zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//tomasz...
TRANSCRIPT
![Page 1: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/1.jpg)
Czynniki determinujące rozwój gospodarczy
Tomasz Poskrobko
![Page 2: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/2.jpg)
Czynniki wzrostu gospodarczego
Wzrost gospo-darczy
Kapitał
Praca
Ziemia Wiedza
Instytucje
Czynniki psychologiczne
![Page 3: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/3.jpg)
Czynniki wzrostu gospodarczego
Wzrost gospo-darczy
Kapitał
Praca
Ziemia Wiedza
Instytucje
Czynniki psychologiczne
![Page 4: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/4.jpg)
Praca
• „Roczna praca każdego narodu jest funduszem, który zaopatruje go we wszystkie rzeczy konieczne i przydatne w życiu, jakie ten naród łączenie konsumuje, a które zawsze stanowią bądź bezpośredni produkt tej pracy, bądź też to, co nabywa za ten produkt od innych narodów”
A. Smith
![Page 5: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/5.jpg)
Czynniki wzrostu gospodarczego
Wzrost gospo-darczy
Kapitał
Praca
Ziemia Wiedza
Instytucje
Czynniki psychologiczne
![Page 6: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/6.jpg)
Wzrost gospodarczy wg A. SmithaWzrost gospodarczy
Siła produkcyjna pracy
Podział pracy
Wielkość rynku
Akumulacja kapitału
Akumulacja kapitału
Relacje między pracą
produkcyjną i nieprodukcyjną
Akumulacja kapitału
Podaż zasobów ziemi
![Page 7: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/7.jpg)
Wzrost gospodarczy wg A. SmithaWzrost gospodarczy
Siła produkcyjna pracy
Podział pracy
Wielkość rynku
Akumulacja kapitału
Akumulacja kapitału
Relacje między pracą
produkcyjną i nieprodukcyjną
Akumulacja kapitału
Zasoby ziemi
![Page 8: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/8.jpg)
Kapitał
• Akumulacja kapitału wg A. Smitha:dK/dt = f(r – r’; Y)
dK/dt – stopa akumulacji kapitałur – faktyczna stopa zyskur’ - minimalny akceptowalny poziom stopy zyskuY – umowne PKB
• akumulacja kapitału w długim okresie wykazuje (ceterisparibus) tempo malejące, na skutek zmniejszenia faktycznej stopy zysku co prowadzi do obniżenia tempa wzrostu gospodarczego, ponieważ:– konkurencja między kapitalistami zmniejsza stopę zysku.– wzrost produkcji zwiększa popyt na pracę, a co za tym idzie
zwiększają się płace, a to z kolei zmniejsza stopę zysku
![Page 9: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/9.jpg)
Kapitał
• Model wzrostu Solowa (także model Solowa-Swana) – to prosty makroekonomiczny egzogeniczny model wzrostu, posługujący się funkcją produkcji uzależniającą wielkość produkcji od ilości zużywanych czynników produkcji (pracy, kapitału).
Y = f(K, L)gdzie:Y - produkcja rzeczywista (realne PKB)K – kapitałL – zasoby pracy (siłą robocza)
• intensywna postać funkcji produkcji (wielkość produkcji na 1 osobę)Y/L = f(K/L)
gdzie:y = Y/L – wydajności pracy
k = K/L – techniczne uzbrojenie pracy y = f(k)
![Page 10: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/10.jpg)
y (
wyd
ajn
ość p
rac
y)
k (techniczne uzbrojenie pracy)
f(k)
![Page 11: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/11.jpg)
Czynniki wzrostu gospodarczego
Wzrost gospo-darczy
Kapitał
Praca
Ziemia Wiedza
Instytucje
Czynniki psychologiczne
![Page 12: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/12.jpg)
Wiedza
• Wg J. Schumpeter gospodarka, która nie wykorzystywałaby wiedzy (a konkretniej innowacji) nie jest możliwe osiągane zysku, (który przekraczałby wartość wkładu do produkcji).
