Umhverfisstefna Sveitarfélagið Hornafjörður

Samþykkt í bæjarstjórn 12. September 2013

1

Efnisyfirlit

1. Inngangur............................................................................................................................................. 2

2. Náttúran og landsins gæði................................................................................................................... 3

2.1 Uppgræðsla og verndun landsvæða .............................................................................................. 3

2.2 Náttúruvernd og líffræðilegur fjölbreytileiki ................................................................................. 3

Ósland .............................................................................................................................................. 5

Díma ................................................................................................................................................ 5

Háalda .............................................................................................................................................. 5

Ingólfshöfði ...................................................................................................................................... 5

Lónsöræfi ......................................................................................................................................... 6

Skaftafell .......................................................................................................................................... 6

3. Umhverfi og samfélag ......................................................................................................................... 7

3.1 Umhverfisfræðsla .......................................................................................................................... 7

3.2 Menningaminjar ............................................................................................................................ 7

3.3 Umhverfi og lýðheilsa .................................................................................................................... 7

4. Heilnæmt og öruggt umhverfi ............................................................................................................. 8

4.1 Vatnsgæði ...................................................................................................................................... 8

4.1.1. Fráveita ...................................................................................................................................... 8

4.2 Úrgangur og spilliefni .................................................................................................................... 9

4.3 Mengun í lofti, láði og legi ............................................................................................................. 9

5. Umhverfi og atvinnulíf ......................................................................................................................... 9

5.1 Ferðaþjónusta og umhverfi ......................................................................................................... 10

5.2 Sjávarútvegur ............................................................................................................................... 10

5.3 Grænt bókhald ............................................................................................................................. 10

6. Umhverfi og skipulag ......................................................................................................................... 11

6.1 Skipulag, samgöngur og opin svæði. ........................................................................................... 11

7. Loftslag og orka ................................................................................................................................. 11

8. Sjálfbært sveitarfélag......................................................................................................................... 11

8.1 Hvað getum við öll gert? ............................................................................................................. 12

2

1. Inngangur

Umhverfisstefna Hornafjarðar mun taka til þátta náttúru og umhverfis. Haft skal að leiðarljósi

að samspil manns og náttúru sé í forgrunni og náttúran fái að njóta vafans án þess að komið sé

í veg fyrir möguleika til skynsamlegrar nýtingar og upplifunar. Umhverfi og náttúra

sveitarfélagsins er fyrir íbúa til að njóta allan ársins hring og er því verndun umhverfis og

náttúru hagur allra íbúa, stofnana og fyrirtækja svæðisins sem ætti að vera grundvöllur allra

aðila til samstarfs í umhverfismálum. Ferðamönnum og öðrum gestum sem koma til að njóta

náttúru og umhverfis á svæðinu fer fjölgandi og er mikilvægt að þeir eins og íbúar taki þátt í

að stuðla að jákvæðri þróun umhverfismála á svæðinu.

Sveitarfélagið mun vera leiðandi í umhverfistefnu þar sem sjálfbærni náttúru og umhverfis

skal höfð að leiðarljósi. Eitt af markmiðum hennar er að umhverfi íbúa verði aðlaðandi,

vistvænt og heilnæmt . Stefnt er að því að Sveitafélagið Hornafjörður verði í fremstu röð

sveitarfélaga við verndun umhverfis og náttúru, það verði eftirsótt til búsetu sem vistvænt

sveitarfélag með heilnæmu og aðlaðandi umhverfi og um leið ákjósanlegur staður fyrir

ferðamenn til að heimsækja og njóta hreinnar og óspilltrar náttúru.

Hornafjörður er eitt af landmestu sveitarfélögum landsins þar sem íbúar búa dreift á um 200

km. landsvæði sem nær frá Hvalnesskriðum í austri að Skeiðarársandi í vestri. Íbúar eru flestir

á Höfn en einnig búa margir í hinum dreifðari byggðum Hornafjarðar.

Náttúra svæðisins og náttúruleg fjölbreytni lífríkis er hér einstök. Hluti stærsta þjóðgarðs

landsins er innan landsvæðis Hornafjarðar með stærsta jökul Evrópu innan sín. Einnig eru

strandlengjur, sandar, ár og vötn stór þáttur í umhverfi Hornafjarðar.

3

Hornafjo rður er vaxandi sveitarfe lag þar sem rí kir virðing gagnvart na ttu ru og umhverfi.

2. Náttúran og landsins gæði

Stefna Hornafjarðar er að stuðla að sjálfbærri þróun náttúru og umhverfis svo unnt verði að

tryggja komandi kynslóðum aðgang að þeim lífsgæðum og náttúru og við búum við í dag.

