zifrak 2016. emakumeak eta gizonak euskadin...zifrak 2016 - emakumeak eta gizonak euskadin 6 3.30....
TRANSCRIPT
1
ZIFRAK 2016 EMAKUMEAK ETA GIZONAK EUSKADIN
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
2
Izenburua: Zifrak 2016. Emakumeak eta gizonak Euskadin
Editorea: Emakunde- Emakumearen Euskal Erakundea
Lan taldea: Ikertalde Grupo Consultor Begoña Olaizola Leire Rezola Isabel Arrillaga
Data: 2017ko martxoa
Deskribatzaileak: Emakumeen gizarte-egoera, demografia, hezkuntza, laneko parte hartzea, osasuna, aisia, parte-hartze politikoa, pobrezia, emakumearen aurkako indarkeria, datu estatistikoak
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
3
AURKIBIDEA
TAULEN AURKIBIDEA ________________________________________________________ 4
AURKEZPENA ______________________________________________________________ 10
1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA ________________________________________________ 11
1.1. BIZTANLERIAREN DATU OROKORRAK __________________________________ 11
1.2. EZKONTZAK ________________________________________________________ 19
1.3. JAIOTZA-TASA ______________________________________________________ 23
1.4. HERIOTZA-TASA ____________________________________________________ 26
2. HEZKUNTZA _____________________________________________________________ 30
2.1. ARAUTUTAKO HEZKUNTZA ___________________________________________ 30
2.1.1. Datu orokorrak __________________________________________________ 30
2.1.2. Erdi Mailako eta Goi Mailako Lanbide Heziketa ________________________ 35
2.1.3. Unibertsitate Ikasketak ___________________________________________ 38
2.2. HELDUEN HEZKUNTZA ETA ARAUBIDE BEREZIKO HEZKUNTZA ____________ 44
2.3. BIZITZA OSOAN ZEHARREKO IKASKETA-EKINTZETAN PARTE HARTZEA ____ 46
3. LANA ___________________________________________________________________ 50
3.1. PRODUKZIO-LANA ___________________________________________________ 50
3.1.1. Jarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak _____________________________ 50
3.1.2. Afiliazioa, langabezia eta erregistratutako kontratuak ____________________ 59
3.1.3. Biztanleria landuna sektore ekonomikoaren eta enpleguaren arabera _______ 61
3.1.4. Biztanleria landunaren lan-baldintzak ________________________________ 66
3.1.5. Biztanleria landuna: ekintzailetza ___________________________________ 69
3.2. LAN ERREPRODUKTIBOA_____________________________________________ 72
3.2.1. Erantzukidetasuna eta denboraren erabilera berriak ____________________ 72
3.2.2. Bateragarritasun erantzukidea _____________________________________ 78
4. BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK ____________________________________ 81
4.1. AUTONOMIA EKONOMIKOA ___________________________________________ 81
4.2. GIZARTE- ETA LAGUNTZA-BALIABIDEAK ________________________________ 89
4.3. TXIROTASUNA ETA GIZARTERATZEA __________________________________ 93
5. OSASUNA _______________________________________________________________ 96
5.1. OSASUN-EGOERA ETA GIZARTE-LAGUNTZA ____________________________ 96
5.2. OSASUN-ARRISKUAK ETA OHITURA OSASUNGARRIAK __________________ 103
5.3. LANEKO OSASUNA _________________________________________________ 107
5.4. UGALKETA-OSASUNA ETA ERABAKIAK HARTZEA _______________________ 109
6. PARTE-HARTZEA________________________________________________________ 114
6.1. PARTE-HARTZEA ERAKUNDE PUBLIKOETAN ___________________________ 114
6.2. PARTE-HARTZEA BESTE ERAGIN-ORGANO BATZUETAN _________________ 118
6.3. GIZARTEAN PARTE HARTZEA ________________________________________ 120
7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA _____________________________________ 130
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
4
TAULEN AURKIBIDEA 1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA ____________________________________________________ 11
1.1. taula Biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _______________________ 11
1.2. taula Biztanleriaren bilakaera sexuaren arabera. EAE, 1998-2015 _____________________________ 12
1.3. taula Biztanleria, adinaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _________________________________ 13
1.4. taula Biztanleria, adin-taldearen, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE, 2015 __________ 14
1.5. taula Bizi-itxaropenaren bilakaera (urteak) jaiotzean, sexuaren arabera. EAE, 2005-2015 __________ 14
1.6. taula EAEn erroldatutako pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 ______________ 15
1.7. taula Atzerriko biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 ________________ 15
1.8. taula Atzerriko biztanleriaren bilakaera, sexuaren arabera. 2003-2015 _________________________ 16
1.9. taula EAEn erroldatutako atzerriko pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. 2015 ____________ 17
1.10. taula Atzerritar biztanleria, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _____________________ 17
1.11. taula Biztanleriaren proiekzioa, sexuaren arabera. EAE, 2029 ________________________________ 18
1.12. taula Ezkontza-kopuruaren eta ezkontza-tasaren bilakaera. EAE, 1975-2015 ____________________ 19
1.13. taula Ezkontzak, ezkontzaren bizileku-probintziaren eta ezkontzeko moduaren arabera. EAE 2015* __ 20
1.14. taula Ezkondutako pertsonen artean emakumeen portzentajearen bilakaera adin-multzoari erreparatuta
EAEn. 1995-2015 ______________________________________________________________ 20
1.15. taula EAEko sexu bereko pertsonen arteko ezkontzen bilakaera, lurralde historikoaren arabera. 2005 -
2015 ________________________________________________________________________ 21
1.16. taula Deuseztasun-, dibortzio- eta banantze-epaien bilakaera. EAE, 2006-2015 __________________ 21
1.17. taula Banantze eta dibortzioak, mantenu-pentsioa ordaintzen duen ezkontidearen arabera EAE, 2015 22
1.18. taula Banantze eta dibortzioak, jagoletza esleituta duen ezkontidearen arabera. EAE, 2013 - 2015 ___ 22
1.19. taula Jaiotza-tasaren bilakaera 1.000 biztanleko. EAE, Espainia eta Europarekin alderaketa. 1975-2015 _ 23
1.20. taula EAEn bizi diren amen jaiotzen bilakaera, amaren adinaren arabera. 1975-2015 ______________ 24
1.21. taula Amatasunaren batez besteko adinaren bilakaera, EAEn eta Estatuan. 1975-2015 ____________ 24
1.22. taula EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren egoera zibilaren arabera. EAE, 1975 - 2015 __________ 25
1.23. taula EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren eta aitaren nazionalitatearen arabera. 2015 __________ 25
1.24. taula Heriotzak, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 ________________________ 26
1.25. taula Heriotza-tasa sexuaren eta adin-multzoaren arabera, 95 urte edo gehiagoko adinera arte. EAE, 2015 26
1.26. taula Urtebetetik beherako adin txikikoen heriotzak sexuaren arabera EAE, 1986 - 2015 ___________ 27
1.27. taula Heriotzak, heriotza-kausaren eta sexuaren arabera. EAE, 2014 __________________________ 28
1.28. taula EAEn bizi ziren pertsona atzerritarren heriotzak 2014an ________________________________ 29
2. HEZKUNTZA __________________________________________________________________ 30
2.1. taula Araututako irakaskuntzako ikasleak, mailaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea __ 31
2.2. taula Eskolatze-tasa gordina, sexuaren arabera. EAE 1998/1999-2014/2015 alderaketa ____________ 32
2.3. taula Ikasle errepikatzaileen portzentajea, mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014/2015 ikasturtea _ 32
2.4. taula Egokitasun-tasa EAEko unibertsitatez aparteko araubide orokorreko irakaskuntzetan matrikulatutako
ikasleen adin adierazgarrietan adinaren, sexuaren eta epealdiaren arabera __________________ 33
2.5. taula 18 eta 24 urte bitarteko biztanleen eskola-uzte goiztiarreko tasa. Europa, Espainia. EAE, 2014/2015 _ 33
2.6. taula EAEko 10 urte eta gehiagoko biztanleria ikasketa-mailaren eta adinaren arabera, sexuari
erreparatuta. 2015 ______________________________________________________________ 34
2.7. taula. Erdi Mailako Lanbide Heziketako ikasleak, lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015
ikasturtea _____________________________________________________________________ 36
2.8. taula Goi-mailako lanbide-heziketako ikasleak lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015
ikasturtea _____________________________________________________________________ 37
2.9. taula Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako pertsonak eta gaindituen portzentajeak, sexuaren
eta Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2015 ________________________________________ 38
2.10. taula Unibertsitateko ikasketetan matrikulatutako ikasleak, ezagutza-arloaren eta sexuaren arabera. EAE
2014/2015 ikasturtea ____________________________________________________________ 39
2.11. taula EAEn graduetan matrikulatutako pertsonak, sexuaren arabera. 2014-2015 ikasturtea __________ 39
2.12. taula Matrikulatuen artean % 75 baino gehiago emakumeak diren graduak. EAE 2014/2015 ikasturtea _ 42
2.13. taula Matrikulatuen artean % 75 baino gehiago gizonak diren graduak. EAE 2014/2015 ikasturtea _____ 42
2.14. taula EAEn gainditutako doktoretza-tesiak, adinaren eta sexuaren arabera. 2014. urtea _____________ 43
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
5
2.15. taula Araubide bereziko ikaskuntzan matrikulatutako ikasleak, modalitatearen eta sexuaren arabera. EAE
2014/2015 ikasturtea ____________________________________________________________ 44
2.16. taula HHn matrikulatutako ikasleen bilakaera sexuaren arabera. EAE 2000/2001 eta 2014/2015 ikasturteak _ 45
2.17. taula Nagusiki langabetuei zuzendutako ekintzetan prestatutako pertsonak (327/2003 Dekretua). 2015 _ 46
2.18. taula Nagusiki lanean ziren pertsonei zuzendutako prestakuntzan parte hartu duten pertsonak 2015ean
Hobetuz ______________________________________________________________________ 47
2.19. taula Batez ere lanean diren pertsonei zuzendutako prestakuntza-ekintzetan parte hartu duten pertsonak,
sexuaren arabera. EAE, 2015 _____________________________________________________ 47
2.20. taula Enpresetako prestakuntza-ekimenetan prestatutako parte-hartzaileak, sexuaren eta lurralde
historikoaren arabera. 2014/2015 __________________________________________________ 47
2.21. taula Banako prestakuntza-baimen amaituen bilakaera (BPB), sexuaren arabera. EAE, 2007-2015 ____ 48
2.22. taula Etengabeko prestakuntzan parte hartu duten 25 eta 64 urte bitarteko pertsonen ehunekoa, sexuaren
arabera. EAEn eta Estatuan, guztira. 2013-2015 _______________________________________ 48
2.23. taula. Partaidetza enpresaren prestakuntzan eta lanpostuak prestakuntzarekin duen egokitasun-maila. 2015 49
3. LANA _______________________________________________________________________ 50
3.1. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE,
1991-2015 ____________________________________________________________________ 51
3.2. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE,
2015 _________________________________________________________________________ 52
3.3. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta
sexuaren arabera. EAE, 2015 _____________________________________________________ 52
3.4. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasaren bilakaera, sexuaren eta epealdiaren arabera.
EAE, 1990-2015 ________________________________________________________________ 52
3.5. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _ 53
3.6. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta sexuaren
arabera. EAE, 2015 _____________________________________________________________ 53
3.7. taula 16 eta 64 urte bitarteko enplegu-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015 _________ 54
3.8. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren langabezia-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera.
EAE, 1990-2015 ________________________________________________________________ 55
3.9. taula EAEko 16 urteko eta gehiagoko biztanleen jarduera, enplegu, eta langabezia-tasa, Lurralde
Historikoaren eta sexuaren arabera. 2015 ____________________________________________ 56
3.10. taula 16 eta 74 urte arteko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015 ________ 57
3.11. taula 16 eta 74 urte bitarteko iraupen luzeko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015 58
3.12. taula Gizarte Segurantzako afiliazioan altan dauden langileak, sexuaren eta adinaren arabera. EAE.
Urteko batez bestekoa, 2015. _____________________________________________________ 59
3.13. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2014-2015 urteetako
alderaketa. ____________________________________________________________________ 60
3.14. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta adin-taldearen arabera. EAE, 2015 ________________ 60
3.15. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta prestakuntza-mailaren arabera. EAE, 2015 _________ 61
3.16. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta langabezia-iraupenaren arabera. EAE, 2015 ________ 61
3.17. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleria landuna (milaka) sektorearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015 62
3.18. taula Lanean diren emakumeen bilakaera (%) EAEko sektoreen okupazio osoan 1995 - 2015 ________ 62
3.19. taula Biztanleria landuna, jarduera-adarraren eta sexuaren arabera. Milaka. EAE, 2015 _____________ 63
3.20. taula Biztanleria landuna, milaka, enplegu-multzo handiaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _______ 64
3.21. taula 2015ean kontratu kopuru handiena ekarri zuten jarduera-adarrak, sexuaren arabera EAE _______ 64
3.22. taula 2015ean kontratu kopuru handiena ekarri zuten enpleguak, sexuaren arabera EAE ____________ 65
3.23. taula Araubide Orokorrean afiliatutako biztanleria Etxeko enplegatuen berezia sexuaren, nazionalitatearen
eta Lurralde Historikoaren arabera EAE, 2015 ________________________________________ 66
3.24. taula 16-64 urteko soldatapeko landunak, sexuari erreparatuta, kontratu motaren arabera EAE, 2015 __ 66
3.25. taula Kontratu mugagaberik gabeko soldatapeko enplegatuak 16-64 urte bitartean, sexuaren eta adinaren
arabera (%). EAE, 2015 __________________________________________________________ 67
3.26. taula Erregistratutako kontratuak, sexuaren eta kontratu-motaren arabera. EAE, 2014-2015 urteetako
alderaketa ____________________________________________________________________ 67
3.27. taula Biztanleria landuna, lanaldi-motaren eta sexuaren arabera. EAE, 2006 - 2015 _______________ 68
3.28. taula EEE-ek ukitutako langileak, sexuaren arabera EAE 1991-2015 ____________________________ 69
3.29. taula 16 urteko edo gehiagoko biztanleria landuna, lan-egoeraren eta sexuaren arabera. EAE. 2015 ___ 70
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
6
3.30. taula Ekintzailetza Jardueraren Indizea (TEA). EAE. 2011-2015 urteetako alderaketa. ______________ 70
3.31. taula Ekintzailetza-jardueren adierazleak, sexuaren arabera. EAE 2011-2015 urteetako alderaketa. ___ 71
3.32. taula Amatasuneko prestazioak, hartzaileen sexuaren arabera. EAEn eta Estatuan guztira. 2015 _____ 72
3.33. taula Amatasuneko prestazioen bilakaera, hartzailearen sexuaren arabera. EAE, 2002-2015 _________ 73
3.34. taula Aitatasuneko prestazioak lurralde historikoaren arabera. 2015 ____________________________ 73
3.35. taula Aitatasuneko prestazioen bilakaera. EAE, 2007-2015 ___________________________________ 74
3.36. taula Familia zaintzeko eszedentzien bilakaera, sexuaren eta zaintza motaren arabera. EAE, 2005-2015 __ 75
3.37. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleria, etxeko lanak egiteko maiztasunaren eta sexuaren arabera
(milaka) EAE, 2015 _____________________________________________________________ 76
3.38. taula Biztanleria landuna, etxeko lanak egiten emandako ordu- kopuruaren arabera. EAE, 2015 ______ 76
3.39. taula Biztanleria landunaren 15 urtetik beherako seme-alabak eguneroko zaintzaren arabera, aiten eta
amen portzentajeak. EAE, 2015 ___________________________________________________ 77
3.40. taula Biztanleria landuna, ordutegi motaren, malgutasunaren eta sexuaren arabera (%). 2015 ________ 78
3.41. taula Biztanleria landunaren gogobetetasun-maila, bateratzeari emandako denboraren eta sexuaren
arabera (batez bestekoa). EAE, 2015 _______________________________________________ 79
3.42. taula Biztanleria landuna, zenbait alderdi bateratzeko zailtasunaren eta sexuaren arabera (batez
bestekoa). EAE, 2015 ___________________________________________________________ 79
3.43. taula Biztanleria landuna, bateratzeak alderdi batzuetan sor ditzakeen kalteak kontuan izanda , sexuaren
arabera (batez bestekoa). EAE, 2015 _______________________________________________ 80
3.44. taula Biztanleria landuna lanaldi motaren ezaugarrien eta sexuaren arabera. EAE 2015 (portzentajeak) 80
4. BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK _________________________________________ 81
4.1. taula EAEko batez besteko errenta pertsonala errenta motari erreparatuta, Lurralde Historikoaren eta
sexuaren arabera (eurotan). 2014 __________________________________________________ 81
4.2. taula EAEko 18 urte eta gehiagoko biztanleria errenta-maila pertsonalari erreparatuz, Lurralde
Historikoaren eta sexuaren arabera (portzentajea). 2014 ________________________________ 82
4.3. taula Emakume eta gizonen urteko batez besteko soldata, Autonomia Erkidegoaren arabera eta 2013.
urtearekiko bilakaeran erreparatuta. ________________________________________________ 84
4.4. taula Emakume eta gizonen batez besteko hileko soldaten bilakaera EBn, sektore-multzo handien arabera.
2002-2014 ____________________________________________________________________ 85
4.5. taula Emakume eta gizonen pentsio kopurua eta batez bestekoa, pentsio motari erreparatuta, EAEn
2015ean. _____________________________________________________________________ 86
4.6. taula Erretiro-pentsioaren, alarguntza-pentsioaren eta pentsio guztien bilakaera kopuruari dagokionez
EAEn. 2005-2015 _______________________________________________________________ 87
4.7. taula Erretiro-pentsioaren, alarguntza-pentsioaren eta pentsio guztien bilakaera batez bestekoari
dagokionez EAEn. 2005-2015 _____________________________________________________ 88
4.8. taula Zenbateko-tarteak pentsio motaren arabera EAE, 2015 _________________________________ 88
4.9. taula Pertsona nagusientzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%) sexuaren arabera. EAE,
2014 _________________________________________________________________________ 89
4.10. taula Desgaitasuna duten pertsonentzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%), sexuaren
arabera. EAE, 2014 _____________________________________________________________ 90
4.11. taula Laguntzen (DSBE) titular kopurua eta Etxebizitzarako eta Guraso Bakarreko prestazio
osagarrietakoa. EAE, 2014-2015 ___________________________________________________ 91
4.12. taula Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren titularren ezaugarriak EAE, 2015 _____________________ 92
4.13. taula 1-16 urteko biztanleak, eskola-integrazioko arazoei erreparatuta, sexuaren arabera. EAE, 2006-2014 _ 93
4.14. taula 6-16 urteko biztanleak, eskola-arazo larriei erreparatuta, sexuaren arabera. 2006-2014 ________ 93
4.15. taula Laneratze-arazo bereziak. EAE, 2006-2014 __________________________________________ 94
4.16. taula Mugapen edota mendekotasun bereziko egoerak. EAE, 2006-2014 _______________________ 94
4.17. taula Egungo etxekoen unitatetik independizatu nahi duten eta, arrazoi ekonomikoak tarteko, ezin duten
biztanleak. 2006-2014 ___________________________________________________________ 94
4.18. taula Gizarte zerbitzu publikoetara jo duten etxeak. EAE, 2006-2014 ___________________________ 95
4.19. taula Zerbitzu asoziatiboetara jo duten etxeak. EAE, 2006-2014 _______________________________ 95
4.20. taula Babes ekonomikorako EAEko sistemaren laguntzak eskatu dituzten pertsonak dauden etxeak, 2006 - 2014. 95
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
7
5. OSASUNA ___________________________________________________________________ 96
5.1. taula Biztanleria, osasun orokorraren pertzepzioari erreparatuta, sexuaren arabera (milakoetan). EAE, 2014 96
5.2. taula Gaixotasun edo osasun-arazo kronikoren bat hautematen duen biztanleria, sexuaren arabera. 15 urte
eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _____________________________________ 97
5.3. taula Azken 12 hilabetetan gertatutako istripuak, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria
(milakoetan). EAE, 2014 _________________________________________________________ 97
5.4. taula Ohiko jarduera murriztea min edo sintomen ondorioz azken 2 astetan sexuaren arabera. 15 urte eta
gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________ 97
5.5. taula Egunerokotasuneko jarduerak egiteko mugapenak azken 6 hilabeteetan, sexuaren arabera. 15 urte
eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _____________________________________ 98
5.6. taula Egunerokotasuneko oinarrizko jardueraren bat egiteko zailtasun-maila handiena, sexuaren arabera.
65 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _______________________________ 98
5.7. taula Azken 2 astetan kontsumitutako sendagai motak, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko
biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _________________________________________________ 99
5.8. taula Gripearen aurkako txertoa azken kanpainan, sexuaren arabera 15 urte eta gehiagoko biztanleria
(milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________________________ 101
5.9. taula Premia izatekotan laguntza emateko pertsona kopurua, sexuaren arabera 15 urte eta gehiagoko
biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________________ 101
5.10. taula Gertatzen zaionaren inguruan kezkatzen diren beste pertsonen interes-maila, sexuaren arabera. 15
urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ________________________________ 102
5.11. taula Pertsona larrien gorputz-masaren indizea, sexuaren arabera. 18 urte eta gehiagoko biztanleria
(milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________________________ 103
5.12. taula Tabako-kontsumoa, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 104
5.13. taula Erretzeari uzteko saiakera kopurua azken 12 hilabeteetan, sexuaren arabera. Egunero erretzen duen
15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ______________________________ 104
5.14. taula Edari alkoholdunen kontsumoa azken 12 hilabetetan, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko
biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________________ 105
5.15. taula Alkohol-kontsumo handiaren maiztasuna azken 12 hilabeteetan, sexuaren arabera. Noizbait alkohola
kontsumitu duen15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _________________ 105
5.16. taula Pertsona sedentarioak eta ez sedentarioak EAEn (milakoetan eta portzentajea). 2014 ________ 105
5.17. taula Astean joan-etorrietan oinez ibiltzen emandako batez besteko denbora (minutuak) sexuaren arabera
eta ariketa fisikoaren batez besteko denbora (gutxienez astean behin oinez ibili edo ariketa egiten
dutenak). 15 urtetik gorako biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 __________________________ 106
5.18. taula Jarduera fisikoa lanean edo jarduera nagusia, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria
landuna, ikaslea edo etxeko lanetan aritzen dena (milakoetan). EAE, 2014 _________________ 106
5.19. taula Baja eragin duten lan-istripuak istripu motari eta larritasunari erreparatuta, sexuaren arabera. EAE, 2015_ 107
5.20. taula Gaixotasun profesionalak adin-taldeka, sexuaren arabera. EAE, 2015 _____________________ 108
5.21. taula EAEko Erregistroan jasotako HBE kopurua eta EAEn bizi diren emakumeei egindakoak, 2014 __ 109
5.22. taula HBE egin zuten EAEko emakumeen ezaugarriak. EAE, 2014 ____________________________ 109
5.23. taula EAEn bizi eta HBEa egin duten emakumeen ezaugarriak, jaioterriaren arabera. 2014 _________ 111
5.24. taula HBE egin duten atzerriko emakumeen jaioterria. EAE, 2014 _____________________________ 112
5.25. taula HBE-tasa eta kopuruaren bilakaera. EAE, 1993-2014 __________________________________ 113
6. PARTE-HARTZEA ____________________________________________________________ 114
6.1. taula Eusko Legebiltzarrean emakumeen eta gizonen ehunekoak izan duen bilakaera, legegintzaldika.
1980-2016 ___________________________________________________________________ 114
6.2. taula Eusko Legebiltzarrerako Hauteskundeak, irailak 25. Lehen hautagaiak, sexuaren arabera. 2016 115
6.3. taula Legebiltzarkideak, sexuaren arabera. 2016 __________________________________________ 115
6.4. taula Eusko Jaurlaritzan emakume eta gizon sailburuen ehunekoak izan duen bilakaera. EAE, 2015 __ 116
6.5. taula Batzar Nagusietarako Hauteskundeak EAEn, maiatzak 24. Eserleku hautetsi kopurua, sexuaren
arabera. 2015 _________________________________________________________________ 116
6.6. taula Emakume eta gizon alkateen portzentajearen bilakaera. EAE, 2015 _______________________ 117
6.7. taula Emakume eta gizon zinegotzien portzentajearen bilakaera. EAE, 2015 ____________________ 117
6.8. taula Sindikatu nagusietako idazkaritza nagusiak eta batzorde eragileak sexuaren arabera. 2015-2016 118
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
8
6.9. taula EAEn egoitza duten finantza-erakundeetako presidenteak eta administrazio-kontseiluak, sexuaren
arabera. 2016 _________________________________________________________________ 119
6.10. taula EAEn egoitza duten IBEX35 indizeko enpresetako presidenteak eta administrazio-kontseiluak,
sexuaren arabera. 2016 _________________________________________________________ 119
6.11. taula Sozietate edo elkarteetakoa den 6 urteko eta gehiagoko biztanleria, sexuaren arabera, emakumeen
kidegoaren arabera antolatuta, 2014. EAE, 2014 _____________________________________ 121
6.12. taula Borondatezko laguntza eskaintzen duen 6 urteko eta gehiagoko biztanleria, sozietateen, elkarteen
eta sexuaren arabera. EAE, 2014 _________________________________________________ 121
6.13. taula 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren artean garrantzi gehien duten jarduerak (milakoetan),
maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2004-2014 ______________________ 123
6.14. taula 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren artean garrantzi gehien duten jarduerak (%), maiztasunaren,
sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2004-2014 ___________________________________ 124
6.15. taula Aisialdiko bestelako jarduera batzuk. 6 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan), maiztasunaren,
sexuaren eta epealdiaren arabera EAEn, 2004-2014 __________________________________ 125
6.16. taula Aisialdiko bestelako jarduera batzuk. 6 urte eta gehiagoko biztanleria (%), maiztasunaren, sexuaren
eta epealdiaren arabera. EAE, 2014 _______________________________________________ 127
6.17. taula Txapelketetan parte hartu duten eskola-adineko kirolariak, sexuaren arabera. EAE eta Estatua 2014-
2015 ________________________________________________________________________ 128
6.18. taula Txapelketetan parte hartu duten Unibertsitateko kirolariak, sexuaren arabera. EAE eta Estatua 2014-
2015 ________________________________________________________________________ 128
6.19. taula Eskola kirolean partaidetza, sexuaren arabera. EAE, 2015 ______________________________ 128
6.20. taula Eskola kirolean partaidetzaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE, 2006-2015 _______________ 129
6.21. taula Eskola kiroleko parte-hartzea kirol-diziplinaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 ____________ 129
7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA __________________________________________ 130
7.1. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioen bilakaera, indarkeria-motaren arabera. EAE, 2002-
2015 ________________________________________________________________________ 130
7.2. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioak eta biktimak, indarkeria motaren arabera. EAE,
2015 ________________________________________________________________________ 131
7.3. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan direnen bilakaera, Lurralde Historikoaren arabera.
EAE, 2002-2015 _______________________________________________________________ 132
7.4. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioak eta biktimak, Lurralde Historikoaren eta sexuaren
arabera. EAE, 2015 ____________________________________________________________ 132
7.5. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, adinaren arabera (%). EAE, 2015 ______________ 133
7.6. taula Emakumeen aurkako indarkeria erabili duten erasotzaileen banaketa, adinaren arabera. EAE, 2015 _ 133
7.7. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, jaioterriaren arabera. EAE, 2015 ______________ 133
7.8. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, jaioterriaren arabera (atzerritarrak). EAE, 2015 ___ 134
7.9. taula Emakumeen aurka familia barnean eragindako indarkeriaren ondoriozko biktimizazioak (bikotekideak
eta bikotekide-ohiak eragindakoa izan ezik), erasotzailearekiko harremanaren arabera. EAE, 2015 _ 134
7.10. taula Genero indarkeriak hildako emakume kopuruaren bilakaera. EAEn eta Estatuan guztira. 2002-2015 _ 135
7.11. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, eraildakoak, adinaren arabera (%). EAE 2002 eta 2015
bitartean _____________________________________________________________________ 135
7.12. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, lesioen arabera. EAE, 2015 __________________ 135
7.13. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, arau-hauste motaren arabera.
EAE, 2015 ___________________________________________________________________ 136
7.14. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioen bilakaera, segurtasun-neurrien, urruntze-aginduen
eta bestelako neurrien urraketari erreparatuta. Absolutuak eta tasa. EAE, 2011-2015 _________ 136
7.15. taula Bikotekideek edo bikotekide ohiek emakumeen aurka egindako biktimizazioak, erasotzailearekiko
harreman motaren arabera (%). EAE, 2015__________________________________________ 137
7.16. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren eraginez eraildako emakumeak 2002-2015 bitartean, erasotzaile
motaren arabera. EAE, 2015 _____________________________________________________ 137
7.17. taula Babes-aginduak, indarkeria motaren arabera. EAE, 2015 _______________________________ 138
7.18. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimei telefono bidezko arreta emateko zerbitzura (SATEVI)
egindako deiak. Absolutuak. EAE, 2009-2015 ________________________________________ 138
7.19. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, poliziaren babes-neurriaren arabera. EAE, 2009-2015 138
7.20. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta bizkartzaina duten emakumeak, Lurralde
Historikoaren arabera. EAE, 2009-2015 ____________________________________________ 139
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
9
7.21. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta lokalizatzeko eskumuturrekoak dituzten
emakumeak, Lurralde Historikoaren arabera. EAE 2011-2015. ___________________________ 139
7.22. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta telefono mugikorra duten emakumeak, Lurralde
Historikoaren arabera. EAE, 2009-2015 ____________________________________________ 140
7.23. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima diren emakumeentzako laguntza ekonomikoen eskaera,
ebazpen motaren arabera (%). EAE, 2015 __________________________________________ 140
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
10
AURKEZPENA
EAEn emakumeek eta gizonek bizi duten egoerari buruzko Zifrak 2016
delakoaren bidez, jarraipena ematen zaie emakume eta gizonek gizarteko,
ekonomiako eta politikako zenbait esparrutan bizi duten errealitatearen inguruko
informazio eguneratuena aurkezteko urteko txostenei.
Txosten honen bidez, erantzuna ematen zaie Emakumearen Euskal Erakundea
sortzeko otsailaren 5eko 2/1988 Legearen 4. artikuluari eta Emakume eta Gizonen
Berdintasunerako otsailaren 18ko 4/2005 Legeari. Helburua da administrazio publikoei
zenbait adierazle eguneratu eta garrantzitsu ezagutaraztea eta haien eskura jartzea.
Adierazle horiei esker, genero arloko ezberdintasunak hobeto ezagutu nahi dira, bai
eta ezberdintasun horiek kentzera bideratutako estrategiak eta neurriak hartu ere.
Haiek eratzerakoan kontuan hartu dira datu kuantitatibo ofizialak ematen
dituzten informazio-iturri nagusiak, bereziki Euskal Estatistika Erakundeak (EUSTAT)
eta beste estatistika erakunde batzuek (EIN eta Eurostat nagusiki) sortutako
estatistikak erabiliz. Halaber, Eusko Jaurlaritzaren, Estatuko ministerioen eta
Emakunderen sail ezberdinetatik informazioa jaso da. Informazio kuantitatibo hori
deskribapen modura aurkeztu da, ezberdintasunak identifikatuz, testuingurua jarri
gabe eta arrazoiak bilatu gabe.
Zilegi izan den neurrian, emakumeen eta gizonen egoerak denboran zer-nolako
bilakaera izan duen ezagutzea (ezberdintasunak mantendu egiten diren ala murriztu
egin diren, eta zein erritmotan) ahalbidetzeko ikuspegi ebolutiboa gaineratu da,
Datuak 2015ekoak dira eskuragarri dagoen informazioak ahalbidetzen duenean, edo
argitaratutako informazioak adierazten duen azken urtekoak.
Eranskinean erabili diren iturrien zerrenda barneratu da. Iturri horietan, zenbait
kasutan, datu zehatzagoak eskura daitezke hemen aurkezten direnekin alderatuta.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
11
1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA
EAEko emakume eta gizonen zifrei buruzko txosten hau biztanleriaren datu
orokorrak aurkeztuta abiatzen da, eta jaiotze-tasari, ezkontza-tasari eta heriotza-tasari
buruzko informazioa jasotzen da. Kapitulu horretan txosteneko hurrengo atalak
aztertzeko esparru ezberdinak kokatzeko hasierako testuinguru kuantitatiboa
zehazten da.
1.1. Biztanleriaren datu orokorrak
2015ean, EAEn 1.116.329 emakume bizi dira; alegia, biztanleria osoaren % 51,4.
Erdia baino gehiago (% 52,5), Bizkaian bizi da. Emakumeen proportzio handiagoa
gizonekiko hiru Lurralde Historikoetan ematen da, hiruen artean ezberdintasun urriak
daudelarik.
1.1. taula Biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Araba 321.777 14,8 162.632 50,5 159.145 49,5
Bizkaia 1.141.442 52,5 591.458 51,8 549.984 48,2
Gipuzkoa 709.991 32,7 362.239 51,0 347.752 49,0
EAE 2.173.210 100,0 1.116.329 51,4 1.056.881 48,6 Iturria: Eustat. Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleria jaiotza-urtearen arabera, lurralde historikoari eta sexuari erreparatuta. 2015
EAEko biztanleriaren bilakaerari buruzko azterketak erakusten duenez, gizon
eta emakumeen oreka demografikoa egungoaren antzekoa izan da azken
hamarkadan zehar.
Oro har, EAEko biztanlerian emakumeen proportzio handixeago hori mantendu
da aztertutako urte guztietan (1998. urtetik), eta 2012. urtetik erregistratzen den
biztanleria-tasaren jaitsierak antzeko jokaera erakusten du emakume nahiz gizonen
artean, nahiz eta gizonen kasuan zertxobait bizkorragoa izan (% 1,2 gizonen kasuan
eta % 0,5 emakumeen kasuan).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
12
1.2. taula Biztanleriaren bilakaera sexuaren arabera. EAE, 1998-2015
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
1998 2.098.628 1.071.713 51,1 1.026.915 48,9
1999 2.100.441 1.072.295 51,1 1.028.146 48,9
2000 2.098.596 1.071.945 51,1 1.026.651 48,9
2001 2.101.478 1.073.086 51,1 1.028.392 48,9
2002 2.108.281 1.076.072 51,0 1.032.209 49,0
2003 2.112.204 1.077.878 51,0 1.034.326 49,0
2004 2.115.279 1.079.416 51,0 1.035.863 49,0
2005 2.124.846 1.084.321 51,0 1.040.525 49,0
2006 2.133.684 1.089.835 51,1 1.043.849 48,9
2007 2.141.860 1.095.065 51,1 1.046.795 48,9
2008 2.157.112 1.101.962 51,1 1.055.150 48,9
2009 2.172.175 1.109.763 51,1 1.062.412 48,9
2010 2.178.339 1.113.631 51,1 1.064.708 48,9
2011 2.184.606 1.117.734 51,2 1.066.872 48,8
2012 2.193.093 1.122.655 51,2 1.070.438 48,8
2013 2.191.682 1.122.936 51,2 1.068.746 48,8
2014 2.188.985 1.122.616 51,3 1.066.369 48,7
2015 2.173.210 1.116.329 51,4 1.056.881 48,6
Iturria: EIN. Udal-errolda eta eguneratzea EIN erakundearen datuekin
Emakumeen eta gizonen oreka demografikoari dagokionez, aldakortasuna handi
samarra da adinaren arabera. Gizonak baino emakume gutxiago dago beheko adin-
tarteetan, nahiz eta alde hori inoiz ez den ehuneko bi puntu baino handiagoa. Haatik,
50 urtetik aurrera joera hori irauli egiten da, eta emakumeen kopuruak gizonena
gainditzen du adinean gora joan ahala.
65. urteko adinera arte emakumeek biztanleria osoaren gainean duten garrantzi
erlatiboa mugatua da; baina adin horretatik aurrera aldea areagotu egiten da, izan ere,
emakumeen bizi-luzetasun handiagoa nabaritu egiten da. Horrela, EAEn 85 urtetik
gorako 50.111 emakume bizi dira, hots, adin-tarte horretako biztanleria osoaren % 70.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
13
1.3. taula Biztanleria, adinaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
GUZTIRA 2.189.257 1.123.332 51,3 1.065.925 48,69
0-4 102.237 49.809 48,7 52.428 51,3
5-9 105.971 51.283 48,4 54.688 51,6
10-14 98.620 47.979 48,6 50.641 51,3
15-19 89.048 43.067 48,4 45.981 51,6
20-24 90.323 44.144 48,9 46.179 51,1
25-29 108.752 53.984 49,6 54.768 50,4
30-34 140.095 68.978 49,2 71.117 50,8
35-39 179.023 87.671 49,0 91.352 51,0
40-44 180.227 88.125 48,9 92.102 51,1
45-49 173.689 86.248 49,7 87.441 50,3
50-54 169.154 86.037 50,9 83.117 49,1
55-59 155.713 79.758 51,2 75.955 48,8
60-64 133.896 69.197 51,7 64.699 48,3
65-69 127.878 67.212 52,6 60.666 47,4
70-74 101.594 54.888 54,0 46.706 46,0
75-79 82.330 47.080 57,2 35.250 42,8
80-84 78.844 47.761 60,6 31.083 39,4
85-89 47.721 31.781 66,6 15.940 33,4
90-94 19.398 14.439 74,4 4.959 25,6
95-99 4.153 3.395 81,7 758 18,2
100 eta gehiago 591 496 83,9 95 16,1
Iturria: EIN. Udal-errolda
Banaketa hori, emakumeen presentzia baxuago batekin adin-tarte baxuenetan
eta gero eta adin-tarte handiagoetan emakumeen kopuruan igoera adierazgarri
batekin, mantendu egiten da hiru lurraldetan. Edozein kasutan, Gipuzkoaren kasuan
adin-tarte handienetan emakumeen presentzia apur bat handiagoa dela nabarmendu
daiteke.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
14
1.4. taula Biztanleria, adin-taldearen, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE, 2015
URTEAK
ARABA BIZKAIA GIPUZKOA
Guztira
(Abs.) (% E) (% G)
Guztira
(Abs.) (% E) (% G)
Guztira
(Abs.) (% E) (% G)
GUZTIRA 323.648 50,5 49,5 1.148.775 51,7 48,3 716.834 51,1 48,9
0-4 16.851 48,2 51,8 50.960 49,0 51,0 34.426 48,6 51,4
05-09 16.216 48,2 51,8 52.951 48,5 51,5 36.804 48,3 51,7
10-14 14.628 48,8 51,2 49.744 48,5 51,5 34.248 48,8 51,2
15-19 13.165 49,0 51,0 44.819 48,3 51,7 31.064 48,2 51,8
20-24 13.408 49,0 51,0 46.498 48,8 51,2 30.417 48,9 51,1
25-29 16.769 50,0 50,0 57.036 49,9 50,1 34.947 49,1 50,9
30-34 22.340 49,1 50,9 73.501 49,2 50,8 44.254 49,4 50,6
35-39 28.010 48,1 51,9 93.256 49,3 50,7 57.757 48,8 51,2
40-44 27.276 48,3 51,7 94.005 49,4 50,6 58.946 48,4 51,6
45-49 25.957 49,2 50,8 91.707 50,0 50,0 56.025 49,2 50,8
50-54 24.550 50,6 49,4 90.638 51,1 48,9 53.966 50,5 49,5
55-59 22.086 51,1 48,9 83.957 51,6 48,4 49.670 50,6 49,4
60-64 19.240 51,0 49,0 70.937 52,0 48,0 43.719 51,5 48,5
65-69 18.360 51,2 48,8 66.693 53,2 46,8 42.825 52,2 47,8
70-74 14.374 51,4 48,6 53.999 54,8 45,2 33.221 53,9 46,1
75-79 11.036 54,2 45,3 44.675 58,2 41,8 26.619 56,7 43,3
80-84 10.127 57,8 42,2 43.843 61,0 39,0 24.874 60,9 39,1
85-89 5.983 65,1 34,9 26.609 66,5 33,5 15.129 67,4 32,6
90-94 2.574 73,3 26,7 10.503 74,5 25,5 6.321 74,8 25,2
95-99 619 79,2 20,8 2.124 81,8 18,2 1.410 82,8 17,2
100 eta gehiago 79 82,3 17,7 320 83,7 16,3 192 84,9 15,1 Iturria: EIN. Udal-errolda
2015. urtean, bizi-itxaropenak atzera egin du apur bat EAEn, hala emakumeen
kasuan nola gizonen kasuan. Atzerapen hori hor badago ere, emakumeen bizi-
itxaropena oso handia da oraindik, 86 urtekoa, mundu osoko handienetakoa
emakumeen bizi-itxaropenari erreparatuta (soilik Japon eta Hong Kongen gainditzen
da zifra hori 2014an, 87 urteko bizi-itxaropen batekin1).
1.5. taula Bizi-itxaropenaren bilakaera (urteak) jaiotzean, sexuaren arabera. EAE, 2005-2015
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
2005 80,9 84,6 77,2 7,4
2006 81,5 85,0 77,9 7,1
2007 81,4 84,7 77,9 6,8
2008 81,8 85,1 78,4 6,7
2009 82,0 85,3 78,6 6,7
2010 82,5 85,6 79,2 6,4
2011 82,5 85,6 79,2 6,4
2012 82,8 85,9 79,6 6,3
2013 83,2 86,3 79,9 6,4
2014 83,4 86,2 80,4 5,8
2015 83,1 86,0 80,2 5,8 Iturria: EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak
1Mundu Bankuaren datuak (http://datos.bancomundial.org/indicator/SP.DYN.LE00.FE.IN?year_high_desc=true)
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
15
2015ean, EAEn erroldatutako emakumeen % 68, hots, 836.441 emakume,
Erkidego horretan jaio ziren, eta % 8 (95.199 emakume) ziren Estatutik kanpo
jaiotakoak. Beste autonomia-erkidego batean jaiotako 234.788 emakumeei (% 20)
erreparatuta, emakumeen kopurua eta garrantzi erlatiboa askoz ere handiagoa da
beste Autonomia Erkidego batzuetan jaiotako gizonekin (195.698), alderatuta, eta alde
hori EAEn emakume eta gizonen kopuruan erregistratutako alde osoaren erdia baino
gehiago da (% 62).
1.6. taula EAEn erroldatutako pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (% h) (Abs.) (% b) (% h)
GUZTIRA 2.270.054 100 1.166.428 100 51,38 1.103.626 100 48,62
EAE 1.655.371 72,9 836.441 71,7 50,5 818.930 74,2 49,5
Beste
autonomia-
erkidego bat
430.486 19,0 234.788 20,1 54,5 195.698 17,7 45,5
Estatutik kanpo 184.197 8,1 95.199 8,2 51,7 88.998 8,1 48,3 Iturria: EIN. Udal-errolda
Erroldako datuei erreparatuta, EAEn erroldatutako atzerriko2 biztanleria,
biztanleria osoaren % 6 da 2015ean, hau da, 137.816 pertsona. EAEn bizi diren
atzerriko 68.010 emakumeak modu orekatuan banatzen dira hiru lurraldetan (lurralde
bakoitzean atzerriko biztanleriaren eta tokiko biztanleriaren garrantzi erlatiboari
erreparatuta). Araban atzerriko gizon gehixeago erregistratzen da (Gipuzkoan ere bai,
baina proportzioa ez da oso adierazgarria).
1.7. taula Atzerriko biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Araba 26.013 18,9 12.236 47,0 13.777 53,0
Bizkaia 65.255 47,3 32.865 50,4 32.390 49,6
Gipuzkoa 46.548 33,8 22.909 49,2 23.639 50,8
EAE 137.816 100 68.010 49,3 69.806 50,7
Iturria: EIN. Udal-errolda
EAE immigrazioaren harrera-eremu bilakatu zen 2000. urtetik, gutxi gorabehera.
EAEn bizi diren emakume atzerritar kopuru handiena 2012. urtean erregistratzen da,
guztira 73.746 emakume atzerritar erroldatuta. Data horretatik aurrera, biztanleria
horrek behera egin du, 5.736 emakume gutxiago (eta 8.342 gizon gutxiago).
