związek pracodawców - zpfraport ten nie może być rozpowszechniany za pomocą jakiegokolwiek...
TRANSCRIPT
Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców powstała 27 października 1999 roku i obecnie skupia ponad 80 kluczowych przedsiębiorstw z rynku finansowego w Polsce, w tym banki, doradców i pośredników finansowych, przedsiębiorstwa pożyczkowe, zarządzające informacją gospodarczą, zarządzających wierzytelnościami, sprzedające produkty tzw. odwróconej hipoteki oraz przedsiębiorstwa z branży ubezpieczeniowej. KPF to Członek Rady Rozwoju Rynku Finansowego, powołanej do życia przez Ministra Finansów Rzeczpospolitej Polskiej oraz Członek prestiżowej europejskiej organizacji samorządu europejskiego przemysłu finansowego EUROFINAS (European Federation of Finance House Associations), zrzeszającej siedemnaście krajowych organizacji, reprezentujących ponad 1.200 instytucji finansowych. KPF ma w swoim dorobku badawczym kilkadziesiąt raportów, koncentrując się merytorycznie na obszarze kredytu konsumenckiego.
Autorzy raportu Andrzej Roter Izabela Skajewska
Autor komentarza eksperckiego dr Mirosław A. Bieszki
PARTNERZY RAPORTU
COPYRIGHT © Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców Raport ten nie może być rozpowszechniany za pomocą jakiegokolwiek nośnika bez zgody KPF wyrażonej pisemnie. Cytowanie wyników jedynie za podaniem źródła: „Sektor firm pożyczkowych w Polsce. Lata 2008-2013”, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych, Gdańsk, 2014”. Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców ul. Długie Pobrzeże 30, 80-888 Gdańsk [email protected]
3
SPIS TREŚCI
WSTĘP ............................................................................................................................................ 4
KOMENTARZ EKSPERCKI ................................................................................................................. 5
GŁÓWNE WNIOSKI ....................................................................................................................... 11
I. CHARAKTERYSTYKA SEKTORA FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE ............................................... 12
1. WARTOŚĆ UDZIELONYCH POŻYCZEK ............................................................................... 12
1.1. Wartość ogółem udzielonych pożyczek .................................................................. 12
1.2. Wartość pożyczek udzielonych przez Członków KPF ............................................... 13
2. WARTOŚĆ PORTFELA POŻYCZEK ...................................................................................... 15
2.1. Wartość portfela pożyczek ogółem ......................................................................... 15
2.2. Wartość portfela pożyczek Członków KPF ............................................................... 16
3. LICZBA OBSŁUGIWANYCH KLIENTÓW .............................................................................. 17
3.1. Liczba klientów obsługiwanych ogółem .................................................................. 17
3.2. Liczba klientów obsługiwanych przez Członków KPF .............................................. 18
3.3. Liczba pożyczek udzielonych przez Członków KPF .................................................. 19
4. PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY .............................................................................................. 20
4.1. Przychody ze sprzedaży ogółem ............................................................................. 20
4.2. Przychody ze sprzedaży Członków KPF ................................................................... 21
II. CHARAKTERYSTYKA DZIAŁALNOŚCI CZŁONKÓW KPF Z SEKTORA POŻYCZKOWEGO ................... 22
5. ZYSK NETTO ..................................................................................................................... 22
6. UDZIAŁ ODMÓW UDZIELENIA POŻYCZKI I OKRES ROZPATRYWANIA SKARG ................... 23
7. PRZECIĘTNA WARTOŚĆ POŻYCZKI ................................................................................... 25
8. ZATRUDNIENIE I LICZBA ODDZIAŁÓW .............................................................................. 26
9. STRUKTURA OFEROWANYCH PRODUKTÓW .................................................................... 29
10. NARZĘDZIA DO ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ........................................................................ 31
UCZESTNICY BADANIA .................................................................................................................. 32
4 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
WSTĘP
Raport „Sektor firm pożyczkowych w Polsce w latach 2008 - 2013” jest wynikiem już czwartej
edycji projektu, jaki Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce od 2012 roku prowadzi
wśród firm pożyczkowych, Członków KPF. Badanie to jest obecnie jednym z kilku cyklicznych
projektów badawczych, realizowanych przez KPF dla opisania sytuacji na rynku finansowym
w Polsce, w tym: rynku consumer finance, rynku zarządzania wierzytelnościami, rynku
pośrednictwa finansowego, obszaru należności przedsiębiorstw, procesów upadłościowych
polskich przedsiębiorstw, czy też zjawiska wyłudzeń kredytów detalicznych.
Raport o sektorze firm pożyczkowych obejmuje syntetyczne dane przekazane przez 12 firm
pożyczkowych zrzeszonych w KPF, dotyczące pożyczek na cele konsumpcyjne. Poza tymi
danymi, w raporcie analizowane są dodatkowo dane podawane do publicznej informacji przez
Provident Polska S.A.
Zapraszam do lektury opracowania, licząc, iż okaże się ona dla Państwa pożytecznym źródłem
informacji.
Andrzej Roter Dyrektor Generalny
KPF
LATA 2008 - 2013 5
KOMENTARZ EKSPERCKI
dr Mirosław A. Bieszki, Doradca Ekonomiczny KPF
Cechy strukturalne rynku pożyczek niebankowych
W komentarzu do najnowszego raportu KPF o rynku pożyczek niebankowych zajmiemy się
identyfikacją cech strukturalnych, a w mniejszym stopniu porównaniem z rynkiem bankowym.
Skłania do tego dostępna baza informacji, których udzieliło 12 firm Członkowskich KPF oraz
dane o największym „graczu”, czyli firmie Provident Polska. Mając to na uwadze, nawet brak
informacji o pozostałych uczestnikach tego rynku nie powinien mieć wpływu na zasadność
wniosków, jakich dostarcza poniższa analiza, a opisane w raporcie zjawiska i zachodzące
zmiany strukturalne, dotyczą całego rynku niebankowego. Analiza działalności Provident ma
znaczenie dla określenia struktury rynku od strony podażowej (podmiotów). W znacznie
mniejszym stopniu ma znaczenie dla podstawowego celu komentarza, bowiem przyjmujemy
założenie, że Provident nie jest modelem docelowym dla pozostałych uczestników rynku.
Zatem jako cechę strukturalną przyjmujemy dużą dysproporcję między osiągniętą skalą
działalności, „dominantą”, a pozostałymi podmiotami, przy zastrzeżeniu, że nie definiujemy
i nie analizujemy tego w kategoriach typowego przywództwa cenowego. Szybki zanik tej
strukturalnej dysproporcji mógłby spowodować proces M&A (merger and acquisition), ale bez
silnego napływu kapitału z zewnątrz trudno jest realistycznie przyjmować możliwość
znaczących przejęć za pomocą kapitału rodzimego. Bardziej prawdopodobne może okazać się
łączenie firm na skutek presji kosztów i braku kapitału. Takie zjawisko jest typowe dla rynków
dojrzałych.
