม 2 ประเภท คอ การสลกหลงลอย ซงไดแก การลงลายมอชอผสลกหลงทดานหลงเชคโดยไมระบชอผรบประโยชน และการสลกหลงทระบชอผรบโอน ซงไดแก การเขยนระบชอผรบประโยชนและลงลายมอชอสลกหลงไวดานหลงเชค

(2) เชคผถอ การโอนเชคผถอยอมโอนไปเพยงดวยการสงมอบใหกนโดยไมจาเปนตองมการสลกหลง ทงน โดยผลของมาตรา 918 ประกอบมาตรา 989 การสลกหลงเชคซงสงใหใชแกผถอ ยอมมผลเปนการประกน (อาวล) สาหรบผสงจาย โดยผลของมาตรา 921 ประกอบมาตรา 989

มาตรา 989 บทบญญตทงหลายในหมวด 2 อนวาดวยตวแลกเงนดงจะกลาวตอไปน ทานใหยกมาบงคบในเรองเชคเพยงเทาทไมขดกบสภาพแหงตราสารชนดน คอบทมาตรา 910,914 ถง 923,925,926,938 ถง 940,945, 946,959,967,971

ถาเปนเชคทออกมาแตตางประเทศ ทานใหนาบทบญญตดงตอไปนมาใชบงคบดวย คอบทมาตรา 924,960 ถง 964,973 ถง 977,980

นายซอถกนายคดใชอาวธขใหลงชอสงจายเชคเงนหาพนบาทใหตน นายซอมความกลวจงยอมลงลายมอชอในเชคให แตเพราะมไหวพรบด จงแกลงลงลายมอชอใหผดไปจากลายมอชอทมอบไวเปนตวอยางแกธนาคาร นายคดนาเชคไปโอนใชหนใหบรษทบรโภค ผรบเชคนนไวโดยสจรต บรษทนาเชคนนไปขนเงนทธนาคาร ธนาคารไมยอมจายเพราะลายมอชอแตกตางกบทใชตวอยางไว ดงน บรษทจะฟองนายซอใหรบผดใชเงนตามเชคไดหรอไม

บรษทฟองนายซอไดใหรบใชเงนตามเชคไดเพราะนายซอเปนผลงลายมอชอสงจายเชค ทงน โดยผลของมาตรา 900 มาตรา 914 ประกอบมาตรา 989

นายซอผถกฟองในมลเชคหาอาจตอสบรษทผทรงโดยชอบดวยขอตอสอนอาศยความเกยวพนกบเฉพาะบคคลระหวางตนกบนายคดผทรงคนกอนนนไดไม เพราะบรษทผทรงรบโอนเชคจากนายคดไวโดยสจรต การโอนมไดมขนดวยคบคดกนฉอฉล มาตรา 916 มาตรา 989

1.4 การยนเชคเพอใหใชเงน

กฎหมายกาหนดเวลาทผทรงจะตองยนเชคใหตอธนาคารเพอใหใชเงนไว ดงน 1) ภายใน 1 เดอนนบแตวนออกเชคถาเปนเชคทใหใชเงนในเมองเดยวกนกบทออกเชค 2) ภายใน 3 เดอนนบแตวนออกเชคทใชใชเงนทอน

ผลของการทผทรงไมยนเชคภายในกาหนดดงกลาวทาใหผทรงสนสทธทจะไลเบยเอาแกผสลกหลง และเสยสทธทมตอผสงจายเพยงเทาทจะเกดความเสยหายแกผสงจายเพราะหารทละเลยไมยนเชคนนภายในกาหนด มาตรา 990 มาตรา 990 ผทรงเชคตองยนเชคแกธนาคารเพอใหใชเงน คอวาถาเปนเชคใหใชเงนในเมองเดยวกนกบทออกเชคตองยนภายในเดอนหนงนบแตวนออกเชคนน ถาเปนเชคใหใชเงนทอนตองยนภายในสามเดอน ถามฉะนนทานวาผทรงสนสทธทจะไลเบยเอาแกผสลกหลงทงปวง ทงเสยสทธอนมตอผสงจายดวย เพยงเทาทจะเกดความเสยหายอยางหนงอยางอยางใดแกผสงจายเพราะการทละเลยเสยไมยนเชคนน

อนงผทรงเชคซงผสงจายหลดพนจากความรบผดไปแลวนน ทานใหรบชวงสทธของผสงจายคนนนอนมตอธนาคาร


93

เคมออกเชคสงใหธนาคารในเมองเดยวกนทเคมออกเชคสงจายเงนจานวนหนงพนบาท ลงวนทสงจาย 1 พฤษภาคม 2536 โดยระบในเชควา “จาย จด หรอผถอ” จดสลกหลงเชคโอนใหแกเปรยว เปรยวไดยนเชคนนใหธนาคารใชเงนเมอวนท 10 มถนายน 2536 ธนาคารปฏเสธการใชเงนเพราะเงนในบญชเคมไมพอจาย ใหวนจฉยวาเปรยวมสทธเรยกรองเงนตามเชคจากเคมและจดหรอไม

เชคทระบวาจายให “จด หรอ ผถอ” ถอวาเปนเชคทจายใหแกผถอ

จดสลกหลงเชคระบใหจายแกผถอดงกลาวโอนใหแกเปรยว ยอมเปนการอาวลผสงจายตามมาตรา 921 มาตรา 989

ถงแมวาเปรยวจะนาเชคไปยนตอธนาคารใหใชเงนเกนกาหนด 1 เดอน ตามทกาหนดไวในมาตรา 990 อนจะเปนเหตใหเปรยวสนสทธทจะไลเบยเอาแกผสลกหลงกตาม แตในกรณจดมฐานะเปนผอาวลสาหรบผสงจายดวย เปรยวจงมสทธเรยกรองจากจด

เปรยวมสทธเรยกรองเงนตามเชคจากเคมผสงจายตามมาตรา 990 มาตรา 914 ประกอบมาตรา 989

2. ความรบผดของธนาคาร ปกตธนาคารมหนาทตองใชเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคารไดออกเบกเงนแกตน เวนแตในกรณท (1) ไมมเงน

ในบญชของผเคยคาพอจะจายตามเชค หรอ (2) เชคนนยนเพอใหใชเงนเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนออกเชค หรอ (3) ไดมคาบอกกลาววาเชคนนหายหรอถกลกไป

หนาทและอานาจของธนาคารซงจะใชเงนตามเชคสนสดลงเมอมกรณหนงกรณใด เกดขนใน 3 กรณดงน คอ (1) มคาบอกหามการใชเงน (2) ธนาคารผรวาผสงจายตาย (3) ธนาคารรวาไดมคาสงพทกษทรพยหรอคาสงใหผสงจายเปนบคคลลมละลาย หรอไดมประกาศโฆษณาคาสงเชนวานน

การทธนาคารรบรองเชคดวยการเขยนขอความลงลายมอชอบนเชค เชน คาวา “ใชได” หรอ “ใชเงนได”

ธนาคารตองผกพนในฐานเปนลกหนชนตนในอนจะตองใชเงนแกผทรงตามเชคและมผลใหผสงจายและสลกหลงหลดพนความผดตามเชคนน เวนแตธนาคารจะไดลงคารบรองดงกลาวโดยคาขอรองของผสงจาย

กฎหมายกาหนดวธการขดครอมเชคและบคคลผมอานาจขดครอมเชคไว และเมอขดครอมเชคแลว การขดครอมนนยอมเปนสวนสาคญของเชค โดยจะลบลางไมได ซงกอใหเกดผลวาการเรยกเกบเงนตามเชคขดครอมยอมกระทาได แตโดยวธการใหธนาคารเปนตวแทนเรยกเกบ กฎหมายจงกาหนดหลกเกณฑในเรองความรบผด หนาท ของคสญญาในเชคและของธนาคาร ตลอดจนใหความคมครองธนาคารทจายเงนกบธนาคารทรบเงนตามเชคขดครอมไวโดยเฉพาะ

2.1 หนาทใชเงนตามเชค

ก. หนาทของธนาคารในการใชเงนตามเชคและกรณทธนาคารไมจาตองใชเงนตามเชค

ปกตธนาคารมหนาทใชเงนตามเชคซงผเคยคาไดออกเบกเงนแกตน เวนแตกรณตอไปนทธนาคารมสทธปฏเสธการใชเงนตามเชคคอ (ม.991)

1.) ไมมเงนในบญชของผเคยคานนเปนเจาหนพอจะจายตามเชค 2.) เชคนนยนใหใชเงนเมอพนเวลา 6 เดอนนบแตวนออกเชค 3.) ไดมคาบอกกลาววาเชคนนหายหรอถกลกไป

ข. กรณทธนาคารสนอานาจหนาทเงนตามเชค

ธนาคารไมจาเปนตองใชเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคารไดออกเบกเงนแกตนใน 3 กรณตอไปน (ม.992) 1.) มคาบอกหามการใชเงน 2.) รวาผสงจายตาย 3.) รวาศาลไดมคาสงพทกษทรพยชวคราว หรอคาสงใหผสงจายเปนคนลมละลายหรอไดมประกาศโฆษณาคาสง

เชนวานน


94

มาตรา 991 ธนาคารจาตองใชเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคารใหออกเบกเงนแกตน เวนแตในกรณดงกลาวตอไปน คอ

(1) ไมมเงนในบญชของผเคยคาคนนนเปนเจาหนพอจะจายตามเชคนน หรอ

(2) เชคนนยนเพอใหใชเงนเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนออกเชคหรอ

(3) ไดมคาบอกกลาววาเชคนนหายหรอถกลกไป มาตรา 992 หนาทและอานาจของธนาคารซงจะใชเงนตามเชคอนเบกแกตนนน ทานวาเปนอนสดสนไปเมอกรณเปนดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) มคาบอกหามการใชเงน

(2) รวาผสงจายตาย

(3) รวาศาลไดมคาสงรกษาทรพยชวคราว หรอคาสงใหผสงจายเปนคนลมละลาย หรอไดมประกาศโฆษณาคาสงเชนนน

พเศษออกเชคสงธนาคารสยามพาณชยใหจายเงนจานวนหนงพนบาทแกเอก ลงวนทสงจาย 1 มกราคม 2535 เอกเกบเชคไวในโตะทางานลมไปจนกระทง วนท 1 สงหาคม 2535 จงไดนาเชคไปยนตอธนาคารเพอใหใชเงน ธนาคารจายเงนหนงพนบาทใหแกเอกไป ใหวนจฉยวาธนาคารมสทธหกเงนจานวนหนงพนบาทจากบญชของพเศษหรอไม

ถงแมวาธนาคารจายเงนตามเชคใหแกเอกไปโดยเอกนาเชคนนมายนตอธนาคารเพอใหใชเงนเมอพนกาหนดเวลา 6 เดอนแลวกตาม แตธนาคารกมสทธหกเงนจานวนหนงพนบาททจายใหแกเอกไปจากบญชพเศษไดเพราะมาตรา 991(2) เปนเพยงบทบญญตใหสทธธนาคารทจะไมจายเงนตามเชค เมอเชคนนไดยนใหใชเงนเมอเวลา 6 เดอนนบแตวนออกเชคเทานน

ดาออกเชคสงธนาคารเหลองใหจายเงนจานวนหนงพนบาทแกแดง โดยระบใหจายเงนแกผถอ แดงทาเชคหายและไดประกาศหนงสอพมพใหผเกบเชคไดสงคน หาวนตอมาเขยวเกบเชคไดจงนาไปยนตอธนาคารเหลองเพอใหใชเงน หลงจากธนาคารเหลองไดจายเงนตามเชคใหแกเขยวไปเพยง 5 นาท บรษไปรษณยนาโทรเลขของดา ซงมขอความเปนสาคญใหธนาคารระงบการจายเงนตามเชคมาถงธนาคาร ใหวนจฉยวาธนาคารมสทธหกเงนจานวนหนงพนบาทจากบรษทของดาหรอไม

มาตรา 992 (1) บญญตใหอานาจหนาทของธนาคารสนสดลง เมอมคาบอกหามการใชเงนซงยอมหมายความวาคาบอกหามนนจะตองไปถงธนาคารแลว กรณตามปญหาเนองจากธนาคารไดรบคาบอกหามของผสงจายภายหลงจากทไดจายเงนแกเขยวไปแลวเชนนจะถอวาอานาจหนาทของธนาคาร ในการใชเงนตามเชคสนสดลงตามมาตรา 992 (1) หาไดไม ธนาคารมสทธหกบญชของดาสงจายให

2.2 เชคทธนาคารรบรอง

ในกรณทธนาคารเขยนขอความลงลายมอชอบนเชควา “ใชได” มผลทาใหธนาคารตองผกพนตนในฐานเปนลกหนชนตนในอนทจะตองใชเงนแกผทรงเชคนน กลาวคอผทรงเชคใชสทธเรยกรองในหนตามมลเชคจากธนาคารไดโดยตรง ตามมาตรา 993 มาตรา 993 ถาธนาคารเขยนขอความลงลายมอชอบนเชค เชน คาวา "ใชได" หรอ "ใชเงนได" หรอคาใด ๆ อนแสดงผลอยางเดยวกนทานวาธนาคารตองผกพนในฐานเปนลกหนชนตนในอนจะตองใชเงนแกผทรงตามเชคนน

ถาผทรงเชคเปนผจดการใหธนาคารลงขอความรบรองดงวานน ทานวาผสงจายและผสลกหลงทงปวงเปนอนหลดพนจากความรบผดตามเชคนน

ถาธนาคารลงขอความรบรองดงนนโดยคาขอรองของผสงจาย ทานวาผสงจายและปวงผสลกหลงกหาหลดพนไปไม มะลออกเชคสงใหธนาคารมะปรางจายเงนจานวนหนงแกมะมวง มะมวงนาเชคไปใหธนาคารรบรอง ธนาคารมะปรางไดรบรองโดยเขยนขอความลงลายมอชอบนเชควา “ใชได” ตอมาธนาคารมะปรางลมละลายโดยยงไมทนไดจายเงนตามเชคใหแกมะมวง เชนนใหวนจฉยวามะมวงจะฟองเรยกเงนตามเชคจากมะลไดหรอไม

การทธนาคารมะปรางไดรบรองโดยเขยนขอความลงลายมอชอบนเชควา “ใชได” โดยคาขอรองของมะมวงซงเปนผทรงเชค ยอมมผลใหผสงจายและผสลกหลงหลดพนความรบผดตามเชคนนทนทตามมาตรา 993 ดงนนมะมวงจงไมมสทธฟองเรยกเงนตามเชคจากมะลซงเปนผสงจาย ตามมาตรา 993 วรรค 2

2.3 เชคขดครอม


95

การขดครอม คอ การขดเสนขนานควางไวดานหนากบมหรอไมมคา อยางใดๆวา “บรษท” หรอคายออยางใดๆ ในความหมายนอยในระหวางเสนขนานทงสอง การขดครอมมผลทาใหเชคนนจะใชเงนตามเชคไดแตเฉพาะใหแกธนาคารเทานน

การขดครอมทวไปคอการขดเสนขนานค โดยไมระบชอธนาคารหนงธนาคารใดไวโดยเฉพาะหากมการระบชอธนาคารหนงธนาคารใดไวโดยเฉพาะยอมทาใหเชคนนเปนเชคขดครอมเฉพาะ และจะใชเงนตามเชคนนไดเฉพาะใหแกธนาคารทระบไวโดยเฉพาะเทานน

ก. วธขดครอมเชค มาตรา 994 ถาในเชคมเสนขนานคขดขวางไวขางดานหนา กบมหรอไมมคาวา "และบรษท" หรอคายออยางใด ๆ แหงขอความนอยในระหวางเสนทงสองนนไซร เชคนนชอวาเปนเชคขดครอมทวไป และจะใชเงนตามเชคนนไดแตเฉพาะใหแกธนาคารเทานน

ถาในระหวางเสนทงสองนนกรอกชอธนาคารอนหนงอนใดลงไวโดยเฉพาะ เชคเชนนนชอวาเปนเชคขดครอมเฉพาะ และจะใชเงนตามเชคนนไดเฉพาะใหแกธนาคารอนนน ข. ผขดครอมเชค (ม.995)

ผทจะทาการขดครอมเชคมดงตอไปน 1.) เชคไมมขดครอม ผสงจายหรอผทรงคนใดคนหนงจะขดครอมเสยกได และจะทาเปนขดครอมทวไปหรอขด

ครอมเฉพาะกได 2.) เชคขดครอมทวไปผทรงจะทาใหเปนขดครอมเฉพาะเสยกได 3.) เชคขดครอมทวไปกด ขดครอมเฉพาะกด ผทรงจะเตมคาลงไปวา “หามเปลยนมอ” กได 4.) เชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคาร ธนาคารนนจะซาขดครอมเฉพาะใหแกธนาคารอนเพอเรยกเกบเงนกได 5.) เชคไมมขดครอมกด เชคขดครอมทวไปกด สงไปยงธนาคารใดเพอเรยกเกบเงน ธนาคารนนจะลงขดครอม

เฉพาะใหตนเองกได มาตรา 994 และมาตรา 995 มาตรา 995 เชคไมมขดครอม ผสงจายหรอผทรงคนใดคนหนงจะขดครอมเสยกได และจะทาเปนขดครอมทวไปหรอขดครอมเฉพาะกได (2) เชคขดครอมทวไป ผทรงจะทาใหเปนขดครอมเฉพาะเสยกได (3) เชคขดครอมทวไปกด ขดครอมเฉพาะกด ผทรงจะเตมคาลงวา "หามเปลยนมอ" กได (4) เชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคารใด ธนาคารนนจะซาขดครอมเฉพาะใหไปแกธนาคารอนเพอเรยกเกบเงนกได (5) เชคไมมขดครอมกด เชคขดครอมทวไปกด สงไปยงธนาคารใดเพอใหเรยกเกบเงน ธนาคารนนจะลงขดครอมเฉพาะใหแกตนเองกได ค. ผลของการขดครอมเชค (ม.996)

การขดครอมเชคเปนสวนสาคญอนหนงของเชค ใครจะลบลางยอมไมเปนการชอบดวยกฎหมาย มาตรา 996 การขดครอมเชคตามทอนญาตไวในมาตรากอนนนทานวาเปนสวนสาคญอนหนงของเชค ใครจะลบลางยอมไมเปนการชอบดวยกฎหมาย ง. การจายเงนตามเชคขดครอม

ถามผนาเชคขดครอมมายนตอธนาคารเพอใหใชเงน ธนาคารจะจายเงนสดแกผมาขนเงนไมได แตตองจายใหแกธนาคารดวยกน โดยถาเชคขดครอมทวไป ธนาคารตามเชคจะจายเงนใหแกธนาคารใดทเรยกเกบเงนมากได แตถาเปนเชคขดครอมเฉาะ ธนาคารตามเชคจะจายเงนใหไดกแตเฉพาะธนาคารทเขาระบเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะเทานน หากธนาคารปฏบตผดไปจากทกลาวมาธนาคารจะตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคนน ในการทเขาตองเสยหายอยางใดๆ เพราะการทธนาคารใชเงนไปตามเชคนน ตามมาตรา 997