• Konkurencji, zmusza pracodawców do wypłacenia pracownikom pełnej wartości wytworzonego przez nich produktu. W związku z tym kapitaliści mogą otrzymać jedynie wynagrodzenie za zarządzanie, a tym samy nie możliwa jest akumulacja kapitału.
• czynnikiem, który sprawia, że gospodarka nie zmierza do stanu stagnacji są innowacje (zmiany technologiczne, organizacyjne i behawioralne), ponieważ naruszają one stan równowagi w systemie gospodarczym
![Page 13: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/13.jpg)
Wiedza
Produktywność
pracy Konkurencyjność
![Page 15: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/16.jpg)
Fale cywilizacyjne A. Tofflera
czas
krzywa rozwoju cywilizacji agrarnej
krzywa rozwoju cywilizacji industrialnej
krzywa rozwoju cywilizacji postindustrialnej
![Page 17: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/17.jpg)
Udział zasobów w rozwoju gospodarki
kapitał
wiedza
praca
ziemia
![Page 18: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/18.jpg)
Wiedza
• W długim okresie czasu produktywność krańcowa pracy jest malejąca
• Musi więc istnieć czynniki który sprawia, ze możliwy jest stały wzrost gospodarczy
• Czynnikiem tym jest postęp techniczny (lub szerzej wiedza)
Y = A f(K,L)
![Page 19: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/20.jpg)
Czy GOW istnieje w praktyce ?
![Page 21: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/21.jpg)
Czynniki wzrostu gospodarczego
Wzrost gospo-darczy
Kapitał
Praca
Ziemia Wiedza
Instytucje
Czynniki psychologiczne
![Page 22: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/22.jpg)
Instytucje
• „Instytucje to reguły gry, a organizacje to gracze” (D. North)
• Instytucje – stabilne wzory zachowań, zwyczaje i reguły w układzie zachęcającym lub zniechęcającym do wzajemnej kooperacji
![Page 23: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/23.jpg)
Koszty transakcji (koszty zawarcia i realizacji kontraktu)
Konsu-menci
Rynek
Instytucje formalne
Instytucje nieformalne
Przedsię-biorstwa
Pryncypał Agent
![Page 24: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/24.jpg)
Instytucje
• Instytucje determinują pro-rozwjowei pro-produkcyjne uwarunkowania zachowań gospodarczych poprzez:– dominujące w układzie społecznym systemy
wartości oraz postawy wpływające na:• akumulację kapitału,
• aktywność ekonomiczną,
• innowacyjność etc.
– opłacalność tych zachowań (tzw. koszty transakcyjne)
![Page 26: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/26.jpg)
Prawa własności
• Ukształtowane przez prawo (stanowione, normatywne) i moralność , zwyczaje uprawnienia definiujące i zarazem ograniczające - w stosunku do innych osób - zakres zawłaszczania i wykorzystywania zasobów i dóbr ekonomicznych (inaczej: prawa dyspozycji)
• Ponieważ większość dóbr nie jest dobrami czysto prywatnymi, w gospodarce szeroko występują efekty zewnętrzne (bezpośrednie) i istnieje potrzeba ich internalizacji
![Page 27: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/27.jpg)
Prawa własności a koszty transakcyjne
• Nieprecyzyjne zdefiniowanie i/lub osłabienie praw własności, a zwłaszcza niemożliwość internalizacji korzyści związanych z tymi prawami, musi prowadzić do wzrostu kosztów transakcyjnych w gospodarce, osłabienia systemu bodźców mikroekonomicznych, a w ten sposób do ogólnego spadku poziomu racjonalności czy efektywności ekonomicznej.
![Page 28: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/28.jpg)
Koszty działalności gospodarczej
Tradycyjne koszty produkcji
(koszty transformacji zasobów w produkt)
Koszty transakcji(koszty zawarcia i
realizacji kontraktu)
![Page 29: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/29.jpg)
Koszty transakcyjne
• koszty poszukiwania informacji – potrzebne na sprawdzenie czy dane dobro jest dostępne na rynku, kto oferuje najlepsze warunki, etc. Są to typowe koszty badania rynku i planowania umów.