Ze względu na to, że pożyczki niebankowe są produktem zaspokajającym potrzeby finansowe
gospodarstw domowych w zakresie płynności (odzyskanie lub jej utrzymanie), nieodzowne jest
przedstawienie w dużym skrócie najważniejszych trendów na całym rynku finansowania
gospodarstw domowych. Główną uwagę skupimy na kredycie konsumpcyjnym, natomiast
w mniejszym zakresie na kartach kredytowych. Pozwoli to przedstawić dynamikę rozwoju
i zachodzące zmiany z należytej perspektywy.
Kredyty konsumpcyjne i karty kredytowe w roku 2013
Zgodnie z danymi, jakie publikuje KNF1 oraz BIK2, liczba kredytów konsumpcyjnych (banki
i SKOK-i) w 2013 roku była wyższa niż w 2012 o 12,4%. Ich wartość wzrosła w analogicznym
okresie o 16,4%, co oznacza, że przeciętna wartość kredytu wzrosła nieznacznie. W kategorii
„kredyt konsumpcyjny” zawierają się wszystkie produkty oferowane przez banki
gospodarstwom domowym – „gotówkowe”, ratalne i samochodowe. Biorąc pod uwagę
zmiany, jakie KNF wymusiła na bankach stosujących „arbitraż regulacyjny” – co znajduje swój
1 Informacja o sytuacji banków w okresie I-IX 2013 r., UKNF 2013. 2 Kredyt Trendy, marzec 2014, BIK 2014.
6 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
wyraz w ostatnim z opublikowanych przez nią raportów kwartalnych – wysoka dynamika
wolumenu może być myląca.
Warto w tym miejscu in extenso przytoczyć odpowiedni fragment z publikacji kwartalnej KNF:
„Po obserwowanym w latach 2011-2012 i I kwartale br. obniżeniu stanu portfela kredytów
konsumpcyjnych w II i III kwartale doszło do jego wzrostu (w okresie I-IX br. stan kredytów
konsumpcyjnych zwiększył się o 1,8 mld zł, tj. o 1,4%). Przyrost byłby wyższy, gdyby nie
transakcje sprzedaży portfela wierzytelności, których dokonało kilka banków. Ożywienia akcji
kredytowej należy upatrywać przede wszystkim w dokonanej w lutym br. nowelizacji
Rekomendacji T, która m.in. istotnie uelastyczniła dotychczasowe rozwiązania, jak też
złagodziła podejście do zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych
w niektórych obszarach. Wymiernym efektem nowelizacji był „powrót na rynek” dwóch
banków, które ze względu na wcześniejsze rozwiązania regulacyjne zdecydowały się na
przeniesienie działalności kredytowej do innych podmiotów działających w ramach
macierzystych grup kapitałowych3.
Z powyższej konstatacji można wnioskować, że to nie uwarunkowania rynkowe, ale
„luzowanie” bądź „zaciskanie” regulacyjne staje się kryterium decyzji o modelu prowadzenia
działalności bankowej w Polsce przez inwestorów zagranicznych. Oczywiście nie jest naszym
celem wnikliwa analiza innych przyczyn, dla których inwestorzy zgodzili się na takie
rozwiązanie, które stoi w sprzeczności z modelem prowadzenia działalności na pozostałych
rynkach, gdzie równolegle obok siebie funkcjonuje firma finansowa (działająca na rynku
consumer finance) oraz bank (działalność stricte bankowa). Można jedynie domniemywać, że
mogło dojść do transakcji trade off między KNF a inwestorami.
Choć na pierwszy rzut oka może to nie mieć wiele wspólnego z niniejszym komentarzem, to
wydaje się istotnym podkreślenie, jak silny wpływ na strukturę rynku w Polsce ma regulator
i jego inicjatywy. Ma to znaczenie dla całego rynku finansowego, ponieważ stopień ingerencji
regulacji w mechanizmy rynkowe oznacza, że przyszła jego struktura nie musi być kształtowana
w zgodzie z kryterium efektywności rynkowej, ale w zgodzie z jego wizją rynku.
Powróćmy jednak do głównych wątków naszej analizy: wskaźnik wzrostu w procentach nie
może być interpretowany wyłącznie w kategoriach standardowej analizy rynkowej,
a mianowicie wzrostu popytu, ale musi zostać skorygowany o wolumen kredytów, które
powróciły do bilansów banków. Mamy tu na uwadze banki, które wcześniej utworzyły
podmioty niebankowe dla udzielania kredytów ratalnych, a potem „przyjęły” je do swojego
bilansu.
Z danych statystycznych wynika, że aktywnych na rynku jest ok. 7 mln kredytobiorców, a więc
23,5% dorosłej populacji Polaków. Z danych publikowanych przez KNF wynika, że całkowite
zadłużenie z tytułu kredytów konsumpcyjnych wynosiło 122,7 mld zł na koniec III kw. 2013
roku. Rozkład ich wolumenu i wartości prezentujemy na zamieszczonych niżej wykresach.
3 Informacja o sytuacji banków w okresie I-IX 2013 r., UKNF 2013, s.6-7.
LATA 2008 - 2013 7
Rysunek 1. Liczba udzielonych kredytów konsumpcyjnych (ratalnych i gotówkowych) i wartość nowych umów na kredyty konsumpcyjne w kolejnych miesiącach lat 2011–2013 (w tys. szt./w mln PLN)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Kredyt Trendy, marzec 2014, BIK 2014.
Karty kredytowe
Po okresie łatwego dostępu do kart kredytowych, banki zaczęły skrupulatnie liczyć i okazało
się, że pomysł, aby po prostu wydać kartę kredytową nie jest racjonalny biznesowo. Gwoli
ścisłości, banki nie były autorami tych koncepcji, ale w większości firmy konsultingowe im
doradzające. Nie ma racjonalnego wyjaśnienia dla pomysłu „daj i czekaj” poza ślepym
naśladownictwem i kopią innych rynków. W Polsce karta kredytowa jest przez jej
użytkowników traktowana tak samo jak „płaska”, co oznacza, że zadłużenie jest automatycznie
spłacane. Konsument polski traktuje kartę kredytową instrumentalnie. Instrumentalizm ten
polega na tym, że ignorowana jest jej podstawowa funkcja (funkcja kredytowa), a chęć
posiadania podyktowana jest wymogami hoteli, biur podróży i firm wynajmu samochodów. Dla
bardzo wąskiej grupy użytkowników ważny jest prestiż (czarne i platynowe) oraz wartość
dodawana do karty – ubezpieczenia czy obsługa na lotniskach. Słuszności tych wniosków
dowodzą dane KNF oraz analiza zamieszczona w ostatnim numerze (marzec 2014) raportu BIK
„Kredyt Trendy”. Reasumując, w dającej się przewidzieć przyszłości w Polsce bezwzględnie
dominować będzie karta debetowa, traktowana jako alternatywa dla płatności gotówkowych.
