1111

Dl VE

(Trafik, Kader, Kaza, Tevekkül, İrade, Ahlak ve Kul Hakkı )

-1-

Sempozyum Yürütme Kurulu Başkanı ve Yayına Hazırlayan Prof. Dr. Fikret KARAMAN

İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi .

Malatya 2016

3(T): TEVEKKÜL VE TRAFİK TEDBİRLERİ

Göksel Akar Fırat Çelik

İlçe Emniyet Müdürü Trafik Baş Polisi

Hızla küçülen ve değişen dünyada kasabalarımızdan tutun da köyleri­

mizde yaşayan kardeşlerimize varıncaya kadar trafik sorunlarıyla karşılaş­

maktayız. Trafikle mademki bu denli iç içeyiz, öyleyse hepimizin kazalara se­

bebiyet vermemek için ister yaya ister sürücü konumunda olalım, dikkatli

olmak ve daha da ötesi, tedbirli olmak yükümlülüğü bulunmaktadır. Alaca­

ğımız bu tedbirler hem bizim için hem de diğer insanlar için hayat kurtarıcı

olabilir.

Dünya Sağlık Örgütü karayollarında meydana gelen ölümlü kazaların

%31'inin araç sürücüleri, %23'ünün 2-3 tekerli motorlu araç sürücüleri,

%22'sini yayaların oluşturduğunu rapor etmektedir (WHO; Global Status

Report on Road Safety, 2015). Ölümlü trafik kazalarını tedbir-tevekkül açı­

sından incelediğimizde aklımıza ilk gelen emniyet kemeri olmaktadır.Yine

aynı raporda emniyet kemeri kullanımının kaza sonrası araçlar içinde mey­

dana gelen ölümleri% 30, ağır yaralanmaları %40 oranında azalttığı belir­

tilmektedir. Ölümle sonuçlanan kazalarda oluşan yaralanmalar incelendi­

ğinde ise yoğunlaşma% 48 ile baş-boyun yaralanmaları,% 37 ile göğüs-ka­

rın-kalça yaralanmaları ve % 8 ile omurga ve göğüs duvarı yaralanmaları

üzerinde oluşmaktadır. Emniyet kemeri kullanımı bu olumsuz etkileri asga­

riye indirmekte son derecede etkin bir role sahiptir.

TUİK verilerine göre ise 2005-2014 yılları arasındaki son 10 yılda ül­

kemizde meydana gelen 1.237.747 ölümlü ve yaralamalı trafik kazasında

41.724 kişi yaşamını yitirmiş, 2.175.608 kişi yaralanmıştır. Sadece 2014 yı­

lında meydana gelen ölümlü ve yaralamalı trafik kazalarının ise %75,l'inin

\

300 1 DİNVETRAFİK

yerleşim yeri içinde, %24,9'unun da yerleşim yeri dışında meydana geldiği,

yine bu kazalarda ölenlerin %42,7'sinin sürücü, %40,3'ünün yolcu %17'si­

nin ise yaya olduğu, ayrıca bu kazalarda ölenlerin o/o 76,8'nin erkek, %23,2'si­

nin kadın olduğu belirlenmiştir. Meydana gelen ölümlü ve yaralamalı trafik

kazalarındaki kusura bakıldığında ise %88,6'sının sürücü, %9,4'ünün yaya,

%1'inin yol, %0,6'sının taşıt ve %0,S'inin yolcu kaynaklı olduğunu görül­

mektedir.

Sözlükte güvenmek, dayanmak, işi başkasına havale etmek anlamla­

rına gelen tevekkül, İslam inancına göre hedefe ulaşmak için gerekli olan

maddi ve manevi sebeplerin hepsine başvurduktan ve yapacak başka bir şey

kalmadıktan sonra Allah'a dayanıp güvenmektir.Tevekkül bizde kaygı oluş­

turan hususlarda yüce Allah'a güvenmek, ilgili kaygı konusunda bütün olum­

suz düşünce ve duyguları içimizden atmaktır. (M.İyi; İslam Dergisi, 2013).

Öyle ki tevekkül ilgili kaygı durumu gerçekleşse bile bunun ancak yüce Al:­

lah'ın izni ile ve bizim yararımıza uygun olduğu için yüce Allah tarafından

yaratıldığını kabul etmektir. Kadere iman, bu inancı zaten bizden istemekte­

dir.

