zurab kiknaze - reso kiknadzereso-kiknadze.de/bua/prefigurativebi.pdfvis bageebsi semwydariyo locva...

23
zurab kiknaZe axali aRTqmis babilonuri prefigurativebi I roca iesos lazares ukurnebeli sneulebis ambavi acnobes, man miugo: “ese sneuleba ara ars sasikudine, aramed didebisaTvis RmrTisa, raÁTa ididos Ze RmrTisaÁ” (i. 11:4). sneuleba iseve, rogorc sikvdili, codvis niSania. ase aswavlida Zveli aRTqmis rjuli. ieso ki ambobs, rom sneuleba, romelmac sikvdilamde miiyvana ucodveli lazare, RvTis didebis gamosaCenad SeemTxva mas. sneuleba da RvTis dideba? sneuleba RvTis gandidebis saSualeba? am adgils rom mivadgebiT, gvaxsendeba tanjuli iobi. Tu ara is saSineli yofa, raSic iobi Cavarda, Tu ara adamianisTvis es gausaZlisi gansacdeli (ufalma Tavisi usazRvro cnobierebiT icoda, vis cdida, rogorc abraamis SemTxvevaSi), romelic man gaiara, igi ver Seicnobda, ver ganicdida Tavis xorcSi RvTis didebas, mis yovlisSemZleobas... ra iyo iobi im Jamamde, sanam yovlisSemZle RmerTi daiwyebda misi gamocdas anu im wamamde, sanam igi aCvenebda Tavis energiebs (iob 38-41)? iyo iobi erT-erTi rigiTi RvTis moSiSi, rogoric unda yofiliyo yoveli adamiani, moyvaruli mama, mzrunveli Tavisi Svilebis siwmidisTvis, ritualebis erTguli. RmerTi swyalobda mas da iyo masze davlaTi. SeiZleba visme moCveneboda, rom misi erTguleba RvTisadmi erTgvarad RvTis keTilganwyobilebiT iyo ganpirobebuli, cnobili garigebis Tanaxmad “gaZlev, raTa momce” (do ut das)? yovel SemTxvevaSi, satanas sxvagvarad ver warmoedgina: “gana Sen ar gyavs daculi mTeli misi saxl-kariTa da sabadebliTurT? misi xeliT naqmari Seni xeliT ar aris kurTxeuli?... aba, gaiwode xeli da Seexe mis sabadebels, Tu pirSi ar dagiwyos gmoba” (iob 1:10-11). da

Upload: others

Post on 01-Feb-2021

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • zurab kiknaZe

    axali aRTqmis babilonuri prefigurativebi

    I

    roca iesos lazares ukurnebeli sneulebis ambavi acnobes, man

    miugo: “ese sneuleba ara ars sasikudine, aramed didebisaTvis

    RmrTisa, raÁTa ididos Ze RmrTisaÁ” (i. 11:4).

    sneuleba iseve, rogorc sikvdili, codvis niSania. ase aswavlida

    Zveli aRTqmis rjuli. ieso ki ambobs, rom sneuleba, romelmac

    sikvdilamde miiyvana ucodveli lazare, RvTis didebis gamosaCenad

    SeemTxva mas. sneuleba da RvTis dideba? sneuleba RvTis gandidebis

    saSualeba? am adgils rom mivadgebiT, gvaxsendeba tanjuli iobi.

    Tu ara is saSineli yofa, raSic iobi Cavarda, Tu ara adamianisTvis

    es gausaZlisi gansacdeli (ufalma Tavisi usazRvro cnobierebiT

    icoda, vis cdida, rogorc abraamis SemTxvevaSi), romelic man

    gaiara, igi ver Seicnobda, ver ganicdida Tavis xorcSi RvTis

    didebas, mis yovlisSemZleobas... ra iyo iobi im Jamamde, sanam

    yovlisSemZle RmerTi daiwyebda misi gamocdas anu im wamamde,

    sanam igi aCvenebda Tavis energiebs (iob 38-41)? iyo iobi erT-erTi

    rigiTi RvTis moSiSi, rogoric unda yofiliyo yoveli adamiani,

    moyvaruli mama, mzrunveli Tavisi Svilebis siwmidisTvis,

    ritualebis erTguli. RmerTi swyalobda mas da iyo masze davlaTi.

    SeiZleba visme moCveneboda, rom misi erTguleba RvTisadmi

    erTgvarad RvTis keTilganwyobilebiT iyo ganpirobebuli, cnobili

    garigebis Tanaxmad “gaZlev, raTa momce” (do ut das)? yovel

    SemTxvevaSi, satanas sxvagvarad ver warmoedgina: “gana Sen ar gyavs

    daculi mTeli misi saxl-kariTa da sabadebliTurT? misi xeliT

    naqmari Seni xeliT ar aris kurTxeuli?... aba, gaiwode xeli da

    Seexe mis sabadebels, Tu pirSi ar dagiwyos gmoba” (iob 1:10-11). da

  • yovladZlieri Seexo mis yvelafers, rac rac ki hqonda mas

    SeZenili mTeli Tavisi cxovrebis manZilze, mTels mis monagars,

    Svilebidan dawyebuls nivTier dovlaTamde, da waerTva mas

    davlaTic, riTac SeeZlo eamayna, Tumca ar uamaynia, magram yovlis

    damkargvel iobs ar daugmia ufali, arc es uTqvams “RmerTo,

    RmerTo, raisaTvis damiteveb me”, aramed mxolod: “SiSveli gamovedi

    dedis muclidan da SiSveli davbrundebi iq. ufalma momca, ufalma

    waiRo...” (iob 1:21). iobma gaimarjva satanaze. arc maSin daugmia iobs

    RmerTi, roca is Seexo mis sxeuls, mis Zvalsa da xorcs... da, roca

    misma dedakacma mouwoda, “barem dagme RmerTi da mokvdio”, iobma

    mxolod es miugo: “ugunuri dedakaciviT laparakob! sikeTes kargad

    vitanT uflisagan, avis atana ki ar gvinda!” (2:9-10) _ da dadumda da

    didxans xma ar amouRia.

    misma samma megobarma, romlebic misasamZimebrad mividnen masTan,

    misi aseTi yofa Cadenil codvebs miaweres, Tumca iobis

    ucodvelobaSi, raki icnobdnen mas, eWvi ar unda SeparvodaT. isini

    dadgnen TiTqos RvTis mxareze da cils swamebdnen ubralo iobs,

    romlis cxovreba xelis guliviT iyo gaSlili uflis winaSe, da

    Tavad iobmac ver daswama cili Tavs uflis gulis mosagebad,

    radgan Tavis TavSi codvis natamalic ver aRmoaCina (iob. 29, 31). man

    mxolod daswyevla Tavisi gaCenis dRe. gavixsenoT es sityvebi:

    “daiqces is dRe, me rom gavCndi,

    is Rame, romelmac Tqva: kaci Caisaxao!

    is dRe dabneldes,

    aRar moxedos mas RmerTma zegardamo,

    aRar inaTos masze naTelma!...

    ar gaixaros wlis dReTa Soris,

    TveTa ricxvSi aRar Seiracxos!

    aha, gaberwdes is Rame,

    aRar eRirsos sixaruli!..