• koszty zarządzania i zawierania kontraktów – potrzebne, aby doprowadzić do zaistnienia transakcji
• koszty kontroli – ponoszone na dopilnowanie, aby druga strona wywiązała się z warunków kontraktu. Mogą to być wszelkie koszty zarządzania, kontroli, monitorowania procesów i wyników, ubezpieczenia od strat spowodowanych korupcją i oportunizmem.
• koszty specjalizacji – koszty związane ze specjalizacją i podziałem pracy, np. koszty zarządzania personelem
![Page 30: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/30.jpg)
Koszty transakcyjne
• Wysokie koszty transakcji wynikają między innymi z:– Niekompletności kontraktów,
– Ograniczonej racjonalności uczestników gospodarowania,
– Oportunizmu,
– Specyfiki zasobów,
– Niepełnego i niedoskonałego określenia praw własności oraz kosztów ich egzekwowania.
![Page 31: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/31.jpg)
Koszty transakcyjne
• Ludzie mówią o postępie technicznym, ale równie ważne jak ten postęp są udoskonalenia w dziedzinie zawierania kontraktów. Jeżeli można obniżyć koszty w tej dziedzinie, mamy większą specjalizację i większą produkcję(…) Doskonalenie sposobu działania rynku może przynieść ogromne korzyści nie dlatego, że dzięki temu zostaną wynalezione nowe technologie, ale dlatego, że to umożliwia korzystanie z nowych technologii
R. Coase
![Page 32: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/32.jpg)
Koszty transakcyjne
Ko
szty
pro
du
kcji
Stopień podziału pracy
koszty transformacji
koszty transakcyjne KT
KT’
![Page 33: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/33.jpg)
Koszty transakcji w gospodarowaniu to samo co „tarcie” w zjawiskach fizycznych, a
instytucje to rodzaj „smaru” ułatwiającego transakcje.
![Page 34: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/34.jpg)
Instytucje wg D. Rodriga
D. Rodrik dzieli system instytucji rynkowych na 4 podstawowe grupy:• instytucje tworzące rynek (market-creating institutions),
np. prawa własności, prawa gwarantujące wykonanie kontraktów,
• instytucje sfery regulacyjnej (market-regulating institutions), np. internalizacja efektów zewnętrznych, prawa dotyczące działalności firm,
• instytucje stabilizujące rynek (market-stabilizing insitutions), np. zarządzanie polityką pieniężną, podatkową,
• instytucje osłonowe (market-legitimising institutions), m.in. ochrona społeczna, ubezpieczenia.
![Page 35: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/35.jpg)
Czynniki ludnościowe i geograficzne a rozwoju
Tomasz Poskrobko
![Page 36: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/36.jpg)
Prawo ludnościowe T. Malthusa
Poda zasobówż
Liczba ludzi
Czas
![Page 37: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/37.jpg)
Prawo ludnościowe T. MalthusaWyczerpywanie
dostępnych zasobów
Zbyt mało żywności
Minimum egzystencji
Stan stacjonarny ludności
Autonomiczna inwencja
Nowe technologie
Więcej żywności
Wzrost ludności
![Page 38: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/38.jpg)
Hipoteza ludnościowa Kramera
Wzrost ludności
Większa gęstość zaludnienia
Indukowana inwersja
Nowe technologie
Większy produkt
Więcej żywności
![Page 39: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/39.jpg)
Teoria ludnościowa Beckera
Rozwój ludności świata
Wzrost zgodny z hipotezą Kramera
Wariant ewolucyjny (hamulce
prewencyjne)
Wariant maltuzjański
(katastroficzny)
![Page 40: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/40.jpg)
Teoria ludnościowa G. Beckera
• Punktem wyjścia teorii Beckera jest teoria użyteczności H. Leibensteina zakładająca, że dzieci stanowią dla rodziców pewną ekonomicznie rozumianą użyteczność.