Bir işin tamamını başkasına ısmarlamak, birini vekil tayin etmek, bir

işte aciz olduğunu gösterip onu yapmayı başkasına verip beklemek, Allah'ın

kuvvet ve kudretinde olana mutlak surette güvenmek ve ümit bağlamak an­

lamlarını ihtiva eden tevekkül ıstılahta ise; Allah'ın her şeyden mQ.nezzeh,

kuvvet ve kudret sahibi olduğuna inanarak, yapacağı iş ile ilgili olan adetten

bütün maddi ve manevi çalışma, tedbir ve sebepleri yerine getirdikten sonra

istenen sonucun elde edilmesi için Allah'a güvenilrnesidir. (Diyanet Dergisi,

sayı 125)

Tevekkülde sebepler dairesine dikkat ettikten ve kaygı duyduğumuz

hususlarda elimizden geleni yaptıktan sonra Allah'a güvenmek hadis-i şerif­

lerde özellikle belirtilmiştir. Hatta bunu formüle eden bir hadis-i şerif pek

meşhurdur: "Deveni bağla, ondan sonra Allah'a tevekkül et!"Mescid-i Ne­

bevi'ye gelen bir bedevinin devesini bağlamadan Allah Resulü (s.a.s) ile ko­

nuşmaya başlaması üzerine bedevi bu hadis-i şerifle ikaz edilrniştir(Tırmizi;

Sıfat'ül-Kıyame, 60).

KAZA, KADER VE TEVEKKÜL BAGLAMINDA TRAFİK SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1 301

İnsanın fiilleri iki kısımda ele alınabilir; kalbimizin atması, kan dola­

şımı, nefes alıp vermek gibi tamamen irademiz dışında meydana gelen fiille­

rin yanı sıra kendi irademiz ile işlediğimiz fiiller vardır. Örneğin helal olan

şeylere bakabileceğimiz gibi harama da bakabilir, hayrı konuşabileceğimiz

gibi yalan ve gıybet de konuşabiliriz. Bu tür fiillere ihtiyari fiiller denir. Bun-

ların sorumluğu ve günahı Allah'a yüklenmez. Çünkü dinimizde bir işe baş- \

lamadan önce gerekli tedbirlerin alındıktan sonra Allah'a tevekkül edilmesi

emredilmektedir. Tevbe Suresi 51. ayette bu emir açıktır; De ki: "Hiçbir za-

man bize Allah 'ın bizim için takdir ettiğinden başkası dokunmaz. O bizim mev­

lamızdır. Müminler yalnızca Allah 'a tevekkül etsinler." Tüm olaylarda olduğu

gibi trafik güvenliği konusunda da gerekli tedbirlerin alındıktan sonra Al-

lah'a tevekkül edilmesi gerekmektedir. Nasıl ki alkollü vaziyette araç kulla-

nan birisinin "Ben Allah'a güveniyorum. Allah beni korur" düşüncesi yanlışsa

aynı şekilde, aşırı hızlı araç kullanan birisinin yoldan çıkıp kaza yapması

veya kırmızı ışıkta geçen birisinin trafik kurallarına uygun yeşil ışıkta geçen

bir araç veya yayaya çarpmasını kadere bağlaması da son derece yanlış bir

düşüncedir ..

Trafik kazalarında yalnızca kazaya maruz kalanların değil, yaşamını

yitiren ve yaralanan insanların yanı sıra onların aile bireylerinin de dolaylı

olarak da olsa ciddi bir derecede etkilendiği unutulmamalıdır. Örneğin, bir

ailenin geçimin sağlayan bir bireyin trafik kazasında ölmesi veya yaralan­

ması durumunda aile bireyleri bakıma muhtaç kalmakta, bu tür olaylar fert­

ler üzerinde yıllar süren sarılması mümkün olmayan yaralara ve travmalara

yol açabilmektedir. Dinimiz sadece kişi kendinden sorumludur dememekte­

dir. Topluma karşı sorumluluklarımızın başında birbirimizi sevmek ve kar­

şılıklı haklarımıza saygı göstermek gelmektedir. Oysa yaptığımız bir trafik

kuralı ihlali karşımızdaki insanın hayatına veya kendi hayatımıza mal olabi­

lir. Önemsemediğimiz veya trafik kurallarına gereken hassasiyetimizi gös­

termediğimiz zaman bizim sebep olduğumuz kazaların sonucunda meydana

gelen maddi manevi zararlar bizi sorumluluk bilincinden kurtarmaz. Sakat

kalan kardeşimiz veya ölüp geride yetim kalan çocuklarının hesabını vermek

hiç de kolay değildir.