2Atzerriko pertsonaren kontzeptua eta atzerrian jaiotako pertsonaren kontzeptua ez dira gauza bera. Horrek azaltzen du
1.6 eta 1.7 tauletan dagoen aldea.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
16
1.8. taula Atzerriko biztanleriaren bilakaera, sexuaren arabera. 2003-2015
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
2003 49.231 23.917 48,6 25.314 51,4
2004 59.166 28.787 48,7 30.379 51,3
2005 72.894 35.511 48,7 37.383 51,3
2006 85.542 42.048 49,2 43.494 50,8
2007 98.524 48.708 49,4 49.816 50,6
2008 117.337 56.978 48,6 60.359 51,4
2009 132.865 63.974 48,1 68.891 51,9
2010 139.369 67.469 48,4 71.900 51,6
2011 145.256 70.567 48,6 74.689 51,4
2012 151.894 73.746 48,6 78.148 51,4
2013 148.877 72.912 49,0 75.965 51,0
2014 141.316 69.692 49,3 71.624 50,7
2015 137.816 68.010 49,4 69.806 50,7
Iturria: EIN. Udal-errolda
Atzerritarren artean gizonezko kopuruak modu nabariagoan egin duenez behera,
2015ean EAEn erroldatutako emakume eta gizon atzerritarren artean oreka nabaria
da, soilik 1.796 pertsonako ezberdintasunarekin.
Atzerriko pertsona horien jatorrian erreparatuz, nabarmendu behar da horien
garrantzia hiru eskualdetan lekutzen dela nagusiki: % 30,8 Europar Batasunetik
etorritakoak dira; % 24,3 Hego Amerikatik etorriak; eta % 23,8 Afrikako herrialdetatik
etorriak dira.
Emakume atzerritarrak Hego Amerikatik eta Europar Batasunetik etorriak dira
gehienak (bi kasuetan guztiaren % 29), ondoren, alde handiarekin, Afrikan jatorria
duten emakumeak daude (% 17) eta Erdialdeko Amerika eta Karibekoak (% 13).
Aurreko hamarkadaren hastapenaz geroztik EAEn finkatu den migrazioan alde nabaria
dago sexuaren arabera, jatorriari erreparatuta: horrela, Erdialdeko Amerikatik eta
Karibetik etorritakoen artean gehienak emakumeak dira, eta baita Hego Amerika eta
Ipar Amerikatik etorritakoen artean ere; Afrika eta Asiatik etorritakoen artean ordea,
emakumeak gutxiengoa dira.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
17
1.9. taula EAEn erroldatutako atzerriko pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea
G-E (Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
ATZERRITARRAK
GUZTIRA 137.816 100 68.010 49,3 69.806 50,7 1,4
Europar Batasuna 42.440 30,8 19.997 47,1 22.443 52,9 5,8
Erkidegoan ez
dauden Europako
herrialdeak
4.509 3,3 2.637 58,5 1.872 41,5 -17,0
Afrikako herrialdeak 32.810 23,8 11.584 35,3 21.226 64,7 29,4
Erdialdeko Amerika
eta Karibea 11.618 8,4 8.528 73,4 3.090 26,6 -46,8
Ipar Amerika 1.569 1,1 954 60,8 615 39,2 -21,6
Hego Amerika 33.434 24,3 20.018 59,9 13.416 40,1 -19,8
Asiako herrialdeak 11.290 8,2 4.242 37,6 7.048 62,4 24,8
Ozeaniako
herrialdeak 146 0,1 50 34,2 96 65,7 31,5
Iturria: EIN. Udal-errolda
EAEn erroldatutako atzerritar gehienek 25 eta 44 urte bitartean dituzte.
Emakume atzerritar gehienak (% 72,3) 20-55 urte bitartekoak dira, eta % 53 dira 25-44
urtekoak.
1.10. taula Atzerritar biztanleria, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
GUZTIRA 137.816 100 68.010 49,4 69.806 50,6
0-4 9.282 6,7 4.516 48,6 4.766 51,4
04-09 6.273 4,5 3.016 48,1 3.257 51,9
10-14 5.915 4,3 2.880 48,7 3.035 51,3
15-19 7.069 5,1 3.287 46,5 3.782 53,5
20-24 10.451 7,6 5.173 49,5 5.278 50,5
25-29 17.372 12,6 9.274 53,4 8.098 46,6
30-34 21.444 15,6 10.789 50,3 10.655 49,7
35-39 19.851 14,4 9.349 47,1 10.502 52,9
40-44 14.412 10,5 6.628 46,0 7.784 54,0
45-49 10.046 7,3 4.682 46,6 5.364 53,4
50-54 6.427 4,7 3.297 51,3 3.130 48,7
55-59 4.081 3,0 2.135 52,3 1.946 47,7
60-64 2.305 1,7 1.265 54,9 1.040 45,1
65-69 1.258 0,9 743 59,1 515 40,9
70-74 718 0,5 414 57,7 304 42,3
75-79 438 0,3 255 58,2 183 41,8
80-84 280 0,2 179 63,9 101 36,1
85-89 125 0,1 75 60,0 50 40,0
90-94 47 0,0 35 74,5 12 25,5
95-99 20 0,0 17 85,0 3 15,0
100 eta gehiago 2 0,0 1 50,0 1 50,0 Iturria: EIN. Udal-errolda
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
18
Etorkizunari begira, EIN erakundeak biztanleriaren gainean egindako proiekzioak
2029. urtera arte iristen dira, eta EAEn data horretan ere emakumeen presentzia apur
bat handiagoa mantentzen dela ikus daiteke. Zenbaki absolutuetan emanda,
proiekzioak islatzen duenez, 2015. urtean baino 48.851 emakume gutxiago egongo
lirateke, eta 80 urtetik gora emakumeen kopurua areagotu egiten da, 97.872
emakumetik (% 9) 127.713 (% 12) emakumera, proiekzio horren arabera.
1.11. taula Biztanleriaren proiekzioa, sexuaren arabera. EAE, 2029
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
GUZTIRA 2.056.975 1.067.788 51,9 989.187 48,1
0-4 62.928 30.473 48,4 32.455 51,6
5-9 69.944 33.855 48,4 36.089 51,6
10-14 83.257 40.232 48,3 43.024 51,7
15-19 104.789 50.761 48,4 54.029 51,6
20-24 110.352 53.922 48,9 56.430 51,1
25-29 102.271 50.477 49,4 51.794 50,6
30-34 92.117 45.928 49,9 46.189 50,1
35-39 93.162 47.125 50,6 46.038 49,4
40-44 107.441 54.661 50,9 52.780 49,1
45-49 137.126 69.370 50,6 67.757 49,4
50-54 170.581 85.568 50,2 85.013 49,8
55-59 166.024 83.423 50,2 82.601 49,8
60-64 160.656 82.421 51,3 78.234 48,7
65-69 150.111 79.477 52,9 70.634 47,1
70-74 131.221 70.828 54,0 60.393 46,0
75-79 111.190 61.557 55,4 49.634 44,6
80-84 94.781 55.016 58,0 39.764 42,0
85-89 57.413 35.819 62,4 21.594 37,6
90-94 33.752 23.344 69,2 10.408 30,8
95-99 14.829 11.038 74,4 3.791 25,6
100 eta gehiago 3.031 2.496 82,3 536 17,7 Iturria: EIN
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
19
1.2. Ezkontzak
EAEn ezkontza kopuruaren bilakaerak beheranzko joera orokorrarekin jarraitzen
du aztertutako urte guztietan (1975. urtetik), gorakada batzuekin. 2014an izandako
hazkunde arinak (eta 2015eko behin-behineko datuen arabera, mantendu egiten dena)
ez du ekiditen, ordea, kopuruak behera egitea oro har, 1975ean erregistratutako
ezkontza kopuruaren erditik behera zenbatzeraino.
Ezkontzen kopuru absolutuarekin batera, ezkontza-tasak ere behera egin du.
2015ean ezkontza-tasa mila biztanleko % 40koa zen 40 urte atzerago erregistratutako
tasarekin alderatuta.
1.12. taula Ezkontza-kopuruaren eta ezkontza-tasaren bilakaera. EAE, 1975-2015
URTEAK EZKONTZAK
(Abs.)
TASA
‰
1975 17.336 8,4
1980 12.314 5,8
1985 9.436 4,4
1990 9.729 4,6
1995 9.587 4,6
2000 10.510 5,1
2005 9.575 4,5
2010 8.377 3,9
2011 8.081 3,7
2012 7.729 3,5
2013 7.303 3,3
2014 7.312 3,4
2015* 7.421 3,4 Iturria: EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika
Oharra: (*) Behin-behineko tasak.
Ezkontzak bizileku-lurraldearen arabera aztertuz ikus daitekeenez, ia erdia (%49)
Bizkaian izan dira. Horiek ospatzeko moduari dagokionez, ezkontza zibilak lehenesten
dira argiro oraindik (% 78,5). Portzentajeetan erreparatuz, Bizkaia da elkartze zibilak
maiztasun handienarekin ospatzen dituen Lurralde Historikoa, Araba da ezkontza
katolikoen portzentaje handiena agertzen duena eta Gipuzkoa da beste erlijio
batzuetako elkartze gehien ospatzen dituen lurraldea, nahiz eta azken era horretako
ezkontzak gutxiengoa izan.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
20
1.13. taula Ezkontzak, ezkontzaren bizileku-probintziaren eta ezkontzeko moduaren arabera. EAE 2015*
GUZTIRA KATOLIKOA ZIBILA
BESTE ERLIJIO
BAT
EZ DAGO
JASOTA
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
EAE 7.421 100 1.542 20,8 5.823 78,5 19 0,2 37 0,5
Araba 1.215 16,4 272 22,4 926 76,2 3 0,2 14 1,2
Bizkaia 3.671 49,5 728 19,8 2.929 79,8 4 0,1 10 0,3
Gipuzkoa 2.535 34,1 542 21,4 1.968 77,6 12 0,5 13 0,51 Iturria: EUSTAT
Oharra: (*) behin-behineko datuak
Ezkontzen diren pertsonen adinari dagokionez, eta 2015. urteko batez besteko
adinari buruzko datuak argitaratu ez direnez, urte jakin batean ezkondutako pertsonen
adin-multzo bakoitzean emakumeen portzentajeak aztertzen dira, horien bilakaera
batekin 1995. urtetik aurrera begiratuz.
Adin txikiagoetan ezkontzen diren pertsona gehienak emakumeak dira, eta 55
urtetik gorako multzoetan gutxiengoa dira, argi eta garbi. 2015eko egoera erreferentzia
modura hartuta ikus daitekeenez, ezkondu diren emakumeen % 55ek 35 urte baino
gutxiago zituen. Gizonen artean, % 42,5 sartzen zen adin-tarte horretan.
1.14. taula Ezkondutako pertsonen artean emakumeen portzentajearen bilakaera adin-multzoari erreparatuta EAEn. 1995-2015
<=143 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 >=60
1995 100,0 82,0 73,0 55,8 38,7 35,8 34,8 33,1 39,8 32,9 31,0
2000 100,0 71,8 75,2 58,7 40,6 39,1 38,3 36,0 32,7 31,5 26,3
2005 73,9 73,6 60,3 45,7 39,5 39,6 42,2 36,0 29,9 22,1
2010 84,0 69,0 62,9 49,7 42,6 41,0 41,8 41,2 35,8 29,2
2015 92,3 71,7 64,6 52,1 45,2 43,8 45,4 45,5 36,8 30,3
Iturria: EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika
Oharra: Homosexualen arteko ezkontzak ez dira zenbatu
2015. urtean, 147 elkartze gertatu dira sexu bereko pertsonen artean, aurreko
urtean baino 20 gehiago. Igoera Bizkaia eta Gipuzkoan gertatu da bereziki. Elkartze
horietatik 92 emakumeen artekoak izan dira (guztiaren % 63).
33 eta 2 pertsona (neskatoak) ezkondu dira 1995. eta 2000. urteetan 14 urte edo gutxiagorekin, eta 2009. urtetik ez da
15 urtetik beherako beste ezkontzarik erregistratu.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
21
1.15. taula EAEko sexu bereko pertsonen arteko ezkontzen bilakaera, lurralde historikoaren arabera. 2005 - 2015
URTEAK ARABA BIZKAIA GIPUZKOA EAE-TIK
KANPO GUZTIRA
2005 9 34 26 5 74
2006 13 84 63 9 169
2007 13 43 38 7 101
2008 10 66 37 6 119
2009 12 60 46 10 128
2010 18 68 46 10 142
2011 23 69 44 14 150
2012 12 70 60 6 148
2013 17 62 36 11 126
2014 25 63 39 0 127
2015 18 71 50 8 147 Iturria: EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika, 2014ko datuak, EIN erakundeak argitaratutako datuak erabiliz kalkulatuta.
Ezkontza-hausturei dagokienez (deuseztasunak, dibortzioak eta banantzeak),
2006ko bilakaera-testuinguru bera antzematen da, deuseztasun-, dibortzio- eta
banantze-epaiek beheranzko joera izaten jarraitzen dute, nahiz eta 2014. urtean
gorakada txiki bat erregistratzen den. Dibortzioa da haustura-formula ohikoena, eta
azken urteetan ere nagusitu egiten dira, gorantz eginez gainera (2015ean haustura
guztien % 96). Igoera horrekin batera, aldi berean, banantze kopuruak behera egin du,
izan ere, deuseztasunei dagokienez, maila sinbolikoan mantentzen dira aztertutako
epealdi osoan zehar.
1.16. taula Deuseztasun-, dibortzio- eta banantze-epaien bilakaera. EAE, 2006-2015
URTEAK GUZTIRA
(Abs.)
DEUSEZTASUNAK
(%)
BANANTZEAK
(%)
DIBORTZIOAK
(%)
2006 5.742 0,1 10,9 89,0
2007 5.333 0,1 7,1 92,8
2008 4.531 0,1 6,7 93,2
2009 4.156 0,0 6,3 93,7
2010 4.224 0,1 6,1 93,8
2011 4.348 0,0 5,4 94,6
2012 4.100 0,2 5,9 93,9
2013 3.757 0,0 4,8 95,2
2014 4.081 0,1 4,8 95,1
2015 4.032 0,1 3,9 96,0 Iturria: EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
22
Banantze- eta dibortzio-epaiek ezkontzan jaiotako seme-alabentzat mantenu-
pentsioa ordaintzeko beharra jasotzen dute. 2015. urtean ez zen mantenu-pentsiorik
ordaindu behar kasuen % 41ean (sexu ezberdineko pertsonen elkartzeak desegitearen
barnean). Halakorik zegoenean, ohikoena ordainketa gurasoei esleitu izana da
(kasuen % 41ean). Baterako ordainketa kasu guztien % 13an esleitu da (% 3ko igoera
2013. urtearekin alderatuz).
1.17. taula Banantze eta dibortzioak, mantenu-pentsioa ordaintzen duen ezkontidearen arabera EAE, 2015
GUZTIRA* AMAK AITAK BIAK EZ DA EGOKIA*
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Banantzeak 157 1 0,6 61 38,9 25 15,9 70 44,6
Dibortzioak 3.853 115 3,0 1.612 41,8 534 13,9 1.591 41,3 Iturria: EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika
*Oharra: Ez dagokio/Ez dago jasota Guztizko zenbait emaitza ez datoz bat aurkeztutako banakatzearekin osorik, baina horiek dira
estatistika ofizialean aurkeztutako zifrak. Dibortzioen kasuan, taula batzuetan «beste batzuk» kontzeptua barneratzen da.
Dibortzio-epaietan seme-alaben zaintzaren esleipenaren bilakaeran erreparatzen
badugu (banantzeak oso portzentaje urria osatzen dute hausturetan, eta horien
portaera erratikoagoa da), badirudi amen eta aiten aldetik esleitze partekatu baterako
joera bat dagoela, eta era berean badirudi murriztu egiten dela pixkanaka zaintza
amari esleitzeko joera ere (nahiz eta oraindik hori den maizen ematen den aukera), eta
zaintza soilik aitaren eskuetan utzitako kasuak oso gutxi dira (sexu ezberdineko
pertsonen arteko elkartzeei dagozkien datuak).
1.18. taula Banantze eta dibortzioak, jagoletza esleituta duen ezkontidearen arabera. EAE, 2013 - 2015
GUZTIRA* AMAK AITAK BIAK EZ DA EGOKIA*
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Banantzeak
2013 183 70 38,3 7 3,8 16 8,7 89 48,6
2014 195 57 29,2 4 2,1 36 18,5 99 50,8
2015 157 56 35,7 0 0,0 20 12,7 81 51,6
Dibortzioak
2013 3.553 1.452 40,9 91 2,6 327 9,2 1.677 47,2
2014 3.853 1.490 38,7 115 3,0 489 12,7 1.744 45,3
2015 3.853 1.430 37,1 99 2,6 535 13,9 1.785 46,3
Iturria: EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika
*Oharra: Ez dagokio/Ez dago jasota Guztizko zenbait emaitza ez datoz bat aurkeztutako banakatzearekin osorik. Dibortzioen kasuan,
«beste batzuk» kontzeptua barneratzen da taula batzuetan, 2013an 6 pertsona egonik zaintza esleituta; 14 pertsona 2014an eta 5
pertsona 2015ean.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
23
1.3. Jaiotza-tasa
Jaiotza-tasa (mila biztanleko jaiotza kopurua) oso maila apaletan mantentzen da
EAEn 2015. urtean ere, nazioarteko rankingean azken postuetan kokatuta.
Hala, 2015ean, tasa horrek 8,7 puntu erakusten zituen. Horrek esanahi du azken
40 urtetan (1975etik) erditik gora egin duela behera. 1985. urtetik jaiotza-tasari
dagokionez ez dira 10 jaiotza gainditzen 1.000 biztanleko. Dena den, zifra apalenak
1990-1995 bitartean erregistratu ziren. Estatuarekin edo Europako batez bestekoarekin
alderatuz gero, bi kasuetan EAEko tasa baxuagoa dela ikus daiteke.
1.19. taula Jaiotza-tasaren bilakaera 1.000 biztanleko. EAE, Espainia eta Europarekin alderaketa. 1975-2015
URTEAK EAE ESTATUA EUROPA
(EB28)
1975 19,1
1980 13,5
1985 9,8
1990 7,8
1995 7,3
2000 8,3
2001 8,5
2002 8,7
2003 9,2 12,8 10,3
2004 9,3 12,8 10,4
2005 9,3 12,8 10,4
2006 9,4 13,1 10,6
2007 9,6 12,8 10,7
2008 9,9 12,9 10,9
2009 9,7 12,8 10,8
2010 9,7 12,9 10,7
2011 9,7 12,7 10,4
2012 9,3 12,6 10,4
2013 8,8 9,1 10,0
2014 8,9 9,1 10,2
2015 8,7 9,0 Iturria: EUSTAT. EAEko jaiotza estatistika, EIN eta EUROSTAT
2015ean, 18.848 jaiotza erregistratu dira EAEn. Zifra horrek erakusten du
mantendu egiten dela 2010. urtetik erregistratzen den beheranzko joera hori (nahiz eta
1995. urtean erregistratu den aztertutako serie historikoan minimoa, 15.345 jaiotzekin).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
24
2015ean jaiotako haurtxoen % 73k 30-39 urte bitarteko amak dituzte. Halaber,
nabarmendu behar da urtero 14 urte edo gutxiagoko amak dituzten haurtxoak jaiotzen
direla, nahiz eta 2015. urtean kasu hori oso urria izan.
1.20. taula EAEn bizi diren amen jaiotzen bilakaera, amaren adinaren arabera. 1975-2015 ADINA/ URTEAK
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Guztira
(Absolutuak) 39.646 28.812 20.970 16.456 15.345 17.316 19.698 21.173 21.155 20.536 19.116 19.378 18.848
<14 urte 9 6 4 2 1 3 2 3 1 6 3 7 2
15-19 urte 1.294 1.480 825 408 213 175 224 263 240 246 236 187 216
20-24 urte 9.601 7.322 3.968 2.130 1.006 842 851 1.035 963 896 786 782 774
25-29 urte 15.060 10.203 8.697 6.384 4.483 3.618 3.528 3.194 3.112 2.894 2.589 2.369 2.513
30-34 urte 8.451 6.467 5.109 5.768 7.085 8.218 8.982 8.998 8.814 8.211 7.442 6.933 7.104
35-39 urte 3.718 2.603 1.889 1.515 2.357 4.010 5.292 6.424 6.786 6.894 6.610 7.182 6.641
40-44 urte 1.399 657 434 237 194 443 791 1.152 1.180 1.318 1.376 1.794 1.471
> 45 urte 114 74 44 12 6 7 28 104 59 71 74 124 127
% bertikalak
<14 urte 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
15-19 urte 3,3 5,1 3,9 2,5 1,4 1 1,1 1,2 1,1 1,2 1,2 1,0 1,1
20-24 urte 24,2 25,4 18,9 12,9 6,5 4,9 4,3 4,9 4,5 4,4 4,1 4,0 4,1
25-29 urte 38 35,4 41,5 38,8 29,2 20,9 17,9 15,1 14,7 14,1 13,5 12,2 13,3
30-34 urte 21,3 22,5 24,4 35,1 46,2 47,4 45,6 42,5 41,7 40 39 35,8 37,7
35-39 urte 9,4 9 9 9,2 15,4 23,2 26,9 30,4 32,1 33,6 34,6 37,1 35,2
40-44 urte 3,5 2,3 2,1 1,4 1,3 2,6 4,1 5,4 5,6 6,4 7,2 9,3 7,8
> 45 urte 0,3 0,3 0,2 0,1 0,0 0,0 0,1 0,5 0,3 0,3 0,4 0,6 0,6 Iturria: EUSTAT. Jaiotza Estatistika
*2014. urtean 15 urtetik beherako amen artean 15 urtekoak sartzen dira
Emakumeak batez beste 32,8 urterekin izaten dira ama lehen aldiz 2015. urtean,
hau da, Estatuko batez bestekoaren (31,9) gainetik mantentzen da zifra hori. Bilakaera
goranzkoa da, motel bada ere. Horrela, 1975. urtetik 4 urte igo da batez besteko hori.
1.21. taula Amatasunaren batez besteko adinaren bilakaera, EAEn eta Estatuan. 1975-2015
ADINA/ URTEAK
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Guztira
Estatua 28,8 28,2 28,5 28,9 30,0 30,7 30,9 31,2 31,5 31,6 31,7 31,8 31,9
Euskadi 28,8 28,5 29,0 29,7 31,1 32,1 32,4 32,4 32,5 32,5 32,7 32,6 32,8 Iturria: EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
25
Amen egoera zibilari dagokionez, 2015ean ere ezkonduak nagusitzen dira (amen
% 58,4 ezkonduta zegoen beren seme-alabak jaiotzerako). Haatik, ezkondu gabe ama
izateko joera goranzkoa da aztertutako epealdi osoan zehar. 1975. urtean jaio ziren
39.646 haurtxoetatik soilik 561 izan ziren ama ezkongabeen jaiotzak. 2015. urtean zifra
hori 7.874 haurtxotan kokatzen da, guztira 18.848 jaiotza izan zirelarik.
1.22. taula EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren egoera zibilaren arabera. EAE, 1975 - 2015
URTEAK GUZTIRA
(Abs.)
EZKONDUAK EZKONDU GABEAK*
(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
1975 39.646 39.085 98,6 561 1,4
1980 28.812 27.916 96,9 896 3,1
1985 20.970 19.549 93,2 1.421 6,8
1990 16.456 15.176 92,2 1.280 7,8
1995 15.345 13.806 90,0 1.539 10,0
2000 17.316 14.679 84,8 2.637 15,2
2005 19.698 15.126 76,8 4.572 23,2
2010 21.170 14.230 67,2 6.940 32,8
2011 21.155 13.894 65,7 7.261 34,3
2012 20.533 13.163 64,1 7.370 35,9
2013 19.116 11.862 62,1 7.254 37,9
2014 19.378 11.645 60,1 7.733 39,9
2015 18.848 11.012 58,4 7.874 41,6 Iturria: INE. Biztanleriaren mugimendu naturala eta txostena http://www.ine.es/prodyser/espa_cifras/2016/files/assets/common/downloads/page0012.pdf * Oharra: ezkongabea, alarguna edo dibortziatua.
EAEn izandako jaiotza guztien artean ama atzerritarren portzentajea % 14-15
inguruan mantentzen da 2010. urtetik; dena den, azken urtean portzentaje hori igo egin
da zertxobait. Hala, EAEn bizi diren ama atzerritarrek 2.987 haurtxo izan dituzte
(jaiotza guztien % 15,8).
1.23. taula EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren eta aitaren nazionalitatearen arabera. 2015
URTEAK NAZIONALITATE
GUZTIAK
AMA
ATZERRITARRAK
AMA
ATZERRITARRAK
%
2010 21.170 2.991 14,1
2011 21.155 3.034 14,3
2012 20.533 3.023 14,7
2013 19.116 2.857 14,9
2014 19.378 2.864 14,8
2015 18.848 2.987 15,8 Iturria: INE. Biztanleriaren mugimendu naturala
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
26
1.4. Heriotza-tasa
Heriotzari dagokionez, 2015ean EAEn erregistratutako emakume eta gizonen
zifra osoa antzekoa da, 10.741 emakume eta 10.762 gizon. Emakumeen heriotza
kopuru urriagoa agertzen duen ezberdintasun hori nabarmenagoa da Araban.
Gipuzkoan, aldiz, kontrakoa gertatzen da, izan ere, gizon baino emakume gehiago hil
dira lurralde horretan.
1.24. taula Heriotzak, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%) (Abs.) (%)
EAE 21.503 10.741 49,9 10.762 50,1
Araba 2.762 1.357 49,1 1.405 50,9
Bizkaia 11.811 5.895 49,9 5.916 50,1
Gipuzkoa 6.903 3.489 50,3 3.441 49,7
Iturria: EUSTAT. EAEko heriotzen estatistika.
Heriotza-tasa handiagoa da gizonen kasuan ia adin-multzo guztietan, baina
adinak gora egin ahala alde hori adierazgarriagoa da, eta bereziki 50 urteko adinetik
aurrera.
1.25. taula Heriotza-tasa sexuaren eta adin-multzoaren arabera, 95 urte edo gehiagoko adinera arte. EAE, 2015
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
GUZTIRA 9,9 9,6 10,3 0,7
0 urte 2,6 2,8 2,3 -0,5
1 - 4 urte 0,2 0,1 0,2 0,1
5-9 urte 0,1 0,0 1,1 1,1
10-14 urte 0,1 0,1 0,1 0,0
15-19 urte 0,2 0,0 0,3 0,3
20-24 urte 0,2 0,1 0,3 0,2
25-29 urte 0,4 0,2 0,6 0,4
30-34 urte 0,4 0,3 0,5 0,2
35-39 urte 0,6 0,4 0,8 0,4
40-44 urte 0,8 0,7 1,0 0,3
45-49 urte 1,7 1,2 2,2 1,0
50-54 urte 3,0 2,2 3,9 1,7
55-59 urte 4,8 3,4 6,2 2,8
60-64 urte 6,8 4,2 9,6 5,4
65-69 urte 9,5 5,7 13,6 7,9
70-74 urte 14,2 8,2 21,3 13,1
75-79 urte 25,6 17,1 36,9 19,8
80-84 urte 48,3 36,5 66,4 29,9
85 - 89 urte 99,6 83,2 132,3 49,1
90-94 urte 177,6 162,5 220,9 58,4
95 urte eta gehiago 320,0 315,0 341,5 26,5
Iturria: INE. Hilkortasun-adierazleak
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
27
Txosten honetan aztertutako beste adierazle demografiko bat haurren heriotza-
tasarena da. Adierazle horren arabera, 2015. urtean adin urriko neskato gehiago hil
dira mutikoak baino EAEn. Urtebetetik beherako adin txikikoen heriotzak aztertzen
direnean ikuspegi ebolutibo batetik, guztira heriotzen zifrak pixkanaka beheranzko
joera erakustearekin batera, urtero oszilazio handiak gertatzen direla ikus daiteke.
Aztertutako datuek hartzen dituzten 30 urte horietan erreparatuta, ohikoagoa da
urtebetetik beherako adina duten mutiko gehiago hiltzea neskatoak baino (epealdian
erregistratutako heriotzen %45 dira neskatoak).
1.26. taula Urtebetetik beherako adin txikikoen heriotzak sexuaren arabera EAE, 1986-2015
EAE GIZONAK EMAKUMEAK EMAKUMEAK
/GUZTIRA
1986 204 117 87 42,6
1987 189 117 72 38,1
1988 172 87 85 49,4
1989 129 77 52 40,3
1990 133 77 56 42,1
1991 116 67 49 42,2
1992 109 63 46 42,2
1993 98 61 37 37,8
1994 87 51 36 41,4
1995 87 44 43 49,4
1996 96 53 43 44,8
1997 84 46 38 45,2
1998 99 48 51 51,5
1999 81 48 33 40,7
2000 53 23 30 56,6
2001 60 36 24 40,0
2002 61 33 28 45,9
2003 62 33 29 46,8
2004 79 38 41 51,9
2005 57 36 21 36,8
2006 66 29 37 56,1
2007 88 47 41 46,6
2008 62 32 30 48,4
2009 64 39 25 39,1
2010 55 28 27 49,1
2011 56 17 39 69,6
2012 54 25 29 53,7
2013 42 28 14 33,3
2014 43 20 23 53,5
2015 (p) 51 25 26 51,0 (p) Behin-behineko datuak
Iturria: EUSTAT. EAEko Heriotza estatistika
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
28
Biztanleria osoa kontuan hartuz, heriotza-kausa ohikoenak aztertzean ikus
daitekeenez, emakumeen kasuan zirkulazio-sistemarekin lotutako gaixotasunak
gailentzen dira eta tumoreak gizonen kasuan. Horiek lehen heriotza-kasu modura
mantentzen dira kasu bakoitzean beste urte batez, eta hala emakumeentzat
(tumoreak) nola gizonentzat (zirkulazio-sistemarekin lotutako gaixotasunak) horiexek
dira bigarren kausa ohikoena.
1.27. taula Heriotzak, heriotza-kausaren eta sexuaren arabera. EAE, 2014 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
Gaixotasun infekziosoak eta parasitoekin lotutakoak 321 175 146
Tumoreak [neoplasiak] 6.360 2.506 3.854
Odoleko eta organo hematopoietikoetako gaixotasunak eta
immunitate-mekanismoari eragiten dioten zenbait asaldura 74 38 36
Gaixotasun endokrinoak, nutrizionalak eta metabolikoak 588 353 235
Buru- eta portaera-nahasmenduak 1.192 802 390
Nerbio-sistemako gaixotasunak 1.291 783 508
Begiko eta begi ataletako gaixotasunak - - -
Belarriko eta mastoide apofisiko gaixotasunak - - -
Zirkulazio-aparatuko gaixotasunak 5.388 2.868 2.520
Arnas aparatuko gaixotasunak 1.868 851 1.017
Digestio-aparatuko gaixotasunak 948 490 458
Larruazaleko eta larruazalpeko ehunetako gaixotasunak 58 34 24
Sistema osteomuskularreko eta ehun konektiboko
gaixotasunak 212 144 68
Aparatu genitourinarioko gaixotasunak 488 251 237
Haurdunaldia, erditzea eta erditze ondoko aroa - - -
Jaiotza inguruko aldian sortutako zenbait gaixotasun 17 7 10
Sortzetiko malformazioak, forma-anormaltasunak eta
anomalia kromosomikoak 50 25 25
Klinikako zein laborategiko sintoma, zeinu eta aurkikuntza
anormalak 591 382 209
Hilkortasunaren kanpo-faktoreak 711 271 440
Gainerako kausak
Iturria: EUSTAT. Heriotzen estatistika.
Datorren hamarkadarako bizi-itxaropenaren luzapena aurreikusten da EAEko
emakumeentzat zein gizonentzat. Proiekzio hauen arabera, emakumeek bizi-
itxaropena 2 urte luzatuko da. Gizonena, aldiz, 2,6 urte. Dena den, aldeak emakumeen
aldekoa izaten jarraituko du.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
29
EAEn bizi diren atzerriko nazionalitatea duten biztanleen artean erregistratutako
heriotza kopuruari so ikus daitekeenez, 2014an erregistratutako gizonen heriotza
kopuru handiena ez dator bat erkidegoan bizi diren emakume eta gizon atzerritarren
portzentajearekin, izan ere, emakume atzerritarrak gizonak baino gehixeago dira
(atzerriko populazioaren %50 baino zertxobait gehiago dira hiru lurraldetan). Aitzitik,
badirudi tokiko populazioan ere erregistratzen den gizonen heriotza-handiagoa islatzen
dela.
1.28. taula EAEn bizi ziren pertsona atzerritarren heriotzak 2014an
BIZILEKUA GUZTIRA EMAKUMEAK
(%)
GIZONAK
(%)
GUZTIRA 153 44,4 55,6
Araba 26 50,0 50,0
Bizkaia 76 53,9 46,1
Gipuzkoa 51 27,4 72,6 Iturria: EIN. Hilkortasun-adierazleak
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
30
2. HEZKUNTZA
Kapitulu honetan emakumeek eta gizonek EAEko hezkuntza-sistemaren barnean
(hartako maila ezberdinetan, nahiz Pertsona Helduen eta Araubide Bereziki
Irakaskuntzan) izan duten bilakaerari eta bizi duten egoerari buruzko azterketa
jasotzen da. Halaber, bizitza osoan zeharreko ikaskuntza-ekintzetan duten partaidetza
jorratzen da, bereziki populazio aktiboari zuzendutako prestakuntzarekin lotuta.
Esparru horretan informazio-iturri garrantzitsuenak Hezkuntza, Hizkuntza Politika
eta Kultura Saileko Eskola Jardueraren Estatistika eta EUSTATeko Unibertsitateko
Irakaskuntzaren Estatistika dira. Halaber, BJA (Biztanleria jardueraren arabera)
delakoaren datuak, Lanbideren datuak eta Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko
Fundazioaren datuak barneratzen dira.
2.1. Araututako hezkuntza
Irakaskuntza Arautuaren epigrafea hiru ataletan banakatzen da. Lehenengoan
irakaskuntzaren ikuspegi orokor bat eskaintzen da hartako maila ezberdinetan, eta
zehazki derrigorrezko irakaskuntzarena. Azken bietan Derrigorrezko Bigarren
Hezkuntzaren Ondokoaren gaineko berrikuspen espezifiko bat egiten da (Batxilergoa
eta Erdi Mailako Lanbide Heziketa), eta baita Goi Mailako Lanbide Heziketarena ere4;
eta, azkenik, goi mailako unibertsitateko irakaskuntza aztertzen da.
2.1.1. Datu orokorrak
Derrigorrezko irakaskuntzan (eta haur hezkuntzan ere bai) hala neskatoek nola
mutikoek presentzia orekatua agertzen dute 2015ean. DBH amaitu ondoren, neskatoak
partaidetza apur bat handiagoa agertzen dute Batxilergoan eta Unibertsitatean;
mutikoak, aldiz, Erdi Mailako eta Goi Mailako Lanbide Heziketan pilatzen dira neurri
handiago batean. Are adierazgarriagoa da mutikoek Hasierako Lanbide
Prestakuntzako Programetan duten presentzia (% 70,6).
4 Goi Mailako Lanbide Heziketa goi mailako hezkuntza-mailekin batera koka badaiteke ere, unibertsitateko
irakaskuntzarekin batera, hari buruzko informazioa Erdi Mailako Lanbide Heziketari buruzko epigrafe berean ematen da, aurkezteko modu ohikoena hori delako, iturri berekoak direlako eta horien arteko alderaketa errazagoa delako (tituluen sailkapenak lanbide-arloaren arabera...).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
31
2.1. taula Araututako irakaskuntzako ikasleak, mailaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Haur Hezkuntza 94.493 45.656 48,3 48.837 51,7
Lehen Hezkuntza 127.411 61.775 48,5 65.636 51,5
Derrigorrezko Bigarren
Hezkuntza (DBH) 77.457 37.543 48,5 39.914 51,5
Hasierako Lanbide
Prestakuntzako Programa
(HLPP)
4.238 1.248 29,4 2.990 70,6
Batxilergoa 29.988 15.660 52,2 14.328 47,8
Erdi-mailako lanbide-
heziketa 13.938 4.893 35,1 9.045 64,9
Goi-mailako lanbide-heziketa 20.614 7.898 38,3 12.716 61,7
Helduen hezkuntza (HHE) 16.585 8.113 48,9 8.472 51,1
Unibertsitate-ikasketak 67.060 35.292 52,6 31.768 47,4 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika
Eskolatze-tasa gordinak, heziketa-maila bakoitzeko ikasle kopuruaren eta adin-
taldearen arabera teorikoki maila horretan aritu beharko lukeen biztanle-kopuruaren
arteko harremana neurtzen du5. Tasa hori, logikoa den moduan, txikiagoa da
derrigorrezkoak ez diren hezkuntza mailetan (Haur Hezkuntza, Batxilergoa, Lanbide
Heziketa eta Unibertsitateko Ikasketetan), eta handiagoa da derrigorrezkoak diren
hezkuntza mailetan (Lehen Hezkuntza eta DBH), non neskato ikasleen eta mutiko
ikasleen tasak % 100ekoa gainditzen duten.
Bi tasa horiek bi epe jakinetan (1998/1999 ikasturtea eta 2014/2015 ikasturtea)
alderatzeak, alde batetik, hala emakumeen kasuan nola gizonen kasuan partaidetzari
dagokionez igoera handiena goi mailako irakaskuntzan eta haur hezkuntzan ematen
dela ikustea ahalbidetzen du. Mutikoek beren partaidetza areagotu dute goi mailako
ikasketetan eta neskatoen tasara hurbiltzen dira. Bestalde, neskatoen eskolatze-tasa
gordina Erdi Mailako Lanbide Heziketan ez da mutikoena bezain beste areagotu. Bi
sexuetan partaidetza-tasak behera egin du Batxilergoan, nahiz eta mutikoen kasuan
proportzio askoz ere handiagoan.
5 Ikasturte teoriko egokiak. 7 urte: Lehen Hezkuntzako 2. maila, 9 urte: Lehen Hezkuntzako 4. maila, 11 urte: Lehen
Hezkuntzako 6. maila, 12 urte: Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako (DBH) 1. maila, 13 urte: DBH 2; 14 urte: DBH 3; 15 urte: DBH 4; 16 urte: Batxilergoko 1 maila eta EMLH; 17 urte: Batxilergoko 1 maila eta EMLH.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
32
2.2. taula Eskolatze-tasa gordina, sexuaren arabera. EAE 1998/1999-2014/2015 alderaketa
1998/1999 2014/2015 Aldea – 1998/1999 -
2014/2015
E G E G E G
Haur Hezkuntza 57,9 59,0 76,1 77,8 18,2 18,8
Lehen Hezkuntza 101,4 103,4 101,6 102,3 0,2 -1,1
DBH 106,8 111,8 102,4 103,0 -4,4 -8,8
Batxilergoa 96,8 87,9 92,2 77,7 -4,6 -10,2
Lanbide Heziketa 24,7 31,6 30,0 50,6 5,3 19
Goi-mailako ikasketak 44,0 37,4 71,2 69,8 27,2 32,4 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika
Errepikatzaileen artean emakume gutxiago dago gizonak baino hezkuntza maila
guztietan, eta alderik nabarmenenak DBHko lehenengo mailan eta Lanbide Heziketako
Prestakuntza Zikloetan daude, hala Erdi Mailan (batez ere) nola Goi Mailan.
2.3. taula Ikasle errepikatzaileen portzentajea, mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014/2015 ikasturtea
GUZTIRA EMAKUMEA GIZONA Aldea G-E
Lehen Hezkuntzako 6.
maila 2,7 2,3 3,0 0,7
DBH 6,5 5,0 7,8 2,8
DBH (1. maila) 7,9 5,7 9,9 4,2
DBH 2 6,9 5,6 8,0 2,4
DBH 3 6,2 5,1 7,3 2,2
DBH 4 4,5 3,5 5,5 2,0
Batxilergoa 6,8 5,5 8,2 2,7
1. Batxilergoa 4,0 3,2 4,9 1,7
2. Batxilergoa 9,9 8,1 11,9 3,8
Erdi-mailako LH 12,3 8,4 14,4 6,0
Goi-mailako LH 9,5 7,1 11,0 3,9
Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika
Adin adierazgarrietan ikasleen egokitasuna aztertzean egoera hori berretsi egiten
da: neskatoak adinarekin bat datozen mailetan burutu ohi dituzte ikasketak, eta
mutikoekiko aldea nabarmendu egiten da 12 urteko adinetik aurrera.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
33
2.4. taula Egokitasun-tasa EAEko unibertsitatez aparteko araubide orokorreko irakaskuntzetan matrikulatutako ikasleen adin adierazgarrietan adinaren, sexuaren eta epealdiaren arabera
2013/2014 2014/2015 Aldea G-E
2013/2014
Aldea G-E
2014/2015
Guztira, 7 urte 98,5 98,8 0 -0,7
Gizona 98,5 98,4
Emakumea 98,5 99,1
Guztira, 9 urte 93,9 94,3 -1,9 -2,2
Gizona 93 93,2
Emakumea 94,9 95,4
Guztira, 11 urte 89,9 90 -3,4 -2,5
Gizona 88,2 88,8
Emakumea 91,6 91,3
Guztira, 12 urte 86,5 87,3 -5,4 -4,2
Gizona 83,9 85,2
Emakumea 89,3 89,4
Guztira, 13 urte 82,4 82,5 -7,5 -7,2
Gizona 78,8 79
Emakumea 86,3 86,2
Guztira, 14 urte 76,5 78,2 -8,7 -8,4
Gizona 72,2 74,2
Emakumea 80,9 82,6
Guztira, 15 urte 71,5 71,6 -9,1 -10,0
Gizona 67,1 66,7
Emakumea 76,2 76,7
Guztira, 16 urte 67,6 68,4 -12,9 -11,0
Gizona 61,4 63,1
Emakumea 74,3 74,1
Guztira, 17 urte 64 63,7 -12,0 -14,1
Gizona 58,2 57
Emakumea 70,2 71,1
Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika
Hezkuntza arloan, 18-24 urte bitarteko biztanleriaren eskola-uzte goiztiarreko
tasa da adierazle garrantzitsu bat (gehienez ere bigarren hezkuntzako lehen etapa
amaitu duen eta ikasten edo prestakuntza jasotzen jarraitzen ez duen biztanleriaren
ehunekoa). Tasa hori Europar Batasunean helburuak eta alderaketak ezartzeko
erabiltzen da.
Tasa horri dagokionez, EAE 9,7 punturekin kokatzen da 2014/2015 ikasturtean
eta EB28 delakoak agertzen duen tasatik behera dago (are handiagoa da Estatu
mailan erregistratutako tasarekiko aldea -20-). EAEn, emakumeen kasuan eskola-uzte
tasa askoz ere txikiagoa da (2,3 puntu batez bestekoaren azpitik).
2.5. taula 18 eta 24 urte bitarteko biztanleen eskola-uzte goiztiarreko tasa. Europa, Espainia. EAE, 2014/2015
GUZTIRA EMAKUMEA GIZONA Aldea G-E
EB28 11,0 9,5 12,3 2,8
Espainia 20,0 15,8 24,0 8,2
EAE 9,7 7,4 11,9 4,5
Iturria: HAES 2016 (Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema)
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
34
EAEko biztanleria osoaren egoera begiratzen badugu hezkuntza-maila kontuan
hartuz6 sexuarekin eta adinarekin lotutako alde nabarmenak daudela ikus daiteke.
Hala, argi ikus daiteke, oro har, emakumeek EAEn erdiesten dute hezkuntza-maila
gizonek erdiesten dutena baino apalagoa dela: lehen hezkuntza gainditzen duten
ikasketadun emakumeen portzentajea (% 0,8) hezkuntza-maila hori duten gizonen
proportziotik (% 66,3) behera dago. Alde horretan adinak zerikusi nabaria du: 50 urtetik
gorako emakumeak dira hezkuntza-maila apalenak dituztenak. Emakume gazteenen
kasuan, aldiz, hezkuntza-sisteman presentzia (eta aprobetxamendua) handiagoa
dutela erakusten dute emaitzek egungo datuetan erreparatuz.