  • dae, dabneldnen misi ganTiadis varskvlavebi,

    elodos naTels da ar gamoCndes,

    da ver ixilos man ciskris wamwamebi.

    radgan dedaCemis saSoSive kari ar damixSo....

    rad amiqves me bebiaqalis muxlebma

    da rad Semegebnen dedis ZuZuni mosawoveblad?” (iob 3).

    sastiki iyo misi RmerTi, romelmac satanasTan paeqrobaSi mis

    dasamarcxeblad aseTi gansacdeli mouvlina da es sastiki sityvebi

    aTqmevina. iobi uaryofs Tavs (ufro Tavis gaCenas), magram ara

    rogorc codvili da RvTismgmobeli. es yvelasaTvis, TviT misi

    brZeni megobrebisaTvisac ki, gaugebari iyo. aseTi ram maT _

    brZenkacTa gamocdilebaSi ar momxdara. da isini Secqerodnen mas,

    rogorc gankicxuls, YRvTisgan mitovebuls, TiTqos erTi vinme

    kaeniani yofiliyo. isini ver Wvretdnen iobis amgvari yofis miRma

    dafaruls da Tavs imSvidebdnen zogadi debulebiT, rom yoveli

    satanjveli codvis Sedegia. “me vitanjebi, maSasadame, codvili

    var”. aris codva da adamianic eZebs am codvas, sad aris igi? _ es

    silogizmi gamsWvalvda axlo aRmosavleTis adamianis cnobierebas.

    mina arni (“ra aris Cemi codva?”) sakuTar saxeladac ki dasturdeba

    uris III dinastiis epoqaSi (Zv.w. 2000-1900). magram am simarTles

    iobis magaliTi acamtverebs. misi megobrebi saTiaTaod

    warmoTqvamdnen sityvebs, cdilobdnen aexsnaT misi amgvari yofis

    mizezebi, magram, iqneb Tavadac xvdebodnen, rom ver aRwevdnen amas

    da mtversa da nacarSi mjdari iobi saidumloebad rCeboda maT

    winaSe.

    Zvel aRTqmaSi aris erTi figura ubralod tanjulisa, romelic

    aseve miuwvdomel saidumlod rCeboda qristemde oTxasze meti

    wlis manZilze da aseve acamtverebda im moarul simarTles, rom

    tanjva da yoveli sneuleba codvis Sedegia. esaias

  • winaswarmetyvelebis 53-e Tavi gvacnobs iobiviT dasneulebul da

    gatanjul adamians, romelsac yvela gaurboda, rogorc keTrovans,

    rogorc RvTisgan dasjils, da maSasadame, saZulvels da

    ukarebels. magram ra imaleboda mis am satanjvels miRma, mciredma

    Tu uwyoda, Semdgom ki sayovelTaod gaxda cnobili. movusminoT

    esaias:

    saZulveli iyo, kacTagan aTvalwunebuli,

    gatanjuli da snebamoreuli,

    erTi imaTgani, visac pirs arideben,

    saZulveli iyo da arad vagdebdiT,

    namdvilad ki mas ekisra Cveni snebebi

    da etvirTa Cveni satanjveli.

    Cven ki gvegona, RvTisgan iyo nacem-nagvemi

    da damcirebuli.

    magram is Cveni codvebisTvis iyo daWrili,

    Cveni ukeTurebebisTvis dalewili.

    masze iyo sasjeli Cveni simrTelisTvis

    da misi wylulebiT Cven ganvikurneT.

    yvelani cxvrebiviT davexetebodiT,

    TiToeli Cven-Cven gzas vadeqiT,

    ufalma ki mas Sehyara yoveli Cvenganis ukeTureba.

    evno da ewama, magram bage ar dauZravs;

    kraviviT dasaklavad miiyvanes

    da, rogorc cxvari dums mparsvelTa winaSe,

    masac ar dauZravs bage...

    vinc ki miadgeboda am adgils, Tavs itexda mis gasagebad _ viszea

    es naTqvami, vin aris es ubralod tanjuli, ra daaSava, rom mas

    ahkida RmerTma Caudeneli codvebi da sasjelic daakisra maTTvis.

    namdvilad cxovrobda aseTi adamiani, Tu cxovrobs sadme an

    momavalSi unda ecxovra?

  • “mociqulTa saqmeebSi” erTi epizodia, romelsac ganuzomeli

    mniSvneloba aqvs qristianul egzegetikaSi: ijda etlSi eTiopieli

    vinme didebuli, dedoflis kariskaci, meganZuri, erT ukacriel

    adgilas, ierusalimsa da Razas Soris, kiTxulobda esaias am

    striqonebs da amaod cdilobda Cawvdomoda mravalgzis wakiTxuls;

    CaikiTxavda da kvlav ubrundeboda, gansakuTrebiT im adgils, sadac

    ewera: “kraviviT dasaklavad miiyvanes da, rogorc cxvari dums

    mparsvelTa winaSe, masac ar dauZravs bage”. da ase wvalobda, vidre

    ufalma mociquli filipe ar mouvlina da misi piriT ar gaucxada,

    rom es kravi iesoa, romelic axlaxan ewama kacobriobis

    codvebisTvis (saqme 8:26-35). netari ieronimusi am adgilis gamo

    werda, rom esaia aq ufro maxarebelia, vidre winaswarmetyvelio.

    TiTqos esaia TviTmxilveli yofiliyo im ambisa, romelic oTxasi

    wlis Semdeg ierusalimSi moxda. namdvilad, SegveZlo gveTqva, rom

    esaia 53 Zvel aRTqmaSi CarTuli saxarebaa (“saxareba esaisgan”).

    is adamianebi, romlebic gayvirodnen “jvars acu, jvars acu ege”,

    romelTac ver amoicnes (an ar surdaT amoecnoT) im kravSi mefe da

    macxovari, iobis im sami brZeni megobris modgmisani iyvnen,

    romlebic kicxavdnen iobs, mouwodebdnen, eRiarebina “Tavisi”

    Caudeneli codvebi da qedi moedrika. magram aRmoCnda, rom am

    brZenTa sibrZne araferi yofila RvTis gangebisa da saidumlos

    winaSe. aq pirvelad daixata viTareba, romlis dafaruli sazrisi am

    sityvebiT gamoiWeda: “rameTu sibrZne amis soflisa sicofe ars

    winaSe RmrTisa” (1kor 3:19). am sicofeze (anu sisuleleze), romelic

    uflis sibrZnes daupirispirda, pasuxi ages iobis megobrebma.

    bolos, maT isev da isev iobi gamoesarCla, rogorc qriste _ Tavis

    mtanjvelebs: “mamao, miuteve amaT, rameTu ara ician, rasa iqman” (l.

    23:34).