Standa skal vörð um líffræðilegan fjölbreytileika náttúru og lífríkis.

2.1 Uppgræðsla og verndun landsvæða

Umhverfi og náttúra svæðisins er fyrir margt einstök og er mikilvægt að vernda þá sérstöðu

eins og unnt er.

Leita skal leiða til að koma í veg fyrir að verulegt rask verði á náttúru og umhverfi við

framkvæmdir og lögð áhersla á að farið sé eftir verklagsreglum við framkvæmdir og frágang

svæða. Þar sem mikið rask verður skal það lagfært eins og kostur er.

Innan sveitarfélagsins eru miklir sandar og ber svæði sem verða að teljast eitt af sérkennum

svæðisins. Í samstarfi við Landgræðsluna verður áfram unnið að uppgræðslu sanda og örfoka

svæða og verndun skóga innan sveitarfélagsins. Ávallt skal haft í huga að sérstaða svæðisins

haldi sér og slíkar framkvæmdir skulu hafa eins náttúrulegt yfirbragð og mögulegt er.

Skilgreina skal svæði fyrir uppgræðslu skóga þar sem áhrif skógræktar á botngróður geta

verið mikil. Þannig getur skógrækt hindrað vöxt annarra jurta og plantna.

Auknar kröfur skulu gerðar um að efnistaka fari ekki fram nema náma séu samkvæmt

aðalskipulagi sveitarfélagsins. Hvatt er til skynsamlegrar nýtingar á námum og námur skulu

ekki ganga gegn verndun og sjálfbærri þróun lands. Mikilvægt er að efnistaka í ám og vötnum

hafi sem minnst áhrif á lífríki þeirra

Mikilvægt er að öll landnýting geti verið skynsamleg af manna hálfu án þess að frekari boð og

bönn þurfi að koma til. Sveitarfélagið Hornafjörður mun eftir fremsta megni stuðla að

skynsamlegri nýtingu náttúru og umhverfis.

2.2 Náttúruvernd og líffræðilegur fjölbreytileiki

Hér er átt við verndun landslagsgerða, lífríkis, náttúruminja og líffræðilegrar fjölbreytni

svæðisins.

Mikilvægt er að leitað sé leiða til að draga úr hættu á að líf, land, sjór, vatn eða andrúmsloft

spillist eða mengist. Lögð skal áhersla á að vernda það sem er sérstætt eða sögulegt og stuðlað

skal að því að náttúra svæðisins fái að þróast eftir eigin lögmálum og ónauðsynleg afskipti

manna af þróun hennar skal haldið í lágmarki. Um leið skal þó leitast við að auðvelda

umgengni og kynni íbúa og gesta að náttúru svæðisins og menningarminjum.

4

Með líffræðilegri fjölbreytni er átt við fjölbreytni innan tegunda, milli tegunda og milli

vistkerfa.

Fuglalíf er auðugt í sveitarfélaginu og hefur svæðið skapað sér sess sem vinsæll staður til

fuglaskoðunar. Mikilvægt er að viðhalda þeim fjölbreytileika með verndun búsvæða.

Mikilvæg búsvæði eru til dæmis strandlengjur, votlendi, mólendi og búsvæði fugla meðfram

vatnsbökkum. Vernd og endurheimt votlendis skiptir miklu máli. Halda skal refastofni í

skefjum en útrýma skal mink. Vernda skal afmörkuð varpsvæði fugla á varptíma fyrir

framkvæmdum, einnig skal því fylgt eftir að bönn við eggjatínslu á ákveðnum varpsvæðum

séu virt. Unnið skal að skráningu og upplýsingaöflun mikilvægra fuglasvæða í sveitarfélaginu

í samstarfi við félag fuglaáhugaman Bannað er að stunda veiði villtra dýra og fugla utan

veiðitíma né veiði á friðuðum tegundum. Enn fremur er hvatt til hóflegrar veiði þeirra tegunda

sem veiðileyfi er á og þannig skal reynt að stuðla að sjálfbærri nýtingu villtra dýrastofna.

Ár og vötn eru áberandi í náttúru svæðisins, eftirlit skal aukið með framkvæmdum í eða við

vötn og árfarvegi sem geta haft neikvæð áhrif á lífríki þeirra. Með auknu eftirliti má verja

búsvæði fiska og koma í veg fyrir skaða á lífríki í ám og vötnum.