2.6. taula EAEko 10 urte eta gehiagoko biztanleria ikasketa-mailaren eta adinaren arabera, sexuari erreparatuta. 2015
EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA IKASKETARIK EZ
Guztira Emakumeak Gizonak Guztira Emakumeak Gizonak
GUZTIRA 1.966.376 1.015.466 950.910 53.652 33.369 20.283
Guztizkoaren
gaineko %-a
% 2,7
(Abs.) (% h) (% h) (Abs.) (% h) (% h)
10-14 urte 97.901 47.572 50.329 0 0 0
15-19 urte 88.554 42.772 45.782 6 50,0 50,0
20-24 urte 89.696 43.916 45.780 409 36,4 63,6
25-29 urte 108.128 53.752 54.376 1.031 42,0 58,0
30-34 urte 139.306 68.704 70.602 1.282 38,2 61,8
35-39 urte 177.853 87.233 90.620 1.500 40,4 59,6
40-44 urte 179.033 87.622 91.411 1.325 42,6 57,4
45-49 urte 172.557 85.738 86.819 1.391 44,1 55,9
50-54 urte 167.854 85.464 82.390 1.352 50,3 49,7
55-59 urte 154.343 79.144 75.199 1.867 57,5 42,5
60-64 urte 132.755 68.703 64.052 2.825 58,5 41,5
65-69 urte 126.800 66.722 60.078 4.790 61,3 38,7
70-74 urte 100.706 54.441 46.265 6.628 61,1 38,9
>=75 urte 230.890 143.683 87.207 29.246 68,8 31,2
6 Kontuan hartu behar da datu horretan hezkuntza-maila batera iritsi direnak nahiz maila hori burutzen ari direnak
sartzen direla. Azken kasu horretan daude, bereziki, oraindik hezkuntza-sisteman dauden pertsona gazteenak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
35
LEHEN MAILAKOAK BIGARREN MAILAKOAK GOI MAILAKOAK
Guztira Emaku
mezkoak
Gizonak Guztira Emaku
mezkoak
Gizonak Guztira Emaku
mezkoak
Gizonak
GUZTIRA 664.757 363.680 301.077 767.021 350.911 416.110 480.946 267.506 213.440
Guztizkoaren
gaineko %-a % 33,8
% 39,0
% 24,5
(Abs.) (% h) (% h) (Abs.) (% h) (% h) (Abs.) (% h) (% h)
10-14 urte 43.246 48,2 51,8 54.655 48,9 51,1 0 0
15-19 urte 353 36,0 64,0 70.908 46,7 53,3 17.287 55,2 44,8
20-24 urte 2.669 41,7 58,3 44.963 41,3 58,7 41.655 57,8 42,2
25-29 urte 7.011 47,0 53,0 55.597 41,8 58,2 44.489 60,2 39,8
30-34 urte 21.990 40,6 59,4 62.027 43,4 56,6 54.007 59,9 40,1
35-39 urte 32.640 39,3 60,7 73.926 43,8 56,2 69.787 59,3 40,7
40-44 urte 42.204 41,8 58,2 71.964 45,4 54,6 63.540 57,9 42,1
45-49 urte 48.394 46,5 53,5 70.765 46,3 53,7 52.007 57,5 42,5
50-54 urte 56.252 50,5 49,5 64.914 47,9 52,1 45.336 55,7 44,3
55-59 urte 56.377 55,0 45,0 62.938 48,1 51,9 33.161 50,7 49,3
60-64 urte 61.563 57,7 42,3 47.561 46,8 53,2 20.806 44,6 55,4
65-69 urte 71.695 58,6 41,4 35.285 45,1 54,9 15.030 38,9 61,1
70-74 urte 62.524 59,3 40,7 22.053 45,1 54,9 9.501 35,8 64,2
>=75 urte 157.839 64,8 35,2 29.465 51,1 48,9 14.340 42,9 57,1 Iturria: Eustat. Irakaskuntzaren Estatistika.
2.1.2. Erdi Mailako eta Goi Mailako Lanbide Heziketa
EAEko neskato gazteek, historikoki, partaidetza mugatua dute Lanbide
Heziketan. 2014/2015 ikasturtean 4.893 emakumek parte hartu dute Erdi Mailako
prestakuntza horretan, guztira 13.938 ikasle egonik (% 35,1 beraz).
Presentzia txikiago horrekin batera, era berean, halako banaketa bat gertatzen
da Lanbide-arloaren hautaketan, izan ere, emakumeen aldetiko edota gizonen aldetiko
nagusitasun argia duten lanbide-arloak mantentzeko joera ikusten da. Irudi pertsonala,
prestakuntza horretan parte hartzen duten emakumeen portzentajea % 97koa izanik,
eta Elektrizitatea eta Elektronika nahiz Ibilgailuen Garraioa eta Mantenua, mutikoen
parte hartzea % 97,3koa izanik bi lanbide-arlotan, dira7 oraindik ere mantentzen den
banaketa horren adibide argienak.
7Itsasoa eta Arrantza izenekoan % 98,6 gizonak dira. Arlo horretan ematen da sexu bakarreko gazteen pilaketa
handiena, baina ikasle kopurua oso urria da.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
36
2.7. taula.- Erdi Mailako Lanbide Heziketako ikasleak, lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) Abs. (% h)
GUZTIRA 13.938 4.893 35,1 9.045 64,9
Gorputz- eta kirol-ekintzak 196 34 17,3 162 82,7
Administrazioa eta kudeaketa 1.055 676 64,1 379 35,9
Nekazaritza 274 48 17,5 226 82,5
Arte grafikoak 226 102 45,1 124 54,9
Merkataritza eta Marketina 341 204 59,8 137 40,2
Komunikazioa, irudia eta soinua 124 59 47,6 65 52,4
Eraikuntza eta obra zibila 123 19 15,4 104 84,6
Elektrizitatea eta elektronika 1.427 39 2,7 1.388 97,3
Energia eta ura - - -
Fabrikazio mekanikoa 1.835 56 3,1 1.779 96,9
Ostalaritza eta turismoa 893 300 33,6 593 66,4
Irudi Pertsonala 858 832 97,0 26 3,0
Elikagaien industriak 135 75 55,6 60 44,4
Informatika eta komunikazioak 858 86 10,0 772 90,0
Instalatze- eta mantentze-lanak 993 29 2,9 964 97,1
Zura, Altzariak eta Kortxoa 279 16 5,7 263 94,3
Itsasoa eta arrantza 146 2 1,4 144 98,6
Kimika 88 41 46,6 47 53,4
Osasuna 2.048 1.624 79,3 424 20,7
Segurtasuna eta Ingurumena - - -
Gizarte eta kultura-zerbitzuak eta
komunitatekoak 754 601 79,7 153 20,3
Ehungintza, jantzigintza eta larrugintza 20 16 80,0 4 20,0
Garraioa eta Ibilgailuen Mantentze-lanak 1.265 34 2,7 1.231 97,3 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika
Goi Mailako Lanbide Heziketan emakumeen presentzia txikia da oraindik (%
40tik behera), baina Erdi Mailako Lanbide Heziketan baino zertxobait handiagoa,
halere. Haatik, banaketa mantendu egiten da eta, berriz ere, alde batetik, Irudi
Pertsonalean eta, beste alde batetik, Ibilgailuen Garraio eta Mantenuan ia ikasle
guztiak emakumeak (lehen kasuan) edo gizonak (azken bietan) dira.
Soilik bost Lanbide-arlotan (Arte Grafikoak; Merkataritza eta Marketina;
Ostalaritza eta Turismoa; Elikadura Industriak; eta Kimika) ikusten da neskato eta
mutikoen arteko proportzio orekatua (bi sexuetako bakarrak ere ez du gainditzen % 60
eta bakar bat ere ez dago % 40ren azpitik). Arlo horietan sartzen da Goi Mailako
Lanbide Heziketako ikasleen % 13,9.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
37
2.7. taula Goi-mailako lanbide-heziketako ikasleak lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
GUZTIRA 20.614 7.898 38,3 12.716 61,7
Gorputz eta kirol ekintzak 784 143 18,2 641 81,8
Administrazioa eta kudeaketa 2.446 1.575 64,4 871 35,6
Nekazaritza 238 45 18,9 193 81,1
Arte grafikoak 295 142 48,1 153 51,9
Merkataritza eta Marketina 1.065 544 51,1 521 48,9
Eraikuntza eta obra zibila 444 142 32,0 302 68,0
Elektrizitatea eta elektronika 2.386 128 5,4 2.258 94,6
Energia eta ura 140 24 17,1 116 82,9
Fabrikazio Mekanikoa 2.469 267 10,8 2.202 89,2
Ostalaritza eta turismoa 1.031 519 50,3 512 49,7
Irudi Pertsonala 422 405 96,0 17 4,0
Irudia eta soinua 446 114 25,6 332 74,4
Elikagaien industriak 10 6 60,0 4 40,0
Informatika eta komunikazioak 1.756 262 14,9 1.494 85,1
Zura, Altzariak eta Kortxoa 66 13 19,7 53 80,3
Produkzioa mantentzea eta produkzio-
zerbitzuak/Instalazioa eta mantentze-lanak 1.313 81 6,2 1.232 93,8
Itsasoa eta arrantza 245 12 4,9 233 95,1
Kimika 462 251 54,3 211 45,7
Osasuna 1.380 1.072 77,7 308 22,3
Segurtasuna eta Ingurumena 163 61 37,4 102 62,6
Gizarte- eta kultura-zerbitzuak eta
komunitatekoak 2.401 1.993 83,0 408 17,0
Ehungintza, jantzigintza eta larrugintza 104 90 86,5 14 13,5
Garraioa eta Ibilgailuen Mantentze-lanak 548 9 1,6 539 98,4 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
38
2.1.3. Unibertsitate Ikasketak
Euskal Herriko Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako 10.916
pertsonatik, % 52,9 emakumeak ziren. Araban izan ezik, proba gainditu duten
emakumeen portzentajea handiagoa izan da gainerako lurraldetan, izan ere,
emakumeen kasuan gainditze-tasa gizonena baino 1,9 puntu handiagoa da.
Halaber, emakumeek eskuratutako batez besteko nota zertxobait handiagoa da
proba horietara aurkeztutako gizonek erregistratutako notarekin alderatuz gero, eta
alde txiki horiek hiru lurraldeetan eman dira.
2.8. taula Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako pertsonak eta gaindituen portzentajeak, sexuaren eta Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2015
IKASLEAK, GUZTIRA EMAKUMEAK, GUZTIRA GIZONAK, GUZTIRA Aldea G-E
Euskal Autonomia Erkidegoa
Araba Bizkaia Gipuzkoa Euskal
Autonomia Erkidegoa
Araba Bizkaia Gipuzkoa Euskal
Autonomia Erkidegoa
Araba Bizkaia Gipuzkoa Euskal
Autonomia Erkidegoa
Araba Bizkaia Gipuzkoa
Ikasleak 10.916 1.428 5.471 4.017 5.772 785 2.924 2.063 5.144 643 2.547 1.954 -628 -142 -377 -109
gaindituen % 97,3 98,1 96,8 97,7 98,2 98 97,9 98,6 96,3 98,3 95,6 96,7 -1,9 0,3 -2,3 -1,9
IKASLEAK, GUZTIRA EMAKUMEAK, GUZTIRA GIZONAK, GUZTIRA Aldea G-E
Euskal Autonomia Erkidegoa
Araba Bizkaia Gipuzkoa Euskal
Autonomia Erkidegoa
Araba Bizkaia Gipuzkoa Euskal
Autonomia Erkidegoa
Araba Bizkaia Gipuzkoa Euskal
Autonomia Erkidegoa
Araba Bizkaia Gipuzkoa
Ikasleak 10.916 1.428 5.471 4.017 5.772 785 2.924 2.063 5.144 643 2.547 1.954 -628 -142 -377 -109
Batez
besteko
nota
7,0 7,0 7,0 7,1 7,2 7,1 7,1 7,3 6,8 6,8 6,8 6,9 -0,4 -0,3 -0,3 -0,4
Lurralde-banaketa ikaslearen bizilekuaren arabera egiten da. Batez besteko nota: Batxilergoan eskuratutako notaren eta selektibitatean eskuratutakoaren arteko batez bestekoa da. Fase orokorrari dagozkion datuak barneratzen dira soilik. Iturria: Eustat. Unibertsitate-estatistika
Unibertsitateko Irakaskuntzan8 emakume eta gizonen parte-hartzean dauden
aldeak askoz ere murritzagoak dira Lanbide Heziketan baino, hezkuntza-maila
horretan emakumeen presentzia zertxobait handiagoa delarik (% 52,6). Haatik,
mutikoek eta neskatoek hautatzen dituzten ezagutza-arloei dagokienez,
Unibertsitatean ere badira aldeak.
Zehazki, Osasun Zientzietan (% 74,7) eta, neurri txikiago batean, Arte eta
Humanitateetan (% 61,1) neskatoen proportzioa askoz ere handiagoa da, eta
Ingeniaritza eta Arkitektura mutikoen presentzia askoz ere handiagoko arloa da
oraindik (% 71,8). Zientzien eta Gizarte eta Lege Zientzien adarretan sexuen arteko
oreka handiagoa da.
8 Lehen zikloko ikasketek hiru urtetako iraupena dute. Gaindituz gero Diplomatura, Ingeniaritza Teknikoa edo
Arkitektura Teknikoa titulua lortzen da. Lehen eta bigarren zikloko ikasketek 4,5 edo 6 urteko iraupena dute; bigarren ziklokoek 2 urtekoa. Gaindituz gero, Lizentziatura titulua lortzen da. Unibertsitate ikasketen egitura berriak Goi Hezkuntzako Espazio Europarrean du jatorria eta honakoa da: gradua, masterra eta doktoretza. Graduek 240 kreditu dituzte eta masterrek 60 eta 120 kreditu bitartean.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
39
2.9. taula Unibertsitateko ikasketetan matrikulatutako ikasleak, ezagutza-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)
GUZTIRA 67.060 35.292 52,6 31.768 47,4
Arteak eta Humanitateak 6.384 3.901 61,1 2.483 38,9
Zientziak 3.973 2.106 53,0 1.867 47,0
Osasun-zientziak 8.460 6.318 74,7 2.142 25,3
Gizarte eta Lege Zientziak 30.937 17.920 57,9 13.017 42,1
Ingeniaritza eta Arkitektura 16.442 4.630 28,2 11.812 71,8
Daturik ez 864 417 48,3 447 51,7 Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-estatistika
Graduak aztertuta ikus daitekeenez, Enpresen Administrazio eta Zuzendaritza
(5.771 matrikula) da neskato eta mutiko kopuru handiena duena, eta bi sexuen arteko
oreka ematen da. Halaber, Marketinean, Industria Diseinuko eta Produktu Garapeneko
Ingeniaritzan, edo Ingurumen Zientzietan, besteak beste, ikasleen arteko proportzioa,
emakume eta gizonen artekoa, antzekoa da.
2.10. taula EAEn graduetan matrikulatutako pertsonak, sexuaren arabera. 2014-2015 ikasturtea
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Maila 54.413 28.682 52,7 25.731 47,3
Enpresen Administrazioa eta Zuzendaritza 5.771 2.903 50,3 2.868 49,7
Gizarte Antropologia 195 110 56,4 85 43,6
Antropologia sozial eta kulturala 154 93 60,4 61 39,6
Arkitektura teknikoa 322 143 44,4 179 55,6
Artea 576 368 63,9 208 36,1
Biologia 467 278 59,5 189 40,5
Biokimika eta biologia molekularra 210 153 72,9 57 27,1
Bioteknologia 169 98 58,0 71 42,0
Politika- eta Administrazio-zientziak 122 42 34,4 80 65,6
Zientzia politikoa eta kudeaketa publikoa 291 109 37,5 182 62,5
Elikagaien zientzia eta teknologia 147 103 70,1 44 29,9
Ingurumen Zientziak 345 171 49,6 174 50,4
Jarduera fisikoaren eta kirolaren zientziak 679 171 25,2 508 74,8
Administrazio publikoen araubide juridikoa 89 60 67,4 29 32,6
Komunikazioa 295 181 61,4 114 38,6
Ikus-entzunezko komunikazioa 535 297 55,5 238 44,5
Kultura-ondasunen kontserbazioa eta zaharberritzea 194 139 71,6 55 28,4
Sorkuntza eta diseinua 450 308 68,4 142 31,6
Kriminologia 248 181 73,0 67 27,0
Zuzenbidea 3.365 1.982 58,9 1.383 41,1
Ekonomia 600 250 41,7 350 58,3
Haur Hezkuntza 2.058 1.816 88,2 242 11,8
Lehen Hezkuntza 3.660 2.095 57,2 1.565 42,8
Gizarte Hezkuntza 1.288 947 73,5 341 26,5
Elektronika Industriala 152 23 15,1 129 84,9
Erizaintza 1.536 1.283 83,5 253 16,5
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
40
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Ingeles ikasketak 435 327 75,2 108 24,8
Ingeles ikasketak: hizkuntza, literatura eta kultura. 213 162 76,1 51 23,9
Euskal Ikasketak: 292 192 65,8 100 34,2
Farmazia 658 483 73,4 175 26,6
Filologia 278 203 73,0 75 27,0
Euskal filologia 43 25 58,1 18 41,9
Filosofia 337 127 37,7 210 62,3
Finantzak eta aseguruak 208 74 35,6 134 64,4
Zerga-arloa eta Administrazio Publikoa 159 67 42,1 92 57,9
Fisika 409 111 27,1 298 72,9
Fisioterapia 241 139 57,7 102 42,3
Arkitekturako oinarriak 629 295 46,9 334 53,1
Gastronomia eta sukaldaritza-arteak 353 140 39,7 213 60,3
Geografia eta Historia 380 112 29,5 268 70,5
Geografia eta lurralde-antolamendua 146 32 21,9 114 78,1
Geologia 174 68 39,1 106 60,9
Negozio-kudeaketa 1.254 560 44,7 694 55,3
Enpresen kudeaketa eta marketina 323 144 44,6 179 55,4
Historia 444 135 30,4 309 69,6
Artearen Historia 562 395 70,3 167 29,7
Humanitateak 86 28 32,6 58 67,4
Ingurumen-ingeniaritza 106 61 57,5 45 42,5
Ingeniaritza biomedikoa 199 113 56,8 86 43,2
Ingeniaritza zibila 658 228 34,7 430 65,3
Energia berriztagarrien Ingeniaritza 275 93 33,8 182 66,2
Energiaren ingeniaritza 100 16 16,0 84 84,0
Telekomunikazio-sistemen ingeniaritza 43 6 14,0 37 86,0
Meatzaritza eta energia teknologiaren ingeniaritza 240 74 30,8 166 69,2
Ingeniaritza elektrikoa 493 76 15,4 417 84,6
Ingeniaritza elektronikoa 149 37 24,8 112 75,2
Ingeniaritza elektroniko industriala eta automatikoa 1.058 150 14,2 908 85,8
Ingeniaritza elektroniko, industriala eta automatikoa 68 12 17,6 56 82,4
Industria-diseinu eta produktu garapeneko Ingeniaritza 260 128 49,2 132 50,8
Industria-diseinu eta produktu garapeneko Ingeniaritza 100 50 50,0 50 50,0
Industria-prozesuetako ekoteknologian ingeniaritza 39 7 17,9 32 82,1
Komunikazio-elektronikan ingeniaritza 23 9 39,1 14 60,9
Industria elektronikoko ingeniaritza 41 3 7,3 38 92,7
Elektroniko industrial eta automatikoko Ingeniaritza 39 5 12,8 34 87,2
Geomatika eta topografiako ingeniaritza 129 50 38,8 79 61,2
Informatikako ingeniaritza 78 12 15,4 66 84,6
Elikagai produktu eta prozesuen berrikuntzako ingeniaritza 111 9 8,1 102 91,9
Industria-antolakuntzan ingeniaritza 529 213 40,3 316 59,7
Telekomunikazio-sistemen ingeniaritza 54 15 27,8 39 72,2
Telekomunikazio Teknologiaren Ingeniaritza 442 115 26,0 327 74,0
Industria-teknologiako ingeniaritza 1.118 287 25,7 831 74,3
Informazioaren teknologiaren ingeniaritza 59 13 22,0 46 78,0
Telekomunikazio Teknologiaren Ingeniaritza 66 21 31,8 45 68,2
Industria-teknologiako ingeniaritza 519 142 27,4 377 72,6
Informatika Ingeniaritza 853 155 18,2 698 81,8
Informazio-sistemen eta kudeaketaren ingeniaritza informatikoa 505 79 15,6 426 84,4
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
41
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Ingeniaritza mekanikoa 2.362 366 15,5 1.996 84,5
Ingeniaritza kimikoa 297 152 51,2 145 48,8
Kimika industrialeko Ingeniaritza 173 92 53,2 81 46,8
Industriako Ingeniaritza Teknikoa 104 31 29,8 73 70,2
Espainiako hizkuntza eta literatura 135 94 69,6 41 30,4
Hizkuntza modernoak 209 154 73,7 55 26,3
Hizkuntza modernoak eta kudeaketa 191 167 87,4 24 12,6
Buruzagitza ekintzailea eta berrikuntza 357 156 43,7 201 56,3
Itsasketa 151 12 7,9 139 92,1
Marketina 237 116 48,9 121 51,1
Matematika 348 158 45,4 190 54,6
Medikuntza 1.565 1.083 69,2 482 30,8
Nautika eta Itsas Garraioa 113 21 18,6 92 81,4
Giza elikadura eta dietetika 258 207 80,2 51 19,8
Odontologia 195 144 73,8 51 26,2
Pedagogia 349 283 81,1 66 18,9
Kazetaritza 819 443 54,1 376 45,9
Psikologia 2.605 1.967 75,5 638 24,5
Publizitatea eta harreman publikoak 506 343 67,8 163 32,2
Kimika 700 400 57,1 300 42,9
Nazioarteko harremanak 172 127 73,8 45 26,2
Lan-harremanak eta giza baliabideak 556 346 62,2 210 37,8
Soziologia 349 166 47,6 183 52,4
Gizarte-lana 1.101 839 76,2 262 23,8
Itzulpengintza eta interpretazioa 243 198 81,5 45 18,5
Turismoa 422 315 74,6 107 25,4 Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-estatistika
Gradu asko daudenez, zaila da emakume eta gizonen arteko aldeak ikustea. Hori
dela eta, hurrengo tauletan emakumeen (lehen taulan) edo gizonen (bigarren taulan)
kopuru deigarria dutenak soilik aurkezten dira, kasu bakoitzean ikasle guztien % 75etik
gora.
Hala, Haur Hezkuntzako, Hizkuntza moderno eta kudeaketako, Erizaintzako,
Itzulpengintza eta Interpretazioko eta Pedagogiako ikasgeletan neskatoen portzentajea
%80tik gorakoa da.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
42
2.11. taula Matrikulatuen artean %75 baino gehiago emakumeak diren graduak. EAE 2014/2015 ikasturtea
EMAKUMEEN
EHUNEKOA
GIZONEN
EHUNEKOA
Haur Hezkuntza 88,2 11,8
Hizkuntza modernoak eta kudeaketa 87,4 12,6
Erizaintza 83,5 16,5
Itzulpengintza eta interpretazioa 81,5 18,5
Pedagogia 81,1 18,9
Giza elikadura eta dietetika 80,2 19,8
Gizarte-lana 76,2 23,8
Ikasketa ingelesak: hizkuntza, literatura eta kultura. 76,1 23,9
Psikologia 75,5 24,5
Ingeles ikasketak 75,2 24,8 Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-estatistika
Ikaskuntza teknikoetan, nagusiki ingeniaritza ezberdinetan, mutikoen
nagusitasun argia mantentzen da.
2.12. taula Matrikulatuen artean %75 baino gehiago gizonak diren graduak. EAE 2014/2015 ikasturtea
GIZONEN
EHUNEKOA
EMAKUMEEN
EHUNEKOA
Industria elektronikoko ingeniaritza 92,7 7,3
Itsasketa 92,1 7,9
Elikagai produktu eta prozesuen berrikuntzako ingeniaritza 91,9 8,1
Elektroniko industrial eta automatikoko Ingeniaritza 87,2 12,8
Telekomunikazio-sistemen ingeniaritza 86,0 14,0
Ingeniaritza elektroniko industriala eta automatikoa 85,8 14,2
Elektronika Industriala 84,9 15,1
Informatikako ingeniaritza 84,6 15,4
Ingeniaritza elektrikoa 84,6 15,4
Ingeniaritza mekanikoa 84,5 15,5
Informazio-sistemen eta kudeaketaren ingeniaritza
informatikoa 84,4 15,6
Energiaren ingeniaritza 84,0 16,0
Ingeniaritza elektroniko, industriala eta automatikoa 82,4 17,6
Industria-prozesuetako ekoteknologian ingeniaritza 82,1 17,9
Informatika Ingeniaritza 81,8 18,2
Nautika eta Itsas Garraioa 81,4 18,6
Geografia eta lurralde-antolamendua 78,1 21,9
Informazioaren teknologiaren ingeniaritza 78,0 22,0
Ingeniaritza elektronikoa 75,2 24,8 Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-estatistika
2014an EAEn gainditutako 546 doktoretza-tesien artean, % 55,1 emakumeek
egin zituzten; haatik, gainditutako tesietan emakumeek agertzen duten nagusitasun
txiki hori tesiak 44 urte baino gutxiago izanik gainditu zituzten pertsonen artean
erregistratzen da. Adin-multzo handiagoetan, gizonen garrantzia erlatiboa areagotuz
doa. Hala, 55 urtetik gorakoen artean % 88 dira gizonak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
43
2.13. taula EAEn gainditutako doktoretza-tesiak, adinaren eta sexuaren arabera. 2014. urtea
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)
GUZTIRA 546 301 55,1 245 44,9
24-29 urte 133 90 67,7 43 32,3
30-34 urte 199 116 58,3 83 41,7
35-39 urte 84 47 56,0 37 44,0
40-44 urte 45 24 53,3 21 46,7
45-49 urte 34 15 44,1 19 55,9
50-55 urte 26 6 23,1 20 76,9
55 urtetik gora 25 3 12,0 22 88,0
Iturria: Unibertsitateko Koordinazio eta Jarraipenerako Idazkaritza Nagusia. TESEO. Hezkuntza, Kultura eta Kirol Ministerioa.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
44
2.2. Helduen hezkuntza eta araubide bereziko hezkuntza
Araubide bereziko irakaskuntzari dagokionez ere, emakumeak gizonak baino
gehiago dira, matrikulatutako ikasle guztien % 63,5 hain zuzen ere. Hizkuntzen
modalitatea da nagusitzen dena, eta bertan ere emakumeen partaidetza handiagoa da
(% 65,7).
Gainerako modalitateetan, emakumeen ehunekoa handiagoa da, kirol-
irakaskuntzetan izan ezik, bertan matrikulatutakoen % 90 gizonak baitira. Emakumeen
kopurua bereziki altua da Dantzan (% 92,6). Musika ikasketetan emakumeen eta
gizonen arteko oreka handiagoa da (% 56,2 eta % 43,8 hurrenez hurren).
2.14. taula Araubide bereziko ikaskuntzan matrikulatutako ikasleak, modalitatearen eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Araubide bereziko ikasketak 34.606 21.992 63,5 12.614 36,5
Arte Plastikoak eta Diseinua 355 252 71,0 103 29,0
Hizkuntzak 30.164 19.821 65,7 10.343 34,3
Musika 2.790 1.569 56,2 1.221 43,8
Dantza 95 88 92,6 7 7,4
Kirola 985 103 10,5 882 89,5
Goi Mailako Diseinu Arteak 217 159 73,3 58 26,7 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika
Pertsona helduentzako hezkuntzako matrikulazioak aztertzean ikus daitekeenez,
8.113 emakumek parte hartu dute hezkuntza-tipologia horretan 2015ean zehar, urte
horretan matrikulatutako pertsona guztien % 48,9 hain justu.
Azken 15 urtetan izandako bilakaerari so, 2011. urtera arte hazkunde nabaria
ikus daiteke. Urte hartan erregistratu zen matrikulazio handiena (17.898 emakume
matrikulatu ziren ikasturte hartan), eta une hartatik aurrera beheranzko joera indartsua
hasi zen, itxuraz azken urtean eten egin dena, izan ere, 2014. urtean baino 540
emakume gehiago matrikulatu dira. Bilakaera horren ondorioz, une jakin batean
emakumeak matrikulatutako ikasleen % 60 baino gehiago izan baziren ere, azken lau
urtetan matrikulatutako pertsonen erdia baino zertxobait gutxiago ziren emakumeak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
45
2.15. taula HHn matrikulatutako ikasleen bilakaera sexuaren arabera. EAE 2000/2001 eta 2014/2015 ikasturteak
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).
2000-2001 13.508 8.483 62,8 5.025 37,2
2001-2002 16.543 10.287 62,2 6.256 37,8
2002-2003 18.372 11.529 62,8 6.843 37,2
2003-2004 21.833 13.159 60,3 8.674 39,7
2004-2005 24.239 14.402 59,4 9.837 40,6
2005-2006 25.737 15.401 59,8 10.336 40,2
2006-2007 26.862 16.298 60,7 10.564 39,3
2007-2008 28.684 17.009 59,3 11.675 40,7
2008-2009 29.196 17.688 60,6 11.508 39,4
2009-2010 29.654 17.833 60,1 11.821 39,9
2010-2011 29.679 17.898 60,3 11.781 39,7
2011-2012 19.591 9.779 49,9 9.812 50,1
2012-2013 19.219 9.542 49,7 9.677 50,3
2013-2014 15.532 7.573 48,8 7.959 51,2
2014-2015 16.585 8.113 48,9 8.472 51,1 Iturria: EUSTAT. Ikasleak, irakasleak eta zentroak. Irakaskuntzaren estatistika
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
46
2.3. Bizitza osoan zeharreko ikasketa-ekintzetan parte hartzea
Bizitza osoan zeharreko ikaskuntzaren irismena oso zabala bada ere, testuinguru
pertsonal eta sozialarekin lotutako alderdiak ere barneratuz, atal honetan lan-
bizitzarekin lotura gehiago duen ikaskuntza barneratzen da, eta horri buruz informazio
estatistikoa ematen da maiztasunez.
Lan-arloarekin lotutako bizitza osoan zeharreko ikaskuntza gero eta alor
garrantzitsuagoa da, biztanleria aktiboa zahartuz doan eta enplegurako eskatzen diren
konpetentziak ere azkar zaharkitzen ari diren testuinguru batean.
Informazio horren azterketan hainbat estatistika-iturri hartu dira erreferentzia
modura: Lanbide (nagusiki langabeturik dauden eta lanean diren pertsonei
zuzendutako prestakuntza) eta Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko Fundazioa
(EPEF) iturri nagusi modura. Dena den, beste testuinguru batzuetan pertsonen
etengabeko ikaskuntzarekin lotutako partaidetza aztertzeko estatistika-eragiketa
batzuk ere hartu dira kontuan.
Enplegurako Lanbide Heziketaren azpisistemaren barnean, Estatu mailakoa
dena, prestakuntza arloko ekimen mota ezberdinak bereizten dira: nagusiki
langabeturik edo lanean diren pertsonei zuzendutakoak (eskaintzazko prestakuntza
modura ezagutzen dena9); eta enpresa barneko prestakuntzan sartzen direnak
(eskatutako prestakuntza edo hobarien sistema). Era berean, EAEn, Lanbidek
langabetuentzako prestakuntza sustatzen du (327/2003 Dekretua), eta Hobetuz
fundazioak ere lanean diren pertsonei zuzendutako prestakuntza finantzatzen du,
eskatutako prestakuntzaren osagarri.
2015ean langabetutako 6.798 emakumek jaso dute prestakuntza Lanbidek
sustatutako prestakuntzaren barnean (guztiaren % 39,6); eta lanean ziren 21.658
emakumek jaso dute prestakuntza Hobetuz fundazioak finantzatutako prestakuntzaren
barnean (prestatutako pertsona guztien % 51,4).
2.16. taula Nagusiki langabetuei zuzendutako ekintzetan prestatutako pertsonak (327/2003 Dekretua). 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Prestatutako langabetuak 17.170 6.798 39,6 10.372 60,4 Iturria: Lanbide
9 EPEF fundazioaren langabetuei zuzendutako prestakuntzari buruzko 2015eko datuak ez daude argitaratuta.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
47
2.17. taula Nagusiki lanean ziren pertsonei zuzendutako prestakuntzan parte hartu duten pertsonak 2015ean Hobetuz
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Nagusiki lanean diren
pertsonei zuzendutako
prestakuntza
42.137 21.658 51,4 20.479 48,6
Iturria: Lanbide
Estatu mailan finantzatutako prestakuntzaren testuinguruan (EPEF), nagusiki
lanean diren pertsonei zuzendutako eskaintza-planen barnean10, 1.887 emakumek
jaso dute prestakuntza (prestakuntza mota horretan parte hartu duten pertsona guztien
% 43,3).
2.18. taula Batez ere lanean diren pertsonei zuzendutako prestakuntza-ekintzetan parte hartu duten pertsonak, sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
Parte-hartzaileak 4.358 1.887 43,3 2.471 56,7
Prestakuntza-orduak 633.050 299.125 47,3 333.925 52,7 Iturria: Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko Fundazioa
Enpresek eskatutako garatutako «estatutako prestakuntza», izenekoaren
barnean lanean ziren 85.204 emakumek jaso dute prestakuntza EAEn, guztira 196.968
pertsonek jaso dutelarik prestakuntza. Horrek adierazten du prestakuntza mota
horretan emakumeen parte-hartzea % 43 ingurukoa dela.
2.19. taula Enpresetako prestakuntza-ekimenetan prestatutako parte-hartzaileak, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. 2014/2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b.) (Abs.) (% h) (% b) (Abs.) (% h) (% b)
Araba 31.575 16,0 12.101 38,3 14,2 19.474 61,7 17,4
Bizkaia 100.880 51,2 45.301 44,9 53,2 55.579 55,1 49,7
Gipuzkoa 64.513 32,8 27.802 43,1 32,6 36.711 56,9 32,8
EAE 196.968 100,0 85.204 43,3 100,0 111.764 56,7 100,0
Iturria: Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko Fundazioa
10
2015ean EPEF fundazioaren planetan prestatutako 35 emakume langabetu identifikatu dira soilik (guztira 107 pertsona), eta ez dago parte-hartzeari buruzko daturik Gazteen Programa Espezifikoan.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
48
Prestakuntzarako banako baimenei esker, lanean den pertsona batek
prestakuntza jaso dezake lanean dagoen bitartean, egiaztagiri bidez aitortutako
prestakuntza-ekintzen bidez. 2015ean, 197 emakumek erabili dute baimen hori
prestakuntza egiaztagarri batekin jarraitzeko, aztertutako epealdi osoko zifra
handienera iritsiz, nahiz eta baimen kopuru osoa murriztu egin den 2013. urtearekin
alderatuta.
2.20. taula Banako prestakuntza-baimen amaituen bilakaera (BPB), sexuaren arabera. EAE, 2007-2015
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
2007 47 24 23 -1
2008 28 13 15 2
2009 87 34 53 19
2010 132 46 86 40
2011 279 67 212 145
2012 536 73 463 390
2013 978 157 821 664
2014 510 191 319 128
2015 467 197 270 73
Iturria: EPEF. Behatokia eta estatistikak
Oro har, 2015ean, EAEko 25 eta 64 urte bitarteko emakumeen % 13,7k parte
hartu zuten hezkuntzako prestakuntza-jardueraren edo etengabeko prestakuntzako
jardueraren batean. Partaidetza-tasa hori Estatuko mailaren gainetik dago emakumeen
kasuan (% 10,7), eta EAEko gizonen partaidetza-tasa ere (% 12,1) gainditu egiten du.
Halaber, EB28 izenekoaren partaidetza-tasa (% 10,7) gainditu egiten du, nahiz eta
erreferentziazko helburutik urrun dagoen oraindik, hots, % 15etik urrun (ET 2020).
2.21. taula Etengabeko prestakuntzan parte hartu duten 25 eta 64 urte bitarteko pertsonen ehunekoa, sexuaren arabera. EAEn eta Estatuan, guztira. 2013-2015
2013 2015
% Guztira Emakumeak
(%)
Gizonak
(%)
Aldea
G-E
%
Guztira
Emakumeak
(%)
Gizonak
(%)
Aldea
G-E
Estatua,
guztira 11,1 12,0 10,3 -1,7 9,9 10,7 9,2 -1,5
Euskadi 13,4 14,3 12,5 -1,8 12,9 13,7 12,1 -1,8
Iturria: Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema Ebaluazioko Institutu Nazionala Las cifras de la Educación en España. Estadísticas e indicadores izenekotik ateratako datua.
Azkenik, Norberaren bizitza eta familia-bizitza bateratzeari buruzko Inkestak
erreferentzia interesgarriren bat eskaintzen du, emakume eta gizonen prestakuntzari
dagokionez, lan-merkatuarekin lotuta.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
49
Emaitza horietan erreparatuta ikus daitekeenez, bere enpresan prestakuntza
ematen dela eta prestakuntza horretan parte hartzen duela adierazten duten
emakumeen portzentajea % 44koa eta % 32,1ekoa da, hurrenez hurren. Bi kasuetan,
portzentaje hori gizonena baino zertxobait handiagoa da. Gainera, lanean diren
emakumeen % 21,5ak uste duenez, betetzen duen lanpostua bere prestakuntza-
mailatik behera dago, eta kualifikazioaren gaineko desdoikuntza hori 7 puntu
(portzentajezko) handiagoa da lanean diren gizonek adierazten dutenarekin alderatuz.
2. taula22.Partaidetza enpresaren prestakuntzan eta lanpostuak prestakuntzarekin duen egokitasun-maila. 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Lanpostuaren egokitzapena
prestakuntzara
Egokia 76,1 73,4 78,7 5,3
Prestakuntza baino txikiagoa 17,8 21,5 14,5 -7,0
Prestakuntzaren gainetik 1,5 1,2 1,8 0,6
Bestelako prestakuntzaren beharra 4,5 4,0 5,0 1,0
Enpresan prestakuntza egotea 43,2 44,0 42,5 -1,5
Partaidetza enpresako prestakuntzan 30,6 32,1 29,2 -2,9 Iturria: Eustat. Familia, lana eta norberaren bizitza bateratzeari buruzko inkesta.
(*) 0-10 bitarteko eskala bat erabili da, non 0 batere ez den eta 10 erabatekoa den. Gainera, hauek gaineratu dira: Baxua (0-3), Ertaina
(4-6) eta Handia (7-10)
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
50
3. LANA
Txostenaren hirugarren kapitulua lan-arloari buruzkoa da. Kapitulu hori lana bere
zentzu zabalenean aztertzen duten bi atalek osatzen dute, lanaren dimentsio
produktiboa nahiz erreproduktiboa jorratuz.
3.1. Produkzio-lana
Lan-merkatuari buruzko azpi-atal honetan emakume eta gizonen soldatapeko
lanaren edo besteren konturako lanaren errealitatea nahiz auto-enpleguaren edo
norberaren konturako lanaren errealitatea jorratzen da. Datuak hartzeko informazio-
iturri modura erabili dira EUSTAT erakundearen Biztanleriari inkesta jarduerari buruz
(BJA), EIN erakundearen Biztanleria Aktiboaren Inkesta (BAI) eta Euskal Enplegu
Zerbitzuaren (LANBIDE) Estatistika, beste estatistika-eragiketa batzuekin batera.
3.1.1. Jarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak
Lan-merkatuaren oinarria biztanleria aktiboak osatzen du, hau da, laneko
adinean dagoen (16 urte baino gehiago11) eta lan egiteko prest dagoen biztanleriak.
Biztanleria aktiboa lanean daudenek eta langabetuek osatzen dute, hots, soldatapeko
enplegu batean lan egiten dutenek edo auto-enpleguko egoera batean daudenek, eta
eta lanik gabe daudenek, hurrenez hurren.
Lan-merkatuan laneko adinean diren emakumeen partaidetza % 52,2koa izan da
2015ean, 2014. urtean erregistratutako datua baino bi hamarren gehiago.
Horrenbestez, tasa hori duela zenbait hamarkada, emakumeen lan-jarduera
gutxiengoa zenean (1991. urtean % 38,5), abiatutako bilakaera positiboan kokatzen
da.
Igoera hor badago ere, oraindik emakumeen jarduera-tasa portzentajezko 11
puntura dago gizonen jarduera-tasatik.
11
Erretiroa hartzeko adina aldakorra da, eta estatistika-eragiketa ezberdinetan muga adin ezberdinetan kokatzen da. Hori kontuan hartu behar da datu hauek aztertzean.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
51
3.1. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE, 1991-2015
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
1991 52,9 38,5 68,0 29,5
1995 52,7 41,3 64,8 23,5
2001 53,6 42,2 65,7 23,5
2002 54,3 43,1 66,1 23,0
2003 55,1 44,6 66,3 21,7
2004 55,5 45,6 65,9 20,3
2005 54,9 45,0 65,3 20,3
2006 54,7 45,4 64,6 19,2
2007 54,8 45,2 65,1 19,9
2008 55,3 46,7 64,5 17,8
2009 55,6 47,6 64,0 16,4
2010 55,9 48,3 64,0 15,7
2011 56,2 49,5 63,2 13,7
2012 54,9 49,1 61,1 12,0
2013 56,6 50,6 63,0 12,4
2014 57,3 52,0 63,0 11,0
2015 57,6 52,2 63,4 11,2 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
Jarduera-tasan alde handiak izaten dira adinaren arabera. Horrela, 25-44 urte
bitarteko segmentuan dago lan-merkatuko presentzia handiena, eta 2015. urtean adin-
tarte horretako emakumeen % 88,3 lanean ziren edo lan bila zeuden.
25 urtera arte, EAEko emakumeek jarduera-tasa apalena agertzen dute adin-
multzo guztiak kontuan hartuz (% 27,1). Dena den, adin horretako gizonezkoak ere
lan-merkatutik urrun samar daude (ikasketak izan ohi dira urruntasun horren arrazoi
nagusia). Hori dela eta, adin-tarte horretan emakume eta gizonen arteko aldea oso
urria da.
45 urtetik gorako emakumeen artean jarduera-tasa % 37,7koa da. Horrela, adin-
tarte horretan hautematen da alderik handiena jarduera-tasan gizonekin alderatuz gero
(13 puntu baino gehiagoko aldea), nahiz eta adin horretan asko murrizten den gizonen
jarduera-tasa ere.
Hau da, emakumeen kasuan jarduera-tasa baxuagoa da gizonena baino adin-
tarte guztietan, baina 45 urteko adinetik aurrera alde horiek nabarmenagoak dira.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
52
3.2. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
GUZTIRA 57,6 52,2 63,4 11,2
16-24 urte 28,0 27,1 30,5 3,4
25-44 urte 90,6 88,3 92,8 4,5
45 eta gehiago 43,9 37,7 51,0 13,3 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
Emakumeen jarduera-tasa (eta gizonena ere bai) areagotu egiten da beren
zaintzapean seme-alabak dituztenen artean; eta asko igotzen da hala emakumeen
artean nola gizonen artean seme-alaba bat baino gehiago dagoenean. Kasu horretan,
emakumeen jarduera-tasa % 75era iristen da. Emakumeen eta gizonen jarduera-tasan
alde txikiena amek eta aitek seme-alaba bakarra dutenean ematen da (portzentajezko
7,2 puntuko aldea).
3.3. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
GUZTIRA 57,6 52,2 63,4 11,2
0 49,0 42,9 55,1 12,2
1 57,2 53,9 61,1 7,2
2 edo gehiago 81,8 75,0 89,2 14,2 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
Enplegu-tasak lan egiteko adinean den biztanleria aintzat hartuz lana duen,
norberaren kontura edo besteren kontura, biztanleriaren proportzioa islatzen du. 2015.
urtean tasa hori 48.8 puntura iritsi da EAEn, biztanleria osoa aintzat hartuz.
Emakumeen enplegu-tasan igoera nabaria hautematen da azken 25 urtetan, izan
ere, % 27,1etik % 44,3ra pasa da (portzentajezko 17,2 puntu igoz). Bestalde, gizonen
enplegu-tasak 7 puntu egin du behera (% 60,5etik % 53,5era). Hori dela eta, 2015ean
ematen da aztertutako epealdi osoko bi tasen arteko alde txikiena. Hala eta guztiz ere,
gizonen enplegu-tasa emakumeena baino handiagoa da, 9,2 puntu handiagoa.
3.4. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasaren bilakaera, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 1990-2015 URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
1990 43,4 27,1 60,5 33,4
1995 40,2 27,6 53,5 25,9
2000 46,2 33,4 59,6 26,2
2005 51,8 41,9 62,3 20,4
2010 50,7 44,1 57,7 13,6
2011 50,0 44,3 56,0 11,7
2012 48,6 43,7 53,9 10,2
2013 48,5 43,6 53,6 10,0
2014 48,7 44,2 53,6 9,4
2015 48,8 44,3 53,5 9,2 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
53
Enpleguaren portaera adinaren arabera aztertuta ikus daitekeenez, emakumeen
artean tasa handienak 25-44 urte bitartean ematen dira. Gizonen artean, aldiz, 35
urtetik aurrera agertzen dira enplegu-kota handienak eta tasa ez da murrizten 55
urteko adinera arte.
16-24 urte artean emakume eta gizonen arteko aldeak oso txikiak dira, gizonen
aldekoak, hala ere. Baina, 25-34 urte bitartean enpleguan emakumeen presentzia
zertxobait handiagoa da. Adin horretatik aurrera, gizonen enplegu-tasak askoz ere
handiagoa dira emakumeenak baino. 55 urtetik gora duten emakumeen % 17,6a soilik
dago lan-merkatuan lanean.