Jak wynika z opublikowanych danych, rynek kart kredytowych w porównaniu z kredytami
konsumpcyjnymi można scharakteryzować jako ustabilizowany na niskim poziomie. Skromna
liczba nowo otwieranych rachunków kartowych (nieco ponad 80 tys. miesięcznie) wskazuje
na to, że rodzimi klienci preferują bezpośredni produkt kredytowy i zastępstwo gotówki
w portfelu „kartą płaską”. Na ogólną liczbę aktywnych kart kredytowych 6,3 mln czynnych było
2/3 z nich.
8 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
Karty kredytowe, jeśli są czynne, to są to rachunki z wysokim limitem, choć jego wykorzystanie
jest na średnim poziomie. Średnia kwota limitu na kartach czynnych w grudniu 2013 wynosi
4,8 tys. PLN, a w przeliczeniu na kredytobiorcę (niektórzy mają po kilka kart) 6,3 tys. PLN.
Interesujące jest, że najwyższe limity na kartach mają osoby nieco poniżej czterdziestu lat,
choć pięćdziesięciolatkowie mają prawdopodobnie wyższe od nich dochody.
Pożyczki niebankowe – wolumen i wartość w 2013 roku
Firmy pożyczkowe należy zaliczyć do grupy tzw. monoliner. Oznacza to, że oferują co do istoty
jeden produkt i w ich przypadku jest to pożyczka gotówkowa. Różnicowanie wobec tego musi
dotyczyć wartości i czasu, na który udzielana jest pożyczka. Innym kryterium zróżnicowania
może stać się kanał dystrybucji.
Firmy te działają na dobrze zdefiniowanym rynku, gdzie ujawnia się potrzeba zaspokojenia
płynności. Wybór tych firm przez konsumentów podyktowany jest brakiem adekwatnego
produktu oferowanego przez banki lub jakość kredytowa aplikującego. Z definicji więc ich
„produkcja” musi stanowić – z punktu widzenia banków – wielkość peryferyjną. Określenie
„wielkość peryferyjna” nie ma tu w żadnym wypadku wydźwięku pejoratywnego, a jedynie
oddaje rzeczywiste proporcje między rynkiem bankowym i niebankowym, rozumianym jako
„pożyczkowy”. Warto w tym miejscu podkreślić, że roczna wartość portfela pożyczek firm
zrzeszonych w KPF jest mniej więcej równa miesięcznej produkcji banków w Polsce. Obrazu
tego nie zmienia włączenie portfela Provident, jak i pozostałych firm działających w Polsce.
Piszemy o tym na wstępie, ponieważ zbyt często wysoka dynamika wartości i wolumenu
pożyczek niebankowych jest nadinterpretowana i wykorzystywana dla uzasadnienia
zacieśnienia pętli regulacyjnej.
Dynamika rynku pożyczkowego, reprezentowanego przez Członków KPF (biorąc pod uwagę
wartość udzielonych pożyczek w 2013 roku - patrz wykres 3 i 4 w dalszej części raportu)
na poziomie 28,7% r/r w porównaniu z 16,4% dla banków (patrz rysunek 1 – wartość
udzielonych kredytów) może być interpretowana jako imponująca, ale jak już podkreśliliśmy,
musi być analizowana z zachowaniem należytych proporcji. Proste zestawienie wskaźników
dynamiki nie jest poprawne metodologicznie dla wyciągania wniosków o rynkach
ustabilizowanych strukturalnie i tych, na których dopiero ujawniają się cechy strukturalne.
Rosnąca dynamika wartości udzielonych pożyczek niebankowych dowodzi przede wszystkim
zapotrzebowania na ten produkt, które wreszcie znalazło odpowiedni, adekwatny produkt
i satysfakcjonującą jakość świadczonych usług. Nie da się natomiast obronić tezy, że prawie
2-krotnie wyższy wzrost wartości pożyczek nastąpił kosztem rynku bankowego. Aby taką tezę
postawić, trzeba przyjąć, że pożyczka niebankowa z jej cechami strukturalnymi jest produktem,
który spełnia kryteria efektywności kosztowej i dochodowej np. kredytu gotówkowego. Nadto,
argumentem przeczącym tej tezie może być fakt, iż dynamika wzrostu dla sektora
pożyczkowego nie zakończyła się wraz z rozluźnieniem przez KNF gorsetu miękkiej regulacji
w postaci Rekomendacji T.
Strukturalnie rynek pożyczek niebankowych jest ciągle na etapie początkowym, na którym
dynamika jest zawsze wyższa niż na rynkach o ustabilizowanej strukturze. Szczegółową analizę
dynamiki prezentują autorzy raportu KPF w dalszej części opracowania.
LATA 2008 - 2013 9
Dla określenia, na jakim etapie rozwoju znajduje się rynek niebankowy ważne jest
prześledzenie relacji między liczbą klientów a liczbą udzielonych pożyczek w całym roku
(wskaźnik penetracji). Wskaźnik penetracji wyższy od 1 pokazuje, jaki procent klientów
powraca po produkt. Jeśli jego wartość wzrasta, wówczas jest dowodem na zmianę strategii
sprzedaży. W całym okresie, za jaki dysponujemy danymi, wartość ta zmienia się z poziomu
1,08 w 2008 roku do 1,25 w 2013, a więc wzrasta o około 16%. W latach 2008 - 2012 wskaźnik
penetracji jest zbliżony do 1, tj. liczba pożyczek jest podobna do liczby klientów. W 2013 roku
możemy już jednak mówić o dość znacznym przełamaniu, gdyż liczba pożyczek rosła
zauważalnie szybciej niż liczba obsługiwanych na koniec roku klientów. W dalszej części
raportu analizie poddana została także średnia wartość pożyczki. W tym miejscu warto jest
podkreślić, że wartość ta w analizowanym okresie spada i w 2013 roku stanowiła ok. ¾ kwoty
obliczonej dla roku 2008. Wzmacnia to wniosek dotyczący segmentu rynku, na którym aktywne
są firmy pożyczkowe w porównaniu z bankami. Dla porównania z danymi niebankowymi (patrz
wykres 23 w dalszej części raportu) poniżej prezentujemy średnią kwotę kredytu w podziale
na płeć i wiek.
Rysunek 2. Średnia kwota kredytu udzielonego w 2013 r. według płci i wieku
Źródło: Kredyt Trendy, marzec 2014, BIK 2014.
Jak łatwo zauważyć, w całym okresie dla jakiego dysponujemy danymi, produkt niebankowy był
kilkakrotnie niższy kwotowo. Nawet w przypadku grup, dla których przeciętna kwota kredytu
jest najniższa (wiek do 24 lat i powyżej 75 – najwyższe ryzyka bankowe), średnia pożyczka jest
od tej kwoty wielokrotnie niższa.
Jak podkreśliliśmy na wstępie, kluczowe znaczenie dla osiągnięcia sukcesu przez firmy
finansowe typu monoliner ma wysoka efektywność kosztowa oraz ekspertyza w zarządzaniu
ryzykiem na rynku docelowym. Klient powracający jest daleko mniej kosztowny, a jego ryzyko
dobrze opisane, co oznacza, że jego wartość dodana jest wyższa od klientów nowych.