Strendur eru mikilvægar fyrir marga fuglastofna þar sem mikill fjöldi fugla sækir fæðu sína í

fjöru og á grunnsævi. Strendur eru einnig mikilvægar fyrir land- og sjávarspendýr og

er mikilvægt lífríki að finna í fjöru og á grunnsævi. Lífríki fjörunnar er viðkvæmt fyrir hvers

konar mengun á öllum árstímum þar sem fjaran er virk allan ársins hring. Leitað skal leiða til

að draga úr mengun strandlengjunnar í sveitarfélaginu. Af allri þeirri mengun sem berst til

sjávar eru um 80% upprunnin frá starfsemi í landi. Mengunarefni berast til sjávar frá landi

sem loftborin mengun og með frárennsli frá almennum fráveitum, fyrirtækjum eða öðru

afrennsli af landi. Til að draga megi úr mengun hafsins er mikilvægt að beina athyglinni að

starfsemi í landi.

Landið og viðkvæm náttúra þess og lífríki er víða viðkvæmt fyrir ágangi. Leitast skal við að

vernda land og viðkvæma náttúru fyrir hvers konar ágangi sem telst skaðlegur eða

óásættanlegur. Unnið skal að uppbyggingu á þeim svæðum sem þurfa að þola mikinn ágang.

Slík uppbygging má þó ekki vera með þeim hætti að óásættanlegar breytingar verði á hinu

náttúrulega umhverfi svæða. Bætt aðstaða og aðgengi má ekki bitna á náttúru eða lífríki.

Utanvegaakstur er ógn við viðkvæma náttúru, gróður og lífríki og getur valdið

skemmdum sem eru ár eða jafnvel áratugi að ganga til baka. Það á jafnt við um svæði þar

sem gróðurþekja hylur landið sem og um sanda og ógróin svæði. Hjólför raska ásýnd

landsins auk þess sem þau verða að farvegi fyrir vatn og stuðla þannig að jarðvegs- og

gróðurrofi. Hjólför utan vega hafa einnig aðdráttarafl fyrir aðra vegfarendur og hvetja til

frekari utanvegaaksturs.

Leita skal leiða til að koma í veg fyrir utanvegaakstur, auknu eftirliti og sértækum aðgerðum

eins og árstíðarbundnum takmörkunum á umferð skal beitt ef þurfa þykir.

Friðun er ein þeirra aðferða sem beitt er við náttúruvernd. Tilgangur friðunar er margs konar,

svo sem verndun búsvæða plantna og dýra, jarðmyndana og landslags. Með friðun er reynt að

tryggja rétt okkar og komandi kynslóða til að njóta lítt snortinnar náttúru og þar með stuðla að

sjálfbærri þróun hennar. Sveitarfélagið getur að eigin frumkvæði gert tillögu til

Umhverfisstofnunar að friðlýsingu svæðis. Nokkur friðlönd eru í Sveitarfélaginu Hornafirði.

5

Standa skal vörð um friðlönd svæðisins og ekki skal farið í ónauðsynlegar framkvæmdir innan

þeirra. Friðlönd í Sveitarfélaginu Hornafirði eru:

Ósland

Ósland - Friðlýst sem fólkvangur árið 1982 og var friðlýsingin endurskoðuð árið 2011.

Markmiðið með friðlýsingunni er að tryggja svæði til útivistar og útikennslu í náttúrufræðum

í sveitarfélaginu Hornafirði. Einnig er markmiðið að tryggja verndun sérstakra jarðmyndanna

og fjölbreytts fuglalífs (http://www.ust.is/einstaklingar/nattura/fridlyst-svaedi/austurland/).

Díma

Díma í Lóni var friðlýst sem náttúruvætti árið 1975. Díma er er klapparhæð á aurum Jökulsár

í Lóni, með fjölbreyttum gróðri. Klettaborgin Díma er landamerki milli jarðanna Stafafells og

Þórisdals. Díma hefur augljóslega lengi verið eyja í Jökulsá og ber merki þess að vera sorfin

af ánni. Lóðrétt standberg er norðanmegin, þar sem áin rennur í dag. Vestur-, suður- og

austurhlíðar klettaborgarinnar eru einnig snarbrattar en einungis er greiðfær leið upp að

suðvestanverðu, frá varnargarðinum sem tengir Dímu við

Dalsfjall (http://www.ust.is/einstaklingar/nattura/fridlyst-svaedi/austurland/)..

Háalda

Háalda var friðlýst sem náttúruvætti árið 1975. Svæðið er jökulalda mikil milli Sandfells og

Hofs. Hlaupset sem varð til í jökulhlaupi við gos 1727 í Öræfajökli. Þetta fyrirbæri er

dæmigert dauðíslandslag. Jökulkerið í öldunni er far eftir ísjaka.

Stærð náttúruvættisins er 4,9 ha. (http://www.ust.is/einstaklingar/nattura/fridlyst-

svaedi/austurland/).