96

มาตรา 997 เชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคารกวาธนาคารหนงขนไป เมอนาเบกเอาแกธนาคารใด ทานใหธนาคารนนบอกปดเสยอยาใชเงนให เวนแตทขดครอมใหแกธนาคารในฐานเปนตวแทนเรยกเกบเงน

ธนาคารใดซงเขานาเชคเบกขนใชเงนไปตามเชคทขดครอมอยางวามานนกด ใชเงนตามเชคอนเขาขดครอมทวไปเปนประการอนนอกจากใชใหแกธนาคารอนใดอนหนงกด ใชเงนตามเชคอนเขาขดครอมเฉพาะเปนประการอนนอกจากใชใหแกธนาคารซงเขาเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะ หรอแกธนาคารตวแทนเรยกเกบเงนของธนาคารนนกด ทานวาธนาคารซงใชเงนไปดงกลาวนจะตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคนนในการทเขาจะตองเสยหายอยางใด ๆ เพราะการทตนใชเงนไปตามเชคนน

แตหากเชคใดเขานายนเพอใหใชเงน และเมอยนไมปรากฏวาเปนเชคขดครอมกด หรอไมปรากฏวามรอยขดครอมอนไดลบลางหรอแกไขเปลยนแปลงเพมเตมเปนประการอนนอกจากทอนญาตไวโดยกฎหมายกด เชคเชนนถาธนาคารใดใชเงนไปโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ ทานวาธนาคารนนไมตองรบผดหรอตองมหนาทรบใชเงนอยางใด ๆ มาตรา 998 ธนาคารใดซงเขานาเชคขดครอมเบกเงนใชเงนไปตามเชคนนโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ กลาวคอวาถาเปนเชคขดครอมทวไปกใชเงนใหแกธนาคารอนใดอนหนง ถาเปนเชคขดครอมเฉพาะกใชใหแกธนาคารซงเขาเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะ หรอใชใหแกธนาคารตวแทนเรยกเกบเงนของธนาคารนนไซร ทานวาธนาคารซงใชเงนไปตามเชคนนฝายหนง กบถาเชคตกไปถงมอผรบเงนแลว ผสงจายอกฝายหนงตางมสทธเปนอยางเดยวกน และเขาอยในฐานะอนเดยวกนเสมอนดงวาเชคนนไดใชเงนใหแกผเปนเจาของอนแทจรงแลว จ. เชคขดครอมทหามเปลยนมอ (ม.999)

บคคลใดถาไดเชคขดครอมซงมคาวา "หามเปลยนมอ" บคคลนนไมมสทธในเชคนน และไมสามารถใหสทธในเชคนนตอไปไดดกวาสทธของบคคลอนตนไดเชคของเขามา มาตรา 999 บคคลใดไดเชคขดครอมของเขามาซงมคาวา "หามเปลยนมอ" ทานวาบคคลนนไมมสทธในเชคนนยงไปกวาและไมสามารถใหสทธในเชคนนตอไปไดดกวาสทธของบคคลอนตนไดเชคของเขามา ฉ. การคมครองธนาคารทรบเงนตามเชคขดครอม (ม.998)

ธนาคารทรบเงนตามเชคขดครอมจะไดรบความคมครอง ไมตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคในการทธนาคารรบเงนไวเพอผเคยคาของตน หากปรากฏตอมาวาผเคยคานนไมมสทธหรอสทธบกพรอง แตจะตองประกอบดวยหลกเกณฑดงน (มาตรา 998)

1.) ธนาคารตองกระทาโดยสจรตและไมประมาทเลนเลอ

2.) ธนาคารทรบเงนตองไดรบเชคทมการขดครอมแลว 3.) การเรยกเกบเงนของธนาคารตามเชคขดครอมนนเปนการเรยกเกบเพอประโยชนของผเคยคา

มาตรา 1000 ธนาคารใดไดรบเงนไวเพอผเคยคาของตนโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ อนเปนเงนเขาใชใหตามเชคขดครอมทวไปกด ขดครอมเฉพาะใหแกตนกด หากปรากฏวาผเคยคานนไมมสทธหรอมสทธเพยงอยางบกพรองในเชคนนไซร ทานวาเพยงแตเหตทไดรบเงนไวหาทาใหธนาคารนน ตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคนนแตอยางหนงอยางใดไม

พเศษออกเชคสงใหธนาคารบางกอกจายเงนจานวนหนงพนบาทแกเอก โดยไดขดครอมเชคนนไวดวย โทขโมยเชคนนไปจากเอก แลวปลอมบตรประจาตวขาราชการเปนชอเอก นาเชคและบตรประจาตวปลอมนนไปยนตอธนาคารบางกอกเพอใหใชเงน ธนาคารบางกอกไดใชความระมดระวงแลวไมพบรองรอยการปลอมบตรประจาตวจงเขาใจวาโทคอเอก และไดจายเงนสดใหโอไทหนงพนบาทโดยสจรต เชนนธนาคารบางกอกจะตองรบผดตอเอกหรอไม

เชคฉบบนเปนเชคทมการขดครอม ดงนน ธนาคารบางกอกซงเปนธนาคารทมหนาทใชเงนตามเชคนนจะจายเปนเงนสดตามเชคใหแกผนาเชคนนมายนตอธนาคารไมได ธนาคารบางกอกมหนาททจะตองใชเงนตามเชคใหแกธนาคารหนงธนาคารใดทเรยกเกบเงนมาเทานน ถงแมธนาคารบางกอกจะไดกระทาการโดยสจรตและไมประมาทเลนเลอกตาม แตกระทาผดวธการใชเงนตามเชคขดครอมทกฎหมายกาหนดไว ธนาคารจงยงตองรบผดตอเอกผเปนเจาของเชคทแทจรง ตามมาตรา 997 และมาตรา 1000

หลก : เชค เราสามารถทจะแยกพจารณาออกเปนชดๆ ไดดงน


97

1. แบบพมพของเชค ม.ทสาคญๆ กคอ ม.987 + ม.988 ในสวนนมขอทควรระวงอยตรงท ถาไดออกเชคโดยใชแบบพมพเชค ซงมรายการครบถวนสมบรณตามลกษณะทไดกาหนดเอาไวใน ม.987 + ม.988แลว ยอมตองถอวา เปนเชคโดยชอบ ดงนนถงแมวาตวผสงจายจะไมมเงนในธนาคารกตาม ผทรงเชคกยงฟองใหผสงจายและผสลกหลง ใหรบผดตามเชคไดอยนะครบ 2. ใหนาบทบญญตในเรองตวแลกเงนมาใชในเรองเชคดวย ม.ทสาคญ กคอ ม.989 นบเปนมาตราทเปนสะพานเชอมไปสตวแลกเงนทสาคญมาก ทควรตองสนใจนะครบ (เชนเดยวกบ ม.985) 3. การยนเชคเพอใหใชเงน ม.ทสาคญ กคอ ม.990 ในสวนนผทรงเชคจะตองยนเชคเพอใหใชเงนภายในกาหนดเวลา 1 เดอนสาหรบเชคทออกในเมองเดยวกนกบธนาคารทนาเชคมาขนเงน หรอภายใน 3 เดอน สาหรบเชคทออกตางเมองกบธนาคารทเปนเจาของบญชซงถาผทรงไมได ยนภายในกาหนดเวลาดงกลาวแลว ผลกคอ

1. ผทรงสนสทธไลเบยเอากบผสลกหลงทกคน ทควรระวง กคอ ถาเปนเชคผถอ บคคลทไดสลกหลงเชคผถอจะไดชอวา ” ผรบอาวลผสงจาย ” นะครบ (ไมไดชอวาเปนผสลกหลง) ดงนนจงไมหลดพนจากความรบผด ตาม ม.990 นนะครบ (ทจะหลดพนตาม ม.990 นน กคอ ผสลกหลงในเชคระบชอเทานน) 2. นอกจากนนแลว ผทรงเชค กยงสนสทธไลเบยเอากบตวผสงจายอกดวยแตจะหลดพนเพยงเทาทเกดความเสยหายจากการทละเลยไมยนเชค เทานนนะครบ และทควรระวงอกจดหนง กคอผสงจาย หรอผสลกหลงจะรบผดตามเชคกตอเมอเชคนนไดมายนใหใชเงนโดยชอบ แลวธนาคารไมรบรองหรอไมยอมใชเงน ทงนตามท ม.914 และ ม.989 และ ม.990 ไดบญญตเอาไวดวย ดงนนถาหากวา ธนาคารยงไมทนทจะปฏเสธการจายเงน แลวผทรงไดนาคดไปฟองผสง จาย ตอศาล ดงน ผสงจายหายงตองรบผดชาระเงนตามเชคนนไม

4. อานาจหนาทของธนาคารในการจายเงนตามเชค ม.ทสาคญ กคอ ม.991 + ม.992 ซงในสวนน ม.991 จะเปนกรณของอานาจหนาทของธนาคารในการจายเงนตามเชคทมตอผเคยคา หรอ จะเปนกรณของอานาจหนาทของธนาคารในการจายเงนตามเชคทมตอผสง จายตามสญญาฝากเงน นนเอง โดยทธนาคารจาตองใชเงนตามเชคทผเคยคา หรอ ทผสงจายมสญญาฝากเงน กบตน ไดออกไปนน แกผทนาเชคมาขนเงน แตถาเขากรณใดกรณหนงดงตอไปน ทานวา ธนาคารสามารถทจะงดการจายเงนได ซงไดแก

1. ไมมเงนในบญชพอทจะจายตามเชค 2. เชคนนยนมาเมอพน 6 เดอน นบแตวนทออกเชค 3. ถาไดมคาบอกกลาววาเชคนนหาย หรอ ถกลกไป

ทง 3 กรณดงกลาวถอวาเปนสทธตามกฎหมายทธนาคารมอานาจทจะไมจายเงนตาม เชคนนกได แตถาจายไปธนาคารกยงคงมสทธทจะไปไลเบยเอากบผสงจาย หรอผฝากเงนไดอย ขอทควรระวง กคอ ม.990 กบ ม.991 จะมขอทแตกตางกนอยนดตรงท ก) การทนาเชคมายนใหใชเงน เมอพน 6 เดอนไปแลว ตาม ม.991(2)นน ธนาคารจะปฏเสธการจายเงนตามเชคนน กได และการปฏเสธดงกลาว กไมทาใหผสงจายพนจากความรบผดไปได ข) เพราะการทผสงจายจะหลดพนจากความรบผด หรอไมนน เราจะตองมาพจารณาท ม.990 เทานนนะครบ โดยเราจะมหลกพจารณาอย 2 ขน ดงน

1) ขนนเปนการพจารณาวา ผทรงเชค ไดยนเมอพนกาหนด 1 เดอน หรอ 3 เดอน หรอไม ถายนเกนในขนน


98

เราจะตองกอนวา ผสงจายเสยหาย หรอไมกอน ถาเสยหาย ผสงจายจงจะหลดพนจากความรบผด แตกหลดพนเพยงเทาทไดรบความ เสยหายเทานนนะครบ แตถาไมเสยหาย ผสงจายกยอมไมหลดพนจากความรบผด นนเอง 2) ในขนนเปนการพจารณาวา ผทรงเชคไดนามายนเมอพนกาหนด 6 เดอนไปแลว และธนาคารกไมจายเงน ในขนนเราจะพจารณาเพยงแตวา ผทรงสนสทธไลเบยเอากบผสลกหลงทกคน เทานน

สวน ม.992 นน จะแตกตางไปจาก ม.991 ตรงท ม.992 เปนบทบญญตทกาหนดใหธนาคารงดจายเงนโดยเดดขาด จะจายเงนไมไดเลย ถาเขากรณใดกรณหนงดงตอไปน

1. มคาบอกกลาวหามการใชเงน 2. เมอรวา ผสงจายตาย 3. เมอรวา ศาลไดมคาสงรกษาทรพยชวคราว หรอ ศาลสงใหผสงจายเปนคนลมละลาย .และถาทางธนาคารฝาฝน ม.992น ผลกคอ ทางธนาคารจะตองรบผดตอลกคาเอาเอง (สวน ม.991 นน ทางธนาคารมดลพนจทจะจายให หรอ จะไมจายให กได)

5. การรบรองเชค ม.ทสาคญ กคอ ม.993 ซงในสวนนความสาคญจะอยทผลทมตอธนาคาร ตาม วรรค 1 และ ผลทมตอผสงจายกบผสลกหลงเมอมการรบรองเชค ตาม วรรค 2 กบ วรรค 3. โดยเราจะตองแยกพจารณาดงน

5.1 ถาธนาคารเปนผรบรองเอง ผลทมตอธนาคาร กคอ ธนาคารจะตองผกพนในฐานะทเปนลกหนชนตน ในอนทจะตองใชเงนแก ผทรง ตามเชคนน และเมอธนาคารอยในฐานะของลกหนชนตนแลว ทานวา ทางธนาคารจะยกเอาขออาง ตาม ม.991 กบ ม.992 ขนมาอางเปนขอยกเวนอกไมไดแลว

5.2 ถาผทรงเปนผจดการใหธนาคารรบรอง ผลทมตอผสงจาย กบผสลกหลง กคอ ผสงจาย และผสลกหลงทงปวงตางกหลดพนจากความรบผดตามเชคนน

5.3 และถาผสงจายเปนผจดใหธนาคารรบรอง ผลกคอ ผสงจาย กบ ผสลกหลง ยงคงไมหลดพนจากความรบผด

6. เชคขดครอม ม.ทสาคญๆ คอ ม.994 + ม.995 + ม.996 + ม.997 + ม.998 + ม.1000 โดยเราสามารถเรยงลาดบเนอเรองไดดงน

6.1 ชนดของเชค คาตอบจะอยท ม.994 ซงผลของการขดครอม กคอ จะตองจายเงนใหแกธนาคารเทานน จะจายเงนใหแกผทรงเชคไมไดเลย

6.2 ผมอานาจขดครอม คาตอบกจะอยท ม.995 6.3 การขดครอมในสวนสาคญ คาตอบจะอยท ม.996 ในสวนนคาวา ”ลบลาง” นนจะหมายถง การลบขด

ครอมออกไป กด การลบขดครอมเฉพะใหกลายมาเปนขดครอมทวไป กด การลบขดครอมทวไปใหกลายเปนไมมขดครอม กด กลวนแลวแตเรยกวาเปนการลบลางทงสน ซงผลของการลบลางนน จะตองเปนไปตาม ท ม.1007 ไดกาหนดเอาไว กลาวคอ การลบลางนนยอมเปนการแกไขเปลยนแปลงในขอสาคญของตวเงน (เชค) ทานวา ตวเงน (เชค)นนยอมเสยไป แตจะยงคงใชไดเฉพาะกบตวผทแกไขเปลยนแปลง นน หรอ จะใชไดเฉพาะกบผทยนยอมในการแกไขเปลยนแปลงนน เทานนเอง สวนคนอนๆไมตองผกพนตามตวเงน (เชค)นนแตอยางใดๆเลย

6.4 หนาทของธนาคารในเชคทขดครอม จะอยท ม.997 กลาวคอธนาคารผจายเงนมหนาท ทจะตองปฏบตใหถกตองตามวธของเชคขดครอมดวย ถาหากวาธนาคารผ จายปฏบตไมถกตองตามวธของเชคขดครอม เชน


99

6.4.1 จายเงนในกรณทเปนเชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคารหลายธนาคาร กด 6.4.2 ในกรณทเปนเชคขดครอมทวไป แลวธนาคารผจายไดใชเงนใหแกบคลอนทไมใชธนาคาร กด 6.4.3 ในกรณทเปนเชคขดครอมเฉพาะ แลวธนาคารผจายไดจายเงนไปใหแกธนาคารอนๆ ทไมใช

ธนาคารทระบเอาไวในเชคขดครอม กด ถาเขากรณใดกรณหนงขางตน ทานวา ธนาคารผจายจะตองรบผดชอบตอตวเจาของทแทจรงแหงเชคนน ทงนตามท ม.997 วรรค 2 บญญตเอาไว

ขอสงเกต แตอยางไรกตาม ม. 997 วรรค 3 กไดบญญตทางออกใหกบธนาคารผจายเอาไวดวยวา ถาการลบลางแกไขเปลยนแปลงเชคขดครอมนนไดกระทาการอยางแนบเนยน จน ทาใหไมปรากฏรองรอยวาเปนเชคขดครอม กด หรอ ไมปรากฏวา มรอยขดครอมอนไดลบลางไปกด แลวทางธนาคารกไดจายเงนไป โดยสจรตและไมไดประมาทเลนเลอ กรณเชนนทานวา ทางธนาคารพนจากความรบผด หรอไมตองมหนาทรบใชเงนทจายไปนนแตอยางใดๆเลย

6.5 และในขณะเดยวกน ถาหากวา ธนาคารผจายไดปฏบตถกตองตามวธของเชคขดครอม ผลกคอ ธนาคารยอมไดรบการคมครอง คาตอบจะอยท ม.998 กลาวคอ 6.5.1 ถาเปนเชคขดครอมทวไป ทางธนาคารผจาย กไดใชเงนใหแกธนาคารอนใดอนหนง กด 6.5.2 ถาเปนเชคขดครอมเฉพาะ ทางธนาคารผจาย กไดใชเงนใหแกธนาคารทเขาเจาะจงขดครอมให

จายโดยเฉพาะ กด 6.5.3 ธนาคารผจายไดใชเงนใหแกธนาคารตวแทนเรยกเกบของธนาคารนน กด ทานวา ธนาคารท

จายถกตองตามวธของเชคขดครอมดงกลาว เปนอนหลดพน และนอกจากนนกยงคมครองไปถงตวผสงจายอกดวย กลาวคอ ผสงจาย กเปนอนหลดพนจากความรบผดไปดวย ผทรงเชคจะมาฟองรยกใหรบผดอกไมไดแลว

6.6 ทายสดน กจะเปนเรองของการคมครองธนาคารทเรยกเกบ คาตอบจะอยท ม.1000 นนเอง ซงธนาคารเรยกเกบในทน กคอ ธนาคารทมผเอาเชคขดครอมมายนเพอใหเรยกเกบเงนมาเขาบญชของ ผเรยกเกบ นนเอง และถาธนาคารเรยกเกบนน ไดกระทาโดยสจรต แลวกไมไดประมาทเลนเลอ กลาวคอ ไมรวา ผทรงทนาเชคนนมายนมใชเจาของเชคทแทจรง ทานวา ธนาคารเรยกเกบนนไมตองรบผดตอเจาของเชคทแทจรงนนแตอยางใดๆ ขอสงเกต ม. 998 เปนบทบญญตทมงคมครองธนาคารผจาย ทไดจายเงนใหแกธนาคารดวยกน สวน ม.1000นนจะเปนบทบญญตทมงคมครองธนาคารผเรยกเกบ นนเอง