10 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
Ekspertyza dotycząca ryzyka kredytowego na rynku docelowym firm pożyczkowych budowana
jest w oparciu o doświadczenie typowe dla tego rynku, a nie ryzyka kredytowego w ogóle.
W przypadku banków sytuacja kształtuje się inaczej, czego dowiodło fiasko, jakie poniosły
banki próbujące konkurować z wyspecjalizowanymi podmiotami na rynku kredytów
samochodowych.
Ciekawych wniosków dostarcza analiza danych, które pozwalają postawić wnioski co do metod
zarządzania ryzykiem kredytowym. Syntetycznie rzecz ujmując, kluczowe znaczenie ma klient
na wejściu do procesu udzielania pożyczki oraz dystrybucja produktu.
Wielokrotnie wykazywaliśmy – czego dowodem są wnioski, jakie w kolejnych edycjach
dostarczają Kongresy Antyfraudowe organizowane przez KPF – proporcjonalną relację ryzyka
między centrum kontroli nad produktem a kanałem dystrybucji. Ryzyko wzrasta w miarę
oddalania się kontroli nad dystrybucją produktu, stąd wskaźniki udziału pożyczek/kredytów
niespłacanych udzielanych w oddziałach własnych (krótki kanał dystrybucji) są niższe od tych
w tzw. kanale długim (placówki stowarzyszone, pośrednicy). Jeśli przyjrzeć się rozkładowi
procentowemu dystrybucji produktu (patrz wykres 31 w dalszej części raportu), to wyraźnie
widać dominację oddziałów własnych (kanał internetowy traktujemy na równi z oddziałem
własnym).
LATA 2008 - 2013 11
GŁÓWNE WNIOSKI
1. W okresie 2008 - 2013 roku dokonała się – i zjawisko to osiągnęło trwały charakter –
głęboka dekompozycja rynku, polegająca na rosnącym udziale firm, które weszły na rynek
pożyczkowy w Polsce okresie ostatnich kilku lat, liczonym zarówno w odniesieniu do
wartości pożyczek jak i do liczby obsługiwanych klientów. Na koniec 2013 roku po raz
pierwszy Członkowie KPF posiadali portfel pożyczek o wartości względnej przekraczającej
52% portfela łącznie (saldo pożyczek Członków KPF na koniec 2013 powiększone
o odpowiednie dane Provident).
2. Korzystanie z zewnętrznych baz danych, a także z narzędzi scoringowych i wewnętrznych
baz danych weszło do kanonu praktyk biznesowych firm Członkowskich KPF, wskazując
na bardzo poważne traktowanie badania zdolności kredytowej konsumentów w procesie
kredytowym tego sektora i prawdopodobnie stało się już istotnym czynnikiem
do osiągniętych, pozytywnych wyników finansowych z działalności pożyczkowej w roku
2012 i 2013.
3. Względnie mała liczba zgłoszonych reklamacji do firm Członkowskich KPF, względnie
również niski udział reklamacji w ogólnej liczbie udzielonych pożyczek, a także krótki średni
czas rozpatrywania reklamacji (niespełna 7 dni) może potwierdzać osiągnięcie przez sektor
wysokiego poziomu kultury korporacyjnej oraz koncentracji na działaniach mogących
zapewnić wysoki poziom zadowolenia klientów ze świadczonych przez sektor usług
i ostatecznie wysokich wskaźników lojalności.
4. Ponad 30-krotnie większa liczba oddziałów partnerskich niż oddziałów własnych może
świadczyć nadal o znacznej niepewności co do perspektyw rozwoju rynku pożyczkowego
w Polsce i skłania firmy sektora do bezpieczniejszej formuły świadczenia usług z punktu
widzenia ekonomicznego i finansowego. Zapewnienie funkcjonowania z wykorzystaniem
lżejszej ekonomicznie struktury dystrybucji zmniejsza ryzyko poniesienia bardzo poważnych
strat w przypadku niekorzystnych dla sektora zmian w otoczeniu prawnym i rynkowym.
12 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
I. CHARAKTERYSTYKA SEKTORA FIRM
POŻYCZKOWYCH W POLSCE
Charakterystyka rynku pożyczek niebankowych została dokonana na podstawie analizy danych,
uzyskanych od Członków KPF w ramach półrocznych badań ankietowych oraz dodatkowo
na podstawie danych, upublicznianych przez Provident Polska S.A.4 Pierwszy rozdział zawiera
opis rynku firm pożyczkowych z punktu widzenia wartości sprzedanych pożyczek w danym
roku, wartości portfela pożyczek, liczby obsługiwanych klientów oraz przychodów
uzyskiwanych ze sprzedaży.
1. WARTOŚĆ UDZIELONYCH POŻYCZEK
1.1. Wartość ogółem udzielonych pożyczek
Rok 2013 był kolejnym, czwartym już, okresem rocznym wzrostu wartości udzielonych
pożyczek. Ten systematyczny wzrost, obserwowany od 2009 roku, poprzedzony był spadkiem
(o prawie 6% r/r), zanotowanym w pierwszym roku po wybuchu kryzysu finansowego.
Wykres 1. Wartość pożyczek udzielonych w półroczu/roku ogółem (w mln PLN)
Źródło: KPF.
4 Dane publikowane przez International Personal Finance (http://www.ipfin.co.uk/investors/reports/). Dane wartościowe (przychody, wartość udzielonych pożyczek) pochodzące z raportów IFP podano w przeliczeniu wg średniego kursu NBP na ostatni dzień poszczególnych półroczy/lat w analizowanym okresie.
794
1 902
739
1 792
813
2 036
876
2 106
1 105
2 284
1 270
2 729
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
LATA 2008 - 2013 13
W okresie lat 2008 - 2013 zanotowano przeciętne tempo wzrostu wartości udzielanych
pożyczek na poziomie ok. 8%. W całym tym 5-letnim okresie rynek zanotował wzrost
udzielanych w okresach rocznych pożyczek na poziomie ponad 40%, a jednocześnie ujawniła
się względnie wyższa dynamika wzrostu w pierwszych niż w drugich półroczach.
Wykres 2. Dynamika zmian wartości udzielonych pożyczek udzielonych ogółem
Źródło: KPF.
1.2. Wartość pożyczek udzielonych przez Członków KPF
Wartość udzielanych pożyczek przez Członków KPF notowała stały wzrost w całym
analizowanym okresie lat 2008 - 2013, nawet w roku 2009, w którym zanotowano spadek
wartości udzielanych pożyczek, po uwzględnieniu danych Provident. Konieczna
do podkreślenia jest prawie 5-krotnie wyższa przeciętna dynamika wzrostu wartości
sprzedanych pożyczek r/r w przypadku firm Członków KPF niż liczona łącznie z liderem rynku,
firmą Provident (odpowiednio ok. 36% i ok. 8%). Warto dodać, że w 2011 i 2012 roku dynamika
wartości pożyczek udzielonych przez Członków KPF przekroczyła nawet 50%.
Godnym podkreślenia jest również fakt ponad 4-krotnego wzrostu wartości udzielonych
pożyczek w roku 2013 w stosunku do ich wartości z roku 2008, podczas gdy w tym samym
okresie wartość dla całego rynku (po uwzględnieniu danych Provident) wzrosła jedynie o ok.