3.5. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
GUZTIRA 48,8 44,3 53,5 9,2
16-24 urte 18,7 17,7 19,6 1,9
25-34 urte 71,0 72,4 69,5 -2,9
35-44 urte 78,1 74,5 81,5 7,0
45-54 urte 77,1 72,0 82,1 10,1
55 eta gehiago 21,6 17,6 25,5 7,9
Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
Seme-alaba gehiago dituzten pertsonek enplegu-tasa handiagoa dute, eta hori
emakumeen kasuan nahiz gizonen kasuan gertatzen da. Ondorengoen kopuruak gora
egin ahala, emakume eta gizonen arteko aldeak ere gora egiten du. Horrela, alde hori
portzentajezko 16,5 puntukoa da zaintzapean 2 seme-alaba edo gehiago dituzten
biztanleen artean.
3.6. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
GUZTIRA 48,8 44,3 53,5 9,2
0 39,5 35,8 43,2 7,4
1 51,1 47,0 56,2 9,2
2 edo gehiago 71,9 64,0 80,5 16,5 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
Biztanleriaren 16-64 urte bitarteko enplegu-tasak12, Europarekin zenbait datu
alderatzeko erabiltzen direnak, erakusten dutenez, EAEn emakumeek lan-merkatuan
bizi duten egoera Europako batez bestekoaren antzekoa da (60,8 EAEn eta 60,3 EB28
izenekoan).
Haatik, tarteko egoera hori enplegu arloan erreferentetzat jotzen diren
herrialdeetako (Suedia, Danimarka, Alemania edo Finlandia) emakumeen enplegu-
12
Aurrez aztertutako tasetan ez zen kontuan hartzen 65 urteko muga.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
54
tasarekiko dagoen alde nabariaren ondorio da, horiekiko aldea 8-13 puntu artekoa
baita; eta alde hori mantendu egiten da, baina kontrako norabidean, Italia edo Greziako
emakumeen enplegu-tasarekin alderatuta, horietan enplegu-tasa % 50etik beherakoa
baita.
Emakumeen eta gizonen enplegu-tasa antzekoenak dituzten herrialdeak dira
herrialde baltikoak, Suedia (3 puntu) eta Finlandia (1,6 puntuko aldea). Grezia, Italia,
Txekiar Errepublika, Errumania eta Malta dira emakume eta gizonen artean lan-
merkatuan alderik handiena erakusten duten herrialdeak, portzentajezko 15
punturekin.
3.7. taula 16 eta 64 urte bitarteko enplegu-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Euskal Autonomia Erkidegoa 64,3 60,8 67,8 7,0
Araba 65 59,3 71,0 11,7
Bizkaia 62,9 58,6 65,8 7,2
Gipuzkoa 66,2 63,8 69,5 5,7
EB 28 65,6 60,4 70,8 10,4
Alemania 74,0 69,9 78,0 8,1
Austria 71,1 67,1 75,1 8,0
Belgika 61,8 58,0 65,5 7,5
Bulgaria 62,9 59,8 65,9 6,1
Zipre 62,7 59,0 66,7 7,7
Kroazia 55,8 51,5 60,1 8,6
Danimarka 73,5 70,4 76,6 6,2
Eslovakia 62,7 55,9 69,5 13,6
Eslovenia 65,2 61,0 69,2 8,2
Espainia 57,8 52,7 62,9 10,2
Estonia 71,9 68,5 75,3 6,8
Finlandia 68,5 67,7 69,3 1,6
Frantzia 63,8 60,6 67,1 6,5
Grezia 50,8 42,5 59,3 16,8
Hungaria 63,9 57,8 70,3 12,5
Irlanda 63,3 57,9 68,7 10,8
Italia 56,3 47,2 65,5 18,3
Letonia 68,1 66,4 69,9 3,5
Lituania 67,2 66,5 68 1,5
Luxenburgo 66,1 60,8 71,3 10,5
Malta 63,9 51,0 76,2 25,2
Herbehereak 74,1 69,2 79 9,8
Polonia 62,9 56,6 69,2 12,6
Portugal 63,9 61,1 66,9 5,8
Erresuma Batua 72,7 67,9 77,6 9,7
Txekiar Errepublika 70,2 62,4 77,9 15,5
Errumania 61,4 53,2 69,5 16,3
Suedia 75,5 74,0 77,0 3,0 Iturria: EUSTAT. Egitura-adierazleak. EUSTAT
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
55
Langabezia-tasa da emakumeek lan-merkatuan bizi duten egoera aztertzean
beste adierazle garrantzitsu bat. Tasa horrek lan egiteko moduan diren eta enplegurik
ez duten pertsonen portzentajea erakusten du pertsona aktibo guztiekiko. 2015ean
EAEko emakumeen langabezia-tasa % 15,1ean kokatu da. Horrenbestez, apur bat igo
da (% 0,2) aurreko urtearekin alderatuta.
Emakumeen langabezia-tasaren azterketa ebolutibo batek erakusten duenez,
tasa horrek 90eko hamarkadaren hastapenean jo zuen gailurra eta, ondoren, 2007.
urtera arte, murriztu egin zen modu adierazgarrian. Urte hartan krisiaren ondorioz,
tasak gora egin zuen berriro, baina aurrez izandako kopuruetara iritsi gabe. 2005.
urtetik emakume eta gizonen arten langabezia-tasan ez dago alde handirik, eta 2009.
urteaz geroztik emakumeen egoera zertxobait hobea da gizonena baino13.
3.8. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren langabezia-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE, 1990-2015 URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
1990 16,2 26,1 10,6 -15,5
1995 23,8 33,0 17,5 -15,5
2000 13,7 19,9 9,5 -10,4
2002 8,3 12,1 5,7 -6,4
2004 7,8 9,5 6,5 -3,0
2005 5,7 7,0 4,7 -2,3
2006 4,1 4,5 3,7 -0,8
2007 3,3 3,6 3,0 -0,6
2008 3,8 4,2 3,4 -0,8
2009 8,1 7,8 8,4 0,6
2010 9,2 8,6 9,6 1,0
2011 10,8 10,3 11,3 1,0
2012 11,8 11,4 12,1 0,7
2013 14,3 13,8 14,8 1,0
2014 14,9 14,9 14,9 0,0
2015 15,4 15,1 15,6 0,5
Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
Aldagai horiek Lurralde Historikoaren arabera aztertuta agerian geratzen denez,
jarduerari dagokionez, Arabako eta neurri txikiago batean Gipuzkoako emakumeen
artean tasak zertxobait handiagoak dira Bizkaiko emakumeenak baino. Jarduerarekin
lotutako joera ezberdin horiek ere mantendu egiten dira gizonen artean hiru
lurraldeetan.
13
Betiere kontuan hartuz biztanleria aktiboan haien presentzia erlatiboa txikiagoa dela. Erregistratutako langabezia-datuek bestelako egoera bat erakusten dute, aurrerago aztertuko den moduan.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
56
Enplegu-tasari dagokionez, Bizkaian balioak ere zertxobait apalagoak dira. Dena
den, kasu horretan enplegu-tasa handienak Gipuzkoako emakumeen artean ematen
dira. Langabezia-tasek beste behin Gipuzkoako lan-merkatuan egoera hobea dela
erakusten dute. Haatik, Arabako emakumeen artean langabezia Bizkaian baino
nabarmenagoa da (bi lurralde horietan kontrakoa gertatzen da gizonen kasuan).
3.9. taula EAEko 16 urteko eta gehiagoko biztanleen jarduera, enplegu, eta langabezia-tasa, Lurralde Historikoaren eta sexuaren arabera. 2015
EAE ARABA BIZKAIA GIPUZKOA
Jarduera
Guztira 57,6 59,6 57,0 57,7
Emakumeak 52,2 53,5 51,8 52,3
Gizonak 63,3 66,0 62,6 63,4
Lanbidea
Guztira 48,7 50,1 47,5 50,2
Emakumeak 44,3 44,3 43,6 45,6
Gizonak 53,5 56,1 51,7 55,2
Langabezia
Guztira 15,3 16,0 16,7 13,0
Emakumeak 15,1 17,2 15,8 12,9
Gizonak 15,6 14,9 17,4 13,0 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
Europa mailan langabeziaren gaineko konparaketazko azterketa batek erakusten
duenez, 2015ean EAEko emakumeen langabezia-tasak (16-74 urte bitarteko adinean)
5,9 puntuko aldea erakusten du EB28 izenekoaren batez bestekoarekiko. EAEko
emakumeek enplegu arloan duten egoera negatiboago horretan alde handiagoak
nabari dira Alemania edo Erresuma Batuarekin alderatuz gero, herrialde horietan
emakumeen langabezia-tasa % 5aren azpitikoa baita.
Kontrako kasuan daude Grezia eta Espainia, tasa askoz ere handiagoekin
(% 20etik gora). Emakume eta gizonen artean langabezian dauden aldeak txikiagoak
dira jardueran dauden aldeak baino. Grezian dago alderik handiena emakumeen
enplegu-tasan gizonekin alderatuta (gainera, tasa hori EB osoan handiena da, % 28,2
batekin). Irlandan, aldiz, emakumeentzat egoera positiboagoa da (% 6,9 da
emakumeen tasa eta % 10,6 gizonena). Herrialde horiek dira bi muturretan kokatzen
direnak, emakume eta gizonen arteko langabezia-tasari dagokionez.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
57
3.10. taula 16 eta 74 urte arteko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Euskal Autonomia Erkidegoa 14,9 14,9 15,6 0,7
Araba 15,9 17,7 14,9 -2,8
Bizkaia 16,1 15,5 17,4 1,9
Gipuzkoa 12,5 12,8 13,0 0,2
EB 28 9,0 9,1 8,9 -0,2
Alemania 4,4 4,1 4,7 0,6
Austria 6,0 5,5 6,4 0,9
Belgika 8,6 8,0 9,2 1,2
Bulgaria 7,9 7,5 8,3 0,8
Zipre 13,4 13,3 13,6 0,3
Kroazia 15,1 16,0 14,3 -1,7
Danimarka 6,0 6,2 5,9 -0,3
Eslovakia 10,6 12,2 9,3 -2,9
Eslovenia 8,4 8,8 7,9 -0,9
Espainia 20,7 22,4 19,3 -3,1
Estonia 6,4 5,8 7,1 1,3
Finlandia 9,3 8,8 9,8 1,0
Frantzia 10,2 9,8 10,6 0,8
Grezia 24,2 28,2 20,9 -7,3
Hungaria 6,1 6,3 6,0 -0,3
Irlanda 8,9 6,9 10,6 3,7
Italia 11,6 12,2 11,2 -1
Letonia 9,9 8,7 11,2 2,5
Lituania 8,9 8,2 9,6 1,4
Luxenburgo 6,5 7,1 6,0 -1,1
Malta 5,1 5,3 5,0 -0,3
Herbehereak 6,6 7,0 6,2 -0,8
Polonia 6,9 7,0 6,8 -0,2
Portugal 12,2 12,2 12,1 -0,1
Erresuma Batua 5,0 4,8 5,1 0,3
Txekiar Errepublika 4,5 5,4 3,7 -1,7
Errumania 6,7 5,9 7,3 1,4
Suedia 7,2 6,9 7,5 0,6
Iturria: Eurostat. EUSTAT (langabezia-tasa harmonizatua sexuaren arabera. 2015eko azken hila. Biztanleria jardueraren araberako inkesta)
Emakumeen iraupen luzeko langabezia % 9,8koa da, hots, gizonen kasuan
erregistratzen den portzentajea baino zazpi hamarren txikiagoa. Europar Batasuneko
emakumeen iraupen luzeko langabeziaren egoerarekiko aldea 5,3 puntukoa (negatibo)
da. Horrek atzeraldiak EAEko lan-merkatua gogor astindu duela islatzen du
(emakumeentzat nahiz gizonentzat) Europar Batasunari dagokion zenbakiarekin
alderatuz.
Azterketak agerian uzten du beste behin EAEn egoera hobea dela langabezia
handiagoa den herrialdeekin alderatuz: Greziako emakumeen iraupen luzeko
langabezia-tasak bikoiztu egiten du EAEko emakumeen tasa (% 21,2 eta % 9,8
hurrenez hurren). Era berean, Espainian (% 12,4) eta Kroazian (% 10,5) langabeturik
dauden emakumeek denbora gehiago ematen dute langabezian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
58
3.11. taula 16 eta 74 urte bitarteko iraupen luzeko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Euskal Autonomia Erkidegoa 10,2 9,8 10,5 0,7
Araba 10,6 10,9 10,3 -0,6
Bizkaia 11,1 10,4 11,8 1,4
Gipuzkoa 8,4 8,1 8,6 0,5
EB 28 4,5 4,5 4,5 0,0
Alemania 2,0 1,7 2,3 0,6
Austria 1,7 1,4 1,9 0,5
Belgika 4,4 3,9 4,8 0,9
Bulgaria 5,6 5,0 6,1 1,1
Zipre 6,8 6,2 7,4 1,2
Kroazia 10,3 10,5 10,1 -0,4
Danimarka 1,7 1,7 1,6 -0,1
Eslovakia 7,6 8,3 6,9 -1,4
Eslovenia 4,7 5,4 4,1 -1,3
Espainia 11,4 12,4 10,5 -1,9
Estonia 2,4 2,2 2,5 0,3
Finlandia 2,3 1,8 2,7 0,9
Frantzia 4,3 3,9 4,6 0,7
Grezia 18,2 21,2 15,8 -5,4
Hungaria 3,1 3,1 3,1 0,0
Irlanda 5,3 3,6 6,7 3,1
Italia 6,9 7,4 6,6 -0,8
Letonia 4,5 3,6 5,4 1,8
Lituania 3,9 3,4 4,4 1,0
Luxenburgo 1,9 1,9 1,9 0,0
Malta 2,4 1,3 3,0 1,7
Herbehereak 3,0 2,9 3,0 0,1
Polonia 3,0 3,0 2,9 -0,1
Portugal 7,2 7,2 7,3 0,1
Erresuma Batua 1,6 1,3 1,9 0,6
Txekiar Errepublika 2,4 2,9 2,0 -0,9
Errumania 3,0 2,6 3,3 0,7
Suedia 1,5 1,2 1,7 0,5 Iturria: EUROSTAT (2016-10-12) eta EUSTAT (Biztanleria jardueraren arabera - BJA)
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
59
3.1.2. Afiliazioa, langabezia eta erregistratutako kontratuak
Gizarte Segurantzako afiliazioaren, langabeziaren eta kontratazioan erregistroek
lan-merkatuari buruzko ikuspegi jakin bat eskaintzen dute, aurrez aztertutako
estatistika-eragiketatik ondorioztatzen denaren osagarri dena.
2015. urtean zehar EAEn, batez beste, 415.823 emakume zeuden afiliaturik
Gizarte Segurantzan. Horrek 61.000 afiliazioko alde negatiboa suposatzen du
gizonekin alderatuz gero.
Zenbaki absolutuetan alde handienak 40-44 eta 55-59 urte bitarteko
segmentuetan ikusten dira. Emakumeen kasuan presentzia orekatuagoa ikusten da
25-29 urte bitarteko segmentuan (guztiaren % 50 osatzen dute), eta presentzia hori
proportzionalki txikiagoa da segmentu gazteagoetan eta zaharragoetan. Lan-
merkatuan 20 urtetik beherako eta 65 urtetik gorako emakumeen nahiz gizonen
presentzia oso urria denez, adierazgarriagoa da 55 urtetik aurrera erregistratzen den
aldea, zeinaren arabera adinean gora joan ahala emakumeen presentzia txikiagoa
baita lan-merkatuan.
3.12. taula Gizarte Segurantzako afiliazioan altan dauden langileak, sexuaren eta adinaren arabera. EAE. Urteko batez bestekoa, 2015.
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
Aldea
G-E
(Abs.)
%
Emakumeak /
guztira
GUZTIRA 892.359 415.823 476.532 60.709 46,6
16-19 urte 2.481 1.005 1.476 471 40,5
20-24 urte 27.396 12.873 14.523 1.650 47,0
25-29 urte 67.202 33.572 33.629 57 50,0
30-34 urte 100.193 48.323 51.870 3.547 48,2
35-39 urte 136.714 64.080 72.634 8.554 46,9
40-44 urte 142.681 66.148 76.532 10.384 46,4
45-49 urte 133.305 61.845 71.460 9.615 46,4
50-54 urte 123.618 57.793 65.824 8.031 46,8
55-59 urte 98.259 43.935 54.324 10.389 44,7
60-64 urte 54.254 23.197 31.055 7.858 42,8
65 urte eta gehiago 6.256 3.052 3.205 153 48,8 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistiken urtekaria, 2015
Lanbideko bulegoetan erregistratutako langabeziak nabarmen egin du behera
2015ean, guztira 5.696 emakume langabetu gutxiago baitaude erregistratuta. Bi
sexuak kontuan hartuz, 15.755 pertsona gutxiago dago langabezian. Horrek adierazten
du gizonen kasuan beherakada hori nabarmenagoa dela. Bilakaera horren ondorioz,
2015ean erregistratutako emakumeen langabeziak portzentajezko 5 puntu baino
gehiagoan gainditzen du gizonena.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
60
Erregistratutako langabeziaren banaketa hori, emakumeen presentzia
handiagoarekin, hiru lurraldetan ematen da.
3.13. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2014-2015 urteetako alderaketa.
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
2015ean erregistratutako
langabezia
150.016 100 79.648 53,1 70.368 46,9
Araba 24.391 16,26 13.017 53,4 11.373 46,6
Bizkaia 84.291 56,19 43.981 52,2 40.310 47,8
Gipuzkoa 41.337 27,56 22.650 54,8 18.685 45,2
2014an erregistratutako
langabezia
165.771 100 85.344 51,5 80.427 48,5
Araba 26.931 16,1 13.871 51,5 13.060 48,5
Bizkaia 92.833 56 47.160 50,8 45.673 49,2
Gipuzkoa 46.007 27,8 24.313 52,8 21.694 47,2 Iturria: Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide eta DAP.
Zenbaki absolutuetan, erregistratutako langabezia 30-59 adin-tartean metatzen
da. Emakumeak dira adin-tarte guztietan langabezia horretan erdia baino gehiago, 20
urtetik beherako pertsonen eta 40-44 urte bitarteko pertsonen kasuan izan ezik.
3.14. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta adin-taldearen arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
20 urtetik beherakoak 2.577 1,7 1.218 47,3 1.359 52,7
20-24 urte 8.320 5,5 4.196 50,4 4.124 49,6
25-29 urte 14.449 9,6 7.596 52,6 6.853 47,4
30-34 urte 17.523 11,7 9.522 54,3 8.001 45,7
35-39 urte 21.384 14,3 11.412 53,4 9.972 46,6
40-44 urte 19.514 13,0 9.674 49,6 9.840 50,4
45-49 urte 20.166 13,4 10.681 53,0 9.485 47,0
50-54 urte 17.799 11,9 8.940 50,2 8.859 49,8
55-59 urte 19.366 12,9 10.807 55,8 8.559 44,2
59 urtetik gorakoa 8.918 5,9 5.602 62,8 3.316 37,2 Iturria: Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan Merkatuaren Balantze Txostena, 2015
Langabezian erregistratuta dauden hamar pertsonatik sei baino gehiagok
hezkuntza-maila baxua du, gehienez, derrigorrezko irakaskuntzara artekoa. Multzo
horretan ia erdia emakumeak dira, baina gainerako hezkuntza-mailetan gehiengoa dira
emakumeak; eta, zehazki, segmentuan zenbaki absolutuak baxuak badira ere,
langabetu modura erregistratuta dauden eta unibertsitateko ikasketen pareko
hezkuntza-maila duten hiru pertsonatik bi emakumeak dira.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
61
3.15. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta prestakuntza-mailaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
GUZTIRA 150.017 100 79.648 53,1 70.369 46,9
Derrigorrezko hezkuntza 93.161 62,1 46.257 49,7 46.913 50,4
Batxilergoa 12.751 8,5 6.969 54,7 5.789 45,4
Lanbide Heziketa 25.803 17,2 14.550 56,4 11.187 43,4
Unibertsitate-mailakoak 18.302 12,2 11.872 64,9 6.480 35,4
Iturria: Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide.
Azkenik, erregistratutako langabeziaren iraupenari dagokionez, iraupen luzeko
langabezian emakumeen presentzia erlatibo handiagoa nabarmendu behar da
(erregistroan dauden iraupen luzeko langabetu guztien % 57,3). Urtebetetik gorako
langabezian dauden pertsonen artean emakumeak dira gehiengoa, gizonak baino
11.834 emakume gehiago baitago. Horren ondorioz, iraupen luzeko langabezia
emakumeen artean ematen da nagusiki (multzo honetan pertsona guztien % 58 baino
gehiago emakumeak dira, gizonen portzentajea % 49koa delarik).
3.16. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta langabezia-iraupenaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
GUZTIRA 150.017 100 79.648 53,1 70.369 46,9
Iraupen laburreko langabezia 68.875 45,9 33.160 48,1 35.715 51,9
Iraupen luzeko langabezia 81.142 54.1 46.488 57.3 34.654 42,7
Iturria: Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide.
3.1.3. Biztanleria landuna sektore ekonomikoaren eta enpleguaren arabera
Atal honetan enpleguari dagokion alderdi garrantzitsu bat jorratzen da: pertsonak
laneratzen direneko sektore edo jarduera ekonomikoak garrantzia handia dauka, izan
ere, sektorearekin lotzen dira maiz lan-baldintzekin (eta etorkizunean enplegua edo
garapena izateko aukerekin) lotzen diren oinarrizko alderdiak.
Sektore ekonomikoaren azterketak, horietan lan egiten duten pertsonen
sexuaren arabera, erakusten duenez, merkatuan bereizketa nabariak daude. Horrela,
tradizionalki «maskulinoak» diren sektoreak mantendu egiten dira (eraikuntza,
industria, lehen sektorea, etab.) eta baita nagusiki emakumez osatutakoak ere
(zerbitzuen sektorea).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
62
3.17. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleria landuna (milaka) sektorearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)
GUZTIRA 892,9 100 421,00 47,2 471,80 52,8
Nekazaritza, abeltzaintza, arrantza 10,0 1,1 3,0 30,0 7,0 70,0
Industria 184,8 20,7 38,9 21,0 145,9 79,0
Eraikuntza 46,8 5,3 5,5 11,8 41,3 88,2
Zerbitzuak 651,3 72,9 373,6 57,4 277,7 42,6 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren arabera sailkatzeko inkesta.
Jarduera-sektore ezberdinetan emakumeen presentziari buruzko azterketa
ebolutiboak erakusten duenez, emakumeak garrantzia hartuz joan dira industrian (6,2
puntu azken 20 urtetan) eta eraikuntzan (7 puntu), eta lehen sektorean zenbakiak
mantendu egin dira, gorabehera batzuekin bada ere. Bilakaera positibo horrekin
batera, oro har, emakumeak lan-merkatuan gero eta presentzia handiagoa izatea
gertatu da, eta oraindik emakume eta gizonen okupazioari dagokionez orekatik oso
urrun dauden espazio ekonomikoak mantentzen dira.
3.18. taula Lanean diren emakumeen bilakaera (%) EAEko sektoreen okupazio osoan 1995 - 2015 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015
GUZTIRA (milakoetan)
713,6 830,2 945,2 937,8 925 898,4 884,3 880,6 893,0
guztira emakumeak (%)
35,3 37,2 41,5 44,8 45,7 46,3 46,6 47,1 47,1
emakumeak lehen sektorean (%)
27,3 28,4 23,2 20,9 26,9 31,7 24,5 27,6 30,0
emakumeak industrian (%)
14,8 16,0 19,7 19,8 19,6 20,8 19,0 19,3 21,0
emakumeak eraikuntzan (%)
4,8 5,2 7,6 9,8 10,4 12,0 12,5 10,8 11,8
emakumeak zerbitzuetan (%)
49,8 52,6 55,5 57,7 58,7 58,4 58,1 58,3 57,4
Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren arabera sailkatzeko inkesta.
Jarduera-adarrei dagokienez, hiru emakumetik batek (141.200) «Administrazio
publikoaren, osasun-jardueren eta gizarte zerbitzuaren…» esparruan egiten du lan.
Jarduera-adar horretan emakumeek 10 enplegutik 7 betetzen dituzte. Halaber,
«Merkataritza eta ostalaritzan» 102.000 emakumek egiten dute lan. Hori da emakume
gehien biltzen dituen bigarren jarduera. Taulako azken jarduera-adarra «Etxeko
langileen enplegatzaile gisa» aipatzen da. Jarduera horretan ematen da emakumeen
nagusitasun handiena jarduerako enplegu osoa kontuan hartuz: % 80,3 emakumeak
dira. Gizonen kasuan, enpleguaren % 80 baino gehiago betetzen dute «Nekazaritzan»,
«Erauzketa- eta manufaktura-industrietan» eta «Eraikuntzan». «Merkataritza»
arlokoetan, «Jarduera profesional, zientifiko eta teknikoetan» eta «Finantza eta
aseguruen» jardueretan sexuen arteko oreka handiagoa dago.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
63
3.19. taula Biztanleria landuna, jarduera-adarraren eta sexuaren arabera. Milaka. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 876,4 100,0 413,2
47,1 463,2 100,0 52,9
Nekazaritza 11,2 1,3 2,2 0,5 19,6 9,0 1,9 80,4
Erauzketa-industriak; energia elektrikoaren, gasaren,
lurrunaren eta aire girotuaren hornidura; ur hornidura,
saneamendua, hondakinen kudeaketa eta kutsadura
kentzeko jarduerak
9,6 1,1 1,6 0,4 16,7 8,1 1,7 84,3
Manufaktura-industria 173,7 19,8 29,5 7,1 17,0 144,3 31,2 83,0
Eraikuntza 47,9 5,5 7,2 1,7 15,0 40,7 8,8 85,0
Txikizkako eta handizkako merkataritza; motordun
ibilgailuen eta motozikleten konponketa; garraioa eta
biltegiratzea; ostalaritza
215,4 24,6 102,0 24,7 47,3 113,5 24,5 52,7
Informazioa eta komunikazioak 22,9 2,6 7,9 1,9 34,6 14,9 3,2 65,4
Finantza- eta aseguru-jarduerak 23,0 2,6 9,8 2,4 42,8 13,1 2,8 57,2
Higiezinekin lotutako jarduerak 3,8 0,4 2,4 0,6 63,2 1,4 0,3 36,8
Lanbide-jarduerak, zientifikoak eta teknikoak;
administrazio-jarduerak eta zerbitzu osagarriak 97,3 11,1 53,7 13,0 55,2 43,6 9,4 44,8
Herri Administrazioa eta defentsa, derrigorrezko
Gizarte Segurantza; hezkuntza; osasun-jarduerak eta
gizarte-zerbitzuetako jarduerak.
202,1 23,1 141,2 34,2 69,9 60,9 13,1 30,1
Jarduera artistikoak, aisialdikoak eta
entretenimendukoak; etxeak etxeko enplegatzaile eta
norberak erabiltzeko ondasun eta zerbitzuen sortzaile
gisa; lurraldez kanpoko erakundeen jarduerak; beste
zerbitzu batzuk.
69,5 7,9 55,8 13,5 80,3 13,7 3,0 19,7
Iturria: EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta
2015ean emakume gehienek jatetxeko langile eta pertsonal eta salmenta mailan
(123.700 emakume) egiten dute lan. Ondoren, Zientzia eta Intelektualen Teknikari eta
Profesionalen multzoan barneratzen diren enpleguetan ikusten ditugu maizen
(112.200). Enplegu-multzo jakin batean lan egiten duten emakume eta gizon kopuruari
dagokionez alderik handiena funtsezko Langintzetan erregistratzen dira emakumeen
nagusitasuna aipatzen bada, izan ere, langintza horietan emakumeek betetzen dituzte
enplegu guztien ia % 70; eta jatetxeko eta pertsonal eta salmentako lanetan ere
emakumeak maiz agertzen dira, hiru enplegutik bi hartuz. Bestalde, badira % 90ean
gizonekin betetzen diren enplegu-multzoak, esate baterako, Makinako eta Artisautzako
Langileen artean, Manufaktura-industriako lan kualifikatuetan eta eraikuntzan.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
64
3.20. taula Biztanleria landuna, milaka, enplegu-multzo handiaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 876,4 100 413,2 100 47,1 463,2 100 52,9
Zuzendariak eta gerenteak 27,5 3,1 7,4 1,8 26,9 20,1 4,3 73,1
Zientzia eta intelektual arloko teknikari eta
profesionalak 182,7 20,9 112,2 27,2 61,4 70,5 15,3 38,6
Lanbide-teknikari laguntzaileak 88,0 10,0 56,6 13,7 64,4 31,3 6,8 35,6
Kontulariak, administrariak, etab. 103,0 11,8 34,3 8,3 33,3 68,7 14,8 66,7
Jatetxe-zerbitzuetako langileak, zerbitzu
pertsonaletako langileak, laguntza arlokoak eta
salmentakoak
182,5 20,9 123,8 30,0 67,8 58,7 12,7 32,2
Lehen sektoreko langile kualifikatuak 10,9 1,2 2,1 0,5 19,3 8,8 1,9 80,7
Artisauak eta langile kualifikatuak Manufaktura-
industria eta eraikuntza 116,1 13,2 7,5 1,8 6,5 108,5 23,4 93,5
Makina eta instalazioetako langileak Muntatzaileak 77,4 8,8 7,7 1,9 9,9 69,7 15,0 90,1
Oinarrizko lanbideak 88,4 10,1 61,6 14,9 69,7 26,8 5,8 30,3 Iturria: EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta
2015ean emakume eta gizon gehien kontratatu zituzten jarduerak aztertzean
ikus daitekeenez, bi sexuak bi jardueratan baino ez datoz bat: «Janari- eta edari-
zerbitzuak»; eta «Eraikuntzarako zerbitzuak eta lorezaintzako jarduerak».
Emakumeentzat sortutako kontratu kopuruari dagokionez «Etxeetako jarduerak, etxeko
langileen enplegatzaile gisa» da lehen jarduera, eta gizonen kasuan, «Janari- eta
edari-zerbitzuak».
3.21. taula 2015ean kontratu kopuru handiena ekarri zuten jarduera-adarrak, sexuaren arabera EAE
EMAKUMEEN KONTRATU GEHIEN EKARTZEN DITUZTEN 10 JARDUERA
GIZONEN KONTRATU GEHIEN EKARTZEN DITUZTEN 10 JARDUERA
97 Etxeetako jarduerak, etxeko langileen enplegatzaile gisa
56 Janari- eta edari-zerbitzuak
86 Osasun-jarduerak 52 Biltegiratzea eta garraioari erantsitako jarduerak
82 Bulegoko administrazio-jarduerak eta enpresetako jardueren osagarriak diren beste batzuk
25 Produktu metalikoen fabrikazioa, makineria salbuetsita
55 Ostatu-zerbitzuak 43 Eraikuntza espezializatuko jarduerak
88 Gizarte-zerbitzuen jarduerak, ostatu eman gabe 47 Txikizkako merkataritza, ibilgailu motordunena izan ezik
85 Hezkuntza 49 Garraioa, lurrekoa eta hodi bidezkoa
81 Eraikinetarako zerbitzuak eta lorezaintza-zerbitzuak
01 Nekazaritza, abeltzaintza, ehiza eta zerbitzuak
87 Laguntza egoitza-establezimenduetan 81 Eraikinetarako zerbitzuak eta lorezaintza-zerbitzuak
47 Txikizkako merkataritza, ibilgailu motordunena izan ezik
24 Metalurgia; burdinazko eta altzairuzko produktuen fabrikazioa
56 Janari- eta edari-zerbitzuak 46 Handizkako merkataritza, ibilgailu motordunena izan ezik
Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan-merkatuaren balantze-txostena
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
65
Kontratu kopuru gehien biltzen dituzten enpleguei dagokienez, bulegoak, hotelak
eta establezimenduak garbitzeko kontratuak daude emakumeen kasuan sailkapenaren
buruan 2015ean; eta hala emakumeek nola gizonek zerbitzari-zerbitzuetan aurkitzen
dute bigarren kontratazio-gunea. Etxeko enplegatuak; eta haurrak eta beste zenbait
pertsona zaintzeko enpleguak dira emakumeen artean kontratu gehien ekarri dituzten
enpleguak. Gizonen artean makineria eragiketekin lotutako enpleguak eta autobus-
gidariaren enplegua nagusitzen dira, aurrez aipatu dugun zerbitzariarenarekin batera.
Bulegoak, hotelak eta establezimenduak garbitzeko enplegua laugarren lekuan dago
kontratu kopuruari dagokionez gizonen kasuan.
3.22. taula 2015ean kontratu kopuru handiena ekarri zuten enpleguak, sexuaren arabera EAE
EMAKUMEEN KONTRATU GEHIEN EKARTZEN DITUZTEN 10 ENPLEGUAK
GIZONEN KONTRATU GEHIEN EKARTZEN DITUZTEN 10 ENPLEGUAK
1. Bulego, hotel eta antzeko beste establezimendu
batzuetako garbitzaileak
2. Soldatapeko zerbitzariak
3. Dendetako eta biltegietako saltzaileak
4. Ospitaleko erizaintzako laguntzaileak
5. Manufaktura-industrietako peoiak
6. Etxeko enplegatuak
7. Osasun-zerbitzuetan pertsonak zaintzeko
langileak, beste epigrafe batzuetan sailkatu
gabekoak
8. Haurtzaindegietako eta ikastetxeetako
zaintzaileak
9. Jolas- eta entretenimendu-jardueretako
monitoreak
10. Jendeari arreta egiteko eginkizunak dituzten
administrariak, beste epigrafe batzuetan sailkatu
gabekoak
1. Manufaktura-industrietako peoiak
2. Soldatapeko zerbitzariak
3. Salgaien garraioko peoiak eta
deskargatzaileak
4. Bulego, hotel eta antzeko beste
establezimendu batzuetako garbitzaileak
5. Dendetako eta biltegietako saltzaileak
6. Nekazaritzako peoiak (baratze, negutegi,
haztegi eta lorategietan izan ezik)
7. Paperezko eta kartoizko produktuak
fabrikatzeko makinetako langileak
8. Autobus- eta tranbia-gidariak
9. Metalak lortzeko eta eraldatzeko
instalazioetako operadoreak
10. Jolas- eta entretenimendu-jardueretako
monitoreak
Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan-merkatuaren balantze-txostena
Azkenik, dagoeneko aipatu da emakumeen enpleguan etxeko enpleguak eta
zaintzarekin lotutakoak duten garrantzia. Gizarte Segurantzako afiliazio-datuen
arabera, 2015eko abenduan 28.112 emakume zeuden afiliatuta Etxeko Enpleguaren
Araubide Berezian EAEn. Horrek adierazten du emakumeek betetzen dutela jarduera-
adar horretan enplegu guztiaren % 95,2.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
66
Gainera, kontuan hartzen bada, jarduera horretan ezkutuko enplegua oso handia
dela (berriki egindako ikerketen arabera, deklaratu gabeko enplegua guztiaren % 30-40
inguruan kokatzen da), eta emakume atzerritarrek garatutako lana oso garrantzitsua
dela (afiliazio guztien % 40, eta deklaratutako enplegu bat ez dutenen artean gehiengo
handia osatzen dutela uste da), garrantzia handiko esparru bat da, non genero aldetiko
ezberdintasuna modu nabarian agertzen den.
3.23. taula Araubide Orokorrean afiliatutako biztanleria Etxeko enplegatuen berezia sexuaren, nazionalitatearen eta Lurralde Historikoaren arabera EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b.) (Abs.) (% b.) (% h). (Abs.) (% b.) (% h).
GUZTIRA 29.543 28.112 95,2 1.431 4,8
Araba 3.326 1132 3.152 11,2 94,8 174 12,2 5,2
Bizkaia 16.280 55,1 15.501 55,1 95,2 779 54,4 4,8
Gipuzkoa 9.937 33,6 9.459 33,7 95,2 478 33,4 4,8
Atzerritarrak
GUZTIRA 12.105 40,9 11.126 39,6 979 68,4
Araba 1.384 11,4 1.253 11,3 90,5 131 13,4 9,5
Bizkaia 6.694 55,3 6.164 55,4 92,1 530 54,1 7,9
Gipuzkoa 4.027 33,3 3.709 33,3 92,1 318 32,5 7,9
Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa
3.1.4. Biztanleria landunaren lan-baldintzak
Lan-merkatuan beste dimentsio garrantzitsu bat biztanleria landunaren lan-
baldintzekin lotutakoa da, zehazki, kontratu mota eta lanaldi mota.
Kontratu motan erreparatuta 2015ean soldatapeko biztanleriak bizi duen egoera
aztertzean ikus daitekeenez, emakumeek aldi baterako kontratuak izan ohi dituzten
gehienbat, eta halako kontratazioan emakumeek duten garrantzi erlatiboa soldatapeko
enplegu osoan duten partaidetza baino ia bi puntu handiagoa da. Gainera, emakumeak
dira kontraturik ez duten soldatapeko pertsonen segmentuan nagusi, 10.281 emakume
daudelarik egoera horretan.
3.24. taula 16-64 urteko soldatapeko landunak, sexuari erreparatuta, kontratu motaren arabera EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).
GUZTIRA 736.848 100,0 366.093 49,7 370.755 50,3
Mugagabea 551.719 74,9 266.655 48,3 285.064 51,7
Aldi baterakoa 172.996 23,5 89.157 51,5 83.840 48,5
Kontraturik gabe 12.132 1,6 10.281 84,7 1.851 15,3
Iturria: EUSTAT, Lan Merkatuaren Errolda.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
67
Enpleguaren behin-behinekotasuna/informaltasuna sexuaren eta adinaren
arabera aztertzean ikus daitekeenez, 25 urtetik beherako emakume eta gizon gehienak
egoera horretan daude 2015ean. 25 urtetik aurrera emakumeak maizago aurkituko
ditugu aldi baterako kontratuko edo kontratu gabeko enpleguetan gizonak baino. Soilik
25 urte baino gutxiagoko segmentuan dauka emakumeen enplegu mugagabeak
garrantzia handiagoa. Haatik segmentu horretan soldatapeko biztanleria gutxi ikusiko
dugu eta, era berean, aldi baterako kontratazioa nagusi da bi sexuetan.
3.25. taula Kontratu mugagaberik gabeko soldatapeko enplegatuak 16-64 urte bitartean, sexuaren eta adinaren arabera (%). EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
GUZTIRA 25,1 27,2 23,1 -4,1
< 25 urte 72,3 70,6 73,9 3,3
25-44 urte 29,9 32,1 27,7 -4,4
45-64 urte 15,0 17,0 13,0 -4,0 Iturria: EUSTAT, Lan Merkatuaren Errolda.
Enpleguari buruzko aurreko datuek lan-merkatuari dagokionez islatzen duten
egoera orokorretik harago, 2015ean erregistratutako kontratazioa aztertzeak lan-
baldintzen bilakaerari eta lan-baldintza horiek emakume eta gizonengan duten eraginei
buruzko irudi interesgarria eskaintzen du.
2015ean egindako kontratu kopurua % 14 hazi da aurreko urtean
erregistratuarekin alderatuta. Igoera kontratu mugagabeetan nahiz aldi baterako
kontratuetan gertatu da, 2014an erregistratutako proportzio bera mantenduz
(kontratazio mugagabea kontratazio guztien % 6,9 da.). Emakumeen artean 30.410
kontratu mugagabe zenbatzen dira, gizonen kontratu mugagabeak baino 783 gehiago.
Dena den, 2014an erregistratutako aldea murriztu egiten da (portzentajezko 1,4 puntu
2015ean eta portzentajezko 3,6 puntu 2014an).
3.26. taula Erregistratutako kontratuak, sexuaren eta kontratu-motaren arabera. EAE, 2014-2015 urteetako alderaketa
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).
2015
Mugagabea 60.037 6,9 30.410 50,7 29.627 49,3
Aldi baterakoa 807.218 93,1 403.408 50,0 403.810 50,0
Kontratuak, guztira 867.255 100,0 433.818 50,0 433.437 50,0
2014
Mugagabea 52.443 6,9 27.142 51,8 25.301 48,2
Aldi baterakoa 706.706 93,1 335.771 50,3 350.935 49,7
Kontratuak, guztira 759.149 100,00 382.913 50,4 376.236 49,6
Iturria: Lanbide
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
68
Lan-merkatuan emakumeek eta gizonek bizi duten egoera ezberdinari
dagokionez aztertzeko beste esparru adierazgarri bat lanaldiari buruzkoa da. 2015ean
emakumeek lanaldi partzialeko enplegudun biztanleria osoaren % 77,5 osatzen dute,
eta lanaldi osoan enplegatutako pertsonen % 40,1 dira.
Azken urteetan gorabeherak izan badira ere, eta 2015. urtean lanaldi osoa hazi
egin dela ikus badaiteke ere, 2006. urtea erreferentzia modura hartuz gero, ikus
daiteke hamarkadaren amaieran 15.000 emakume gutxiago daudela lanaldi osoko
enpleguekin eta gutxi gorabehera 14.000 emakume gehiago lanaldi partzialeko
enpleguekin. Gizonen artean, lanaldi osoko enpleguaren jaitsiera nabarmenagoa izan
da (111.000 enplegu inguru) eta lanaldi partzialeko enplegu kopuruak emakumeen
enplegu partzialaren antzera egin du gora (14.000 enplegu baino zertxobait gutxiago).
3.27. taula Biztanleria landuna, lanaldi-motaren eta sexuaren arabera. EAE, 2006 - 2015
LANALDI OSOA LANALDI PARTZIALA
Guztira % E % G Guztira % E % H
2006 858.300 36,0 64,0 135.200 83,1 16,9
2007 858.400 36,2 63,8 142.800 82,6 17,4
2008 875.000 37,3 62,7 135.200 83,1 19,9
2009 816.400 38,0 62,0 135.400 84,7 15,3
2010 826.200 38,9 61,1 135.900 81,5 18,5
2011 810.400 39,8 60,2 145.900 79,7 20,3
2012 758.800 39,7 60,3 144.000 81,3 18,7
2013 728.100 40,0 60,0 145.500 80,1 19,9
2014 708.800 39,4 60,6 165.700 83,2 16,8
2015 732.300 40,1 59,9 162.600 77,5 22,5 Iturria: EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta
2015ean enplegu-erregulazioko espedienteek eragindako pertsonei dagokienez,
1.795 emakumeri eragin diete aipatu espedienteek (pertsona guztien % 22,1). Horrela,
2011. urtetik antzeko garrantzi erlatiboa mantentzen da, enpleguak gizonengan duen
eraginetik oso behera.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
69
3.28. taula EEE-ek ukitutako langileak, sexuaren arabera EAE 1991-2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).
1991 61.983 4.923 7,9 57.060 92,1
1992 69.315 6.745 9,7 62.570 90,3
1993 86.166 9.901 11,5 76.265 88,5
1994 48.041 5.354 11,1 42.687 88,9
1995 20.599 2.799 13,6 17.800 86,4
1996 11.816 1.933 16,4 9.883 83,6
1997 17.480 2.427 13,9 15.053 86,1
1998 7.814 1.244 15,9 6.570 84,1
1999 7.043 1.342 19,1 5.701 80,9
2000 6.257 1.174 18,8 5.083 81,2
2001 5.792 1.077 18,6 4.715 81,4
2002 5.650 1.352 23,9 4.298 76,1
2003 12.035 1.911 15,9 10.124 84,1
2004 5.614 1.028 18,3 4.586 81,7
2005 6.158 988 16,0 5.170 84,0
2006 3.338 664 19,9 2.674 80,1
2007 4.815 786 16,3 4.029 83,7
2008 12.794 2.398 18,7 10.396 81,3
2009 68.812 11.875 17,3 56.937 82,7
2010 35.426 6.590 18,6 28.836 81,4
2011 22.072 4.672 21,2 17.400 78,8
2012 37.429 7.671 20,5 29.758 79,5
2013 31.790 7.228 22,7 24.562 77,3
2014 16.747 3.699 22,1 13.048 77,9
2015 8.108 1.795 22,1 6.313 77,9 Iturria: Eusko Jaurlaritza. Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila. Lanari buruzko estatistikak
3.1.5. Biztanleria landuna: ekintzailetza
Atal hau norberaren kontura lan egiten duen biztanleria landunaren azterketari
buruzkoa da. Biztanleria jardueraren inkestaren arabera 2015ean 53.482 emakume
landun ez ziren soldatapekoak, hau da, emakume landun guztien % 12,7. Portzentaje
hori gizonen enplegu osoan norberaren kontura lan egiten dutenetik zortzi puntura
dago.