• Użyteczność dzieci sprowadza się do:– użyteczności konsumpcyjna (dzieci jako źródła
satysfakcji)– użyteczność produkcyjna (dziecko jako źródło
dodatkowych dochodów lub pracy)– użyteczność poprodukcyjna (dziecko jako
zabezpieczenie na starość)
![Page 41: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/41.jpg)
Teoria ludnościowa G. Beckera(społeczeństwa bogate)
dochód na osobę
tem
po
prz
yro
stu
natu
raln
eg
o
progowy poziom dochodu na osobę
![Page 42: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/42.jpg)
Teoria ludnościowa G. Beckera(społeczeństwa biedne)
dochód na osobę
tem
po
prz
yro
stu
natu
raln
eg
o
progowy poziom dochodu na osobę
![Page 43: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/43.jpg)
Źródło: http://www.worldometers.info/world-population/
![Page 44: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/44.jpg)
Determinizm geograficzny
• Determinizm geograficzny to przekonanie, że o rozwoju społeczno-gospodarczym kraju decyduje położenie geograficzne
• Miarą stopnia determinizmu geograficznego jest elastyczność produkcji w stosunku do czynnika geograficznego:– gdy elastyczność wynosi 1, jest to przypadek pełnego
determinizmu - wielkość produkcji zależy całkowicie od czynnika geograficznego,
– gdy elastyczność wynosi 0, jest to przypadek indeterminizmu, tzn. czynnik geograficzny w ogolę nie wpływa na wielkość produktu determinizm
![Page 45: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/45.jpg)
Położenie geograficzne
Izolacja geograficzna
Wyposażenie w zasoby
Klimat
![Page 46: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/46.jpg)
Izolacja geograficzna
Wyposażenie w zasoby
Klimat
Izolacja geograficzna
![Page 47: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/47.jpg)
Izolacja geograficzna
Źródło: R. Bartkowiak, Ekonomia rozwoju, Wyd. PWE, Warszawa 2013
![Page 49: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/49.jpg)
Odległość od morza
• 17.4% terenów położonych jest w odległości do 100 km od morza
• 49.4% ludności zamieszkuje te tereny
• 67.6% światowego GDP wytwarza się na tych terenach
![Page 50: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/50.jpg)
Gęstość zaludnienia na świecie
![Page 51: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/51.jpg)
Izolacja geograficzna
Izolacja geograficzna
Niedorozwój infrastruktury
Płytkie i lokalne rynki
niedorozwój usług: finansowych, eduka-cyjnych, społecznych oraz szoki podażowe
![Page 52: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/52.jpg)
Izolacja a transport
Różnice w kosztach transportu dóbr (średni koszt transportu jako stosunek do ogólnej wartości importu)
3,6%4,9%
8,9%10,6%
19,5%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
Ameryka Północna Europa Zachodnia Azja Wschodnia Ameryka Łacińska AfrykaSubsaharyjska
![Page 54: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/54.jpg)
Izolacja geograficzna a koszty transportu𝑝 − 𝐴𝐶 − 𝑟𝜏 ≥ 0
gdzie:p – cenaAC – jednostkowy koszt produkcjir – odległość od rynku zbytu - jednostkowy koszt transportu
𝑟 ≤𝑝 − 𝐴𝐶
𝜏• Towary opłaca się transportować do odbiorców
ulokowanych nie dalej niż r (w przybliżeniu okrąg o promieniu r)
• Jest to również granica opłacalności zakupów niezbędnych do produkcji surowców
![Page 55: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/55.jpg)
Izolacja geograficzna
Wyposażenie w zasoby
Klimat
![Page 56: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/56.jpg)
Wyposażenie w zasoby
• do XIX w. żyzna ziemia była najważniejszym surowcem• na przełomie XIX i XX posiadanie zasobów korelowało z
bogactwem kraju i dobrobytem• po II wojnie światowej relacja między posiadanymi
zasobami a rozwojem przestała być jednoznaczna, np.:– kraje Zatoki Perskiej, Norwegia, wzbogacają się dzięki
ropie;– Japonia, Belgia, Szwajcaria rozwijają się choć nie mają
zasobów;– kraje Afryki i Ameryki Płd. (Wenezuela, Ekwador, DRK,
Sierra Leone) mimo potężnych zasobów środowiska pozostają biedne
![Page 57: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/57.jpg)
Przekleństwo zasobów naturalnych
• Im liczniejsze zasoby naturalne tym większe prawdopodobieństwo, że kraj będzie się słabo rozwijał.