Ingólfshöfði

3. október 1978 var ákveðið að friðlýsa Ingólfshöfða og er svæðið friðland. Mörk

friðlandsins mynda ferhyrning um línur sem hugsast dregnar í 100 metra fjarlægð út frá ystu

klettasnösum höfðans.

Þessar reglur gilda um friðlandið.

Hefðbundnar nytjar bænda á Hofi og Svínafelli III í Hofshreppi fá að haldast á svæðinu með

samkomulagi við [Umhverfisstofnun]. Sama gildir um hefðbundnar

nytjar Hofsness af fjöru vestan höfðans og ósi sem falla kann um svæðið.

Að öðru leyti má hvorki skerða gróður, skaða eða trufla dýralíf né gera jarðrask.

Mannvirkjum, sem nú eru á höfðanum, skal viðhaldið í samráði við [Umhverfisstofnun].

Gangandi og ríðandi fólki er heimil för um svæðið í lögmætum tilgangi en hyggist ferðafólk

dvelja þar um lengri tíma þarf leyfi umsjónaraðila.

Akstur er bannaður í höfðanum án sérstaks leyfis umsjónaraðila, svo og meðferð skotvopna.

6

Lónsöræfi

Friðlandið í Stafafellsfjöllum er oft kallað einu nafni Lónsöræfi. Þar er mikil fjölbreytni í

formum og litum og mikið um líparít, holufyllingar og fagra steina. Víða eru grónir balar og

ekki ólíklegt að menn rekist á hreindýr á ferð sinni um fjöllin.

Innfjöll með Eskifelli, Kjarrdalsheiði, Kollumúla og Víðidal voru friðlýst samkvæmt

náttúruverndarlögum í ársbyrjun 1977 að fengnu samþykki landeigenda. Frumkvæði að

friðlýsingu höfðu Náttúruverndarsamtök Austurlands (NAUST). Er svæðið friðland og ýmist

kennt við Lónsöræfi eða Stafafellsfjöll. Stærð friðlandsins er 34.528.

(http://www.ust.is/einstaklingar/nattura/fridlyst-svaedi/austurland/).

Er nú net gönguleiða um svæðið, göngubrýr og skálar á Lónsöræfum.Landvörður hefur

aðsetur í Lónsöræfum við Múlaskála (GPS-hnit N64° 33.200' - W015° 09.077').

Salthöfði og Salthöfðamýrar voru friðlýstar árið 1977. Höfðinn er berggangur eða gígtappi

sem til forna hefur verið sjávarhamrar. Stærð friðlandsins er 230,7 ha.

(http://www.ust.is/einstaklingar/nattura/fridlyst-svaedi/austurland/).

Skaftafell

Þjóðgarður í Skaftafelli var formlega stofnaður 23. ágúst 1968.

Í júní 2008 varð þjóðgarðurinn í Skaftafelli hluti af nýstofnuðum Vatnajökulsþjóðgarði.

Skaftafellsland er mótað af rofi jökla og vatns, skriðjöklar setja svip sinn á landið og Skeiðará,

Morsá og Skaftafellsá renna frá samnefndum jöklum. Skeiðará er þeirra mest og var mikill

farartálmi þar til hún var brúuð árið 1974. Kunnust er hún vegna Skeiðarárhlaupa sem eiga

upptök sín í Grímsvötnum, ýmist vegna eldvirkni eða jarðhita.

Gróðurfar er fjölbreytt í Skaftafelli, neðanverðar hlíðar eru vaxnar birkiskógi, sums staðar

vex reyniviður innan um og er botngróður gróskumikill. Í Bæjarstaðarskógi verður birki

hávaxnara en víðast hvar á landinu. Bláklukka, gullsteinbrjótur og klettafrú, sem eru meðal

einkennistegunda Austurlands, finnast víða í Skaftafelli. Gróðurfar hefur tekið miklum

breytingum eftir að þjóðgarðurinn var friðaður, bæði að magni og umfangi.

Jökulaurarnir eru nú óðum að gróa upp, bæði framan við Skaftafellsjökul og í Morsárdal

Tegundir eins og geithvönn, ætihvönn, baunagras og eyrarrós, sem varla sjást á beittu landi,

eru orðnar algengar. Birki og víðir teygja sig upp úr aurunum og skógur og kjarr hefur aukist í

hlíðum. Skordýralíf í Skaftafelli er mjög fjölbreytilegt samanborið við aðra staði á landinu og

um miðbik sumars verður fiðrildið hvítfeti áberandi.