Sevgili Peygamberimiz (s.a.s.) birbirimizi sevmeyi, birbirimizin hak­

kına saygılı olmayı imanın gereği olarak kabul etmiş ve şöyle buyurmuştur:

302 1 DİNVETRAFİK

"Müminler birbirlerini sevmede, birbirlerine acım ada ve merhamette bir vücut

gibidir. Bir organ rahatsız olduğunda diğer organlarda onunla birlikte rahat­

sız olur." İslam dini fert ve toplum haklarına yönelik bütün haksızlıkları ya­

saklamıştır. Bu çerçevede kişinin trafik kurallarında göstermiş olduğu bir

anlık sabırsızlık, aşırı hız, geçit ihlallerinin telafisi mümkün olmayan acılara

sebebiyet verebilmektedir. Efendimiz (s.a.s) "Acele şeytandan, teenni Al­

lah'tandır"._ Büyüklerimizin acele giden, ecele gider sözlerine kulak vermeli­

yiz. Toplum olarak trafikte araç kullanma konusunda kendimize normalden

fazla güvenmekteyiz. Meydana gelecek trafik kazalarının daima başkalarının

hataları nedeniyle kaynaklanacağını düşünmekteyiz. Hfübuki meydana ge­

len kazaların çok büyük bir kısmının insan hatalarından kaynaklandığı bilin­

mektedir.

Trafik güvenliğinde tevekkül ve taksir ilişkisi

Ceza Kanunumuzda taksir; dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık

dolayısıyla bir davranışın suçun kanuni tanımda belirtilen neticesi öngörül­

meyerek gerçekleşmesidir ifadesiyle tanımlanmış ve bu şekilde meydana ge­

len trafik kazalarında belirli bir cezai müeyyide uygulanması öngörülmüş­

tür. Taksirle meydana gelen trafik kazalarında, kusurlu araç sürücülerine

kusur oranları ölçüsünde gerek hapis, gerekse de maddi ve manevi tazmi­

natlara hükmedilmektedir. Bu müeyyideler bir nebze dahi olsa kaz_adan za­

rar gören diğer mağdurları ve kamu vicdanını rahatlatmaktadır. Ancak bu

kazalardaki dini sorumluluklar sadece kaza ve kaderle ilişkilendirilerek so­

rumluluktan kaçınılmaktadır. Hfübuki Nisa Süresinin 92. Ayetinde:

"Bir müminin bir mümini öldürmesi olacak şey değildir. Ancak yanlış­

lıkla olması başka. Kim bir mümini yanlışlıkla öldürürse bir mü'min köleyi

azad etmesi ve bağışlamadıkları sürece ailesine diyet ödemesi gerekir. (Öldü­

rülen kimse) mü'min olur ve düşmanınız olan bir topluluktan bulunursa,

mü'min bir köle azad etmek gerekir. Eğer sizinle kendileri arasında antlaşma

bulunan bir topluluktan ise ailesine verilecek bir diyet ve mü 'min bir köle azad

etmek gerekir. Bunlara imkan bulamayanın, Allah tarafından tövbesinin ka­

bulü için iki ay artarda oruç tutması gerekir. Allah hakkıyla bilendir, hüküm

ve hikmet sahibidir." buyrulmaktadır.

KAZA, KADER VE TEVEKKÜL BAGLAMINDA TRAFİK SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1 303

Bu suretle bir kişiyi yanlışlıkla öldüren bir mümine maddi ve manevi

sorumluluklar yüklenmiştir. Bir mümin dini hayatında olduğu gibi içtimai

yaşantısında da hata yapmamaya özen göstermekle mükelleftir. Özellikle

trafik kurallarına uymada göstermiş olduğu yanlışlıkların hem kanuni hem

de dini cezai müeyyidelerinin olduğunun farkında olunması gerekmektedir.