7. อายความ ม.ทสาคญๆ กคอ ม.1001 + ม.1002 + ม.1003 + ม.1004 + ม.1005 ขอสงเกต

7.1 ม.1001 นนจะเปนเรองฟองผรบรองตวแลกเงน หรอ ผออกตวสญญาใชเงน ซงจะใชอายความ 3 ป โดยอายความจะเรมนบตงแตวนทตวถงกาหนดใชเงน (และตวจะถงกาหนดใชเงนเมอใด เราจะตองไปพจารณาจาก ม.913 นนเอง)

7.2 ม.1002 นนจะเปนกรณทผทรงฟองผสลกหลง กบผสงจาย งจะใชอายความ 1 ป โดยอายความจะเรมนบตงแตวนทลงในคาคดคาน ในกรณทเปนตวชนดทตองมคาคดคาน หรอ เรมนบตงแตวนทตวเงนถงกาหนด ในกรณทมขอกาหนดเอาไววา “ไมจะตองมคาคดคาน ” และผทรง ตาม มาตราน จะตองเปนผทรงในขณะทฟองดวย นะครบ

7.3 ม.1003 นน จะเปนกรณทผสลกหลงฟองไลเบยกนเอง และฟองไลเบยเอากบผสงจายดวย ซงจะใชอาย


100

ความ 6 เดอน โดยอายความจะเรมนบตงแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงน และไดใชเงนตามตว หรอ จะนบตงแตวนทผสลกหลงนนเองถกฟอง ขอทควรระวง ในกรณของผรบอาวลทถกฟองนน จะใชอายความอยางไรนน กตองดวา ไดเขาไปรบอาวลใคร กลาวคอ a) ถาเขาไปรบอาวลผสงจาย กจะใชอายความ 1 ป ตาม ม.1002 b) แตถาเขาไปรบอาวลผออกตวสญญาใชเงน กจะใชอายความ 3 ป ตาม ม.1001

7.4 ม.1004 นน จะเปนเรองอายความสะดดหยดลง ซงจะมหลกอยวา จะสะดดหยดลงเฉพาะแตคสญญาฝายนนเทานน จะไมรวมไปถงคสญญาคน อนๆดวย ต.ย.เชน ถาตวของผสงจายเปนผทาใหอายความสะดดหยดลง กจะมผลสะดดหยด ลงกแตเฉพาะแคตวผสงจายเทานน จะไมรวมไปถงผรบอาวล ดวย ในทานองเดยวกน ถาผรบอาวล เปนคนทาใหสะดดหยดลง กจะมผลเฉพาะตวผอาวล จะไมมผลไปถงตวผ สงจาย สวนเหตททาใหอายความสะดดหยดลงมอะไรบางนน เราจะตองกลบไปดท ม.193 / 14 นนเอง และผลของอายความสะดดหยดลง กคอ ระยะเวลาทลวงไปแลวไมนบเขามาในอายความ และเมอเหตททาใหอาย ความสะดดหยดลงหมดไปแลว ทานวา จะตองเรมอายความใหมตามอายความแหงมลหนเดม โดยจะเรมนบใหม ตงแตเวลาทเหตนนหมดลง ในกรณทมการผอนชาระหนหลายครง ทานวาจะถอเอาการชาระหนครงสดทาย เปนตวเรมตนนบอายความ

7.5 สวน ม. 1005 นน เปนเรองทวา ถงแมวาสทธตามตวเงนจะสนไปเพราะอายความ แตทานวา หนเดมกจะยงคงมอย (นนกหมายความวา สทธทจะฟองตามมลหนเดม ยงคงมอยเชนเดม นนเอง)

แบบประเมนผลหนวยท 12 1. วนทออกเชค ไมมผลกระทบถงความสมบรณของเชค 2. จดออกเชคชาระหนใหแกเคม โดยเตมรายการในแบบพมพเชคซงมขอความวา “จาย.เคม…หรอผถอ” โดย

ไมไดขดฆาคาวา “หรอผถอ.” ออก เชคฉบบนมผลทางกฎหมายคอ ถอวาเปนเชคจายใหแกผถอ 3. จดใชปนขมขใหเคมสงจายเชคใหแกตน เคมกลวตายจงลงลายมอชอสงจายเชคใหแกจดไป จดนาเชคนนไป

สลกหลงโอนชาระหนคาเชาซอรถยนตใหแกบรษทไทยซอตรงจากด บรษทไทยซอตรงไมรเรองเกยวกบทจดใชปนขมขเคม จงไดรบเชคไว แลวนาเชคไปยนแกธนาคารเพอใหใชเงน แตธนาคารปฏเสธการใชเงนตามเชค เชนน บรษทไทยซอตรงมสทธเรยกรองเงนตามเชคจากเคมและจด

4. กฎหมายกาหนดเวลาใหยนเชคแกธนาคารเพอใชเงนภายในกาหนดเวลา ภายใน 1 ป นบแตวนออกเชค 5. เชคนนยนใหใชเงนเมอพนเวลาสามเดอนนบแตวนออกเชค ไมเปนเหตทธนาคารจะปฏเสธการจายเงนตาม

เชคซงผเคยคากบธนาคารไดออกเบกเงนแกตน 6. ถาธนาคารตามเชคเขยนขอความลงลายมอชอบนเชควา “ใชได” จะทาใหธนาคารมสถานะ ผกพนในฐานเปน

ลกหนชนตนตอผทรง 7. การทธนาคารซงใชเงนตามเชคขดครอมเฉพาะโดยใชเงนไปตามเชคโดยสจรตปราศจากประมาทเลนเลอแก

ธนาคารซงเขาเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะแลว หากปรากฏภายหลงวาผทรงเชคซงเรยกเกบเงนแตแรกนนมใชเปนผมสทธอนแทจรงในเชคนนจะมผลทางกฎหมายคอ ถอวาเชคนนไดใชเงนใหแกผเปนเจาของทแทจรงแลว


101

8. หลกเกณฑสาคญทจะทาใหธนาคารทไดรบเงนไวเพอลกคาของตน อนเปนเงนทธนาคารอนใชใหตามเชคขดครอม ไมตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคนน หากปรากฏตอมาวาลกคาของตนทนาเชคมาเขาบญชนนไมมสทธในเชคนนคอ หลกการกระทาโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ

9. เหตทแบบพมพเชคของธนาคาร จงมขอความไวใหเตมรายการวา “จาย….หรอผถอ” เพราะ รายการในเชคทสาคญตองมชอหรอยหอของผรบเงนหรอคาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ

10. หากมการยนเชคเพอใหธนาคารใชเงนเมอพนเวลา 6 เดอนนบแตวนออกเชคผลคอ ธนาคารมสทธทจะไมจายเงนตามเชค

11. กาหนดเวลาใหยนเชคภายใน 1 เดอนนบแตวนออกเชคใชกบ เชคทใชเงนในเมองเดยวกนกบทออกเชค 12. เชคทมการขดครอมเฉพาะใหแก 2 ธนาคารมผลทางกฎหมายคอ ธนาคารตามเชคบอกปดไมใชเงนไดเวน

แตเปนการขดครอมใหแกธนาคารในฐานเปนตวแทนเรยกเกบ 13. กรณเชคไมไดลงวนทออกเชคไว ผทรงทาการโดยสจรตจดวนตามทถกตองแทจรงลงได 14. ธนาคารทระบไวในการขดครอมเฉพาะ จะทาการขดครอมเฉาะซาอกอนหนงใหแกธนาคารอนเพอเรยกเกบ

เงนกได 15. พเศษถกเอกฉอฉลใหออกเชคสงจายเงนจานวนหนงแกเอก เอกไมกลานาเชคนนไปขนเงนกบธนาคาร จงได

นาเชคนนสลกหลงโอนชาระหนใหบรษทสจรตจากด ทงๆ ทบรษทสจรตจากดรอยแลววาพเศษถกเอกฉอฉลใหออกเชคฉบบนนแตกยงรบเชคไว บรษทสจรตจากด นาเชคเขาบญชในธนาคารเพอเรยกเกบ ธนาคารปฏเสธการจายเงนตามเชค บรษทสจรต จากด มสทธเรยกรองจาก เอก ใหชาระหนตามเชค


102

13. ตวสญญาใชเงน อายความ ตวเงนปลอม ตวเงนถกลก ตวเงนหาย ตวสญญาใชเงนเปนตราสารซงผออกตวใหคามนสญญาวา จะใชเงนจานวนหนงใหแกผรบเงนหรอตามคาสงของ

ผรบเงน ซงจะตองมรายการตามทกฎหมายกาหนดไว โดยกฎหมายใหนบบทบญญตในบางเรองของตวแลกเงนมาใชกบตวสญญาใชเงนดวย

มลหนตามตวเงนจะตองดาเนนการเรยกรองภายในอายความทกฎหมายกาหนดไวเปนพเศษซงม 3 กรณคออายความฟองผรบรองตวแลกเงนและผออกตวสญญาใชเงน อายความฟองผสงจายและผสลกหลง และอายความผสลกหลงฟองไลเบย นอกจากนนกฎหมายยงกาหนดผลของการทอายความสะดดหยดลงและผลของหนเดมเกยวกบอายความตวเงน

ตวเงนปลอม หมายถงตวเงนนนไดมการกระทาใหผดแปลกไปจากตวเงนทแทจรง อาจจะเปนการปลอมทงฉบบ หรอบางสวน

เมอตวเงนหาย หรอถกลก ผทรงตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงผออกตวเงน ผจาย ผสมอางยามประสงค ผรบรองเพอแกหนาและผรบอาวลตามแตม เพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวเงนนน และอาจรองขอไปยงผสงจายใหออกตวเงนเปนเนอความเดยวกนแกตนใหมฉบบหนงกได

1. ตวสญญาใชเงน ตวสญญาใชเงนเปนตวเงนประเภทหนงทผออกตวใหคามนวาจะใชเงนจานวนหนงใหแกผรบเงนหรอตามคาสงของ

ผรบเงน

กฎหมายกาหนดรายการทจะตองในตวสญญาใชเงนไว ซงจะตองมรายทขาดเสยมไดรวม 4 รายการคอ (1) คาบอกชอวาเปนตวสญญาใชเงน (2) คามนสญญาอนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนเปนจานวนแนนอน (3) ชอหรอยหอของผรบเงน และ (4) ลายมอชอผออกตว

กฎหมายกาหนดใหนาบทบญญตในบางเรองของตวแลกเงนมาใชกบตวสญญาใชเงนเพยงเทาทไมขดกบสภาพแหงตราสารชนดนดวย

ผออกตวสญญาใชเงนยอมตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบผรบรองตวแลกเงน

1.1 ความหมายของตวสญญาใชเงน

ตวสญญาใชเงน คอ หนงสอตราสารซงบคคลหนงเรยกวา ผออกตว ใหคามนสญญาวาจะใชเงนจานวนหนงแกบคคลอกคนหนง หรอใหใชตามคาสงของบคคลอกคนหนงเรยกวาผรบเงน (ม.982)

มาตรา 982 อนวาตวสญญาใชเงนนน คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนง เรยกวาผออกตว ใหคามนสญญาวาจะใชเงนจานวนหนงใหแกบคคลอกคนหนง หรอใชใหตามคาสงของบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบเงน

1.2 รายการในตวสญญาใชเงน

ตวสญญาใชเงน ตองมรายการดงน (ม.983) (1) คาบอกชอวาเปนตวสญญาใชเงน (2) คามนสญญาอนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนเปนจานวนแนนอน (3) วนถงกาหนดใชเงน (4) สถานทใชเงน (5) ชอ หรอยหอของผรบเงน


103

(6) วนและสถานทออกตวสญญาใชเงน (7) ลายมอชอผออกตว

ตวสญญาใชเงนทมรายการขาดตกบกพรองไปจากททบงคบยอมไมสมบรณเปนตวสญญาใชเงน เวนแตกรณดงน (ม.984) คอ

o ตวสญญาใชเงนซงไมระบเวลาใชเงน ใหถอวาใชเงนเมอไดเหน o ถาไมระบสถานทใชเงน ใหถอวาภมลาเนาของผออกตราสารเปนสถานทใชเงน o ถาไมระบสถานทออกตว ใหถอวาตวนนไดออก ณ ภมลาเนาของผออกตว o ถามไดลงวนออกตว ถาผทรงทาการโดยสจรตจะจดวนตามทถกตองแทจรงลงกได

มาตรา 983 ตวสญญาใชเงนนน ตองมรายการดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) คาบอกชอวาเปนตวสญญาใชเงน

(2) คามนสญญาอนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนเปนจานวนแนนอน



(5) ชอ หรอยหอของผรบเงน

(6) วนและสถานทออกตวสญญาใชเงน

(7) ลายมอชอผออกตว มาตรา 984 ตราสารอนมรายการขาดตกบกพรองไปจากททานระบบงคบไวในมาตรากอนน ยอมไมสมบรณเปนตวสญญาใชเงน เวนแตในกรณดงจะกลาวตอไปน คอ

ตวสญญาใชเงนซงไมระบเวลาใชเงน ทานใหถอวา พงใชเงนเมอไดเหน ถาสถานทใชเงนมไดแถลงไวในตวสญญาใชเงน ทานใหถอเอาภมลาเนาของผออกตราสารนนเปนสถานทใชเงน ถาตวสญญาใชเงนไมระบสถานทออกตว ทานใหถอวาตวนนไดออก ณ ภมลาเนาของผออกตว ถามไดลงวนออกตว ทานวาผทรงโดยชอบดวยกฎหมายคนหนงคนใดทาการโดยสจรตจะจดวนตามทถกตองแทจรงลงกได

เคมสงซอสนคาจากหวานเมอวนท 1 มถนายน 2536 เปนราคาสนคาทงสน 10,000 บาท เคมยงไมมเงนจายคาสนคาดงกลาวแกหวาน หวานตกลงใหเคมออกตวสญญาใชเงนจานวนเงนดงกลาวและดอกเบยในอตรารอยละ 12 ตอป กาหนดใชเงนในวนท 1 ธนวาคม 2536

ใหเขยนตวสญญาใชเงนดงกลาวใหมรายการครบถวนตามทกฎหมายกาหนดไว

ตวสญญาใชเงน

ออกทบานเลขท 123 ถนน 86 แขวงบางมด เขตบางเขน กรงเทพฯ วนท 1 มถนายน 2536

ขาพเจานายเคมสญญาวาจะใชเงนใหเปนจานวน 10,000 บาท พรอมกบดอกเบยในอตรารอยละ 12 ตอปของจานวนเงนดงกลาวแกนายหวาย ในวนท 1 ธนวาคม 2536 ณ ภมลาเนาของขาพเจาขางตน

ลงชอ เคม 1.3 บทบญญตวาดวยตวแลกเงนทนามาใชกบตวสญญาใชเงน มาตรา 985 บทบญญตทงหลายในหมวด 2 วาดวยตวแลกเงนดงจะกลาวตอไปน ทานใหยกมาบงคบในเรองตวสญญาใชเงนเพยงเทาทไมขดกบสภาพแหงตราสารชนดน คอบทมาตรา 911,913,916,917,919,92O,922 ถง 926, 938 ถง 947,949,950,954 ถง 959,967 ถง 971 ถาเปนตวสญญาใชเงนทออกมาแตตางประเทศ ทานใหนาบทบญญตตอไปนมาใชบงคบดวย คอบทมาตรา 960 ถง 964,973,974

เมอวนท 1 มถนายน 2536 มะพราวยมเงนมะนาว 10,000 บาท กาหนดใชคนภายใน 3 เดอน มะนาวตกลงใหยมแตขอคดดอกเบยในอตรารอยละ 10 ตอเดอน คดเปนคาดอกเบย 3,000 บาท ขอหกคาดอกเบยลวงหนาคงจายเงนสดไป


104

7,000 บาท และใหมะพราวออกตวสญญาใชเงนลงวนท 1 มถนายน 2536 สญญาจะใชเงนจานวน 10,000 บาท แกมะนาว ตอมามะนาวสลกหลงโอนตวสญญาใชเงนใหแกมะปรางเปนการชาระหนคาซอสนคา โดยมะปรางไมรถงการคดดอกเบยดงกลาว เมอตวสญญาใชเงนถงกาหนดใชเงน มะปรางยนตวเพอใหมะพราวใชเงนมะพราวไมยอมใชอางวาเปนหนทเกดขนจากการกยมทคดดอกเบยเกนกวาอตราทกฎหมายกาหนด จงวนจฉยวามะปรางมมสทธเรยกรองจากมะพราวไดหรอไม เพยงใด

กรณเปนเรองทมะปรางทรงตวสญญาใชเงนฟองมะพราว ผออกตวสญญาใชเงนใหชาระหนตามตวนน เชนนมะพราวไมอาจยกขอตอสในเรองการคดดอกเบยเกนอตราขนเปนขอตอสทมะพราวมตอมะนาวผทรงคนกอนมาใชกบมะปรางได ทงนเพราะการอนตวสญญาใชเงนระหวางมะนาวกบมะปรางมไดมขนดวยการคบคดกนฉอฉล กรณตองบงคบตามมาตรา 916 ซงมาตรา 985 ใหนามาใชกบตวสญญาใชเงนดวย มะพราวตองรบผดใชเงนดวย มะพราวตองรบผดใชเงนเตมจานวนในตวสญญาใชเงนแกมะปราง

1.4 ความรบผดของผออกตวสญญาใชเงน

กฎหมายกาหนดความรบผดของผออกตวสญญาใชเงนไว ตามมาตรา 986 กาหนดความรบผดของผออกตวสญญาใชเงนเสมอนกบความรบผดของผรบรองตวแลกเงน กลาวคอผออกตวสญญาใชเงนยอมไดลงลายมอชอของตนในฐานะผออกตวซงมขอความเปนคามนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนจานวนแนนอนใหแกผรบเงน ยอมเปนอนสญญาวาจะใชเงนตามตวนนแกผทรงเมอตวถงกาหนดใชเงน ในกรณของตวแลกเงนความรบผดของผจายเกดขนเมอผจายไดลงลายมอชอรบรองตวแลกเงน ในกรณของตวสญญาใชเงนเมอมาตรา 986 กาหนดใหผออกตวรบผดอยางเดยวกบผรบรองตวแลกเงนแลว จงไมมความจาเปนทจะตองมวธการรบรองตวสญญาใชเงนดงเชนกรณของตวแลกเงนเวนแตเปนตวสญญาใชเงนทออกมาแตตางประเทศ มาตรา 986 ผออกตวสญญาใชเงนยอมตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบผรบรองตวแลกเงน

ตวสญญาใชเงนซงใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนงภายหลงไดเหนนนตองนายนใหผออกตวจดรบรภายในจากดเวลาดงกาหนดไวในมาตรา 928 กาหนดเวลานใหนบแตวนจดรบรซงลงลายมอชอผออกตว ถาผออกตวบอกปดไมยอมจดรบรและลงวนไซร การทเขาบอกปดเชนน ทานวาตองทาใหเปนหลกฐานขนดวยคาคดคาน และวนคดคานนนใหถอเปนวนเรมตนในการนบกาหนดเวลาแตไดเหน

2. อายความตวเงน อายความตามลกหนเดม และอายความตามตวเงน กฎหมายกาหนดไวแตกตางดนโดยอายความตวเงนกาหนดไว

สนกวาอายความตามมลหนเดม

กฎหมายกาหนดอายความตวเงนไวเปนพเศษ ในกรณฟองผรบรองตวแลกเงนหรอผออกตวสญญาใชเงน หามมใหฟองเมอพนเวลาสามปนบแตวนตวนนถงกาหนดใชเงน

ในกรณผทรงตวเงนฟองผสลกหลงและผสงจาย หามมใหฟองคดเมอพนเวลาหนงปนบแตวนทไดลงในคาคดคาน หรอนบแตวนตวเงนถงกาหนดในกรณทมขอกาหนดไววาไมจาตองมคาคดคาน

ในกรณผสลกหลงฟองไลเบยกนเองและไลเบยเอาแกผสงจาย หามมใหฟองคดเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงน หรอนบแตวนทผสลกหลงนนเองถกฟอง

เมออายความสะดดหยดลงแกคสญญาแหงตวเงนฝายใดฝายหนง ยอมมผลสะดดหยดลงเพยงแกแกคสญญาฝายนนเทานน

ถาตวเงนไดทาขนหรอไดโอนหรอสลกหลงไปแลวในมลหนอนใด และสทธตามตวเงนสญสนไปเพราะอายความ หนเดมนนกยงคงมอยเทาทลกหนมตองเสยหายแตการนน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน

2.1 อายความตามมลหนเดม และอายความตามตวเงน

อายความ หมายถง ระยะเวลาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบการบงคบใชสทธเรยกรองในมลหนประเภทตางๆ อายความตองพจารณาตามประเภทของมลหน


105

การใชสทธเรยกรองของเจาหนถงแมวาจะขาดอายความตามกฎหมาย ถาลกหนไมไดยกอายความขนเปนขอตอส ศาลจะอางเอาอายความมาเปนมลยกฟองไมได

ถาฟองรองบคคลตางๆ ทตองรบผดตามตวเงนจงตองใชอายความตามมาตรา 1001-1003

1. มาตรา 1001 เรองอายความฟองรองผรบรองตวแลกเงน และผออกตวสญญาใชเงน

2. มาตรา 1002 เรองอายความทผสลกหลงตวเงนฟองไลเบยกนเอง และไลเบยเอาแกผสงจาย

3. มาตรา 1003 เรองอายความทผสลกหลงตวเงนฟองไลเบยกนเอง และไลเบยเอาแกผสงจาย

กรณใดไมอยในอายความ 3 ประเภทขางตน ตองใชอายความตามมลหนเดม

1. การขายลดตวเงน

2. ฟองเรยกเงนตามหนงสอรบรองการมอบตวเงน

3. ฟองใหรบผดตามหนงสอรบสภาพหน 4. ฟองธนาคารกรณธนาคารรบรองเชค

5. กรณเอาเชคมาแลกเงนสด

6. ฟองตามบนทกการแปลงหน 7. ผรบอาวลฟองไลเบยบคคลซงตนรบอาวลไวยอมมอายความ 10 ป 8. กรณฟองวาธนาคารผดสญญาเปดบญชเงนฝากกระแสรายวน และเรยกเงนทธนาคารจายไปตามเชคทม

ลายมอผสงจายปลอม

9. กรณฟองเรองละเมด ก. สงจายเชคฉบบหนงแก ข. ตอมา ข. เอาเชคนนไปทาสญญาขายลดใหแกธนาคาร เมอถงกาหนดธนาคารตามเชคปฏเสธการจายเงน หลงจากนน 1 ป ธนาคารทรบซอลดเชคไดนาเชคนนไปฟองให ก. และ ข. รบผดใชเงนคน ก. และ ข. สคดวาขาดอายความแลว ใหวนจฉยวาขอตอสของ ก. และ ข. ฟงไดหรอไมพยงใด

กรณเปนเรองธนาคารฟอง ก. ใหรบผดในฐานะผทรงเชคตามมาตรา 1002 เมอเกน 1 ป นบแตวนออกเชคคดจงขาดอายความ สวนธนาคารฟอง ข. นนเปนการฟองใหรบผดตามสญญาขายลดเชคมอายความ 10 ป คดไมขาดอายความ ดงนน ขอตอสของ ก. ฟงขน สวนขอตอสของ ข. ฟงไมได

2.2 อายความฟองผรบรองตวแลกเงนและผออกตวสญญาใชเงน

อายความฟองผรบรองตวแลกเงนและผออกตวสญญาใชเงน หามฟองเมอพนเวลาสามปนบแตวนตวนนๆ ถงกาหนดใชเงน (ม.1001)

มาตรา 1001 ในคดฟองผรบรองตวแลกเงนกด ผออกตวสญญาใชเงนกด ทานหามมใหฟองเมอพนเวลาสามปนบแตวนตวนน ๆ ถงกาหนดใชเงน

จนทรออกตวสญญาใชเงนลงวนท 1 มนาคม 2532 สญญาจะใชเงนจานวนหนงแกองคารผรบเงน เมอผรบเงนเรยกรองทวงถาม ตอมาวนท 1 มนาคม 2536 องคารใหทนายความทวงถามจนทรใหใชเงนตามตว และตอมาเมอวนท 1 พฤษภาคม 2536 องคารไดยนฟองจนทรใหรบผดตามตว ใหวนจฉยวาคดขององคารขาดอายความฟองรองแลวหรอไม

กรณเปนตวสญญาใชเงนเมอทวงถาม ผออกตวใหใชเงนตามตวเปนวนเรมตนถงกาหนดใชเงน ดงนนจงตองถอเอาวนท 1 มนาคม 2536 เปนวนเรมนบอายความ เมอองคารฟองคดภายใน 3 ป นบแตวนถงกาหนดใชเงนดงกลาว คดขององคารจงไมขาดอายความ

2.3 อายความฟองผสงจายและผสลกหลง

อายความฟองผสงจายและผสลกหลง หามฟองเมอพนเวลาปหนงนบแตวนทไดลงในคาคดคาน หรอนบแตวนตวเงนถงกาหนด ในกรณทมขอกาหนดไววา "ไมจาตองมคาคดคาน" มาตรา 1002 ในคดทผทรงตวเงนฟองผสลกหลงและผสงจาย ทานหามมใหฟองเมอพนเวลาปหนงนบแตวนทไดลงในคาคดคานซงไดทาขนภายในเวลาอนถกตองตามกาหนด หรอนบแตวนตวเงนถงกาหนด ในกรณทมขอกาหนดไววา "ไมจาตองมคาคดคาน"


106

มะลออกเชคสงใหธนาคารชาวนาไทยจายเงนจานวนหาพนบาทแกกหลาบลงวนทสงจาย 1 มกราคม 2536 ตอมาวนท 15 มกราคม 2536 กหลาบนาเชคดงกลาวยนตอธนาคารชาวนาไทยเพอใหใชเงน ธนาคารชาวนาไทยปฏเสธการจายเงนตามเชคอางวาเงนในบญชมะลไมพอจาย กหลาบทวงถามเงนตามเชคจากมะลแตมะลผดผอนเรอยมาจนกระทงวนท 10 มกราคม 2537 กหลาบจงไดยนฟองมะลตอศาลขอใหบงคบใชเงนตามเชค มะลตอสวาคดขาดอายความแลว ใหวนจฉยวาขอตอสของมะลดงกลาวฟงขนหรอไม

กรณเปนเรองทกหลาบในฐานะผทรงเชคฟองมะลผสงจายเชคใหรบผดตามความในเชค จงอยในบงคบของอายความตามมาตรา 1002 กหลาบจะตองฟองมะลกอนพนเวลา 1 ปนบแตวนเชคถงกาหนด ซงในกรณนวนทเชคถงกาหนดคอวนทลงในเชค 1 มกราคม 2536 เมอกหลาบฟองคดในวนท 10 มกราคม 2537 จงพนเวลา 1 ป คดขาดอายความฟองรอง ขอตอสของมะลฟงขน

2.4 อายความฟองผสลกหลงฟองไลเบยกนเองและผสงจาย

กฎหมายกาหนดอายความในคดทผสลกหลงฟองไลเบยกนเองและไลเบยเอาแกผสงจายแหงตวเงนไวตามมาตรา 1003 บญญตใหมผลวาในคดทผสลกหลงฟองไลเบยกนเองและไลเบยเอาแกผสงจาย หามมใหฟองคดเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงน หรอนบแตวนทผสลกหลงนนเองถกฟอง มาตรา 1003 ในคดผสลกหลงทงหลายฟองไลเบยกนเอง และไลเบยเอาแกผสงจายแหงตวเงน ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงนหรอนบแตวนทผสลกหลงนนเองถกฟอง 2.5 อายความสะดดหยดลง มาตรา 1004 เมออายความสะดดหยดลงเพราะการอนหนงอนใดซงกระทาแกคสญญาแหงตวเงนฝายใดฝายหนง ทานวายอมมผลสะดดหยดลงเพยงแตแกคสญญาฝายนน

ดาเปนผสงจายตวแลกเงน เขยวเปนผรบรอง เหลองและแดงเปนผสลกหลง ตวขาดความเชอถอ พเศษซงเปนผทรงตวแลกเงนทาคาคดคานแลวใชสทธไลเบยฟองแดงผสลกหลงใหรบผดแตเพยงผเดยว เวลาผานไปกวา 3 ป คดทพเศษฟองแดงยงอยในระหวางการพจารณาของศาลอทธรณ พเศษจงไดมาฟองดา เขยว และเหลองใหรบผด ดา เขยว และเหลองยกอายความขนตอส ใหวนจฉยวาคดทพเศษฟองดา เขยว และเหลองใหรบผดดงกลาวขาดอายความหรอไม

กรณของดาและเหลอง เปนการฟองผสงจายและผสลกหลง ซงตามมาตรา 1002 หามมใหฟองเมอพนเวลาหนงปนบแตวนทไดลงในคาคดคาน และกรณของเขยวเปนการฟองผรบรองตวแลกเงน ซงมาตรา 1001 หามมใหฟองเมอพนเวลาสามป นบแตวนตวถงกาหนด การทพเศษฟองแดงผสลกหลงคนหนง หาทาใหอายความสะดดหยดลงแกดา เขยว และเหลองไม ทงนโดยผลของมาตรา 1004 คดของพเศษจงขาดอายความ

2.6 ผลของหนเดมเกยวกบอายความตวเงน มาตรา 1005 ถาตวเงนไดทาขนหรอไดโอนหรอสลกหลงไปแลวในมลหนอนหนงอนใด และสทธตามตวเงนนนมาสญสนไปเพราะอายความกด หรอเพราะละเวนไมดาเนนการใหตองตามวธใด ๆ อนจะพงตองทากด ทานวาหนเดมนนกยงคงมอยตามหลกกฎหมายอนแพรหลายทวไปเทาทลกหนมไดตองเสยหายแตการนน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน

เคมสงจายเชคจานวนหนงพนบาทนาไปแลกเงนสดจากจดซงเปนเพอกน จดลมเชคไวในโตะทางานจนเวลาลวงพนไปกวาหนงปนบแตวนสงจายเชคแลว จงไดนาเชคไปยนตอธนาคารเพอใหใชเงน ธนาคารปฏเสธการใชเงนตามเชคจดทวงเงนตามเชคจากเคม แตเคมปฏเสธไมยอมใชให จงใหคาแนะนาแกจดวามทางทจะไดรบชาระหนจานวนหนงพนบาทนหรอไม

สทธเรยกรองในมลหนตามเชคซงจดในฐานะผทรงมตอเคมผจายนน กฎหมายกาหนดอายความไวเพยงหนงปเตม มาตรา 1002 ดงนน จงไมอาจใชสทธฟองบงคบใหเคมชาระหนตามเชคเพราะถาเคมตอสวาคดขาดอายความฟองรองแลวศาลกตองพพากษายกฟอง และกรณนเปนเรองการสงจายเชคแลกเงนสด จงไมมมลหนเดมทจะบงคบกนไดอก

3. ตวเงนปลอม ตวเงนถกลก ตวเงนหาย

ตวเงนปลอมหมายถง ตวเงนทมการกระทาใหผดแปลกไปจากตวเงนทแทจรง ไดแก ตวเงนทมลายมอชอปลอมหรอมการเปลยนแปลงแกไขในขอสาคญแหงตวเงน


107

การทลายมออนหนงในตวเงนปลอมยอมไมกระทบถงความสมบรณของลายมอชออนๆ ในตวเงน แตผลทมตอลายมอชอปลอมหรอลายมอชอลงโดยปราศจากอานาจนน กฎหมายกาหนดวาเปนอนใชไมไดเลย

ถาขอความในตวเงนใดมการเปลยนแปลงในขอสาคญ ตวเงนนนเปนอนเสยไป เวนแตยงคงใชไดตอคสญญาซงเปนผทาการแกไขเปลยนแปลงนน หรอไดยนยอมกบการแกไขเปลยนแปลงนน กบผสลกหลงในภายหลง

เมอตวเงนถกลกหรอตวเงนหาย ผทรงตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงผออกตวเงน ผจายผสมอางยามประสงค ผรบรองเพอแกหนาและผรบอาวลตามแตม เพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวนน

3.1 ตวเงนปลอม

ก. ลายมอชอปลอม

ลายมอปลอมยอมไมกระทบกระทงถงความสมบรณแหงลายมอชออนๆ ในตวเงนนน (ม.1006) มาตรา 1006 การทลายมอชออนหนงในตวเงนเปนลายมอปลอมยอมไมกระทบกระทงถงความสมบรณแหงลายมอชออน ๆ ในตวเงนนน มาตรา 1008 ภายในบงคบแหงบทบญญตทงหลายในประมวลกฎหมายน เมอใดลายมอชอในตวเงนเปนลายมอปลอมกด เปนลายมอชอลงไวโดยทบคคลซงอางเอาเปนเจาของลายมอชอนนมไดมอบอานาจใหลงกด ทานวาลายมอชอปลอมหรอลงปราศจากอานาจเชนนนเปนอนใชไมไดเลย ใครจะอางองอาศยแสวงสทธอยางหนงอยางใดเพอยดหนวงตวเงนไวกด เพอทาใหตวนนหลดพนกด หรอเพอบงคบการใชเงนเอาแกคสญญาแหงตวนนคนใดคนหนงกด ทานวาไมอาจจะทาไดเปนอนขาด เวนแตคสญญาฝายซงจะพงถกยดหนวงหรอถกบงคบใชเงนนนจะอยในฐานเปนผตองตดบทมใหยกขอลายมอชอปลอม หรอขอลงลายมอชอปราศจากอานาจนนขนเปนขอตอส แตขอความใด ๆ อนกลาวมาในมาตราน ทานมใหกระทบกระทงถงการใหสตยาบนแกลายมอชอซงลงไวโดยปราศจากอานาจแตหากไมถงแกเปนลายมอปลอม ข. การปลอมตวเงนโดยแกไขเปลยนขอความในตวเงน

ถาขอความหรอคารบรองตวเงน มผแกไขเปลยนแปลงในขอสาคญโดยทคสญญามไดยนยอมดวยหมดทกคน ตวเงนนนใชไมได เวนแตยงคงใชไดตอคสญญาซงเปนผทาการแกไขเปลยนแปลงหรอไดยนยอมดวยกบการแกไขเปลยนแปลงนน กบทงผสลกหลงในภายหลง

หากตวเงนใดไดมผแกไขเปลยนแปลงในขอสาคญ แตความเปลยนแปลงนนไมประจกษ และตวเงนนนตกอยในมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย ผทรงคนนนจะเอาประโยชนจากตวเงนนนกไดเสมอนดงวามไดมการแกไขเปลยนแปลงเลย และจะบงคบการใชเงนตามเนอความแหงตวนนกได

การแกไขเปลยนแปลงเชนจะกลาวตอไปน ถอวาเปนการแกไขเปลยนแปลงในขอสาคญ คอ 1. วนทลง 2. จานวนเงนอนจะพงใช 3. เวลาใชเงน 4. สถานทใชเงน 5. ตวเงนรบรองไวทวไปไมเจาะจงสถานทใชเงน ไปเตมสถานทใชเงนเขาโดยทผรบรองมไดยนยอมดวย

มาตรา 1007 ถาขอความในตวเงนใด หรอในคารบรองตวเงนรายใด มผแกไขเปลยนแปลงในขอสาคญโดยทคสญญาทงปวงผตองรบผดตามตวเงนมไดยนยอมดวยหมดทกคนไซร ทานวาตวเงนนนกเปนอนเสย เวนแตยงคงใชไดตอคสญญาซงเปนผทาการแกไขเปลยนแปลงนน หรอไดยนยอมดวยกบการแกไขเปลยนแปลงนน กบทงผสลกหลงในภายหลง แตหากตวเงนใดไดมผแกไขเปลยนแปลงในขอสาคญ แตความเปลยนแปลงนนไมประจกษ และตวเงนนนตกอยในมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผทรงคนนนจะเอาประโยชนจากตวเงนนนกได เสมอนดงวามไดมการแกไขเปลยนแปลงเลย และจะบงคบการใชเงนตามเนอความแหงตวนนกได


108

กลาวโดยเฉพาะ การแกไขเปลยนแปลงเชนจะกลาวตอไปน ทานถอวาเปนการแกไขเปลยนแปลงในขอสาคญ คอการแกไขเปลยนแปลงอยางใด ๆ แกวนทลง จานวนเงนอนจะพงใช เวลาใชเงน สถานทใชเงน กบทงเมอตวเงนเขารบรองไวทวไปไมเจาะจงสถานทใชเงน ไปเตมความระบสถานทใชเงนเขาโดยทผรบรองมไดยนยอมดวย ค. การคมครองธนาคารทจายเงนโดยสจรต