40%. Warto także podnieść, iż w roku 2008 Członkowie KPF udzielili pożyczek na wartość
stanowiącą jedynie 10% ich wartości ogółem (suma wartości pożyczek udzielonych przez
Członków KPF i Provident łącznie), natomiast w roku 2013 ten udział wyniósł już prawie 30%.
Znacznie wyższe tempo wzrostu wartości sprzedawanych pożyczek przez Członków KPF
w porównaniu z dynamiką liczoną dla całego rynku (Członkowie KPF i Provident) uzasadnia
twierdzenie o dynamicznie postępującym procesie dekompozycji rynku, rosnącej konkurencji,
która w przypadku braku zmian w otoczeniu rynkowym musiałaby prowadzić do obniżenia cen
oferowanych pożyczek i poszerzenia ich zakresu przedmiotowego oraz podniesienia jakości
świadczonych usług przez sektor firm pożyczkowych.
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2009 2010 2011 2012 2013
I półrocza
II półrocza
lata (oba półrocza)
14 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
Wykres 3. Wartość pożyczek udzielonych w półroczu/roku przez Członków KPF (w mln PLN)
Źródło: KPF.
Wykres 4. Dynamika zmian wartości udzielonych pożyczek udzielonych przez Członków KPF (półrocza, lata)
Źródło: KPF.
82
190
91
196
124
268
180
427
299
647
369
833
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2009 2010 2011 2012 2013
I półrocza
II półrocza
lata (oba półrocza)
LATA 2008 - 2013 15
2. WARTOŚĆ PORTFELA POŻYCZEK
2.1. Wartość portfela pożyczek ogółem
Wartość portfela pożyczek, liczona saldem na koniec roku, za wyjątkiem roku 2009
(praktycznie utrzymanie się wartości salda w tym roku bez zmian w porównaniu z rokiem
2008), podlegała tendencji wzrostowej. Przeciętna dynamika wzrostu wartości salda
udzielonych pożyczek liczona na koniec kolejnych lat w okresie analizy wyniosła ok. 15%,
a całkowity wzrost pomiędzy 2008 i 2013 rokiem był ponad dwukrotny. Interesujący jest fakt,
iż saldo wartości pożyczek liczonych na koniec 2-ich półroczy rosło w tempie nieznacznie
wyższym, niż na koniec 1-ych półroczy.
Wykres 5. Wartość portfela pożyczek ogółem (w mln PLN, stan na koniec półrocza/roku)
Źródło: KPF.
Wykres 6. Dynamika zmian wartości portfela pożyczek ogółem
Źródło: KPF.
1 366 1 501
1 586 1 512 1 707 1 657
1 781
2 105 2 211
2 391
2 747
3 056
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
3 500
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
półroczna
r/r
16 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
2.2. Wartość portfela pożyczek Członków KPF
Wartość portfela pożyczek, udzielonych przez Członków KPF, wzrosła pomiędzy rokiem 2008
i 2013 prawie 5-krotnie. Dynamika wzrostu salda wartości portfela pożyczek, liczona na koniec
okresów rocznych w latach 2008 - 2013 przekraczała 20% r/r., a w latach 20012 i 2013 sięgnęła
nawet około 40%. Warte podkreślenia jest znacznie wyższe przeciętne tempo przyrostu
wartości salda udzielonych pożyczek na koniec roku, liczone dla Członków KPF, niż po
powiększeniu tego salda o dane Provident – odpowiednio około 32% i 15%.
Potwierdza to wcześniejszą konstatację o nasilającym się procesie dekompozycji rynku,
skutkując rosnącym udziałem firm, które w ostatnich latach weszły na rynek, praktycznie
demonopolizując go. Jeszcze w roku 2008 udział wartości salda udzielonych pożyczek przez
Członków KPF stanowił jedynie ok. 25% całego salda, to jest wartości portfela Członków KPF
liczonej na koniec rok powiększonego o wartość utrzymywaną na koniec tego roku przez
Provident. Ten udział w kolejnych latach systematycznie się powiększał, by w roku 2013
przekroczyć już 53%.
Wykres 7. Wartość portfela pożyczek Członków KPF (w mln PLN, stan na koniec półrocza/roku)
Źródło: KPF.
Wykres 8. Dynamika zmian wartości portfela pożyczek Członków KPF
Źródło: KPF.
337 404
456 520
577 642
720
858
1 008
1 210
1 369
1 648
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
1 600
1 800
0%
20%
40%
60%
80%
100%
półroczna
r/r
LATA 2008 - 2013 17
3. LICZBA OBSŁUGIWANYCH KLIENTÓW
3.1. Liczba klientów obsługiwanych ogółem
Liczba klientów, inaczej niż w przypadku analizy wartości udzielonych pożyczek w kolejnych
okresach rocznych, czy w przypadku wartości salda udzielonych pożyczek liczonych na koniec
kolejnych lat, nie rosła systematycznie w całym okresie analizowanych lat 2008 - 2013.
W drugim półroczu 2008 roku liczba klientów wzrosła, by doznać spadku w pierwszym
półroczu 2009 roku. Po wzrostach obserwowanych w kolejnych półroczach, poziom z końca
2008 roku przekroczony został dopiero na koniec 2010 roku. W I półroczu 2013 roku również
miał miejsce spadek liczby obsługiwanych klientów i choć na koniec tego samego roku liczba
klientów wzrosła, to nie przekroczyła poziomu z końca roku 2012. W całym analizowanym
okresie, począwszy od 2008 roku, zanotowano przeciętną dynamikę wzrostu liczby klientów
na poziomie nieznacznie przekraczającym 7%.
Wykres 9. Liczba obsługiwanych klientów ogółem (w tys., stan na koniec półrocza/roku)
Źródło: KPF.
Wykres 10. Dynamika zmian liczby obsługiwanych klientów ogółem
Źródło: KPF.
951 958 888 903 927
998 1 081
1 252 1 326
1 377
1 258
1 371
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
1 600
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
półroczna
r/r
18 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
3.2. Liczba klientów obsługiwanych przez Członków KPF
W okresie lat 2008 - 2013 liczba obsługiwanych klientów przez Członków KPF wzrosła ponad
7-krotnie, osiągając ponad 530 tys. Tempo wzrostu liczby klientów wyniosło w analizowanym
okresie około 44%, czyli było ponad 6-krotnie wyższe niż przeciętna dynamika wzrostu
osiągnięta przez Członków KPF i Provident razem. To kolejny argument, potwierdzający
twierdzenie o dynamicznie postępującym procesie dekompozycji udziałów w rynku i wyraźnej
zmianie udziałów w rynku jego głównych uczestników biznesowych. Jeszcze w roku 2008 udział
klientów obsługiwanych przez Członków KPF w ich liczbie ogółem (liczba klientów obsługiwana
przez Członków KPF powiększona o liczbę klientów obsługiwanych przez Provident) wynosił
około 10%, podczas gdy w roku 2013 był już 4-krotnie większy (ok. 39%).