Trafik kurallarının tamamında olduğu gibi yanlışlıkla kırmızı ışıkta geçen bir \

sürücünün ölümlü bir kazaya taksirle karışması durumunda bile hukuken

hapis cezasına ve maddi tazminatlara çarptırılacağının farkında olunması-

nın yanı sıra dinen de sorumluluğunun bulunduğu hakikati unutulmamalı-

dır. Yanlışlıkla veya taksirle bir trafik kuralının ihlal edilmesi durumlarında

dahi böyle ağır cezalarla karşılaşılırken, "bana bir şey olmaz" tarzında umur­

samazlıkların daha ağır hukuki ve dini müeyyidelerinin olacağı akıllara gel­

melidir.

Taksirle meydana gelen trafik kazalarında dikkat ve özen yükümlülü­

ğünü yerine getirmeksizin trafik kazasına karışan bir kişiye hukuki yönden

cezai müeyyide uygulandığı gibi, tevekkül inanışı gereği olarak da, güvenli

bir yolculuk için gereken trafik tedbirlerini almadan trafiğe çıkan ve bu ek­

siklikten dolayı trafik kazasına karışan bir sürücünün de aynı şekilde başta

kendi vicdanı olmak üzere insan hayatına önem veren tüm vicdanlarda so­

rumluluğu bulunmaktadır.

"Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayınız." (Bakara,195) ayet-i

kerimesinin de ifade ettiği üzere, trafik konuları başta olmak üzere sosyal

hayatımızı ilgilendiren bütün alanlarda dikkat, tedbir, çalışma, gayret, yar­

dımlaşma ve sorumluluk öngörülmektedir. Bu nedenle trafik kazaları; ken­

dimizden uzak bireysel ve sübjektif bir anlayışla değerlendirilmemelidir.

Buna göre; tevekkül ve kader anlayışı karşılaşılan sorunlara çözüm getirecek

şekilde doğru yorumlanmalıdır. Karşılıklı hak ve hukuk prensibine saygı

gösterilerek akl-ı selim çizgisinden çıkılmamalıdır. Dikkat, tedbir, sabır ve

sorumluluk gibi ilkeler en tabii davranışlarımızın başında yer almalı, hatta

yaygınlaştırılmalıdır. Böylece toplumda "trafik bilgisi ve kültürü" nün yerleş­

mesi için herkes ailede, işyerinde, okulda, camide, medyada ve çevresinde

üzerine düşen görevi yerine getirmelidir.

304 1 DİN VE TRAFİK

Trafik eğitiminde tevekkülün önemi

Ülkemizde Özel Sürücü Kurslarından aldığı teorik ve pratik eğitimle­

rini başarı ile bitiren adaylar sürücü ehliyeti almaya hak kazanmaktadır. Bu

kurslardaki eğitimlerin genel amacı sürücülere trafik kurallarına uyma alış­

kanlıkları kazandırarak güvenli araç kullanmayı öğrenmeye ve öğretmeyi

içermektedir. Sürücü kursunu başarı ile bitiren bir sürücü aldığı eğitim doğ­

rultusunda gerek ülkemizde gerekse yurtdışında belirli yükümlülükleri ye­

rine getirdikten sonra yasal olarak araç kullanabilmektedir. Ancak araç kul­

lanan bir sürücü sadece kendi can güvenliğini değil, aynı zamanda aracında

bulunan diğer kişilerin ve trafikteki diğer kişilerin de can güvenliğini düşün­

mesi gerekmektedir.

Trafik kazaları bazen sürücülerin kendi yaptığı hatalardan, bazen de

diğer sürücü ve yayaların yaptığı hatalardan kaynaklanabilmektedir. İyi eği­

tim almış bir sürücü kendisinin hata yapma olasılığını minimum düzeye in­

dirdiği gibi, karşı taraftaki sürücülerin de yaptığı hataları önceden görüp

tedbir alabilecek bilgi ve kabiliyette olmalıdır. Ancak bu sayede kendi can

güvenliğini koruduğu gibi başkalarının da can güvenliğini koruyabilir. Bu

bilgi ve beceriler her zaman sürücü kurslarında kazandırılamayabilir. Sü­

rücü kendinde trafik güvenliği konusunda bir yetersizlik veya eksiklik oldu­

ğunun farkında olarak araç kullanıyor ve bu kişi olası bir kaza durumunda

"benim ehliyetim var, ben gerekli tedbirleri aldım." demekle yetiniyorsa bu

durum tevekkülün ana teması olan tedbir yükümlülüğü ile ters düşmektedir.