Helstu náttúruperlur Skaftafells eru:

Bæjarstaðarskógur sem er hávaxnasti birkiskógur landsins en lítill um sig. Kjós sem er

litskrúðugur fjallasalur með um 1000 metra háum skriðu- og hamraveggjum. Kristínartindar

sem eru tveir tindar, 979 m og 1126 m háir, sem gnæfa yfir Skaftafellsheiðina.

Morsárjökull sem fellur fram af þverhníptum hömrum. Skaftafellsjökull sem er skriðjökull

sem gengur niður úr Vatnajökli austan Skaftafellsheiðar. Svartifoss sem fellur fram af

hömrum með óvenju reglulegum bergstuðlum er myndast hafa við hægfara kólnun hraunlags.

7

3. Umhverfi og samfélag

Úrbætur í umhverfismálum eru samfélagslegt verkefni. Mikilvægt að efla menntun á sviði

umhverfismála á öllum skólastigum jafnframt íbúa og gesta.

Árlega verða veittar umhverfisviðurkenningar fyrir góðan árangur í umhverfismálum..

3.1 Umhverfisfræðsla

Það er stefna Sveitarfélagsins að tryggja að allir bæjarbúar geti notið fræðslu um

umhverfismál með fjölbreyttum hætti. Fræðsla í umhverfismálum samtímans er nauðsynleg

og mikilvægt að bæði börn og fullorðnir fái fræðslu um markmið og tilgang

umhverfisstarfs, þar sem mörg brýnustu verkefni umhverfismála snúa að einstaklingunum

sjálfum. Því er mikilvægt að fræða fólk og þannig stuðla að umhverfisvænni lífstíl

einstaklinga. Enn fremur skal stefnt að því að fræðsla og upplýsingamiðlun um gildi

sjálfbærrar neyslu í daglegu lífi verði aukin.

Mikilvægur liður í fræðslu til einstaklinga er að fræða bæði íbúa og gesti svæðisins um

markmið umhverfisstefnu sveitarfélagsins.

3.2 Menningaminjar

Mikilvægt er að sýnileiki menningarminjanna verði meiri en áður. Framtíðaráform um

skráningu menningarminja og náttúruverðmæta verða ákvörðuð markvisst með það að

leiðarljósi að skráningu í sveitarfélaginu verði lokið í byrjun árs 2017.

Miðlun menningararfsins til yngri kynslóða í formi vettvangsferða og fyrirlestra er

mikilvægur þáttur í enn frekari uppbyggingu og menntun um margbrotna sögu sveitafélagsins.

Menningarminjar skulu merktar með fræðsluskiltum og þannig gerðar aðgengilegri

almenningi.

3.3 Umhverfi og lýðheilsa

Órjúfanleg tengsl eru milli umhverfis og lýðheilsu þar sem heilbrigt umhverfi bætir gjarnan

heilsu fólks og eykur vellíðan. Það er stefna Sveitarfélagsins Hornafjarðar að skapa aðstæður

sem bæta heilsu og auka vellíðan íbúa. Þannig skal unnið að ýmsum úrbótum og verkefnum

sem auka möguleika íbúa og gesta sveitarfélagsins til að stunda aukna útivist i heilbrigðu

umhverfi. Gott aðgengi fyrir alla að útivistarsvæðum og uppbygging hjólreiðastíga,

göngustíga og reiðleiða eru mikilvæg skref í átt að því markmiði.

Sveitarfélagið skal vera leiðandi í vinnu forvarnarstarfs sem stuðlar að bættu umhverfi og

heilsu íbúa. Mikilvægt er að stutt sé við það fjölbreytta frístundastarf sem er í boði í

sveitarfélaginu og íbúar hvattir til þátttöku. Með ýmsum verkefnum skal stuðlað að og stutt

við þátttöku allra aldurshópa í íþróttum og útivist með þarfir hvers hóps fyrir sig í huga.

Stefnt skal að því að skólar og stofnanir bæjarins setji sér umhverfisstefnu og þar sem

mögulegt er verði tekið upp grænt bókhald.

Stefnt skal að mælingu á hljóðvist í íbúahverfum og vinnustöðum sveitarfélagsins.

8

4. Heilnæmt og öruggt umhverfi

Mikilvægt er að íbúar Hornafjarðar fái hreint og ómengað neysluvatn. Fráveita Hornafjarðar

uppfylli lagalegar skyldur og mengun frá henni verði lágmörkuð samkvæmt reglugerð. Hvetja

skal íbúa og fyrirtæki til að flokka sorp og lágmarka urðun sorps. Mikilvægt er að hvetja íbúa

til að hafa umhverfi sitt snyrtilegt með sérstökum hreinsunardögum. Halda skal loftgæðum

sveitarfélagsins góðum áfram.