Wykres 11. Liczba klientów obsługiwanych przez Członków KPF (w tys. stan na koniec półrocza/roku)
Źródło: KPF.
Wykres 12. Dynamika zmian liczby klientów obsługiwanych przez Członków KPF
Źródło: KPF.
73,7 101,5
123,0 145,3
165,0
216,2
275,4
418,3
478,9
555,9
433,1
530,1
0
100
200
300
400
500
600
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
półroczna
r/r
LATA 2008 - 2013 19
3.3. Liczba pożyczek udzielonych przez Członków KPF
Liczba pożyczek, udzielanych w poszczególnych okresach rocznych przez Członków KPF,
podlegała systematycznemu powiększeniu. Pomiędzy rokiem 2008 i 2013 liczba ta wzrosła
ponad 6-krotnie, a analizując ten sam aspekt wyłącznie w okresach 1-wszego półrocza w tych
latach, wzrost był nawet 7-krotny. Nadto, porównanie liczby pożyczek, udzielonych przez
Członków KPF w kolejnych latach i liczby klientów, obsługiwanych przez Członków KPF, liczonej
na koniec okresów rocznych ujawnia interesującą cechę rynku. Wyższa liczba pożyczek
udzielonych w roku 2012 i 2013 niż saldo liczby klientów na koniec tych lat wskazuje
na rosnące zaufanie do firm i poziom lojalności klientów, które są jednymi z ważnych
czynników powrotu klienta do danej firmy pożyczkowej i do zaciągnięcia więcej niż 1 pożyczki
w roku. W 2012 roku było to około 13 tys. klientów, podczas gdy w roku 2013 już około 134
tys. klientów.
Wykres 13. Liczba pożyczek udzielonych w ciągu półrocza/roku przez Członków KPF (w tys. szt.)
Źródło: KPF.
Wykres 14. Dynamika zmian liczby pożyczek udzielonych przez Członków KPF
Źródło: KPF.
46,4
109,7
61,7
134,5
88,7
218,6 176,2
410,4
273,6
569,2
328,7
663,9
0
100
200
300
400
500
600
700
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2009 2010 2011 2012 2013
I półrocza
II półrocza
lata
20 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
4. PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY
4.1. Przychody ze sprzedaży ogółem
Przychody ze sprzedaży ogółem (osiągnięte przez Członków KPF i Provident łącznie) rosły
w całym okresie lat 2008 - 2013, osiągając dynamikę na średnim poziomie ok. 10% r/r. Tę
dynamikę osiągnięto głównie poprzez wzrost wartości portfela i wartości pożyczek udzielanych
w kolejnych okresach analizy, w mniejszym stopniu poprzez wzrost liczby klientów (niższa
znacznie dynamika wzrostu w przypadku liczby klientów). Jednocześnie, wzrost o 62%
przychodów uzyskanych w roku 2013 w porównaniu z ich wartością uzyskaną w roku 2008,
przy wzroście o 43% liczby klientów, liczonej na koniec tych samych lat, pokazuje, że nadal jest
to sektor poszukujący stabilnej efektywności ekonomicznej w działalności pożyczkowej.
Wykres 15. Przychody ze sprzedaży ogółem (w mln PLN)
Źródło: KPF.
Wykres 16. Dynamika zmian rocznych przychodów ze sprzedaży ogółem
Źródło: KPF.
1 178 1 195 1 272
1 622
829
1 679
921
1 912
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
1 600
1 800
2 000
2 200
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2009 2010 2011 2012 2013
LATA 2008 - 2013 21
4.2. Przychody ze sprzedaży Członków KPF
Członkowie KPF zanotowali prawie 4-krotny wzrost przychodów ze sprzedaży w okresie
analizowanych lat 2008 - 2013. Tak dynamiczny rozwój sprzedaży jest z całą pewnością
efektem bardzo niskiej bazy – w początkowych latach tego okresu część z firm zaledwie
wchodziła na rynek, rozpoczynając działalność. Nadto, warto zauważyć w tym kontekście, iż
w okresie 2008 - 2011 dynamika wzrostu przychodów była znacznie niższa niż w latach 2012
i 2013. Dynamiczny rozwój działalności, liczony przychodami ze sprzedaży, potwierdzają
zmiany w udziale przychodów Członków KPF w przychodach uzyskiwanych przez sektor ogółem
(Członkowie KPF i Provident łącznie). Jeszcze w roku 2008 udział względny przychodów
Członków KPF w przychodach sektora wynosił zaledwie 9%, by w roku 2013 osiągnąć udział
około 23%. To kolejne potwierdzenie co do dekompozycji zakresu podmiotowego tego sektora
i wsparcie tezy o trwałości tego zjawiska.
Wykres 17. Przychody ze sprzedaży Członków KPF (w mln PLN)
Źródło: KPF.
Wykres 18. Dynamika zmian rocznych przychodów ze sprzedaży Członków KPF
Źródło: KPF.
107
154 146
182 152
332
200
439
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2009 2010 2011 2012 2013
22 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
II. CHARAKTERYSTYKA DZIAŁALNOŚCI CZŁONKÓW
KPF Z SEKTORA POŻYCZKOWEGO
Rozdział drugi poświęcony jest wyłącznie działalności biznesowej, prowadzonej przez Członków
KPF z sektora pożyczkowego. Opisuje on kilka istotnych dla tego obszaru elementów, w tym
wartość portfela pożyczek, przeciętny udział odmów udzielenia kredytu, liczbę oddziałów,
wielkość zatrudnienia, a także strukturę produktów oraz narzędzia zarządzania ryzykiem.
5. ZYSK NETTO
Rok 2013, podobnie jak rok wcześniej, zakończył się zyskiem netto, zrealizowanym łącznie
przez sektor pożyczkowy, reprezentowany przez Członków KPF. Skumulowana strata osiągnięta
przez ten sektor w latach 2008 - 2011 wyniosła prawie 75 mln PLN. Zysk osiągnięty w kolejnych
okresach (z wyjątkiem I półrocza 2013 roku) decyduje jednak o dodatnim wyniku – w całym
analizowanym okresie skumulowany zysk wyniósł około 13 mln PLN. Mimo to, dopiero
uzyskane wyniki w roku 2014 i 2015 będą mogły stanowić weryfikację, czy uzyskanie
rentowności w roku 2013 jest sytuacją trwałą.
Wykres 19. Łączny zysk/strata netto Członków KPF (w mln PLN)
Źródło: KPF.
-34,7
-5,5
-11,4
-23,2
13,0
26,4
-4,7
53,3
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
2008 2009 2010 2011 Ip2012 2012 Ip2013 2013
LATA 2008 - 2013 23
6. UDZIAŁ ODMÓW UDZIELENIA POŻYCZKI I OKRES
ROZPATRYWANIA SKARG
W roku 2013 już prawie co 2 aplikacja o pożyczkę była odrzucana przez sektor,
reprezentowany przez Członków KPF. Udział odrzuconych aplikacji rósł nieprzerwanie od 2010
roku, przy czym stało się tak po jego spadku, jaki dokonał się pomiędzy rokiem 2009 i 2010.