Yine sürücülerin kendi eğitimlerini doğru bir şekilde tamamlamasının

yanı sıra sürücü kursları ve sürücü öğretmenlerinin de eğitimleri doğru bir

şekilde vermesi büyük önem arz etmektedir. İyi bir eğitim almamış bir kişiye

ehliyet verilmesinin uygun görülmesi telafisi mümkün olmayan ciddi mağ­

duriyetlere yol açabilir. Trafik kurallarını tevekkül anlayışıyla değerlendir­

mek gerekirse; sorumluluk payımıza düşen çok önemli işler vardır. Örneğin

sürücülerin trafik kaideleri hakkında teorik ve pratik yönden tam bir bilgi,

kültür ve uygulama melekesine kavuşmaları gerekmektedir. Sahip oldukları

vasıtanın fenni ve teknik olarak emniyetini temin etmeleri, trafik kurallarına

uymaları, yaya ve sürücülerin haklarına riayet etmeleri, yol, kavşak, viraj,

ışık gibi hususları dikkate almaları, sabır, inanç, azim ve akli muhakeme gibi

KAZA, KADER VE TEVEKKÜL BAGLAMINDA TRAFİK SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1 305

iradeyi denetleyen hususlara da riayet etmeleri de sürücüler için önemli di­

ğer sorumluluklardandır.

Trafik mühendisliği ve trafik yönetimi

Düzenli ve güvenli bir trafik ortamında araç güvenliği ne kadar önem-

liyse, aynı şekilde karayolunun yapısının da o derecede önemi bulunmakta- \

dır. Tüm güvenlik imkanlarına sahip bir aracın standart dışı bir karayolunda

sürücü ve yolcu emniyetini tam olarak sağlaması mümkün değildir. Trafik

güvenliği için araç sürücüleri ve yayaların kullandığı karayollarının can ve

mal güvenliğini koruyacak şekilde standartlara uygun olması gerekmekte-

dir. Karayolu yapısının standartlara uygun olması halinde meydana gelebi-

lecek kazalardaki ölüm, yaralanma ve maddi hasarların azalacağı değerlen­

dirilmektedir.

Karayolu yapısında trafik kazalarını azaltacak bir çalışma yapılmama­

sının yanı sıra, karayolu üzerinde tedbir alınmadan sürdürülen yol çalışma­

ları veya yoldaki mucurun temizlenmemesi, yolda meydana gelebilecek buz­

lanmaya karşı gerekli tedbirlerin alınmaması gibi durumlar tevekkül inancı­

nın hayatımızdaki uygulamasının eksikliğini ortaya koymaktadır. Ülkemizde

karayolunun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşlara yoldan kaynakla­

nan sorunlar nedeniyle meydana gelebilecek trafik kazalarında büyük so­

rumluluklar düşmektedir. Bu kuruluşlar yolları inşa ederken, bakım, onarı­

mını ve işaretlemeleri yaparken tevekkül inancı doğrultusunda azami dikkat

göstermelidir.

Günlük hayatımızı çevreleyen teknoloji ürünü vasıtalar kara, deniz

hatta havada yoğun bir trafik oluşturmaktadır. Bu doğal hareketliliğin bir so­

nucu olarak karşılıklı hak, hukuk, sorumluluk ve önemli görev anlayışları

karşımıza çıkmaktadır. İnsanın insana ve topluma hizmet amacıyla ortaya

koyduğu bu yeniliklere karşı duyarsız ve tedbirsiz kalması düşünülemez. Ay­

rıca günlük hayatımız ve tabii ihtiyaçlarımızla iç içe olan bu yenilikleri dinin

dışında tutmak da mümkün değildir. Her şey belli bir düzen ve ölçü içinde

yaratıldığına göre trafik kaidelerinin de bu ilahi düzen içinde insanlara zarar

vermeyecek biçimde bir işleyişi olmalıdır. İşte o zaman bu ulaşım vasıtaları

insanlar için bir lütuf ve nimet halini alır. O halde çağımızın olmazsa olmaz

bu nimet ve lütufları sorumsuzluğa bırakılmamalıdır. Öyleyse Allah'ın bu

306 1 DİN VE TRAFİK

olayları kapsayan kader, kaza, tevekkül, tedbir, sorumluluk ve sabır gibi hü­

kümlerini ihmal etmemek gerekir.