ถามผนาตวเงนมาเบกตอธนาคารใด และธนาคารนนไดใชเงนใหไปตามทางคาปกตโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอไซร ธนาคารไมมหนาทจะตองนาสบวาการสลกหลงของผรบเงน หรอการสลกหลงในภายหลงรายใด ๆ ไดทาไปดวยอาศยรบมอบอานาจแตบคคลซงอางเอาเปนเจาของคาสลกหลงนน และถงแมวารายการสลกหลงนนจะเปนสลกหลงปลอมหรอปราศจากอานาจกตาม ทานใหถอวาธนาคารไดใชเงนไปถกระเบยบ (ม.1009) มาตรา 1009 ถามผนาตวเงนชนดจะพงใชเงนตามเขาสงเมอทวงถามมาเบกตอธนาคารใด และธนาคารนนไดใชเงนใหไปตามทางคาปกตโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอไซร ทานวาธนาคารไมมหนาทจะตองนาสบวาการสลกหลงของผรบเงน หรอการสลกหลงในภายหลงรายใด ๆ ไดทาไปดวยอาศยรบมอบอานาจแตบคคลซงอางเอาเปนเจาของคาสลกหลงนนและถงแมวารายการสลกหลงนนจะเปนสลกหลงปลอมหรอปราศจากอานาจกตาม ทานใหถอวาธนาคารไดใชเงนไปถกระเบยบ

ดาลงลายมอชอในเชคสงธนาคารสยามพาณชยใหจายเงนจานวน 1,000 บาทแกแดง ตอมาแดงทาเชคหายมคนเกบไดแลวปลอมลายมอชอแดงสลกหลงโอนใหขาวผรบโอนไวโดยสจรต ขาวสลกหลงเชคโอนใชหนคาซอสนคาแกบรษทมะมวงจากด

(ก) หากบรษทมะมวงจากด นาเชคไปยนตอธนาคารสยามพาณชย แตธนาคารสยามพาณชยปฏเสธการใชเงนบรษทมะมวงจากดจะเรยกรองเงนตามเชคจากใครไดบางหรอไม

(ข) หากธนาคารสยามพาณชยจากดไดจายเงนตามเชคใหแกบรษทมะมวงจากดไปโดยไมทราบวาลายมอชอของแดงเปนลายมอชอปลอม ธนาคารสยามพาณชยจากดจะหกเงนทจายไปจากบญชเงนฝากของดาไดหรอไม

(ก) บรษทมะมวงจากด เรยกเงนตามเชคไดจากขาวผสลกหลง แตไมมสทธเรยกรองจากแดงเพราะลายมอชอแดงเปนลายมอชอปลอม และไมมสทธเรยกรองจากดาผสงจายเพราะการสลกหลงขาดสาย

(ข) ธนาคารหกบญชเงนฝากของดาไดเพราะธนาคารไดใชเงนตามเชคไปตามทางการคาปกต โดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ ถงแมลายมอชอของแดงจะปลอมแตกเปนลายมอชอผสลกหลงไมใชลายมอชอผสงจาย ธนาคารยอมไดรบการคมครองตามมาตรา 1009

3.2 ตวเงนถกลก ตวเงนหาย

เมอผทรงตวเงนทราบวาตวเงนหายหรอถกลก ตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยง ก) ผออกตวเงน ข) ผจาย ค.) ผสมอางยามประสงค ง.) ผรบรองเพอแกหนาและ จ.) ผรบอาวลตามแตม เพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวเงนนน (ม.1010)

ถาตวเงนหายไปกอนเวลากาหนดใชเงน ผทรงตวเงนนนจะรองขอไปยงผสงจายใหจายตวเงนแกตนใหมอกฉบบหนงกได และในการนถาเขาประสงคกวางประกนใหไวแกผสงจาย เพอไวทดแทนทเขาหากจะตองเสยหายแกผหนงผใดในกรณทตวเงนซงวาหายนนจะกลบหาได (ม.1011 วรรคแรก)

หากผสงจายรบคาขอรองดงวามานนแลว หากบอกปดไมยอมใหตวเงนคฉบบเชนนน อาจจะถกบงคบใหออกใหกได (ม.1011 วรรคสอง) มาตรา 1010 เมอผทรงตวเงนซงหายหรอถกลกทราบเหตแลวในทนใดนนตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงผออกตวเงน ผจาย ผสมอางยามประสงคผรบรองเพอแกหนาและผรบอาวลตามแตม เพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวเงนนน มาตรา 1011 ถาตวเงนหายไปแตกอนเวลาลวงเลยกาหนดใชเงนทานวาบคคลซงไดเปนผทรงตวเงนนนจะรองขอไปยงผสงจายให ๆ ตวเงนเปนเนอความเดยวกนแกตนใหมอกฉบบหนงกได และในการนถาเขาประสงคกวางประกนใหไวแกผสงจาย เพอไวทดแทนทเขาหากจะตองเสยหายแกผหนงผใดในกรณทตวเงนซงวาหายนนจะกลบหาได อนงผสงจายรบคาขอรองดงวามานนแลว หากบอกปดไมยอมใหตวเงนคฉบบเชนนน อาจจะถกบงคบใหออกใหกได


109

หลก : ตวสญญาใชเงน เราควรทจะทาความเขาใจธรรมชาตของตวสญญาใชเงน เอาไวใหไดกอนวา ตวสญญาใชเงนนนจะมความแตกตางไปจาก ตวแลกเงน อยางไร ซงเราสามารถทจะแยกความแตกตางไดดงน 1. ตวสญญาใชเงนนนไมตองมการรบรอง ดงนนจงยอมโยงไปถงในสวนท วา กยอมไมตองทาคาคดคาน ดวยเชนกน วา จะไมมการนาเอาสวนของการรบรอง ตาม ม.927 – ม.937 ของตวแลกเงน มาบงคบใชในตวสญญาใชเงน ทผาน ม.985 แตอยางใดๆเลย เชนกน 2. ตวสญญาใชเงนนนจะไมมการสนสทธไลเบย ดงนนจงไมตองนาเอา ม.973 ของตวแลกเงน มาบงคบใชในตวสญญาใชเงน ทผาน ม.985 แตอยางใดๆเลย เชนกน ยกเวนแตวา จะเปนตวสญญาใชเงนทออกมาแตตางประเทศเทานน จงจะตองนาเอา ม.973 ของตวแลกเงน มาบงคบใชในตวสญญาใชเงน เพยงเทาทไมขดกบสภาพแหงตราสารชนดน โดยผาน ม.985 3. ตวสญญาใชเงนนน ถงแมวาผทรงจะยอมผอนเวลาใหแกผจายไปแลวกตาม แตผทรงกหาสน สทธไลเบยแตอยางใดๆ ดงนนจงไมตองนาเอา ม.948 ของตวแลกเงน มาบงคบใชในตวสญญาใชเงน ทผาน ม.985 แตอยางใดๆเลย เชนกน เมอเรารเชนนแลว นอกจากนนแลวตวสญญาใชเงนกจะมลกษณะ และหลกการเชนเดยวกบตวแลกเงน ดงนนถาออกในเรองของตวสญญาใช เงนแลว เรากจะตองนาเอาหลกกฎหมายบางมาตราของตวแลกเงนมาใชดวย โดย ผาน ม.ทสาคญ กคอ ม.985 นนเอง ทนเรากมาดวาแลวมมาตราใดบางทจะนาเอามาใช ซงถาเรา จดเปนหมวดหมกอน กจะทาใหงายตอการจดจา

1. ตวถงกาหนดเมอใด ตาม ม.913 2. การยกขอตอสขนสผทรง ตาม ม.916 3. การโอนตว ตาม ม.917 + ม.919 + ม.920 4. ในสวนของการอาวล ตาม ม.938 – ม.940 5.ในสวนของการใชเงน ตาม ม.941 – ม.947 6. ในสวนของการใชเงนของผจาย ตาม ม.949 7. สทธในการไลเบยของผทรง ตาม ม.959 8. ในสวนของการรบผด ตาม ม.967 – ม.971

สวนมาตราทสาคญอกมาตราหนง กคอ ม.986 ซงเปนมาตราทกาหนดใหผทรงตวจะตองยนตวประเภทใหใชเงน ในเวลาใดเวลาหนงเมอไดเหน ภายในกาหนดเวลา 6 เดอนนบแตวนทลงในตว แตมไดกาหนดวา ถาผทรงตวไมนาไปยนภายในกาหนดผลจะเปนอยางไร ดงนนจงไปเขาขอ แตกตางท 2 กลาวคอ ผทรงยอมไมสนสทธไลเบย (ไมนาเอา ม.973 มาบงคบใช) แตถาเปนตวสญญาใชเงนทออกมาแตตางประเทศนน จะไมยนใหใช เงน หรอ ไมยนเพอใหรบรอง ยอมจะตกอยในบงคบของ ม.973 (1) โดยผาน ม.985 หรอ ถายนใหใชเงนแลว แตถกบอกปดแลงผทรงไมไดทาคาคดคาน การไมทาคาคดคานนนยอมเปน การขดตอ ม.973 (2) โดยผาน ม.985 ผลทายสด กคอ ผทรงยอมสนสทธไลเบยเอากบบรรดาผรบผดทงหลาย….ยกเวนอยคน เดยวทไมหลดพน ซงกคอ ผออกตวสญญาใชเงน


110

(จาเอาไววา ในกรณของตวสญญาใชเงนนน จะไมมการรบรองตว เมอไมมการรบรอง จงยอมไมมผรบรอง นนเอง) ขอควรระวงในสวนน กคอ เราจะตองดวา ตวสญญาใชเงนนน เปน

1. ตวสญญาใชเงนในประเทศ หรอ 2. เปนตวสญญาใชเงนทออกแตตางประเทศ เพราะผลสดทายของความรบผดจะ แตกตางไปคนละทางเลยทเดยว ดงทไดกลาวเอาไวขางตนแลวนะครบ

หลก : ตวปลอม ม.ทสาคญ คอ ม.1006 + ม.1007 + ม.1008 หลกสาคญ

ตวเงนปลอมนนจะแบงออกเปน 2 ประเภท กลาวคอ • ตวปลอมขอความ ตาม ม.1007 และ

• ตวปลอมลายมอชอ ตาม ม.1106 + ม.1008 ตวปลอมขอความ ตาม ม.1007 นน เราสามารถทาสายไลไดดงตอไปน • เราจะตองดกอนวา ตวเงนนนไดถกเปลยนแปลงขอความโดยผทไมมอานาจ และ การเปลยนแปลงนนเปนการเปลยนแปลงขอความทเปนสาระสาคญ โดยทคสญญาไมยนยอม หรอไม ถาคาตอบคอ “ ไม ” ผลกคอ ตวเงนนนเปนอนใชได (กรณไมเขา ตาม ม.1007) แตถาคาตอบออกมาวา ” ใช ” กใหดทตอไป

• เมอคาตอบออกมาวา ” ใช ” เรากจะตองดตอไปวา การแกไขเปลยนแปลงขอความทเปนสาระสาคญดงกลาวนน เปนการแกไขเปลยนแปลงแบบประจกษ (คอ เปนการเหนไดชดเจนวามการแกไข) หรอ เปนแบบไมประจกษ (คอ เปนการแกไขทแนบเนยน ไมสามารถรไดวามการแกไข) ถาเปนกรณแกไขเปลยนแปลงแบบประจกษ ทานวา ตวเงนนนยอมเสยไปใชไมได (เสยไปใชไมไดกบคสญญาทมอยกอนการแกไขเปลยนแปลง) แตยกเวนจะใชไดกบบคคล 3 ประเภท ดงตอไปนอยเสมอ กลาวคอ a) ยงใชไดกบ ตวผทาการแกไขเปลยนแปลงนน (โดยใชไดตามขอความทไดแกไขเปลยนแปลงนน) b) ยงใชไดกบคสญญาทยนยอมดวยกบการแกไขเปลยนแปลงนน (โดยตองผกพนตามขอความทไดแกไขเปลยนแปลงนนดวย) c) ยงใชไดกบ ผทไดสลกหลงภายหลงจากทมการแกไขเปลยนแปลงแลว (โดยจะตองรบผดตามขอความทไดแกไขเปลยนแปลงนน) แตถาเปนการแกไขแบบไมประจกษ กใหไปดทขอตอไป

• ถาเปนการแกไขแบบไมประจกษแลวละก ทานวา นอกจากทผทรงจะเรยกไดจากบคล 3 ประเภทดงกลาว ซงเรยกไดตามขอความทแกไขเปลยนแปลงแลว ผทรง ยงสามารถทจะเรยกไดจากบคคลทเปนคสญญากอนทมการแกไขเปลยน แปลงไดอย แตเราตองระวงในจดนอยนดหนงวา ผทรงสามารถทจะบงคบเรยกไดแคตามเนอความเดมแหงตวครงแรกทยง มไดมการแกไข เทานนนะครบ (ในสวนนไมไดออกมานานมากแลวดงนนจงควรใหความสนใจเอาไวบางกดนะ ครบ) (และพยายามไลสายตามทผมวางเอาไวใหไดนะครบ เพราะจะทาใหงายตอแยกประเดน งายตอการทาความเขาใจ)

ตวปลอมลายมอชอ ตาม ม.1006 + ม.1008 นน จะมหลกในการพจารณาดงตอไปน • เราจะตองวางหลกของตวปลอมลายมอชอเอาไวกอน กลาวคอ “ ตวปลอมลายมอชอนน จะเสยไปเฉพาะลายมอชอทปลอมเทานน สวยลายมอชออนๆไมเสยไปดวย ” ซงในสวนนสวนทเสยไป กคอ ลายมอชอปลอม กบ ลายมอชอทลงไวโดยทบคคลซงอางเอาเปนเจาของลายมอชอนนมได มอบอานาจใหลง นนเอง ทงนตามท ม.1006 ไดบญญตเอาไววา ลายมอชอปลอม ยอมไมกระทบกระทงไปถงความสมบรณแหงลายมอชออนๆในตว


111

เงนนน • หลงจากนนเราจะตองไปดวา และในเมอลายมอชอทไมปลอมนนยงใชไดอยแลวจะมใครตองรบผด และจะตองรบผดตอใคร ซงคาตอบจะอยท ม.1008 นนเอง โดย ม.1008 จะวางหลกเอาไววา ตวเงนทมลายมอชอปลอม หรอ ไดลงเอาไวโดยไมมอานาจนน ทานวา ใครจะแสวงสทธจากลายมอชอปลอมนนไมได

• ซงสทธทหามมใหแสวงนน จะมอย 3 ประการดวยกน กลาวคอ ก) หามแสวงสทธเพอยดหนวงตวเงนเอาไว ในกรณนถาเจาของตวทแท จรงมาเรยกตวเงนคน ทานวาผทรงจะตองคนตวเงนนนใหแกเจาของทแทจรง จะยดหนวงเอา ไวไมได เพราะวาจะเปนการแสวงสทธเพอยดหนวงตวเงน นนเอง ข) หามมใหแสวงสทธเพอทาใหตวหลดพน (คอ หลดพนจากความรบผด นนเอง) ในกรณน จะมขอควรระวงตรงท การทธนาคารไดใชเงนตามเชคไปแลว ใหถอวา เปนการแสวงสทธเพอทาใหตวหลดพน ตองหาม ตาม ม.1008 แตอยางไรกตาม ในกรณนทางธนาคารสามารถนาเอา ม.1009 มาอางเพอใหตนพนจากความรบผดนได (แตจะอาง ม.1008 เพอใหตนพนผด ไมได) ค) หามมใหแสวงสทธจากลายมอชอปลอม เพอบงคบการใชเงน ในกรณนเปนการหามไมใหผทรงไปเรยกใหบคคล ทอยกอนลายมอชอปลอมมาใชเงนเพราะจะเปนการแสวงสทธจากลายมอชอ ปลอม ไปเพอบงคบการใชเงน นนเอง แตอยางไรกตาม ถาเปนการเรยกใหบคคลทอยหลงลายมอชอปลอม มาใชเงน ดงน ผทรงสามารถทาไดไมตองหาม

• แตอยางไรกตาม กฎหมายกไดบญญตขอยกเวนเอาไว 3 ประการดวยกน ทสามารถทจะแสวงสทธจากลายมอชอปลอมนนได กลาวคอ ก) ถาเขาบทบญญต ม.949 กบ ม.1009 โดย ม.949 จะเปนเรองทลกหนในตวเงน ไดใชเงนใหแกผทรงไปเมอตวถงกาหนดใชเงนแลว โดยปราศจากการฉอฉล หรอ ปราศจากความประมาทเลนเลออยางรายแรง แมวา ลายมอชอของผสลกหลงคนใดคนหนงจะเปนลายมอชอปลอม กตาม แตถาการสลกหลงนนไมขาดสาย ทานวา กจะทาใหธนาคารผใชเงน นนหลดพนจากความรบผด (ซงกหมายความวา ใหธนาคารแสวงสทธจากลายมอชอปลอมนนได นนเอง) แตขอควรระวงในกรณน กคอ จะตองเปนกรณทตวเงนนนไมขาดสายดวย ดงนนถาตวนนขาดสาย อยางน กจะแสวงสทธจากลายมอชอปลอมไมไดนะครบ สวน ม.1009 นนจะเปนกรณทางธนาคารไดใชเงนไปตามทางการคาโดยสจรต โดยไมประมาทเลนเลอ แมวาสลายมอชอนนจะเปนลายมอชอปลอม กตาม ทานวาทางธนาคารกยงสามารถทจะเอาเงนในบญชของผสงจายได อย (ซงกเปนเรองทใหทางธนาคารแสวงสทธจากลายมอชอปลอมได นนเอง) ข) ถาคสญญาทถกบงคบใหใชเงนนน อยในฐานะของผตดบท ซงผตดบทในทนกคอ ผทปลอมลายมอชอ ผทยนยอมกบการปลอมลายมอชอ ผทสลกหลง ภายหลงจากทมการปลอมลายมอชอแลว นนเอง โดยบคคลเหลานจะยกเอาลายมอชอปลอม มาอางเพอใหตนพนจากความรบผด ไมได ทานวาผทรงยงคงเรยกใหบคคลเหลานรบผดตามตวไดอย ค) ถาเจาของลายมอชอใหสตยาบนแกลายมอชอ ทไดลงโดยปราศจากอานาจ ดงนจงเทากบวา ลายมอชอนนกลายเปนลายมอชอทแทจรงของเจาของไป โดยการใหสตยาบน นนเอง ดงน จงแสวงสทธจากลายมอชอนนๆได

การใชเงนของธนาคารผจาย

ม. ทสาคญ กคอ ม.1009 ในสวนนควรทจะตองดคกบ ม.949 ในตวแลกเงน นอกจากน กยงเปนบทยกเวนของการหามแสวงสทธจาก

ลายมอชอปลอม หรอ ลงโดยปราศจากอานาจ ตาม ม.1008 ดวย (ดงทไดกลาวมาแลวขางตน ในหวขอยอย (d)) ตวถกลก และตวหาย