Pozytywny wynik w postaci zysku netto, zanotowany przez sektor w roku 2013, zwraca uwagę
na interesujący kontekst korelacji lub jej braku pomiędzy wynikiem finansowym i poziomem
udziału odmów udzielenia pożyczek. Po względnie dobrym roku finansowym 2013 dopiero
kolejne lata zapewne pozwolą stwierdzić, czy istnieje pozytywna korelacja pomiędzy
wskaźnikiem odrzuconych aplikacji i uzyskanego wyniku finansowego.
Wykres 20. Przeciętny udział odmów udzielenia pożyczki przez Członków KPF
Źródło: KPF.
Wykres 21. Dynamika zmian przeciętnego udziału odmów udzielenia pożyczki przez Członków KPF
Źródło: KPF.
37,9% 38,7% 40,5% 39,3%
31,7% 31,8% 34,0%
37,1%
41,8% 41,3%
45,0% 46,7%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
półroczna
r/r
24 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
Do firm Członkowskich KPF w roku 2013 wpłynęło niespełna 1,7 tys. reklamacji. Odnosząc tę
liczbę do udzielonych w tym roku pożyczek uzyskujemy 0,25% udziału reklamacji w ogólnej
liczbie udzielonych pożyczek. Względnie mała liczba zgłoszonych reklamacji, względnie również
niski udział reklamacji w ogólnej liczbie udzielonych pożyczek, a także krótki średni czas
rozpatrywania reklamacji (niespełna 7 dni) może potwierdzać osiągnięcie przez sektor
wysokiego poziomu jakości świadczonych usług oraz koncentracji na działaniach mogących
zapewnić wysoki poziom zadowolenia klientów ze świadczonych przez sektor usług.
Wykres 22. Liczba reklamacji klientów i średni czas rozpatrywania jednej reklamacji w firmach członkowskich KPF w 2013 roku
Źródło: KPF.
Łączna liczba reklamacji 1697
średnia liczba reklamacji przypadająca na 1 firmę
154,3 Średni czas ropatrywania reklamacji
6,6
LATA 2008 - 2013 25
7. PRZECIĘTNA WARTOŚĆ POŻYCZKI
Przeciętna wartość pożyczki udzielanej w sektorze reprezentowanym przez Członków KPF
podlegała znacznym wahaniom w analizowanym okresie lat 2008 - 2013. Zwraca uwagę fakt, iż
w roku 2008 przeciętna wartość pożyczki była wyższa niż ta, obliczona dla roku 2013
i najwyższa w historii badania. Obniżanie się wartości przeciętnej pożyczki w okresie po roku
2008 wynikało zapewne z wchodzenia na rynek firm, oferujących pożyczki na krótkie okresy
i w małych względnie kwotach (formuła payday loans). Względnie wysoki wzrost średniej
kwoty pożyczki pomiędzy rokiem 2012 i 2013 wynikać może z włączania w coraz większym
stopniu do oferty firm pożyczkowych produktów skierowanych dla małych i średnich firm
(względnie wyższa kwota pożyczek), ale także z antycypowania skutków zmian w otoczeniu
prawnym tego sektora (głównie z charakteru propozycji zmian odnośnie limitu całkowitego
kosztu kredytu). Jakkolwiek, wahania wysokości przeciętnej wartości pojedynczej pożyczki
praktycznie w całym analizowanym okresie ostatnich 6 lat może również wynikać
z poszukiwania przez sektor najbardziej optymalnego, z punktu widzenia efektywności
ekonomicznej działalności pożyczkowej, profilu klienta.
Wykres 23. Przeciętna wartość jednej pożyczki udzielonej przez Członków KPF (w PLN)
Źródło: KPF.
Wykres 24. Dynamika zmian przeciętnej wartości jednej pożyczki udzielanej przez Członków KPF
Źródło: KPF.
1 759 1 709
1 474 1 450 1 400
1 106 1 023 1 053 1 093
1 178 1 123
1 385
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
1 600
1 800
2 000
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
półroczna
r/r
26 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
8. ZATRUDNIENIE I LICZBA ODDZIAŁÓW
W związku z dynamicznym rozwojem działalności firm Członków KPF, oczywistym również jest
rozwój sieci własnej dystrybucji. W okresie lat 2008 - 2010 liczba oddziałów własnych
utrzymywała się na względnie stałym poziomie. Największą dynamikę zmian w tym zakresie
można zauważyć pomiędzy rokiem 2011 i 2012 – wzrost o 60%. W ostatnich dwóch latach
utrzymuje się nadal pozytywna dynamika przyrostu liczby oddziałów własnych, jednak tempo
zmian zostało wyhamowane. Jednocześnie warto podkreślić, iż pomimo przyrostu liczby
placówek własnych w sieci oddziałów firm Członków KPF, łączna liczba oddziałów całej grupy
firm – 186 – odpowiada praktycznie jednej, średniej wielkości instytucji bankowej. Dobrze
skalę liczby oddziałów w tym sektorze pokazuje porównanie z liczbą oddziałów bankowych
na koniec 2012 roku – 7.534. Interesującą wiedzę daje nam uzupełnienie obrazu sieci
dystrybucji sektora pożyczkowego o oddziały partnerskie firm Członków KPF i porównanie ich
liczby z siecią bankowych filii i ekspozytur. W sektorze bankowym funkcjonowało na koniec
2012 roku 6.058 filii, ekspozytur, natomiast w sektorze pożyczkowym w tym samym czasie było
5.054 oddziałów partnerskich. W ten sposób uzyskujemy właściwy obraz sieci dystrybucji
w oddziałach stacjonarnych firm pożyczkowych. Ponad 30-krotnie większa liczba oddziałów
partnerskich niż oddziałów własnych może świadczyć nadal o znacznej niepewności co do
rozwoju rynku pożyczkowego w Polsce, konieczności poszukiwania efektywniejszej
i bezpieczniejszej formuły świadczenia usług z punktu widzenia ekonomicznego i finansowego.
Zapewnienie funkcjonowania z wykorzystaniem lżejszej ekonomicznie struktury organizacyjnej,
w tym struktury dystrybucji, zmniejsza ryzyko poniesienia bardzo poważnych strat, czasem
zapewne uniemożliwiających dalsze funkcjonowanie w przypadku niekorzystnych dla rozwoju
sektora zmian w otoczeniu prawnym i rynkowym.
Wykres 25. Liczba oddziałów własnych firm członkowskich KPF (w szt., stan na koniec roku/półrocza)
Źródło: KPF.
54 64
58 64
56
69 69
84
98
157
173
186
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
LATA 2008 - 2013 27
Wykres 26. Dynamika zmian liczby oddziałów własnych firm członkowskich KPF
Źródło: KPF.
Wykres 27. Liczba oddziałów partnerskich firm członkowskich KPF (w szt., stan na koniec roku/półrocza)
Źródło: KPF.