    II

  • Tu ismis kiTxva, Tu visi codvebis wil daekisra sasjeli marTal

    iobs an Zmebis xeliT gayidul ucodvel iosebs, qristianuli

    egzegetika netari avgustines genialurad sxarti da ukiduresad

    dawuruli formulis Suqze iZleva pasuxs. es formula _ “Zvel

    aRTqmaSi dafarulia axali aRTqma, axal aRTqmaSi gacxadebulia

    Zveli” _ aris sasinji qva, romlis ZaliTac fasdeba Zveli aRTqmis

    pirovnebaTa Tu movlenaTa Rirebuleba. TavisTavadobis

    SenarCunebiT es ZvelaRTqmiseuli pirovnebani, rogorc ubralod

    tanjulni, qristes vnebaTa prefigurativuli (“winasaxeobrivi”)

    saxeebi arian. isini, namdvilad itanjnen xorciT da suliT,

    rogorc realuri adamianebi, magram amave dros vnebuli macxovris,

    kacobriobis codvaTa mtvirTveli tarigis, istoriuli

    “prototipebi” aRmoCndnen. Zveli aRTqma rom prefigurativulia

    axlis mimarT, es cnobilia. isic cnobilia, rom eklesiis mamebs,

    gansakuTrebiT maT, vinc aRzrdiT elinur kulturas iyvnen

    ziarebuli (ramdenadac aTenisa Tu sxva ritorikul skolebSi

    miiRes ganaTleba), hqondaT midrekileba gaefarTovebinaT

    prefigurativis horizonti, saxeldobr, CaerToT egzegetikul

    procesSi elinuri miTosisa Tu literaturis personaJebi da

    movlenebi. menadebis mier umizezod daglejil orfevsSi an aseve

    ganwvalebul dioniseSi, atisSi Tu adonisSi maT SeeZloT qristes

    winamorbedni egulisxmaT; odisevsis zRvaze xetiali da sabolood

    Sin dabruneba wuTisoflad moxetiale sulis sasufevelSi

    dabrunebad gaeazrebinaT; an sirinozebisgan Tavis daRwevaSi

    sikvdilze gamarjveba daenaxaT; homerosiseuli “nimfebis mRvime”

    (“odiseadan”) qristianuli simbolikis enaze waekiTxaT; niJaridan

    dabadebuli afrodite naTlobis embazidan amosul sulTan

    gaeigivebinaT; leda gedTan erTad ubiwo Casaxebis saidumlos

    mimaniSneblad mieCniaT... principulad, mTeli elinur-elinisturi

    kultura _ ara mxolod miTosi, aramed filosofiac sokrate-

  • platoniTurT, Zveli aRTqmis paralelurad, maT SegnebaSi axali

    aRTqmis Semamzadebul safexurad Canda. saWiro iyo mxolod

    Zvelebis miTebsa da mxatvrulobis safarvel qveS moqceul

    WeSmaritebaTa gamomzeureba, raTa qristianobas daebrunebina is,

    rac mas imTaviTve ekuTvnoda.

    Tu maT aRzrda-ganaTlebaSi ZvelaRmosavluri kulturac iqneboda

    CarTuli, axali aRTqmis ZiriTad WeSmaritebaTa prefigurativis

    sfero sagrZnoblad gafarTovdeboda. magram es kultura imxanad

    ucnobi iyo.

    III

    iobs es sami, Tundac briyvi da “sxvis omSi Zlieri” megobari mainc

    hyavda, romelTac usmines mas da gamoitanes ambavi. sxva am

    bednierebasac moklebuli iyo.

    kasituri babilonSi daaxl. XII s.-Si Zv.w. cxovrobda kaci vinme,

    saxelovani, RvTismosavi, “uxvi da mdabali”, “morWmuli da

    gangebiani”, mefeTa swori, qalaqis patroni, mravalymiani,

    davlaTiani _ saxelad SubSi-meSre-Saqani.

    da ai, aseTma kacma erT moulodnel dRes igrZno, rom mas zurgi

    Seaqcies misma RmerTma da qalRmerTma, ganeSora keTili demoni da

    sxvas dauwyo Zebna... da daiwyo misma davlaTma gansvla misgan.

    daiwyo mefis wyromiT da damTavrda axlobelTa (TvistomTa,

    SinaurTa) gaucxoebiT... mimarTa kacma orakuls da saSiSi,

    avismomaswavebeli iyo niSebi, misanma verafriT anugeSa, auxsneli

    sizmrebi majlajunasaviT daawva...

    “mefe _ RvTis xorci, mze Tavisi xalxisa, gamiwyra...,

    mtrad gadameqca moyvasi Cemi...

    dums Cemi qalaqi ucxo qalaqiviT...

    naTesavTa Soris gandegilad viqec,

    ucxod Semracxa naTesavma Cemma...”

  • da, sabolood, igi moaSores im qalaqs, romelic Cabarebuli hqonda

    saganmgeblod, da sxvas gadasces; yvela misi Tanamdeboba sxvebma

    gainawiles, da es uxvi da mdidari kaci, romelic iobiviT mravals

    apurebda, umiwawylod da ulukmapurod datoves. “Cemi yanebidan

    gandevnes hopuna...” moTqvamda igi.

    magram es ar akmara bedma. aserigad damcirebuls, yvelasagan

    gaucxoebuls da mitovebuls, sakuTari Tavis amara darCenils,

    qveynis oTxiv kididan da qvesknelidan erTbaSad ekveTa yvela

    sneuleba, romelic ki imxanad SeiZleba arsebuliyo; ar darCenila

    aso, romelsac sneuleba ar Sexebodes; sneulebebma daibudes mis

    sxeulSi da Tavis samoselad gaixades, gaatanes mis Zval-rbilSi...

    snebani aRiZrnen Cem winaaRmdeg,

    avma qarma daubera ciskididan,

    qvesknelis kerdidan aRmoxda uJmuri...

    balaxiviT amoZvra uZlureba...

    mkerdi migvemes, gul-mkerdi Camilewes,

    gul-RviZlSi saxmili gamiCaRes...

    maRali tani zRudesaviT momirRvies,

    Zlieri sxeuli lerwamiviT damixares.

    ulu-eSmam Cemi sxeuli samoseliviT Caicva...

    mouZlurdnen Cemi muxlebi,

    svla gadaaviwydaT fexebs...

    kari Cemi daigmana, auzi Cemi daibeWda...

    purs mawvdian, anwliviT vylapav...

    Zvlebze aeqva tyavi Cemi,

    saxli sapyrobiled meqca...

    saqoneliviT mZinavs Cemsav sibilweSi,

    cxvariviT vgorav Cemsav ganavalSi...

    Riaa samare Cemi da datirebac mzadaa.

    vidre movkvdebode, glova damisrules...