ม.ทสาคญๆ กคอ ม.1010 + ม.1011


112

เราจะตองดกอนวา เมอตวเงนหาย หรอ ถกลกไปแลว ผทรงตวมหนาทอยางไรบาง ซงในสวนน คาตอบจะอยท ม.1010 กลาวคอ ผทรงตวเงน จะตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงผออกตวผจายและผสมอางยามประสงค ผรบรอง และผรบอาวล (กฎหมายกาหนดใหผทรงตองแจงใหทราบทงหมดเทาทมอยในตวเงน) ทงนกเพอใหบคคลเหลานนบอกปดไมใหใชเงนตามตวเงนทหาย หรอ ถกลกนน

หลงจากนนเราจงคอยมาดตอไปวา ผลของการทผทรงไดแจง หรอ ไมไดแจง เรองตวเงนหาย หรอ ถกลก นนเปนอยางไร ซงคาตอบกคอ ก) ถาผทรงไดแจงแลว ลกหนทมหนาทตองจายเงนนน ชอบทจะงดการจายเงน ถาหากฝนจายเงนไป กตองรบผดตอผทรง ในกรณของเชค นน จะมขอควรระวงกคอ ธนาคารมสทธ ตาม ม.991 (3) ในการจายเงนไปกได นะครบ ดงนนเราจงตองดตอไปอกวา ทางธนาคารไดใชสทธตาม ม.991(3) นน ไปโดยสจรต หรอ ประมาทเลนเลอ หรอ ไมดวย ซงถาใชไปโดยไมสจรต หรอ ใชสทธนนโดยประมาทเลนเลอ ทานวา ทางธนาคารกจะตองรบผดตอผสงจาย และจะตองรบผดตอเจาของเชคทแทจรงดวย (แตถาใชโดยสจรต และกไมประมาท ผลกคอ พนจากความรบผดทงปวง นนเอง) ข) แตถาผทรงตว ไมไดแจงใหทราบ ผลกคอ ถาผจายคอธนาคารไดใชเงนไปแลว จะถอวา ธนาคารผจายประมาทเลนเลอไมได ยกเวนแตวา ผทรงจะพสจนไดวา ธนาคารผจายรอยแลววาตวนนหาย หรอ ถกลก แลวยงฝนจายเงนใหไป ดงน ธนาคารผจายจะตองรบผดตอเจาของตวทแทจรงอย

ทายสดเราจงมาดวา สทธของผทรงตวเมอตวเงนหาย หรอ ถกลก นนเปนอยางไร ซงคาตอบจะอยท ม.1011 นนเอง โดยม.1011จะใหสทธแกผทรงตวเงนหาย หรอ ถกลก ดงตอไปน ก) ผทรงมสทธทจะรองขอใหผสงจายตวเงน ใหออกตวเงนเปนเนอ ความอยางเดยวกบตวหาย หรอ ถกลกนน ใหแกตนใหม ข) และถาผสงจายไมยอมออกตวใหมให ผทรงมสทธทจะไปฟองตอศาล เพอขอใหศาลบงคบได ค) และถาผสงจายมความประสงคทจะใหผทรงวางประกนไว เพอทดแทนในการทเขาจะตองเสยหายแกผหนงผใดในกรณทตวหาย หรอถกลกไปนนกลบหาไดในภายหลง ทานวาผทรงกจะตองใหหลกประกน แกเขาดวย

แบบประเมนผลหนวยท 13 1. ผมหนาทใชเงนตามตวสญญาใชเงนคอ ผออกตว 2. คาบอกชอวาเปนตวสญญาใชเงน เปนรายการสาคญซงจะขาดเสยมไดในตวสญญาใชเงน 3. การกาหนดอตราดอกเบยในตวสญญาใชเงน ถาตวสญญาใชเงนไมไดกาหนดดอกเบยไว ผทรงเรยกดอกเบย

ไมได 4. ในคดฟองผรบรองตวแลกเงนหรอผออกตวสญญาใชเงน กฎหมายหามมใหฟองเพอพนเวลา 3 ป นบแตวนท

ตวนนถงกาหนดใชเงน 5. ในคดผทรงเชคฟองผสงจายใหรบผดตามตวเงน กฎหมายหามมใหฟองคด เมอพนกาหนด 1 ป นบแตวนท

ลงในเชค 6. ในคดทผสลกหลงฟองไลเบยกนเองและไลเบยเอาแกผสงจาย กฎหมายหามมใหฟองคด เมอพนเวลา 6

เดอน นบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงนหรอนบแตวนทผสลกหลงนนเองถกฟอง 7. การทลายมอชออนหนงในตวเงนปลอมนน ยอมไมกระทบถงความสมบรณแหงลายมอชออนๆ ในตวเงนนน 8. การลงลายมอชอในกรณทถอวาเปนการลงลายมอชอปลอม เชน ดาลงชอวา “แดง” โดยเจตนาใหคนอน

เขาใจวาเปนลายมอชอของแดง 9. ธนาคารซงไมจายเงนตามเชคใหแกผทรงตามทางคาโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอจะหกเงนทได

จายไปนนจากบญชลกคาไมไดในกรณ ลายมอชอผสงจายปลอม


113

10. ตวเงนหายหรอถกลก ผทรงมหนาทคอ บอกกลาวเปนหนงสอเปนลายลกษณอกษร ไปยงคสญญาทกฝายแหงตวเงนเพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวนน

11. ผทเปนคสญญาในตวสญญาใชเงนคอ ผออกตว ผรบเงน 12. อายความ 3 ป นบแตวนทตวถงกาหนดใชเงนใชสาหรบกรณ ผสลกหลงฟองผสงจาย 13. ดาออกเชคสงจายธนาคารใหธนาคารจายเงนจานวนหนงแกแดง แตธนาคารปฏเสธการใชเงนตามเชค ถา

แดงจะฟองเรยกเงนตามเชคจากดา จะฟองเสยภายในกาหนดเวลา ภายใน 1 ป นบแตวนททลงในเชค 14. เคมออกเชคสงใหธนาคารจายเงนจานวนหนงแกใหจด จดสลกหลงโอนใหหวานเปนการชาระหนหวานสลก

หลงโอนใหเปรยว เปรยวยนเชคตอธนาคารเพอใหใชเงนแตธนาคารปฏเสธการจายเงน เปรยวเรยกรองเงนตามเชคจากหวานและไดเงนตามเชคไปแลว เปรยวคนเชคใหหวาน เชนน หากหวานประสงคจะฟองไลเบยจากจด จะตองฟองภายในอายความ ภายใน 6 เดอนนบแตวนทหวานใชเงนตามเชคใหแกเปรยวไป

15. ดาลงชอวาแดง โดยตงใจลงชอแทนแดง แตความจรงแดงหาไดมอบอานาจใหดาลงชอแทนไม เชนน ลายมอชอลงโดยปราศจากอานาจของแดง ซงแดงอาจใหสตยาบนในภายหลงได

16. ธนาคารซงไดใชเงนไปตามเชคซงมรายการสลกหลงปลอม จะถอวาไดใชเงนไปถกระเบยบเมอ ไดใชเงนโดยตรวจลายมอคสญญาในตวถกตอง


114

14. แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตวเงนและการประกนดวยบคคลและทรพย ตวแลกเงนเปนเครองมอทางธรกจการคาทาใหดาเนนการไปอยางสะดวกประหยดและปลอดภย

แนวปฏบตทางธรกจ การประกน เปนเครองมออกชนดหนงทสงเสรมใหธรกจดาเนนไปอยางมประสทธภาพ ระหวางผรวมคาดวย

1. แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตว 1.1 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตวแลกเงน

ตวแลกเงนมความสาคญตอธรกจการคาอยางมาก เปนตราสารทเจาหนสงใหลกหนจายเงนและสามารถทาตราสารอนนเพอ

(ก) เปนเครองมอในการชาระหน (ข) เปนเครองมอหรอหลกประกนในการขอกยมเงน

(ค) เปนเครองมอในการโอน หรอขนสงเงน

1.2 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตวสญญาใชเงน

ตวสญญาใชเงน เปนเครองมอเครดต ทมความสาคญตอธรกจการคาเชนเดยวกบตวแลกเงน เปนตราสารทลกหนออกใหเจาหน โดยใหคามนสญญาวาจะใชเงนจานวนหนงแกบคคลหนง

ประโยชนของตวสญญาใชเงน

o เปนเครองมอในการชาระหน o เปนเครองหรอหลกประกนในการขอกเงน

o ใชแทนสมดคฝาก นาย ก. เปนตวแทนจาหนายนามนปโตรเลยม การซอขายแตละครง การปโตรเลยมจะใหเครดต 30 วน โดยจะยอมรบตวสญญาใชเงนทธนาคารอาวลจากผซอ เพอใหมการซอขายเปนไปตามแนวปฏบตของการปโตรเลยม นาย ก. จะปฏบตอยางไร

นาย ก. ออกตวสญญาใชเงน โดยระบขอความครบถวนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 983 แลวนาไปใหธนาคารอาวล จงสงมอบใหแกการปโตรเลยมเพอรบนามน

1.3 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบเชค

เชค เปนเครองมอทใชเพอชาระหน เปนตราสารทผสงจายสงใหธนาคารจายเงนแกผรบ ซงมความสาคญตอธรกจการคามาก ผทรงสามารถนาตราสารนเพอ

(ก) ชาระหน (ข) เปนหลกประกนเพอกยมเงน

เชคอาจแบงออกตามลกษณะของผสงจายได 2 ชนด

o เชคสวนบคคล (Personal cheque)

o เชคทธนาคารเปนผสงจาย (Cashier’s cheque) หรอ Manager’s cheque

การสงจายเชควธทรดกมและปลอดภยทสด ควรระบชอผรบเงน ขดฆา “หรอผถอ” ออกและขดครอมเชคในกรณทจาเปนเทานนจงจะสงจายเชคเงนสด หรอเชคผถอ

2. แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบการประกนดวยบคคลและทรพย


115

การประกนดวยบคคล เปนกรณทมบคคลภายนอกเขามาทาสญญาคาประกนจะชาระหนแทนลกหนตอเจาหน ในเมอลกหนไมชาระ การประกนดวยบคคลมบทบาทตอธรกจการคาอยางมาก

การคาประกนดวยบคคล เจาหนจะพจารณาถงความสามารถในการชาระหนของลกหนและของผคาประกน

การประกนดวยทรพย เปนการทผประกนเอาทรพยเขาเปนหลกประกนในหนของลกหนคอ การจานอง และจานา

การประกนดวยทรพย มบทบาทตอธรกจการคามากเชนกน ตามปกตธนาคารจะพจารณาถงวตถประสงคของการก และความสามารถในการชาระหนคนของผกเปนอนดบแรก สวนหลกประกนจะพจารณาอนดบสอง ทงนเนองจากวตถประสงคของการใหก ธนาคารหวงจะใหผกชาระคนดวยเงนไมใชหลกทรพยทนามาเปนประกน

2.1 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบการประกนดวยบคคล

แนวทางปฏบตทางธรกจ บคคลทธนาคารยนยอมใหเปนผคาประกนหนไดนน จะตองเปนบคคลทธนาคารเชอถอและไวใจได นอกจากนนจะตองมทรพยสนพอทจะชาระหนแกธนาคารไดหากลกหนไมยอมชาระ สวนหนทคาประกนไดดวยบคคล สามารถแยกออกไดดงน

ก. เงนกทวไป (Loans)

ข. เงนกเบกเกนบญช (Overdrafts)

ค. การซอลดตวเงน (Local Bills Discounted)

ง. การคาประกน (Letter of Guarantee)

จ. การรบรองและอาวลตวเงน (Acceptance Bills)

2.2 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบการประกนดวยทรพย ประเภทของสนเชอ

1. เงนกทวไป (Loans)

2. เงนกเบกเกนบญช (Overdrafts)

3. การซอลดตวเงน (Local Bills Discounted)

4. การคาประกน (Letter of Guarantee)

5. การรบรองและอาวลตวเงน (Acceptance Bills)

ปจจยในการวเคราะหสนเชอในดานธรกจการคาและอตสาหกรรม

1. คณสมบต (Character)

2. ความสามารถ (Capacity)

3. ทน (Capitol)

4. หลกประกน (Collateral)

5. ภาวะเศรษฐกจ (Economic conditions)

ปจจยในการวเคราะหสนเชอในดานธรกจเกษตร

1. ความสามารถสงผลตอบแทน (Return)

2. ความสามารถสงเงนกคน (Repayment)

3. ความสามารถทนการเสยงภย (Risk) ทรพยทธนาคารนยมรบประกนเงนกม 2 ประเภทคอ

(ก) อสงหารมทรพย ไดแกทดนและสงปลกสรางบนดน

(ข) สงหารมทรพย 7 ชนด ไดแก - เงนฝากธนาคาร


116

- พนธบตร

- ตวสญญาใชเงนของบรษทการเงนทเชอถอได - สนคา

- เครองจกร

- เรอ

- ใบหน

แบบประเมนผลหนวยท 14 1. ตวเงนมประโยชนคอ ชวยใหธรกจการคาดาเนนไปอยางสะดวก ปลอดภยและประหยด 2. ตวสญญาใชเงนประเภททมเครดตทสด คอตวสญญาใชเงนทธนาคารรบอาวล 3. ตวแลกเงนมประโยชนสาหรบผทรงตวหรอผรบเงนตามตวคอ ผทรงหรอผรบเงนตามตวสามารถนาตวเงนน

ไปขายลดแกธนาคารกอนทจะถงกาหนดจายเงนตามตว 4. นาย ก. อยจงหวดเชยงใหม มความประสงคจะมาเทยวกรงเทพฯ เพอฉลองวนขนปใหม นาย ก. มความ

ประสงคจะนาเงนมาใชจานวน 10,000 บาท ทานเปนนาย ก. จะนาเงน 10,000 บาท ลงมากรงเทพฯ ดวยวธการทสะดวกและปลอดภยคอ ซอดราฟทสงจายเงนทกรงเทพฯ

5. ตวสญญาใชเงน มประโยชนแกลกหนคอ ชวยผอนผนระยะเวลาการชาระหนแกลกหน 6. การใชเชคเบกเงนจากธนาคารนนลกคาจะตองใชเชคชนดท ไดมาจาธนาคาร 7. การประกนชนดทธนาคารมความเสยงมากทสดคอ คาประกน 8. ธนาคารจะเขาไปคาประกนหนของลกหนโดยออกหนงสอคาประกนใหไดแก (1) คาประกนซองประกวด

ราคา (2) คาประกนสญญา (3) คาประกนซอเชอ (4) คาประกนการชาระภาษอากร 9. การประเมนราคาทดนและบาน เพอประกนหนเงนก ปกตธนาคารจะอนมตใหกไดในอตรา รอยละ 50-60 10. สงหารมทรพยทธนาคารจะรบจานาไดแก พนธบตรรฐบาล กบตวสญญาใชเงนทเชอถอได 11. แคชเชยรเชคหมายถง เชคทธนาคารเปนผสงจาย 12. ตวเงนมประโยชนตอธรกจ การคาภายในประเทศและระหวางประเทศ 13. ดราฟทมประโยชนตอธรกจการคาคอ เปนเครองมอโอนเงนไปตางจงหวดหรอจากตางจงหวดเขากรงเทพฯ

หรอระหวางประเทศ 14. นาย ก. ขายสนคาใหนาย ข. นาย ข. ผซอสนคาไดสงจายเชคขดครอมใหแกนาย ก. เพอชาระคาสนคา นาย

ก. ไมมความประสงคทจะไดรบเชคของนาย ข. เพอเปนการชาระคาสนคาเนองจากไมมความมนใจวาเงนในบญชจะมพอจายหรอไม ทานเปนนาย ก. จะแกไขปญหาโดย นาเชคนนไปใหธนาคารรบรอง

15. วธการใชเชคทถกตองทสดคอ ควรระบชอผรบเงน พรอมทงขดฆา “หรอผถอ” ออก และขดครอมเชคเชคในกรณทจาเปนเทานน จงจะจายเชคเงนสด หรอผถอ

16. การกเงนธนาคารโดยบคคลคาประกนมหลกเกณฑอยางไร ในการเลอกผกและผคาประกนคอ ตองมทรพยและเชอถอได

17. นาย ก. เปนพอคาในกรงเทพฯมความประสงคขอกเงนธนาคารเพอหมนเวยนในธรกจการคาโดยเสนออสงหารมทรพย จดทะเบยนจานองเปนประกน ธนาคารจะพจารณาหลกเกณฑทจะอนมตเงนกรายนคอ วตถประสงคในการกอยในหลกการทจะลงทน ลงทนในสนคาทตองใชเปนประจาวนของผบรโภค และกาลงอยในความนยม สวนหลกทรพยมราคา 2:1 ของจานวนเงนก ผขอกเปนคนดและเชอถอได


117

18. สงหารมทรพยทธนาคารไมรบจานาไดแก แหวนเพชร 19. หากพอคา มความประสงคจะไดเงนทนเพอหมนเวยนในธรกจ จะมวธการทจะใหไดเงนทนนนมา เชน (ก)

ขอกธนาคาร โดยเสนอสงหารมทรพยจานองเปนประกน (ข) ขอกธนาคาร โดยเสนออสงหารมทรพยจานาเปนประกน (ค) ขอกโดยมบคคลคาประกน (ง) นาสนคามนคลงไปจานากบธนาคาร

20. ตวสญญาใชเงน และตวแลกเงน มประโยชนแกผทรงคอ นาตวไปขายลด กอนทตวจะถงกาหนดชาระตามวนทในตวได


118

15. ความผดทางอาญาเกยวกบการใชเชค

พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค พ.ศ. 2534 เปนกฎหมายทบญญตความผดทางอาญาของผออกเชคเพมขนเปนอกสวนหนงตางหากจากความรบผดทางแพง อนเปนมาตรการทางอาญาเพอคมครองสทธและปองกนความเสยหายจากผเกยวของทกฝายในการใชเชค

ลกษณะของการกระทาอนเปนความผดเกยวกบการใชเชค จะตองเขาลกษณะอนมาตราในอนมาตราหนงในมาตรา 4 แหงพรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค ซงแตละลกษณะความผดยอมเปนความผดแยกตางหากจากกน

ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค เปนความผดอนยอมความได ซงผเสยหายจะตองรองทกขตอเจาพนกงานหรอฟองคดตอศาลภายในกาหนด 3 เดอน นบแตวนทรเรองความผดและรตวผกระทาความผด

1. สาระสาคญของกฎหมายวาดวยความผดเกยวกบการใชเชค 1.1 ความเปนมาของกฎหมาย

พรบ.วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคบญญตขน เพอเปนเครองคมครองปองกนความเสยหายจากการใชเชค

พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคไดกาหนดลกษณะความผดไว 5 ประการ ดงทบญญตไวในมาตรา 4 วา ผใดออกเชคเพอชาระหนทมอยจรงและบงคบไดตามกฎหมายโดยมลกษณะหรอมการกระทาออยางใดอยางหนงดงตอไปน