4.1 Vatnsgæði

Standa skal vörð um gæði yfirborðsvatns svo sem í ám og stöðuvötnum og eftir fremsta

megni skal reynt að tryggja að yfirborðsvatn mengist ekki. Framkvæma skal sýnatöku þegar

þörf þykir eða ef upp kemur grunur um mengun yfirborðsvatns. Ef upp kemur tilfelli

mengunar í yfirborðsvatni skal gera viðeigandi ráðstafanir til að unnt verði að koma í veg fyrir

frekari mengun.

Hreinsivirki sigvatns frá urðunarstað Sorpstöðvar Hafnar á Mel í landi Fjarðar hefur verið í

ólagi og hætta er á efnamengun grunnvatns og lækjarins sem er í grennd urðunarstaðarins

(Umhverfisstofnun, 2012). Unnið skal að úrbótum svo draga megi úr hættu á efnamengun

vatns á svæðinu.

Unnið skal að viðhaldi vatnsveitu og fylgst með gæðum neysluvatns. Fyrirtæki og íbúar eru

hvött til að fara sparlega með neysluvatn.

Tryggja skal að staðið sé að málum vatnsverndarsvæða eins og kveðið er á um í vatnalögum

nr. 36/2011.

4.1.1. Fráveita

Fráveitumál skulu höfð í forgangi og unnið skal samkvæmt fráveitusamþykkt sveitarfélagsins.

Leitast skal við að fráveita Hornafjarðar uppfylli öll lög sem í gildi eru hverju sinni. Vinna

skal að viðhaldi fráveitu og innra eftirliti hennar og fylgst skal náið með mengun og unnið að

því að lágmarka hana. Stefnt er að því að hvergi fari óhreinsað skólp út í viðtaka. Megin

markmið vatnalaga nr. 36/2011 er að ástand alls vatns verði gott eða mjög gott. Til þess að

það markmið náist má mengun ekki vera meiri en svo að vatnið flokkist í 1. eða 2. flokk

samkvæmt reglugerð nr. 796/1999 um mengun vatns. Unnið skal að þeim úrbótum sem er

þörf á til að mengun af fráveitu sé innan þessara marka.

Nauðsynlegt er að ráðast í úrbætur í fráveitumálum í sveitarfélaginu og huga þarf að

framtíðarlausn í fráveitu fyrir sveitarfélagið. Stefnt er að því að unnin verði

framkvæmdaáætlun um aðgerðir í fráveitumálum í sveitarfélaginu þar sem þeim aðgerðum

sem ráðast skal í á skipulagstímabilinu er forgangsraðað. Mikilvægt er að staðarval fráveitu

og umfang taki tillit til umhverfisþátta s.s. lífríki sjávar og ásýndar umhverfisins. Stefnt er að

því að frágangur á rotþróm við öll íbúðarhús, atvinnuhús og frístundahús í sveitarfélaginu

verði samkvæmt lögum, reglugerðum og samþykktum. Upplýsingum skal komið til íbúa og

fyrirtækja um mikilvægi þess að fráveita sé í lagi og skaði ekki umhverfið.

9

Sveitarfélagið skal sjá um tæmingu rotþróa annað hvert ár og skal losun eiga sér stað á

viðurkenndum urðunarstað fyrir seyru. Eigendur rotþróa greiðaholræsagjald til

sveitarfélagsins sem stendur undir kostnaði vegna tæmingar rotþrónna.

4.2 Úrgangur og spilliefni

Úrgangsmál eru eitt af stóru umhverfismálum samtímans og er það stefna Sveitarfélagsins

Hornafjarðar að draga úr þeim úrgangi sem fer til urðunar. Hvatt verður til flokkunar úrgangs

með bættri þjónustu við íbúa. Flokkunartunna verður við hvert heimili í sveitarfélaginu en

þannig verður flokkun úrgangs gerð íbúum eins auðveld og kostur er.

Tryggt skal að fyrirtæki, íbúar og gestir sveitarfélagsins verði upplýstir um kosti og aðferðir

við að flokka og endurnýta úrgang. Upplýsingar um grenndarstöðvar, flokkun og eyðingu

sorps og úrgangs skulu gerðar aðgengilegar og veittar með fjölbreyttum hætti.

Leitað verður leiða til að draga úr notkun eiturefna við umhirðu gróðurs á vegum

sveitarfélagsins. Draga skal sem mest úr almennri notkun eiturefna og sérstök áhersla er lögð

á rétta meðhöndlun og förgun slíkra efna. Enn fremur skal fræða almenning um það

hvernig draga má úr notkun eiturefna, t.d. í garðyrkju og á heimilum og þeim kynnt hvaða

efni séu skaðminni fyrir umhverfið og megi nota í stað ýmissa eiturefna..