  • araraobad iqca es adamiani, gauucxovda mas ara mxolod mter-

    moyvare, aramed sakuTari Tavic. axla mas SeeZlia _ bevri dro

    hqonda saamisod _ garedan Seexeda sakuTari TavisaTvis, rogorc

    ucxosTvis, yofiliyo piruTvneli, eZebna Tavis TavSi raime

    Secodeba da danaSauli, risTvisac am yofaSi Cavarda. eZebs,

    rogorc iobi, magram ver poulobs. avkacobis natamalic ki,

    risTvisac SeiZleba dasjiliyo, ar Cans mis cxovrebaSi. da

    mTlianad daimsxvra misi warmodgenebi marTal cxovrebaze,

    romelsac is misdevda, SesaZloa, sazRauris imediT, SesaZloa,

    uangarod _ sikeTes sikeTis gulisTvis sCadioda. mainc ra aris

    marTali cxovreba?

    ra ukuRmarToba trialebs irgvliv!

    msgavsad imisa, vinc RvTaebas msxverpls ar swiravda,

    inaxad mjdari qalRmerTs ar uxmobda,

    qeds ar ixrida, Tayvaniscemas arad miiCnevda,

    vis bageebSi Semwydariyo locva da vedreba,

    vinc RvTis dRe Seuracxyo, SabaTi SeiZula,

    vinc mconarebda, RvTiur mcnebebs iviwyebda,

    RvTis mowiwebas xalxs ar aswavlida,

    Tavisi RmerTis uxseneblad Wamda saWmels...

    vinc sazeimo fics fuWad ificebda _

    maT msgavsad momego me.

    xolo me maxsovda locva da vedreba,

    locva Cemi sibrZne iyo, msxverplSewirva _ Cemi rjuli,

    dRe RmerTis Tyvaniscemisa _ gulis sixaruli...

    locva mefisaTvis _ lxena Cemi,

    misdami galoba _ sikeTe Cemi....

    Cemi qveyana RvTis wesTa marxvaSi gamovwvarTe,

    qalRmerTis Zvirfasi saxeli Cems xalxs vaxsenebine...

  • megona, saTno iqneboda es RvTisTvis.

    Turme kacebrivi sikeTe RvTisTvis boroteba yofila,

    kacis saZulveli ram RvTisTvis sikeTe yofila.

    vin mixvdes caTa wiaRSi RmerTebis nebas?

    vin Seicnos qvesknelis RmerTebis zraxva?

    viT gaigos mokvdavma gza RmerTebisa?

    guSin cocxali dRes ukve mkvdaria...

    zneobrivi, Tundac ontologiuri Rirebulebebi gadmoyiravebulia.

    adamiani saidumlos winaSe dgas da es saidumlo Cixia, saidanac

    gamosavals ver poulobs. rogor Seurigdes am absurds, rasac

    RmerTebisgan mitovebuli, dacalierebuli yofa warmoadgens, Tumca

    roca iyvnen qveyanaSi es RmerTebi, maSinac yruni da ucxoni

    yofilan...

    magram paradoqsi is aris, rom umizezod tanjuli SubSi-meSre-

    Saqani swored axla, yvelasagan mitovebuli da gaucxovebuli,

    Tavisi gatanjuli sxeulis amara darCenili, poulobs Tavis Tavs;

    poulobs am absurdSi da gaugebrobaSi, raTa uazrobisa da

    araraobis fskeramde dasuls kvlav gamouCndes cxovrebis sazrisi.

    es adamiani am dros im yofaSia, im mijnamdea misuli, rasac

    SeiZleba ewodos zRvruli situacia, ra azrsac masSi am cneba-

    terminis SemomRebi karl iaspersi debs. saxeldobr, es is

    mdgomareobaa, roca adamiani miyenebulia Tavisi yofis zRvramde,

    sazRvramde, zRurblamde, romlis iqiT araraobaa. araviTari

    sayrdeni, araviTari myari Rirebuleba, yvelaferi gacamtverebulia

    am umizezobis winaSe; gaqarwylebuli da gaufasurebulia raime

    sazrisi; adamiani gagdebulia yofidan, miusafrobaSia. raki

    msjelobam egzistencialuri mimarTuleba miiRo (rac iqneb arc iyo

    amJamad Cvens gansjaTa sagani, Tumca es babiloneli

    egzistencialuri filosofiis erTgvari paradigmuli saxis _ lev

  • tolstois ivan iliCis namdvili, Seulamazebeli tyupiscalia),

    vTqvaT barem, rom Tu sadme imsxvreva dekarteseuli “vazrovneb,

    maSasadame, varsebob”, es adamianis realuri, ara racionalur-

    Teoriuli yofaa. ara azrovneba, aramed tanjvaa is, rac adamians

    ganacdevinebs arsebobas mTeli simZafriT. “vitanjebi, maSasadame,

    varsebob” _ ai aRiareba, romelic met-naklebad yovel adamians

    (“didi Zes kaciT kacamdi”) Tavisi gamocdilebiT SeuZlia

    warmoTqvas. “tanjva dakavSirebulia pirovnebis Tavad arsebobasTan

    da pirovnul cnobierebasTan”, “tanjva aris adamianuri arsebobis

    mTavari faqti”, ambobs n. berdiaevi, magram ra aris amis mizezi, ar

    asaxelebs. SesaZloa, banalurad eCveneba misi dakavSireba adamis

    codvasTan, adamianis, rogorc gvaris, codvil bunebasTan. magram

    mTavari aq mizezi ar aris. mTavari misi Sedegia, romelic mis

    sazrisze miuTiTebs. kvlav n. berdiaevi (ukeTesad Znelia

    gamoiTqvas): “tanjvaSi adamiani ganicdis RvTivmitovebulobis

    wuTebs da, amave dros, am tanjvis ganvliT igi eziareba RmerTs.

    tanjva SeiZleba sixarulSi gadaizardos”. Tu davubrundebiT

    babilonels, romlis mdgomareoba zedmiwevniT gadmoica

    zemoTmotanil sityvebSi, aRvniSnavT, rom misi magaliTi gviCvenebs,

    rom sneuleba, misgan gamowveuli xorcieli tkivili, sulieri

    tanjvis fizikuri niSnebia. tanjva iseTi ram aris, rom is iwyeba

    xorciT (“xorcTa xvdebian”) da kulminacias sulSi aRwevs.

    xorcidan sulamde. ara sulidan xorcamde. xorcidan iwyeba ara

    mxolod tkivili, aramed yoveli Seuracxyofa, rac Cven xSirad

    sulier Seuracxyofad migvaCnia. yvelaferi, rac amcirebs adamians

    da sulier satanjvelSi gadaizrdeba, sxeulidan iwyeba, romelic

    yvelaze daucvelia adamianis bunebis ierarqiaSi (sxeuli,

    samSvinveli, suli). es aris fizikuri siRatake, SimSili, siSiSvle

    ukiduresi upovrobis gamo, Seuracxmyofeli silidan (rac

    tkivilsac iwvevs, Tumca es ar aris mTavari) cema-gvemamde,

  • wamebamde, gausaZlis araadamianur satanjvelamde, “romelni xorcTa

    xvdebian”. tkivili xorcisaa, misgan iwyeba: “avnebs xorcsa, merme

    sulsa”.

    is, rac igrZno am sneulebaSi lev tolstois ivan iliCma,

    saxeldobr, “sruli martooba, romlis msgavsi versad iarsebebda:

    verc zRvis fskerze, verc dedamiwaze...”, unda daufleboda

    babilonel sneuls. es fskeri zRvisa, Tundac veSapis muceli,

    romelSic iona winaswarmetyveli Cavarda, misi mes zRvari iyo, misi

    fizikur-mSvinvieri dasazRvruloba, romelSic, rogorc cixeSi,

    gamoimwyvda. es iyo yvelaze saSineli da sasowarmkveTi _ es

    ukanaskneli zRvari, sazRvari, zRurbli, romlis iqiT ukve

    araraoba, umyofoba iwyeboda.