(1) ออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชคนน

(2) ออกเชคโดยในขณะทออกไมมเงนอยในบญชอนจะพงใหใชเงนได (3) ออกเชคใหใชเงนมจานวนสงกวาทมอยในบญชอนจะพงใหใชเงนไดในขณะทออกเชคนน

(4) ถอนเงนทงหมด หรอแตบางสวนนอกจากบญชอนจะพงใหใชเงนตามเชคจนจานวนเงนไมเพยงพอทจะใหใชเงนตามเชคนนได

(5) หามธนาคารมใหใชเงนตามเชคนนโดยเจตนาทจรต

1.2 ลกษณะของเชคทจะเปนมลฐานแหงความผด

เชคทจะเปนมลฐานความผดทางอาญา จะตองอาศยหลกกฎหมายเบองตนอนเกยวกบเชค ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเปนหลกประกอบการพจารณา รวมทงเชคนนจะตองเปนเชคทออกเพอชาระหนโดยชอบดวยกฎหมายกอใหเกดความผกพนแกคกรณ

ก. การออกเชคทถอวามลความผดตาม พรบ.วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค

1. การออกเชคลวงหนาไวเพอชาระหน 2. การออกเชคคาประกนหนของลกหนโดยมมลหนตอกน

3. การออกเชคใหใหมแทนเชคฉบบเกา ซงเปนการชาระหนเดม

4. การออกเชคเพอชาระหนเปนงวดๆ

5. กรณทผทรงไมนาเชคยนภายในกาหนด

6. กรณใชเชคของบคคลอนและลงชอเจาของเชคเปนผสงจาย

ข. การออกเชคทถอวาไมมมลความผดตาม พรบ.วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค

1. การออกเชคชาระหนเงนกทไมมหลกฐาน


119

2. การออกเชคแลกเงนสด

3. การออกเชคชาระหนทผดกฎหมาย

4. การออกเชคเพอประกนหนเงนก 5. ออกเชคแทนสญญาก 6. การออกเชคเปนประกนการเลนแชร 7. ผออกเชคไมไดลงวนทสงจาย แมผทรงหรอธนาคารจะไดลงวนทโดยสจรต

8. ตกลงกนใหเอาเชคมาแลกเงนสดกอน แตเอาไปขนเงนโดยไมนามาแลก

9. กรณมผแกจานวนเงนในเชค

10. เขยนเชคแลวทาหาย

11. เจาหนรอยแลววาผออกเชคไมมบญชในธนาคาร อวน สงจายเชคใหผอมไวเปนประกนคาซอเครองรบโทรทศนทผอมไดขายใหแกอวน โดยมขอตกลงกนวาผอมจะตองนาเชคมาแลกเงนจากอวนกอน แตผอมกบนาเชคไปเบกเงนจากธนาคาร โดยไมนามาแลกเงนจากอวนตามขอตกลง เมอธนาคารปฏเสธการจายเงนตามเชค อวนจะมความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคหรอไม

อวนไมมความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค เพราะผอมนาเชคไปเบกเงนจากธนาคารฝาฝนขอตกลง ถอไดวาผอมยงไมมอานาจทาได (มาตรา 4 พรบ. ความผดอนเกดจากการใชเชค พ.ศ. 2534)

2. ลกษณะของการกระทาอนเปนความผด 2.1 การออกเชคโดยเจตนาทไมใหมการใชเงนตามเชคนน

การออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชคเปนเรองทผออกเชคมบญชหรอไมมบญชอยทธนาคาร แตมเจตนาทจรตในการเขยนเชคเพอมใหธนาคารจายเงน

เรองมเงนในบญชกระแสรายวนจานวน 100,000 บาท ไดเขยนเชคสงจายเงนชาระหนบว 80,000 บาท เชคลงวนท 1 เมษายน 2536 และวนเดยวกนนนเอง กไดเขยนเชคสงจายเงนเพอชาระคาซอโทรทศนจากแมวจานวน 25,000 บาท เมอแมวไปเบกเงนจากธนาคาร ธนาคารปฏเสธการจายเงน เนองจากเงนในบญชของเรองไมพอจาย เพราะบวไมไดเบกเงน 80,000 บาท กอนหนานน ดงนใหวนจฉยวา เรองมความผดจาก พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคหรอไม เพราะเหตใด

กรณนเรองมความผดตาม พรบ. วาดวยความผดเกดจากการใชเชค เพราะวา การทเรองออกเชคชาระหนบวไปแลวจานวน 80,000 บาท เหลอเงนในบญชเพยง 20,000 บาท เรองยงไดเขยนเชคชาระหนคาสนคาใหแกแมวอก 25,000 บาท การกระทาของเรองเปนการออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนแกแมวตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคมาตรา 4(1)

2.2 การออกเชคโดยในขณะทออกเชคนนไมมเงนในบญชอนจะพงใหใชเงนได การออกเชคโดยในขณะทออกนนไมมเงนอยในบญชอนจะพงใหใชเงนได หมายความวาในวนทออกเชค (วนทลง

ในเชค) อนเปนวนทเชคถงกาหนดชาระหน ผทรงนาเชคไปขนเงนจากธนาคาร แตบญชเงนฝากของผสงจายไมมเงนเหลออยเลย

การออกเชคโดยในขณะทออกเชคนนไมมเงนในบญชอนจะพงใหใชเงนได เปนเรองทผออกเชคมบญชอยในธนาคาร แตพอถงวนทเชคถงกาหนดชาระเงนอยผออกเชคไมมเงนอยในบญชเลย

2.3 การออกเชคใหใชเงนมจานวนสงกวาจานวนเงนทมอยในบญชอนจะพงใหใชเงนไดในขณะทออกเชคนน

การออกเชคใหใชเงนมจานวนสงกวาจานวนเงนทมอยในบญชอนจะพงใหใชเงนได ในขณะทออกเชค เปนเรองทผทเคยคากบธนาคารไดออกเชคสงจายเงน พอถงวนทเชคถงกาหนดใชเงน ปรากฏวาเงนในบญชไมพอจายตามเชค


120

2.4 การออกเชคแลวถอนเงนทงหมดหรอบางสวนออกจากบญช อนจะพงใหใชเงนตามเชคจนจานวนเงนเหลอไมเพยงพอทจะใชเงนตามเชคนนได

การออกเชคแลวถอนเงนทงหมดหรอบางสวนจากบญชจนมเงนเหลอไมพอจายตามเชค เปนกรณทผสงจายเชคมเงนอยในบญชพอทจะจายตามเชคไดในขณะออกเชค แตตอมาไดถอนเงนทงหมดหรอบางสวนจนไมพอจายตามเชคได 2.5 หามธนาคารมใหใชเงนตามเชคนนโดยเจตนาทจรต

การหามธนาคารมใหใชเงนตามเชคโดยเจตนาทจรต เปนเรองทผสงจายเชคกระทาเพอแสวงหาประโยชนทมควรได โดยชอบดวยกฎหมายสาหรบตนเองและผอน โดยมงหมายจะไมใหผทรงโดยชอบดวยกฎหมายไดรบเงนจากธนาคาร มาตรา 991 ธนาคารจาตองใชเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคารใหออกเบกเงนแกตน เวนแตในกรณดงกลาวตอไปน คอ

(1) ไมมเงนในบญชของผเคยคาคนนนเปนเจาหนพอจะจายตามเชคนน หรอ

(2) เชคนนยนเพอใหใชเงนเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนออกเชคหรอ

(3) ไดมคาบอกกลาววาเชคนนหายหรอถกลกไป มาตรา 992 หนาทและอานาจของธนาคารซงจะใชเงนตามเชคอนเบกแกตนนน ทานวาเปนอนสดสนไปเมอกรณเปนดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) มคาบอกหามการใชเงน

(2) รวาผสงจายตาย

(3) รวาศาลไดมคาสงรกษาทรพยชวคราว หรอคาสงใหผสงจายเปนคนลมละลาย หรอไดมประกาศโฆษณาคาสงเชนนน

มนสงซอสนคาจากแมน มนจายเชคชาระหนคาซอสนคาใหแมนไวกอนทแมนจะสงมอบสนคาใหมน เมอถงกาหนดสงมอบสนคาแลว แมนไมสงมอบสนคาใหมนตามกาหนด มนจงแจงอายดเชคกบธนาคารหามจายเงนตามเชค ดงน มนจะมความผดหรอไม

มน ยอมไมมความผด เพราะการกระทาของมนไมมเจตนาทจรตในการสงหามธนาคารมใหจายเงนตามเชค (มาตรา 4 พรบ. ความผดอนเกดจากการใชเชค พ.ศ. 2534)

3. การดาเนนคด 3.1 ผเสยหาย

ผเสยหายในคดความผดทางอาญาเกยวกบการใชเชค ไดแก ผทไดรบความเสยหาย เมอธนาคารปฏเสธการจายเงน เชนผทรงเชค

แดงออกเชคใชเงนใหขาว และขาวสลกหลงใชหนใหเหลอง เหลองลงลายมอชอดานหลงเชคและสงมอบเชคใหชมพนาไปเขาบญชของชมพ แตธนาคารตามเชคปฏเสธการจายเงน ตอมาเชคไดกลบมาอยทฟา ดงน ฟาจะมสทธรองทกขและฟองคดตอศาลไดหรอไม

ฟาไมใชผทรงเชคในวนทธนาคารปฏเสธการจายเงน อนเปนวนเกดเหตจงไมใชผเสยหายทจะมสทธรองทกขและไมมอานาจนาเชคมาฟอง

3.2 ผกระทาความผด

ผกระทาความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค นอกจากผสงจายเชคแลวบางกรณผรวมกระทาผดซงอาจเปนตวการหรอผสนบสนนการกระทาความผด

ก. ตวการ (ปอ.มาตรา 83)

ข. ผใชใหกระทาความผด (ปอ.มาตรา 84)


121

ค. ผสนบสนน (ปอ.มาตรา 86) แดงกบดาเปนหนขาว แดงเขยนกรอกขอความลงในเชค ใหดาเซนชอเปนผสงจายนาเชคไปชาระหนขาว ตอมาธนาคารปฏเสธการจายเงนตามเชค ขาวจงรองทกขและฟองคดหาวาแดง และดา รวมกนออกเชคโดยไมมเงนอนเปนความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ แดงจะอางวาตนมไดเปนผสงจายไมตองรบผด ไดหรอไม

การกระทาของแดงทเขยนกรอกขอความในเชคซงธนาคารปฏเสธการจายเงนดงกลาวยอมมความผดฐานเปนตวการรวมกระทาความผดฐานออกเชคไมมเงน

3.3 การรองทกข อายความรองทกข การฟองคด การควบคม ขง ปลอยชวคราว

ก. การรองทกข ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคเปนความผดอนยอมความได ผเสยหายตองรองทกข

ภายใน 3 เดอน นบแตวนทรเรองความผดและรตวผกระทาความผด มฉะนนคดเปนอนขาดอายความ

ข. อายความรองทกข (ม.95)

ค. การฟองคด 1. ศาลทมอานาจพจารณาพพากษาคด

2. บคคลทมอานาจฟองคดอาญา

3. การบรรยายฟอง 4. การฟองคดแพงรวมกบคดอาญา

การควบคมหรอขงผตองหา หรอจาเลย ตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคเปนไปตาม พรบ. จดตงศาลแขวงและวธพจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ. 2499 สวนการปลอยชวคราวใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลสงปลอยชวคราวโดยมประกน แตไมมหลกประกน หรอมประกนและหลกประกนไมเกนหนงในสามของจานวนเงนตามเชค

แดงไดรองทกขตอพนกงานสอบสวนไดดาเนนคดแกดาในความผดฐานออกเชคไมมเงน ในหนงสอรองทกขมขอความใหเจาพนกงานดาเนนคดจนถงทสด ผเสยหายบอกกบตารวจวาตองการใหไดเงนตามเชคคนเทานน ไมอยากเอาโทษ ตารวจจงยงไมสอบสวนดาเนนคด ตอมาเมอดาไมใชเงน แดงจงมาแจงตารวจจบดา ดงนพนกงานสอบสวนจะดาเนนคดไดหรอไม

พนกงานสอบสวนยอมมอานาจทาการสอบสวนดาเนนคดได เพราะไดมการรองทกขทชอบดวยกฎหมายแตแรกแลว สวนกรณทแดงบอกกบตารวจวาตองการไดเงนคน ไมอยากเอาโทษนนมใชเปนการแสดงเจตนาวาไมตดใจดาเนนคดดาแตอยางไรหรอไม

3.4 การถอนคารองถอนฟอง ยอมความและคดเลกกน

เนองจากความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคเปนความผดอนยอมความไดเมอผเสยหายถอนคารองทกข ถอนฟอง ยอมความ และคดเลกกน สทธนาคดอาญามาฟองตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ ยอมระงบไป

แดงผเสยหายไดรองทกขในคดความผดอนเกยวกบการใชเชค กลาวหาขาวตอ ร.ต.ต. เหลอง ซงเปนพนกงานสอบสวนไวแลว ตอมาแดงไดขอถอนคารองทกขตอ ร.ต.ต. เหลอง ดงน แดงจะฟองคดนตอศาลอกไดหรอไม

แดงยอมนาคดไปฟองตอศาลไมได เพราะการถอนคารองทกขทาใหสทธนาคดอาญามาฟองเปนอนระงบไป ตาม ปวอ. มาตรา 39 (2)


122

ถาม-ตอบพระราชบญญตวาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค ๑ ถาม พระราชบญญตวาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค บญญตขนในปพ.ศ.ใด ตอบ พ.ศ. ๒๕๓๔ ๒ ถาม พระราชบญญตวาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค ใหยกเลกกฎหมายฉบบใดบาง ตอบ (๑) พระราชบญญตวาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค พ.ศ. ๒๔๙๗

(๒) ประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๙๖ ลงวนท ๘ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ ๓ ถาม ผใดออกเชคเพอชาระหนทมอยจรงและบงคบไดตามกฎหมายโดยมลกษณะหรอมการ

กระทาอยางไร ตอบ (๑) เจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชคนน

(๒) ในขณะทออกเชคนนไมมเงนอยในบญชอนจะพงใหใชเงนได (๓) ใหใชเงนมจานวนสงกวาจานวนเงนทมอยในบญชอนจะพงใหใชเงนไดในขณะทออกเชคนน (๔) ถอนเงนทงหมดหรอแตบางสวนออกจากบญชอนจะพงใหใชเงนตามเชคจนจานวนเงนเหลอไมเพยงพอทจะใชเงนตามเชคนนได (๕) หามธนาคารมใหใชเงนตามเชคนนโดยเจตนาทจรต

๔ ถาม ผใดออกเชคเพอชาระหนทมอยจรงและบงคบไดตามกฎหมาย เมอมการยนเชคเพอใหใชเงนโดยชอบดวยกฎหมาย แตถาธนาคารปฏเสธไมใชเงนตามเชคนน ผออกเชคตองไดรบโทษอยางไร

ตอบ มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนหกหมนบาท หรอจาคกไมเกนหนงป หรอทงปรบทงจา ๕ ถาม ความผดในขอ ๔ เปนความผดอนยอมความไดหรอไม ตอบ ได ๖ ถาม การควบคมหรอขงผตองหาหรอจาเลยในคดความผดตามพระราชบญญตน ใหเปนไปตาม

กฎหมายใด ตอบ กฎหมายวาดวยวธพจารณาความอาญาในศาลแขวง ๗ ถาม การควบคมหรอขงผตองหาหรอจาเลยในคดความผดตามพระราชบญญตน

ถาผตองหาหรอจาเลยยนคารองขอใหปลอยชวคราว สงปลอยชวคราวโดย ตองมประกนแตไมมหลกประกนหรอมประกนและหลกประกนเทาใด

ตอบ ไมเกนหนงในสามของจานวนเงนตามเชค ๘ ถาม ถาจานวนเงนในเชคแตละฉบบหรอหลายฉบบรวมกนไมเกนจานวนเงนทผพพากษา

คนเดยวมอานาจพจารณาพพากษาคดแพงได สามารถดาเนนการไดอยางไร ตอบ การฟองคดแพงเรยกเงนตามเชคนนจะรวมฟองตอศาลซงพจารณาคดอาญากได การ

พจารณาคดแพงตองเปนไปตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ๙ ถาม พระราชบญญตวาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค อยภายใตความรบผดชอบของ

กระทรวงใด

ตอบ กระทรวงมหาดไทยและกระทรวงยตธรรม


123

แบบประเมนผลหนวยท 15 1. กรณทถอวาเปนการออกเชคเพอกอใหเกดความผกพนในการชาระหน อนเปนความผดตาม พรบ. วาดวย

ความผดอนเกดจากการใชเชคไดแก การออกเชคลวงหนาเพอชาระหน 2. การออกเชคโดยการแกลงเขยนตวเลขกบตวอกษรแสงดจานวนเงนตางกน เมอผ ทรงนาเชคขนเงนท

ธนาคารๆ ปฏเสธการจายเงน การกระทาของผสงจายเขาลกษณะความผด ออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชคนน

3. ก. ออกเชคโดยไมลงวนทให ข. ข. นาเชคไปยนใหธนาคารใชเงน ธนาคารปฏเสธการจายเงนดงน ไมมความผด เพราะไมมวนททกระทาความผด

4. การออกเชคโดยในขณะทออกไมมเงนในบญชอนจะพงใชเงนได หมายถง ผสงจายเชคไมมเงนอยในบญชในวนทในวนทลงในเชค

5. ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ เกดขนเมอ ธนาคารปฏเสธการใชเงน 6. แดง ออกเชคชาระหนใหดา ดาสลกหลงสงมอบเชคชาระหนเขยว เขยวนาเชคไปยนเขาบญชทธนาคาร

ธนาคารปฏเสธการจายเงน เขยวสงมอบเชคชาระหนใหเหลอง ดงน ผเสยหายในการรองทกขดาเนนคดคอ เขยว 7. แดงเปนลกหนดา 5,000 บาท ถกดาทวงหนจงไปหาขาวกบเหลอง ใหออกเชคใช แลวแดงนาเชคมาสลกหลง

ใหดาเปนการชาระหน ซงแดง ขาว เหลอง รวาเงนในบญชของขาวและเหลองทธนาคารไมพอจาย ดงนบคคลทถอวาเปนผกระทาผดคอ แดง เหลอง และขาว

8. ธนาคารไดปฏเสธการจายเงนตามเชคเมอวนท 10 มกราคม 2536 ผเสยหายรถงการกระทาผดและรตวผกระทาผดในวนทธนาคารปฏเสธการจายเงน ผเสยหายจะตองรองทกขตอพนกงานสอบสวนหรอยนฟองตอศาลภายในวนท 10 เมษายน 2536

9. แดงผเสยหายไดรองทกขภายในเวลาทกฎหมายกาหนดแลว แดงจะตองฟองคดภายในกาหนดเวลาพรอมกบไดตวผกระทาผดมาดวยอยางชาทสด ภายใน 5 ป คดจงจะไมขาดอายความ

10. ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ เลกกน เมอผกระทาความผดนาเงนตามเชคฯไปชาระแกผทรงเชค ภายในกาหนด 30 วน นบแตวนทผออกเชคไดรบหนงสอบอกกลาวจากผทรงเชควาธนาคารไมใชเงนตามเชค

11. กรณ การออกเชคใหมแทนฉบบเกา เพอชาระหนเดม ถอวาเปนการออกเชคเพอกอใหเกดความผกพนในการชาระหนอนเปนความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค

12. นายชมออกเชคสงจายเงนใหนายชนจานวน 1,000 บาท แตนายชมไมตองการใหนายชนไดรบเงน จงแกลงเขยนตวหนงสอเปนหนงรอยบาทถวน เมอผทรงนาเชคไปขนเงนจากธนาคาร ๆ ปฏเสธการจายเงน ดงนผสงจายเชคมความผดฐาน ออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชค

13. แดงออกเชคสงจายโดยระบชอดาเปนผรบเงนและขดฆาคาวา “หรอผถอ” ออก เนองจากแดงไมมเงนในบญชทจะจายใหดา การกระทาของแดงเขาลกษณะ ออกเชคในขณะททออกไมมเงนในบญชจะพงใชเงนได

14. นายสเขยนเชคในวนท 1 กนยายน 2535 สงเงนจายเงนใหนายสม 50,000 บาท โดยลงวนทในเชควนท 10 กนยายน 2535 ตอมาวนท 11 กนยายน 2535 นายสมนาเชคไปยนตอธนาคาร แตธนาคารปฏเสธการจายเงน ดงนความผดเกดขนเมอ วนท 11 กนยายน 2535

15. กรณความผดอนเกดจากการใชเชคเกดขนแลว ผเสยหายในการรองทกขไดแก ผทรงเชค 16. ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ ผเสยหายตองรองทกขภายในระยะเวลา 3 เดอน

นบตงแตวนทรถงการกระทาความผดและรตวผกระทาความผด


124

17. ผเสยหายไดรองทกขภายในกาหนดเวลาแลวตองฟองคดภายใน กาหนดเวลา 5 ป


125

แนวขอสอบกฎหมายพาณชย 3

เรองคาประกน

การคาประกนสญญาเบกเงนเกนบญช ซงเปนการคาประกนเพอกจการเนองไปหลายคราวไมมจากดเวลาเปนคณแก เจาหนตามมาตรา 699 สรปแลวออกไดทกมาตราของเรองคาประกน เรองจานอง

ขอสอบถามวาผเชาทดนและบานสามารถทาการจานองทรพยสนทเชาไดหรอ ไม คาตอบคอไมสามารถทาได เนองจากผเชาอสงหารมทรพยมเพยงสทธครอบครอง ไมมกรรมสทธในอสงหารมทรพยทเชานน เปนไปตามมาตรา 705 ทบอกวานอกจากผเปนเจาของในขณะนนแลว ทานวาใครอนจะจานองหาไดไม เรองตวเงน

คาแนะนาในการศกษากฎหมายเรองตวเงน เนองจากมผเกยวของหลายคนในตวเงนเนองจากคสญญาไมจากด เวลาอานหนงสอใหเขยนแผนภมควบคกนไป จะทาใหเขาใจไดดขน

ลกษณะขอสอบตวเงนจะคลายๆ กฎหมายแพง 3 ทขอหนงๆตองตอบหลายมาตรา โดยทวไปประมาณ 5 มาตราขนไป โดยตองตอบใหมเหตผลและแสดงความตอเนองของคาตอบ นอกจากนผเขาสอบตองจาใหไดวามาตราใดของตวแลกเงนทนาไปใชกบ เรองเชค หรอตวสญญาใชเงน ขอสอบมกจะถามความรบผดของคสญญาตางๆ ดงนนเวลาตอบขอสอบจะตองตอบวามใครบางทตองรบผด และตองรบผดในฐานะอะไร หรอใครมสทธไลเบยไดบาง เวลาอานคาถามพยายามแผนภมประกอบเพอจะไดไมสบสน มาตราทนามาตอบสอบเสมอในเรองตวเงนในเรองความรบผดคอมาตรา 900, 914, 967 ยกเวนถาเปนในกลมของตวเงนปลอม ตวเงนถกลก ตวเงนหาย กลมมาตราทใชตอบจะอยมนกลมมาตรา 1006-1009

ขอสอบอตนยออก 3 ขอ คอเรองคาประกน 1 ขอ จานอง 1 ขอ และเรองตวเงน 1 ขอ มาตราคอนขางเยอะ คงไมสามารถระบมาตราทแนนนอนเหมอนกลมกฎหมายอาญาซงมมาตรานอยกวา ไมยากแตตองใชความพยายามโดยเฉพาะเรองตวเงน ถาอานไมทนใหอานเรองคาประกนและจานองกอน ขอใหโชคดครบ


126

1. นาย ก ทาสญญาเบกเงนเกนบญชกบธนาคาร ในวงเงน 200,000 บาท โดยธนาคารคดดอกเบยในอตรารอยละ 15 และธนาคารคดดอกเบยทบตนมาตงแตเรมตน ตอมานาย ก. เสยชวต และมหนคางชาระกบธนาคาร 150,000 บาท ถามวาธนาคารจะเรยกเกบหนคางชาระ 150,000 บาท พรอมทงดอกเบยทบตนจากทายาทของนาย ก. ไดหรอไม

อางหลกกฎหมาย ม 655 ทานหามมใหคดดอกเบยในดอกเบยทคางชาระ แตทวาเมอดอกเบยคางชาระไมนอยกวาปหนง คสญญากยมจะตกลงกนใหเอาดอกเบยนนทบเขากบตนเงนแลวใหคดดอกเบยในจานวนเงนททบเขากนนนกได แตการตกลงนนตองทาเปนหนงสอ

สวน ประเพณการคาขายทคานวณดอกทบตนในบญชเดนสะพดกด ในการคาขายอยางอนทานองเชนวานกด หาอยในบงคบแหงบทบญญตซงกลาวมาในวรรคกอนนนไมเนองจาก สญญาเบกเงนเกนบญช (Overdraft) เปนสญญาทมลกษณะเดยวกบสญญากยมเงน โดยเปนสญญาซงมลกษณะเปนสญญากยมเงนบวกดวยสญญาบญชเดนสะพด และมการตดทอนบญชหนระหวางกนตามสญญาบญชเดนสะพด ดงนน การทธนาคารคดดอกเบยทบตนกบบญชของนาย ก. กสามารถทาได เปนขอยกเวนการหามคดดอกเบยทบตน ตามมาตรา 655 วรรค 2 ดงนนสรปไดวา ธนาคารสามารถเรยกเกบหนคางชาระ 150,000 บาทพรอมทงดอกเบยทบตนจากทายาทของนาย ก. ได 2. นาย ก มอบหมายใหนาย ข เปนตวแทนไปขายรถใหนาย ค กอนสงมอบรถ รถของนาย ก เกดชารด นาย ข จงนารถยนตคนดงกลาวไปซอมกบ นาย ง และนาย ข ออกคาซอมรถเปนเงน 20,000 บาทไปกอน นาย ข จะเรยกเกบคาซอม พรอมทงดอกเบย จากนาย ก ไดหรอไม โดยนาย ก อางวา นาย ข ไมแจงใหตนทราบกอนทจะนารถไปซอม

อางหลกกฎหมาย มาตรา 800 ถาตวแทนไดรบมอบอานาจแตเฉพาะการ ทานวาจะทาการแทนตวการไดแตเพยงในสงทจาเปนเพอใหกจอนเขาไดมอบ หมายแกตนนนสาเรจลลวงไป

และมาตรา 816 ถา ในการจดทากจการ อนเขามอบหมายแกตนนน ตวแทนไดออกเงนทดรอง หรอ ออกเงนคาใชจายไป ซงพเคราะหตามเหต ควรนบวา เปนการจาเปนไดไซร ทานวา ตวแทนจะเรยกเอาเงนชดใช จากตวการ รวมทงดอกเบย นบแตวนท ไดออกเงนไปนนดวย กได

ถา ในการจดทากจการ อนเขามอบหมายแกตนนน ตวแทนตองรบภาระ เปนหนขน อยางใดหนงอยางใด ซงพเคราะหตามเหต ควรนบวา เปนการจาเปนไดไซร ทานวา ตวแทนจะเรยกใหตวการ ชาระหนแทนตน กได หรอถา ยงไมถงเวลา กาหนดชาระหน จะใหตวการ ใหประกนอนสมควร กได

ถา ในการจดทากจการ อนเขามอบหมายแกตนนน เปนเหตใหตวแทน ตองเสยหาย อยางหนงอยางใด มใชเปนเพราะ ความผดของตนเองไซร ทานวา ตวแทน จะเรยกเอาเงน คาสนไหมทดแทน จากตวการ กได

นาย ข ตวแทนไดรบมอบหมายจาก นาย ก. ตวการ ใหไปทาการขายรถ แตวารถยนตคนดงกลาวเกดชารด นาย ข. จงจาตองนารถยนตไปซอม ซงเปนการทาในสงทจาเปนตามมาตรา 800 เพอใหบรรลการทตวการไดมอบหมาย อกทง นาย ข. ยงไดออกเงนทดรองจายไปกอน ซงเมอพเคราะหตามเหต ควรนบไดวา เปนการจาเปนและตามสมควร เพราะหากไมนารถไปซอมกอน กคงจะไมสามารถนารถไปขายใหกบ นาย ค. ได ดงนน การออกเงนทดรองคาใชจายในการซอมรถ ยอมเขาตามหลกกฎหมายมาตรา 816 จงสามารถเรยกใหตวการ คอนาย ก. ชดใชเงนคาซอม 20,000 บาท รวมทงดอกเบยนบแตวนทไดออกคาซอมไดดวย


127

3. นายชวทาประกนรถยนต กบบรษทรกษทรพย จากด โดยปดบงขอเทจจรงวารถยนตคนดงกลาวเคยโดนชน ในวนท 1 กรกฎาคม 2548 ตอมาบรษทรกษทรพยรโดยบงเอญวา นายชวปดบงขอเทจจรงดงวาในวนท 1 กนยายน 2548 แตกมไดทาประการใด เวลาลวงเลยจนถงวนท 2 ตลาคม 2548 รถยนตของนายชวถกชนจากรถคนอน และตองเขาอซอมเสยคาใชจาย 30,000 บาท ถามวาบรษทรกษทรพยตองรบผดเสยคาสนไหมทดแทนหรอไม

อาง หลกกฎหมาย มาตรา 861 อนวาสญญาประกนภยนน คอสญญาซงบคคลคนหนง ตกลงจะใชคาสนไหมทดแทน หรอใชเงนจานวนหนงใหในกรณวนาศภย หากมขน หรอในเหตอยางอนในอนาคตดงไดระบไวในสญญาและใน การนบคคลอกคนหนงตกลงจะสงเงนซงเรยกวาเบยประกนภย

และ มาตรา 865 ถาในเวลาทาสญญาประกนภย ผเอาประกนภยกด หรอในกรณประกนชวต บคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพ หรอมรณะของเขานนกด รอยแลวละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรง ซงอาจจะไดจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบยประกนภยสงขนอก หรอ ใหบอกปดไมยอมทาสญญา หรอวารอยแลวแถลงขอความนนเปน ความเทจไซรทานวาสญญานนเปนโมฆยะ

ถามไดใชสทธบอกลางภายใน กาหนดเดอนหนงนบแตวนทผรบ ประกนภยทราบมลอนจะบอกลางไดกด หรอมไดใชสทธนนภายใน กาหนดหาปนบแตวนทาสญญากด ทานวาสทธนนเปนอนระงบสนไป

การทนายชวปดบงขอความจรง ในเรองทรถยนตคนดงกลาวเคยโดนชนมากอน ซงเปนขอความจรงทอาจจะไดจงใจใหบรษทรกษทรพยจากด เรยกเบยประกนภยสงขนหรออาจบอกปดไมรบทาประกนภยกบนายชว สงผลใหสญญาประกนภยเปนโมฆยะ อยางไรกตาม ภายหลงบรษทรกษทรพย ไดทราบขอมลอนจะบอกลางสญญาประกนภยดงกลาวได แตมไดใชสทธบอกลางภายในเวลา 1 เดอนตามหลกกฎหมายมาตรา 865 วรรคสอง ทาใหสทธในการบอกลางเปนอนระงบสนไป และสญญาประกนภยสมบรณ ดงนนเมอเกดความวนาศขนกบรถยนตของนายชวในภายหลง บรษทรกษทรพยจาตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหกบนายชวตามหลกของสญญา ประกนภยมาตรา 861 ทอางขางตน 4. กงกเงนป จานวน 30,000 บาท เมอวนท 5 เมษายน 2546 โดยม ปลาเปนผคาประกน มกาหนดชาระหนเมอครบ 1 ป เมอครบกาหนดชาระหน กงเพกเฉยไมชาระหน ปเองกไมไดทวงถามใหชาระหนแตอยางใด จนเมอวนท 11 ธนวาคม 2548 ปไดฟองใหปลาชาระหน ปลาอางเรองทปยอมผอนระยะเวลาชาระหนใหแกกง โดยปลามไดยนยอมดวย ปลายอมหลดพนไมตองรบผดในการชาระหน ดงนนขอตอสของ ปลา ทมตอ ป ฟงขนหรอไมเพราะเหตใด

หลก กฎหมายปพพ.700 เปนการทเจาหนยอมผอนเวลาชาระหนแกลกหน (ยดเวลาการชาระหนใหยาวออกไป)ผคาประกนยอมหลดพนจากความรบผด วรรค 2 ถาคาประกนตกลงกบเจาหนเรองผอนเวลาการชาระหน ผคาฯหาหลดพนจากความรบผดไม

ตามปญหา เปนการคาประกนหนทกาหนดเวลาชาระหนมกาหนดแนนอน(หนงปนกแต 5 เมษายน 46) ตามปพพ.204 วรรค 2 ตามปฎทน ปเจาหนไมไดผอนเวลาชาระหนใหกงแตประการใดเพยงแตยงไมฟองรอง บงคบชาระนเทานน ฉะนนปลาหาหลดพนจากความรบผดไมผด

ประเดนขอกฎหมายตามปญหาวาเปนการผอนเวลาใหกบลกหนหรอไม ตองทาความเขาใจวาการผอนเวลากคอการยดเวลาการชาระหนออกไป ในระหวางการผอนเวลาเจาหนจะฟองรองบงคบคดระหวางผอนเวลาไมไดนน เอง การผอนฯกเปนขอตกลงระหวางเจาหนกบลกหน โดยผคาไมตกลงดวยผคาหลดพนจากความรบผด แตถาตกลงดวยตามวรรค 2 ผคากไมพนผด


128

5. หนงทาสญญากเงนสอง 3,000,000 บาท โดยมสามนาทดนมาคาประกนจานอง ในขณะทจานองนนสามไดทาสญญาขายทดนใหแกส เมอครบกาหนดชาระหน สองไดมหนงสอบอกกลาวการบงคบจานองไปถงหนงและสาม โดยบอกใหชาระหนภายในหนงเดอน เมอไมไดรบการชาระหน สองจงไปฟองใหศาลบงคบจานองทดนนน ปรากฏวาสองชนะคด ดงนน สองจะสามารถบงคบจานองของสไดหรอไม เพราะเหตใด

หลกกฎหมายปพพ .มาตรา728 , 735 เปนการทผรบจานองจะบงคบจานองกฎหมายบงคบใหตองมจดหมายบอกกลาวไป ยงลกหนกอนวาใหชาระหนในเวลาอนสมควรซงกาหนดในคาบอกกลาว และถาลกหนละเลยไมปฏบตการชาระหน เจาหนจะฟองรองตอศาลใหศาลมคาสงดเอาทรพยสนซงจานองหรอนาไปขาย ทอดตลาด

ตามปญหาถาจะบงคบจานองเอาแกผรบโอนทรพยสนซงจานองคอสกทาได แตตองมจดหมายบอกกลาวหนงเดอนกอนจงจะบงคบจานองได ฉะนนสองบงคบจานองสไดตามเหตผลดงกลาว

ขอสงเกตของเรองนเปนการทมบคคลภายนอกเขามาจานองประกนชาระหน เงนก ตอมาผจานองนาไปขายตอจงมประเดนวาผรบจานองจะบบคบจานองไดหรอไม คาตอบไดแตตองมจดหมายบอกกลาวไปยงผรบโอนหรอซอทรพยสนทตดจานอง เปนเวลาหนงเดอนกอนจงจะบงคบจานองได

หลกสาคญของการจานองเปนเพยงผจานองนาทรพยสนตรา ไว(ตราไวหมายถงทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาท) โดยไมสงมอบ ทรพยแกผรบจานอง (ไมโอนกรรมสทธใหนนเอง) จงทาใหผจานองโอนหรอขายทรพยสนใหแกผอนได แตกฎหมายตองใหความเปนธรรมแกผรบจานองทเสยประโยชนยอมบงคบจานอง แกผรบโอนหรอซอทรพยสนทตดจานองไดตามกฎหมายทอางมาดงกลาว 6. ดาปลอมลายมอชอแดงสงจายเชคของแดงจานวน 50,000 บาท จากนนสลกหลงสงมอบใหแกขาว ขาวนาเชคไปยนใหธนาคารจายเงนแกตน ธนาคารเหนวาเปนเชคของแดงซงเปนลกคาชนดของธนาคาร ประกอบกบขณะนนมลกคาเขามาใชบรการเปนจานวนมาก ธนาคารจงไมไดทาการตรวจสอบลายมอชอในเชค จงจายเงนใหกบขาวไป และตอมาแดงตรวจสอบพบวาเงนจานวน 50 ,000 บาทหายไปจากบญชจงไดไปตรวจสอบกบธนาคาร แดงจงขอใหธนาคารรบผดชอบชดใชเงนทหายไปจากการสงจายเงน ธนาคารอางวาธนาคารไมมหนาทรบผดชอบในการตรวจสอบลายมอชอของผลง ลายมอในเชคทกคน ธนาคารไมตองรบผด จากกรณดงกลาวแดงจะเรยกรองใหธนาคารรบผดไดหรอไม เพราะเหตใด ขอบคณเวปเหลานครบ สาหรบเนอหา

http://nitistou.wordpress.com/ http://board.stoulaws.com/index.php http://www.thaijustice.com/webboard.asp http://www.bestchum.com/ http://sites.google.com/site/stoulaw50/home http://www.stou.ac.th/forum/display_topic_threads.asp?ForumID=9&TopicID=8656&PagePosition=5

56

กฎหมายพาณิชย์ 3 by dr.nitinai 2010-04-20

Documents