Trafik ve sağlıklı sürücü

Ülkemizde sürücü belgesi almak için müracaat edenler, alacağı sürücü

belgesi sınıfına göre sağlık şartlarının yeterli olması gerekmekte, sağlık şart­

ları yeterli olmayanlara sürücü belgesi verilmemektedir. Sürücü belgesini al­

dıktan sonra sağlık şartları değişen ve güvenli sürüşü yetilerini kaybettiği

tespit edilen sürücülerin ehliyetleri geri alınarak iptal edilmektedir. Sürücü

belgesine sahip bir kişinin zaman içinde sağlık şartlarında kötüleşme mey­

dana gelebilir. Bu kötüleşme nedeniyle de araç kullanması da mümkün ol­

mayabilir. Sürücü araç kullanma yetilerini kaybettiğini anladığı andan itiba­

ren herhangi bir kimse tarafından ikaza gerek kalmadan kendi kararıyla araç

kullanmaya son vermesi gerekmektedir. Örneğin sürücü belgesi aldıktan

sonra görme sorunları yaşayan bir sürücünün hiçbir kimsenin ikazına gerek

kalmadan araç kullanmaya son vermesi gerekmektedir. Yine aynı şekilde uy­

kusuz ve yorgun bir sürücünün de aynı şekilde araç kullanmaması gerek­

mektedir. Ancak bu şekilde kendi can güvenliğini koruduğumuz gibi başka­

larının da can ve mal güvenliğini koruyabiliriz.

Yine trafik kazalarında önemli bir yer tutan alkol ve uyuşturucu

madde etkisiyle araç kullanan sürücüler içinde aynı durum söz konusudur.

Alkol ve uyuşturucu maddelerin etkisiyle araç kullanan sürücüler kendi can

güvenliklerinin yanı sıra karşısındaki diğer araç sürücüleri, yolcu ve yayaları

da tehlikeye atmaktadırlar. Güvenli araç kullanmak_için sağlıklı bir vücut ne

kadar gerekliyse sağlıklı bir kafa yapısı da bir o kadar gereklidir.

Alkol ve uyuşturucu maddelerin etkisi altında araç kullanan kişiler her

ne kadar bu maddelerin kendilerini etkilemediklerini iddia etseler bile fiz­

yolojik olarak duyma ve görme gibi çevresel faktörlere normal tepki vere­

mez, sağlıklı bir şekilde düşünemez ve sağlıklı karar veremezler. Alkol aldık­

tan sonra kendi kusuruyla trafik kazasına karışan bir sürücünün, trafik gü­

venliği konusunda üzerine düşen sağlıklı düşünme ve karar verme yetisini

bilerek ve isteyerek kaybeden bir sürücünün tevekkülün ana teması olan

tedbir yükümlülüğünü yerine getirmediği açıkça belli olmaktadır.

KAZA, KADER VE TEVEKKÜL BAGLAMINDA TRAFİK SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1 307

Aracın trafiğe hazır halde bulundurulması

Trafik kurallarına harfiyen uyan bir birey olsak dahi trafik kurallarına

uymayan başka bir sürücünün hatasından dolayı kendimizi bir trafik kazası­

nın içinde bulabiliriz. Böyle bir durumda aracımızın güvenliği ön plana çık­

maktadır. Aracımızda bulunan binlerce liralık aktif güvenlik önlemlerinin

yaıiı sıra sıradan ve nerdeyse maliyeti olmayan pasif güvenlik önlemlerinin \

başında emniyet kemeri gelmektedir. Aktif güvenlik önlemlerinin araçların

güvenliğini arttırdığı düşünülse bile hiçbir güvenlik sistemi kaza meydana

geldikten sonra emniyet kemeri kadar hayat kurtaramamaktadır. Emniyet

kemeri takıp hayatta kalacakken veya yaralanmayacakken, sadece emniyet

kemeri takmadığımız için yaşamımızı yetirmek ve sakat kalmak tevekkül

inancına göre üzerimize düşen görevleri yerine getirmediğimizi göstermek-

tedir. Emniyet kemeri takmak bize hayatta kalmak için verilen ikinci bir şans

olarak değerlendirilmelidir.