    da is kiTxva, ivan iliCs rom aReZra da im gamudmebul tkivilTan

    erTad ar asvenebda, Tansdevda Tavis martoobaSi babilonel

    sneulsac _ iyo bavSvuri kiTxva ratom? ratom daemarTa es

    yvelaferi? ra aris am tanjvis, iZulebiTi kideganobis sazrisi?

    amaze pasuxi russ da babilonels sxvadasxvagvarad gaecaT. magram

    erTi ram maTTvis saerTo iyo, rac am yofam maTTvis cxadi gaxada:

    maT ganicades im warmodgenis siyalbe, rom realurad yovelTvis

    sxvebi kvdebian, Cemi sikvdili ki, Tumca mokvdavi var, virtualur,

    horizontis drosa da sivrceSia. da, aha, maTac ewiaT es wami: sxva

    ukve me gaxda. erT-erTi kardinaluri WeSmariteba, romelic Seicnes

    ivan iliCma da babilonelma Saqanma (aq SevamokloT misi mquxare

    saxeli), es iyo: ar arsebobs sxva, rom sxva iluziaa; realurad

    arsebobs mxolod me da me da ase usasrulod.

    kiTxvaze ratom ivan iliCs hqonda pasuxi, Tumca Tavad ar icoda,

    rom swored es iyo pasuxi, ramac mis gulSi amgvari sityvieri

    gamoxatuleba hpova: “ver vewinaaRmdegebi, _ ambobda TavisTvis. _

    magram gamagebina mainc, ratom, ratom? esec ar SeiZleba. advilad

  • aixsneboda, Tu vityodi, rom ar micxovria ise, rogorc saWiro iyo.

    magram swored amaSi ver gamovtydebi. _ eubneboda is Tavis Tavs,

    roca ixsenebda Tavisi cxovrebis sjulierebas, siswores da

    wesierebas”. aRiarebda Tu ar aRiarebda Tavis cxovrebas siyalbed

    da araraobad, es arafers cvlida; mTavari aq is iyo, rom gaCnda

    eWvi ganvlili cxovrebis marTebulobaSi. ivan iliCi Tavisi epoqis

    da am epoqis sazogadoebis Svili iyo da mas ar hqonda sxva

    cxovrebis magaliTi, rom sakuTari misTvis Seedarebina. mas erTi

    sicocxle mieca da man aqcia es sicocxle iseT cxovrebad, rogorc

    ganlies sxvebma manamde da ganleven mis Semdegac, _ TiTo

    cxovrebas, romelic arasodes ganmeordeba. “ra ginda?” _

    ekiTxeboda martoobaSi xma. _ “ar vitanjo. vicxovro” _ pasuxobda

    xmas. aq dadarajda, daiZaba momakvdavi, tkivilic ki daaviwyda, ise

    eloda pasuxs. pasuxma ar daayovna, oRond mas kiTxvis saxe hqonda:

    “icxovro? rogor icxovro?” _ “diax, vicxovro, rogorc adre

    vcxovrobdi: kargad, siamiT”. da kvlav kiTxvaze, Tu ra iyo kargi da

    saamuri, veraferi miugo, moribundusma veRar aRmoaCina Tavis

    cxovrebaSi verc erTi saamuri wuTi; rac saamurad miaCnda, axla

    sxvagvarad warmoudga mas, garda adreuli bavSvobis mogonebebisa.

    magram bavSvobac wasuli iyo da mTeli cxovreba, rom SeZleboda

    misi axleburad ganleva.

    babiloneli darwmunebuli iyo Tavisi cxovrebis sjulierebaSi, ar

    daeWvebula, msgavsad iobisa, rom cxovreba keTilad ganlia. kiTxvam

    ratom masSi paradoqsuli azri dabada, rac mravali saukunis

    Semdeg sxva zneobri-religiur garemoebaSi mociqulma pavlem

    gaaxmiana saukuneTa mimarT (“rameTu sibrZne amis soflisaÁ sicofe

    ars winaSe RmrTisa”). roca babiloneli CamoTvlis Cadenil

    sikeTeebs, SesaZloa, kbilTa RrWeniT, SesaZloa, SvebiT daaskvnis:

    “megona, saTno iqneboda ese RvTisaTvis; Turme kacebrivi sikeTe

    RvTisaTvis boroteba yofila, kacis saZulveli ram RvTisaTvis

  • sikeTe yofila. vin mixvdeba caTa wiaRSi RmerTebis nebas?.. viT

    gaigos mokvdavma kacma gza RmerTebisa?”

    arc ivan iliCi aqamde ar midis, mas arc RmerTi swams da arc is

    icis, Tu raSi mdgomareobs marTali cxovreba. atyobs, rom

    ganvlili savsea crusiameebiT, magram ra aris WeSmariti siame da

    bedniereba, man ar icis. is sabolood daRupulia. gvsurs gavigoT

    saboloo pasuxi, rac man miiRo? sikvdilis gardauvaloba, rom

    sikvdili sxvaTa msgavsad axla mas ewvia da rom es cxadze cxadia,

    man TiTqos Seicno, magram kiTxvaze “Зачем эти муки?” iyo sazareli

    pasuxi: “а так, ни зачем”.

    arafrisTvis. ara, aseT pasuxs babiloneli ver aitanda; arc avtori

    Txzulebisa, romlis gmiric aris igi, ar daakisrebda mas sasjelad

    amgvari pasuxis mosmenas. ara arafrisTvis, ise, ubralod, ar

    datydomia mas es satanjveli, arc amao yofila es RvTiuri Sexeba

    (lifiT ili babilonuri gamoTqma RmerTis iracionaluri aqtis

    gamosaxatavad), ramac araraobis fskeramde miiyvana mquxare saxelis

    mqone didebuli adamiani. da iq, sadac mTavrdeba ivan iliCis

    vnebani, babilonelisTvis moulodnelad gamoCndeba zRurbli da

    zRurbls iqiT axali cxovreba.