«Soldatapekoak ez» diren emakume horietan gehienak autonomoak dira
(32.810). Hala biztanleria autonomoaren kasuan nola beste pertsona batzuek
enplegatzen dituzten edo kooperatibistak direnen artean, orotara emakumearen
partaidetza guztiaren herenetik apur bat gora kokatzen da (% 35-37 bitartean). Soilik
«familia-laguntzaren» kasuan dira emakumeak gehiengoa segmentuan (% 68,1),
dimentsio urrikoa dena (1.706 emakume daude multzo horretan).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
70
3.29. taula 16 urteko edo gehiagoko biztanleria landuna, lan-egoeraren eta sexuaren arabera. EAE. 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea
G-E (Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h). (Abs.) (%b.) (%h).
GUZTIRA 887.864 100 419.855 100,0 47,3 468.009 100 52,7 48.154
Soldatarik gabeko
biztanleria, guztira 150.395 16,9 53.482 12,7 35,6 96.913 20,7 64,4 43.431
Enplegatzailea 31.005 3,5 10.746 2,5 34,7 20.259 4,3 65,3 9.513
Autonomoa 94.488 10,6 32.810 7,8 34,7 61.678 13,2 65,3 28.868
Familia-laguntza 2.504 0,3 1.706 0,4 68,1 798 0,2 31,9 -908
Kooperatibista 22.398 2,5 8.220 2,0 36,7 14.178 3,0 63,3 5.958
Soldatapeko
biztanleria, guztira 736.847 83,0 366.094 87,2 49,7 370.756 79,2 50,3 4.662
Soldatapekoak Adm.
Publikoa 104.167 11,7 67.606 16,1 64,9 36.562 7,8 35,1 -31.044
Soldatapekoak Emp.
Publikoa 44.112 5,0 24.184 5,8 54,8 19.929 4,3 45,2 -4.255
Soldatapekoak Enpresa
pribatua 588.568 66,3 274.304 65,3 46,6 314.265 67,1 53,4 39.961
Beste egoera bat 622 0,1 281 0,1 45,2 342 0,1 54,98 61 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
Ekintzailetza aztertzerakoan, interesgarria da Global Entrepreneurship Monitor
(GEM) 2015 delakoaren txostenak EAEren kasuan ematen dituen zenbait adierazle
jorratzea.
Txosteneko datuek erakusten dutenez, emakumeen ekintzailetza osotara
2015ean (3,1) 2011. urtean erregistratutakoa baino zertxobait apalagoa da (3,9). Tasa
horrek enpresako jabe, jabekide edo sortzaile diren eta merkatuan 0-42 hilabete artean
mantendu diren 18-65 urte bitarteko pertsonen kopurua islatzen du adin hori duten
pertsona guztiekiko. Ikus daitekeen moduan, gizonen tasa osoak gora egin du epealdi
berean. 2014ko egoerarekin alderatzeak, ordea, ikuspegi positiboagoa eskaintzen du
emakumeen tasaren bilakaeran (2,7tik 3,1era pasaz) gizonen bilakaeran baino (4,6tik
3,6ra jaitsiz).
3.30. taula Ekintzailetza Jardueraren Indizea (TEA). EAE. 2011-2015 urteetako alderaketa. 2011 2015
Emakumeak Gizonak Guztira Emakumeak Gizonak
TEA, guztira 3,9 3,2 3,3 3,1 3,6
TEA aukeragatik 2,8 1,9 2,4 2,2 2,7
TEA beharragatik 1,0 1,3 0,9 0,8 0,9 Iturria: Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Euskal Autonomia Erkidegoa - 2011. eta 2015. urteetako txosten betearazlea
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
71
Ekiteko uneari dagokionez, ekintzailetzaren hastapeneko fasean emakume eta
gizonen artean oreka handiagoa dagoela nabarmentzen da: 2015ean emakumeek
guztiaren % 46,3a osatzen dute, 2011. urtean % 41 zirelarik (edo 2014. urtean
% 37,3a). Baina bereziki nabarmentzen da azken urtea, izan ere, emakumeek balizko
ekintzailetzaren (datozen 3 urteetan garatzea espero dena) % 64 osatzen dute ia.
Emakumeek atzera egin dute zertxobait ekintzailetza finkatuan (42 hilabete baino
gehiagokoa), baina atzera egin dute 2014. urtearekin alderatuta, ez 2011. urtearekin
alderatuta; eta enpresa baten sorreran inbertsioa egiten dutenen artean erdia baino
gehiago emakumeak dira (inbertsio informala, % 52).
Jarduera ekintzailea eragozten duten faktoreen artean porrot egitearen beldurra
dago. 2015eko datuek erakusten dutenez, ekiteko zailtasun modura porrot egiteko
beldurra ekiten ez dutenen artean nabaritzen da gehienbat. Edozein kasutan, hala
ekintzailetzan murgiltzen diren emakumeek nola murgiltzen ez direnek, porrot egiteko
arriskua gizonek baino gehiago balioesten dute.
Bestalde, pertsona ekintzaileen batez besteko adinari dagokionez, badirudi
emakume eta gizonen arteko aldea murriztu egiten dela: 2015ean soilik urte bateko
aldea dago batez beste ekiten duten emakume eta gizonen artean EAEn, alde hori
2011. urtean 5 urtekoa zen.
3.31. taula Ekintzailetza-jardueren adierazleak, sexuaren arabera. EAE 2011-2015 urteetako alderaketa.
2011 2015
Emakumeak Gizonak Emakumeak Gizonak
Ekintzailearen profila sexuaren arabera (ehunekoa)
Ekintzailea hastapeneko fasean (<42 hilabete) 41,0 59,0 46,3 57,3
Balizko ekintzailea (datozen hiru urteetan) 42,0 58,0 63,9 36,1
Ekintzaile finkatua (>42 hilabete) 36,0 64,0 40,1 59,9
Inbertitzaile informala sexuaren arabera (ehunekoa) 34,4 65,6 52,0 48,0
Porrot egiteari beldurra sexuaren arabera (ehunekoa)
Porrot egiteari beldur dion biztanleria ez-ekintzailea 65,0 45,0 46,7 41,7
Porrot egiteari beldur dion biztanleria ekintzailea 33,3 28,0 32,6 26,7
Ekintzaileen batez besteko adina. 37,0 42,0 38,0 39,0 Iturria: Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Euskal Autonomia Erkidegoa - 2011. eta 2015. urteetako txosten betearazlea
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
72
3.2. Lan erreproduktiboa
Emakumeek lan-merkatuan bizi duten egoeraren azterketarekin batera, kapitulu
honetan zaintzan nahiz lan erreproduktiboan emakumeek eta gizonek ematen duten
denbora eta beren erantzukidetasuna jorratzen da, emakumeek eta gizonek familia-
bizitzan eta lan-merkatuan duten partaidetzari buruzko datuak erabiliz.
3.2.1. Erantzukidetasuna eta denboraren erabilera berriak
Lan-merkatuan emakumeek eta gizonek bizi duten egoera ezberdina argitasun
gehiagoz islatzen duen alderdietako bat seme-alaben zaintzan ematen den
erantzukidetasunarekin lotzen da. Alderdi honetara lehen hurbilketa bat
amatasunagatiko prestazioei dagozkien datuek eskaintzen dute: 2015. urtean
emakumeak dira oraindik hura baliatzen dutenak nagusiki.
Horrela, 2015ean 14 mila emakume baino gehiagok eskatu (eta jaso) zuten
amatasunagatiko prestazioa. Horrek adierazten du emakumeak direla prestazio hori
jaso dutenen artean % 94,7, eta gizonak % 5,3 baino ez. Bizkaian proportzio apalagoa
ematen da gizonek jasotako prestazioei dagokienez. Dena den, hiru Lurraldetan
prestazio horretan gizonen presentzia handiagoa da Estatuko datuekin alderatuta.
3.32. taula Amatasuneko prestazioak, hartzaileen sexuaren arabera. EAEn eta Estatuan guztira. 2015
GUZTIRA
PRESTAZIOAK ZENBATEKOA
Emakumeak Gizonak
(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h). (Abs.)
Milakoak
EAE 15.067 14.266 94,7 801 5,3 100.496,0
Araba 2.428 2.263 93,2 165 6,8 15.682,7
Gipuzkoa 5.262 4.939 93,8 323 6,2 35.292,7
Bizkaia 7.377 7.064 95,8 313 4,2 49.520,6
Estatuan guztira 278.389 273.181 98,1 5.208 1,9 1.579.327,5 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika
Prestazio hauen kasuan 2002. urtetik erregistratutako bilakaerak, lehenik eta
behin, data horretatik prestazio hori jasotzen duten emakumeen kopuruak gora egin
duela erakusten du, nahiz eta goranzko joera hori eten egiten den 2010. urtean, urte
hartan EAEn prestazioa jasotzen duten emakumeen kopurua jaisten hasi baitzen.
Prestazioa jasotzen duten emakumeen kopurua murriztearekin batera, 2015. urtean
prestazioa jasotzen duten gizonen kopuru absolutuak gora egin du. Horrela, orotara,
gizonen proportzioak are gehiago egin du gora, nahiz eta % 5,3 urria baino ez osatu.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
73
3.33. taula Amatasuneko prestazioen bilakaera, hartzailearen sexuaren arabera. EAE, 2002-2015
GUZTIRA
PRESTAZIOAK
Emakumeak Gizonak
(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).
2002 12.041 11.666 96,9 375 3,1
2003 14.027 13.643 97,3 384 2,7
2004 14.748 14.283 96,8 465 3,2
2005 15.188 14.821 97,6 367 2,4
2006 16.052 15.507 96,6 545 3,4
2007 16.264 15.675 96,4 589 3,6
2008 18.058 17.382 96,3 676 3,7
2009 17.265 16.622 96,3 643 3,7
2010 17.730 16.963 95,7 767 4,3
2011 17.728 16.930 95,5 798 4,5
2012 16.713 15.954 95,5 759 4,5
2013 16.048 15.366 95,8 682 4,2
2014 15.345 14.649 95,5 696 4,5
2015 15.075 14.272 94,7 803 5,3 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika
Aitatasuneko prestazioek 15 eguneko baimena eragiten dute haurtxo baten
jaiotzagatik, eta 2015ean era horretako 13.330 prestazio eskatu dira, batez beste,
prestazioko 1.000 euro emanez. Estatuan batez besteko prestazioak zertxobait
baxuagoak dira. Araba dago EAEren buruan prestazio horien batez besteko
zenbatekoari dagokionez. Dena den, aldeak oso urriak dira.
3.34. taula Aitatasuneko prestazioak lurralde historikoaren arabera. 2015
PRESTAZIOAK
(Zenbakia)
ZENBATEKOA
(€)
BATEZ BESTEKO
ZENBATEKOA
PRESTAZIOKO
EAE 13.330 13.333.019 1.000
Araba 2.155 2.260.762 1.049
Bizkaia 4.764 4.684.884 983
Gipuzkoa 6.411 6.387.373 996
Estatuan guztira 239.836 202.949.145 846 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika
Aitatasuneko prestazioek bilakaera negatiboa erakusten dute 2010. urtetik, gora
jo zutenean (prestazioa 2007. urtean hasi zen). Horrenbestez, 2015. urtean
identifikatutako 13.330 prestazioek urte hartan erregistratuak baino 2.808 gutxiago
dira, eta 2014ko prestazioak baino 357 gutxiago.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
74
3.35. taula Aitatasuneko prestazioen bilakaera. EAE, 2007-2015
URTEAK PRESTAZIOAK
(Zenbakia)
2007 10.150
2008 15.549
2009 15.405
2010 16.138
2011 15.741
2012 14.951
2013 14.198
2014 13.687
2015 13.330 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika
Amatasun- eta aitatasun-baimenekin batera, bizitza pertsonala eta lan-bizitza
bateratzeko laguntzek eszedentziak eskatzeko edo lanaldiak murrizteko aukera
ematen dute langileek betekizun batzuk betetzen dituztenean (kontratuaren
egonkortasuna, lanaldiaren iraupena murrizketaren aurretik eta ondoren). Laguntzak
seme-alabak zaintzeko nahiz, beharrezkoa bada, familiako beste pertsona batzuk
artatzeko ematen dira.
Seme-alabak zaintzeko eszedentziei dagokienez, emakumeak nahiz gizonak
baliabide hori erabiltzen joan dira pixkanaka beren senitartekoak artatzeko. Hala,
2015ean 3.645 emakumek eta 262 gizonek eskatu dute eszedentzia hori. Emakumeak
dira oraindik baliabide horren erabiltzaile nagusiak, eta gizonen kasuan baliabide
horren erabilerari dagokionez ikusten den progresioa oso motela da (egungo
erritmoarekin jarraituz gero, 20 urte baino gehiago beharko dira oreka erdiesteko).
Senitartekoen zaintzari dagokionez, gero eta emakume gehiagok eskatzen
dituzte eszedentziak. Hala, 2005ean 84 emakumek eskatu zituzten eta 2015. urtean
376 emakumek. Eszedentzia horiek eskatzen dituzten gizonen portzentajeari
erreparatuta ere bilakaera positiboa ikusten da epealdi honetan, eta familia-bizitza eta
lan-bizitza bateratzeko gizonen batez bestekoaren gainetik dago proportzio hori, nahiz
eta oraindik gutxiengoa diren (2015ean % 16,8), eta ez dirudi gizonen aldetik horietan
parte-hartze handiagoa izateko joera argia dagoenik.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
75
3.36. taula Familia zaintzeko eszedentzien bilakaera, sexuaren eta zaintza motaren arabera. EAE, 2005-2015
URTEAK
SEME-ALABAK ZAINTZEA SENITARTEKOAK ZAINTZEA
Guztira Emakumeak Gizonak Guztira Emakumeak Gizonak
(Abs.) (Abs.) (%.) (Abs.) (%.) (Abs.) (Abs.) (%.) (Abs.) (%.)
2005 1.807 1.737 96,1 70 3,9 100 84 84,0 16 16,0
2006 1.840 1.728 93,9 112 6,1 110 89 80,9 21 19,1
2007 2.229 2.113 94,8 116 5,2 169 135 79,9 34 20,1
2008 2.554 2.426 95,0 128 5,0 167 142 85,0 25 15,0
2009 2.504 2.384 95,2 120 4,8 198 164 82,8 34 17,2
2010 2.936 2.799 95,3 137 4,7 242 189 78,1 53 21,9
2011 3.353 3.180 94,8 173 5,2 271 228 84,1 43 15,9
2012 3.202 3.019 94,3 183 5,7 248 210 84,7 38 15,3
2013 3.159 2.988 94,6 171 5,4 269 222 82,5 47 17,5
2014 3.435 3.275 95,3 160 4,7 354 291 82,2 63 17,8
2015 3.907 3.645 93,3 262 6,7 452 376 83,2 76 16.8 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika
Asko dira emakumeen eta gizonen aldetiko denboraren erabilerari dagokionez
hurbilketa bat egitea ahalbidetzen duten estatistika-eragiketak. Biztanleria Jardueraren
arabera Sailkatzeko inkestak erakusten duenez, dimentsio handieneko segmentuetan,
hala emakumeen artean nola gizonen artean, eta berdin biztanleria aktiboaren artean
nahiz ez-aktiboaren artean, etxeko lanak ohikotasunez egiten dira.
Biztanleria ez-aktiboari dagokionez, halako lanketak ohikotasunez egiten
dituztela adierazten dute 347.200 emakumek, hots, emakume ez-aktibo guztien
% 77ak. Gizonen artean kolektibo osoaren erdia baino ez da zenbatzen. Gizon ez-
aktiboak gehiengoa dira etxeko lanak sekula ez, aldian behin edo gutxitan egiten
dituzten pertsona ez-aktiboen segmentuan (hamarretik 6 baino gehiago).
Bestalde, biztanleria aktiboari so, etxeko lanak ohikotasunez egiten ditu
emakume aktiboen % 88ak. Emakumeak gehiengoa dira halako funtzioak
ohikotasunez egiten dituztenen artean (% 54,7). Gizonen kasuan, aldiz, segmentu
bakoitzean % 70 baino gehiago dira sekula ez, aldian behin edo gutxitan egiten
dituztenak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
76
3.37. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleria, etxeko lanak egiteko maiztasunaren eta sexuaren arabera (milaka) EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).
Biztanleria aktiboa
Ohikotasunez 803.100 439.000 54,7 364.100 45,3
Aldian behin, batzuetan bai eta
beste batzuetan ez
152.900 41.200 26,9 111.700 73,1
Gutxitan 60.400 10.900 18,0 49.500 82,0
Inoiz ere ez 38.400 4.800 12,5 33.600 87,5
Biztanleria ez-aktiboa
Ohikotasunez 507.300 347.200 68,4 160.000 31,5
Aldian behin, batzuetan bai eta
beste batzuetan ez
119.900 47.200 39,4 72.600 60,6
Gutxitan 69.500 24.700 35,4 44.900 64,6
Inoiz ere ez 80.100 34.400 42,9 45.700 57,1 Iturria: EUSTAT, Biztanleria Jardueraren arabera Sailkatzeko estatistika
Lan-merkatuan lan egiten duten emakumeek etxeko esparruan ere egiten dute
lan. Batez beste, 4,5 ordu ematen dituzte egunero seme-alabaren zaintzan. Jarduera
horretan nabaritzen da alderik handiena landun gizonekin alderatuta (egunean 1,6
orduko aldea), seme-alaben zaintza izanik emakume eta gizonentzat dedikazio
handieneko eginkizuna.
2015ean EAEko emakumeek egunean antzeko denbora eman dute mendeko
pertsonen zaintzan eta etxeko lanetan (batez beste, egunean 2,1 ordu). Gizonen
kasuan, aldiz, denbora gehiago eman dute mendeko pertsonen zaintzan (1,5 ordu)
etxeko lanetan baino (1,2 ordu). Horrenbestez, mendeko pertsonen zaintzan ematen
da emakume eta gizonen artean alderik txikiena (egunean 0,6 ordu).
3.38. taula Biztanleria landuna, etxeko lanak egiten emandako ordu- kopuruaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Etxeko zereginak 1,6 2,1 1,2 -0,9
Seme-alaba adingabeak zaintzea 3,7 4,5 2,9 -1,6
Mendeko pertsonak zaintzea 1,8 2,1 1,5 -0,6 Iturria: EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza uztartzeari buruzko inkesta.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
77
Inkestak, era berean, adin txikikoen zaintzan enplegatutako biztanleriaren
dedikazio ezberdinak xehetasun-maila handiago batekin identifikatzea ahalbidetzen du.
Ikus daitekeen moduan, lanaldian zehar eguneroko zaintza emakumeen eskuetan
dago, ia hamar aldiz biderkatuz aitek egunean egindako zaintzaren proportzioa,
ohikoagoa izanik bi kasuetan zenbakiak behera egitea. Lanalditik kanpo, nagusiki
partekatu egiten da amen eta aiten artean. Haatik, horrela ez denean, egunero beren
seme-alabak zaintzen dituzten landun emakumeen proportzioa berriro hamar aldiz
handiagoa da zaintza horretaz arduratzen diren gizonen proportzioa baino.
3.39. taula Biztanleria landunaren 15 urtetik beherako seme-alabak eguneroko zaintzaren arabera, aiten eta amen portzentajeak
14. EAE, 2015
AMA AITA BIAK
Eguneroko zaintza lanaldian zehar 4,8 0,5 3,5
Eguneroko zaintza lanalditik kanpo 10,4 1,0 87,4
Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa
Enpleguek emakume eta gizonei ahalbidetutako malgutasunari eta ordutegiari
dagokionez ikus daitekeenez, alde batetik, emakumeen % 66ak ez du bere lanaldia
luzatu behar ia inoiz, eta % 15ak ia beti luzatzen du. Hala, normalean gizonek luzatu
ohi dute lanaldia ia beti (% 19,6).
Etxean lan egiteko aukera zertxobait handiagoa da emakume landunen kasuan:
% 4,3ak etxean lan egin dezake gutxienez egun erditan eta, portzentaje hori gizonen
kasuan % 3,7koa da. Aldea ere ez da nabarmenegia egun bakarrean ere aukera hori
ez dutenen artean: emakume landunen artean ia % 89a da etxean sekula lan egin ezin
duena, gizonen portzentajea baino puntu bat gehiago.
Halaber, aldea oso murritza da irteteko ordutegiak malgutzeko aukerari
dagokionez: hori egiteko aukera duten emakumeen nahiz gizonen proportzioa
antzekoa da (gizonen kasuan zertxobait handiagoa), eta bi kasuetan pertsona
landunen herenak du aukera hori.
14
Inkestan, era berean, beste aukera batzuk barneratzen dira (beste senitarteko batzuk, etab.), bereziki garrantzitsuak lanorduetako zaintzari dagokionez.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
78
3.40. taula Biztanleria landuna, ordutegi motaren, malgutasunaren eta sexuaren arabera
(%). 2015
EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Lanaldia luzatzea
Ia inoiz ez 66,1 59,3 -6,8
Batzuetan 18,9 21,1 2,2
Ia beti 15,0 19,6 4,6
Etxean lan egiten du
Gutxienez egunen erdietan 4,3 3,7 -0,6
Noizean behin 7,0 8,6 1,6
Inoiz ere ez
88,7 87,7 -1,0
Irteteko ordutegi malgua 32,7 33,2 0,5 Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa
3.2.2. Bateragarritasun erantzukidea
Emakumeek nahiz gizonek lan produktiboa eta erreproduktiboa modu
berdintsuan baitaratzeko ezinbestekoa da bateragarritasun erantzukidea izatea.
Bateragarritasun pertsonala, familiakoa eta lanekoa, erantzukidetasunaren ikuspegi
batetik, emakumeen eta gizonen arteko partaidetza orekatu modura definitzen da
esparru pertsonal eta familiakoari nahiz lan-merkatuari dagokionez. Hori lortzeko
ezinbestekoa da sistemak berrantolatzea (lanekoa, hezkuntza eta prestakuntza
arlokoa, eta gizarte baliabideetakoa), emakume eta gizonei tradizionalki esleitutako rol
eta estereotipoak aldatzea, eta mendeko pertsonen arreta eta zaintzarako
beharrizanak estaltzea.
Aurreko datuek emakume eta gizonek lan-merkatuan eta lan erreproduktiboan
partaidetza ezberdina dutela jarri dute agerian. Atal honetan informazio hori
emakumeek eta gizonek familia-bizitza eta lan-bizitza bateratzeko aukerari eta horren
eraginei buruz duten pertzepzioarekin osatzen da, Eustat erakundeak familia-bizitza
eta lan-bizitza bateratzeari buruz egindako Inkestako emaitzetan oinarritzen dena.
Lehenik eta behin, pertsonaren zaintzarekin eta etxeko eginkizunekin lotutako
lanketa ezberdinetan emandako denborarekiko asebetetzeari dagokionez, esan
daiteke emakumeen kasuan beren seme-alabei eskainitako denborari dagokionez
duten asebetetze-maila oso ona dela: 6,8 puntu 0-10 bitarteko eskala batean. Arlo
horretan dago alderik (positiboa) handiena gizonekin alderatuta (gizonen kasuan beren
asebetetzea, batez beste, 6,2 punturekin kalifikatzen dute).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
79
Jarduera horietan emakumeek beren dedikazioa gizonek baino gehiago
balioesten duten moduan, beren bizitza pertsonalari eta bateratzearekiko asebetetze
orokorrari dagokionez, gizonen artean ematen da balioespen handiagoa.
Emakume eta gizonen artean dagoen ezberdintasunean alderdirik nabarmenena
etxeko lanetan ezkontide edo bikotekideak duen dedikazioarekiko asebetetzearekin
lotzen da: gizonek alderdi honetan ematen dute balioespen handiena, 7,3 punturekin.
Emakumeek, aldiz, 6 punturekin balioesten dute ezkontidearen edo bikotekidearen
partaidetza.
3.41. taula Biztanleria landunaren gogobetetasun-maila, bateratzeari emandako denboraren eta sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Seme-alaba adingabeak zaintzea 6,5 6,8 6,2 -0,6
Mendeko pertsonak zaintzea 6,0 6,1 5,9 -0,2
Etxeko lanak 5,9 6,0 5,9 -0,1
Ezkontide/bikotearen etxeko lanak 6,7 6,0 7,3 1,3
Bizitza pertsonala 6,1 6,0 6,1 0,1
Guztian 6,2 6,1 6,3 0,2 Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa
Oharra: 0-10 bitarteko eskala, 0k «bat ere ez» esan nahi du eta 10ak «osoa».
Emakume landunei zailago egiten zaizkien neurriak eszedentziak eskatzearekin
(3,9 puntu 0-10 bitarteko eskala batean) eta lanaldia murriztea eskatzearekin (3,8
puntu) lotzen dira. Gizonekin alderatuz, bigarren kasuan ezberdintasuna urria da eta
lehendabizikoan ia ez dago ezberdintasunik. Halaber, noizean behingo absentziei
dagokionez (bi sexuen kasuan errazago lortzen direnak) ere ez dago aparteko alderik.
Horrela, balioespen orokorra berdin-berdina da hala emakumeen kasuan nola gizonen
kasuan.
3.42. taula Biztanleria landuna, zenbait alderdi bateratzeko zailtasunaren eta sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Enplegu eta soldatarik gabeko egunak 3,4 3,4 3,4 0
Eszedentziak 3,9 3,9 3,9 0
Lanaldi-murrizketa 3,8 3,8 3,9 0,1
Noizbehinka lanera ez joatea 2,7 2,8 2,7 -0,1
Guztian 3,5 3,5 3,5 0
Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa
Oharra: 0-10 bitarteko eskala, 0k «bat ere ez» esan nahi du eta 10ak «osoa».
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
80
Ariketa horretan, era berean, biztanleria landunari bateratzeko neurriak
erabiltzeak bere lan-bizitzan sorrarazten dituen kalteei buruz galdegiten zaio.
Emakumeen kasuan, kalte orokorra 3,2 punturekin balioesten da, familia arrazoiak
eraginda lanaldia-murrizketa eta eszedentzia eskatzea izanik (3,9) kaltegarriena.
Gizonek puntuazio berarekin balioesten dute lan-bizitza eta familia-bizitza bateratzeko
aukera, baina aitatasun baimena erabiltzeak dakarren kaltea zertxobait handiagoa dela
(2,9) uste dute emakumeek amatasun baimena erabiltzean hautematen duten
kaltearekin (2,5) alderatuz.
3.43. taula Biztanleria landuna, bateratzeak alderdi batzuetan sor ditzakeen kalteak kontuan izanda , sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Amatasuna/aitatasuna 2,0 2,5 1,5 -1,0
Aitatasun-baimena 2,9 - 2,9
Eszedentzia – murrizketa familia-arrazoiengatik 3,9 3,9 3,9 0
Galera, guztira* 3,0 3,2 2,8 -0,4 Iturria: EUSTAT, Bizitza pertsonala, lana eta familia-bizitza bateratzea
Oharra: 0-10 bitarteko eskala, 0k «bat ere ez» esan nahi du eta 10ak «osoa».
Oharra (*): Guztizko galera aitatasun/amatasun, aitatasun-baimena eta eszedentziaren batez bestekoa da.
Azkenik, lanaldi motak ere15 badu eragina bateratzeko aukerari dagokionez.
Lanean diren emakumeen % 55ak lanaldi jarraitua dute, gizonekin alderatuz 8 puntu
gehiago ia; eta gaueko ordutegitan lan egiten duten emakumeen proportzioa baxuagoa
da gizonena baino (emakumeen kasuan % 7,4 eta gizonen kasuan % 16,8, hots erdia).
Asteburuko lana, ordea, ohikoagoa da emakumeen artean (emakumeen % 16,2ak eta
gizonen % 9,4ak egiten du lan beti asteburuetan). Halaber, ohikoagoa da emakumeek
astean 5 egun baino gutxiagoan edo gehiagoan lan egitea, eta % 17,1ak txandaka
egiten du lan (gizonen artean, txandakako lana % 24,2an kokatzen da).
3.44. taula Biztanleria landuna lanaldi motaren ezaugarrien eta sexuaren arabera. EAE 2015 (portzentajeak)
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
(% b.) (% b.) (% b.)
Lanaldi arrunta
Jarraitua 50,8 55 47,1 -7,9
Zatitua (goiz eta arratsaldez) 40,9 36,4 45 8,6
Mistoa (jarraitua eta zatitua) 8,3 8,6 8 -0,6
Gaueko ordutegia 12,4 7,4 16,8 9,4
Asteburuetan lan egitea
Beti 12,6 16,2 9,4 -6,8
Batzuetan 25,6 21,1 29,6 8,5
Lan egindako egun kopurua
1-4 egun 4,6 6,7 2,8 -3,9
5 egun 80,5 77 83,7 6,7
6-7 egun 14,8 16,3 13,5 -2,8
Txandakako lana 20,9 17,1 24,2 7,1 Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa
15
Aurreko ataletan aztertu da dagoeneko lanaldi partzialek emakumeen enpleguan duten garrantzia.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
81
4. BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK
Atal honetan, EAEko herritarrek dauzkaten baliabide ekonomiko eta sozialei
buruzko adierazleak agertzen dira. Informazio hau ezagutzeak, pertsonen ongizaterako
funtsezko alderdi hauetan emakumeen eta gizonen artean ematen diren
ezberdintasunen inguruko analisia egiteko aukera ematen digu.
4.1 Autonomia ekonomikoa
Autonomia ekonomikoaren atalean, Soldaten egiturari buruzko inkestak (EIN) eta
Errenta Pertsonal eta Familiarraren Estatistika (Eustat) dira emakume eta gizonen diru-
sarrera maila ezagutzeko gehien erabiltzen diren oinarrizko iturriak. Epigrafe honetan,
era berean, pentsioen bilakaeraren inguruko azterketa bat gaineratu da, emakume
kopuru adierazgarri baten diru-sarreren oinarrizko erreferente modura. Azterketa
horrek, era berean, emakumeek lan-merkatuan izandako bilakaera islatzen du,
denborazko ikuspegi zabalago batean.
2014. urtean emakumeen batez besteko errenta pertsonala 14.711 eurokoa izan
da, gizonen batez besteko errenta pertsonaletik ia 10.000 eurora. Emakumeen aurkako
ezberdintasun hori aztertutako errenta-kapitulu guztietan mantentzen da, kapital
higiezinen errenten kasuan izan ezik, izan ere, jardueren errentarekin batera horiek
dira batez besteko errenten osaeran garrantzia gutxien duten errentak.
Lurralde Historikoa kontuan hartuta, emakumeen eta gizonen batez besteko
errentek EAEn ikusten den jokabidearen antzekoa erakusten dute, gorabehera
batzuekin. Gipuzkoan batez besteko errentak handiagoak dira, hala emakumeen
kasuan nola gizonen kasuan (15.249 € eta 24.802 €, hurrenez hurren). Bizkaian, aldiz,
emakumeen batez besteko errenta da EAE osoko baxuena (14.375 €). Horrenbestez,
bi lurralde horietako emakumeen artean ezberdintasuna 874 eurokoa da.
4.1. taula EAEko batez besteko errenta pertsonala errenta motari erreparatuta, Lurralde Historikoaren eta sexuaren arabera (eurotan). 2014
EAE Araba Bizkaia Gipuzkoa
Guztira Gizona
Emakumea
G-E aldea
Guztira Gizona Emaku
mea Guztira Gizona
Emakumea
Guztira Gizona Emaku
mea
ERRENTA GUZTIRA 19.379 24.417 14.711 9.706 19.346 24.112 14.761 19.082 24.265 14.375 19.880 24.802 15.249
Lan-errenta 11.821 14.935 8.936 5.999 11.939 14.882 9.107 11.716 14.853 8.866 11.940 15.090 8.975
Kapital higigarrien errenta 1.259 1.452 1.080 372 1.112 1.296 934 1.211 1.363 1.072 1.405 1.667 1.159
Kapital higiezinen errenta 376 341 408 -67 350 328 371 344 311 374 439 395 482
Jardueren errenta 881 1.234 554 680 818 1.124 524 868 1.237 532 931 1.280 603
Transferentziak 5.042 6.455 3.733 2.722 5.127 6.481 3.823 4.944 6.501 3.531 5.165 6.370 4.030
Errenta erabilgarria 16.235 20.182 12.578 7.604 16.343 20.092 12.735 16.003 20.068 12.310 16.567 20.406 12.954
Iturria: EUSTAT. Errenta pertsonal eta familiarraren Estatistika
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
82
Errenta-mailak eta maila horietan dauden emakumeen nahiz gizonen
portzentajeak aztertzean ikus daitekeenez, errentarik gabe edo 4.500 € baino
gutxiagoko diru-sarrerekin (hau, da hilean 375 € baino gutxiago) daude EAEko 18
urtetik gorako emakumeen % 33,4. Portzentaje hori gizonen kasuan % 18,8koa da.
Emakumeen % 45,3ak batez beste 9.000 € baino gutxiagoko errenta dauka (gizonen
kasuan portzentaje hori % 25,4koa da), eta batez beste 18.000 € baino gutxiagoko
errentarekin daude 10 emakumetatik zazpi (% 69,3), eta gizonen kasuan portzentaje
hori ez da % 44ra iristen.
Logikoa den moduan, gorago begiratuz kontrako egoera ematen da: 27.000 € eta
60.000 € bitarteko errenta duten emakumeen proportzioa % 15,9koa da, hots, ia erdia
diru-sarrera maila hori duten gizonen portzentajearekin (% 31,6) alderatuz gero. Era
berean, % 2 baino gutxiago dira 60.000 €tik gorako errentak dituzten emakumeak, eta
gizonen kasuan proportzio hori ia % 5era iristen da.
4.2. taula EAEko 18 urte eta gehiagoko biztanleria errenta-maila pertsonalari erreparatuz, Lurralde Historikoaren eta sexuaren arabera (portzentajea). 2014 EAE
Guztira Emakumea Gizona Aldea G-E
GUZTIRA 100 100 100
Errentarik gabe 13,5 15,6 11,2 -4,4
1500 arte 8,2 12,0 4,2 -7,8
1501-3000 euro 2,5 3,2 1,7 -1,5
3001-4500 euro 2,1 2,6 1,7 -0,9
4.500 EURO ARTE 26,3 33,4 18,8 -14,6
4501-6000 euro 3,0 3,8 2,2 -1,6
6001-9000 euro 6,3 8,1 4,4 -3,7
9.000 EURO ARTE 35,6 45,3 25,4 -19,9
9001-12000 euro 7,8 9,8 5,8 -4,0
12001-15000 euro 6,8 7,8 5,7 -2,0
15001-18000 euro 6,3 6,4 6,3 -0,1
18.000 EURO ARTE 56,5 69,3 43,2 -26,1
18001-21000 euro 6,3 5,5 7,0 1,5
21001-24000 euro 5,5 4,2 6,9 2,7
24001-27000 euro 4,8 3,2 6,4 3,2
18.000-27.000 16,6 12,9 20,3 7,4
27001-30000 euro 4,2 2,8 5,7 2,9
30001-33000 euro 3,7 2,6 4,9 2,3
33001-36000 euro 3,6 2,4 4,9 2,5
36001-39000 euro 3,2 2,1 4,3 2,2
39001-42000 euro 2,5 1,8 3,3 1,5
42001-45000 euro 1,9 1,3 2,5 1,2
45001-48000 euro 1,4 1,0 1,9 0,9
48001-51000 euro 1,0 0,7 1,4 0,7
51001-54000 euro 0,8 0,5 1,1 0,6
54001-57000 euro 0,6 0,4 0,9 0,5
57001-60000 euro 0,5 0,3 0,7 0,4
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
83
EAE
Guztira Emakumea Gizona Aldea G-E
27.000-60.000 23,4 15,9 31,6 15,7
60001-63000 euro 0,5 0,4 0,6 0,2
63001-66000 euro 0,3 0,2 0,5 0,3
66001-69000 euro 0,3 0,2 0,4 0,2
69001-72000 euro 0,3 0,2 0,4 0,2
72001-75000 euro 0,2 0,1 0,3 0,2
75001-78000 euro 0,2 0,1 0,3 0,2
78001-81000 euro 0,2 0,1 0,2 0,1
81001-84000 euro 0,1 0,1 0,2 0,1
84001-87000 euro 0,1 0,1 0,2 0,1
87001-90000 euro 0,1 0,1 0,2 0,1
90001-93000 euro 0,1 0,0 0,1 0,1
93001-96000 euro 0,1 0,0 0,1 0,1
96001-99000 euro 0,1 0,0 0,1 0,1
99001-102000 euro 0,1 0,0 0,1 0,1
>=102001 euro 0,8 0,3 1,2 0,9
60.000 baino
gehiago 3,5 1,9 4,9 3,0 Iturria: EUSTAT. Errenta pertsonal eta familiarraren Estatistika
Analisia EAEko emakumeek lanean lortutako batez besteko irabazietara
eramanez, aipatu behar da 23.781,6 € eskuratuta, Estatuko soldatazko diru-sarreren
buruan kokatzen direla. Estatuko emakumeen soldatazko batez besteko orokor
horrekiko ezberdintasun positiboa 4.036,8 eurokoa da. Aitzitik, EAEko gizonen batez
besteko soldatekin dagoen ezberdintasuna, kasu honetan negatiboa, 7.489,5 eurokoa
da; hots, emakumeen soldata % 76koa izan da gizonen soldatarekin alderatzen
badugu, EAEn.
Bilakaerari erreparatzen dion ikuspegi batetik, 2014ko zifrak % 4,8ko igoera
suposatzen du 2013ko soldatekin alderatuz gero. Kontuan izanik gizonen artean
soldata % 3,2 igo dela, urte horretan bi sexuen arteko aldea murriztu egin da zertxobait
(zenbaki absolutuetan, batez beste, 119,5 €).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
84
4.3. taula Emakume eta gizonen urteko batez besteko soldata, Autonomia Erkidegoaren arabera eta 2013. urtearekiko bilakaeran erreparatuta.
BI SEXUAK EMAKUMEAK GIZONAK
Euro
Urteko
aldaketa-
tasa
Euro
Urteko
aldaketa-
tasa
Euro
Urteko
aldaketa-
tasa
GUZTIRA 22.858.17 0,7 19.744,82 1,2 25.727,24 0,2
Andaluzia 20.784,42 0,0 17.478,58 -1,2 23.518,16 -0,2
Aragoi 22.095,79 0,2 18.764,63 0,3 25.118,61 0,0
Asturiasko Printzerria 22.045,29 0,2 18.400,68 -0,3 25.322,01 -0,7
Balear Uharteak 21.322,08 2,6 19.008,38 0,1 23.770,56 5,3
Kanariak 19.436,48 1,4 18.201,48 3,3 20.641,49 -0,2
Kantabria 21.199,83 5,7 17.668,55 6,8 24.685,21 5,3
Gaztela eta Leon 20.524,83 0,4 17.682,88 1,5 22.904,80 -2,0
Gaztela-Mantxa 20.644,88 0,1 18.157,02 3,9 22.719,35 -2,6
Katalunia 23.927,17 -1,3 20.324,88 -2,0 27.447,71 -0,9
Valentziako Erkidegoa 20.639,58 -1,1 17.511,66 -2,3 23.479,71 -0,7
Extremadura 19.180,57 0,3 17.413,85 6,8 20.829,72 -4,4
Galizia 20.195,89 1,9 17.797,03 3,1 22.505,05 -0,1
Madrilgo Erkidegoa 26.570,35 1,4 23.326,94 1,6 29.734,23 1,7
Murtziako Eskualdea 20.717,07 1,3 17.500,99 3,2 23.419,03 0,0
Nafarroako Foru Erkidegoa 24.700,78 3,6 20.163,10 4,1 28.659,74 2,9
EAE 27.786,57 3,2 23.781,55 4,8 31.271,00 3,2
Errioxa 21.954,10 6,4 18.959,85 8,7 24.814,25 5,0 Iturria: SEE. 2014. urtea
2002. urtetik Europar Batasunean (EB28 eta EB18) emakume eta gizonen batez
besteko hileko soldatetan izandako bilakaerari so, alde batetik, urtez urte
ezberdintasunak mantendu egiten dela ikus daiteke: Europar Batasuneko emakumeek,
batez beste, 800 € gutxiagoko soldatak jasotzen dituzte hilean, eta 2010-2014
bitartean, aldea are gehiago areagotu da.
Halaber, eta sektoreetan erreparatuta ikus daitekeenez, industria eta eraikuntza
dira emakume eta gizonen soldata handienak erregistratzen dituzten esparruak
Eurogunean16 (EB18). EB28 delakoan Hezkuntzan, Osasunean eta Gizarte
Zerbitzuetan erregistratzen dira batez besteko soldata handienak emakumeentzat.
2006-2010 bitartean EB28 delakoan, sektore ezberdinetan, emakumeen eta
gizonen soldaten arteko aldeak murriztu egin ziren. Baina, 2010-2014 bitartean alde
horiek areagotu egin dira oro har.
16
Ez da 19 herrialdez osatutako Euroguneari buruzko informazioa barneratu, 2014. urtera arte ez baitago horien guztien inguruko daturik, eta horrenbestez ezinezkoa da bilakaerarekin lotutako azterketarik egitea.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
85
4.4. taula Emakume eta gizonen batez besteko hileko soldaten bilakaera EBn, sektore-multzo handien arabera. 2002-2014
URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
EB_28 EB_18 EB_28 EB_18 EB_28 EB_18 EB_28 EB_18
GUZTIRA
2002 : : : : : :
2006 2.010 2.082 1.616 1.674 2.345 2.403 729 729
2010 2.097 2.247 1.713 1.835 2.436 2.594 723 759
2014 2.293 2.422 1.880 1.966 2.674 2.831 794 865
Industria eta eraikuntza
2002 1.870 2.056 1.306 1.545 2.075 2.223 769 678
2006 1.997 2.218 1.395 1.664 2.209 2.395 814 731
2010 2.144 2.447 1.564 1.886 2.340 2.621 776 735
2014 2.442 2.786 1.780 2.126 2.667 2.993 887 867
Enpresentzako zerbitzuak
2002 1.909 1.877 1.437 1.435 2.293 2.226 856 791
2006 2.043 2.017 1.566 1.573 2.427 2.378 861 805
2010 2.095 2.171 1.627 1.710 2.477 2.553 850 843
2014 2.265 2.311 1.788 1.834 2.660 2.714 872 880
Hezkuntza, osasuna,
gizarte zerbitzuak eta aisia,
entretenimendua
2002 1.696 1.709 1.445 1.495 2.311 2.160 866 665
2006 1.975 2.017 1.757 1.797 2.501 2.509 744 712
2010 2.054 2.157 1.854 1.960 2.566 2.656 712 696
2014 2.202 2.256 2.002 2.057 2.740 2.789 738 732 Iturria: EUROSTAT. Soldaten egiturari buruzko inkesta. Egileek landua
Emakume eta gizonek jasotzen dituzten pentsioen azterketak agerian uzten du
lan-merkatuan bizi duten egoera ezberdina eta sozialki tradizionalak izan diren rolak
mantendu egiten direla islatzen du. Horrela, alarguntza-pentsioa jasotzen duten
126.877 emakumeek EAE osoan emakume pentsiodunen segmentu ugariena osatzen
duten bitartean (% 47,2), pentsioa jasotzen duten gizonen % 82,4ak (215.345) erretiro
kontzeptuan jasotzen dute.
Batez besteko pentsioan alderdik handiena, hain zuzen, erretiro-pentsioetan
ematen da: 119.274 emakumek, batez beste, 821,4 euro jasotzen dituzte pentsio
modura. Gizonek jasotzen duten batez besteko erretiro-pentsioa 1.507,2 eurokoa da
(emakumeek baino % 83 gehiago) eta 96.071 gehiago dira pentsioa jasotzen duten
gizonak, nahiz eta EAEn 65 urtetik gora emakume gehiago egon gizonak baino.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
86
Halaber, ezintasun iraunkorragatiko pentsioetan erreparatuz, lan-merkatuan
emakumeek eta gizonek bizi duten egoera ezberdina ikus daiteke: pentsio hori
jasotzen duten emakume eta gizonen kopuruan dagoen aldeak ez du loturarik
emakumeek eta gizonek biztanleria landunean duten presentziarekin, askoz ere
nabarmenagoa baita. Ezintasun hori aitortua duten emakume gutxiago egoteaz gain,
haien batez besteko pentsioan % 21eko ezberdintasuna dago egoera berean dauden
gizonekin alderatuz.
4.5. taula Emakume eta gizonen pentsio kopurua eta batez bestekoa, pentsio motari erreparatuta, EAEn 2015ean.