Rosnąca systematycznie skala działalności firm pożyczkowych, Członków KPF uzasadniała
również pozytywną dynamikę zatrudnienia. Poza I półroczem 2009 i I półroczem 2012 roku,
gdzie zanotowano zmniejszenie liczby zatrudnionych w sektorze, w pozostałych okresach
notowano systematyczny wzrost wielkości zatrudnienia w firmach Członkowskich KPF.
Pozytywne zmiany na tym rynku obrazuje porównanie wielkości zatrudnienia w roku 2013
i 2008 – to ponad 2-krotny wzrost. Jakkolwiek warto również podkreślić, iż dynamika zmian
zatrudnienia była niższa niż dynamika wzrostu liczby obsługiwanych klientów, czy wartości
sprzedanych w danym okresie rocznym pożyczek. Świadczy to o dużej ostrożności
w planowaniu rozwoju rynku i poszczególnych firm, co wydaje się być z korzyścią dla
utrzymywania kosztów oferowania produktów pod bardzo ścisłą kontrolą i mitygowania ryzyka
bieżącej działalności, także ewentualnych, niekorzystnych zmian w otoczeniu rynkowym,
na przykład prawnych.
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
półroczna
r/r
0 0 1 41 73 143 343
2 820
4 344
5 054
5 844 6 224
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
7 000
28 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
Wykres 28. Wielkość zatrudnienia w firmach członkowskich KPF (stan na koniec roku/półrocza)
Źródło: KPF.
Wykres 29. Dynamika zmian liczby pracowników w firmach członkowskich KPF
Źródło: KPF.
963 1 030 1 090
990
1 151 1 210
1 489
1 914 1 823
2 016 2 088 2 129
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
półroczna
r/r
LATA 2008 - 2013 29
9. STRUKTURA OFEROWANYCH PRODUKTÓW
Zróżnicowana struktura wartościowa pożyczek, udzielanych przez firmy Członków KPF
potwierdza, iż rynek pożyczkowy dysponuje bogatą ofertą, a jednocześnie oznacza, że KPF
reprezentuje praktycznie cały zakres przedmiotowy sektora pożyczkowego.
Dominujący udział w strukturze wartościowej udzielonych pożyczek mają te utrzymywane
przez okres dłuższy niż 2 lata. Ta cecha struktury jest stałą w całym okresie lat 2008 - 2013.
Warto również zauważyć, iż uzupełniając tę grupę produktów o te udzielane na okres powyżej
jednego roku, okazuje się, że łącznie pożyczki sprzedawane na okres od 1 do 2 lat i powyżej
2 lat stanowią średnio powyżej 50% ogółu pożyczek. Nadto, w roku 2013 ogółem pożyczki
utrzymywane na okres dłuższy niż 1 rok osiągnęły najwyższy udział w strukturze – 55%.
Uzasadnieniem dla tego faktu może być antycypowanie zmian, jakie zapowiada rząd
w otoczeniu prawnym sektora (głównie stosunkowo silny wzrost udziału pożyczek
utrzymywanych na okres od roku do dwóch), ale również uzasadnieniem może być silniejsze
wkroczenie części firm na obszar o względnie dobrym profilu ryzyka kredytowego.
Wykres 30. Struktura wartościowa udzielonych pożyczek w odniesieniu do okresu pożyczki
Źródło: KPF.
Podstawowym kanałem dystrybucji pożyczek, wykorzystywanym przez Członków KPF, są
oddziały własne, chociaż w analizowanym okresie notowany był spadek udziału tak
sprzedawanych pożyczek w strukturze wartościowej określonych kategorii kanałów dystrybucji.
Drugim co do ważności w tym względzie są tzw. inne kanały dystrybucji (tu decydujący udział
mają pośrednicy kredytowi). Interesujący jest spadek udziału sprzedaży zarówno poprzez inne
kanały dystrybucji, jak i oddziały własne, który jest spowodowany rosnącym systematycznie
udziałem w sprzedaży kanałów zdalnych i w nieco jeszcze nawet większym stopniu oddziałów
14% 20% 21% 19% 18% 19%
31%
31% 31% 28% 28% 26%
9%
15% 9% 11% 11% 17%
46%
35% 39% 41% 42% 38%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2008 2009 2010 2011 2012 2013
powyżej 2 lat
od 1 roku do 2 lat
od 3 miesięcy do 1 roku
do 3 miesięcy
30 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
partnerskich. Ten drugi przypadek jest tym bardziej godny zauważenia, iż jest to względnie
nowe zjawisko w tym sektorze – pojawiło się ono zaledwie w roku 2009.
Wykres 31. Struktura wartościowa udzielonych pożyczek w odniesieniu do kanału dystrybucji pożyczki
Źródło: KPF.
Wykres 32. Struktura podmiotowa udzielonych pożyczek w odniesieniu do kanału dystrybucji (udział firm obsługujących określone kanały dystrybucji)
Źródło: KPF.
80% 76%
64% 68% 67% 64%
0,1%
1,0% 2,6% 5,8% 9,4%
2% 3%
3%
3% 5% 7%
18% 22% 32%
26% 22% 19%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2008 2009 2010 2011 2012 2013
Inne
Kanały zdane (internet, telefon)
Oddziały partnerskie
Oddziały własne
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
2008 2009 2010 2011 2012 2013
Oddziały własne
Oddziały partnerskie
Kanały zdane (internet, telefon)
Inne
LATA 2008 - 2013 31
10. NARZĘDZIA DO ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
W sektorze oferującym produkty klientom o względnie wyższym ryzyku kredytowym
zarządzanie tym ryzykiem stanowi kluczowy warunek dla realizacji celów biznesowych
i strategii rozwoju firm tego sektora. To dlatego, jak wynika z analizy danych z tego obszaru,
wszystkie firmy sektora korzystają z zewnętrznych baz danych. Stało się to już kanonem
postępowania w szacowaniu ryzyka kredytowego pożyczkobiorców. Zdecydowana większość
korzysta też z wypracowanych wewnętrznych baz danych i systemów scoringowych. Wyniki
analizy danych pozwalają na sformułowanie wniosku o osiągnięciu wysokiego poziomu
dojrzałości sektora w tym obszarze.
Wykres 33. Narzędzia wykorzystywane przez firmy pożyczkowe do zarządzania ryzykiem
Źródło: KPF.
27%
82%
82%
100%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Inne
Systemy scoringowe
Wewnętrzne bazy danych
Zewnętrzne Bazy Danych (np. prowadzone przez BiuraInformacji Gospodarczej)
32 SEKTOR FIRM POŻYCZKOWYCH W POLSCE
UCZESTNICY BADANIA
Lista firm pożyczkowych, Członków KPF, które wzięły udział w 4. edycji badaniu ankietowego:
Axcess Financial Poland Sp. z o.o.
Capital Service S.A.
EUROCENT S.A.
Ferratum Poland Sp. z o.o.
KRUK S.A. (Pożyczki Novum)
Mikrokasa S.A.
MoneyNow Sp. z o.o.
OK Money Poland Sp. z o.o.
OPTIMA S.A.
PROFI CREDIT Poland Sp. z o.o.
SMS Kredyt Holding S.A.
Tempo Finanse Sp. z o.o.