    IV

    marduqis vnebani. marduqi iyo mTavari RmerTi qalaq babilonisa,

    romlis erT-erTi warCinebuli moqalaqe iyo es Cveni umizezod

    tanjuli SubSi-meSre-Saqani. marduqi nel-nela izrdeboda im

    qalaqTan erTad, romlis patronic iyo igi uxsovari droidan. da,

    bolos, roca es qalaqi, romlis mniSvneloba mis saxelSi _ bab-ili

    “saxli RvTisa” _ aisaxa, imperiis centri Seiqna, marduqic aRzevda

    masTan erTad da samyaros Semoqmedis tituli miiRo. amieridan igi

    aTasxuTasi wlis ganmavlobaSi umaRles cazea davanebuli, xolo

    miwieri taxti zukuratis _safexurovani taZris _ ukanasknel

  • sarTulze aqvs. am siSoris miuxedavad marduqi maRlidan

    mzrunvelobiT gadmoyurebs qveyanas da TiToeul adamians

    uTvalTvalebs, gansazRvravs TiToeuli maTganis beds. wesiT, igi

    babilonis mefis piradi RvTaebaa, magram arc rigiT adamians _ da

    mefis winaSe upirvelesi didebulic rigiTia _ ugulebelyofs misi

    mzera. Zveli aTaswleulis bolomde igi iTvleboda ara mxolod

    mzrunvelad da mwyalobelad, obolTa da qvriv-oxerTa meoxed,

    Rarib-RatakTa da SeWirvebulTa xelisampyrobelad, aramed

    “sicocxlis ganmaaxleblad kacTaTvis”, ufro metic: “mkvdarTa

    ganmacocxleblad (mubalit) _ es aris tituli, romelic

    semantikurad zustad Seesatyviseba berZnul soters, “macxovars”.

    magram rogor axorcielebs marduqi macxovarebis aqts? zemodan,

    cidan sicocxlis wylis wvimebiT, rogorc sxva, baalebad

    wodebuli RmerTebi axerxeben? rogor amoyavs mas samzeoze

    qvesknelis mkvidrni, mzegadasulni? yvela RmerTs Soris, visac ki

    gangebam adamianis xsna daakisra, marduqi gamorCeulia. mas Tavisi

    gansakuTrebuli bedi aqvs, romelic adamianis bedTan aris

    gadafskvnili. gansakuTrebulia xsnis miseuli meTodi. sadac

    adamiani iRupeba, is iq myofobs; is caSia, magram sadac adamiani

    ecema, iqac aris. ra unda mas iq, es kosmiuri saidumloa.

    xasiduri igavi gvaswavlis: “Tu ginda amoiyvano lafSi da

    sibinZureSi Cafluli kaci, nu ggonoa, rom xelis gawvdena iyos

    sakmarisi. Sen Tavad unda Caxvide masTan lafSi da sibinZureSi. iq

    magrad SemoaWdo xelebi da Sens TavTan erTad amoaTrio

    sinaTlisken (“xasiduri swavlani”, Tb., lomisi, 1994, gv. 11). es igavi

    Tu Segoneba Zvelidan modis, mas, SesaZloa, arc ki hqondes Sexeba

    qristianobasTan, saxeldobr, qristeseul xsnis aqtTan

    (macxovareba, soteria). Tumca misi semituri warmomavloba aSkaraa.

    lafsa da sibinZureSi moyvasis saSvelad Casuli kacis saxeSi

    vxedavT marduqs, romelic iseve vnebulia, rogorc lafSi

  • Cavardnili kaci. marduqs es vnebuloba misi kosmogoniuri

    warsulidan gamoyva. roca igi samyaros Sesaqmelad qaosis zRvaur

    urCxuls ebrZoda da, vidre mas daamarcxebda, mis SiganSi aRmoCnda,

    anu gveleSapis mier iyo STanTqmuli. mas Signidan unda gardaeqmna

    qaosi kosmosad. ase, yvela kosmogoniuri gmiri jer STanTqmul-

    damarxulia, mere _ amonTxeul-aRmdgari. amonTxevdan iwyeba swored

    kosmogenezi. dalewili, araraobis fskeramde miyvanili marduqi

    ganiaxlebs, moikrefs Zalebs, axali cxovrebisTvis ibadeba.

    samyaros ufali, romelic iSviaTad SemorCenil ezoterul

    teqstebSi belad (igive baal “ufali”) iwodeba, uqvemoes sknelSi

    ixilveba, rac Semdgom adamianuri yofis doneze mkvdarTa

    samefosTan aris gaigivebuli. erT ritualur teqstSi Tavad

    marduqi, belis saidumlo saxeliT warmoTqvams: “me igi var, vinc

    sikvdilis saxlSi Sedis... SekrulTa (anu mkvdarTa, z.k.)

    Semwynarebeli, dacemulTa xelisaRmpyrobeli, mcenareTa Teslis

    gamRivebeli, kacTa modgmis Semqmneli, romlis saxeli namtvrevTa

    adgilas vaSiners, me igi var. beli, romelic aqiTus (axalwlis,

    z.k.) dResaswaulze TiamaTis SuagulSi zis, romlis saflavs

    sagodebel saxlSi kaciSvili ver miekareba”. dResaswaulis

    daskvniT etapze babilonSi Sekrebil RmerTTa Tvalwin aqiTus

    saxlidan, sadac is TiamaTis mucelSi ijda, xomaldiT

    gamoasveneben mis qandaks. es aris misi gamoRweva-dabadeba

    qvesknelidan, sadac is Tavisi nebiT Cavida, raTa gaesinja

    sikvdilis gemo, raTa gulmowyalebiT exsna saflavad Camavalni.

    marduqis vnebani saaxalwlo dramaSia Sefaruli. axali weli

    (aqiTu) mxolod axali wlis damdegis aRmniSvneli dResaswauli ar

    aris. am dros aRiniSneba samyaros dabadebis dRe (es TariRi

    zustad hqondaT gamoangariSebuli babilonel qurumebs), is mijna,

    roca Zveli axliT icvleba. da es cvlileba mtkivneulia, amas

  • grZnobs modResaswaule xalxi, mTeli qalaqi babilpni, romelic

    Cabmulia misteriaSi. weliwadisa da samyaros siZveles Tavis Tavze

    itvirTavs marduqi _ samyaros Semoqmedi, radgan is erTaderTia,

    romelic pasuxs agebs samyaroze, mis simtkiceze. samyaros

    ganaxlebasTan erTad ganaxldeba weliwadi da mefoba. mefe

    marduqis rols asrulebs misteriaSi, romelic iwyeba mefis

    damcroba-damcirebiT TviT sikvdilamde. mas CamoerTmeva samefo

    Rirsebis niSnebi, fexSiSvels da samoselganZarculs qurum silas

    awnavs da yurebs auwevs; Tu mefe acremlda, daRvrili cremlis

    siuxviT izomeba momavali wlis siuxve. mere mefe, RmerTisa da

    qurumis winaSe muxlebze dacemuli, imarTlebs Tavs, rom gasul

    wels Tavis mefobaSi ar daurRvevia ritualebi, ar Seucodavs arc

    RmerTebisa da arc wmida qalaqis babilonis winaSe,

    Seuracxmyofeli sila ar gauwnavs Tavisufali moqalaqisTvis da

    sxva. misteriaSi mefis rols asrulebs ara Tavad mefe, aramed

    sagangebod arCeuli misi droebiTi Semcvleli (substituti). es

    erTi da igive piri asrulebs rogorc qveynis mefis, ise samyaros

    mefis, romel ars marduqi, rols. yvela damcireba, rasac mefe

    ganicdis, marduqis gansacdelia. babilonur enaze Semonaxul

    scenarSi axalwlis dReebSi Sesasrulebeli misteriisa

    vkiTxulobT: “mas Semdeg rac RmerTebi mas Seipyroben, igi

    gauCinardeba cocxalTa qveynidan sapyrobileSi, mzesa da naTels

    mowyvetili...” sxvagan marduqs vxedavT mTaSi (qvesknelis sinonimi)

    datyvevebuls, daWrils da mkvdars. misi saflavi mTaSia _ es aris

    safexurovani koSkis, zikuratis, bolo sarTuli.