Trafik güvenliğindeki önemli hususların başında araçların trafiğe uy­

gun bir şekilde bulundurulması gerekmektedir. Karayollarında kullanılan

araçlar ilk üretildiklerinde uluslararası trafik güvenliği standartlarına uygun

bir şekilde üretilerek müşterilerin kullanımına sunulmaktadır. Üretilen bu

araçlar belirli periyodik bakımları yapılması halinde karayollarında uzun

süre güvenli bir şekilde kullanılabilmektedir. Bu araçların mekanik periyo­

dik bakımlarının yanı sıra, dış ışık donanımı ve lastiklerinin bakımı da çok

önemlidir. Bir aracın motoru ve diğer aksamları ne kadar iyi çalışırsa çalışsın

dış ışık donanımı bozuk bir aracın trafiğe çıkması veya kullanım ömürleri

bitmiş bir lastikle trafiğe çıkılması son derece tehlikelidir. Bu tehlike sadece

araç sürücülerini değil aynı zamanda trafikte kurallara uygun hareket eden

diğer insanları da etkilemektedir.

Bu konuda 1997 yılında trafikte görev yaptığım Çankırı ilinde yaşadı­

ğım bir anıyı paylaşmak isterim. Şöyle ki; trafik ekibinde seyir halinde kont­

rol yaptığımız bir esnada, şehrin dışında bir aracın yolun kenarında park ha­

linde olduğunu fark ettik, şehirden uzak bir nebze ıssız sayılabilecek bir

yerde, gecenin ilerleyen saatlerinde bir aracın bu şekilde park etmesinin

normal olmadığını düşünerek dikkatli bir şekilde aracın yanına yaklaştık.

Aracın içinde bir ailenin olduğunu görünce merakımız iyice arttı. Bu ailenin

308 1 DİN VE TRAFİK

akaryakıt bitmesi veya araç arızası nedeniyle yolda kalmış olabileceğini dü­

şünerek araç sürücüsüne park etme sebebini sorduğumuzda; kendisinin ai­

lesi ile birlikte yurt dışından geldiğini, Ankara iline gittiklerini, ancak aracı­

nın kısa huzmeli farlarının arızalandığını, uzun huzmeli farların ise karşıdan

gelen araç sürücülerinin gözlerini rahatsız edeceğini düşündükleri için sa­

bahı beklediklerini söylemeleri üzerine kendilerini yakın bir tesise götüre­

rek arızaJ:!ın giderilmesini sağladıktan sonra örnek bir davranış sergileyen

sürücüye teşekkürlerimizi bildirerek kendilerini yolcu ettik. Tabi bu şekilde

güvenli bir sürüş için gerekli tedbirleri alamadıkları için yollarına devam et­

meyerek duyarlı bir hareket sergileyen sürücünün davranışları bizleri son

derece mutlu etmişti. Bu tür davranışların ülkemizde giderek artmaktadır.

Artık insanlarımız ışık donanımı bozuk bir araç ile yolculuk yapmanın ken­

dileri ve başka araç sürücülerine yaratacağı tehlikelerinin farkına varmakta­

dırlar.

Gerekli emniyet tedbirlerini almadan kullanım ömrü bitmiş ve diş de­

rinlikleri aşınmış bir lastikle trafiğe çıkılması, frenleri bozuk, ışıkları ve sin­

yalleri çalışmayan bir araçla yola çıkılması, arka ışıkları ve reflektörleri ol­

mayan bir traktörün gece yola çıkarak arkadan gelen araçları tehlikeye dü­

şürmesi gibi davranışlar tevekkül inancıyla tamamen ters düşmektedir.

Hatta mevsimsel şartlara göre yazlık ve kışlık lastiklerinde zamanında kul­

lanılmaması da aynı şekilde tevekkül inancı ile örtüşmemektedir._ Tevekkül

inancı; karlı buzlu havalarda araç sürücülerinin kış lastiği, çivili lastik veya

zincir takmadan yola çıkmamayı, aracın mekanik, motor, fren ve elektrik gibi

bakımlarını yaptırıp tüm tedbirleri aldıktan sonra Allah'a dayanıp yola çık­

mayı öğütlemektedir.