Árlega er hreinsunarvika að vori sem og einn hreinsunardagur að hausti og eru íbúar þá hvattir

og aðstoðaðir við að hreinsa til í sínu nærumhverfi. Sveitarfélagið mun taka þátt í

hreinsunarátaki og leggja áherslu á sérstök svæði í umsjá sveitarfélagsins hverju sinni, þau

hreinsuð og gerð snyrtilegri með úrbótum og viðhaldi. Opin svæði sveitarfélagsins skulu

reglulega yfirfarin og hreinsuð.

4.3 Mengun í lofti, láði og legi

Almennt má segja að í sveitarfélaginu sé mengun fremur lítil. Loftgæði eru til dæmis almennt

mikil. Hávaðamengun er frá umferð og fyrirtækjum. Tryggja skal mælingar á þeim svæðum

sem hávaðamengun er hvað mest og bæta úr þeim. . Stefnt skal að því að lyktarmengun sé í

lágmarki og benda skal fyrirtækjum sem vinna með bræðslu að lágmarka lyktarmengun.

Sveitarfélagið mun standa fyrir kynningu, fræðslu og hvatningu til íbúa og fyrirtækja um að

þeir leggi sitt af mörkum til að draga úr losun mengandi lofttegunda og efna sem geta mengað

jarðveg eða vatn.

Mikilvægt er að sveitarfélagið leggi sitt af mörkum til þess að draga úr magni

gróðurhúsalofttegunda með hvetjandi aðgerðum í samgöngumálum og með því að hvetja til

metnaðarfullrar umhverfisstjórnunar mengandi fyrirtækja í bæjarfélaginu.

5. Umhverfi og atvinnulíf

Ferðaþjónusta í sveitarfélaginu er ört vaxandi atvinnuvegur og er ljóst að ágangur á náttúru

svæðisins er mikill. Mikilvægt er að rannskaka þolmörk svæðisins og dreifa áningastöðum.

Leita skal fyrirbyggjandi leiða til að draga úr mengun hafs og stranda svo auðlindir og lífríki

10

verði fyrir minnstum skaða ef mengunarslys verður. Sveitarfélagið stefnir að grænu bókhaldi

og hvetur fyrirtæki til að taka það upp.

5.1 Ferðaþjónusta og umhverfi

Ferðafólki skal með upplýsingagjöf gerð grein fyrir hve viðkvæm náttúra svæðisins er og hver

markmið sveitarfélagsins eru í varðveislu náttúru og umhverfis. Í gegnum fræðsluefni verður

leitað eftir aðstoð ferðafólks við að ná þeim markmiðum og það beðið um að umgangast

svæðið af virðingu og með hliðsjón af sjálfbærri þróun á meðan dvöl þeirra stendur.

Sveitarfélagið mun stuðla að því að fylgst verði með framvindu vinsælustu ferðamannastaða

svæðisins og gerðar skulu reglulegar mælingar á þolmörkum þeirra. Reynist svæði innan

sveitarfélagsins samkvæmt mati sérfræðinga komin að eða yfir þolmörk skulu gerðar

ráðstafanir til verndunar. Þolmörk svæðisins skulu enn fremur höfð í huga og tekið mið af

þeim við markaðssetningu svæðisins. Sveitarfélagið mun leita eftir samstarfi við

ferðaþjónustuaðila og upplýsa þá um markmið umhverfisstefnu sveitarfélagsins og hvetja þá

til að hafa sjálfbæra þróun að leiðarljósi í sinni starfsemi. Skipulag og þróun svæða undir

ferðaþjónustu er mikilvægur liður í átt til sjálfbærar þróunar umhverfis og náttúru.

5.2 Sjávarútvegur

Með sjávarútveg sem eina mikilvægustu atvinnugrein í sveitarfélaginu verður að

teljast mikilvægt að draga úr mengun hafs og stranda. Mengun hafs og stranda getur haft

víðtæk áhrif. Leitast skal við að vernda haf og strendur svæðisins gegn mengun og athöfnum

sem stofnað geta heilbrigði manna í hættu, skaðað lifandi auðlindir hafsins og raskað lífríki

þess, spillt umhverfinu eða hindrað lögmæta nýtingu hafs og stranda.

Er það hagur sveitarfélagsins sem og fyrirtækja í sjávarútvegi að standa vörð um auðlindir

hafsins þar sem nýting þeirra er forsenda uppvaxtar í sjávarplássum sem okkar. Það er því

mikilvægt að fyrirtæki í sjávarútvegi hugi að umhverfismálum og leiti leiða til að draga úr

mengun og skaðlegum umhverfisáhrifum sem kunna að vera af starfsemi þeirra.