    es aris misteriis pirveli aqti, romelic ganasaxierebs marduqis

    sikvdils, mis mowyvetas cocxalTa qveynidan da gauCinarebas.

    kosmogoniuri miTosiT, marduqis sapyrobile TiamaTis mucelia,

    sadac elis xelaxla Sobas, magram jer mkvdaria. misteriis meore

    aqtSi marduqi unda aRorZindes, Tavdaxsnili unda iqnas tyveobidan

  • da, rac igivea, sikvdilisgan. am mizniT misi saflavis Tu

    sapyrobilis karTan kiTxuloben im kosmogoniuri miTosis teqsts,

    sadac aRwerilia misi saboloo gamarjveba qaosze, TiamaTze,

    romlisgan iyo STanTqmul-Sepyrobili, da bolos, am qaosisgan

    kosmosis Seqmna. sabolood, ganaxldeba mefobac kosmiuri mefobis

    ganaxlebasTan erTad da ibadeba axali weli.

    V

    kasituri xanis Txzuleba, romelsac Zvel katalogebSi saTaurad

    uzis “vadideb sibrZnis ufals”, babiloneli tanjuli moqalaqis

    SubSi-meSre-Saqanis dramas kosmiuri dramis konteqstSi ganixilavs.

    rodesac babilonelis tanjvam am martoobaSi kulminacias miaRwia,

    roca aravin SerCa gverdiT, arc maxlobeli adamiani, arc mfarveli

    angelozi, arc romelime RmerTi, ise rom, vidre mokvdeboda, glova

    ukve dasrulebuli iyo, roca igi ukve saflavad CamavalTa Soris

    iyo Seracxili, roca xuburis wylebs iyo mimdgari, swored maSin

    samgzis zmanebul sizmarSi gamoecxadnen mas marduqis macneni da

    amcnes, rom axlos iyo misi gankurneba. saflavad Camavalma igrZno

    marduqis xeli:

    ufalma xeli CamWida,

    ufalma fexze damadgina,

    ufalma sicocxle momaniWa,

    ufalma mixsna bneli sknelidan,

    xuburis wylebidan amomaTria...”

    mTeli gza tanjvisa, romelic man gaiara, ukuSemoqceviT Tavis

    sawyiss daubrunda da gascda mas: sneulebebma da ukurnebelma

    satkivrebma saTiTaod dastoves misi sxeuli da misi moRrubluli

    saxe mzesaviT gabrwyinda. marduqma daubruna mas ara mxolod

    fizikuri simrTele, aramed socialuri statusic aRudgina, raTa

    kvlav laRad evlo babilonis mTavar _ qunuS-qudris quCaze da

  • sajarod gaecxadebina Tavisi gadarCenis saswauli. is Tormeti bWe,

    romelSic saflavad Camavali gaatares, sadac saTiTaod

    daatovebines amqveyniuri Rirsebebi da keTildReobis niSnebi,

    xuburis wylebidan amomavalma kvlav gaiara, raTa warTmeuli

    ukanve daebrunebina.

    mTeli es drama, romelsac ganicdis babiloneli, mowodebulia

    imisken, raTa man aRmoaCinos WeSmariteba marduqis, sibrZnis uflis

    Sesaxeb, rom marduqia erTaderTi RmerTi, romelic atarebs

    WeSmariti RmerTis saxels, rom is macxovaria (mubalit), romelic

    ar miatovebs saflavad Camavals, tanjuls da gankicxuls, radgan

    Tavadac vnebuli iyo erTxans da cocxalTa qveyanas mowyvetili.

    es xeli, romliTac qvesknelSi Camavalma marduqma babiloneli

    amoiyvana, im xelis Soreuli prefigurativia, romelsac saTiTaod

    amoyavs gardasulTa sulebi, da maT Soris pirveli adamia (ix. xati

    “jojoxeTis wartyvevna”, rusuli tradiciiT Сошествие во ад).

    rogorc Txzulebis saTauri _ ludlul bel nemeqi anu “ganvadideb

    sibrZnis ufals” _ gvimxels (am sityvebiTve iwyeba poema), sazrisi

    mTeli im fizikuri, sulier-zneobrivi da socialuri gansacdelisa,

    romelic babilonels, rogorc bibliur iobs, daatyda Tavs,

    marduqis gandideba iyo. amiT vubrundebiT im Temas, riTac daviwyeT

    es statia, daviwyeT qristes megobar lazareTi, romelzec Tqva

    macxovarma, rom “ese sneuleba ara ars sasikudine, aramed

    didebisaTvis RmrTisa, raÁTa ididos Ze RmrTisaÁ” (i. 11:4).

    es asea, magram mainc ismis kiTxva: raSia marduqis (da misi miwieri

    Semcvlelis _ qveynis mefis) vnebaTa sazrisi? qristem kacobriobis

    codvebi itvirTa da, rogorc codvili aRmoCnda jojoxeTSi, magram

    ra mizeziT adgas marduqi, “sibrZnis ufali”, qvesknelad CamavalTa

    gzas?

  • mis am gzaSi Cven SegviZlia davinaxoT prefigurativis axali

    horizonti, saxeldobr, qristes vnebaTa soteriologiuri sazrisis

    winasaxe babilonur sulier kulturaSi, rac arasodes, rogorc

    saidumlo, sityvas mindobili ar yofila. arc erTi ritualuri

    teqsti ar gvimxels am ukanasknel saidumlos _ sibrZnis uflis

    vnebaTa mizezs da mizans.

    marduqis vnebaTa mizezi misive Seqmnili kosmosis daZvelebaa:

    marduqi pasuxismgebelia masze da is valdebulia Tavad itvirTos

    kosmosis “codvebi”, romlebic erTi wlis manZilze grovdeba. misi

    vnebani mTels qveynierebaze avsulTa (demoniur arsebaTa) Tu

    adamianTa mier Cadenili yvela danaSaulisa da ukuRmarTobis

    niSania. marduqi moxvetavs maT, “aikidebs” da Cadis qvesknelSi, raTa

    araraobas misces, ganaqaros isini. codvaTagan gaTavisuflebuli

    marduqis amosvla qvesknelidan axali Sesaqmis badalia.

    aRorZindeba samyaro, aRorZindeba buneba, aRorZindeba yveyana,

    aRorZindeba kacTa modgma, maT Soris aRorZindeba babiloneli

    ubralod tanjuli, saxelad SubSi-meSre-Saqani.