Trafik kurallarına uymada tevekkülün önemi

Trafik kuralları uzun tecrübeler sonucunda güvenli bir trafik ortamı

oluşturmak amacıyla konulmuştur. Trafiğin düzenlenmesi amacıyla konulan

bu kuralların pek çoğu geçmişte yaşanan acı olaylardan ders çıkartılmak su­

retiyle genel kurallar haline gelmiştir. Örneğin motosiklet kazalarında kafa

bölgelerinden yaralanmaların daha kalıcı hasar verdiği anlaşılmış ve moto­

siklet ve mobilet sürücülerine kask takılması zorunluluğu getirilmiştir. Mo-

KAZA, KADER VE TEVEKKÜL BAGLAMINDA TRAFİK SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1 309

tosiklet sürücülerinin karıştığı bir çok trafik kazasında takılan kask saye­

sinde insanların bu kazalardan en az zararla kurtuldukları herkes tarafından

bilinmektedir. Kask takmadan seyahat eden bir sürücünün bir kaza anında

kask takması halinde kurtulması mümkünken bu kazada yaralanması veya

yaşamını yitirmesi kendisine düşen tedbir yükümlülüğünü yerine getirme-

diğini göstermektedir. Zira aynı kazada gerekli tedbirleri alarak kask takan \

bir sürücünün trafik kazasında zarar görmesi tevekkül inancıyla örtüşürken,

diğer durum tevekkül inancıyla tezat oluşturmaktadır.

Gelişen motor teknolojileri ile artık araçlar daha güçlü ve daha fazla

hız yapacak şekilde üretilmektedir. Tabi ki hız arttıkça kaza yapma riski de

artmaktadır. Otomotiv teknolojisi ne kadar ilerlerse ilerlesin, insanların ilk

insandan beri et ve kemikten oluştuğu hakikatini değiştirmemektedir. İnsa­

nın bu yapısı nedeniyle trafikteki tehlikelere karşı kendini koruması her za­

man mümkün olmayabilmektedir. Örneğin 40-50 km/h. hızla bir aracın ya­

yaya çarpması durumunda yayanın hayatta kalma oranı yüksekken, bu hız­

ların üstündeki çarpmalarda yayaların hayatta kalma oranları düşmektedir.

Bu nedenle kanun koyucu yayaların yoğun bulunduğu yerlerde araçlar için

hız sınırlaması getirmiştir. Güvenli bir seyir için azami hız sınırının 50 km/h.

olan bir karayolunda daha hızlı araç kullanılması tevekkülün ana teması olan

tedbir yükümlülüğü ihlal anlamına gelmektedir.

Bu örnekler daha da arttırılabilir. Trafik ışıklarına uymayan bir sürü­

cünün kırmızı ışıkta geçmesi, şerit değiştirmenin yasak olduğu bir yerde ha­

talı sollama yapılması, trafik tanzim ve düzenleme işaretlerine uyulmaması,

alkollü araç kullanılması, aşırı yük ve yolcu taşınması, öndeki aracı yakın ta­

kip edilmesi gibi birçok trafik kuralı insanların güvenli bir trafik ortamında

bulunmalarını sağlamak için konulduğu bilinmelidir.

İyi bir insan ve Müslüman olabilmek için imandan sonra güzel amel­

lerde bulunarak insanların haklarına saygılı olmak, onların can ve mallarına

saygı göstermek Yüce Allah'ın ilahi emridir. Sonuç olarak trafik kurallarında

gerek yaya veya yolcu olsun gerekse de araçlarla olsun alacağımız bütün ted­

birlerden sonra Allah'a tevekkül ederek teslimiyetimizi göstermek imanımı­

zın, inancımızın gereği olduğunu hatırımızdan çıkarmayalım. Yoksa cana ve

mala kasıttan insanların gözünde de Allah'ın katında da suçlu oluruz.

310 1 DİN VE TRAFİK

KAYNAKÇA WHO Global Status Report on Road Safety,2015 son erişim tarihi: 23.03.2016,

http: / /www.who.int/violence_injury _prevention/road_safety _sta­tus/2015 /GSRRS2015_Summary _EN_final2.pdf?ua=l

İyi, Muhsin; İslam Dergisi, 14.02.2013 http://www.islamdergisi.com/geneljtevek­kul-tevekkul-nedir-allaha-tevekkul-nasil-edilir /

Diyanet Dergisi, Sayı:125