• Istnieją trzy wytłumaczenia tego paradoksu:– uzależnienie od surowców naturalnych czyni
gospodarkę narodową bardzo wrażliwą na wahania światowych cen i uderzenia szoków popytowych;
– gospodarki blokują się na jednym torze rozwoju opartego o zasoby (tzw. choroba holenderska);
– posiadanie atrakcyjnych surowców uruchamia wewnętrzne konflikty, biurokrację i korupcję.
![Page 58: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/58.jpg)
Izolacja geograficzna
Wyposażenie w zasoby
Klimat
![Page 59: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/59.jpg)
Klimat a rolnictwo
• Na plonowanie wpływa:
– temperatura,
– długość trwania okresu wegetacyjnego,
– ilość i rozkład opadów atmosferycznych,
– żyzność gleby;
![Page 60: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/60.jpg)
![Page 61: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/61.jpg)
Choroby a klimat
• Choroby tropikalne występują wyłącznie w krajach o klimacie tropikalnym lub subtropikalnym, albo są w tych regionach szczególnie często spotykane, ale mogą się szerzyć także w innych strefach klimatycznych.
![Page 62: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/62.jpg)
Najważniejsze choroby tropikalne to:
• malaria
• pełzakowica amebowa (ameboza)
• leiszmanioza trzewna i skórna
• riketsjozy
• gorączki krwotoczne
• schistosomoza
![Page 63: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/63.jpg)
![Page 64: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/64.jpg)
Malaria
• 3.5 mld ludzi jest zagrożonych malarią
• w 2013 roku zanotowana 206 milionów zachorowań
• około 630 tys. ludzi zmarło w wyniku malarii
• 90% zgonów maiło miejsce w Afryce, w większości były to dzieci poniżej piątego roku życia
![Page 65: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/65.jpg)
Klimat a choroby
Zasięg występowania malarii na świecie
Źródło: http://k12education.uams.edu/scvlab/malariaMap.htm
![Page 66: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/66.jpg)
Malaria a rozwój
• Tam gdzie rozwija się malaria, tam ludzkie społeczności mają się najgorzej. Światowy rozkład produktu krajowego brutto per capita wykazuje uderzającą korelację pomiędzy malarią a ubóstwem, zaś kraje z endemiczną malarią charakteryzują się niższym tempem wzrostu gospodarczego.
Źródło: J. Sachs, P. Malaney, The economic and social burden of malaria, „Nature”, Nature 415, 680-685 (7 February 2002)http://www.nature.com/nature/journal/v415/n6872/full/415680a.html
![Page 67: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/67.jpg)
Zależność między malarią a PKB per capita
Źródło: J. Sachs, P. Malaney, The economic and social burden of malaria, „Nature”, Nature 415, 680-685 (7 February 2002)http://www.nature.com/nature/journal/v415/n6872/full/415680a.html
![Page 68: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/68.jpg)
Źródło: J. Sachs, P. Malaney, The economic and social burden of malaria, „Nature”, Nature 415, 680-685 (7 February 2002)http://www.nature.com/nature/journal/v415/n6872/full/415680a.html
![Page 69: zynniki determinujące rozwój gospodarczy - weiz.uwb.edu.plweiz.uwb.edu.pl/uploads/tiny//Tomasz Poskrobko - pliki/Ekonomia... · Wzrost gospodarczy wg A. Smitha ... Rozwój ludności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022031501/5c77bc5809d3f229578c2944/html5/thumbnails/69.jpg)
Wp
ływ
mal
arii
na
gosp
od
arkę
Długoterminowe zmiany demograficzne
Ubytek kapitału ludzkiego
absencja w szkole
absencja w pracy
zmniejszenie wydajności pracy
Zmniejszenie mobilność ludzi
Zmniejszenie BIZ
Ubytek kapitału finansowego i rzeczowego
Koszty leczenia
Koszty prewencji
Skłonność do oszczędzania i inwestowania