    VI

    babilonuri panTeonis TiTqmis yvela RmerTs SesTxoven codvaTa

    mitevebas da xsnas, magram soteriologiuri prefigurativis mTeli

    simZime marduqzea, radgan is erTaderTia RmerTebs Soris, romelic

    “ivno da daefla”. mas, vnebuls, upiratesad codvaTa mimteveblis,

    macxovrisa da mxsnelis rolSi vxedavT.

    marduqi codvaTa universaluri mimtevebelia: mas SesTxoven

    mlocvelebi, Seundos maT codvebi, rac ki bavSvobidan CaudeniaT _

    Segnebulad Tu Seugneblad, “codvebi mamisa, mamis mamisa, dedisa,

    dedis dedisa” da ase Semdeg albaT pirvel mamamde da dedamde,

    pirvel winapramde, vityodiT, adamamde; Seundos “codvebi ojaxisa,

    sanaTesaosi da sagvareulosi”, romlebic awevs yovel adamians,

  • rogorc “gancda TvisTa codvaTa”. misi pirovnuli me gacilebiT

    farTea, vidre dRes SegviZlia amis warmodgena da, amitomac, is

    codvebi, romelTa Sendobasac (babilonuri termonologiiT:

    daxsnas) igi iTxovs, marTlac universaluria, sakacobrioa da,

    amdenad, dasabamieri; is kisrulobs maT, pasuxismgebelia maTze,

    raki maTgan daxsnas iTxovs. yvela SeWirveba, rac ki Sexvdeba mas

    cxovrebis gzaze, im codvebis Sedegia, romlebic pirvelmamam “mas

    Jamsa Sina” Caidina. amitom SeiZleba iTqvas, rom Cveni SubSi-meSre-

    Saqani Tu Tavisufalia piradi codvebisgan, is namdvilad pasuxs

    agebs pirvelCadenili codvis gamo, romelsac ver gaeqceoda da

    verc gaeqca. babilonur (sazogadod, Suamdinarul) locvebSi, aseve

    bibliur fsalmunebSi, gamosWvivis azri, romelic qristianobaSi

    sabolood ase Camoyalibda: adamiani yovelTvis damnaSavea RvTis

    winaSe (ioane oqropiri).

    soteriologiuri prefigurativis mwvervalia poemis dasasruls

    samgzis gansxvavebuli frazeologiiT gamoTqmuli saboloo

    WeSmariteba marduqis, rogorc macxovris, bunebaze: a) “dainaxes

    babilonelebma, rom acocxlebs marduqi”, b) “marduqis garda, vin

    acocxlebs mkvdrebs?”, b) “marduqs ZaluZs saflavebSi sicocxlis

    miniWeba”, rogorc aRdgomis troparSi gvesmis wlidan wlamde Cvens

    macxovarze, “saflavebis SinaTa cxovrebis mimniWebelze”.

    marduqis arsebiTi epiTeti muballit (“macxovari”, “cxovrebis

    mimniWebeli”) zusti semantikuri Sesatyvisia berZnuli sityvisa

    soter (“macxovari”). babilonur sityvaSi aSkarad, xolo berZnulSi

    Sefarulad myofobs “sicocxlis” Ziri: balat da zoe (sozo,

    *sozter). marduqis wodeba ufro srulad muballit miTi

    “ganmacocxlebeli mkvdarTa” anu “mkvdarTaTvis sicocxlis

    mimniWebeli”, romliTac is idideba Cvens poemaSi da himnebSi,

  • lingvisturi prefigurativis SesaniSnavi magaliTia. igi mxars

    uWers soteriologiur prefigurativs.

    [SeniSvna. indoevropul enebze qristes upirvelesi epiTeti “xsnis” semantikiT

    aris warmodgenili: laT. Salvator (aqedan yvela romanul enaSi), germ. Heiland, somx.

    frkiC (“mxsneli”), Спас. qarTuli erTaderTia, romelic berZnul soters

    adeqvaturad Targmnis “macxovrad”, exmaureba ra babilonur muballit-s.

    SegviZlia vilaparakoT qarTuli terminis upiratesobaze: igi, upirveles

    yovlisa, Tavisi semantikiT gamoxatavs xsnis arsebiT mxares, rac sicocxlis

    miniWebaSi (troparis “cxovrebis mimniWebeli”) mdgomareobs. Cveni termini

    esqatologiuria: igi gulisxmobs sicocxlis, yvelaze mniSvnelovanis, rac

    adamians ewyaloba misi Seqmnisas, mkvdreTiT aRdgenas; yvelaze Zvirfasis

    gamotacebas sikvdilisgan, rac aqvs adamians da rac eqneba samaradisod. aRdgoma,

    pirvel yovlisa, biologiuri faqtia, rac gulisxmobs adamianis qveda bunebis _

    xorcis kardinalur gardaqmna-feriscvalebas, mis srulyofas sul-yofis gziT.

    amas gamoxatavs sityva ma-cx-ov-ar-i anu ganmacxovelebeli. amitom iwodeba qriste

    macxovrad...].

    mosalodneli iyo, rom sakuTari saxelebi poemaSi simboluri

    datvirTvis Semcveli iqneboda. quCa babilonSi, sadac gaivlis

    mkvdreTiT aRmdgari da marduqis gaacxadebs saqveynod, atarebs

    niSandobliv saxels qunuS-qudru, rac niSnavs “qedi moixare,

    ampartavano”. ase ewodeboda realurad quCas babilonSi, sadac

    misteriis mTavari procesia imarTeboda. magram saxeli Tavad am

    kacisa SubSi-meSre-Saqqan “gaaCine siuxve, Saqan” TiTqos

    gansakuTrebuls arafers gvauwyebs masze. es saxeli ufro

    mwyemsebis, vidre urbanistuli wridan gamosul adamians Seefereba,

    radgan Saqani gareuli pirutyvis mfarveli RvTaebaa. magram Tu

    CavukvirdebiT Saqanis bunebas, aRmovaCenT masSi mkvdari da

    aRmdgari RvTaebis saxes. Saqani periodulad Cadis qvesknelSi da

    amodis samzeoSi. sneuli adamiani, romelic ritualurad mkvdaria,

    gaigivebulia qvesknelSi myof SaqanTan, romlis mkvdreTiT aRdgoma

    sneulis gankurnebis sawindrad aris miCneuli.

  • gamoyenebuli literatura

    Lambert W.G. Babylonian Wisdom Literature, Oxford 1960. (wignSi

    gamoqveynebulia babilonuri poema tradiciuli saTauriT, rogorc

    lursmuli dafebis kolofonebsa da katalogebSia, Ludlul bel nemeqi

    “vadideb sibrZnis ufals”, Cveni dasaTaurebiT ki “ubralod

    tanjulis aRsareba”; babilonuri teqsti inglisuri TargmaniTa da

    lursmuli dednebiurT).

    Pallis Svend Aage. The Babylonian akitu Festival, KØbenhavn, 1921.

    (mravalricxovani ritualuri Tu miTosur-epiuri teqstebis

    analizis safuZvelze gaxsnilia babilonuri aqiTus misteriis

    sammagi sazrisi, es aris: kosmosis, weliwadis da mefobis anu, rac

    igivea, qveynis ganaxleba).

    Zveli Suamdinaruli poezia, Tb., “merani”, 1987 (babilonuri teqstis

    _ ludlul bel nemeqi “vadideb sibrZnis ufals” _ qarTuli Targmani:

    “ubralod tanjulis aRsareba”, gv. 44-53).