5.3 Grænt bókhald

Grænt bókhald er skilgreint sem efnisbókhald þar sem fram koma upplýsingar um hvernig

umhverfismálum er háttað í viðkomandi starfsemi, aðallega í formi tölulegra upplýsinga.

Grænt bókhald getur nýst stofnunum sveitarfélagsins á marga vegu. Með bókhaldinu eru

gefnar upplýsingar um þá þætti starfseminnar sem valda neikvæðum umhverfisáhrifum.

Grænt bókhald getur til dæmis nýst stofnunum sveitarfélagsins í þeim tilgangi að koma stefnu

sinni í umhverfismálum á framfæri og einnig til að draga fram það sem betur mætti fara við

reksturinn. Einnig getur það nýst til þess að veita upplýsingar til almennings um starfsemi

stofnana sveitarfélagsins og treyst ímynd þeirra stofnana í samfélaginu.

Grænt bókhald má einnig nota innan stofnana til að fá yfirlit yfir notkun hráefna og helstu

umhverfisáhrif, sem síðar getur leitt til virkrar stýringar og takmörkunar á óæskilegum

umhverfisáhrifum, sem og betri nýtingar hráefna, sparnaðar og mögulegra úrbóta í

starfseminni.

11

Stefna skal að því að Sveitarfélagið taki upp grænt bókhald þar sem fram koma upplýsingar

um hvernig umhverfismálum er háttað í starfsemi sveitarfélagsins.

Fyrirtæki á svæðinu eru hvött til að taka einnig upp grænt bókhald og þeim veittur stuðningur

við þá vinnu.

6. Umhverfi og skipulag

Náttúra Sveitafélags Hornafjarðar er stórbrotin og í henni eru fjölbreyttar náttúruperlur. Þegar

skipuleggja á svæði innan sveitafélagsins er mikilvægt að tekið sé tillit til nærliggjandi

umhverfis og leitast verði við að samræma framkvæmdir, gróandi mannlíf, eðlilega

byggðaþróun og varðveislu náttúrverðmæta með sjálfbæra þróun að leiðarljósi.

6.1 Skipulag, samgöngur og opin svæði.

Gera skal mat á umhverfisáhrifum við framkvæmdir á svæðinu þegar þurfa þykir.

Ávallt skal leitast við að skipuleggja byggð þannig að árekstrar við umhverfið verði sem

minnstir en að aðstaða íbúa og gesta til að njóta náttúru sveitafélagsins sé jafnframt sem best.

Við endurskoðun aðalskipulags og deiliskipulaga sveitarfélagsins skal umhverfisstefna höfð

að leiðarljósi. Við skipulag samgangna skal haft í huga að hvetja til umhverfisvænni

ferðamáta eins og hjólreiða og göngu.

Unnið verður áfram að fegrun opinna svæða og einnig að bættu aðgengi að þeim svæðum.

7. Loftslag og orka

Sveitarfélagið mun leitast við að finna ódýrari orkugjafa og kynna fyrir íbúum og fyrirtækjum

leiðir og kosti þess að spara orku og vatn og draga úr mengun.

Sveitarfélagið mun standa fyrir kynningu og fræðslu til íbúa og fyrirtækja um það hvernig

þeir geti lagt sitt að mörkum til að draga úr losun lofttegunda sem auka gróðurhúsaáhrif.

Einnig mun sveitarfélagið stefna að því að kolefni í andrúmslofti verði bundið með meiri

landgræðslu, skógrækt og breyttri landnotkun.

8. Sjálfbært sveitarfélag

Eitt af helstu markmiðum sveitarfélagsins í umhverfismálum er að skila umhverfi og náttúru

svæðisins til komandi kynslóða í jafn góðu eða betra ástandi og það er nú. Sveitarfélagið

hvetur til sjálfbærrar neyslu íbúa. Unnið verður að því að tryggja framboð svæða til

matjurtaræktunar og íbúar hvattir til ræktunar.

12

8.1 Hvað getum við öll gert?

Flokkum og endurnýtum úrgang.

Slökkvum á ljósum og rafmagnstækjum sem ekki eru í notkun.

Nýtum okkur umhverfisvænan ferðamáta, hjólum og göngum þegar við getum.

Veljum vörur framleiddar í heimabyggð.

Veljum umhverfisvottaðar vörur.

Umhverfisstefna Sveitarfélagsins Hornafjarðar var samþykkt á 195 fundi bæjarstórnar 12.

september 2013.