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E
Ezintasun
iraunkorra
Pentsio kopurua 42.503 13.336 29.168 15.832
Batez besteko pentsioa 1.181,7 999,0 1.265,2 266
Erretiroa Pentsio kopurua 334.624 119.274 215.345 96.071
Batez besteko pentsioa 1.262,8 821,4 1.507,2 686
Alarguntza Pentsio kopurua 135.153 126.877 8.273 -118.604
Batez besteko pentsioa 748,8 758,3 602,2 -156
Zurztasuna Pentsio kopurua 15.564 7.376 8.185 809
Batez besteko pentsioa 435,2 438,6 432,2 -6
Familiartekoen
aldekoa
Pentsio kopurua 2.358 1.878 480 -1.398
Batez besteko pentsioa 640,9 640,6 641,7 1
Pentsio guztiak Pentsio kopurua 530.202 268.741 261.451 -7.290
Batez besteko pentsioa 1.098,2 788,7 1.416,3 628 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa
EAEko azken urteotako erretiro-pentsioen eta alarguntza-pentsioen bilakaera
aztertuz ikus daitekeenez, kopuruari beha, bi pentsioak areagotu egin dira emakume
eta gizonentzat azken hamarkadan. Erretiro-pentsioak % 43 baino gehiago igo dira
emakumeen artean (gizonen artean % 17). Era berean, alarguntza-pentsioa jasotzen
duten emakume kopurua ere % 8,5 igo da 2015. urtearekin alderatuz, eta pentsio hori
jasotzen duten gizonen artean igoera nabariagoa izan bada ere, oraindik kasu gutxi
zenbatzen dira (EAEn alarguntza-pentsioa jasotzen dutenen artean gizonak % 6,1
baino ez dira).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
87
4.6. taula Erretiro-pentsioaren, alarguntza-pentsioaren eta pentsio guztien bilakaera kopuruari dagokionez EAEn. 2005-2015
PENTSIO
KOPURUA
ERRETIROA ALARGUNTZA PENTSIO GUZTIAK
Guztira Emaku
mezkoak Gizonak Guztira Emaku
mezkoak Gizonak Guztira Emaku
mezkoak Gizonak
2005 267.227 83.329 183.876 123.720 116.890 6.802 449.154 220.690 228.396
2006 279.875 92.481 187.377 125.527 118.654 6.861 464.393 232.290 232.064
2007 285.098 95.135 189.948 127.012 120.073 6.931 471.851 236.749 235.070
2008 290.780 98.068 192.699 128.526 121.538 6.979 479.391 241.411 237.953
2009 297.490 101.416 196.064 129.791 122.672 7.112 487.650 246.067 241.561
2010 303.555 104.560 198.990 130.927 123.655 7.267 494.843 250.236 244.589
2011 309.561 107.368 202.188 132.153 124.673 7.477 501.799 254.005 247.782
2012 314.782 109.820 204.958 133.113 125.411 7.698 508.221 257.402 250.807
2013 322.302 113.005 209.291 133.998 126.151 7.843 516.576 261.474 255.090
2014 328.785 116.100 212.680 134.809 126.748 8.057 523.895 265.313 258.571
2015 334.624 119.274 215.345 135.153 126.877 8.273 530.202 268.740 261.451
Aldakuntza 2005-2015
+25,2 +43,1 +17,1 +9,2 +8,5 +21,6 +18,0 +21,8 +14,5
Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa
EAEn emakume pentsiodunek dituzten diru-sarrerei dagokienez, gizonekin
alderatuz dagoen alde nabarmena aipatu da dagoeneko. Emakumeek pentsio
baxuagoak jasotzen dituzte tipologia guztietan, alarguntza-pentsioan izan ezik. Azken
horietan emakumeen erretiro-pentsioan hautematen dira maila apalenak haien
bikoteak geratzen direnean alargun.
Ikus daitekeen moduan, erretiroaren ondoriozko batez besteko diru-sarrerak ia
% 55 areagotu dira hamarkadan zehar emakumeen artean, gizonen erretiroarekin
alderatuz (% 45) igoera nabarmenagoa. Hala eta guztiz ere, EAEn erretiroan den
biztanleria guztiak 2015ean jasotako batez besteko erretiro-pentsioarekin alderatuz
emakumeak % 65eko portzentajean mantentzen dira.
Alarguntza-pentsioaren zenbatekoak gehiago egin du gora emakumeen kasuan
(% 38,6) gizonen kasuan baino (% 27). Epealdiaren amaieran, alarguntza-pentsioa
jasotzen duten gizonek EAEn alarguntza-pentsioagatik batez beste jasotzen denaren
% 80 jasotzen dute.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
88
4.7. taula Erretiro-pentsioaren, alarguntza-pentsioaren eta pentsio guztien bilakaera batez
bestekoari dagokionez EAEn. 2005-2015
PENTSIO
KOPURUA
ERRETIROA ALARGUNTZA PENTSIO GUZTIAK
Guztira Emaku
mezkoak Gizonak Guztira Emaku
mezkoak Gizonak Guztira Emaku
mezkoak Gizonak
2005 882,7 530,7 1.042,2 543,2 547,2 474,2 771,8 540,2 995,7
2006 916,9 543,8 1.101,0 568,0 572,4 492,0 806,1 561,3 1.051,1
2007 958,6 570,9 1.152,8 592,9 597,7 509,3 843,0 588,2 1.099,7
2008 1.023,7 610,9 1.233,8 628,4 633,8 534,0 898,3 626,4 1.174,1
2009 1.069,5 642,8 1.290,2 656,0 662,1 550,8 938,4 656,4 1.225,8
2010 1.101,5 668,5 1.329,0 674,7 681,3 562,0 966,1 678,2 1.260,7
2011 1.136,4 694,6 1.371,0 692,6 699,8 572,1 995,7 700,3 1.298,5
2012 1.171,9 724,5 1.411,6 710,0 717,9 580,3 1.024,8 723,7 1.333,9
2013 1.210,7 760,8 1.453,7 730,3 738,7 594,5 1.057,3 750,8 1.371,5
2014 1.235,5 789,0 1.479,3 739,3 748,3 599,1 1.076,6 768,4 1.392,9
2015 1.262,8 821,4 1.507,2 748,8 758,3 602,2 1.098,2 788,7 1.416,3
Aldakuntza 2005-2015
+43,1 +54,8 +44,6 +37,8 +38,6 +27,0 +42,3 +46,0 +42,3
Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa
Argitaratutako datuekin soilik pentsioen batez besteko zenbatekoak sexuen
arabera aztertu badaitezke ere, EAPN sareak txirotasunari buruzko ikerketak, EAEn
txirotasun-atalasearen azpitik dauden alarguntza-pentsio kopurua erakusten duenak, ia
erabat emakumez osatuta dagoen segmentu batean txirotasunak duen eraginari
buruzko ideia bat ematen digu.
Horrela, ikus daitekeenez, 2015eko abenduan 10.010 alarguntza-pentsio 300
euroz azpitikoak ziren, hots, muturreko txirotasunaren atalasearen azpitik kokatzen
ziren, eta 48.903 pentsio osagarrik hilean 648,59 euroz azpitiko zenbatekoak ematen
zituzten. Horrek adierazten du alarguntza-pentsioa jasotzen dutenen artean muturreko
txirotasun-tasa % 9,9 ingurukoa dela, eta txirotasunak, oro har, kolektibo horren % 45,6
hartzen du.
4.8. taula Zenbateko-tarteak pentsio motaren arabera EAE, 2015
EZINTASUN
IRAUNKORRA: ERRETIROA
ALAR
GUNTZA
ZURZTA
SUNA
SENIDEEN
ALDEKOA
PENTSIO
GUZTIAK
Gehienez, 150 euro 146 4.462 1.923 656 184 7.371
150,01etik 250,00 eurora 140 3.272 2.899 4.447 126 10.884
250,01etik 300,00 eurora 128 2.311 5.188 1.409 68 9.104
300,01etik 350,00 eurora 403 3.654 5.050 1.379 90 10.576
350,01etik 400,00 eurora 1.842 13.117 4.034 964 44 20.001
400,01etik 450,00 eurora 1.737 19.599 5.083 959 163 27.541
450,01etik 500,00 eurora 765 2.700 3.315 620 541 7.941
500,01etik 550,00 eurora 870 3.085 3.197 769 85 8.006
550,01etik 600,00 eurora 2.141 6.363 4.366 1.111 64 14.045
600,01etik 648,59 eurora 2.349 35.769 23.858 203 65 62.244
Tarte guztiak 42.453 337.780 135.131 15.540 2.329 533.233
Txirotasuna guztira 11.047 96.589 61.648 13.010 1.457 183.751
(%) 26,0 28,6 45,6 83,7 62,5 34,5
Muturreko txirotasuna guztira 68 12.514 13.423 7.444 439 34.507
(%) 1,6 3,7 9,9 47,9 18,8 6,5 Iturria: EAPN sareak eratua, Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren datuekin
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
89
4.2. Gizarte- eta laguntza-baliabideak
Gizarte- eta laguntza-baliabideen edo gizarte zerbitzuen helburua eguneroko
bizitzako desdoikuntzak arindu, prebenitu eta zuzendu eta bizitzako etapa guztietan
pertsonen bizi-kalitatea hobetzea da.
Gizarte-zerbitzuak oso dibertsifikatuta daude tokiko eta foru mailan17, eta
estatistika-erregistroek errealitate partziala baino ez dute ematen zerbitzu eta baliabide
horien erabilerari dagokionez. Txosten honetan gizarte babeserako euskal sisteman
nagusi diren zenbait baliabide barneratzen dira, esate baterako, egoitza eta eguneko
zentroetarako irisgarritasuna (bereziki garrantzitsua adineko pertsonentzat eta
mendeko pertsonentzat), eta diru-sarrerarik gabe dauden edo diru-sarrera urriagoak
dituzten pertsonentzako prestazio ekonomikoak: Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta,
Etxebizitzarako Prestazio Osagarria eta Guraso bakarraren Subsidioa.
Adin nagusiko pertsonei zuzendutako baliabideei dagokienez, halako egoitza-
zentroetan bizi ziren hamar pertsonatik zazpi emakumeak dira. Emakumeen eta
gizonen arteko aldea areagotu egiten da adinak gora egin ahala, eta bereziki
adierazgarria da alde hori 85 urteko adinetik aurrera; alde horren oinarrian
emakumearen bizi-luzetasun handiagoa dago. Adin nagusiko emakumeak dira oraindik
eguneko zentroetako erabiltzaile nagusiak, eta 80-89 urte bitarteko pertsonak dira,
emakume nahiz gizon, baliabide hori maizen erabiltzen dutenak.
4.9. taula Pertsona nagusientzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%) sexuaren arabera. EAE, 2014
EGOITZAK EGUNEKO ZENTROAK
Guztira Emaku mezkoak Gizonak
Aldea G-E
Guztira Emaku mezkoak Gizonak
Aldea G-E
GUZTIRA 100,0 69,1 30,9 -38,2 100,0 70,8 29,2 -41,6
>89 urte 27,1 21,5 5,5 -16,0 18,7 13,9 4,8 -9,1
85-89 urte 27,1 20,1 7,0 -13,3 25,9 19,7 6,2 -13,5
80-84 urte 21,0 14,2 6,8 -7,4 26,9 19,2 7,7 -11,5
75-79 urte 11,7 7,0 4,7 -2,3 16,3 11,2 5,1 -6,1
<75 urte 13,1 6,1 6,9 0,8 12,2 6,8 5,4 -1,4 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Gizarte-zerbitzuei eta gizarte-ekintzari buruzko estatistika
Pertsona ezinduei zuzendutako baliabideetan gizonak dira gehiagoa: pertsona
guztien % 58,2 gizonak dira egoitza-zentroetan eta % 59,4 eguneko zentroetan.
Baliabide horietan adin-tarte ohikoenak 35-64 urte bitartekoak izaten dira.
17
EAEko Gizarte Zerbitzuen Katalogoa 2014ko abenduan onartu da.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
90
4.10. taula Desgaitasuna duten pertsonentzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%), sexuaren arabera. EAE, 2014
EGOITZAK EGUNEKO ZENTROAK
Guztira Emaku mezkoak Gizonak
Aldea G-E
Guztira Emaku mezkoak Gizonak
Aldea G-E
GUZTIRA 100,0 41,8 58,2 16,4 100,0 40,6 59,4 18,8
> 64 urte 4,6 2,2 2,5 0,3 1,8 0,7 1,2 0,5
35-64 80,4 34,3 46,0 11,7 69,1 28,8 40,2 11,4
25-34 10,7 3,6 7,1 3,5 19,8 7,8 12,0 4,2
15-24 3,6 1,5 2,1 0,6 8,0 3,0 5,0 2,0
<15 0,7 0,2 0,5 0,3 1,3 0,3 1,0 0,7 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Gizarte-zerbitzuei eta gizarte-ekintzari buruzko estatistika
Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta hileroko prestazio ekonomiko bat da, nahikoa
baliabide ez duten pertsona eta familien oinarrizko premiak asetzekoa. Etxebizitzarako
Prestazio Osagarriak (EPO), Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren osagarri modura
egituratzen dira, eta ohiko etxebizitza edo bizilekua alokatzeko gastuak estaltzeko
ematen dira, haren modalitate guztietan: errentamendua, azpi-errentamendua,
errentamendu kidetza, ostatu hartzea eta logelen alokairua.
Guraso bakarreko bizikidetza-unitateen kasuan (bere kargu adinez txikiko seme-
alabak dituen ama edo aitak eratua esklusiboki), Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta
hilean 45,5 eurorekin osatzen da, Guraso Bakarreko Prestazio Osagarri deritzonarekin.
EAEn 2015eko abenduan 36.733 emakumek jasotzen duten Diru-sarrerak
Bermatzeko Errenta, hots, prestazio hori jasotzen duten guztien % 56,8. Zenbaki
horrek adierazten duenez, urtebetean prestazio hori jasotzen duten emakumeen
kopuruak behera egin du, ia 1.000 emakume gutxiago zenbatuz: bi urteen artean
prestazio kopuruan erregistratzen den murrizketa ia osoa prestazioa jasotzen duten
emakume kopuruak behera egitearen ondorio izan da.
Prestazio osagarrien kasuan ikus daitekeenez, emakume eta gizonen kopurua, bi
kasuetan 15.000tik behera, orekatua da. Horrela, Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta
jasotzen duten emakumeen % 40 inguruk Etxebizitzarako Prestazio Osagarria ere
jasotzen du. Gizonen kasuan portzentaje hori % 52koa da.
Emakume eta gizonen artean alderik handiena guraso bakarreko prestazio
osagarriarekin lotuta ikusten da: prestazio hori jasotzen duten ia % 95 emakumeak
dira. Horrenbestez, Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzen duten lau emakumetik
ia bat guraso bakarreko familien arduraduna izan ohi da.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
91
4.11. taula Laguntzen (DSBE) titular kopurua eta Etxebizitzarako eta Guraso Bakarreko prestazio osagarrietakoa. EAE, 2014-2015
2015 2014
Guztira Emakumeak Gizonak Guztira Emakumeak Gizonak
(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h). (Abs.) (% h). (% h).
DBE 64.726 36.733 56,8 27.993 43,2 65.687 57,4 42,6
EPO 29.153 14.601 50,1 14.552 49,9 28.683 50,6 49,4
Guraso
bakarrak 9.655 9.132 94,6 523 5,4 9.505 94,9 5,1
Iturria: Lanbide
Diru-sarrerak Bermatzeko Errentari dagokionez, interesgarria da, halaber,
prestazio hori jasotzen duten pertsonak adinaren arabera banatuta aztertzea:
emakumeen artean prestazioa jasotzen dutenen adin-segmentu nagusia 65 urtetik
gorakoa da. Hori erretiro-prestazioetarako irisgarritasun urriarekin edo kontribuziokoak
ez diren pentsioekin eta alarguntza-pentsioekin lotuta dagoen emakume kopuru
urriarekin lotzen da.
Hezkuntza-,mailari dagokionez, «derrigorrezkora arteko» ikasketak, hots, DBH
edo maila apalagoa, dituzten emakumeen portzentajea gizonen portzentajea baino
baxuagoa da. Dena den, emakumeen segmentu adierazgarri baten hezkuntza-mailari
buruzko informaziorik ez dagoenez, ezinezkoa da alderdi hau sakontasunez aztertzea.
Halaber, Diru-sarrerak Bermatzeko Errentarekin lotuta, emakume atzerritarren
presentzia erlatiboa gizon atzerritarrena baino baxuagoa dela ikus daiteke. Emakume
atzerritarren artean Hego-Amerikan jatorria dutenak gailentzen dira. Gizon atzerritarren
artean, aldiz, Magrebetik etorritakoak dira nagusi, eta neurri txikiago batean, Saharaz
hegoaldeko Afrikatik etorriak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
92
4.12. taula Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren titularren ezaugarriak EAE, 2015
GUZTIRA % bertikalak
Guztira Emaku mezkoa Gizona Guztira
Emaku mezkoa Gizona
Adin-tartea
16-19 89 57 32 % 0,1 % 0,2 % 0,1
20-24 1.377 845 532 % 2,1 % 2,3 % 1,9
25-29 4.490 2.480 2.010 % 6,9 % 6,8 % 7,2
30-34 7.140 3.854 3.286 % 11,0 % 10,5 % 11,7
35-39 9.094 4.755 4.338 % 14,0 % 12,9 % 15,5
40-44 8.990 4.642 4.347 % 13,9 % 12,6 % 15,5
45-49 7.876 3.953 3.923 % 12,2 % 10,8 % 14,0
50-54 6.232 2.927 3.305 % 9,6 % 8,0 % 11,8
55-59 4.583 2.247 2.336 % 7,1 % 6,1 % 8,3
60-64 3.211 1.749 1.462 % 5,0 % 4,8 % 5,2
65 eta gehiago 11.585 9.167 2.418 % 17,9 % 25,0 % 8,6
Tartetik kanpo 59 57 <5 % 0,1 % 0,2 <5
Enplegua eskatzen dutenen
prestakuntza-maila
Derrigorrezko hezkuntzara arte 42.203 22.506 19.695 % 65,2 % 61,2 % 70,4
Batxilergoa 4.956 2.673 2.283 % 7,7 % 7,3 % 8,2
Lanbide Heziketa 6.608 3.777 2.831 % 10,2 % 10,3 % 10,1
Unibertsitate-ikasketak 2.605 1.547 1.058 % 4,0 % 4,2 % 3,8
Ez da azaltzen 8.354 6.230 2.124 % 12,9 % 17,0 % 7,6
Jaiotzaren zonalde geografikoa
Ez da azaltzen 113 87 25 % 0,2 % 0,2 % 0,1
Aberrigabea 26 12 14 % 0,0 % 0,0 % 0,1
Europar Batasuna 2.052 1.280 772 % 3,2 % 3,5 % 2,8
Europako gainerako herrialdeak 598 394 204 % 0,9 % 1,1 % 0,7
Magreb 6.285 1.634 4.651 % 9,7 % 4,4 % 16,6
Saharaz hegoaldeko Afrika 4.574 1.533 3.041 % 7,1 % 4,2 % 10,9
Asia 1.068 165 903 % 1,7 % 0,4 % 3,2
Ipar Amerika 11 7 <5 % 0,0 % 0,0 <5
Hego Amerika 8.613 6.448 2.165 % 13,3 % 17,6 % 7,7
Ozeania 27 16 11 % 0,0 % 0,0 % 0,0
Espainiako Estatua 41.359 25.157 16.201 % 63,9 % 68,6 % 57,9
Sexua
Ez da azaltzen <5 <5
Gizona 27.991 27.991 % 43,2 % 100,0
Emakumea 36.733 36.733 % 56,8 % 100,0
GUZTIRA 64.726 36.733 27.991 % 100,0 % 100,0 % 100,0
Iturria: Lanbide
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
93
4.3. Txirotasuna eta gizarteratzea
Biztanleriaren txirotasun-maila eta pertsonek oinarrizko beharrak asetzeko
nahiko diru-sarrera ez izatea da.Gizarte zerbitzuen eskuratzea eta kontrolatzea
ezagutzeko oinarrizko erreferente bat. 2015ean ez da estatistika-eragiketa edo -
azterketarik egin EAEko emakume eta gizonek arlo horretan bizi duten egoerari
buruzko ezagutzan, aurreko txostenean aurkeztutako informazioa kontuan hartuta,
aurrera egitea ahalbidetzekorik.
Haatik, 2014. urteko Gizarte Zerbitzuen Eskaerari buruzko Inkestak (Gizarte
Premiari buruzko Inkesta) gizarteratzearekin lotuta interesgarriak diren zenbait arazo
aztertzea ahalbidetzen du. Horrela, eskolan integratzeko arazoei dagokienez ikus
daitekeenez, eskolan integratzeko arazoak ez dituzten 16 urtez azpitiko emakumeen
portzentajea handiagoa da, adin horretako gazteekin alderatuta. 2006az geroztik,
integrazioaren egoera hobetu egin da, hala neskatoen kasuan nola mutikoen kasuan.
4.13. taula 1-16 urteko biztanleak, eskola-integrazioko arazoei erreparatuta, sexuaren arabera. EAE, 2006-2014
JAZARPENA
EDO TRATU
TXARRAK
BESTELAKO
BAZTERKETA-
ARAZOAK
BESTE ARAZO
BATZUK
ARAZOREN
BAT
ARAZORIK
GABE
2006
Gizona 0,8 0,6 2,6 4,1 95,9
Emakumea 0,4 1,2 0,4 1,9 98,1
Guztira 0,6 0,9 1,5 3,0 96,7
2014
Gizona 0,3 0,1 0,7 1,1 98,9
Emakumea 0,0 0,1 0,2 0,4 99,6
Guztira 0,1 0,1 0,5 0,7 99,3 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
6-16 urte bitarteko neskatoen artean % 0,5ak arazo larriak ditu eskolan eta beste
% 3,6 batek urtebeteko atzerapena darama eskolan. Adin horretako mutikoen artean
portzentaje horiek handiagoak dira. 2006az geroztik, arazo larriak murriztu egin dira
hala neskatoen kasuan nola mutikoen kasuan.
4.14. taula 6-16 urteko biztanleak, eskola-arazo larriei erreparatuta, sexuaren arabera. 2006-2014
ARAZO LARRIAK
ESKOLA-ATZERATASUNA,
>= 1 URTE ARAZORIK GABE
2006
Gizona 4,9 5,8 89,3
Emakumea 1,9 4,3 93,8
2010
Gizona 3,5 6,8 89,7
Emakumea 0,7 3,0 96,3
2014
Gizona 1,7 4,6 93,7
Emakumea 0,5 3,6 95,9 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
94
Laneratzeko arazo bereziei dagokienez, 2014. urtean arazo kopuruak gora egin
du hala emakumeen kasuan (arazoak % 7,2ra arte iristen dira haien artean) nola
gizonen kasuan (% 9,9). Horrenbestez, bi kasuetan arazo horien gertaera bikoiztu egin
da.
4.15. taula Laneratze-arazo bereziak. EAE, 2006-2014
2006 2010 2014
Gizona 4,3 2,5 9,9
Emakumea 3,3 3,2 7,2 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
Emakumeen artean mendekotasun bereziaren tasa handiagoa da, aipatu
inkestako emaitzekin bat etorriz (emakumeen kasuan % 6,4 eta gizonen kasuan
% 4,4). Era berean, emakumeen kasuan ikusten da mugapen edo mendetasunen bat.
Egoera horiek bateratzearen ondorioz, emaitza modura aipa daiteke, mugapenik ez
dutenen artean gizonak emakumeak baino gehiago direla, zehazki, % 1,2 gehiago.
4.16. taula Mugapen edota mendekotasun bereziko egoerak. EAE, 2006-2014
MENDEKOTASUN
BEREZIA
MENDEKOTASUNIK
GABEKO
MUGAPENA
BEREZIA
MUGAPEN EDOTA
MENDEKOTASUNEN
BAT
MUGAPENIK
GABE
2006
Gizona 4,2 4,8 9,0 91,0
Emakumea 6,7 5,2 11,9 98,1
2010
Gizona 4,6 5,0 9,6 90,4
Emakumea 6,7 5,3 11,9 88,1
2014
Gizona 4,4 5,9 10,3 89,7
Emakumea 6,4 5,1 11,5 88,5 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
Inkestan, era berean, egungo etxetik independizatu nahi arren, arazo
ekonomikoak direla medio hori egin ezin duten emakume nahiz gizonei erreferentzia
egiten zaie. Hurrengo taulan ikus daitekeen moduan, azken urteetan garrantzi erlatiboa
galduz joan den biztanleria-segmentu bat da, krisia tartean egon arren. 2014. urtean
EAEn emakumeen portzentajea % 5,7koa izan zen eta gizonena % 8,6koa.
4.17. taula Egungo etxekoen unitatetik independizatu nahi duten eta, arrazoi ekonomikoak tarteko, ezin duten biztanleak. 2006-2014
2006 2010 2014
Eragina (% b.)18
Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.)
Gizona 14,3 60,6 9,4 54,7 8,6 58,5
Emakumea 8,9 39,4 7,2 45,3 5,7 41,5 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
18
Eraginak pertsona guztien artean sexu bakoitzean eragindako pertsonen portzentajea islatzen du. Portzentaje bertikala (% b), nola banatzen den biztanleria osoa sexuaren arabera.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
95
Etxeko pertsona nagusia emakumea izan eta hark gizarte zerbitzuetara jo
izanarekin lotuta, azterketako urteetan (2006-2014) beheranzko joera hautematen da.
Haatik, 2014an portzentajea % 22,3koa da, hots, 9 puntu gehiago etxeko pertsona
nagusia gizona denean baino.
4.18. taula Gizarte zerbitzu publikoetara jo duten etxeak. EAE, 2006-2014
PERTSONA
NAGUSIA
2006 2010 2014
Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.)
Gizona 11,8 57,5 14,4 63,6 13,3 57,1
Emakumea 24,6 42,5 23,3 36,4 22,3 42,9 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
Askoz ere gutxiagotan ikus daitezke zerbitzu asoziatiboetara jotzen duten etxeak.
Emakumeek maizago jo dute zerbitzu horietara gizonek baino, baina haien portaera
aldakorra izan da aztertutako urteetan.
4.19. taula Zerbitzu asoziatiboetara jo duten etxeak. EAE, 2006-2014
PERTSONA
NAGUSIA
2006 2010 2014
Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.)
Gizona 1,5 59,7 1,7 80,5 2,7 62,0
Emakumea 2,9 40,3 1,2 19,5 3,7 38,0 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
Azkenik, gizarte-premiekin lotutako esparruen testuinguru honetan eta emakume
eta gizonen artean arlo horretan nabaritzen den intzidentzia ezberdinarekin lotuta,
nabarmendu behar da etxeko pertsona nagusia emakumea denean babes
ekonomikoko laguntza gehiago behar izaten duela etxeko pertsona nagusia gizona
denean baino: % 19 eta % 7,8, hurrenez hurren; eta premia horren intzidentzia haziz
joan da 2006. urteaz geroztik, hala emakumeen kasuan nola gizonen kasuan.
4.20. taula Babes ekonomikorako EAEko sistemaren laguntzak eskatu dituzten pertsonak dauden etxeak, 2006 - 2014.
PERTSONA
NAGUSIA
2006 2010 2014
Eragina (% b.) Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.)
Gizona 3,8 49,7 5,3 57,4 7,8 47,8
Emakumea 10,9 50,3 11,1 42,6 19,0 52,2 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
96
5. OSASUNA
Kapitulu honetan EAEko emakume eta gizonen osasun-egoerari, gizarte-
laguntzari, osasun-arriskuei, aztura osasuntsuei, laneko osasunari eta ugalketa-
osasuni buruzko informazioa barneratzen da.
Halaber, Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko 2014. urteko
Txosteneko datuak barneratu dira. Horietan prozesu horien inguruko hainbat
inguruabar jasotzen dira, azken urteetan izandako bilakaerarekin batera.
5.1. Osasun-egoera eta gizarte-laguntza
EAEko emakume gehienek (673.000 emakumek, hots, guztien % 70,1ak) beren
osasuna ona edo oso ona dela uste dute. Zenbaki absolutuetan, kopurua beren
osasuna horren modu positiboan balioesten duten gizon kopuruaren oso antzekoa da
(667.300 gizon), baina modu erlatiboan ikusita, gizonen balioespenetik behera
kokatzen dira, hain zuzen, portzentajezko 5 puntu beherago. Beren osasuna erregular,
txar edo oso txar modura hautematen duen biztanleria-segmentuaren barnean
emakumeen proportzioak gora egiten du apurka beren osasunaren inguruko
kalifikazioak okerrera egitean.
5.1. taula Biztanleria, osasun orokorraren pertzepzioari erreparatuta, sexuaren arabera (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b.) (Abs.) (% b.) (% h). (Abs.) (% b.) (% h).
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Oso ona 307,5 16,8 158,8 16,7 51,6 148,7 16,9 48,3
Ona 1.033,2 56,3 514,5 54,1 49,8 518,7 58,7 50,2
Hala-holakoa 356,9 19,5 197,7 20,8 55,4 159,2 18,0 44,6
Txarra 107,0 5,8 61,3 6,4 57,3 45,7 5,2 42,7
Oso txarra 29,3 1,6 18,4 1,9 62,8 10,9 1,2 37,2 Iturria: INE. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
Emakumeen % 72k (eta gizonen % 65,5ak) gaixotasun edo osasun-arazo
kronikoren bat duela adierazten du, baina arazo horrek ez du adierazitako kasu
guztietan eragin nabaririk osasunean, izan ere, beren osasuna ona edo oso ona dela
irizten duten emakume nahiz gizonak askoz ere gehiago dira arazoren bat dutenak
baino.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
97
5.2. taula Gaixotasun edo osasun-arazo kronikoren bat hautematen duen biztanleria, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
BAI 1.263,3 68,9 684,6 72,0 54,2 578,7 65,5 45,8
Ez 569,8 31,1 266,2 28,0 46,7 303,6 34,4 53,3
Daturik ez 0,8 0,0 0 0,0 0,0 0,8 0,1 100,0 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian
EAEko emakumeen % 1,3ak (12.200) zirkulazio-istripuren bat izan du 2014.
urtean zehar. Istripu horiek, proportzioan, askoz ere gehiago izaten dituzte gizonek
(% 2,3). Etxean gertatutako istripuetan intzidentzia irauli egiten da: 44.500 emakumek
izan dute istripuren bat eta soilik 20.700 emakumek. Denbora librean gertatutako
istripuen kasuan, joerak ezberdina izaten jarraitzen du sexuaren arabera: 80.500 gizon
izan dira denbora librean istripuak izan dituztenak, eta emakumeak 55.000.
5.3. taula Azken 12 hilabetetan gertatutako istripuak, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
Zirkulazio-istripua
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Bai 32,7 1,8 12,2 1,3 37,3 20,5 2,3 62,7
Ez 1.801,2 98,2 938,6 98,7 52,1 862,7 97,7 47,9
Etxeko istripua
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Bai 65,2 3,6 44,5 4,7 68,3 20,7 2,3 31,7
Ez 1.768,7 96,4 906,2 95,3 51,2 862,5 97,7 48,8
Istripua denbora librean
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Bai 135,5 7,4 55,0 5,8 40,6 80,5 9,1 59,4
Ez 1.698,4 92,6 895,7 94,2 52,7 802,7 90,9 47,3 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian
Ohiko jarduerak murrizteari dagokionez, min eta sintomen efektuek emakumeei
eragiten die proportzio (eta kopuru) handiago batean. 131.900 emakumek adierazi
dute 2014an halako murrizketak eduki izana. Horrenbestez, arrazoi horien ondorioz
ohiko jarduera nolabait murriztu zaien pertsona guztien artean % 58,5 emakumeak
dira.
5.4. taula Ohiko jarduera murriztea min edo sintomen ondorioz azken 2 astetan sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Bai 225,4 12,3 131,9 13,9 58,5 93,4 10,6 41,5
Ez 1.608,5 87,7 818,8 86,1 50,9 789,7 89,4 49,1 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
98
Osasun-arazoek egunerokotasuneko jardueretan duten eraginari dagokionez,
aipatu behar da 205.800 emakumek mugapenak izan dituztela arlo horretan, baina ez
modu larrian, azken 6 hilabeteetan, 30.700 kasuetan ordea mugapenak larriak izan
dira. Horrek adierazten du mugapen larriak dituzten pertsonen artean gizonen garrantzi
erlatiboa zertxobait handiagoa dela emakumeena baino (34.700 gizon, pertsona
guztien % 53,1). Haatik, horren larriak ez diren mugapenek emakumeengan dute
eragin handiagoa, proportzioan nahiz kopuruan.
5.5. taula Egunerokotasuneko jarduerak egiteko mugapenak azken 6 hilabeteetan, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Mugapen larria 65,4 3,6 30,7 3,2 46,9 34,7 3,9 53,1
Mugapen ez-larria 376,0 20,5 205,8 21,6 54,7 170,1 19,3 45,2
Mugapenik ez 1.392,6 75,9 714,2 75,1 51,3 678,3 76,8 48,7 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian
Egunerokotasuneko oinarrizko jarduerei (EOJ) dagokienez, eta 65 urtetik gorako
pertsonen segmentuan, 25.500 emakume dira zailtasun asko dituztenak edo,
zuzenean, jarduera horietakoren bat egin ezin dutenak, eta beste 26.900 emakume
dira jarduerak zailtasunen batekin egiten dituztenak. Gizonen artean, zenbaki horiek
askoz ere baxuagoak dira: 12.400 gizonek zailtasun handia dute edo ezin dute
jarduera burutu, eta 9.400 gizonek zailtasunen bat dute.
5.6. taula Egunerokotasuneko oinarrizko jardueraren bat egiteko zailtasun-maila handiena, sexuaren arabera. 65 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 441,6 100 252,8 100 57,2 188,8 100 42,8
Zailtasunik ez. 367,5 83,2 200,5 79,3 54,6 167 88,5 45,4
Zailtasun txikiren
batekin 36,3 8,2 26,9 10,6 74,1 9,4 5,0 25,9
Zailtasun handiz 15,8 3,6 10,5 4,2 66,5 5,3 2,7 33,5
Ezin du egin 22,0 5,0 14,9 5,9 67,7 7,1 3,8 32,3 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
99
Minaren aurkako sendagaiak ez ezik, EAEko emakumeen ia % 60ak hartzen
dituztenak (eta gizonen % 41ak), emakumeek maizago hartzen dituzte lasaigarriak,
erlaxagarriak, eta lotarako pilulak (% 26,8); arteria-tentsiorako sendagaiak (% 26) eta
sabelerako edo digestio-nahasmenduetarakoak (% 22). Gizonen kontsumoarekin
alderatuz, ezberdintasun nagusiak emakumeek maiztasun gutxiagoz hartzen dituzten
zenbait produkturekin lotzen dira (bihotz-gaixotasunerako eta arteria-tentsiorako,
griperako, mafrundirako eta bronkioetarako, kolesterolerako edo diabeteserako
sendagaiak); eta emakumeek maizago hartzen dituzten beste zenbaitekin, esate baterako,
tiroideetarako sendagaiak, aipatutako lasaigarri eta lotarako pilulak, mina arintzekoak, edo
suspergarriak eta libragarriak, emakumeei esklusiboki zuzendutako beste batzuekin batera
(pilula antisorgailuak edo menopausiarako hormona-tratamenduak).
5.7. taula Azken 2 astetan kontsumitutako sendagai motak, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan)
19. EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
Mafrundirako, griperako, eztarrirako eta bronkioetarako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 155,7 13,5 70,2 10,7 45,0 85,6 17,4 55,0
Ez 993,8 86,5 588,8 89,3 59,2 405 82,6 40,8
Mina arintzeko sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 596,4 51,9 394,3 59,8 66,1 202,1 41,2 33,9
Ez 553,1 48,1 264,7 40,2 47,9 288,4 58,8 52,1
Sukarra jaisteko sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 26,3 2,3 10,7 1,6 40,7 15,6 3,2 59,3
Ez 1.121,1 97,5 647,5 98,3 57,8 473,5 96,5 42,2
Daturik ez 2,1 0,2 0,8 0,1 36,4 1,4 0,3 63,6
Suspergarriak (bitaminak, mineralak, tonikoak)
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 141,1 12,3 92,4 14,0 65,5 48,7 9,9 34,5
Ez 1.007,3 87,6 566,6 86,0 56,2 440,7 89,9 43,8
Daturik ez 1,1 0,1 0 0,0 0,0 1,1 0,2 100,0
Libragarriak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 50,2 4,4 38,5 5,8 76,7 11,7 2,4 23,3
Ez 1.099,3 95,6 620,5 94,2 56,4 478,8 97,6 43,6
Antibiotikoak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 72,6 6,3 38,9 5,9 53,6 33,7 6,9 46,4
Ez 1075,8 93,6 620,1 94,1 57,6 455,7 92,9 42,4
Daturik ez 1,1 0,1 0 0,0 0,0 1,1 0,2 100,0
Lasaigarriak, erlaxagarriak, lotarako pilulak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 254,8 22,2 176,3 26,8 69,2 78,5 16,0 30,8
Ez 894,1 77,7 482 73,1 53,9 412 84,0 46,1
Daturik ez 0,7 0,1 0,7 0,1 100,0 0 0,0 0,0
… jarraitzen du
19
Zenbaitetan desdoikuntza batzuk gertatzen dira guztizko kopuruetan, zifrak milakoetan erabiltzearen ondorioz, gehienezko banakapena ehunekoetan emanda. Inguruabar horrek inkestan agertzen diren taula guztietan du eragina.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
100
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
Alergiarako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 49,1 4,3 28,8 4,4 58,7 20,3 4,1 41,3
Ez 1.099,2 95,6 629 95,4 57,2 470,2 95,9 42,8
Daturik ez 1,2 0,1 1,2 0,2 100,0 0 0,0 0,0
Erreumarako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 40,4 3,5 25,5 3,9 63,1 14,9 3,0 36,9
Ez 1.107,9 96,4 632,2 95,9 57,1 475,6 97,0 42,9
Daturik ez 1,2 0,1 1,2 0,2 100,0 0 0,0 0,0
Bihotzerako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 103,9 9,0 42,5 6,4 40,9 61,4 12,5 59,1
Ez 1.044,3 90,8 615,3 93,4 58,9 429,1 87,5 41,1
Daturik ez 1,2 0,1 1,2 0,2 100,0 0 0,0 0,0
Arteria-tentsiorako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 341,7 29,7 171,4 26,0 50,2 170,3 34,7 49,8
Ez 807,8 70,3 487,6 74,0 60,4 320,2 65,3 39,6
Sabelerako edota digestio-nahasmendurako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 279,1 24,3 145,5 22,1 52,1 133,6 27,2 47,9
Ez 869,2 75,6 512,3 77,7 58,9 356,9 72,8 41,1
Daturik ez 1,2 0,1 1,2 0,2 100,0 0 0,0 0,0
Depresio-kontrakoak, estimulatzaileak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 89,2 7,8 56,2 8,5 63,0 33,0 6,7 37,0
Ez 1.058,4 92,1 600,9 91,2 56,8 457,5 93,3 43,2
Daturik ez 1,9 0,1 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0
Haurdun ez geratzeko pilulak
GUZTIRA ..
431,1 100
Bai ..
29,7 6,9
Ez ..
401,4 93,1
Daturik ez ..
0 0,0
Menopausiarako hormonak
GUZTIRA ..
659
Bai ..
10 1,5
Ez ..
647,1 98,2
Daturik ez ..
1,9 0,3
Kolesterolerako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5
659
57,3 490,5
42,7
Bai 222,4 19,3 108,6 16,5 48,8 113,8 23,2 51,2
Ez 925,2 80,5 548,5 83,2 59,3 376,7 76,8 40,7
Daturik ez 1,9 0,2 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0
Diabeteserako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5
659
57,3 490,5
42,7
Bai 95,3 8,3 42 6,4 44,1 53,3 10,9 55,9
Ez 1.052,4 91,6 615,1 93,3 58,5 437,2 89,1 41,5
Daturik ez 1,9 0,1 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0
… jarraitzen du
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
101
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
Tiroideetarako sendagaiak
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 76,4 6,6 71,1 10,8 93,1 5,2 1,1 6,8
Ez 1.071,2 93,2 586 88,9 54,7 485,3 98,9 45,3
Daturik ez 1,9 0,2 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0
Beste botika batzuk
GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7
Bai 225,8 19,6 109,3 16,6 48,4 116,5 23,8 51,6
Ez 921,8 80,2 547,8 83,1 59,4 374 76,2 40,6
Daturik ez 1,9 0,2 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian
Gripearen aurkako txertoei dagokienez, txertoa jarri duten ia 350.000 pertsonen
artean, emakume eta gizonen kopurua antzekoa da: 177.500 emakume eta 171.700
gizon. Horrek aditzera ematen du 15 urtetik gorako % 18,7 emakumek jarri dutela
txertoa, eta adin horretako gizonen artean portzentajea % 19,4koa dela.
5.8. taula Gripearen aurkako txertoa azken kanpainan, sexuaren arabera 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Txertoa jarri du 349,1 19,0 177,4 18,7 50,8 171,7 19,4 49,2
Ez du txertoa jarri 1.484,8 81,0 773,3 81,3 52,1 711,5 80,6 47,9 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
EAEko emakumeen kasuan, % 86,3ak 3 pertsona baino gehiago ditu laguntza
emateko moduan premia izatekotan. 117.500 emakumek 1 edo 2 pertsona dituzte
laguntza emateko moduan, eta 7.000 emakumek ez lukete laguntzeko inor izango.
Babes hori emateko pertsonarik ez duten gizonen kopurua askoz ere baxuagoa da
(2.800).
5.9. taula Premia izatekotan laguntza emateko pertsona kopurua, sexuaren arabera 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.). (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Inor ez 9,8 0,5 7,0 0,7 71,4 2,8 0,3 28,6
1 edo 2 pertsona 257,2 14,0 117,5 12,4 45,7 139,8 15,8 54,3
3-5 pertsona 782,3 42,6 416,4 43,8 53,2 365,9 41,5 46,8
5 pertsona baino
gehiago 776,4 42,3 404,3 42,5 52,1 372,1 42,1 47,9
Daturik ez 8,2 0,4 5,6 0,6 68,3 2,6 0,3 31,7
Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
102
Pertsona kopuruaz gain, garrantzitsua da premia izatekotan lagundu dezaketen
pertsonen interes-maila, pertsonen ingurunea eta ingurune horrek pertsona horiengan
osasun-arazoetan, gertatzen direnean, izan ditzakeen eraginak balioestean.
Emakumeen % 81,8k gertatzen zaienaz asko axolatzen diren pertsonak dituzte
aldamenean (portzentaje hori gizonen kasuan baino 5 puntu handiagoa da), baina
«zertxobait» kezkatzen diren pertsona gutxiago dituzte (% 12,6). 14.000 emakumek
irizten dutenez, beren inguruneko beste pertsonak ez dira batere kezkatzen edo gutxi
kezkatzen dira; aldiz, hori pentsatzen duten gizonak 13.000 dira.
5.10. taula Gertatzen zaionaren inguruan kezkatzen diren beste pertsonen interes-maila, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Asko 1.447,1 78,9 777,2 81,8 53,7 669,9 75,8 46,3
Zertxobait 263,8 14,4 119,8 12,6 45,4 144 16,3 54,6
Ez asko eta ez gutxi 78,3 4,3 36,3 3,8 46,4 42 4,8 53,6
Ez oso ados 20,1 1,1 10,7 1,1 53,2 9,4 1,1 46,8
Batere ez 6,9 0,4 3,3 0,3 47,8 3,6 0,4 52,2
Daturik ez 17,8 1,0 3,4 0,4 19,1 14,4 1,6 80,9 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
103
5.2. Osasun-arriskuak eta ohitura osasungarriak
Osasunarekin lotutako gaietan emakume eta gizonen portaerak aldizkako
estatistika-eragiketetan jasotzen dira. Eragiketa horiek osasuna arriskuan jartzen duten
esku-hartzeak nahiz praktika osasuntsu modura hartzen direnak aztertzen dituzte.
Lehenengoen artean tabakoaren eta alkoholaren kontsumoa dago; bigarrenen artean,
berriz, jarduera fisikoa.
Atal honetan, era berean, larrien gorputz-masaren lehen ikuspegi bat
barneratzen da, hainbat faktoreren ondorio dena (elikadura-ohiturak, jarduera fisikoa,
etab.), eta baita arlo estetiko eta sozialen ondorio ere. Kasu horretan egoera ezberdina
da emakumeen eta gizonen artean.
Horrela, adierazi behar da 520.200 emakume daudela «pisu normal» modura
hartzen denaren barnean sartzen direnak, hots, emakume guztien % 56,8 (gizonen
artean portzentaje hori % 44,4koa da). Emakumeen % 26,5ak gehiegizko pisua du
(242.800 emakume) eta % 11,7ak obesitatea (107.400 emakume). Nahikoa pisu ez
dutenen artean daude 35.000 emakume eta 9.100 gizon, hau da, emakumeak dira
nahikoa pisu ez duten pertsona guztien % 80. Gehiegizko pisuari eta obesitateari
dagokionez, emakume guztien % 40 baino gutxiagori eragiten die; gizonen artean,
aldiz, bi egoera horietan dago gizon guztien % 54,6a.
5.11. taula Pertsona larrien gorputz-masaren indizea, sexuaren arabera. 18 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b.) (Abs.) (% b.) (% h). (Abs.) (% b.) (% h).
GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Nahikoa pisurik ez
(GMI<18,5 kg/m2) 44,1 2,5 35,0 3,9 79,4 9,1 1,0 20,6
Pisu normala (18,5 kg/m2
<=GMI<25 kg/m2) 901,7 50,8 520,2 56,8 57,7 381,4 44,4 42,3
Gehiegizko pisua (25
kg/m2 <=GMI<30 kg/m2) 589,9 33,2 242,8 26,5 41,2 347,1 40,4 58,8
Obesitatea (GMI>=30
kg/m2) 229,3 12,9 107,4 11,7 46,8 121,9 14,2 53,2
Daturik ez 10,1 0,6 10,1 1,1 100,0 0,0 0,0 0,0 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
104
Tabako-kontsumoari dagokionez, 15 urtetik gorako EAEko 572.600 emakumek
ez dute sekula erre (emakume guztien % 60,2) eta beste 192.700 emakume erretzaile-
ohiak dira (% 20,3); hau da, % 20 baino gutxiago dira erretzaileak, nahiz eta horien
artean gehienek (% 17,4) egunero erretzen duten. Zifra horiek kontuan hartuz, gizonen
kontsumorako joerarekin alderatuz emakumeak tarte jakin batera daude, izan ere,
gizon gehiago dira egunero erretzen dutenak (% 28,5) eta aldian behin erretzen
dutenak (% 3,7). Era berean, erretzaile-ohi gehiago dago gizonen artean (% 31,4).
5.12. taula Tabako-kontsumoa, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Egunero erretzen
dutenak 416,6 22,7 164,8 17,4 39,6 251,9 28,5 60,5
Aldizka erretzen
dutenak 51,5 2,8 18,3 1,9 35,5 33,1 3,7 64,5
Erretzaile ohia 469,6 25,6 192,7 20,3 41,0 276,9 31,4 59,0
Ez du inoiz erre 893,9 48,7 572,6 60,2 64,1 321,3 36,4 35,9
Daturik ez 2,3 0,1 2,3 0,2 100,0 0 0,0 0,0 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
Egunero erretzen duten emakumeen artean, gehienek ez dute erretzen uzteko
saiakerarik egin, eta hala adierazten dute 125.200 emakumek (gizon erretzaileen
artean antzeko portzentajeak ematen dira). Nabarmendu behar da, era berean, 4.600
emakumek erretzeari uzteko 5 saiakera edo gehiago egin dituztela (egoera berean
daude gizonezko 1.800 ohiko erretzaile).
5.13. taula Erretzeari uzteko saiakera kopurua azken 12 hilabeteetan, sexuaren arabera.
Egunero erretzen duen 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Bat ere ez 322,7 77,6 125,3 76,0 38,8 197,4 78,4 61,2
1-2 saiakera 76,8 18,4 31,8 19,3 41,4 45,0 17,9 58,6
3-4 saiakera 8,1 1,9 3,2 1,9 39,5 4,9 1,9 60,5
5 saiakera edo
gehiago 6,4 1,5 4,6 2,8 71,9 1,8 0,7 28,1
Daturik ez 2,7 0,6 0 0,0 0,0 2,7 1,1 100,0 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
Alkohol-kontsumoari dagokionez, emakume gehienek alkohola kontsumitu dute
inkesta egin aurreko 12 hilabeteetan (% 69,4), eta hala adierazi dute 15 urtetik gorako
659.700 emakumek, kontsumitu ez dutenen artean 288.800 emakume zenbatzen dira.
Gizonen artean, alkohol-kontsumoa ohikoagoa da, eta 15 urtetik gorako gizonen
% 84,2k adierazi du noizbait alkohola kontsumitu duela azken urtean.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
105
5.14. taula Edari alkoholdunen kontsumoa azken 12 hilabetetan, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Kontsumitu du 1403,2 76,5 659,7 69,4 47,0 743,5 84,2 53,0
Ez du kontsumitu 428,4 23,4 288,7 30,4 67,4 139,7 15,8 32,6
Daturik ez 2,3 0,1 2,3 0,2 100,0 0 0,0 0,0 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
Kontsumoaren maiztasunari dagokionez, kontsumitu duten emakume gehienek
ez dute alkohol-kontsumo handia egin (6 edari estandar edo gehiago aldi berean - 4-6
orduko tartean). Noizbait alkohola edan duten emakumeen % 71,4k sekula ez du
kontsumo handi hori egin (470.800 emakume), eta % 20,1ak hilean behin baino
gutxiagotan egin du. Egunero edo ia egunero 1.200 emakumek eta 3.700 gizonek egin
dute kontsumo handi hori EAEn.
5.15. taula Alkohol-kontsumo handiaren maiztasuna azken 12 hilabeteetan, sexuaren arabera. Noizbait alkohola kontsumitu duen 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 1.403,2 100 659,7 100 51,8 743,5 100 48,2
Egunero edo ia egunero 4,8 0,3 1,2 0,2 25,0 3,6 0,5 75,0
Astean 1-4 egunetan 45,3 3,2 11,7 1,8 25,8 33,6 4,5 74,2
Hilean 1-3 egunetan 163,3 11,7 41,6 6,3 25,5 121,7 16,4 74,5
Hilean behin baino
gutxiago 332,6 23,7 132,3 20,0 39,8 200,3 26,9 60,2
Inoiz ere ez 855,1 60,9 470,8 71,4 55,1 384,3 51,7 44,9
Daturik ez 2,1 0,1 2,1 0,3 100,0 0 0,0 0,0 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
Jarduera fisikoarekin lotutako praktika osasuntsuei dagokienez, 15 urtetik gorako
emakumeen % 37,1ak (352.400 emakume) bere burua sedentariotzat dauka. Hala,
jarduera fisikorik egiten ez duten gizonekin alderatuz, emakumeak gehiago dira
proportzioan, zehazki, portzentajezko 10 puntutik gora gehiago.
5.16. taula Pertsona sedentarioak eta ez sedentarioak EAEn (milakoetan eta portzentajea). 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Bai 580,4 31,6 352,4 37,1 60,7 228,0 25,8 39,3
Ez 1.252,7 68,4 597,5 62,8 47,7 655,2 74,2 52,3
Daturik ez 0,8 0,0 0,8 0,1 100,0 0 0,0 0,0
Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
106
Emakumeen artean sedentarismo-tasak handiagoak izateaz gain, denbora
gutxiago ematen dute astean ariketa fisikoetan gizonek baino: joan-etorrietan oinez
ibiltzen emandako denborari dagokionez, astean, batez beste, 40 minutu inguru
gutxiago; eta aisialdian egindako ariketa fisikoari dagokionez, aldea ia astean 2
ordukoa da (ordubete eta 53 minutu).
5.17. taula Astean joan-etorrietan oinez ibiltzen emandako batez besteko denbora (minutuak) sexuaren arabera eta ariketa fisikoaren batez besteko denbora (gutxienez astean behin oinez ibili edo ariketa egiten dutenak). 15 urtetik gorako biztanleria (milakoetan). EAE, 2014
Joan-etorrietan astean emandako denbora
Aisialdian ariketa fisikoetan astean emandako
denbora
Guztira Emakumeak Gizonak Guztira Emakumeak Gizonak
Batez bestekoa 261,8 242,0 283,0 355,1 294,2 407,9
Desbideratze tipikoa 232,2 214,5 247,9 280,9 223,1 313,5
Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian
Bestalde, beren lanetan, emakume gehienek lanaldia zutik igarotzen dute
gehienbat, joan-etorri edo esfortzu handiegiak egin gabe: halako lanetan lan egiten
dute 325.700 emakumek. Halaber, oso ohikoa da eguneko zatirik handienean jarduera
eserita egitea (242.500 emakumek, guztien % 37,3). 12.300 emakume dira (% 1,9)
esfortzu fisiko handia eskatzen duten lanak egiten dituztenak. Gizonen kasuan, aldiz,
lan fisiko handien portzentajea% 7,3koa da.
5.18. taula Jarduera fisikoa lanean edo jarduera nagusia, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria landuna, ikaslea edo etxeko lanetan aritzen dena (milakoetan). EAE, 2014
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)
GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2
Eserita egunaren zatirik
handienean. 444,9 36,7 242,5 37,3 54,5 202,4 35,9 45,5
Zutik lanaldiaren zatirik
handienean, joan-etorri edo
esfortzu handirik egin gabe 542,9 44,7 325,7 50,1 60,0 217,2 38,6 40,0
Oinez pisuren bat eramanez,
joan-etorriak sarritan eginez 167,9 13,8 66,8 10,3 39,8 101,1 18,0 60,2
Esfortzu fisiko handia
eskatzen duten lanketak
eginez
53,5 4,4 12,3 1,9 23,0 41,2 7,3 77,0
Ez aplikagarria 4,3 0,4 3,3 0,5 76,7 1 0,2 23,3
Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
107
5.3. Laneko osasuna
Langileen laneko osasuna aztertzean oinarrizko bi parametro erabiltzen dira, eta
horien gainean badira urtero estatistika-erregistroak: lan-istripuak eta gaixotasunak.
Lan-istripuei dagokienez, 9.077 emakumek izan dituzte baja eragin duten lan-
istripuak. Istripu horietako gehienak (7.037) lanaldian zehar gertatu dira, eta gainerako
2.040 istripuak in itinere joan-etorrietan gertatu dira.
Lanean gertatutako istripuak ugariagoak dira gizonen artean (lanean presentzia
handiagoa duten sektoreetan -eraikuntza edo industria- gertatutakoen ondorioz, horien
istripuak ohikoagoak izaki). Aldiz, in itinere istripuen kasuan, landun emakumeen
artean ematen dira maizago.
Istripu gehienak arinak izan dira. Dena den, 24 istripu larri eta heriotza eragin
duten beste 2 istripu gertatu dira landun emakumeen artean. Gizonen artean
maiztasuna askoz ere handiagoa da, izan ere, 144 istripu larri eta heriotza eragin duten
beste 27 gertatu dira.
5.19. taula Baja eragin duten lan-istripuak istripu motari eta larritasunari erreparatuta, sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h)
GUZTIRA 30.027 100 9.077 100 30,2 20.950 100 69,8
Arinak 29.830 99,3 9.051 99,7 30,3 20.779 99,2 69,7
Larriak 168 0,6 24 0,3 14,3 144 0,7 85,7
Hilgarriak 29 0,1 2 0,0 6,9 27 0,1 93,1
Lanaldian zehar 26.489 88,2 7.037 77,5 26,6 19.452 92,8 73,4
Arinak 26.319 87,7 7.023 77,4 26,7 19.296 92,1 73,3
Larriak 146 0,5 13 0,1 8,9 133 0,6 91,1
Hilgarriak 24 0,1 1 0,0 4,2 23 0,1 95,8
In itinere 3.538 11,8 2.040 22,5 57,7 1.498 7,2 42,3
Arinak 3.511 11,7 2.028 22,3 57,8 1.483 7,1 42,2
Larriak 22 0,1 11 0,1 50,0 11 0,1 50,0
Hilgarriak 5 0,0 1 0,0 20,0 4 0,0 80,0 Iturria: EUSTAT
Gaixotasun profesionalei dagokienez, 754 emakumek izan dituzten gaixotasun
profesionalak 2015ean. Gehienak 30-49 urte bitarteko adinean (% 57). Gizonen artean
gaixotasun profesionalen intzidentziak bikoiztu egiten du emakumeen artean
erregistratua. Halaber, 50 urtetik gorako adin-tartean gizonen artean gaixotasun mota
horien intzidentzia ugariagoa da.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
108
5.20. taula Gaixotasun profesionalak adin-taldeka, sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (% b.) (Abs.) (% b.) (% h). (Abs.) (% b.) (% h).
GAIXOTASUN PROFESIONALAK
GUZTIRA 2.523 100 754 100 29,9 1.769 100 70,1
16-29 urte 116 4,6 59 7,8 50,9 57 3,2 49,1
30-49 urte 1.355 53,7 430 57,0 31,7 925 52,3 68,3
>= 50 urte 1.052 41,7 265 35,2 25,2 787 44,5 74,8
Iturria: EUSTAT
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
109
5.4. Ugalketa-osasuna eta erabakiak hartzea
Atal honetan, Haurdunaldiaren Borondatezko Etendurei (HBE) buruzko
informazioa aztertzen da. Datu horiek EAEko 2014. urteko Haurdunaldiaren
Borondatezko Etenduren Erregistroko txostenetik hartu dira.
2014an 3.492 HBE egin ziren EAEn (2013. urtean baino 778 gutxiago). Kasu
gehienetan EAEn bizi diren emakumeei egin zitzaien (% 95,3). EAEn bizi ziren
emakume batzuek beste Autonomia Erkidego batzuetako zentroetan eten zuten beren
haurdunaldia (61). Dena den, ohikoagoa da beste Autonomia Erkidego batzuetako
emakumeek EAEko zentroetan egitea etendura hori (163).
5.21. taula EAEko Erregistroan jasotako HBE kopurua eta EAEn bizi diren emakumeei egindakoak, 2014
ABSOLUTUAK EHUNEKOA
EAEn egindako HBE kopurua 3.492 100
EAEn bizi diren emakumeei 3.329 95,3
Beste autonomia-erkidego batzuetan bizi diren emakumeei 163 4,7
EAEn bizi direnei egindako HBE kopurua 3.390 100
EAEko zentroetan 3.329 98,2
Beste autonomia-erkidego batzuetako zentroetan 61 1,8
Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko txostena 2014
Etendura gehienak 20-39 urte bitarteko emakumeen artean egin ziren (etendura
guztien % 80). Dena den, 24 emakumek 44 urte baino gehiago zituzten eta 13
emakumek 15 urte baino gutxiago.
5.22. taula HBE egin zuten EAEko emakumeen ezaugarriak. EAE, 2014
ABSOLUTUAK EHUNEKOA
GUZTIRA 3.390 100
Adin-taldeak
< 15 13 0,4
15-19 356 10,5
20-24 601 17,7
25-29 717 21,2
30-34 787 23,2
35-39 621 18,3
40-44 271 8,0
>44 24 0,7
Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko txostena 2014
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
110
Beren haurdunaldia eten zuten emakumeen ia % 60k Estatuan jaiotakoak ziren,
eta segmentu ugarienak, baina ez gehiengoa, bikotekidea zuen (% 40 inguruk) % 14-
15 bakarrik bizi ziren emakumeak ziren, eta atzerrian jaiotako emakumeen artean
gurasoekin edo senitartekoekin bizi zirenak gutxiago ziren (% 24,4 eta % 34,8,
hurrenez hurren).
Beren haurdunaldia eten zuten Estatuan jaiotako emakumeen artean, % 61ak
metodo antisorgailuren bat erabiltzen zuen (atzerrian jaiotakoen artean portzentaje hori
% 49,5ekoa da). Bi kasuetan metodo ohikoena hesiarena da.
Estatuan jaiotako emakumeen artean etendako haurdunaldiei dagokienez, kasu
gehienetan (% 88) erabakia emakumeak hartu zuen. Portzentaje hori % 97koa da
atzerrian jaiotakoen artean. Umekietan anomalia larriak izateak erabakian eragin du
kasu guztien % 7,8an atzerrikoak ez diren emakumeen artean. Halaber, haurdun
zeuden emakumeen osasunerako arrisku larria eta bizitzarekin bateraezinak ziren
anomaliak erabakiak hartzean faktore ugarienak izan dira atzerrikoak ez diren
emakumeen artean.
Emakume gehienak besteren kontura zeuden lanean (erdia baino gutxiago) edo
langabezian ziren (Estatuan jaiotako emakumeen % 21,3 eta atzerrian jaiotakoen
% 32,7).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
111
5.23. taula EAEn bizi eta HBEa egin duten emakumeen ezaugarriak, jaioterriaren arabera. 2014
JAIOTERRIA
Espainia (%) Atzerria (%)
GUZTIRA % horizontala 59 41
Batez besteko adina 29,5 29
Bizikidetza
Bakarrik 13,9 16,9
Bikotekidearekin 43,4 38,4
Gurasoekin/senideekin 34,8 24,4
Beste pertsona batzuk 3,5 15,4
Daturik ez 4,4 4,9
Lan-egoera
Bere konturako langilea 4 2
Besteren konturako langilea 46,4 42,4
Pentsioduna 0,2 0,4
Ikasleak 18,8 11,1
Langabea edo lehenengo lanaren bila 21,2 32,7
Ordaindu gabeko etxeko lanak 2,1 4,5
Bestelakoak 1 2,5
Daturik ez 6,3 4,4
Heziketa-maila
Analfabetoa/ikasketarik gabea 0,3 1,4
1. gradua 3,4 18,2
DBH eta baliokideak 21,1 28
Batxilergoa eta LHko zikloak 35,1 34,0
Unibertsitate-eskolak/fakultateak 34,9 8,9
Sailkatu edo zehaztu gabeak 0,3 6,8
Daturik ez 4,9 2,7
Metodo antisorgailuak
Bai 61,1 49,5
Naturalak 16,2 15,8
Hesia 61,5 46,5
Mekanikariak. 1,9 3
Hormonalak 18,9 32,9
Beste batzuk 1,6 1,7
Ez da azaltzen 0 0
Ez 32,7 47,4
Daturik ez 6,3 3,2
Eteteko arrazoia
Emakumeak eskatuta 87,8 97,8
Haurdunaren bizitzarako edo osasunerako arrisku larria 1,8 0,9
Umekian anomalia larriak izateko arriskua 7,8 0,9
Bizitzarekin bateraezinak diren anomaliak 2,6 0,4
Askotariko arrazoiak 0 0
Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko txostena 2014
Bolivia, Errumania, Kolonbia, Maroko edo Paraguaiko emakumeek 100
haurdunaldi etendura baino gehiago egin dituzten 2014an, hots, EAEn atzerriko
emakumeek egindako etendura guztien ia erdia.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
112
5.24. taula HBE egin duten atzerriko emakumeen jaioterria. EAE, 2014
ABSOLUTUAK EHUNEKOA
GUZTIRA 1.390 100
Bolivia 228 16,4
Errumania 139 10,0
Kolonbia 121 8,7
Maroko 102 7,3
Paraguai 102 7,3
Nigeria 73 5,3
Nikaragua 72 5,2
Ekuador 71 5,1
Brasil 49 3,5
Dominikar Errepublika 39 2,8
Kuba 38 2,7
Honduras 34 2,4
Peru 34 2,4
Txina 33 2,4
Argentina 25 1,8
Ekuatore Ginea 22 1,6
Pakistan 20 1,5
Venezuela 18 1,3
Aljeria 16 1,2
Senegal 15 1,1
Kamerun 14 1,0
Ginea 12 0,9
Portugal 10 0,7
Beste herrialde batzuk 103 7,4
Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko txostena 2014
Azken urteotan murriztu egin da egindako HBE kopurua, 2011. urtean goia jo
ostean; eta 1.000 emakumeko etendura-tasa 2014. urtean ere murriztu egin da, 2013.
urtean zertxobait igo ostean.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
113
5.25. taula HBE-tasa eta kopuruaren bilakaera. EAE, 1993-2014
URTEAK ABSOLUTUAK TASA
1993 1.283 2,6
1994 1.174 2,4
1995 1.256 2,6
1996 1.278 2,6
1997 1.301 2,6
1998 1.305 2,6
1999 1.435 2,9
2000 1.653 3,3
2001 1.646 3,3
2002 1.804 3,9
2003 1.798 3,9
2004 1.997 4,4
2005 2.383 5,3
2006 2.586 5,9
2007 2.955 6,9
2008 2.996 6,9
2009 3.023 7,0
2010 3.388 8,0
2011 4.138 9,9
2012 3.913 9,5
2013
2014
3.895
3.390
9,9
8,8
Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren
Erregistroko txostena 2014
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
114
6. PARTE-HARTZEA
Erabakiak hartzeko ahalmena eta emakume eta gizonen eragina agerrarazten
duten instituzio-esparru eta gizarte-esparru ezberdinetan izandako partaidetza ere
eremu garrantzitsua da azterketan. Arlo horri dagokion garapena aurkezten da
hurrengo ataletan.
6.1. Parte-hartzea erakunde publikoetan
Emakumeek espazio politiko eta instituzionalean duten ordezkaritzari buruzko
informazioa Eusko Jaurlaritzaren baitako eremuetan, Foru Aldundietan, Batzar
Nagusietan eta Udaletan aztertzen da. Datu horiekin batera 2016an Eusko
Legebiltzarrerako egindako hauteskundeetan legebiltzarkideei egindako aurkezpenari
buruzko erreferentzia labur bat barneratzen da.
Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeei dagokienez, 2016ko urrian emakumezko
41 legebiltzarkide hautatu dira eta gizonezko 34 legebiltzarkide (guztira 75).
Horrenbestez, hamaikagarren legealdi hau da emakumeen gehiengoa erakusten duen
bigarrena (% 54,7).
6.1. taula Eusko Legebiltzarrean emakumeen eta gizonen ehunekoak izan duen bilakaera, legegintzaldika. 1980-2016
LEGEGINTZALDIA I II III IV V VI VII VIII IX X XI
URTEA 1980 1984 1986 1990 1994 1998 2001 2005 2009 2012 2016
Emakumeak 6,7 10,7 13,3 20,0 24,0 19,3 37,3 53,3 46,7 49,3 54,7
Gizonak 93,3 89,3 86,7 80,0 76,0 70,7 62,7 46,7 53,3 50,7 45,3
Iturria: 2014ko Zifrak eta Segurtasun Saila Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza
Hauteskunde-arautegia betetzetik harago, zeinaren arabera ezinbestekoa baita
hautagaitzetan emakumeak gutxienez % 50 izatea 6 hautagaitza eta ordezkapen
tarteetan, interesgarria da ikustea lehen eta bigarren hautagai modura emakume eta
gizonen txandakatzea aukera nagusia izan dela 2016ko hauteskundeetan (kasu
guztien % 68). Haatik, lehen eta bigarren hautagaitzetako hautagaiak gizonak dituzten
hautagaitzak hiru bider ugariagoak dira lehen eta bigarren hautagaitzetako hautagaiak
emakumeak dituzten hautagaitzak baino, Gipuzkoan izan ezik (2 hautagaitza lehen
kasuan eta 1 bigarren kasuan).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
115
6.2. taula Eusko Legebiltzarrerako Hauteskundeak, irailak 25. Lehen hautagaiak, sexuaren arabera. 2016 BIZKAIA GIPUZKOA ARABA
(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.)
GG 3 25,0 2 18,2 3 25,0
GE 4 33,3 4 36,4 4 33,3
EE 1 8,3 1 9,1 1 8,3
EG 4 33,3 4 36,4 4 33,3
GUZTIRA 12 100,0 11 100,0 12 100,0
Iturria: Eusko Jaurlaritza. Eusko Legebiltzarrerako 2016ko hauteskundeak
Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza duten alderdi politikoetan emakumezko eta
gizonezko legebiltzarkideen banaketari dagokionez, emakumezko legebiltzarkideen
zenbaki absolutu handiena eserleku kopuru gehien duten alderdietan ematen da. 14
EAJ alderdian eta 12 EH Bildu alderdian. Azken alderdi hori eta PSE-EE/PSOE
alderdia direlarik emakumezko legebiltzarkide portzentaje handiena erakusten dutenak.
6.3. taula Legebiltzarkideak, sexuaren arabera. 2016
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h)
GUZTIRA 75 41 54,7 34 45,3
EAJ 28 14 50,0 14 50,0
EH BILDU 18 12 66,7 6 33,3
PODEMOS AHAL DUGU 11 5 45,4 6 54,5
PSE-EE/PSOE 9 6 66,7 3 33,3
PP 9 4 44,4 5 55,5
Iturria: Segurtasun Saila. Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza
2015. urtean Eusko Jaurlaritzan zeuden emakumezko sailburuak 4 ziren, 2009.
urtetik ematen den paritatea islatuz. 2005. urteaz geroztik Eusko Jaurlaritzaren
osaerak, sailburuordetzei dagokienez, ordezkaritza orekatua mantentzen du emakume
eta gizonen artean.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
116
6.4. taula Eusko Jaurlaritzan emakume eta gizon sailburuen ehunekoak izan duen bilakaera. EAE, 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h.)
2000 10 2 20,0 8 80,0
2001 10 2 20,0 8 80,0
2002 10 2 20,0 8 80,0
2003 11 3 27,3 8 72,7
2004 11 3 27,3 8 72,7
2005 11 5 45,5 6 54,5
2006 11 5 45,5 6 54,5
2007 9 5 50,0 5 50,0
2008 11 5 45,5 6 54,5
2009 10 5 50,0 5 50,0
2011 10 5 50,0 5 50,0
2013 8 4 50,0 4 50,0
2015 8 4 50,0 4 50,0
Iturria: Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Lankidetza Erakundeak eratua,
autonomia erkidegoetako gobernuetako web-orrialdeetatik hartutako informazioa baliatuz.
2015ean EAEn egindako Batzar Nagusietarako hauteskundeei dagokienez,
aipatu behar da 72 emakumek eskuratu zutela eserlekua Batzarretan. Horietako 27
EAJ alderdiarenak, 19 EH Bildu alderdia ordezkatzeko hautatuak, 10 Podemos eta
PSE-EE/PSOE alderdietan (bi kasuetan), eta beste 6 PP alderdian. Irabazi eta
Ciudadanos alderdiek eserleku hautetsi bakarra dute, bi kasuetan gizonezko baten
baitan. Foru Aldundietako presidentetzetan gizonezkoak agertzen dira hiru lurraldetan,
eta sekula ere ez du kargu hori emakume batek bete.
6.5. taula Batzar Nagusietarako Hauteskundeak EAEn, maiatzak 24. Eserleku hautetsi kopurua, sexuaren arabera. 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h.)
GUZTIRA 153 72 47,1 81 52,9
EAJ 54 27 50,0 27 50,0
EH BILDU 39 19 48,7 20 51,3
PODEMOS 20 10 50,0 10 50,0
PSE-EE/PSOE 21 10 47,6 11 52,4
PP 17 6 35,3 11 64,7
IRABAZI 1 - 1 100,0
Ciudadanos 1 - 1 100,0
Iturria: EUSTAT. Hauteskundeak
Udal mailan, 2015ean emakumezko 63 alkate daude EAEko udalerrietan.
Horrenbestez, emakumeek alkatetza guztien % 25,1 betetzen dute. Bilakaerari beha,
datu horiek progresio positiboa, motela, erakusten dute, baina oraindik ez da emakume
eta gizonen arteko ordezkaritza orekatu batera hurbiltzen udal mailako ordezkaritza
politiko nagusian.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
117
6.6. taula Emakume eta gizon alkateen portzentajearen bilakaera. EAE, 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h.)
2002 235 6 2,6 229 97,4
2003 231 10 4,3 221 95,7
2004 248 23 9,3 225 90,7
2005 250 22 8,8 228 91,2
2006 250 30 12,0 220 88,0
2007 247 36 14,6 211 85,4
2008 251 50 19,9 201 80,1
2009 250 55 22,0 195 78,0
2011 251 56 22,3 195 77,7
2013 251 58 23,1 193 76,9
2015 251 63 25,1 188 74,9
Iturria: Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Lankidetza Erakundeak eratua,
Ogasun eta Administrazio Publikoko Ministerioak emandako datuak baliatuz
2015ean emakumezko 1.087 zinegotzi zeuden, hots, zinegotzi guztien % 41,4.
Azken urteetan emakumezko zinegotzien kopuruak gora egin badu ere, igoera hori
gizonezko zinegotzien igoerarekin batera gertatu da. Horrenbestez, haien garrantzi
erlatiboa antzera mantentzen da 2011. urteaz geroztik. Emakumezko zinegotzien
proportzioari dagokionez igoera handiena 2011. urtean gertatu zen, urte hartan jauzi
kuantitatibo adierazgarria nabarmendu zen.
6.7. taula Emakume eta gizon zinegotzien portzentajearen bilakaera. EAE, 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h.)
1995 4.835 1.037 21,4 3.798 78,6
1999 2.364 630 26,6 1.734 73,4
2003 1.737 460 26,5 1.277 73,5
2007 1.910 531 27,8 1.379 72,2
2011 2.371 959 40,4 1.412 59,6
2013 2.364 957 40,5 1.407 59,5
2014 2.367 953 40,3 1.414 59,7
2015 2.626 1.087 41,4 1.539 58,6
Iturria: Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Lankidetza Erakundeak eratua,
Ogasun eta Administrazio Publikoko Ministerioak emandako datuak baliatuz
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
118
6.2. Parte-hartzea beste eragin-organo batzuetan
Administrazio publikoetatik harago, erabakiak hartzeko beste esparru batzuetan
emakumeek eta gizonek duten presentzia aztertzeko EAEko instantzia ekonomiko eta
sozial ezberdinetako erabakiak hartzeko organoen osaerari erreparatzen zaio.
EAEn sindikatu nagusietako batzorde betearazle eta idazkaritza nagusietako
osaerari dagokionez, aipatu behar da soilik LAB alderdian dagoela emakume bat
erakundearen buruan. Batzorde betearazleen kasuan, 21 emakumek parte hartzen
duten batzorde horietan 4 sindikatu nagusietan, hots, % 40 dira, eta emakumeak
gehiengoa dira soilik LAB sindikatuaren batzorde betearazlean.
6.8. taula Sindikatu nagusietako idazkaritza nagusiak eta batzorde eragileak sexuaren arabera. 2015-2016
IDAZKARI NAGUSIA BATZORDE BETEARAZLEAK
GUZTIRA Emakumea Gizona
Emakumeak Gizonak
Abs. % Abs. %
CC.OO 0 1 10 41,7 14 58,3 24
ELA 0 1 4 33,3 8 66,6 12
LAB 1 0 7 53,8 6 46,2 13
UGT 0 1 3 50,0 3 50,0 6
GUZTIRA 1 3 21 40,4 31 59,6 52
Iturria: Geuk egina, sindikatuen web-orrialdeetan oinarrituta (2016ko urria).
Enpresa-erakundeen esparruan, Confebasken presidentea gizonezkoa da eta
hartako Batzorde Betearazlea 18 gizon eta emakume batek osatzen dute, hots,
gizonak dira kide guztien % 90 baino gehiago.
Halaber, nagusiki gizonak dira Euskadin egoitza duten finantza-erakundeetako
presidenteak eta zuzendaritza-kontseilariak. Erakunde horietan guztietan presidentea
gizonezkoa da, eta haietako administrazio-kontseiluetan 12 emakumek parte hartzen
dute (kide guztien % 21,8). Horri dagokionez, azken urteotan ez da erabakiak hartzeko
organo horietan emakume eta gizonen arteko oreka-egoera baterako bilakaerarik
ikusten. Fiare da administrazio-kontseiluan emakume proportzio handiena duen
erakundea, bertan emakumeak baitira kideen % 31. Zenbaki absolutuetan Fiare eta
Kutxabank erakundeek emakume kopuru bera dute erabakik hartzeko organoetan, 4
kasu bakoitzean.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
119
6.9. taula EAEn egoitza duten finantza-erakundeetako presidenteak eta administrazio-kontseiluak, sexuaren arabera. 2016
LEHENDAKARITZA ADMINISTRAZIO KONTSEILUA NAGUSIA
GUZTIRA Emakumea Gizona
Emakumeak Gizonak
Abs. % Abs. %
BBVA 0 1 3 21,4 11 78,6 14
Laboral Kutxa 0 1 1 10,0 9 90,0 10
Fiare 0 1 4 30,8 9 69,2 13
Kutxabank 0 1 4 22,2 14 77,8 18
GUZTIRA 0 4 12 21,8 43 78,2 55
Iturria: Geuk egina, finantza-erakundeen web-orrialdeetan oinarrituta. 2016ko urrian egindako kontsulta
IBEX 35 indizean kotizatzen duten EAEko enpresetako erabaki-esparruetan
emakumeek duten presentziari behatuz gero, antzeko egoera ikusten da: presidenteak
gizonak dira hiru erakundeetan eta horietako administrazio-kontseiluetan 10 emakume
daude, hots, kide guztien % 25,6.
6.10. taula EAEn egoitza duten IBEX35 indizeko enpresetako presidenteak eta administrazio-kontseiluak, sexuaren arabera. 2016
LEHENDAKARITZA ADMINISTRAZIO KONTSEILUA NAGUSIA
GUZTIRA Emakumea Gizona
Emakumeak Gizonak
Abs. % Abs. %
BBVA 0 1 3 21,4 11 78,6 14
Gamesa 0 1 2 18,2 9 81,8 11
IBERDROLA 0 1 5 35,7 9 64,3 14
GUZTIRA 0 3 10 25,6 29 76,3 39
Iturria: Geuk egina, enpresen web-orrialdeetan oinarrituta. 2016ko irailean egindako kontsulta
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
120
6.3. Gizartean parte hartzea
Jarraian EAEko emakume eta gizonek duten gizarte-bizitzari, elkarteetan duten
partaidetzari eta partaidetza horretan dauden desberdintasunei buruzko informazioa
ematen da. Horretarako, Bizi-baldintzen Estatistika izan da erabilitako iturri nagusia
(2014). Era berean, 2016ko Kirol Estatistiken Urtekaria eta Hezkuntza, Politika,
Hizkuntza eta Kultura Sailaren datuak barneratu dira.
Emakumeek mugimendu asoziatiboan duten partaidetzari dagokionez, kirol-
elkarteetan ikusten da partaidetzarik handiena (% 7), ondoren erakunde politiko,
sindikal eta profesionalak daude (% 4,4) eta, gero, arte, folklore eta aisiarekin
lotutakoak (% 4). Hala eta guztiz ere, partaidetza hori oso urrun dago gizonen
partaidetzarekin alderatuz, bereziki kirol arloan (% 15,4), izan ere, arlo horretan
ematen da portzentajezko alderik handiena (8,4 puntu gizonen alde).
Halaber, elkarte politiko, sindikal eta profesionaletako partaidetzan gizonen
aldeko aldea nabarmena da (2,3 puntu). Emakumeen partaidetza handiagoa da
gizarte-laguntzakoak, erlijiozkoak, garapenerako lankidetzarakoak edo hezkuntzakoak
diren elkarteetan (halere, aldeak portzentajezko puntu batetik beherakoak dira).
Bestalde, gizonek gehiago parte hartu ohi dute auzo-elkarteetan edo ingurumen-
erakundeetan.
Bilakaerari beha, kirol-elkarteetan hauteman da igoerarik handiena emakumeen
presentziari dagokionez, 2004an % 4koa eta 2014an % 7koa izanik. Erlijiozko
kontzesioetan edo arte, folklore edo aisiarekin lotutako elkarteetan, aldiz, partaidetzak
behera egin du azken hamarkadan.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
121
6.11. taula Sozietate edo elkarteetakoa den 6 urteko eta gehiagoko biztanleria, sexuaren arabera, emakumeen kidegoaren arabera antolatuta, 2014. EAE, 2014
2004 2009 2014
Guztira Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku
mezkoak Gizonak
GUZTIRA 1.991,2 1.022,6 968,7 2.042,6 1.044,8 997,8 2.024 1.047,1 976,5
Kirol-elkarteak 8,9 4,0 13,9 12,7 7,4 18,2 11,1 7,0 15,4
Beste elkarte batzuk 4,6 4,9 13,9 7,1 6,2 18,2 4,7 4,5 15,4
Erakunde politikoak, sindikalak eta lanbide-erakundeak 4,7 2,6 6,8 4,7 3,7 5,7 5,5 4,4 6,7
Arte, folklore edo aisialdiaren arloko elkarteak 6,3 6,3 6,4 3,5 3,2 3,7 3,8 4,0 3,6
Gizarte laguntzako elkarteak 2,1 2,3 1,8 3,2 3,6 2,8 3,4 3,8 3,1
Erlijio-elkarteak 5,5 6,5 4,5 3,1 3,4 2,8 2,5 2,9 2,0
Garapenerako Lankidetza Erakundeak 1,5 1,8 1,2 2,1 2,2 2,1 2,4 2,7 2,0
Auzo-elkarteak 2,2 2,3 1,9 1,6 1,6 1,7 2,1 1,8 3,0
Gazte-elkarteak 1,0 0,7 1,2 1,2 1,0 1,4 1,4 1,6 1,2
Giza eskubideen aldeko elkarteak 0,9 0,9 1,0 1,3 1,4 1,1 1,4 1,4 1,4
Hezkuntza arloko erakundeak 1,0 1,2 0,8 1,5 1,5 1,5 1,1 1,3 0,8
Ingurumen arloko erakundeak 0,7 0,6 0,7 0,9 0,7 1,1 1,0 0,8 1,3 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014
Mugimendu asoziatiboko berariazko jarduerarekin lotuta, emakumeek
partaidetza erlatibo handiagoa dute gizarte-laguntzakoak eta garapenerako
lankidetzarakoak diren elkarteetan edo, zehazki, erlijio-erakundeetan, bertan boluntario
guztien % 73,3 baitira emakumeak. Gizonen kasuan, berriz, borondatezko jarduera
handiagoa ikusten da kirol-elkarteetan (% 69,2), auzo-elkarteetan (% 66,3) eta
ingurumen-erakundeetan (% 65,9).
6.12. taula Borondatezko laguntza eskaintzen duen 6 urteko eta gehiagoko biztanleria, sozietateen, elkarteen eta sexuaren arabera. EAE, 2014
GUZTIRA %
GUZTIRA
EMAKU
MEAK
(%h.)
GIZONAK
(%h.)
Aldea
G-E
Kirol-elkarteak 80.000 4,0 30,8 69,2 38,4
Beste elkarte batzuk 34.700 1,7 57,6 42,4 -15,2
Erakunde politikoak, sindikalak eta lanbide-erakundeak 33.600 1,7 38,4 61,6 23,2
Gizarte laguntzako elkarteak 29.500 1,5 63,7 36,3 -27,4
Arte, folklore edo aisialdiaren arloko elkarteak 29.200 1,4 43,5 56,5 13,0
Erlijio-elkarteak 24.700 1,2 73,3 26,7 -46,6
Auzo-elkarteak 24.000 1,2 33,7 66,3 32,6
Gazte-elkarteak 18.600 0,9 53,2 46,8 -6,4
Garapenerako Lankidetza Erakundeak 16.900 0,8 68,0 32,0 -36,1
Hezkuntza arloko erakundeak 14.200 0,7 55,6 44,4 -11,2
Giza eskubideen aldeko elkarteak 13.100 0,6 46,6 53,4 6,8
Ingurumen arloko erakundeak 8.800 0,4 34,1 65,9 31,8
Borondatezko-lanak, guztira 317.300 16,2 47,0 53,0 6,0 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
122
Emakume eta gizonen aisiarako joerari dagokionez, jarraian ohikoenak diren
zenbait jarduera aztertzen dira. Kirol eremuan, 458 mila emakume dira sekula kirola
egiten ez dutenak. Egoera berean daude 303 mila gizon. Aitzitik, 450 mila gizonek
kirola egiten dute ohikotasunez, eta 386 mila dira kirola ohikotasunez egiten duten
emakumeak. Azken hamarkadako bilakaerak erakusten duenez, alde horiek hor egon
arren, EAEn emakumeen artean gero eta gehiago dira kirol jarduera ohikotasunez
egiten dutenak (2004. urtean baino % 45,7 gehiago dira), eta sekula kirola egiten ez
duten emakumeen kopuruak behera egin du (–% 22,6).
Sekula mendira joaten ez diren emakumeen kopurua ariketarik egiten ez dutenen
antzekoa da; baina kasu honetan, ohikotasunez egitea ez da horren ohikoa: 88 mila
emakumek adierazten dute ohikotasunez joaten direla mendira (gizonen kasuan,
zenbaki hori bikoiztu egiten da).
Kirol ikuskizunetarako asistentzia askoz ere urriagoa da emakumeen kasuan, eta
718 mila emakume sekula ez dira halako ekitalditara joaten (gizonen artean, 427 mila
dira sekula joaten ez direnak). 38 mila dira kirol ikuskizunetara ohikotasunez joaten
diren emakumeak, hots, ekitaldi horietara joaten diren gizonen (85 mila) erdia baino
gutxiago. Dena den, alderdi horretan ere goranzko bilakaera ikusten da azken urteotan
(2004. urtean baino % 90 gehiago).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
123
6.13. taula 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren artean garrantzi gehien duten jarduerak (milakoetan), maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2004-2014
2004 2009 2014
Guztira
Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku
meak Gizonak
Kirola egin
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 171 61 110 197 88 109 172 75 97
Opor-egunak 40 20 20 33 14 19 46 24 22
Noizean behin
urtean zehar 184 85 99 179 90 89 210 104 105
Inoiz ere ez 986 592 394 804 475 329 761 458 303
Ohikotasunez 611 265 346 830 378 452 835 386 450
Mendira joan
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 355 159 196 343 150 193 252 115 137
Opor-egunak 108 57 51 93 44 49 101 48 53
Noizean behin
urtean zehar 528 255 273 473 239 235 631 327 304
Inoiz ere ez 814 482 332 904 524 379 784 469 315
Ohikotasunez 187 70 117 230 88 142 256 88 168
Kirol-
ikuskizunak
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 259 76 183 273 82 191 217 71 146
Opor-egunak 14 7 7 20 9 11 20 9 11
Noizean behin
urtean zehar 451 163 288 426 181 245 519 211 308
Inoiz ere ez 1182 757 425 1175 734 441 1145 718 427
Ohikotasunez 86 20 66 149 39 110 123 38 85
Zinemara
joatea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 398 202 196 323 167 156 180 104 76
Opor-egunak 73 36 37 82 40 42 65 36 29
Noizean behin
urtean zehar 668 339 329 698 367 331 886 459 427
Inoiz ere ez 727 374 353 832 412 420 771 379 392
Ohikotasunez 126 72 54 108 59 49 122 69 53
Antzerkira,
kontzertuetar
a joan
GUZTIRA 1.992 1.023 969 .043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 68 41 27 105 58 47 64 33 31
Opor-egunak 50 29 21 68 31 37 56 31 25
Noizean behin
urtean zehar 774 399 375 793 436 357 796 446 350
Inoiz ere ez 1054 529 525 1021 493 528 1022 493 529
Ohikotasunez 46 25 21 56 27 29 86 44 42 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014
Zifra horiek portzentajeetan aztertzean zehaztu daitekeenez, kirolik egiten ez
duten emakumeen portzentajeak behera egin du, eta egoera horretan kolektibo
osoaren erdia baino gehiago egotetik (%57,9) azken hamar urtetan %43,7ra jaitsi da
portzentajea, nahiz eta gizonekin alderatuz (%31) oraindik urrun egon.
Kulturarekin lotutako aisiari dagokionez, emakumeak gizonak baino maiztasun
gehiagoz joaten dira zinera ohikotasunez (%6,6 eta %5,4, hurrenez hurren) eta
asteburuetan (%9,9 eta %7,8, hurrenez hurren); halaber, antzerkira eta kontzertuetara
sekula joaten ez diren gizonen portzentajea ere handiagoa da (%54,1 gizonen kasuan
eta %47 emakumeen kasuan).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
124
6.14. taula 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren artean garrantzi gehien duten jarduerak (%), maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2004-2014 2004 2009 2014
Guztira
Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku
mezkoak Gizonak
Kirola egin
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 8,6 6,0 11,4 9,6 8,3 10,9 8,5 7,2 9,9
Opor-egunak 2,0 2,0 2,1 1,6 1,3 1,9 2,3 2,3 2,3
Noizean behin
urtean zehar 9,2 8,2 10,3 8,8 8,6 9,0 10,4 9,9 10,7
Inoiz ere ez 49,5 57,9 40,6 39,4 45,6 33,0 37,6 43,7 31,0
Ohikotasunez 30,7 25,9 35,6 40,6 36,2 45,2 41,2 36,9 46,1
Mendira joan
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 17,9 15,5 20,2 16,8 14,4 19,3 12,5 10,9 14,0
Opor-egunak 5,4 5,6 5,3 4,6 4,2 4,9 5,0 4,6 5,3
Noizean behin
urtean zehar 26,5 24,9 28,2 23,2 22,9 23,5 31,2 31,2 31,1
Inoiz ere ez 40,8 47,2 34,2 44,1 50,1 38,1 38,7 44,9 32,3
Ohikotasunez 9,4 6,8 12,1 11,3 8,4 14,2 12,6 8,4 17,2
Kirol-
ikuskizunak
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 13,0 7,4 18,9 13,4 7,8 19,1 10,7 6,8 14,9
Opor-egunak 0,7 0,7 0,7 1,0 0,9 1,1 1,0 0,9 1,1
Noizean behin
urtean zehar 22,6 15,9 29,7 20,9 17,3 24,5 25,6 20,2 31,5
Inoiz ere ez 59,4 74,0 43,9 57,4 70,3 44,3 56,6 68,5 43,8
Ohikotasunez 4,3 2,0 6,8 7,3 3,7 11,0 6,1 3,6 8,7
Zinemara
joatea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 20,0 19,7 20,2 15,8 16,0 15,6 8,9 9,9 7,8
Opor-egunak 3,7 3,5 3,8 3,9 3,9 4,2 3,2 3,4 3,0
Noizean behin
urtean zehar 33,5 33,1 34,0 34,2 35,1 33,2 43,8 43,9 43,7
Inoiz ere ez 36,5 36,7 36,4 40,7 39,4 42,1 38,1 36,2 40,1
Ohikotasunez 6,3 7,0 5,6 5,3 5,6 4,9 6,0 6,6 5,4
Antzerkira,
kontzertuetar
a joan
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 3,4 4,0 2,8 5,1 5,5 4,7 3,2 3,2 3,2
Opor-egunak 2,5 2,8 2,2 3,3 3,0 3,7 2,7 3,0 2,6
Noizean behin
urtean zehar 38,9 39,0 38,7 38,8 41,7 35,8 39,3 42,6 35,8
Inoiz ere ez 52,9 51,8 54,1 50,1 47,3 52,9 50,6 47,0 54,1
Ohikotasunez 2,3 2,4 2,2 2,7 2,5 2,9 4,2 4,2 4,3
Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014
EAEko emakumeek ohikotasunez ikusten dute telebista, eta hala adierazi dute
648 mila emakumek 2014an (617 mila gizonek ere ohikotasunez ikusten dute
telebista). Halaber, gehiago dira etxean musika entzuten duten emakumeak (677 mila).
Askoz ere gutxiago dira bideo formatuan zinea ohikotasunez ikusten duten
emakumeak: 254 mila, telebista maiztasunez ikusten dutenen artean % 40 baino
gutxiago, eta kasu horretan gehiago dira bideo formatuan zinea ohikotasunez ikusten
duten gizonak (282 mila).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
125
Interneten nabigatzeari dagokionez, jarduera hori ohikotasunez egiten duten
emakumeen kopuruak gora egin du hamarkada batean, 188 milatik 540 milara pasaz.
Emakumeen kasuan joko-jarduera ohikoenak loteria, kiniela eta antzekoak dira (119
mila emakumek jokatzen dute ohikotasunez), eta kasino edo bingoetan ohikotasunez
jokatzen duten emakumeak 2 mila baino ez dira (gizonak 4 mila dira).
6.15. taula Aisialdiko bestelako jarduera batzuk. 6 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan), maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera EAEn, 2004-2014 2004 2009 2014
Guztira
Emaku mezkoak
Gizonak Guztira Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku mezkoak
Gizonak
Zinea edo
telebista
ikustea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 424 224 200 413 220 193 344 184 160
Opor-egunak 27 16 11 23 12 11 26 11 15 Noizean behin urtean zehar 212 99 113 151 72 79 194 100 94
Inoiz ere ez 112 55 57 139 68 71 195 104 91
Ohikotasunez 1217 629 588 1317 673 644 1265 648 617
Zinea bideo
formatuan
ikustea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 369 197 172 404 208 197 237 121 116
Opor-egunak 34 18 17 34 17 17 48 26 22 Noizean behin urtean zehar 252 125 127 215 110 105 325 166 160
Inoiz ere ez 552 303 250 629 337 293 878 481 396
Ohikotasunez 785 380 405 760 374 387 536 254 282
Etxean
musika
entzutea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 142 69 73 142 63 79 157 83 74
Opor-egunak 18 8 10 13 4 9 23 11 12 Noizean behin urtean zehar 218 92 126 177 82 95 183 89 94
Inoiz ere ez 287 136 151 304 142 162 391 187 204
Ohikotasunez 1327 718 609 1407 754 653 1270 677 593
Informazio
orokorreko
egunkariak
irakurtzea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 260 141 119 222 113 108 186 108 78
Opor-egunak 21 12 9 16 9 7 27 17 10 Noizean behin urtean zehar 168 97 70 177 96 81 190 101 89
Inoiz ere ez 354 214 141 426 241 185 475 267 207
Ohikotasunez 1189 558 631 1201 585 616 1146 554 592
Eleberriak,
antzerkia
edota poesia
irakurtzea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 68 44 24 152 76 76 80 44 36
Opor-egunak 70 39 31 61 32 29 88 47 41 Noizean behin urtean zehar 372 178 194 267 125 142 318 161 157
Inoiz ere ez 772 349 423 841 361 480 836 359 477
Ohikotasunez 710 413 297 722 451 271 702 436 266
Kirol
egunkariak
edota
aldizkariak
irakurtzea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 165 76 89 163 68 95 140 62 78
Opor-egunak 26 14 12 21 11 10 39 26 13 Noizean behin urtean zehar 335 187 148 245 144 101 284 187 97
Inoiz ere ez 1123 624 499 1100 638 462 1120 609 511
Ohikotasunez 343 122 221 514 184 330 441 163 278
Interneten
nabigatzea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 98 49 49 142 72 70 100 53 46
Opor-egunak 15 6 9 15 9 6 21 10 12 Noizean behin urtean zehar 189 85 104 124 63 61 110 55 55
Inoiz ere ez 1267 694 572 983 530 453 683 389 294
Ohikotasunez 424 188 235 779 371 408 1110 540 570
Kinieletan
edo loterietan
jokatzea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 202 90 112 210 94 116 121 50 71
Opor-egunak 8 3 5 12 5 7 25 13 12 Noizean behin urtean zehar 673 361 312 591 311 280 466 240 226
Inoiz ere ez 755 430 325 995 542 453 1133 625 508
Ohikotasunez 354 139 215 235 93 142 279 119 160
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
126
2004 2009 2014
Guztira
Emaku mezkoak
Gizonak Guztira Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku mezkoak
Gizonak
Bingoan
edota
kasinoan
jokatzea
GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977
Asteburuan 2 1 1 8 3 5 2 1 1
Opor-egunak 1 0 1 3 1 2 2 0 2 Noizean behin urtean zehar 35 10 25 70 31 40 56 21 35
Inoiz ere ez 1953 1012 941 1947 1004 943 1958 1023 935
Ohikotasunez 1 0 1 15 7 8 6 2 4 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014.
Aisiarekin lotutako jarduera horiek nahikoa ohikotasunez egiten dituzten
emakume eta gizonen portzentajeari buruzko azterketak erakusten duenez,
emakumeen proportzioan gehien igo den jarduera Interneten nabigatzea da. Dena den,
2014. urtean gizonekin alderatuta, portzentajezko 6,7 puntuko aldea dago.
Emakume eta gizonen arteko alderik handiena literaturaren ohiko
irakurketarekin lotzen da (eleberriak, antzerkia, poesia); emakumeen % 41,6ak
ohikotasunez irakurtzen du eta gizonen artean % 27,2a da ohikotasunez irakurtzen
dutenen portzentajea (aldea portzentajezko 14,4 puntukoa da). Kontrako zentzuan,
handiagoa da gizonen proportzioa kirol prentsa ohikotasunez irakurtzen dutenen
artean, % 28,4koa; hots, prentsa mota hori ohikotasunez irakurtzen duten emakumeen
portzentajea (% 15,6) baino askoz ere handiagoa.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
127
6.16. taula Aisialdiko bestelako jarduera batzuk. 6 urte eta gehiagoko biztanleria (%), maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2014 2004 2009 2014
Guztira
Emaku mezkoak
Gizonak Guztira Emaku
mezkoak Gizonak Guztira
Emaku mezkoak
Gizonak
Zinea edo
telebista
ikustea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 21,3 21,9 20,6 20,2 21,1 19,3 17,0 17,6 16,4
Opor-egunak 1,4 1,5 1,1 1,1 1,1 1,1 1,3 1,1 1,5 Noizean behin urtean zehar 10,6 9,7 11,7 7,4 7,0 7,9 9,6 9,6 9,6
Inoiz ere ez 5,6 5,4 5,9 6,8 6,5 7,1 9,6 9,9 9,3
Ohikotasunez 61,1 61,5 60,7 64,5 64,3 64,6 62,5 61,8 63,2
Zinea bideo
formatuan
ikustea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 18,5 19,3 17,7 19,8 19,9 19,7 11,7 11,6 11,9
Opor-egunak 1,7 1,8 1,8 1,7 1,6 1,7 2,4 2,5 2,3 Noizean behin urtean zehar 12,7 12,2 13,1 10,5 10,5 10,5 16,1 15,9 16,4
Inoiz ere ez 27,7 29,6 25,7 30,8 32,2 29,4 43,3 45,9 40,5
Ohikotasunez 39,4 37,1 41,7 37,2 35,8 38,7 26,5 24,2 28,9
Etxean
musika
entzutea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 7,1 6,7 7,5 7,0 6,0 7,9 7,8 7,9 7,6
Opor-egunak 0,9 0,8 1,0 0,6 0,4 0,9 1,1 1,1 1,1 Noizean behin urtean zehar 10,9 8,9 13,0 8,6 7,8 9,5 9,0 8,5 9,6
Inoiz ere ez 14,4 13,3 15,6 14,8 13,6 16,2 19,3 17,9 20,9
Ohikotasunez 66,7 70,3 62,9 69,0 72,2 65,5 62,8 64,6 60,8
Informazio
orokorreko
egunkariak
irakurtzea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 13,1 13,8 12,3 10,9 10,8 10,8 9,2 10,3 8,0
Opor-egunak 1,1 1,2 0,9 0,8 0,9 0,7 1,3 1,6 1,0 Noizean behin urtean zehar 8,4 9,5 7,2 8,7 9,2 8,1 9,4 9,6 9,1
Inoiz ere ez 17,8 20,9 14,6 20,9 23,1 18,5 23,5 25,5 21,2
Ohikotasunez 59,6 54,6 65,0 58,7 56,0 61,8 56,6 53,0 60,7
Eleberriak,
antzerkia
edota poesia
irakurtzea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 3,4 4,3 2,5 7,4 7,3 7,6 4,0 4,2 3,7
Opor-egunak 3,5 3,8 3,2 2,9 3,1 2,9 4,3 4,5 4,2 Noizean behin urtean zehar 18,7 17,4 20,0 13,1 12,0 14,2 15,7 15,4 16,1
Inoiz ere ez 38,8 34,1 43,6 41,3 34,5 48,1 41,3 34,3 48,8
Ohikotasunez 35,6 40,4 30,7 35,3 43,1 27,2 34,7 41,6 27,2
Kirol
egunkariak
edota
aldizkariak
irakurtzea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 8,3 7,4 9,2 8,0 6,5 9,5 6,9 5,9 8,0
Opor-egunak 1,3 1,5 1,2 1,0 1,1 1,0 1,9 2,5 1,3 Noizean behin urtean zehar 16,8 18,3 15,3 11,9 13,8 10,1 14,0 17,9 9,9
Inoiz ere ez 56,4 60,9 51,5 53,9 61,0 46,3 55,4 58,1 52,4
Ohikotasunez 17,2 11,9 22,8 25,2 17,6 33,1 21,8 15,6 28,4
Interneten
nabigatzea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 4,9 4,8 5,1 7,0 6,9 7,0 4,9 5,1 4,7
Opor-egunak 0,8 0,6 0,9 0,7 0,9 0,6 1,0 1,0 1,2 Noizean behin urtean zehar 9,5 8,3 10,7 6,1 6,0 6,1 5,4 5,3 5,6
Inoiz ere ez 63,5 67,9 59,0 48,1 50,7 45,4 33,8 37,1 30,1
Ohikotasunez 21,3 18,4 24,3 38,1 35,5 40,9 54,9 51,5 58,4
Kinieletan
edo loterietan
jokatzea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 10,1 8,8 11,6 10,3 9,0 11,6 6,0 4,8 7,3
Opor-egunak 0,4 0,3 0,6 0,6 0,5 0,7 1,2 1,2 1,2 Noizean behin urtean zehar 33,9 35,3 32,2 28,9 29,8 28,1 23,0 22,9 23,1
Inoiz ere ez 37,9 42,0 33,4 48,7 51,8 45,4 56,0 59,7 52,0
Ohikotasunez 17,7 13,6 22,2 11,5 8,9 14,2 13,8 11,4 16,4
Bingoan
edota
kasinoan
jokatzea
GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Asteburuan 0,1 0,1 0,1 0,4 0,3 0,5 0,1 0,1 0,1
Opor-egunak 0,1 0,0 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,0 0,2 Noizean behin urtean zehar 1,8 1,0 2,6 3,4 3,0 4,0 2,8 2,0 3,7
Inoiz ere ez 97,9 98,9 97,1 95,4 96,0 94,5 96,8 97,7 95,6
Ohikotasunez 0,1 0,0 0,1 0,7 0,7 0,8 0,2 0,2 0,4 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
128
Kirol arloan emakume eta gizonek bizi duten egoera ezberdinean sakonduz,
jarraian eskola-kirolari buruzko zenbait datu ematen dira. Ikus daitekeenez, EAEko
eskola-adineko 139 emakumek parte hartu dute 2015ean estatu mailan garatu ziren
txapelketetan, hots, txapelketa horietan parte hartu zuten EAEko kirolari guztien
% 48,8.
6.17. taula Txapelketetan parte hartu duten eskola-adineko kirolariak, sexuaren arabera. EAE eta Estatua 2014-2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
2014 2015 2014 2015 2014 2015
(Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)
Estatua 6.473 100 6.221 100 3.160 48,8 3.075 49,4 3.313 51,2 3.146 50,6
EAE 287 100 285 100 140 48,8 139 48,8 147 51,2 146 51,2
Iturria: MECD, Kirol Estatistiken urtekaria 2016
Haatik, unibertsitate-kirolaren esparruan 61 emakumek parte hartu dute
txapelketetan 2015ean, hots, parte hartu duten EAEko ikasle guztien % 57 (estatu
mailan emakumeen partaidetza % 43,6koa izan zen).
6.18. taula Txapelketetan parte hartu duten Unibertsitateko kirolariak, sexuaren arabera. EAE eta Estatua 2014-2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
2014 2015 2014 2015 2014 2015
(Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)
Estatua 3.013 100 3.052 100 1.312 43,5 1.330 43,6 1.701 56,5 1.722 56,4
EAE 115 100 107 100 71 61,7 61 57,0 44 38,3 46 43,0 Iturria: MECD, Kirol Estatistiken urtekaria 2016
EAEko eskola-kirolari dagokionez, mutikoak dira oraindik gehiengoa. 2015ean
parte hartu zuten 973 neskatoak, parte-hartzaile guztien % 40 izan ziren.
6.19. taula Eskola kirolean partaidetza, sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK
(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)
GUZTIRA 2.434 973 40,0 1.461 60,0 Iturria: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza
Bilakaerari beha, ez da ikusten garrantzi erlatiboa areagotu denik emakumeen
artean eskola-kirolari dagokionez, aitzitik, kontrakoa gertatu da: azken bi urtetan
eskola-kirolean parte hartzen duten neskatoen portzentajeak behera egin du.
Aztertutako epealdian zehar gorabehera nabarmenak hautematen direnez (esate
baterako, 2011. urtean neskatoen partaidetza asko areagotu zen, eta 2012-2013
ikasturtean mutikoen partaidetzak egin zuen gora), zaila da horrekin lotutako joera argi
bat zehaztea.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
129
6.20. taula Eskola kirolean partaidetzaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE, 2006-2015
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Emakumeak 636 649 717 765 731 1.256 848 981 1.002 973
Gizonak 768 746 788 774 742 774 1.299 1.454 1.451 1.461
GUZTIRA 1.404 1.395 1.505 1.539 1.473 2.030 2.147 2.435 2.453 2.434 Iturria: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza
Egindako kirol motari dagokionez, kirol diziplinaren hautaketan ezberdintasunak
oso nabarmenak dira sexuaren arabera. Hala, horietako batzuetan, esate baterako,
Aerobicean, Gimnasia erritmikoan, Boleibolean edo hondartzako boleibolean
emakumeak aritzen dira esklusiboki; aitzitik, Futbolaren errendimendua soilik mutikoen
partaidetza duen diziplina bat da. Saskibaloian, Eskubaloian, Krosean, Judoan,
Karatean edo Igeriketan, besteak beste, ordezkaritza orekatuagoa da bi sexuen artean.
6.21. taula Eskola kiroleko parte-hartzea kirol-diziplinaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015
EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA
Aerobica 123 0 123
Xakea 11 49 60
Atletismoa 140 146 286
Eskubaloia 37 43 80
Saskibaloia 36 30 66
Errendimendu-saskibaloia 67 71 138
Txirrindularitza 23 76 99
Krosa 77 71 148
Kirol egokitua 14 18 32
Futbola 36 63 99
Errendimendu-futbola 0 451 451
Areto futbola 1 36 37
Gimnastika erritmikoa 128 0 128
Herri-kirolak 20 27 47
Judoa 24 37 61
Karatea 72 76 148
Igeriketa 93 101 194
Padela 0 0 0
Esku-pilota 11 55 66
Errugbia 7 76 83
Tenisa 6 7 13
Mahai-tenisa 2 28 30
Boleibola 34 0 34
Hondartza-boleibola 11 0 11 Iturria: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
130
7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA
Etxeko tratu txarrak eta sexu-erasoak jasaten dituzten emakumeei laguntza
hobea emateko erakunde arteko II. hitzarmenen jasotzen diren hiru eremuak dira
kapitulu honetan jasotzen den informazioaren oinarria: bikotekideak (edo bikotekide-
ohiak) eragindako emakumeen aurkako indarkeria, etxeko eta familiako eremuan
gertatzen den indarkeria eta sexu-indarkeria. Emakunde da informazio-iturri nagusia,
Emakumeen aurkako Indarkeriari buruzko Estatistika Datuak ematen dituena.
2015ean emakumeen aurkako indarkeriari dagokionez 5.097 biktimizazio gertatu
dira. Biktimizazio modura ulertzen dira pertsonak lege-hauste penal baten hartzaile
izan diren aldiak20 (mehatxuak, lesioak…), epealdi jakin batean. Zifra horrek % 0,5eko
jaitsiera bat islatzen du Ertzaintzak 2014an erregistratutako biktimizazioekin alderatuta,
baina zenbaki handiagoa da 2002. urteaz geroztik aztertutako gainerako urtetan baino.
7.1. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioen bilakaera, indarkeria-motaren arabera. EAE, 2002-2015
URTEAK
GUZTIRA URTEZ
URTEKOA
BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE
OHIA
FAMILIA BARRUKOA SEXU-ASKATASUNA
(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)
2002 2.477 -- 1.711 69,1 563 22,7 203 8,2
2003 2.896 16,9 2.009 69,4 649 22,4 238 8,2
2004 3.240 11,9 2.240 69,1 735 22,7 265 8,2
2005 3.814 17,7 2.629 68,9 906 23,8 279 7,3
2006 3.957 3,7 2.897 73,2 835 21,1 225 5,7
2007 4.477 13,1 3.233 72,2 997 22,3 247 5,5
2008 4.717 5,4 3.394 72,0 1.007 21,3 316 6,7
2009 4.560 -3,3 3.490 76,5 900 19,7 170 3,7
2010 4.285 -6,0 3.238 75,6 835 19,5 212 4,9
2011 4.858 13,4 3.699 76,1 922 19,0 237 4,9
2012 4.977 2,4 3.841 77,2 923 18,5 213 4,3
2013 4.983 0,1 3.732 74,9 987 19,8 264 5,3
2014 5.124 2,8 3.864 75,4 959 18,7 301 5,9
2015 5.097 -0,5 3.845 75,4 993 19,5 259 5,1 Iturria: Genero-indarkeriaren informazio estatistikoa, Emakumearen Euskal Erakundea (EMAKUNDE)
20
Pertsona batek lege-hauste penal beragatik jarritako salaketa bakoitza biktimizazio bat da (pertsona batek salaketa gehiago jar ditzake).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
131
Biktimizazio horietako gehienak biktimaren bikotekideak edo bikotekide-ohiak
eragindako indarkeriazko ekintzen ondorio izan ziren (% 75,4); kasu batzuetan
(% 19,5) indarkeriak familia barneko kutsua zuen eta % 5,1ean sexu-askatasunaren
aurkako indarkeria mota gisa sailkatutako delituak izan ziren (jazarpenak, sexu-
erasoak, etab.). Zifra horien arabera bikotekideak edo bikotekide-ohiak eragindako
indarkeriazko ekintzen garrantzi erlatiboa mantendu egiten da, eta apur bat areagotzen
da familia barneko indarkeriaren intzidentzia, sexu-askatasunaren aurkako
indarkeriarekin alderatuz.
Era berean, ikus daitekeenez, bikotekidearen edo bikotekide-ohiaren indarkeria
pairatzen duten emakumeak dira gehienetan indarkeriazko ekintza bat baino gehiago
pairatzen dituztenak. Indarkeriaren biktima diren 3.999 emakumeetatik, 2.899
emakumek indarkeria hori beren bikotekide edo bikotekide-ohiak eraginda pairatu
zuten, 845 emakume familia barneko indarkeriaren biktima izan ziren eta 255 sexu-
askatasunaren aurkako delituen biktima.
7.2. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioak eta biktimak, indarkeria motaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA
BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE-
OHIA FAMILIA BARRUKOA SEXU-ASKATASUNA
(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)
Biktimizazioak 5.097 3.845 75,4 993 19,5 259 5,1
Biktimak 3.999 2.899 72,5 845 21,1 255 6,4 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Emakumeen aurka eragindako indarkeria hori bilakaeraren ikuspegitik aztertzean
ikus daitekeenez, 2002. urteaz geroztik biktimizazio kopuruak gora egin du eta 2012.
urteaz geroztik biktimizazio kopurua mantendu egin da, gorabeherekin bada ere (5.000
biktimizazio inguru).
Lurralde Historikoaren arabera, indarkeria horren intzidentzian EAEn ematen den
banaketaren antzekoa ematen da (Bizkaian % 54,5, Gipuzkoan % 31,1 eta Araban
% 14,4). Dena den, Bizkian 10.000 emakume bakoitzeko tasa zertxobait handiagoa da
(47koa 10.000 emakumetik). eta Gipuzkoan zertxobait txikiagoa (43koa 10.000
emakumetik).
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
132
7.3. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan direnen bilakaera, Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2002-2015
URTEAK GUZTIRA ARABA BIZKAIA GIPUZKOA
(Abs.) (Abs.) ∆ Urtetik
urterakoa
(Abs.) ∆ Urtetik
urterakoa
(Abs.) ∆ Urtetik
urterakoa
2002 2.477 380 -- 1476 -- 615 --
2003 2.896 458 20,5 1670 13,1 768 24,9
2004 3.240 516 12,7 1880 12,6 844 9,9
2005 3.814 632 22,5 2209 17,5 973 15,3
2006 3.957 583 -7,8 2368 7,2 1006 3,4
2007 4.477 711 22,0 2567 8,4 1199 19,2
2008 4.717 685 -3,7 2723 6,1 1309 9,2
2009 4.560 670 -2,2 2652 -2,6 1338 2,2
2010 4.285 612 -8,7 2366 -10,8 1307 -2,3
2011 4.858 632 3,3 2747 16,1 1479 13,2
2012 4.977 683 8,1 2758 0,4 1536 3,9
2013 4.983 701 2,6 2801 1,6 1481 -3,6
2014 5.124 659 -6,3 2894 3,2 1571 5,7
2015 5.097 736 11,7 2776 -4,1 1585 0,9
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Biktimizazioen ordez biktimaren aldaera sartzean ikus daitekeenez, banaketa oso
antzekoa da eta ez da aldaketa handirik hautematen Lurralde Historikoaren arabera.
7.4. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioak eta biktimak, Lurralde Historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA ARABA BIZKAIA GIPUZKOA
(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)
GUZTIRA 5.097 736 14,4 2.776 54,5 1.585 31,1
Biktimak 3.999 592 14,8 2.183 54,6 1.224 30,6
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Adin txikikoak diren emakumeen artean, familia barneko indarkeria da nagusia 14
urteko adinera arte. 14-17 urte bitartean bikotekideak edo bikotekide-ohiak eragindako
indarkeriaren, familia barneko indarkeriaren eta sexu-askatasunaren aurkako
indarkeriaren artean antzeko intzidentzia erlatiboa gertatzen da. 18-50 urte bitartean
bikotekideak edo bikotekide-ohiak eragindako indarkeria gailentzen da argi eta garbi,
eta adin handiagoko tarteetan (51-64 bitartean eta, bereziki, 65 urteko adinetik gora),
familia barneko indarkeria nabarmentzen da berriro.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
133
7.5. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, adinaren arabera (%). EAE, 2015
ADINA BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE-
OHIA (% h)
FAMILIA
BARRUKOA
(%h)
SEXU-
ASKATASUNA
(%h)
GUZTIRA
(%b)
14 urtetik behera 0 63 37 4,1
14-17 34 34 32 5,0
18-20 70 20 10 4,4
21-30 84 10 6 20,3
31-40 89 8 3 29,3
41-50 80 18 2 22,0
51-64 53 45 2 10,2
65 baino gehiago 31 68 1 4,6 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.
Erasotzaileen adinari dagokionez, segmentu nagusia 21-50 urte bitartekoa da
(hor daude erasotzaile guztien % 78). Dena den, badira adin txikikoak diren
erasotzaileak ere (% 2,7) eta baita 65 urtetik gorakoak (% 3,3).
7.6. taula Emakumeen aurkako indarkeria erabili duten erasotzaileen banaketa, adinaren arabera. EAE, 2015
URTEAK (%b)
14 urtetik behera 0,5
14-17 2,2
18-20 4,6
21-30 18,7
31-40 31,6
41-50 27,7
51-64 11,4
65 baino gehiago 3,3
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.
Indarkeriaren biktima diren emakumeen erdia baino gehiago (% 54,6) EAEn
jaiotakoa da, % 12,9 beste autonomia-erkidego batean jaiotakoa da eta ia herena
(% 32,5) atzerrian jaiotakoa. Atzerrian jaiotako emakumeen artean bikotekideak edo
bikotekide-ohiak eragindako indarkeria da nagusi. Aldiz, EAEn edo beste autonomia-
erkidego batean jaiotakoen artean familia barneko indarkeria nabarmenagoa da.
7.7. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, jaioterriaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA (Abs.) BIKOTEKIDEA/
BIKOTEKIDE-OHIA
FAMILIA BARRUKOA SEXU-
ASKATASUNA
(Abs.) (%b) (Abs.) (%h) (%b) (Abs.) (%h) (%b) (Abs.) (%h) (%b)
EAE 2.181 54,6 1.490 68,3 51,4 520 23,8 61,5 172 7,9 67,5
Beste autonomia-
erkidego batzuk 516 12,9
315 61,1 10,9
179 34,7 21,2
22 4,3 8,6
Atzerria 1.301 32,5 1.094 84,1 37,7 146 11,2 17,3 61 4,7 23,9
GUZTIRA 3.999 100 2.899 72,5 100 845 21,1 100 255 6,4 100
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
134
Indarkeriaren biktima diren atzerriko emakumeen kasuan, 10etik ia 6
Amerikakoak dira jatorriz, % 20 Europakoa da eta % 17,9 Afrikan jaiotakoa da.
7.8. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, jaioterriaren arabera (atzerritarrak). EAE, 2015 (Abs.) (%b)
Europa 260 20,0
Afrika 233 17,9
Amerika 776 59,7
Asia 28 2,2
Ozeania 3 0,2
GUZTIRA 1.301 100,0 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.
Familia barneko indarkeria biktima izandako emakumeek erasotzaileekin zuten
harremanaren arabera aztertzean ikus daitekeenez, ohikoagoa da familia barneko
erasotzaileak seme-alabak (% 43,6) edo beste senitarteko batzuk (% 43,5) izatea, adin
txikikoen gurasoak baino (% 12,9).
7.9. taula Emakumeen aurka familia barnean eragindako indarkeriaren ondoriozko biktimizazioak (bikotekideak eta bikotekide-ohiak eragindakoa izan ezik), erasotzailearekiko harremanaren arabera. EAE, 2015 AHAIDETASUNA (Abs.) (% b.)
Adin txikiko alaba 128 12,9
Ama 433 43,6
Gainerako familiarrak 432 43,5
GUZTIRA 993 100,0
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.
Indarkeria honen adierazpen muturreneko eta dramatikoena heriotza eragiten
duena da. 2015. urtean 3 emakume hil dira EAEn indarkeria horren ondorioz, 2014.
urtean erregistratutako kopuru bera. 2002az geroztik 38 emakume hil dira EAEn.
Estatuan epealdi horretan zehar hildakoak 823 dira.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
135
7.10. taula Genero indarkeriak hildako emakume kopuruaren bilakaera. EAEn eta Estatuan guztira. 2002-2015
URTEAK EAE ESTATUA
Datu absolutuak ∆ Urtez urtekoa Datu absolutuak ∆ Urtez urtekoa
2002 1
2003 0 -100 71
2004 4 72 1,4
2005 3 -25 57 -20,8
2006 3 0 69 21,1
2007 2 -33,3 71 2,9
2008 3 50,0 76 7,0
2009 2 -33,3 56 -26,3
2010 2 0 73 30,4
2011 2 0 61 -16,4
2012 2 0 52 -14,8
2013 1 -50 54 3,8
2014 3 200 54 0,0
2015 3 0 57 5,5
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
2002. urteaz geroztik eraildako emakumeen % 21ak 30 urte baino gutxiago
zituen, erdia baino zertxobait gutxiago ziren (% 47,4) 31-50 urte bitartekokoak, eta
% 31,6ak 51 urtetik gora zituen.
7.11. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, eraildakoak, adinaren arabera
(%). EAE 2002 eta 2015 bitartean
URTEAK (%b)
30 urtetik behera 21,0
31 eta 50 bitartean 47,4
51 baino gehiago 31,6
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.
Erasoek eragindako lesioei dagokienez, oro har eragin fisikoak kontuan hartuta
(estatistika-erregistroetan horiek zenbatzen baitira), dagoeneko aipatutako heriotzez
gain, 14 emakume larriki zauritu ziren, eta 1.041 emakumek zauri arinak izan zituzten,
2.942 kasutan lesio fisikorik eragin ez zelarik.
7.12. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, lesioen arabera. EAE, 2015
(%b)
Hila 0,1
Larri zauritua 0,3
Arin zauritua 26,0
Kalterik gabea 73,6
GUZTIRA 100 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
136
Erasoak arau-hauste mota jakin batean kokatzeari dagokionez, erasoen erdia
baino gehiago (% 51,6) torturazko delitu modura eta osotasun fisikoaren aurkako delitu
modura sailkatzen dira, bikotekideak/bikotekide-ohiak eragindako indarkerian eta
familia barneko indarkerian nagusi direnak. Azken kasu horretan, erasoak lesio modura
sailkatzea ere ohikoa da (212 kasu). Bikotekideak eta bikotekide-ohiak eragindako
indarkeriaren barnean, aldiz, justizia-administrazioaren aurka eragindakoa da bigarren
arau-hauste ohikoena (715 kasu), hots, kautelazko segurtasun-neurriak urratzea,
esaterako.
7.13. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, arau-
hauste motaren arabera. EAE, 2015
ARAU-HAUSTE MOTA
BIKOTEKIDEA/ BIKOTEKIDE-
OHIA
FAMILIA BARRUKOA
SEXU-INDARKERIA
GUZTIRA 2015
% b
Giza hilketa eta motak 8 4 12 0,2
Lesioak 41 212 653 12,8
Askatasunaren aurka 196 147 343 6,7
Tortura eta osotasun fisikoaren kontra 2.167 465 2.632 51,6
Gizakien salerosketa 0 0 1 1 0
Intimitatearen aurkakoak, norberaren irudirako eskubidearen aurkakoak, etab. 6 0 6 0,1
Askatasun sexualaren aurkakoak 6 34 258 298 5,9
Ohorearen aurkakoak 1 3 4 0,1
Familia-harremanen kontrakoak 86 11 97 1,9
Justizia Administrazioaren aurkakoak 715 103 818 16,1
Beste arau-hauste penal batzuk 219 14 233 4,6 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Hain zuzen, azken kategoria horretan (justizia-administrazioaren aurkako arau-
hausteak) eta emakumeen biktimizazio guztiei dagokienez (ez soilik bikotekideak edo
bikotekide-ohiak eragindakoak) ikus daitekeenez, 2013. eta 2014. urteetan
hautemandako jaitsieraren ostean, 2015. urtean igoera txiki bat gertatu da.
7.14. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioen bilakaera, segurtasun-
neurrien, urruntze-aginduen eta bestelako neurrien urraketari erreparatuta. Absolutuak
eta tasa. EAE, 2011-2015
URTEA GUZTIRA Tasa (%)
2011 810 16,7
2012 818 16,4
2013 755 15,2
2014 665 13,0
2015 818 16,1
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
137
Bikotekideek edo bikotekide-ohiek eragindako erasoei dagokienez ikus
daitekeenez, gehienetan bikotekide-ohi sentimentalek eragindakoak dira (guztien
% 33,6, guztira 1.294 biktimizazio). Ezkontide eta ezkontide-ohien biktimizazioak 777
eta 717 dira, hurrenez hurren (% 20,2 eta % 18,7). Bestalde, adiskide edo bikotekide
sentimentalek eragindako erasoak 938 dira (% 24,4). Neskalagun edota neskalagun-
ohiaren aurka eragindakoak ez dira horren ohikoak (% 3,1).
7.15. taula Bikotekideek edo bikotekide ohiek emakumeen aurka egindako biktimizazioak, erasotzailearekiko harreman motaren arabera (%). EAE, 2015
GUZTIRA (%b)
Ezkontidea 777 20,2
Ezkontide-ohia 717 18,7
Neska-laguna / bikotekidea 938 24,4
Adiskide sentimental ohia / bikotekide ohia 1294 33,6
Emaztegaia 54 1,4
Neskalagun-ohia 65 1,7
GUZTIRA 3.845 100,0 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Gertatutako 38 erailketen artean, bikotekide edo bikotekide-ohiek eragindako 29
kasuetatik harremana amaituta legoke kasu guztien % 31ean, eta eraildako
emakumeen % 60,5 ez zen erasotzaileekin bizi.
7.16. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren eraginez eraildako emakumeak 2002-2015 bitartean, erasotzaile motaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA (%b)
Bikotekidea 20 52,6
Bikotekide ohia 9 23,7
Beste harreman mota bat 9 23,7
Elkarrekin bizi ziren 15 39,5
Ez ziren elkarrekin bizi 23 60,5 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
2015ean, Ertzaintzak 1.478 babes-agindu izapidetu zituen emakumeen aurkako
indarkeriarekin lotuta, eta 1.638 jaso zituen epaitegietatik. Agindu horietako gehienak
(% 88.8) bikotekideek edo bikotekide-ohiek eragindako indarkeriarekin lotzen ziren, eta
% 10,6 familia barneko indarkeriarekin.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
138
7.17. taula Babes-aginduak, indarkeria motaren arabera. EAE, 2015
GUZTIRA (% b.)
GUZTIRA ERTZAINTZA 1.478 100
Bikotekidea/bikotekide-ohia 1.313 88,8
Familia barnekoa 157 10,6
Askatasun sexuala 8 0,6
GUZTIRA EPAITEGIAK 1.638
Urratzea 818 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Baliabideetan eta indarkeriaren biktima izandako emakumeek egindako
erabileran sakonduz ikus daitekeenez, 2015ean guztira 3.539 dei jaso ziren
emakumeen aurkako indarkeriaren arretarako telefonoan. Horrek adierazten du
erabilera areagotu egin dela aurreko urtearekin alderatuz. Dena den dei kopuru
handiena 2011. urtean zenbatu zen.
7.18. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimei telefono bidezko arreta emateko zerbitzura (SATEVI) egindako deiak. Absolutuak. EAE, 2009-2015
URTEA GUZTIRA URTEZ URTEKOA
2009 2.875
2010 3.369 17,2
2011 4.980 47,8
2012 4.500 -9,6
2013 3.173 -29,5
2014 3.030 -4,5
2015 3.539 16,8 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
2015ean, 1.021 emakumek telefono mugikor bat jaso zuten poliziaren babes-
neurri modura, 2014. urtean baino zertxobait gutxiago (1.080). Bestalde, 29 erasotzaile
eta biktimek GPS sistemaz hornitutako eskumuturreko lokalizatzailea jaso zuten, eta
38 emakumek etengabeko bizkartzaina izan zuten beren babeserako.
7.19. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, poliziaren babes-neurriaren arabera. EAE, 2009-2015
URTEA
BIZKARTZAINA LOKALIZATZEKO
ESKUMUTURREKOA
ESLEITUTAKO TELEFONO
MUGIKORRA
Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa
2009 14 7 176
2010 19 35,7 10 42,9 166 -5,7
2011 59 210,5 32 220,0 475 186,1
2012 61 3,4 29 -9,4 833 75,4
2013 57 -6,6 27 -6,9 992 19,1
2014 37 -35,1 30 11,1 1.080 8,9
2015 38 2,7 29 -3,3 1.021 -5,5 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
139
Babes-neurri horien bilakaerari eta bizkartzainak lurraldeka banatzeko moduari
dagokienez, Bizkaian dago bizkartzain kopuru handiena (22), 2014. urtearekin
alderatuz igoera nabarmena izanik, urte hartan aurrekoarekin alderatuz jaitsiera
nabaria izan ostean. Gipuzkoaren kasuan 15 bizkartzain daude. Horrenbestez, 2014.
urtearekin alderatuta kopuruak behera egin du, Araban bezalaxe, kasu bakarra
zenbatzen baita bertan.
7.20. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta bizkartzaina duten emakumeak, Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2009-2015
URTEA
ARABA BIZKAIA GIPUZKOA
Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa
2009 0 5 9
2010 3 12 140,0 4 -55,6
2011 5 66,7 36 200,0 18 350,0
2012 12 140,0 29 -19,4 20 11,1
2013 10 -16,7 30 3,4 17 -15,0
2014 5 -50,0 13 -56,7 19 11,8
2015 1 -80,0 22 69,2 15 -21,1
Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Lokalizatzeko eskumuturrekoen erabilerari dagokionez, proportzioan Gipuzkoan
erabilera handiagoa da (12 kasu), nahiz eta kopuru handiena Bizkaian zenbatzen den
berriro (14 kasu).
7.21. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta lokalizatzeko
eskumuturrekoak dituzten emakumeak, Lurralde Historikoaren arabera. EAE 2011-2015.
URTEA
ARABA BIZKAIA GIPUZKOA
Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa
2011 0 22 10
2012 0 24 9,1 5 -50,0
2013 3 17 -29,2 7 40,0
2014 1 -66,7 21 23,5 8 14,3
2015 3 200,0 14 -33,3 12 50,0 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Indarkeria mota hori pairatu dutenen artean baliabide gisa telefono mugikorra
erabiltzeari dagokionez, berriro baliabide horrekin lotutako presentzia handiagoa da
Gipuzkoan, kasu kopuru bera izaki (427) biztanleria baxuagoa dela kontuan izanik.
Araban eta Bizkaian 2015. urtean kopuruak behera egin du. Gipuzkoan, aldiz,
kopuruak zertxobait gora egin du.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
140
7.22. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta telefono mugikorra duten
emakumeak, Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2009-2015
URTEA
ARABA BIZKAIA GIPUZKOA
Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa
2009 24 88 64
2010 31 74 -15,9 61 -4,7
2011 120 287,1 188 154,1 167 173,8
2012 171 42,5 343 82,4 319 91,0
2013 190 11,1 414 20,7 388 21,6
2014 186 -2,1 485 17,1 409 5,4
2015 167 -10,2 427 -12,0 427 4,4 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
Emakumeen aurkako indarkeriari aurre egiteko administrazioek erabiltzen
dituzten beste baliabide batzuk dira laguntza ekonomikoak edo etxebizitza eskuratzeko
laguntzak. 2015ean ordainketa bakarreko 150 laguntza ekonomiko eman ziren.
7.23. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima diren emakumeentzako laguntza
ekonomikoen eskaera, ebazpen motaren arabera (%). EAE, 2015
GUZTIRA (%h)
ESKABIDEAK, GUZTIRA 278 100,0
Ebatziak 243 87,4
Emanak 150 61,7
Ukatuak 82 54,7
Atzera eginak 11 13,4
Ebazteke 35 12,6 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu
estatistikoak.
2015. urtean, indarkeriaren aurkako biktima diren 174 emakumek jaso dituzte
Diru-sarrerak Bermatzeko Errentak. Gainera, 92 emakumek Etxebideren alokairuzko
etxebizitzak eskuratu dituzte, eta beste 12 emakumek esleipen zuzeneko etxebizitza
eskuratu dute.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
141
ERANSKINA: Erabilitako iturrien zerrenda
1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA
EUSTAT. Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleria jaiotza-urtearen arabera, lurralde historikoari
eta sexuari erreparatuta. 2015
EIN. Udal-errolda eta eguneratzea EIN erakundearen datuekin
EIN. Udal-errolda
EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak
EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika
EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika, 2014ko datuak, EIN erakundeak argitaratutako datuak
erabiliz kalkulatuta.
EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika
EUSTAT. EAEko jaiotza estatistika, EIN eta EUROSTAT
EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak
EIN. Biztanleriaren mugimendu naturala eta EIN. Biztanleriaren mugimendu naturala
EUSTAT. EAEko heriotzen estatistika.
EIN. Hilkortasun-adierazleak
2. HEZKUNTZA
EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika
HAES 2016 (Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema)
EUSTAT Irakaskuntzaren Estatistika.
EUSTAT. Unibertsitate-estatistika
Unibertsitateko Koordinazio eta Jarraipenerako Idazkaritza Nagusia. TESEO. Hezkuntza, Kultura
eta Kirol Ministerioa.
EUSTAT. Ikasleak, irakasleak eta zentroak. Irakaskuntzaren estatistika
Lanbide
Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko Fundazioa
Enplegu-prestakuntzarako hiruko fundazioa (FTFE). Behatokia eta estatistikak
Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema Ebaluazioko Institutu Nazionala Las cifras de la
Educación en España. Estadísticas e indicadores izenekotik ateratako datua.
EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza bateratzeari buruzko inkesta.
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
142
3. LANA
EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
EUSTAT. Egitura-adierazleak. EUSTAT
Eurostat. EUSTAT (langabezia-tasa harmonizatua sexuaren arabera. 2015eko azken hila)
Biztanleria jardueraren araberako inkesta.
EUROSTAT (2016-10-12) eta EUSTAT (Biztanleria jardueraren arabera - BJA)
Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistiken urtekaria, 2015
Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide eta DAP
Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015
Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide.
EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta
Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa
EUSTAT, Lan-merkatua
Eusko Jaurlaritza. Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila. Lanari buruzko estatistikak
Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Euskal Autonomia Erkidegoa - 2011. eta 2015.
urteetako txosten betearazlea.
Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika
EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza uztartzeari buruzko inkesta.
4. BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK
EUSTAT. Errenta pertsonal eta familiarraren Estatistika
SEE. 2014. urtea
EUROSTAT. Soldaten egiturari buruzko inkesta. Geuk egina
Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa
Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Gizarte-zerbitzuei eta gizarte-ekintzari buruzko estatistika
Lanbide
EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.
5. OSASUNA
EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.
EUSTAT
Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko
txostena 2014
ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin
143
6. PARTE-HARTZEA
2014ko Zifrak eta Segurtasun Saila Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza
Eusko Jaurlaritza. Eusko Legebiltzarrerako 2016ko hauteskundeak
Segurtasun Saila. Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Lankidetza Erakundeak eratua, autonomia
erkidegoetako gobernuetako web-orrialdeetatik hartutako informazioa baliatuz.
EUSTAT. Hauteskundeak
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Lankidetza Erakundeak eratua, Ogasun eta
Administrazio Publikoko Ministerioak emandako datuak baliatuz.
Geuk egina, sindikatuen web-orrialdeetan oinarrituta (2016ko urria).
Geuk egina, finantza-erakundeen web-orrialdeetan oinarrituta. 2016ko urrian egindako kontsulta
Geuk egina, enpresen web-orrialdeetan oinarrituta. 2016ko irailean egindako kontsulta
EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014
MECD, Kirol Estatistiken urtekaria 2016
Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza
7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA
Genero-indarkeriaren informazio estatistikoa, Emakumearen Euskal Erakundea (EMAKUNDE)
Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta
interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.